Professional Documents
Culture Documents
TEORİSİ
2
belirlenmesini amaçlar.
¾ Tüketici geliri
¾ Gelir dağılımı
¾ Hükümet politikaları
¾Tüketici geliri
ürünlere ait nihai talebi dikkate alır. Nihai talep, tüketim malı
karşılaştırabilmektedir.
8
Kardinalist okul,
okul faydanın ölçülebilir olduğunu öne sürer. Bazı
Ordinalist okul,
okul faydanın ölçülemeyen bir olgu olduğunu,
Varsayımlar :
giderek azalır.
MU x = Px
şöyledir:
Fayda fonksiyonu : U = f (q x )
max U − ( Px q x )
15
Maksimum için qx’e göre birinci sıra kısmi türev sıfıra eşitlenir
∂U ∂ ( Px qx )
− =0
∂qx ∂qx
∂U ∂qx ∂U
= Px = Px ya da
∂qx ∂qx ∂q x
MU x = Px
16
MU x MU y MU n
= =…=
Px Py Pn
U MU x
E
Ux
max
•
MU x
z
0 q ∗x 0 q ∗x
19
∂U
= MU x
∂q x
MU 1 = P1
MU x Px
MU 2 = P2
MU 1 • P1 • MU 3 = P3
MU 2 • P2 •
MU 3 • P3 •
z
0 x1 x2 x3 0 x1 x2 x3
MU x
21
olamaz.
Varsayımlar:
Tüketici A’yı B’ye tercih ediyorsa, aynı anda B’yi A’ya tercih
denilmektedir.
25
Kayıtsızlık eğrileri teorisinde tüketici dengesinin
kullanılmaktadır.
Kayıtsızlık eğrisi,
risi tüketiciye aynı (eş) fayda düzeyini sağlaması
sağlar.
26
göstermektedir.
∆y
MRS xy =−
∆x
27
Şekil 2.3. Kayıtsızlık Eğrileri
y y
• U1
∆y U2
α
∆x U3
0 x 0 x
28
miktarıdır.
U = f ( x, y)
∂U ∂U
dU = dy + dx = MU y dy + MU x dx
∂y ∂x
Kayıtsızlık eğrisi üzerinde toplam fayda düzeyi değişmeyece-
MU x dy
dU = MU y dy + MU x dx = 0 → =− = MRS xy
MU y dx
30
y
y
a
z
z
a c
z b
z b
z z
c U1 U 2
x x
Kayıtsızlık eğrileri Kayıtsızlık eğrileri içbükey
kesişmezler. değildirler.
32
Şekil 2.5. Kayıtsızlık Eğrileri
y y
b•
•
a •
b a• c•
0 x 0 x
y y
a
•
• •b
a •
b
0 x 0 x
33
Tüketici faydasını maksimize ederken kısıtlı bir gelir altında
M = Px q x + Py q y
1 Px
qy = M− qx
Py Py
dq y Px
=− Bütçe doğrusunun eğimi
dq x Py
y
M Bütçe Doğrusu
Py
•
dq y Px
=−
dq x Py
0 •
M x
Px
36
Tüketici, geliri ve malların fiyatları veriyken, elde edebileceği
eşit olmasıdır:
MU x Px
MRS xy = =
MU y Py
MU X PX
=
y MU Y PY
E
y* • U5
U4
U3
U2
U1
0 x* x
38
Piyasa fiyatları ve gelir düzeyi verildiğinde, tüketici elde
fonksiyonunu oluşturalım:
koşulları sağlayalım :
40
Birinci sıra koşullar :
∂ ∂U ∂ ∂U
= − λ P1 = 0 , ........, = − λ Pn = 0
∂q1 ∂q1 ∂ qn ∂ qn
∂
= M − ( P1 q1 + P2 q2 + .......... + Pn qn ) = 0
∂λ
∂U ∂U ∂U
= λP1 , = λ P2 ,........, = λ Pn
∂q1 ∂q2 ∂qn
41
Tüm l’ları eşitlersek;
∂U ∂q1 ∂U ∂q2 ∂ U ∂ qn
λ= = = ........ = ya da
P1 P2 Pn
MU 1 MU 2 MU n
= = ........ =
P1 P2 Pn
Fiyat-Tüketim Eğrisi Px
Az Talep Eğrisi
P1 zK
e3
y3 z
y2 ze2 P2 zL
y1 ze1 U
U 3 P3 zM
U 2 D
B
1 x qx
0 X1 X2 X3 B’ B’’ q1 q2 q3
44
x malının fiyatı düştükçe yeni denge noktaları, x malından
için geçerlidir.
ulaşılmaktadır.
46
Gelir-Tüketim Eğrisi
(Engel Eğrisi)
ze
4
z e3
z e2 U4
U3
z e1
U2
U1
x
0 q1 q2 q3 q4
48
bilgi vermektedir.
49
1’den küçüktür.
¾ M>Q fi ε>1
¾ M=Q fi ε=1
¾ M<Q fi ε<1
51
∂Q M
ε=
Q
ε<1
∂M Q
ε=1
ε>1
45o
0 M
52
Şekil 2.11. Gelir ve İkame Etkileri: Normal Mal
y1 ze1 e3
e z
z 2
U2
U1 Tazmin Edilmiş
İE Bütçe Doğrusu
GE
x1 x2 x3 B x
B’ B’’
TE
53
X malının fiyatı (Px) düştüğünde, bütçe doğrusu toplam olarak
1. İkame Etkisi
2. Gelir Etkisi
reel gelirinde bir artış olur. Yani birey her iki maldan da daha
etkisidir.
etkisi
55
İkame etkisi, düzeltilmiş talep eğrisi üzerindeki hareketlere;
Toplam
= İkame Etkisi Gelir Etkisi
Fiyat Etkisi
Sıradan Talep
=
Düzeltilmiş Talep x ∗ Engel Eğrisinin
Eğrisinin Eğimi Eğrisinin Eğimi Eğimi
57
y
x1-x2 : İkame Etkisi (İE)
y
x1-x2 : İkame Etkisi (İE)
⎛ ⎞
⎜ xPx + yPy ⎟ , x, y ≥ 0
⎝ min ⎠
U − x α yβ ≥ 0
(
Z = xPx + yPy + µ U − x α y β )
61
U = U ( x , y ) = xy , x, y ≥ 0
max
M = xPx + yPy
62
(
Z = xy + λ M − xPx − yPy )
Z x = y − λ Px = 0 ∗
x =
M
2 Px
Z y = x − λ Py = 0
∗ M
y =
2 Py
Z λ = M − xPx − yPy = 0
∗ ∗ ∗ ⎛ M ⎞⎛ M ⎞ M2 Dolaylı Fayda
U = x y =⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟⎟ = Fonksiyonu
⎝ 2 Px ⎠ ⎝ 2 Py ⎠ 4 Px Py
63
⎛ ⎞
⎜ xPx + yPy ⎟ , x, y ≥ 0
⎝ min ⎠
U − U ( x , y ) = U − xy
64
Z = xPx + yPy + µ ( U − xy )
Z x = Px − µy = 0 ∗ M
x =
c , x ∗ = xc∗
2 Px
Z y = Px − µx = 0
∗ M
y =
c , y ∗ = yc∗
2 Py
Z µ = U − xy = 0
Px Py Px
µ= = → y= x
y x Py
65
Px ⎛ Px ⎞ Px 2
y= x → U = xy = x ⎜ x⎟ = x
Py ⎜P ⎟ P
⎝ y ⎠ y
∗
⎛ Py ⎞ 2
x malının Tazmin Edilmiş
x =⎜ U⎟
Genel Talep Fonksiyonu
⎝ Px ⎠
1
∗
⎛ Px ⎞ 2
y malının Tazmin Edilmiş
y =⎜ U⎟
⎜P ⎟ Genel Talep Fonksiyonu
⎝ y ⎠
66
Harcama Fonksiyonu:
M ∗ = x ∗c Px + y ∗c Py
1 1
∗
⎛ Py ⎞ ⎛ Px ⎞
2 2
M = ⎜ U ⎟ Px + ⎜ U ⎟ Py
P ⎜P ⎟
⎝ x ⎠ ⎝ y ⎠
( )
1
∗
M = 2 Px PyU
2
67
Fiyat değişimleri karşısında tazmin edilmiş talep
belirlemiş oluruz.
M2
Veri fayda düzeyi: U=
4 Px Py
68
1 1 1
∗
⎛ Py
⎞ ⎛
2
Py M 2 ⎞
M⎛ 1 ⎞
2 2
xc = ⎜ U ⎟ = ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟
⎜P ⎟ ⎜ P 4P P ⎟ 2 ⎝ Px Px ⎠
⎝ x ⎠ ⎝ x x y ⎠
1 1 1
∗
⎛ P ⎞ ⎛
2
P M 2 ⎞
M ⎛ Px ⎞
2 2
yc = ⎜ U ⎟ = ⎜
x x
⎟ = ⎜ ⎟
⎜P ⎟ ⎜ P 4P P ⎟ 2 Py ⎝ Px ⎠
⎝ y ⎠ ⎝ y x y ⎠
69
M ∗ = xc∗ Px + yc∗ Py
⎛M⎛ 1 ⎞ ⎞ ⎛ M ⎛P ⎞ ⎞
1 1
2 2
M∗ = ⎜ ⎜ ⎟ ⎟ P + ⎜ ⎜ ⎟ ⎟ Py
x
⎜ 2 ⎝ Px Px ⎠ ⎟ x
⎜ 2 Py ⎝ Px ⎠ ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
1
∗ ⎛ Px ⎞ 2
M = M⎜ ⎟
⎝ Px ⎠
70
belirleriz:
1
∗ ∗⎛ Px ⎞ 2
S = M −M = M⎜ ⎟ −M
⎝ Px ⎠
⎛⎛ P ⎞ ⎞
1
2
S = M ⎜ ⎟ − 1⎟
∗ ⎜ x
⎜ ⎝ Px ⎠ ⎟
⎝ ⎠
71
Sayısal Örnek:
belirleyelim.
M2
U= , M = 100 , Px = 4 , Py = 5
4 Px Py
72
∗ M 100 ∗M 100
x = = = 12.5 , y = = = 10
2 Px 2(4) 2 Py 2(5)
( 100 )
2 2
∗ M
U = = = 125
4 Px Py 4(4)(5)
1 1
M⎛ 1 ⎞ 100 ⎛ 1 ⎞
2 2
⎟ = 25 ( Px )
∗ − 12
x =
c ⎜ ⎟ = ⎜
2 ⎝ Px Px ⎠ 2 ⎝ 4 Px ⎠
1 1
M ⎛ Px ⎞ 100 ⎛ Px ⎞
2 2
( x)
1
∗
y =
c ⎜ ⎟ = ⎜ ⎟ = 5 P 2
2 Py ⎝ Px ⎠ 2(5) ⎝ 4 ⎠
73
(
M = x Px + y Py = 25 ( Px )
− 12
) P + ( 5 ( P ) ) (5)
1
∗ ∗ ∗ 2
c c x x
M = 50 ( Px )
1
∗ 2
S = M − M = 50 ( Px ) − 100
1
∗ ∗ 2
74
belirleyelim.
x = 25 ( Px ) = 25 ( 5 )
∗ − 12 − 12
c = 11.18
y = 5 ( Px ) = 5 ( 5 ) = 11.18
1 1
∗ 2 2
c
y ∗ ∗
Gelir Etkisi : x −x2c 2u
M2
Py • ∗ ∗
İkame Etkisi : x −x
M1
Py • Gelir Etkisi 1 2c
•
∗
y2c İkame Etkisi
•
∗
y2u
y1∗ • U 1∗
U 2∗
∗
x2u ∗
x2c x1∗ •M •M 1 2
•M 1
x
2 2 1
P x P x P x
76
M ∗ = 50 ( Px ) = 50 ( 5 ) = 112
1 1
2 2
sübvansiyon:
buluruz:
∗ M 100 ∗ M 100
x =
u = = 10 , y =
u = = 10
2 Px 2(5) 2 Py 2(5)
∗ ∗
x − x = 11.18 − 10 = 1.18
c u
∗ ∗
y − y = 11.18 − 10 = 1.18
c u
78
Slutsky Denklemi:
( ) ( (
xc∗ Px , Py , U = x ∗ Px , Py , M ∗ Px , Py , U ))
79
∗
∂x ∂ x ∗ ∂x ∗ ∂ M ∗
=
c
+ ya da
∂Px ∂Px ∂M ∂Px
∗ ∗ ⎛ ∗ ⎞⎛ ∗ ⎞
dx dx ⎜ dx ⎟ ⎜ dM ⎟
c
= +
dPx dPx dM = 0 ⎜⎜ dM dPx = 0 ⎟
⎜ dP ⎟
dU = 0 ⎟⎜ x dU = 0 ⎟
dPy = 0 dPy = 0 ⎝ dPy = 0 ⎠ ⎝ dPy = 0 ⎠
80
∗ ∗ ⎛ ∗ ⎞⎛ ∗ ⎞
dx dx ⎜ dx ⎟⎜ dM ⎟
= c
− ⎜ dP ⎟
dPx dM = 0 dPx dU = 0 ⎜⎜ dM dPx = 0 ⎟
⎟⎜ x dU = 0 ⎟
dPy = 0 dPy = 0 ⎝ dPy = 0 ⎠ ⎝ dPy = 0 ⎠
görelim.
81
∗ ∗ ∗
M = Px x + Py y
∗
∂M ∗
=x
∂Px
∗ ∗ ⎛ ∗ ⎞
dx dx ∗ ⎜ dx ⎟
= c
−x
dPx dPx dU = 0 ⎜ dM dPx = 0 ⎟
dM = 0 ⎜ ⎟
dPy = 0 dPy = 0 ⎝ dPy = 0 ⎠
82
Tüketicinin her bir mal için ve dolayısıyla genel denge koşulu:
MU 1 MU 2 MU n
= = ........ =
P1 P2 Pn
fonksiyonlarını belirleyebiliriz.
1
Toplam fayda fonksiyonunun U = qxq y olduğunu varsaya-
4
lım.
∂U 1 ∂U 1
MU x = = q y , MU y = = qx
∂q x 4 ∂q y 4
83
Denge koşulu gereği;
MU x MU y 1 4q y 1 4q x
= → = → q x Px = q y Py
Px Py Px Py
x malına ait talep fonksiyonunu, q y Py teriminin bütçe kısıtın-
M = Px q x + Py q y → M = Px q x + Px q x → M = 2 Px q x
1
qx = M x malının talep fonksiyonu
2Px
84
∂ ∂ ( P1 q1 + ......... + Pn qn ) ∂U
= − λ1 = 0, ........,
∂q1 ∂q1 ∂q1
∂ ∂ ( P1 q1 + ......... + Pn qn ) ∂U
= −λ =0
∂qn ∂ qn ∂ qn
∂
= U 0 − U (q1 , ....., qn ) = 0
∂λ
87
Bu denklemler yeniden düzenlenirse;
∂U ∂U ∂U
P1 = λ , P2 = λ , ........, Pn = λ
∂q1 ∂ q2 ∂ qn
∂U ∂q1 ∂U ∂q2 ∂ U ∂ qn
λ= = = ........ = ya da
P1 P2 Pn
MU 1 MU 2 MU n Tüketici Denge
= = ........ = Koşulu
P1 P2 Pn
88
Bu sonuç ilk bakışta Marshall yaklaşımıyla tamamıyla aynı
belirlendiği gösterilmiştir.
89
Şekil 2.13. Marshallgil Talep Miktarlarınını Hicks
Yaklaşımıyla Düzeltilmesi
y
A’
e4
z
A’’ e2
e1 z
z U3
e3 U2
z e
z 5
U1
0 x1 x3 x5 x2 x4 B’ B’’ x
B
90
Px
PAB’’ z z
0 x1 x3 x5 x2 x4 x
93
∂
= P1 − λ q2 = 0
∂ q1 ∗ U 0 P2
q =
1
P1
∂
= P2 − λ q1 = 0
∂q2 ∗ U 0 P1
q =
2
P2
∂
= U 0 − q1 q2 = 0
∂λ
95
diyoruz.
96
Şekil 2.15. Talep Fonksiyonları Sıfırıncı
Dereceden Homojendir
A’
z e1
z e2 U2
U1
0 B’ B x
97
2. Fayda düzeylerini gösteren kayıtsızlık eğrileri sıralıdır.
A’
ze
100 (5)
90 (3)
0 B’ B x
99
3. Bütçenin tamamı harcanmaktadır.
P1q1 P2 q2
ε1 M + ε2M = 1
M M
Esneklik
101
Esnekliğin Tanımı:
∆y y
ε=
∆x x
∆y
y ’deki % değişme
y
∆x
x ’deki % değişme
x
102
esnekliği diyoruz.
∆y y ∆y x
ε= → ε=
∆x x ∆x y
⎛ ∆y x ⎞ x ⎛ ∆ y ⎞ ∂y x
ε = lim ⎜ ⎟ = lim ⎜ ⎟ =
∆x → 0 ∆ x y
⎝ ⎠ y ∆x → 0 ⎝ ∆ x ⎠ ∂x y
103
ölçüyoruz.
∆y y1 − y 2
y1 + y 2 y1 + y 2
ε= =
∆x x1 − x 2
x1 + x 2 x1 + x 2
104
Şekil 2.17. Yay Esnekliği
y1 A
z
∆y
y2 B
z
∆x
f(x)
x1 x2 x
105
Şimdi yay esnekliğine sayısal bir örnek verelim. Bu örnek aynı
y = f ( x ) = 100 − 2 x
y1 = 100 − 2 x1 → x1 = 10 , y1 = 80
y2 = 100 − 2 x2 → x2 = 20 , y2 = 60
∆y y1 − y2 80 − 60
y1 + y2 y1 + y2 80 + 60
ε= = = = −0.429
∆x x1 − x2 10 − 20
x1 + x2 x1 + x2 10 + 20
106
Şekil 2.18. Yay Esnekliği (Örnek)
A
y1=80 z
∆y=-20
B
y2=60 z
∆x=10
f ( x ) = 100 − 2 x
x1=10 x2=20 x
107
Aynı örneği kullanarak nokta esnekliğini A ve B noktaları için
ayrı ayrı hesaplayalım :
dy
y = f ( x ) = 100 − 2 x → = −2
dx
dy x
ε=
dx y
10
ε = ( −2) = −0.25 A noktasındaki esneklik
80
20
ε = ( −2) = −0.67 B noktasındaki esneklik
60
108
esnekliklerini belirleyelim.
α β θ
Qx = aP P M
x y
ln Qx = ln a + α ln Px + β ln Py + θ ln M
109
∂ ln Qx ∂Qx Qx
= =α Fiyat-Talep Esnekliği
∂ ln Px ∂Px Px
∂ ln Qx ∂Qx Qx
= =θ Gelir-Talep Esnekliği
∂ ln M ∂M M
110
−0.5
Qx = aP x
1.4
P M
y
0.8
∂ ln Qx ∂Qx Qx
= = α = −0.5 Fiyat-Talep Esnekliği
∂ ln Px ∂Px Px
∂ ln Qx ∂Qx Qx
= = θ = 0.8 Gelir-Talep Esnekliği
∂ ln M ∂M M
112
Şekildeki gibi doğrusal bir fonksiyonda esneklik her noktada
∆y y
tan β = , tan α =
∆x x
tan β ∆y ∆x ∆y x
ε= = =
tan α y x ∆x y
113
Şekil 2.19. Doğrusal Bir Fonksiyonda Esneklik
A (ε<1)
z
C (ε=1)
z
B (ε>1)
z
α β f(x)
x
114
−k
y = f ( x ) = ax
ln y = ln a + − k ln x
∂ ln y ∂y y
= = −k = ε
∂ ln x ∂x x
115
Şekil 2.20. İkizkenar Hiperbolik Bir Fonksiyonda
Esneklik
y
−k
y = f ( x ) = ax
zA ( ε = −k )
z
C ( ε = −k )
B ( ε = −k )
z
x
116
Şekil 2.21. Değişik Esneklik Durumları
ε=∞ ε=0
y y
y = f ( x)
y = f ( x)
x x
⎛ 1 ⎞
MR = P ⎜ 1 + ⎟
ε =1 ⎝ ε ⎠
P* z MR=0 ise ε=-1
ε <1 MR>0 ise ε<-1
MR<0 ise ε>-1
Q* a/b Q
MR
118
MR ile Esneklik İlişkisi
P = a − bQ
⎛ 1 ⎞
M R = P ⎜⎜ 1 − ⎟⎟
⎝ ε ⎠
ε =1 ⇒ MR = 0
ε >1 ⇒ MR > 0
ε <1 ⇒ MR < 0
Çok Dönemde
Tüketim ve
Faiz Olgusu
120
yapalım:
i : Faiz oranı
E1 = ( M 1 − C 1 )
123
Tüketici bu tasarrufunu i faiz oranından finansal piyasaya ödünç
i ( M 1 − C1 )
( M 1 − C1 ) + i ( M 1 − C1 ) + M 2
M 1 + M 2 + i ( M 1 − C1 ) = C1 + C 2
toplam gelir toplam tüketim
124
Bu eşitliği düzenlersek, şu biçime dönüşür:
C 2 = M 1 (1 + i ) + M 2 − C 1 (1 + i )
1
C1 = M 1 + M2
(1 + i )
Birey her iki dönemdeki gelirinin tümünü ikinci dönemde
C 2 = M 1 (1 + i ) + M 2
125
C2 M 1 (1 + i ) + M 2
=
C1 1
M1 + M2
(1 + i )
126
C2 M1 + M 2
= =1
C1 M 1 + M 2
C 2 = M 1 (1 + i ) + M 2 − C1 (1 + i )
∂C 2
= − (1 + i )
∂C 1
127
2.24’de görebiliriz.
128
Şekil 2.23. Zaman Bütçe Doğrusu
C2
∂C 2
= −(1 + i )
∂C 1
E ∂C 2
M2 z = −1
∂C 1
M1 C1
129
Şekil 2.23. Farklı Faiz Oranlarında Zaman Bütçe
Doğrusunun Değişimi
C2
M1=100
170 z
M2=50
150 z
i=%20=0.20
E i=%0=0.00
M2=50 z
z z
0 M1=100 150 C1
141.7
130
C 2 = M 1 (1 + i ) + M 2 − C 1 (1 + i )
i = 0 durumu :
C 2 = 0 ⇒ 0 = 100(1 + 0) + 50 − C1 (1 + 0) ⇒ C1 = 150
i = 0.2 durumu :
dağıttığının araştırılması.
132
fayda :
U = U (C 1 , C 2 )
’dir.
134
Şekil 2.24. Zaman Kayıtsızlık Eğrisi
C2
U = U (C 1 , C 2 )
C1
135
cektir.
137
Örneğin C2’nin C1’i ikame oranı 1.10 ise, C1’deki her bir birimlik
∂C 2
t=− −1
∂C1
Dikkat edilirse bu oran (t),faiz oranına (i) eşittir.
∂C 2 ∂C 2
= − (1 + i ) → i = − −1= t
∂C 1 ∂C 1
138
amaçlamaktadır.
Kısıt Fonksiyonu : M1 (1 + i ) + M 2 = C1 (1 + i ) + C 2
( M1 − C1 )(1 + i ) + ( M 2 − C 2 ) = 0
139
oluşturmalıyız.
∂ ∂U ∂U ∂C 1
= − λ (1 + i ) = 0 → λ=
∂C 1 ∂C 1 (1 + i )
∂ ∂U ∂U
= −λ = 0 → λ =
∂C 2 ∂C 2 ∂C 2
∂
= ( M 1 − C1 )(1 + i ) + ( M 2 − C 2 ) = 0
∂λ
∂U ∂C 1 ∂U ∂U
= (1 + i ) → = (1 + i )
∂U ∂ C 2 ∂C1 ∂C 2
141
M1=100 , M2=50 , i=%5=0.05
U = U (C1 , C 2 ) = C1C 2
Bütçe Kısıtı :
( M 1 − C1 )(1 + i ) + ( M 2 − C 2 ) = 0
Lagrange fonksiyonu :
çözelim :
∂ C2
= C 2 − 1.05λ = 0 → λ =
∂C 1 1.05
∂ λ = C1 = 73.81
= C1 − λ = 0 → λ = C1
∂C 2 C 2 = 77.5
∂
= 1.05(100 − C1 ) + (50 − C 2 ) = 0
∂λ
143
maksimize etmektedir.
C2
P
S z
T zN U
U1
0 K L C1
145
ST=KL x (1+i).
∆ C1 ∆ C1
−∆C1 = ∆C 2 (1 + i ) → − = (1 + i ) → i = − −1= t
∆C 2 ∆C 2
Yani optimumda faiz oranı, zaman tercih oranı ile
eşitlenmektedir.
146
yapar.
147
Faiz oranındaki değişme, tüketicinin dönemlerarası optimum
¾ İkame Etkisi
¾ Gelir Etkisi
noktası tanımlar.
148
Şekil 2.26. İki Dönemli Tüketimde İkame ve
Gelir Etkileri
C2
K-L : İkame Etkisi (İE)
0 L MK B’ B’’ B C1
149
Tasarruf oranı ve faiz oranı artışı, tüketicinin ikinci dönemdeki
yukarıda yer alan yeni bir zaman kayıtsızlık eğrisine (U2) teğet
e3’tür.
Az
a b
-v v
z zB w e c
-w +1
zC
+1
U
d f
p
0 x 0 1 2 3 4 x
(a) (b)
154
Yukarıda (b) şeklinde oluşturduğumuz tüketici artığı hesabı
olduğunu varsayalım.
P = a − bQ , P=P *
Q*
TA = ∫ ( a − bQ )dQ − P Q
* *
Q*
⎡ bQ ⎤ 2
b( Q * 2
)
= ⎢ aQ − ⎥ − P * *
Q = aQ *
− − P * *
Q
⎣ 2 ⎦0 2
155
Şekil 2.28. Tüketici Rantının Hesaplanması
az
TA
P* z zE
z
0 Q* a/b Q
156
P = 100 − 2Q P * = 40 P
Q* 100 z
TA = ∫ ( 100 − 2Q)dQ − ( 40 ).( 30 )
0
30
⎡ 2Q ⎤ 2
= ⎢100Q − ⎥ − 1200 4 z zE
⎣ 2 ⎦0
0
D
= ( 100 ).( 30 ) − ( 30 )2 − 1200 = 900
z
0 30 50 Q
157
P
P = 100 − Q 2 P * = 36
8 100 z
TA = ∫ ( 100 − Q2 )dQ − ( 36 ).( 8 )
0
3 8
⎡ Q ⎤
= ⎢100Q − ⎥ − 288
⎣ 3 ⎦0 3 z zE
3 6
(8) D
= ( 100 ).( 8 ) − − 288 = 341.3
3 0 8 Q
Tüketici Refahı
ve Fiyat
Endeksleri
159
Kayıtsızlık eğrileri çözümlemesi, parasal gelir ve fiyat
geliri (=harcamaları) :
M0 = ∑Pq0 0
Mt = ∑ Pq
t t
160
Bireyin gelirinin ve fiyatların değiştiğini varsayalım. Değişimleri
⎛ Mt ⎞
IM =⎜ ⎟ 100
⎝ M0 ⎠
Fiyat değişimlerini belirlemek için LASPEYRES ve PAASCHE
endeksleri kullanılabilir :
⎛ ∑ Pt q0 ⎞
LASPEYRES Endeksi : L=⎜ ⎟⎟ 100
⎜∑Pq
⎝ 0 0 ⎠
⎛ ∑ Pt qt ⎞
PAASCHE Endeksi : L=⎜ ⎟⎟ 100
⎜∑Pq
⎝ 0 t ⎠
161
durum oluşur :
1. ∑Pq < ∑ Pq
t 0 t t
ise, birey q0 ’dan daha çok malı aynı fiyata
düzeyine) geçebilir.
163
2. ∑Pq = ∑Pq
t t t 0 ise, q0 ve qt aynı bütçe doğrusu üzerinde
tercih edecektir.
∑ Pq t 0
100 <
∑ Pq
t t
100
∑Pq 0 0 ∑Pq0 0
∑Pq 0 0 = Px 0 q x 0 + Py 0 q y 0
A′
qy0
e1z e2
qyt z
U2
U1
0 qx0 qxt B B′ x
166
demetinin (qx0 , qy0) yeni fiyat kümesiyle (Pxt , Pyt) elde edilebilir
kalmayı sürdürebilir.
167
İkinci alternatif e2 noktasıdır. Bu durumda birey, yeni fiyat
A’ e
z 1
qy0
qyt e2 U2
z
U1
0 qx0 qxt B B’ x
170
∑Pq 0 0
100 >
∑Pq0 t
100
∑ Pq t t ∑ Pq
t t
∑ Pq t t
100 <
∑ Pq
t t
100
∑Pq 0 0 ∑Pq0 t
Gelir PAASCHE
Endeksi Endeksi
171
M’z
M z
M2 ze2
Ek
Çalışma
Geliri e U2
M1 z 1
Ek U1
Çalışma
w′ w
z z
0 L2 L1 L’ L L
Boş Zaman Çalışma
174
0 M1 0M2 0 M1 0 M 2
w= , w' = , <
L1 L L2 L L1 L L2 L
ya da
w < w'
ulaşır.
175
e3
z
Z z e1 e
L z 2
Sübvansiyonun z
M U2
Maliyeti
K zN U1
X
0 X1 X3 X2 B B’’ B’
177
biçimde ek gelir kadar sağ üst yönde kayar (CB’’). Yeni denge
(AC=MN) < KL
180
hasılatı de2’dir. Parasal vergi geliri, de2 ile y malının vergi ön-
dz
A’ e
z 1
z
e2 U1
U2
0 B x
183
f
A’’ z d
z
A’ e1
z
z e
e3 z 2
z U1
e
U2
0 B x
185
A Gelir etkisi : e1 - e2
İkame etkisi : e2 - e3
0 C1 = C1* M1 B′ B B ′′ C1
187
e1-a kadardır.
188
Şimdi bireyi aynı fayda düzeyine (U2) indiren bir faiz gelir
değiştirmemektedir.
189
etkinlik kaybıdır.
191
Şekil 2.36. Vergi Uygulaması ve Etkinlik Kaybı
P2 zB
t
C
P1 z z S
A
0 Q2 Q1 Q
192
Vergi iki katına çıkarsa, etkinlik kaybı iki katından daha çok
Etkinlik Kaybı 1 t
= εD
Vergi Hasılatı 2 p
193
Şekil 2.37. Fiyat-Talep Esnekliği ve Vergi
Etkinlik Kaybı
P Vergi Hasılatı
Etkinlik Kaybı
P2 zB
t = ∆P
C
P1 z z z S
A E
D2 D1
0 Q2 Q3 Q1 Q
∆Q
Pareto
Optimalite ve
Edgeworth
Yaklaşımı
195
Şimdiye kadar tek bireyi dikkate alan bir fayda analizi yaptık.
analizini kullanacağız.
3 ze 7
A D
0 2 3 8
söyleyebiliriz.
200
Şekil 2.39. Bireylerin Ayrı Ayrı Dengesi
y y
z e4 z e4
e
z 3
z e2 U4 z e3 U4
U3 z U3
z e1 e2 U2
U2
z
U1 e1 U1
0 x 0 x
edeceklerdir.
203
düzeyi f noktasıdır.
204
dikkate alalım:
4 3
MRSb = > = MRSt
1 1
207
B C
Berke’nin y malı seçimi
zp
m zn
z U1t
k
z
U1b
A D
olmasıdır.
213
mektedir.
215
Şekil 2.42. Tam Rekabetçi Piyasada Seçim ve
Pareto Optimalite
Tuan’ın x malı seçimi
B G C
Berke’nin y malı seçimi
-6 +
6
+ ze
1
A G’ D
yapabilmek için iki malın ve iki bireyin yer aldığı basit bir
Problem şöyledir :
Kısıt Fonksiyonları : U B (q , q ) = U 0
B
1
B
2
q + q = w1
A
1
B
1
q + q = w2
A
2
B
2
220
3(q1A , q2A , q1B , q2B ) = U A (q1A , q2A ) + λ ⎡⎣U 0 − U B (q1B , q2B )⎤⎦
+µ1 ⎣ w1 − q1 − q1 ⎦ + µ 2 ⎣ w2 − q2 − q2 ⎤⎦
⎡ A B
⎤ ⎡ A B
221
Maksimizasyon için birinci sıra koşulları belirleyelim:
∂3 ∂U A ∂3 ∂U A
= − µ1 = 0 , = − µ2 = 0
∂q1
A
∂q1
A
∂ q2
A
∂ q2
A
∂3 ∂U B ∂3 ∂U B
= −λ B − µ1 = 0 , = −λ B − µ 2 = 0
∂q1
B
∂q1 ∂ q2
B
∂ q2
∂U A ∂q1A µ1 ∂U B ∂q1B
= =
∂U A ∂q2 µ 2 ∂U B ∂q2B
A
MRS A MRS B
222
Aşağıda A ve B bireylerinin fayda fonksiyonları verilmiştir.
U A (q , q ) = q q
A
1
A
2
A A
1 2 , U B (q , q ) = q q
B
1
B
2
B B
1 2
q + q = w1 ,
A
1
B
1 q + q = w2
A
2
B
2
3(q , q , q , q ) = q q + λ ⎣U 0 − q1 q2 ⎤⎦
A
1
A
2
B
1
⎡
B
2
A A
B B
1 2
+µ1 ⎣ w1 − q1 − q1 ⎦ + µ 2 ⎣ w2 − q2 − q2 ⎤⎦
⎡ A B
⎤ ⎡ A B
223
Maksimizasyon için birinci sıra koşulları belirleyelim:
q1A q1B
A
= B
q2 q 2
Buradan q1B ve q2B terimlerini yok eder, ürün kısıt fonksiyonla-
rındaki yerlerine yazarak, sözleşme eğrisini elde ederiz.