You are on page 1of 35

RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

74
B) INTEGRACIN POR PARTES.-


Esta tecnica se aplica a una gran variedad de Iunciones siendo particularmente util cuando el
integrando esta Iormado por Iunciones algebraicas; o para integrar Iunciones trascendentes
cuyas derivadas son algebraicas, tales como:

} } } }
, , , ,
2
arcTgxdx arcSenxdx dx e x xLnxdx
x
etc.

La integracion por partes tiene su origen en la regla de la derivada del producto de Iunciones.
Basado en esto, se puede proceder de la siguiente manera.


Deduccin de la Regla o Frmula:

Sean u y v Iunciones determinadas en la misma variable, por ejemplo x, y ambas con derivadas
continuas. Entonces se considera que:

dx
dv
u v
dx
du
dx
v u d
+ =
) (


Despejando:

v
dx
du
dx
v u d
dx
dv
u

=
) (



Luego, integrando a ambos lados de la igualdad:


} } } } }
=

=
dx
du
v v u
dx
dv
u v
dx
du
dx
v u d
dx
dv
u
) (



Al utilizar diIerenciales, la expresion queda asi:


u dv u v v du =
} }





RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

75
Recomendaciones para la utilizacin de la integracin por partes.-


1. El integrando de la integral original se debe descomponer en dos Iactores: 'u` y 'dv`.
2. En el caso que la variable sea x, el diIerencial de x (dx) debe Iormar parte del diIerencial de
v (dv).
3. El 'dv` debe ser integracion inmediata.


Casos que se presentan en la integracin por partes.-


1) El integrando contiene como Iactor a Iunciones de la Iorma:
arcTgx, arcCosx, arcSenx, LnQ(x), Lnx, etc. Si como 'u` se elige una de estas
Iunciones, la expresion 'vdu` de la nueva integral debe ser mas sencilla y de Iacil integracion
por los metodos conocidos.


2) El integrando contiene como Iactor a Iunciones de la Iorma: , ax Sen P(x) , e P(x)
ax
) (
, ax Cos P(x) ) ( etc. Si se elige como 'u` al polinomio P(x), la nueva integral es de menor grado
que la integral original y se aplicara la integracion por partes un numero de veces igual al grado
de P(x).

Para este tipo de integrales se estudiara como segunda opcion, otra Iorma de resolverlas sin
aplicar reiteradamente la integracion por partes. A este otro procedimiento se le denomina
Mtodo Alternativo.


3) La Iuncion integrando tiene alguna de las siguientes Iormas:
Ln(Cosx), Ln(Senx), Cosx, e Senx, e
ax ax
etc. En el proceso de la aplicacion de la integracion
por partes, surge como 'nueva integral, la integral original multiplicada por una constante y
que mediante procesos de transposicion y despeje de terminos, es posible obtener el valor de la
integral original. Este tipo de integrales se llaman ciclicas.


RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

76
Regla mnemotcnica.-


La regla a la que se hace reIerencia a continuacion, ha surgido de la practica constante con la
'integracion por partes.

Al aplicar la integracion por partes, el integrando original se divide en dos Iactores y se debe
elegir cual es 'u` y cual 'dv`. Pero estos Iactores son Iunciones y estas pueden ser: Inversas
Trigonometricas, Logaritmicas, Algebraicas, Trigonometricas y Exponenciales.

Si tomamos cada una de las iniciales de los tipos de Iunciones y Iormamos una palabra, esta es:
ILATE. Cual es el objetivo que se persigue al hacerlo? Veamos los siguientes ejemplos:

}
dx xLnx a) : El integrando esta Iormado por x que al ser un polinomio se considera una
Iuncion Algebraica, y por Lnx que evidentemente es una Iuncion Logaritmica. Como en la
palabra ILATE la inicial de las logaritmicas esta primero que la de las algebraicas,
entonces se hace Lnx u = y xdx dv = .

: )
}
arcSenxdx b En este caso, la integral se puede escribir asi:
}
dx arcSenx 1 donde 1 es
Iuncion Algebraica y arcSenx es Iuncion Inversa Trigonometrica. Entonces,
arcSenx u = y dx dx dv = = 1 .

: )
}
Senxdx e c
x
Los Iactores son
x
e que es una Iuncion Exponencial y Senx que es una
Iuncion Trigonometrica. Luego, Senx u = y dx e dv
x
= .


Aunque esta regla no se menciona en los ejercicios que a continuacion se resuelven, resulta muy
practico su uso porque se corresponde con los criterios antes establecidos.




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

77
Ejercicios resueltos.-


1. - Calcular:
Lnxdx
}
.

Solucin:

Cambio en I:
C x v dx dv dx dv
x
dx
du Lnx u
+ = = =
= =
} }


Resolviendo la integral:

C Lnx x C x xLnx C dx xLnx C
x
dx
x x Lnx du v v u Lnxdx I + = + = + = + = = =
} } } }
) 1 (




2. - Hallar
xSenxdx
}
.

Solucin:

Cambio en I:

dx du x u = =

C Cosx v Senxdx dv Senxdx dv + = = =
} }



Resolviendo la integral:

C Senx xCosx C Cosxdx xCosx C dx Cosx Cosx x vdu v u xSenxdx I + + = + + = + = = = =
} } } }
) ( ) (




3. - Determinar
x Lnxdx
n
}


Solucin:

Cambio en I:
x
dx
du Lnx u = =

C
n
x
v dx x dv dx x dv
n
n n
+
+
= = =
+
} }
1
1


Resolviendo la integral:
C
n
Lnx
n
x
C
n
x
Ln
n
x
C dx x
n
Lnx
n
x
C
x
dx
n
x
n
x
Lnx vdu v u Lnxdx x I
n n n
n
n n n
n
+ |
.
|

\
|
+

+
= +
+

+
=
= +
+

+
= +
+

+
= = =
+ + +
+ + +
} } } }
1
1
1 ) 1 ( 1
1
1
1 1 1
1
2
1 1
1 1 1



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

78
4. - Evaluar
.
}
arcSenxdx

Solucin:


Cambio para I:
C x v
dx dv
dx dv
x
dx
du arcSenx u
+ =
=
=

= =
} }
2
1



Resolviendo la integral:
) (
(*) ) 1 (
1
1
2
2
2
1
I
C xdx x x arcSen x
C
x
dx
x x arcSenx du v v u arcSenxdx I
= + =
= +

= = =
}
} } }

Cambio de variable para I
1
:
xdx
da
xdx da x a = = =
2
2 1
2

Volviendo a (*):

C x arcSenx x C u arcSenx x
C
a
arcSenx x C da a x arcSen x C
da
a arcSenx x
+ + = + + =
= + + = + + = + |
.
|

\
|
=
} }

2
2
1
1
2
1
2
1
2
(*)
2
1
2
1
2
1



5. - Hallar
Sen xdx
2
}
.

Solucin:


Cambio para I:

Cosxdx du Senx u = =

C Cosx v
Senxdx dv
Senxdx dv
+ =
=
=
} }


Resolviendo la integral:

) (
(*) ) ( ) (
1
2
2
I
C xdx Cos Cosx Senx C Cosxdx Cosx Cosx Senx
vdu v u Senxdx Senx dx x Sen I
= + + = + =
= = = =
} }
} } }



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

79
Utilizando en
1
I la siguiente identidad trigonometrica: Cos x Sen x
2 2
1 =

Volviendo a (*):
) (
, ) 1 ( (*)
2 2
I
C xdx Sen dx Cosx Senx C dx x Sen Cosx Senx + + = + + =
} } }
Luego, al aparecer I en ambos miembros de la igualdad, se procede a realizar el despeje
correspondiente:

C x Cosx Senx I
C x Cosx Senx I C I x Cosx Senx I
+ + =
+ + = + + =
2
1
2
1
2



La integral resuelta es de las llamadas integrales ciclicas.



6. - Calcular
x e dx
x

}
.

Solucin:

Cambio en I:

dx du x u = =

C e v
dx e dv
dx e dv
x
x
x
+ =
=
=
} }


Resolviendo la integral:

C x e C e e x C x e e x du v v u dx e x I
x x x x x x
+ = + = + = = =
} } }
) 1 ( .




7. - Hallar
x Lnxdx
2
}
.

Solucin:

Cambio para I:

x
dx
du Lnx u = =


C
x
v dx x dv dx x dv + = = =
} }
3
3
2 2


Resolviendo la integral:

C Lnx x C x Lnx x C
x
Lnx x
C dx x Lnx x C
x
dx x x
Lnx vdu v u dx x Lnx dx Lnx x I
+ |
.
|

\
|
= + = + =
= + = + = = = =
} } } } }
3
1
3
1
9
1
3
1
3 3
1
3
1
3
1
3
1
3 3
3 3 3
3
3
2 3
3 3
2 2



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

80

8. - Resolver x xdx 1+
}
.
Solucin:

Cambio en I: dx du x u = =

C x v C x v dx x dv dx x dv dx x dv + + = + + = + = + = + =
} }
3
2
1
2
1
2
1
) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
) 1 ( ) 1 ( 1

Resolviendo la integral:

C x x x C
x
x x
C dx x x x C dx x x x vdu v u dx x x I
+ + + = +
+
+ =
= + + + = + + + = = + =
} } } }
5 3
2
5
2
5
3
2
3
3 3 3
) 1 (
15
4
) 1 (
3
2 ) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
) 1 (
3
2
1



9. - Evaluar
Sec xdx
3
.
}

Solucin:

Resolviendo la integral.

(*)
2 3
= = =
} }
dx x Sec x Sec xdx Sec I


Sustitucion:

C Tgx v xdx Sec dv xdx Sec dv
Tgxdx Secx du Secx u
+ = = =
= =
} }
2 2


Resolviendo la integral:

.
) (
) 1 (
.
3 2
2 2 3
C Tgx Secx Ln I Tgx Secx
I
C Secxdx xdx Sec Tgx Secx C dx x Sec Secx Tgx Secx
C xdx Tg Secx Tgx Secx vdu v u dx x Sec x Sec xdx Sec I
+ + + =
= + + = + =
= + = = = =
} } }
} } } }



Luego, procediendo a despejar a I, se tiene que:

C Tgx Secx Ln Tgx Secx xdx Sec I
C Tgx Secx Ln Tgx Secx I
C Tgx Secx Ln Tgx Secx I
C Tgx Secx Ln Tgx Secx I I
C Tgx Secx Ln I Tgx Secx I
+ + + = =
+ + + =
+ + + =
+ + + = +
+ + + =
} 2
1
2
1 3
2
1
2
1
2






RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

81

10. - Evaluar
Sen xdx
3
}
.

Solucin:

Cambio para I:

SenxCosxdx du x Sen u 2
2
= =


C Cosx v
Senxdx dv
Senxdx dv
+ =
=
=
} }


Resolviendo la integral:

) (
(*) 2
2 ) (
1
2 2
2 2 3
I
C xSenxdx Cos xCosx Sen
C x d SenxCosx Cosx xCosx Sen vdu v u xdx Sen Senx xdx Sen I
= + + =
= + = = = =
}
} } } }


Cambio de variable para I
1
:

a Cosx
da Senxdx
da Senxdx
=
=
=


Volviendo a (*):

C x Cos xCosx Sen C a xCosx Sen
C da a xCosx Sen C da a xCosx Sen
+ = + =
= + = + + =
} }
3 2 3 2
2 2 2 2
3
2
3
2
2 ) ( 2 (*)



11. - Hallar e Senxdx
x
}
.
Solucin:

Cambio para I:

dx e du e u
x x
= =

C Cosx v
Senxdx dv
Senxdx dv
+ =
=
=
} }



Resolviendo la integral:

) (
(*) ) (
1
I
C dx Cosx e Cosx e C dx e Cosx Cosx e vdu v u Senxdx e I
x x x x x
= + + = + = = = =
} } } }


RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

82
Cambio para I
1
:

dx e du e u
x x
= =

C Senx v
Cosxdx dv
Cosxdx dv
+ =
=
=
} }



Volviendo a (*):

C I Senx e Cosx e I
C I Senx e Cosx e C Senxdx e Senx e Cosx e
x x
x x x x x
+ + =
+ + = + + =
}
(*)


Luego, despejando a I:

C Cosx Senx e Senxdx e I
C Cosx Senx e I
C Cosx Senx e I
C Senx Cosx e I I
C I Senx e Cosx e I
x x
x
x
x
x x
+ = =
+ =
+ =
+ + = +
+ + =
}
) (
) (
) ( 2
) (
2
1
2
1




12. - Evaluar
( )
}
+ dx x Ln 2
2

Solucin:

Cambio para I:
( )
C x v
dx dv
dx dv
x
xdx
du x Ln u
+ =
=
=
+
= + =
} }
2
2
2
2
2



Resolviendo la integral:

( ) ( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( ) C
x
arcTg x x xLn
C
x
arcTg x x xLn C
x
dx
x x xLn
C
x
dx
dx x xLn C dx
x
x xLn
C dx
x
x
x xLn C
x
dx x
x xLn dv v v u dx x Ln I
+ |
.
|

\
|
+ + =
= + |
.
|

\
|
+ + = +
+
+ + =
= +
+
+ + = + |
.
|

\
|
+
+ =
= +
+
+
+ = +
+
+ = = + =
}
} } }
} } } }
2
2 2 2 2
2 2
4
2 2
2
4 2 2
2
4 2 2
2
2
1 2 2
2
2 2
2 2
2
2 2 . . 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2





RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

83
13. - Determinar x Senxdx
2
}
.
Solucin:

Cambio para I:

xdx du x u 2
2
= =

C Cosx v
Senxdx dv
Senxdx dv
+ =
=
=
} }


Resolviendo la integral.

) (
(*) 2 ) 2 ( ) ( ) (
1
2 2 2
I
C Cosxdx x Cosx x C xdx Cosx Cosx x du v v u Senxdx x I = + + = + = = =
} } } }
Cambio para I
1
:
dx du x u = =
C Senx v
Cosxdx dv
Cosxdx dv
+ =
=
=
} }


Volviendo a (*):

( )
C Cosx Senx x Cosx x
C Senxdx Senx x Cosx x C Senxdx Senx x Cosx x
+ + + =
= + + = + + =
} }
2 2
2 2 . 2 (*)
2
2 2



En este ejercicio N 13 hubo que aplicar dos veces la tecnica de Integracion por Partes. Esta es
la adecuada oportunidad para explicar y aplicar el Mtodo alternativo.

Para calcular una integral donde el integrando contiene como Iactor a Iunciones de la Iorma:
), ( ) ( , ) ( ax Sen x P e x P
ax

), ( ) ( ax Cos x P
etc., siendo P(x) un polinomio de grado n, se
construye una tabla de dos columnas. La columna de la izquierda se inicia con el polinomio
P(x) y la de la derecha con ), ( , ax Sen e
ax
), (ax Cos etc. En cada Iila posterior y en secuencia, en
la primera columna se van escribiendo las derivadas sucesivas del polinomio hasta que la misma
se haga igual cero (derivada de una constante), y en la segunda columna se escriben las
integrales sucesivas de ), ( , ax Sen e
ax
), (ax Cos etc., hasta llegar a la Iila donde la primera
columna se hace igual a cero. Para escribir el resultado Iinal se procede de la siguiente manera:
Se multiplica primera fila primera columna por segunda fila segunda columna (resultado
positivo) mas segunda fila primera columna por tercera fila segunda columna (resultado


RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

84
negativo) mas tercera fila primera columna por cuarta fila segunda columna (resultado
positivo), y asi sucesivamente.
TABLA

1 F - 1 C



2 F - 1 C
()
2 F - 2 C

3 F - 1 C
(-)
3 F - 2 C
()
4 F - 2 C



RESULTADO DE LA INTEGRAL


I (1 F - 1 C)( 2 F - 2 C) - ( 2 F - 1 C)( 3 F - 2 C) ( 3 F - 1 C)( 4 F - 2 C) - .



Ahora se resolvera el ejercicio N 13 aplicando el Metodo Alternativo.




13. - Determinar .
2
}
Senxdx x
Solucin:
2
x
Senx
x x 2 ) (
2
= ' C Cosx Senxdx + =
}

2 ) 2 ( = ' x

C Senx dx Cosx + =
}
) (

0 ) 2 ( = '
C Cosx dx Senx + =
}
) (


Luego, el resultado es:


| | C Cosx Senx x Cosx x C Cosx Senx x Cosx x Senxdx x I + + + = + + = =
}
2 2 2 ) ( 2 ) (
2 2 2


Se obtiene el mismo resultado.

Cuando al resolver una integral por partes y se tiene que aplicar la tecnica repetidas veces, se
hace tedioso el procedimiento; entonces es cuando el Metodo Alternativo resulta muy practico,
pero se debe considerar que este metodo es posible aplicarlo para el Caso N 2: El integrando
esta Iormado por el producto de un polinomio y una Iuncion trascendental.

En esta seccion sobre Integracion por Partes, todas las integrales de este tipo seran resueltas por
ambos metodos.



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

85
14. - Hallar
( )
}
dx x Cos x x ) 2 (
2

Solucin:

Cambio para I:

( )dx x du x x u 1 2
2
= =

C x Sen v
dx x Cos dv
dx x Cos dv
+ =
=
=
} }
) 2 (
) 2 (
) 2 (
2
1


Resolviendo la integral:

( ) ( ) ( )
) (
(*) 1 2 ) 2 (
2
1
) 2 (
2
1
. ) 2 (
1
2 2
I
C dx x x Sen x Sen x x vdu v u dx x Cos x x I = + = = =
} } }

Cambio para I
1
: dx du x u 2 1 2 = =

C x Cos v
dx x Sen dv
dx x Sen dv
+ =
=
=
} }
) 2 (
) 2 (
) 2 (
2
1


Volviendo a (*):

( ) ( ) | |
) (
(**) 2 ) 2 ( ) 2 ( 1 2 ) 2 ( (*)
2
2
1
2
1
2
1 2
2
1
I
C dx x Cos x Cos x x Sen x x = + + =
}
Cambio de variable para I
2
:

a x da dx = = 2 2


Volviendo a (**):


( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) C x Sen x Cos x x Sen x x
C Sena x Cos x x Sen x x
C da a Cos x Cos x x Sen x x
+ + =
= + + =
= + + =
}
) 2 (
4
1
) 2 ( 1 2
4
1
) 2 (
2
1
4
1
) 2 ( 1 2
4
1
) 2 (
2
1
) 2 ( 1 2 ) 2 ( (**)
2
2
4
1
4
1 2
2
1




La integral del ejercicio N 14 tambien se puede obtener por el Metodo Alternativo:



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

86
14. - Hallar
( )
}
xdx Cos x x 2
2

Solucin:
x x
2

x Cos2
1 2 ) (
2
= ' x x x C x Sen xdx Cos + =
}
2 2
2
1

2 ) 1 2 ( = ' x

C x Cos xdx Sen + =
}
2 2
4
1
2
1

0 ) 2 ( = '
( ) C x Sen dx x Cos + =
}
2 2
8
1
4
1


Luego, el resultado es:

( ) ( ) ( )
C x Sen x Cos x x Sen x x
C x Sen x Cos x x Sen x x xdx Cos x x I
+ + =
= + + = =
}
2 2 ) 1 2 ( 2 ) (
2 2 2 ) 1 2 ( 2 ) ( 2
4
1
4
1 2
2
1
8
1
4
1
2
1 2 2



Se obtiene la misma solucion.



15. - Calcular
( )
}
xdx Sen x 5 2
2

Solucin:

Cambio para I:

C x Cos v
dx x Sen dv
xdx Sen dv
xdx Sen dv
xdx du x u
+ =
=
=
=
= =
} }
} }
5
5
1
5 5
5
1
5
5
2 2
2


Se procede a resolver la integral:

( ) ( ) ( )
( )
) (
(*) ) 5 (
5
2
) 5 ( 2
5
1
2 ) 5 (
5
1
) 5 (
5
1
2 . ) 5 ( 2
1
2
2 2
I
C dx x Cos x x Cos x
C xdx x Cos x Cos x vdu v u dx x Sen x I
= + + =
= + |
.
|

\
|
|
.
|

\
|
= = =
}
} } }

Cambio para I
1
:

C x Sen v
dx x Cos dv
xdx Cos dv
dx du x u
+ =
=
=
= =
} }
5
5
1
5 5
5
1
5




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

87
Volviendo a (*):


( )
( )
( ) C x Cos x xSen x Cos x
C dx x Sen x xSen x Cos x
C xdx Sen x xSen x Cos x
+ + + =
= + + =
= + |
.
|

\
|
+ =
}
}
5
125
2
5
25
2
5 2
5
1
5 . 5
5
1
25
2
5
25
2
5 2
5
1
5
5
1
5
5
1
5
2
5 2
5
1
(*)
2
2
2



Resolviendo por el Metodo Alternativo:


15. - Calcular
( )
}
xdx Sen x 5 2
2

Solucin:
2
2
x
x Sen5
( ) x x 2 2
2
=
'

C x Cos xdx Sen + =


}
5 5
5
1

( ) 2 2 =
'
x
C x Sen dx x Cos + =
}
5 ) 5 (
25
1
5
1

( ) 0 2 =
'
C x Cos dx x Sen + =
}
5 ) 5 (
125
1
25
1


Luego, el resultado es:

( )
C x Cos x xSen x Cos x x
C x Cos x Sen x x Cos x x xdx Sen x I
+ + + =
= + + = =
}
5 5 5 ) (
5 2 ) 5 ( 2 ) 5 ( ) ( 5 2
25
2
25
2 2
5
1
125
1
25
1
5
1 2 2


Se obtiene el mismo resultado.

16. - Determinar
( )
}
+ dx e x x
x 5 2
1

Solucin:

Cambio para I:

( )dx x du x x u 1 2 1
2
= + =

C e v
dx e dv
dx e dv
x
x
x
+ =
=
=
} }
5
5
5
5
1


Se resuelve la integral:

( ) ( ) ( )
) (
(*) 1 2
5
1
1
5
1
1
1
5 5 2 5 2
I
C dx e x e x x vdu v u dx e x x I
x x x
= + + = = + =
} } }


RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

88

Cambio para I
1
:
dx du x u 2 1 2 = =


C e v
dx e dv
dx e dv
x
x
x
+ =
=
=
} }
5
5
5
5
1


Volviendo a (*):

( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) C e e x e x x
C dx e e x e x x
C dx e e x e x x
x x x
x x x
x x x
+ + + =
= + + + =
= +
(

+ =
}
}
5 5 5 2
5 5 5 2
5 5 5 2
125
2
1 2
25
1
1
5
1
5 .
5
1
25
2
1 2
25
1
1
5
1
5
2
1 2
5
1
5
1
1
5
1
(*)



Aplicando el Metodo Alternativo:


16. - Determinar ( )
}
+ dx e x x
x 5 2
1
Solucin:
1
2
+ x x
x
e
5

( ) 1 2 1
2
=
'
+ x x x }
+ = C e dx e
x x 5
5
1 5

( ) 2 1 2 =
'
x

}
+ = C e dx e
x x 5
25
1 5
5
1

0 ) 2 ( = '
C e dx e
x x
+ =
}
5
125
1 5
25
1



Entonces, obteniendo el resultado Iinal:


( ) ( )
( ) C e e x e x x
C e e x e x x dx e x x I
x x x
x x x x
+ + + =
= + + + = + =
}
5
125
2 5
25
1 5 2
5
1
5
125
1 5
25
1 5
5
1 2 5 2
) 1 2 ( 1
2 ) 1 2 ( 1 1




Igual resultado.





RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

89
17. - Comprobar que
x e dx e x x x C
x x 3 2 2 3 2
1
2
3
2
3
2
3
4
}
= +
|
\

|
.
| +

Comprobacin:

Cambio en I:

dx x du x u
2 3
3 = =

C e v
dx e dv
dx e dv
x
x
x
+ =
=
=
} }
2
2
2
2
1


Resolviendo la integral:
) (
(*)
2
3
2
1
. .
1
2 2 2 3 2 3
I
C dx e x e x du v v u dx e x I
x x x
= + = = =
} } }

Cambio para I
1
:
xdx du x u 2
2
= =

C e v
dx e dv
x
x
+ =
=
2
2
2
1


Volviendo a (*):

) (
(**)
2
3
4
3
2
1
2
1
2
3
2
1
(*)
2
2 2 2 2 3 2 2 2 2 3
I
C dx e x e x e x C dx xe e x e x
x x x x x x
= + + = + |
.
|

\
|
=
} }
Cambio para I
2
:
dx du x u = =

C e v
dx e dv
x
x
+ =
=
2
2
2
1


Volviendo a (**):

C x x x e
C e xe e x e x C e xe e x e x
C dx e xe e x e x C dx e xe e x e x
x
x x x x x x x x
x x x x x x x x
+ |
.
|

\
|
+ =
= + + = + + =
= + + = + |
.
|

\
|
+ =
} }
4
3
2
3
2
3
2
1
8
3
4
3
4
3
2
1
2
1
4
3
4
3
4
3
2
1
4
3
4
3
4
3
2
1
2
1
2
1
2
3
4
3
2
1
2 3 2
2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 3
2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 3

L. Q. Q. C.


Ahora se resuelve utilizando el Metodo Alternativo.



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

90

17. - Comprobar que
x e dx e x x x C
x x 3 2 2 3 2
1
2
3
2
3
2
3
4
}
= +
|
\

|
.
| +

Solucin:
3
x
x
e
2

2 3
3 ) ( x x = ' C e dx e
x x
+ =
}
2
2
1 2

x x 6 ) 3 (
2
= ' C e dx e
x x
+ =
}
2
4
1 2
2
1

6 ) 6 ( = ' x
C e dx e
x x
+ =
}
2
8
1 2
4
1

0 ) 6 ( = '
C e dx e
x x
+ =
}
2
16
1 2
8
1


Obteniendo el resultado:

C x x x e C e xe e x e x
C e e x e x e x dx e x I
x x x x x
x x x x x
+ |
.
|

\
|
+ = + + =
= + + = =
}
4
3
2
3
2
3
2
1
6 6 3
2 3 2 2
16
6 2
4
3 2 2
4
3 2 3
2
1
2
16
1 2
8
1 2
4
1 2 2
2
1 3 2 3


Resultado esperado.



18. - Comprobar que
( ) + + =
}
C x Sen x Cos e dx x Cos e
x x
) 3 ( 3 ) 3 ( 2
13
1
) 3 (
2 2
Comprobacin:


Cambio para I:



dx x Sen du x Cos u ) 3 ( 3 ) 3 ( = =

C e v
dx e dv
dx e dv
x
x
x
+ =
=
=
} }
2
2
2
2
1


Se resuelve la integral:


) (
(*) ) 3 (
2
3
) 3 (
2
1
) 3 (
1
2 2 2
I
C dx x Sen e x Cos e du v v u dx x Cos e I
x x x
= + + = = =
} } }
Cambio para I
1
:


dx x Cos du x Sen u ) 3 ( 3 ) 3 ( = =


C e v
dx e dv
x
x
+ =
=
2
2
2
1



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

91

Volviendo a (*):


C I x Sen e x Cos e I
C I x Sen e x Cos e C dx x Cos e x Sen e x Cos e
C dx x Cos e x Sen e x Cos e
x x
x x x x x
x x x
+ + =
+ + = + + =
= + |
.
|

\
|
+ =
}
}
4
9
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
: que Asi ciclica. integral una Es
4
9
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
) 3 (
4
9
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
) 3 (
2
3
) 3 (
2
1
2
3
) 3 (
2
1
(*)
2 2
2 2 2 2 2
2 2 2



Luego, despejando a I:


( ) C x Sen x Cos e dx x Cos e
C x Sen e x Cos e I
C x Sen e x Cos e I
C x Sen e x Cos e I
C x Sen e x Cos e I
C x Sen e x Cos e I I
x x
x x
x x
x x
x x
x x
+ + =
+ + =
+ + =
+ |
.
|

\
|
+ =
+ + =
+ + = +
}
) 3 ( 3 ) 3 ( 2
13
1
) 3 (
) 3 (
13
3
) 3 (
13
2
) 3 (
52
12
) 3 (
26
4
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
13
4
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
4
13
) 3 (
4
3
) 3 (
2
1
4
9
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2



L. Q. Q. C.


19.- Comprobar que ( ) ( ) | | ( ) C Sen x dx Ln Cos x Sen
x x x x
+ = +
}
2 2 2 2 2 .
Comprobacin:

Resolviendo a la integral:

( ) ( ) | |
( ) ( )
) ( ) (
(*) 2 2 2 2
2 2 2 2
2 1
I I
dx Ln Cos x dx Sen
dx Ln Cos x Sen I
x x x
x x x
= + =
= + =
} }
}




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

92
Resolviendo a I
2
por partes:

( )
} }
= = = (**) 2 2 2
2
du v v u dx Ln Cos x I
x x

Sustituciones:
( )
( )
( ) ( )
( ) | |
( ) C Sen v
Sen d
d Cos
dx Ln Cos
dx Ln Cos dv
dx du x u
x
x
x x
x x
x x
+ =
=
= =
= =
= =
= =
2
2
2 2
2 2 2
2 2 2



Volviendo a (**):

( ) ( ) ( )
2 1 2 2
2 2 2 (**) C I Sen x C dx Sen Sen x I
x x x
+ = + = =
}



Volviendo a (*):


( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) C Sen x
C dx Sen Sen x dx Sen
dx Ln Cos x dx Sen I
x
x x x
x x x
+ =
= + + =
= + =
} }
} }
2
2 2 2
2 2 2 2


Luego:

( ) ( ) | | ( ) C Sen x dx Ln Cos x Sen
x x x x
+ = +
}
2 2 2 2 2

L. Q. Q. C.


20.- Verificar que
. 2 2 2 2 C x Sen x Cos x dx x Sen + =
}

Verificacin:

Cambio de Variable en I:
ada dx
dx ada
x a
x a
=
=
=
=
2 2
2
2
2


Aplicando el cambio:

(*) 2 = = =
} }
ada Sena dx x Sen I




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

93
Resolviendo la integral por partes:


C Cosa v
da a Sen dv da a Sen dv
da du a u
+ =
= =
= =
} }



Volviendo a (*):


C x Sen x Cos x C Sena Cosa a C Cosada Cosa a vdu v u + + = + + = + + = =
} }
2 2 2 (*)


L. Q. Q. V
21.- Obtener:
}
+ dx x Sen x ) 5 ( ) 1 2 ( .
Solucin:

Cambio en I:

C x Cos v
dx x Sen dv dx x Sen dv
dx
du
dx du x u
+ =
= =
= = + =
} }
) 5 (
) 5 ( ) 5 (
2
2 1 2
5
1



Resolviendo la integral:

( )
) (
(*) ) 5 (
5
) 5 ( ) 1 2 (
2 ) 5 (
5
) 5 ( ) 1 2 (
) 5 ( ) 1 2 (
1
5
2
5
1
I
C dx x Cos
x Cos x
C dx x Cos
x Cos x
vdu v u dx x Sen x I
= + +
+
=
= +
+
= = + =
}
} } }


Cambio de Variable en I
1
:

5
5 5
da
dx
dx da x a
=
= =


Volviendo a (*):

C x Sen
x Cos x
C a Sen
x Cos x
C
da
Cosa
x Cos x
+ +
+
=
= + +
+
= + +
+
=
}
) 5 (
5
) 5 ( ) 1 2 (
5
) 5 ( ) 1 2 (
5 5
) 5 ( ) 1 2 (
(*)
25
2
25
2
5
2




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

94
22.- Verificar: ( ) | | C t dt Ln t t
t t
+ = +
}
2 2 2
10 10 1 10 2 .
Verificacin:

Resolviendo la integral:

( ) | |
) ( ) (
(*) 10 10 2 10 2
10 10 2 10 2 10 1 10 2
2 1
2 2 2
2 2 2
I I
dt Ln t dt t
dt Ln t t dt t dt Ln t t I
t t
t t t
= + =
= + = + =
} }
} } }

I
1
no resulta comoda para ser resuelta por partes. Intentemos com I
2
:

(**) 10 10
2 2
2
= = =
} }
du v v u dt Ln t I
t


Sustituciones:

} }
=
=
= =
dt Ln dv
dt Ln dv
tdt du t u
t
t
10 10
10 10
2
2
2
2


C
da
dt dt da t a
t
v
C
t
C
a
da a Ln
a
v
+ =
}
= = =

+ = + = =
2
10
2
1
2
2 2
2
10
2
1
10
2
1
10
2
1
: Luego
: variable de Cambio


Volviendo a (**):
2 1
2 2
2
2 2 2
2
2 2 2
2
10
2
1
10 10
2
1
2 10
2
1
10
2
1
(**)
C I t
C dt t t C dt t t I
t
t t t t
+ =
= + = + = =
} }

Volviendo a (*):

C t C dt t t dt t
C dt t t dt t I
t t t t
t t t
+ = + + =
= +
(

+ = =
} }
} }
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
10 10 2 10 10 2
10 10
2
1
2 10 2 (*)


Luego:

( ) | | C t dt Ln t t
t t
+ = +
}
2 2 2
10 10 1 10 2 L. Q. Q. V.


RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

95
23.- Compruebe que:
( )
( )
}
+

=
+
2
2
1
2
1
1
2
3
x
e x
x
e
x arcTg x arcTg
.
Comprobacin:

Se Iactoriza el denominador del integrando con la Iinalidad de transIormarlo buscando el
diIerencial de la arcotangente que Iorma el exponente.

( ) ( ) ( )
(*)
1 1 1
2 2 2
2
1
2
3
=
+ +
=
+
=
} }
dx
x x
e
dx
x
e
I
x arcTg x arcTg



Ahora se utiliza la integracion por partes.


Cambio en I:

( )
( )
( )
C e v dx
x
e
dv dx
x
e
dv
x
dx x
du x
x
u
x arcTg
x arcTg x arcTg
+ =
+
=
+
=
+
= + =
+
=
} }

2 2
2
2
2
1 1
1
1
1
1
2
3
2
1
2
1


Volviendo a (*):


( ) ( ) ( ) ( )
) (
(**)
1 1
1
1 1
1
2 2
2
2 2 2
1
2
3
2
1
I
dx
x x
e x
x
e
dx
x
e x
x
e
du v v u I
x arcTg x arcTg x arcTg x arcTg
=
+ +

+
+
=
+

+
+
= =
} } }

Se utiliza nuevamente la integracion por partes para resolver a I
1.


Cambio en I
1
:

( ) ( )
C e v dx
x
e
dv
x
dx
du
x
x
u
x arcTg
x arcTg
+ =
+
=
+
=
+
=
2
2 2 1
1 1
2
3
2
1



Volviendo a (**):


( ) ( )
( )
( )
( )
) (
.
1
1
1
1
1
1
1 1
1
1 1
2
2
2
2
2 2
2
2 2
2
3
2
3
2
3
I
I
x
e
x I dx
x
e
x
e
x
dx
x
e
x
e x
x
e
dx
x
e
x
e x
x
e
I
x arcTg x arcTg x arxTg
x arcTg x arcTg x arcTg x arcTg x arcTg x arcTg

+
+ =
+

+
+ =
=
+

+
+
=
(
(

+
+
=
}
} }

Luego, despejando a I:

( )
( )
2 2
1
2
1
1
1 2
x
e x
I
x
e
x I
x arcTg x arcTg
+

=
+
=



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

96
24.- Calcular:
dx
x
e
x
}
.
Solucin:

Hay dos posibilidades de resolver esta integral:

1 Sustitucion:

+ = =
= =
C x Ln v
x
dx
dv
dx e du e u
x x


2 Sustitucion:

+ = =
= =
C e v dx e dv
dx
x
du
x
u
x x
2
1 1


Utilizando la 1 sustitucion, resulta:

) (
(*)
2
I
C dx e x Ln x Ln e du v v u dx
x
e
I
x x
x
= + = = =
} } }

Tambien se integra por partes a I
2
, haciendo la siguiente sustitucion:

+ = =
= =
C e v dx e dv
x
dx
du x Ln u
x x


Luego:

C dx
x
e
C dx
x
e
x Ln e x Ln e C dx
x
e
x Ln e x Ln e
x x
x x
x
x x
+ = + + = +
|
|
.
|

\
|
=
} } }
(*)

Al resultar la misma integral, entonces, por esta sustitucion no hay solucion. Considerese ahora
la 2 Sustitucion:
) (
(*)
2
2
I
C dx
x
e
x
e
du v v u dx
x
e
I
x x x
= + + = = =
} } }
Integrando por partes a la nueva I
2
, haciendo la siguiente sustitucion:

+ = = =
= =

C
x
v dx x
x
dx
dv
dx e du e u
x x
1
2
2




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

97
Luego:

C dx
x
e
C dx
x
e
x
e
x
e
C dx
x
e
x
e
x
e
x x x x x x x
+ = + + = +
|
|
.
|

\
|
+ + =
} } }
(*)


Al resultar la misma integral, entonces, por esta sustitucion tampoco hay solucion. Como
conseguir una solucion? Considerese el siguiente planteamiento: Numericamente,
2
1 1
x x
>
pero
la diIerencia entre el valor de
|
.
|

\
|

2
1 1
x x
y el de
x
1
es sumamente pequea, por lo que puede
proponerse que:
|
.
|

\
|
~
2
1 1 1
x x x
. Esto tambien permite considerar que:
dx
x x
e dx
x
e dx
x
e
x x
x
} } }
|
.
|

\
|
~ =
2
1 1 1
. Si se resuelve esta nueva integral, el resultado es
muy aproximado a la solucion de la integral original. El procedimiento es:



) (
(*)
1 1
3
2 2
I
dx
x
e
dx
x
e
dx
x x
e dx
x
e
I
x x
x
x
= = |
.
|

\
|
~ =
} } } }

A I
3
se integra por partes, haciendo la siguiente sustitucion:

+ = = =
= =

C
x
v dx x dx
x
dv
dx e du e u
x x
1 1
2
2



Luego:
C
x
e
C dx
x
e
x
e
dx
x
e
C dx
x
e
x
e
dx
x
e
x x x x x x x
+ = + + =
|
|
.
|

\
|
+ + =
} } } }
(*)



Como es una posible solucion, entonces:

C
x
e
dx
x
e
x x
+ =
}



Considerese valida la solucion.




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

98
25.- Integrar:
}
dx
x Ln
x Ln
) 4 (
) 2 (
.

Solucin:


Sustitucion en I:

C x v dx dv dx dv
dx
x Ln x
Ln
du
x Ln
x Ln
u
+ = = =

= =
} }
) 4 (
2
) 4 (
) 2 (
2


Resolviendo la integral:

) (
(*) ) 4 ( 2
) 4 (
2
) 4 (
2
) 4 (
2
) 4 (
2
) 4 (
2
) 4 (
) 2 (
1
2
2
2
I
C dx x Ln Ln
x Ln
Ln x
C
x Ln
dx
Ln
x Ln
Ln x
C dx
x xLn
Ln
x
x Ln
Ln x
du v v u dx
x Ln
x Ln
I
= +

= +

=
= +

= = =
} }
} } }


Cambio de variable en I
1
:

da e dx
e
x e x e e a x Ln
a
a
a a x Ln
4
1
4
4 ) 4 (
4
= = = = =


Volviendo a (*):


) (
(**)
4
2
) 4 (
2
4
1
2
) 4 (
2
(*)
2
2 2
I
C da e a
Ln
x Ln
Ln x
C da e a Ln
x Ln
Ln x
a a
= +

= +

=
} }


Integrando por Partes a I
2.


Sustitucion:

C
a
v da a dv da a dv
da e du e u
a a
+ = = =
= =
} }

1
2 2


Volviendo a (**):

) (
*) * (*
1
(**)
3
1
I
C da
a
e
a
e
C da e
a a
e
du v v u da e a
a a
a
a
a
= + + = + |
.
|

\
|
= = =
} } } }




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

99
Con base en el resultado obtenido en el ejercicio N 24:
C
a
e
da
a
e
I
a a
+ = =
}
3


Luego, volviendo a (***):

0 0 *) * (*
2 2
= = + = = I
a
e
a
e
I
a a



Volviendo a (*):
C
x Ln
Ln x
C
Ln
x Ln
Ln x
I +

= +

=
) 4 (
2
0
4
2
) 4 (
2



Entonces:
C
x Ln
Ln x
dx
x Ln
x Ln
I +

= =
}
) 4 (
2
) 4 (
) 2 (




Considerese valida la solucion.


26.- Comprobar si:
( )
C
x
x
x arcTg
x
dx
+ |
.
|

\
|
+
+ =
+
} 2 2
2
1 2
1
1
.
Comprobacin:

Resolviendo la integral, buscando transIormarla de tal manera que aparezca la integral del arco
tangente que se encuentra en la solucion:

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
) (
(*)
1
1
1
1 1
) 1 (
1
) 1 (
1
. 1
1
1
2
2
2
2
2
2
2 2
2
2
2
2
2
2
2
2 2
2
2
2
2
I
C
x
dx x
x arcTg
x
dx x
x
dx
x
dx x
x
dx x
x
dx x x
x
dx
x
dx
I
= +
+
=
=
+

+
=
+

+
+
=
+
+
=
+
=
+
=
}
} } } } } } }


Ahora, se resuelve I
1
se resuelve por partes:

( ) ( )
} } }
= = + = + =

(**) 1 1
2
2
2
2 2
1
du v v u dx x x x dx x x I


Cambio en (**):

( ) ( ) *) * (* 1 1
2
2
2
2
= + = + =

=
=
} }

dx x x dv dx x x dv
dx du
x u




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

100
Cambio de variable en (***):
2
2 1
2
da
dx x dx x da x a = = + =


Volviendo a (***):

( )
v C
x
C
a
da
a = +
+
= + = =
}

2
2
1 2
1
2
1
2
*) * (*


Volviendo a (**):

( ) ( )
( )
1 1 2 1 2 2
1 2 2
2
1
1 2
1
1 2
1
1 2
1 2
1
1 2
1
(**)
I C x arcTg
x
x
C
x
dx
x
x
C dx
x x
x
= + +
+
= +
+
+
+
=
= +
(

+

(

+
=
}
}

Volviendo a (*):
C
x
x
x arcTg C
x
x
x arcTg
C x arcTg
x
x
x arcTg C C x arcTg
x
x
x arcTg I
+ |
.
|

\
|
+
+ = +
+
+ =
= +
+
+ = + |
.
|

\
|
+ +
+
= =
2 2
2 1 2
1 2
1
1 2
1
2
1
2
1
1 2
1
2
1
1 2
1
(*)

L. Q. Q. C.

27.- Verifique si:
( )
C
x xSen x Cos
x xCos x Sen
dx
x Cos x Sen x
x
+
+

=
+
} 2
2
.
Verificacin:
Resolviendo la integral. Obteniendo la derivada del binomio entre parentesis ubicado en el
denominador, se tiene que:
( )
x xCos
dx
x Cos x xSen d
=
+

Entonces, buscando que aparezca en el numerador esta derivada, se hace x x x =
2
y se
multiplica tanto al numerador y como al denominador por x Cos :

( ) ( )
) (
(*)
1
2 2
I
dx
x Cos x Sen x
xCosx
x Cos
x
dx
x Cos x Sen x x Cos
x Cos x x
I =
+
=
+

=
} }
I
1
se resuelve por partes:

Cambio en (*):

+
=
=
x Cos
x xSen x Cos
du
x Cos
x
u
2




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

101
( ) ( )
} }
=
+
=
+
= (**)
2 2
dx
x Cos x Sen x
xCosx
dv dx
x Cos x Sen x
xCosx
dv



Cambio en (**):

dx x xCos da
x Cos x xSen a
=
+ =



Volviendo a (**):

C
x Cos x xSen
v C
a
v da a
a
da
dv +
+
= + = = = =
} } }

1 1
(**)
2
2



Volviendo a (*):

( )
C
x xSen x Cos
Cosx x x Sen
C
x Cos x xSen x Cos
x Sen Cosx x x Cos
C
x Cos x xSen x Cos
x Cos x Sen x Cos x
C
x Cos x xSen x Cos
x Cos x Sen x Sen x
C
x Cos x xSen x Cos
x Cos x Sen x xSen x
C
x Cos x xSen x Cos
x Cos x xSen x Sen x
C
x Cos
x Sen
x Cos x xSen x Cos
x
C x Tg
x Cos x xSen x Cos
x
C dx x Sec
x Cos x xSen x Cos
x
C
x Cos
dx
x Cos x xSen x Cos
x
C
x Cos
dx
x Cos x xSen
x xSen x Cos
x Cos x xSen x Cos
x
C dx
x Cos
x xSen x Cos
x Cos x xSen x Cos x xSen x Cos
x
vdu v u
+
+

= +
+
+
=
= +
+
+
= +
+
+
=
= +
+
+ +
= +
+
+ +
=
= + +
+
= + +
+
=
= + +
+
= + +
+
=
= +
+
+
+
+
=
= + |
.
|

\
| +
|
|
.
|

\
|
+

|
|
.
|

\
|
+
= =
} }
}
} }
) (
) (
) ( ) (
1
) ( ) (
) (
) ( ) (
) ( ) (
) (
1 1
(*)
2 2
2
2
2
2
2




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

102

28.- Resuelva: ( )
}
dw w Sen e
w
2
2
.
Solucin:

Resolviendo la integral.

Cambio:

( ) ( )
C e v dw e dv
dw w Cos du w Sen u
w w
+ = =
= =
2
2
1 2
2 2 2


Luego:

( ) ( ) ( )
( ) ( )
) (
(*) 2 2
2 2 2 2
1
2 2
2
1
2
2
1 2
2
1 2
I
C dw w Cos e w Sen e
C dw w Cos e e w Sen du v v u dw w Sen e I
w w
w w w
= + =
= + = = =
}
} } }

Resolviendo a I
1
por partes.

Cambio:

( ) ( )
C e v dw e dv
dw w Sen du w Cos u
w w
+ = =
= =
2
2
1
2
2 2 2


Luego:


( ) ( ) ( ) | |
( ) ( ) ( )
1
2
2
1 2 2
2
1
1
2
2
1 2
2
1 2
1
2 2 2
2 2 2 2
C I w Cos e C dw w Sen e w Cos e
C dw w Sen e e w Cos du v v u dw w Cos e I
w w w
w w w
+ + = + + =
= + = = =
}
} } }


Volviendo a (*):

( ) ( ) ( )
( ) ( ) | | ( ) ( ) C I w Cos e w Sen e C I w Cos e w Sen e
C I w Sen e C dw w Cos e w Sen e I
w w w w
w w w
+ = + + =
= + = + =
}
2 2 2 2
2 2 2
2
2
1 2
2
1 2
2
1 2
2
1
1
2
2
1 2 2
2
1


Entonces:

( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) | | C w Cos w Sen e I
C w Cos e w Sen e I
C w Cos e w Sen e I
C w Cos e w Sen e I I
w
w w
w w
w w
+ =
+ =
+ =
+ = +
2 2
2 2
2 2 2
2 2
2
4
1
2
4
1
2
4
1
2
2
1
2
2
1
2
2
1
2
2
1



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

103
Ejercicios propuestos.-

I. - Comprobar que:

) ( )
)
)
)
) C x Ln arcTgx x arcTgxdx
C x x arcCos x dx x arcCos
C x Sec Ln x Tg x dx x Sec x
C Cosx Senx x Cosxdx x
C x e dx e x
x x
+ + =
+ =
+ =
+ + =
+ =
}
}
}
}
}
2
2
2
2 3
1 5
4 1
2
1
) 2 ( ) 2 ( 4
) 3 (
9
1
) 3 (
3
1
) 3 ( 3
2
1
2
1
1
2 2

) ( ) ( )
)
( )
) ( )
)
) C Cosx x Sen x Cos xdx Sen
C x x e dx e x
C x x arcTg x arcTgxdx x
C
x
e
x
dx xe
C x x x dx x x
x x
x x
+ =
+ |
.
|

\
|
+ + =
+ + =
+
+
=
+
+ + + =
}
}
}
}
}

2 3 3
2 3 3 2
2
2
2 3 2
3
2
10
9
2
3
2
3
1
9
2
1
1
2
1
8
1
1
7
8 12 15 1
105
2
1 6

)
) ( ) C x x x
x
dx x
C Senx xCosx Senx x Cosx x Senxdx x
+ + + =
+
+ + + =
}
}
1 8 4 3
15
2
1
12
6 6 3 11
2
2
2 3 3

)
)
) ( ) ( ) ( ) | | C Lnx Cos Lnx Sen x dx Lnx Sen
C x Cos Senx Cosx x Sen xdx Sen Senx
C x arcSenx x dx arcSenx x
+ =
+ =
+ + =
}
}
}
2
1
15
3
8
3
3
8
1
3 14
1
2
1
2
1
13
4 2 2 2

C
x Sen e x Cos e
dx x Cos e
C
e e w
dw e w
x x
x
w w
w
+ + =
+ =
}
}
13
3 3
13
3
3 ) 17
3 3
) 16
2 2
2
3
5
3 3
3

)
( )
( )
( )
) ( ) ( ) C x x Ln x x x x dx x
C
x
x
Ln
x
x x
x
dx
+ + + =
+

+
+

}
}
1
16
5
1 33 26 8
48
1
1 19
1
1
16
3
1 8
3 5
1
18
2 2 2 4
5
2
2
2
2
3
2

) C Cosx x Sen Cosx Senx x xdx Sen + =
}
3 4
4
1
8
3
8
3
20




RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

104
) ( )
) C x Sen x Cos xdx Cos x Sen
C Senx x Cos x Cos xdx Cos
+ |
.
|

\
|
+ =
+ + + =
}
}
3
2
5
1
22
8 4 3
15
1
21
2 3 2 3
2 4 5

C
Ln
x
Ln x
dx
x
x
C
x
e
x
x
e
xdx
+ =

+
+
=
}
}
2
2
2
2
2 ) 24
1
) 23

C
x Cos x x Sen x x
dx x Cos x x
C
x Sen x xCos
dx SenxCosx x
+
+
+
+ +
= + +
+ + =
}
}
4
2 ) 5 2 (
16
2 ) 11 10
2
2 (
2 ) 6 5
2
( ) 26
8
2
4
2
) 25

( )
( ) ( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) | | C
b
n
Sen bn
b
n
Cos n b
a
b
dn
b
n
Sen
n
C x Cos x x Sen x x x Cos x Sen x x dx x Cos x
C
x
x Cos
x Sen x dx x Cos
C
t
e Cos
t
e Sen
t
e dt
t
e Cos
t
e
C
e d e
+ + =
+ + + = +
+


+ =
+ + =
+
+
=
+

}
}
(

}
}
}
2
2 2
2
2
2
) 31
6 2 10 2 1 ) 30
1
1
1 1 2 1 ) 29
2
) 28
1 2
1
) 27
u
u
u
u
u
u
( )
C
Ln
x Cos Ln x Sen
dx x Cos
x
x
+
+
+
=
}
3 1
3 3
) 3 ( ) 32
2

( ) ( ) | | . 2 1 6 ) 34
. ) 3 ( ) 3 ( 5 ) 33
2 2 3
4
16
5 4
4
5 3
C e x x x dx e x
C Ln d Ln
x x
+ + =
+ =
}
}
u u u u u u

( ) . 120 120 60 20 5 3 ) 36
. 1
1
) 35
3 3 2 3 4 3 5
2
2
3 3
C x x x x x e dx xe
C arcSenx x x dx
x
arcSenx
x
x x
+ + + =
+ =

}
}
( ) C x x x
x
dx x
C x Cos x Sen x dx x Cos
+ =

+ + =
}
}
2
3
2
3
2 2 2
2
3
1 1
1
) 38
2 2 ) 37

C x arcSen x x dx
x
x arcSen
x + =

}
2
2
1
1
) 39

C ax
a x
x
arcSen x a dx
x a
x
arcSen +
+
+ =
+
}
) ( ) 40

( )
( ) C x x arcSen
x
x
arcSen x x dx
x
x
arcSen
x x
x
+ + |
.
|

\
|

+
= |
.
|

\
|

}
2 2
2
2
1 2 2
1
1
1 2
1
1
1
1 3
) 41



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

105
( ) 3 3 3 3 ) 42
2
3
2
1
> + =
}
x con C x Ln x x Ln x dx x Ln

0 2 2 ) 43 > + + =
}
x con C x Sen x Cos x dx x Sen

}
+ = C x Cos e x Sen e dx x Sen e
x x x
) 2 ( ) 2 ( ) 2 ( ) 44
2
2
3 2
3
1 2

C
x x
x
x
dx
x
x
+ +

}
32 24
1 1
) 45
8 6
2
4
2
3

( ) ( ) C e x x dx e x x
C x Cos x Cos Ln x Cos x Cos Ln x Cos dx x Cos Ln x Sen
C x e dx e x
x x
x x
+ + = +
+ + =
+ =
}
}
}
3 2
27
1 3 2
2 2
32 15 9 3 ) 48
2 ) ( 2 ) ( ) ( ) 47
) 1 ( 7 7 ) 46

( )
( ) | |
( )
C
Ln
Ln x Ln x
dx x
C x x Sen Ln x Cotg dx
x Sen
x Sen Ln
x con C
e
x
Ln x dx
x
x Ln
x
x
+
+
=
+ + =
> + |
.
|

\
| +
+ =
+
+
}
}
}
3
3 2 3 2 3
3 ) 51
1 ) 50
0
4
4 2
4
) 4 (
) 49
3
2 2
2
2
2

( )
( ) ( ) ( )
C x Cotg x Cosec Ln x Cosec x dx
x Sen
x Cos x
C x Sen x x Cos x x x dx x Cos x x
x con C
x x x Ln x x
dx x Ln x
+ + =

+ + + = +
> +
+ +
= +
}
}
}
) 2 ( ) 2 ( ) 2 (
) 2 (
) 2 ( 5
) 54
3 4 6 2 2 ) 53
2
4
24 ) 2 ( 48 20 2
) 2 ( ) 5 ( ) 52
4
5
2
5
2
2 3 3
2 2

( ) ( ) ( ) | |
( ) ( ) ( )
}
}
}
+ + + = +
+ + =
+ + =
C arcTg x x Ln x dx x Ln
C x Tg x Sec Ln x Tg x Sec x Tg x Sec dx x Sec
C Sen Cos e dx Cos e
x
x x x x x
2
2 2
8
3
8
3 3
4
1 5
3 3
1
3 10
9
3
4 2 4 4 ) 57
) 56
) 55

( ) ( )
( ) ( ) 0
5
5 5 5 5 ) 60
0
2
1
) 59
9
3 17 6
) 58
3
2
3
2
3 3
> +
|
|
.
|

\
| +
+ + = + +
> +

=
+

}
}
}
x con C
e
x
Ln x x dx x Ln x
x con C x Ln Cos
x
dx x Ln Sen
C
e
x
dx
e
x
x x

( ) | | ( ) | |
( )
( ) ( ) ( ) | |
( )
C
x
x Ln x Ln
dx
x
x Ln
x con C x Ln x e dx x Ln e x
C x Cotg x Cosec Ln x Cosec x Cotg dx
x Sen
x Cos x Cotg
x con C
e
x
Ln x x dx
x
x Ln x
C e Ln x Ln x Ln x Ln x dx x Ln
x x
+
(

+ +
=
> + =
+ + =

> +
|
|
.
|

\
|
=

+ =
}
}
}
}
}
2
) 65
1 1 1 1 . 1 ) 64
) 2 (
) 63
0 ) 62
16 ) 4 ( ) 4 ( 4 ) 61
2 2
2
2
2
1
2
1
2
3
2
3
3
2
3
3 2
4 2 3 2 3
3





RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

106
II. - Resolver utilizando la integracin por partes:

)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
+

+
+

x xLn
dx
dt
x
e x
dt
t
e
dx e x
dx
x
xe
dx
x
Lnx
dx Lnx
dt t tLn
Lnxdx x
dx e x
dx xe
dx xe
dx xe
x
x
x
x
x
x
x
t
3
2 2
3
2
2
2
2
2
2
3
3
2
2
13
) 1 (
12
11
) 1 ( 10
) 1 2 (
9
) (
8
) ( 7
) 1 ( 6
5
4
3
2
1
2
1
2

}
}
d: :e
dv v vSec
: 2
2
3 ) 15
) 14

dt
t
t
dx x Sen x
}
}

+
+
3
2 3
5
1
) 17
) 1 ( 7 ) 16

) : var
, : (
) ( ) 21
) 20
1
) 19
) 1 2 ( ) 18
3 4
7
x Ln : iable de cambio siguiente
el hacer e previament Sugerencia
dx Lnx Sen
d: Sen: e
dw
w
w
dq q Ln
:
=
}
}
}
}
+
+

}
}
dp p Cos p
d Ln
) 2 ( ) 23
) 3 ( 5 ) 22
2
3
u u u

dt arcSen
t
}
) ( ) 24
3

dv
v
v
}
+1
) 25
2
3

}
}
}

u u d Sec
d: : Cos :e
dw w Cos e
:
w
) 7 ( ) 28
) 5 ( ) 27
) 5 3 ( ) 26
3
2 2
2
2

dv v arcTg v
dr
r
Co
}
}
|
.
|

\
|
) 30
8
sec ) 29
3

dx x Ln
dx x Ln
dx x Ln
dq q Cos e
q
) 6 ( ) 34
) 6 ( ) 33
) 6 ( ) 32
) 4 1 ( ) 31
2 2
2
2
15
}
}
}
}
+


}
}
}
}
}
}
>

+
+
+
+
>
dq
q
q Ln
w dw
w
w Ln
dv
v
v Ln
dt t Ln t
du u Ln
x dx
x
x Ln
4 3
2
1
3
3
2
5
) 2 (
) 40
) (
3 6
) 3 6 (
) 39
) 1 2 (
) 1 2 (
) 38
) 7 3 ( ) 37
3 5 ) 36
) 0 (
6
) 6 (
) 35

}
}
}
}
}

|
.
|

\
|
d: : arcSen
dx e x
dx e x
dx x
d:
:
:Ln
x
x
x
) 2 ( ) 45
) 44
) 43
3 3 ) 42
2
) 41
3
5
3

}
+ u u u d
4 2 3
7 ) 46

}
> + + |
.
|

\
|
+
) 1 ( ) 1 (
1
1
) 47 x dx x Ln
x
e
x
) q : haga luego , q por integrando el
divida v e multipliqu a. (Sugerenci dq e
x dx
x
xe
q
x
=
>
+
}
}
) 49
) 1 (
) 2 (
) 48
2
dt t Ln t ) 1 ( ) 50 +
}



RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

107
}
}
}
}
}
|
.
|

\
|
dx Lnx Sen
dx x Ln x
dx
x
Lnx
xdx Ln
xdx xLn
) 2 ( ) 55
) 2 ( ) 54
) 53
4 ) 52
2 ) 51
4
2
2

}
}
}
}
}
+

dx x arcTg x
dx arcTgx x
dx x arcSen x
dx x Sen e
dx x Cos e
x
x
2 ) 1 3 ( ) 60
) 59
) 4 ( ) 58
) 3 ( ) 57
) 4 ( ) 56
2

}
}
}

+
+
dx e x
dx xe
dx x Ln
x
x
) 2 3 ( ) 63
) 62
) 3 2 ( ) 61
4

}
+ dx e x x
x
) 1 5 ( ) 64
2

}
dx x xSen3 ) 65

}
}
}
}
}
+ +
+
dx x arcSen
dx arcSenx x
dx Senx x x
dx x Cos x
dx x Cos x
2
2
2
2
) 70
) 69
) 1 ( ) 68
2 ) 1 3 ( ) 67
4 ) 66

}
}
}
}
}
+
+ +
Cosxdx xe
dx Senx xe
dx
x
e
dx x x Ln
dx x xSen
x
x
arcTgx
) 75
) 74
) 1 (
) 73
) 1 ( ) 72
3 ) 71
2
3
2
2
2



III.- Compruebe las siguientes integrales, utilizando el Mtodo Alternativo:

( ) ( )
C
x Cos x x Sen x x x x x
dx x Cos x x
C x Cos x x x Sen x x x xdx Cos x x x
C xSenx Cosx x dx Senx x
C x x x x x e dx e x x x
x x x e dx e x x x
x x
x x
+
+
+
+ +
+
+ +
= + +
+ + + + + = + +
+ + = +
+ |
.
|

\
|
+ + = +
+ + + + = + +
}
}
}
}
}

16
4 ) 1 3 (
64
4 ) 37 16 24 (
2
5
2 ) 5 2 3 ( ) 5
4 4 4 ) 2 3 ( ) 4
2 ) 2 ( ) 3
8
95
4
67
4
49
2
15
4
15
2
3
) 7 9 2 3 ( ) 2
) 20 18 7 3 ( ) 2 4 2 3 ( ) 1
2 2 3
2 2
128
21
8
1 2
16
3
32
17
32
21 2
4
1 3
4
1 2 3
2 2
2 3 4 5 2 2 2 5
2 3 2 3
( )
( )
) : (
3 6 6 4 2
4
1
) 7
) : (
120 120 60 20 5 3 ) 6
2 3 4
2 3
4
3
3 3 2 3 4 3 5
3 3
Lnx : Haga Sugerencia
C Lnx x Ln x Ln x Ln
x
dx
x
x Ln
: x Haga Sugerencia
C x x x x x e dx xe
x x
=
+ + + + + =
=
+ + + =
}
}

( ) ( ) C
x x
x
x
x e dx e x
x x
+
(
(

+ + =
}
3
40
3
20
9
5 40
3
20 3 ) 8
3 3
2
3 3
3 3






RAFAEL ASCANIO H. - PRSPERO GONZLEZ M.

108
IV.- Resuelva aplicando el Mtodo Alternativo. Utilice cuando considere necesario Cambio
de Variable:

dx
e
x
dx
e
x x
dx e x
dx e x x
dx e x x
x
x
x
x
x
2
2
2 3
2
2
1
) 5
4 3
) 4
) 3
) 1 5 ( ) 2
) 1 7 3 ( ) 1
}
}
}
}
}
|
.
|

\
| +
+ +
+
+ +


}
}
}
}
}
+
+

dx xe
dx e x
dx e x
dx e x
dx e x
x
x
x
x
x
2
2 3
1 3
1 3
2 4
) 1 ( ) 10
) 1 ( ) 9
) 1 ( ) 8
) 7
) 6

}
}
}
}
}
+
+
+
+

dx x xSen
dx
e
e x
dx xe x e
dx e xe
xdx x e
x
x
x x
x x
x
) 4 ( ) 15
) 2 (
) 14
) ( ) 13
) 2 ( ) 12
) ( ) 11
3 2
2
2
2

}
}
}
}
}
+
+
+
+
dx Cosx Senx x
Senxdx x
Cosxdx x
dx x Cos x
dx x Cos x
) ( ) 20
) 2 ( ) 19
) 1 ( ) 18
) 6 ( ) 17
) 3 ( ) 3 4 ( ) 16
2
3
2
2

}
}

+ + +
dx Senx Cosx x
dx Cosx Senx x x
) 3 ( ) 1 3 ( ) 22
) 3 2 ( ) 5 2 ( ) 21
2
2
| | ) 2 1 (
2
1
:
2
2 2
) 23
x Cos x Sen Haga Sugerencia
dx x Sen x
=
}
}
}
+ + dx x Sen x x
dx xCosx
) 3 ( ) 1 2 ( ) 25
) ( ) 24
2 3
2

( )
}
}
}
}
}
+
+
+ +
+ +
+
dx
x
xe
dx e x
dx e
dx Cosx Senx x
dx x Cos x Sen x x
x
x
x
2
1
2 2
2 2 2
) 1 (
) 30
2 3 ) 29
) 28
) ( ) 2 ( ) 27
) 2 ( ) 1 3 ( ) 26


V.- Obtenga frmulas generales para las integrales indicadas:

}
}
}
}
+ +
+
dx e c bx ax
dx e b ax
dx bx Cos e
dx bx Sen e
ax
ax
ax
ax
) ( ) 4
) ( ) 3
) ( ) 2
) ( ) 1
2

}
+ dx ax Ln b ax ) ( ) ( ) 5

}
}
+
+ +
dx ax Sen b ax
dx ax Ln c bx ax
) ( ) ( ) 7
) ( ) ( ) 6
2

}
}
}
+ +
+ +
+
dx ax Cos c bx ax
dx ax Sen c bx ax
dx ax Cos b ax
) ( ) ( ) 10
) ( ) ( ) 9
) ( ) ( ) 8
2
2


VI.- Las siguientes integrales se resuelven utilizando la integracin por partes e ideas
similares a la utilizada en la resolucin del ejercicio N 24. Se le proponen en este
ejercicio con la finalidad de aportarle una ayuda para que alcance un buen nivel en el
dominio de esta tcnica. Son de difcil solucin. Cuando intente resolver cada integral,
si no puede hacerlo en la primera oportunidad, tome un descanso y vuelva a intentar:
dx
x
x Ln
arcTgx e
x
x x Ln x
dx e
x
Senx x x x x Cosx x x
dx
x x
Lnx x x x x x
dx e
x
x x Ln x x
dx e
x
Senx x x Cosx x
dx
x x x
e
x
x
x
x
x
}
}
}
}
}
}
(

+
+
+
+
+ + +
+
+ + + + + + +
+ +
+ + + + + +
+
+ + + +
+
+ + + +
|
.
|

\
|

1
) 1 (
1
2 ) 1 ( ) 1 (
) 6
3
) 6 8 5 3 ( ) 3 )( 2 (
) 5
1 2
) 2 5 6 2 ( ) 1 ( 2
) 4
1
2 ) 1 ( ) 1 )( 1 (
) 3
1
) 1 ( ) 1 (
) 2
2 2 3
) 1
2
2
2
2 2
2
2 3 4 2 2
2
2 3 2
2
2 2 2
2
2 2
3 2

You might also like