001_127 Misjoe Verleyen

(00:22) Mevrouw Verleyen, Misjoe, bedankt dat je ons te woord wil staan in het kader van dedocumentaire over Boudewijn voor Canvas. Ik denk dat we het met jou specifiek zullen hebben over de religiositeit van Boudewijn, we zullen dat ook een beetje proberen te duiden. En ik stel voor dat we het chronologisch aanpakken. Dat we beginnen met het kind Boudewijn. Hij stamt uit een familie, uit een gezin dat niet bijzonder, niet uitzonderlijk katholiek was he. Leopold III was geen grote katholiek, maar getuigenissen over het kind Boudewijn zeggen wel dat het kind al heel vroeg een soort van ja religiositeit verried. Hoe verklaar je dat? Wel wat we weten van Leopold III is dat die zeker niet katholiek was. We weten wel dat zijn moeder Astrid, die Luthers was, lessen heeft gevolgd om katholiek te kunnen worden. En we weten ook van Astrid dat die toch een sterke neiging had tot depressies. Dat hoeft niet per se religieus te zijn maar we kunnen veronderstellen, maar we weten dat niet, we weten heel weinig van koningin Astrid af eigenlijk, dat zij toch vrij labiel was van karakter en we kunnen veronderstellen dat Boudewijn dat gerfd heeft.I*** Wat we weten van de jonge Boudewijn dat is via prinses Lilian, misschine niet de meest betrouwbare bron maar toch, dat hij sliep met een medaille op zijn hoofdkussen gespeld.I*** Hij heeft alleszins, daar zijn we allemaal zeker van, erg geleden onder het feit dat hij als kind zo veel mensen kwijt raakt waar hij van houdt. 34 als hij 4 jaar is raakt hij zijn grootvader kwijt, als hij 5 jaar is zijn moeder kwijt, als hij 10 jaar is raakt hij zijn zeer geliefde kinderjuf kwijt, als hij 20 is raakt hij eigenlijk zijn vader kwijt op het moment dat hij die opvolgt. Dus het is iemand dat zegt koningin Fabiola zelf, echt lijdt aan verlatingsangst. Hij is altijd mensen kwijtgeraakt waar hij van houdt.I*** En hij schrijft zelf, in het geestelijk dagboek dat kardinaal Suenens heeft uitgegeven: toen ik 18 was, dat is in 48 vroeg ik God mij een heilige te zenden om mijn leven te leiden en die heilige wordt voor hem dan Veronica OBrien.III*** Voor iemand van 18 wijst dat toch op een diepe religiositeit. We weten ook dat zijn dan Amerikaanse bronnen, dat op het moment dat er wordt gezegd wie volgt Leopold op als, dat Amerikanen wat bezwaar hadden omdat hij zo verschrikkelijk vroom was. En het feit dat altijd die geruchten zijn blijven de ronde doen dat hij in een klooster zou gaan, wijst er toch op dat ook in zijn entourage mensen hem, zelfs voor die tijd, heel vroom vonden.I*** Veel meer weten we er natuurlijk niet van he, dat is duidelijk. (03:24) Nog even voor die eerste jaren, je zegt hij sliep met een medaillon op zijn kussen. Wat voor soort medaillon was dat? Dat schrijft Lilian niet. Ze zegt enkel dat hij ene littekentje had en vlek op zijn wang en dat bleek dan een medaillonnetje te zijn dat hij op zijn hoofdkussen spelde. Welk medaillon dat was dat weten we niet en dat vertelt zij ook niet. Maar het getuigt toch wel want hij is dan zeker al 11-12 jaar, het getuigt, zelfs voor die tijd van een, ja een soort beroep doen op hogere machten, misschien was hij ook wel heel bang he. Een kind dat zoveel van die mensen verliest dat die bang wordt is eigenlijk ook niet abnormaal.I*** (samen met quote supra in vorig antwoord over medaillon)

Hetzelfde zegt juffrouw De Jonghe ook, alias juffrouw. Die zegt van ja zelfs als heel jong kind bad die al elke avond. Mja maar we moeten ook de dingen in hun tijd zien he. Hij is geboren in 1930, bidden voor en na het eten, bij het beginnen van een belangrijk werk, in bekoring en gevaren, werd aangeraden uiteindelijk he. Alle kinderen zullen dat wel gedaan hebben, ze zullen het niet allemaal gemeend hebben. Dat hij het meende, kan zijn, maar ook dat kunnen we niet zeker weten, maar hij getuigt zeker wel heel zijn entourage en alle verhalen getuigen van hetzelfde dat hij uitzonderlijk vroom was. (04:44) En specifiek ook mariale verering. Hij bad vaak tot de maagd Maria. Ja maar ook daar weer een kind dat zijn moeder verliest die kan door goedmenende mensen worden gezegd maar je hebt je moeder in de hemel, zijnde Astrid en er is nog een grotere moeder, zijnde Maria de moeder van alle kinderen.I*** En het is heel opvallend bij Boudewijn in zijn latere leven dan, dat hij op zekere momenten blijkbaar geen verschil meer maakte tussen die moeder in de hemel, Astrid, of de moeder in de hemel, zijnde Maria. Dat is wel heel opvallend.III of IV*** Die twee zijn samengekomen in zijn geest. Het lijkt er alleszins heel sterk op ja ja. (05:27) Zijn er bronnen die vertellen over de reactie van Boudewijn op het overlijden van zijn moeder? Op het nieuws dat hij heeft gekregen want hij heeft het ook via een kinderjuf blijkbaar moeten vernemen. Ja dus de koning zelf wilde dat niet zeggen. Welke koning? Koning Leopold III dan he wilde het niet aan zijn kinderen zeggen.I** Nu daar moeten we ook heel voorzichting mee omspringen want die kinderjuf, dus juffrouw De Jonghe, die vertelt altijd dat zij hem altijd moest vertellen over maman maar die heeft natuurlijk die maman nooit gekend. Wat we wel zien in de jaren 30 dus na de dood van Astrid is dat er massaal, maar echt massaal boekjes verschijnen over Astrid. Heel veel daarvan zijn trouwens uitgegeven door de uitgeverij van Leon Degrelle. En dat zijn dus allemaal boeken waarin Astrid wordt voorgesteld als ja een soort engelbewaarder, ons gezonden door de Heer zelf om op ons land te passen en op onze kinderen te passen enzovoort. Dat zijn heel heel vreemde boekjes eigenlijk. (06:27) En waarom denk je dat Degrelle er baat bij zou hebben om de figuur van Astrid te promoten? Wel ze was heel populair he. Wie zich aan haar slippen hing, werd mee populair misschien wel he. En het zit ook in die jaren 30 he, de verheerlijking van de moeder en de verheerlijking van de trouwe echtgenote en de liefhebbende moeder, dat zit toch allemaal in die jaren 30 ingebakken eigenlijk. Ja en u zegt iets later, dus hij heeft veel mensen verloren in de loop der jaren, inderdaad eerst zijn opa dan zijn moeder dan uiteindelijk ook die juffrouw De Jonghe. Kan je het personage eens beschrijven? Wel dat was een Nederlandse he die dus eigenlijk aangetrokken was ook om Boudewijn Nederlands te leren. Waar hij blijkbaar heel erg aan hing, hij noemde haar juffrouwI* en hij schreef dus tot vrij hoge leeftijd brieven naar haar, ma chre juffrouw, hij schreef wel in het Frans. Blijkbaar 2

moet dat wel een heel lieve geweest zijn, zeker voor Boudewijn. Maar koningin Elizabeth kon niet erg goed met haar om en als de kinderen op vlucht gaan in 1940, mei 1940 stuurt Leopold zijn kinderen weg dan mag die kinderjuf van koningin Elizabeth niet mee omdat ze de prins te nerveus maakt, zegt ze. En die gaat dan met een Rode Kruis-auto terug naar Nederland eigenlijk. Maar dus dat is ook aan Boudewijn niet verteld van ze gaat niet mee, ze moest zeggen ik kom later wel. Jullie gaan met deze auto, ik kom later dat is moet voor een kind van 10 jaar toch wel heel erg zijn. Je houdt erg van iemand die ook eigenlijk dag en nacht bij jou is en die zegt dan ik kom later wel maar die duikt dus nooit meer op he.I*** En dan gaan ze dus via Frankrijk naar Spanje. (08:30) Ja dat weet ik maar wat is het bezwaar van Elizabeth tegen Dat ze de prins nerveus maakt, maar blijkbaar was het in die tijd gebruikelijk, ik kan hier enkel afgaan op wat een aantal intimi van de koning vertelde, dat in die kringen was het gebruikelijk zo gauw ene kind zich tevele aan een personeelslid hechtte, moest da tpersoneelslid weg.I*** Je zit toch met een maatschappij waar rangen en standen toch nog wel tellen en zeker in hoofde van Elizabeth he. Ja we hebben met mensen van de familie du Parc, jou zeker bekend, uitgebreid gesproken met twee zoons van Gatien du Parc maar daar die mensen die konden geen woord kwijt over juffrouw De Jonghe. Dus wat je zegt lijkt te kloppen dusp een bepaald moment moet die uit de gratie zijn geraakt bij de koninklijke familie. Ja maar waarom dat weet ik niet natuurlijk. Stond zij ergens voor, vertegenwoordigde zij bepaalde misschien wel godsdienstige waarden? Watn zij was ook bepaald religieus geloof ik. Dat weet ik niet. Echt niet dat weet ik niet. Ze zal wel katholiek geweest zijn, men zal daar wel voor gezorgd hebben. Men zal geen protestantse juf in huis gehaald hebben he, dat zeker niet. (09:43) Eigenlijk verlaat hij op zijn tiende het land, verlaat hij zijn vader na een jaar komt die wel terug maar dan moet die ook gelijk weer naar Ciergnon enzovoort. Zijn vader heeft die ook amper gekend he, laten we zeggen, in zijn adolescentie, in zijn puberjaren? Ja hij heeft die natuurlijk wel leren kennen als ze worden gedeporteerd omdat het gezin dan toch een beetje op zichzelf werd teruggegooid en achteraf ook in Zwitserland waar ze vijf jaar blijven en waar ze eigenlijk voor de eerste keer een gezin vormen in de zin dat ja ze daar bij mekaar blijven. (10:20) Maar in hoe verre was of weten wij of Boudewijn op de hoogte was van de liefde van zijn vader voor Lilian, het geheime huwelijk dat heeft plaatsgevonden. Is dat ook een schok geweest voor hem. Heeft die dat plotseling moeten vernemen of hoe is dat gegaan? Voor Boudewijn weten we het niet. We weten wel voor Josephine-Charlotte dat die met Lilian hoegenaam niet overweg kon.I** Het is ook heel duidelijk dat Josephine-Charlotte wel op de hoogte was da Boudewijn ging trouwen met Fabiola en Lilian en Leopold niet.I*** Dus Josephine-Charlotte stond heel dicht bij Boudewijn. Josephine-Charlotte was een vertrouwelinge van Boudewijn. Ze was de grote zus die denk ik ook wel na het overlijden van Astrid een beetje de moederrol op zich heeft genomen.

Ja en plus moet je ook denken, ik denk dat ze 15 was op het ogenblik dat haar vader hertrouwt, er zullen weinig meisjes van 15 zijn die het leuk vinden dat hun vader hertrouwd. En al zeker op dat moment ziet Josephine-Charlotte er eigenlijk echt niet mooi uit, als je dan zon prachtige stiefmoeder krijgt dat zal allemaal wel meespelen.I** Ik bedoel je moet er niet noodzakelijk allerlei ingewikkelde dingen gaan achter zoeken dat zijn mensen met dezelfde gevoelens als wij allemaal natuurlijk. Het is wel duidelijk dat ze niet met mkaar overweg konden. De officile versie van de geschiedschrijving luidt wel dat Boudewijn en zijn stiefmoeder wel uitstekend met elkaar konden vinden. Ja ja. Zag hij haar als ene tweede moeder denkt u? Ik denk het wel ja. Ja het leuke aan royalisten die boeken schrijven is dat die niet nadenken he. Zo is er een boek van de Putman, dat was de culture attach van Boudewijn en die gaat dan even bewijzen dat Boudewijn toch zon eenvoudige jongen is. En hij beschrijft dan ook Boudewijn in de zomer, hij is dan nog niet getrouwd he Boudewijn, met zijn boterhammetjes naar het koninklijk paleis komt, om half 1 zich met de auto laat voeren over de autostrade tot halverwege Knokke bij wijze van spreken en daar wacht Lilian op hem met een sportwagen, hij stapt dan in, ze rijden naar Knokke en de volgende dag herhaalt zich dat s ochtends. Die Putman schrijft om te bewijzen dat Boudewijn toch zon lieve eenvoudige jonge man is die zijn boterhammetjes op eet in de auto maar geeft daardoor eigenlijk voedsel aan die verzonnen verhalen over een verhouding tussen Boudewijn en Lilian.I*** Want je moet zeggen zelfs mensen die echt tegen Lilian waren, zeggen dat zij toch op het moment dat ze in dat gezin komt eigenlijk terug wat vreugde in dat gezin gebracht heeft. Zelfs haar grote tegenstander die schrijft: Elle a rouvert le pierrot et a mis les fleurs dans les vases, schrijft hij dus.I*** Dat is een citaat van? Van de perschef, hoe heet hij? Maakt niet uit. Ik kan nu niet even op zijn naam komen. De man is ontslagen omdat hij de informant van Pan (?) over het hof Ah jaja die homoseksuele perschef, ben even zijn naam kwijt. We weten alletwee, ik kan hem terugvinden. Maakt niet uit, maakt echt niet uit. (13:28) En het, omdat we nu toch en passant over hebben die verhalen van Van Acker over een verhouding, een relatie, ja het is wel ter sprake gekomen op het kabinet. Ja maar zon vrome jongeman zou die echt ? Het couchet gedeeld hebben wel degelijk met zijn schoonmoeder of met zijn stiefmoeder pardon. Ja maar zou dat echt willen zeggen dat er een onoorbare relatie was, voor zo n vrome jongeman. Die schrijft ik heb God gevraagd mij een heilige te zenden om mijn leven te leiden. Mij lijkt het echt onwaarschijnlijk.I** 4

(14:02) Boudewijn deed niet aan seks? Jawel he Fabiola is minstens 5 keer in verwachting geweest dus.I** Maar ik kan mij moeilijk voorstellen dat zon vrome jongeman Wat we wel weten over zijn jeugd nog dat is misschien wel belangrijk dat hij fervente scout was he. Dus met alles wat daar op dat moment aan katholiek gedachtegoed aan vasthangt he. Ken je zijn totemnaam nog? Loyale, Eland Loyale is zijn totemnaam he ja. Dat is natuurlijk wel een beetje spelen op woorden he. Hij zal geen eerlijke totemnaam gekregen hebben als Zenuwachtige Rikkitikkitavi ofziets he.I** hij zal wel mooie naam gekregen hebben. Ik ben ook bij de scouts geweest dus. (14:48) En dat heeft het geloof of het gevoel voor religiositeit nog verdiept denk je? Wel mensen die hem kenden als scout zeggen dat hij daarvan zoiets overgehouden heeft van iets is goed of iets is kwaad, iets is wit of iets is zwart. Dus er is geen twijfel, er is geen grijze zone. En als kind is dat heel normaal he, iets is goed of iets is slecht. Het is maar als je volwassen wordt dat je grijze zones begint te zien. Hij heeft dat blijkbaar nooit echt geleerd.I of III*** Heeft altijd in absolute morele categorien gedacht? Men zegt dat ja ja. En zijn leven bewijst dat natuurlijk voor een stuk he. (15:26) Ja. Wat heel belangrijk in zijn leven is geweest is ongetwijfeld ook zijn band met Suenens. Nog voor die aartsbisschop werd. Hoe verklaart u die klik, als ik zo modern mag uitdrukken, die beiden hebben gemaakt met mekaar? Ja als je dat ziet het is niet enkel Suenens in zijn entourage he, hij heeft twee op zich heel vreemde figuren in zijn entourage. Aan de ene kant Veronica OBrien Ja daar komen we direct op terug. Maar Suenens, waarom Suenens? Want Suenens was nog geen aartsbisschop, het was nog Van Roey en toch was daar die band met Boudewijn. Ik denk dat Suenens, het vrerhaal dat ik heb gehoord, Suenens is op een mooie dag op het paleis geweest omdat Josephine-Charlotte zenuwziek was en Suenens zou daar bij assisteren en zo heeft die contact gelegd met Boudewijn en blijkbaar op de een of andere manier

001_128 Misjoe Verleyen

Kloppen he. Hij is in volgens Suenens zelf in 59 op het paleis geweest, dan was zij al getrouwd he. Hij zou op het paleis geweest zijn om raad te geven over de studiekeuze van een van de koninklijke kinderen, dat moet dan prins Alexander zijn en zo is hij in contact Zo beschrijft Suenens het in het boekje over Boudewijn.III* 5

Ah nee. Want Jawel. Ah nee want hij heeft het huwelijk mee gearrangeerd van Boudewijn. Nee nee dan was Josephine-Charlotte al getrouwd, in 59. Ah sorry ja ok. Boudewijn toch ook? Ja hij komt daar de koning is op dat moment ziek, Boudewijn is op dat moment ziek en hij ziet die dan later, ze wandelen in het park en ze hebben een open gesprek ,beschrijft Suenens. Wat dat wil zeggen daar hebben we het raden naar maar in dat gesprek valt dan het woord Lourdes en de koning zegt ja maar ik ben daar geweest, ik ben d aar in cognito geweest, ik ben daar s nachts gaan bidden bij de grot om God te vragen, om Maria te vragen om het probleem van mijn huwelijk op te lossen.I of III*** Nu eindelijk heeft die man een probleem he, hij moet trouwen, hij moet ook trouwen van de regering trouwens. En wie gaat er voor hem een vrouw zoeken, niet zijn ouders he, niet Leopold en Lilian he? Daar is geen koninklijk milieu dat die twee zal willen ontvangen om hun dochter aan de koning der Belgen uit te huwelijken he.I of III*** (01:19) Waarom niet? Omdat Leopold en Lilian heel slecht vallen bij de adel he. Dus Boudewijn moet zelf op zoek naar een vrouw maar dat is natuurlijk niet zo gemakkelijk, hij kan zo maar niet op prospectie gaan zonder heel hoge verwachtingen te wekken en bovendien was hij erg verlegen, dat kom er dan nog eens bij. En Suenens zegt dat op dat moment ik ken iemand, dat wordt dan Veronica OBrien. Maar wat zal Boudewijn aangetrokken hebben, een stuk denk ik wel, Suenens was bijzonder intelligent he. Hij leed, voor zover we zijn boekje mogen geloven, toch wel aan wat ze hermelijnkoorts noemen he. Hij zal zich ook wel geflatteerd gevoeld hebben dat hij door de koning geraadpleegd werd. En ik denk ook het feit dat hij bisschop was, hij was weihbisschop he, hij had geen bisdom dan nog eens professor aan de Katholieke Universiteit van Leuven dan bovendien nog eens vicerector van diezelfde Katholieke Universiteit. Dat zijn allemaal stempels die in die kringen toch wel meespelen.III*** Normaal gesproken als je iemand te hulp roept om te zeggen wat zou mijn zoon best studeren dan zou je misschien naar een PMS gaan zoals het toen heette, of een CLB zoals het vandaag heet maar je nodigt niet de vicerector van de universiteit uit om daarover aan te geven. Maar in die kringen is dat eigenlijk normaal, dat is we vragen dat aan degene die het weet, we vragen het aan de top. (02:45) En Suenens was ook een warme persoonlijkheid naar het schijnt. Iemand die mensen kon inpakken? Suenens was zeker een heel charmante man ja ja, zeker in die eind jaren 50, begin jaren 60. III* Want dat is wel heel merkwaardig dat Boudewin in dat gesprek met Suenens zijn ziel en zaligheid op tafel legt zonder reservre. Zegt it is het probleem ik moet, ik woon, er was sprake van een diarchie, ik woon met mijn ouders nog, mijn ouders moeten verhuizen, ik moet dringend iemand vinden voor een huwelijk, ik moet monarchie bestendigen, help mij.

Ja maar als we er vanuit gaan dat Boudewijn vroom was en heen vrome katholiek. Suenens is natuurlijk niet alleen een priester, hij is een bisschop ook nog eens bovendien, dat zijn de mensen bij wie je als katholiek te rade gaat voor alle mogelijke problemen. (03:38) Van Roey kon niet omdat die te close was met zijn vader misschien? Ik denk dat Van Roey serieus verbrand was ja na de Nu Leopold haatte Suenens he dat was ook, zal ook wel meegespeeld hebben misschien. Maar ik denk ook het feit dat dat volgens Suenens schrijft die dan een brief aan de koning waarin hij zoiets schrijft als van ik besef nu in welke eenzaamheid u moet leven, uw functie brengt een enrome eenzaamheid met u mee maar dat geeft u juist de kans om de genade van God meer te ontvangen.III** Dat zijn dingen als je die vandaag leest dat je denkt waarover is die man bezig? Dat is ook de moeilijkheid eigenlijk je moet het altijd een beetje proberen te zien in de tijd waarin het zich echt afspeelt he. Niet zomaar in ja 2013. Het is heel moeilijk om ons die 60 jaar terug te plaatsen dat is niet zo gemakkelijk natuurlijk. (04:36) Suenens stond ook bekend om zijn, zoals dat dan heet, mariale verering. Zou dat ook een troef zijn geweest voor hem? Heeft hij daar iets geraakt bij Boudewijn? Wel als we de progressieve theologen die Suenens hielpen bij het Tweede Vaticaans Concilie mogen geloven was Suenens niet zo een mariale vereerder integendeel, hij vond en hij zal dat ook op het Concilie verdedigen dat de kerk veel te lang bezig is geweest met die verering van Maria en veel te weinig dus met de devotie met de vroomheid (onderbreking)

001_129 Misjoe Verleyen (onderbreking)

001_130 Misjoe Verleyen

Ja Suenens stond ook bekend om zijn mariale verrering, hij was ook de man die het Marialegioen in de persoon van Veronica OBrien naar hier heeft gehaald in 48. Misschien heeft hij daar mee ook een gevoelige plek geraakt bij Boudewijn? Ja als we de progressieve theologen die Suenens omringen op het Tweede Vaticaans Concilie mogen geloven was voor hem dat Marialegioen had dat veel minder te maken met Mariaverering dan wel met leken die zich voor leken inzetten. En wat Maria betreft daar zal hij op het Tweede Vaticaanse Concilie eigenlijk de stelling verkondigen dat de Katholieke Kerk veel te lang bezig geweest is met de leer rond Maria, de Mariologie zoals dat heet, en veel te weinig met de laten we zeggen, intellectuele 7

kant van het geloof, veel te weinig met de Heilige Geest, dat heet dan de pneumatologie. Dat is een stelling die hij zal verdedigen en die hij ook inderdaad in de kerk zal binnenvoeren. Het moet dus gedaan zijn met de devotie dat wat dweperige, slijmerige gedoe rond de maagd Maria met alle liedjes van het wemelt in de mei van blonde kleinen, we moeten nu terug naar de essentie van dat geloof en het is niet Maria die ons gezonden is door Jezus, het is de Heilige Geest die ons gezonden is he. En het is via de Heilige Geest dat we terug kunnen naar God. Dat is wat hij verkondigt en hij wordt daar in gesteund door de progressieve theologen als Rahner en Hans Kng maar niet die hele mariaverering waar Veronica OBrien voor staat. Dat is niet zijn pakkie -an om het mooi te zeggen. III* (01:50) Nochtans hij is degene die Veronica OBrien hier in Belgi heeft gentroduceerd twintig jaar eerder, hij al ook met haar blijven samenwerken, zij heeft ook geholpen met het huwelijk van Boudewijn. Ja maar daar gaat het dus als we Hans Kng mogen geloven, veeleer om het zijn leken, Marialegioen eigenlijk een heel gezagsgetrouwe organisatie met een militaire structuur, maar het gaat om leken die zich inzetten voor leken. En dat is wat Suenens aanstaat, zegt Kng, namelijk hij zal dat ook verdedigen op het Tweede Vaticaans Concilie, het is niet die top van de Kerk, niet de paus, niet de curie wat de regering is eigenlijk maar het zijn de leken die belangrijk zijn in de kerk en de top van de kerk moet daar dienstbaar aan zijn.III** En die leken dat zal hij dus ook verkondigen het is trouwens Hand Kng die die tekst voor hem schrijft: elke leek, elke mens, gij, ik, wij hebben gaven gekregen dat heet charismes, dat zijn talenten die we hebben gekregen en die wij gebuiken allemaal. Dat zijn kleine talenten als mensen helpen, grote talenten als leiding geven of hele grote talenten dan hebben we het over visioenen en spreken in tongen maar dat komt zelden voor.III** Maar dus heel die idee van de lekenbeweging dat staat Suenens aan, hij zal ook contacten hebben met de Foccolare, ook een lekenbeweging. (03:13) Maar kan je even zeggen wie was Veronica OBrien? Veronica OBrien is een Ierse die zeer vroom is, die in het klooster gaat maar in dat klooster zeggen ze dat ze beter haar talenten elders kan gebruiken.III** Wat betekent dat als je na drie weken je biesen moet pakken in een klooster? Ik denk dat ze een beetje te dweperig was naar de mening van zelfs Ierse katholieke nonnen.III** En dan sluit ze zich dus aan bij de stichter van het Marialegioen en gaat ze naar Frankrijk. Dat Marialegieoen is eigenlijk een beweging die de wereld wil heroveren voor God he via Maria. Want de wereld seculariseert en zeker in landen waar de regering anti-godsdienst is, Frankrijk bijvoorbeeld waar ze begint. Daar is het wle heel belangrijk dat we ons met zn allen inzetten om het land voor Christus te heroveren via de maagd Maria.III*** (04:10) Zij is niet de stichter van het Marialegioen maar ze neemt het volgens de bronnen die wij hebben gesproken, neemt zij het over van Frank Duff, de eigenlijke stichter. Zij is de sterke persoonlijkheid, zij verovert de wereld vooral de Angelsaksische wereld namens het Marialegioen. Het is echt een heel sterke vrouw.

Ja dat kan je niet ontkennen he ookal kunnen we a-haar dweperig vindne of overdreven vroom ze moet toch iets gehad hebben of je maakt die carrire niet. Dat kan niet he. En wat was haar power? Kan u die eens beschrijven van wat u is overgeleverd? Ik denk dat haar kracht er vooral inzat dat ze overal hetzelfde bleef. Dus dat ze gewone mensen of de koning aansprak op juist dezelfde manier en dat maakt over het algemeen zeer grote indrukIII** en ik denk ook dat zij dat echt meende, dat ze dat niet deed voor eigen gewin of dat ze dat echt allemaal meende. Dat is ook iemand ja uit de jaren 30, uit een zeer traditioneel gezagsgetrouw, katholiek idee. Want wat Suenens daar verkondigt op het Vaticaans Concilie dat is niet wat het Marialegioen verkondigt he. (05:22) Maar Suenens is in 48 wel als een blok voor haar gevallen? Ja maar ze zal echt wel iets gehad hebben denk ik. Ze zal een, ik denk ook dat dat zat in die eind jaren 40, begin jaren 50, de wereld seculariseerde, het geloof vermindert we moeten daar iets aan doen. Ze zijn dat nu nog aan het proberen overigens, dat is niet veranderd. Maar ze hebben wel 50 jaar samengewerkt he. Suenens en OBrien, 50 jaar. Ja ja het is op het eerste gezicht niet te verklaren dat een Ierse dame met een Mariolatrie zo en een slimme professor in de filosofie, in de tomistische filosofie dat die zo goed met mekaar overweg kunnen. Maar ik denk dat Suenens ook wel enigszins gevoelig was voor de vleierij die zij, als we het boekje van Suenens mogen geloven, toch wel ook tentoon kon spreiden vanIII*** (06:15) Wat zei ze dan bijvoorbeeld? Wel als iemand heel de tijd zit te zeggen dat je toch een buitengewone persoonlijkheid bent met geweldige genade die God u gegeven heeft, erger vleien kan je toch niet denk ik? Zij had Suenens ook nodig he om de wereld te veroveren? En zij had zeker Suenens nodig om de wereld te veroveren ja. III*** Waarom had zij hem nodig? Ja omdat zij hier geen statuut had. Voor zover ik mij herinner het Marialegioen toen ik een kind was dat waren wat oudere dames in het wit gekleed die met een lichtblauw lint om in de processie liepen. Dat is niet meteen de meeste wervende groep maar als zij natuurlijk steun kreeg van een bisschop en d at werd in alle parochies ene beetje aangemoedigd dan groeide die groep wel zeer snel. (06:59) Heeft de topintellectueel Suenens, heeft die bij jouw weten, nooit voorbehoud gemaakt bij een vrouw die in tongen sprak, die visioenen zag, die met engelen sprak? Niet als het, niet zoals het uit zijn boek blijkt niet nee nee. Want dat zei zij he van ze beweerde

Ze zag visioenen he, ze hoorde stemmen en Nu ja dat zijn ook mensen die zeggen ik heb gedroomd vannacht en het komt uit he. Ja maar u zegt dat met een zeker ernst, dat verbaast mij want Wel ik aarzel altijd om verschrikkelijk te beginnen lachen met dergelijke mensen. Dat is heel gemakkelijk om daar te zeggen ja een kwezel maar je kan niet ontkennen, ik blijf dat herhalen, je kan geen ster maken als die ster geen talent heeft. En zij was binnen die katholieke wereld zeker een ster.III*** Met hele rare trekken vind ik he. Ze was altijd in het groen gekleed, groen was dan de kleur van Ierland waar eigenlijk wij zijn allen gekerstend vanuit Ierland. I* Ze moet toch een talent hebben gehad om mensen op een of andere manier te enthousiasmeren, het kan niet anders. En daarom wil ik niet meteen lachen met die mensen, nee ik beodle het is heel makkelijk om te lachen met de vroomheid of de kwezelarij of weet ik wat. Maar daar moet toch ergens een logische verklaring zijn voor die carrire die zij heeft. (08:25) Die is er zeker. Ik denk dat zij enfin dat is ook het verhaal van Guido Heirbout wat hij ons heeft verteld, dat zij, ik denk bij haar entree in Belgi, een aantal roerige studenten in Luik is gaan toespreken, het bastion van de Waalse socialisten, aan de Luikse Universiteit, die studenten in bedwang kon houden gewoon met wie zij was. Dus zij moet ongetwijfeld oratorisch talent hebben gehad maar En een zeker charisma he, dus dat is een talent. Maar tegelijk iemand die zogezegd met engelen spreekt, sorry maar die kan je toch niet au srieux nemen? Nee tenzij dat je zelf heel gelovig bent natuurlijk he. Dat is een ik ben niet zo gelovig dat ik denk dat God mij een heilige stuurt en dat engelen tot mij spreken. Maar er zijn genoeg voorbeelden van mensen die het wel geloven he. Die wel geloven in engelbewaarders enzovoorts, enzoverder. (09:25) Maar denk je dat Suenens een onderscheid moet kunnen gemaakt hebben van kijk, laten we zeggen, hier die vrouw heeft kracht, die heeft charisme, die heeft een wervende kracht die ik kan gebruiken en ja die flauwekul die neem ik er dan maar bij? Ik weet het niet zo goed ken ik uiteraard Suenens niet maar ik kan mij best voorstellen dat hij in die onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog dus een aantal bewegingen zag van leken he. Hij had ook contacten met de katholieke actie die dan weer een heel conservatieve groep was. Ik denk dat iedereen die eigenlijk volgens hem meestapte in die idee van leken zijn belangrijk, het zijn del eken ook die de wereld zullen redden, bij wijze van spreken. (10:10) Maar je kan er niet omheen dat hij een gepriviligieerde relatie had met Veronica OBrien. Hij stuurt Boudewijn ook naar OBrien als die moet Ja maar hij had ook een gepriviligieerde relatie met Chiara Lubich van de Foccolare. Dat zijn allemaal dezelfde bewegingen, bij wijze van spreken he. Mensen die bij mekaar zitten om te bidden en die vast geloven dat ja het heil van de wereld van hen afhangt III** en daar ook alles voor willen doen. Dat zal hem wel aangestaan hebben, ook de kerk was uiteindelijk zijn fonds de commerce he. Dat is een 10

(10:48) Ja. En heel slimme mensen kunnen dus ook heel ja irrationeelzijn op sommige vlakken, het een sluit het andere niet uit he. Intelligentie en rationeel zijn geen synoniemen he. Dat is een Nee het enige wat ik denk misschien is het een strategie geweest van Suenens om gewoon dat charisma en die kracht te gebruiken In 48 lijkt me dat allez al vroeg dan zou hij bijzonder sluw moeten geweest zijn, zou een geweldige carrireplanner moeten geweest zijn. Ik denk dat dat achteraf wel komt, als hij ziet hoe die lekenbewegingen toch wel wat aanslaan overal, dat dan dat die die wel kan gebruiken. Ja waarom stuurt hij Boudewijn naar OBrien? Als Boudewijn aan een vrouw moet zien te raken waarom moet OBrien dat oplossen? Ja hij kan moeilijk zelf gaan he, hij kan moeilijk zelf naar Spanje gaan. Waarom niet? Maar hij schrijft wel aan de nuntius daar he om te zeggen ik stuur u iemand. Dus hij brengt die twee met elkaar in contact, Boudewijn en OBrien eerste ontmoeting vindt plaats

001_131 Misjoe Verleyen

duurt gelijk 5 uur dus ja daar gebeurt wel iets. Wat gebeurt daar denk je tussen de jonge Boudewijn die in nood is en OBrien? Wel je zegt zelf net dat ze dus een bende roerige studenten in toom kon houden dan zal ze zeker koning Boudewijn wel hebben kunnen toespreken. En ik denk dat die man inderdaad ook behoefte had aan iemand die hij echt vertrouwen. Hij is heel eenzaam he.III* Waarom? Wel zijn vader en prinses Lilian ja dat gaat niet goed niet meer he. Want hij heeft eigenlijk de troon van zijn vader afgepakt. De Belgische adel en ook de Europese voor een groot deel die houden hele erg afstand omwille van prinses Lilian en omwille ook van, laten we zeggen, vreemde houding van Leopold III gedurende de oorlog. De rest van de familie, prins Karel weinig pret, dan koningin Elizabeth die daar ook nog ergens rondhangt, toch op zijn minst een dubbelzinnige houding. Hij heeft geen vrienden he die man. Hij is nooit naar school geweest, de enige vrienden die hij heeft zijn uit de tijd van de scouts maar dat zijn allemaal twintigers die op dat momment aan het studeren zijn. Hij is dus verschrikkelijk jong als die koning wordt he. Veel jonger dan een twintiger vandaag zou zijn. I*** 11

Hij is echt alleen op de wereld. Ik denk dat die alleen op de wereld is op dat moment, dat staat wel vast. (onderbreking)

001_132 Misjoe Verleyen

even onderbreken ga ik even twee dingen terugnemen die we hoe dan ook aan het eidne van het gesprek zouden hernomen hebben. Kan je nog eens even kort vertellen hoe die eerste ontmoeting is verlopen met Suenens. Tussen Boudewijn en Suenens, die wandeling? Wel gebaseerd op het boek van Suenens wordt Suenens naar het paleis geroepen om raad te geven bij de studiekeuze van een van de koninklijke kinderen. Normaal gesproken moet dat prins Alexander zijn. Op dat moment is Boudewijn ziek en op dat moment ziet hij de koning nog niet. Maar die zal hem achteraf wel vragen om terug te komen. En dan gaan ze samen wandelen in het park, wat op zich al een bewijs van vertrouwen is en ontspint zich daar een gesprek dat we niet kennen, maar Suenens schrijft hem achteraf een brief en er staat dan in die brief van ik heb mij nu gerealiseerd hoe eenzaam u bent. U moet toch zo oppassen met wat u zegt want alles wordt verkeerd begrepen. Maar die eenzaamheid geeft u ook de kans om een wijs oordeel te vellen en dat is toch een genade die God u geeft. Dat is toch wel een verschrikkelijke vleiende toespraak.III** Geschreven volgens Suenens uiteraard en in dat gesprek komt het woord Lourdes. Suenens zegt dat die niet meer weet hoe hij hij daar op komt en de koning antwoordt ah maar ik ben net in Lourdes geweest, ik ben daar in cognito geweest en ik heb s nachts bij de grot gebeden opdat Maria het probleem van mijn huwelijk zou oplossen. Dat is wat de koning zegt. En daarop zegt Suenens dan maar ik ken iemand die dat probleem kan oplossen en dat is dan Veronica OBrien.III** (01:56) Heel goed. Nog even de twee personages tegen mekaar afzetten. Boudewijn niet veel gestudeerd Niet. en Suenens daarentegen Kan u die twee eens even kort schetsen ook en wat u zei van baudruche, dat was perfect. Dus koning Boudewijn is eigenlijk nooit naar school geweest, daar is eerste een soort prinsjesschool, een soort privklasje, dan als hij 10 is gaan ze op vlucht dan zal er ook niet veel lessen geweest zijn. Als ze terugkomen zijn ze in Ciergnon waar ze weer zon privklasje hebben, dan gaan ze naar, worden ze naar Duitsland afgevoerd volgens prinses Lilian geeft de koning daar les en zij ook. Wat niveau van die lessen was weten we niet maar we weten wel als de familie dan in Zwitserland zit dat Boudewijn een tijdje naar een college gaat in Genve en daar noemen ze hem baudruche, stomkop.I** Dus het niveau van zijn opleiding is zeker niet groot. En op zijn twintigste 12

wordt die koninklijke prins zonder enige opleiding he. De man heeft nooit ergens een diploma gehaald bij wijze van spreken. Nu diploma op zich wil niet zeggen dat jij heel verstandig bent of dat je veel weet maar het is wel zo in zijn leven dat hij altidj een hekel heeft gehad aan mensen met diplomas. Hij haatte eigenlijk intellectuelen.I of III of IV*** (03:24) Tenzij Suenens? Tenzij Suenens, maar Suenens is voor hem veel eerder een priester dan een intellectueel. Het gaat om zijn omgeving die, hij wordt eigenlijk omringd door mensen die gestudeerd hebben, die opleiding hebben gehad, die expert zijn op bepaalde gebieden. En hij niet, zelfs niet als militair he. Hij is hoofd van het leger maar hij heeft nooit militaire dienst gedaan, hij heeft geen enkel opleiding en hij was daardoor toch wel erg gefrustreerd.I*** Daar zijn twee getuigenissen, sommige zeggen dat hij ontzettend uitvloog als iemand een Latijns woord gebruikte, andere zeggen dat hij dan weemoedig glimlachte en zei ik ben geen krak, ergens daar tussen zal het wel liggen.I*** Maar Suenens is voor hem denk ik in de eerste plaats een priester. En een priester is voor een gelovige, katholiek als Boudewijn, is iemand aan wie je je toevertrouwde, voor wie je je hart openstelt en dat zal Suenens wel erg gevleid hebben ook. (04:31) Wie was Boudewijn voor Suenens? De koning. De koning der Belgen. Ja. Ook een opportuniteit om het in mooi Nederlands te zeggen? Ik weet niet of Suenens zo carrireplanmatig dacht maar het was toch wel een grote eer om met de koning in het park te wandelen en die koning die dan zegt ik heb een probleem, ik wil een vrouw zoeken kan je me daar bij helpen? Als Suenens schrijft achteraf, welke eenzaamheid dan moet daar toch over gesproken zijn? Ja die eenzaamheid hebt u daarnet prachtig beschreven maar alles verloopt wel top secret misschien ook wel door de eenzaamheid van de koning of omdat het top secret moet blijven maar niemand is op de hoogte tenzij Suenens en OBrien van demarche van de koning. Ja maar het is natuurlijk ook zo, daar moeten we eerlijk in zijn, dat is nu ten top gedreven in Engeland maar het huwelijk van een prins of een prinses dat lokt altijd alle mogelijk nieuwtjes uit. Ook de verloving van prins Filip is top secret verlopen he. Daar waren een aantal mensen van op de hoogte maar de pers was bijvoorbeeld niet op de hoogte. (05:36) Goed maar dat de pers niet op de hoogte is tot daar aan toe maar de entourage, koningin euh koning, dus Lilian en Leopold waren absoluut niet op de hoogte en not pleased ook niet. Maar ik denk dat als jij het hebt gezegd in het begin van het gesprek Josephine-Charlotte wist het maar zij zal dan ongeveer de enige geweest zijn zeker? Dus ik denk ook, het is een heel wonderlijk verhaal maar ik denkd at het klopt. De dus De Staercke die secretaris is van prins Karel die komt in aanmerking voor een topplaats bij de NAVO en hij wordt dus bij de koning ontvangen. Maar Boudewijn is heel stuurs want De Staercke is uiteindelijk de man van prins Karel en dus tegen mijn zeer vereerde vader zoals hij Leopold altijd noemt. En dan wordt het De Staercke teveel en die zegt en nu ga je een keer goed moeten luisteren, wat jij 13

denkt is niet gebeurd, Karel heeft niet de troon geusurpeerd hij heeft die gered: il a sauv les meubles, zegt hem. Zonder Karel was er geen monarchie niet meer en getuigen zeggen dat Boudewijn drie dagen uit zijn lood was door het verhaal van De Staercke, dat is 53. Vanaf 55 zijn er allerlei geruchten over Leopold die verhoudingen heeft met andere vrouwen, voor een vrome man als Boudewijn en die wordt daar van op de hoogte gebracht want Leopold III wordt natuurlijk nog altijd beschermd maar de beschermers weten perfect waar die naartoe gaat. Hij zal langzamerhand toch zijn beginnen beseffen dat mijn auguste-pre helemaal niet zo auguste-pre was. Dus die man moet hoe langer hoe eenzamer geworden zijn. Hij had geen vader aan wie hij raad kon vragen he. Iemand du metier zoals hij het zelf schrijft. Hij had geen moeder, hij had enkel zijn oudste zus en er was dan de jongere Albert natuurlijk. Maar verder op wie kon die rekenen? Hij was al wantrouwig ten opzichte van alle ministers. Door de ervaring van zijn vader, hij stond wantrouwig tegenover ministers, hij stond wantrouwig tegen overintellectuelen. Hij had geen familie waar hij op beroep kon doen, hij had nauwelijks vrienden. Bij wie moest die man te rade gaan om een bruid te vinden? Hij kon moeilijk zelf brieven schrijven he van naar zijn collegas koning en heeft u daar geen dochter voor mij? Zoiets verloopt altijd tamelijk discreet. I*** (08:17) Hij had ook een probleem he met vrouwen, laten we wel wezen. Nee? Wat dat ze discreet zijn of moeten zijn? Nee nee dat Boudewijn een probleem had met vrouwen. Dat weet ik niet, echt niet. Dat wordt gesuggereerd. Hij had zeker, hij, de hele gelijkheid tussen mannen en vrouwen dat was niet aan hem besteed, dat is duidelijk. Maar ik heb het niet over gelijkheid, ik heb het over, er zijn mensen die ook twijfelen aan zijn, die zeggen van misschien was hij wel homoseksueel? Dat zijn assumpties die ik nooit maak over niemand omdat dat het dan zo precies is van oh oh oh wat is hij slecht. (08:49) Nee dat is het helemaal niet maar misschien is dat ook wel een verklaring voor het feit dat hij op zijn 30ste om ja zijn toevlucht tot een priester moet zoeken om een vrouw te vinden. Geef toe dat is toch een beetje raar, op zijn 30e ? Ik weet niet of dat dat zo raar is eerlijk gezegd. Ik probeer mij altijd een beetje in te beelden, ik was toen maar twaalf jaar he toen ze trouwden dus het is niet echt een tijd die ik gekend heb maar ik herinner mij dus wel verhalen van mijn ouders die meer van de tijd van koning Boudewijn waren dan ik alleszins. Dat zeker in rijke kringen vaak de pastoor werd geraadpleegd over een mogelijke bruid. Dat dat niet zo uitzonderlijk was. Dat de pastoor ook vaak zijn zegen gaf daarover. In sommige gevallen, het heeft nu met hier niets te maken, maar de stiefvader van mijn man was een kind van een man die al 60 was, dat waren 3 vrijgezellen en de pastoor is daar gekomen heeft gezegd kijk jullie hebben de molen hier, iemand moet die erven dus iemand van jullie moet trouwen. Die hebben

14

strootje getrokken degene die verloren is getrouwd met een oude jonge dochter uit de parochie door de pastoor uitgebracht. Hiep hiep hoera. En dat is de tijd van koning Boudewijn dus. (10:12) Mooi verhaal. Maar hij ontmoet dan op advies van Suenens Veronica OBrien, dat gesprek, we hebben het er al even kort over gehad, duurt 5 uur. Weet, zijn er enige dingen van uitgelekt waardoor wij kunnen weten waarover dat gesprek is gegaan 5 uur lang? Nee nee maar ik kan mij wel voorstellen dat die twee... Allez dat Veronica OBrien toch wel een grote indruk op hem gemaakt heeft. Als hij haar vraagt van ga nu voor mij een vrouw zoeken, liefst in Spanje. Waarom Spanje? Omdat Spanje zeer katholiek is natuurlijk he. III* (samen met vorige quote) Dat is het he. Hij zoekt een vrouw op basis van zijn religieuze overtuiging. Ja ze moet katholiek zijn. En dat is weer zoiets wat moeilijk is met de geschiedenis, op dat moment is Franco aan de macht maar vergeet niet Franco is op dat moment een hele goeie he binnen de katholieke wereld. Dat is de man die de communisten heeft verslagen he. III** Nu weten wij wel beter maar op dat moment was dat een hele goeie he. En Spanje dat was een deftig katholiek land. En hij had ook niet zoveel keuze niet meer, daar waren niet zoveel vorstenhuizen niet meer he. Na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog was er nogal veel werkloosheid onder de koningen gekomen he. (11:34) De band met Franco is altijd hecht geweest he. De koninklijke familie is ook opgevangen in Spanje tijden sde oorlog, zeer goed ontvangen, onder supervisie van Franco himself dus dat was, laten we zeggen, van nature uit een band met dat koningshuis. Ja. Ja Leopold III had aan Franco gevraagd van zijn kinderen op te vangen. En om te bemiddelen bij de Duitsers om zijn fortuin terug te krijgen. III* Ah dat wist ik niet. Dus zijn geld was met dat geld van de Nationale Bank naar Frankrijk gebracht. Van Franrkijk een deel naar of bijna volledig naar Afrika. Als dan de Vichy-regering komt, komt dat geld in handen van de Duitsers. Het geld van de Nationale Bank dat ze dan hersmolten hebben en ander zegels ingezet. Maar Leopold vraagt dus aan Franco om te bemiddelen om zijn kinderen terug te brengen want die moeten natuurlijk via Frankrijk dat bezet is terug en om zijn fortuin dat in, ergens in Afrika zit, ook terug te bezorgen. Dat is ook gebeurd. Ach zo.

001_133 15

Misjoe Verleyen

men zegt nog min nog meer later over OBrien en dus ik denk dat dat al na de eerste, tweede of de derde ontmoeting is dat hij haar beschouwt als een heilige. Ja en als een engelbewaarder schrijft hij ook ja. Kan u het in een zin zeggen van Want mijn vragen worden weggeknipt. Hij schrijft ook ergens ik dank u God dat u mij Fabiola als mijn vrouw hebt gegeven en Veronica als mijn engelbewaarder. Zij is de bewaakster van zijn geweten he.III** Dat is hem. Ze zal dat voor de rest van zijn dagen zijn. Ja. Vond hij ook al, citaat van Guido Heirbout ook al beseft hij dat ze soms een beetje raar doet, hij zal zich altijd schatplichtig voelen tegenover haar omdat zij hem een vrouw heeft gegeven met wie hij het ontzettend goed kan vinden. Ja. (00:50) Dus vandaar die 30,33 jaar invloed van OBrien op zijn leven? Ja en van Suenens ook he. Zij met zn tween hebben een vrouw voor hem gevonden waar hij heel gelukkig mee was. Die ook heel erg gelukkig met hem was blijkbaar en die ook een soort moederrol vervult ten opzichte van hem en niet alleen ten opzichte van hem. Elke journalist die met de koning op reis ging, wist dat je niet mocht kuchen of ze kwam prompt met medicijnen aandraven he. Dus ze had een soort moederlijkheid over zich waar hij zeker mee van genoot. III* Het was uiteindelijk een triestig leven dat die man heeft gehad he tot hij met haar trouwde. Is geen leuk leven. (01:33) Ze was ook verpleegster denk ik he. Zij heeft inderdaad een verpleegstercursus gevolgd. Ze had ook een huwelijkscursus gevolgd. Is het waar? Ah dat wist ik niet. Maar niet voor hem, tevoren al. Er moet ergens een verloving geweest zijn maar die is dan afgesprongen. Was niet serieus genoeg de man geloof ik he? Ja daar zijn, een ander verhaal is dat de man wist dat zij geen kinderen kon krijgen. Dat zou de moeder van Fabiola ook aan Leopold en Lilian hebben gezegd. Waarop Suenens die er dus bij was antwoordde: God zal daar wel voor zorgen. Het vertrouwen in God was zeer groot.III* (02:12) Hij spreekt in de voorwaardelijke wijs. Zou. Zal daar wel voor zorgen 16

Ja ja maar er zou een brief geweest zijn, is die brief er geweest of niet wat denk jij? Of die brief of die boodschap aan Die is er geweest dat verteld de perschef van Boudewijn zelf ja. De Valkeneer die vertelt dat. Wat, kan je die zin Dus De Valkeneer vertelt dat de moeder van Fabiola zegt ik ben wel niet zeker dat mijn dochter kinderen kan krijgen. Waarop Lilian dan toch begint te zeggen, ja dat is dan toch geen goeie vrouw en waarop Suenens antwoordt: God zal er wel voor zorgen. III*** Dat is toch onwaarschijnlijk, stel dat het inderdaad klopt dat verhaal en ik heb alle reden om, de geschiedenis heeft uitgewezen dat het klopt. Waarom nemen Suenens en co en Boudewijn dat risico om te trouwen met een vrouw die haar eerste taak is voor een opvolger te zorgen? En ze weten dat dat een risico vormt dat het misschien niet gaat lukken met haar en toch zal hij met haar trouwen? Ja, God zal er voor zorgen he. Het vertoruwen op God, je kan dezelfde vraag stellen over zijn dood he. Waarom was daar geen dokter aanwezig? Volgens Suenens ook al weer om hun groot vertrouwen in God. (03:40) Senelle heeft ons nog gesproken die zij net een paar weken voor zijn dood, die zij van ja hij was heel nochalant met medicijnen dat is het geweest, heb ik vernomen. Hij deelde ze ook overal uit he. Wat deelde hij uit? Boudewijn? Wat deed die? Hij beschrijft dat zelf in dat boekje van Suenens dat hij hoort dat Veronica OBrien griep heeft en hij brengt de overschot van zijn medicijnen naar Veronica OBrien. Dus je moest echt oppassen op die koninklijke reizen of je kreeg pillen toegestopt he. En gezien dat het n pilletje was, wist je zelfs niet wat het was. Ja. (04:20) Nog even naar die keuze voor Fabiola. Ze was, als je de het getuigenis van Suenens mag geloven, ze was de tweede Spaanse die is aangezocht, de eerste heeft discreet te kennen gegeven dat zij niet inging op het voorstel. De tweede was Fabiola. Maar die heeft en dat is ons bevestigd door Paula dHondt heeft lang getwijfeld of ze het wel zou doen, ook omdat ze twijfelde aan die rare vrouw die bij haar binnenkwam en die zei dat zij een visioen had gehad of een droom had gehad van wat er zich in de kamer van Fabiola zou bevinden en bevond er zich ook. Dus zij hechtte een soort van voorspellende waarde aan haar droom en Fabiola moet daardoor toch zijn gaan twijfelen aan de geestelijke vermogens van Veronica OBrien. Ja ze dacht dat ze letterlijk krankzinnig was he. Maar natuurlijk nog iets waarom Fabiola wel eens kan getwijfeld hebben, de strapatsen van Leopold III werden hier wel niet in de pers opgenomen maar die zaten bijvoorbeeld wel in de buitenlandse pers. Er is zelfs een apart nummer van Paris Match voor de Belgische markt omdat in de Franse editie een heleboel verhalen stonden voer de verhoudingen die Leopold III had. Dus ze kende een beetje over de familie waarin ze ging 17

terechtkomen. Ze kende waarschijnlijk ook de roddel die er op dat moment de ronde deed over de verhouding tussen Boudewijn en Lilian. Het is niet meteen de familie die je zelf zou kiezen om in te trouwen.I *** (05:54) Ze kende de reputatie van Leopold III, ze kende e roddel over Lilian en danw as er die rare vrouw OBrien. Ja die dus komt zeggen ik heb een visioen van God. En Fabiola heeft dus gezegd je bent gek en is weggaan. En het is dan de nuntius die haar heeft kunnen overtuigen dat dit geen misschien wel een krankzinnige vrouw was, maar geen krankzinnig plan. Dan heeft ze toegestemd om Boudewijn te ontmoeten bij OBrien thuis.III*** Wat er weer eens op wijst dat dit in alle discretie moest gebeuren want als Boudewijn die in het paleis zou ontvangen hebben dat zou een gerucht dat meteen zou beginnen de ronde doen. (06:41) Het was, het klopt wat je zegt, het was inde Zwitserlandstraat in Brussel blijkbaar dat zij mekaar even vrij kort niet zo geweldig lang hebben ontmoet. Maar Fabiola was vooral bang, citaat van Cardon de Lichtbuer die lange tijd voor Fabiola heeft gewerkt, was heel bang dat het een hoax zou zijn, dat ze in de val zou lopen. Ze is tot ja tot het laatste moment heeft ze getwijfeld aan de oprechtheid van OBrien. Ja volgens alle getuigen ook is Boudewijn, was Boudewijn veel vromer en devoter dan Fabiola ooit is geweest. Als er van de twee een kwezel was dan was het Boudewijn en niet Fabiola. III of iV *** Niet de ultramontaanse Spaanse katholiek? Nee. Ah nee, ah ik dacht dat die mekaar, dat die ongeveer samen op hetzelfde niveau zaten? Mij werd verteld hij liep altijd voorop en zij volgde. (07:39) Maar ze hebben mekaar eerst ontmoet in de Zwitserlandstraat in Brussel, ik weet niet meer juist wanneer het was, maar niet zo gek veel later ontmoeten ze elkaar in Lourdes. Ze zijn eerst nog, op uitnodigin van Josephine-Charlotte in een skioord geweest, Courchevel waar Josephine-Charlotte op vakantie was en waar Boudewijn dus ging skin en waar zij ook aanwezig was. III* Staat niet in het boekje van Suenens. Nee dat staat in een boekje Koningin in het wit door twee Franse journalisten waar iedereen zeker van is dat de koningin daar heeft aan meegewerkt. Ah ja en hoe lang hebben ze mekaar dan ontmoet? Was dat even kort? Dat zal een week of zoiets, een week of twee. Ah dus het was niet de tweede keer dat ze elkaar zagen? Lourdes komt er dan bij. En dat is op zich heel bizar die zitten samen in de auto een rozenkrans te bidden enzo. Maar wij hebben daar natuurlijk enkel de stem van Boudewijn over. Een bijna 18

jubelend verslag over hoe zij elkaar daar ontmoette en leren kennen en hoe zij elkaar vragen stellen en minder op het antwoord letten dan wel op de reactie zo. We hebbend aar geen verslag van Fabiola over, we hebben enkel zijn verslag he, bijna jubelend verslag met allez absurde dingen in he. Op moment dan spreken ze af dat op 21 juli zal de verloving bekend gemaakt worden maar Congo komt daar tussen en dan dankt hij God dat hij eigenlijk op de proef wordt gesteld ondanks zijn grote liefde voor Fabiola II of III* he. Dus op dat moment vind ik dat het boekje, dat staat in het boekje dat Suenens over hem gepubliceerd heeft, vanaf dat moment begint het toch snel te devigneren wat die man aan het schrijven is over zichzelf en over zijn liefde. Ik vind dat heel bizar. Ja het is heel merkwaardig als je ziet het zijn authentiek.

001_134 Misjoe Verleyen

geciteerd wordt dus het zijn vel degelijk de woorden van Boudewijn. Er is nooit van uit het paleis bericht gekomen dat het niet zou kloppen. En als je dan kijkt op welk moment hij zulke dingen zegt, dat is bijna waanzinnig. 30 juni wordt Congo onafhankelijk, er is die beriuchte speech van Lumumba die hem tot grote woede inspireert dan gaat hij naar Lourdes waar hij in het bijzijn van Maria zich verloofd met Fabiola en dan ik denk 9 juli is er de Katangeze secessie dus. Op moment dat hij eigenlijk al zijn rationele vermogens nodig heeft, ja wordt hij verliefd daar kan hij niet aan doen maar ja gaat er nog eens, ja gaat er nog eens een stap verder en als je die geschriften leest dan denk je aan iemand met religieuze zinsverbijstering. Het is moeilijk anders te zeggen. Ja het is, heel vaak lijkt het erop dat die, wat op zich niet slecht is, een enorme scheiding maakt tussen, laten we zeggen, zijn professioneel leven zijn functie als koning en zijn fucntie als privpersoonII of III * en ik vrees dat dat ook zo is want uiteindelijk zal hij op het, bij de abortuskwestie zal hij kiezen voor zichzelf als privpersoon he en niet zoals de Engelsen zeggen: De kroon is groter dan het hoofd. Het is de kroon die telt en niet de persoon.III*** Eigenlijk heel dat boekje door lijkt dat dat hij zon soort beroep heeft bij wijze van spreken dat die afzet op het moment dat die thuiskomt. En dat het ene met het andere niets te maken heeft. (01:44) Een dubbele persoonlijkheid? Dat is misschien wat scherp gezet, een dubbele persoonlijkheid is dan een beetje scherp gezegd. Er zijn nog mensen die dat kunnen he. Grote scheiding tussen uw privleven en uw professioneel leven. Je kan ook, ja een naaste medewerker van Boudewijn heeft mij gezegd: dubbelleven. Dat zeker ja ja. Waarom zeker wel een dubbelleven?

19

Als uit dat boekje blijkt dat die als die niet kan slapen s nachts omdat hij met politieke problemen zit dan gaat die s nachts bidden in de kapel maar hij bid dan niet voor een oplossing wat je dan eventueel zou verwachten. Hij blijft dan, schrijft hij, urenlang onbeweeglijk zitten om ja de Heilige Geest eigenlijk te laten neerdalen en dan oontdekt hij de dorheid van de eenzaamheid in het geloof zo.III of IV *** Dat is toch, nu ik vind ook dat dat die man iets heel kinderlijks had. Ook in zijn geloof. En ook dat is iets van de tijd waarin hij geboren is he. Ik herinner me dat men na het Tweede Vaticaans Concilie zei in plaats van het christenmens is het kruisteken dat men zei het teken van de christen mens is het vraagteken en dat is aan Boudewijn nooit besteed geweest. Aan veel mensen van zijn generatie niet besteed geweest he. Tevoren was het veel gemakkelijker he, het waren de priester of de bisschoppen, de kardinalen, de paus die zeiden zo dat is goed, dat is slecht en je had er maar aan te houden al was het maar voor de schijn. Maar je had je daar aan te houden maar als je dan zegt zoals kardinaal Rtzinger zegt op het Tweede Vaticaans Concilie: uiteindelijk is het de mens met zijn geweten die de norm is. Dat is verdorie veel moeilijker je hebt je op niemand meer te beroepen, ik ben alleen en ik alleen neem die beslissingen in overleg met mijn geweten, met, is veel moeilijker dan de pastoor die zegt je moet dat doen. Het is een eenvoudig geloof, dat geloof van de jaren 50, het is ook een heel gemakkelijk geloof. (04:10) Je hebt enerzijds Boudewijn en dan heb je die, laten we zeggen, duo Suenens/OBrien kan je de rollen van die drie eens omschrijven? Hoe functioneren die drie? Als ze met zn drien waren dan denk ik dat Veronica OBrien een soort moe derfiguur wordt, een troostende, wat zeker vleiende vrouw. En Suenens is voor Boudewijn denk ik een soort moreel baken. Een priester die het allemaal goed weet. Een priester die hem ook vleit he. III* Welke eenzaamheid enzovoort. En ik zal u mijn boekje sturen en ik zou heel graag hebben dat u daar mijn eerlijke mening over geeft, dat duurt dan zeventien lijnen in het Frans om dat te zeggen. Je voelt aan dat boekje van Suenens dat hij dus heel erg gevleid is door die bijna, door die echt persoonlijke band met de koning. Je kan dat ook op filmbeelden uit die tijd zien. Als die twee samen zijn zijn die echt heel vrolijk aan het lachen, die voelen zich duidelijk heel goed bij mekaar. En voor de wat stuurse Suenens was dat toch opvallend dat die lachte. Dan moet je ook bedenken dat dit drie samen doormaken wat voor dat koninklijke echtpaar toch wel heel erg was. Dat is namelijk vijf keer in verwachting, vijf keer hoop, vijf keer miskraam en dan definitief het oordeel van er komen geen kinderen door meer ook omdat Fabiola al wat ouder is natuurlijk. Dat is denk ik voro die twee heel zwaar geweest ook omdat het meteen in het publiek komt he.III* Aangekondigd een blijde gebeurtenis op het paleis en enkele maanden later moet men zeggen het is niet waar. Het wordt publiek he, het leed zal zo al groot genoeg geweest zijn maar dan wordt het nog eens in de kranten en de tijdschriften en de radio nog eens extra in de verf gezet he. En daar zullen die drie en Fabiola uiteraard ook wel een veel hechtere band door gekregen hebben, kan ik me voorstellen. Dat is ook de algemene perceptie van de meeste menen die het een beetje hebben gevolgd. Het geloof van Boudewijn heeft zich ook verdiept door toedoen van het drama van zijn kinderloosheid. Ja ik kan me dat best voorstellen ja. Ik denk dat, dat is voor veel echtparen zwaar uiteraard. En is zijn geval is er dan ook geen troonopvolger he. Bovendien bij zijn jongere broer zijn er makkelijk drie kinderen gekomen en wat ziet hij daar dat is dat Albert ondertussen wel een verhouding heeft met iemand anders, waar nog eens een kind uitkomt.III*** Want dat wist Boudewijn uiteraard ook dat

20

dat aan het gebeuren was. Ik bedoel de kroonprins kan niet zo maar, men zij wel hij verdwijnt in de natuur maar die werd beschermd, die was niet alleen he. (07:17) Was Delphine een probleem voor Boudewijn ook? Dat denk ik wel. In welk opzicht? Moest verborgen blijven? Ja in elk geval ja. Het was trouwens een publiek geheim he. Bijna iedereen wist dat, tenminste binnen de pers wist bijna iedereen dat. Wist wat? Dat daar een onecht kind was. Dat daar een onwettig kind was zoals dat mooi heet. Dat wist bijna iedereen. En het is dat onnozele zinnetje, ene zinnetje in dat boek van de jonge Mario Danneels dat heel, dat het publiek heeft gemaakt maar eigenlijk wisten heel veel mensen dat. Er werd over gezwegen, Albert was uiteraard de kroonprins hij was de troonopvolger he. Dus men hield dat allemaal geheim. (08:03) Maar dat moet schrijnend voor hem zijn geweest, zijn liederlijke broer die kinderen teveel had bij wijze van spreken en hij die geen kinderen kon krijgen. Ja ik denk dat dat voor hem allemaal meespeelde ja. Hij moet ook het gevoel gehad hebben denk ik van mislukt te zijn een stuk. En Fabiola moet zeker dat gevoel gehad hebben van, ik heb niet gedaan waar ik eigenlijk voor bedoelt was om het lelijk te zeggen. Want dat is haar eerste taak dat is de lijn verder zetten.III*** Je kan niet zeggen dat dat ze niet geprobeerd hebben natuurlijk. (08:42) Hij kan ook niet zeggen dat ze het niet van tevoren wist dat het misschien een probleem zou zijn. Ja voor zover men daar helemaal zeker van kan zijn, zeker in die periode he. Ik denk dat de geneeskunden ondertussen een heel stuk verder s taat maar in de jaren 50. Nee letterijk citaat van Cardon die zei van in deze tijd heeft Fabiola wel kinderen, zegt hem. Ja waarschijnlijk wel. Ook nog een citaat van hem: Boudewijn en Fabiola hebben overwogen om kinderen of een kind te adopteren, zelfs zo groot was de nood maar dat kon natuurlij kniet want dan heb je meteen een troonopvolger die ergens van buitenaf wordt ingevlogen bij wijze van spreken. Als je belooft van dat niet uit te zenden wil ik dat bevestigen. Van die adoptie? Ja. Ja maar dat is wel jammer niet te mogen uitzenden. Daar doen wij, is dat erg om dat te zeggen? Cardon heeft het gezegd voor de camera.

21

Ah ja. Dus wij hebben een dochter geadopteerd, onze dochter is geadopteerd, wij kunnen geen kinderen krijgen. En toen Marianne pas geboren was, zou ik dacht echt verteld hebben aan lantaarnpaal, zo gelukkig was ik. Toen was er een studiedag op het paleis en ik weet niet of je dat weet maar je draagt als journalist he draag je zon kleurtekentjes of toen toch, wil zeggen je spreekt Nederlands, je bent getrouwd of weet ik wat allemaal. En Boudewijn stelde altijd dezelfde vraag: Heeft u kinderen? Ja meneer. Zijn het knapen of meisjes he. En ik zei dus wij hebben een dochter en ik was zo gelukkig dat ik gewoon gezegd heb wij hebben net een dochter geadopteerd. En bij de maaltijd achteraf werd ik naar de koninklijke tafel gebracht waar hij mij vroeg hoe dat zoiets ging en ik dat dus zei waarschijnlijk veel te enthousiast en veel te En hij zei ja wij hebben daar ook aan gedacht maar voor ons is dat moeilijk. En ik heb daar domweg op geantwoord: dat hangt af van uw prioriteiten. Wat natuurlijk heel dom was van mij, ik geef dat meteen toe.III*** Ik vond dat geen antwoord. Ik vond dat echt geen antwoord van, natuurlijk als hij een kind adopteerde dan dat kind zou nooit kunnen hebben opvolgen, hij zal misschien wel troonafstand hebben gedaan maar dat hangt van uw prioriteiten af natuurlijk, als je heel graag koning bent dan adopteer je niet, als je adopteert dan ga je weg he. Dus in die zin (11:08) Wat was zijn reactie? Geen. Natuurlijk. Trok hij bleek weg of? Bwa die kijken dan gewoon weg he. Ik had dat nooit mogen zeggen he, ik geef dat direct toe. Maar ik meende dat wel. Dus dat wil ik wel bevestigen dat ze daar ana gedacht hebben. Maar dat was laat hoor. Marianne is in 1980 geboren dus ik denk niet dat er toen nog over adoptie sprake was bij hen. (11:36) Nee. Maar wat Cardon vertelde was dat het niet alleen kwestie was van de jaren 60 maar ook jaren 70 dat ze er nog een hele poos mee zijn bezig geweest en onder andere ook met adoptie. Dus het is wat als je het over de tijd bekijkt wel 15 jaar moet hebben gespeeld bij hen. Dat is toch lang ja? Toch geweldige druk zijn geweest op hun relatie denk ik dan? Ja misschien wel bij ons was dat alleszins geen druk op onze relatie maar Maar misschien voor een koning dat allez Een koning die zo graag koning is zoals u zelf hebt mogen vaststellen en dat dan toch wel een probleem is, een gigantisch probleem. Ja zeker in zijne hoofde he van ik ben de koning en Kan je dat systeem nog eens uitleggen want dat had ik nog niet gehoord van die Ik denk dat dat zo werkte. Wij kregen een aantal kleurstickerjes, bollekes. En dat ene wil zeggen spreekt Nederlands, het andere is bijvoorbeeld je bent van de pers. Dat was een onderwijsstudiedag zodanig dat ze vrij snel kunnen zien wie je bent en dat je in het Nederlands wordt aangesproken ook. En je zegt een stickertje ook om te zien of je getrouwd was of niet? Wel ik weet niet wat de bolletjes wilde zeggen, ik leid dat maar af door het feit dat niemand een fout maakt in het Nederlands aanspreken denk ik dat er zeker een kleur bolletje was dat zij Nederlands of Franstalig. Dat zat op het, je kreeg zon kaartje met je naam he en daar zaten kleurbolletjes op. 22

(13:12) Ja die kinderwens die heeft zeker heel, laten we zeggen, het eerste decennium, de eerste 15 jaar van hun huwelijk beheerst en als je dan ja die tegen tijdelijn afzet dan zie van 75 charismatische vernieuwing wordt officieel erkend in Rome. En je ziet ook weer wie dat daar de gangmaker van is geweest, dat is Suenens geweest samen met OBrien. Dan is de conclusie bijna vanzelf ja ze hebben troost gezocht en misschien ook wel gevonden in hun verdieping van hun geloof? Ik denk dat wel ja het is ook zo de, Suenens zal op dat Tweede Vaticaans Concilie zeer progressieve theoloog, nee hij is geen theoloog, zeer progressieve kardinaal. Begin jaren 60 he. Ja en daar verdedigt hij dus ondermeer we moeten af van die devotie rond maria, we moeten meer naar de intellectuele kant van het geloof, meer naar die leer van de Heilige Geest maar hij verdedigt ook dat de top van de kerk dat die minder macht mag hebben. Dat wordt hem in Rome uiteraard niet in dank afgenomen en hij valt in ongenade, in 69. Rond diezelfde periode voor Suenens komt zijn eigen universiteit tegen hem in opstand he. 66-68 zijn eigen katholieke universiteit, zijn Vlaamsche studenten zeggen Leuven-Vlaams en komt de splitsing van zijn universiteit. Dat moet hem toch wel erg geschokt hebben eigenlijk want hij had nogal duidelij kgezegd in 66, hier wordt niet meer over gesproken eht is gedaan maar het was dus niet gedaan. Dus je krijgt Suenens progressief, zeer bekend, 63,-64 de schok van Leuven, de ongenade van Rome, daar komt een verzoening in 71 waar hij duidelijk een knieval doet want vanaf dat moment is hij niet meer progressief en hij krijgt in ruil, in 71 al van Paulus VI d e opdracht ga eens kijken naar die charismatici want die zitten op dat moment nog enkel in de Verenigde Staten.III (15:26) En vooral bij de protestanten. Vooral bij de protestanten. Maar op dat moment zijn er ook al katholieke jongeren in de Verenigde Staten die dus in, let wel navolging van het Vaticaans Concilie, wij zijn de basiskerk, wij komen bij elkaar, wij bidden samen, wij zingen samen. En die dat dus ook doen, dat zijn kleine studentengroepen. Suenens gaat daar naar kijken, wordt daar enorm door gecharmeerd want dat is wat hij altijd gezegd heeft. Het is de Heilige Geest die, God heeft ons allemaal talenten gegeven, God heeft een plan met de wereld en we kunnen dat uitvoeren dankzij die talenten.III* Dat is wat hij altijd heeft gezegd en daar ziet hij het nu voor zijn ogen. En daar ziet hij wat hij in zijn eigen land niet meer heeft enthousaiste jonge mensen die het geloof beleven. (16:14) Je hebt hier in de omstreken ooit zon gebedsstonde meegemaakt? Ja ik ben daar Ja maar kan je het gewoon eens beschrijven wat daar gebeurt? Want hoe en waar precies? Maar wat gebeurt er op zon charismatische gebedsstonde? Wel ik ben daar niet zo vreselijk lang gebleven maar wat daar gebeurde op dat ogenblik die mensen zitten in een grote zaal samen, vooraan stonden een aantal jonge mensen te zingen. De mensen lopen af en aan, sommigen gaan weer weg, anderen komen binnnen. Sommigen zitten gewoon te bidden, heel stilletjes of ik neem aan te bidden. Anderen beginnen dan mee te zingen met dat podium, zwaaien met hun armen, beginnen te dansen, beginnen rond te dansen ook. Die dat ronddansen wordt dan vrij algemeen. Ik vond het een heel vreemde bedoening. Waar zeer veel 23

jonge mensen wel aanwezig, dat geef ik toe, zeer veel jonge mensen, sommigen staan dan recht en beginnen onverstaanbaar te brabbelen. III*** Wat dan heet? Ja spreken, bidden. (17:18) In tongen spreken? Ja in tongen spreken wil zeggen dat wat je ook zegt iedereen het in zijn eigen taal verstaat. De meest perfecte oplossing voor het Europees Parlement zou dat zijn. Maar dat brabbelen is ja, je kan dus in stilte bidden, je kan recht op staan, je kan daar ook je geloof belijden, soms zitten daar kleine groepen bij mekaar maar ik vond vooral dat dansend bewegen heel vreemd zo het is Het leek een beetje een sacralisering van manisch-depressieve mensen voor mij.III*** Ik ben er ook niet zo lang gebleven, het is een soort manifestatie waar ik mij niet echt meteen thuisvoel maar het ik denk dat het wel voor veel mensen aanlokkelijk is. Het geeft een soort gevoel van wij zijn in groep, wij zijn vrienden, wij zijn samen, wij zijn samen onderweg dus ik kan mij best voorstellen dat dat een emotionele troost biedt een soort warmte biedt die laten we eerlijk zijn de katholieke ker is kwijtgeraakt een stuk na het Tweede Vaticaans Concilie.III* Het werd allemaal wat seccer en allemaal wat droger en de grote shows waren weg. (18:35) Waarin verschilt het van een sekte? Wel het verschilt van een sekte in die zin dat er geen echt opperhoofd is. Als je dat bijvoorbeeld vergelijkt met Opus Dei daar heb je duidelijk opperhoofden en die wten alles, hier niet he. Als je bijvoorbeeld bekijkt een gewone bijeenkomst van de charismatici of de chachas zoals Opus Dei hen noemt. Mensen zitten samen, bidden samen, lezen dan een stuk uit de Bijbel. Die Bijbel wordt niet verklaard he, men leest samen een hoofdstuk en iedereen haalt daar iets voor zichzelf uit.III** En dan mag je vertellen, je hoeft dat niet, hoe heb ik God deze week voor mezelf ervaren en hoe heb ik God bij de mensen gebracht. Maar er is dus geen enkele verplichting, je moet ook geen leden werven, het is eigenlijk een groep mensen ja die leken die geloven dat Jezus hun heer is en die dat geloof ook willen verkondigen. (19:35) Maar die charismatische beweging die wordt erkend door Rome, 5. Suenens gaat voor, Suenens mag met de paus op balkon bij wijze van dank voor de geleverde arbeid. Pinksterdag als het allemaal gebeurt zitten Boudewijn en Fabiola in de kerk dus zij zijn, zoals dat tegenwoordig heet, early adopters, ze zijn er vanaf het begin bij. Wat hebben ze daar gezocht of gevonden of zijn ze daar echt in die richting uit geduwd door Suenens en OBrien of hebben ze daar iets gevonden dat ze kwijt waren? Ja of ze daarin geduwd zijn dat kunnen we natuurlijk niet weten. Maar ik kan mij perfect voorstellen dat mensen die gelovig zijn zoals Boudewijn en Fabiola die een stuk in de jaren 60 de kerk van hun jeugd kwijtraken dat die in die toch wel warme beweging zich opgenomen voelen, omringd voelen en als je dan koning bent en je wordt enfin je kan zelfs geen lid worden van de beweging he, je neemt deel aan die beweging, als al een deel van de Belgische adel meedraaien als ijzervijlsel naar een kompas. Wat wil dat zeggen dat je dus in Paray-le-Monial wat trouwens ook een Mariaoord is dat daar een deel van de adel daar ook op retraite gaat, dat een deel van je omgeving automatisch mee deelneemt aan de omgeving, dat wil zeggen dat je dan voor die eenzame Boudewijn, zoals hij lang 24

eenzaam is geweest, plotseling in een grote groep van gelijkgezinden en van gelijkmenenden zit. Die eigenlijk hetzelfde denken, hetzelfde zeggen, hetzelfde beleven, dat zal voor veel mensen een heel leuke ervaring zijn. Beetje een groot scoutskamp he.III*** (21:27) Het scoutsgevoel was terug. Ja je krijgt dat ook op een scoutskamp of een kamp van een jeugdbeweging daar groeit een soort groepsgevoel en het is dat dat je mist achteraf. Je mist niet de spelletjes of de maar je mist dat gewoon samenzijn. De warmte van het kampvuur. Ja ja. (21:48) Toch lijkt het een contradictie: de geremde, introverte Boudewijn bij zoiets exuberants, emotioneels als de charismatische misviering. Ja maar wij kennen hem als zeer geremd natuurlijk omdat hij zeer vorozichtig was na wat zijn vader had meegemaakt. Hij was zeer gecomplexeerd daar is iedereen het over eens. Ja maar bijvoorbeeld als we koningin Fabiola mogen geloven hebben ze hem in Spanje leren zingen en dansen en kon hij verschrikkelijk goed de chachacha dansen. Als we een aantal van zijn vrienden mogen geloven, die ik dus ontmoette toen ik over Opus Dei schreef en Boudewijn was niet bij Opus Dei het waren mensen die zich afzetten tegen Opus Dei. Die kennen hem als een vrij vrolijke Frans maar altijd in kleine groep natuurlijk. Hij zette eigenlijk, zoals we een beetje dubbelleven, een soort masker op als hij naar buiten ging, dan werd hij een vriendelijk, beschaafde, zeer elegante overigens man terwijl hij tegenover zijn medewerkers bij veel medewerkers overkwam als een verschrikkelijke autoritaire man. Hij kon zich ontzettend boos maken, hij kon ook vreselijk lachen met mensen en niet om mensen maar vreselijk lachen.III of IV ** Het hangt natuurlijk een beetje bij de functie vast he. Ik denk dat het maar weinig mensen gegeven is om bijvoorbeeld zoals koning Albert heel natuurlijk over te komen als je continu door cameras wordt bestookt. En Boudewijn had weinig acteertalent in deze he. Maar je ziet wel dat hij in de loop der jaren veel losser wordt, zijn functie beter verdraagt bij wijze van spreken. En daar zal koningin Fabiola zeker bij geholpen hebben bij het losser worden van koning Boudewijn. (23:42) Dat verhaal gaat dat Fabiola die was koningin zolang ze buitenshuis was maar eens in Laken was zij mevrouw Boudewijn, terwijl ja Boudewijn zelf die bleef 24 uur per dag koning. Het bleef maar malen in zijn hoofd, dat zegt Cardon. Ja ik denk dat dat ook zo is ja. Dat is een Hij was zeker heel erg overtuigd van de waardigeheid van zijn functie en daar speelde die charismatische beweging n ogeens een ja vrij perverse rol he. Die zegt wij hebben allemaal talenten gekregen maar hoe groter, hoe hoger uw functie hoe hoger uw waardigheid, hoe hoger uw verantwoordelijkheid. Nu er is geen hogere functie in die land dan de koning de Belgen met een heel grote verantwoordelijkheid.III*** Dus als iedereen maar zit te zeggen jongens wat een verantwoordelijkheid, wat een hoogwaardigheid, na een tijdje ga je dat toch

25

zelf beginnen geloven neem ik aan? Dat zijn ook mensen die niet gemakkelijk worden tegengesproken natuurlijk. (24:44) Is Boudewijn van zichzelf gaan denken dat hij een heilige was na verloop van tijd? Wel wat we zien in zijn politieke carrire dan is dat die toch in de loop der jaren van een apolitieke koning, wat die moet zijn, een anti-politieke koning wordt. Hij begin tzich te beklagen over zijn ministers die geen morele standpunten innemen, die compromissen sluiten. En een compromis is slecht.III of iV *** Die geen morele ruggengraat hebben, die beslissingen nemen waar ze niet helemaal achter staan maar anders kan het niet. Hij verfoeit dat eigenlijk. (25:18) Kan je een paar voorbeelden geven? Concrete voorbeelden? Wel daar zijn een aantal ministers die hij zelfs niet meer wil ontvangen omdat ze wetten of besluiten nemen waar hij niet mee kan akkoord gaan. Welke? Al onder meer de, na de invoering, de legalisering van de pil bijvoorbeeld, dat vind die Suenens was daar voor he tussen haakjes, Suenens was voor de geboortebeperking tenminste zolang op het Concilie was. Hij was roomser dan de paus he Boudewijn? Ik denk het wel ja. Maar wie was die minister? Dat weet ik niet meer van buiten. Maar er zijn inderdaad Maar hij heeft altijd een groot wantrouwen gehad tegenover de politici. Ik denk dat hij ook niet begreep hoe moeilijk zon functie is. Dat het niet zomaar ik ben katholiek en dus doe ik wat de paus zegt, ook als politicus. Trouwens het eerste is, dat moeten we toch ook wel zeggen, een zeker kardinaal Rtzinger zei op het Tweede Vaticaans Concilie dat niet de paus, niet de curie, niet de kardinaal en niet de priesters, de leiding hadden maar dat het de mens was met zijn geweten alleen. En dat zien we ook, dat zeggen de charismatici ook overigens geleid door de heilige Geest neem je dan wel de goeie beslissing, en dat zien we dus bij Boudewijn steeds meer he. III Dat hij hoe langer hoe meer zich terugtrekt op een soort morele hoogte waar heel weinig mensen kunnen aan voldoen antuurlij khe. En die dan zal uitlopen op een crisis namelijk als hij weigert de abortuswet te ondertekenen. Voelde hij zich moreel superieur? Dat weet ik niet. Maar hij roept dan alleszins zijn persoonlijk geweten in om te zeggen ik kan deze wet niet tekenen. Nog even over dat

26

001_135 Misjoe Verleyen

Ja die abortuskwestie daar hadden we het over, kan je nog even vertellen of heb je enig idee Misjoe welke rol OBrien en Suenens daar hebben gespeeld? Ik vraag het expliciet omdat Willy Claes tegenover ons heeft gezegd ook een intimus van het hof, de schaduw van Suenens hing over het abortusdossier is dat een juiste inschatting? Wel wat we weten onder meer uit de memoires van Martens is dat Fabiola al twee jaar voordien tegen Martens had gezegd hij tekent niet, je moet er niet aan denken die tekent dat niet en dan zou gewezen hebben op, want ze stonden op Melsbroek, op gras dat tussen het beton groeide en ze zei: zoals het gras tussen het beton groeit, zo zal hij tegen alles in weigeren die abortus te tekenen.III** Hij heeft dat aan Martens gevraagd om dat over de verkiezingen te tillen he. Om het uit te stellen eigenlijk want Martens heeft altijd gezegd ik ben de enige premier die een wet heeft getekend waar ik niet voor gestemd heb heIII**. Dat de schaduw van Suenens daarover hing kan ik mij perfect voorstellen. Uiteindelijk zal Suenens denk ik niet veel meer hebben gezegd dan het is uw geweten. Gij staat alleen met uw geweten.III*** Wat theoretisch correct is natuurlijk alleen op dat punt heeft de koning geen geweten he, hij moet die wet gewoon ondertekenen. Want het parlement heeft die gestemd dus hij tekent de wet. Maar je moet ook zeggen eigenlijk kan de koning zoiets maar doen als zijn ministers dat toelaten. Ook Albert heeft geweigerd eerst om de wet op euthanasie te ondertekenen daar heeft Jean-Luc Dehaene tegen gezegd van uw broer dat was een heilige nemen ze dat maar van u niet he.III*** Het was ook een onmogelijke situatie he. De toenmalige, het heette toen nog CVP, moest de koning overtuigen om te tekenen terwijl de CVP zelf niet durfde, noch pro-abortus zijn, noch zeggen dan ga je maar weg, dat was dus geen situatie he. Moet ook bedenken dat was een man die ondertussen zeer veel ervaring had als koning he. Die was veertig jaar koning he. Dat vlak je niet zomaar uit, iemand die veertig jaar gezag draagt of dat nu een bedrijfsleider is of een leraar of een voetbaltrainer die straalt dat uit. Die straalt uit van ik heb gezag. En daar gaan heel veel mensen voor de bijl en hoe hoger de functie hoe sneller mensen zeggen ja ik zal maar toegeven.III*** En dat Suenens daarin een rol heeft gespeeld dat kan ik mij perfect voorstellen ja. (03:02) En OBrien? Ja volgens Suenens heeft zij altijd gezegd u moet doen wat uw geweten u ingeeft he. De Heilige Geest zal uw hand sturen bij wijze van spreken. Eigenlijk hadden die beiden moeten zeggen, dat moet je aan ons niet vragen wij zijn daar niet voor bevoegd vraag dat aan uw minister dat hadden ze moeten zeggen he.III** Maar ik denk dat dat ondertussen zon ja close knitted groepje geworden. Er staat ook in dat boekje van Suenens een heel revelerend zinnetje he vlak voor zijn dood dan. Hij zegt wij hebben een gebedsketting gevormd, dus dan gaat men dag en nacht bidden. Men heeft mij gezet van 9 tot 10 wat heel comfortabel is. Men heeft mij gezet. Het is dus iemand anders daar die bepaald wie wanneer bidt. Het is niet de koning he dus daar stelt hij zich heel nederig op ten opzichte van die groep waarin die zit. Men heeft mij gezet. Men zegt mij wat ik moet doen dat 27

staat er eigenlijk. Maar hij geloofde dat ook echt he.IV*** Dus Paula DHondt vertelde het staat ook in dat boek schrijft hij, ik heb gevraagd aan het personeel mij te leren stof af te nemen. Eigenlijk is dat heel mooi iemand die zegt kijk jullie doen zoveel leer mij dat nu is en hij voegt er aan toe, ik wist niet dat dat allemaal zoveel werk was. Paula DHondt vertelde dat hij had gevraagd om het te leren zijn bed op te maken. Dat hoort allemaal bij die nederigheid ten opzichte van het plan dat God voor mij heeft. Maar het aan de andere kant is het heel pretentieus want hij schrijft ook de plaats waar God mij heeft gezet, de functie waarvoor ik ben geboren, mijn taak he de taak die God mij heeft opgelegd. Griezelige echo komt dan bij prins Filip: dit is mijn taak he. Dus dan heb je bijna een rechtstreekse lijn met God die gaat zeggen wat je moet doen. Op dat moment heb je altijd gelijk he. Als je een rechtstreekse lijn hebt met God daar kan zelfs de paus niet tussen komen he. En dat is vind ik het perverteren van een op zich eigenlijk mooie theorie van die charismatische beweging. Zelfs je moet niet geloven om te zeggen wij hebben allemaal talenten die we gebruiken en die we best gebruiken om met zn allen een mooie wereld te bouwen daar is niks mis mee dat is een heel mooie theorie. Maar als je die gaat vertalen in een rechtstreekse lijn met de Heilige Geest en dus met God dan zit je toch wel op een heel heel heel gevaarlijke weg.III*** (06:03) Ik denk dat het heel belangrijk is ook dat je zegt, wat je aansteekt, men heeft de koning gezegd om van 9 tot 10 te bidden. Trouwens dat was tijdens s zijn laatste verblijf in Spanje waar hij is bezweken. Dat is enkele dagen voor zijn dood gebeurd of misschien wel op de dag zelf, dat weet ik niet juist. Maar die men, die beslist wanneer de koning mag bidden, wie zou dat zijn? Dat weten we niet. Dat betekent dat in zake het geloof dat er mensen boven hem stonden? Ja. Ja. En we weten welke mensen, naar welke mensen hij 30 jaar lang heeft geluisterd. Ja maar we weten niet of Veronica OBrien of Suenens daar aanwezig was. Die waren daar niet. Nee. Maar ik denk dat allez ja dat dat weer dat scoutskamp is he. Men is in een groep samen van gelijkgezinden, gelijkdenkenden, gelijkmenenden, gelijkbiddenden in dit geval. En dan is het diegene met de sterkste persoonlijkheid die op dat moment bepaald zeker wie het dan ook is. (07:04) Ja qua sterke persoonlijkheid was OBrien natuurlijk gezegend met vele gaven door God. Guido Heirbout zei letterlijk Suenens beschouwde haar als zijn persoonlijke Heilige Geest. Andere mensen zeggen zij was zijn chef. Ze was een zeer dwingende persoonlijkheid. Duidelijk wel ja. Hoe komt het dat die persoon van OBrien dat die zo weinig onderzocht is door historici als je ziet wat voor een rol die toch heeft gespeeld? Omdat het heel lang niet geweten is dat zij zon rol speelde. Eigenlijk is zij echt maar bekend geworden door dat boekje van Suenens dus na de dood van Boudewijn. Er zijn ook heel weinig fotos van haar. En dat wil ik toch wel even zeggen het probleem met zon mensen Suenens en anderen en 28

Veronica Obrien en anderen is macht kan je definiren en dus omlijnen en dus controleren, invloed kan je niet definiren dat kan je enkel naar raden. Maar dat iemand wie dan ook koning of geen koning vertrouwenspersonen heeft opz ich is daar ook niks mis mee. De moeilijkheid is als die vertrouwenspersonen die man of vrouw beginnen te sturen in een richting die zij uitkiezen, een richting die dan bepaald wordt of dat nu is door winst of dat nu is door geloof. Dat is dan zit je in een gevaarlijke situatie. III*** (08:55) Zij hebben Boudewijn, als je ziet dat ze postuum ook nog zon boekje uitbrengen, kan je toch zeggen dat Boudewijn hebben gerecupereerd. Ja ja dat heeft Danneels ook duidelijk in zijn toespraak gezegd he. Wij hadden geen katholieke koning, wij hadden een katholiek die koning was.IV*** He we hadden geen koning die katholiek was, wij hadden een katholiek die koning was. Wij hadden een herder zegt hij op een zeker moment dat is Maar ook daar bij die begrafenis he. Dat was een soort mengvorm van een officile begrafenis en een persoonlijke begrafenis. De regering heeft dat toegestaan he, zij hadden kunnen zeggen tegen koningin Fabiola nee er komt een staatsbegrafenis en die regelen wij. In ruil daarvoor heeft men dan gekozen voor een mengvorm waar mensen kwamen getuigen, waar mensen kwamen zingen voor hem. Die invloed of die macht gaat maar zo ver als de ministers dat willen toelaten ook he. En ze hebben hem ver laten gaan he. Ze hebben hem heel ver laten gaan.IV*** (10:14) Ze hebben hem zelfs twee dagen onbekwaam om te regeren verklaard. Nog een ander voorbeeld er zijn verscheidene ministers die ons ook hebben toegegeven dat ze samen met de koning hebben gebeden. Ja maar alweer op zich is daar niks mis aan. Allez ik bedoel als ik nu heel gelovig ben en jij bent heel gelovig en wij bidden samen op zich is daar niks mis aan. Wat je wel hebt daar, daar heb je dus een persoon in functie, minister, en een persoon in functie, de koning waarbij de minister eigenlijk verantwoordelijk is voor de koning. En dan zit je toch in een vreselijke schemerzone.III of IV*** Dat is het probleem denk ik. He want heel dat boekje van Suenens bulkt daar van he. Ik ontvang Janos Kadar en kijk toevallig is het de feestdag van de Heilige Elizabeth van Hongarije, ik zeg hem dat en de man krijgt tranen in zijn ogen en zegt mij mijn moeder was katholiek. Dat zijn rechtstreekse lijnen met God. Het is God die er voor gezorgd heeft dat Kadar op bezoek komt in Belgi juist op het moment dat de heilige Elizabeth van Hongarije door de kerk gevierd wordt. III of IV* En dat is het, dat zijn allemaal tekenen van God. En je leest dat ook Sire op deze Pinksterdag schrijf ik u, lieve koning op deze de feestdag van Maria schrijf ik u dat zijn allemaal speciale moment en speciale tekenen van God. (11:51) Maar waarom hebben de ministers hem zover laten gaan denk je? Waarom heeft Martens in zijn bijzijn, in bijzijn van Fabiola en de eerste vrouw van Martens ook de dag voor zijn hartoperatie het sacrament van de levenden ontvangen in Laken? Waarom gebeurde dat allemaal? Waarom ging dat inderdaad zo ver? Waarom liep dat allemaal in mekaar over? Waarom was het zo wazig? Ik denkd at bij Martens, de boerenzoon uit Sleidinge, het feit dat hij de koning kende en daar zogezegd mee bevriend was toch wel heel erg meespeelde. Ik denk dat dat bij Martens zeker speelde. Ik denk dat hij veel minder kans had Boudewijn bij zeker bij die eerste mnisters he, bij Gaston Eyskens enzo dat waren degene die gewoon tegen hem zeiden: jongetje je moet nog veel leren. Gaston Eyskens de koning mag golf spelen ik zal wel zeggen wat er gebeurt.III of IV ** Maar 29

ja toen die man 60 was was die veertig jaar koning he. Die had veel ministers en premiers versleten ondertussen he. Had ook heel goeie raadgevers koning Boudewijn dus. Wie had Boudewijn in gedachten als opvolger denk je? Ik denk wel prins Filip ja. Hij heeft hem toch lang genoeg meegezeuld om er zelfs een quizvraag van te maken he: wie is de troonopvolger in Belgi. Dat was een strikvraag he je moest dan zeggen prins Albert uiteraard. Waarom

001_136 Misjoe Verleyen

troonopvolger worden omwille van die buitenechtelijke relatie. Toch lange tijd he het is maar van in 84 als prinses Astrid trouwt dat eigenlijk alles terug in orde is. Hoe is dat gegaan? Wat heeft dat huwelijk van Astrid met de wiedergutmachung van die twee te maken? Wel Astrid is naar de Verenigde Staten gegaan heeft daar de charismatische beweging eigenlijk leren kennen en heeft die dan bij haar thuis ingevoerd bij wijze van spreken. Dus de relatie met de Sybille de stopt eigenlijk een beetje 79-80 omdat zij dan naar Londen gaat.III** En zegt tegen Albert van kies nu. En hij is dan nog een tijd op bezoek geweest in Londen maar dan is het toch beginnen verwateren eigenlijk. Nu wat daar ook aan meegespeeld heeft zeker, is dat, zegt men, koning Boudewijn die twee op een zeker moment voor de keuze heeft gesteld of het houdt op die relatie houdt op of wij nemen de kinderen over en jullie verliezen titels en voordelen. En ik denk dat ze dan toch allebei een beetje gekozen hebben voor de titel, de voordelen dan voor de liefde laten we zeggen. III*** (01:20) Boudewijn zou de kinderen van Albert overgenomen hebben? Wel ja de kinderen zouden alleszins in Belgi gebleven hebben he. Als Albert zijn titel verliest en zijn rechten op de troon, is Filip de volgende he. En in het hoofd van Boudewijn denk je tot de dag van zijn dood zat Filip als opvolger? Nee ik denk dat een keer dat Albert zich behoorlijk begon te dragen dat hij wel weer in aanmerking kwam. Maar ik denk dat er vooral tegenover Paola een zeer grote argwaan ebstond. Niet enkel bij Boudewijn maar ook bij de rest van het hof. Hoe zij dat zou opvullen dat koningschap III*** en ze heeft al een paar grote stommiteiten gedaan natuurlijk he. Domme uitspraken. Dat is zeker.

30

(02:13) Ze waren bang voor domme uitspraken of ze waren bang voor faux pas of voor fladdergedrag of waar waren Ik denk vooral voor domme uitspraken en Allez denk ik toch. Moet zeggen buiten de uitschuiver van de abortus hebben Boudewijn en Fabiola een vlekkeloos en Happart natuurlijk bij Boudewijn, hebben die een vlekkeloos parcours gelopen he. Die heeft een monarchie gerfd die zeer impopulair was, een verscheurd land en we kregen bij zijn begrafens een nationale, een echte nationale rouw. Het duurt niet lang zon emotie maar hij was een zeer populaire koning he. Wat waarschijnlijk ook een reden is dat men niet veel durfde doen tegen zijn abortusbeslissing. Hij was zeer populair he. Hij was in Walloni populair maar was eigenlijk algemeen heel populair he de koning. IEn hoe meer hij zich terugtrok op die morele hoge grond hoe populairder hij werd he. Mensen vinden politici zakkenvullers, hij zei het eleganter maar daar kwam het wel op neer.III*** (03:30) Hij is 1 jaar voor zijn dood geopereerd in Parijs. Weet jij waarom het in Parijs is gebeurd? Ik denk dat dat met de taalkwestie te maken had want de top, de wereldtop hartchirurgie zit in Aalst he. Ik denk dat hij dat niet aandurfde om zich in Vlaanderen te laten opereren. Om duidelijk te kiezen dan voor Vlaanderen allez. Hadden die mannen in Brussel gezeten dan zou het wel opgelost geweest zijn maar het was in Aalst he.IV*** Was dat het probleem? Ik denk dat dat in Was onvoorstelbaar, dat was een koorddanser als het ging om dergelijke dingen. Was onvoorstelbaar voorzichtig in wat hij zei en deed altijd met zijn vader in zijn gedachten.I** Want je kan wel Die moet getraumatiseerd geweest zijn door die troonsafstand van zijn vader.I** En ik kan me dat dus voorstellen die jongen was twintig jaar. En ik zeg het iemand van twintig was in 1950 veel jonger dan iemand van twintig vandaag. Die liep nog puur in korte broek in die tijd he iemand van twintig jaar. En die werd plotseling koning. Met een boze vader op de achtergrond he.III** Die hem vernederde bij elke gelegenheid die hij had. Ja. Dat is geen, eigenlijk is dat een verschrikkelijke situatie he. (04:58) Dus hij gaat naar Parijs ondergaat daar een soort experimentele operatie die mislukt. Heeft Boudewijnd at geweten dat het mislukt was. Dat weet ik niet. Dat weet ik echt niet. Volgens Lilian had zij hem verwittigd maar Lilian is een zeer onbetrouwbare bron op dit moment. Ja Lilian was natuurlijk ook wel voorzitter van hartstichting dus het zal toch ook wel een klap voor haar zijn geweest, voor zover er nog klap kon gegeven worden, want de relatie was nul tussen de twee. Het was een klap voor haar dat Boudewijn naar het buitenland ging terwijl zij al die specialisten hier had laten opleiden in Belgi. Ja maar ik denkda t het echt te maken had met keuze voor Vlaanderen.

31

(05:41) Nog een ding wat ja die wazigheid betreft tussen politiek enerzijds en perooonlijk leven anderzijds. Wat er is gebeurd met Habyarimana, dat is ook een van de punten waar Claes die zich graag laat voorstaan op zijn vriendschap met het paleis ook zegt, daar heeft hij verschirkkelijke fouten gemaakt gewoon omwille van het feit dat hij close was met Habyarimana en diens vrouw omdat dat inderdaad ook mnesen waren van de charismatische bewegingn. Daar is het geloof met hem, met zijn rationele geest aan de haal gegaan. Ja dat is heel duidelijk he met verschrikkelijke gevolgen overigens he in Rwanda. Hoe bedoel je? Ja hij heeft die troepen laten sturen en dat heeft daar nogal boosheid verwekt. Wat dan een tijdje later tot die moord op de paras leidt natuurlijk he. Eerst de moord op Habyarimana, als de Belgen daar nog eens tussen komen krijg je dan die verschrikkelijke VN-operatie waar daar die paras sneuvelen he. Belgi waren daar vijanden he, ze ahdden Habyarimana al ene keer gered he. Het was een paar ook daar he zijn ministers hadden hem niet moeten laten doen he. Het is niet de koning die beslist om troepen in te zetten he. De koning heeft twee keer een brief gestuurd blijkbaar. Maar die minsister kan zeggen sorry meneer. En waarom gebeurde dat niet? Omdat hij inderdaad Ik denk dat dat te populair? Ja en hermelijnkoorts he, dat bestaat hoor. Ik ben met de koning, de koning heeft mij een hand gegeven, ik heb met de koning in de opera gezeten, dat bestaat. Maar was het doen niet Dehaene al in plaats van Martens? Ik kan mij al vergissen hoor. Ja maar Eyskens was de eerste keer minister van Buitenlandse Zaken. Was het Eyskens of was het Claes? Ik denk dat Eyskens Buitenlandse Zaken had toen. Ik denk Claes. Of Claes. En die had inderdaad hermelijnkoorts. Veel mensen hoor dat is ongelooflijk. Veel mensen die zo vinden van allez met de koning op reis gaan dat is precie sof je daar hand in haand mee gelopen hebt. En ik moet ook eerlijk zeggen, dat geef ik eeerlijk toe. Dat was een vrij indrukwekkende man en ik bedoel daarmee iemand die 40 jaar aan de macht is waar ook he. Die maken indruk, die stralen dat uit of dat dat nu een minister is of een bedrijfsleider of een journalist of die stralen dat eigenlijk uit. En hier zit je dan nog met dat sprookje

32

erbij he. Maar reden te meer om die koninklijke macht nu eens eindelijk af te perken en te zeggen moet geen wetten meer ondertekenen dat (08:49) Je hebt hem 1 of meerdere keren ontmoet? Een keer of 3-4 denk ik. Beschrijf eens hoe hij was in de omgang van dichtbij? Ik vond at een heel elegante man. Dat was ook een heel verlegen man denk ik. Je had daar geen echt gesprek mee in de zin van een gesprek dat je zegt je praat met mekaar. Hij stelde vragen en je gaf antwoorden. En hij ging eigenlijk op die antwoorden niet in dus dat is geen gesprek dat is een soort slecht interview.III of IV * En als je dus wat te spontaan reageerde dan klapte die gewoon dicht, dan keek die weg dat Want dat was natuurlijk nog iets wat hinderlijk was ik denk ook voor hem dat is zijn slechte kennis van het Nederlands. Als er tien goeie Nederlandse woorden waren dan koos hij het elfde dat mis was. En dan werd er vaak, zeker als je voor zon groep journaliste n staat, werd er zo wat gegrinnikt en dan zag je hem zo rondkijken van wat is hier aan de hand. En hij kon ook hele vreemde vragen stellen vond ik.III of IV * (10:10) Zoals? Bijvoorbeeld hij zet vijf journalisten bij mekaar, zelfs van concurrende bladen bij wijze van spreken en die amuseren zich wel en na zon, op het einde van zon reis vroeg hij waarom lachen jullie zoveel? Formuleer daar nu eens een normaal antwoord op. Hij scheen dat dus echt niet te begrijpen dat die groep journalisten die mekaar amper kenden bij het begin van de reis, aan het einde van de reis heel goeie vrienden leken wat natuurlijk niet zo is he. Je gaat uit mekaar en dat is het dan. Maar je kan je wel kostelijk amuseren. Zonder en daar kon die echt niet bij. Waarom lachen jullie zoveel dat is toch een, daar is toch geen antwoord op? Wij amuseren ons Meneer, wat antwoord je daar op? Dat is een, maar ik denk dat zon mensen eigenlijk opgroeien onder een soort stolp. Dat daar heel veel lucht en licht wordt uitgezogen onder die stolp gewoon door protocol en Als je heel goed bent dan kan je daar mee om. Koning Albert is daar verschrikkelijk goed in, die kan dat. Maar dat is heel weinig mensen gegeven om dat te doen. En Boudewijn was op dat punt zeker geen ster, Fabiola is daar in veel beter. Die weet wat een camera is en wat die doet. Dat was een Ik vond het vooral opvallend voor mij had die man een soort, ik ken er geen nederlands voor, fonds de tristresse, er was iets heel weemoedigs aan die man.I of III of IV ** (12:04) Zegt Chris De Stoop ook. Ja. Wat heel moeilijk te omschrijven is he maar dat was ja Ik vond het wel een hele mooie man. Het was een mooie elegante man.IV*** Maar nu Chris kende hem veel beter natuurlijk he. Maar Chris zal ook wel verteld hebben dat zijn oplossing er in bestond koning Boumibol op te bellen. Heeft hij dat niet gezegd? Thailand was dan het grote probleem voor die sekstoerisme. En Boudewijn zij tegen Chris zal ik misschien even met koning Boumibol bellen, allez dus Er is iets heel wereldvreemds aan aan die mensen en iets kinderlijks aan die mensen. Ik vind dat, ze zouden die mensen allemaal moeten verplichten om een tijd te gaan werken gewoonweg. Echt te werken, niet zoals prins Alexander indertijd Mercedessen verkopen, echt werken.En toekomen met het loon dat je krijgt, dat zou grote vooruitgang zijn denk ik.

33

(13:13) Was hij een grote koning, Boudewijn? Hij heeft zeker de monarchie terug populair gemaakt, in die zin was hij heel goed. Omdat ik op het standpunt van Senelle sta, ik ben tegen de monarchie behalve in Belgi.IV*** Op dat punt was die heel goed, op dat punt was hij een goeie koning. Op andere punten, ik vind altijd de Noorse definitie van het koningschap zeer mooi, dat is de officile definitie daar: zeggen de koning is het gezicht van ons volk, van ons land eigenlijk. De koning is een bindteken tussen alle Noren en hij is een sprookjesprins. En ik vind dat een zeer mooie definitie, hij heeft ook geen gezag he, hij heeft geen macht de Noorse koning. En men zou dat hier ook moeten doen. Hou het sprookje in stand maar haal de macht eraf, dat zouden ze moeten doen.IV** Mooie quote om mee te eindigen. Dankjewel het was heel goed. (onderbreking)

001_137 Misjoe Verleyen

001_138 Misjoe Verleyen

001_137 Misjoe Verleyen

Ja dus nog twee dingen die we even zouden, gewoon omdat, enfin u hebt het perfect gezegd, maar ik denk dat het moeilijk om te knippen is en het is daarom dat Hendrik vraagt om het nog eens even te hernemen. Je had verhaal dat je hebt gedaan over de huwelijkscursus die Fabiola had gedaan, kan je dat gewoon nog eens vertellen waarom ze dat had gedaan en ja bon hoe dat is gegaan? Wel he, in de jaren 50 en ook 60 nog was het gebruikelijk dat zowel een jongen als een meisje maar zeker een meisje voor ze trouwde een huwelijkscursus volgde. Bij Fabiola was dat blijkbaar een schriftelijke cursus en op dat moment zal er dan wel van een verloving sprake geweest zijn. We weten niet echt wie het was, het was een telg uit een adellijk geslacht maar het huwelijk is dus niet doorgegaan. En daar zijn verschillende versies over zoals altijd. En is dat hij diplomaat was en dus 34

naar het buitenland ging en dat Fabiola in Spanje wilde blijven, dat is n versie. Een andere versie van de anti-Fabiola mensen is dat hij niet gelovig genoeg was voor haar. En een derde versie is dat hij zou geweten hebben dat ze niet of moeilijk kinderen kon krijgen. En dat ze daarom niet getrouwd zijn. En volgens Claude De Valkeneer zou de moeder van Fabiola dat ook gezegd hebben aan Leopold III , aan prinses Lilian en ook aan koning Boudewijn van ik ben er niet zeker van dat mijn dochter kinderen kan krijgen. En Suenens die daar blijkbaar bij was heeft dan gezegd: God zal daar voor zorgen.IofIII*** Maar wat we van die cursus weten, dat danken we eigenlijk aan de mensen van Royalty die hebben haar rapport kunnen vastkrijgen. Ze heeft dat met 95% gehaald. Dus ze was een zeer goeie huwelijkskandidate volgens de kerk dan he. Maar dat huwelijk isd us niet doorgegaan. Maar ze was dus zeker geen kwezel zoals men haar vaak voorstelde he. Ze woonde alleen, ze reed met een autootje rond. Dat was zeker in de jaren 50 in Spanje toch niet zo evident omdat als vrouw alleen te doen. Dus ze was veel moderner dan wij haar achteraf hebben leren kennen. En ze zat zeker op tweede plan ten opzichte van Boudewijn altijd, wat ook haar taak is overigens. (02:54) Ze had zelfs een neuscorrecite laten uitvoeren he in da jaren 50 asjeblief. En een dieet. Een dieet asjeblief. Ja ze was nogal een dikske vroeger. Ja? Ah dat wist ik niet. Ze werd ook bolleke genoemd thuis geloof ik of zoiets. Ah dat wist ik niet. Ok. Dat was heel goed. Wat was dat nu weer? Ah ja van Albert. (03:21) Ja nog even wat de opvolging betreft. Hoe stond Boudewijn tegenover, laten we zeggen, het overspelig gedrag van zijn broer en in welke mate had dat consequenties voor Albert als troonopvolger? Wel voor zover ik weet nam Boudewijn het vooral Paola kwalijk die hele zaak, wat perfect is volgens de moraal uit zijn jeugd he. Het is toch altijd de schuld van de vrouw he. De vrouw maakt het huis of breekt het tot gruis. Dus als de man thuis niet aan zijn trekken komt dan zoekt die het wel op een ander. Maar wat was het probleem? Stel dat die twee zouden scheiden dan zou Belgi een gescheiden koning hebben. Want Albert was de eerste in lijn. Dat kon natuurlijk niet. Dus waren er maar twee mogelijkheden. Of ze bleven bij mekaar, hielden de schijn op en nog beter maakten het goed. En dan bleef Labert eerste in lijn. Of ze gingen uit mekaar en op dat moment werd Filip dan was het gedaan, dan moest Albert de troon opgeven.III of IV *** En naar men mij verteld heeft zou dus in 79 eigenlijk Albert van plan geweest zijn om te gaan scheiden en dan zou Boudewijn dus de voorwaarden hebben gesteld. Ok doe het maar je geraakt allebei je titel en je voordelen kwijt. En de kinderen blijven sowieso in Belgi, blijven dus bij mij en bij mijn vrouw. Dat is wat men vertelt. Nu wat zeker ook meegespeeld heeft is dat op dat moment Sybille de Selys Longchamps, op dat moment ongeveer tegen Albert heeft gezegd nu zal je moeten kiezen ik ga naar Londen en je kiest. En hij heeft dan gekozen voor de titel en de voordelen. Want dan is de verhouding langzamerhand beginnen verwateren.

35

Ja. Dat is heel goed he.

001_138 Misjoe Verleyen

De Croo genterviewd en die beweerde dat mensen uit Opus Dei, pardon het jeukt een beetje in mijn keel, maar dat mensen uit Opus Dei de koning zouden geadviseerd hebben om zich in Parijs te laten opereren. Is u daar iets van bekend? Maar ik denk dat er weinig banden waren met Opus Dei. Ik denk het ook. Een keer dat je bij de chachas zit moet Opus Dei van u niet veel meer hebben. Ah mag ik nog een vraag stellen over die dingen, ja het was niet alleen de chachas, de charismatici maar het was ook, wat u ook hetb geezgd he, de Foccolare of Foccolarini. En ook marriage encounter met dat soort dingen is hij allemaal bezig gewest he tot het einde ook he. Het was niet alleen charismatische het waren alle vernieuwende bewegingn in de kerk waar hij blijkbaar Suenens of Boudewijn? Nee Boudewijn ook. Ja maar dat ligt dus helemaal in de stijl van Suenens he. Allez wat hij daar zegt op dat Tweede Vaticaans Concilie blijft eigenlijk zijn hele leven, eerst hardop als hij in ongenade valt stilletjes zeggen. Het is niet de paus, het is niet de curie, het zijn niet de kardinalen, het is de gewone mens, Gods volk onderweg, zo heet het he. Dus al die lekenbewegingen of dat nu Foccolare zijn of Katholieke Actie of Marialegioen of charismatici. Dat is wat Suenens ziet als de basis van de kerk en de hoop van de kerk ook.III*** En de enige die hem daarin blijven steunen dat zijn de Nederlandse bisschoppen, de rest laat hem vallen, de Nederlandse bisschoppen en de Latijns-Amerikaanse. En die worden in de decennia daarna zeer kundig allemaal monddood gemaakt. Of letterlijk overhoop geschoten zoals Romero of echt aan de kant geschoven of als ze op pensioengerechtigde leeftijd komen vervangen door een zeer conservatief iemand of zoals Kng en Schillebeeckx Kng mag niet meer doceren, Schillebeeckx publiceert nog enkel. De curie heeft wraak genomen he, die geeft haar macht niet op he. En dus zelfs mensen als Rtzinger die bij de zeer progressieven zijn inde jaren 60, die veranderen. Hij is moet plooien. Ja het is plooien of weggaan he. Je moet al heel dapper zijn als Kng om en een Zwitser waarschijnlijk ook om het (onderbreking Hendrik)

36

(03:02) Blijkbaar heeft hij daar die uitspraak over gedaan dat ja zeker ook Lilian blij was met Lilian zich voor het eerst echt in een gezin geborgen wist maar dat schijnen zijn mooiste jaren te zijn geweest in Zwitserland. Naar mij kijken als je wilt. In, dus als ze door de Amerikanen bevrijd worden in Oostenrijk blivjen ze daar nog een tijdje tot de Amerikanen te duur vinden om al die ministers o pen af te vliegen en dan gaan ze in Zwitsreland wonen in een villa. En daar zijn ze voor het eerst een gezin. Ik bedoel de koning en Lilian kunnen niet zomaar weg die moeten daar blijven. Niet de hele tijd he maar toch een hele periode dat ze daar geblokkeerd zitten bij wijze van spreken. Met hun drie kinderne en met de kleine Alexander. En blijkbaar voelde Boudewijn zich daar toen heel goed. Dan leidt hij ook het leven van een normale jongen he, hij is dan 15-16 jaar. Hij kan fietsen zonder dat iemand hem herkend, hij gaat daar naar school ookal bakt die er niet veel van. Blijkbaar isd at zijn gelukkige tijd. I** Maar dat begint al snel te veranderne om dat het steeds dudielijk wordt dat Leopold II niet terug op de troon zal komen en ik vind het heel duidelijk hij schrijft in 48, vraagt hij God hem een heilige te zenden. Op dat moment is het vrij dudeilijk dat hij eerder vroeger dan laat zijn vader zal opvolgen. En op dat moment ebginnen ze ook te reizen he terug dan is de gesloten periode eignelijk voorbij. En ik denk dat dat iemand was die zoals wij allemaal overigens behoefte had aan warmte rond hem en vrienschap rond hem en dat hij die tot hij trouwde heel heel weinig heeft gekregen. I of III*** Heel goed vind ik. (onderbreking Hendrik) (05:14) Ja ik zal de vraag stellen en dan Ja Boudewijn, u hebt het ook inderdaad wat Hendrik zegt op het einde ook goed verwoord het is iets wat een trauma voor zijn leven is geweest die Koningskwestie. Waarom heeft hem dat zo diep gegriefd? Wel we moeten ons realiseren, ze worden in 44 naar Duitsland gedeporteerd. Van 44 tot 50 eigenlijk leeft die binnen dat gezin met Leopold III die zich zeer slecht behandelt voelt, door zijn broer prins Karel, door zijn ministers. Zelfs door ministers die hij enigszins vertrouwde wordt hij nu heel slecht. Spaak was n van zijn vrienden en Spaak is ook de man die op de barricade staat te roepen Leopold mag niet terugkeren. Welk verhaal hoort Boudewijn? Hij hoort enkel het verhaal van zijn vader en van het kringetje rond zijn vader. Hij hoort niet het verhaal van prins Karel, hij hoort niet het verhaal van Spaak, hij hoort enkel het verhaal van zijn vader. De vader die door iedereen in de steek gelaten is en die nochtans het beste voor had met zijn volk. I** Dat die politiek testament heeft nagelaten waarin hij alle macht aan zich trok, snapte die dat, Boudewijn? Dat weten we niet. Maar wat hij wel ziet is dat die vereerde vader dat die door iedereen wordt verketterd ineens. Ze komen terug naar Belgi om te zorgen dat er geen betogingen zijn worden ze eigenlijk bijna in het geheim terug naar Laken gebracht. Uit angst voor die betogingen eigenlijk. Ze zitten terug in Laken, weer bij mekaar, weer binnen dat grote verbitterde gelijk van Leopold III. I** Hij wordt dan koninklijke prins op dat moment is eigenlijk nog de bedoeling van Leopold III, laat de zaken kalmeren en ik word terug koning maar dat pakt niet. Dus op 20 jaar moet die jongen zijn vereerde vader letterlijk opvolgen in een voor hem toch heel bizarre situatie. Hij wil het niet, hij is ook veel te jong en hij steekt zijn vader eigenlijk een mes in de rug. En die vader zal hem dat nooit vergeven.I*** Zolang hij dan nog in Laken bij zijn vader woont, gedraagt Leopold zich als koning.I** Er zijn daar anekdotes over dat premier Folien is daar op bezoek, komt op bezoek bij Boudewijn uiteindelijk, bij de koning en hij kan die niet alleen spreken want Leopold III en Lilian 37

blijven er altijd bij zitten. Folien heel nerveus steekt een sigaret op en Lilian zegt tegen Boudewijn van ga eens rap een asbak halen. Dus Leopold was koning volgens hem, niet Boudewijn en zo gedroeg hij zich ook.I* Maar dan langzamerhand komt hij eigenlijk de waarheid te weten, komt hij ook te weten dat zijn vader helemaal niet die vereerde vader is, dat die verhoudingen heeft met andere vrouwen enzovoorts enzoverder. Dat moet toch wel een verschrikkelijke schok geweest zijn voor die jongen. Want ik blijf dus herhalen, ik weet dat van mijn oudere broers, iemand van twintig was toen veel jonger dan iemand vandaag, die gingen niet alleen op reis, die gingen niet alleen weg. (08:44) Hij komt de waarheid te weten, hij emanicpeert zich ook mede door zijn huwelijk, ook wat voor kunstonderwijzen ook maar hij emancipeert zich wel degelijk maar wat er wel is gebeurd tot het einde zijner dagen van Boudewijn heeft op zijn bureau een foto gestaan van Leopold III, son augustepre. Hij is zijn vader blijven vereren. Ja. En hij is die ook blijven bezoeken voor zover het kon. Maar koning Albert heeft daar ooit over gezegd, we zaten da samen naar televisie te kijken anders kwam er toch ruzie. He dus want Leopold zei tegen Boudewijn gij met uw geloof en gij met uw socialisten en ge laat u op uw kop zitten en ik zou dat anders doen enzo.I*** Er zijn ook nogal ontroerende briefjes van Boudewijn aan zijn vader waarin hij zegt ja ik moet een beslissing nemen kan ik daar niet eens met u over spreken? En hij schrijft dan letterlijk want het is niet gemakkelijk om iemand te vinden qui est du mtier, die dus onszelfde beroep heeftI*** of daar antwoorden op gekomen zijn weten we eigenlijk niet maar ik denk dat Boudewijn, ik meen dat echt, van in het begin echt behoefte heeft gehad aan vriendschap, aan warmte en dat hij die eigenlijk nooit gekregen heeft, tenzij die korte periode in Pregny. En hij is daar altijd blijven naar verlangen. (10:05) Maar van waar die verering voor zijn vader, waarom is die gebleven ondanks de aperte gebreken die hij zag? Ik denk dat er ook een heimwee was van naar die onschuldige kindertijd van Hij vereerde ook verschrikkelijk zijn moeder maar ik heb dat een keer uitgeteld. Leopold en Astrid toen ze nog kroonprins en kroonprinses waren die waren maanden per jaar op reis die zagen die kinderen niet zo veel. Terwijl je de indruk kreeg dat Astrid bij wijze van spreken dag en nacht met de kinderen bezig was, die was bijna nooit thuis, n. En twee zelfs als ze met vakantie gingen, zoals de laatste vakantie voor ze gestorven is in Kssnacht, bleven de kinderen bij de gouvernante en zij gingen drie weken samen weg. Maar een afwezige moeder of afwezige vader wordt veel gemakkelijker heilig dan een aanwezige vader of moeder natuurlijk en dat zal hij ook wel gedaan hebben. De heilgverklaring van de afwezigen, wat heel logisch is ook.I** (11:27) Hoe is dat ongeval precies gebeurd? Reed hij te snel? Wel sommigen zeggen dat die dronken was, anderen zeggen dat hij te snel reed en de meest vriendelijk versie is dat Astrid op een kaart zat te kijken dat die uit haar handen vloog dat die in het gezicht van de koning is gevlogen dat hij daardoor de macht over het stuur heeft verloren. Maar eigenlijk weten we het niet. I*** En de eigenlijke chauffeur zat die mee in de wagen? Die zat achteraan in de wagen ja.

38

En die is ongedeerd gebleven?Ahja. En die heeft het nooit naverteld? Nee daar bestaat een grote Dat gebeurt bijna nooit dat die mensen praten. Zeker niet omdat ze kunnen achterhaald wordne he. Toen we bezig waren met dat boek over de koninginnen, Vrouwen naast de troon, heb ik wel met een aantal personeelsleden gesproken maar die kan je niet achterhalen want er zijn er veel, maar er is maar 1 chauffeur natuurlijk he. Dus als die zou verteld hebben hij was zo zat als een kanon dan wist men wie het verteld had. Mensen vertellen dat enkel als ze niet te identificeren zijn, die zetten hun job op het spel ook he. Dat is een Nu we weten eigenlijk ook niet hoe Albert I gevallen is he. Daar is ook nooit echt over verteld he dus Albert II heeft ook een mysterieus auto-ongeluk gehad he in Stavelot. Dat weten we ook. Paola ook he. Ze heeft daar een littekentje van overgehouden. Ok.

39

40