ANKARA N ^ VERS ^ TES ^^ILAHIYAT FAKLTES ^^ YAYINLARI CIX

Ebii'l-esasen 'Ali b.

el-Ba ^ dAdI

MUHYIDD ^ N ^ BN UL-`ARAB ^ 'N ^ N MENKABELER ^^

(ed-Durr u-Semin fi Men4ib i ^ - ^ eyh Muhyiddin)

evirenler Dr. Abdulkadir ^ ener Dr. M. Rami Ayas

ANKARA UNIVERS/TES/ /LkIliYAT FAKULTES/ YAYINLARI

CIX.

Ebl-esasen 'AH b. IbrW ^im

el-Ba ^ dMi

MUHY ^ DD ^ N ^ BN UL-`ARABN ^ N MENKABELER ^^

(ed-Durr u ^ -Semin, fi Men4ib i ^ - ^ eyb. Mubyiddin)

evirenler

Dr. Abdulkadir ^ ener Dr. M. Rami Ayas

Bu eser, Trke'ye, Dr. ^ alln^ ddin el- Muneccid'in, "Ment^ labu ^ bn cArabl" ad ^yla 1959 yilmda Beyrut'da yay ^nlad ^^^^edition critique'den evrilmi ^ tir.

ANKARA tNIVERSITESI BASIMEV ^^ ANKARA 1972

^ ^ NDEK ^ LER
Sahife

evirenlerin Onsz Metni Yay ^nlayan^n Onsz Yazman ^n Tavsifi ^ nceleme Metodumuz

5 7 14 15

ED-DURR US-SEMIN FI MEN A.R ^ B ^^ - ^ EYI-J MUI^ Y ^ DDIN 17 = ^ NCI BLM ^ bn ul-cArabi'nin I3lleri Birinci Zmre ^ kinci Zmre nc Zmre ^ KINCI BLM Szleri ve Eserleri Mstensihin ifadesi Transkripsiyon Alfabesi 20 20 23 30 35 37 37 63 64

EV ^ RENLER ^ N NSZ

^ bu ul- 'Arab!, ^ phesiz ki, Islam kltr evresinin yeti ^ tirdi ^ i en nde gelen karizmatik ^ ahsiyetlerden biridir. O, zellikle Anadolu'daki kltr hayat ^n ^ , Tasavvuf cereyanlarnu yzy ^llardan beri kuvvetle etkilemi ^^bulunmaktad ^ r. Gnmzde ise O'nun etkisinin -t ^pk^^ byk mutasavv ^ f ve ^ air Mevlana Celleddin Rmi. gibi- Islam aleminin d ^^^na ta ^ makta oldu ^ unu gryoruz. Bu kitab ^^edition critique olarak yay ^ nlayan Dr. Salhuddin el-Muneccid'in belirtti ^ i ara ^ t ^rmac ^lar d ^^^ nda Toshihiko Izutsu ile Nihad Keklik'i de zikredebilir; hatt, Peter L. Berger ve Thomas Luckmann gibi de ^ erli bilgi ve din sosyologlarm ^n da baz ^^eserlerinde bu byk Islam mutasavv ^ f ve filozofunun kendilerine etkisini dile getirdiklerini syleyebiliriz. Elinizdeki bu kk eser, ^ bu ul- (Arabi hakk ^nda geli ^ igzel yaz ^lm^^^bir menkabe kitab ^^de ^ ildir. Okuyucu burada, daha ok Ibu ul-cArabi etraf ^ nda insanlar aras ^^birtak ^ m ili ^ ikleri, eki ^ meleri, O'nun ^ retisine kar ^^^biribirinden farkl ^^davran ^^ lar ^^bulacakt ^r. Eser, bu byk ^ ahsiyetle ilgili bir kaynak kitap olmak durumu yan ^nda, yurdumuzda Ibn ul-cArabi etraf ^nda geli ^tirilecek olan ilmi ara ^ t ^rmalara da bir katk ^ s ^^olaca ^^^d ^ ncesiyle dilimize evrilmi ^ tir Dolay ^siyle, yay ^nlanmas ^ n ^^sa ^layan Fakltemiz Dekan ^^say ^n Prof. Dr. Ne ^ 'et a ^ atay ile Yay ^ n Komisyonu'nun say ^n yelerine; titizlikle bas ^lmasma emek veren Ankara niversitesi Bas ^ mevi'nin say ^ n grevlilerine iten te ^ ekkrlerimizi sunmakla k ^van duymaktay ^ z. Ankara niversitesi ilahiyat Fakltesi, Ocak 1972 M. Rami Ayas Abdulkadir ^ ener

METN ^^YAYINLAYANIN NSZ

Feylesof mutasavv ^f ^ bn. ul- 'Arab', asl ^nda Endlslii olup, bir bak ^ma

^ aml^^ da say ^l ^r. O, ^ sl dm Ta ^ avvuf Felsefesi ^ ahsiyetlerinin en byklerindendi. Ona, Tasavvufun felsefesini yapmada yard ^ mc ^^ olan yksek bir ak^l, parlak bir anlay ^^ , yarat ^ c ^^bir hayl, co ^ kun bir duygu, derin bir ilim, geni ^^bir ufuk, hkm ^ karma, kar ^^la ^ t ^rma ve delil gsterme bak ^m^ ndan byk bir kudret verilmi ^ ti Bylece O, ^ ahsiyetinin derin izlerini ta ^^ yan zel bir meslek kurmu ^ , e ^ itli mensublar ^^bulunan bir okul meydana getirmi ^ , kendisinden nce veya sonra gelen filozof mutasavv ^flar ^n o ^ unun gcnn stnde yzlerce eser yazm ^^ t ^r. ^ lmi, O'nu vandet-i vcdd'a gtrm ^ , bu gr ^ Kur'dn, ^ladls ve I/m-i Ke/r ^ m'dan, Yeni Eflatunculuk, Stoactl ^ k ve benzerleri gibi e ^ itli felsefi kaynaklardan, kendisinden nceki mutasavv ^flarm, Z dhiriye ve B t ^ niye gibi bz ^^ ^ slm f^rkalar ^n ^n gr ^ lerinden ald ^^^^ilhamlarla felsefi bir ^ reti (mezheb) olarak ortaya koymu ^ ; ve buna kendine zg damgas ^n ^^vurmu ^ tur. ^ am'da kendi ^retisine gre yazd ^^^^ Fu^^d ^ u'l- ^-Iikem adl ^^eseri ile teki eserlerinde, gr ^ lerini Tasavvufi bir dille a ^klam^^ t ^r. Onun bu kendine zg dilinde birok remzler, benzetmeler, i ^ ret ve mecazlar vard ^ r. Kendisine gelen ilhamlar ^ , oldu ^ u gibi, bzan da kapal ^^ bir ^ ekilde yazm ^^ t ^r. Dolay ^ s ^yle, eserlerini okuyanlar ^ n, nce O'nun dilindeki terimleri (I ^^t ^ l ci l^ ) bilmesi, Ta ^ avv uf'dan ve tasavvufi mnalardan zevk duymas ^^gerekir. Bu bilgi ve zevk, asl ^nda herhangi bir mutasavv ^f^^anlamak iin de ^ artt ^r. Bu durumu bilen ^ bni 'Arab', Tasavvufi ^ st ^ lahlar hakk^nda ayr ^ca bir risle yazm ^^ t ^r; nitekim O, ^ st ^lahi mnalara eserlerinde yer yer i ^ ret etmi ^ tir. nk, Tasavvuf kitaplar ^n ^^okuyanlarm o ^ u, Tasavvufun dilini (t ermin oloj bilmiyor, bu kitaplardaki deyimleri halk aras ^nda yayg ^ n olan mnalarma gre yorumluyor ve ^^ erl` at'^ n zhiri ile at ^^ ma durumuna d ^ yorlard ^ . Ya da onlar, riydiet ve miiceihede'de mutasavv ^flar ^n tecrbelerini ya ^ amad ^klar^^iin, okuduklarmdan z evk alm ^yorlar ve bu yzden mutasavv ^flar ^^da kapal ^l^k, ^ atdl^ at, hatt kufr ve z ^ nd ^ kl ^ k ile itham ediyorlard ^ .

^ bn. ul- cArabi'nin durumu da byle oldu. Biroklar ^ , zellikle lmnden sonra birtak ^ m fakihler O'na hcumlarda bulunmu ^ lar,O'nu yermi ^ ler ve z ^nd ^kl^kla itham etmi ^ ler, hatt istisns ^ z btn kitaplar ^n ^n okunmas ^n ^^ yasaklamak istemi ^ lerdir. nk onlar, O'nun eserlerindeki szleri, gnlk hayatta kullan ^lan anlamlarma gre yorumluyorlar, Tasavvuf ^ st ^lhm daki anlamlarma ba ^^vurmuyorlard ^ . Bylece, z hir'ini al ^p, bunun tesindeki brit ^^n' ^na nem vermiyorlard ^ . Sonra, mutasavv ^flar ^n maksatlar ^n^^anlamak iin zaruri olan mccthede'ye giri ^ memi ^^ve riyc1iet tecrbesini edinmemi ^^ olduklar ^ndan, tasavvufi z ev Ic'den de yoksun bulunuyorlard ^ . O'nu, tan ^ yamad ^klar ^^ ve anl ^yamad ^klar ^^ iin yeriyorlard ^ . Onlar, sd ^ /ik'i olmad ^klar^^ ve bilmedikleri bir ilmin yabanc ^ s ^^idiler. Ancak, ^ bn ul- (Arabryi birtak ^ m fakihlerin bylesine vermeleri, di ^ er bilginlerde O'nu savunma gayretini uyand ^rd ^ . Bu bilginlerin kimileri mutasavv ^f, kimileri de Tasavvuf s ^rlar ^n^^ve ^ st ^lhlarm ^^bilen ya da sz ehline teslim eden fakihlerdi. Onlar da, ^ bni cArabryi savunmaya ba ^ lam ^^ lar, O'nun o gzel menkabelerini anlatm ^^ lar, bilmedi ^ i iin d ^ manl ^k eden birinci zmreyi reddetmi ^ lerdir. Nitekim, ki ^ i bilmedi ^inin d^ man^ d^ r. Bylece iki zmre arasmda bir sava ^^ba ^ lad ^ . Bu sava ^ , o derece ^ iddetli idi ki, birka yzy ^l srp gitti. Bu gn bile onun izlerini grmekteyiz. nk fakihler, donukluklar ^ , dar gr ^ lllderi yznden, bu filozofu en az z ^nd ^kl^k ve kfr'le itham etmi ^ ler; O'na ba ^ lananlar ise fakihlerin, bilgisiz, sap ^k, ilim ve anlay ^^^kap ^ lar^n ^^Allah' ^n kendilerine amad ^^^^kimseler olduklar ^n ^^ileri srerek, onlara kar ^^^ ^km ^^ lard ^r. Onu yeren ve tekfir edenler aras ^ nda, el- Vsiti, el- Bedr ibni Cemaca, ez- Zeyn'l- grki, ^ bni Teymiyye, Ebu ljayyn el- Endelsi, ^ bni Haldun, ve el- Bilscl v. s. vard ^r. Bunlar, t ar Usat ehli de ^ ildir. Onu destekleyen ve savunanlar aras ^nda da el- Kdl. ez- Zemlekni, Firzbdi, el- Kri.' el- Ba ^ ddi, mrnn sonlar ^ na do ^ ru el- `Iz ibni cAbdisselm, Syti, Sacrni, ibni Meymfin v.s. bulunmaktad ^r. Sava ^^ n tabii bir sonucu olarak, ^ bn ul- cArabryi savunma ya da yerme ve reddetme konusunda e ^ itli risleler ve birok kitaplar yaz ^lm^^ t ^r.
*

Bu kitab ^ n yazar ^^ Ebl-ljasen `Ali b. ibrhim b `Abdillh b. Ibrhim b.Ysuf el-Kri' el- Ba ^ ddi, ^ bn ul- cArabrnin menkabeleri ve O'nu savunma konusunda ilk eser yazanlar aras ^ nda bulunmakta olup, Hicri sekizinci yzy ^l mutasavv ^flanndand ^r. Elimizdeki kitaplarda Onun hal tercmesini bulamad^ k. Bu kitab ^n sonunda O'nunla ilgili birtak ^ m lkaplar vard ^r ki, bunlardan, O'nun byk bir mutasavv ^f, ^ eyh ve mr ^ id oldu ^ unu ^karabilmekteyiz. 8

Bu kitap, yazar ^n ^n hayat ^^ hakk^nda bize, az da olsa bir ^^^ k tutmaktad ^ r. O, FIrzabadFyi " ^ eyhimiz" szyle vas ^fland ^r^yor ve O'ndan, Dehli'de, H. 784 y ^l^nda ders dinlemi ^^oldu ^ unu zikrediyor'. Firazabadi, lkeleri dola ^ m^^ , Anadolu, Hint, Yemen ve ^ am'a gitmi ^ , Zebid'de lm ^ tr. 2 Bu i ^ aret bize iki hussu; yazar ^n Hicri sekizinci yzy ^lda ya ^ ad ^^^ n ^^ ve Hindistan'a u ^ ram ^^^oldu ^ unu gstermektedir. el- Kari', ayn ^^zamanda bu kitab ^n^ , "aziz karde ^ im" diye, ^ eyh <Ahmed b. el- Reddad es- ^ fl el- Yemeni'ye gnderdi ^ ini sylemektedir. ibnu'rReddad' ^ n hal tercemesini ise, birok yazarlar vermektedir.' ^ bnu'r- Reddad, rif, alim ve Yemen'de mutasavv ^flarm ba ^^^idi. H. 748 y ^l^nda do ^ mu ^ , H. 821 de lm ^ tr4. ibnu'r- Reddad'a "karde^ im" - deyi ^ i, herikisinin ayn ^^tabakadan ve ayn ^^ ya ^ larda olduklar ^n ^^ gsterir. Fakat, bu kitab ^^O'na hangi y ^llarda gnderdi ^ ini bilmiyoruz. Yazar, ^ bn ul- `Arabrnin menkabeleri hakk ^ndaki bu eserini iki blme ay ^rm ^^ t ^ r. Birinci blmde ^ bn ul- cArabi'nin hallerini, ya ^ ay^^^ n ^^ve hayat ^n^^ anlatm ^^ t ^r. ^ kinci blmde ise, alimlerin O'na kar ^^^vaziyet al ^^ lar^n ^^incelemi ^ , ve onlar ^^ ziimre olarak s ^n ^fland ^rm ^^ t ^r: 1. O'nu destekleyenler, 2. O'na kar ^^^susup, vg ya da yergide bulunmayanlar, 3. O'nu yeren ve tekfir edenler. el-Kari', bu nc zmreyi ^ iddetle reddetmeye al ^^ m ^^ , onlar^n yanl ^^^ kanaatlar ^ n^^ ortaya koymu ^ , ^ bn ul-ArabFnin kitaplar ^n ^n okunmas ^n^^ yasaklama konusunda giri ^ tikleri yaygaran ^n yersizli ^ ini gstermi ^ tir. ^ kinci zmrenin, ^ bn ul- `Arabi'yle ilgili olarak susu ^ una hayret etmi ^^ve bunlar ^^da k ^nam ^^ t ^r. O, bu zmrenin szlerini, Muhyiddin'i savunmak zere esas olarak alm ^^ , ^ eyh'in lehinde ve aleyhinde sylenenleri k ^ saca anlatm ^^ t ^ r. Bu kitap, bize, birka ynden yararl ^^olmaktad ^r. ^ yleki, 1. ^ bn ul- 'Araba evresinde her iki zmrenin gr ^ lerini tamamiyle gznne sermekte, bu filozofun szlerinin fikri hayatta kendisinden sonraki ku ^ aklarda nas ^l bir tesir b ^rakt ^^^ n ^^ fakihler ve mutasavv ^flar a ^ s ^ndan yans ^tmaktad ^r. 2. Ayr ^ ca, ^ bn. ul- <Arabl.'nin eserlerinden, bize, yeni bir metin sunmaktad ^r. Bu metin de, Gorgis (Avvad ile ebu'l-<Ala' el-<AfIfTnin yay ^nlad ^ klar^^ iki metni do ^ rulamaktad ^r. 3. Gene, bu byk ^ ahsiyetle ilgili ara ^ t ^rmalarda yard ^ mc ^^ olan kaynaklara yeni bir belge katmaktad ^r.
1. bk. Metin, s. 64; bu eviri s. 49. 2 . ^ emsuddin es- SalffivI, ed- Dav'el- Lffini(, c X, .s 79-82. 3. ed- Dav' ul- Lmi.<, c I, s. 260; ^ bni ul- Gumr, DELI. ul- Kutub el- Misriyye'de yazma, H. 821.; ^ ilAb ud-D ^n Ahmed b. Ahmed ez-Zebidi es- ^ erei, Tabalg^ t ul- Ijavass ehi is- ^^ dk^^ve'l- 11314, s. 30, K.hire 1321 4. ^ ibr ^buddin (Ahmed b. (Ahmed ez-ZebIdI, Tabakr^ tu'l- klavass ehli's- ^^ dk ^^ve'l- I1314, s. 30 ve devam ^^

4. Son olarak, Yemende el-Firikabadi ile ^ br^, ul-tlayyat aras ^ ndaki, Mul^yiddin ibn ul- cArabi'den tr ortaya ^kan tart ^^ malar ^^ anlatmaktad ^r. Nitekim, bu tart ^^ malara baz ^^ kaynaklarda da i ^ aret edilmektedir. Biz, burada, ^ bn ul- <Arabi konusunda sz uzatmak istemiyoruz. Zira, O'nun hayat ^ , felsefe ve mesle ^ i byle bir nszn dar erevesine s ^^ maz. Onun iin, ara ^ t ^rmak isteyen okuyuculara a ^ a ^^ daki nemli kaynaklar ^^gstermekle yetindik. 1 ^ bn ul-cArabrnin Kendi Eserleri 1. El- Futltt ul- Mekkiyye, Blak, 1293 2. Fu^ f^s ul- Hikem, Ebu'l- c.Ala' el- <Afifi yay ^m ^ , Kahire, 1946 3. Ristilet ul- Kuds, Escurial'da yazma, 4. Resclilu ibni <Arab!, 1.-/aydarabad, 1948 Meliki'l- Muzaffer, 5. lecIzetu ibni <Arab! yay ^ m ^^

<Abdurrahman Bedevi

- ^ afiyye'de yazma; Gorgis 6. Fihristu Kutubi ibni `Arab!, Haydarabad, )k cAvvad ve Ebu'l- <Ala' el- <Afifi yay ^ m ^^ 7. Tercu~ ul- E ^ t^ f^ k, Nicholson yarm ^ , London, 1911 tic ^ erhi: Zel^ Ctiru'/- Agt^ le, Beyrut, 1312. 8. Tereumcin ul- EsvcII Ya ^ ad ^^^^Hicri VII. Yzy ^ l Kaynaklar ^^ 1. ^ bn ud- Dbey ^i ( H. 637), Zeylu Tf^ rlki Ba^ clad. Yazmad ^r, ve bu kitapda ondan iktibaslar vard ^r. ez-ZehebPnin, muhtasarma da bk. 2. ^ bn un- Neccar ( H. 643), Zeylu Tril^^^Ba^dcid. Yazma; bu kitapta bundan da nakiller bulunmaktad ^ r. 3. S ^ bt ibn il- Cevzi ( H. 654), Mir"f^ tu z- Zemitn, c. VIII, s. 736, Hayd arab ad 7. ibn ul- Ebbar ( H. 658), Tekmilet ur- ^ tla, c.I, s. 356, Madrid 5. Ebii ^ ame ( H. 665), Zeyl ur- Ravdateyn, s. 170, Kahire ^ bn el- < ^ mad, ^ ezerU 6. en- Nevevi ( H. 676), Bustcln ulNevevi'nin, bu eserinden nakillerde bulunmu ^ tur. 7. el Kazvini ( H. 682), ii^ cir ul- Bilf^ d, s. 334, Wustenfeld bask^ s ^ . III Hicri VIII. Yzy ^ l ve Daha Sonraki Y ^ llara Ait Kaynaklar 1. ez- Zehebi ( H. 748), Tiirlk ul- ^sltim, yazma. 2. %- Zehebi, MIzcin ul- ^ ctiddl, c. III, s. 158, Kahire, 1350

10

3. ez- Zehebi, al- Mul ^ ta^ ar ul- Muktdcu ileyhi min Tdriki Ba ^ ddd li ibn id- Dubey ^ i, c.I, s. 102, Ba ^ dd 4. e ^ - Safedl ( H. 764), el- Vdfi bi'l- Vefeydt, yazma 5. ^ bn ^ akir ( H. 764), Feviit ul- Vefeydt, 6. el- Yifici c. II, s. 301, Blk ( H. 768), Mir'C ^ t ul- Ciniin, Kahire

7. ^ bn Ke ^ ir ( H. 774), el- Biddye ve'n- Nihdye, Kahire 8. ^ bn Hacer ( H. 852), Lisdn ul- Mizn, c. V, s. 311-315, klaydarbd 9. el- Ilazreci ( H. 812), el- cAsced ul- Mesbk, yazma 10. ^ bn Tagriberdi ( H. 874), en- NucC^ m uz- Zdhira, e. VI, Kahire 12. e ^ - Sacrni, el- Yavdkit ve'l- Cevahir, e. VI, s. 14, Khire 13. el- Munvi ( H. 1031), el- Kevdkib ud- Durriyye fi Terdeimi'sSddet i ^ - ^ C ^fiyye, yazma 14. el- Munvl, Tabakta ul- Evliyd', yazma 15. ^bnu'l- (I ^ngtd ( H. 1089), ^ elerC ^ t uz- Zeheb, c.V, s. 190-202, Khire 16. el- Makkari ( H. 1134), Nefk ut- T ^yb, Muhyiddin yay ^ m ^^ 17. el- Makkari, Ezhdr ur- Riyd4, yazma 18. el- Ijonsri (Hicri XII. yzy ^ l), Ravdt^ t ul- Cenndt, s. 632-637, Iran 19. Cemil beg el- (An^l ( 1927), `Ukild ul- Cevher, s. 13-39, Beyrt, 1326 20. TM cabdu'l- Baki Srr, ^bnu Khire, 1955 s. 329,

1]. e ^ - Sacrni ( H. 973), et- Tabakdt u'l- KubrC^ , c.I, s. 163, Khire

IV- O'nu Savunan ya da Yeren Eserler 1. el- Vsiti ( H. 711), E^ i<at un- Nu^ d^^fi hetk il- Fu ^ ii ^ , yazma 2. el- Krl' el- Ba ^ ddI (Hicri VIII. yzy ^l), ed- Durr u^ - ^ emin mendic ^ bi Muhyiddin, (yaymlad ^^^ m ^z bu eser.)

ft

3. el- Firzbdi ( H. 811), Riscile bi ism il- Melik en- Nd ^^ r fi'rReddi ^ eyh Muhyiddin, yazma 4. et- Talfayy ul- Fsi ( H. 832), Tal^z ^ r un- Nebih ve'l- ^ abl, min eliftinC^ n bi ibni cArabi, yazma ^^`an 1.1alcC ^ik ^ t- Tevkld ve 'cildi5. el- Ehdel ( H. 855), Ke ^f ul- ^^ tt id il- Mt ^vakk ^ din, yazma

11

6. el- Bil ci ( I1. 885), Tenbih ul- ^ abi ild Tekfiri ibni `Arabi, hire 7. es- Suyiiti ( H. 911),Tenbih ul- ^ abi bi Tebrieti ibni `Arabi, yazma 8. ^ bni Meymiin ( H. 917), Tenbih ul- ^ abi fi Tenzihi ibni `Arabi,

yazma
9. ^ bni Meymr^ n, Tenzih us- ^tddik <an ^^ft^ t iz- Zindlic, yazma 10. el- Halebi ( H. 956), Tesfih ul- ^ abi fi Tenzihi ibni `Arabi, yazma 11. e ^ - ^ ac^ini ( H. 973), el- Kavl ul- Mubin frr- Reddi can Muhyiddin 12. el- KATI' ( H. 1014), Ferr ul- <Avn min mdde<1 imni Fir <avn,

yazma
13. en- Nildusi ( H. 1143), er- Redd ul- Metin ralC^^ muntala^ i '^ -

^ eyh Muhyiddin, yazma

14. en- Nnlusi, ^ erhu Cevcthir in- Nuss fi halli kelimcit il- Fu ^ ^ , Rhire, 1323 V Bat ^^ Kaynaklar ^^ 1. Asin Palacios, Mohidin. in Homenaje a Menendez y Pelayo, Madrid 1899: II, 217-256 2. Asin Palacios, La Psicologia segun Mohidin Abenarabi, Actes du XIV congres inter. des Orientalistes, Alger 1905. (yol 3, Paris 1907) 3. R. Nicholson, The Lives of Umar ibnul - Fcirid and Ibnul Arabi, JRAS. 1906, p. 197 4. Asin Palacios, La Psicologia del extasis en dos grandes misticos musulmanes: Algazel y Mohidin Abenarabi en Cultura Espanola, pp. 209235, Madrid 1906 5. Asin Palacios, El Mistico A murciano Abenarabi, in BRAH. Boletin

de la Real Academia de la Histori

1Autobiografia cronologia, in yol LXXXVII, Madrid 1925: pp. 96-173 2Noticias Autobiograficas de su "Risalat al Cods, yol LXXXVII, pp. 512-611 3 Caracteres generales de su sistema, yol LXXXVIII, 1926, pp. 582-637 4 Su teologia y sistema del cosmos, yol. XCII, 1928, pp. 654-751 12

6. Asin Palacois, El Islam cristianizado, Estudi del Sufismo a traters de las obras de Abenarabi de Murcia, Madrid 1931. Bu eseri, Parde Barea, "L'Islam christianise caract&es de la spiritualiM d'Ibn Arabi" ad ^^ile Frans ^ zcaya evirmi ^ tir. 7. Asin Palacois, De la Mystique D' Abenarabi, les . tats, les demeures et les charismes, Toulouse 1931 8. Mehmed Ali Ayni, La Quintessence de la Philosophie de Ibni Arabi, Paris 1925 (Geuthner) 9. A. E. Affifi, The Mystical Philosophy of Mukyid Din Ibnul- cArabi, Cambridge University Press, 1938 10. A. Q. Husaini, Ibn al Arabi, the great Muslim mystic and thinker, La hore (Ashraf) 11. H. Corbin, L'imagination cre'atrice dans le Soufisme d'Ibn Arabi, Paris 1958 (Flammarion) 12. Brockelmann, GAL, S I, p. 791

13

YAZMANIN TAVS ^ F ^^

Bu eserin, esas olarak ald ^^^ m^ z yazma nshas ^ , Hindistan - Bankipore Iludbah ^^Patna ktphanesinde 2902 numaral ^^nshad ^r. Arap Birli ^ i Yazmalar Enst it ii s , 1952'de bu niishan ^ n fotokopisini ald ^rtm ^^ t ^ r. Biz de bu fotokopiden bir sret ^kar^p yay ^nlad ^k. Ara ^ t ^rmalar ^ m^ zdan sonra, anla ^^lm^^ t ^r ki, bu yazma nsha, Brockelmann' ^n Tarih'inde (Geschichte Der Arabischen Litteratur) zikretti ^ i tek nshad ^r. Elimizdeki kaynaklar ^n hibirisinde, ba ^ ka bir nshas ^ ndan bahsedildi ^ ini grmedik. Bu yazma, on varakdan ibaret ve H. IX. yzy ^l yazmalar ^ ndan olup, mteahhir nesh hatt ^^ile yaz ^lm ^^ t ^ r. Her sahife otuz bir sat ^rd ^ r. Her sat ^rda 15-17 kelime vard ^r. Mstensihin ad ^^ da, istinsah tarihi de yoktur. Sat ^rlar aras ^nda, mstensih taraf^ndan b ^rak^lm^^^ bo ^ luklar bulunmaktad ^r. Ayn ^^ zamanda birok istinsah hatalar ^ , dolay ^ siyle tahrif ve tashifler meydana gelmi ^ tir. Enstitnn fotokopi nshas ^nda birinci sahife yoktur. Bu fotokopi, "Rahman Rahiym olan Allah' ^ n ad^yla. O'na gvenir, O'ndan yard^ m dileriz. vg, alim, kadir ve hakim olan Allah'a zgdr..." szleri ile ba ^ lamakta ve ^ u cmlelerle sona ermektedir : "Bu, ed-Durr u ^ ^ emin fi Mehsin i ^ - ^ eyh Muhyiddin. ( ^ eyh Muhyiddin'in gzel menkabeleri hakk ^ nda paha biilmez inci) adl^^eserdir 5 Onu, olgun ve olgunla ^ t ^ r^ c ^^bilgin, erdemli ve yeti ^ tirici, hakikat ehlinin k ^ lavuzu, ibadet ve zhd sahiplerinin ^ ras^ , rif ve muhakk ^ k ^ eyhlerin ^ eyhi, slihlerin gzbebe ^ i, bidyet i ^ aretlerinin anahtar^ , hidyet s ^ rr^ na sahip gnllerin ^ eyhi, glkleri aan, m ^ kil mna
.

rumuzlar^ n ^^zen mr ^ id ^ eyh , ebu'l- 1.1asen cAll b. ^ briihim b. (Abdullh b. ^ brhim b. Ysuf el- Ba ^dadi yazm ^^ t ^ r. Allah merkadini nurland^ rs ^ n, rahmet ve fthat ^ nt ondan ay^ rmas^ n, amin".
5. Bu cmlede, Kitab ^ n ad ^ nda yer alan mel^i ^sin kelimesi, men ^jkib ile e ^ anlaml^d ^r Nitekim yazar ^ n kendisi, eserin ilk sayfas ^ nda, onun ad ^n^^belirtirken meniiidb kelimesini kullanm^^ t ^ r. Kitab ^ n sonundaki bu ifde ise, yazar ^ n kendi ifiidesi olmay ^p, ya ^ kirdlerinden birine ya da mstensihe aid olmak gerekir (ev.).

14

^ NCELEME METODUMUZ

Bu eseri, belli kurallar ^ m ^ za gre inceledik. Yalm ^ z, burada iki noktaya i ^ aret etmemiz gerekiyor. 1. Biz, mellifin, birok bilginlerin szlerini tan ^k olarak kulland ^^^n ^^ gznnde tuttuk. Bu szlerin bir k ^ sm^^bas ^lm^^ , bjr k ^ sm ^^da yazma eserlerde yer almaktad ^r. Bunlar ^^ birbiriyle kar ^^la ^ t ^ r^ nca, aralar ^nda birok farklar, eksik ve fazlal ^klar grdk. Dolay ^ siyle, bu szleri, dipnotlarda, yazma ve bas ^lm ^^^eserlerden tesbit etti ^ imiz ^ ekilde gstermeyi uygun bulduk. Bu tutum, bizim, uzun dipnotlardan ka ^ nmak ilkemize ayk ^r ^^ise de, okuyucu, bu szler aras ^nda bir kar ^^la ^ t ^rma yapabilecek; onlar ^n, temyl ve ar^lay ^^ lara gre nas ^l de ^ i ^ ti ^ ini, eksiklik ve katk ^lar^n, nas ^l meydana geldi ^ ini grecektir. Eski metinlerimizi incelerken, ara ^ t ^r ^ c ^^ve tarihiyi ^ phe ve ihtiyatla davranma ^ a gtren mesele de budur. 2. Biz bu eserde birtak ^ m nahiv hatalar ^ , tashif ve tahriflerle kar ^^ la ^ t ^k. Kuvvetle muhtemeldir ki, bunlar mstensihe aittir. nk, Firiizabadrnin tilmizi olan yazar ^n, bu trl hatalar ^^ i ^ lemesi d ^ nlemez. Bunun iin, do ^ rusunu buldu ^ umuz ifadeleri dzelttik ve ok zaman, dipnotlarda uzun uzun istinsah hatalar ^ n^^gstermeyi istemedi ^ imizden, bu dzeltmelere i ^ aret de etmedik. Dipn.otlardakini de, sadece rnek vermek bak ^ m^ndan gsterdik. Do ^ rusunu bulamad ^^^m^ z kelimelerin nne birer soru i ^ areti koyduk. Bunlar ^n do ^ rusunu bulup dzeltenler ^karsa, ^ imdiden te ^ ekkr ederiz. Bu eserde, yazar ^ n, baz ^^ kusurlu, ba ^ lant ^ s ^ z ^ iirleri var ki, bir k ^ sm ^^ vezin bak ^ m ^ndan da yanl ^^ t ^r Bunlar ^^ da, ba ^ ka bir metin bulununca dzeltmek zere, oldu ^u gibi ald ^ k. Beyrut, Eyll 1959 Dr. ^ alal^ uddin el- Muneecid

15

ED - DURR US - SEMIN FI MEN:^=i1B IS - ^ EYI) MUHY ^ DDIN

( ^ eyh Mul^yiddin'in Gzel Menkabeleri Hakk ^nda De ^ erli ^nci)

RAUMAS RAWM ALL.,IH'

^n ADIYLA

O'NA GVENIR, O'NDAN YARDIM DILERIZ.

vg, alim ve hakim, her ^ eyden haberdar, e ^ i ve benzeri olmay ^p ^ ekil ve sretten mnezzeh olan Allah'a zgdr. Hibir ^ ey O'nun dengi de ^ ildir; O, i ^ itir ve grr. O'na, bize verdi ^ i say ^s ^ z iyilik ve sonsuz nimetlerden tr hamdederim. Byk kk btn kusurlar ^n ^^itiraf edenlerin ^ kr ile O'na ^ krederim. Karanl ^ k geceler ve ^^^ yan gnler sresince salt ve selam; mu ^ tulay ^c ^ , korkutucu, parlat ^ c ^^ bir kandil olan, stnl ^ btn Tanr ^^elilerince tan ^nan Muhammed'e ve O'nun al'ine olsun.
"Btn peygamberlerden sonra gelmi ^se de O asl^ nda nce idi peygamberlerden Onlar hacipleriydi O'nun hidyet alay^ nda Yad ^ rganmaz hacipleri^^^nden gelmesi. O do^ rulttu din okunu e^ildikten sonra O'ndan sonra olmad^^do^ rultan, e^rileni"

^ mdi, ^ eyh Muhyiddin'in menkabeleri hakk ^ nda paha biilmez inci "EdDurr u^ - ^ emin fi Ment^ hib i ^ - ^ eyh Mul^yiddin" ad ^m verdi ^ im bu risleyi, aziz karde ^ imiz byk ^ eyh, ( ^ ihab ul- Hakk ve'd- Din) Ahmed b. er- Reddad e ^ - Safi el- Yemeni'ye gnderdim. O'nun faziletinin eserleri dim olsun, parlak sabahlar ayd ^nl^k . ' sresince ilminin sancaklar ^^dalgalans ^ n. Bu eserde, ^ eyh hallerini, szlerini k ^ saca, fazla uzatmaks ^ z ^ n anlatt ^ m. Nitekim, O'nun ilgi ekici ya ^ ay ^^^^ve e ^ siz adab ^^ve Allah' ^n O'na ltfetti ^ i nimetleri, O'na ktlk kap ^lar^n ^^ kapay ^^^ ; kendi eserlerinde, zellikle elFuthtu'l- Mekkiyye'sinde anlat ^lm ^^ t ^ r. ^ mdi, yard ^ m istenecek Allaht ^r. Irfan da O'ndan dilenir. Bu risleyi iki blme ay ^ rmak gerekmektedir. Birinci blm O'nun halleri, ikinci blm de szleri hakk ^ ndad ^ r.

19

BIRINCI BLM^ bn ul-cArabi'nin Halleri

Bu konuda, O'nun de ^ erli arkada ^ lar^^ve ileri gelen dostlar ^ndan peko ^ u nemle durmu ^ tur. Ben de, acz ve kusurlar ^ m^^itiraf ederek, bunlardan birk^ smm ^^zikrediyorum. Bilesin. ki , - Allah seni ba ^ ar^l^^ k ^lmakla desteklesin ve sana gere ^ i gstersin- tarih bilginleri O'nu, ^ eyh, imam, insanlar ^n k ^lavuzu, hkmlerin dayana ^^ , yayg ^ n ^^^ k, ku ^ at ^ c ^^deniz, ilahi vergilerin ve insanlar ^n shibi, iki yolun mftisi, iki f^rkan ^ n hcceti, ariflerin sultan, hakikat ehlinin burhani, din ve mmetin canland ^ r^ c ^ s ^^ (Mut^yi'l- Milleti ve'd-Din) Eld ^^`Abdilldh

Muhammed' b. CAli b. Muhammed b. Ahmed b. cAll el- ljdtimi et- Tcil elEndelusI diye anarlar. O, k ^ saca, ^ bn ul- cArabl diye tan ^ n ^r.
Allah bize, O'nun, bizi dnya ve ahrette hal ve kal yceli ^ ine ula ^ t ^racak parlak ve temiz s ^rlar ^ n^n bereketlerini ak ^ts ^n. O, ne uzun, ne de k ^ sa boylu idi. Yumu ^ ak tenliydi. Karn ^ , ne ^ i ^ kin, ne de ekikdi. Benzi beyaz olup, sar ^^^na, alt ^ n k ^rm ^ z ^ s ^na alard ^ . Salar ^^olduka uzun ve dalgal ^yd ^ . Ayd ^nl^k yzl, iri gzl idi. Gzlerinden ya ^^eksik olmazd ^ . S ^ rt ^^ve uyluklar^^etli de ^ ildi. Berrak ve kal ^nca sesli idi; yksek sesle konu ^ mazd ^ . Uzun parmakl ^^ellerinin ayalar ^^ geni ^ ti. Az konu ^ ur, gerekmedike glmezdi. Melankolik (Sevda!) ve h ^r ^n (S afravi) mizal ^yd ^ . Gzlerinde Firaset yorgunluk hissedilirdi. Yry ^ , ne abuk, ne de yava ^ d ^ . bilginleri, bu ^ emailin, en gzel ve en uygun ^ emil oldu ^ unda birle ^ mi ^ lerdir. Bu ^ emile, ancak Hz. Peygamber ve ^ eylj Muhyiddin'in sahip oldu ^ u bilinmektedir. Do ^ um yeri, Endls ^ ehirlerinden Mrsiye 2 'dir. 17 Ramazan H. 560 y ^l^^Pazartesi gecesi do ^ mu ^ tur. Orada bym ^ , sonra, 568 y ^l^nda, Endls'n ba ^ kenti olan i ^ biliye3'ye gitmi ^ tir. Burada 598 y ^l^na dek oturmu ^ tur.
1. Metinde: Muhammed b. Muhammed b. (Ali 2. Bk. Ebii 'Abdilliih Muhammed b. Muhammed el- klimyerl (l. 11. 900), er- Ravi s. 184. Ispanyolcas ^^Murcia'd ^r. 3. Bk. ayn ^^eser, s. 18. ^ spanyolca, Sevilla.

ul-

20

Sonra, Do ^u lkelerine gitmi ^^ve hepsini gezip dola ^ m^^ t ^r. Haccetmi ^ , Mekke-i Mkerreme'de birok y ^l mcavir olarak kalm ^^ t ^ r. ileride sz konusu olaca ^^^ zere, orada, el- Furhrit ul- Mekkiyye v.b. gibi eserlerini yazm ^^ t ^ r. Kendisi, memleketinin yksek tabakasma mensup; o gnn emir ve vezir ocuklar ^^aras ^nda idi. Babas ^ , ^^ biliye'de Endls Sultannun veziri idi. Birgn, babas ^n^ n arkada ^ lar ^ndan bir emir, O'nu, di ^ er emirlerin o ^ ullar ^yla birlikte davet etmi ^ ti. ^ eyh Muhyiddin ve di ^ er genler toplanm ^^ lar, yemek yemi ^ ler, ve kendilerine iki sunulmu ^ tu. S ^ra ^ eyh Muhyiddin'e gelince, kadehi eline ald ^ , ime ^ e niyetlendi. Tam bu s ^rada bir ses O'na, "ey Muhammed, Sen bunun iin mi yarat ^ld ^rd" dedi. Bunun zerine O, kadehi yere att ^^ ve ^ a ^ k^n bir halde d ^^ ar^^ ^kt ^ . Evlerinin nne geldi ^ inde, kap ^ da vezirin koyun oban ^n ^^grd. Adam ^n st ba ^^^her gnk gibi toz toprak iindeydi. obanla birlikte ^ ehrin d ^^^ na ^kt ^ . Onun elbiselerini al ^p kendisi giydi, kendi elbiselerini de ona verdi. Bir sre, yaln ^ z ba ^^ na Mezarl ^^ a var ^ncaya dek gitti. Buras ^ , bir ^rmak k^y ^s ^ndayd ^ . Orada kalmak istedi. Mezarl ^^^ n orta yerinde, y^k^lm ^^ , topraklara kar ^^ m ^^^ve kk bir ma ^ ara ^ eklini alm ^^^bir kabir buldu. ierisine girip, z ikrullah ile me ^ gul olma ^ a ba ^ lad ^ . Oradan ancak namaz vakitleri ^k^yordu. ^ eyh Muhyiddin - Ta nr ^^ O'ndan raz ^^olsun-, ^ yle demi ^ tir: Mezarl ^kta drt gn kald ^ m, sonra, oradan btn bu ilimlerle birlikte ^kt ^ m. Bundan sonra Ma ^ rib4 bilginleri, ^^Vil^^ ve v el "ileri ile bulu ^ up gr ^ t. Hepsi O'nun de ^ erinin yceli ^ ini kabul etti, O'nun emir ve nehiylerine boyun e ^ di, ^ an ve mevkiinin ykseldi ^ini tan ^ d ^ . O'nunla a ^^ n ^n bilginleri aras ^ nda geen sohbetlere, tart ^^ malara, yaz ^^ malara insan vak ^f olsa, O'nun grlmemi ^^halleri ve i ^ itilmemi ^^szleri kar ^^ s ^nda kalbi hayrete d ^ er; akl ^ , ba ^^ndan giderdi. Bunlar ^n hepsi O'nun eserlerinde anlat ^lm^^^bulunmaktad ^r. Daha sonra, Mekke-i Mkerreme'ye gidip haccetmi ^^ve Anadolu'ya gelmi ^ tir. a ^^ n^ n kutbu ^ eyh Sadruddin Muhammed b. ^ shak el- Knevrnin annesiyle evlenmi ^^ve Sadruddin, O'nun elinde yeti ^ mi ^ tir. Sonra, bir sre Mekke'de mcavir kalm ^^ , daha sonra da ^ am'a gitmi ^ tir. ^^te orada bu mesle ^ in ba ^^^oldu. Art ^k, hayat ^^boyunca, lmne dek ^ am'da oturmu ^ ; be ^^yz a ^ an ve bir benzeri yaz ^lamayan, ilgi ekici eserlerini yazmakla u ^ ra ^ m^^ t ^r. Bunlar ^^ ikinci blmde grece ^ iz. 638 y^l^^22 Rebiulhir Cuma gecesi vefat etmi ^^ve cenazesi iin, unutulmaz bir tren yap ^lm ^^ t ^r ^ am hkmdar ^ , yaya olarak, emirler, vezirler, bilginler ve halkla birlikte cenazesini te ^ yi etmi ^ tir. ^ am'da, cenazesir ^ e kat ^l4. Metinde j,j1 yaz ^l^^ oldu ^ u halde, yay^nlayan, y}ji okunmasuu uygun bulmu ^ tur.

21

mayan kimse kalmam ^^ t ^r. ar ^^^ve dkkanlar, O'nun taziyesi iin, gn kapal ^^ kalm ^^ t ^r ^ am' ^n ^ alihiyye semtinde, Kasyon da ^^ n ^n ete ^ indeki Mutlyiddin b. ez- Zeki mezarl ^^^na defnedildi ve kendisi iin bir trbe yap ^ld ^ . Oras ^ , her a ^ da byklerin ziyaret ettikleri ve ziy aretilere trl s ^rlar ^n a ^ld ^^^ , gzel kokular ^n yay ^ld ^^^ , hacet sahiplerinin her vakit dualann ^n kabul olundu ^ u bir yer, bir ziyaretgaht ^r. Allah kendisinden raz ^^olsun, O, byk bir ^ eyh, de ^ eri yce, gnl geni ^ , ^ er`i ilimlere vak ^f, hakikat bilgilerinin s ^rlarmda ve ak ^llar ^n hayrete d ^ t ^ di ^ er ilimlerde derin meleke sahibi idi. Zaman ^ n ^n tek adam ^ , akranlannm en grkemlisi, arkada ^ lar ^n^n en stn, idi. Kendi gnnde ve a ^^nda O'na denk bir ki ^ i grlmemi ^ tir. Ya ^ ad ^^^^y^llarda, ba ^ ka a ^ larda bulunmayan byk bilginler, byk fakihler, byk ^ eyhler vard ^^ ama, hepsi de O'nun ilmini ve stnl ^ n kabul etmi ^ lerdi. Biz, a ^^ n^ n bilgin ve fakihlerinden hibirinin O'na itiraz etti ^ ini bilmiyoruz; aksine,en uzak lkelerden bile, O'na gelirlerdi. O, akli ve nakli ilimlerin hepsinde imam ve ilim ehlinin, ba ^ ta geleni (mukted) idi. Kad ^lar ve emirler O'nun hizmetinde olup,

Tasavvuf ve sllIk ehli O'nun yolunda giderlerdi.

Hazreti ^ eyhe kar ^^^tutumlar ^^ bak^ m^ ndan, insanlar, zmreye ayr ^lm^^ t ^ r.

22

BIRINCI ZMRE

Bunlar, kendisinin a ^ da ^ lar^^olup, O'nu, hertrl stnlkle vas ^fland ^ran, kendilerinden stn tutan kimselerdir: ^ mam Fahruddin Muhammed b. Umer b. IJuseyn er-Razi, ^ eyhulislamlar ^n ^ eyhi ^ mam cIzzuddin b. 'Ahdi's- Selam, ^ eyhlerin ^ eyhi ^ ibabuddin (Umer b. Muhammed Suhreverdi, ^ eyh Sa`duddin Muhammed b. el- Meyyed el- I-Jamevi, ^ eyh Kemaluddin ez- Zemlekani, Mlikilerin lulat'i, el- Haf ^ z b. `Asakir, ^ bin unNeccar, ^ bn ud- Dubeysi, ve melik ul- culema byk kad ^^ Ebu Yahya Zekeriyya b. Muhammed b. Mahmad el- Enesi el- RazvInI gibi. Bunlardan ba ^ ka, sz uzatmamak iin adlar ^ n^^saymad ^^^ m, ^ eyh'le yaman ve sohbet eden pekok bilgin vard ^r. Onlar ^ n da adlar ^^ile aralar ^ ndaki sohbet ve yaz ^^ malar ^^ zikretseydim, tercih etti ^ im ihtisar i ^ inden uzakla ^ m ^^^olurdum. ^ mam Fahruddi ^3, er-Razi'nin 5 halkdan ayr ^l^p uzlete ekili ^ i, Muhyiddin ibn ul- <Arabrnin ir ^ ad ^^ile olmu ^ tur. ^ yleki, ^ mam Fahruddin er- Razi, bir gn, arkada ^ lar ^^ ve sekin ^ rencileri aras ^nda otururken, birdenbire ^ iddetli bir ^ ekilde a ^lay ^p bay ^ lacak hale geldi, yan ^ndakiler durumundan endi ^ e ettiler; apl ^nca gzya ^ lar ^n ^^ zor tuttu ve yan ^ndakilerin, a ^ lamas ^ n ^n sebebini sormalar ^^ zerine, "otuz y ^ld ^ r itikad etti ^ im bir meselenin, ^ u anda iime do ^ an bir delil ile ba ^ ka trl oldu ^ u anla ^^ld ^ . Bunun iin a ^ lad ^ m ve kendi kendime, belki bana ^ u anda do^ ru gibi grnen de nceki gibidir dedim" dedi. Razi'nin bu durumu ^ eyh Muhyiddin'e ula ^^ nca, O'nu uyarma f^rsat ^ n ^^ ka ^rmam ^^^t ^r Nazari ilimlerden uzakla ^^p, ilh nefb,alara gnln amas ^ n ^ , ba ^ ka ba ^ lar ^n hepsini kesmesini ve ilmi do ^rudan do ^ ruya Allah'dan, almas ^ n^^ ^ tlemi ^ tir. Bu maksatla O'na, ancak sekin kimselere a ^lmas ^^ gereken gizli ilminden bir mektup gndermi ^ tir. Bu mektup, bende ve baz ^^ kimselerde vard ^r. Sz uzatmak korkusu olmasayd ^ , onu da buraya al ^rd ^ m. ^^ te, Razrnin inzivaya ekilmesinin, sz ve hallerini de ^ i ^ tirmesinin sebebi
5. Muhammed b. <umer b. Iluseyn er- HAA. ( H. 606). Ilm-i Kelam, Mant ^ k ve Tefsire dair birok eserleri vard ^ r. Me ^ hur et- Tefsir ul- Kebtr'in yazar ^ d ^ r. Ibn SinWn ^n Mant ^^ a ait eserlerini de ^ erhetn^i ^ tir. 13k. ^ bn Tagriberdi, en- Nucfnn uz- Zrthira, c. VI, s. 197.

23

budur. Bu mektup O'nu son derece etkilemi ^ , O'nun iin btn feyz ve bereketin kayna ^^^olmu ^ tur. Hatta, Rzi, onun etkisiyle ^ yle sylemi ^ tir: Ak ^ llar^ n son ileri at^ l ^^^ , ba^ lanmak. Emeklerinin o ^ u sap^ kl ^ k, bilginlerin. Ruhlar^ m ^ z bedenlerimize yabanc ^^ Vebiil ve s ^ k ^ nt ^^, dnyam ^z ^ n verimi Bir ^ eycik elde edemedik Ara ^ t ^ rmam ^ zdan mr boyunca

Kil u Kl derledik ancak

Nice devlet ve adamlar grdk Ki hepsi yokolup gitti Nice da^ lar var ki doruklar^^yce ^ nsanlar gp gitti ama da ^ lar yerinde ^ mam, ^ eyhulislmlar ^n ^ eyhi (Izzuddin (cAbd ul- (Aziz) b. `Abdis-Selm 6 ;:u1 `S,;,) a gelince: Byk kad ^ , kyl kentli herkesin yard ^ mc ^ s ^^Mecd ud-Din el-Firzbdi, ^ eyh (Izzuddin, b. (Abd is- Selm' ^ n hizmetisinden ^ yle rivayet etmi ^ tir: " ^ eyh cIzzuddin'in huzurunda ders meclisinde idik. Sz, er- ridde (dinden dnme) konusuna gelmi ^ ti. Burada, z ^ nd ^ k ( ) kelimesi zerinde konu ^ uldu. Huzurda bulunanlardan bir k ^sm ^ ,

bu kelime Arapa m ^ , yoksa Farsa m ^ d ^ r diye sordu. Birisi, Arapala ^ m ^^^ , o Farsa bir kelimedir, asl ^^ C.7:5 dir, yni gsteri ^^dini (ls.1 J-1.1 dir, dedi." Bana gre, bu yanl ^^ t ^r. nk c..) j kelimesi Farsa, C.: kelimesi de Arapad ^r. O halde, o kimsenin syledi ^ i nas ^l do ^ ru olabilir? Hakikat odur ki, mecusilerin Zend j) adl ^^ bir kitab ^^ vard ^r. Bu kelimenin anlam ^n ^^ ve yorumunu ancak onu koyan bilir. Bu kitab ^^ ortaya koyan Zerd ^ t'tr. Ve O, bunun Allah'dan oldu ^ unu ileri srm ^ tr. Bu iddia, Hz. Peygamberin, onlar ^^(meciisileri) ehl-i Kitab yerine koyunuz ama kestiklerini yemeyiniz, kad ^ nlanyla evlenmeyiniz" hadisi ile bt ^ld ^r, bu konuda icma hs ^l olmu ^ tur. K ^ saca, o kitaba ba ^ lananlara Zencli (L.S.V,3) Araplar da bunun sonuna bir J, ekleyerek bylece Arapala ^ t ^r^lm ^^ t ^r7.
6. ^ fi(1 mezhebinde ictihad mertebesine ula ^ m^^^ ^ aml^^bir bilgindir. Drt bir yandan gelen ^ rencileri okutmu ^ , birok imamlar yeti ^tirmi ^ tir. ok say^ da eseri vard ^r. Eski M^ s ^r'da kad ^ l ^ k yapm^^ t ^ r. H. 660 y^l ^nda lm ^ tr. Bk. en- Ncrn uz- Zcildra, e. VII, s. 208. 7. Bu kelimenin tretili ^i ve anlamlar ^^iin bk. (Eb Man ^r Mevhb b. Ahmed) el- Cevllkl, el- Mu<arrab, s. 166. Yazar^n buradaki a ^ klamas ^^el- Cevlikrnin ad ^^geen eserinde yoktur. Ayr^ ca bk. ^ ifd ul- ^ alil.

denilmi ^ ,

demi ^ lerdir. ^^ te, o kelime,

24

O zt ^n szne dnelim: "Zendin desi Arapala ^ t ^ r^ larak, z ^ nd ^ k ( np, kfrn gizleyen demektir."

(..))) yni gsteri^^dini if-

j) olmu ^ tur. Bu, inanm ^^^gibi gr-

Bana gre, bu da yanl ^^ t ^ r. nk, inanm ^^^gibi grnp kfrn .7; ,-leyen, kimseye z ^ nd ^ k de ^ il, mnlif ^ k denir. Bu kelime (3-A- :,3 I kknden tretilmi ^ tir. O da, ada tav ^ an ^n ^ n yuvasnun deli ^ i anlamma gelmektedir. nk bu hayvanc ^^^ n yuvas ^n ^n iki deli ^ i vard ^ r; birine nc^fik ( ) tekisine de le Ct ^^<d (Lt-se...4 ) denir. Bu hayvan, nC^filcd'dan s ^k^^ t ^rd ^rsa

1c ^^'dan ^kar; is r ^^^ ct ^ 'dan s ^k^^ t ^rd ^= nfilc'dan kaar. M n C^f^ lc da byledir; s ^k ^^^ nca, yerine gre, ya m 'min ya da kfir grnr. Z ^ nd ^ k'a
gelince, o, Ayd ^ nl^k ( ) ve Karanl ^^ a (L4,-,1-LiJI) inanan kimsedir; bu da,
9

^ kicilik (

) dinidir. Bu dinden olanlar, Yezdan (

) ve E-

rimen ( .:74j.,NI)e 8 inan ^rlar. "O zat, bunlar ^^ syledikten sonra, orada bulunanlardan birisi, kim gibi? diye sordu. ^ eyh `Izzuddin'in yan ^ nda oturan biri de, ^ am'daki ^ bn ul`Arabi gibidir dedi. ^ eyh cIzzuddin ise, hibir ^ ey sylemedi, o adama cevap da vermedi. "O gn ben oruluydum. ^ eyh `Izzuddin de oruluydu. Beni, birlikte iftara a ^^ rd ^ . O'ndan ikram ve ilgi grdm. Dedim ki "efendim, a ^^ m^ z ^n el- ^ avsu'l- lcutbi'l- c dm ici kimdir, biliyor musunuz ?" O, "bundan sana ne, yeme ^ ini ye" dedi. Syleyi ^ inden, kendisinin O'nu bildi ^ini anlad ^m. Yeme ^ i b ^rakt ^ m ve "Allah a ^ k^ na o kimdir, bana tan ^t ^ n" dedim. Glmsedi ve dedi ki, "O, ^ eyh Mul^ yiddln ibn ul- <A rabrdir." Bunun zerine, susarak ba ^^ m^^ nme e ^ dim ve ^ a ^ k ^na dndm. ^ eyh auI L9,:o j "sana ne oldu ?" diye sordu. " ^ a ^^rd ^ m", dedim. "Niin ?", dedi. "Bugn, sizin yan ^n ^ zda oturan kimse, ^ eyh Mul^yiddin ibn ul- `Arab' iin neler sylemedi, siz de sustunuz, ona cevap bile vermediniz". ^ eyh `Izzuddin b. `Abd is- seMm glmsedi ve "sus, oras ^^ falsihlerin meclisi idi", dedi." 9
8. Eski ^ ranhlara gre Yezdan ,: j 6 .), iyilik tanr ^ s ^ , Ehrimen ise ^ eytand ^ r.

9. Bk. es- ^ afedi, el- Vcifl bi'l- Vefeyt ^^t (yazma, III. Ahmed Ktphanesi, varak 83 b)'da, ( ^ zzuddin b. (Abdisselm' ^ n, ^ ems ud- Din ez- Zehebi ve ^ bn Teymiyye el- Darrnrden naklederek, " ^ bn ul- <Arab' kt bir ^ eyhdir, yalanc ^ d ^ r, le ^nin ezdi oldu ^una kildir, ziny^^haram saymamaktad ^ r" dedi ^ ini zikretmi ^ tir. ^ bn Teymiyye'nin ^ bn ul- (Arabi'ye kar ^^^tutumu bilinmektedir. ^ ezert ^ t uz- Zeheb (e. V, s. 193)'de el- Munvi'den, ( ^ zzuddin'in nceleri ^ bn ul- (Arabi'yi yerdi ^i, daha sonra O'nu v e/ i'lik ve k,utblukla vas ^fland ^ rd ^^^^ nakledilmi ^ tir.

25

Anla ^^ l ^yor ki, ^ eyh (Izz ud-Din b. `Abd is- Selam, fakiblerin, ilimlerinin erevesine girmeyen bir ^ eyi yermekte mzur olduklar ^n ^^ kabul etmi ^ , ^ eyh MuhyiddIn'in gerek halini, onun ^ an ve de ^ erinin yceli ^ ini anlayacak durumda olan hizmetisine a ^klam ^^ t ^r. ^ eybulislam ^ ihab ud-Din `Umer b. Muhammed es-Suhreverdi, Allah O'ndan raz ^^ olsun, ^ eyh Muhyiddin ile Mekke-i Mkerreme'de bulu ^ up konu ^ mu ^ tur. Birbirlerinden ayr ^ld ^ktan sonra, ^ ihabuddIn 'e, " ^ eyh Muhyiddin'i nas ^l buldun" diye sormu ^ lar. "O, sahili olmayan bir denizdir," cevab ^ n^^ vermi ^ ; ^ eyh Muhyiddin'e de ^ eyh ^ ihabuddin'i nas ^l buldu ^unu sorduklarmda, "O, salih bir kuldur," demi ^ tir. e ^ - ^ eyh el- Mudakkik el- Mukakk ^k Sa`duddin Muhammed b. el- Mueyyed b. `Abdillah b 'Ali b. Hamm ^lye el- HamevI", Allah temiz ruhunu takdis etsin, ^ am'dan memleketin dnnce sekin arkada ^^ ve dostlar ^^ kendisine, " ^ am'da bilginlerden kimi b ^rakt ^n?" diye sormu ^ lar; O da, "orada, ^ eyh Muhyiddin'i, dibi ve k ^y^ s ^^olmayan co ^ kun bir denizi b ^ rakt ^ m" demi ^ tir. ^ am' ^n byk ^ eyhlerinden Kemaluddin ez- ZemlekanPyi ikinci zmre aras ^ nda ve ayr ^ ca kitab ^n ikinci blmnde anlataca ^^ z. ^ afiq ba ^ kad ^lar^ndan ^ emsuddin el- ljyi", ^ eyh Muhyiddin'e kul gibi hizmet eder ve O'nun her iste ^ ine boyun e ^ erdi. Her gn, MuhyiddIn'in yan ^na girip mbarek yzn grmeden nce, onun ad ^ na otuz dirhem sadaka verirdi. "Ey iman edenler, siz Peygambere mahrem bir yetini okurdu. MalikIlerin ba ^ kad ^ s ^ 14 k^ z ^n ^^O'nunla evlendirmi ^^ve kendisi de hizmetinde bulunmu ^ tur.
10. Arif, sfi ve mr ^ id'dir. (Abdulkdir el- Cili (Gfini) ile arkada ^l^ k etmi ^ tir. Tasavvufta byk bir mevk vard ^r. Birka sfi ribat ^nda ^ eyhlik etmi ^ tir. Halife en-N ^^ r, kendisini, H. 597 y^l^ nda ^ am'a, el- melik ul- (Sdil'e ve H. 614 de ljrezm ^ h'a eli olarak gndermi ^ tir. Birok me ^ hur eserleri vard ^ r. H. 632 de lm ^ tr. Bk. en- Nuef^ m uz- Zahira, c. VI, s. 165, 166, 219, 284 Il . Sa(d ud- Din Muhammed b. el- Meyyed (b. (Abdillh b (Ali b. Ilammye) el- Hamevi ( H. 652). Zhid ve bid byk sfilerden olup, m ciihede ve riyiiz a ela me ^ hurdur. Bir sre ^ am'da oturmu ^ , sonra Horsn'a dnm ^ tiir. Tatarlardan birok insan O'nun vas ^ tas ^ yla mslman olmu ^ tur. Bk. en- Nueizm uz- Zhira, c. VII, s. 31. 12. ^ ems ud- Din Ahmed b. Halil el- Hyi, Azerbaycan ^ ehirlerinin birinden (Hy) olup, byk bir bilgindir. ^ am'da ba ^ kad ^ l ^ k yapm^^ t^r. Bk. bizim yay ^nlad ^^^m^ z: Kud ^ltu Dima ^ lc, s. 65. 13. Medile sresi, 12. 14. Bu zat, ^ am'da Maliki mezhebine gre ilk ba ^ kad ^ l^ k eden Zeynuddin ez- Zevvi olsa gerek. lm H. 681 dir. Bk. Kuclatu Dima ^ lc, s. 243.

^ ey arzetmek istedi ^ iniz vakit, bu mahrem konusmantzdan nce sadaka verin" 13

26

Tril^ u Dima ^ ic'm ve daha birok gzel eserlerin yazar ^^ el- Hafiz ibni tAsakir, Muhyiddin'in talebesi ve dergahma devam edenler aras ^ndayd ^ ".
^ bn un- Neccar"'a gelince; o da ^ yle demektedir: " ^ eyh Muhyiddin'le ^ am'da bulu ^ tum. O'nu imam, bilgin, kmil, ilimlerde mtebahhir, hakikatlerde rush, sahibi olarak grdm. O'nun eserlerinden yararland ^ m. Kendisine do ^ umunu sordu ^ umda, "Mrsiye'de, Hicri 560 y ^l^^17 Ramazan Pazartesi gn do ^ mu ^ um", dedi. ^ eyh eba cAbdillah Muhammed b. (Abd il- Vahid el- MakdisP 7 bana, ^ eyh Muhyiddin ^ bn ul- `ArabI'nin, Hicri 638 y ^l^^ Rebi. ulashir ay ^ n ^n yirmi ikinci Cuma gecesi vefat etti ^ ini yazm ^^ t ^^ki, ben o zaman Makdis'de (Kuds) idim; kendisi de ^ am'da bulunuyordu. ^ eyh eba cAbdillah el- Makdisi, ^ eyh Mul^yiddin'in yak ^n dostlar ^ndan ve meclisi ^ erifine devam edenlerdendi. ibn ud- Dubeysi", tarihidir. De ^ erli birok eserleri vard ^r. O, der ki: ^ eyh, Muhyiddin ibn ul- (Arab' Ba ^ dad'a geldi, kendisiyle gr ^ tm. O'nu, vas ^fland ^r ^ld ^^^ ndan ok daha ulu, bilindi ^ inden ok daha yce buldum. Eserlerinden faydaland ^ m. Bana, kendisinin, ^^ biliye'de el-Haf^ z ebu Bekr Muhammed b. Halef el- LahmI'den, Kurtuba'da da el- HaN ebal- Kas ^ m b. Bi ^ kuvaP 9 den Hadis-i Nebevi ^ rendi ^ ini syledi. Melik ul- culema, byk kad ^^ eba Yal^ya Zekeriyya b. Muhammed b. ^ br ul- cl-bd 21 adl^^oniki Mahmd el- Enesi el- KazvInI 20, j ^ r ul- Bilad ve al
15. Burada mellif yamlmaktad ^ r. nk, tarih yazar ^^el- Irafiz ibni (Askir, ^ am'da, H. 571 y^l^ nda lm ^ tr. ^ bn ul- (Arab' ise H. 560 da do ^mu ^^olup, ^bn (Askir ld ^ zaman onbir ya ^^ nda idi. ^ bn ul- (Araba do ^u lkelerine H. 598 de gelmi ^ tir. Belki, mellif, elKasim ibni (Askir'i kasdetmektedir ki, O, tarih yazar ^^el- Ilfiz ibni (Askir'in o ^ ludur ve lm y^l^^H. 600 dr. Bu el- Ksim de ^ bn ul- (Arabfnin talebesi de ^il, hocalar ^^aras ^ndad ^r. ^ bn ul- (ArabI, el- I.sim'in kendisine umumi bir icazet verdi ^ini syle ^nektedir. Bk. iett-

zetu ^bn il- (Arabi lil Melik il- Muzaffer. H. 16. Eb (Abdillh Muhammed b. Mahmd el- Haf^ z Mabibbuddin ibn un- Neccr ( 643). Byk hadis bilginlerindendir. Tftri-ku Bagd ^ld' ^n yazar ^ d^r. ez- Zehebi, el- (lber'de
O'nu, ^^i k a ve itkan sahibi olarak vas ^ fland^ nr. Birok eseri vard ^ r. Bk. ibn ul- (Imd, ^ ezert uz- Zeheb, c. V, s. 226. 17. Eb (Abdillh b. (Abd il- Vl^id ed- Dry el- Makdisi ( H. 643) ^ am'daki byk Hanbeli bilgin ve muhaddislerindenclir. Bk. ^ ezerftt uz- Zeheb, c. V, s. 224; en- Nucfun uz-

Zfthira, c. VI, s. 354. H. 637). V ^^ t' ^ n nahiyelerinden biri olan Dbey18. Muhammed b. Sa(id ed- Dbey ^ i ( ^ u Ba^ elftt' ^ na es- Sem(ni' ^nn zeyl ola^ 'dand ^r. Tarihi ve muhaddistir. el- Hatib'in Tf^ rll Vefeyftt, c. III, s. 102, Dedering rak yazd ^^^^tarihe bir zeyl yazm ^^t^ r Bk. el- Vfi
bas ^ m^ , ^ am 1953. 19. Metinde: Biskuvl 20. Eb Yahya Zekeriyy b. Muhammed b. Mahmd el- Enesi ( Mlik'in soyundand ^ r. Kazvinlidir. Tarihi, co ^rafyac ^^ve kad ^^idi. H. 682). Enes ibni

21. Bu eseri Alman mste ^ rik Wstenfeld 1848 y ^l^ nda bir cilt halinde bast ^rm ^^ t^ r.

27

ciltlik eserinde, ^^ biliyye'yi anlat ^rken ^ yle demektedir: "Endlste byk bir ^ ehirdir. Endls illeri aras ^nda her trl stnl ^ , gzel havas ^ , tatli suyu, verimli topra ^^^ve her e ^ itten meyvesinin bollu ^ u, deniz ve kara avcd ^^^^ile temyz eder 2ib. ^ eyh, imam, alim, faz ^l, mr^ id, riflerin sultan, Hak'k ^n ve dinin canland ^r^ c ^ s ^^olan Muhyiddin ebu cAbdillah Muhammed b. 'Ali b. Muhammed b. Ahmed b. cAli el- 11atimI et- Tal el- Endelusi bu ^ ehirdendir. O'nu ^ am'da H. 630 y ^l^nda grdm. ^ eyh, bilgin, arif, ^ ericat -...> ve Halsi a t ilimlerinde mtebahhirdir; a ^^n ^n muleted (tS ) s ^d ^r. Ululukta e ^ sizdir. ok de ^ erli eserleri vard ^r. Birgn bana, ^ yle bir hat ^ra anlatnn ^ lard ^ : " ^^ biliyye ^ ehrinin bir soka ^^ nda gelip geenlerin zerine abanan, bir hurma a ^ ac ^^ vard ^ ; halk, onun kesilmesini sz konusu etti, hatt ertesi gn, kesilmesine karar verdi." ^ eyh Muhyiddin, ^ yle devam etmi ^ ti: "O gece Peygamber aleyhisselm ^^ d ^ mde grdm. Hurma a ^ acm ^n yan^nda ayakta duruyorlard ^ . A ^ a, O'na ^ ikayetle, ^ yle sylemekteydi: Y Resalallah, gelip gemelerini engelledi ^ im iin beni kesmek istiyorlar. Bunun zerine, Peygamber efendimiz mbarek elleriyle o a ^ ac ^^s ^vazlad ^lar; o da do ^ ruluverdi. Uyan ^nca, do ^ ruca hurma a ^ ac ^ n ^n bulundu ^ u yere gittim. Bakt ^ m ki, dil^ mde grd ^ m gibi do ^ rulmu ^ . Durumu halka anlatt ^m, ^ a ^^r^p kald ^lar ve u ^ ur sayarak a ^ ac ^^bir ziya retgh eylediler". a ^ da ^^^olup kendisini her trl stnlkle vas ^fland ^ran, btn ilimlerde sz sahibi oldu ^ unu anlatan bu bilginler gibi daha niceleri vard ^r ki, burada onlardan sz etmedik. Hepsini de ansayd ^k, kitab ^n bu blm ok uzard ^^ve benimsedi ^ imiz derli toplu anlatmadan uzakla ^ m^^^olurduk. Fakat, tafsilta giri ^ meksizin, k^ saca, O'nun stnl ^ n ortaya koyan, a ^ k delillerle kand ^ r^ c ^^ bir anlatma yolunu tuttuk. O'nunla ilgili haberlere nem veren, eser ve menkabelerini inceleyen baz ^lar^^ ^ yle bir olay anlatm ^^ lard ^r: "Endls sultan]. Mekke-i Mkerreme'ye ok miktarda mal gndermi ^^ve vekiline, bu mal ^ , ancak yerli halka da ^ itmas ^ n^^ Bir tesdf eseri olarak o y ^l, hi benzeri grlmeyen bir ^ ekilde ^ eyhler, bilginler, fakihler ve her trl ilim ehli Mekke-i Mkerreme'de toplanm ^^ lard ^ . O y^l ki, ^ eyh ^ ihabuddin es- SuhreverdPnin ^ eyh Muhyiddin ile bulu ^ tu ^ u ve her birinin tekisi hakk ^nda szn syledi ^ i y ^ld ^r. Herkes,
21 b. Matbu nshada, buradan sonra: " ^^ biliyye ^ ehrinin bir soka ^^ nda..." szne gelinceye kadar ^ yle bir metin uymazl ^^^^vard ^r: "Muhyiddin lakab ^^ile an ^lan faziletli ^ eyh Muhammed ibn ul- (Aral: ^ l bu ^ ehirdendir. Kendilerini hakim, ^ ir, rif bir ^ eyh idi. Kendisine bir h

H. 630 y^l^nda ^ am'da grdm. Filmi, edib,

al gelirmi ^^ki, o hlde iken, sayfalarca ok ilgi

ekici ^ eyler yazd ^^^m i ^ittim. Gene, Ijava ^^ u Feviitil^^ il - Kur'an (Srelerin ba ^ lang ^ lar^ ) hakk ^ nda da bir kitab yazd ^^^ m duydum. O'nun ilgi ekici hikyelerinden biri, ^^ biliyye ^ ehrinin..." $k. 4 ^ r ul - Bild, Wstenfeld bask ^ s ^ , s. 334.

28

yukar ^da gnderildi ^ i belirtilen ^ eyleri, ancak ^ eyh Mukyiddin

de,P aUI L9,:3) ^ri

da ^^tmas ^^ iste ^ inde birle ^ tiler. O, bunlar ^^ da ^^tt ^ ktan sonra ^ yle syledi: "Ic ^nii 't bozmak korkusu olmasayd ^ , bu i ^ ten kam ^rd ^ m" Bir dostu, "efendim, niin?" dedi ^ inde, ^ yle buyurdu: "Bu i ^ te Allah' ^ n r^ zas ^^gzetilmemi ^ , tersine, bununla ^ n,mek istenilmi ^ tir". "A ^klar m ^ s ^ n ^ z ?" dediler. ^ u cevab ^^ verdi: "Ma ^rib sultan ^ , ba ^ ka meliklere kar ^^^benimle iftihr etmek istedi, nk bu mal ^^benden ba ^ kas ^ n ^n da ^^ tm ^yaca ^^ n ^ ; biliyordu. Dolay ^ siyle, bunun ard ^nda, Allah' ^ n r^ zs ^ndan ok, vnmek dile ^ i vard ^ r." Bu szler, Endls sultan ^na eri ^ ti ^ inde, a ^ lam ^^^ ve " ^ eyh do ^ ru sylemi^ . Gerekten yle d ^ nm ^ tm" demi ^ tir.

29

IKINCI ZMRE

Bunlar, O'nun fikirlerini, gerek maksatlar ^n ^^ anl ^yamad ^ klar ^^ iin, ekimser kalan kimselerdir. Olduka kalabal ^k olan bu zmreden ^ eyh Ebu'11Iasen. b. el- Hasen el- tlazreci ez- Zebidi el- Yemen'i, ^ eyh cimaduddIn b. Ke ^ ir ed- Dima ^ ki, ^ eyh `Abdullah b. Esad el- Yfici, ^ eyh Muhyiddin S ^bt ^^Ebi'l- Ferec ^ bn il- Cevzi el- Ba ^ dadi gibi birka ^ n ^^aldataca ^^ z. Ebu'l- Hasen el- ljazreci.", el- cAsced ul- Mesbk adl ^^ kitab ^nda ^ eyh Mul^yiddin 'den ^ yle sz eder: "O, ^ eyh,imam, bilgin, erdemli, olgun, sekin, Allah' ^n velisi Ebr ^^ cAbdillah Muhammed b. `Ali b. Ahmed el- 1-Fatimi etTi el- Endelusi olup Mut^ yiddin lakab ^yla m^ d ^r ve il) n ul- 'Arab' diye tan ^ nm ^^ t ^r. a ^^ nda, emsali aras ^nda biricik idi; Vandet ehlinin ^ eyhidir. En.dls ^ ehirlerinden Mrsiye'de Hicri 560 y^l^^17 Ramazan Pazartesi gecesi do ^ mu ^^ve orada bym ^ tr. H. 568 y ^l^nda ^^ biliye'ye gelmi ^ , H. 598 y ^l^na dek burada oturmu ^ tur. Sonra, Do ^ u lkelerine gitmi ^ ; M ^ s ^r, ^ am, Musul, Diyarbekr ve Horasan' ^^gezip dola ^ m ^^ t ^r. Ba ^ dad'a iki kere gelmi ^ tir. Birinde, orada on iki gn kalm ^^ ; teki u ^ ray^^^^da Hac yolculu ^ u s ^ras ^nda olmu ^ tur. Anadolu'da yerle ^ mi ^ , ledn ilimlerine ship ve ilh s ^ rlara vak ^f olan ^ eyh ^ adruddin el- Knevi Muhammed b. ^ shak b. Yiisuf b. `Ali el- Knevi' ^lin annesiyle evlenmi ^ tir. ^ adruddin el- Knevi, ^ eyh Mullyiddin ibn el- cArabi'nin elinde yeti ^ mi ^^olup, O'nun meydan ^n ^n svari ve yi ^ itlerinden biri idi. ^ bn ul- 'Arab', sonra, Mekke-i Mkerreme'ye gelip mcavir olarak kalm ^^ , burada anmay ^^gerekli bulmad ^^^ m ^ z birok eserlerini, bilhassa o ^ unlu ^ un anlay ^^^ na ayk ^r ^^geldi ^ i iin kar ^^^ kl ^^ a yol aan Fu^ li^^ ul- Hikem adl ^^ kitab ^ n ^^ Mekke'de yazm ^^ t ^r. ^^ te bunlar, O'nun siretinin bir k ^ sm ^ d ^r. ^ alemini Allah bilir. O'nun hakk ^ nda bana susmak d ^ er." ^ eyh `In^ kluddin ^ bn Ke ^ ir23 , el-Biddye ve'n-Nildiye adl ^^kitab ^nda ^ yle
H. 812). Yemenli bir tarihi ve neseb bilginidir. el22. (Ali b. el- Hasen el- Flazreei ( (Asced ul- Mesbk adl ^^eseri, hala yazma olarak beklemektedir. Bk. Brockelmann, Supplement, e. II, s. 238. II. 774). Byk 23. Eb'l- Fid ism(il b. (Umer b. Kes!" el- Busravi ed- Dimaski. ( ^ t uzfakih, muhaddis ve tarihidir. ^ bn Teymiyye ile yak ^ n alakas ^^ vard ^ r. Bk. ^ ezerC Zeheb, c. VI, s. 232.

30

anlat ^r24 : "O, ^ eyh, imam, Muhyiddin Ebn `Abdillh Muhammed b. cAli b. Ahmed el-Htimi et- TAI el- Endelusi olup ibn ul- `Arabi denmekle bilinir. Byk bir ^ eyh, de ^ eri ve ^^13.1 yce, ^^ erci, ilimlerde rush sahibi, hakikat s ^rlarma vak^f idi. Btn ilimlerde parmakla gsterilirdi. Riyzt, mchede ve birok seyahatlerde bulunmu ^ tur. evresinde kendisine ba ^l^^olanlar, topluluklar vard ^ . Onun heybeti gnllerde yer etmi ^ ti. Birok memleket dola ^ t ^ , Mekke-i Mkerreme'de oturdu ve orada pek ok eser yazd ^^ki, en by ^ , el-Futht ul- Mekkiyye olup yirmi cilde yak^nd^ r. Onda, akl ^n kavr ^yabilece ^ i ve kavr ^yam ^yaca ^^ , kabul edilen ve edilmeyen, yayg ^ n anlay ^^ a uyan ve uymayan birok ^ eyler vard ^r. Sonra, ^ am'a geldi, burada da birok eserler yazd ^ . Bunlar ^n nemlisi, Fu^ ^^ul- Ijikem adl ^^ kitab ^ d ^r. Bunda da, kabul ya da reddedilmi ^^olan gr ^ leri vard ^r. Bundan ba ^ ka, eserleri aras ^nda, gerekten gzel ve Tasavvuf ehli uslne gre yaz ^lm^^^bir ^ iir divan ^^ vard ^r. ^ am'da, 638 Hicret y ^l^^Rebilhir ay ^n ^ n yirmi ikinci gecesi veft etti. Kasyon da ^^^ ete ^ inde, ^ am' ^n Slihiye semtindeki el-Kdi Muhyiddin b. ez- Zeki mezarl^^^na gmld. O gn unutulmaz bir gn olup, gzel bir cenze treni yap ^lm^^ t ^r. Ben, O'nunla ilgili, ^ u ya da bu ^ ekilde bir gr ^^ileri srmeyece ^ im." Rahmetli cAbdullh b. Escad el- Yfi ci 25, Tarihinde, ^ am' ^ n nl Hadisisi ve Tarih ul- ^skim yazar ^^ ^ eyh ^ emsud- Din ez- Zehebi et- Trkmni'den
24. Bk. el- Biditye ve'n- Nikye, c. XIII, "Muhyiddin ibn ul- (Arabi "Fu^ ^^ ve di ^ erlerinin yazar ^ . olup, Muhammed b. (Ali b. Muhammed b. (Arabi eb (Abdillah et- Ta! el- Endelusl'dir. Birok lkeleri dola ^ m^^ , Mekke'de bir sre oturmu ^ , yirmi cilde yak ^ n el- Futitlettt ul-Mekkiyye adli kitab ^ n ^^orada yazm^^ t^ r. Bu kitab ^ nda aklm kavr^ yabilece ^i ve kavr^ yam^yaca ^^ , kabl edilen ve edilmeyen, yayg^ n anlay^^ a uyan ve uymayan birok ^ eyler vard ^ r. Fu^ ^^ul- Hikem adl^^eser de O'nundur. Bunda, grn ^ te (zakir0 a ^k bir kfr ifade eden ^ eyler vard ^r. el- (Akl ^ - dile adl ^^kitap da O'nun eseridir. Gayet gzel bir de ^ iir divan ^^vard^r. Bunlardan ba ^ ka pek ok eserleri mevcuttur. lmnden nce ^ am'da uzun zaman oturmu ^ tur. Zeki o ^ullar^ mn O'na kar ^^^sayg ^^ve sevgisi oktu ve O'nun btn sylediklerini kabul ederlerdi. Eba ^ ame ^ yle demi ^ tir: "O'nun eserleri oktur. Gayet kolay yazard ^ . Gzel ^ iirleri vard ^ r. Tasavvuf mesle ^ine gre geni ^^bir ifkleye sahipti. O'nun iin gzel bir cenaze treni yap ^ lm^^ , Kasyon'daki el- Kadi Muhyiddin b. Ez- Zeki mezarl ^^^ na, bu y^ l ^ n Rebiulhir ay ^ n^n ikisinde gmld." Ibn us- Sibt da ^ yle demi ^ tir: " O, ism-i a(zam ^^bildi ^ ini, kimya ilmini al ^^ arak (keski) de ^il, Tanr ^^vergisi olarak (man iize le yoluyla) ^rendi ^ini syler. Tasavvuf ilminde stn bir yeri vard ^r, eserleri de oktur". Bu matbu nshamn, yazmalarla kar ^^ la ^ t ^nhp ilmi bir tenkidi yap ^ lmadan bas ^ ld^^^^anla ^^ l^yor. 25. (Abdullah b. Es(ad el- Yilfi(i ( 14. 768). Mekke'li sf^fi bir ^ eyhdir. Hicretin ba ^^ndan itibaren vakalar ^^anlatan bir tarihi vard ^ r. Bk. en- Ncm uz- Zahira, c. XI, s. 93; Brockelmann, Supplement, c. II, s. 177. s. 156. Buradaki metin, el- Biclitye ve'nbas ^lm^^^olan metnine uymamaktad ^r. Bas ^ lm^^^nshadaki metin ^ yledir:

31

naklederek, Muhyiddlifin hal tercemesini ^ yle anlatmaktad ^r26 : "O, ^ eyh, imam, zhid, veli, hakikatler ve ilimler denizi, yaray ^^ l^^ilimler ve kutlu eserler sahibi, eb 'Abdillah Muhammed b. 'Ali b. Muhammed b. Ahmed b. `Ali el- HatimI et- Tal el- Endelusi olup, lakab ^^ Muhyiddin (dinin canland ^r^ c ^ s ^) dir. ^ bn ul- <A rabi denmekle tan ^n ^r. ^ limlerde yle bir da ^^idi ki, etekleri muhkem ve doru ^u a ^^lmaz. E ^ sizdi mesle ^ inde. a ^^nda benzeri yoktu. Hac dn ^ nde, Anadolu'ya gelmi ^ , zaman ^ n ^n kutbu, ledn, ilimlerinin ve ilahi s ^rlar ^n sahibi ^ eyh ^ adruddin Muhammed b. ^ shak el- KnevPnin anas ^^ile evlenmi ^ tir. ^ adruddin O'nun elinde yeti ^ mi ^^olup, en yak ^n ^^ ve mridlerinden idi. ^ eyh Muhyiddin, nemli bir meseleden dolay ^^ itham edilmi ^ tir Ben, ^ eyh, Muhyiddln'in asla yalan syleyece ^ ini sanm ^yorum." ^ eyh (Abdullah el- YafiT ^ain, el- Hafi? ^ emsuddin ez- Zehebi'den nakletti ^ i sz burada sona ermektedir. Bana gre, ^ eyh MuhyiddIn'in itham edildi ^ i nemli mesele, Fu^ it^^ nsznde geen ^ u ifadelerdir: " ^ mdi, Restilullah aleyhisselm ^ , ^ am'da, Hicri 627 y ^l^^ Muharrem ay ^ n ^n son on gn ierisinde, d ^ mde grdm. Ellerinde bir kitap vard ^ . Bana: Bu, Fu^ f^^^ul- Ifikem kitab ^ d ^r; al, insanlara sun ki, ondan faydalans ^nlar, buyurdu. Ben de, dinleme ve boyun e ^ me, bize buyuruldu ^ u zere, Allah'a, O'nun elisine ve bizden olan buyruk shiplerinedir, dedim. Bana tarif etti ^ i ^ ekilde, art ^ks ^ z ve eksiksiz olarak bu
26. Bk. el- Yafi(I, Mir' ^it ul- Cinn, c. IV, s. 100.Buradaki metin, Yafi(I'ye ait tarihin matbu nshas ^ ndan ok farkl ^ d ^ r. Matbu nshadaki metin ^ yledir: "Birok eserleri bulunan, ^ am' ^n konu ^u sl^fi ibn ul- (Arab'

efra

Bekr Muhammed b. (Ali et- Ta] el- ljatimI el- Mrsi, ad ^^ge-

en ^ ehirde vefat etti ". ^^ te bu, e ^ - Zehebrnin verdi ^ i hal tercemesidir. Sonra Zehebi, ^ yle ilave eder. "Vandet-i Vcrl'a lsail olanlar ^n rehberidir. H. 560 y ^ l^ nda do ^ mu ^ tur. ^ bn Bi ^ kuval ve ba ^ kalar ^ ndan rivayetlerde bulunmu ^ tur. Bir ok memleketler gezdikten sonra, Anadolu'da bir sre kalm ^^ t ^ r". Gene Zehebi, "nemli bir meseleden tr itham edildi" demektedir. Bence O'nun verdi ^i bu hal tercemesi ve szleri, fakihlerden o ^unun ^ eyh' yerdiklerini gstermektedir. Buna kar ^^l^ k ^^lfiler ve fakihlerin bir k ^ sm^^O'nu son derece tzimle ^ m ^ ler, yksek makamlarla vas ^ fland ^ rm^^ lard^ r, birok kermetlerini anlatm ^^ lard ^ r ki, burada, bunlar ^ n hepsini belirtmek sz uzat ^ r. ^ eyhin ok gzel ^iirleri, birok kermetleri ve e ^ siz anlat ^^ lar^^vard ^ r. Kendisini yerenlerin en ok zerinde durduklar ^^ Fu^ ti ^^ul- Hikem adl^^kitab ^ d ^ r. O ^rendi ^ime gre, byk bilgin ^ mam ibn uz- ZemlekanI bu eseri ^ erhetmi ^ , onda, sylenmesi caiz grlmeyen ve sak ^ ncah say ^lan ^ eylerin bulunmad ^^^n^^gstermi ^ tir. Bana, zevk- ^^selim ve anlay ^^^sahibi birtak ^ m bilginler, " ^ bn ul- (Arabrnin mezk'r szlerinin herkesin anl ^yam^yaca ^^^bir te'vili vard ^ r" dediler. Rivyete gre, ^ eyh Muhyiddin, ^ mam ^ ihabuddin es- Suhreverdi ile bulu ^ mu ^ , biribirlerinin yzne bakt ^ ktan sonra, konu ^ madan ayr ^ lm^^ m^^ lard^ r. ^ eyh'e, ^ ihabuddin hakk ^ nda soruldu ^u zaman, "ba^^ ndan aya^^ na dek siinnetle dolu" demi ^ ; ^ il^ abuddi^a'e de sorduklarmda, "O, hakikatler denizidir" demi ^ tir. Bana gelince, baz ^^kitaplar ^ mda, ^ eyh'in d ^ ncesi zerinde anla ^ mazl ^^ a d ^ enlerin kimler olduklar ^n^^ anlatt ^ m. O'nun hakk ^ ndaki kendi gr ^ m ise, susmak ve i ^ ini Allah'a b ^ rakmakur."

32

kitab ^^ortaya koymak yolunda Resli/u/lah' ^ n isteklerini temiz bir maksat, ihlas ve himmetle gerekle ^tirdim. Allah'dan diledim ki, beni bu i ^ te ve btn hallerimde, kendilerine ^ eytanm sz geiremedi ^ i kullar^ndan. eylesin. Gene beni, kalbime ruhi bir nefes, kutsi bir ilham ile btn parmaklar ^ m^n yazd ^^^ , dilimin syledi^ i ve haylimin kavrad ^^^^ ^ eylerde, koruyucu deste ^ iyle seilmi ^ lerden Usul. yle ki, bu eser, bir tercman olsun da, kendi ba ^^ na ^ ttb ^ , hkm ifade etmesin. Bylece, onu okuyan ehlullah ve gnl erl onun, takdis makam ^ ndan olup, aldatman ^ n nefsi arzular ^ndan ar ^nm ^^^ oldu ^ unu grsn. Niyaz ^ m ^n HaVka eri ^ ip kabul buyuruldu ^ unu umar ^ m. Sylediklerim, ancak bana verilenler. Bu sat ^rlarda yaz ^l^^bulunan ancak bana indirilendir. Ne bir resl, ne de bir ne b ryim; ancak bir y ^:Iri ^^'im ben. Ahiretim iin ekip bimekteyim." 27 ^ eyh'in -Allah kendisinden raz ^^olsunsz, sona erdi. Zhir ehlinin o ^ unlu ^ u, rya yerilemiyece ^ i ve kabul edilmesi gerekti ^ i ^ eyh'i ryas ^ndan tr yermek imkan ^n ^^bulamay ^nca, gr ^ ne dil uzatm ^^ lard ^r. ^^ te, cAbdullah el- Yaficrnin ^ emsuddin ez- Zehebi'den rivyet etti ^ i szdeki nemli mesele budur. Bence, gerekten onlar ^ eyh'e kar ^^^insafh davranmam ^^ lar ve O'nu tan ^yamam ^^ lard ^r. nk ^ eyh Muhyiddin, Peygamber caleyhisselam ile, hirete gm ^^olanlardan diledi ^ i kimselerle gndz veya gece istedi ^ i vakit bulu ^ urdu. Zaman ^n ^n kutbu ^ adruddin K nevi, Fukk ul- Fu ^ r ^^^adl ^^kitabmda O'ndan ^ yle sz eder: "Birok kez tecrbe ettim ki, insanlar ^n cz'i ve klli btn istidatlar ^n^^ ve bu istidatlar ^n nereye varaca ^^ n ^^grr, her istidad ^ n ne derece geli ^ ece ^ ini, bedbahtl ^k ve mutluluk bak ^ m^ndan durumunun ne olaca ^^n ^^bilirdi. Kendine zg bir bak ^^ la, kar ^^ smdaki herhangi bir ki ^ inin zne n,fz eder, noksanl ^k ya da keml mertebeleri bak ^ m^ndan sonunda ne olaca ^^ n^^haber verirdi. Hi de yan ^lmazd ^ . Birok kez, dnya i ^leri hakk ^ndaki ilahi hkmlerle ilgili szlerinin, dedi ^ i gibi ^kt ^^^n ^^grdm. Allah'm fazl ^^ ve ^ eyhin himmetiyle kader s ^rr ^na ve e ^ ya zerindeki ilahi hkmn zne vak ^f oldum. Sonra, O, herhangi bir ^ ey hakk ^nda hkm verdi ^ imde, isabetli oldu ^ umu bana mjdeledi. Bu vukufu, meydana gelmesine ilahi iradenin taalluk etti ^ i ^ eylere erme ^ i bu yksek ke ^ fe ba ^ lad ^ m. yleki, hi mahcb olmad ^ m ve bu hkm de ^ i ^ tirilmedi. Hamd, nimet ve fazl u kerem sahibi Allah'ad ^r." ^ eyh ^ adruddin el- Knevrnin sz burada bitti. ^ mdi, ^ eyh. 'Abdullah el- Yafici 'nin szne dnelim: " ^ eyh Muhyiddin'in. Tasavvuf ve ba ^ ka ilimlerde birok eseri, gzel ^ iirleri ve birok kermetleri vard ^r. Onu yerenlerin o ^ u Fu^ ^^ul-Hikem adl ^^ kitab ^ n^^ele al ^rlar. ^ mam, ^ eyhulislamlar ^ n ^ eyhi Kemluddin ez-Zemlekanrnin, bu eseri, gayet gzel ve
27: Bk. Fu ^ ii^^ ul
-

nsz.

33

a ^k bir ^ ekilde ^ erhederek ona inand ^r ^ c ^^ bir yn verdi ^ ini ^ rendim. Baz ^^ salih bilginler bana, ^ eyh Mul^yiddin'in szlerinin, herkesin anl ^yam ^yaca ^^^ bir te'vili oldu ^ unu ifade ettiler. Kendi gr ^ me gelince, bu konuda susmay ^^ uygun buluyorum." S ^bt ebi'l- Ferec ^ bn il- Cevzi der ki: "O, kmil, faz ^l, a ^^ n^n e ^ siz ^ eyhidir. ^ eriat ve hakikat ilimleri ile di ^ er ilimlerde dengi yoktur. Benzerleri yaz ^lmam ^^^eserleri pekok. Ism-i a c.ct m' ^^ bilirdi Kimya ilmini al ^^ arak (L-,,-... ^1 ) de ^ il, Tanr^^vergisi ( :4_3l.',1.1) olarak bildi ^ ini i ^ ittim.

Tasavvuf yolunda ve di ^ er ilimlerde stn idi. Onun hakk ^nda insanlar ^n e ^ itli gr ^ leri var. Bu konuda, ben susmaktay ^ m. Allah daha iyi bilir." Bence, S ^bt ^^ibn il- Cevzi, "ism-i aczam' ^^bilirdi" sznde, insafh davranmam ^^ t ^ r. nk O'nun kendisi ism-i aczamd ^ . ^ nsan kemle erince ism-i acc^ m olur. ^ sm-i aczam'dan maksat, icabet sr`ati' dir. Vaktin kutbu ^ eyh ^ adruddin el- Knevi, ^ eyh Mul^ yiddin'in ^ yle syledi ^ ini, Nu ^ ^^ul- Fu^ ^^ upi,,z; adl ^^kitab ^nda anlat ^r : "Ryamda

Peygamber efendimizi grdm. Bana, ey Muhammed, dedi, Allah tela senin dualarma hemen icabet ediyor." Bence, gene, S ^bt ibn il- Cevzi, kimyay ^^bilir derken de, insafl ^^de ^ ildir. nk O, kimyan ^n kendisi idi. Bu fennin erbab ^ na gre, kimyan ^ n, hakikata, unsurlar ^^ de ^ i ^ tirerek, iksir ile kursunu gm ^ e, bak ^ r^^ alt ^ na evirmektir. O -Allah kendisinden raz ^^olsun-, zaman ^ n^ n iksiri, a ^^ n ^n kimyas ^^idi. O'nun ir ^ ad ^^ile nice ki ^ iler, hayvanl ^k a ^ a ^^l^^^ ndan insanhk yceli ^ine ula ^ m ^^ t ^r. Bu sat ^rlar^^yazan ^n, ^ yle birka m ^ sra" var: Tahkik ve irfan ile Hayvan ahlak^ n ^^insana evirmek, kimya. Byle yapmad ^ nsa, savd^ n mr bo ^ una Suyun bu ^ ula^ mas ^^ate^ in yan ^^^ na ^ a ^^ lacak noktaya dnelim. Bu byk ^ slam bilginleri, byle bir imam ^^ ululuk, ikram, tzim ve ihti ^ am gibi s ^fatlarla vas ^fland ^rd ^ktan sonra susmay ^^ nas ^l tercih etmi ^^oluyorlar? Oysa ki, onlar ^n hepsi de O'nun velayet ve kermet'ini kabul etmi ^ lerdir. Byle bir tan ^ tmadan sonra, susmak ne demektir? Byle bir ikrrdan sonra inkarm yeri var m ^ ? Cennetin tesi ate ^^ de ^ il midir? Onlar bu konuda, m'minlerin emin `Ali b. ebi Talib'in -Allah O'ndan raz ^^olsun-, hem kendisine hem de Mucaviye'ye kat ^lmayanlara, "Ne _Halt ile aya^ a kalkt ^ lar, ne de bat^ l ile oturdular" dedi ^ i kimselerin durumuna d ^ yorlar.

34

NC ZMRE

Bunlar, ^ eyleri de^erlendiremeyen, onlar^ n yal ^ n ^zca d ^^^grn ^ ne ( jAll; ) bak ^p, iyzn ( ) b ^ rakan kimselerdir. Bunlar ^n irkin

davran ^^ lar^n ^^ ortaya koymak iin ayet ve hadislerden delil getirme ^ i gerekli bulmuyorum. nk Kur'an- ^^ Kerim ve hadis-i ^ erifler, onlar ^n ilerinde gizlediklerini a ^klayan szlerle doludur. Nitekim, Allah tel ^ yle buyurmaktad ^r: "Onlar, bilgisini kavr^yamad ^ klar^^ ^ eyi yalan sayd^lar."28 Gene, "Onunla hidayete eremeyince, bu eski bir yaland ^ r, diyecekler."29 Peygamberimiz de ^ yle buyurmu ^ tur: "Dmin gizli olanlar^^vard^ r ki onu, ancak `arif- i billah olanlar bilir. Onlar bu ilimden sz edince, onu ancak Allah'a kar^^^gururlu olanlar inkar ederler". Hi ^ phe yok ki, keskin burhanlar ve parlak hccetler, zhir ehlinin ba ^^na inmektedir. Mesele, riisah sahibi bilginlere gre, hi de byle de ^ ildir.

Herhangi bir de ^er hkm, ona ba ^ h olan insanlar aras ^nda geerlidir. Zira, her toplulu ^un, kendine gre bir dili, ya ^ ay^^^yla ba^l^^ ^st ^ lahlar^^vard ^r ki, bununla, ba ^kalar^ndan ayr ^l^rlar. Kendilerinden olmayan, onlar ^^ dinleyinee, onlara kar ^^^olumsuz bir tav ^r takm ^r. Bzan bilgisizlik, kendisini, kar ^^ smdakileri kafir sayma ^ a de ^ in gtrr. Birisinin dilini ve kulland ^^^^ ^st^lln tekisi anlam ^yor diye, gerekte, bu dili ve ^ st^lh^^ as^ls ^z sayamay^z. Allah, bu zmreyi dald ^^^^uykudan uyand ^ra. Do^ ru sz k ^ nayan nice ki ^ i var Sakat anlay^^ d^ r felaketleri" N'ola ki, onlar, bilmedikleri yerde sussalar, bildikleri zaman da insan ^^ davransalard ^ ! Huccet ul- ^ slam ebii Hamid el- Gazzalrnin. -Allah kendisinden raz ^^olsun ve yerini cennet eylesin- dedi ^ i gibi: "Onlar bir vadinin a ^z ^ ndaki kayaya benzer ; o, suyu ne ier, ne ne ba^kas ^ n ^ n imesine yol verir".
28. Yftnus sresi, 39 29. AhlFlif sresi, 11 30. Bu beyit el- Mutenebbi'nindir.

35

Byk sUfilerden biri, ne gzel sylemi ^ : "Bir ^eyden ciciz isen, kendi aczini ve kusurunu grmekte t ^ ciz olma." Bu rislenin. yazar ^ndan -Allah onu affetsin- bir ^ iir: Ayr ^ l^ k gn neler oldu^ unu grseydin Yads ^ mazd ^ n akan gz ya ^ lar^ n ^^ Yarad ^ l^^^giysisinden soyunsayd ^ n Bilirdin Hir ma^^ aras^ ndaki s ^ rr^^ Ne ki, zhir senden mnay ^^gizledi Bizimle olmay ^ nca, ldrdn kat^^kalbini Bilmedi ^ inin ard^ na d^ me Sak ^ n gnln gzn kula ^^ n ^^ Sorumludur gnln, evliyya kar ^^^tavr^ ndan yle bir durum ki yle, zr kabul etmez Bir an nce nasib alma^a al^^^da Yryver sliklerin ard ^ nca ^lk geldi ^ imiz makama do ^ ru Vard ^ r huzura orda, korkudan uzak Mevkis ^ n ^^zikrinden bir ^ eyin al ^ koymad ^^^ , O'nun buyruklar^ n ^^dinleyen ki ^ i, Her trliiprzden ar^ tt ^^zn Ki miisivullah kaybolup gitti Senden gizlendiyse kavmin hilli, Ve sen, gremiyorsan O'nu, Grene teslim ol

36

^ K ^ NC ^^BLM
Szleri ve Eserleri

Bu blm, sahili olmayan bir denizdir. nk, O'nun eserleri be ^^yz a^ maktad ^r. ^ eyh'in eserlerinden bir k ^ sm ^n ^ , bir mridine yazd ^^^^ ^ u mektubunda grmekteyiz: 3 "vg Allah'ad ^r. Selam, O'nun seti ^ i kullar ^na. ^ mdi, karde ^ lerden ( ) biri, Ta ^ avvuf yolunda 1.1akilcatler ve s ^ rlar ilmi ile teki ilimlerde

kaleme ald ^^^ m eserlerimin, adlar ^n ^^yazarak kendisine bildirmemi istedi. Allah O'nu' ba ^ ar ^l^^ k ^ls ^n; dile ^ ini (bu fihristle) yerine getirdim. Ancak, bu kitaplar ^n bir k^ sm ^ n^ , ortaya ^kan bir sebepten tr birisine emanet olarak b ^ rakmam, onun da ( ^ imdiye dek) bana onlar ^^geri vermemesi yznden, bulmak g. 3 Bu kitaplar ^n o ^ u tamamlanm ^^ , bir k ^ sm ^^da tamamlanmam ^^ t ^r. Yazd ^^^ m eserlerin hibirinde, ba ^ ka mellifler gibi telif maksad ^^gtmedim. Ancak, onlar bana Hak' dan, ak ^ llar^^ yak ^ el4 bir geli ^ le geldi. Ben de onlar^ , mmkn oldu ^ u kadar yazma ^ a al ^^ t ^ m. Bylece, istemeden, eser yazma cihetine gitmi ^^oldum. Onlardan bir k ^ sm ^n^^uyku ya da m k ^ efe ierisinde Hak tealan ^n bana yneltti ^ i ilahi bir buyrukla yazd ^ m. "nce, emanet olarak b ^ rakt ^^^ m kitaplardan ba ^ l ^yaca ^^ m. Bu kitaplar elimde bulunmad ^^^^gibi. (san ^yorum ki) ba ^ kalar ^nda da bulunmamaktad ^r O gnden beri, ^ imdiye dek, bunlar hakk ^ nda herhangi bir bilgi edinemedim. Sonra, hem halk ^n elinde, hem de kendimde bulunan kitaplar ^^ (ve Hakk' ^n beni al ^^ t ^rd ^^^^ ^ ekilde rabbtini bir hat^ rlay ^^ la - ki o bizce, ona gre
1. Gorgis (Avvd' ^n, ^ am ilim Akademisi Dergisi'nde (Mecellet ul- Mecma( el- (Ilmi, e. XXIX, Dima ^k 1954, s. 355) yay ^ nlad ^^^^fihristle bu metni kar ^^la ^ t^ rd ^k. Dergideki fihrist iin i ^ aret olarak M harfini, fihristin Hint yazmas ^^olan nshas ^^iin de H harfini kulland ^ k. Parantezlerdeki szler de ya M'den, ya da H'den al ^ nm^^ t^ r. 2. Metinde: bizi 3. M: "ancak, burada zikredece ^ im bu kitaplar ^ n baz ^ s ^^azd ^ r; emanet olarak b ^ rakt^^^ m kitaplar da bunlar aras ^ ndad ^r" 4. M: "ci ^ erlerin ^i paralay ^ c ^^ve gnlm yak ^ c^^bir geli ^ le", H: "neredeyse beni yakacakt ^ "

37

hareket etti ^ imiz ilahi bir emirdir- halka ^karmak iin bekledi ^ im kitaplar^ ) Allah' ^ n yard ^ m^n ^^dileyerek yazaca ^^ m. ^ yle ki: "Emnet olarak verdi ^ im kitaplar:

1Kitab fi'l- Hadis: Mslim b. el- Haccae'm Sahih'ini burada (kendim

iin) ihti ^ ar ettim.

2Kitab fi'l- Hadis: Bunu da, Ebil 'Isa etettim.

Snen'inden ibti ^ ar

3 Yazmakta bulundu ^ um el- M ^ sbal ^^(fi'l- cern( beyne's- stl^al^ ) adl^^eser. 4 'zetleme ^ e ba^ lam ^^^bulundu ^um ^ bn Hazm' ^n el- Mul^ allii adl ^^eseri'.

5(Kitab l- ^htill flma kfte caleyhi Rasalullah ^ allllhu caleyhi ve sellem min snen il- al^ val) "Bu arada, S afilik yoluna gre hakikat ilimleriyle ilgili olanlar da
^ unlard ^ r:

6Kitiib ul- Cemc ve't- Tefsil fi esrri mecani - 't- tenzil. Bu tefsiri Meryem
sresinc kadar' tamamlad ^ m; ok da gzel oldu. San ^yorum, bu gne de ^ in Kur'an-t Kerim'i bu trl tefsir eden olmad ^ . Her yet hakk^ndaki tefsiri, ^ yle makama ay ^rarak dzenledim: a) Celal makam ^ , b) Cemal makam ^ , e) ^ tidtil makam ^^ ki bu, berzand ^ r: Muhammed! kmil lye gre, bu da kemal makam ^ d ^ r. Ayeti, elal ve heybet makam ^ndan al ^p, zerinde (onu, ok gzel bir ifade ve ince i ^ aretlerle o makama gtrnceye dek) konu ^ uyorum. (Sonra onu) ceml makam ^ndan (al ^p a ^kl^yorum;) bu makam, birinci makam ^ n tam kar ^^ s ^ndad ^ r. Sonunda, onu, sadece bu makam iin nazil olmu ^^ gibi a ^kl ^yorum. Sonra, ayn ^^ yeti, keml makam ^ndan al ^p, nceki iki tefsire benzemeyen bir slpla anlat ^yorum. Bu makamda, yetin byk harfleriyle kk harflerinin s ^rlar^ n ^^ anlat ^yorum. Bunlar da, e ^ er var ise, harekelerdir, l ve diri skn, nisbet, izfet, i ^ aret ve benzerleridir. Bunlar ^^ bitirince bir sonraki yete geiyorum. Bu kitapta, ancak delil getirmek iin pek az iktibas edilen szler hri, ba ^ kalarmdan al ^nm ^^^hibir sz yoktur.

7Kitab ul- Cezvet il-Mul ^ tebese ve'l-Hatrat il- Mul^ telese 8Kitabu Miftal^^is- Secade fi Macrifet il- Medhal ila Tarlic ^ l-Irade
5. H ve M: "ibn Hazm el- FrsI". Gorgis 'Avvad, el-F'rsi sznn yerinde olmad ^^^m sylemektedir. Oysa ki, ibn Hazm iin bu el-nirsi sz, O'nun ^ ranla ilgisi bulunmas ^^bak^ m^ ndan, yerinde bir ifdedir. 6. H,M: "Bir gn Musa gen adamma demi ^ ti ki..." (Kehf sresi, 60) yetine kadar tamamlad ^ m.

38

9 Kitdb ul- M ^ ellest il- Vt^ rideti fi'l- .lur'cin. Bu eserde, "O, ya ^ l^^da, gen de de^ il; ikisi ortas^^grbz bir inek..." (Bakara, 68) ve "Namaz ^ nda, ne sesini ok ykselt, ne de iyice km; ikisi aras ^ nda bir yol tut"
( ^ sra, 110) gibi, ^^k belirten yetleri inceledim.

10Kitdb ul- Msebbecdt il- Vdrideti fl<l- Kur'n. Burada, "yedi semiz inek..." (Yfisuf, 43) 7, "yedi gk" (Mlk, 3) 8, "yedisini dnd ^ nzde..." (Bakara, 196) gibi, iinde yedi sznn geti ^ i yetleri inceledim. 11 Kitdb ul- Ecvibeti <ald el- Mesil il- Man ^ riyye. Bu kitabta, Mansur
ad ^ndaki bir arkada ^^ m^n bana sordu ^u yz kadar sorunun cevab ^^var.

12 KitC^ l^ u Mubc-iyecat9 il- Kulb bi Llalrat il- Kurb, Bu kitap, melekler,

resller, nebiler, rifler ve rulinilerin mertebeleri hakk ^ nda bildi ^ im kadar pek ok meseleleri iine almaktad ^r.

13Kitr ^ bu MenC^hic il- irtilscr ild ^fticickl ^^Ebkr il- Behd (el- Muhadderdti bi Hay ^ndt il- Lihd). Bu kitab ^^yz blm olarak dzenledim. Her
blmde on makam vard ^r ki, tamam ^^bin makamd ^r.

14Kitdb ul- Muhkemi fi'l- Mevc ^ c4i ve'l- Llikem ve ildbi Raslldh
^o

(Allah' ^ n Elisi'nin dbl, ^ t ve hikmetler zerine

sa ^ lam kitap).

15 Kitc^ bu (Knhi) md ld bdde

n ^n z).

mridi minhu (Mrid iin gerekli ola(Yce Meclisin

16Kitdb ul- kluld fi Esrri Rhc ^ niyydt il- Melei'lruhaniyyat ^n ^n s ^rlar ^^zerine bezekler kitab ^ .)

17Kitc^ bu Ke ^f il- Macnii can Sirr^^Esmi'llh il- IJusnd (Allah' ^n gzel

isimlerinin s ^ rlar ^n ^n mnasm^^ama).

18Kitdb ud- Delil fi 144 is- Sebilii. Va'z hakk^ ndad ^r. 19Kitdbu `Uhlet il- Mstevfiz (fi Ahl ^ d ^n i^ - Sanat il- ^nsdniyye). 20 Kitdbu Celi'l- Kuldb (Gnllerin cils ^ ). Bu kitapdan yana, ilgi ekici
bir olayla kar ^^la ^ t ^m. ^ yleki, bu kitab ^^ yazd ^^^m zaman, karde ^ lerimizden ( ) her biri, okumak zere bir defter (ya da iki def-

ter) ald ^lar. Kitab ^ n ba ^^taraf^ n ^^ da ben ald ^ m ki, yirmi varak kadard ^ . Dostlar ^m ^ zdan bir toplulukla ^ ehirin d ^^^ na ^kt ^k, yksek bir yere oturup okuma ^ a ba ^ lad ^ k. En gzel konulard ^ , onlar. Bitirdikten son7. 8. 9. 10. 11. Bu yet, H ve M'de yok. H, M: "yedi gb^ yaran^ " Metinde: Mutba(at Metin: ildb li Raslillh 11 ,M: ^ ifa u/ tAlll fi iddh is Sebil
-

39

ra onu yere koyduk. Birden bire kayboldu. Bilmiyorum ki, gze grnmeyen cinler mi, insanlar m ^^ uurdu. ^ u ana dek, onunla ilgili bir ^ ey bilmiyorum. Kitab ^ n geri kalan ^ n ^^ ise, art ^k, geri istemedim. Alanlardan hibiri de ald ^^^ n ^^geri getirmedi. ^^ te bu kitapla ilgili olarak byle bir olay geti.

21 Kitb ut- Taklak ft', Beyn 12 ^ s- Sirr^^ellezi velcara fi Nefsi ebi Bekr ^^ S ^ d^llk" rad^yallahu canhu. 22 Kitb ul- Plm bi ^^ cirti ehl il Phnz.

23Kitb us- Sirc il- Vehhc fl, Serki Keli ^tm il- ljall dc . Kaddesallhu rkahum
24 Kitb ul- lfhm fl ^ erit ^ l- Plcim. 25 Kit ^lb ul- Mntehab ft, Sayir il- Kurab". 26 Kitbu Netic il- Ezkr ve Uadelik ^ l- Ezhr.

27Kitb ul- Mizcin fi ^^fat il- ^nsn".

^^ te, emnet olarak b ^rakt ^^^ m kitablar bunlard ^r. (Bilmiyorum), bunlar aras ^nda unuttuklar ^ m var m ^ ? nk, vereli ok zaman oldu; haf^ za da, gemi ^^zamanla ilgili ^ eylerle, vakit kaybetmemek iin, fazla u ^ ra ^ am ^yor." ^ imdi bu kitaplar, insanlar ^n elinde mevcut. Ancak, ^ eyh rad ^yallahu canh'm sa ^ l^^^ nda m ^^yoksa lmnden sonra m ^^ortaya ^km ^^ t ^r, bilmiyorum. Bunlar ^ n bir k ^ sm ^n ^^grdm, o ^ u da bende var. Bu risleyi ^ eyh rad ^yallahu canh, Mekke'de mcavir kald ^^^^gnlerde yazm ^^ t ^r .t.o. I LUL, 17 " ^ nsanlar ^ n elinde bulunan kitaplar ^ m ^ z "Uadis konusunda:
'

28 Kitb ul- Makaccet il- Bey4. Bunu, Mekke'de, fakihlerin usfilne gre"
yazd ^ m. Taharet ve namaz konusunu iki ciltte tamamlad ^ m. nc cildi elimde; "Cuma" blmne geldim.

29 Kitbu Mift ^lk is- Secr^ de. Bu kitapta Buhari, Mslim ve Tirmizrnin
mecmualar ^ndan hadisler derledim.

30 Kitbu Kenz il- Esrr 19 fim ruviye can in-Nebiyy il-Muktr 2 min el- E^lciyeti ve'l- Ezkr.
12. Beyn yerine H ve M'de: ^ e'n 13. ebi Bekr, H ve M'de yoktur. 14. H ve M'de "kaddesallhu riihahu" yok. 15. H ve M: "fl Hakikat il- ^nsan" 16, H ve M: "min Measir il- (Arab" 17. Bu paragraf, yazar el- Kaza el - Ba ^ ddinindir. (ev ) 18. H, M: "fakihlerin uslne gre" endeei ^i yok. 19. II, "el- Ebrr" 20. Ir, M'de "el- 11Iut^tr" yok.

40

31 Kitabu Miskat il- Envar fima ruviye el- Al^ be ^r 32 Kitab ul- Erba(in el- Mutehabile. 33Kitab ul- Erbacin et- T ^vd/2

subhiinehu ve tecala min

34 (Kitdb ul-cAyn) 22. Halk aras ^ nda Hadisle ilgili ba ^ ka bir kitab ^ m ^ z olup
olmad ^^^ n ^^ hat ^rlam^yorum; nk, haf ^ zam pek me ^ gul, gemi ^ le ilgilenemiyorum. " ^ nsanlar ^ n elinde bulunan, Tasavvufi ve Felsefi kitaplar ^ m ^ z:

35 Kitab ut- Tedbirett il- ^ldhiyye fi (I ^ leih) el- Memleket il- ^nsniyye. Bunu, filozof Aristoteles'in. ^ skender iin yazd ^^^^ "Sirr ul- Esrar" adl ^^
kitab ^na benzer ^ ekilde kaleme ald ^ m. (Bu kitap ile bu s ^rr ^ , karde ^ imiz Eb Muhammed cAbdillh b. el- Usta el- Mevrrrye verdim.)

36Kitabu Sebebi cI ^ h ^ n- Nefsi 23 lilcismi ve md tukeisi min el- elemi c ^ nde Firak^ hi bi'l- Mevt ^^ meratib il- Kule^ b (fl ^na lend min secc ^ n 37 Kiteibu ( ^nzdl) il- ^ uyiib 'alt ve' ^ - Sicr). 38 Kitdb ul- Isra ile ^ 'l- Maheim il- Esra, 39 KitC^ bu Me ^ e ^ hid il- Esrdr il- Kudsiyye ve Metalic il- Envdr il- ^ldhiyye. 40 Kitdb ul41 Kitdb ul- Menhec is- Sedid ila Tertibi Ahval il- Imam el- Bustaml, Ebi, Yezid rahyallahu canh 25. Endelsn. Septe shilinde (d ^ mde) yce
Tanr ^^bana Byezid BistamPr ^ i^^, hllerini anlatmam ^^ buyurdu. Tan yeri a ^ armadan kalkt ^ m, yan ^ mda bulunan iki yaz ^ c ^ya syleyerek yazd ^rd ^ m. Gne ^^do ^uncaya dek iki defter yaz ^lm^^^oldu.

42 Kitabu Uns il- Mnkat ^ tiyn bi Rabb il- ciflemin. Bunu hem kendim hemde ba ^ kalar^^iin yazd ^ m.

43 Kitdb ul- Mevcwt il- Ijasene. Bunu, Mekke-i Mkerreme'de yazd ^ m. 44 Kitdb ul- Bugye fi Il ^ ti ^ e ^ ri Kitdb il- If ^ lye li Ebi Nucaym el- I ^fahani,.
Bunu da kendim iin yazd ^ m.
21. 11, M: "et- T ^ val.kt" 22. Bu kitap, H nushas ^ ndad ^r. M'de ise, "el- (Ayn fi Hu ^ it ^ iyyeti Seyyid il- Kevneyn" yazd ^d^r. Nefsi bi'l- cism 23. H'de: Sebebi Te(a ^^ uk 24. M: "Kitdb ul- Celi frl- Ke ^fi (an il- Veli" 25. M: "Miftiii:tu Akfdl ^l-IlhC ^ nt il- Valdd ve 415.1.1i E ^ kli A(litm il- Murid fi ^erhi Ahval il^ mdm el-Buskind ebi Yezid"

41

45 Kitb ud- Durret il- Fal ^ ira fi zikri men ^ntefa 'n^^bihi fi Tarak tl- A ^ ira.
^ bni Dbey ^ I, bu kitab ^ n, Endels ^ eyhlerinin haberlerini ihtiva etti ^ ini syler. ^ eyh Muhyiddin bu kitab ^ , do ^ uya gelirken yan ^na almam ^^ t ^r. ^ am'a geldi ^ inde, asl ^na mracaat etmeksizin, hat ^r^nda kald ^^^na gre k ^ saltarak yeniden yazm ^^ t ^ r. 26 46 Kitb ul- Mebadr ve'l- Cayat fInta Tabtevi caleyhi Huraf ul- Muccemi

man el- 'AcCtibi ve'l47 Kitabu Mevaltt 'In- Micant ve Metalict Ehillet il- Esrar ve'l^ ki cz halinde olup, konusunda emsalsiz bir kitapt ^ r.

48 Kitab ul- Inzalat il- VucC^ diyye man el- ljazain il- Cadiyye. 49 Kitbu Htlyet il- Ebdal ve ma yazharu minha man el Ma'a (rifi ve'lAhval). Bu kitab ^ , Taif'de fll meyye 27 soka ^^nda, Abdullah ibn Abbas' ^^
ziyaret etti ^ im s ^rada bir saat ierisinde yazd ^ m; onda, al ^k ( )

susmak (' -',..4...0231) uykusuzluk ( jr...31) ve l ^ alvet (5_91;vil) zerine

sz ettim.

50 Kitaba, Envar il- Fecr fi Macrifet il- Makmti ve'l'da elEcr (Ve 'cila ^ ayr il- Ecr). Kitaba bu ad ^ , onu her gn tan yerinin a ^ armas ^ndan gne ^ in do ^ u ^ una dek geen vakitlerde yazmamdan tr verdim. 51 Kitb ul- FutbC ^ t il- Mekkiyye. Birka ciltlik byk bir kitapt ^r. Mekke-i Mkerreme'de, Allah te`ala'nm bana vermi ^^oldu ^u fthatla yaz ^dan bu eser, be ^ yz altm ^^ be ^^blmde byk s ^r28, ilim ve marifetleri, slk, menazil, mnazelat, kutblar v.b. gibi mesle ^ imizin konular ^n ^^iine ahr29.

52 Kitbu Tac ir- Resail ve Minhac il- Vesail. Yedi risle olup, benimle Ka`be-i ^ erife aras ^ nda geen konu ^ malardan ibarettir. 53 Kitbu Rab, il- ,Kuds fi Muna ^ abat in- Nefs. 54 Kitab ut- Tenezzulat il- Mav ^^ liyye fi Esrar it- Tahrti ve's- ^ alavt il- Hamsi ve'l- Eyyam il- Multadderat il- A ^ liyye. 55 Kitbu I ^ tir& il- Kur'an fi ',Dem il- ^nsan. 56 Kitb ul- Kasem il- Ilahi bi'l- ^sm ir- Rabbanl. 57 Kitb ul- Celal ve'l- Cemal.
26. Bu paragraftaki ifde, bu eserin yazar ^^el- Kr!' el- Ba ^ dr^ di'ye aittir. 27. Ti ve M: "ebl Umeyye" 28. M: "byk s ^ r ve hikmetleri" 29. M'de ^ u fazlal ^k var: "Allah bilir ya, byle bir kitap yaz ^ lmam^^^ve yaz ^lm ^yacakt ^r san ^r^ m; nk, onda ok de ^i ^ik bir yol tuttum ve ilgi ekici bir slup kulland ^m"

42

58 Kitab ul- Medhali

`Ameli bi'l- Huraf

59 Kitab ul- Mul ^ nic fi's- Sehl il- Mumtenif. 60 Kitab ul- Emr31 il- Merbat fi Macrifeti ma yaltt ^lcu Ehlu TarlIcillahi min e ^ - ^ urat. 61 Kitabu Risdlet il- Envar [ima yumnahu Sahib ul- Halveti (cala) t- Tertibi min el- Esrar. 62 Kitabu cAnhai Ma ^rib. 63 Kitab ul- Magam fi cAhaidi <Ulema ir- Rusam. 64 Kitab ul- icad il- Kevni ve'l- Me ^ hed il- 'Ayni, bi Hadrat i ^ - ^ eceret il- ^ nsdniyye ve't- Tuy r il- Erbecat ir- Rahaniyye 65 Kitabu in ^ a il- Cedavil ve'd- Devair fi 32 r- Ralcailc^^ve'l66 Kitab ul- Ahlak fi Mekarim il- Ahlak. 67 Kitabu Ravdat il- c.j ^ thin. 68 Kitabu Sitte ve Tiscin. Bu kitapta, vay ( ) mim ( r j c
)

ve nun ( )

zerinde konu ^ tuk; nk bunlar ^n ba ^lar^ , sonlannm ayn ^ d ^r33. ( ^ yle ki: (
)

69 Kitab ul- I ^ tir& fi Esrar il- Esma il- ilahiyyat ve'l- Kinayat. 70 Kitab ul- klucub il- Macneviyye fi'z- Zat il- Huviyye. 71 Kitdb ur- Rist^ le. Bunu, Fahruddin
herkesin elinde yok. gnderdim. Bu kitap,

72 Kitab ul- Mube ^^ erat. Bu kitapta, d ^ mde grdklerimden hat ^rlad ^^^ m,
filme yaray ^^ l^^ve iyili ^ e te ^ vik edici ^ eyleri yazd ^ m.

73 Kitabu Tertib ir- R ^hle. Bu kitapta, do ^ u memleketlerindeki yolculuklar^ m s ^ras ^nda grd ^ m ^ eyleri anlatt ^m; ayr^ca, gr ^ t ^ mz ve kendilerinden istifde etti ^ imiz hocalar ^ m^ zdan sz ettik34. ^ eyh rad ^yallahu canl^ '', O'ndan dinledi ^ im Peygamberin hadislerini, gzel bir hikayeyi, syledi ^ i baz ^^ ^ iirleri -ki bunlar ^n bir k ^sm ^^kendi ^ iirleridir- anlatt ^ m. 74 (S ^hhat ^n ^^ ^ art ko ^ maks ^ z ^ n rivyet etti ^ im hadis-i ^ erifleri iine alan bir kitap).
30. 31. 32. 33. 34. (Ameli bi'l- Hurf" M: "es- Sirr il- Melcsf^ffrlM: "el- Emr il- Mubkern il- Merbar H, M: "ve" H, M: "sonlar ^^ba ^ lar^ n^ n..." H, M: "bir czn hocalar ^m^ za ay ^ rd^k"

43

"Allah te`ala'n ^ n, yazmam ^^ buyurdu ^ u halde, ahli aras ^ nda yaymam ^^ buyurmad ^^^^kitablar:

75 Kitdb ul- Abadiyye. Bu kitapda ubudiyyet, vabdniyyet, ferdniyyet, (evveliyyet ve vitriyyet), adedi varl ^ktan oklu ^ un kald ^r ^lmas ^ , Bir'in aded mertebelerinde bir grn ^^oldu ^ u, adedlerin do ^up kayboldu ^ u ve sadece O'nun kald ^^^^anlat ^ld ^ .

76 Kitdb ul- Huvv. Bu kitap, nefsin izfetlerini ve gnllerin macrifetini

iine al ^r.

77 Kitdb ul- Cc7 ^nic. Bu kitap, c emic ve ^ t/C ^ ls' ^n, yan ^k ve zgn kimsenin (melhaf'un) "ey Allah, beni msta ^ni k^l!' 35 deyi ^ indeki ta kyid'in gsterdi ^ i cellin ma`rifetini iine almaktad ^r. 78 Kitdb ur- Bal^m. Burada, rahmetin genel ve zel olu ^ u (tac ^nIm ve
tahsis) ile, esirgeme, ac ^ ma, recfet 36 ve ^ efkatin marifetini iine almaktad ^ r.

79 Kitdb ul- <Agtme. Bu kitap celal, kibriyd, ceberat ve heybet'in

i ^ aretlerini ihtiva eder.

80 Kitdb ul- Mecd. 81 Kitdb ul- Deyntantiyye. Bu kitapta sermediyyet, huld, ebed ve b e le meseleleri yer almaktad ^r. 82 Kitdb ul- Cad. Bu kitapta iyilik, ihsan, cmertlik, vergi, (r ^vetler ve
arma ^ anlara) i ^ aret edilmektedir.

83 Kitdb ul- Kayymiyye. 84 Kitdb ul- Ihsan. 85 Kitdb ul- Felek ve's- Sema' 86 Kitdb ul- Hikmet il- Mubteviyye" 87 Kitdb ul- c ^zze. Burada men`, kahr, ^ alebe, hamd, caczve u ^ ar'a
i ^ aret edilmi ^ tir.

88 Kitdb ul- Ezel 89 Kitdb un- Nar. Burada ^^^ k ( o.L:..,C2.!1), glge ( ayd ^ nhk 90 Kitdb us- Sirr 91 Kitdb ul- ibdac 38 ve'l- Ihtird
35. II, M: "beni msta ^ni k^ l" yok. 36. Metinde lfet :L;j5II kelimesi var. Biz yukar ^ya

J5Wi),

karanl^ k

) ve tecelli ( j.4.W1) ele al ^nm ^^ t ^r.

E ve M'deki re'fet ;61)1 szn koyduk.

37. H'de "el- Muhteviyye" yerine "el- Mabbiibe" yaz ^ l ^^ 38. H, M: "el-

44

92 (Kitb

Emr

Halk

93 Kitb u ^ - SC^ dtr ve'l- Vrid 94 Kitdb ul- K ^ dem 95 Kitb ul- Mlk 96 Kitb ul- Kuds 97 Kitb ul- Hayra 98 KitC^ b ul- clint) 99 Kitlb ul- Me ^ i'e. Burada temenni, irde, ^ ltci, hacis (gnille do ^ an), cazn ^ , niyet, ha ^ d ve himmet 39 zerinde durulmu ^ tur. 100Kitb ul- Fehvdniyye. Bu kitab ^n ad ^^bzan Kelimet ul- .tladre^ , bzan da el- Kav/ diye geer. Bunda sz, syleyi ^ , sohbet gibi konulara dokunulmu ^ tur.

101 Kitb ul- Ralcm. Burada /t , ct t t, kitbet, i ^ ret ve rakam olarak kullan ^lan harflerden bahsedilmi ^ tir

102 (Kitb ur- Rahim) 103 (Kitc-ib ul- (Ayn. lemh, lemic,
lenmi ^ tir.) Burada r'yet, m ^ iihede, miika ^ efe, tecelli, zevk, ^ urb, bdih, heicim gibi konular ince-

104Kitb ul- Bh. Burada do ^ um (teviiid) ile reyip treme

anlatilmakt adir.

105 KitC^ bu Ktt. Burada efi ve tekvin mertebelerine (

edilmi ^ tir

i ^ ret

106 Kitiib ul- Mebdi,'. Burada, geri dndrme (i ((Ide) nin bir ba ^ lang ^ (mebde') olup, cd/e m'in her an bir ba ^ lang ^ ta oldu ^una i ^ aret edilmi ^ tir.

107Kitb ul- Velciye" 108Kitb (ud- Duc ve') I- ^cbe 109Kitb ur- Remz ft, 1:1 -urfi Evil is- Suver 110Kitb ur- Rultye 4 111 (Kitb ul- Bekit') 112Kitb ul- Kudra 113Kitb IJukm ve' ^ - Seda' i ^ - Sahiba ve'rve's- Siyse 114 Kitbu (Mefcitiht) Cayb
39. M'de "Himmet" yok. 40. H, M: "Kititb uz- Zulfe" 41. M: "KitCib ur- Rutbe", 11: "Kit1b ur- Rilsbe"

45

115 Kitb ul- fjazCtin 42 116 Kitb ur- Riyk ^ l- Levk ^ h 117 (Kitb ul- Ribh) ^ l- <Akim 118 Kitt^ b ul- Kutub. Furkn, Mestr, Merkm, Hakim, Mbin, (Muhsi ve Mte ^ cibih) gibi kelimelerle nitelenen "kita. b"

tabirleri incelenmi ^ tir.

119 Kitb ut- Tedbir ve't- Taf ^ il 120 Kite^ b ul- Lezzeti ve'l- Elem 121 Kitb ul- 11alsk 122 Kitb ul- Hamd 123 Kitb (ul- M'min ve') l- Mslim ve'l- Muhsin 124 Kitb ul- Kader 125 Kitb u ^ - ^ e'n43 126 Kite^ b ul- Vucd 127 Kitb ut- Tahvil 128 Kitb ul- 1.-Iay fit44 129 Kitb ul- Vahy 130 Kitb ul- Insn 131 Tahlil ve terkib konusunda bir kitap. 132 Kitb ul- Micrc 133 Kitb ur- Rev ^lih ve 'l- Enf ^ls 134 Kitb ul- Mulk 135 Kitb ul- Ervk 136 Kitb ul- Heykil 137 Kitb ut- Tuhfe ve't- Turfe 138 Kitb ul- ^ urfe ve'l- ljurfe. 45 139 Kitb ul- Acr ^lf 140 Kitbu Ziydeti Keyd il- .Kav/46 141 Kitb ul- ^sfr (can Netdic il- Esfdr) 142 Kitb ul- Ahcr il- Mtefeccira ve'l- Mte ^ akk ^ ka ve'l- Hbita
42. il: "el- ljazin il- (Ameliyye", M: "el- Hazin il- ( ^ lmiyye"
43. Metinde el- Be ^ re yaz ^ l ^ d ^r, yanl ^^ t^r. Ii ve M'de yukar^ daki gibidir. 44. il, M'de "el- Il ^ bra" yaz ^ l^ . 45. Metinde ve H'de byledir. M'de ise, "el- Furka ve'l- urlsa" "Ziydeti Keyd il- Bey]." 46. M'de: "Zebdi Kebed in- Nn",

46

143 Kitdb ul- Cebel 41 144 Kitdb ut- Tr" 145 Kitdbu Edeb in- Neml 49 146 (Kitdb ul- Burd,c) 147 Kitdb ul- Liaserdt 148 Kitdb

ul-

.(Ctstas

149 Kitdb ul- .Kalem" 150 Kitdb ul- Levb, 151 Kitdb ul- 'Ars 152 Kitdb ul- Kurs) 153 KitCtb ul- Fulk" 154 (Kitdb ul- Hebii') 155 Kitdb ul- Cism 156 Kitdb uz- Zemin 157 Kitdb ul- Mekan 158 Kitdb ul- 1.-lareke 159 Kitdb ul- <Alem 160 Kitclb ul- .21-bd' il- (Ulviyyta ve'l- Ummehdt is- Sufliyydt (ve'l- Bendt) ve'l- Muvelliddt 161 Kitdb un- Necm ve' ^ - Sever 162 (Kitdbu Sucdd il- Kalb) 163 Kitdb ul- Esma' 164 Kitdb un- Nakl 165 Kitdb ur- Risdle ve'n- Nubuvve ve'l- Veldye (ve'l- Macrife) 166 (Kitdb ul- ^ dycit) 167 Kitdb ul- cisk 168 Kitdb us- Seb`ate caser 52 169 Kitt'i)) un- Nar 170 Kitdb ul- Cenne 171 Kitdb ul- Hadra
47. H: el- Cib81, M: Hayal 48. H, M: et- Tayr 49. H: Kitb un- Neml 50. H: Kitab ul-(lim 51. H: Kitab ul- Fulk ve Kinib ul- Fulk il- Me ^ kf^ n 52. E, M: et- Tis<ate (a ^ er

47

172- Kitab ul- Munazara beyne'l- ^nsani ve'l- Hayvan 173- Kitdb ul- Mufddale 174- Kitab ul- ^ nsan il- Kamil ve'l- ^sm il- Ac. ^ am 175- (Kitab ul- Mube ^ sirat 176- Kitab ul- Evvelin 177- Kitabu Tercumr^ n il- E^ vdh 178- Kitabu Muhiidarat il- Ebrar ve Musdmerat il- Ahycir 179- Kitab ul- cAbadile" 180- Kitab ut- Tr ^c it- Terr ^ cim 181- Kitaba ma 'd yucavve/u caleyhi fi Tarlictllah) 182- Kitabu icaz il- Beyan frt- Tercemeti can (il- Kur'an) 183- (Kitdb ul- Macrife 184- Kitabu ^ erl^, il- Esma' 185- E;- Zehdiru ve'l- Agah fi ^ erhi Tercuman il- E^ vcih) 186- Kitab un- Ne ^ dyih fimci yulcarribu fi TarlIc ^ lldhi teccIlii 187- Kitabu Levay ^ l^^fi ^ erh in- Nesayih 188- Kitab ul- Vesdil Ecvibe can `Uyan il- Mesail 189- (Kitdb un- Nikah ^ l- Mutallah 190- ^l^ tisdru Siret in- Nebi sallallahu caleyhi ve sellem) 191- Kitab ul- Menic ^ l- I:Ima el- Basir fihi Acmd fekeyfe halle 192- Kitabu Fu^ d ^^il- Llikem 54..." `Ama

Btn bu kitaplar ahli aras ^ nda yay ^lmam ^^ t ^r. Bunlar ^n baz ^ s ^ , O'nun hayat ^nda, baz ^ s ^^da lmnden sonra ortaya ^km ^^ t ^ r. Ben bu risleyi, ancak, O'nu sevenlerin sevinmesi, k ^skananlarm da yerinmeleri iin buraya ald ^ m. Bununla, kitaplar ^n ^n bunlardan ibaret oldu^ unu sylemek istemedim. nk eserleri, say ^lam^yacak kadar oktur. Kyl kentli hepimizin hocas ^^ ^ eyh Meeduddin Muhammed (b. Yackab) el- Firfizahadi" -Allah ruhunu takdis etsin ve kabrini rahmetiyle ^slats ^n-, ^ eyh Muhyiddin'in, ^ am hkmdar ^^el- Melik ul- Azam' a 56 verdi ^ i icazetnameyi grd.
53. M: Kitab ul- (.1.1 ^d 54. Fihrist burada sona ermemi ^ tir. dilmektedir. H. 811). Byk bilgin, fakih ve 55. Muhammed b. Ya<kb el- Firzbdi e ^ - ^ irzi dilcilerden. Irak, ^ am, M ^ s ^ r, Anadolu, Hindistan ve Yemen'de dola ^ m^^ t ^ r. Zebid'de (Yemen) Hicri 811 de lm ^ tr. Bk.

n ve M'de bundan sonra, daha elliden fazla kitap zikre-

.12cn^ 'ul-

c. X, s. 79.

56. Do ^ rusu, el- Melik l- Muzaffer G'zi b. el- Melik il- (Adil el- Eyybi. Sz konusu icazetnmeyi Dr. Abdurrahman Bedevi, el- Meeellet ul- Endelus, c. XX, 1955'de yaymlam ^^ t^ r.

48

'gn ve icazetnmen,in sonunda "kendisine, benim eserlerimi rivyet iin iczet verdim" dendi ^ ini ve belirtilen bu eserler aras ^nda be ^ yzden fazla kitap 57 sayd ^^^ n ^^sylemi ^ tir. ^ eyhimiz Byk Kad ^ 'mn, bu mbarek szn, Dehli'de, Hicri 784 y ^l^^ Ramazan ay ^ n ^ n onyedisin.de kendisinden i ^ ittim. Firzbadi'nin, ^ eyh, Mut^yiddinle ilgili d ^ ncesine, ^ efkatli, devletli, Allah' ^ n dininin yard ^ mc ^ s ^ , btn insanlara kar ^^^cmertlik ve iyili ^ i ile vlen Sultan ul- Aczam' ^ n, -Allah mlkn dim etsin ve btn yeryzn O'na mlk eylesin, byk fetihlerle desteklesin, yce yard ^ m^yla gcn art ^rs ^ nO'nun hakk ^nda istedi ^ i fetvaya verdi ^ i cevapta vak ^f oldum. ^ rendi ^ ime gre, ^ eyh Muhyiddin'in eserleri, el-E ^ ref, el-Efdal, el-Mchid, el-Meyyed, el- Muzaffer, el- Man, ^ r -Allah hepsinin yerlerini cennet eylesin- gibi atalar ^^ olan sultanlar ^n ktphanelerindekinden daha ok, O'nun de ^ erli ktphanesinde toplanm ^^ t ^r.

Onlar^ n iyilikleri her ynde yayg ^ nd ^ ,. Zaman eskir de onlar ^ n ht^ ras^^yenilenir
Fakihler, ^ eyh Mullyiddin'in eserleri zerinde, manalarm ^^ ak^llar ^^ kavr ^yamad ^^^^iin geli ^ i gzel konu ^ up durdular. Byk sultan -Allah onun yard ^ mc ^lar ^ n ^^yceltsin, mlk ve iktidar ^ n ^^ art ^ rs ^ n-, hocam ^ z Byk Kad ^ 'ya ^ yle bir fetva sormu ^ tu: "Allah' ^n, dini kendileriyle kuvvetlendirdi ^ i, gene kendileriyle mslmanlar ^n birli ^ ini sa ^ lad ^^^^byk alimler, ^ eyh Muhyiddin ibn. ul- 'Arab' ve O'nun el-Futhcit ul-Mekkiyye ve Fu^ ^^ul- ifikem ve ba ^ ka eserleri hakk ^nda ne buyururlar ? Bu kitaplar ^ n okunmas ^^caiz midir? Bu kitaplar, ^ imdiye de ^ in okunan ve dinlenilen kitaplardan m ^d ^r, de ^ il midir? Bana, kand ^r ^ c ^^bir cevap veriniz ki, yce ve cmert Allah da sizi bol bol mkfatland ^ rsn^,' 58 Seyhimiz byk kad ^ 59, aynen ^ u cevab ^^vermi ^ tir: "Allah ^ m, bize, r ^ zana uygun olan ^^sylet. Sorulan hakk^ ndaki inanc ^ m odur ki; O, bta ve ci/nt ynnden tarikat ^ eyhi, gerek (halsil^ at) ve grn ^^ (resm) bak ^ m^ndan

tahl^ 1,4 imam^ , fiil ve isim itibariyle canland ^ran ki ^ idir.

marifet

grn ^ lerini (rusiim)

D ^ nme denizi ne dalarsa insan^ n d ^ ncesi, Ht^ ralar^^bo^ ulur orada.

Bir dalga ki onu, kovalar buland ^ramaz. Bir bulut ki, durmadan ya ^ mur bo ^ an ^r ondan. Dualar ^^ yedi kat g ^ a ^ ar. Her yana sallan bereketleri,
57. Dr. Bedevrnin belirtti ^ ine gre, bu inzette ad ^^ geen kitaplar ikiyz doksam bulmaktad ^ r. 58. el- Makkari, Nefb ut- T ^yb'de bu fetvamn suretini Firzbdrnin el- i^ tilti4 bi Mu(ttleceti

ibn il- H ayy& adli eserinden nakletmi ^tir. Biz bu metni, el- Makkari'nin metni ile kar ^^ la ^tirdik. Bk. e. II, s. 375 59, Yani, Mecduddin Firf^ zabadl

49

ufuklar ^^ kaplar. O'nu vas ^fland ^rma ^ a giiciim yetmedi ^ i halde, vas ^fland ^ r^ yorum. Bana yle geliyor, hatt gerekten biliyorum ki, O'nu, gerekti ^ i gibi de ^ erlendiremiyorum.

^nanctm ^^sylesem ne olur ki B ^ rak kara chili o,

,

Ktlk says ^ n melmeti Andolsun andolsun and yce Allah'a Ve Allah iin 60 burhan diye O'nu ortaya koyana Birka ^ d ^r menk ^ belerinden sylediklerim Fazla de^ il, belki de ok az bile
Eserlerine gelince, onlar, co ^ kun denizlerdir. Cevherlerinin oklu ^ undan ba ^^^ve sonu bilinemez. Hibir kimse bir benzerini yazamam ^^ t ^ r. Allah, O'nun de ^ erini bilme ^ i, marifet ehline nasib etmi ^ tir. Kitaplar ^n ^^devaml ^^okuyup, manalarm ^^ d ^ nenlerin, glkleri zmekte gnlleri a ^l^r ki bu, O'nun eserlerinin zelliklerindendir. Bu da, ancak, Allah' ^ n kendilerine ledn ilmi ve rabb ni m(arife nasib etti ^ i kimseler iin mmkndr. Eserlerinden biri, doksan ciltlik et- Tefsir ul- Kebir'dir. O, bu tefsirde Kehf sresinin. "Biz O'na kat^ m ^zdan ilim verdik"" yetine kadar Kur'an ^^ tefsir etmi ^ tir. Seyb. Mul^yiddin bu s ^ rada bu dnyadan ekilmi ^^ve bu eserini tamaml ^yamam ^^ t ^r. Bu tefsir ok de ^ erli olup, her blm, k ^y ^ s ^^bulunmayan bir denizdir. O'nun hakk ^nda, kanaat ^ m^za gre, Allah iin, velyet-i cuzmei ve s ^ dclib ^yye-i kbr shibi dense, mbala ^ a edilmi ^^olmaz." Grlyor ki, bu tefsir kitab ^n ^^ ^ eyh rad ^yallahu anh, yukar ^ da geen mektubunda zikretmemi ^ tir. nk, bu mektubu Mekke-i Mkerreme'de yazm ^^ t ^ r. Sonra, ^ am'a gelip y ^la yak ^n oturmu ^ ; burada, birok kitap yazm ^^ t ^r. En son yazd ^^^^eser, bu tefsiridir. Allah bilir ya, bu tefsiri sona erdirseydi, ciltlerce tutard ^ . Bu da, insan gcyle olmayan, yaln ^ z ilhi, bir vergi ile ba ^ ar ^lacak bir i ^ tir. Hocam ^ z ^ n, szne dnelim. "Bir tdife var ki, bilgisizlikleri ve anlay ^^ s ^ zl ^klar ^^yznden ^ eyi). tenkidde a ^^ r ^^ gitmi ^ lerdir. Hatt bilgisizlikleri ve anlay ^^ s ^ zl ^klar^^kendilerini, O'nu kfrle itham etme ^ e dek gtrm ^ tr. Bu, ancak, onlar ^n, ^ eyb. Mul^ yiddin'in, hal ve szlerinin mana ve maksadm ^ 62 anlayamay ^^ lar^n60. el- Makkari'de: "din iin" 61. Kehf sresi, 65 62. el- Makkari'de "sz ve fiillerinin maksat ve rnnalar ^m"

50

dan; mna meyvelerini derleme ^ e elleri yeti ^ emedi ^indendir. Bundan tr O'nun hakk^nda geli ^ igzel konu ^ mu ^ lard ^r. ^ air, ne gzel demi ^ :

Benim i ^ im, kfiyeleri oymak meidenlerinden kzler anlamazsa, bana ne!

^^ te, O'nunla ilgili olarak bilgi ve kanaat ^ m^ z bunlard ^r. IPI Bunu, Allah' ^ n ^^ ddiyki haremine s ^^^ nan ki ^ i63 yazm ^^ t ^r. Allah onu affeylesin." 64 ^ eyhimiz Byk Kad ^ ' ^nn cevab ^^burada sona eriyor. Bu cevap, Sultn ul- .A.<?am'a -Allah onu yak ^n, uzak btn lke ve btn insanlara hkmran k^ls ^n- arzedildi. Sonra, O, fakih Ebu Bekr b. Muhammed b. el- Ilayyt elMiblff^^ el-Cibli.65 -e ^ er teybe ettiyse, Allah, onu affetsin -den fetva istedi. Soru 4'dt ul-Mekkiyye, Fu ^ ii^^ul^ udur: " ^ eyh Mul^yiddln ibn el- cArabi'nin el-FunIfikem ve teki eserleri hakk ^nda Fakih ne buyurun? Bunlar ^n okunmas ^ , halk aras ^nda yay ^lmas ^^ ve iindekilere inan ^lmas ^^ ciz midir? Bunlar, faydal ^^ ilimleri mi ihtiva ediyor? ^ eyhimiz ^ eyhlislm ve byk kad ^^Mecdddin'den -Allah ^ slm ^^ve mslmanlar ^^O'nunla faydaland ^rs ^n- bu husus soruldu. O da ^ eyh Muhyiddin'in kitaplar ^n^n, me ^ hur oldu ^ u gibi, faydal ^^ilimleri ihtiva etti ^ ini ve stn tutulmas ^^gerekti ^ ini bildirdi. Bu cevap, gnlmz tatmin etmedi. Bize daha a ^k bir cevap veriniz." Ad ^^geen fakih, ^ u cevab ^^vermi ^ tir: "El-cevab, ba ^ ar^^Allah'dand ^ r. ibn, ul- Ilayyt' ^ n, Allah iin, hi bir k ^nay ^ c^ n ^n kmamas ^ ndan korkmama zaman ^^gelmi ^ tir." Bana gre, ibn ul- Ilayyt' ^n fetvas ^ ndaki ilk yanl ^^^ad ^ m budur. Bu szleriyle itiraf etmektedir ki, o, bundan nce Allah yolundan uzak durmu ^^ve kmapc ^larm k ^namas ^ndan korkmu ^ tur. Gemi ^ te byle korktu ^ unu, ^ imdi de art ^k hibir ^ eyden ekinmedi ^ ini iddia etmektedir. Yal ^n ^ z, geriye, bu iddias ^ n ^^ da isbat etmesi kalm ^^ t ^r. Delhi de ^ udur:
63. Bk. el- Makkari, Nefh T ^yb, Muhammed Muhyiddin Abdull^ amid yay ^m^ , c. II, M^ s ^r 1949 s. 376. Burada imza, "Allah ^ n s ^ dd ^yki haremine s ^^^nan Muhammed" dir. (evirenlerin notu) 64. Bk. ed. 1)ctv' ul- LtunU c. X, s. 81: "Rahyyuddln Hasen ^ a ^ 5nrye (81m: H. 650) uyarak Kendisini Mekke'li saymaktan ho ^ lan^r& ve yaz ^lar^mn alt^ nda, kendisi iin, "Allah' ^n haremine (Mekke'ye) s ^^^nan" derdi." H. 65. Ebii 'Bela b. Muhammed b. ^ Mip. el- 1-lemeeMni. el- Cibli et- Te(izzi el- Yemeni ( 811). Yemenin byk fakihlerindendir. Te(izz ve zI Cible'de O'nun fetvalar ^na dayarnbrd ^^ es- Sal~1 der ki, "Bu zatla Mecduddin ^ lrzI aras ^nda ^ bn ul- (Arabi'nin kitaplar ^n^n okunup okunmamas ^^zerine tart ^^ malar olmu ^ tur. ^ bn ul-(Arabi'nin eserleri aleyhine yazd ^^^^ kitaba, Mecduddin de bir reddiye yazm ^^ t^ r". Bk. el- Pay' al- L ^7mi<, e. XI, s. 78-79.

51

" ^ eyh Mul;^yiddin. -Allah ondan raz ^^ olsun- in kitaplar ^n ^^elde etmek, okumak ve okutmak caiz ve helal de ^ ildir. nk onlar yazar ^na iade edilmi ^ tir." Demeli ki, ey gz olan, ne dedi ^ ini ve sznn nereye vard ^^^n ^^bilmeyen ^ u zlimin utanmazl ^^^ na bak! Davasnun, delili, iddias ^n ^n bat ^l oldu ^ una tan ^kl ^k etmektedir. te yandan, ^ eyh Muhyiddin'in, eserleri be ^ yz a ^ ar. Bunlar aras ^ nda, yukar ^ da da belirtildi ^ i gibi doksan dokuz ciltlik Byk Tefsir'i (et- Tefsir l- Kebir) vard ^ r. Kk Tefsir'i (et- Tefsir u ^ - ^ agir) de sekiz cilttir. El- Cem' ve't- Taf ^ ll fi Esreiri Ma(etni et- Tenzil de do ^ rudan do ^ ruya Kur'an- ^^Kerim'le ilgilidir. Bunu, Meryem sresinc kadar tamam., lam ^^ t ^r. ibn IIazm'in el- Muhallei ( L91.41) adl ^^ F^ k^h kitab ^n ^^ da zetlemi ^ tir. Gene, fakihlerin metoduna gre Mekke'de yazd ^^^^ el- Mehaccet ulBeydci adl ^^kitab ^^ da f^khi bir eserdir. O, bu kitab ^yla ilgili olarak ^ yle der: "Taharet ve Namaz blmlerini iki ciltte tamamlad ^ m. "nc cilt elimde. Cuma blmn yaz ^yorum." Bu blm tamamlasayd ^ , o da bir cilt te ^ kil ederdi.

Mift4 us- Seccide de bir hadis kitab ^ d ^r. O burada, Mslim, Buhari ve
metinlerinden hadis derlemi ^ tir. Kenz ul- Esrcir adl ^^ kitab ^ , Peygamberimizden rivayet edilen du ve zikirleri iine almaktad ^r. Mi ^ kdt , ul- Envr da bir hadis-i kutsi kitab ^ d ^ r. Kite^ b ul- Erbdin el- muteldibile ile

Kitdb ul- Erbacin

T ^veil adl ^^eserleri de Hadisle ilgili kitaplard ^r.

O'nun -kendisinden Allah raz ^^olsun- Tefsir, Hadis, F ^ k ^ h, Us'l-ii F^ k ^ h, Keletm konusunda daha nice de ^ erli eserleri vard ^r. Bunlar ^n bir k^ sm ^^herkesce bilinmektedir. Ad ^^ geen fakihle aram ^ zdaki anla ^ mazl ^k konusu, onun, anlay ^p kavramaktan uzak oldu ^ u Hakikat ilimleri ile ilahi metrifetlere dil uzatm ^^^olmas ^ d ^r. Byk alim ve rif, kendisini sevenleri Hak ve hidayet yolundan evirmek isteyene ne sylesin! Hele, onun iddias ^ n ^ n delili, fetvas ^ nda mndemi ise... Bu sat ^rlar ^^ yazan ^ n bir ^ iiri:

Ku ^ luk gne ^ ini k ^ nayan, Onu bilmedi ^ inden kmseyen kre deyiniz Almak istemiyorsan Gne ^ in ^^^^^ n ^ , Al ^ c ^ s ^^ba^ ka insanlar vard^ r. el- fjayydr ^ n" diki ^ ini ylesine y ^ rtt^ k ki ylesine K ^ rd^ k makas ^ n ^^ ^^ nesiz ipliksiz b ^ rakt^ k onu...
66. Trkesi: Terzi. (ev.)

52

Senettir, ^ eyh Mul^yiddin'in sz Kal ^ n kafal ^^iddiac^ya kar^^^ yle sz ki yer yok onda ku ^ kuya D ^ manlar ku^ kulansa da
Ad ^^geen fakihin ifadesi ve dil uzat ^^^ na dnelim. " ^ eyh Meedddin'in benim gibi d ^ nd ^n sanmam. Bu fark, ^ eyh Mullyiddin'in eserlerini dikkatle incelememesinden ileri geliyor." Bundan sonra o, fetvas ^ nda, benim gibi birinin burada anlatmas ^^ uygun d ^ meyecek, kendisine yak ^^ an szler sylemi ^ tir. Herkes kendi yap ^s ^na gre hareket eder. ^ eyhimiz byk kad ^ , bu iddialar ^n hepsine ufuklar ^^dolduran, ittifakla kabul edilen ve nifak pazar ^n ^^ kesada u ^ ratan cevaplar vermi ^ tir. Bu cevaplar ^n bir k ^ sm ^n ^^buraya al ^yorum: "Her durumda vg Allah'ad ^r. Allah ^ m, bize Hakk^^Hak olarak gster, ona uymam ^ z ^^ nasib et. Bat ^l^^ da bat ^l olarak gster, bizi ondan sak ^nmakta ba ^ ar ^l ^^ k ^l. " ^ eyh MullyiddIn hakk^ndaki gr ^ lerimi, O'nun, ariflerin g ^slerine ferahl ^k veren ve a ^^ klar ^n gnllerini ^^^kland ^ran kitaplarm ^^devaml ^^olarak okuduktan, inceledikten, mana ve hakikatlarm ^^ d ^ ndkten, veri'lerinin inceliklerini kavrad ^ktan, sonra belirttim. O, muhakk ^klar ^n ^ eyhi, arifierin imam', evliya ve salilderin lcutbu'dur. Onun hakk ^nda bildi ^ imiz, inand ^^^ m ^ z, ve gerek olarak grd ^ mz budur. el- FutMt ul- Mekkiyye'nin ba ^ lang ^ c ^na, ihtiva etti ^ i inanca, Peygamber'in snnetine uygun olup hadislerden ayr ^lmay^^ ma, blmlerinin de hadislere gre kurulu ^ una dikkat eden kimse; Allah, kalbini ledn iln^ i'nin ^^^^^ yla ayd ^nlatt ^ysa, ^ eyh Muhyiddinin byklk ve de ^ erini bilir. "Ad ^^geen fakihin, ^ eyh MuhyiddIn'in kitaplar ^ n^ n elde edilmesi, okunmas ^^ ve dinlenmesi caiz ve helal de ^ ildir, nk onlar ^ n yazar ^^reddedilmi ^ tir gibi szleri, yal ^ n ^ z ona ait de ^ ildir. Bu, zhirci fakihlerden bir toplulu^ un gr^ dr. Onlar ^n o ^ u, asl ^nda tamamiyle bu gr ^ te de ^ildirler; ancak, ^ eyh Mullyiddinin szlerinin mana ve inceliklerini anlamaktan yoksun olan 'ay cl m'^ n seviyelerine uygun olarak konu ^ urlar. Bylece, O'na muhalefeti i ^ itince, avam da O'nu tan ^ maz, ktler ve bidcat ^^der. Halbuki, Eb Hureyre ral ^ yallahu anh ^ yle buyurmu ^ tur: "Peygamber aleyhisselmdan iki da ^ arc ^k dolusu ilim ald ^ m. Birisini size yayd ^m; tekisini de yaysayd ^ m, bu boynum kesilirdi." Bunu, imam Eb cAbdillah el- Buhari ^ ahih'inde zikreder. Eb Hureyre, bununla, Ohir ehli'nin bir ^ ey anlamad ^^^^ Hakikat ilmi'ni kasdetmi ^ tir. nk bu ilim, Allah' ^ n, s ^ ddiyklardan seti ^ i kullar ^na mahsusdur. Bu bak ^ mdan

zhirci mnkir mzurdur. O fakihin, ^ eyh

Muhyiddin'i k fi r sayacak kadar a ^^r ^^gitmesi de bylece mzur grlmelidir." 53

Derim ki, muhlifin apa ^k deliller, sahih hadisler ve kesin, burhanlar kar ^^ s ^ nda mzur say ^lmas ^ , bilmem bir zm tarz ^^olabilir mi? Byle bir zm tarz ^ , aleyhimize bir kap ^^amakta, Peygamberleri inkar eden, kafirlere cevap vermemize engel olmakta ve insan ^^ ^kmaza gtrmektedir. nk, gere ^ i as ^ls ^ z sayan veya do ^ ruyu yalanlayan herkes mzur olursa, do ^ru ve gerek kalmaz; bat ^l ve yalan ise srp gider. ^ eyhimiz Byk Kad ^ 'n ^n szne dnelim : " ^ eyh Kemalddin ez- Zemlekani, ^^ a m' ^n en byk ^ eyhlerindendir. O ^ yle sylerdi: ^ eyh Mul^ yiddin'i kitaplar ^ndaki baz ^^szlerinden tr ktleyen adamlar, ne bilgisiz ki ^ ilerdir! Anlay ^^ lar^ , O'nun szlerinin manas ^ n ^^ kavr ^yam ^yacak kadar k ^ s ^rd ^ r. Bana gelsinler de, m ^ killerini halledeyim ve ^ eyh Mul^ yiddin'in o szlerle ne kasdetti ^ ini a ^kl ^yay ^m. Bylece, gerek ortaya ^ks ^ n, onlar da birtak ^ m vehimlerden kurtulsunlar." Birinci blmde, ^ eyh Kemaluddh^^ez- ZemlekanPnin. Fu^ ^^ul- Ijikem'i doyurucu ve gayet a ^k bir ^ ekilde ^ erh etti ^ ini ve ona, inand ^r ^ c ^^ bir yn verdi ^ ini grm ^ tk. " ^ eyh ^ alahuddIn ^ afedi, birok ciltleri bulunan dnya bilginleri tarihine dair yazd ^^^^eserde, "M" harfine gelince, Mul ^ yiddin b. el- `Arabryi nemle zikretmi ^ , onu ve eserlerini vm ^ , O'nu yerenleri reddetmi ^ tir." 67
67. Bu ifdeler Flrf^ zliclrnindir. es- ^ afedrnin ibn ul- (Arab/ hakk ^ nda yazd ^klar^^iin Bk. e ^ - ^ afedi, el- VafT bi'l- Vefeyt, III. Ahmed yazmas ^ , 4. cz, varak 83 b- 86a. e ^ - ^ afedi, ibn ul- <Arab! hakk ^ nda insafl ^^davranm ^^^ve ^ yle demi ^ tin "Mekke'de yazd ^^^^iin el-

Futl ^ t ul- Mekkiyye ad ^ n ^^verdi ^ i kitab ^n ^^grdm. Kendi yaz ^ s ^yla yirmi cilttir. Bu kitapta,
ba ^ kalar ^n^ n szlerinde bulunmayan incelikler ve kermetler vard ^ r. Burada, ak ^l ile nakil, Mul^yiddin'in gz nnde tek bir grn ^^hlinde birle ^iyor ve yazar, onu, ylece m ^ ahede ediyor. Bir hadis ya da bir meseleyi sylemek istedi ^inde, bunlar, hemen gnlne do ^uyor. Bu, bir kudrettir, son derece vukuf i ^i, keskin zek, belleme ( dir. " Bu eserin birinci cildinde, kendi inanc ^ n ^^ (<akIde) anlatm ^^ t^ r. Ba ^^ ndan sonuna kadar gzden geirdim. Grdm ki, ^ eyh ebu'l- liasen el- E ^ (rI'nin inanc ^ n^/1 aym olup, hi bir noktada ona ayk ^r^^ d ^ memektedir. O'nun inanc ^^ hakk^nda benden bilgi isteyen kimse ^ afed'de idi. Ben de Kahire'de bulunuyordum. Sadece, ^ eyh Mul^yiddin'in (akidesini bir deftere geirdim, zerine de ^ unlar ^^yazd ^ m: ^h), ve hat ^rlama (gikr) i ^ idir. Bu kitab ^^okuyanlar O'nun yceli ^ini bilirler. Kendisinin en byk eserlerinden biri-

"Bu inanda hibir ^ ey yok Yalanlamay ^ , burhan^^gerektiren Yok yok, de ^ il akla ayk ^r^^ Kur'an^ n getirdi^ i nakle de E^ (rf de bu inan zereydi O da syliyebilirdi byle Beri srdkleri incelenir O'nun Ispatlan^ r delille, burhanla

54

^ eyh Muhyiddirt, birok memleketleri dola ^^ p insanlar ^^ ir ^ d ettikten sonra ^ am'a yerle ^ mi ^ tir. Bu s ^rada ^ am, byk bilgin, intekkellim ve fakihlerle dolu idi. Kendi a ^^ nda hibir bilgin veya fakihin O'na kar ^^^oldu ^ unu bilmiyoruz. Onlar, ulular ^^olan ki ^ iye nas ^l kar ^^^gelsinler, ilerinden en de ^ erlisine nas ^l boyun e ^ mesinlerdi! Gene, ad ^^ geen fakihin, " ^ eyh Muhyiddin'in kitaplarm ^^okumak, elde etmek ve dinlemek caiz de ^ ildir, haramd ^r" szne, ^ eyhimiz Byk Kad ^ 'mn verdi ^ i cevaba dnelim. "Bu a ^k bir cehalet ve irkin bir szdr. Hibir mslman byle bir sz a ^ z ^na alamaz ve okudu ^ u zaman, ^ eyh Muhyiddin'in btn eserlerinde Kitap ve Siinnet'e ayk ^r^^ bir ^ ey bulamaz. ^ eyh Muhyiddin'in kitaplar ^^ be ^ yz a ^ maktad ^ r. nce belirtildi ^ i zere, et- Tefsir ul- Keblr'i doksan dokuz cilt olup, Kehf sresindeki "... Biz O'na kat ^ m ^zdan bir ilim ^ ret^ ik6" yetine kadar gelmi ^ , geri kalan k ^sm ^n ^^ tamaml ^yamam ^^ t ^ r. "Arif mfessirlerin uslnce telif etti ^ i et- Tefsir u ^ - ^ a^ir kitab ^^ da, sekiz cildi yaz ^ld ^^^^halde tamamlanamam ^^ t ^r. Bunda da, k ^nanacak bir ^ ey bulunmamaktad ^ r.

"el- MucallcalC ^^ el- MukallC^^ adl ^^kitab ^^da f^kha dair olup, Ebil Muhammed b. Hazm'in eserinden zetlenmi ^ tir. Bu, f^k^h kitaplar ^n ^n en gzellerindendir. Sahabiler, tabiiler, teba-i tabiin, ve kendi a ^^ na kadar gelen byk mctehidlerin, gr ^ lerini iine alan e ^ siz bir eserdir. Bir mslman, byle bir eseri elde etmek, okumak ve dinlemek caiz de ^ ildir, haramd ^r, diyebilir mi? ^ eriat
ilimleriyle u ^ ra ^ may ^^ haram sayan kfir olur. Allah bizi bu trl fetv ve irkin ^ tlerden, korusun. ^ eyh Muhyiddin'in Peygamberimizin hadisleri v.b. hakk ^nda nice gzel ve de ^ erli eserleri vard ^ r. Szgeli ^ i, er- Riydd ul-

Firdevsiyye fi Cemic il- Eb ^ldi^^il- Kndsiyye adl ^^ eseri bunlardan olup, Peygamber s.a.v.'in do ^ rudan do ^ ruya Allah'dan nakletti ^ i hadisleri ihtiva
etmektedir. ^ eyh Muhyiddin'den nce hi bir kimsenin bu hadisleri derleme ^ i ba ^ ard ^^^n ^^bilmiyorum. ^^ slm'^n gzel kokular ^n ^^koklayan bir insan, byle bir kitab ^^elde etmek, okumak, dinlemek, dinletmek, okutmak ve ^ret ^nekten,
Ama gnleyen k ^ nayan ba^ ka Ne ki, vard ^ r her ki^ inin gnleyeni.
" ^ eyh Muhyiddin'in szlerinde yanl ^^^bir ^ ey grmedim. "O'nun Fu^ ii ^^ul- klikem'ini okudum. Zhir itibariyle ^ enat'a ayk^ r^^ ^ eyler grdm. ^ phesiz ki, O ve benzerleri, halvet ve riyazat hallerinde kendilerine hs ^l olan ^ eylerle kar ^^la ^ m^^ lar, bunlar ^^ifde etmek ihtiyac ^^duymu ^ lar, bu hllerde grdkleri mnalar ^^ifdeye yetmeyen kelimeleri kullanmak durumunda kahm ^ lard ^ r. "... K^ saca, O byk adamd ^ . Szlerinden anlad ^ klar^ m^ z gzeldir; anlamad ^ klar^ m ^ z ^n ilmini de Allah'a b ^ rak^r^ z. Allah bizi, O'nun izinden gitmek ve her szyle amel etmekle de mkellef k ^ lmam^^t^ r."

55

ba ^ kalar ^n ^^ al ^koyar m ^ ? Bunu ancak Allah ve Reslnn d ^ man ^^olan herhangi bir m ^ rik yapabilir. Allah bizi, sap ^k ve chillerin cehletinden korusun. " ^^ te, ^ eyh Muhyiddin'in kitaplar ^n ^^ okumak, dinlemek ve elde etmek caiz de ^ ildir, haramd ^ r diyenin durumu budur. nk, yukar ^da da geti ^ i gibi, ^ eyh Muhyiddin'in kitaplar ^^ Tefsir, Hadis, F ^ k ^ h, Us fil, ilm-i Kelm ve benzeri konularda yaz ^lm^^^yararl ^^eserlerdir. Burada, Ledn ilmi
s
0

(.5-; A-3 I kal ^ yor ki, bunu, onlar ^ n ilmi ku ^ atamaz. Onlar, bu konu ( da sadece irkin ^ eyler sylemekle yetinirler. Fakat onlar, slk edemedikleri bir yolu ve yapamad ^ klar ^^ bir i ^ i ktlemektedirler. Gere ^ i inceleyebilselerdi, susarlar ve bir ^ ey syliyemezlerdi. Onlar helk yoluna gittiler, kurtulu ^^yo-

lundan sapt ^lar. nk dnya hayat ^n ^n sadece zhirini biliyorlar; ariflerin me ^ rebinden yoksun, tadanlar ^n zevkinden ve sliklerin sliikundan uzakt ^rlar. Bildikleri birka zahir ilmi ile vnyorlar. elLs.42,,j3..j
J.,Lj

Urvat ul-Vuslc'ya Snnet'e uysalar,

en sa ^ lam tutam ak) sar ^lsalar,

Allah' ^ n has kullar ^ m sevselerdi, ^ eyh Muhyiddin'i yermezlerdi. nk, a^^ n ^ n byk bilgin, fakih, mtekellim, ^ eyh, rif ve muhakk ^klar^^ O'nun

Tevkld'de takkIlt ehlinin imm ^^ oldu ^ unda birle ^ mi ^ lerdir. O, btn zhir ve bt ^ n ilimlerinde tek ve biricik idi."
Birinci blmde, ^ eyhimiz Byk Kad ^^ Mecdddin FirzabadPnin, ^ eyh cIzzuddin b. `Abdisselam' ^ n hizmetisi yoluyla rivyeti, hizmetinin ilgili konu ^ mas ^^ ve ^ eyh `Izzuddin'in. "oras ^^ fakihler meclisi idi" diye cevap veri ^ i gemi ^ ti." cIzzuddin, bu sz ile, zahir ekili olan, muhakk ^klarm szlerinden ve ariflerle birlikte bulunmaktan nasibi olmayanlar' kasdetmi ^ tir. Sa ^ lam bir miza ve selim bir ak ^l shibi, ledn ilimleri ile ilahi marifetlerden nasibi olan bir kimse bilir ki, ^ eyh qzzuddin b. cAbdisselm gibi bir bilgin ve O'nun a ^ da ^^^byk bilginler, kermetlerini grmeden, sz ve fiillerini tedkik etmeden hi bir kimse hakk ^nda tezkiyede bulunmazlar Onlar ^n hepsi,

^ eyh Muhyiddin'e boyun e ^ erler; szlerini, fiillerini ve hallerini tan ^rlar, O'nun ^ an ve mevkiinin bykl ^ n kabl ederlerdi. Nas ^l olur da, byle byk ve
mbarek bir lkenin insanlar ^ , bilgin ve erdemli ki ^ ilerin oklu ^ una, ^ eyh Muhyiddin'in otuz y ^ldan fazla aralar ^ nda oturmas ^ na, eserlerinin ellerinde dola ^ mas ^na ra ^ men, bu eserlerin bat ^l oldu ^unu bildikleri halde susmu ^ lar ve O'na kar ^^^en helal mallar ^ n ^^harcamam ^^ lard ^r. O, Mekke-i Mkerreme'de mcavir kald ^^^^zaman da, orada byk bilginler, mdekk ^ k fakihler, mtekellimlerin o ^ unlu ^ u, rif ve mr ^ id ^ eyhler, hibir yzy^lda bulunmayan byk velilerin hepsi O'na yakla ^ m^^ lar, O'nun stnl ^ n kabl etmi ^ ler,
68. Bk. s. 25

56

szlerini mbrek saym ^^ lar, eserlerini devaml ^^ olarak okumu ^ lard ^r. Onun mbarek eserleri, ilminin derinli ^ ini ve faziletinin erginli ^ ini gsterir. Mekke'de O en ok, hadis-i ^ erif ^ retmek ( kendi el yaz ^s ^^ iledir. ) ile u ^ ra ^ m^^ t ^r. Eserlerinin o ^ u

Mekke'de el- Futf ^l^,t ul- Mekkiyye'yi kalbine do ^ du ^ u gibi yaz ^p bitirdikten sonra, ciltsiz ve czler halinde Ka e b e'nin dam ^ na koydu. Onlar ^^oradan bir y ^l sonra indirdi. Mekke'nin yeli ve ya ^ muru bol oldu ^ u halde, onlar ^^ne yel att ^^ ne de ya ^ mur ^ slatt ^ . O vakitler bu eser hakk ^nda herhangi bir ^ phe ortaya ^kmam ^^ t ^^Bilginler onu yazarak o ^ altt ^lar ve halk aras ^nda yay ^ld ^ . Acaba, O'nun a ^ da ^^^olan ve kendisinden ilim ^ renen bilginler, hakikati mi kabl ediyorlard ^ , yoksa cahil mi idiler ? onlar, O'nun ilmi ile camel ediyorlar; fazilet ve stnl ^ n tan ^ yorlard ^ . Ancak, sonradan treyen bir az ^nl ^k, O'na kar ^^^susmaya ve hatt O'nu yerme ^ e ba ^ lam ^^ t ^r. oneekilerin ikrar ^ndan sonra, sonrakilerin inkarma itibar edilemez. nc ^ ahs ^ n yermesi, yersizdir. nk, bir yerde bulunan, orada bulunmayan. ^ n gr m e dikl eri ^l i grr. Allah, onlar ^n i gzlerini (ba ^ iret) ^^^ kland ^rsa, ilerini ve gnllerini ar ^tsa, onlara iyilik ve olgunluk dileseydi; kendi kendilerini ^ slah etmekle u ^ ra ^^ r, ba ^ kalar^ yla u ^ ra ^ mazlard ^ . nk, kendisini (nefs) nefsin, hem kusurlarm kayna ^^ , hem de s ^rlar ^n do ^ u ^^yeri oldu ^ unu bilir. Var olan her iyilik, nefsin salandan yz evirip fesda ynelmesi yznden kt grlr. nk nefs, zlim ve cahil olarak yarat ^lm ^^^olup, gereksiz i ^ lere meyleder. ^ nsan ^ n byle bir noksan ^^bulundu ^ una, iyilik ve ktl ^ n bilmedi ^ ine gre, ba ^ kas ^yla de ^ il, kendi b e n'ini (nefs) dzeltmekle u ^ ra ^ mal ^ d ^r. ^ air, Ne gzel demi ^ : Ba ^ kalar^ na ders veren, hey! ^ retece^ in yok mu kendine Kendi beninden ba ^ lay ^p nce Onu ktlkten uzak tutsan o! Ar ^ n& m ^^zn ktlkten, Bilgesin art ^ k Dinlenir de szn, uyulur gr ^ ne ^l vermektesin sayr ^ lara Sen sayrtyiken onlar nite sa^ l^ k bula! Bir ktl ^ i ^ leyerekten yasaklaman Do^ rusu, utan^ lacak bir ^ ey senden yana Bu rislenin yazar ^^-Allah onu affetsin- ihvn ^ndan birine yazd ^^^^beyitler aras ^nda ^ unlar ^^sylemi ^ ti:
69. Burada bir kelimelik bo ^^yer var.

57

Ya ^ amak istersen lmden uzak Kendi zn ar ^ tma^ a bak Kula perde olan odur ancak Nefsini e ^ it ki diri kalas ^ n E^ itilirse o, mu ^ tular ola Ba ^ kald ^ rd^^m ^ , tutsaks ^ n duygular ^ na. Mlk aleminin bu da en a ^ a^^^mertebesi, Yaln ^z cismine yurt olan yeri be ^ enip kalma!

Dolay ^ s ^yle Kur'k ^ - ^^Kerim'de insan, eksiklik ve ay ^pla bir arada an ^lm^^ t ^r: "Hakikat insan, h^ rs ^ na d^ kn sab ^ rs ^z yarat^ lm ^^ t ^ r." "Muhakkak insan, Rabbine kar^^^ok nankrdr"71 "Sak ^ n. nk insan muhakkak azar." 72
"Muhakkak insan kesin bir ziyandad ^ r"73 4-nsana nimet verdi^ imiz zaman, yz evirip yan izer..." 74 " ^nsan pek acelecidir."7 " ^nsan^ n husmeti her ^ eyden fazlad ^ r."76 " ^nsan, nndekini yalanlamak diler."77.

Yarat ^ c ^ s ^n ^n tan ^kl^^^^ile ^ nsan ^ n s ^fatlar ^^ bunlar olunca, ona yak ^^ an, kendi ablam ^^ dzeltmek ve ktlklerle ili ^ iklerini kesme ^ e u ^ra ^ mak olmal ^ d ^r.
Ahlak ^ ndaki noksanl ^^^^ RiyeWit- ^^nefs'le giderir ki ^ i Eksiklik, yarad ^ l^^^ n znde gizli akmaktaki ate ^^gibi Mutluluk verilmi ^ se insana ^yi i ^ lerle u^ ra^^p kavu ^ ur ona Mutsuzluk verilmi ^ se Kt i ^ lere giri^ ip ula^^ r ona ^ nsan^ n tan^ klar^ , kendi durumlar^ nda. ... bunun hardal tanesince olan^ , ^^ te do^ ru sz odur yleyse k ^ lavuz olan Mr^ ide ba^ lan.

^ lk iki beyitten sonrakiler bu fakire aittir.

70. el- Me(ric sresi, 19 71. el- (Adiyt sresi, 6 72. el- (Alak sresi, 6 73. el- (A ^r sresi, 2 74. el- Isr' sresi, 83 75. el- Isr' sresi, 11 76. el- Kehf sresi, 54

77. el- I ^yEime sresi, 58

Kend^lni ve kendi kendisinin noksanl ^klarm^^bilen, be ^ erli zaaflarnu ^ slaha al ^^^ r. Kendi eksiklik ve ay ^ plar ^^^^^^ grmeyen, ba ^ kalar ^n^n ay ^ planyla u ^ ra ^^r, ke ^nfile eremez. ^ eytanhk damarmm eksikliklerine boyun e^ er. Byle bir hastal ^^^n ilac ^^yoktur; nk ona kendisi tutkundur. Bu fakirin ^ yle bir drtl ^ var:

Kendi derdine tutkunsa hasta aresiz kal^ r hekim Do^ ru yolu grmesini ki ^ iye ok grmeyin Tanr^ s ^ d^ r hiclayeti bildiren ona
^ eyh Muhyiddin hazretleri, et- Tedbir& ul- ^ldhiyye fi I ^ ll^^^ l- Memleket il- ^nsdniyye adl ^^eserinde ne gzel demi ^ tir. ^ yleki*: " Ta ;say ^> uf -Allah seni safilerden eylesin- yolu, ilgi ekici ve ola ^ anst olup, ince sinan vard ^r. O, kaba ( ) insana de ^ il; ancak inayet, tasarruf, hak sz ve sad-

kat sahibi kimselere verilir. Onun yle zellik ve sinan vard ^ r ki, bunlar, ikrr ve inkar ile rtlm ^ tr. Biz bu mukaddimeyi mutlak olarak Tasavvuf ilmine bir giri ^^olarak yazd ^k. nk, bu ilme kar ^^^ ^ iddetli bir tan ^mazl ^k
vard ^r ve ona kar ^^^olanlar, ^ eytanlar ^ na uymu ^ lard ^r. "Bilesin ki, -Allah gnln as ^ n, iini ayd ^nlatsm- bu yol, teslim ve ta^ dik zere kurulmu ^ tnr. Hatt, bu yol ehlinden baz ^^bykler ^ yle demi ^ tir:

" ^nsan, bin s ^ ddiyk onun z ^ nd^ kl ^^^ na tan^ kl ^ k etmedike ljahlicat'a ula ^ amaz".
^ mam Zeynel al) idin hazretlerinin ^ u szne bak ^n:

"Baz ^^ilmin ziinii a ^ klasam Puta tapanlardans ^ n denilir bana Nice mslmanlar kan ^ m ^^heldl sayar da ^^ leyecekleri en "kt" ^ ey, "iyilik" bellenir onlarca".
"Mslman ad ^n ^^ verdikleri kimselere, bu de ^ erli ilmin inkar ^n ^^ ^ art ko ^ tular. Zan ve tahmin zere kaldilar. Bu tutum, nas ^l yad ^rganmaz. Hakikat ortaya ^kt ^^^^zaman, bt ^ldan iz kal ^r m ^ ? Bu, sahas ^n^n d ^^^ nda konu ^ anlar, karmakar ^^^ k d ^ lerden sz etmi ^ lerdir. Grmez misiniz, Ebii'l- Rasim Cuneyd hazretleri ne diyor, "Sonradan meydana gelen ^ ey, kadim ile kar ^^la ^ t ^ r ^l^ nca kendisinden bir eser kalmaz. ^ rendi ^ i birka ^ eyle nefsinden konu ^ anla Rabb ^ ndan ve ke ^finden konu ^ an aras ^ndaki fark ne kadar byktr.
* et- Tedbir& ul- ilhiyye kitab ^n^n mukaddimesinde geen bu metni, iki yazma nshas ^yla
kar ^^ la ^ t^rd ^k. Bu yazmalardan birisi, ^ am'da Zlliriyye Ktphftnesinde (bk. Tasavvuf 362), tekisi de el- Malgilkit ul- (Arabiyye Enstits'nde bulunmaktad ^ r. Bu metinle yazmalar arasmda bir k ^ s ^m eksiklik ve fazIaliklar var. Bu yazmalardan, yal ^ mzca ^nf^ nay^^ tamamhyacak ^ ekilde yararland ^k.

59

"O, kendili ^ inden konu ^ muyor". D ^^ ar ^ dan delil istemekten sak ^n ki, merdivenlere muhta olmayas ^ n. Delili zat ^ndan zat ^n iin iste ki, zat ^nda Hakk ^^ bulas ^n. Peygamber aleyhisselm ^ n Peygamberli ^ inin nas ^l sbit olup, O'nun, Allah'dan konu ^ tu ^unu, nefs ve hevas ^n.dan, konu ^ mad ^^^ n ^ , insanlar ^n, ruhlar^nda nas ^ l yer tuttu ^ unu, insanlar ^n nas ^l teslimiyet gsterdiklerini, teabbd
ve teklif vazifelerinin onlara nas ^l hkim oldu ^ unu grmedin mi? Onlar, delil ve illet nedir diye sormam ^^ lard ^ r. Sahabiler, O'na baz ^^ ^ eyler hakk ^ nda soru sormu ^ larsa da Allah, ^ u ayetiyle onlar ^^ bundan nehy eylemi ^ tir: "Ey

iman edenler, her ^ ey hakk ^ nda soru sormay^ n ^z. Onlar size a ^ klan ^ nca, size kt gelebilir78 ".
"Ey ir ^ d olmak dileyen karde ^ , bu yolda sana bir d ^ man veya bir dost kar ^^^ ^kar da, "bu hususta, yani, tarikat bilginlerinden ve Hakikat ulular^ndan anlatt ^klar^^ ilhi marifet ve Rabbistni esrar hakk^nda burhan iste" derse, ondan yz evir. Bir de ^ u susturucu cevab ^^ver: "Bal ^n tatl ^^olu^ una ve cimacni zevk ^na delil nedir? Bunlar ^n mahiyetini bana anlat ?" O, elbette, "bunlar ancak tatmakla bilinen ^ eylerdir, tarif edilemedi ^ i gibi hakk ^nda delil de gsterilemez" diye cevap verecektir. Sonra, ona ba ^ ka bir misal getir de ^ yle de: "Senin elinle yapt ^^^n bir evin olsa, ierisine hi kimse girmese, byle bir evin oldu ^ u da herkesce bilinse, sonra kendi yak ^ nlar ^ndan birini halk^n gz nnde o eve alsan, o da, evin ierisini gezip grdkten sonra grdklerini herkese anlatsa, bir kimse kalk ^ p da "sylediklerinin delili nedir" diyebilir mi? Birisi byle bir soru soracak olursa, bunu onun ahmakl ^^^ na, beyinsizli ^ ine verirler. Eve girip ^kan kimseye hsn- zan gsterenler onun szlerine inan ^rlar. Hsn- zan gstermeyenlerin de inkra hakk ^^ yoktur. Tersine, byle ki ^ iler, bu i ^ in hakikat ^ n ^^ ^ renmek istiyorlarsa, ev sahibine yakla ^ ma ^ a al ^^ mahlar ki, O, onlar ^^ da ieriye als ^n da nceki ki ^ inin grdklerini kendileri de grebilsin. ^^ te, ey karde ^ im, bu yce ilim, takva ile kurulan geni ^^ bir ev gibidir. Allah'dan korkan, O'nun emir ve yasaklar ^na uyan, gzel niteliklerle s ^fatlanan bir kimse, bizim akl ^ m^zun alam ^yaca ^^^ve kendisine Allah' ^n ba ^^^ lam ^^^oldu ^ u bir ilimden bahsederse, bize d ^ en teslimiyet gstermek, tasdik etmek, inkr ve itirazda bulunmamakt ^ r. nk Allah teala, kullar ^ndan dilediklerine kendi ilimlerinden zel olarak diledi ^ ini verir. "Allah, kime diler-

se hikmet verir. Kendisine hikmet verilene de byk bir iyilik verilmi ^ tir"79.
Sahabilerin, Peygamber s.a.v.'den, sabah namaz ^^niin iki rek'at, ^ le ve ikindi niin drder rek'at, ak ^ am rek'at, yats ^^ drt rek'att ^ r diye sorduklar ^^ i ^ itilmemi ^ tir. Ancak, Peygamberin "gi' ^^m e t"ini (ma` ^ f^ m olu ^ unu) ve do ^ ru78. el- Mide sresi, 101 79. el- Balara sresi, 269

60

lu ^unu grnce, emirlerine boyun e ^ mi ^ lerdir. Peygambere vris olan ve mcizeni ^^, peygamberli ^ e dellet etmesi gibi, ilmini ^^^gerekli ^ ine dellet eden takvdan ayr ^lmayan kimselerden delil ve illet sordu ^ unu grnce, gnlnde do ^ ruluk s ^fat ^n ^n yerle ^ medi ^ ini anlad ^ k. Sen bu durumda olduktan sonra, Tasavvuf ehlinin hallerini kendilerine b ^rak; szlerinde ^ pheye d ^ me, ve "Rabbtm ilmi mi arttr" 8 diye dua et; umulur ki, Allah sana da kendi kat ^ndan bir kap ^^aar. Onlar ^n gayb'den haber vermelerini tuhaf kar ^^ lama. nk, ayva iyice parlat ^l^r, oradaki kir pas giderse; ona bakan ki ^ i kendisini, gzel ise gzel, irkin ise irkin olarak grr. Bir ki ^ i bu aynaya bakan ^ n gelse arkas ^na dursa, onun sreti de aynada grlr ve aynaya bakan ki ^ i, yanmdakilere: "Arkamda bir insan var; k ^l^^^ , boyu posu ^ yledir" diye, adam ^^grd ^ gibi anlatabilir. Oysa o, tekini do ^ rudan do ^ ruya grmemi ^ tir. Ama, syledi ^ ini do ^ rulamak da zaruridir. nk bu, ma l^ s s (duyularla bilinen) bir ^ eyMackl (ak ^l ile kavran ^lan) da mal/ss gibidir. Ayn ^^ ^ ekilde, insan, kalb aynas ^ na ynelir, onu mchede ve riyitt ile parlat ^rsa, onda macic ^flt ve mksefelere ait olan ^ ay Uler; grr, dolay ^ s ^yle m ^ t ^ l^ ede etti ^ ini syler, grd ^ n tavsif eder. "N'ola, bu ilim iin delil isteyen Kitab ve Snnet'in mnalarm ^^ tam olarak bilse de, ona, bunun akli delili ^ udur diye anlat ^lsa. Teklife muhatap olabilecek ak ^ la (alcl ut- Teklif) ship ve bu ak ^l ^n zorunlu (vcib), mmkn (ciz), imkns ^ z (mustel,a1) gibi hkmlerine vk ^f olan kimse,s C^fi'nin bu trl szlerini ciz olarak grr. nk, sfifi, szleri ile ne ^ eriat ^n rknlerinden, ne tevhid esaslar ^ ndan, ne de akl ^n hkmlerinden, herhangi birini ortadan kald ^rmaktad ^ r. Mnkir, kendi kafas ^ ndan uydurup tasvir etti ^ i bir ^ ekil ile kendi kendini aldatmaktad ^r. Onun bu inkr ^ , do ^ rudan do ^ ruya kendisine aittir; silti ise, kendisine nisbet edilenden mnezzehdir." Kitab ^ , ^ u hikye ile bitirelim: riflerin gzbebe ^ i, ^^ klar ^n gnl meyvesi, 81 isti ^ rakda onun bu yolun ba ^^^ ^ eyh Kadib ul- Bn el- Mav ^^ li zerine.
82

et- Tenbill ^ rihi el- Kadi

83 Allah ona selmet versin.

O, Musul'a geldi; arkada ^ lar ^^ kendisine Kallb ul- Bn' ^^anlat ^p eki ^ tirdiler. Kad ^^ Kemluddin de onlara uydu. Kendisi hakk ^nda onlar yak ^^^ k80. Taha sresi, 114 81. Burada alt ^^kelime s ^^ acak kadar bir bo ^luk var. 82. Burada iki kelimelik bir bo ^ luk var. 83. Burada kelime s ^^ acak kadar bir bo ^ luk var. Bu, "R.rtu ibn Ynus" olabilir. Not: Eserin Trke evirisinde belirtilmesi gerekli bulunmayan, yay ^ nlayan ^ n critique'le ilgili bz ^^dipnotlar ^^gosterilmemi ^tir. (evirenler).

61

su bir ^ ekilde konu ^ urken Kalib ul- Bn ieri girdi. O anda hepsi de susup kald ^ . Bu arada Kadib ul- Ban, Kad ^^Kemluddin'e dnp: Ey an^^Yns, sen Allah' ^n bildi^ i her ^ eyi biliyor musun? Hay ^r. Ya ben, o senin bilmediklerinden isem? Kad ^^Kemaluddin duraklad ^^ve ne syliyece ^ ini ^ a ^^ rd ^ . Kadib ul- Bn' ^ n ayaklar ^ na kapan ^p pt, a ^lad ^^ve "beni ba ^^^ la" dedi. Bunun zerine, O da O'nu ba ^^^ lad ^ . al ^^ ma ^ a, K ^ymet gn iin az ^k haz ^rlama ^ a ynelen, kendi ay ^b ^^onu, ba ^ kalar^^ ile u ^ ra ^ maktan al ^koyan, bylece de, Peygamber caleyhissela= "Onlar uyan^ k, anlay ^^ l ^^kimselerdir" szne lay ^k olanlara ne mutlu! Hamd, Allah'a; selam, O'nun seti ^ i kullar ile onlar ^ n do ^ ru ve pk olan

(ehl i ^ - ^tdk ve's- ^af^l) yak^ nlar^na.

62

Bu, " ^ eyh Muhyiddin'in Gzel Menkabeleri Hakk ^nda Paha Biilmez ^ nci" (ed- Durr us- Sernin fi Mehsin i ^ - ^ eyh Multyiddin) adl ^^ eserdir. Onu, olgun (k mil) ve olgunla ^ t ^ r^c ^^ bilgin, erdemli, yeti ^ tirici, hakikat ehlinin, k^lavuzu, ibdet ve zhd sahiplerinin ^ ras ^ , rif ve muhakk ^k ^ eyhlerin ^ eyM, salihlerin gzbebe ^ i, bidyet i ^ aretlerinin anahtar ^ , hidayet s ^mna ship gniillerin, ^ erhi, glkleri aan, m ^ kil mana rumuzlarm ^^ zen mr ^ id ^ eyh Ebl-esasen ((Ali b.) Ibrahim b. 'Abdullah b. Ibrhim b. Yusuf el- Kari'el- Ba ^ ddi yazm ^^ t ^r. Allah, merkadini nurland ^rs ^n, rahmet ve ftuhat ^n ^^kesmesin. min. ^ ark ve selam Allah' ^n elisi, efendimiz mmi peygamber Muhammed'e ve O'nun d/ ve a ^ Mb'^ na olsun. Tanr ^ , btn sababilerden raz ^^olsun.

63

IZIN
A Actes du XIV Congres Inter. des Orientalistes 12 Adr^ b li Raslillr^ l^^39 A. E. Affifi 13 Al^ adiyyet 44 el-Abl^ f sresi 35 Ahmed b. el-lieddr^ d e ^ - ^ efi el-Yemeni 9 Al 19, 63 Allah te`iilr^^ 19, 20, 24, 32, 33, 34, 44, 49, 50, 51, 52, 53, 55, 56, 60, 61 Anadolu 9, 21, 30, 32 Araplar 24 Arap Birli ^ i Yazmalar Enstits 14 Aristoteles 41 ;hr ul- Bild 10, 23
^lsdr ul- Bild ve Ahbr ul-`11,F^ d 27

`Arifler 56, 61 el:Asced ul-Mesbk 30 el-`Asr sresi 58 'A^ k 61 `Avln 53 el:Ayn fi lju ^ d ^ iyyeti Seyyid il-Kevneyn 'Am). 45 B Bdih 45 Bagdr^ d 27, 30 el-Bakara sresi 39, 60 Basiret 57 Bat ^ l 34, 53 Batur 8, 56 Bt ^ niye 7 el-Bedr ibn Cemrt'a 8 Bekri' 44 Ben (nefs) 57 Berger, Peter L., 5 Berzah 38 Bidr^yet 63 ve'n-Nihdye 11, 30, 31 Bicrat ^^ 53 el-Bikr^ `i 8, 12 Brockelmam ^^13, 14, 30, 31 Buhr^ ri 52 Burhan 60 Bustn ul-` ^rrifin 10 C Caiz 51, 52, 56, 61 Cebert 44 Cell 44 Cell makam ^^ 38 Cemal makr^ m^^ 38 Cem' 44

41

Ashb 63 Asin Palacios 12, 13 Ayd^nl ^ k 25 Azerbaycan el-`Abr^ dile 31 `Abdullah b. Es'ad el-Yfn 30, 31, 32, 33 `Abdulkadir el-Cili (Gilni) 26 `Abdurrahman Bedevi 10, 48, 49 `Abid 26 `Aez 44 el-`<idiyt sresi 58 ut-Teklif 61 eVAlak sresi 58 qlem 45 `Ali b. Ebi Tlib 34 `Ali b. el-esasen el-Hazreci 30 ibn Meymiin 8 `Amel 57 `Arif 26, 55, 56, 63 billh 35

65

el-Cem' ve't-Tafsll ftEsrdri Ma`C^ ni et-Tenzil 52

Cemil beg el-`Azra 11 Cimri.' 60 Corbin, R. 13 D Dar ul-Kutub el-M ^ sriyye 9 Dehli 9, 49 Diyrbekr 30 Du`. 49, 52
ed-Durr us-Semin fi Mekr^sin i ^ - ^ eyh Mukyiddin 14, 63 Ed-Durr us-SemTn fi Mendkzb i ^ - ^ eyh Mukyiddin 11, 17, 19 e<1-Pav'ul-Lmi` 9, 48, 51

Eb Muhammed b. Razm 55 Eb ^ r^me 10, 31

Eb Yahya Zekeriyya b. Muhammed b. Mahmd el-Enesi el-Kazvini 23, 27 Eral 45 el-Efdal 49 el-Ehdel 11 Ehl-i Kitb 24 Ehlullh 33 Ehl u ^ - ^^ dk ve' ^ -Safa 62 Ehrimen 25 Endls (Endelus) 7, 20, 21, 28, 29, 30 Enes ibn Malik 27 Esi`at un-Nusfis Hetk il-Fusils 11 el-E ^ ref 49 Evveliyyet 44 Evliy' 36, 53
Ezhr ur-Riyrl 11

E Ebed 44 Eb `Abdillh el-Buhrl 53 Eb `Abdillr^ h Muhammed b. 'AH b. Muhammed K Ahmed b. 'Ali et-Ti el-Endelusi 20, 31, 30, 32 Eb `Abdillh Muhammed b. Mahmd elRfiz Muhibbuddin ibn un-Neccr 27 Eb `Abdillh Muhammed b. `Abd il-Vr^hid el-Makdisi 27 Eb `Abdillh b `Abd ed-Diyr^^ elMakdisi 27 Eb `Abdillh Muhammed b. Muhammed elIJ^ myeri 20 Ebr^ 'l-`Al' el-`AM' 9, 10 Eb Bekr b. Muhammed b. Salih el-Hemedr^ nI el-Cibli et-Te'izzi el-Yemeni 51 EVI Bekr b. Muhammed b. el-Ijayyr^ t laf' el-CiblI 51 Ebr^ 'l-Fid' ^ srar^ % b. `Umer b. Kesir el-Bu ^ ray! ed-Dima ^ ki 30 Eb Hamid el- ^ az ^ ll 35 Eb'l-esasen 'AH b. ^ brahim b. `Abdillh b ^ brahim b. Ysuf el-bari' el-Bagddi 8, 9, 14, 63 Ebil'l-esasen 'AH b. el-Ijazreci ezZebidi el-Yemeni 30 Ebu IJayyr^n el-Endelusi 8 Eb Eureyre 53 Eb Isr^^ et-Tirmizi 38 Eb'l-Kr^ sim Cuneyd 59 Eb Mansiir Mevhb b. Ahmed el-Cevliki 24 Eb Muhammed `Abdilll^^b. el-Ustag el-MevrrI 41

F Fahruddin Muhammed b. 'Uluer b. Huseyn er-RzI 23 Fakih 51, 53, 56 Fakihler 8, 22, 32, 52, 53, 55 Fakihler meclisi 25, 56 Farsa 24 Felsefi 41 Ferdr^ niyyet 44
Ferr ul-eAvn min Muddel ^m ^ini Figavn 12

Fetv 51, 53, 55

Fev ^lt ul-Vefey ^7t 11 Fihristu Kutubi ^bni 'Arab! 10 Firr^ zbdi 8, 9, 10, 11, 15, 49 F^ k^h (F^ kh) 52, 55, 56 Fukk ul-Fus ^ls 33 Fusf ^ s ul-Bikem 7, 10, 30, 31, 32, 33, 49, 51,

54, 55 Furkrin 46
el-Furka ve'l-Hurka 46 el-Fut ^lkt ^ t ul-Mekkiyye 10, 19, 21, 31, 49, 51,

53, 57 G
GAL 13 Geschichte Der Arabischen Litteratur 14

Gorgis `Avvd 10, 37, 38 Gnl erbb ^^33 Gsteri ^^dini 24, 25

66

talebe 44 el- ^ avs ul-Kutb il-Cami` 25 ^ ayb 61

^^ rade 45 Ibadet 63 elaber 27 ^bn al Arabi, the great Muslim mystic and thinker 13 ^bnu 'Arab' '' . 11 ibn ul:Arabi 5, 7, 8, 9, 20, 27 ^ bn ni:Arab' Ebu Bekr Muhammed b. 'AH el-Mursi 32 et-Ta' ^ bn Biskuval 32 ^ bn ud-Dubey ^ i 10, 23, 27 ^bn ul-Ebbar 10 ^bn Hacer 9, 11 ^ bn Haldn 8 ^bn ul-Hayyat 10, 51 ^ bn Hazm (el-Farsi) 38, 52 ^ bn Meymn 12 ^ bn Ke ^ ir 11 ^ bn ul:Imad 10, 11 ^ bn un-Neccar 10, 23, 27 'bn Sina 23 ^ bn ^ akir 11 ^ bn Ta ^ riberdi 11, 23 ^ bn Teymiyye (el-Harran') 8, 25, 30 ^ bn Yunus 62 ^ bn uz-Zemlekani 32 Icabet sr`ati 34 icr^zetname 48, 49 ^ctizetu ^bnilli'l-Melik il-Muzaffer 10, 27 bina' 29 ictihad 24 ^ t 49 el- ^gtibiit bi M ^t`iiceleti ibn il-flayyt aleyhi ve sel^htistiru Sfret in-Nebi lem 48 %yan 57 ^ kicilik

H
Hac 30, 32 Hr ^eim 45 Hacis 45 Helk yolu 56 Helal 52 Heva 60 Heybet 44 Hidayet 63 Himmet 45 Hindistan-Bankipore Hudr^ bahs Patna Ktphanesi 14 Hint 9 Husaini, A. Q. '13 Hadis 7, 40, 41, 43, 52, 55, 56 Nebevi 27 Hadis-i ^ erif 35, 43 ibn `Asakir 23, 27 el-Nafiz Eb Bekr Muhammed b. Halef elLahmi 27 el-Nafiz Ebil-Kasim b. Biskuval 27 el-Nafiz ^ emsuddin ez-Zehebi 32 Hak 34, 37, 52, 53 Hakikat 28, 34, 49, 60 Hakikat ilmi 53 Hakikat ilimleri 52 Hakikatler ve s ^ rlar ilmi 37 Hakikat s ^rlar^^31 Hakim 46 urd 20, 28, 49 Hamd 44 Haram 55, 56 Hirr^^ 36 Huccet ul- ^ slam 35 Halife en-Nas ^ r 26 Halvet 42 Harezn^ sah 26 Hatt 45 Havassu Feviitih 28 el-Hayyat 52 el-Hazreci 11 el-Honsari 11 Horasan 26 Hoy 26, 30 Hubld 44

4_,

25

^ krar 57, 59 ^ lahi irade 33 ^ lahi marifet 52, 60 Ilahi mdrifetler 56 ilahi nefha 23 ^ lahi s ^r 30 ^ raht s ^rlar 32 ^ lahi bir vergi 50 l ^nkluddin b. Ke ^ ir ed-Dimaski 30

67

L'Imagination cr&ttrice dans le Soufisme d'ibn Arabi 13 `tim 49 Firset 20 'tim ul-Kelm 7, 23, 56 ^nbteu/- ^ umr 9 ^ nkr 57, 59, 60, 61 ^ nsan 57, 58 inziv 23 irade 45 ` ^ rfn 34 ^ skender 41 ^ slam 55 El Islam Cristianizado, Estudi del Sufismo a travers de las obras de Abenarabi de Murcia 13 ^ slm kltr evresi 5 ^ slm Tasavvuf Felsefesi 7 ` ^ smet 60 ^ sm-i A.`zam 31, 34 el-Isrif sresi 39, 58, 110 isti ^rk 61 ^ r ^ d 60 ^^ t^ll^. 7, 35 ^^ biliyye 20, 21, 27, 28, 30 ^ `tidl makam ^^ 38 ^ tkan 27 Itlk 44 el ` ^ z ibn 'Abdisselm 8 Izzuddln (`Abd ul-`Aziz) b. `Abd is-Sel ^ m 23, 24, 25, 26, 56 K Ka`be-i ^ erife 42, 57 Kafir 25, 35, 53, 55 Kamil 63 Karanl ^ k 25 Kasyon da ^^^22, 31 el-Kehf sresi 38, 50, 55, 58 Keklik, Nihad, 5 Kelm 52 Kelimet Kemal makama 38 Kemal mertebeleri 33 KemlddIn ez-ZemleknI 23, 26, 33, 54 KemluddIn (1(.41) 61, 62 Kenz ul-Esrr 52 Keramet 34, 56

Kesbi 31

Ke ^ f 59
Ke ^f 'an Ijakilc tt-Tevhid ve `Altiiid il-Muvahhidln 11 el-Kevkib ud-Durriyye fi Terdcim is-Sdet I^ - ^ fiyye 11 Kibriy' 44 Kitb 46, 55, 61 Kitbet 45 Ulviyyt ve'l-Ummeltt isKitb Sufliyyt ve'l-Bent ve'l-Muvellidiit 47 Kitb ul-`Abdile 48 Kitb ul-Ahadiyye 44 Kitb ul-Ahcr il-Mutefeceira ve'l-Mute ^akIftlgt ve'l-Hbita 46 Kitb ul-A`Ik fi Mekrim il-Ahlle 43 Kitb ul-`jilem 47 Kitbu `Anki Ma ^ rib 43 Kitb ul-A`rf 46 Kitb ul:Ar ^^ 47 Kitdb ul-fAyn 41, 45 Kitb ul:Azame 44 Kitb ul-Blt 45 Kitb ul-Bekri' 45 Kitb ul-Bu ^ye fi Ihti ^ri Kitf^ b il-11tlye Ii 41 Ebi Ndaym Kitb ul-Burc 47 Kitb ul-Cebel 47 Kitb ul-Cel 41 Kitbu Celi'l-Kulb 39 ve'l-Ceml 42 Kitb fi'l-Ke ^fi 'an il-Vell 41 Kitb Kitb ul-Ce ^n`i ve't-Tef ^ ll fi Esrri Tenzil 38 Kitb ul Crnif 44 Kitdb ul-Cenne 47 Kitb ul-Cezvet il-Muktebese ve'l-Hatrat ilMuhtelese 38 Kitb u/-Cism 47 Kitdb ul-C d 44 Kitb fi ^kllt is-Sebil 39 Kitb ul-Deymmiyye 44 Kitb ve'l-lebe 45 fi zikri men InteKitb ud-Durrat f^a`tu bihi fi Tar^k tl-ilhira 42 Kitb ul-Ecvibeti '<^ ki el-Mesil il-Man ^ riyye 39 Kitbu Edeb in-Nemi 47

68

Kitb ul-Emr ve'l-Halk 45 Kitdb ul-Emr il-Merbt fim yumnahu ^ dhib `ald't-Terai min el-Esrr 43 Kitb ul-Emr il-Muhkem il-Merbt 43 Kitbu Envr il-Fecr fti Mdrifet il-Makmti `ald el-Ecr ve `ald gap- ilEcr 42 Kitb ul-Erbdin el-Mutelcdbile 41, 52 Kitdb ul-Erbdin et-T ^vd1 41, 52 Kitb ul-Erv ^7th 46 Kitdb ul-Es ^nd 47 Kitdb ul-Evvelin 48 Kitb ul-Ezel 44 Kitdb ul-Fehvrtniyye 45 Kitdb ul-Felek ve's-Sema' 44 Kitdb ul-Fulk 47 Kitdb ul-Fulk ve Kitdb ul-Fulk il-Me ^ hiin 47 Kitdbu Fu ^ ^^il-Ijikem 48 Kitdb frl-Hadis 38 Kitb ul- Futhat il-Mekkiyye 42 Kitdb ul- ^ dyt 47 Kitdb ul- ^urfe ve'l-ljurfe 46 Kitb ul-Ija ^lra 47 Kitb ul-ljakk 46 Kitdb ul-Hamd 46
Kitb ul- Hareke 47

Kitb ul-Iltsdn 44 fim kne `aleyhi Ra ^ iillhi Kitb ^ alldlhu `aleyhi ve sellem min snen ilAltvl 38 Kitab 45, 47 Kitdb ul-Plii ^n bi i^ rti ehl
Kitb ul- ^nsan 46

40

Kitdbu ^nsan Kitdbu ve'l-ljandik 43

ve'l-Ism il-A` zam 48 ve'd-Devdir frr-Raledikt

Kitdbu Inzdl il- ^ uyb `al mertib fr^nd lend min Sev' tn ve' ^ - ^ i`r 41 Kitdbu Inzldt il-Vucitdiyye min el-Ijazdin il-Ciidiyye 42 Kitb ul-Isfdr 'an Netic il-Esfdr 46 Maltdm il-Esra 41 Kitdb ul-Isrd il-ildhiyyt Kitdb ul-I ^ drt fi Esrr ve'l-Kinyt 43 Kitbu ^^ rt il-Kur'an fi ',Dem il- ^nsan 42 Kitb I^ le 47 Kitdb ul-7zze 44 Kitb ul-Kader 46 Kitb ul-Kalem 47 Kitdb ul-Kalem il- ^lahi bi'l-Ism ir-Rabbni 42 Kitb ul-Kayymiyye 44 Kitabu Kenz il-Esrr fimit ruviye 'an in-Nebiyy il-Muhtr min el-Etriyeti ve'l-Ezkr 40
Kitbu Ke ^f

Kitb ul-lja ^ erdt 47 Kitb ul-Hayt 45, 46 Kitb ul-Ijazdin 46 Kitb ul-Heb' 47 Kitb ul-Heykil 46 Kitbu H ^ lyet il-Ebdl ve m yazharu minhd min el-Mdrifi ve'l-Ahvdl 42 Kitb ul-Hikmet il-Multteviyye 44 Kitb ul-ljucub il-Mdneviyye z-Zt il- Huviyye 43 Kitdb ul-ljukm ve' ^ - ^ erdi` i^ - ^ ahiha ve'r-Ri'se ve's-Siyse 45 Kitb ul-ljuld fi Esrri Rhdniyydt il-Melei'lA`ld 39 Kitb ul-Huvv 44 Kitdb ul-`1b ^ld 48 Kitdb ve'l-Ibtird` 44 Kitb ve'l-Me ^ hed il-`Ayni bi ljackat i^- ^ eceret ve't-Tuyr il-Erbg at ir-Rhniyye 43 Kitbu ler= il-Beyn fi't-Tercemeti 'an n 48 Kitdb ul-Ifhm fi ^ erh il-Pldm 40

'an Sirrt Esmi'llrth il-

ustui 39 Kitb ul-Rtdem 45 Kitb ul-K ^ stas 47 Kitb ul-Ruds 45 Kitb ul-Kudra 45 Kitbu Kun 45 Kitbu (Kunhi) m l budde li'l-Muridi minhu

39
Kitb ul-Kursi 47 Kitb ul-Kutub 46 Kitb ul-Levyth fi ^ erlt t ^t-Ne ^ dyilt 48 Kitb ul-Levh 47 Kitdb ul-Lezzeti ve'l-Elem 46 Kitb ul-Mahaccet il-Bey ^ld 40 Kitbu m l ydavvelu 'aleyhi fl rarlIpIldh 48 Kitb ul-Mdrife 48 Kitb ul-Mdlm fi `Alfdidi `Ulem ^l ir-Rusiim

43
Kitb ul-MebCtdr 45

69

Kitab ul-Mebr ^ dr ve'l- ^ dzydt fl ^nd Taktevi `aleyhi Hurdf min el:Act^ ibi ve'l,^y ^lt 42 Kitdb ul-Mecd 44 Kit ^ib ul-Medkali Ameli bi'l-.Fjurdf 43 Kitdtbu (Mefd^ tik ^ ) l- ^ ayb 45 Kitb ul-Mekiin 47 Kitbu Mendhic ila iftidd ^ dt Ebkdr (el-Mukadder ^ati bi haymat ilLikg) 39 Kitdb ul-Menhec is-Sedid ild Terti Akv ^al il^mm el-Bustd ^nt Ebi Yezid radtyalldhu `anh 41 Kitdb ul-Meni` ^ l-H^ na el-Bask flhi if ^nd fekeyfe Amca 48 Kitiib ^t Mesdthid il-Esrar il-Kudsiyye ve Mekan' il-Envd ^ r il-Ildhiyye 41 Kitdb ul-Me ^ i'e 45 Kitdbu Meviik ^ ` ^ n-Nucitm ve Metd ^ li`i Ehillet il-Esrdr ve'VU/m 42 Kitd^b ul-Mev` ^ aet il-Ijasene 41 Kitt^bu Miftdtk is-Se'd de fi Mdrifet il-Medhali ild Tarilt ^ l-Irdde 38 Kitbu Miftdk is-Se` rade 40 Kitdb ul-Mi`rdc 46 Kitdbu Miskd^ t il-Envdr fimd ruviye subltd ^ nehu ve te` ^ild min el-Altbdr 41 Kitdb ul-Mlzdn fi ^^fat il- ^nsan 40 Kitdbu Mublye` ^tt il-Kutb bi Hadrat

39
Kitdtb ul-Mubesserd^ t 43 Kitdb ul-Mubessirdt 48 Kitdb ul-Mufd4ale 48 Kitd^ bu Multddarat il-Ebrdr ve Musd ^ merat ilAhyr 48 Kitdb ^tl-Mukni` fi's-Sehl il-Mumteni` 43 Kit ^ab ul-Mulk 45, 46 Kitdb ul-Mu'min ve'l-Muslim ve'l-Muhsin 46 Kitdb ul-Mundaara beyne'l- ^nsani ve'l-ljayyn 48 Kitdb ul-Muntehab fi Sdyir il-Kurab 40 Kit ^ab ul-Musebbe` ^at il-V^arideti

Kitdb un-Nesdyik fItnd ^^ yukarribu fi te`dld 48 Kitdbu Netdic il-Ezkdr ve Haddik ^ l-Ezh ^ar 40 Kitd ^ b un-Nikd^k tl-Mutallak 48 Kitd ^ b un-Ndr 44 Kitdb ur-Rakme 44 Kitdtb ur-Rakim 45 Kitdb ul-Rakm 45 Kitbu Ravdat il-`,Is ^ kin 43 Kitiib ur-Remz fi Hurd ^fi Evil is Suver 45 Kitdb ur-Revaik ve'l-Enfias 46 Kitdb ur-Riblt ^ l-`,11t1m 46 Kitdb ur-Rikbe 45 Kitdb ur-Risdle 43 Kitdb ur-Risdle ve'n-Nubuvve ve'l-Veld ^ye ve'lMdrife 47 Kitdb tl-Levdk ^ lt 46 fi Mundsakat in-Nefs 42 Kitdbu Kitdb ur-Rukye 45 Kitdb ur-Rutbe 45 Kitb us- ^ dd^ r ve'l-Vdrid 45 Kitdb us-SeKate Aser 47 Kitd ^ bu Sebebi `./^ Ic in-Nefsi likismi ve mdt min el-Elemi `Inde Fir ^alphi bi'lMevt 41 Kitab us-Sird ^ c il- Vehhd^ c fI ^ eriti Keldm kaddesalldhu riikialtu 40 Kitdb us-Sirr 44 Kitdbu Sitte ve Tis`In 43 Kitdbu Suciad il-Kalb 47 Kitdb us- ^ e'n 46 Kit ^lbu ^ erh il-Esma' 48 Kitd ^ bu Td^ c ir-Risdil ve Minhdc il-Vesdil 42 Kitd ^ bu Tdc it- Terdcim 48 Kitt^ b ut-Takkik fi Beyden is-Sirr ^^ellezi vekara fl Nefsi Ebi Bekr ^ s- ^ uldik rad^yalldhu anhu 40 Kitdb ut-Tahvil 46 fi Med> el-Mem^t Kitd^b ut-Tedbird leket il-Insdniyye 41 Kitab ut-Tedbir ve't-Tafsil 46 Kitdbu Tercum ^an il-E^ vd^ k 48 Kitd^ bu Tertffl ir R ^ kle 43 Kitdb ut-Tenezzuld ^ t il-Mavstliyye fi Esrar it^rd ^ ti ve's- ^ alavdt ve'l-EyTand ydm il-Mukadderat il-Asliyye 42
Kitb ut-Tultfe ve't-Turfe 46

39
Kitdb ul-Musellest Kitdb un-Nakl 47 Kitd^ b un-Ndr 47 Kitdb un-Necm ve's- ^ ecer 47 Kittib un-Nemi 47 ur'dtn 39

Kit ^ab uf-Tar 47

70

Kitbu `uhlet il-Muste ^fiz (fi Ahkr ^ m i ^ - ^ anfat il-insniyye) 39 Kitbu Uns il-Munkatan bi Rabb il-`zilen ^ tn 41 Kitb ul-Vahy 46 Kitb ul-Velye 45 Kitb ul- Vesil frl-Ecvibe 'an `Uyun il-Mesil 48 Kttt, ul-Vucr^ d 46 Kitb uz-Zemn 47 Kitbu Ziydeti Keyd il-Kavl 46 Kitb uz-Zulfe 45 K ^lavuz 58 Kufr 7, 8 Kurtulu ^^yolu 56 Rli ^ bn Ynus 61 el-Krji Muhyiddin b. ez-Zeki 31 ez-Zemlekni 8 Kallb ul-Br^ n el-Mavs ^ li 61, 62 Kahr 44 Kl 20 el-Bagddi 8, 11, 12, 40 Ka ^ d 45 el-Ksim ibn `Askir K ^^ ` 25 el-Kavl 45 el-KazvinI 10 Kll u Kl 24 K^ymet 62 el-K ^yme sresi 58 K ^gkitu Dima ^k 26 Kudsi bir ilhm 33 Kur'n 7, 46, 50 K ur'n-^^Kerim 35, 52 K usur 44 Kutb 21, 25, 32, 53 L Ledn
ilmi

el-Mal^ttr^t ul:Arabiyye Enstits 59 el-Mdide sresi 60 Makdis (Kuds) 27 el-Malskari 11, 49, 50, 51 Mdkl 61 mdklt 61 Mliklerin R.41I'l-R.u ^ lit'i 23 Mliki Mezhebi 26 el-Man ^ r Mant^ k 23 Mdrifet 44, 49, 50 Msivullh 36 el-Me`ric sresi 58 Mebde' 45 Mecd ud-Din el-Firzbtli 24, 49, 51, 53, 56 Mecduddin Muhammed b. Ya`kiib elFirr^ zbdi 48 el-Mecellet ul-Endelus 48 37 Mecellet ul-Mecmd Med^ si 24 Mehsin 14 Mehmed Ali Ayni 13 Mekke 40, 52, 57 Mekke-i Mkerreme 21, 26, 28, 30, 31, 50, 56 1VIell^ f^ f 44 el-Melik ul-`Adil 26 el-Melik ul-A`zam 48, 49 el-Melik ul-Muzaffer ^ zi b. el-Melik el-Eyybi 48 Men' 44 MenlFib 14 Menk^ bu ^ bn `Arab' 2 Merkm 46 Mertebe (;_r..-) 45 Meryem sresi 38, 52 Mestr 46 Mevlna Celleddin Ritmi 5 il-V ^lkid ve I4hi E^ fi ^ erhi Ahv ^ll ilkli A`lm ^mm Bustmi . ebi Yezid 41 Mifth us-Se`de 52 Mir't ul-Cinn 11, 32 Mir't uz-Zemn 10 el-Misbk frl-Cem` beyne's- ^^kk 38 El Mistico A murciano Abenarabi 12 Mi ^ kt ul -Envr 52 Mizn ul- ^ 'tidl 10 Mohidin 12

,^_ as-

50, 53, 56

Ledn ilimleri 32, 56 Lem' 45 Lem 45 Lisn ul-Mizn 11 Luckmann, Thomas 5 M Ma ^rib 29 Ma ^rib bilginleri 21 Mahss 61

71

el-Muf and 'ald el-Muhdlld 55 e-Mu` arrab 24 MdE ^viye 34 Mubin 46 el-Mucddile sresi 26 Muci^hede 7, 8, 26, 31, 61 el-Mu4hid 49 mucize 61 Muctehid 55 el-Mueyyed 49 el-Muhaccet ul-Beydd' 52 Muhakkik 53, 56, 63 el-Muhalld 38, 52 Muhammed `aleyhissel'am 19, 63 Muhammed ( ^ eyh Muhyiddin) 21, 34 Muhammed b. Muhammed b. 'Ali 20 Muhammed Muhyiddin `Abdull^ amid 51 Muhammed b. `Umer b. el-lbseyn er-fil ^ zi 23 Muhammed b. Sdid ed-Debuysi 27 Muhammed b. Ydklib el-FIrzWAdi es- ^ ir1. 48, 49 el-Mulyta ^ ar ul-Muhtdcu ileyhi min Tdrllai Bag^ldd li ibn id-Dubey ^ i 11 Muhsi 46 Muhyiddin ibn ul:Arabi 10, 23, 25, 27, 30, 31, 32, 33, 49, 51, 54 Muhyiddin, ^ eyh- 19, 20, 21, 23, 26, 27, 28, 29, 32, 33, 34, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 63 Muhyiddin Ebii `Abdilll^^Muhammed b. 'AH b. Muhammed b. Ahmed b. 'AH timi el-Endelusl 28 Muhyiddin b. ez-Zeki 22 Muk4efe 37, 45, 61 Mukted'a 22 Mulk 3, 39 Mu'min 25 Mun'af^k 25 el-Mun'avi 11, 25 Mun'azele 31 Munkir 61 Mrid 37 Murcia 20 Mursiye 20, 27, 30 Mrsid 8, 26, 58 Mur ^itl ^ eyh 56, 63 Muslim 13. el-11accr^ c 38 Mustebil 61

Muslim 52 Musul 30, 61 el-Mu ^ 'ahede 45 Musg^ hede 61 MutE^ be`at 39 Mutasavv^ f 8, 9 Mutekellim 55 el-Mutenebbi 35 ,56 Mute ^ 'abih 46 el-Muzaffer 49 De la Mystique d'Abenarabi, les C'tats, les demeures et les charismes 13 N en-Miblusi 12 M.fils'a 25 Nakli ilimler 22 Namaz 52 Nefl; ul-Tlyb 11, 49, 51 Nefs 57, 58, 60 en-Nevevi 10 Nicholson, R. 12 Nihad Keklik 5 Niyet 45 Nebi 33 en-Nucrtm uz-Zdhira 11, 23, 24, 26, 27, 31 Nu ^ ^^ni-F/i^ i:^^^ 34 P Pey ^ amber `aleyhisselgn 20, 24, 28, 33, 34, 35, 43, 52, 53, 55, 60 ,61, 62 La Psicologia del extasis en dos grandes misticos musul ^nanes : Algazel y Mohidin Abenatabi en Cultura Espanola 12 La Psicologia segun Mohidin Abenarabi 12

Q
La Quintessence de la Philosophie de ibni Arabi 13 R Rabb 59 Rabbni bir hat ^rlay^^^37 Rabbani esrE^r 60 Rabbr^ni marifet 50 Ravidt ul-Cennt 11 er-Ravl ul-Mi`g^ r 20 Re'fet 44

72

Resiiilu Ibn `Arabi 10 Resm 49 Resul 33 Reslullh `aleyhisseltim 32, 33 er-Ridde 24 Risttle bi ism il-Melik in-Nftztr frr-Reddi ' ^- ^ eyh Muhyicldin 11 Rislet ul-Kuds 10 ul-Firdevsiyye fi Cemr il-Elti t - as il.Kudsiyye 55 Riyaiet 7, 8 Riyit 26, 31, 61 Riyit-1 nefs 58 Rusl3 27 Rusl; sahibi 31, 35 er-Ru'yet 45 S ^ ika 27 Sdd ud-Din Muhammed b. el-Mueyyed b. `Abdi11311. b. 'Ali b Dammye el-Hamevi 23, 26 es-SahiivI 51 Slik 8, 36, 56 es-Se ^dni 27 Sermediyyet 44 Sevdl 20 Sevilla 20 Sibt Ebl'l-Feree ibn il-Cevzi el-Ba ^ ddI 10, 30, 34 Sirr ul-Esrftr 41 es-Sirr il-Mekzf frl-Medhali bi'lgurftf 43 Stoac ^^hk 7 Sultan ulfAzam 51 Supplement 30, 31 es-Suyti 8, 12 Sluk 22, 55, 56 Snnet 56, 61 ^ adruddIn el-K6nevI Muhammed b. ^ shak b Yusuf b. 'Ali el-Knevi 30 ^ adruddin Muhammed b. ishlF el-R.nevI 21 32, 33, 34 es- ^ afedi 11, 25 ^ afrl 20 ^ ahbller 55, 60 Sahib 53 ^ alhuddIn el-Muneccid 2, 5, 15 ^ alhuddin es- ^ afedi 54

5..^i.b.

21, 53, 63 ^ lihiyye 22, 31 ^ uldlk 53 kbr 50 ^ fl 26, 61 ^ ffler 32 ^ fifllik 38 ^ fl ribati 26

^ frl Mezhebi 24 ^ m 7, 9, 21, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 48, 50, 54, 55 ^ am Dim Akademisi Dergisi 37 es- ^ drimi 8, 11 ^ athat 7 ^ efkat 44 ^ ems ud-Din Ahmed b. Halil el-ljyl. 26 ^ emsuddln ez-Zehebi et-Trkmni 25, 31, 33 ^ emsuddin es-Salffivi 9 ^ erhu Cemihir in-N ^tsfts fi ljalli Kelimftt ilFuss 12 ^ eriat 7, 28, 34 ^ eriat ilimleri 55 ^ er`I ilimler 22, 31 ^ eyh 8, 9, 56 Sezer& uz-Zeheb 10, 11, 25, 27, 30 fi 144 is-Sebil 39 ^ ifit' Sifft' ul- ^ alit 24 ^ ihb ud-Din Ahmed b. Ahmed ez-Zebidi e ^ - ^ erci 9 ^ ihr^ b ud-Din `Umer b. Muhammed es-Suhraverdi 23, 26, 28, 32 ve'd-DIn 19 ^ ihb ^ uhd 45 ^ urb 45

T Tbrin 55 TahkIk 34, 49 Tahkik ehli 56 Tahzir un-NebUt ve'l- ^ abi min bi ^bn `Arabi 11 TdmIm 44 TakelIs makama 33 et-Taklyy ul-Fsi 11 Takva 60 Takyid 44

73

Tli' 45 Tanr^^ vergisi 34 Tarihu BaOd 27 Trlhu Dima ^ k 27 Tarih al-islam 10 Tasavvuf 7, 8, 22, 26, 31, 33, 34, 37, 59 Tasavvuf Cereyanlar ^^ 5 Tasavvuf ehli 31, 61 Tasavvuf ^ st^ lahl 8 Tasavvufi ^ st^ lah 7 Tasavvuf] 7, 41 Tasavvuf ilmi 31, 59 Tasavvuf sinan 8 Tasavvuf] Zevk 8 Tasdik 59 Tabak& ul-Evliy' 11 Tabakat ul-ljavass ehl i^ - ^ tdict ve'l-ligs 9 Tl^ `Abd u1-134i Surr 11 TahAret 52 Th sresi 61 Tarikat 8, 49, 60 TWe 50 Tebdut-Tr^ bi`in 55 Tecelli 44, 45 et-Teogdrt ul-ilhiyye 59 et-Tedbirt fi 104 tl-Memleket il^nsniyye 59 Tefsir 23, 52, 56 et-Tefsir ul-Keldr 23, 50, 51, 55 et-Tefsir us- ^ aOr 52, 55 Tekmilet us- ^ da 10 Tekvin 45 Temenni 45 Tensul 45 et-Tenblh 61 Tenblh ul-Cabi bi Tebrieti ^bni `Arabi 12 Tenblh ila Tekflri ibni `Arabl 12 Tenzih us- ^ tddik 'an ^^fat iz-Zindlk 12 Tercumn al-E^vk 10 Teslim 59 Teslimiyyet 60 Tevlud 45 Tevhid 56 The Mystical Philosophy of Muhyid Din Ibnul Arabi 13 Tirmizi 52 Toshihiko Izutsu 5

U Ukiid ul-Cevher 11 el:Urvat ul-Vusk 56 Usill- F^ kh 52 Usl 56 lfet 44 V Vlicib 61 el-Vf I bi'l-Vefey t 11, 25, 27 Val^ dniyyet 44 Vandet ehli 30 Vandet-i Vcd 7, 32 Vris 33 Vr^^^ t el-Vas ^ ti 8, 11 Velayet 34 Velyet-i Tz ^ng^^50 Veli 21, 25 Veliler 56 Veri 53 Vitriyyet 44 Wstenfeld 27, 28 Y el-Yfri 11 el-Yavakit ve'l-Cev ^ihir 11 Yemen 9 Yeni Efltunculuk 7 Yezdn 25 Ynus sresi 35 Yusuf 39, 43 Z Zltid 26 Zebid 9 Zend 24 Zendi 24 Zendin 25 Zerd ^ t 24 Zeynerabidin 59 ez-Zeyn l-Iraki 8 Zeynuddin ez-Zeviivi 26 Ziyretgh 28 Z^ nd ^k 24, 25 Z ^nd ^khk 7, 8 Zuhd 63 Zevk 7, 60

74

Zel^dir ut-^l'14 10 Ez-Zeh ^liru ve'1-A`14 fi ^ er1;^ i Tercumn 41,4 48 -Zehebl. 10, 27, 32 Zevk 45 Zeyl ur-Ravdateyn 10 Zeylu Tr^ rk^ i Ba ^ c141 10

Zikr 52 Zikrullh 21 Zhir 8, 56 Zhiriye 7 Znhir ehli 33, 53, 56 Zr^hir ilmi 56 Zhirci mnkir 53

75

Fiyat ^ : 8, TL.