Professional Documents
Culture Documents
B
t
E=ua:;o V111
Sendo o $+uJo !a,ne)i&o de$inido a)#a>e% da %e,uin)e $o#!u+a0
B
= B. S. cos0
E=ua:;o V141
4I
Fi,u#a V111
-lu8o magn1tico atra(1s da
su#er.Acie 4.
Onde B #e-#e%en)a o &a!-o !a,ne)i&o S a %u-e#$i&ie e ^ o an,u+o $o#!ado en)#e o &a!-o
!a,ne)i&o e o >e)o# no#!a+ a %u-e#$i&ie S1
Sendo + o &a!-o e+.)#i&o induAido7 _l . u! e+e!en)o !ui)o -e=ueno do &i#&ui)o e
_`
B
6_) . a >a#ia:;o do $+uJo !a,n.)i&o1 A e=ua:;o a&i!a . >i%)a e! &u#%o% do en%ino %u-e#io#7
!a% -ode %e# en)endida de u!a !anei#a !ai% %i!-+e% &o!o a a-#e%endada a %e,ui#1
e =
B
t
E=ua:;o V1X1
E%%a +ei $oi eJ-#e%%a !a)e!a)i&a!en)e na $o#!a e+abo#ada -o# F#anA E#n%) Neu!ann e!
1MVO e! )e#!o% da $o#:a e+e)#o!o)#iA a1
A +ei de Fa#ada2PLenA enun&ia =ue a $o#:a e+e)#o!o)#iA =ue . induAida e! u! &i#&ui)o
e+.)#i&o . i,ua+ a >a#ia:;o do $+uJo !a,n.)i&o do &i#&ui)o7 ou %e9a7 e%%a +ei . >a+ida )an)o -a#a o
&i#&ui)o -#i!a#io =uan)o -a#a o &i#&ui)o %e&unda#io e! u!a bobina1
4M
Fi,u#a V14.
-lu8o magn1tico gerado atra(1s da (ariao da corrente
na !o!ina a es*uerda.
A &on)#ibui:;o $unda!en)a+ de (ein#i& LenA $oi a di#e:;o da $o#:a e+e)#o!o)#iA Ko %ina+
ne,a)i>o na $*#!u+aL1 A &o##en)e induAida no &i#&ui)o . de $a)o ,e#ada -o# u! &a!-o !a,n.)i&o7
e a lei de <enz a$i#!a =ue o sentido da corrente o oposto da variao do campo magntico que
a gera1
Se o &a!-o !a,n.)i&o &on&a)enado ao &i#&ui)o e%)/ di!inuindo7 o &a!-o !a,n.)i&o
,e#ado -e+a &o##en)e induAida i#/ na !e%!a di#e:;o do &a!-o o#i,ina+ K%e o-Ze! a di!inui:;oL7
%e7 -e+o &on)#/#io7 o &a!-o !a,n.)i&o &on&a)enado e%)/ au!en)ando7 o &a!-o !a,n.)i&o ,e#ado
i#/ e! di#e:;o o-o%)a ao o#i,ina+ K%e o-Ze! ao au!en)oL1
4R
Fi,u#a V1X1
Demonstrao da .ora contra eletromotri; indu;ida na !o!ina1 *uando a c3a(e 4 1 .ec3ada
<es*uerda: e a!erta <direita:.
E%)a D+)i!a an/+i%e . &o!-a)<>e+ &o! o -#in&<-io da &on%e#>a:;o de ene#,ia1 Se o &i#&ui)o
. abe#)o e n;o / $+uJo de &o##en)e7 n;o / di%%i-a:;o de ene#,ia -e+o e$ei)o Jou+e1 Po# e%)e
!o)i>o n;o / u!a $o#:a de #ea:;o E >a#ia:;o do &a!-o !a,n.)i&o e o !o>i!en)o do !a,ne)o
ou do &i#&ui)o n;o #ea+iAa )#aba+o K$o#:a nu+a J !o>i!en)o b Ae#oL1 Se ao &on)#/#io7 eJi%)i#
&o##en)e &i#&u+ando no &i#&ui)o K&o! di%%i-a:;o de ene#,iaL7 a >a#ia:;o do &a!-o !a,n.)i&o
#e%u+)a#/ nu!a #e%i%)Fn&ia =ue de!anda#/ a #ea+iAa:;o de )#aba+o1 Co! ba%e ne%)e -#in&<-io u!
X5
,e#ado# &on%o!e )an)o !ai% ene#,ia !e&Nni&a =uan)o !ai% ene#,ia e+.)#i&a e+e -#oduA K%e!
&on%ide#a# a ene#,ia -e#dida -o# a)#i)o e -e+o e$ei)o Jou+eL1
Ta!be! . >a+ido +e!b#a# =ue u!a bobina de indu:;o $un&iona &o!o u! )#an%$o#!ado#
au!en)ando e di!inuindo a )en%;o e a &o##en)e e+e)#i&a de %aida1 A% e=ua:Ze% =ue #e-#e%en)a!
e%%a #e+a:;o e%);o a %e,ui#1
I
1
= N
1
B
t
I
2
= N
2
B
t
E! =ue V
1
. a )en%;o a-+i&ada ao -#i!/#io7 I
1
a &o##en)e &on%u!ida no -#i!/#io7 V
4
a
)en%;o =ue a-a#e&e no %e&und/#io1 I
4
a &o##en)e &on%u!ida no %e&und/#io1 N
1
7 N
4
. o nD!e#o de
S>o+)a%T7 e%-i#a%7 na bobina do -#i!/#io e do %e&und/#io7 #e%-e&)i>a!en)e1 Se $o# &on%ide#ado `
B
&o!o o $+uJo =ue &i#&u+a no !a)e#ia+ $e##o!a,n.)i&o KnD&+eoL1 Se,undo a +ei de Fa#ada27
&o!binando a% dua% e=ua:Ze%7 )e!o%0
I
1
I
2
=
N
1
N
2
U! -a#N!e)#o !ui)o i!-o#)an)e do )#an%$o#!ado# . en);o a %ua #aA;o de )#an%$o#!a:;o0
o =
N
1
N
2
No &a%o da% &o##en)e% >e#i$i&aP%e =ue0
I
2
I
1
=
N
1
N
2
X1
A -a#)i# da #e+a:;o en)#e o nD!e#o de e%-i#a% do% en#o+a!en)o% -#i!/#io e %e&und/#io7
&on%e,ue!P%e ob)e# )#an%$o#!ado#e% e+e>ado#e%6abaiJado#e% de )en%;o6&o##en)e1
X4
D. 2onstruo da +o!ina de Ru3m'or.. Usando Partes de
uma +o!ina de Ignio Automoti(a
Fi,u#a O111
+o!ina de Ru3m'or...
Bobina% de Ru!"o#$$ $o#a! a% %u&e%%o#a% da% !/=uina% e+e)#o%)/)i&a% na !aio#ia do%
eJ-e#i!en)o% de +abo#a)*#io no $ina+ do %.&u+o [I[1 Na=ue+a .-o&a e%)a% e#a! u%ada% -a#a ob)e#
a+)a )en%;o de !anei#a inde-enden)e da% &ondi:Ze% a!bien)ai% K=ue %;o o -#ob+e!a da% !/=uina%
e+e)#o%)/)i&a%7 9/ =ue7 e! dia% D!ido% e+a% $un&iona! !a+ ou n;o $un&iona!L1 Co!o 9/ $oi di)o
an)e#io#!en)e !ui)a% de%&obe#)a% $o#a! $ei)a% e )eo#ia% )e%)ada% u%ando e%)a% bobina%7 -odendoP
%e &i)a# &o!o eJe!-+o o% eJ-e#i!en)o% &o! )ubo% de C#oo"e% K-a#a a ob%e#>a:;o da% +ina%
e%-e&)#ai% e!i)ida% -o# ,a%e% =ue +e>a#a! E $o#!u+a:;o de no>a% )eo#ia% %ob#e a !a).#iaL ou o%
eJ-e#i!en)o% &o! onda% e+e)#o!a,n.)i&a% Konda% de #/dioL &o!o o% $ei)o% -e+o no%%o -ad#e
Lande++ de Mou#a1 A-a#e+o% de #aio% [ KRcen),enL )a!b.! e#a! u%ado% a+i!en)ado% -o#
,#ande% bobina% de Ru!"o#$$ no -#in&i-io do %.&u+o [[1
A% bobina% de i,ni:;o au)o!o)i>a% %;o bobina% de Ru!"o#$$ =ue no% au)o!*>ei% !ai%
an)i,o% u%a>a! u! ob)u#ado# !e&Nni&o K\-+a)inado\L e no% >e<&u+o% !ode#no% )e! u! )#an%i%)o#
de &a>ea!en)o Kbi-o+a# ou MOSFETL1 De a&o#do &o! o% &a)/+o,o% e%)a% bobina% ,e#a! en)#e
4O e XO "V e eJi%)e! ba%i&a!en)e e! dua% >e#%Ze%0 &o! i%o+an)e %*+ido ou e!bebida% e! *+eo7
XX
%endo a %e,unda a !ai% ade=uada -a#a no%%a !on)a,e! -o# &au%a da $a&i+idade de #e)i#a# %eu
in)e#io#1
Fi,u#a O141
Es*uema da !o!ina de
Ru3m'or...
D.1. Princi#io de -uncionamento.
A% bobina% de Ru!"o#$$ %;o di%-o%i)i>o% %i!-+e% =ue %e ba%eia! no $a)o de =ue u!
indu)o# %ub!e)ido a u! &a!-o !a,n.)i&o =ue +e . %ub)a!en)e !odi$i&ado ,e#a e! %eu%
eJ)#e!o% u!a )en%;o e+e>ada &u9o >a+o# de-ende de =u;o #/-ida . e%)a >a#ia:;o1
Ta+>eA a !aio# di$i&u+dade e! &on%)#ui# u! di%-o%i)i>o de%)e )i-o %e9a o en#o+a!en)o do
%e&und/#io de>ido E i%o+a:;o e nD!e#o de e%-i#a%1 O %e&und/#io de u!a bobina -e=uena de>e )e#
-e+o !eno% 1O !i+ e%-i#a%7 o =ue #e=ue# o u%o de u! $io de bi)o+a !ui)o -e=uena7 =ue %e #o!-e
$a&i+!en)e1 A $o#!a onde e%)e en#o+a!en)o . #ea+iAado de>e %e# %e)o#iAada7 -o# &au%a do e+e>ado
-o)en&ia+ e+.)#i&o1 Ten)a!o% &on%)#ui# u!a bobina -a#)indo do Ae#o7 !a% o% #e%u+)ado% $o#a!
de%ani!ado#e%1 Co! !a)e#ia+ do!.%)i&o &on%e,ui!o% &on%)#ui# u!a =ue bobina =ue ,e#a>a
$a<%&a% de !eno% de 1 !! e e! %e,uida $u#ou %eu die+.)#i&o1
XV
Fi,u#a O1X1
-oto da #rimeira !o!ina@ *ue .uncionou mal.
O -#ob+e!a e%)a>a #e+a&ionado &o! o $o#!a)o do en#o+a!en)o1 Po# &au%a da a+)a )en%;o
de%en>o+>ida7 . ne&e%%/#io %e)o#iAa# o en#o+a!en)o do %e&und/#io e! >/#ia% %e:Ze%7 di>idindo
a%%i! o -o)en&ia+1 B i%)o =ue . $ei)o na% bobina% de i,ni:;o de au)o!*>ei%1
Con%)#u<!o% en);o u!a bobina de Ru!"o#$$ a -a#)i# de !a)e#ia+ =ue $oi ob)ido
de%!on)ando u! -a# de bobina% de i,ni:;o de au)o!*>e+ banada a *+eo1 E%)a% bobina% $o#a!
ad=ui#ida% no>a% e no% -ou-a#a! u! eno#!e )#aba+o en#o+ando o %e&und/#io1 Ta!b.!
ad=ui#i!o% u! &a-a&i)o# E *+eo7 de%)e% u%ado% e! di%)#ibuido#e% de &a##o &o! -+a)inado7 de 574
!i&#o$a#ad% e W55 >o+)% de i%o+a:;o7 =ue . &o+o&ado e! -a#a+e+o &o! o% )e#!inai% do >ib#ado# da
bobina1
A% $o)o% a %e,ui# !o%)#a! &o!o i%)o $oi $ei)o1 Se##a!o% a bobina de au)o!*>e+ 9un)o a
%eu% )e#!inai% &o! &uidado e a#!aAena!o% o *+eo i%o+an)e de %eu in)e#io# -a#a u%o -o%)e#io#1
De%!on)a# a bobina . $/&i+7 u!a >eA =ue e! $un:;o do e!-#e,o de *+eo &o!o i%o+an)e nenu!a
&o+a ou #e%ina . e!-#e,ada na %ua &on%)#u:;o1 B i!-o#)an)e ob%e#>a# =ue a% !e+o#e% bobina%
)F! &o!o i%o+an)e !a)e#ia+ %*+ido7 o =ue )o#na -#a)i&a!en)e i!-o%%<>e+ de%!on)a# e%)a% bobina%
%e! dani$i&a# o en#o+a!en)o %e&und/#io7 da< o -@# =ue de %e u%a# a >e#%;o #e$#i,e#ada a *+eo1
Se=uFn&ia de de%!on)a,e! da bobina de i,ni:;o de au)o!*>e+1
XO
Fi,u#a% O1V1
4erra"se a !o!ina de ignio do .usca #ara retirada dos
enrolamentos.
Fi,u#a O1O1
4e*uencia da retirada dos enrolamentos.
XW
Fi,u#a O1W1
uardando o leo #ara uso #osterior.
Fi,u#a O1I1
Enrolamentos #rim)rio e secund)rio aco#lados.
XI
Fi,u#a O1M1
Prim)rio e secund)rio se#arados.
Fi,u#a O1R1
%s dois enrolamentos secund)rios unidos.
Na $i,u#a O1R a&i!a -odeP%e ob%e#>a# o $o#!a)o do en#o+a!en)o1 S;o doi% &on9un)o% =ue
u%a!o% &o+o&ado% e! %.#ie7 -a#a au!en)a# a )en%;o de %a<da1
A #e%i%)Fn&ia o!i&a de%)e% doi% en#o+a!en)o% e! %.#ie =ue &o!-Ze! a bobina )o)a+iAa!
a-#oJi!ada!en)e 1O =ui+o o!%1 A !on)a,e! e%)/ do&u!en)ada na% $o)o%1 O -#i!/#io &on%i%)iu
de X en#o+a!en)o% de $io bi)o+a 41 AU3 &ada u! &o! X55 e%-i#a% %ob#e-o%)a% e +i,ada% e!
XM
-a#a+e+o1 A #e%i%)Fn&ia e+.)#i&a do &on9un)o e! -a#a+e+o $i&ou e! a-#oJi!ada!en)e W o!%1 O%
en#o+a!en)o% $o#a! %e+ado% &o! $i)a i%o+an)e +<=uida Ku!a e%-.&ie de -i&e -#e)oL =ue
ad=ui#i!o% e! u!a $e##a,e! e7 =ue . di)a &o!o %endo &a-aA de %u-o#)a# a). W7O "V1
Fi,u#a O1151
4u#orte onde .icara o secund)rio.
Fi,u#a O1111
Enrolamento dentro do su#orte.
XR
Fi,u#a O1141
2on,unto montado.
A-a#Fn&ia do &on9un)o !on)ado no in)e#io# do &ano de PVC e de-oi% &o! a )a!-a de PV&
#e&o#)ada -a#a -e#!i)i# a -a%%a,e! do nD&+eo de $e##o -a#a $o#a da bobina1 I%)o . ne&e%%/#io -a#a
=ue %e -o%%a a&iona# o !a#)e+o do in)e##u-)o#1
O >ib#ado# u%ado $oi &on%)#u<do &o! -e:a% de #e+.% >e+o%7 i%)o a-#o>ei)a o !e)a+ du#o
K-+a)inaL e au!en)a a >ida do% &on)a)o%1
Fi,u#a O11X1
Pea de rel1.
V5
Fi,u#a O11V1
Peas *ue sero usadas como (i!rador.
Vi%)a do% e+e!en)o% de +a);o &o! o% =uai% $oi !on)ado o >ib#ado# da bobina1
Fi,u#a O11O1
&i!rador montado.
O >ib#ado# e! de)a+e1 Ob%e#>e o -a#a$u%o7 =ue %e#>e -a#a !e+o#a# a $a<%&a1
V1
Fi,u#a O11W1
+o!ina em .uncionamento.
A bobina e! )e%)e1 A-*% a !on)a,e! a !e%!a $oi -#een&ida &o! o *+eo i%o+an)e #e)i#ado
da% bobina% de &a##o7 e o $u#o -o# onde o *+eo $oi a-+i&ado $oi %e+ado &o! ade%i>o1 No +ado
eJ)e#no a-+i=uei $i)a i%o+an)e +<=uida Kne,#aL =ue auJi+ia a !an)e# )udo be! i%o+ado da u!idade1
Fi,u#a O11I1
+o!ina de Ru3m'or...
Bobina -#on)a e en>e#niAada1 O% doi% bo#ne% %e#>e! -a#a a &oneJ;o da $on)e de
a+i!en)a:;o1
V4
D.2. Desem#en3o.
Co! 14 >o+)% a-+i&ado% no -#i!/#io da bobina &on%e,ui!o% $a<%&a% de 47O &! de
&o!-#i!en)o1 U%andoP%e &o!o e%)i!a)i>a 57I !! -o# "V a #i,ideA die+.)#i&a do a#7 a )en%;o
ob)ida de>e $i&a# e! &e#&a de XO "V7 o =ue n;o . !ui)o7 &on%ide#ando =ue u%a!o% doi%
en#o+a!en)o% %e&und/#io% e! %.#ie1 A)#ibuiP%e e%)e #e+a)i>a!en)e baiJo de%e!-eno E -ou&a
=uan)idade de e%-i#a% do %e&und/#io na% bobina% u%ada%7 =ue e#a! de baiJa =ua+idade1
VX
E. 4emel3ana Entre o 4istema de Ignio de um Autom(el
e o %scilador de Hert;
U! do% a%-e&)o% in)e#e%%an)e% =ue -ode! &a!a# a a)en:;o do% a+uno% e! %a+a de au+a e
=ue )e! ,#ande >a+o# i%)*#i&o . a in>en:;o do !o)o# a &o!bu%);o7 9/ =ue a ,#ande !aio#ia do%
ado+e%&en)e% -o%%ui $iJa:;o -o# au)o!*>ei% e !o)o&i&+e)a% !/% -ou&o &one&e! %ob#e o
$un&iona!en)o de%)e% >e<&u+o%1
A=ui e%)a!o% in)e#e%%ado% no %i%)e!a de i,ni:;o do !o)o# e &o!o a bobina de indu:;o
)e>e u! ,#ande -a-e+ na e+abo#a:;o e de%en>o+>i!en)o do !e%!o be! &o!o %ua %e!e+an:a
&o! o o%&i+ado# de (e#)A7 deiJa#e!o% a -a#)e u!a b#e>e in)#odu:;o na i%)*#ia do !o)o# a
&o!bu%);o e do au)o!*>e+1
E.1. 4istema de ignio Automoti(o
O %i%)e!a de i,ni:;o de u! au)o!*>e+ . o e+e!en)o =ue -#oduA a &en)e+a den)#o da
&N!a#a de &o!bu%);o e &au%a a eJ-+o%;o da !i%)u#a &o!bu%)<>e+ a# !o>i!en)ando a%%i! o%
-i%)Ze%1
Pa#a =ue a &en)e+a o&o##a . -#e&i%o u!a a+)a >o+)a,e! no% )e#!inai% da >e+a de i,ni:;o7
-a#a i%%o . ne&e%%/#io o u%o da bobina de indu:;o =ue . +i,ada a u!a >o+)a,e! de 14 >o+)% e
)#an%$o#!a e%)a >o+)a,e! e! a). 4O555 >o+)%1
Ob%e#>e a $i,u#a abaiJo =ue #e-#e%en)a o %i%)e!a de i,ni:;o de u! au)o!*>e+1
VV
Fi,u#a W111
Re#resentao do sistema de ignio do -usca.
Pa#a =ue o&o##a a e+e>a:;o de >o+)a,e! . -#e&i%o =ue o&o##a u!a >a#ia:;o de &o##en)e no
&i#&ui)o -#i!/#io da bobina de indu:;o =ue . $ei)o a)#a>.% do -+a)inado den)#o do di%)#ibuido# e!
!ode+o% de au)o!*>ei% !ai% an)i,o%7 9/ o% !ai% !ode#no% u)i+iAa! i,ni:;o e+e)#@ni&a =ue
a-e#$ei:oa o de%e!-eno da bobina de indu:;o1
VO
Fi,u#a W141
% #latinado ser(e como um interru#tor *ue
a!re e .ec3a o circuito #rim)rio da !o!ina de
induo causando assim uma (ariao no
cam#o magn1tico no circuito secund)rio
aumentando assim a (oltagem no mesmo.
A $i,u#a abaiJo !o%)#a o $un&iona!en)o da bobina no %i%)e!a de i,ni:;o do au)o!*>e+1
Fi,u#a W1X1
-uncionamento da !o!ina.
A -#*Ji!a $i,u#a !o%)#a )odo o &on9un)o e! $un&iona!en)o1
VW
Fi,u#a W1V1
Fodo o sistema de ignio em .uncionamento.
Den)#o do di%)#ibuido# $i&a o #o)o#7 u!a -e:a =ue $i&a ,i#ando e =ue %e#>e &o!o -on)e de
+i,a:;o en)#e a bobina e a% >e+a% =ue e%);o den)#o da &N!a#a de eJ-+o%;o1 O #o)o# &en)e+a u!a
>e+a de &ada >eA e n;o / &on)a)o en)#e e+e e a )a!-a do di%)#ibuido# a>endo u!a di%)an&ia en)#e
e+e o o% )e#!inai% den)#o do di%)#ibuido#7 %endo a%%i! a &o##en)e >inda da bobina )e! =ue da# u!
%a+)o do #o)o# -a#a u! do% )e#!inai%1
VI
Fi,u#a W1O1
Fam#a do distri!uidor de um autom(el@ cortada@
mostrando em detal3e o rotor e a distancia entre os
terminais@ esta distancia est) entre G@E e 1@G milAmetros.
O !e%!o %a+)o da &o##en)e =ue o&o##e den)#o do di%)#ibuido# a&o##e )a!b.! na% >e+a%
den)#o da &N!a#a de &o!bu%);o1 E%)e %a+)o -#oduA a $a<%&a ne&e%%/#ia -a#a a =uei!a do
&o!bu%)<>e+1 A di%)Nn&ia !edia =ue a &o##en)e %a+)a . de 57I !i+<!e)#o% &o!o -a#a &ada 571
!i+<!e)#o %;o ne&e%%/#io% 1555 >o+)%7 en);o7 e! !edia7 a bobina de>e $o#ne&e# E >e+a I555 >o+)%1
Fi,u#a W1W1
Dist$ncia *ue a corrente de(e saltar na (ela de ignio de um autom(el. H es*uerda uma (ela
no(a a direita uma (ela ,) desgastada o!ser(e *ue a dist$ncia aumentou com isso a !o!ina de(e
.ornecer mais (oltagem a (ela #ara *ue ocorra a #assagem da corrente *ue *ueimara o
com!ustA(el dentro da c$mara.
VM
E.2. Es*uema do oscilador de Hert;
U! do% -#in&i-ai% eJ-e#i!en)o% da $<%i&a $oi %e! du>ida o =ue e>iden&iou a onda
e+e)#o!a,n.)i&a1 E+abo#ado -o# (e#)A e%%e eJ-e#i!en)o %e ba%ea>a na% ideia% de MaJQe++ da
eJi%)Fn&ia de )ai% onda%1
Ini&ia+!en)e &onduAiu eJ-e#iFn&ia% &o! u! &i#&ui)o &on%)i)u<do -o# u!a ,a##a$a de
Le2den &o!o &onden%ado#7 u!a bobina &o!o indu)o# e u! $ai%&ado#1 Con%)a)ouP%e7 en);o7 =ue a
&ada $a<%&a =ue %e -#oduAia a-a#e&ia u!a &o##e%-onden)e !ui)o in)en%a e! ou)#a bobina7
&o+o&ada e! $#en)e da -#i!ei#a1 O >a+o# da &a-a&i)Nn&ia e#a -e=ueno Ka ,a##a$a de Le2den -o%%ui
-e=uena &a-a&i)Nn&ia e $o#)e #e%i%)Fn&ia E% a+)a% )en%Ze%L7 !a% o e$ei)o e#a no)/>e+1
Fi,u#a W1I1
arra.a de /e0den
Fi,u#a W1M1
%scilador de Hert;.
Mai% )a#de (e#)A !odi$i&a %eu eJ-e#i!en)o adi&ionando ao a-a#a)o a bobina de indu:;o1
Ve#i$i&a $en@!eno% &o!o #e$#a:;o7 #e$+eJ;o7 -o+a#iAa:;o7 in)e#$e#Fn&ia en)#e ou)#o% =ue %;o
&a#a&)e#<%)i&o% de $en@!eno% ondu+a)*#io%1 Ve#i$i&a )a!b.! =ue a% onda% -#oduAida% -o%%ue!
&a#a&)e#<%)i&a% be! de$inida% -e+o% in%)#u!en)o% =ue a% ,e#a!1
O $un&iona!en)o do% &o!-onen)e% e#a ba%)an)e %i!-+e% a bobina e+e>a>a a )en%;o no%
)e#!inai% ,e#ando u!a &en)e+a e a% e%$e#a% au!en)a>a! a &a-a&idade do &i#&ui)o &o! a >a#ia:;o
da &o##en)e na o#a da &en)e+a ,e#a>a %e u!a onda e+e)#o!a,n.)i&a =ue &o! u! de)e&)o# e#a
>i%ua+iAada e! $o#!a de &en)e+a e! ou)#a bobina1
VR
Fi,u#a W1R1
%scilador de Hert; montado.
Fi,u#a W1151
E*ui#amentos utili;ados #or Hert; em e8#eri?ncias de re.rao@ re.le8o e
inter.er?ncia.
O5
Fi,u#a W1111
PossA(el montagem de todo e*ui#amento ,unto com o oscilador.
(e#)A de)e#!inou a $#e=uFn&ia de o%&i+a:;o da onda ,e#ada7 -oi% %abia =ue e+a de-endia
da indu)Nn&ia da bobina e da &a-a&i)Nn&ia da% e%$e#a% e obede&ia a +ei0
{ =
1
2n
V
IC
E=ua:;o W11
O1
De)e#!inou o &o!-#i!en)o da onda e+e)#o!a,n.)i&a ,e#ada a)#a>.% de eJ-e#i!en)o% &o!
#e$+eJ;o e in)e#$e#Fn&ia e -ode en);o >e#i$i&a# =ue %ua >e+o&idade de -#o-a,a:;o e%)a>a -e#)o da
>e+o&idade da +uA -#o-o%)a -o# MaJQe++ a)#a>.% da #e+a:;o0
0 = . z
E=ua:;o W14
En&on)#ando a)#a>.% de %eu% eJ-e#i!en)o% u! >a+o# de 4R515551555 !6% !ui)o -#*Ji!o
ao >a+o# &one&ido o9e =ue . de 4RR IR4 VOM !6% -#o>ando a%%i! =ue a% )eo#ia% de MaJQe++
e%)a>a! &o##e)a%1
O4
I. 2onsideraJes -inais
Ob%e#>a!o% =ue eJi%)e u!a #e+a:;o en)#e o o%&i+ado# e o %i%)e!a de i,ni:;o au)o!o)i>o 9/
=ue o% doi% ne&e%%i)a! de u!a &en)e+a -a#a a %eu $un&iona!en)o7 -oi% . &o! a &en)e+a =ue o
!o)o# $un&iona e $oi a)#a>.% da &en)e+a no de)e&)o# =ue (e#)A $oi &a-aA de de%&ob#i# o
&o!-#i!en)o da onda e+e)#o!a,n.)i&a e a%%i! de)e#!ina# a >e+o&idade de -#o-a,a:;o da !e%!a1
Ve!o% )a!b.! =ue . -o%%<>e+ %i! +e>a# o a%%un)o -a#a den)#o da %a+a de au+a 9/ =ue7 )an)o
a &on%)#u:;o da bobina de indu:;o e! %a+a de au+a =uan)o7 a i%)*#ia de %eu de%en>o+>i!en)o .
ba%)an)e in)e#e%%an)e be! &o!o %ua u)i+iAa:;o e! a+,un% eJ-e#i!en)o% den)#o da &iFn&ia e! ,e#a+
$i&ando ao &#i).#io do -#o$e%%o# a u)i+iAa:;o de%%e% $a)o% -a#a en#i=ue&e# o en%ino !o%)#ando =ue
a $<%i&a n;o . %* u! a-anado de $o#!u+a% 9o,ada% no =uad#o %e! nenu!a u)i+idade no dia a dia
do a+uno1
OX
B. A#?ndice
Desen(ol(imento do 5otor C E8#loso
A -#i!ei#a -a)en)e de u! !o)o# a &o!bu%);o in)e#na $oi idea+iAada -o# Ni&o+a% L.ona#d
Sadi Ca#no) KF#an:a7 1M4VL7 en=uan)o -#i!ei#o !o)o# a >a-o# $oi de%en>o+>ido -o# Sa!ue+
Mo#e2 KE%)ado% Unido%7 1M4WL1
O% !o)o#e% E &o!bu%);o in)e#na $o#a! &on>en&ionado% a %e#e! u)i+iAado% e! au)o!*>ei%
de>ido a% %ua% *)i!a% &a#a&)e#<%)i&a%7 &o!o a $+eJibi+idade -a#a #oda# e! di>e#%a% >e+o&idade%7
-o)Fn&ia %a)i%$a)*#ia -a#a -#o-u+%;o de di>e#%o% )i-o% de >e<&u+o%7 e -ode#ia )e# %eu% &u%)o%
#eduAido% -a#a -#odu:;o e! !a%%a1
U! Mo)o# a eJ-+o%;o . u!a !/=uina =ue )#an%$o#!a a ene#,ia de u!a #ea:;o =u<!i&a
e! ene#,ia !e&Nni&a a)#a>.% de &i&+o% de eJ-an%;o e &o!-#e%%;o de ,a%e%1 Cua+=ue# !o)o# a
eJ-+o%;o )e! a+,u!a% &a#a&)e#<%)i&a% =ue o di$e#en&ia! de ou)#o%7 u! %i%)e!a de a+i!en)a:;o
K=ue -#e-a#a a !i%)u#a a#6&o!bu%)<>e+ -a#a o -#o&e%%oL7 u!a $a<%&a e+.)#i&a K&a-aA de -#o>o&a# a
#ea:;oL7 u!a &N!a#a de &o!bu%);o Kna =ua+ %e -#oduA o $en@!enoL e u! &on9un)o de -i%);oP
&a!bo)a K-a#a )#an%$o#!a# o !o>i!en)o +inea# do -i%);o KF!bo+oL nu! !o>i!en)o &i#&u+a#7
)#an%!i)ido E #odaL1
O% !o)o#e% a eJ-+o%;o !ai% &one&ido% %;o o% !o)o#e% doi% )e!-o%7 o% !o)o#e% =ua)#o
)e!-o% e o% !o)o#e% Uan"e+1
O% !o)o#e% doi% )e!-o% %e de%)a&a! -e+a %ua %i!-+i&idade &on%)#u)i>a e e+e>ada -o)Fn&ia1
O &i&+o de doi% )e!-o% #ea+iAa )odo o -#o&e%%o &o! u!a >o+)a da &a!bo)a en=uan)o o% !o)o#e%
=ua)#o )e!-o% ne&e%%i)a! de dua% >o+)a% -a#a &o!-+e)a# o &i&+o1 E%%a . a #aA;o -e+a =ua+ %e
&on%e,ue -o)Fn&ia% !ai% a+)a%7 e!bo#a o &on%u!o %e9a !aio# e o <ndi&e de -o+uen)e% +ibe#ado%
)a!b.!1 O% !o)o#e% Uan"e+ %e de%)a&a! -e+a %ua>idade7 u!a >eA =ue o -i%);o . u! #o)o# =ue
$aA o !o>i!en)o de #o)a:;o e )a!b.! o&u-a !eno% e%-a:o7 !a% a %ua $ab#i&a:;o #e%u+)a %e# !ai%
&a#o e n;o &u!-#e );o $a&i+!en)e &o! a% no#!a%7 &ada >eA !ai% eJi,en)e%7 %ob#e o &on%u!o e a
-o+ui:;o1
OV
Co!o $oi di)o7 o% -#i!ei#o% !o)o#e% de &o!bu%);o in)e#na u)i+iAa>a! ,a%e% e! >eA de
,a%o+ina &o!o &o!bu%)<>e+1 O #e>e#endo U1 Ce&i+ +eu an)e a %o&iedade Fi+o%*$i&a de Ca!b#id,e7
na In,+a)e##a7 e! 1M457 a de%&#i:;o de %ua% eJ-e#iFn&ia% &o! u! !o)o# a&ionado -e+a eJ-+o%;o
de u! !i%)u#a de id#o,Fnio e a#1 C#edi)aP%e a e+e a ob)en:;o do -#i!ei#o !o)o# a ,/% e!
$un&iona!en)o1
Ui++ia! Ba#ne))7 In>en)o# in,+F%7 -a)en)eou e! 1MXM a in>en:;o de u! !o)o# a ,/% =ue
&o!-#i!ia u!a !i%)u#a de &o!bu%)<>e+7 O !o)o# de Ba#ne)) )ina u! Dni&o &i+ind#oG a eJ-+o%;o
o&o##ia -#i!ei#o na -a#)e a&i!a e de-oi% debaiJo do -i%);o1
Fi,u#a M111
5otor de +arnet 1K3B.
Na F#an:a7 Jean Jo%e- d)ienne Lenoi# &on%)#uiu o -#i!ei#o !o)o# a ,/% #ea+!en)e -#/)i&o
e! 1MW51 O ,/% de i+u!ina:;o de #ua $oi u)i+iAado &o!o &o!bu%)<>e+1 E%)e !o)o# de u! &i+ind#o
-o%%u<a u! %i%)e!a de i,ni:;o &o! a&u!u+ado# e+.)#i&o1 E! 1MWO7 =ua)#o &en)ena% de%%e%
!o)o#e%7 e! Pa#i%7 ,e#a>a! e+e)#i&idade -a#a !/=uina% i!-#e%%o#a%7 )o#no% e bo!ba% de /,ua1
Lenoi# in%)a+ou u! !o)o# E ,/% e! u! >e<&u+o a !o)o# #D%)i&o1
E! 1MW47 Beau de Ro&a%7 en,enei#o $#an&F%7 de%en>o+>eu )eo#i&a!en)e u! !o)o# de
=ua)#o )e!-o%1 Ma% n;o o &on%)#uiu1 Cua)#o ano% de-oi% Ni"o+au% Au,u%) O))o e Eu,en Lan,en7
da A+e!ana7 &on%)#u<#a! u! be! %u&edido !o)o# E ,/% de =ua)#o )e!-o%1 E! 1MIW7 O))o e
Lan,en ob)i>e#a! -a)en)e% no% EUA do% !o)o#e% de doi% )e!-o% e de =ua)#o )e!-o%1
OO
O -#i!ei#o !o)o# de =ua)#o )e!-o% a =uei!a# ,a%o+ina e #ea+!en)e u)i+iA/>e+ $oi
&on&ebido e -#o9e)ado e! 1MMO -o# 3o))+ieb Dai!+e#7 %*&io de O))o e Lan,en1 No !e%!o ano7
Ya#+ BenA7 a+e!;o7 )a!b.! de%en>o+>eu u! be!P %u&edido E eJ-+o%;o1 O% a)uai% !o)o#e%
&on%e#>a!P%e ba%i&a!en)e %e!e+an)e% a e%%e%1
Fi,u#a M141
5otor de *uatro tem#os ela!orado #or %tto.
Fi,u#a M1X1
>i'olaus August %tto.
Uma +re(e Histria do 4urgimento do Autom(el
O !ai% an)i,o >e<&u+o a !o)o#7 o Cu,no) a >a-o#7 $oi &on%)#u<do e! 1II51 Ca##o% a >a-o#
!ai% -#/)i&o%7 &o!o o Bo#dino7 9/ eJi%)ia! no in<&io do %.&u+o [I[7 !a% e#a! -e%ado% e
de%a9ei)ado%1 Lei% #e%)#i)i>a% e o a-a#e&i!en)o do% )#en%7 !ai% #/-ido% e &a-aAe% de )#an%-o#)a#
!ai% -a%%a,ei#o%7 o&a%iona#a! o de&+<nio do% \&a##o%\ a >a-o#1 Foi %* e! 1MW5 =ue a -#i!ei#a
unidade !o)#iA -#/)i&a -a#a >e<&u+o% $oi de%en>o+>ida7 &o! a in>en:;o do !o)o# de &o!bu%);o
in)e#na1 Po# >o+)a de 1MR57 Ya#+ BenA e 3o))+ieb Dai!+e#7 na A+e!ana7 e A+be#) de Dion e
A#!and Peu,eo)7 na F#an:a7 $ab#i&a>a! au)o!*>ei% -a#a >enda ao -Db+i&o1 E%%e% -#i!ei#o%
&a##o% -#oduAido% e! nD!e#o +i!i)ado ini&ia#a! a idade do au)o!*>e+1
Mai% de u! %.&u+o a)#/%7 =uando %e do!ina>a a !/=uina a >a-o# e 9/ e#a e!-#e,ada a
ene#,ia e+.)#i&a7 %u#,iu o !o)o# a+i!en)ado -e+a ,a%o+ina1 Cuando a% =ua+idade% eJ-+o%i>a% da
,a%o+ina $i&a#a! de$ini)i>a!en)e e%)abe+e&ida%7 $oi -o%%<>e+ o a-a#e&i!en)o do au)o!*>e+1 O
a-e#$ei:oa!en)o7 ao !e%!o )e!-o7 do !o)o# de &o!bu%);o in)e#na7 i%)o .7 a=ue+e =ue #e&ebe o
OW
&o!bu%)<>e+ !i%)u#ado &o! a# e =ue %e $aA eJ-+odi# -o# $a<%&a e+.)#i&a7 !o>i!en)ando o -i%);o
den)#o de u! &i+ind#o7 -#o-i&iou #/-ido de%en>o+>i!en)o do au)o!*>e+1
A%%i!7 e! 1MM47 o en,enei#o a+e!;o Dai!+e# &o!e:ou a &on%)#ui# o% -#i!ei#o% !o)o#e%
-#/)i&o% de ,a%o+ina1 E! 1MMO7 e+e !on)ou u! de%%e% !o)o#e% nu!a e%-.&ie de bi&i&+e)a de
!adei#a e7 no ano %e,uin)e7 u!a &a##ua,e! de =ua)#o #oda%1 Foi o -#i!ei#o au)o!*>e+ =ue
#ea+iAou7 &o! FJi)o7 >ia,en% &o!-+e)a%1 De%de en);o7 %u#,i#a! no>o% !ode+o% =ue -a%%a#a! a )e#
#oda% de bo##a&a7 $a#*i% e -a#aP&o=ue%1
Co! a $ab#i&a:;o do -#i!ei#o &a##o7 no% E%)ado% Unido%7 (en#2 Fo#d ini&iou a $ab#i&a:;o
e! !a%%a de au)o!*>ei%7 ba#a)eando o %eu -#e:o no !e#&ado e -#o-i&iando7 a%%i!7 o-o#)unidade
a !i+Ze% de -e%%oa% -o%%u<#e! o %eu -#*-#io au)o1 A no)/>e+ di$u%;o do u%o do au)o!*>e+7 =ue
)a+ $o#!a de -#odu:;o -e#!i)iu7 $eA &o! =ue o% $ab#i&an)e% !e+o#a%%e! a a-#e%en)a:;o e $o#!a
do% &a##o%7 de ano -a#a ano7 a). &e,a#!o% ao% !a#a>i+o%o% !ode+o% ae#odinN!i&o% de no%%o%
dia%1
OI
K. Re.er?ncias.
e1f Pa#N!e)#o% Cu##i&u+a#e% Na&ionai% do En%ino M.dio KPCNEML1
e4f Lei de Di#e)#iAe% e Ba%e% da Edu&a:;o Na&iona+ g R1XRV6RW KLDBL1
eXf 3UEDES7 M1 V1 M/=uina% E+.)#i&a%G Re%ena i%)*#i&aG P#i!*#dio% do )#an%$o#!ado#G
Uni>e#%idade do Po#)oG Fa&u+dade de en,ena#iaP455W1 Di%-on<>e+ e!
))-066-a,ina%1$e1u-1-)6!a=ue+6R(6Re%h(i%)P1W1-d$1 A&e%%o e!0 X5 de !aio de 45141
eVf CIODIN7 F1 (1 O%&i+ado# de (e#)AG Uni>e#%idade E%)adua+ de Ca!-ina% g Uni&a!-P1
Di%-on<>e+ e!0 ))-066QQQ1i$i1uni&a!-1b#6>ie6FM5R6FM5Rh%e!1h45156F#ede#i&oCP
Moni&ahRF41-d$1 A&e%%o e! 15 de !aio de 45141
eOf De-a#)a!en)o de F<%i&a Uni>e#%idade do E%)ado de S;o Pau+o7 Bib+io,#a$ia%7 UNESP1
Di%-on<>e+ e!0 ))-066QQQ1#&1une%-1b#6i,&e6$i%i&a6+e!6bib+io$i%i&o%6e#)A1)!1 A&e%%o e! X de
!a#:o de 45141
eWf De-a#)a!en)o de En,ena#ia E+.)#i&aG Uni>e#%idade Fede#a+ do E%)ado do Rio de Janei#oG
E%&o+a Po+i).&ni&aG Mu%eu (i%)*#i&o Vi#)ua+ de M/=uina% E+.)#i&a%0 1M45P1MR5G UFRJ1
Di%-on<>e+ e!0 ))-066QQQ1dee1u$#91b#6Mu%eu6#u!"o#$$1)!+1 A&e%%o e! 45 de $e>e#ei#o de
45141
eIf O% &on&ei)o% de e+e)#i&idade ><)#ea e e+e)#i&idade #e%ino%a %e,undo Du Fa2G Re>i%)a B#a%i+ei#a
de En%ino de F<%i&a7 >1 4R7 n1 V7 -1 WXOPWVV7 K455IL1 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1dee1u$#91b#6Mu%eu6#u!"o#$$1)!+1 A&e%%o e! 4O de $e>e#ei#o de 45141
eMfTIPLER7 P1 A1G LLEUELLiN7 R1 A1 7 SF<%i&a Mode#naT7 Te#&ei#a Edi:;o7 Edi)o#a LTC1
eRf Po#)a+ S;o F#an&i%&oG (i%)*#ia da E+e)#i&idade7 Anai% E+e)#@ni&o%7 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1-o#)a+%ao$#an&i%&o1&o!1b#6a+$a6i%)o#iaPdaPe+e)#i&idade6i%)o#iaPdaPe+e)#i&idadePO1--1
A&e%%o e! 4O de $e>e#ei#o de 45141
e15f In%)i)u)o de F<%i&a Uni>e#%idade Fede#a+ do Rio 3#ande do Su+7 UFR3SP1V de ab#i+ de 45151
Di%-on<>e+ e!0 ))-066da>in&i1i$1u$#,%1b#6Qi"i6indeJ1--6(i%)jCXjBX#iahdo%hRaio%P[1 A&e%%o
e!0 4W de $e>e#ei#o de 45141
e11f Bio,#a$ia2 o$ (ein#i& Danie+ Ru!"o#$7 Bio,#a-ie% o$ Fa!ou% Peo-+e7 455V g 45141
Di%-on<>e+ e!0 ))-066-#o$i+e%1in&#edib+eP-eo-+e1&o!6ein#i&Pdanie+P#u!"o#$$1 A&e%%o e! 15 de
!a#:o de 45141
OM
e14f De+a#a Re-#e%en)a:Ze%7 Si%)e!a% de I,ni:;o7 Li)e#a)u#a7 Anai% E+e)#@ni&o%1 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1de++a#a1&o!1b#6+i)e#a)u#a1)!+1 A&e%%o e!0 45 de 9uno de 45141
e1Xf 3AMBAU7 J1 C1 Lo% EJ-e#i!en)o% de (e#)A7 Co+e,io O$i&ia+ In,enie#o% de
Te+e&o!uni&a&i*n7 Fo#o (i%)o#i&o de +a% Te+e&o!uni&a&ione%7 Anai% e+e)#@ni&o%1 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1&oi)1e%6$o#o6-ub6$i&e#o%6+o%heJ-e#i!en)o%hdehe#)AhdIaRR11e1-d$1 A&e%%o e!0 X5
de ou)ub#o de 45141
e1Vf Bobina de Ru!"o#$$ u%ando -a#)e% de u!a bobina de i,ni:;o au)o!o)i>a7 Fai%&a Pon)o
Ne)7 Anai% E+e)#@ni&o%1 Di%-on<>e+ e!0 ))-066QQQ1$ai%&a%1ne)6#u!"1)!+1 A&e%%o e! 4O de
9uno de 45141
e1Of OLIVEIRA7 J1C1O1 e SOUkA7 A1 L17 \B#e>e e%bo:o %ob#e i%)*#ia da &iFn&ia e )e&no+o,ia da
e+e)#i&idade e do !a,ne)i%!o a). $in% do %.&u+o [I[\7 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1dee1u$#91b#6+an)e,6ab!u%eu6)u)o#ia+6)u)oi%)e+e1)!+1 A&e%%o e! 45 de !a#:o de 45141
e1Wf NUSSENkVEI37 (1 M1G Cu#%o de F<%i&a B/%i&a X g E+e)#o!a,ne)i%!oG S;o Pau+oG Ed,a#d
B+u&e#G 1l Edi:;o g 1RRI1
e1If MATOS7 B1 (1G SU!a Au+a %ob#e o E$ei)o Fo)oe+.)#i&o -a#a o En%ino M.dioT7 Rio de
Janei#o0 P#o9e)o de In%)#u!en)a:;o -a#a o En%ino de F<%i&a 8 In%)i)u)o de F<%i&a6UFRJ7 455O1
e1Mf MIRANDA7 A1 P1 FG (AMILTONG REIS7 J1 P1 O1 Mo)o#e% de Co!bu%);o In)e#na7
Uni>e#%idade do Po#)oG Fa&u+dade de En,ena#ia7 455R1 Disponvel em:
http://paginas.fe.up.pt/~projfeup/cd/relatorios/R508.pdf. Acesso em: 0 de julho de 0!.
e1Rf\Pi+i-- Lena#d P Bio,#a-2\1 Nobe+-#iAe1o#,7 Anai% e+e)#@ni&o%1 Di%-on<>e+ e!0
))-066QQQ1nobe+-#iAe1o#,6nobe+h-#iAe%6-2%i&%6+au#ea)e%61R5O6+ena#d1)!+1 A&e%%o e! 51 de
deAe!b#o de 45111
e45f (ALLIDAi7 D17 RESNICY7 R1 e UALYER7 J1 45541 Funda!en)o% de F<%i&a1 X
a
Ed17 Rio de
Janei#o1 Li>#o% T.&ni&o% e Cien)<$i&o%7 Vo+1X1