You are on page 1of 8

Kultura Miasta

2/3 (5) 2009

29

A L E K S a N D R a E Wa F U RTa K

Nowy Jork jako amerykaskie pieko lat pidziesitych


Miasto horrorw, Nowy Jork bardzo przypomina pieko Allen Ginsberg Jednake jest to pieko zupenie inne od biblijnego czy dantejskiego. Nie ma tam adnych pomieni, adnych potpiecw, krzykw, adnego ognia wiecznego, adnych dziewiciu krgw tortur. Zupenie adnego aru! Nowojorskie pieko lat pidziesitych byo, podobnie jak caa Ameryka i Europa, skute lodem zimnej wojny. To pieko, o nietypowym dla siebie wystroju, byo raczej czarno-biae, z rzadka tolerujce odcienie szaroci. adnych czerwieni, oletw, oranw (nic wyzywajcego!), adnych ciepych barw. Ale mimo tego, w tym czarno-biaym wiecie najczciej aszowanym hasem byo szczcie. Dotyczyo ono wszystkich i wikszo wierzya (wiedziaa), e dowiadcza go naprawd, wszystko jedno czy w zachodnim wydaniu kapitalizmu i dobrobytu, czy we wschodnim ideologii i rwnoci. Najbardziej spektakularne byo szczcie amerykaskie i prawdopodobnie dlatego przewiadczenie o jego piekielnym charakterze byo tak czsto wyraane w amerykaskich tekstach kultury lat 50. Szczeglne znaczenie ma tu Nowy Jork miasto-symbol, miejsce, gdzie wczesne pieko urzeczywistniao si najdobitniej. Ju od czasw pierwszych osadnikw Nowy Jork (Nowy Amsterdam) powizany by z handlem, a jego caa, niespena czterystuletnia, historia niezmiennie tworzona bya przez klas redni, przyjmujc na przestrzeni wiekw rne postacie: drobnych rzemielnikw, handlarzy, urzdnikw. To amerykaskie okno na wiat przywizywao zawsze wiksz wag do pienidzy ni do tradycji: mieszkacy Nowej Holandii dowiedli tego akceptujc bez sprzeciwu przejcie pod rzdy Wielkiej Brytanii. Ci kupcy nie wykazuj ani odrobiny heroizmu, adnych uczu patriotycznych, adnego przywizania do ojczyzny [] Dla kupcw z Nowego Amsterdamu i ze Zjednoczonych Prowincji zysk w handlu nabiera wagi racji stanu. Podobny brak przywizania do tradycji objawia si w spoecznej hierarchii, w ktrej podzia na klasy jest duo prostszy do przezwycienia ni w Europie. wiadomo klasowa bya ksztatowana przez wysoko dochodw, a nie urodzenie. Przy odpowiedniej sumie
 

Cyt. za: Hans-Christian Kirsch, W drodze. Poeci pokolenia bitnikw, Warszawa 2006, s. 23. Anka Muhlstein, Manhattan. Niezwyka historia Nowego Jorku od czasw Indian do roku 2000, Warszawa

1994, s. 37.

30
posiadanego kapitau do nowojorskiej arystokracji kupcw i przemysowcw przyjty mg zosta kady. I tak dynamicznie rozwijajcy si Nowy Jork ze swoimi interesami, kapitaami i moliwociami osign w latach 20. XX w. status najwaniejszego amerykaskiego orodka nansowo-gospodarczego, aktywnie uczestniczc we wspaniaej amerykaskiej dekadzie lat 20. To take Nowy Jork by miejscem spektakularnego koca tej dekady, zainaugurowanego krachem giedowym na Wall Street w 1929 r. Lata wietnoci, tak dla Nowego Jorku, jak i caych Stanw Zjednoczonych, powrciy wraz z kocem II wojny wiatowej, kiedy to Ameryka z nastrojem ywioowego optymizmu wkroczya w wymarzon epok, na ktr kady czeka podczas wojennego zaciemnienia. Po latach Wielkiego Kryzysu nie pozostao nic prcz, nieczsto przywoywanych, smutnych wspomnie. Stany Zjednoczone stay si najbogatszym krajem wiata, ktry swym kapitaem podnosi Europ z wojennych ruin, a swoim obywatelom oferowa niezliczon ilo dbr konsumpcyjnych, kredytw i nowinek technicznych, uatwiajcych ycie kadej amerykaskiej pani domu. Nowy Jork si zmieni. Jego powrt do czasw wietnoci z lat 20. dokona si z zaskakujcym rozmachem. To ju nie by tylko najwaniejszy w kraju orodek nansowo-gospodarczy. Wraz z upowszechnieniem telewizji i odbiornikw radiowych Nowy Jork sta si centrum mediw i reklamy. Ale tym, co napawao nowojorczykw najwiksz dum, byo zdobycie przez ich miasto miana artystycznej stolicy i to nie tylko w wymiarze krajowym. W 1956 roku Nowy Jork by najbardziej szalonym, najwspanialszym miastem, jakie istniao. Amerykaskie malarstwo po raz pierwszy w dziejach potraktowano powanie, a samo miasto zyskao rang artystycznego centrum wiata. Europa zazdrocia nam jak wszyscy diabli i to byo cudowne. W zrujnowanej Europie brakowao mieszka, nikt nie dba o galerie sztuki. Pary, Londyn, Rzym nie miay artystom nic do zaoferowania. Fala artystycznej emigracji zmienia kierunek, a emigrantami zostali Europejczycy. Jeden z nich, Jean Renoir, trafnie oceni nowy status Nowego Jorku bdc jednoczenie nansowym i artystycznym centrum wiata, sta si, z poczenia obu tych cech, pionierem w dziedzinie show biznesu. I tak ta nowa artystyczna stolica wiata bya kompletnie rna od swoich poprzedniczek w Nowym Jorku na sztuce zarabiao si pienidze. Opisuje to Renoir w swoich wspomnieniach: Nowy Jork jest wiatow stolic przemysu rozrywkowego. Wystarczy wej do ktrego z wielkich gmachw przy Times Square: na kadym pitrze, za kadymi drzwiami siedz ludzie ze wiata show-businessu. W windach obijaj si o siebie agenci, aktorzy, dystrybutorzy, producenci, muzycy, specjalici od reklamy. Orodkiem tego przemysu jest Broadway. Hollywood to tylko uwieczenie materialnego powodzenia: sprzedaje si tam to, co kupiono w Nowym Jorku. Przemys rozrywkowy to poczenie dwch dziedzin: handlu i sztuki. By zrozumie piekielny charakter Nowego Jorku lat 50. konieczne jest poznanie kadej z tych dziedzin osobno, poniewa
  

George Brown Tindall, David E. Shi, Historia Stanw Zjednoczonych, Pozna 2002, s. 1177. Fielding Dawson, Pirate One, cyt. za: Ronald Sukenick, Nowojorska bohema, Warszawa 1995, s. 117. Jean Renoir, Moje ycie, moje lmy, Warszawa 1978, s. 218-219.

Kultura Miasta

2/3 (5) 2009

31

ta paszczyzna wspistnienia na gruncie show biznesu bya tylko jedn z moliwoci. Innym obliczem Nowego Jorku bya opozycja artyci-biznesmeni. Ci drudzy to przedstawiciele klasy redniej, ktrzy w latach 50. powszechnie (i krytycznie) byli nazywani biaymi konierzykami. W poowie lat pidziesitych po raz pierwszy w dziejach Stanw Zjednoczonych liczba pracownikw umysowych pobierajcych pensj przewyszya liczb pracownikw zycznych opacanych za godzin. Rozrastaa si biurokracja i administracja, rosy rzesze urzdnikw, zhierarchizowanych wedle wanoci ich pracy. Innym powszechnym zjawiskiem byo wchanianie przez wielkie korporacje drobnych przedsibiorstw. A zatem obraz amerykaskiego spoeczestwa (a tym bardziej nowojorskiego), charakterystyczny dla lat pidziesitych, przedstawia wielkie korporacyjne biurowce, w ktrych w identycznych biurach pracowali identyczni urzdnicy wykonujcy codziennie w tych samych godzinach tak sam prac. Budzili wiele kontrowersji, z jednej strony byli budowniczymi Ameryki mocarstwa dobrobytu, z drugiej strony stanowili mas, w ktrej zatracaa si kwintesencja amerykaskoci (wolno, przygoda, modzieczy entuzjazm pokonywania granic i moliwo osignicia wymarzonych celw, ycie z pracy wasnych rk i na wasny rachunek). Wrd ludzi kultury gosy krytyki pod adresem biaych konierzykw byy liczne, a do najwybitniejszych i prawdopodobnie najbardziej zjadliwych naley ksika C. Wrighta Millsa Biae konierzyki. Amerykaskie klasy rednie wydana w 1956 roku. Wedug Millsa ludzie w biaych konierzykach wtopili si we wspczesne spoeczestwo spokojnie i niepostrzeenie. Jeli maj jak histori, to jest to historia bez wydarze; jeli maj jakie wsplne interesy, to nie jednocz ich one; jeli nawet czeka ich jaka przyszo, to nie oni j uksztatuj. Ambicje, jeli je w ogle maj, ka im szuka zotego rodka, cho dzieje si to w epoce, w ktrej mona wybiera jedynie pomidzy skrajnociami [] Wewntrznie s rozdarci i rozproszeni, na zewntrz zaleni od si, ktrych nie mog kontrolowa. [] Jako grupa nie zagraaj nikomu, jako jednostki nie wiod ycia niezalenego. Stanowi nie budzcy zdziwienia element wielkomiejskiego tumu. Urzdnik jest czciej postaci aosn ni tragiczn, walczc z bezosobow groz inacji, jego tsknota do szybkiej amerykaskiej kariery powoli kinie w cigu marnego ywota. [] Jest bohaterem jako oara, jako nic nie znaczca istota, zaledwie przedmiot, a nigdy podmiot dziaania przez nikogo niezauwaany pracownik lczcy w cudzym biurze albo w sklepie, nie mwicy nigdy gono, bezkarnie strofowany, bez wasnego zdania. Po drugiej stronie frontu, w opozycji do biaych konierzykw, znajdowali si artyci grupa spoeczna najmniej przystosowana do ycia w kapitalistycznym imperium. Ten brak przystosowania wymusza poszukiwanie alternatywnych moliwoci egzystencji, a takie oferowaa dzielnica Greenwich Village nowojorski azyl dla wszystkich korporacyjnych nieudacznikw. To tam uksztatowa si ruch alternatywny (w latach pidziesitych jeszcze mocno


Termin ten funkcjonowa jako okrelenie pracownikw umysowych, ktrych strj roboczy rni si od C. Wright Mills, Biae konierzyki. Amerykaskie klasy rednie, Warszawa 1965, s. 41. Tame, s. 45 46.

stroju pracownikw zycznych wanie kolorem konierzykw, w ich przypadku niebieskich.


 

32
zmonopolizowany, nie wystpowa w liczbie mnogiej), okrelany mianem podziemia, zjednoczony pod hasem wrogoci wobec wiata ubra z szarej aneli i eleganckich aktwek. Jego monopol dyktowany by przez czarnoskrych jazzmanw grajcych be-bop i cool, entuzjastw tej muzyki nazywanych hipsterami i bitnikw pisarzy okrelajcych siebie mianem pobitego pokolenia (Beat Generation), na czele z Jackiem Kerouackiem, Allenem Ginsbergiem i Nealem Cassadym. Propagowane przez nich alternatywne moliwoci egzystencji byy wpisane w szeroko pojte obijanie si. Zszedszy do podziemia, uczysz si wielu rzeczy na przykad jak narusza tabu, na ktrych opiera si rzeczywisto mieszczaska. Uczysz si nie tylko marnowa siebie samego uczysz si marnowa czas, zakcajc dziki bezczasowoci dozna przyjemnych, prac licznika bijcego ku mierci, a ukrytego w chronologii procesu produkcyjnego. Musisz pozna zasady sztuki obijania si. Niektrzy maj do tego wrodzony talent, inni musz si nauczy. Potrzeba tu nieco gupoty, na ktr czsto nie mog si zdoby ludzie wychowani w duchu realizacji mieszczaskich ambicji yciowych10. Obijanie si posiadao pewien ideologiczny wymiar, byo protestem przeciwko mieszczaskim tradycjom, przeciwko stylowi ycia klasy redniej, w ktrym marnowanie czasu rwnao si marnowaniu pienidzy, co w dalszej perspektywie koczyo si na zmarnowanym yciu. Greenwich Village oferowao wiele takich miejsc, gdzie bez ogranicze i na przekr zapracowanej klasie redniej mona byo traci czas. Byy to zwaszcza lokale (bary, kawiarnie, kluby muzyczne) znajdujce si przy Bleecker Street i MacDougal Street. Gwnym miejscem spotka bitnikw byo San Remo bar, ktry od koca lat czterdziestych stanowi istn Mekk dla wszystkich nie mieszczcych si w ramach ocjalnego spoeczestwa. Wedle okrelenia Ronalda Sukenicka bya to kafejka literackomajnolewicujcorewolucyjnowywrotowoegzystencjalistycznoantymieszczaska11. Nastpc Remo by bar Luis, mieszczcy si koo Sheridan Square, przenis si do niego nadmiar bywalcw lokali z Bleecker Street, szukajcych baru z wiksz iloci wolnego miejsca. Szybko jednak to Luis sta si najbardziej zatoczonym barem w Greenwich Village, a w Remo zapanoway kompletne pustki12. Alternatyw dla Remo by Minettas, lokal przy MacDougal Street, do ktrego szo si zawsze wtedy, gdy nie szo si do Remo13. Z kolei do Kettle of Fish chodzio si, gdy chciao si zobaczy jak wiksz zadym14. Synca z bjek bya te kawiarnia Figaro15. Artyci przesiadywali gwnie w Rienzis16 barze espresso, poeci w White Horse17, egzystencjalici
 10 11 12 13 14 15 16 17

Sukenick, dz. cyt., s. 51. Tame, s. 28-29. Tame, s. 19. Tame, s. 56. Tame, s. 19. Tame, s. 19. Tame, s. 128 129. Tame, s. 19. Tame, s. 57.

Kultura Miasta

2/3 (5) 2009

33

w Cedar Street Tawern18. Popularnym miejscem byo te Open Door kabaret, ktry od koca lat czterdziestych funkcjonowa jako centrum artystycznego rejonu Village, a zarazem gwny orodek muzyczny miasta19, to on opisany jest w powieci Jacka Kerouaca Podziemni jako Red Drum20. Legendarnym nowojorskim klubem muzycznym koca lat czterdziestych, wanym dla podziemia cho mieszczcym si w Harlemie, a nie Greenwich Village, by Mintons Playhouse miejsce, gdzie narodzi si be-bop21. Klasyczn Mekk dla obibokw jest jednak [] Washington Square. Panuje tu luna atmosfera lepego zauka, zamieszkanego przez lumpw; bierze si ona najprawdopodobniej std, e Pita Aleja ma swoje lepe zakoczenie wanie w Washington Square albo moe std, e gdzie na pocztku dziewitnastego wieku miejsce to suyo za cmentarz biedoty. Jeli bdziesz pata si tu odpowiednio dugo znajdziesz wszystkich [...] ktrych chcesz zobaczy. Tymczasem za moesz rozkoszowa si siedzeniem na awce i obserwowaniem dziwnej mieszanki artystycznych cyganw i mieszczaskich damulek, woskich zbirw i [...] nastoletnich modziecw, ktrzy wiedz, o co chodzi, wieo dojrzaych seksualnie kociakw z Little Red School House, albo z prywatnych szk w eleganckich dzielnicach, zadowolonych z siebie czarnych, przepenionych zarozumiaoci i poczuciem wyszoci z racji swego miejsca w alternatywnej hierarchii prestiu, intelektualistw w robotniczych ubraniach, modych piewakw folkowych, wpatrzonych gdzie w nieskoczono i przebiegajcych jednoczenie palcami po strunach gitar, wychudzonych typw z Bowery [ulica znana z tanich knajp i hoteli oraz bezdomnych rozbitkw yciowych AF], studentw New York University oraz najrniejszych obibokw siedzcych wok kolistej fontanny i niedbaym spojrzeniem dajcych do zrozumienia, e znacznie lepiej ni ty rozumiej alternatywn spraw22. Zasadnicza opozycja artystw wobec biaych konierzykw wynikaa z ich stosunku do nowego oblicza Ameryki. Kraj dobrobytu by zaprzeczeniem amerykaskiej legendy Dzikiego Zachodu, a dobra konsumpcyjne wizieniem wolnoci. Dla artystw Nowy Jork by piekem, bo uosabia Ameryk jakiej nie akceptowali. Najbardziej chyba uniwersaln krytyk miasta, a take bunt modego pokolenia wyraa Holden Cauleld, gwny bohater Buszujcego w zbou J. D. Salingera: Nienawidz mieszka w Nowym Jorku. Nienawidz takswek i autobusw na Madison Avenue, konduktorw, ktrzy wrzeszcz na czowieka, jeeli wysiada nieprzepisowo, nienawidz ciskania apy bawanowi, ktry Luntw nazywa anioami, nienawidz jedzi wind do gry czy na d, jeeli mam ochot po prostu wydosta si na ulic, nienawidz facetw, ktrzy wci przymierzaj spodnie u Brookesa23. Wrd pisarzy z pokolenia bitnikw szczegln nienawici ciszyo si Madison Avenue, gdzie mieciy si liczne
18 19 20 21 22 23

Tame, s. 65. Tame, s. 9. Tame, s. 74. Davis, dz. cyt., s. 55 56. Tame, s. 29 30. J.D. Salinger, Buszujcy w zbou, Warszawa 1961, s. 136.

34
agencje wydawnicze oraz redakcja tygodnika Time. Nowojorskie wydawnictwa nie interesoway si bitnikowsk twrczoci (Kerouacowi udao si wyda W drodze dopiero po piciu latach), natomiast tygodnik Time by naczelnym organem krytykujcym ich twrczo. Pozwolisz by twoje ycie emocjonalne byo sterowane przez tygodnik Time? Mam obsesj na punkcie tygodnika Time Czytam go co tydzie [] Nieodmiennie przypomina mi o odpowiedzialnoci Biznesmeni s powani Producenci s powani Wszyscy s powani poza mn24 Z kolei Jack Kerouac szczeglnie krytycznie wyraa si o zgieku Manhattanu: fantastyczny nowojorski tum () miliony ludzi przepychajcych si w pogoni za fors apic, chwytajc, dajc, wzdychajc, umierajc w szalonym transie, tylko po to, by zosta pochowanym na tych okropnych cmentarzyskach pod Long Island25. Dla Jeana Renoira powojenny Nowy Jork by szary, brudny i peen przecigw26, ze swym kurzem, brudem, kbami dymu z kotowni centralnego ogrzewania, ktry unosi si nad ulicami niby w otchani piekielnej Nowy Jork przypomina gigantyczny kocio na chwil przed wybuchem. Do tego niezbyt zachcajcego obrazu mona jeszcze doda rosncy bandytyzm, rozboje nocne i dzienne, wzrastajc liczb narkomanw, zamieszki rasowe27. To wszystko, czego podziemni nienawidzili, w czym zamykao si ich pojecie nowojorskiego pieka: mieszczaska kultura, uschematyzowany rytm ycia biaych konierzykw, konsumpcjonizm, brak emocji, przygd, kontaktu z natur wszystko to, cay swj bunt i nienawi wyoy Ameryce Allen Ginsberg w swoim poemacie Skowyt. Kolejny raz zostao tam przywoane pojcie pieka, tym razem przez Williama Carloma Williamsa autora wstpu do pierwszego wydania, ktry ostrzega przed kontrowersyjn lektur: Uniecie troch suknie, drogie panie, przechodzimy przez pieko28. Po tej zapowiedzi rozpoczyna si ginsberowski monolog nienawici: Widziaem najlepsze umysy mojego pokolenia zniszczone szalestwem, godne, histerycznie nagie, wczce si po murzyskich dzielnicach w poszukiwaniu wciekej dawki haszu, anielogowych hipstersw [] ktrzy w ndzy achmanach z zapadnitymi oczyma w transie czuwali palc w nadnaturalnych ciemnociach tanich mieszka, pync poprzez dekady miast, kontemplujc jazz []
24 25 26 27 28

Allen Ginsberg, Ameryka, w: Tene, Utwory poetyckie, Krakw 1984, s. 25-29. Kirsch, s. 130. Renoir, dz. cyt., s. 218 Tame, s. 220. Kirsch, dz. cyt., s. 231.

Kultura Miasta

2/3 (5) 2009

35

ktrych wydalono z uczelni za obd i obsceniczne ody rozlepiane w oknach czaszki [] ktrzy gadali bez przerwy siedemdziesit godzin od parku do pokoju do baru do szpitali wariatw Bellevue do muzeum do Brooklyskiego Mostu, stracony batalion platonicznych gaduw skaczcych z tarasw ze schodw przeciwpoarowych z parapetw z Empire State z ksiyca [] ktrzy snuli si o pnocy po nastawniach dworca dumajc, dokd by tu pj i szli, nie zostawiajc zamanych serc [] ktrzy znikali w wielkich obskurnych kinach zapdzani w marzenia, budzili si nagle na Manhattanie i wylegali z suteren skacowani bezdusznym tokajem i horrorami elaznych snw Trzeciej Ulicy i wlekli si do biur zatrudnienia [] ktrzy ciskali z dachu swoimi zegarkami gosujc za Wiecznoci poza Czasem a budziki spaday im na gowy codziennie przez nastpnych lat dziesi [] ktrzy sponli ywcem w swych niewinnych anelowych garniturach na Madison Avenue w podmuchach cikawego wersu, wrd sztucznego szczku elaznych regimentw mody, nitroglicerynowych piskw pedaw od reklamy i musztardowego gazu zowrogich przebiegych wydawcw lub wpadali pod pijane takswki Absolutnej Rzeczywistoci []29. Przed tym wszystkim mona si byo schroni, ale nie uciec, Greenwich Village byo tylko azylem wewntrz pieka. Jednak ucieczka bya moliwa ten rodzaj buntu przeciwko klasie redniej upowszechnili bitnicy. Wychodzc z zaoenia, e jeli ucieka, to najdalej jak to moliwe, tam, gdzie drog przecina ocean, uciekali do San Francisco, wczc si po caej Ameryce. Niemal dokumentalnym zapisem tych wczg jest powie Jacka Kerouaca W drodze, w ktrej w prosty, ale sugestywny sposb autor charakteryzuje opozycj midzy Wschodnim a Zachodnim Wybrzeem: I oto miaem przed sob wielkie nagie cielsko mojego amerykaskiego kontynentu; gdzie w oddali mroczny, szalony Nowy Jork wypuszcza w niebo tuman kurzu i brunatnej pary. Jest co brunatnego i witego we Wschodnim Wybrzeu; Kalifornia jest natomiast biaa jak sznur do bielizny i ma pstro w gowie30. Kalifornia od wiekw bya azylem dla uciekinierw, bitnicy nie byli w tej kwestii pionierami. Ich negacja spoeczestwa, wyraana w formie ucieczki od niego, bya w pewnym sensie prb powrotu do dawnego amerykaskiego stylu ycia, prb wskrzeszenia amerykaskiego mitu Samotnego Wdrowca, mitu, ktry przyciga na Zachd dziewitnastowiecznych pionierw, a wyraa si w przekonaniu, e: Tutaj jest nieciekawie, ponuro, biednie, ale za grami, na drugim brzegu rzeki, za nastpnym skrzyowaniem, bdzie ju cakiem inaczej. Moe tam spotka nas szczcie, moe tam jest arkadia31. Tym motywowane byy bitnikowskie wczgi po Ameryce, podre autostopem ze Wschodniego na Zachodnie Wybrzee. Wyraay pewn tsknot za szczliwym dziecistwem Ameryki czasw Hucka Fina32, za
29 30 31 32

Allen Ginsberg, Skowyt, w: Tene, Utwory poetyckie, Krakw 1984, s. 7-23. Jack Kerouac, W drodze, Warszawa 1993, s. 97. Kirsch, dz. cyt., s. 128. Sukenick, dz. cyt., s. 10.

36
Ameryk bezkresnych prerii, wielkich jezior, spokojnej Missisipi, mokrade Teksasu, trzsawisk Luizjany; za Ameryk wolnoci i przygd. Wypromowane przez bitnikw San Francisco stao si gron opozycj dla Nowego Jorku. Z dala od biurowcw wiatowej nansjery, miasto zaoone przez misjonarzy, ju w samej swej nazwie zawierao wito, mistyczn jako, ktrej prno szuka w wieowcach Manhattanu. To w San Francisco Ginsberg napisa i po raz pierwszy przeczyta Skowyt i to wanie San Francisco miao w przyszej dekadzie sta si centrum modzieowego buntu, ktry hasami wolnoci i pokoju szturmowa mieszczasko-urzdnicze wyobraenie wiata. W latach pidziesitych jeszcze nikt niczego nie szturmowa, pojawiay si gosy niezadowolonych, ktre jednak nie tworzyy ruchu. Pod wzgldem stylu ycia modzie marnujca czas w lokalach Greenwich Village niemal nie rnia si od modziey epoki hipisw. Istotn rnic jest w zasadzie sama epoka, w ktrej dokonywa si ten bunt, w przypadku pitej dekady XX w. cechujca si siln uniformizacj, konserwatyzmem religijnym i ostracyzmem nazbyt romantycznych indywidualnoci. W tych okolicznociach bunt nie nosi znamion armacji ycia, by aktem tragicznym, skazujcym zbuntowan jednostk na spoeczn alienacj. Rnic byo te to, e w latach 50. ten bunt nie by masowy, o czym wiedzieli sami jego uczestnicy. Wedug naszego rozeznania bya nas ledwie garstka moe czterdzieci lub pidziesit osb w miecie [Nowym Jorku AF] tych, ktrzy wiedzieli, co wiedzieli, ganiali wszdzie w levisach i roboczych bluzach, palili traw, siedzieli gboko w nowym jazzie i porozumiewali si niedoskona odmian slangu murzyskiego. Domylalimy si, e jeszcze pidziesit podobnych osb moe mieszka w San Francisco, a kolejnych sto jest prawdopodobnie rozproszonych po caym kraju w Chicago, Nowym Orleanie i tak dalej nasza izolacja bya jednak niewzruszona i zupena. [] w okresie po wojnie koreaskiej obmierzo wczesnego bogatego spoeczestwa zapowiadaa si na jeszcze bardziej nieubagan i dugotrwa. Naprawd wydawao si wtedy, e nie ma wyjcia33. Wyjciem bya ucieczka, gdy Nowy Jork zasadniczo nie mia szans na zmiany. Z czasem po prostu utraci znaczenie na rzecz Kalifornii. To, co byo niemoliwe wrd korporacyjnych wieowcw Manhattanu dokonao si w studenckich kampusach Zachodniego Wybrzea. Tak wic San Francisco jest dalszym cigiem historii nowojorskiego pieka i jednoczenie jego zakoczeniem, bo San Francisco to ju zupenie inna opowie rzecz o wyjciu z czarno-biaego pieka, jaskrawa euforia jaskrawego szczcia, z kwiatami, piewem, jawnoci buntu.
33

Diane di Prima, Memoirs of a Beatnik, cyt. za: Sukenick, dz. cyt., s. 117 118.

Aleksandra Ewa Furtak absolwentka specjalizacji filmowej Pastwowego Pomaturalnego Studium Ksztacenia Animatorw Kultury i Bibliotekarzy we Wrocawiu; studentka historii na Uniwersytecie Wrocawskim. Publikowaa w Kulturze Miasta i Fragile. Uwielbia czeskie filmy, czesko kanadyjski hokej, amerykask literatur i muzyk poza wszelkimi narodowociowymi ograniczeniami.

You might also like