1.

bölüm
Türkiye’de LGBTT Örgütlerinin
ve Bireylerin ‹nsan
Haklar› Durumu

Türkiye'de LGBTT ( lezbiyen, gey, biseksüel, transeksüel ve

travesti ) bireyler ve LGBTT örgütleri gerek kamusal gerekse
özel alanda ayr›mc›l›¤a ve fliddete u¤ramaktad›r. Bireyler
u¤rad›klar› haks›zl›klar karfl›s›nda gerekli hukuksal deste¤i
alamayacaklar›na, adil yarg›lanma sürecinin gerçeklefl-
meyece¤ine inand›klar› ve/ya da cinsel yönelimlerinin,
kimliklerinin iffla edilece¤i endiflesini tafl›d›klar› için susmak
zorunda kalmaktad›r. Bu durum LGBTT bireylerin görünmezlik
sorununu ço¤alt›rken LGBTT bireylerin örgütlenmelerini de
yavafllatmaktad›r.
LGBTT bireylerin kamusal alanda alg›lanmas› son derece
tutucu ve önyarg›l›d›r. Toplum LGBTT varolufluna karfl›
al›flageldik önyarg›lar beslemektedir. LGBTT varoluflu genel
olarak bir sap›kl›k ya da hastal›k olarak alg›lanmaktad›r.
Toplumun afl›r› sa¤c› kesimi LGBTT bireylerin toplumdan
kovulmas› ya da daha kanl› yöntemlerle ortadan kald›r›lmas›
gerekti¤ini düflünürken ‹slam baflta olmak üzere tek tanr›l›
dinler LGBTT varoluflunun aleyhine yorumlanmakta ve/ya da
karfl›cinsiyetçi, ataerkil sistem LGBTT bireylere yönelik nefret
suçlar›nda bir art›fl zemini oluflturmaktad›r. Demokratikleflme
süreci ve LGBTT hareketindeki yükselifl, bir yanda LGBTT
düflman› olmayan karfl›cinsellerin say›s›n› art›r›r, LGBTT
bireylerin görünürlü¤ü toplumda bu olgunun tart›fl›lmas›n›n
yolunu açarken di¤er yanda LGBTT bireylere yönelik suç
oranlar›ndaki art›fl› da beraberinde getirmektedir.
LGBTT bireyler cinsellikleriyle alg›lanmakta ve birey olduklar›
02 görmezden gelinmektedir. Hayat›n her alan›nda LGBTT bireyler
toplumda var olan imgeler ve inançlarla yer almakta, bu da
varl›klar›n› kan›tlamak için mücadele alanlar›n› ço¤altmaktad›r.
Sosyal yaflam
LGBTT bireyler sosyal hayat içinde cinsel yönelim ve/ya da
kimliklerini aç›klayamamak, gizlemek zorunda b›rak›lmaktad›r.
LGBTT örgütlenmelerinin içinde olmayan bireyler, a¤›rl›kl› olarak
karfl›cinsellere yönelik kurulmufl sosyal ortamlarda var olmaya
zorlanmaktad›r.
‹nternetin kullan›m›n›n artmas› bir yanda LGBTT bireylerin
sosyalleflmesi için yeni bir imkân yarat›rken di¤er yanda LGBTT
bireyler için bir tehdit arac›na dönüflmektedir.
LGBTT bireylere yönelik fiziksel fliddet çok yo¤un olarak
yaflanmakla beraber nefret suçlar›nda, özellikle de LGBTT
cinayetlerinde gözle görünür bir art›fl vard›r. Fiziksel fliddete
u¤rayan bireyler karakollara gidip flikâyetçi olmaktan çekinmekle
beraber fliddet olay›n›n polise yans›yaca¤›n› düflünerek t›bbi
yard›m alamamaktad›r. fiiddet yaflayan bireyler LGBTT
olmalar›ndan kaynakl› suçluluk duygusuna kap›labilmekte ve
kendilerine psikolojik bask› uygulayabilmektedir. Fiziksel fliddetin
çok yo¤un olarak yafland›¤›n› tahmin etmekle beraber fliddete
maruz kalan bireylerin bunu gizleme e¤ilimlerinden ötürü
istatistiksel verilere ulafl›lamamaktad›r.
‹stanbul Emniyet Müdürü Yard›mc›s› Halil Y›lmaz'›n Adli T›p
Kongresi'nde yapt›¤› sunumda 1996 y›l›ndan itibaren rapora
geçmifl 34'ü ayd›nlat›lm›fl, 36 nefret cinayetini aç›klamas›
d›fl›nda konu hakk›nda hiçbir veri sunulmam›flt›r.
Travesti ve transeksüel bireylerin toplu tafl›ma araçlar›n›
kullanamamas›, yine travesti ve transeksüel bireylere bürokratik
ifllemlerde ayr›mc›l›k uygulanmas›, zorluk yaflat›lmas›, kimli¤i
aç›k ve görünür olan bireylerin ev kiralamakta zorlanmas›,
LGBTT bireylerin kamusal alanlarda gizlenmek zorunda kalmas›
LGBTT bireylerin karfl›s›na ç›kan zorluklardand›r.
Aile
Türkiye'deki hâkim sosyal atmosferi belirleyen geleneksel
aile de¤erleri LGBTT bireyler için bir baflka engel oluflturmaktad›r.
03
 Aile içi iliflkiler ve akrabal›k iliflkilerinin yavafl yavafl de¤iflmekte
oldu¤unu söylemek mümkünse de bireylerin tutum ve
davran›fllar›n›n üzerinde aile dinamiklerinin etki ve kontrolü
halen sürmektedir. Ailelerin otoriter tutumlar›, sadece bireyler
üzerindeki sosyal güçleri nedeniyle de¤il, ekonomik güçleri
nedeniyle de sosyal düzeni belirlemede önemli bir etken
olmaktad›r.
Aile deste¤ini ve güvencesini kaybetme tehlikesi birçok insan›
ailesine aç›lmaktan al›koymaktad›r. Çocuklar›n›n LGBTT
oldu¤unu, zorlanarak ya da kolayca kabullenen aileler varsa
da, ayr›mc›, kat› aileler, LGBTT çocuklar›n› “de¤ifltirmek”, “t›bbi
müdahalede bulunmak” veya tehdit etmek, bask›lamak için
çeflitli yöntemler kullanmaktad›r.
LGBTT bireylerin ailelerine aç›lmas› “LGBTT annesi, babas›”
gibi kimlikleri beraberinde getirmekte, ebeveynler bu durumu
gizlemek istemektedir. Çünkü onlar›n da kendilerini bu toplumda
var ederken ördükleri bir sosyal de¤erler bütünü bulunmaktad›r.
Bu bütünden d›flar› ç›kmak istememektedirler. Toplumun LGBTT
bireyi d›fllamas› s›k karfl›lafl›lan bir olguyken, ayn› toplum
LGBTT bireylerin anne babalar›n› da “Ne biçim anne, baba”
etiketiyle yaftalamaktad›r. Toplumda birçok kimse birbirlerinin
annelik, babal›k vasf›n› yarg›lama hakk›n› kendinde
bulabilmektedir. Kendi çocuklar›n›n olumsuz yorumlanmas›n›
istemeyen ebeveynler de çocuklar›na kendilerini ac›nd›rmak,
onlar› bizzat engellemeye çal›flmak fleklinde onlar› de¤ifltirmeye
yönelik stratejiler gelifltirmektedir.
Evinden kaçt›ktan sonra sonra metropollere gelip ifl bulamayan
LGBTT bireyler zorunlu seks iflçili¤ine itilmektedir. Seks iflçili¤ine
itilen geyler travesti alt kültürüyle tan›flmakta ve cinsel kimli¤ini
bir gey olarak kurabilece¤i bilgisinden yoksun oldu¤u için
travestili¤i ve transeksüelli¤i tek çözüm olarak görmektedir.
Zorla evlendirilen LGBTT bireyler eflleri taraf›ndan cinsel
yönelimleri ve/ya da kimlikleri ö¤renildi¤inde, bu durumdan
ötürü bask› alt›nda tutulabilmekte, bu durum boflanma gerekçesi
olarak gösterebilmekte, hatta velayet davalar› LGBTT bireylerin
aleyhine sonuçlanabilmektedir.
04
 Cinsel yönelimleri ve/ya da kimlikleri nedeniyle aileleri ve
yak›n çevreleri taraf›ndan tacize, fiziksel ve psikolojik fliddete
u¤rayan, öldürülen, intihara sürüklenen LGBTT bireylere yönelik
verilere ulafl›lamamaktad›r. LGBTT varoluflu sürekli bast›r›ld›¤›,
göz ard› edildi¤i için, LGBTT bireylere yönelik ayr›mc›l›k
konusunda istatistiksel bilgiye ulaflmak neredeyse imkans›zd›r.
Hukuk
Türkiye Cumhuriyeti'nin ne anayasas›nda ne de Türk Ceza
Kanunu'nda LGBTT bireyler hakk›nda herhangi bir düzenleme
bulunmamaktad›r. LGBTT bireyleri ayr›mc›l›¤a karfl› korumak
için LGBTT varolufluna de¤inilmedi¤i gibi eflcinsel davran›fl›n›
ve/ya da TT kimli¤ini cezaland›rmak için de LGBTT varolufluna
de¤inilmemektedir.
Emniyet güçleri kad›n travesti ve transeksüeller baflta olmak
üzere LGBTT bireylere yönelik sistematik fliddet uygulamaktad›r.
LGBTT bireyler adil yarg›lanma hakk›ndan yoksun b›rak›lmakta,
iflkence ve kötü muameleye maruz kalmaktad›r.
Anayasa, son 10 y›ld›r yap›lan pek çok de¤iflikli¤e ra¤men,
halen daha temel hak ve özgürlükleri s›n›rlay›c› ve yarg›
ba¤›ms›zl›¤› ilkesini zedeleyici nitelikleri içinde bar›nd›rmaya
devam etmektedir. Bu durum Türkiye'yi gerçek bir hukuk devleti
olma niteli¤inden de uzaklaflt›rm›flt›r. Bu anayasan›n alt›nda
üretilen ve yaflam›n her alan›n› düzenleyen yasalar›n ve kurumsal
yap›lar›n da temel olarak ayn› felsefi temele sahip olmas›,
LGBTT bireylerin insan haklar› ve özgürlüklerinin korunmas›
ve gelifltirilmesinin önünde bir engel olarak ortaya ç›kmaktad›r.
LGBTT derneklerinin dernekleflmesi sürecinde Dernekler
Masas›, yap›lan baflvurular› “genel ahlak ve Türk aile yap›s›na
uygun olmad›¤›” gerekçesiyle Cumhuriyet Savc›l›klar›na
yönlendirmekte ve ‹çiflleri Bakanl›¤›'n›n derneklerin kapat›lmas›
yönündeki talebi LGBTT örgütlenmelerine bak›fl› yans›tmaktad›r.
Bu engelleyici tav›r hem LGBTT bireyleri hem de örgütleri
olumsuz yönde etkilemektedir.
Kamu görevlilerinin ve politikac›lar›n, LGBTT bireylerin insan
haklar› savunucular›n›, sivil toplum temsilcilerini hedef alan
yaklafl›m ve uygulamalar›, LGBTT bireylerin aç›lmalar›n›
05
 engellerken örgütlenmeyi de geciktirmektedir.
Kamu yönetiminin etkinliklerinde sivil toplumun görüfl ve
önerilerini dikkat alabilecek sa¤l›kl› mekanizmalar
bulunmamaktad›r. Ahlakç› ve tutucu önyarg›lar LGBTT
örgütlenmelerinin önünde engel oluflturmaktad›r.
E¤itim
Okul öncesinden bafllayarak e¤itim-ö¤retim hayat› boyunca
bireylere yaln›zca karfl›cinsellik gösterilmekte, travestilik ve
transeksüellik yok say›lmaktad›r. Ö¤renci LGBTT bireyler
ayr›mc›l›¤a u¤rayacaklar›, e¤itimci LGBTT bireyler ise
görevlerinden edilecekleri korkusuyla gizlenmek zorunda
b›rak›lmaktad›r.
Türkiye'de cinsel e¤itim son birkaç y›ld›r gündemde olan ve
k›s›tl› say›da uygulanan bir e¤itim fleklidir. Bu e¤itimlerin
ülkedeki e¤itim programlar›na yerlefltirilmesi, sadece üremeye
dayal› cinsel e¤itimden kurtar›lmas›, LGBTT varolufluna dair
do¤ru ve eksiksiz bilginin okullarda verilmesi gerekmektedir.
LGBTT bireyler devlete ait lise ve üniversitelerde kulüp olarak
temsil edilememekte, LGBTT örgütleri lise ve baz› üniversite
etkinliklerinde stand açamamaktad›r. Cinsel yönelimi ve/ya da
kimli¤i aç›k olan LGBTT bireyler yurtlardan at›lmaktad›r.
LGBTT varoluflu üzerine yap›lmak istenen ödevler geri
çevrilmekte, e¤itmenler taraf›ndan geçerli not alamamaktad›r.
Travesti ve transseksüeller lisans ve lisansüstü e¤itime kabul
edilirken ayr›mc›l›k yaflamaktad›r.
‹fl Hayat›
Türkiye'de LGBTT olmak ifle girme sürecinde sorun olabildi¤i
gibi iflten at›lma nedeni de say›labilmektedir. Cinsel yönelimi
ve/ya da kimli¤i aç›k LGBTT bireyler ifl yerinde sosyal d›fllanmaya
maruz kalmakta, do¤rudan ya da dolayl› olarak tacize ve
ayr›mc›l›¤a u¤ramaktad›r.
LGBTT bireyler, Medeni Kanun ve ‹fl Kanunu'nda cinsel
yönelime ve/ya da kimli¤e dair bir madde bulunmad›¤› için
karfl›cinsellerin yararland›¤› sosyal haklardan yararlanamamakta,
06 sendikal faaliyetlerde bulunamamakta, sendikal haklardan
yararlanamamaktad›r.
LGBTT çal›flanlar›n LGBTT derneklerine kat›l›m› iflten at›lma
tehlikesini de beraberinde getirebilmektedir. LGBTT bireyler
özgüven eksikli¤i ve d›fllanma korkusu yüzünden istedikleri ifl
alanlar›nda çal›flamamakta, çal›fl›lan iflin a¤›r yükümlülüklerine
katlanmak zorunda kalmaktad›r. LGBTT bireyleri y›ld›rmak için
iflten ayr›lmalar› talep edilmektedir.
Türkiye'de seks iflçili¤i özellikle kad›n travesti ve transeksüeller
için zorunlu ifl alan› haline getirilmekte ve kay›tl› seks iflçili¤i
yapabilen az say›daki kad›n transeksüel d›fl›nda seks iflçilerine
hiçbir sosyal hak tan›nmamaktad›r.
Sa¤l›k Hizmetleri
Sa¤l›k çal›flanlar› mesleki e¤itim programlar›nda LGBTT
varoluflu üzerine bir e¤itim almad›klar› için, sa¤l›k çal›flanlar›n›n
konuya bak›fllar›n›n, toplumun ataerkil atmosferinden etkilenmesi
kaç›n›lmazd›r. Hayatlar›n›n belli bir döneminde psikolog ve
psikiyatra giden LGB bireylerin %30'u eflcinselli¤in psikolog
ve psikiyatrlar taraf›ndan hastal›k olarak görüldü¤ünü, %22'si
istemedikleri halde ilaç tedavisine zorland›klar›n›, %29'u ise
karfl›cinsel olmaya zorland›¤›n›, alâkal›-alâkas›z anlatt›klar› her
fleyin eflcinselliklerine/biseksüelliklerine ba¤land›¤›n›
söylemifllerdir.
LGBTT bireyler, genel t›p eti¤ine ayk›r› bir flekilde farkl›
muameleye maruz kalabildikleri gibi, sözel ve fiziksel fliddete
de maruz kalabilmektedir. Sa¤l›k çal›flanlar›n›n olas› olumsuz
yaklafl›m› nedeniyle kiflinin eflcinsel iliflkide bulundu¤u bilgisini
doktorundan gizlemek zorunda kalmas› ( özellikle cinsel yolla
bulaflan hastal›klarla ilgili olarak ) gereken sa¤l›k hizmetinden
mahrum kalmas› sonucunu do¤urmaktad›r. Benzer flekilde
LGBTT bireyler, sa¤l›k sisteminin 'gizlilik' ilkesine
güvenememekte, haliyle sa¤l›k hizmetlerinden yararlana-
mamaktad›r.
Türkiye'de sa¤l›k personeli taraf›ndan bile AIDS'in bir eflcinsel
hastal›¤› oldu¤u düflünülmekte, Sa¤l›k Bakanl›¤›'nda HIV+ ve
AIDS olmak konusunda güvenilir istatistikler bulunmamaktad›r.
AIDS konusunda herhangi bir sistematik e¤itimin bulunmamas›,
07
 HIV+ bireyleri koruyucu bir kanun olmamas›, LGBTT bireylerin
kan ba¤›fl› yapam›yor olmas›, test formlar›ndaki ayr›mc› söylem
ve mevcut sosyal güvenlik kay›t sisteminin hasta bireyleri
deflifre etmesi sa¤l›k alan›ndaki ayr›mc› politikalard›r. 18 yafl
alt›ndaki LBGTT bireylerin zoraki psikiyatrik tedaviye maruz
kalmalar›, cinsel sa¤l›k alan›nda dan›flma hizmetlerinin ücretli
ve/ya da eksik olmas›, tek tip kondom ( lâteks ) üretimi,
kayganlaflt›r›c›n›n bulunamamas› ve son olarak askerlik yapm›fl,
çocuk sahibi olmufl kad›n transeksüellerin k›s›rl›klar›n›
kan›tlayamad›klar› sürece cinsiyet düzeltme operasyonu
geçirememesi gibi engellemeler sa¤l›k alan›nda LGBTT bireylerin
karfl›s›na ç›kan sorunlardand›r.
Medya
Türkiye'deki yayg›n medyada LGBTT bireyler toplumsal imgeler
üzerinden kurulmakta,
karikatürlefltirilmekte ve var olan toplumsal önyarg›lar
güçlendirilmektedir.
LGBTT bireyler medyada a¤›rl›kl› olarak geyler, kad›n travestiler
ve kad›n transeksüellerle temsil edilmektedir. Lezbiyenlerin,
biseksüellerin, erkek transeksüellerin ve erkek travestilerin
görünmezlikleri medyada da sürdürmektedir.
Dilde ayr›mc›l›k uygulanmakta, manfletler tarafl› at›lmaktad›r.
LGBTT örgütleri hedef gösterilmektedir.
LGBTT bireyler haberlerde çok az temsil edilmekte, buna
karfl›n cinayet ve fuhuflla ilgili haberlerde ön plana
ç›kar›lmaktad›r. Haberlerde cinsel kimlik ve fliddet aras›nda
ba¤ kurulmakta, LGBTT olmak fliddete yönelmenin sebebi
olarak sunulmaktad›r. Ünlü insanlar›n ve yabanc› politikac›lar›n
cinsel yönelimleri ve/ya da kimlikleri, haberle hiç bir ilgisi
olmasa bile vurgulanmaktad›r.
1994'te faaliyete bafllayan RTÜK özellikle AKP iktidar› s›ras›nda
politikleflmifl, adeta bir sansür üst kurulu haline getirilmifl,
Türkiye'nin en homofobik, transfobik kurumlar›ndan birisi
olmufltur. Yay›nlarda, kurumun yay›n ilkelerinin 4'üncü
maddesinin z bendinden
08
 ( “Gençlerin ve çocuklar›n fiziksel, zihinsel ve ahlakî geliflimini
zedeleyecek türden programlar›n, bunlar›n seyredebilece¤i
zaman ve saatlerde yay›nlanmamas›”) hareketle yay›n
kurulufllar›na bask› uygulanmaktad›r. Bugün itibar›yla RTÜK
ifade özgürlü¤ünün önünde ciddi bir engel oluflturmaktad›r.
RTÜK faaliyetleri takip edilmeli, sözkonusu kurumun kararlar›na,
eylemlerine cevap verecek devaml› yenilenen bir iletiflim a¤›
oluflturulmal›d›r.
Son zamanlarda, internet kafelerde uygulanan filtre programlar›
ile lezbiyen, gey, biseksüel, travesti ve transeksüel bireylerin
yok say›ld›¤›, dünyada yapayaln›z olduklar›n› sanarak bunal›mlar
yaflad›¤›, di¤er LGBTT bireylerle tan›flamad›¤› toplumumuzda,
internete eriflim ve bilgilenme hakk› engellenmekte, LGBTT
bireylere hali haz›rda uygulanan ayr›mc›l›klar bir kat daha
artt›r›lmak istenmektedir.
Eriflkinler aras›ndaki, r›zaya dayal› hiçbir duygusal, cinsel
beraberlik çocuk pornosuna, pedofiliye benzetilemez. Asla ve
asla birbiriyle kar›flt›r›lamaz.
“Müstehcenlik ve genel ahlak” gibi mu¤lak kavramlar›n sürekli
olarak LGBTT bireyler aleyhine kullan›lmas› yetmiyormufl gibi,
flimdi ayn› kavramlar LGBTT varoluflunu tan›mlayan kelimelere
yüklenerek sansür uygulanmaktad›r.
Eflcinsel/biseksüel bireylerin %58'inin biseksüelli¤in karars›zl›k
oldu¤unu, %56's›n›n ise do¤ru bilgiye ulaflamad›¤› için cinsel
yönelimi ile ilgili olumsuz duygulara kap›ld›¤›n›, yaln›z kalmaktan
korktu¤unu söyledi¤i Türkiye'de filtre kelimeler yöntemiyle
“Her bireyin eflit ve do¤ru bilgiye eriflim hakk›” ihlal edilmektedir.
(33)
Kültür ve Sanat
Türkiye'de LGBTT bireylerin kültür ve sanat üretimlerinde de
ayr›mc›l›k uygulanmaktad›r. “Genel ahlak anlay›fl›” nedeniyle
LGBTT içerikli ürünler ya yasaklanmakta ya da müstehcen
say›l›p yafl s›n›r›yla al›c›s›na ulaflabilmekte, sanat üreticileri ise
otosansür uygulamaya zorlanmaktad›r. Kaos GL Dergisi'nin
30'uncu say›s›n›n pornografik bulunarak toplat›lmas›, LGBTT
filmleri için 18 yafl s›n›rland›r›lmas›n›n getirilmesi bu yöndeki
09
 uygulamalardand›r.
Özgür ve yarat›c› olmas› beklenen akademik sanat kurumlar›nda
LGBTT varolufluna dair ayr›mc›l›k, d›fllay›c› ahlak anlay›fl› ve
cinsiyetçilik hüküm sürmektedir.(35)
LGBTT görünmezli¤i nedeniyle Türkiye'de LGBTT kültürü,
sanat› halen oluflturulamam›flt›r. Ünlü LGBTT kifliler aç›lmad›klar›
ve/ya da ikiyüzlü davrand›klar› için izler/okur kitleyi yanl›fl
etkilemektedir.

10
2. bölümayr›mc›l›k
Do¤rudan ayr›mc›l›k: hukuki eflitlik fikrine dayan›r. Cinsiyet,
›rk ya da engellilik gibi yasaklanm›fl temellerde bir kifli ya da
grubun daha az lehinde ya da onlara zarar verici muamele
olarak tan›mlanabilir.
Dolayl› ayr›mc›l›k, bir uygulama, kural, flart ya da koflul
görünüflte tarafs›z olmas›na karfl›n, gerekçesi olmaks›z›n belirli
gruplar üzerinde orant›s›z etki yaratt›¤›nda meydana gelir.
Taciz: kiflinin onurunu ihlal etme ya da afla¤›lay›c›, düflmanca,
küçük düflürücü ya da incitici bir çevre yaratma amac›yla ya
da etkisiyle istenmeyen bir davran›fl yap›ld›¤›nda meydana
gelir.
Ma¤durlaflt›rma: Bir örgüt ya da bir kiflinin eflitlik ve ayr›mc›
olmama ilkeleri de dahil olmak üzere hukuki ilkeleri yürürlü¤e
koyma çabalar›na karfl› misilleme olarak gerçeklefltirilen ya
da al›nan olumsuz tedbirler olarak tan›mlanabilir
‹flten ç›kar›lma, ifle al›nmama, terfi ettirilmeme, okuldan
at›lma
Sa¤l›k hizmetlerinin verilmemesi veya eksik verilmesi
Mal ve hizmetten mahrum b›rak›lma(konut kiralayamama
gibi)
‹stedi¤i halde askere al›nmamak veya ordudan ihraç edilmek
Psikoseksüel bozukluk raporu verilmesi
D›fllanma
Okul, aile, iflyeri, terapi grubu, sosyal çevre vb. ortamlarda
11
grup d›fl› b›rak›lmak
 AYRIMCILIK GÖRMEME HAKKI
Temel flartlar
‹nsan Haklar› Evrensel Beyannamesi (UDHR) Madde 2
“Herkes, ›rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya baflka bir
görüfl, ulusal ve toplumsal köken, do¤ufl veya benzeri baflka
bir statü gibi herhangi bir ayr›m gözetilmeksizin bu
Beyannamede ileri sürülen tüm hak ve özgürlüklere sahiptir.”
Uluslararas› Medeni ve Siyasal Haklar Sözleflmesi (ICCPR)
Madde 2.1
“Bu Sözleflmeye taraf her devlet, bu sözleflmede tan›nan
haklar› ›rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya di¤er bir fikir,
ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, do¤um veya di¤er bir statü
gibi herhangi bir nedenle ayr›mc›l›k yap›lmaks›z›n, kendi
topraklar› üzerinde bulunan ve egemenlik yetkisine tabi olan
bütün bireyler için güvence alt›na almay› ve bu haklara sayg›
göstermeyi taahhüt eder.”
Avrupa ‹nsan Haklar›n›n ve Temel Özgürlüklerinin
Korunmas› Sözleflmesi (ECHR) Madde 14
“Bu Sözleflmede tan›nan hak ve özgürlüklerden yararlanma,
cinsiyet, ›rk, renk, dil, din, siyasal veya di¤er kanaatler, ulusal
veya sosyal köken, ulusal bir az›nl›¤a mensupluk, servet,
do¤um veya herhangi baflka bir durum bak›m›ndan hiçbir
ayr›mc›l›k yap›lmadan sa¤lan›r.”
Ayr›mc›l›k halinde baflvurulabilecek uluslararas› ve
bölgesel makamlar:
1.Birleflmifl Milletler Ba¤›ms›z Az›nl›k Sorunlar› Uzman›na
acil baflvuru
2.Ayr›mc›l›k türüne ba¤l› olarak (dini, cinsiyet vb.), di¤er
Özel Raportörlere / Özel Makamlara acil baflvuru.
3.Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesinde flikâyet davas›.
4.Birleflmifl Milletler Irk Ayr›mc›l›¤›n› Önleme Komitesinde
bireysel flikâyet davas› CERD (tüm yerel çareler tükendi¤inde).
Yaln›zca, söz konusu Komitenin bireysel flikâyetleri kabul
12 etmeye yetkili oldu¤unu kabul eden gerekli beyannamenin
Türkiye taraf›ndan verilmesinden sonra yap›labilir.
fiiddet Nedir?
“Bir kiflinin veya grubun, do¤rudan veya dolayl›, toplu
veya da¤›n›k olarak, di¤erlerinin bir veya bir kaç›n›n bedensel
bütünlü¤üne veya törel (ahlaki/moral/manevi) bütünlü¤üne
veya mallar›na ya da sembolik, kültürel de¤erlerine oran›
ne olursa olsun zarar verecek flekilde davranmas›d›r”
Fiziksel fliddet
•Öldürülme
•Darp, tokat, dayak, yaralanma vb.
•‹flkenceye maruz kalma ve sakat b›rak›lma
•Tecavüz, taciz, cinsel iliflkiye zorlanma
•Eflcinsellik nedeniyle verilen ölüm cezalar›
•AIDS ve benzeri hastal›klar› tafl›yan birinin bunu, bilerek
bulaflt›rmas›
•Gözalt› ve hapsedilme
•Gaspa u¤rama
Pasif fliddet
•Sözlü taciz
•fiantaj ve tehdit
•Psikolojik iflkence ve bask›lar›n tümü
•Terapi ve/veya tedaviye zorlama
•Zorla evlendirilme ve çocuk yapmaya zorlanma
•Hemcinsiyle evlilik ve /veya evlat edinme izni verilmemesi;
çocu¤un velayetinin elinden al›nmas›

13
 3. cinsel yönelim
bölümayr›mc›l›¤› ve hukuk
C‹NSEL YÖNEL‹M AYIRIMCILI⁄I
Cinsel yönelim ay›r›mc›l›¤›, bir kiflinin s›rf cinsel yönelimi
nedeniyle ola¤andan farkl› bir muameleye tabi tutulmas›d›r.
Farkl› muamele iki biçimde olabilir: cinsel yönelim nedeniyle
bir haktan yoksun b›rak›lma veya cinsel yönelim nedeniyle bir
yapt›r›ma tabi tutulma.
Türkiye'de Anayasa ve yasalar düzeyinde cinsel yönelimi
do¤rudan düzenleyen, olumlu ya da olumsuz bir düzenleme
bulunmamaktad›r. Konu, genel eflitlik ve ay›r›mc›l›k yasa¤›
ba¤lam›nda ele al›nmaktad›r. Eflitlik ve ay›r›mc›l›k yasa¤› ayn›
anlama gelmemektedir.
Ayr›mc›l›k yasa¤›, kiflilere farkl› muamele yap›lmamas›n›
talep eder.
Eflitlik ilkesi, ay›r›mc›l›k yasa¤›n› içermekle beraber, ondan
daha kapsay›c›d›r. Eflitlik ilkesi, öncelikle farkl› muamele
yasa¤›ndan bafllamak üzere, farkl› özelliklere sahip olan kiflilerin
toplumsal ve insansal olanaklardan eflit düzeyde yararlanmas›n›
talep etme yetkisi verir. Bu ba¤lamda toplumsal olarak daha
zay›f konumda bulunanlar›n öncelikle korunup kay›r›lmas›
eflitlik ilkesinin bir gere¤i olarak kabul edilmektedir.
Anayasan›n Kanun Önünde Eflitlik bafll›kl› 10. Maddesine
göre: -“ Herkes, dil, ›rk, renk, cinsiyet, siyasi düflünce, felsefi
inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ay›r›m gözetilmeksizin
kanun önünde eflittir.” Bu maddede cinsel yönelim ay›r›mc›l›¤›
say›lmamaktad›r. Ancak madde metninde belirtilen “…ve
14 benzeri sebeplerle” ibaresi genifl yorumlanarak cinsel yönelim
ay›r›mc›l›¤› da bu madde kapsam›nda de¤erlendirilebilir.
ÇALIfiMA HUKUKUNDA C‹NSEL YÖNEL‹M AYIRIMCILI⁄I
Çal›flma yaflam›n› düzenleyen temel yasalarda eflcinsellik ile
ilgili herhangi bir düzenleme yoktur. 2003 y›l›nda yürürlü¤e
giren yeni bir düzenleme olmas›na karfl›n 4857 say›l› ‹fl Yasas›
bu konuda olumlu ya da olumsuz herhangi bir kurala yer
vermiyor. Ancak iflyerinde cinsel yönelim ile ilgili sorunlarda
baz› yasa maddelerinden yararlan›labilir. Bunlardan birisi
MADDE 5. Eflit davranma ilkesi bafll›kl› - “‹fl iliflkisinde dil,
›rk, cinsiyet, siyasal düflünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve
benzeri sebeplere dayal› ay›r›m yap›lamaz.” Hükmü. Bu maddede
yer alan “…ve benzeri sebepler” ibaresi, cinsel yönelim
ay›r›mc›l›¤›n› kapsar biçimde yorumlanmal›d›r.
Feshin geçerli sebebe dayand›r›lmas› bafll›kl› MADDE 18.
-“Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik,
do¤um, din, siyasi görüfl ve benzeri nedenler.”le ifle son
verilmeyece¤i kural› da ayn› biçimde cinsel yönelim için de
uygulanabilir.
‹flçinin hakl› nedenle derhal fesih hakk› bafll›kl› MADDE
24. - “Süresi belirli olsun veya olmas›n iflçi, afla¤›da yaz›l›
hallerde ifl sözleflmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim
süresini beklemeksizin feshedebilir:…
‹flveren iflçinin veya ailesi üyelerinden birinin fleref ve
namusuna dokunacak flekilde sözler söyler, davran›fllarda
bulunursa veya iflçiye cinsel tacizde bulunursa… ‹flveren iflçi
hakk›nda fleref ve haysiyet k›r›c› as›ls›z a¤›r isnad veya ithamlarda
bulunursa… ‹flçinin di¤er bir iflçi veya üçüncü kifliler taraf›ndan
iflyerinde cinsel tacize u¤ramas› ve bu durumu iflverene
bildirmesine ra¤men gerekli önlemler al›nmazsa” iflçi tazminata
hak edecek biçimde ifl akdini feshedebilir.
Bu düzenlemeler ve Uluslararas› ‹nsan Haklar› Belgeleri birlikte
yorumland›¤›nda, cinsel yönelim nedeniyle iflten ç›kar›lma
halinde, iflverene karfl› ‹fl Mahkemelerinde, tazminat ve di¤er
alacaklara iliflkin dava aç›labilir. Yine ayn› biçimde iflyerinde
bir ay›r›mc›l›¤a maruz kalma nedeniyle, iflçi istedi¤i zaman ifl
akdini hakl› nedene dayanarak, tazminat›n› alacak biçimde 15
 feshedebilir.
Kamu görevlileri ile ilgili olarak ta aç›k bir yasak veya lehe
düzenleme bulunmamaktad›r. Ancak kamuda, pek çok kurumun
disiplin yönetmeli¤inde, eflcinsellik, ahlaka ayk›r›l›k olarak
de¤erlendirilir.
Kamuda çal›flanlar cinsel yönelim nedeniyle bir ay›r›ma maruz
kald›klar›nda ki bu genellikle görevden ç›karma düzeyinde bir
disiplin ifllemi olur; bu ifllemin iptali için, 60 günlük idari dava
açma süresinde ‹dare mahkemelerinde dava açabilirler.
‹nsan Haklar› Avrupa Mahkemesi benzer durumlarda verdi¤i
kararlarda, cinsel hayata, ancak kamu düzeni ve korunan di¤er
menfaatlerle uyuflmazl›k halinde müdahale edilebilece¤ini kabul
ediyor. Bu durumlar da, kiflilerin istismar› ve özellikle çocuklara
yönelik istismar durumu ile silahl› kuvvetlerde düzenin
sa¤lanmas› aç›s›ndan getirilen s›n›rlamalar. Avrupa insan Haklar›
Sözleflmesi, Anayasa'n›n 90. maddesi gere¤i, iç hukukta,
yasalara öncelikle uygulanaca¤›ndan, cinsel yönelimi nedeniyle
ayr›mc›l›¤a u¤rayanlar bu sözleflmenin 8. maddesine dayanarak
hak arayabilirler.
Bu uygulamalar Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi'nin 8.
maddesinde düzenlenen özel yaflam hakk›na do¤rudan müdahale
say›ld›¤› için, Türkiye'de davas› kesin olarak sonuçlananlar,
son karardan itibaren 6 ay içerisinde ‹nsan Haklar› Avrupa
Mahkemesine baflvurabilirler.
CEZA HUKUKUNDA C‹NSEL YÖNEL‹M AYIRIMCILI⁄I
Türk Ceza Kanununda, eflcinsellik bir suç olarak görülme-
mektedir. Yani eflcinsel iliflki nedeniyle, hiç kimse hakk›nda
yakalama, tutuklama, ceza soruflturmas› veya ceza davas›
aç›lamaz.
Türk Ceza Kanunu sadece teflhircilik ve alenen cinsel iliflkiyi
225. maddesinde ve müstehcenli¤i ise 226. maddesinde suç
saymaktad›r. Bu maddelerde kad›n, erkek veya eflcinsel ay›r›m›
yoktur. Ancak uygulamada, eflcinsellikle ilgili yay›nlar, kad›n-
erkek iliflkilerinden farkl› de¤erlendirilmekte ve eflcinsellik
görüntüsü ile ilgili yay›nlar, do¤rudan müstehcen kabul
16 edilmektedir. Bu durum Ceza kanununda müstehcenli¤in çok
genel tan›mlanmas›ndan kaynakland›¤› gibi, uygulamac›lar›n
zihniyetinden de kaynaklanmaktad›r. Çocuklar›n kullan›m› veya
cinsel istismar, fliddet ö¤eleri bar›nd›rmayan yay›nlar serbestçe
yay›nlanabilir.
Cinsel yönelim nedeniyle ay›r›mc›l›k yapan kifli hakk›nda
flikayetçi olundu¤unda ceza davas› aç›labilir mi? Türk Ceza
Kanunu, tüm çabalara ve elefltirilere karfl›n “Ay›r›mc›l›k Yasa¤›”
ile ilgili 122. maddeye cinsel yönelim ay›r›mc›l›¤›n› aç›kça
eklememifl ve Anayasa ve di¤er yasalarda oldu¤u gibi “…benzer
nedenlerle” ibaresini tercih etmifltir. Bu ibareden, cinsel yönelim
ay›r›mc›l›¤› yapan kiflilerinde cezaland›r›labilece¤i sonucu
ç›kabilir. Ancak ceza kanunlar›nda, kanunilik ilkesi gere¤i aç›kça
suç say›lmayan bir durumun suç say›lmas› konusunda büyük
zorluklar yaflanacakt›r. Yine de, cinsel yönelim nedeniyle farkl›
bir muameleye tabi tutulan kifliler, cumhuriyet savc›l›klar›na
bir dilekçe vererek, suç iflleyen kifli hakk›nda ceza davas›
aç›lmas›n› isteyebilirler.
MEDEN‹ HUKUK VE EfiC‹NSELL‹K
Medeni Hukuk bir çok bölümden oluflmaktad›r. Aile Hukuku,
Miras Hukuku da bu bölümlerden olup, Türk Medeni Kanunu
iliflkin düzenlemeleri de içerir. Eflcinsellik aç›s›ndan gerek aile
hukukunda evlenme konusunda gerekse Miras Hukukunda
yasal mirasç›l›k konusunda bir düzenleme yoktur.
Evlenme hakk›, ayn› cinsten olanlar için yoktur. Sosyal
güvenlik hakk› ve benzeri aileye tan›nan yetkiler de eflcinsel
çiftler aç›s›ndan söz konusu de¤ildir.
Evlat edinme hakk› aç›s›ndan özel bir düzenleme bulunma-
maktad›r. Medeni Kanuna göre 30 yafl›n› bitirmifl bekar bir
kimse evlat edinebilir.
Yasal mirasç›l›k hakk› da söz konusu de¤ildir. Ancak kifliler
sakl› pay (yasal mirasç›lar›n›n belli bir orandaki mutlak hissesi)
hisseleri d›fl›ndaki mal varl›klar› konusunda diledikleri gibi
tasarrufta bulunup, istedikleri kifliye vasiyetname ile mallar›n›
b›rakabilirler.
17
 Aile hukuku aç›s›ndan, ‹nsan Haklar› Avrupa Mahkemesi,
evlenme hakk› ve sosyal güvenlikten yararlanma vs. konularda
yap›lan baflvurularda, bu konunun taraf devlet iç hukukunca
çözümlenmesini tercih etmektedir.
ll. HAKLARIMIZ
1-Yaflam Hakk› ve ‹flkence Yasa¤›
Anayasa Madde 17 - Herkes, yaflama, maddi ve manevi
varl›¤›n› koruma ve gelifltirme hakk›na sahiptir. T›bbi
zorunluluklar ve kanunda yaz›l› haller d›fl›nda, kiflinin vücut
bütünlü¤üne dokunulamaz; r›zas› olmadan bilimsel ve t›bbi
deneylere tabi tutulamaz.
Kimseye iflkence ve eziyet yap›lamaz; kimse insan haysiyetiyle
ba¤daflmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz.
Bu hakk›n s›n›r› Ne?
•Meflru müdafaa,
•Yakalama ve tutuklama kararlar›n›n yerine getirilmesi,
•Bir tutuklu veya hükümlünün kaçmas›n›n önlenmesi,
•Bir ayaklanma veya isyan›n bast›r›lmas›,
(s›k›yönetim veya ola¤anüstü hallerde yetkili merciin verdi¤i
emirlerin uygulanmas› s›ras›nda silah kullan›lmas›na kanunun
cevaz verdi¤i zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme
fiilleri, birinci f›kra hükmü d›fl›ndad›r.)
Bu maddede hem yaflam hakk› hem de iflkence ve kötü
muamele yasa¤› düzenlenmektedir. Burada belirtilen s›n›rlamalar,
sadece yaflam hakk›na iliflkindir. Hiçbir s›n›rlama olmayan tek
hak iflkence yasa¤›d›r. ‹flkence ve kötü muamele ceza kanununda
suç say›lm›flt›r. ‹flkence sadece vücuda yönelik maddi iflkenceyi
de¤il, tehdit, hakaret gibi manevi iflkenceyi de kapsar. Bu
nedenle özellikle darp vb. iz olmayan manevi, psikolojik iflkence
söz konusu oldu¤unda, insan haklar› örgütleri ile iliflkiye geçmek
ve psikolojik duruma iliflkin uzman raporu almak, iflkence davas›
için son derece önemlidir.
18
 2-Kifli Özgürlü¤ü ve Güvenli¤i Hakk›:
Anayasa MADDE 19. - “Herkes, kifli hürriyeti ve güvenli¤ine
sahiptir...
Kifli özgürlü¤ü ve güvenli¤i hakk›, hiç kimsenin keyfi olarak
özgürlü¤ünden yoksun b›rak›lmamas› anlam›na gelir. Bu nedenle
kanunda aç›kça yaz›l› nedenlerle, makul bir flüphe olmadan ve
hakim karar› yokken, hiç kimse yakalanamaz, gözalt›na al›namaz
ve tutuklanamaz.
Hakim karar›n›n istisnas›:
•suçüstü hali
•veya gecikmesinde sak›nca bulunan hallerdir.
Bu durumda da cumhuriyet savc›s›n›n yaz›l› emri gereklidir.
Polis ancak polis oldu¤unu belirleyen belgeyi gösterdikten
sonra kiflilerden kimlik sorabilir. Genel kimlik sorgusu yap›lamaz.
Ne amaçla yap›ld›¤›n›n da aç›klanmas› gerekir. Kimli¤inizle ilgili
sorulara do¤ru cevap vermek zorundas›n›z.
Yakalanan veya tutuklanan kiflilere, yakalama veya tutuklama
sebepleri ve haklar›ndaki iddialar herhalde yaz›l› ve bunun
hemen mümkün olmamas› halinde sözlü olarak derhal, toplu
suçlarda en geç hâkim huzuruna ç›kar›l›ncaya kadar bildirilir.
Yakalanan veya tutuklanan kifli, tutulma yerine en yak›n
mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç yirmi
dört saat ve toplu olarak ifllenen suçlarda en çok dört gün
içinde hâkim önüne ç›kar›l›r. Kimse, bu süreler geçtikten sonra
hâkim karar› olmaks›z›n hürriyetinden yoksun b›rak›lamaz. Bu
süreler ola¤anüstü hal, s›k›yönetim ve savafl hallerinde
uzat›labilir.
Kiflinin yakaland›¤› veya tutukland›¤›, yak›nlar›na derhal
bildirilir.
Tutuklanan kiflilerin, makul süre içinde yarg›lanmay› ve
soruflturma veya kovuflturma s›ras›nda serbest b›rak›lmay›
isteme haklar› vard›r. Serbest b›rak›lma ilgilinin yarg›lama
süresince duruflmada haz›r bulunmas›n› veya hükmün yerine
getirilmesini sa¤lamak için bir güvenceye ba¤lanabilir.
19
 Her ne sebeple olursa olsun, hürriyeti k›s›tlanan kifli, k›sa
sürede durumu hakk›nda karar verilmesini ve bu k›s›tlaman›n
kanuna ayk›r›l›¤› halinde hemen serbest b›rak›lmas›n› sa¤lamak
amac›yla yetkili bir yarg› merciine baflvurma hakk›na sahiptir.
Bu esaslar d›fl›nda bir iflleme tâbi tutulan kiflilerin u¤rad›klar›
zarar, tazminat hukukunun genel prensiplerine göre, Devletçe
ödenir.”
Gözalt›ndayken flunlar› talep edebilirsiniz:
Avukat ‹steme Hakk›: Herhangi bir suçlamayla yakalanman›z
veya göz alt›na al›nman›z durumunda; soruflturman›n her hal
ve derecesinde bir veya birden fazla avukat›n hukuki yard›m›ndan
faydalanma hakk›na sahipsiniz. Zab›ta amir veya memurlar›nca
yap›lan sorgu iflleminde ancak bir avukat bulundurabilir, sonraki
savunmalarda ise ancak üç avukat bulundurabilirsiniz. Hangi
makam veya kifli taraf›ndan yap›l›rsa yap›ls›n soruflturman›n
her safhas›nda avukat›n›z›n sizinle görüflmesi, ifade alma ve
sorgu müddetince yan›n›zda bulunup, hukuki yard›mda
bulunmas› engellenemez veya k›s›tlanamaz. Maddi
yetersizliklerden dolay› avukat seçebilecek durumda olmam›z›n
halinde ise 'Barolar Birli¤i' taraf›ndan görevlendirilecek bir
avukat›n hukuki yard›m›ndan ücretsiz faydalanabilirsiniz.
Delil Toplatma Hakk›: ‹fadenizin al›nmas› veya sorgunuz
s›ras›nda üzerinizde yo¤unlaflan flüpheden kurtulmak gayesiyle
belirtece¤iniz konularda somut delillerin toplanmas›n› talep
edebilece¤inizin ve aleyhinize olan flüpheleri ortadan kald›racak
somut delilleri ileri sürme hakk›n›z›n oldu¤unun da hat›rlat›lmas›
zorunludur.
‹snad› Ö¤renme ve Susma Hakk›: Güvenlik görevlileri ile
Cumhuriyet Savc›s› taraf›ndan ifade al›nma ve hakim taraf›ndan
sorguya çekilmede; ne ile suçland›¤›n›z›n aç›kça belirtilmesi,
isnat edilen suçlamayla ilgili olarak susma hakk›n›z›n oldu¤unun
hat›rlat›lmas› da zorunludur. Gözalt› durumunda yan›n›zda bir
avukat bulunmuyorsa, güvenlik görevlilerine ifade vermek
yerine susma hakk›n›z› kullanman›z, ifadenizi hakim önünde
vermeniz savunman›z aç›s›ndan daha do¤ru olacakt›r. :Herhangi
bir nedenle al›nan ifadenin özgür iradenizle al›nm›fl ve ayn›
20 do¤rultuda kay›tlara geçirilmifl olmas› zorunludur. ‹radenizi
bask› alt›na alma, kötü davranma, iflkence, zorla ilaç verme,
yorma, aldatma, bedensel cebir ve fliddette bulunma, araçlar
vas›tas›yla cebir ve fliddet uygulama gibi iradeyi bozan,
istenmeyenleri söylemek zorunda b›rakt›ran bedeni veya ruhi
zorlama ile kanunlara ayk›r› herhangi bir eylem yap›lamaz.
Kanuna ayk›r› menfaat vaat edilemez. Bu tür yasak yöntemlerle
elde edilen ifadeleriniz r›zan›z olsa da delil olarak de¤erlen-
dirilemez.
3-Özel hayat›n gizlili¤i
Anayasa MADDE 20. - “Herkes, özel hayat›na ve aile hayat›na
sayg› gösterilmesini isteme hakk›na sahiptir. Özel hayat›n ve
aile hayat›n›n gizlili¤ine dokunulamaz.”
Millî güvenlik, kamu düzeni, suç ifllenmesinin önlenmesi,
genel sa¤l›k ve genel ahlâk›n korunmas› veya baflkalar›n›n hak
ve özgürlüklerinin korunmas› sebeplerinden biri veya birkaç›na
ba¤l› olarak, usulüne göre verilmifl hâkim karar› olmad›kça;
yine bu sebeplere ba¤l› olarak gecikmesinde sak›nca bulunan
hallerde de kanunla yetkili k›l›nm›fl merciin yaz›l› emri bulunma-
d›kça; kimsenin üstü, özel k⤛tlar› ve eflyas› aranamaz ve
bunlara el konulamaz. Yetkili merciin karar› yirmi dört saat
içinde görevli hâkimin onay›na sunulur. Hâkim, karar›n› el
koymadan itibaren k›rk sekiz saat içinde aç›klar; aksi halde, el
koyma kendili¤inden kalkar.”
Cinsel yönelimde özel hayat›n gizlili¤inin bir parças›d›r. Bu
nedenle cinsel yönelim nedeniyle ay›r›mc›l›k durumunda,
Anayasada düzenlenen özel yaflam›n gizlili¤i hakk›na dayan›labilir.
Bu hak ‹nsan Haklar› Avrupa Sözleflmesinin 8. maddesinde de
düzenlenmifl olup, cinsel yönelim nedeniyle ay›r›mc›l›k
durumunda, baflvurucular bu madde üzerinden ‹nsan Haklar›
Avrupa Mahkemesine baflvurmaktad›rlar.
4-Konut dokunulmazl›¤›
Anayasa MADDE 21. -Kimsenin konutuna dokunulamaz.
Millî güvenlik, kamu düzeni, suç ifllenmesinin önlenmesi,
genel sa¤l›k ve genel ahlâk›n korunmas› veya baflkalar›n›n hak
ve özgürlüklerinin korunmas› sebeplerinden biri veya birkaç›na
ba¤l› olarak; 21
 usulüne göre verilmifl hâkim karar› olmad›kça; yine bu
sebeplere ba¤l› olarak gecikmesinde sak›nca bulunan hallerde
de kanunla yetkili k›l›nm›fl merciin yaz›l› emri bulunmad›kça;
kimsenin konutuna girilemez, arama yap›lamaz ve buradaki
eflyaya el konulamaz. Yetkili merciin karar› yirmi dört saat
içinde görevli hâkimin onay›na sunulur. Hâkim, karar›n› el
koymadan itibaren k›rk sekiz saat içinde aç›klar; aksi halde, el
koyma kendili¤inden kalkar.
5-Din ve vicdan hürriyeti
Anayasa MADDE 24. - Herkes, vicdan, dinî inanç ve kanaat
hürriyetine sahiptir.
14 üncü madde hükümlerine ayk›r› olmamak flart›yla ibadet,
dinî âyin ve törenler serbesttir.
Kimse, ibadete, dinî âyin ve törenlere kat›lmaya, dinî inanç
ve kanaatlerini aç›klamaya zorlanamaz; dinî inanç ve
kanaatlerinden dolay› k›nanamaz ve suçlanamaz.
Bu hak vicdani ret yönünden kullan›labilecek olumlu bir
düzenleme içermektedir.
6- Düflünce ve kanaat hürriyeti
Anayasa MADDE 25. - Herkes, düflünce ve kanaat hürriyetine
sahiptir.
Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düflünce ve
kanaatlerini aç›klamaya zorlanamaz; düflünce ve kanaatleri
sebebiyle k›nanamaz ve suçlanamaz.
7- Düflünceyi aç›klama ve yayma hürriyeti
Anayasa MADDE 26. - Herkes, düflünce ve kanaatlerini söz,
yaz›, resim veya baflka yollarla tek bafl›na veya toplu olarak
aç›klama ve yayma hakk›na sahiptir. Bu hürriyet resmî
makamlar›n müdahalesi olmaks›z›n haber veya fikir almak ya
da vermek serbestli¤ini de kapsar. Bu f›kra hükmü, radyo,
televizyon, sinema veya benzeri yollarla yap›lan yay›mlar›n izin
sistemine ba¤lanmas›na engel de¤ildir.
Bu hürriyetlerin kullan›lmas›, millî güvenlik, kamu düzeni,
kamu güvenli¤i, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi
22
ve milleti ile bölünmez bütünlü¤ünün korunmas›, suçlar›n
önlenmesi, suçlular›n cezaland›r›lmas›, Devlet s›rr› olarak
usulünce belirtilmifl bilgilerin aç›klanmamas›, baflkalar›n›n
flöhret veya haklar›n›n, özel ve aile hayatlar›n›n yahut kanunun
öngördü¤ü meslek s›rlar›n›n korunmas› veya yarg›lama görevinin
gere¤ine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlar›yla s›n›rlanabilir.
Haber ve düflünceleri yayma araçlar›n›n kullan›lmas›na iliflkin
düzenleyici hükümler, bunlar›n yay›m›n› engellememek kayd›yla,
düflünceyi aç›klama ve yayma hürriyetinin s›n›rlanmas› say›lmaz.
8- Kamu Hizmetlerine Girme Hakk›
MADDE 70. - “Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakk›na
sahiptir. Hizmete al›nmada, görevin gerektirdi¤i niteliklerden
baflka hiçbir ay›r›m gözetilemez.”
Cinsel yönelim nedeniyle kamu hizmetine al›nmama söz
konusu olamaz. Anayasa bu konudaki ay›r›mc›l›¤a izin
vermemektedir.
9- Vicdani Ret Hakk› ve Vatan hizmeti
Anayasa MADDE 72. - Vatan hizmeti, her Türkün hakk› ve
ödevidir. Bu hizmetin Silahl› Kuvvetlerde veya kamu kesiminde
ne flekilde yerine getirilece¤i veya getirilmifl say›laca¤› kanunla
düzenlenir.”
Her ne kadar vicdani ret hakk› Silahl› Kuvvetler taraf›ndan
tan›nmay›p, her yetiflkin erkek zorla orduya al›nmakla beraber,
Anayasan›n yukar›daki hükmünde aç›kça ”Silahl› Kuvvetlerde
veya kamu kesiminde” denilerek, askere gitmek istemeyen
kifliler için, pek çok ülkede oldu¤u gibi kamu hizmetinde çal›flma
yükümlülü¤üne izin verilmektedir. Ancak Anayasan›n bu hükmü
dikkate al›nmamakta ve zorunlu askerlik uygulanmaktad›r.
Di¤er taraftan eflcinsellik, askerli¤e elveriflli olmayan hastal›k
olarak de¤erlendirilmektedir. Bu nedenle psikiyatri bölümünce
verilen eflcinsel raporu alan kifliler askerlik yapmazlar. Eflcinsel
oldu¤u halde bu raporu alamayanlar Askeri Yüksek ‹dare
Mahkemesinde dava açarak, askere elverifllilik raporunu iptal
ettirebilirler. 23
 lll. BÖLÜM
HAKLARIN KORUNMASI YOLLARI
Anayasa 36. madde:
"Herkes, meflru vas›ta ve yollardan faydalanmak suretiyle
yarg› mercileri önünde davac› veya daval› olarak iddia ve
savunma adil yarg›lanma hakk›na sahiptir."
Hak arama özgürlü¤ünün yayg›n iki kullan›m› vard›r. Birincisi
dilekçe hakk›n›n kullan›m›, ikinci ve daha yayg›n ve etkili olan›,
dava açma hakk›n›n kullan›m›. Bunarl›n d›fl›nda üçüncü bir yol
olarak uluslar aras› mekanizmalar gösterilebilir.
D‹LEKÇE HAKKININ KULLANILMASI
MADDE 74:Vatandafllar karfl›l›kl›l›k esas› gözetilmek kayd›yla
Türkiye'de kendileri veya kamu ile ilgili dilek ve flikâyetleri
hakk›nda yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne
yaz› ile baflvurma hakk›na sahiptir.Kendileriyle ilgili baflvurmalar›n
sonucu gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yaz›l› olarak bildirilir.Bu
hakk›n kullan›lma biçimi kanunla düzenlenmifltir.
1- TBMM ‹lgili Komisyonlara dilekçe verilmesi
2 - ‹dari Makamlara Baflvuru
(Bilgi Edinme Hakk› ‹l, ilçe ‹nsan Haklar› Kurullar›) .
Hakk› ‹hlal Edilen kifli, idari makamlara baflvurarak bilgi
isteyebilir, kamu görevlileri ile ilgili yak›nmada bulunabilir veya
idarenin sorumluluk alan›na giren bir hakk›n›n yerine getirilmesini
talep edebilir. Örne¤in, güvenlik görevlileri, belediye memurlar›
vs. idari görevlilerin davran›fllar› flikayet edilebilir, bunlar›n
davran›fllar› nedeniyle tazminat istenebilir veya ihlal devam
ediyorsa sonlanmas› istenebilir. Bilgi Edinme hakk› dilekçe
hakk›n›n özel bir biçimidir. Bilgi Edinme yasas›na göre, idare
ilgili kiflilere 15 gün içerisinde, s›r niteli¤inde ve devletin
güvenli¤ine iliflkin konular d›fl›nda, istedi¤i bilgileri vermek
zorundad›r. Süresi içerisinde cevap verilmemesi veya eksik
cevap verilmesi halinde Bilgi Edinme Üst Kuruluna itiraz edilebilir,
buradan da sonuç al›namad›¤›nda idare mahkemelerine dava
aç›labilir.
24
 DAVA HAKKI
Devlet ‹hlal Etmiflse
1- ‹dari Dava
2-Ceza Davas›
Kifliler ‹hlal Etmiflse
1-Özel Hukuk Davas›
2- Ceza Davas›
Devlet ‹hlal Etmiflse: Hakk›n koruyucusu olmas› gereken
devlet ço¤u zaman hakk›n ihlalcisi olur. Bu durumda devlet,
yani devleti temsil eden kurum ve kiflilerin ifllemlerine de dava
aç›labilir. Örne¤in, haks›z arama yapan polisin ifllemi nedeniyle
‹çiflleri bakanl›¤› aleyhine tam yarg› (tazminat) davas› aç›labilir.
‹dari Yarg›: Devletin eylem ve ifllemlerine karfl› iptal ve tam
yarg› (tazminat) davas› aç›labilir. ‹dare Mahkemesine baflvuru
süresi ifllem ve eylemin ö¤renilmesinden itibaren 60 gündür.
Verilen karara karfl› 30 gün içerisinde Dan›fltay'a temyiz için
baflvurulur.
Ceza Yarg›s›: Devlet görevlilerinin suç teflkil eden eylemleri
nedeniyle haklar›nda ceza davas› aç›l›r. Kötü muamele, hakaret,
ay›r›mc›l›k uygulamalar› vs gibi ayn› zamanda suç teflkil eden
eylemleri nedeniyle kamu görevlileri hakk›nda ceza davas›
aç›labilir. Ceza davas›n› savc›lar (flikayete ba¤l› hakaret, tehdit
gibi suçlar hariç) kendili¤inden açmak zorundad›r. Ancak
savc›lar›n ifllem bafllatmas› için ihbar veya suçtan zarar gören
kiflinin suç duyurusu dilekçesi vermesi gerekmektedir. Ancak
kamu görevlileri hakk›nda, görevleriyle ilgili suçlarda amirlerinin
yarg›lama konusunda izin vermesi koflulu vard›r. ‹zin verilmemesi
halinde bu karara, idari yarg›da itiraz edilebilir.
Kifliler ‹hlal Etmiflse: Kifliler, hukuk (Adli) mahkemelerinde,
haklar›n› ihlal eden kifliler aleyhine dilekçe ile baflvurarak dava
açabilirler. Suç ifllenmesi durumunda cumhuriyet savc›lar› dava
açar. Suçtan zarar gören dilekçe ile baflvurarak ceza davas›na
kat›labilir.

25
 Herhangi Bir Cinsel Sald›r› Yaflad›ysan›z...
Ne yapmal›?
Cinsel sald›r› çok yönlü bir fliddet biçimidir. fiiddetin niteli¤i
ve a¤›rl›¤›n›n belirlenmesi, sald›rgan›n kimli¤i ile ilgili verile¬rin
derlenmesi ile; sald›rgan›n bu eylemi yinelemesinin önü¬ne
geçilmesi yönünde önemli bir ad›m at›labilir. Sald›r›n›n sonuçlar›
psikolojik durumunuzda, bedeninizde, giysileriniz¬de görülebilir,
izlenip kayda geçirilmelidir. Bu izlerden sald›r›ya ve sald›rgana
dair bilgilere ulaflmak ve bu bilgilerin adli makamlarca
kullan›lmas› sa¤lanabilir.
Cinsel sald›r› sonucu ortaya ç›kabilecek bu izler bu nedenle
önemlidir. Ne var ki bu izler vücudun kendi kendini onarmas›
nedeniyle geçici izlerdir. Bu nedenle bu izlerin h›zla ve her¬hangi
bir de¤iflikli¤e u¤ramadan belgelenmesi gerekmekte¬dir. Bu
belgeleri hukuki bir ifllem için kullanma seçiminizi daha sonra
yapabilirsiniz. Örnekleme yap›lm›fl olsa dahi bu bilgi ve belgeleri
kullanmayabilir ve hukuki ifllemlerden vazgeçebilirsiniz.
Cinsel fliddetin etkileri:
•Fiziksel etkiler: Ac›, a¤r›, yaralanma, bulant›, kusma - bafla¤r›s›,
kanama.
•Duygusal/psikolojik etkiler: fiaflk›nl›k, inkar, k›zg›nl›k,
tedirginlik, depresyon - sosyal geri çekilme donukluk, duyars›zl›k,
kabuslar, sald›r›y› tekrar yafl›yor gibi hissetme (flashback) -
unutkanl›k, dikkatini yo¤unlaflt›rma zorlu¤u.
•Cinsel Sorunlar: Cinsellikten kaç›nma, i¤renme ve cinsel
iste¤in ve ilginin azalmas›.
•Uyum bozuklu¤u: Güvenlik kayb›, suçluluk, utanç, intihar ve
ölüm düflünceleri, alkol - madde kötü kullan›m›, kendine zarar
verme davran›fl› (kesme, yakma ve benzer flekillerde can›n›
ac›tma)
•Bedensel etkiler: Afl›r› uyan›kl›k, tedirginlik, uykusuzluk,
abart›l› korkma refleksi (s›çrama), yeme bozuklu¤u.
Sald›r›ya u¤ray›nca ne yapacaks›n›z?
•Y›kanmay›n,
26
 •Difllerinizi f›rçalamay›n, a¤z›n›z› çalkalamay›n,
•Tuvalet ihtiyac›n›z› mümkün oldu¤unca muayene olduktan
sonraya erteleyin,
•Saç›n›z› taramay›n,
•Giysilerinizi de¤ifltirmeyin,
•Muayeneye giderken yan›n›za yedek temiz çamafl›r ve giysi
al›n,
Hukuki bir ifllem halinde ise, polis karakoluna ya da Cumhuriyet
Savc›l›¤›na do¤rudan dilekçe ile baflvurun.
‹zlerin de Korunmas› Gerekli
Cinsel taciz ve tecavüzün ispat›nda kullan›lacak izlerin
korunmas› ve saklanmas› için yap›lacaklar ise flunlar:
•Saçlar›n›z› kullan›lmam›fl bir tarak ile beyaz bir ka¤›t üzerine
taray›n. Ka¤›d›n üzerine kimlik bilgileriniz, örnek al›nan bölge
(saç, vücut k›llar›, t›rnak içi vb), tarih, saat yaz›lmas›n› sa¤lay›n.
•El t›rnak aralar›n›z› tahta bir kürdanla ayr› bir beyaz ka¤›t
üzerine temizleyin. Bilgileri ayn› flekilde kaydettirin.
•Giysilerinizi büyük bir ka¤›t üzerinde durarak ç›kar›n ve tek
tek paketlenmesini sa¤lay›n. Paketleme için ka¤›t torba
kullan›lmal›d›r. Bilgileri ayn› flekilde kaydettirin.
•Giysileriniz ›slaksa paketlenmeden önce kurumas›
sa¤lanmal›d›r.Genital bölge k›llar›n› ayr› ve temiz bir tarakla
beyaz ka¤›t üzerine tarayarak üzerine bilgileri kaydettirin.
•Vücut k›llar›n›z› ayr› tarakla tarayarak ayn› ifllemlerin yap›lma-
s›n› sa¤lay›n.
•Vücudunuzda sald›rgan›n vücut s›v›lar›n›n (tükürük, meni
vb.) süründü¤ü k›s›mlar var ise serum fizyolojik ile ›slat›lm›fl
pamuk sar›l› bir çubuk ile her lekeden ayr› örnek al›narak üzerine
bilgilerin kaydedildi¤i ayr› steril cam tüpler içine konulmas›n›
sa¤lay›n.
•A¤z›n›z› saf su ile çalkalayarak kapakl› bir kaba aktar›n, (oral
sekse zorland›ysan›z)
•Vücudunuzdaki tüm izlerin (çürük, s›yr›k, y›rt›k, kesik vb) 27
 kaydedilmesini ve mümkünse muayene numaran›z› gösterecek
biçimde foto¤raflanmas›n› sa¤lay›n.
•Genital bölge muayenesinde tüm izlerin kaydedilmesini
sa¤lay›n. Foto¤raflar›n›n çekilmesini isteyin.
•Genital bölgeden sald›rgan›n vücut salg›lar›n›n araflt›r›labilmesi
için ucuna pamuk sar›l› çubuklarla sürüntü ad› verilen örnekler
ald›r›n ve steril cam tüplerde korunmas›n› sa¤lay›n.
•Kurumufl olabilecekleri göz önünde bulundurularak d›fl
yüzeydeki sürüntüler serum fizyolojik ile ›slat›lm›fl pamuklu
çubuklarla al›nmal›d›r.
* Psikiyatrik muayenenizin yap›lmas›n› isteyin, fliddete maruz
kalma ile ba¤lant›l› olabilecek bulgular›n de¤erlendirilmesini
sa¤lay›n
Hukuki bir ifllem yapt›rmay› düflünüyorsan›z:
Polis karakoluna baflvurabilirsiniz,
Cumhuriyet Savc›l›¤›'na baflvurabilirsiniz,
Herhangi bir sa¤l›k kurulufluna baflvurarak, yap›lacak muayene
sonuçlar›yla birlikte yasal bildirimin sa¤l›k kuruluflunca
yap›lmas›n› isteyebilirsiniz.
Karakola yapaca¤›n›z baflvurularda herhangi bir zorlukla
karfl›lafl›yorsan›z savc›l›¤a do¤rudan kendiniz baflvurabilirsi¬niz.
Böyle bir durumda dilerseniz ilgili memurun ad› soyad› ve e¤er
alabiliyorsan›z sicil nosunu (yaka numaras›) alarak flikayette
bulunabilirsiniz. Böylesi bir durumda görevi ihmal gibi disiplin
suçlar›n› ortaya ç›karabilirsiniz.
Hukuki ifllem yap›lmas› konusunda karars›z, kayg›l› iseniz:
Sa¤l›k kurulufluna baflvurdu¤unuzda yasal bildirimde
bulunulmas›n› istemedi¤inizi bildirin,
Bulgular›n t›bben belgelenmesini istedi¤inizi, bildirim için
karar›n›z› daha sonra verece¤inizi aktar›n. Hekiminizle soru ve
sorunlar›n›z› aç›kl›kla paylafl›n. Hekimlerin hasta s›rr› saklama
yükümlülü¤ü bulunmaktad›r, unutmay›n.
Özellikle aile içi fliddet olaylar›nda kad›nlar, yaflad›klar› fliddet
28
olaylar›n› etrafl›ca anlat›lan raporlarla belgelemekteler. Benzer
flekilde aile içi ensest iliflkiye dair yaflanan fliddet olaylar›nda
da bu tip raporlar son derece yararl›d›r.
Sa¤l›k kurulufluna baflvurdu¤unuzda derhal kay›t defterine
ad›n›z›, baflvuru sebeplerinizi ve saatini kay›t ettirin.
Konuya duyarl› olmayan görevlileri hassasiyetiniz konusunda
mutla¬ka uyarmal›s›n›z.
Tüm flikayetlerinizi sebep göstermenize gerek olmad›¤›n›
bilerek tek tek tarif edin.
Fiziksel flikayetler gibi psikolojik durumunuzu da belgelendirin.
Bu da son derece önemlidir. Ald›¤›n›z raporlar sizde ve
baflvurdu¤u¬nuz sa¤l›k kuruluflunda kalacakt›r. Bu nedenle
çekinmeyin. Raporlar›n›z› kullanmak istedi¤inize karar verdi¤iniz
her anda kullanabilirsiniz. Bu belgelerde zaman afl›m› gibi bir
durum yoktur.
Size yard›mc› olmayan ve görevini yerine getirmeyen polisleri
Cumhuriyet Savc›l›¤›'na flikayet edebilece¤iniz gibi, görevini
yerine getirmeyen sa¤l›k personellerini de Tabipler Odas›'na
flikayet edebilirsiniz. Al›nacak disiplin cezalar› tahmininizden
çok daha önemlidir.
Sa¤l›n›z için;
Cinsel yolla bulaflan hastal›klar›n önlenmesi için mikrobiyolojik
incelemelerin yap›lmas›n› isteyin. Gerekli koruyucu ilaçlar›n›z›
kullan›n.
fiiddetin psikolojik etkilerini azaltmak için psikolojik yard›m
al›n.
Yaflad›¤›n›z bu olaydan dolay› içinize kapanmay› de¤il,
arkadafllar›n›zla, dostlar›n›zla bunu paylaflmay› seçmelisiniz.
Göreceksiniz bekledi¤inizden çok daha büyük bir destek alacak
ve daha kolay bu psikolojiden kurtulacaks›n›z.
Cinsel Sald›r› s›ras›nda yap›lmas› gerekenler bölümü,
Cinsel E¤itim, Tedavi ve Araflt›rma Derne¤i (CETAD), "Kad›n›n
Cinselli¤i Dosyas›ndan al›nm›flt›r.
fiiddet sonras› ortaya ç›kabilecek psikolojik tepkiler
29
 Yo¤un korku ve çaresizlik hissetme, dehflete kap›lma,
Duygusal tepki ve ba¤lanma hislerinin azalmas› veya yok
olmas›,
Çevresinde ne olup bitti¤ine dair ilginin azalmas›,
Yaflamsal gerçekli¤i de¤erlendirmede kopmalar›n meydana
gelmesi,
Kiflilik yap›s›nda çözülmeler olmas›,
Haf›za bozukluklar›n›n bafllamas› (yaflanan fliddet olay›n›n
büyük k›sm›n› hat›rlayamama),
Yaflanan fliddet olay›n›n adeta hiç hat›rdan ç›kmamas› ve
tekrarlayan görüntüler, düflünceler, kabuslar, ilüzyonlar fleklinde
olay›n tekrar tekrar yaflanmas›. Olay›n tekrarlayaca¤› hissini
tafl›ma ve olay› ça¤r›flt›ran uyaranlar karfl›s›nda strese girme,
Normalin d›fl›nda fizyolojik tepkilerin varl›¤› (ifltah ve uykunun
bozulmas› vb.) ve ruh halinin vücut flikayetleri fleklinde ortaya
ç›kmas› (a¤r›lar, terleme, titreme nöbetleri, bay›lma hissi vb.),
Olay› hat›rlatan ve olaya benzeyen her durum, kifli, faaliyet,
sohbet, düflünce ve histen uzak durulmas›,
Belirgin kayg› belirtileri tafl›ma ve uyaranlara tepki düzeyinde
bozulma (konsantrasyon bozuklu¤u, afl›r› tepkisellik, yerinde
duramama vb.),
Sosyal iliflkiler, ifl ve di¤er önemli alanlarda uyum bozuklu¤u,
Aile fertlerine ve yak›n arkadafllara olaydan sözetme güçlü¤ü,
Ani öfke patlamas›,
Gelece¤e dair olumlu beklentilerin azalmas›,
Ölüm düflüncelerinin varl›¤›,
Olaydan kendini sorumlu tutma ve artm›fl suçluluk hisleri,
fiiddet ma¤durunun, fliddet uygulayan›n kimli¤i ile özdeflleflerek
kendisinin de fliddet uygular hale gelmesi.
fiiddet Sonras› Yap›lmas› Gerekenler!
E¤er bu belirtilerin baz›lar›n›n sizde oldu¤unu düflünüyorsan›z,
30
psikolojik destek alman›z ve gere¤i halinde bir psikiyatri
uzman›na baflvurman›z çok yararl›d›r. Bu belirtiler ciddiye
al›nmas› gereken sorunlard›r. Ancak, yaflam›n›z› yeniden kontrol
alt›na alabilmek amac›yla girdi¤iniz mücadelede YALNIZ
olmad›¤›n›z› B‹LMEL‹S‹N‹Z,
Yaflad›¤›n›z fliddet olay›n› güvendi¤iniz yak›n arkadaflla¬r›n›zla
paylafl›n. Yaflad›¤›n›z fliddet konusunda, Kaos GL ve
Lambdaistanbul ile ba¤lant›ya geçebilir ve destek isteyebilirsiniz
çekinmeyin. Unutmay›n korkunuz olay›n tekrar›n› önleyemez.
Olay›n tekrar› sizin mücadele gücünüzle do¤rudan iliflkilidir,
fiiddet olay›nda kendinizi sorumlu tutmay›n,
fliddet ma¤duru kifli ile ilgilenirken,,.
Kiflinin "NEDEN BEN?" sorusunu sormas›na neden olmay›n!
"Sana demifltim, dedi¤imi yapsayd›n, o saatte orada ne iflin
vard›?" gibi söylemlerden kaç›n›n.
"Oldu, geçti" gibi laflarla geçifltirmek yerine dinleme¬yi deneyin!
Bazen bir sar›lma bin söze bedeldir!
Hukuki Prosedür
Yaflad›¤›n›z fliddet olay›n›n suç olmas›ndan dolay›, suçlular›n
takibi, yarg›lanmas› ve cezaland›r›lmas› elbette ki en önemli
görevlerimiz¬dendir. Bu görevi sadece kamu için de¤il ayn›
zamanda kamunun bir parças› olan kendimiz için de yapmak
durumunday›z. Ne var ki görünmez bir topluluk olan eflcinsel
camia, yaflad›¤› fliddet olayla¬r›n› saklamakta, olay›n cinsel
kimlikten ötürü meydana geldi¤ini belirtmemekte ve olay› adî
bir fliddet olay› olarak göstermektedirler. Yaflanan herhangi bir
suçta yap›lmas› gereken ilk fley güvenli¤inizin sa¤lanmas›d›r.
Güvenli¤inizi sa¤lad›ktan sonra sa¤l›k durumunuzu düzeltmeli
akabinde (veya s›ras›nda) olay› adlî makamlara aktarmal›s›n›z.
Bu yüzden olay›n yafland›¤› yere en yak›n kolluk kuvvetine
baflvurmal›s›n›z. E¤er merkezi bölgelerdeyse polis karakollar›na,
e¤er k›rsal ise jandarma noktalar›na baflvurulmal›d›r. E¤er olay
mahallinden güvenlik nedeniyle uzaklaflman›z gerekiyorsa baflka
bir noktadan da baflvurabilirsiniz, ancak ço¤u kez olay mahallîne
bakan karakola sevk edilirsiniz. Olay mekân›na en yak›n 31
 mesafe¬deki karakola baflvurulmas›n›n pratik birkaç yarar›
vard›r. Öncelikle olay mahallinde yap›lacak araflt›rmalar için
zaman kayb› yaflanmaz, zanl›/suçlu ve suç delillerinin
toparlanmas› kolay olacakt›r. Yine örne¤in e¤er zanl› ya da
zanl›lar daha önce de benzer suçlar ifllemiflse polis daha bilinçli
olacakt›r.
Polis ça¤r›lmas› veya karakol baflvurular›nda gerekli raporlar›n
eksiksiz ve do¤ru düzenlenmesi sa¤lanmal›d›r. S›radan bir gasp
olay›nda nas›l ki cinsel yönelim bilgisi verilmiyorsa bu tip
olaylarda da cinsel yönelimimizi aç›klamak zorunda de¤iliz.
Bize göre yöneli¬minizi aç›klaman›z ve bundan dolay› fliddet
gördü¤ünüzü belirtme¬niz en do¤ru olan›d›r. Bu bilgi özel bir
bilgidir ve aleyhinizde kullan›¬lamaz. Cinsel yönelim fliddeti
mazur gösterecek bir fley de¤ildir. Öncelikle cinsel
yöneliminizden dolay› bu tür bir olay yaflad›¤›n›z fikrini kafan›zdan
ç›kar›n. Suçluluk psikozundan ç›kt›¤›n›z anda daha güçlü
oldu¤unuzu hissedecek ve haklar›n›z› sonuna kadar
savunabileceksiniz. fiiddetin hiç bir mazereti yoktur. E¤er cinsel
yöneliminizi aç›klad›ktan sonra polisten rahats›z edici bir tav›r
gö¬rürseniz konuya müdahale edip ilgili memuru flikâyet
edebilirsiniz.
Polisin temel görevi, âmiri olan Cumhuriyet Savc›l›¤›'na olay›
anla¬tan raporlar› (tutanak) düzenlemektir. Bu süreçte
yarg›layamaz, raporu düzenlemeyi geçifltiremez, reddedemez
(görevi ihmal). Karakola baflvurdu¤unuzda derhal saati, olay
mekân›n›, hat›rlaya¬bildi¤iniz bütün detaylar› kayda geçirtin.
Bu bilgiler ileride e¤er isterseniz çok yararl› olacakt›r. Haz›rlanan
raporun numaras›n› kendinize de alarak takibini yapabilirsiniz.
Raporunuzu haz›rlatt›k¬tan sonra konuyu derhal bir avukatla
görüflün. E¤er görevli memur kimli¤inizden dolay› size kötü
muamele yap›yor ve/veya görevini yapm›yorsa, örne¤in sizi
vazgeçirmeye çal›fl›yorsa derhal yaka numaras›n› al›n ve
Cumhuriyet Savc›l›¤›'na verilmek üzere flikâyet belgesi
düzenleyin. Çekinmenizi gerektiren bir durum yoktur ve bu
dilekçe son derece cayd›r›c› bir rol oynamaktad›r.
E¤er herhangi bir anlaflmazl›k varsa, örne¤in kavga, yaralama
vb. bu durumda polis sizi derhal gözalt›nda tutmak isteyecektir.
32
Polisin buna yetkisi bulunmaktad›r. Gözalt› süresince haklar›n›z›n
korun¬mas› aç›s›ndan derhal bir avukat talep edebilirsiniz. E¤er
avukat tutacak durumda de¤ilseniz Barolar›n CMK Servisi'nden
avukat talep edebilirsiniz.

33
 CMK Servisi:
Ceza Muhakeme Kanunu'na binayen hizmete soktu¤u bir
servistir. Temel olarak gözalt›na al›nan vatan¬dafllar›n haklar›n›n
korunmas› amac›yla kurulmufltur. Bu hak CMUK yasas›yla
güvence alt›na al›nm›flt›r ve baro taraf›ndan karfl›lanmaktad›r.
Haz›r bir faks metni bulunmakta ve bu belge doldurularak
avukat temini sa¤lanmaktad›r.
Bu noktada bir de uyar›m›z var. CMUK Servisi polis taraf›ndan
göz¬alt›na al›nan vatandafllar›m›z için hizmet veren bir servis.
Bu amaç d›fl›nda kullan›lam›yor. Örne¤in bir gasp sonras›
avukat talebinizi karfl›lam›yor. Ama yine de ücretsiz hukuki
destek ve avukat deste¤i sa¤layabiliyorlar.
Broflürdeki bilgilerin sizin durumunuz için yeterli olmad›¤›n›
düflünüyorsan›z:
Kaos GL'nin Gönüllü avukatlar›na ulaflmak için:
hukuk@kaosgl.org - lgbthaklari@gmail.com
adreslerine mail atabilir
Hafta ‹çi 10:00-18:00 aras›nda
Kaos GL'yi arayabilirsiniz: 0312 2300358
‹nsan Haklar› ‹hlallerine Sessiz Kalmayal›m
Ankara, ‹stanbul ve ‹zmir'deki eflcinsel örgütler, gey, lezbiyen,
biseksüel, travesti ve transeksüel (LGBT) bireylerin yaflad›klar›
insan haklar› ihlallerini kay›t alt›na al›yor. Örgütler ayr›mc›l›k
ve fliddete maruz kalan LGBTT bireylere sesleniyor: “Gelin hep
birlikte bunu de¤ifltirelim, bizlere yönelik ayr›mc› tutumlar›
deflifre edelim.”
“Bütün eflcinsel bireyleri yaflad›klar› insan haklar› ihlallerini
anlatmaya ça¤›r›yoruz. fiimdiye kadar, 'ne olacak, ne ifle
yarayacak' dedik ve sessiz kalmay› seçtik belki. Bizim bu
sessizli¤imiz, bize karfl› uygulanan ayr›mc›l›klar›n yok
say›lmas›na, yaflad›¤›m›z ihlallere yönelik hiçbir kayd›n
tutulmamas› da haklar›m›za sahip ç›kamamam›za neden oldu.
Gelin hep birlikte bunu de¤ifltirelim, LGBTT bireyler olarak
34 bizlere yönelik ayr›mc› tutumlar› deflifre edelim.”
 Bugüne kadar eflcinsel bireyler u¤rad›klar› her türlü ayr›mc›l›k
ve fliddet karfl›s›nda yaln›zca eflcinsel örgütlerle iletiflime girdiler.
Örgütler ise bu bilgileri ya düzenli olarak tutamad› ya da “olay
döngüsü” içinde veri sa¤layabilecek önemli noktalar› atlayarak
kaydetti. Tutulan kay›tlara da daha sonra geri dönemedi ve
süreci izleyemedi. Eflcinsel örgütler bir yandan insan haklar›
alan›nda mücadele verdi¤ini dile getirirken, eflcinsel bireylerin
yaflad›klar› ihlallerle ilgili sorulan sorulara genellikle al›fl›lm›fl,
ezberlenmifl yan›tlar veriyor, “Geçen sene kaç ihlal yafland› ve
ihlallerin da¤›l›m› nas›ld›?”, “En çok hangi hak ihlal ediliyor?”
gibi sorular› da yan›ts›z b›rak›yordu. Bunun yan›nda di¤er insan
haklar› örgütleri de eflcinsel ma¤durlarla sistematik bir flekilde
ilgilenmiyorlar ve onlar›n sorunlar›na iliflkin insan haklar›
mekanizmalar›n› etkin kullanm›yorlard›.
Kaos GL, Kaos GL ‹zmir, Pembe Hayat ve Lambdaistanbul
dernekleri bütün bu eksikleri ve ihtiyaçlar› göz önünde
bulundurarak “‹nsan Haklar› Mekanizmalar›n›n LGBTT Bireyler
için Etkin Kullan›m›” adl› projede birlikte çal›flmaya bafllad›lar.
Bütün bu sorunlar› çözmeye yönelik haz›rlanan bu projeyle,
eflcinsel örgütlerin kapasitelerini art›rarak ulusal ve uluslararas›
insan haklar› mekanizmalar›n› etkin olarak kullanmalar›n›
sa¤lamak ve eflcinsel bireylere yönelik ihlalleri kay›t alt›na
almak, izlemek ve raporlaflt›rmak amaçlan›yor.
Ankara'da Kaos GL ve Pembe Hayat, ‹zmir'de Kaos GL ‹zmir
ve ‹stanbul'da Lambdaistanbul dernekleri eflcinsel bireyleri
yaflad›klar› insan haklar› ihlallerini anlatmaya ça¤›r›yor.
‹letiflim için: lgbtthaklari@gmail.com

35
 HUKUK HATTI
Eflcinsel oldu¤um için'le bafllayan ve u¤rad›¤›m›z haks›zl›klarla
biten cümleler. Bu cümleleri kurmaktan yorulup s›k›ld›ysan›z
ve haklar›n›z› ö¤renecek bir kap› ar›yorsan›z Kaos GL'nin hukuk
dan›flma hatt› hizmetinizde!
Ücretsiz yararlanabilece¤iniz hat, eflcinsel oldu¤unuz için
karfl›laflt›¤›n›z haks›zl›klara hukuksal çözümler bulmak amac›yla
yan›n›zda olacak. Kaos GL'nin uzman avukatlar›ndan oluflan
bir ekip sorular›n›za do¤ru yan›t vermek için çal›flacak.

Destek almak istedi¤iniz tüm hukuki sorular›n›z için adres:

hukuk@kaosgl.org

36
 KAOS GL MUHAB‹RLER‹N‹ ARIYOR!
Kaos GL gönüllü muhabir ve yazarlarını arıyor!
Kaos GL web sitesi ve dergisi Türkiye'nin ve dünyanin eflcinsel
gündemini takip ederken sanal alemde eflcinsellerin belle¤i
olmayı sürdürüyor. Sen de bu belle¤e katkıda bulunmaya ne
dersin?
Bunun için ne mi yapabilirsin? Pek çok ?ey...
Yasadı¤ın fiehrin anlatılmayan öykülerini, güncelerinin sır
gibi saklanan tanıklıklarını, izledi¤in bir filmin, okudu¤un bir
kitabın a¤zında bıraktı¤ı tatlı ya da acı tadı anlatarak
bafllayabilirsin mesela. Unutmayalım ki bizler için sıradanlaflmıfl
olan olaylar da haber de¤eri taflıyabilir.
Ya da medyada gördü¤ün, duydu¤un, okudu¤un madi sözleri,
kiflileri bize 'ihbar' edebilirsin.
fiiirlerini, öykülerini, çekti¤in foto¤raflarını web sitemiz
aracılı¤ıyla görücüye çıkarabilirsin.
Aklına, kalemine gelip de nerde yayınlayaca¤ını bilemedi¤in
pek çok fiey...
Haber ve yazılarını e-posta, mektup ya da faks yoluyla
gönderebilirsin.
Yerel gey-lezbiyen muhabir a¤ı için editor@kaosgl.org adresine
mail atmanız yeterli...
Gazi Mustafa Kemal Bulvar› 29/12
Demirtepe / K›z›lay - ANKARA
Tel: (0090) 312 230 03 58 / 12
www.kaosgl.org