Coğrafi Yapısı

Afyon, merkez net nufusu:129.000 olup, gelişmekte olan bir ildir.Türkiye Cumhuriyetinin 81
ilinden biri olan Afyonkarahisar ili, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege
Bölgesinin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir
geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri
bulunur. Kuzey Doğudan Güney Batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan
ve hem de Ege Bölgesinden sayılır. En Kuzeyde Eskişehir sınırından, en Güneyde Denizli
sınırına kadar Kuzey Doğudan Güney Batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya
sınırından Isparta sınırına kadar Kuzey Batıdan Güney Doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye
doğru incelerek eni 20kilometreyekadardüşer,birparça halindedir. İlin diğer komşu illerle
sınırları; Eskişehir ile 12, Konya ile 96, Isparta ile 152, Denizli ile 128, Uşak ile 48 ve
Kütahya ile 48 kilometre olup, sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.
Kısa Tarihçesi
Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası
ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti.[1] Daha sonra M.Ö. 6 yüzyılda Pers egemenliğine
giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Selevkos ve Bergama
Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına
katıldı. Malazgirt Savaşından sonra Sultan I. Mesut'un emri ile Akronium Kalesi'nin
eteklerine Karaşar Türkleri yerleşmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir.
Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin "Sahip" unvanı nedeniyle
"Karahisar-ı Sahip" olarak anılmıştır. Karahisar-ı Sahip "Vezirin Karahisarı" anlamına
gelmektedir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren
topraklar, 1. Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğininden sonra Alaaddin Keykubat
tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 13. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde
olan bölge, sonra Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girdi.
Ekonomik Yapısı
Son beş yılda son derece etkili ekonomik gelişme kaydeden il, son üç yıl içinde iki kat
büyümüştür. Ayrıca yıllardır değerlendirilemeyen termal zenginlikler son yıllarda ard arda
açılan lüks otellerle ekonomiye büyük katkılar sağlamıştır. Sanayii olarak ise , organize
sanayi bölgesinin gelişimi direkt göze çarpmaktadır.Afyonun Temel sanayi ürünleri Mermer
ve gıda üzerinedir. Mermer ve Traverten taşında Dünyanın önde gelen
Üreticilerindendir.Afyon sanayisi Et tavuk ve yumurtacılık'ta son derece gelişmiştir. Türkiye
Et ve yumurta borsasına yön vermektedir.Türkiye içinde ise Afyon deyince akıla şu ürün ve
nesneler gelir,

Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir. Ancak günümüzde pek
bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir. Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri

1
sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çağında 4-5 ulusal markası vardır.
Lokum: Afyonun lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı
lokumu son derece popülerdir. Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev
ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden
daha yüksek olan bir ekmek türüdür. Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm
Türkiyede sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih
edilmektedir. Şuhut Patatesi: Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi ile,
Türkiyenin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür

KONUMU

Yüzölçümü 14570 Km2 olan Afyonkarahisar ilinin büyük bir bölümü Ege Bölgesinin iç batı
olarak adlandırılan kesiminde bulunur. İlin doğusunda kalan topraklar İç Anadolu Bölgesinin
özelliklerini gösterir. Güneybatıda kalan çok küçük bir parçada Akdeniz karakteristiğini
görmek mümkündür. Afyonkarahisar ili, kuzeyden güneye doğru uzanarak, Batı Anadolu ile
İç Anadolu Bölgelerini birleştiren yüksek alanın güney parçasını oluşturmaktadır. Bu doğal
konumu ile Kuzeybatı Anadoluya bağlayan önemli bir merkezdir. Merkez ilçe
Afyonkarahisar'la birlikte, 16 ilçe, 19 Merkeze bağlı belde, 78 ilçelere bağlı olmak üzere
beldeleriyle 490 köylük bir il merkezidir. Afyonkarahisar, Çobanlar ve İsçehisar bucaklarıyla
62 köyün bağlı olduğu merkez ilçeyi oluşturur.

Afyonkarahisar, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden üçü üzerinde (Ege, Akdeniz, İç Anadolu)

yayılan bir ildir. Büyük kısmı Ege bölgesinin İçbatı Anadolu bölümünde bulunur. Güneyde
bulunan Başmakçı, Dazkırı, Dinar ve Evciler ilçelerinin bazı toprakları Akdeniz Bölgesi
sınırları içine girer. İlin doğu ve kuzeydoğu kısımlarındaki bazı topraklar da İç Anadolu
Bölgesine taşar. Önemli merkezleri birbirine bağlayan kara ve demiryolları
Afyonkarahisar'dan geçer. Bu özellikleri sebebiyle Afyonkarahisar, yolların kesiştiği,
bölgelerin birbirine bağlandığı bir merkez konumundadır.

Afyonkarahisar Doğuda Konya, batıda Uşak, kuzeybatıda Kütahya, güneybatıda Denizli,

güneyde Burdur, güneydoğuda Isparta ve kuzeyde Eskişehir illeri ile komşudur. Denizden
yüksekliği l.034 m. olup, 37o 45 ve 39o17 kuzey enlemi, 29o40 ve 31o43 doğu boylamı
üzerinde yer almaktadır. Afyonkarahisar İli arazisinin % 47,5'nı dağlar, % 32,6' sını plâtolar
ve %19,9' unu ovalar oluşturur.

DOĞAL ORTAM

Afyonkarahisar ili, ortalama yüksekliği 1000-1500 metre olan ve tektonik hareketlerin

oluşturduğu vadilerle yarılmış bir yayla görünümündedir. İl dağları bu yaylalar üzerinde
sürekli olmayan sıralar biçiminde yükselir ve iki yönde uzar giderler. Güneydoğudan
kuzeybatıya uzanan Sultandağları Çay yöresinde ulaştıkları 2581 metre ile ilin en yüksek
noktasını oluştururlar. Bu dağların hemen kuzeyinde yükseltisi 2241 metreye ulaşan Emirdağ
vardır. İlin batı yarısındaki Sandıklı dağlarında yükseklik 2250 metredir. Afyonkarahisar'ın en
ilginç yüzey şekli, üzerinde bir de kale bulunan kentin içindeki Sivritepe'dir. Yüksekliği 1200
metre olan Sivritepe, ovadaki volkanik oluşum sonucu ortaya çıkmış kaya kütlesidir.

Afyonkarahisar, Çay ve Bolvadin ovaları ilin kuzeybatısından, güneydoğusuna uzanır.

2
Kuzeyden başlayarak birbirini takip eden Sincanlı, Sandıklı, Şuhut, Dinar ovaları, Acıgöl
çukurunda ilin en güney kesimini oluştururlar.

Akarsuların, çevre illere su taşıdığı gibi, il sınırları içinde kalan küçük gölcükleri de beslerler.
Akarçay sularını Eber gölüne boşaltır. Sular yükselip göl çukuru dolduğu zamanlar, bu göl de
fazlasını Akşehir gölüne akıtır. Kaynağı Kocatepe'deki, Kali Çayının suları da Ebere akar.
Emirdağ yöresinin suları, Sakarya'yı ilin batı kesiminden çıkan akarsular Küçükmenderes'i
beslerler. Afyonkarahisar, denizden çok yüksekte olmasına rağmen, suyu bol bir ildir. Akşehir
gölünün yarısı Afyonkarahisar'dadır. Denizden yüksekliği 990 metreyi bulan bu gölün hemen
batısında ve tamamı il sınırları içinde kalan Eber gölü vardır. Güneybatıda Çapalı gölü,
Karamık gölü ve Denizli ile paylaştığı Acıgöl diğer önemli göllerdir. Dazkırı'nın güneyine
düşen Acıgöl'ün denizden yüksekliği 635 metredir.

1- Ahır Dağları : 1940 m. yüksekliktedir. Sincanlı ile Sandıklı ilçeleri arasındadır. Dağın
eteklerindeçamlıklar görülür.

2- Akdağ : 2449 m. yüksekliktedir. Sandıklı ve Dinar ilçeleriyle Denizli'nin Çivril ilçeleri

arasındadır. Çevresi ormanlıktır.

3- Burgazdağı : 1754 m. yüksekliktedir. Hocalar ile Uşak ilinin Banaz ilçesi arasındadır.

4- Emirdağları: 2307 m yüksekliği olan bu dağlar, Bolvadin ilçesi ile adını verdiği Emirdağ
ilçesi arasındadır.

5- Kumalar Dağları : 2447 m. yüksekliği olan bu dağımız, Sandıklı-Şuhut arasında yer alır.
Kurtuluş Savaşı'nın burada başlamış olması bakımından önemlidir.

6- Paşa ve Bey Dağları : Paşa ve Bey dağları 1750 m. yüksekliktedir. Bolvadin ve Bayat
ilçeleri arasında yükselen tepeye Paşa dağı, batı ve kuzey yönünde Eskişehir iline kadar
uzanan dağlara da Bey dağları denilir.

7-Maymun Dağları : 1622 m. yükseklikte olan bu dağ batı bölgesindedir.

8-Bozdağ : 1250 m. yüksekliğinde olup batı bölgesindedir.

9-Söğüt Dağları : 1919 m. yüksekliğindeki bu dağ, Dinar ve Dazkırı ilçelerimiz arasındadır.

10- Sultandağları : 2519 m. yüksekliği olan bu dağlar, adını verdiği Sultandağı ilçesi ve
Akşehir yönünde uzanmaktadır.

OVALAR

1- Afyonkarahisar Ovası: Tamamı kapalı bir havza durumundadır. Akarçay'ın Kuzeybatı

-Güneydoğu yönünde katettiği geniş düzlükler halindedir. Kuzeyinde Eynihan dağları
(Beydağı 1750 m., Şamdağ 1500 m., Emirdağları 2066 m.) ve batıda Kalecik tepelerinin yer
aldığı Kumalar dağları vardır. Akarçayın sağında ve solunda uzanan ova, Eber ve Akşehir
göllerine çok az bir eğimle alçalmaktadır.

2- Dinar Ovası: Dinar Ovası, Dinar'dan doğarak (Suçıkan) akan Büyük Menderes'in Samsun
dağları ile Karadağ arasında geçtiği vadide daralıp tekrar genişleyerek il sınırlarına kadar

3
devam eder.

3- Dombay Ovası: Akdağ, Kumalar ve Samsun dağları ile çevrilidir. Bu ova güneye doğru
alçalan bir tekne gibidir. Güneyinde Çapalı bataklığına yer veren ova, kuzeyinde Sandıklı-
Dinar arasındaki arızalı sahayı meydana getirir.

4- Sandıklı Ovası : Kufi çayının kolları olan Hamam çayı ile Sandıklı'nın içinden geçen
(şimdi bu çay üzeri kapalı bir kanalla ilçe merkezinden geçer) Beylik deresinin birleştiği
yerde yükselti 1000 m. den aşağı düşmektedir. Ova, Kufi çayının akışı yönünde uzanarak
Akdağ ile Burgaz dağları arasındaki vadide son bulur.

5- Büyük Sincanlı Ovası: Kuzeyinde İlbudak dağları (1563 m.) güneyinde Ahır dağları,
batısında Murat dağları (2312 m.) bulunmaktadır. Bu ova, doğuya doğru çok hafif bir meyille
uzanarak Afyonkarahisar ovası ile birleşir.

6- Küçük Sincanlı Ovası: Büyük Sincanlı ve Sandıklı havzalarının arasında bulunan Küçük
Sincanlı Ovası, küçük bir çöküntü ovasıdır. Ortalama yükseltisi 1190 m. olan ovanın etrafı
dağlarla çevrilidir. Küçük Sincanlı Ovası, Başağaç Boğazı ile Sandıklı Ovası'na, Damlalı
Boğazı ile Büyük Sincanlı Ovasına bağlıdır.

7- Şuhut Ovası: Doğusu bir plâto ile sınırlıdır. Batısı derin vadilerle yarılmış dik ve çıplak
Kumalar dağlarıyla, güneyi ise Kocakal (1675 m.) ve Kayrak dağı ile çevrilidir.

8-Çöl Ovası : Geneli ve Çamurca Ovaları: Bu küçük ovalar, Sultan dağlarının kuzey
etekleriyle Kumalar dağlarının güney etekleri arasında sıralanır.

9-Emirdağ Ovası: Güneyde Emirdağlarıyla (2066 m.) çevrilidir. Doğu-batı yönünde uzun,
kuzey-güney yönünde dardır. Tabanlarında geniş çayırlıklar bulunur.

İKLİMİ

İç Anadolu'nun tüm yörelerinde olduğu gibi Afyonkarahisar ilinde de kara iklimi hüküm
sürer. Ancak bu kara ikliminin yanı sıra Ege Denizi'nden gelen ve iklime az da olsa
yumuşatan hava akımlarının etkisi altındadır. Afyonkarahisar iklimi yazları sıcak ve kurak,
baharları ılık ve yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışlı olarak tanımlanır. 1015 metre yüksekte
kurulu Afyonkarahisar kentinin yıllık ortalama ısısı 11.2 derecedir. En soğuk ay ortalaması
0.3 derece olan ilin en sıcak ay ortalaması 22.1 derecedir. Kaydedilen en düşük ısı 30 Aralık
1948'deki 27.2 derecedir. 14 Ağustos 1953 gününde ulaşılan 37.8 derece de, ilin rekor
sıcaklığıdır. Baharların yağmur, kışların kar yağışlı geçtiği Afyonkarahisar ilinin yıllık yağış
ortalaması 461 mm.'dir. Yazın, özellikle Ağustos ayında görülen yağışlar, sağanak biçimde
olup, il'e yarar değil, zarar verir. Bu özellik dışında yazlar kurak ve sıcak geçer.

Afyonkarahisar Ege bölgesinde olmasına rağmen Ege iklimiyle bağdaşmaz. Yükselti ve

denizden uzaklık

sebebiyle Afyonkarahisar'ın iklim şartlarında İç Anadolu iklimine benzerlik görülür. Daha

çok kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak bir step iklimi görülür. İlkbahar ve
sonbaharda yağışlar yağmur şeklindedir. En sıcak ay ortalaması 22,1 derece, en soğuk ay
ortalaması 0,3 derecedir. Afyonkarahisar'da günümüze kadar rastlanan en düşük sıcaklık -
27,2 derece (30.12.1948), en yüksek sıcaklık ise 39,8 derecedir (29.07.2000).

4
Afyonkarahisar'da sıcaklığın sıfır dereceye düştüğü günlerin, yani don olayı görülen günlerin
sayısı 94'tür. Afyonkarahisar'da yıllık yağış miktarı 455 mm.dir. İlde yıllık ve günlük sıcaklık
farkları yüksektir. Afyonkarahisar'da meteorolojik gözlemlere 1929 yılında başlamıştır. İl
Merkezinde bir gözlem istasyonu vardır

BİTKİ ÖRTÜSÜ

Afyonkarahisar'ın tabiî bitki örtüsü kara ikliminin elverdiği kuru orman topluluklarıdır.
Dağlık alanlarda varlığını sürdürmekte olan bu ormanlar düzlüklerde tamamıyla ortadan
kaldırılmıştır. Ormanların yok edilmesi sonucu İlin ovalık alanları bozkır görünümünü
almıştır. İlin kuzey ve batısındaki yüksek dağlık kesimler Karaçam ve Ardıç ormanlıklarının
yayılma alanlarıdır. Burada ormanın üst sınırı 1800-1900 metrelere erişir.

Ovalar tamamen açıktır. Ovalarda akarsu boylarında söğüt ve kavak ağaçlarına, durgun su
kıyılarında ise kamışlara rastlanır.

Afyonkarahisar çevresinin bitki örtüsü daha çok step özellikleri gösterir. Topraklarının %
14,6'sı ormanlıktır. Plâtolar ve yaylalar daha çok bozkır bitkileriyle kaplıdır.

TARIM

Afyonkarahisar ilinin yüzölçümü 1.423.000 hektardır. Bu alanın 687.750,5 hektarını kültüre

elverişli arazi, 735.249,5 hektarını kültüre elverişsiz arazi oluşturmaktadır. 215.558 hektarı
çayır ve mera, 206.860,5 hektarı ormanlık ve fundalık, 312.831 hektarı da tarım dışı
arazilerdir. İşlenen arazilerin % 68'inde kuru tarım, %32'sinde sulu tarım yapılmaktadır.
Toplam alanın % 48' ni kültüre elverişli arazi, %52' sini kültüre elverişli olmayan arazi teşkil
etmektedir. Sulu tarım arazisi 174.487 hektar alan, kuru tarım arazisi 513.263,5 hektar
alandır.

Afyonkarahisar ilinde geçim kaynağı genel olarak tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım,
öncelikle dağlar arasında yer tutan ovalarda bahçe tarımı tipindedir. Mevsimlik sebze üretimi
ile birlikte meyve üretimi de büyük oranda yapılmaktadır. Sulu tarımın yapıldığı yerlerde
sebze üretimi hâkimdir. Diğer yandan iklim şartlarına ve toprak özelliklerine göre tahıl
üretimi de çok miktarda yapılmaktadır. Bunun yanında haşhaş, şekerpancarı, patates, ayçiçeği
gibi endüstri bitkileri de yetiştirilir.

Geleneksel hayvancılığın azaldığı ve buna karşılık modern hayvancılığın artmaya başladığı

Afyonkarahisar'da et ve et ürünleri üretimi gelişme göstermiştir. Besi hayvancılığı kapalı
mekânlarda ve hemen her ilçede olmak üzere, merkez ve çevresinde yoğun bir biçimde
yapılmaktadır. Tavukçuluk ve buna dayalı yumurta üretimi fazla miktarda yapılmaktadır.
Yumurta borsası Afyonkarahisar'da belirlenmektedir. Hayvancılık alanında Afyonkarahisar,
komşu illere göre daha yüksek bir potansiyele sahiptir. Süt sığırcılığı, küçük ve büyük baş
hayvancılık, arıcılık ve tavukçuluk yapılmaktadır.

SANAYİ

Afyonkarahisar, ülkemizdeki coğrafî konumuna rağmen yıllarca sanayileşme sürecine

girememiştir. Son yıllarda Afyonkarahisar, özel sektörün de yatırımlara yönelmesiyle

5
sanayileşmede yeni bir döneme girmiştir. Afyonkarahisar'da büyük bir gelişme gösteren
geçim kaynaklarından biri de imalât sanayidir. Eskiden beri bilinen kaymak ve kaymaklı
şeker üretimi ile birlikte sucuk üretimi, şehir ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.
Özellikle İscehisar ve çevresinde çıkarılan mermer ise farklı biçimlerde işlenmek suretiyle
yurt içine ve yurt dışına satılmakta, yörenin geçim kaynağı özelliğini korumaktadır. Bunun
yanında makarna, un, yem, tuğla, yağ ve lâstik vb. imalât sektöründeki yatırımlar sanayileşme
sürecini belirgin olarak ortaya koymaktadır. Başlangıçta tarıma dayalı olarak gelişme gösteren
sanayi sektörü, günümüzde çeşitlilik göstererek gelişimini sürdürmektedir. Afyonkarahisar
ilinde 460 hektarlık organize sanayi bölgesi alanı mevcuttur. 270 hektarını sanayi parselleri
kaplamaktadır. 190 hektarlık kısmı ise yollara, yeşil alanlar, ticaret ve sosyal tesis alanlarına
ayrılmıştır. Ayrıca Afyonkarahisar merkez ve ilçelerinde çeşitli büyüklükte de organize sanayi
bölgeleri ve küçük sanayi siteleri bulunmaktadır. Afyonkarahisar ilinde ticarî hareket oldukça
fazladır ve ilin ticarî önemi giderek artmaktadır. Bunun başlıca sebepleri coğrafî konum ve
ulaşım imkânlarının elverişli olmasıdır. Mevcut durumda Afyonkarahisar ekonomisinin
lokomotifi, yerel kaynaklara dayalı üretim yapan KOBİ'lerdir. Ayrıca Termal Turizm
yatırımlarının da hızlanması, İl ekonomisinin sektörel düzeyde çeşitlenmesine ve
zenginleşmesine katkı sağlamaktadır. Afyonkarahisar sanayii yapısına baktığımızda, kamu ve
özel sektöre ait kuruluşların sayısal dağılımı şu şekildedir : 335 mermer tesisi, 125 gıda tesisi,
30 toprak tesisi, 13 yem ve katkı tesisi, 5 ambalaj tesisi, 4 dokuma tesisi, 8 orman ürünleri
tesisi ve 29 diğer tesisler. Afyonkarahisar Organize Sanayi Bölgesi, fiziken hizmetlerini 1984
yılından itibaren yoğunlaştırarak, çalışmalarına hız vermiş, şehir merkezinden takriben 4 km
mesafede, Beyyazı Kasabası, eski Ankara yolu ve yeni çevre yolu üzerinde bulunan,
mülkiyeti Hazineye, Belediye'ye ve kısmen şahıslara ait olan Çapak Kırı mevkiinde
kurulmuştur. Afyonkarahisar, konumu itibariyle karayolları ve demiryolu ulaşımının merkezi
yerinde bulunduğundan organize sanayi bölgesi hızla gelişmektedir.

Su Kaynakları ve Su Potansiyeli

Afyon ilinde ki su kaynakları aşağıdaki tablo da verilmiştir.

Tablo Afyon ilinde Su Kaynakları Dağılımı

A ) Yer üstü suları 941.000.000 m3/yıl

a-Akarçay havzası 486.000.000 m3/yıl
b-Kufi çayı havzası 131.000.000 m3/yıl
c-Sakarya havzası 203.000.000 m3/yıl
d-Menderes havzası 95.000.000 m3/yıl
e-Burdur göller havzası 26.000.000 m3/yıl
B ) Yer altı suları 316.000.000 m3/yıl
TOPLAM ( A+B ) 1.257.000.000 m3/yıl

Kaynak:DSİ,KHİM

6
 Afyon ilindeki su kaynaklarının oransal dağılımı grafik de verilmiştir.

Grafik Afyon ili su potansiyeli

Yer altı
25%

Yer altı
Yerüstü

Yerüstü
75%

Su Yüzeyleri

A ) Doğal göl yüzeyleri

1-Eber Gölü 13.043 ha

2-Akşehir Gölü 21.165 ha (toplam alanı 30.440 ha)

3-Karamık Gölü 4.000 ha

4-Acı Göl 2.000 ha (toplam alanı 4.150 ha)

B) Baraj yüzeyleri

1-Selevir Barajı 503 ha

2-Seyitler Barajı 451 ha

3-Örenler Barajı 350 ha

C ) Gölet yüzeyleri

1.Kayabelen Göleti 29 ha

2.Bayat Göleti 24 ha

7
 3.Dinar-yeşilçat Göleti 8 ha

4-Erkmen Göleti 3 ha

5-Tınaztepe Göleti 19 ha

6-Sincanlı-Serban Göleti 48 ha

7-Dinar-Pınarlı Göleti 78 ha

D ) Akarsu yüzeyleri

1-Sakarya Nehri 45 ha

2-Akarçay Çayı 260 ha

3-Işıklı Deresi 60 ha

4-Afşar Deresi 5 ha

5-Kumalar Çayı 5 ha

Afyon ili su yüzey alanlarının oransal dağılımı grafikde verilmiştir.

GrafikAfyon ili su yüzeyleri

Akarsu Gölet Baraj

1% 3% 3%

Doğal göl
Akarsu
Gölet
Baraj

Doğal göl
93%

8
Barajlar
1-Seydiler Barajı: Afyon’un Kuzeydoğusunda Gebeceler köyü yakınındaki Seyitler
deresinde kurulan Seydiler Barajı merkeze 28 km. uzaklıktadır. Rezervuar 40.000.000 m3
,faydalı su hacmi ise 32.000.000 m3 dür.

2-Selevir Barajı: Şuhut ilçesinin 35 km. Kuzeydoğusunda Selevir köyü yakınında, Kali çayı
üzerinde toprak dolgu olarak inşa edilmiştir. Rezervuar hacmi 80.000.000-m3 , faydalı su
hacmi ise 72.000.000.- m3 dür.
3-Akdeğirmen Barajı: Yapım aşamasında.

Diğer Göletlerimiz : Taş Köprü, Döğer Göleti.

1-Karakuyu Gölü: Karakuyu Dinar ilçesi sınırları içerisinde

Büyük Menderes nehri yukarı havzasının membasında yer
almakta olup, Ankara-Antalya karayolu güzergahında Dinar
yol kavşağından 10 km. sonra yolun hemen sağındadır.

Göl alanının organik maddece (peat) zengin olması ve İç Ege

Karasal ikli- minden Akdeniz iklimine geçiş çizgisinde
bulunması nedeniyle zengin bitki türüne de sahiptir. Bu gün
gölün tamamı olan 1099 hektar saha kamış, hasırotu ve nilüferle kaplı durumdadır. Sahanın
bu özelliği kuşların yuva yapma ve saklanmalarına önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.

Karakuyu gölünün ve Kocapınar kaynaklarının bir özelliği de, İçbatı Toros kuşağı göller
bölgesinde yer alan Burdur, Eğirdir ve Işıklı göllerinin tam ortasında yer alması ve kaynak
sularından oluşması nedeniyle “donmaması” sonucu, kış mevsiminde kuşlar için doğal bir
ortam oluşturmasıdır.

Karakuyu gölünü ilk keşfedenler 1991 yılının kışında dikkuyruklar olmuştur. O kış çok sayıda
dikkuyruk, ördek ve turna Karakuyu’ya gelmiştir. Yaz aylarına doğru leylek ve balıkçıl daha
sonraki zaman- larda yalıçapkını, sakarmeke, uzunbacak, sazdelicesi, angıt, söğüt, bülbül,
flamingo gibi kuşlar bu bölgede konaklamaya başlamıştır. Güneydeki dağlarda da yer yer
kaya kartalları görülmüştür.

Karakuyu Gölü Eylül-1994 tarihinde Orman Bakanlığınca “Yaban Hayatı Koruma Sahası”
statüsüne alınmıştır.

4 Kasım 1994 tarihinde de Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 2122
No.lu kararıyla Karakuyu Gölü’nün tamamı “I.Derece Doğal Sit Alanı” ilan edilerek, her türlü
fiziki müdahaleye kapatılmış ve 2863-3386 sayılı yasalar gereği tescili yapılmıştır.

2-Eber Gölü: İlimiz Çay ve Bolvadin ilçesi sınırları

içerisinde 150 km2 yüzölçümüne sahip Eber Gölü,
Akarçay ve Sultandağlarından gelen kaynak suları ile
beslenmektedir. Derinliği 3.98m. denizden yüksekliği
ise 966.98 m.dir.

Eber Gölü bir zamanlar kuş cenneti görünümünde ve

yüzeyinde su çiçekleriyle bezenmiş bir bahçe iken,

9
bugün yanına yaklaşılmayacak kadar kirletilmiştir. Eber Gölü’nü tehdit eden en büyük
unsurlar Afyon şehrinin atıkları, süt endüstrisi, Şeker ve Alkoloid Fabrikalarının atıklarıdır.
Diğer bir tehdit unsuru da, atıkların Eber Gölü’nde biriktikten sonra gölün arıtma vazifesi
görmesi ve bu nedenle de süzülen temiz suyun Akşehir Gölü’ne akıtılmasıdır. Gölün derinliği
bugün 1.70 metreye kadar düşmüştür. Önlem alınmadığı takdirde daha da düşeceği bir
gerçektir.

Gölde; ekonomik değeri en yüksek olan kamış üretimi, sazan, turna ve aynalı sazan balığı
bulunmaktadır. Ayrıca gölün av turizmi içermesi nedeniyle de İl dışından birçok kişinin av
evleri yapmasına neden olmuştur.

Eber Gölü Konya Kültür ve Tabiat Varlıkların Koruma Kurulunun 22.6.1992 gün ve 1359
sayılı kararıyla 1.derece Doğal Sit Alanı ilan edilmiştir.

3-Karamık Gölü (Bataklığı): Çay ilçesi sınırları içinde yer alan Karamık Gölü Dinar-Çay
karayolu güzergahındadır. Yüzölçümü 40 km2, en derin noktası 3 m. Ve denizden yüksekliği
de 1.001 m. dir.

Bataklıkta; saz ve kamış üretimiyle Sazan ve Turna balığı yetişmektedir. Bir zamanlar kerevit
çıktığı halde bataklığın kirletilmesiyle nesli tükenmiş olup, çulluk, karabatak, yaban ördeği
gibi kuş türleri bulunmaktadır.

Karamık Gölü, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 17.6.1993 gün ve
1669 sayılı kararınca 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 1979 yılında “Dinar-
Karakuyu Projesi” adı altında bir proje hazırlanmıştır.

4-Akşehir Gölü: Afyon-Konya il sınırları içerisinde bulunan Akşehir Gölü’nün 304,4

km2.lik genel yüzölçümünden 211.7 km2.lik bölümü ilimiz Sultandağı ilçesi sınırları
içerisinde kalmaktadır. Derinliği 4,5 m. denizden yüksekliği 956,19 m.dir. Göl, Eber Gölü ve
Sultandağı akarsularıyla beslenmektedir. Göl içinde turna ve sazan balığı yetişmekte olup,
yaban ördeği, yaban kazı, karabatak ve kara meke gibi göçmen kuşlar bulunmaktadır. Gölde
kara ve su ürünleri avcılığı fazla miktarda
yapılmaktadır.

5-Acı Göl: Afyon ve Denizli il sınırları içerisinde

bulunan gölün genel yüzölçümü 41,5 km2’dir. Bunun
20 km2.si İlimiz Başmakçı ve Dazkırı ilçeleri sınırları
içerisinde bulunmaktadır. Derinliği bilinmemekle
birlikte, denizden yüksekliği 842 m.dir.

İsminden de anlaşılacağı gibi suyu acı olan gölden

ihracaatı da yapılmakta olan sodyum sülfat üretilmektedir.

Gölün doğusunda bulunan dağlarda yırtıcı kuşlar ile turna, yaban ördeği, yaban kazı ve
flamingo türleri gibi göçmen kuşlar bulunmaktadır.

10
6-Emre Gölü : Afyon il sınırları içerisindeki doğal yolla oluşmuş alanı en küçük olan göldür.
Yaklaşık yüzölçümü 5 km²’dir. İhsaniye ilçesi, Döğer kasabası, Bayramaliler köyü
arasındadır. Yağış dönemlerine bağlı olarak alanı daralır ve genişler. Derinliği bazı
yerlerde 3 m.nin üzerine çıkar. Suları tatlıdır.

Akarsular

İlimiz akarsuları Sakarya, Büyük Menderes ve göller toplar. İlkbaharda eriyen kar ve yağmur
sularıyla bol suya kavuşur, ancak yazları cılızlaşıp kuruyan akarsularımız vardır.

Düzgün rejimli olmayan akarsularımızı şöyle sıralayabiliriz:

1-Akarçay: Ahır dağının kuzey eteklerinden doğarak Eber gölüne dökülür.

2-Kufi Çayı: Büyük Menderes’in kolu olan bu çay, Kumalar eteğinden doğar. Suyu çeşitli
sıcak su kaynaklarıyla çoğalarak büyür.

3-Kali Çayı: Kocatepe ve çevresindeki dağlardan doğarak Eber Gölü’ne dökülür.

4-Menderes Çayı: Kufi çayı ile Dinar Suçıkan’ın birleşmesinden doğan bir akarsudur.

5-Sakarya Çayı: Emir ve Beydağlarından gelen sel ve yağmur sularıyla beslenir.

Ayrıca ; Kocaçay, Seyitsuyu, Hamamçayı gibi başlıca akarsuları vardır.

SU TEMİN EDİLECEK BÖLGE HAKKINDA BİLGİLER

Afyon merkez su ihtiyacı, merkeze uzaklığı 37 km olan akdeğirmen barajından

sağlanacaktır. Afyonkarahisar ilinin 2044 yılına kadar içme suyunu karşılamak üzere
Akdeğirmen Barajından alacağımız 500 lt.saniye suyu arıtma tesisinde arıttıktan sonra
hazneye gönderilecektir. İshale hattımızın toplam uzunluğu 37 km. 32. kilometresindeki
Arıtma Tesisimizin kapasitesi 85 bin m3 gün kapasitede. Ancak bunu iki kademede
yapacağız. Birinci kademesi 42500 m3 gün kapasitesinde olacak ve Afyonkarahisar
ilimizin 2029 yılına kadar içme kullanma suyunu karşılamış olacak.
2029 yılından sonraki gelişme şartlarına göre, ihtiyaç şartlarına göre ikinci kademeyi
yapmak suretiyle 2044 yılına kadarki su ihtiyacını karşılamış olacağız. Barajın su ihtiyacı
Aksu deresinden karşılanmaktadır.

SU İHTİYACININ TAYİNİ
Nüfus Hesapları

YIL 1990 2000 2008

NÜFUS 159302 128516 163207

11
İller Bankası Metoduna Göre Nüfus Hesabı

P : İller bankası artış katsayısı

N2 : Son nüfus sayımı
N1 : İlk nüfus sayımı
g : İki nüfus sayımı arasındaki yıl farkı

Ny
P = (g −1)100
Ng

128516
P1 =("10 −1)100 = −2.12
159302

163207
P 2 = (8 −1)100 = 3,03
128516

OrtP=0,4 -P, 1’ten küçük olduğu için P=1 alınır

2029 için;

p 30 +5+n
N g = N y (1 + )
100
1 20 +( 2009 −2008 )
N g = 163207 (1 + )
100

N g = 201134 kişi (2044 yılı nüfusu)

12
2044 yılı için;
p 30 +5+n
N g = N y (1 + )
100
1 30 +5+( 2009 −2008 )
N g = 163207 (1 + )
100

N g = 233511 kişi (2044 yılı nüfusu)

Aritmetik Artış Metoduna Göre Nüfus Hesaplama

N 2 - N1
Ka=
t 2 - t1
Ka : Aritmetik artış katsayısı
N2 : Son nüfus sayımı
N1 : İlk nüfus sayımı
t2 : N2 nüfusunun sayıldığı yıl
t1 : N1 nüfusunun sayıldığı yıl

N 2 − N1 128516 − 159302
K a11 = = = −3079
t 2 − t1 2000 − 1990

163207 − 128516
K a 21 = = 4336
8

ortK a =628,5
N g = N 1 + K a (t g − t1 )
N g =163207 + 628 ,5 ( 2044 – 2008 )

13
N g =185833 kişi (2044 yılı nüfusu)

2044 yılından yola çıkarak 2029 yılı nüfusunu da hesaplarsak;

185833=N+628,5(2044-2029)
N=176406 kişi (2029 yılı nüfusu)

GEOMETRİK ARTIŞ METODUNA GÖRE NÜFUS HESAPLAMA

log N 2 - log N 1
Kg=
t 2 - t1
Kg : Geometrik artış katsayısı
N2 : Son nüfus sayımı
N1 : İlk nüfus sayımı
t2 : N2 nüfusunun sayıldığı yıl
t1 : N1 nüfusunun sayıldığı yıl

1og .N 2 − 1og .N 1 log( NN 12 )

Kg= =
t 2 − t1 t 2 −t 1

log( 128516
159302 )
K g1 = = −0,009
10

log( 163207
128516 )
K g2 = = 0,013
8

ort K g =0,002

Gelecekteki nüfus (2044 yılı)

1og .N g =1og . N 1 + K g (t g −t1 ) 1og .N g =1og 163207 + 0,004 ( 2044 − 2008 )

N g = 223872 ki şi

14
2044 yılından yola çıkarak 2029 yılı nüfusunu da hesaplarsak;
1og .223872 = 1ogN + 0,004 ( 2044 − 2029 )

N=158489 kişi (2029yılı nüfusu)

Grafikler:

SU İHTİYACININ HESABI

Gelecekteki nüfus her üç metoda göre hesaplandı. Su ihtiyacı İller Bankası metodu ile
tahmin edilen gelecekteki nüfusa bağlı olarak hesaplanacaktır.
Gelecekteki nüfusa bağlı olarak 1 günlük maksimum birim su sarfiyatları

Beldenin Gelecekteki Nüfusu 1 / gün / kişi

3.000’e kadar 60
3.001 - 5.000 arası 70

15
 5.001 - 10.000 arası 80
10.001 - 30.000 arası 100
30.001 - 50.000 arası 120
50.001 - 100.000 arası 170
100.001 - 200.000 arası 200
200.001 - 300.000 arası 225
Daha önceki bölümde İllerBankası metoduna göre ;
2029 yılı nüfusunu:201134 kişi
2044 yılı nüfusunu:233511kişi
olarak hesaplamıştık.
Bu nüfus değerlerine göre 2029 yılı ve 2044 yılı için ortalama günlük debi ,maksimum günlük
debi ve şebeke debisini hesaplayacak olursak;

2029 yılı için;

2029 yılı maksimum birim su sarfiyatı qmax=225 l/s
maksimim günlük debi=Qmax=qmaxxN/86400 =225x201134/86400 =523,79 l/s
ortalama günlük debi=Qort = Qmax / 1,5 = 523,79 / 1,5 = 349 l/s
max Qsaat = Qmaxx1,5= 523,79x1,5 = 785,69 l/s (şebeke debisi)

2044 yılı için;

2044 yılı maksimum birim su sarfiyatı qmax=225 l/s
maksimim günlük debi=Qmax=qmaxxN/86400 =225x233511/86400 =608 l/s
ortalama günlük debi=Qort = Qmax / 1,5 = 608 / 1,5 = 405 l/s
max Qsaat = Qmaxx1,5= 608x1,5 = 912 l/s (şebeke debisi)

SU ALMA YAPISI:
2029 yılında ki su ihtiyacı 523,79 yaklaşık olarak 525 l/s debide olacaktır. Akdeğirmen
barajından ise 500 l/s lik debi ile su alımı olacaktır. Buda şehrin ihtiyacının nerdeyse
tamamını karşılayacaktır. 2044 yılı için ihtiyacımız olan debi 608 l/s ise ihtiyacımız olan
suyun %80 ’ni akdeğirmen barajından karşılayabiliriz. %20 lik kısmını ise yer altı sularından
karşılanacaktır.

Krepin boyutlandırılması:

16
Müsaade edilen Qmax=500 l/s
Hız kriterleri V=0,15≈0,3 m/s seçilen hız 0,3 m/s
Süzgecin toplam alanı;

Krepin toplam alanı:

1,67x2 = 3,34 m2

Silindir şeklinde olan krepinin h 0,6 ≤ h ≤ 1m olmalıdır. 1 m seçilir.

A=π x D x h
3,24=π x 1 x D
D= 1000 mm seçilir.

Hız kontrolü:

Hız sağlandığı için doğrudur.

Su alma yapısının boyutlandırması:

Hız kriterleri V=0,6≈1,5 m/s , seçilen hız = 1,5 m/s

m
Buradan da 700 mm boru seçilir.

17
Hız kontrolü:

Hız şartı sağlandığı için doğrudur.

Su alma kuyusunu boyutlandırma :

Bekletme zamanı= 20 dk seçilirse ;

Buna göre kuyu hacmi= 1200 x 0,5= 600 m3
5 adet kuyu açar ve h = 7 m seçersek:

Olur.

Geri yıkama borusu boyutlandırma:

Hız kriterleri V ≥ 3 m/s seçilen hız 3 m/s

Geri yıkama debisi emme borusu ile çekilen debinin 3’ te birini alır.
Buna göre yıkama debisi =

Buradan 225mm borular seçildi

Hız kontrolü:

Olduğundan hız şartını sağlar.

TERFİLİ İSALE HATTI

a.Su kaynağı kotunun, şehir kotundan düşük olduğu durum için uygun isale hattı geçirilmiştir.

18
b.Ekonomik boru çapı ve pompa gücü bulunmuştur. Faiz ve amortisman toplamı %10,
elektrik kw-st fiyatı 15 YKr ve pompaların günlük çalışma süresi 18 saattir. Boru çaplarına
göre birim boru maliyetleri, boru firmalarından temin edilmiştir. Seçilen borunun azami
işletme basıncı 100 mss’ nu aşmayacaktır.

Terfili isale hattı kuyulara uygulandığından gelecekteki su ihtiyacının %80’i kullanılmıştır.

MaxQg = 0,5 m 3 /s
Terfi süresi = 10+8 = 18 saat old.dan;

24
Q T = × MaxQ g formülünden;
T

24
QT = ×500 =666,7 L/s = 2400 m 3 /h
18

EKONOMİK BORU ÇAPI:

V= 0.6 – 1.5 m/s arasındadır.
Bresse formülüne göre;
Dek = 1.5 × QT den;
Dek =1.5 × 0.6667 ⇒ 1200 m
D = 1000 mm için;

× π ×1 ⇒
2
Q =V ×A ⇒ 0.6667 = V V = 0,8m/s olduğundan uygundur.
4
PÜRÜZLÜLÜK KATSAYISI:
D= 1000 mm için;
HDPE 100 PN10 Boru seçildi.
k = 0.02 mm
k 0.02
D
=
1000
=2 × 10 −5
0,8 ×1
Re = = 601051
1.331 ×10 −6
Moody diyagramından;
f= 0.013 bulundu.

YÜK KAYIPLARI:

19
 f V2
S= × formülünden;
D 2g

0.013 0,8 2
S= × ⇒ 0.0004
1 2 ×9.81

Çaplara göre V, f, s değerleri:

D (mm) V (m/s) F S
1000 0,8 0.013 0.0004
900 1 0.0094 0.00077
800 1,3 0.0098 0.001
700 1,7 - -

Hgeo = Hazne kotu – Kaynak kotu + 2 m

Hgeo = 1164 – 1100 + 3 = 67 m
8 fLQ 2
Hman = Hgeo +
gπ 2 D 5

8 × 0.013 × 3000 × 0.6667 2

Hman = 67+ ⇒ 68,4m
9.81 × π 2 ×15

η = 0.7 olsun.
ggHman ×10 −3
N=
η

9810 × 0.6667 × 68 ,4 ×10 −3

N= ⇒ 640 Kw
0.7

Pompanın bir yıllık çalışma süresi ;

b= 18 × 365 ⇒ 6570 saat

İŞLETME MASRAFI:

ρgQHmanEb ×10 −3
A1 =
η

9810 × 0.6667 × ( Hgeo + SL ) ×15 × 6570 ×10 −3

A1 =
0.7

20
L=1 m seçilirse , Hgeo sabit olur. Bunun için Hgeo ihmal edilirse;
A 1 = 920785 ×S

İNŞA MASRAFI:
A2 = ρ ×c
ρ = 0.10
C: birim boy maliyeti

HDPE BORU İÇİN:

D (mm) S C A1 A2 A1 + A2

1000 0.0004 449,30 368,3 44.93 413

900 0.00077 570,06 709 57.006 766

800 0.001 723,18 920 72.318 993

Ekonomik boru çapı tabloda görüldüğü gibi 1000 mm dir.

c. Pompa seçimi ve verimi, pompa firmalarından temin edilmiştir. Debi ve pompa

karakteristik eğrileri çizilerek gerekli pompa sayısı bulunmuştur.

d. Terfili isale hattında darbe hesapları yaparak gerekli hava kazanı hacmi hesaplanmıştır.

k= 0.02 mm
e= 37.1 mm
D =1000 mm

9900 9900
a=
48 .3 + k
D ⇒
48 .3 + 0.02 ×
1000 ⇒a ≅ 1417 m/s
e 37 .1

HAVA KAZANI HACMİ:

21
∆P =23.4 mss
V = 0,8 m/s

 6400 × (V − V0 ) 2 
V =  − 1 × D
 ∆P 2

 6400 × (0,8 2 ) 
V =  2
−1 ×1 ⇒ 6 m 3
 23 .4 

DARBE HESABI:

80 × (V − V0 ) 80 × 0,8
hs = Vk ⇒ 21 ⇒ 11,46 mss
+1 +1
D 1

(80 − 3 L ) × (V − V0 ) (80 − 3 36000 ) × 0,8

hd = Vk ⇒ 21 ⇒ 7,78 mss
+1 +1
D 1

POMPA, MASLAK YERLERİ VE PİYOZEMETRİ KOTLARI

İlk terfi merkezi kaynağın bulunduğu yer 1100 kotunda bulunan akdeğirmen mevkidir.
Buradan 1165 kotlu ve 3 km ileride bulunan tepeye göre ve 3 m min basınç olacak şekilde
hesaplanmıştır. Tepenin piyozemetri kotu 1167m dir. Tepeden sonra en düşük kot 1060
olduğundan;
1167- 1060= 107m olduğundan maslak gereklidir.

1.Maslak yeri:

m
Buradan 1060 m kota olan uzaklık bulunur.

1.Pompa yeri:

22
Sboru=

1160- 0,0004 * 9500-X* 0,0004-3=1060+X*0,021

X=4500m
Buda yine 1060 m kota pompanın uzaklığıdır.

1.Pompa kotu:
1060 + 0,021*4500=1155m
Hmom=(1212-1155)+0,0004*3500=58,4m,

1210 kotlu tepeye terfi yapıldıktan sonraki piyozemetri kotu 1212 m tepeden sonra yine en
düşük kot 1060 m dir.
1212-1060 = 152 m olduğundan işletme basıncını aşmaktadır. Dolayısı ile maslak gereklidir.

2. Maslak yeri:

m
Bu 1060m olan kota uzaklığıdır.

2.Pompa yeri :

Sboru= m

1160-0,0004*6000-X*0,0004-3=1060+X*0,0525
X=1800m

Pompa kotu:
1060 + 0,05252*1800= 1155m
Hmom= (1167-1155)+0,0004*200=12,8m

Buradan da 1125m kotta bulunan İSAT su biriktirme ünitesine gelmektedir.

23
Biriktirme ünitesinde kırılan yük kaybı 1167-1125= 42 m dir.

İSAT sonra isale hazne arasında 1099 koyuna kadar cazibeli olarak devam edecektir.

POMPA SEÇİMİ:

TEMİZ SU DALGIÇ POMPASI:

Dalgıç pompalar genellikle su temini, sulama, sprinkler sistemleri, yer altı su seviyelerinin
kontrolünde kullanılır. Derin kuyular ve tünellerde kullanılır. Bakım gerektirmemesi ve
sadece akışkan içerisine tamamen daldırıldıktan sonra kullanılabilmesi nedeniyle herhangi bir
bina veya özel yer hazırlığı gerektirmez. Tamamen akışkan içerisinde çalıştıklarından gürültü
ve titreşime neden olmazlar.
CAZİBELİ İSALE HATTI

İSAT’ tan hazneye, hazneden de şebekeye cazibeli akım olacakır. İSAT ın çıkış su kotu 1122
ve hazne kotu ise 1099 m dir. Buradan en düşük kot ise 1034 olduğundan maslak gerekmez.
S= =0,015
Hf= SL den ,
0,015*(5000-3618)=20,5 m çıkar buradan minimum işletme basıncını da sağlamış olacaktır.

İÇME SUYU HAZNE HESABI

Tablo Eksik-Fazla Hesabı Tablosu

%SARFİYA CAZİBE İLE

SAAT T EKLENİK % GELEN EKSİK FAZLA
0*1 1,50 1,5 4,2 2,7
1*2 1 2,5 4,2 3,2
2*3 0,4 2,9 4,2 3,8

24
 3*4 0,4 3,3 4,2 3,8
4*5 0,5 3,8 4,2 3,7
5*6 2,2 6 4,2 2
6*7 3 9 4,2 1,2
7*8 4 13 4,1 0,1
8*9 4 17 4,1 0,1
9*10 4,5 21,5 4,1 0,4
10*11 5,5 27 4,1 1,4
11*12 8,5 35,5 4,1 4,4
12*13 9,5 45 4,1 5,4
13*14 9 54 4,1 4,9
14*15 8,1 62,1 4,1 4
15*16 4,9 67 4,2 0,5
16*17 3 70 4,2 1,2
17*18 3,5 73,5 4,2 0,7
18*19 7,5 81 4,2 3,3
19*20 7 88 4,2 2,8
20*21 4 92 4,2 27,1 0,2
21*22 3,5 95,5 4,2 0,7
22*23 2,5 98 4,2 1,7
23*24 2 100 4,2 2,2
27,1 27,3

∑%27 ,3 ∑%27 ,1
.
1 1
%27,3 = 0,273 < olduğundan , α= alınır.
3 3
1 1
Vh = .Vgün +Vyan = . ( 86400 . 0,6 ) +360 ⇒ Vh =17640 m 3
3 3

V ≅17640 m 3 > 2000 m 3 ⇒ h =6 m

3
V h N Vy ( m )
50-350 3 N < 10000 36
400-500 3,5 10000 < N < 50000 72
600-900 4 N > 50000 360
1000-2000 5
>2000 6

25
 x 3 3y V 17640
= ⇒ x= , A= , A= = 2940 m 2 ,
y 4 4 6 6

2940
A1 = =735 m 2
4
3y
A1 = x. y , 735 = .y ⇒ y = 30 m , x = 24,5 m
4

Havalandırma Bacası Hesabı

V V
V ≤ 1000 m 3 ⇒ n= , V ≥ 1000 m 3 ⇒ n=
20 40

17640
V =17640 m 3 > 1000 m 3 ⇒ n= = 441
40

Hazne Dolu Savak Hesabı

h < 0,22 .D h > 0,3. D

3
2
Q = . cd . b . 2.g . h 2 Q=A. cd . 2.g . h
3
π.D 2
h : Hidrolik yük 12 cm seçildi. A=
4
cd : Debi katsayısı = 0,5
b = 2. π.r =π.D
3
0,6 2
= . 0,5 .π . D . 2.9,81 . 0,12 2 ⇒ D = 0,750 , h = 0,15 m < 0,22 . 0,75 = 0,165 uygun
4 3

0,6 π .D2
V= 3 m/s Q = V .A ⇒ = 3. ⇒ D = 250 mm
4 4

Hazne Dip Savağı Hesabı

T : 1-2 saat T = 2 saat seçildi. T = 2 .60 .60 = 7200 s

z : Hazne su yüksekliği (m) → 6m
A : Bir gözün plandaki alanı (m 2 )
a : Dip savak borusu alanı (m 2 )

cd : 0,6

26
 2. A. z 4 . ( 30 ⋅ 24 ,5) . 6
T= ⇒ 7200 = = 0,807 m , D =φ 850 seçildi
cd . a . 2 . g . z D2
0,6 . π . . 2 .9,81 . 6
4

HAZNE YERİ BULMA

Şebeke içi en fazla yük kaybı ;

0,1+0,7+2,7+1,5+2,7=7,7 m
Min işletme basıncı; 30 m
Hazne yüksekliği zeminden itibaren; 3m
Güvenlik payı; 2m
Hazne içi en düşük kot; 1041
J= (1120-1045)/5000=0,015

27
J= (1045-1041)/930=0,0043

1041+2+3+30+7,7+ X*0,0043= X*0,015+1045

X=3616,8 m

(1120-1045)/5000=H/3616,8
H=54m

Hazne kotu = 1045+54 = 1099

Piyozometre kotu ve su kotu tabloda gösterilmiştir.

28