MGA TIPS ARON MALIKAYAN ANG MGA KOMPLIKASYON UG MGA LAWASNONG KAKULIAN TUNGOD SA DIABETES

A1C (blood sugar level sulod sa 2-3

Kontrol ang ABCs

Ka bulan) 6.5%

Blood pressure: < 130/80 mmHg Cholesterol: LDL < 2.5 mmol/L
Mukaon ug saktong sukod sa calories nga haum sa kadakuon sa lawas ug sa trabaho kada-adlaw. Likayan ang mga tam-is, taba ug parat nga pagkaon. Likayan ang softdrinks ug alak.

Balanseng pagkaon

Kontrol ang timbang

Kung ikaw sobra sa timbang, magpagamay aron makab-ot ang saktong timbang. Ug ikaw kulang sa timbang, magpabug-at hangtod makab-ot ang hustong timbang.

Ang kakulangan sa lawas o mga lawasnong kakulian dili gapasabot nga mao nay katapusan. Aduna pay mabuhat aron mapamapa-usbaw ang imong katakus ug ang kalidad sa imong kinabuhi.

DIABETES & DISABILITIES

Regular nga exercise

Mag-exercise 30 minutos kada adlaw lima ka beses sa usa ka semana.

Undang ug sigarilyo

Likayan ang panigarilyo o ang aso sa sigarilyo. Ang pagkadaut sa lawas tungod sa diabetes mamahimong kaduhaon, hinungdan sa pagkagahi sa mga ugat nga moresulta sa high blood pressure, sakit sa kasing-kasing ug stroke.

Ang Diabetes Q&A kabahin sa kampanyang impormasyon edukasyon sa Diabetes Project. Ang Diabetes Project nagatinguha nga pakusgan ang katakus sa katawhan sa Davao aron malikayan, makontrol ug madumala ang komplikasyon hilambigit sa diabetes. Ang implementasyon sa Diabetes Project ginapangulohan sa Handicap International (HI), inubanan sa Davao City Health Office (CHO), Davao Jubilee Foundation for the Rehabilitation of the Disabled, Inc. (DJFRD), Davao Medical Center (DMC), ug Davao Sugar Multipurpose Cooperative (DASUMULCORE).

MGA PAMAAGI ARON MALIKAYAN ANG KOMPLIKASYON UG ANG MGA LAWASNONG KAKULIAN TUNGOD SA DIABETES

Saktong inom sa tambal

Ang tawong dunay diabetes kinahanglang muinom ug tambal o magtusok ug insulin. Sundon ang mga giya o instructions sa pagtumar o pag-inject sa tambal.

Sa dugang impormasyon mahitungod sa Diabetes Project, palihug ug duol o tawag sa: Handicap InternationalPhilippines Program 8 Agno River, Rivera Village, Bajada, Davao City Telefax: (+63 82) 221-7857 Tel. No.: (+63 82) 221-7894 Email: diabetes@handicapinternational.ph

Kanunayong bisita sa doktor

Ang regular nga check-up makatabang aron mabantayan ang imong kondisyon. Sayo mailhan ug malikayan ang pag-grabe niini.

D I A B E T E S

Diabetes mellitus o ginatawag nga diabetes ang sakit nga mudangat sa pagtaas sa asukal sa dugo tungod sa mga sumusunod nga kahimtang: Ang pancreas o lapay dili mugaman ug insulin; Ang lawas dili mudawat sa insulin; o Ang duha.

DIABETES ug PAGKAPUTOL SA TIIL

Ang kasagarang pagkaputol magsugod sa samad sa tiil (foot sore).
Ang tawo nga adunay diabetes adunay peligro sa pagkadaut sa nerves (neuropathy) ug adunay problema sa pagdagan sa dugo didto sa mga tiil (ischemia). Ang duha muresulta sa pagkasamad o hinayng pag-ayo sa mga samad sa tiil. Ang tawo nga adunay pagdaut sa nerves mubati ug pagbinhod, o sakit sa mga paa, ug kasagaran dili makabati ug gamay nga pagkagaras, pagkasunog o pagkasamad. Kining mga garas, sunog o samad mamahimong maimpeksyon ug muresulta sa pagkaputol.

85% SA MGA PAGKAPUTOL

MAMAHIMONGMALIKAYAN!
Mga OOT ARE IPS nga makatabang sa paglikay sa pagkaputol:
1. 2. Kontrol ang blood sugar. Tan-awon ug susihon ang mga tiil kada adlaw para sa mga samad. Hugasan ang mga tiil sa saktong init nga tubig ug mild soap ug paugahon paghuman. Pahiran ug lotion. Putlon ang kuko pa-straight, sakto ug dili gamay. Likayan ang paggamit sa mga chemical para sa mga kubal. Likayan magkalot sa mga pinaakan. Likayan ma-expose sa sobraing init o bugnaw nga lugar o material. 9. Dili maglakaw nga walay tsinelas o sapatos. Mugamit ug cotton nga medias, ug rubber o leather nga sapatos. Mupalit ug bag-ong sapatos sa hapon. Ang tiil kasagarang mudako aning mga panahona. Tagduha ka oras lamang ang pagsuot sa bag-ong sapatos aron dili ka masamad. Susihon ang mga medias o sapatos basi adunay mga hait nga mga butang. Regular nga mubisita sa doctor o sa diabetes clinic.

10.

Ang insulin mao ang ginatawag nga hormone nga ginagaman sa pancreas. Kini mutabang aron magpabilin nga sakto ang level sa asukal sa dugo ug gikinahanglan kini aron makasulod ang asukar sa atong mga unod, taba ug atay aron magamit.

3.

11.

4. 5.

12.

6.

D I S A B I L I T Y

Ang disability mao ang limitasyon sa katakus sa usa ka tawo tungod sa pagkawala sa bisan unsang normal nga lihok o bahin sa lawas o mga organo. Ang diabetes mao ang usa sa kasagarang hinungdan sa disability sa tawong edad 45 anyos pataas. Ang mga kasagarang lawasnong disabilities tungod sa diabetes mao ang mga musunod: Amputations (pagkaputol sa bisang unsang parte sa lawas sama sa kamot, braso o paa); Pagkabuta; ug Stroke.

KADA 30 SEGUNDO, USA KA TIIL ANG MAWALA...

13.

7. 8.

14.

TUNGOD SA DIABETES.

DIABETES ug ang PAGKADAUT SA MATA

Kasagaran sa diabetes ang komplikasyon sa mata. Kon dili matambalan, hinayhinayng mawala ang panan-aw hangtud mabuta. Ang diabetic retinopathy o pagkadaut sa retina tungod sa diabetes kasagaran mahitabo sa 74% sa tawong adunay diabetes sa 10 ka tuig pataas. Kini tungod sa pagkadaut sa mga never cells sa mga mata.

DIABETES ug STROKE
Ang tawo nga adunay diabetes mas dako ang peligro nga magka-heart attack ug stroke kaysa mga walay diabetes. Kini nga sakit maoy isa sa mga hinungdan sa pagkamatay tungod sa diabetes. Ang tawo nga makalingkawas kasagarang mamahimong paralyzed, magkahinay ang kusog sa unod, maglisod pag-istorya, magkadeperensya sa pandungog ug madaut ang utok. Gawas sa pagkontrol sa blood sugar, ang ubang peligro sama sa high blood ug taas nga kolesterol kinahanglan usab nga i-control.

SIGURADUHONG MAGPASUSI SA MATA KADA TUIG SA SAKTONG ESPESYALISTA!