U B U

A l f r e d JARRY Asaf YLTEPE

..,11.!.

Sanat Dizisi

Alfrcd Asaf

JAKItY

YLTEPE

Y A Y I N L A R I

ZLEM Y A Y I N EV P.K. C9 Galata - stanbul

ALFRED

JARRY

Her sonat kolunda oldua gibi, tiyatroda da, geliim izgisi stnde ortaya konan kaynak deerleri bilmek zorundaym, aamalara salam gii~.lv. bakabilmek i'in.Rinbaud'yu bilimden Ayollina'-re'i yarglamak bizi yanllara gtrmez mit loncsco'y anlamak iin, tiyatronun loneseo'yu besleyen gr 5

kaynaklarna gitmeliyiz. Belki de daha gerilere, Yunan'a dein. Byle yapmadk m*, salt beeniden yryerek varacamz sonular, bizi kmaz sokaklarda brakverir. Bat'da tiyatroyu ura edinen kii bir yana, batl tiyatro seyircisinin, ada tiyatro deyince usuna ilk gelen ad "Uhu Roi" dr, diyebiliriz. Gnne derinlemesine bakabildi, iinde bulunduu. Fransz toplumunun, zellikte burjuvazisinin alayc talamasn veren A. Jarry, tiyatroyu bir yerden alp, ok deiik bir yere gtrm. Her yeni gibi o da ar yarglara uram. "Ubu Roi" XIX. yzyl sonu Paris tiyatro evrelerini uzun - uzadya konuturmu. Jarry'yi bu oyunundan tr yerin dibine batranlar km ama, bunlarn yannda gklere karanlar da az olmam. rnein, Albert Thibadct, 1S28 Hazirannda "NouveUe Revue Franaisc" de yazd bir yazda yle diyor: "Raclilde'in "Sama eytanlar Okulu" diye adlandrd aknm kurucusu Jarry deildir yalnz. Onlar en azndan iidirler. Zamana vurunca Jcrry sonuncu geliyor. nce Lautreamont sonra Rimbaud', sonra da Jarry. lk ikisi kuyruklu- yldz gibi szlp gitmilerdi. Jarry'yc gelince, balbagtna bir edebiyat adamyd o; ok yanlyd, tkenir gibi deildi. Alkol ldrmeseydi, nl bir usta olurdu bugn. Claudcl Valery - Gide lsnn tuttuu alanda Jurry'yc dein gelen sol bir ke vard, onu bo brakt Jarry; bu boluu Apollinairc de dolduramad. . . . Ubu'y yazmaktan da te bir i yapt; Ubu oldu. Ubu iin kurban etti kendini. Bu kez aktr Shakcspcarc yazar Shakcspcarc'i yedi. Raslatklar yolda, ay , Homais'nin, Prudlommc'un, Bonhomet'nin glgelerini; onlar aan bir yarat iinde birbirine kartryor. Bu yarat doruca Tanr'mn kuklalarna kadar uzanyor. Ubu'niin kendisidir bu yarat." G

Aada A l f r c d J a r r y ' n l n t i y a t r o sorunlar zerine b i r yazsndan kiiliini ve grlerini belirten paralar bulunmaktadr:

TYATRO

SORUNLARI

Tiyatronun temci .sorunlar nelerdir? imdiye dein, her leyin yaln.-: kiilik evresinde donup durduu oyunlardaki birlik kuralnn, ya da eylem birliinin varolup olmamasn sz konusu etmei gereksiz buluyorum artk. Halkn utan duygularna sayg duymak gerektii ileri srlrse, Aristophane nyargy yanl karmaya geliir: Shakespcare'den Ophclia' D i baz szleriyle, kralienin Franszca ders ald o nl ve ok kez kesilen sahneyi yeniden okumak da ayn sonucu belgitler. Ama hi deilse MM. Augier, Duma }ils, Labichc v.b. gibilerini rnek olarak ele almamak gerekiyor. Bu yazarlar derin bir skntyla okuduk nk. Bu yaptlarn gen kuan zerinde de bir an brakmadklar bize geree yakn gibi grnyor. Belirli bir kiilii kitap zerinde ncclcmcktcnse, grnmn sahneye salvermenin daha kolay olduunu, dnerek, dramatik kuruluta bir yapt vermek iin bir zorunluluk olduunu hi sanmyorum. "Kral b" dekorlarn yerini daha clconomik olan yazlarn almasndan ve belirli bir szcn srekli olarak kullanlmasndan tr Shakcspeare, ya da Rabclais'uin kaba bir taklidi olmakla suland. Oysa bugn artk kesin olarak kantlanmtr ki, Shakespcare'in dramlarm, anda greceli olarak en iyiye varm bir sahnede ve yeterli dekorlarla oynamlardr. Alfrcd JARRY

Yazan: Alfred J A R R Y TUrkesi vo Yneten: Asaf Y L T E P E Dekor: Ergn K K N A R - t h i n i , im T U F A N Kostm: Mehmet GLER YZ - GUncr P E V M A N Seluk T O L L U Mzik: Mauriee J A R R E - A l i l ' E. GZELBEYOLU Ik: Asaf t Y L T E P E - Yaln ERDENZ

R O L

D A Ci I

T I M I

b Baba b Ana Yzba Kipislik Pile Coticc Ciron Haberci K r a l Vcncoslas Ktek Vitepsk K o n t u Posen Grandk Couiande Dk Thorn Valisi Podolya Prensi B i r i n c i Hkim

E r g i m Kknar A n i alazar Tuncer Ncomiol Baar Sabuncu Mehmet Gleryz Tuea Ynder Ege E r n a r t Remzi nan Erol Tezeren Tolga Akn er Erol Tezeren Mehmet Gleryz Erol Tezeren Remzi nan Ege E r n a r t

kinci Hkim nc H a k i m B i r i n c i Tccar kinci Tccar nc Tccar B i r Kyl Kyl Stanislas Lecnizki . ar Aleksi Birinci Polonya A s k e r i . kinci Polonya Askeri . . General Lascy Rensky Ay B i r i n c i zgr Adam . . kinci zgr Adam . . . . nc zgr Adam . . Onba Tathsidik Katip Bakan Savc Savunma Avukat . . . . L o r d Catoplcpas Jack Birinci Gardiyan kinci Gardiyan Yal Forsa Fas Sultan Vezir Eleulherc Pissembock Polis At

. . .

. . .

Tolga Akner Mehmet Gleryz Tolga. Akner Ege E r n a r t Mehmet Gleryz A t t i l a Tokatl Tun cer Necmiolu Baar Sabuncu E r o l Tezeren Ege E r n a r t Remzi nan. Ege E r n a r t Ege Ernarl Tnce Ynder Mehmet Gleryz Baar Sabuncu Tolga Akner A t t i l a Tokatl Remzi nan Tncer Necmiolu Ege Ernard Aaaf lylltepe Ege E r n a r t Ege E r n a r t Tuncer Necmiolu Remzi nan. Tuncer Necmiolu Mehmet Gleryz Serpil Gence Mehmet Gleryz Tuncer Necmiolu Mehmet Gleryz Tuncer Necmiolu

"B"

1962 E k i m aynda A R E N A TYATROSUNDA y u k a r d a k i r o l datmyla oynanmtr.

B R I N C

B L M

Sahne :

B B A B A , B A N A B B A B A Boooook...

B A N A A m m a yaptn b Baba. Sen koca b i r serserisin. B B A B A b ana seni boann sonra. B A N A Aslnda beni deil, b i r bakasn boman gerekir senin. B B A B A Benim 13 kandilli karm, hi b i r ey anlamadm. B A N A Nasl anlamazsn b Baba. Syle bana halinden memnun musun ? B B A B A Tabii, ya, benim ls kandilli, bok karm; memnunum. imdi hi olmazsa k r a l Venceslas'n en gvendii svari yzbasym. Polonyann Krmz K a r t a l madalyasna sahibim; Eskiden de Aragon k r a lydm. Bundan iyisi can sal. B A N A Nasl, A r a g o n kralndan sonra, elli tane l a la

B B VllV

B B

UBU tur B

B HB

B B

hana kesicisini idare etmektense, testi kafanzn stnde Polonya tacn tamak daha i y i olmaz m ? B A B A b Ana, sylediklerinden hi b i r ey anlamyorum. A N A Ne kadar aptalsn. B A B A ls kandilli. K r a l Venceslas gzelce yayor. Hem ldn kabul elsek bile, arkasnda b i r t a b u r ocuk brakacak, deil n? ANA Btn aileyi katledip yerine gemene k i m engel olabilir? B A B A b ana. yine beni kalaylamaa baladn. Byle devam edene ben de kafana b i r tencere geireceim senin. A N A A h , zavall mutsuz adam, benim kafama tencere geirsen senin yrtk donlarn k i m diker?.. baba Ne yani, benim kn herkesinkine benzemez mi, sanki ? A N A Ben senin yerinde olsam o k b i r taht stne yerletirirdim. Bylelikle devaml olarak zenginleir, her zaman kuzu sarmas y i y i p arabalarda gezerdim. B A B A K r a l olsaydm, o azl spanyollarn terbiyesizce Aragond. benden aldklar gibi b i r ta yaptrrdm. A N A B i r de emsiyeyle, topuklarna kadar uzanan kocaman b i r manto yaptrabilirdir.... B A B A A h , nerdeyse eytana uyacam. Bok soyu bok. Onu yle b i r orman kenarnda yakalarsam, kt b i r eyrek saat geirteceim. A N A b baba, ite imdi gerek bir adam olmaya baladn. B A B A Y o k be, benim gibi b i r svari yzbasnn Polonya kraln ldrmeyi dnmesi intihar etmek olur.

12

B A N A Bok herif. (Hr/.l) Hep byle san gibi smsk m kalacaksn? B B A B A Allahn belas, ls kandilli. Yaramaz ve yal b i r kedi gibi zengin olmaktansa, zayf ama i y i niyetli b i r san gibi smsk olmak daha iyidir. B A N A Y a ta? Ya emsiye? Ya upuzun nlk? B B A B A Hla konuuyor musun, peki ne olacak y a n i b ana ? (Kapy arparak kar gider.) B A N A (Yanlz) Koca bok b i r trl yumuamyor. Ben onu biraz olsun sarstm. Bu gidile A l l a h da yardm ederse sekiz gnde Polonya kraliesi olurum. A... ite Yzba K i p i s l i k ve taraftarlar geliyor. V A T A N I S A T A N L A R MARI Biz vatan salarz Korkusuzca Hi b i r ey olmam gibi Yrrz ellerimiz cebimizde Kafamzda kzsa nemi yok Yok zarar gzm/, dnse Dnyada her ey elencelidir. Sahne : 2

B B A B A . B A N A , YZBAI KPSLK, GKON, P L E COTCE B A N A Gnaydn baylar, sizi sabrszlkla bekliyoruz. Oturunuz. K P S L K Gnaydn bayan. b baba nerede? B B A B A ls kandilli beni grmediniz m i ? Oysa epeyce imanm... .

K P S L K Gnaydn b Baba. Adamlarm otursun... ( T a r a f t a r l a r oturur.) B B A B A Of, neredeyse koltuumu patlatyordum. K P S L K Ee, syleyin bakalm b A n a , bize neler yedireceksiniz? B A N A te yemek listesi... B B A B A A... Bu beni ok ilgilendirir... B A N A Polonya orbas, kz pirzolas, dana, pili, kpek ezmesi, hindi k, Rus kremas... B B A B A E., bu kadar yeter sanrm. Peki daha baka b i r ey de v a r m ? B A N A (Devam eder) Bomba, salata, yemi, orba, yer elmas, boklu karn bahar. B B A B A Sen beni Hindistan mparatoru mu sandn, bu kadar para harcyorsun ? B A N A Dinlemeyin siz onu, aptaldr... i r E P S l Heh, heh, heh, heh.. B B A B A - Sonra seni baldrndan dilerim. B A N A Daha iyisi yemek ye t)bii Baba. te orbas...

Polonya

B B A B A B u orba berbat... K P S L K Gerekten de i y i deil. B A N A Siz dayak istiyorsunuz, galiba? B B A B A ( B i r ey hatrlyarak) Aklma b i r ey geldi. Birazdan dnerim. (kar.) K P S L K Dana ok gzel, ben b i t i r d i m . Nefis, nefis, y a asn b ana... H E R K E S Yaasn b Ana... B B A B A (Geri gelir.) Birazdan da yaasn b Baba diye baracaksnz. (b Baha elindeki b i r ayakyolu . sprgesiyle yemek yiyenlerin iine dalar.) B A N A Sefil ne yapyorsun ? B B A B A B i r a z tadna bakn. (Tadna mkanlar zelir14

lcncrck yere der.) Herkes kapya. Yzba K i p i s l i k sizinle konuacaklarm var.

Sahne : 3

B B A B A , B A N A , YZBAI K t P t S L K B B A B A Syleyin bakaym, sayn Yzbam, yemei beendiniz m i ? K P S L t K Bok hari, ok gzeldi baym. B B A B A Bok da o kadar fena deildi yani... B A N A Herkesin zevki deiiktir. B B A B A Yzba Kipislik sizi L i t v a n y a Dk yapmaa k a r a r verdim. K P S L t K Nasl olur, b Baba. Ben sizi ok f a k i r sanyordum. B B A B A B i r ka gne kadar Polonya benim h a k i m i yetim altna girecektir. K P S L t K Venccslas' ldrecek misiniz yoksa? B B A B A Hi do aptal deil, nasl da anlad.. K P S L t K Eer mesele Venccslas' ldrmekse ben de varm. O benim en azl dmanmdr. Adamlarm da benimle b i r l i k t e sayabilirsiniz. B B A B A (Kucaklamak iin zerine, yrr) Sizi ok sevdim Kipislik. K l P l S L K Kokuyorsunuz, b Baba. Hi. ykanmaz msnz yoksa? B B A B A Binde b i r . B A N A Hi b i r zaman. B B A B A Sonra senin ayaklarn krarn. B A N A Koca bok. B B A B A Tamam K i p i s l i k , sizinle iimizi h a l l e t t i k , ls kandilli b Anann stne yemin ederim k i S i zi L i t v a n y a Dk yapacam.
15

B A N A Ama... B B A B A Sus bakaym, benim tatl y a v r u m . (karlar.) Sahne : 4

B B A B A , B A N A , B R HABERC B B A B A Ne istiyorsunuz baym? Beni yorduunuzun farknda msnz? Defolun gidin buradan. HABERC Baym, K r a l tarafndan arlyorsunuzf (kar.) B B A B A A h , bok, itolu i t . ls kandilli. Yakalandm, kafam kesecekler. Eyvah... Eyvah... B A N A N e korkak adam... Ne yapmal acaba? B B A B A Aklma b i r ey geldi. Beni yakalarlarsa, b Anayla Kipislik'i ele veririm. B A N A Ah... Koca bok... Bunu yaparsan... B B A B A imdi saraya gideyim. (kar.) B A N A (Arkasndan koarak) b Baba, b Baba geri gelirsen sana kuzu sarmas veririm. (O (la kar.) B B A B A (Kulisten.) Sen boklu b i r ikembesin... Sahne : 5 ( K r a l Saray) K R A L V E N C E S L A S , S U B A Y L A R , YZBAI K R L K K R A L I N OCUKLARI, KTEK, D A H A S O N R A B B A B A B B A B A (Girer.) Hayr ben yapmadm. Kipislik yapt... 16 b Anayla,

K R A L N e y i n var. b Baba.. K P S L t K ok iti do... K R A L Benim gibi, bu sabah ben de fazla kardm. B B A B A Evet, ben sarhoum. O gzelim Fransz arabndan ok fazla itim. K R A L b Baba, bana svari yzbas olarak yaptn hizmetlere karlk seni mkfatlandrmak istiyorum. Seni Sandcmir K o n t u yaptm. B B A B A O... Bay Venccslas, size nasl teekkr edeceimi bilemiyorum. K R A L Bana teekkr etme b Baba. Yanlz yarn sabahki geit resmine katl yeter. B t B A B A i y i l i k yapma duygunuzun hayranym. (kar.) Evet, ama, Sayn K r a l Venccslas sizi ayn duygular iinde katledeceim. ( K r a l kar, t a r a f t a r l a r gelir.) aline : 6 (b Bahann cvl) CRON, PLE, COTICE, B B A B A , A N A , T A R A F T A R L A R ASKERLER, YZBAI KPSLtK B B A B A Evet, sevgili dostlarm, vatana ihanet plnlarn hazrlamak zaman geldi. Herkes f i k r i n i syleyebilir, i z i n verirseniz nce ben balyorum. K P S L K Konuunuz, b Baba. B B A B A Dostlarm, benim grme katlrsanz, K r a l kahvaltsna arsenik koyarak zehirlemek gerekiyor. Zkkmlanmak isteyince geberip gider. Bylece dc ben k r a l olurum. H E R K E S Alaklk bu ... B B A B A Ne o, hounuza gitmedi m i yoksa? yleyse K i p i s l i k f i k r i n i sylesin. 17 F.: 2

K P S L K Bence klla kafasn gvdesinden ayrmal. H E R K E S Evet, bylesi daha asil ve cesaretli... B B A B A Peki, y a size tekme atarsa. Hatrladma gre merasimlerde demirden b i r ayakkab giyiyor. Onlar da ok actr. Eer bilseydim, koup sizi ele v e r i r ve bu pis iten kendimi kurtarrdm. H a t t a bunu y a parsam k r a l bana bahi bile verir. B A N A Alak, sefil dzenbaz herif. H E R K E S b Babay lanetleyiniz. HEPS L i n e t . . . K P S L K E n iyisi hepimiz patrt edip btn, gcmzle bararak zerine atlayalm. Bylelikle onun adamlarn da ardmzdan srkleyebiliriz. B B A B A Ben onun ayaklarna basar, bok derim ve siz bu parola zerine hcuma geersiniz. B A N A Evet ama, lr lmez elindeki asayla, bandaki tac almay unutma. K P S L K Ben de adamlarmla b i r l i k t e K r a l ailesini t a kibe koyulurum. B B A B A Gzel, b i r de zellikle gen Ktek'i yakalaman gerektiini sana tlerim. (karlar.) B B A B A (Arkalarndan koar ve onlar geri getirir.) Baylar, zorunlu b i r merasimi unuttuk. Kahramanca deceimize yemin etmemiz gerekiyor. K P S L K Peki, ama nasl. Papaz olmadan olmaz. .B B A B A b A n a o ii grr. H E R K E S N e yapalm, olsun. B B A B A Kral iyice ldreceinize yemin ediyor m u sunuz? H E R K E S Ediyoruz. Yaasn b Baba. s

Sahne :

7 (Geit resmi alan)

P O L O N Y A O R D U S U , K R A L , K E P E K , P E T E K , B B A B A , YZBAI K t P t S L t K LE T A R A F T A R L A R I , G t R O N , P L E , COTCE K R A L Soylu b. Adamlarnzla b i r l i k t e yanma gelin. Orduyu gzden geirelim. B B A B A (Adamlarna.) D i k k a t l i olalm beyler. ( K r a la.) Geliyoruz beyim geliyoruz. (Ub'nn adamlar kral'n evresini sarar.) K R A L - te Danzig'li Svari Muhafz Alay. Ne kadar gzel deil m i ? B B A B A Yapmayn. Bana kalrsa sefil b i r grn var. una bakn (Asker'c) Ne zamandan beri suratn ykamadn, salak herif... K R A L Fakat, bu asker gayet temiz. Neyiniz v a r sizin b Baba? B B A B A imdi grrsnz... (Kral'n ayana hasar.) K R A L Sefil. B B A B A BOOOOK. Hcum, bu tarafa gelin. K P S L K Ate!... (Herkes Kral'n stne hcum eder. Bu arada b i r de patlama duyulur.) K R A L Ah... mdat... Allahm ldm. K E P E K (Petek'e) Ne oluyor, svalm buradan... B B A B A Tac elde ettim. imdi geri kalanlar ele geirelim. KPSLS Kahrolsun alaklar. (Kraln oullar kaar. Herkes onlarn ardndan koar.)
19

Sahne :

8 ( K r a l Saray)

BABA,

B ANA,

YZBA

KPSLK,

TARAFTARLAR B B A B A Hayr, stemiyorum bu keleler iin canma m okuyacaksnz benim. K P S L K Yapmayn, b Baba, grmyor musunuz, halk bu m u t l u olaydan ksmetini istiyor. B A N A E t ve altn datmazsan i k i saate kalmaz a l aa edilirsin. B B A B A E t olur ama, altn olmaz. Derhal i k i tane yal at kesilsin, bu salaklara yeter de a r t a r bile., B A N A Salak sensin, hayatmda byle b i r hayvan grmedim. B .BABA Sana son defa sylyorum. Zengin olmak ist i y o r u m . Kimseye b i r kun bile vermeyeceim. B A N A nsann elinde Polonya'nn btn hazineleri o l duktan sonra... K P S L K Doru; kilisenin iinde byk b i r hazine sakl. Derhal onu bltrelim. N B A B A Doru m u bu? B A N A Doru ya.. B B A B A O halde emrediyorum: Halk davet edin. milyonu b i r araya g e t i r i n . Sonra da yz elli tane kzle, koyunu kzartn. B i r bu kadar da bana ayrlsn. Sahne : 9

( K r a l sarayn halk doldurmutur.) B B A B A , B A N A , GKON, P L E , COTCE, KPSLK H A L K te k r a l , yaasn k r a l . Heyyy...

20

B B A B A (evresine, altnlar serperek.) te bunlar sizin iin. Size para vermek benim pek hojunna g i t miyor ama, ne yapalm k i b A n a byle 'istiyor. A m a hi olmazsa bana vergilerinizi zamannda deyeceinize dair sz vermelisiniz. HERKES Tabii, tabii. Yaklan rkadalar. Yaasn Baba. KPSLK Hkmdarlarn en soylusu. Sahne : 10 b

B B A B A imdi de beni ok i y i dinleyip hi grlt e t mediiniz iin size b i r ark syleyeceiz. P A T L A K BEYNN ARKISI B B A B A Ben ok zaman nce b i r kk marangozdum, Champ Mars soka kilisesi yannda, Karm da terziydi hi b i r eyimiz eksik deildi... Ve ok m u t l u yaarddt i k i m i z B A N A Pazar gnleri gkte bulutlar olmazsa, (zel elbiselerimi giyip de Eehad sokanda patlayan beyinleri grp do Ne elenceli v a k i t geirirdik. Bakn, bakn makine dner, Bakn, bakn beyinler patlar, Bakn, bakn beyler t i t r e r ; H u r r a . Klara tekme, yaasn b Baba... 21

Bl KLKTE

IIKPS1

B A N A

Bizim kkler, azlar reel lohl, Renkli kt bayraklar sallarlard, Hep b i r l i k t e b i r arabann tepesine otururduk Sonra b i r l i k t e neeyle Kehaude sokana gidilirdi. Parmaklklarn stne doru koardk) B i r i n c i sray kapmak iin herkese b i r yumruk; Ben hep koca b i r tan stne kardm. Kunduralarn kana bulunp kirlenmesin diye. Bakn, bakn makine dner, Bakn, bakn peyllor patlar, Bakn, bakn beyler t i t r e r . Klara tekme, yaasn t'h Baba.

BRLKTE

HEPS

B B A B A Birden parmakln stnden utum, Kzgn kalabalk beni itiyordu. Ve en bata komaa haladm, Gidenin gelmedii kara deU_e ulatk, te pazarlar gezmek dediin budur, EehaudC sokanda kafalarn koptuunu grmek, Salna salna y a da yalpa vurarak, Canl gidilen bitik dnlen... Bakn, bakn makine dner, Bakn, bakn beyin patlar. Bakn, bakn beyler t i t r e r . HEPS
22

Klara tekme, yaasn t)b Baha,

Sahne :

11

B B A B A , B A N A , SONRA ASLER, H A K M L E R BAKA N S A N L A R B B A B A Hrt... ls k a n d i l l i . te bu memleketin kralym. Bana asil sopam, asil bam, asil klcm getirin, sonra da asilleri getirin. (Asilleri iterek ieri sokarlar.) B A N A Merhamet, kendine hkim ol b Baba.. B B A B A Sizlere imparatorluu zenginletirmek iin btn asilleri katlederek malarna el koyacam b i l dirmekle eref duyarm. A S L L E R Korkun. Askerler, vatandalar, b i z i kurtarn. B B A B A B i r i n c i asili buraya getirin ve bana da asil sopam verin. dama mahkm olanlar kubura atacam. Orada da onlar katledecekler. (Birinci Asil'c) Kimsin sen salak? I . A S L Vitepsk Kontu. B B A B A Gelirin ne kadar? I . A S L " milyon rizdal. B B A B A Mahkm oldun. (Sopayla iter.) B A N A Alaka b i r vahet. B B A B A kinci asil, sen kimsin? Cevap versene sal a k herif ? ASL Posen Grandk. B B A B A H a r i k a , h a r i k a . Daha fazlasn isteyen de yok. Kubura. (Sopayla iter.) nc asil, sen kimsin? A p t a l b i r suratn var. ASL Courlande, Riga, Revel ve M i t a u Dk. B B A B A ok gzel ok gzel, daha baka? A S L Baka yok. B B A B A yleyse kubura. Drdnc asil, adn ne senin? 23

A S L Padolie Prensi. B B A B A Gelirin ne kadar? A S L flas e t t i m . B B A B A Byle kt b i r sz iin hemen k u b u r a . (Hzla ter) Beinci asil, sen kimsin? Senin suratn beendim. A S L T h o r n ve Polock Valisi. B B A B A Bunlar nemli deil. Daha baka b i r ey yok mu? ASLL Bana yetiyordu. B B A B A Eee, hi yoktan iyidir. Kubura dostum. Ne yle dvnp duruyorsun b A n a ? B A N A ok vahisin b Baba. B B A B A Ne yaparsn, zengini eiyorum, imdi mallarma ait listemi hazrlayaym. Okuyun benim mallarma a i t listemi.. D E F T E R D A R Sandomir kontluu. B B A B A nce prensliklerden bala, aptal kaz. D E F T E R D A R Podolic Prenslii. Posen Grandkl. Courlandc Dkl, Sandomir Kontluu, Vitcpsk Kontluu, T h o r n ve Polock Vilayeti... B B A B A Eeee, sonra? D E F T E R D A R Hepsi bu kadar, B B A B A Hepsi bu kadar m ? O halde hakimlere geelim, artk kanunlar ben yapacam. B A Z I L A R I Grrz. B B A B A nce adalet reformu yapacam, sonra da maliye reformu... B A Z I H A K M L E R Btn deiikliklere kar koyacaz. B B A B A Bundan byle hakimlerin maa denmeyecek. H A K M L E R Peki, neyle geineceiz. B i z f a k i r insanlanz. B B A B A Verdiiniz cezalarla, idama mahkm olanlarn paralar size kalr.
21

B R H K M Korkun. K N C S Rezalet. NCS Skandal. DRDNCS B u artlar altnda kimseyi yarglayanlayz. Kepazelik. B B A B A Btn hkimler kubura. (Hkimler bounu kar koymaa alrlar.) B A N A Ne yapyorsun, b Baba. imdi Adaleti k i m datacak ? B B A B A Ben. Greceksin o zaman iler nasl gzel yryecek. B A N A Evet, t a m temiz i olur. B B A B A yleyse kes sesini cadaloz. Beyler, imdi de maliye reformuna geldik. TCCARLAR Hi b i r deiiklie lzum yok. B B A B A Nasl yok, ben her eyi deitirmei dnyorum, nce btn vergilerin yarsn kendime aynyorum. TCCARLAR Bize ne. B B A B A Beyler, emlk bana yzde on vergi alnacak. Sonra Ticaret ve endstriden, nc olarak da evlenmelerden, son olarak da bekrlarla, llerden on beer frank. BRNC TCCAR A m a bu ok aptalca, b Baba.. KNC TCCAR Samalk bu. NC TCCAR Nc ba belli, ne k... B B A B A Benimle dalga m geiyorsunuz. Derhal b i r tencere g e t i r i n heriflerin kanndan b i r tccar salas yapaym. B A N A B u kadar fazla, b Baba, Neredeyse herkesi katledeceksin. B B A B A Hepiniz k u b u r a . B u nemli ve gerekli adamlardan geriye nekadar kaldysa hepsini g e t i r i n . Sen Elysee saraynn kapcsna benzeyen herif, kubura.
25

Sen Polis Mdr, btn hametinle kubura. Sen ngUiz Hariciye V e k i l i k u b u r a . Kskanmasn diye imdi de bana b i r Fransz Hariciye V e k i l i getirin? Son y a hudi dman kubura... Son, sansrc... Sen tefeci k u bura... Bak, bak yolunu arm b i r arkc, seni de amma dinledik bu gne kadar, kubura Vay, vay b u ark sylemez ama gazetelere makale yazar. Yazdklar da hep birbirinin ayn, kubura.. Hadi, herkesi g e t i r i n kubura... Kubura.. abuk olun. Kubura. K u b u r a Boooook.. B A N A Ne adalet kald, ne maliye kald, ne de... B B A B A K o r k m a benim kk y a v r u m , kyden kye dolap vergilerimi kendim toplayacam. Sahne : 12

(Varova yaknlarnda b i r ky evi. terde kyller oturur.) B R K Y L Byk b i r haber getirdim. K r a l lm. Dkler de.. Gen Ktek annnesiyle b i r l i k t e daa kaarak saklanm. Taht b Baba ele geirmi. S T A N S L A S Ben daha baka eyler biliyorum.. Karakovide . yz asil, ve beyz hkimin cesedlcrini grdm. Sylendiine gre vergiler i k i misline karlacak ve b Baba bizzat gelerek vergi toplayacakm. H E R K E S Byk A l l a h , peki biz ne olacaz? b Baba aalk b i r domuzdur. Sylendiine gre ailesi de korkunmu. (Bakn, duydunuz m u ? Bana kap alnd gibi geldi.) BR SES (Dardan.) Canna yandmn boklar, Saint Jcan'n, Saint Pierre'in, Saint Nicolas'nn adna an kapy. Vergi toplamaa geldim. (Kup krlr, b adamlaryla b i r l i k t e ieri girer.) 2fi

B B A B A E n yalnz k i m ? ( B i r kyl ilerler.) Adn ne senin ? KYL Stanislaz Lcnkzizki. B B A B A imdi dinle beni, canna yandmn adam. Eer dinlemezsen bunlar kulaklarn keser. Syle, dinleyecek misin? D i n l i y o r musun? STANSLAZ A m a Ekselansnz daha b i r ey sylemediler. B B A B A Nasl, b i r saatten beri konuuyorum. B u r a ya palavra m atmaya geldiimi sanyorsun? STANSLAS Byle b i r dnce benden uzaktr. B B A B A Sana sylemek istediim udur k i : imdi gel i r i n i ve mahsulnn miktarn dosdoru bildirmezsen seni katlederim. STANSLAS Sir, biz resmi kte yz elli i k i ake zerinden katlyoruz. Bunu da dedik. Saint Mathicu'den alt hafta nce... B B A B A - - Olabilir. A m a ben hkmeti deitirdim. KYLLER B a y b, merhamet, bize acyn. Biz zavall vatandalarz. t( B A B A Bana ne bundan. Siz paralar verin. KYLLER Veremeyiz, daha nce dedik. B B A B A deyin yoksa kafanz koparp cebime koyarm. Canna yandmn herifleri bu memleketin k r a lym sanrm. HERKES yle m i ? Arkadalar silha sarln. Yaasn Ktek, Polonya L i t v a n y a kral. B B A B A Vergi memurlar ileri. Grevinizi yerine getirin. (Byk bir kavga kar. Bu arada Stanislas'n kal grlr. b Baha ile b A n a yere dklen paralar toplarlar.) 27

Sahne : 13 (Moskova Saray) AK A L E K S , K P S L t K A L E K S Sen misin alak maceraperest yeenim kral Vencealas'n katledilmesinde su orta olmusun. K P S L K Sir, beni affedin. stemiyerek UbU Babaya alet oldum. A L E K S Rezil, yalanc. Syle ne istiyorsun? K P S L K - - b Baba beni ihanetten dolay hapse att. Kurtulmaa muvaffak olup. be gn, be gece steplerde at stnde alicenap efendimize yz srmek iin yol aldm. A L E K S Hizmetime girebilmek iin bana ne t e k l i f ediyorsun ? K P S L K Macerac klcmla, Thorn ehrinin plnm; A L E K S Klc kabul ediyorum. Ama, Saint Gcorge adna bu pln yakn, Zaferimi b i r ihanet stne k u r mak istemem. K P S L K Venceslas'n oullarndan biri. gen Ktek hayatta. Onu tekrar tahta geirmek iin elimden geleni yapacam. A L E K S Ordudaki rtben ne idi? K P S L K b Babann ordusunda beinci svari blnde yzbaydm. A L E K S ok i y i . yleyse ben de seni Onuncu Kazak Blnde Astsubay yaptm. Bana da ihanet edersen kendini yok b i l . Eer iyi savarsan mkfat alrsn. K P S L K Cesaretime gvenebilirsiniz Sir. A L E K S Tamam. Huzurumdan yok ol. (Kipislik kar). T6

Sahne : 14 (bu'nn lplanl .sulunu.) B B A B A , B A N A , T C A R E T M A V R L E R B B A B A Baylar, o t u r u m almtr. yice dinleyin ve uslu durmaa gayret edin. nce ticaretten, sonra ela gzel havalar ve yamur yadrmak iin hayal etmi olduum kk b i r sistemden sz edeceiz.. BR MAVR Mkemmel, bay b. I'B A N A N'e aptal adam. B B A B A Benim boklu karm, kendinize gelin, bu samalklarnz daha fazla ekecek deilim. Diyordum k i , baylar, ticaret ileri fena deil. H e r sabah ok sayda ty dklm kpek sokaklara yaylyor. Her yerde b i r sr kl olmu ev enkaz. E n nemlisi insanlar ticari ilerimizin mkemmelliinden tr srtlarna yklenen arln altnda i k i bklm olmaktadrlar. lli: MAVR Ya, yeni vergiler nasl, Bay b; r i H ! A N A Evlenmeler zerinden alnan vergiler imdiye kadar otuz para getirdi. b Baba her yerde insanlar evlensinler diye sktryor. I'lli B A B A - Canna yandmn iktisat kars, herkes bilir k i , benim konumak iin b i r .kulan, sylediklerimi iitmek iin de b i r az vardr. (Glmeler) Yine beni artyorsunuz, benim aptallmn sebebi sizsiniz. A h boynuzlu b. (.Bir haberci g i r e r ) . Tamam, iyi. ne v a r yine? Defol buradan domuz. Yoksa kafan ve bacaklarn kopartp kebab yaparm. B A N A --- A, ite kat. A m a b i r m e k t u p getirmi. I It B A B A O k u onu. Bana kalrsa y a aklm kaybediyo29

m m , y a da okuma bilmiyorum. abuk ol, kocakar, mektup Kipislik'den olmal. B A N A ok doru. D i y o r k i , ar onu ok i y i kabul etmi, gen Ktek'i tahta karmak iin senin lkeler i n i igal edeceini sylyor, sonra da seni ldrecckmi. B B A B A A y . A y k o r k t u m . A y lm aklma geliyor. A h , ne kadar zavall adammm. Byk Aahm ne yapmal. Bu hnzr .adam beni ldrecek.. Saint A n toine ve btn azizler beni koruyun, korursanz size m u m l a r dikerim, k r e d i aarm. (Alamaya balar: bu arada hkrklar da duyulur.) B A N A Yapacak tek b i r ey var, b Baba. B B A B A Nedir o, sevgilim? B A N A Sava. H E R K E S Yaasn. te soylu b i r dnce. B B A B A Doru, ama yine mi dayak yiyeceim? BRNC MAVR Koalm, koalm ordumuzu k u r a lm. K N C MAVR Erzak toplayalm. NC MAVR Kalelerle, topuyu hazrlayalm. DRDNC MAVR Askerler iin para alalm. B B A B A O, hi de yle deil; Gebertirim sonra seni, herifiolu. Hi kimseye para vermek niyetinde deilim. imdiye kadar savamam iin bana para veril i r d i . imdi ise benim hesabma olacakm. Kabul etmiyorum. B u kadar kudurduysanz sava yaplsn ama bir kuru harcanmadan. H E R K E S Yaasn sava... Sahne : 13

(Sada b i r deirmen, solda k a yalar, dipde ileni/, grlr.)

P O L O N Y A ORDUSU LERLER, B A I N D A LASCY BULUNMAKTADIR YRY A R K I S I Ceketimde var i k i , d o r t dme, Be dme Alt yedi, seki/, dme, Dukr/., on, on b i r on i k i dme, On <; dme. Ceketimde v a r on drt obe dme, On alt dme, On seki/, y i r m i dme, Y i r m i dme, Y i r m i b i r dme, Otuz dme. Ceketimde var, otuz, krk dme. Krk dme Krk be dme Be dme, Yetmi dme, Yetmi dme. Ceketimde var elli lin dme. B i n dme...

GENERAL

LASCY Kta dur. Yzler sola. Saa doru sraya g i r . Kl a dur. Rahat. Askerler sizden memnunum. Asker o l duunuzu hi b i r zaman unutmayn. Ve yine de unutmayn k i en i y i erler, askerlerdir. eref ve zafer yolunda yrmek iin nce vcudunuzun arln sa ayanzn stne ykleyin, sonra da sol ayanzla ile31

r i doru hzla hareket edin. Dikkaaaat. Hazr ol. Kta ileri, mar. B i r i k i , b i r , iki... (Askerler Lasey bata olmak zere karlar.) A S K E R L E R Yaasn Polonya. Yaasn b Baba. B B A B A (stnde zrh vo banda demir miferler g i rer.) A h , b Ana, ite zrhmla ve kk sopamla s i lahlanm olarak hazrm. ara kar savamak iin her ey tamam. A m a yaknda yorulup yryemez hale geleceim. Y a b i r de beni kovalarlarsa ne yaparm ? B A N A Gcber, k o r k a k . B B A B A Ah, btn bu demir paralar hareket etmem i nlyor. B i r trl baaramyaeam. Ruslar da ilerliyor. Beni ldrecekler. B A N A Zrhnn iinde ne kadar gzel, koca b i r bal kaba gibi. B B A B A Ve imdi ata bineceim, Baylar, iktisat atm getirin. B A N A b baba, bu at seni tamaz. Be gndenberi hi b i r ey yedirmediler. Hayvan lmek zere. B B A B A A m m a yaptn yahu. Bu hayvan iin gnde on i k i kuru veriyorum b i r de beni tamayacakm. Beni iletiyor musunuz? Y a da. daha dorusu benim param alyorsunuz. Eer isterseniz bana baka b i r a t getirin. unu i y i bilin k i yrmek niyetinde deilim, canna yandmn herifleri. (<;iron, kocaman b i r a t getirir.) Teekkr ederim, sadk Gion. (At okar.) Hay, hay, imdi ata bineceim. Oh dyorum; (At hareke! eder.) Tutun hayvan. A m a n Allahm yere dp leceim... B A N A Gerekten de aptalma. (Gler.) Al., ite doruldu. A, a imdi de yere yuvarland. B B A B A ls kandilli, yar yarya ldm saylr. Fakat o kadar nemli deil. Savaa gidiyorum. Ben de orada herkesi ldreceim. Doru yrmeyen kendi32

B t!Bt)

B B

nl kollasn. B u r u n l a n y l a , kulaklarn koparp cobime koyacan. A N A yi anslar, Bay b. B A B A Sana devlet idaresini emanet ettiimi sylemeyi u n u t t u m . A m a iktisat kitabn stmde tayor u m . Beni soyarsan ok fena olur. Sana yardmc olarak sadk Giron'u brakyorum. Allala emanet ol, b Ana. Uslu dur, ve iffetini koru... A N A Gle gle b baba. ar gebertmeden gelme. B A B A Tabii... Dilerini skp, burnunu koparacam dilini keseceim, kk sopam kulana sokacam. (Ordu, fanlar sesleri arasnda ilerler.) Sahne : 16

B A N A , G t R O N B A N A imdi bu koca k u k l a g i t t i k t e n sonra yaplacak i hemen koup btn Polonya hazinelerini ele geirm e k t i r . Giron sen de bana yardm edersin. <;lKON Ne yapmak iin efendim? B A N A Her ey iin. Sevgili kocam sava Birasnda kendi yerini sna brakt... te bu gece... (itRON - N e yapmak iin, efendim? B A N A Kzarma, ekerim, nce yznde grnmez. imdi bunu brak da hazineyi getirmek iin hana yardm et... H A Z N E Y T E T K K E D E R K E N SYLENEN A R K I l'B A N A akn gzlerimin nnde Bir Polonya kasesi, 33 F.: 3

fitnoN

Kralienin ayak ucundaki Koyun postu, Tpatp benzer < > , Benim sevgili beyime. Kfelik August devrinde Polonya'y sarho eden arap ipsi.

B A N A

GtRON

B A N A Kralie Marie I.ceizka iin Hazrladklar o nargile, GtRON M i l l i Savunma plnlar Sandk sadk iinde.

t)B A N A Varova'da asayii yerine Getirmek iin kullanlan sprge. B A N A D u r . B i r grlt duydum, b Baha imdiden gei geliyor. Kaalm. (Hazineyi brakarak kaarlar.) Sahne : 17

(b Baha upuzun bir ipi ekerek gelir.) B B A B A (Ve b i r asker.) Boynuzlu. Allahn bels, i nek. Nerdeyse sonumuz geldi. Susuzluktan leceiz ve yorulduk. Binek atmz kmesin diye btn yolu tabana kuvvet yrdk. Atmz da arkadan geliyordu. (Tm hu anda ipin ucunda a t grnr.) Fakat, Polony a y a dnerken patafizik bilimindeki ihtisasmzdan ve mavirlerimizin parlak fikirlerinden yararlanp havayla alan b i r otomobil yaparak atmz ve btn I

orduyu onunla tayacaz. Durun bakaym, Nicolas Rensky geliyor. Nesi v a r bu ocuun? R E N S K Y H e r ey mahvoldu. Sir. Polonya'da isyan kt. Glron yok oldu. b Ana, Polonya'nn btn hazine ve iktisad ile kat. B B A B A Daha imdiden m i ? Gece kuu. uursuz hayvan, bayku. Btn bu palavralar nereden topladn? K i m syledi bunu ? ddia ederim k i kazaklar uydurmutur. Nereden geliyorsun? K E N S K Y Varova'dan, asil senyor. B .BABA Boklu olum, sana inanm olsaydm btn orduyu geri evirmem gerekirdi. F a k a t benim akn olum senin omuzlarnn stnde beyinden ok saman dolu b i r kafa var. stelik de b i r sru samalklar u y durmusun. Hemen yerine dn, olum. Ruslar hi de uzakda deil. Nerdcysc onlar kllarmzla karlayacaz. LASCY b Baba, ovadaki Ruslar grmyor musunuz? B B A B A Doru, Ruslar.. imdi itik. Hl kamak i m kn v a r m acaba? Ne gezer. Biz b i r tepenin stndeyiz ve btn mermilere hedef olacaz. ORDU Dman geliyor. Ruslar... B B A B A H a y d i baylar. Sava nizamna geelim. Bu tepenin stnde kalacaz ve hi b i r zaman aa i n mek aptalln gstermeyeceiz. Ben insandan yaplm b i r kmenin tam ortasnda duracam. Siz de evremde dnp duracaksnz. Tfeklerinize ne kadar fazla m e r m i koyarsanz o kadar iyidir. nk 8 merm i 8 Rus ldrebilir ve bylelikle ben de b i r o kadarndan kurtulmu olurum. Piyadeler biraz Rus ldrmek iin tepenin eteinde yer alsn. Svariler onlarn . arkasndan kargaaln iine atlmak iin hazr olsunlar. Topu d a buradaki deirmende, aadaki k a labala ate etmek iin beklesin. Bize gelince, biz de 36

....

ycldcirmenini penceresinden iktisad tabancamzla ate edeceiz. Kapy da b i r sopayla kapyacaz. eri girmek isteyen kendine d i k k a t etsin. ORDU - - Sir b, emirleriniz yerine getirilecektir. B B A B A Ve btn bunlar i y i yaplrsa, zafer bizimdir. Saat ka? ( B i r alar saat defa alar.) LASCY - Sabahn on biri... B B A B A yleyse yemek yiyebiliriz. nk Ruslar leden nce hcum etmezler. Sayn General, askerlere ihtiyalarn grmelerini ve b i r Polonya arks sylemelerini emreder misiniz? LASCY D i k k a t . Saa ve sola. B i r daire yapn. ki adm geriye. Sraya g i r i n . (Ordu kar. b Baba saik sylemee halar. kinci Ruamdan sonra ordu yeniden gelir.) POLONYA ARKISI B B A B A Ben iince Herkes sarho olsun Derdi Agusl Kiah glglt da. HLPS Ola glu g l u , glu glu g l u .

B B A B A Suss/.luk Canmza okudu elim Olalm turu gibi HEPS Pi pi p i . pi pi p i .

B B A B A Byklarmla 36

Kimse dalga gemesin Ya apkamn Bembeyaz sorgucu. HEPS Ka ka ka, ka ka ka.

B B A B A nsann Surat gzelleir Kafay ekince Baba b. HEPS B b b, b b b. yemek

B B A B A Bu kahramanlara hayranm. imdi yiyelim.

A S K E R L E R Yemee hcum. B B A B A Askerlerimizin sayn kumandan emir verin de ihtiyaten sakladklar btn yiyecekleri getirsinler. LASCY F a k a t b Baba, yiyecek hi b i r ey yok k i . B B A B A Nasl hi b i r ey yok, domuz herif. Peki b i zim ordumuzun kumandan ne ile megul olur? LASCY Yiyecek ileriyle megul olan kumandan kubura attnz unuttunuz galiba? B B A B A Ah... Soluum kesilecek. Bu mkemmel idarenin yanl yapabileceini dnemezdim k i . . . B u n larn hindi k, kzarm pili, kpek ezmesi, boklu karnbahar sevdiini herkes bilir. Herneyse ben imdi kendim gidip ikembemizi ssleyecek baz eyler b u laym. (kar.) LASCY (Bararak.) Yiyecek i y i b i r ey bulabildiniz m i , b Baba. B B A B A (Elinde sprge girer.) Bundan baka b i r ey bulmadm. Tadna bakn biraz. 37

L A S C Y ve O R D U Of, of, of... Sefil b! Alak serseri... (Midelerini tutarak dar karlar. Bombardman balar.) B B A B A (Yalnz.) A m a benim karnm a... Karnma hi b i r ey girmedi k i . (Birine! mermi bii'nn karnna arpar.) LASCY (Geri gelir.) Sir b. Ruslar hcuma geti. "B B A B A Ecee... Peki sonra... Ne yapmam istiyorsun yani. Onlara hcum etmelerini ben sylemedim k i . . Buna ramen sayn iktisat savaa hazrlanalm; (kinci mermi b yere yuvarlanr.) LASCY B i r bomba daha... Ben artk burada kalamam. (Kaar.) B B A B A Dayanamayacam. Buraya kurun ve demir yayor. Hey, sayn Rus askerleri, d i k k a t edin, bu t a rafa doru ate etmeyin. Burda insan var. DIARDAN B R SES - H u r r a , ara yol an. (Ruslar geer.) B B A B A eri.. Ben de kk sopamla Moskof mparatorunun stne hcum edeceim. AR (Gzkr.) oknozof, salakof, bokof... B B A B A te karmda. (ar bii'nn elinden sopay lr ve klcyla kar koyar.) Ah.. Bu kadar da olmaz ki... zr dilerim baym. A m a beni rahat brakn.. A y , ben isteyerek yapmadm k i . . A m i n aman ldm, ezildim, bittim... (Kaar, ar kovalar.) LASCY (Geerken.) Bu sefer berbat, asker dald... B B A B A (Geri gelir.) te yry frsat ele geti. Polonyal baylar ileri. Daha dorusu geri... P O L O N Y A L I L A R (Geerek.) Cann k u r t a r a n kasn. Cann k u r t a r a n kasn. (Kaarlar, Ruslar onlar kovalarlar.)
38

 K t N C

BLM

Sahne : 18 (Litvanyada b i r maara, k a r yaar.) B B A B A , P L E , COTCE B B A B A Pile, Cotice. B B A B A A h . Ne pis hava be... Souktan kesildik. I k tisad stadn zat erifleri de stelik fena halde yaral. PLE Hey, bay b korkunuz sona erdi galiba. Artk kamyorsunuz. B B A B A Artk k o r k m u y o r u m , ama hl da kamaktaym. ( O T i C E Domuz herif... B B A B A Sir Cotice, kulanz nasl oldu? COTCE Byle, baym, berbat b i r biimde srp gidiyor. Kurun yukardan aaya girdii iin kartamyorum.
39

B B A B A Oh... ok i y i olmu. Sen de hep bakalarm vurmak isterdin. Bense kendime zarar vermeden, byk deerimi gstererek drt dman kendi ellerimle ldrdm. Daha nceden lm olup da iini b i t i r d i k lerimi saymyorum. COTCE Pile... Kk Rensky'nin ne olduunu biliyor musun? BLE Kafasna b i r kurun girdi. B B A B A Bylece gelincik iei ve semizotu mrlerinin en ok iek verme anda amansz kesici tarafndan dorand... Acmadan ac trmyla kk Rensky'i b i r gelincie evirdi. Buna ramen, o gayet i y i dvt. A m a ne yapalm k i ok fazla Rus vard.. P L E ve COTCE Hey... Baym... B R SES H r r r r r o v v v v . P L E Nedir bu? Silhlanalm. B BABA - A h . Yapmayn. Yine Ruslar olmasn? ddia ederim k i onlardr. Yeter artk. Ya beni yakarlarsa? Gayet basit, hemen ceplerine atverirler. Sahne : l'J ( B i r ay girer.) AYNI KLER

COTCE - - Hey, sayn iktisat... B B A B A A... Bakn kck b i r ay. Bana kalrsa ok sevimli!... PLE D i k k a t edin. Ne kocaman b i r ay. Mermilerim nerede? B B A B A - Ay m ? Korkun hayvan. Vah zavall kader i m . Beni yiyecek imdi, A l l a h beni korusun. stme
-il)

doru geliyor. Hayr, hayr, Cotice'i yakalad. Biraz soluk alaym. ( A y Cotice'in zerine atlar. Pile de ba ile Ayya hcum eder. b kayann stne kmtr.) COTCE Buraya, Pile buraya... mdat Bay b... B B A B A Mahvoldu... Kendi iini kendin hallet. Biz imdilik dua ediyoruz. Ay srasyla hepimizi yiyecek. P L E Tamam, yakaladm. COTCE Sk t u t . Beni yalamaya balad... B B A B A Santifikatr nomen t u m . COTCE Brak domuz... P L E Ah... Beni srd. Allahm beni kurtarn lyorum. B B A B A F i a t volunta tua... COTCE Yaraladm onu.. PLE K a n kaybetmee balad. Yaasn. (Pile'le Coticc'in bartlar arasnda ay can ekiir. b Baba ise dua okumaa devam eder.) COTCE Sk t u t . Gidip bombam alaym. B B A B A Panen nostrum nuotidiamm da nobis hodic. P L E Buldun mu ? K u v v e t i m kesiliyor. B B A B A Sicutc nos dimittimus debitoribus nostris COTCE Al... te buldum. ( B i r patlama duyulur ve ay yere yklr.) P L E ve COTCE Zafer.. B B A B A Sed libera nos a malo. A m i n . E r , nihayet, yice ld m? Kayamdan aa inebilir m i y i m ? COTCE (Kzgn.) Ne yaparsanz yapn. B B A B A (nerken.) Sevinmelisiniz k i hl yayor ve L i r v o n y a karlar zerinde yryebiliyorsunuz. Btn bunlar iktisat stadnzn yce erdemlerine borlusunuz. O sebat etti, kafa patlatt ve sizin iin bara bar a dua etti. Ayrca byk cesaretle manevi klcm kulland. B u arada siz Cotice ayni ii b i r bombayla yaptnz. B i z feragatimizi daha da ileri gtrerek b i r
41

kayann stne kmay uygun bulduk. Oradan dualarmzn gkyzne daha yakn olduuna phemiz b i le y o k t u . P L E Sir b. imdi de gidip ayy paralayn. B B A B A Olmaz. Belki de lmemilir. H a l b u k i seni yar yarya yemi olduuna gre bu i senin grevin. Ben de odun getirilmesini beklerken ate yakacam. (Pile ayy paralamaa halar.) B B A B A D i k k a t et, oynamaa balad. P L E Sir b, nasl olur. Soumu bile.. B B A B A Yazk. Scak olsayd daha. i y i yenirdi. Bylesi iktisat stadnn midesine, dokunacak. P L E (Kendi kendine.) nsan isyan edebilir. (Hzl.) B i raz yardm edin bay b, btn ii tek bama gremiyorum. B BABA Hayr, benim canm hi b i r ey yapmak istemiyor. Gayet tabii yoruldum ben... COTCE Acaba Pvensky'nin syledikleri doru mu? b Ana'nn tahttan kovulduunu dnyorum da.. Olmayacak ey deil yani... P L E nce yemei bitirelim. COTCE Hayr. Daha nemli eylerden sz etmemiz gerekiyor. Ben bu haberlerin doruluunu aratrmak gerektiini dnyordum. P L E Doru, btn soru b Babayla b i r l i k t e kalp k a l mamak ? COTCE Gece, bize t verir. imdi uyuyalm, yarn no yaplaca belli olur. P L E Hayr, buradan kamak iin geceden yararlanmak gerek. COTCE yleyse, gidelim... ( B i r l i k t e giderler.)
-12

Sahne :

20

(Gecedir, b Baba uyur. t'lii una onu grmeden gelir. Heryer t a m bir karanlktadr.) B A N A Sonunda kendime b i r snak buldum; B u r a da yanlzm. Bu o kadar nemli deil, ama ne k o r kun b i r kouydu o. Btn Polonyay drt gnde gemek... Bellarn hepsi ayn anda geldi bama. Bu k o ca eek gider gitmez hazineye kavuup zengin olmak istedim. Daha sonra da Ktek ve kudurmu adamlarnn att talardan glkle k u r t u l d u m . Benim ekiciliime ylesine ak olmu bulunan kavalyem Girom kaybettim. Zavall beni grdke akndan yerlere yklyordu. Tabii beni grmedii zamanlar da byle olduunu sylyorlar. Benim iin i k i paraya ayrlmaa bile raz olurdu, zavall ocuk. B u n u n ispat da Ktek tarafndan drt paraya ayrlm olmasdr. Pof, pof, pof, keke lsem imdi. Sonra a r k a m a taklan kzgn ahaliden kamaa baladm. Saray terkedip Vistl'e vardm. Kprler tutulmutu, rma yzerek getim. Bylelikle ardmdakileri usandracam u muyordum. H e r yerde asiller toplanarak beni takibe koyuluyorlard. B i n defa lm tehlikesi atlattm. Sonunda onlar yanlttm ve drt gnlk koudan sonra karl lkemin bu ksmna snabildim. Ktek'e yakalanmak korkusuyla bu drt gn ne yedim ne itim. te artk k u r t u l d u m . A m a souktan y o r g u n l u k t a n l gibiyim. Benim koca soytarnn ne olduunu ok mer a k ediyorum. Tabii, onun iktisadi atn elinden aldm, aldm. Havu vermeyerek i k t i s a d i atn alktan ldrdm. Zavall hayvan uzun zamandr arpaya hasr e t t i . Ne macera... Bu uurda b i r de hazinemi kaybet43

t i m . Hazine imdi Varova'da cam isteyen varsa gidip arasn... B B A B A (Uyanr.) A... a, b Anaym. Yanmda b i r hayvan soluduunu dnmekte haklymm. Demek bu sensin salak kar? Ncrden byle. B A N A Varova'dan, Polonyallardan kayorum. B B A B A Ben de Ruslardan kayorum. Ne yapalm i y i niyetler birbirine benzer. B A N A O niyetleri bilmem ama sen b i r eoo benziyprsun. B B A B A b Ana sonra beynini patlatr, kn yrtarm. B A N A Daha iyisi sen benimle gel b Baba, bu memlekette arlk huzur kalmad. Deniz kenarnda oluumuzdan faydalanarak buray terkedelim. Kalkacak olan ilk gemiye bineriz. A m a nereye gitmeli? B B A B A Nereye gidiyoruz b A n a ? "Qo V a d i m u s ? " Gayet basit Fransa'ya tabii... Btn ekici eyler, hep Fransa'da Yazlar scak olur, klar serin iler r a f a konmutur Kiliseye dokunmak yasaktr. Brokratlara karmak Yediim sopalarn sonucu karar verdim Doru deil btn bunlara inanmak Kimsenin nasl altn anlyamadii ktisat, ordu ve adalet Sopamla deliliim cam biblolar Tabyattan daia parltl altn a Milletvekillerini de hep aydn kimseler seer Ve yerine g e t i r i l i r programdaki btn maddeler II

Devlet makinesi ylesine i y i iler Sanki b Baba yapm gibi. ste bundan sonra orada yaayacaz, b Ana. B A N A Yaa b Baba. Fransa'ya gidiyoruz. B B A B A Yaklaan b i r gemi gryorum, kurtulduk. KTEK (Girer.) Henz kurtulamadmz. B B A B A ve B A N A Ay, bu Ktek... KTEK Sefil b Baba. Sen benim babam ldrdn, K r a l Venccslas'. (b inler.) Anam. Kralie Rosmonde'u da ldrdn (b inler.) Btn ailemi ldrdn, asilleri ldrdn, adaleti ldrdn, iktisat ldrdn, fak a t ldromediin tek b i r ey .kald. nk ona dokunmak imknszdr. O da M i l l i Emniyet Tekiltdr. (ki jandarma gelir.) B B A B A Nereye saklansam byk Allalm. b A n a ne olur sonra? Elveda b Ana. Bu gn de amma irkinsin, yok;:a kalabalk var diye m i bu surat? (firon gelir.) K T E K Siz, polisler, b Baba'y Paris'e gtrn. B i r hapishaneye, y a da daha gzeli b i r mezbahaya sokun onu. Btn cinayetlerinin hesabn bylece peyi patlayarak demi olur. SON ARKI

(ok bilinen b i r ark) B B A B A b Baba POLSLER arasnda B A N A , KTEK, GRON Fransa kylarna doru Yol alalm, ark syleyerek Yol aln. r>

Yol alaln Y o l aln: Yava yava Bizim Sizin iin Yumuack rzgarlar eser. A y a k basalm A y a k basn: umu ila Sevgili Fransa'ya Yaasn b Baba j Kendimizi brakalm Allabu hikmetine O armaann verir H e r zaman iffetli olumu i f f e t hep bulur armaanm. (Gemi kaybolur.) ,

Sahne : 81 (b Baha ilerler f a k a t hi b i r ey sylemez.) B A N A Ne yle, hi b i r ey sylemiyorsun? D i l i n i m i yuttun? B B A B A b ana... Artk hi b i r ey sylemek istemiyorum. B u yzden bayma bu kadar i geldi. B A N A A m m a yaptn hu. Y a Polonya taht? Tacn ve emsiyen. B B A B A b Ana, artk emsiye tanuyacam, k u l -

lanmas ok g. Evna karglk fizik bilimindeki statlm sayesinde yamur yamasn nlemeyi daha kolay buluyorum. B A N A A p t a l essek, asillerden aldn mallar, U kere toplanan vergiler, ay maarasnda uykudan uyandn saman kibarca yannda olmam, bizi Fransa'ya getiren gemide bedava yolculuk etmek senin Fransada ne zaman istersen i k t i s a t stad tayin edilmen iin yeterlidir. te Fransadayz b Baba, simdi Franszay unutmam olman gerekirdi. B B A B A Canna yandmn anas. Ben Franszcay Polonyadayken konuurdum. A m a bu gen Ktein canma okumasn nlemedi. Yzba Kipislik en alaka biimde bana ihanet etti. ar, iktisadi atm kojkutarhk ukura drd. Dman btn bildirilerimize ramen bizim bulunduumuz tarafa ate e t t i . Ve siz sayn bayan hazinemizi darmadan edip, iktisadi atmzn oniki kuruluk gnlk giderini i ettiniz. B A N A Sen de benim gibi bu kk sefaletleri unut. F a k a t sen kraln iktisat uzman olmazsan neyle geineceiz? B B A B A E l emeimizle b Ana. B A N A Yok canm. Oylc yaparsam onlar da bana v u r u r sonra. Sokaktan geenlere i y i davranmak, onlara yardm etmek, onlar iin almak istiyorum b Ana, Mademki zgrln kardelie eit olduu ve bunu eitliin kardelii olarak kabul edildii b i r lkede yayoruz ve mademki ben herkese benzemiyorum, yani eit olmak bana vz geliyor. O halde ben herkesi l. dreceim. Bunu nlemek iin de gidip kendimi birine esir olarak sataym. B A N A E s i r m i ? A m a sen ok ikosun b Baba. B B A B A Daha i y i i grrm, byle. imdi sayn dii, gidip bizim esir nlmz, esir sprgemizi, esir 47

sopamz, esir ayakkab boyama kutumuzu hazrlayn. Size gelince, kendinizi olduunuz g i b i braknz k i k i m se gzelim esir elbisenizden phe etmesin. Sahne : 22 (Clanp da Mars) ZGR A D A M , ONBAI ZGR A D A M - B i z zgr insanlarz (Tekrar) Yaazm zgrlk ( T e k r a r ) Biz zgr insanlarz. (Tekrar) Ve ite, ite onbamz. zgrlk gelmemektedir Gelmemektedir ( T e k r a r ) Hi bir zaman, hi. b i r zumun. Tan valitindc zgrlk eilimine. taat etmeyelim-miyelim. Hep b i r l i k t e Hayr b i r l i k t e deil ( T e k r a r ) Hepimizin zaman apayr olsun B u ok ama ok Yorucu olsa bile taat etmeyelim hepimiz teker (eker zgr adamlarn onbasna. ONBAI Toplann (zgr adamlar dalr.) Siz numaral zgr adam, i k i numaral zgr adamla b i r l i k t e sraya g i r m e k iin ilci gn hapis. Teori diyor k i ; z48
I

gr olunuz. imdi bireysel itaatsizlik almalar. Kr disiplinsizlik her zaman insann temel gcn yaratr. Silh omuza. ZGR. A D A M Sralanmaktan sz edelim, taat etmeyelim. B i r i n c i bire, i k i n c i ikiye, nc e, bir, i k i , b i r iki... ONBAI N u m a r a bir, zamannda tfeinizi yere koymanz gerekirdi, numara i k i , sizin de dipii havaya k a l drmanz, numara sizin de tfeinizi alt adm ger i y e atp zgrce b i r tavr taknmanz gerekirdi. Sray bozun. Bir, i k i , b i r , iki... (Toplanrlar ve birbirlerine uygun olmayan admlar atmaya dikkat ederek karlar.) aline : 28

B B A B A , B A N A B A N A b Baba,b Baba, baln ve nlnle ne kadar yakklsn. imdi b i r ka tane zgr adam bul da sopan, boya fran onlarn stnde deniyerek yeni grevine biran nce al. B B A B A Bak ite, drt tanesi uradan kayor. B A N A Y a k a l a onlardan b i r i n i , b Baba. B B A B A Canna yandmn. Ben de baka ey istemiy o r u m k i . Ayaklar boyamak, salar kesmek, byklan y a k m a k ve kk sopay kulaklarna sokuvermek. B A N A Akln kaybediyorsun, b Baba. Kendini hal Polonya kral sanyorsun sen. B B A B A Benim dii karm. Ben yaptm b i l i r i m , s i zinse sylediinizden haberiniz yok. Ben k r a l k e n lereyi benim ve Polonyann an ve erefi iin yapmtm. 49 F.: 1

imdi kendime kk b i r tarife koyacan; Mesel bur u n bkmek 25 kuru. H a t t a bundan daha az b i r para iin kafanza b i r tencere geirebilirim. (b A n a k a ar.) Tamam, gidip bu beylere hizmet tekliflerimizi sunalm. Sahne : 21 B B A B A , ONBAI, ZO1J A D A M (Onba ve zgr adaniar bir sre yrrler, b Baba onlara elme takar.) ONBAI Silh omuza... .(b Baba sprgesini onuzunn koyarak itaat eder.) B B A B A Yaasn BOOOOO... Ordumuz. ONBAI Durun, durun, daha dorusu durmayn, itaatsizler, (zgr adamlar durur, b Baba yrmeye devam eder.) K i m bu ? Yedi yllk kumanda hayatmda karlamadm b i r silh tayan hepinizden daha zgr grnl yeni asker? B B A B A taat e t t i k baym. nk esirlik grevimizi yapmaktayz. Bunun in silhmz omuzlunuza koyduk. ONBAI B u hareketi b i r ok kere anlatmaa almtm, fakat i l l i olarak isteimin yerine getirildiim gryorum. Siz zgrlk teorisini benden daha i y i biliyorsunuz. Emredileni bile yapmakla bunu daha i y i gsterdiniz. Siz byk b i r zgrsnz bay,m. B B A B A B a y b: Baki Polonya ve A r a g o n kral. Mandrigon Kontu, Sandamir kontu, Saint Grcgois M a r k i s i . imdi, size hizmet etmek iin esir, efendim, sayn... ONBAI zgr adamlarn onbas, Tatlsidik. F a k a t or50

t a h k t a kadn varsa O zaman adm Granpre M a r k i s k l i r . Sizden istediim beni rtbemle hatrlamanz, bana cm i r bile verseniz bunu unutmayn. nk bence siz en aa avu saylrsnz, bunu bilmekle... B .BABA Onba Tathsidik, dediklerinizi unutmayacam. A m a ben bu memlekete emir vermek iin deil esir olmak iin gelmitim. Eskiden kkken sylediiniz g i b i avu hatta svari Yzbas olarak grev yapmam bile bu isteimi nleyemez. Onba Tatlsidik. Hoakaln... ONBAI Gle gle Saint-Gregois Kontu... Kta hazr ol... (zgr adamlar yrye geer ve kar taraftan kar.) Sahne : 25 E L E U T H E R E , PlSSEMBOCK, B B A B A , B A N A B B A B A Askerler hi zengin deil, bundan dolay bakalarna hizmet etmeyi tercih ederim. te bu sefer gzel b i r yaratk kefettim. E l i n d i yeil ipekli b i r gne emsiyesi ve yanndaki saygl bayn da krmz b i r madalyas var. Onlar k o r k u t m a m a k iin d i k k a t cdelim. Canna yandm, ls kandilli. Benim tatl y a v r u m , bana hizmet etmeniz iin kendimi b i r anlk hr yapyorum, nce b u r u n bklmesi sonra beyin patlatmas... Hayr hayr, yanlyorum. Ayak boyamak. KLEUTIEKE Brakn beni. PlSSEMBOCK Rya m gryorsunuz, baym, onun ayaklar plak. B B A B A b Ana, ayakkab frasn, ayakkab k u tusunu ve sopasn g e t i r i n . B i r de bu ayaklar skca t u t u n . (Plssenbock'a) Siz gelin baym... E L E U T H E R E ve PlSSEMBOCK mdaaaltt..
51

B A N A (Koarak.) te b Baba, dediinizi yaptm. F a k a t neden ekitiiryorsun kadnn ayanda ayakkab yok... B B A B A Frayla ayaklarn boyamak istiyorum. Canna yandm, esir deil m i y i m ? E s i r l i k grevimi yapmama kimse engel olamaz. Sadaka istemiyorum hizmet etmek iin. Hadi patlatrm beynini. b A n a Eleutlere'i tutar. b Baba Pissembock'un stne yrr.) B A N A Ne aptalca vahet.... te bayld. PlSSEMBOCK (Yere derek.) Ben de ldm... B B A B A (Bararak) Onlar uslandracamdan emindim. ok fazla patrd edilmesinden holanmam; imdi onlardan namusumla ve aln terimle kazandm gndeliimi istemekten baka yaplacak b i r ey kalmad, B B A B A Olmaz. M u h a k k a k bana bahi vermek isteyecek. Halbuki ben almamn tan karln istiy o r u m . Sonra da t a r a f g i r olmamak iin katlettiim u adam yeniden hayata kavuturmalym. Bu da ok zaman alacana gre i y i b i r esir olarak yapabileceim tek ey onun en kk ters davranlarn bile hesaba katmaktr. ktisadi czdan ve sayn bayn para t o r bas. Hemen cebe indirelim. B A N A Hepsini alyor musun, b Baba? B B A B A Emeimin zmn sana vereceimi m i sanyorsun aptal kar. (Kt paralara bakar.) E l l i k u ru, elli kuru, bin kuru. Bay Pissembock, Grandair Markisi. B A N A Ona hi b i r ey brakmyacak msnz istemitim? 52 demek

B B A B A b Ana. Sonra senin gzlerini oyar, cebime sokarm. Btn bu torbann iinde oridrt tane altn parayla b i r zgrlk resminden baka b i r ey yokmu k i . . (Eutlere k n i k u r ve kamak ister.) imdi g i t b i r araba bul b Ana... B A N A A h ; aalk, imdi de koarak kamak iin kuvvet bulamyorsun. B B A B A Hayr, bu sevimli yavruyu iine koyup evine gtrmek iin byk b i r arabaya ihtiyacm var. B A N A b Baba, sylediklerin b i r b i r i n i tutmuyor. B u ne marklk. imdi de namuslu m u oldun? K u r b a n larna acyorsun. D e l i r d i n m i yoksa b Baba? Sonra bir de herkesin grebilecei b i r cesedi yannda tamak istiyorsun. B B A B A E... Ne yapalm zenginleiyorum. H e r zaman olduu gibi esirlik grevime devam etmeliyim. Cesedi arabann iine tkarz. B A N A Y a Pissembock? B B A B A Arabann arkasndaki sanda sokarz. Bylelikle cinayetin delilleri ortadan kalkm olur. Sen arabaya onun yanna binip hasta bakc, a ve hizmeti rol oynarsn. Ben de arkaya trmanrm. B A N A Beyaz oraplarn ve altn yaldzl elbiselerin olacak m ? B B A B A phesiz... Bunu mthi almamla hak ett i m sanrm. F a k a t imdilik elbiselerim yanmda olmadna gre ben bayann yanma ieri ve sen de y u k a rya karsn. B A N A b Baba... b Baba... B B A B A Yola dzlelim... Yaasn esirlik... (Pissembock'un cesedini srkler ve Eletlere'i ekerek karlar) 03

aline :

20

(Pissembock'un B B A B A , B A N A B A N A Kap alnyor b Baba...

evi.)

B B A B A Al, boynuzlu iktisat, bu olsa olsa bizim sadk lanmmzdr. Olgun insanlar kpeklerini kaybetmeme!: iin boyunlarna b i r ngrak takar. Bisikletiler de kazadan korktuklar iin en az elli adn da b i r zil bulundururlar. Efendilerin de sadakati kapy elli dakika almalaryla llr. O demek ister k i : Ben buradaym. Siz rahatnza bakn. Ben iinizi bitirmenizi bekliyebilirim. B A N A Ama. b Baba sen onun oda hizmetisi, as ve khyassn. B e l k i de u anda ackmtr. yilik sever dikkatinizi y o k l u y a r a k bayana hizmet iin emir verip vermediinizi renebilir misiniz? B B A B A Bayana henz hizmet edilmedi, b A n a ; A n cak bu konuda k a r a r verirsek edilecektir, nce biz karnmz doyuralm bakalm. Geriye b i r eyler kalrsa veririz. Bayann orda olduunu yeterince biliyoruz. B i imli b i r uak zamansz ve yersiz grlt etmemelidir. .B A N A - Geriye hi b i r ey kalmazsa o zaman da belki iecek, b i r ey i k r a m edersin, deil mi b Baba? B B A B A Canna yandm, yeter arlk brakn da zaman gelince bu ileri kadirinasl yerine getirelim. (Dar kar ve. sekiz tane ie ile geri diiner.) B A N A Eyvah... t m d a t t t . Delirmekte olduunu .sylemitim, zaten bu kadar c i m r i birinin sekiz ieyi gzden karmas... B B A B A te, sayn karmz; Gidip bayana cmcrtliir.

mizin ve asaletimizin tankln yapabilirsiniz. Btn bu bo ielerin iindeki damlalar toplayarak kendilerine b i r bardak arap .ikram edebilirsiniz.. (b A n a ieleri boaltmaa balar. Birinden kocaman b i r rmrek der, t li A n a bararak kaar. b Baba rmcei yakalayarak ttn kutusunun iine koyar.) Sahne : 27 (Elcutiere'ni odas) E L E U T H E R E V E PSSEMBOC'UN CESED E L E U T H E R E Heyhat., imdat... Zorla bana hizmeti olan bu adi ifti armak herhalde b i r lyle yanlz k a l m a k t a n hayrldr. (Zili alar.) Kimse gelmiyor. Belki de kurbanlarnn evine yerlemek utanmazln gstermemilerdir. Aalk b ve korkun kars. ( Z i l i alar.) Kimse yok. Talihsiz Piscmbock; Amcam, sevg i l i amcam Pisscmbock... PlSSEMBOCK (Dorulur.) Grandair Markisi, sevgili yavrum. E L E U T H E R E Ah... (Baylr.) PlSSEMBOCK Gzel, imdi de o lm gibi yapyor. deiti. Kk Eleuthcre'im benim. E L E U T i r E K E Amca... PlSSEMBOCK A... a sen baylmam m i y d i n ? E L E U T H E R E Y a siz neden lmediniz? PlSSEMBOCK Neden, ne demek? E L E U T H E R E Grandair Markisi... Size Pisscmbock demee balamtm. PlSSEMBOCK Beni sakinletirmei beceriyorsun. Ben aslnda lmemitim. Seni rahatsz etmeden yannda b u 05

lunma metodumu biraz ileri gtrdm; Yalnz amcan olmaktan baka hi b i r ey yapmadan her eyi grmek istiyordum. E L E U T H E R E Btn bunlar evinize arabann arkasndaki sandn iinde gelmenize yarad. Mademki lmediniz, b Babay ve karsn kap dar etmek iin sizin cesaretinize ve otoritenize gvenebilirim. P l S S E M B O C K Neye yarar. Onlara b i r ka ayda kazanabilecekleri paray hi b i r ey sylemeden verdim. Onlar gayet i y i hizmetidir. Ve kendi tarzlarn kendileri y a parlar. nk b Babann i l k yapt nfus kdm okumak ve ezberlemek olmutu... Grandair M a r k i s i , B u gece seninle, Bay Granpre'nin nian treninde b Baha'nn konuklara mihmandarlk yapmasn istiyorum. E L E U T H E R E F a k a t b'ler hi b i r zaman i t a a t etmezler ki... (Zili alar.) PlSSEMBOCK Onlar grmekten holanmadna gre neden aryorsun, sayn yeenim? Onlar gayet i y i hizmetilerdir. Eer yine de kap dar edilmelerini istiyorsan bunu en i y i Granpre yapabilir. nk onun meslekten yetime itaatsizleri yola getirmekte alkanl vardr. B u ii gece yapabilir. Akamki baloya niformayla gelmesi istendi. H a l b u k i zgr adamlar, baloya rtbe farklarn gsteren niformalarla gelecekler. Sahne : 28 (Kapnn n.) B A N A , B B A B A B B A B A (Gayet sakin.) Durmadan alyorlar. 06

B A N A Artk bayann odasndan almyorlar. Herhalde burada olmadmz, bugn emir dinlemediimizi anlam olmal. B u sefer alan kap... B B A B A b Ana, kapya bak. yi niyetimizle kap esiri olarak grevlerimizi unutmadmz gsterelim. Srgy sr. Demir engeli t a k . O n i k i k i l i d i k i t l e ve kapnn stne koyduumuz saksnn yerinde olup o l madn, iinin toprakla dolu bulunduunu ve istediimiz anda konuklarn kafasna inip inmeyeceini tesb i t et. B A N A Z i l i n i p i kopmu fakat bu sefer de y u m r u k l a maa baladlar. Bu gerekten saygdeer b i r konuk olmal. B B A B A yleyse boynumuzdaki zinciri kapnn demirine bala ve merdivenin stne de... "Kpee d i k k a t " levhasn as. eri girenleri sracam, cesaretleri varsa gelirler. Gelsinler de ayaklarn kraym onlarn.. Sahne : 'MI B B A B A , B A N A , T A T L I S D K (Tathsidik kapy krar. blerle arasnda garip lir kavga balar) T A T L I S D K Esir... A... a zgr adamlarn avuu. Siz burada hizmeti inisiniz? Bay Grandpre'nin geldiini haber verin. B B A B A Bayan dar kt, Bay Tathsidik. Daha dorusu bugn bizim kendisine konuk kabul etmesi iin izin verdiimiz gn deil. Size onu grmei yasak ediyorum. TATLISDK taatsizlik teorisini ezbere bildiimi gs57

termenin tam zaman. Sizin yanllnz krbacmla dzelttikten sonra ieri gireceim. (Cebinden bir krba karr.) B B A B A Krba, duyuyor musun, b Ana. Hutbem ykseliyor. Ayakkab boyacs, uak, kapc krbalanr esir. Yaknda zir.dana allr ve Allah izin verirse gemilerde forsa olurum. b Ana. talihimiz kesin olarak ald. T A T L I S D K Srtn ve karnn krbalarsam daha i y i i kar. A m m a geni b i r yzey. B B A B A Ne byk zafer. Bu deri paras gbeimin btn kvrmlarna uyuyor. Sanki ylan oynatan b i r H i n t f a k i r i gibiyim. B A N A Ylan derisine dnm b i r tahta ayakkab g i bi oldun. T A T L I S D K Of, artk yoruldum. imdi b Baba, size emir veriyorum. Gidip bayana geldiimi haber verin. B B A B A nce, emir vermek iin k i m olduunuzu syleyin. Burada yanlz esirlerin sz geer. E s i r l i k t e k i rtbeniz? T A T L I S D K B i r onba, b i r asker, fakat esir. Ben akn esiriyim, zgr adamlarn gzel kantincisi, nianlm, eer isterseniz benim de sahibim Elentilere de Grandaie'e a k i m . B B A B A ls kandilli baym. Hi sanmyorum. Ben burada toptan esirim. Bana grevlerimi hatrlatyorsunuz. Benim tek iim hizmettir. Bu ii yapmak da bana der, gidip onu... B A N A E... e. Benim koca adamm gidip de ne yapacaksn ? B .BABA zgr olan bu bay da, benim adma senin yannda kalacak, sevgili y a v r u m . (b Baba arkasnda Tathsidik ve b Ana olmak zere merdivenlerden kar.) 58

Sahne : 30 (Pissembock'un balosu.) E L E U T H E R E , PlSSEMBOCK, B B A B A , B A N A (b Baba Eleuthere'Ie vals yapar.) E L E U T H E R E I m d a a t t , amcacm beni koruyun. PlSSEMBOCK Amcan olarak elimden geleni yapyorum. B A N A ( E l l e r i m kaldrp koarak.) b Baba, b Baba, ok gln b i r biimde vals yapyorsunuz. B i r anda btn b i r bfeyi y u t t u n . Gzlerine kadar reele bulanmsn. Dans ettiin kadnn kafasn kolunun altna sokmusun, stelik dnmek iin sana yardmc olabilecek b i r onba krbac da yok. B u gidile gbeinin stne deceksin. B B A B A (Eleutlere'e) E... e benim gzel y a v r u m . K i barlarn zevkleri bize de zevk verir. Hizmetilik grev i m i konuklar bildirmekle tamamlamak istiyordum ama hi kimse yok k i . (nk bana kapy amam deil, gelenleri bildirmem emredilmiti.) B i r de bfede hizmet etmek vard; fakat kimse gelmeyince ben de lcreyi yedim; sonra da hi olmazsa b i r i n i n sizi dansa davet etmesi gerekiyordu. Canna yandm, ben de kendimi feda ettim. b ana'ya da parkeleri cilalamak kald. (Valsc devam ederler.) Sahne : 31 ESKLER, T A T L I S D K ve ZGR A D A M (eri dalarak) T A T L I S D K B u adama dokunmayn. O yanlz benim elimdc can verecek. Tevkif etmeyin.
59

 OZGIt A D A M taat etmeyelim. Hayr, b i r l i k t e deil.. Bir. i k i , ... (b Baha'ya.) Hadi hapse, hadi hapse, hadi hapse... (Tatlsidik'i kumandasnda b Babay gtrrler.) B A N A Bu gne kadar kara talihini blm tm. imdi de mrvetini grmek iin seninle b i r l i k t e geliyorum. Sahne : .'12 (Hapishane) B A N A , B B A B A B B A B A Boynuzlu iktisat, ne de i y i g i y d i r i l d i k . Hizmeti elbiselerimizi kardlar. Onun yerine bu g r i elbiseleri geirdiler srtmza- Kendimi yeniden Polonya'da sandm. B A N A Hem de yerimiz gayet i y i . Venceslas'n .sarayndaki gibi rahatz. Ne kimse z i l alyor, ne de kapy kryorlar. B B A B A yle ya. Bu memleketin evlerinin her yan ak, iinde b i r yel deirmenine b i r yel gibi girmem mmknken ben salam demir kaplar ve pencerelere demir parmakllar koydurarak kuvvetlendirdim. Uakl a r emirleri gayet i y i dinleyerek gnde i k i defa yemek getiriyor. Fizik bilimindeki derin bilgimiz ve bulduumuz harika b i r let sayesinde de her sabah damdan ieri yamur yadryoruz. Bylelikle hcremizin samanlar hep slak kalabiliyor. B A N A A m a istediimiz zaman dar kamayacaz b Baba... B B A B A kmak m? Bktm artk. Ordularmn kuyruuna taklp Ukrayna'ya yrmekten perian o l dum. Bundan sonra yerimden kmldamyacam. B60

tn merakl hayvanlar, belli gnlerde gelip bizi mizde ziyaret, edebileceklerini duyuyorum. Sahne : 33 (Yarglama salonu)

evi-

B B A B A , B A N A , TATLISDK, PlSSEMBOCK, ELETHEKE, Y A R G I L A R , A V U K A T L A R , MBARLER, K A T P L E R , M U H A F I Z L A R , H A L K B B A B A Baylar, byk b i r zevkle mahadc ettiimize gre. btn adalet erefimize dalgalanyor. Ayrca muhafzlarmz byklarn bayram ve pazar gnleri o l duu gibi yaldzlayarak bu erefsizler kemizi daha yakndan sarmlar. Halkmz gayet i y i dinliyor ve uslu duruyor. MBAR Susun... B A N A Sus, yleyse b Baba, yoksa kap dar edileceksin. B B A B A - Y o l ; be... Dar kmam nleyecek b i r sr muhafzm var. stelik de konumam gerekiyor, nk btn bu adamlar beni sorguya ekmek iin toplanm bulunuyorlar. imdi bizden ikayeti olanlar i eri alsnlar. BAKAN Sank, ve su orta ilerlesin. (Grltler.) Adnz ne sizin: B B A B A - Franois b, eski Polonya ve Aragon K r a l, Patafizik Doktoru, Mandrohon Kontu, Sandomir Kontu, Saint Gregois Markisi. T A T L I S D K Namdicr b Baba. B A N A Victorina b, eski Polonya Kraliesi... PSSEMBOCK Namdier b A n a . K A T P (Yazar.) b Baba ile b Ana.
(il

B A K A N Sank, yanz? UB B A B A yi bilmiyorum, aklasn diye b Anaya vermitim. Aradan o kadar zaman geti k i , kendininkini bile unutmutur. B A N A Grgsz, serseri... B B A B A Benim booo... Bu sz b i r daha sylememee k a r a r vermitim, nk benim ansm ayor. Bu yzden beraat edebilirim, halbuki ben gemilerde forsa o l mak istiyorum. B A K A N (Davaclara.) sminiz? PlSSEMBOCK Grandair M a r k i s i . B B A B A Namdier Pisscmbock. K A T P (Yazar.) Pisscmbock ve yeeni Elcuthcrc Pisscmbock. E L E U T H E R E Heyhat, a m c a m PlSSEMBOCK Sakin olunuz yeenim, ben her zaman sizin amcanzm. T A T L I S D K Grahdpr Markisi, B A N A (Kzgn.) Namdier, Tatl.-idik. E L E U T H E R E Ah... (Baylr ve muhafzlar dar karr.) B B A B A Mahkememizin sayn bakan bu kk olayn ileri geciktirmiyeceini Umidedcrim. cabedon en adil karar b i r an nce alnmal. S A V C I Evet, baylar b i r ok cinayetle kirlenmi olan bu canavar... A V U K A T Evet, baylar mkemmel b i r gemii olan bu namuslu adam... S A V C I - Kava arzularn kurbannn ayaklann boyamaya kadar vardrarak... A V U K A T B i r fahienin nne diz kp yalvarmasna ramen... S A V C I Azgn karsnn yardmyla onu kararak... A V U K A T ffetli karsyla b i r l i k t e b i r eve kapatldklarn grmek..
<>2

B B A B A (Savunmasn yapan avukatna.) Rica ederim baym, kesin artk. B i r sr yalan atarak zaferlerimizin hikyesinin dinlenmesine engel oluyorsunuz. Evet, efendim, imdi kulaklarnz iyice an ve patrt filn etmeyin. Biz Polonya ve Aragon Kral olarak, bir sr insan k a t l e t t i k , misli vergi aldk, ryalarmzda hep kan dkmek, grtlaklamak ve adam ldrmek yer alrd. H e r pazar b i r tepenin stnde btn ahalinin de katld, tahta a t srcloriyle, keton helva satclarnn evremizi ald toplantlarda insanlarn beyinlerini patlatrdk. Bu eski iler kapand artk, nk yaplacak baka ilerimiz vard. Kendisinin de syliyecei gibi Bay Pissembock'u ldrdk. Hal izler i n i tadmz krba darbeleriyle Eay Tathsidik t a rafndan camnza okunarak, Bayan Pissembock'un almakta olduu zilleri duymaz olduk. Bu yzden sayn yarglarmzdan hayl edebilecekleri en ar cezay bize vermelerini istiyoruz. Ceza bize layk olsun, ama idam cezas olmasn istemiyoruz, nk bize gre b i r giyotin iml etmek iin byk kredilere ihtiya vardr. Kendimizi, yeil balkl b i r krek mahkm u olarak grmek isterdik. Bylelikle Devlet hesabna doyup, kendi arzularmza uygun bz iler de grrdk. b A n a da... B A N A Ama... B B A B A Sus, benim tatl yavrum... b A n a da hal dokurdu. Gelecee a i t skntlar hi sevmediimizden cezamzn mebbet hapis olmasn ve sayfiyemizin gzel i k l i m l i b i r deniz kenar olarak kararlatrlmasn Umdediyorz. BAKAN" Gerei dnld... b Baba, krek b i l i r misiniz? ekmesini

B B A B A Bildiimden emin deilim. Fakat eitli k u -

83

mandanlarla b i r yelkenli y a da buharl gemiyi btn ynlere hatta dibe bile gnderebilirini. B A K A N - Bu i nemli deil. Mahkeme, Franc-is, nam dier b Baha'y mebbet forsalga mahkm etmit i r . Prangaya vurularak zindana atlacak ve i l k krek mahkmlar kafileslyle Fas Sultannn gemilerine yollanacaktr. Yine mahkeme su; orta b Ana'y prangaya ve btn mrn hcresinde geirmee mahkm etmitir. T A T L I S D K ve PlSSEMBOCK Yaasn zgr insanlar. B B A B A ve B A N A Yaasn esirlik. Sahne : 3

(Hapishanenin nndeki alan) ZGR A D A M BRNC ZGR A D A M (kinciye.) Nereye gidiyorsunuz? H e r sabah olduu gibi talime m i ? Sanrm itaat etmektesiniz? K N C ZGR A D A M Onba sabah, bu saatte talime gitmemi kesin olarak yasak etti. Ben zgr b i r adamm. Her sabah gideceim. BRNC ve NC ZGK A D A M L A R te bylece ans eseri her sabah karlayoruz. Bylelikle belli b i r saatten belli b i r saate kadar itaatsizlik imkan ortaya kyor. K N C ZGR A D A M A m a bu gn onba gelmemi... NC ZGR A D A M Gelmemekte zgrdr. B R N C ZGR A D A M Yamur da yayor. K N C ZGR A D A M Yamuru sevmemekte zgrz. BRNC ZGR A D A M Size sylemitim, i t a a t l i olmaya baladnz.

KNC ZGR A D A M Aslna bakarsanz, onba yle olmaa balad. Disiplinsiz almalarn asmyor. NC ZGR A D A M Bu hapishanenin nnde nbet t u t a r a k eleniyoruz. Nbeti kulbeleri de var. K N C ZGR A D A M leri de bo. NC ZGR A D A M A m a ilerinde oturmak bize kesin olarak yasak edilmitir. BRNC ZGR A D A M A m a siz zgr insanlarsnz. DvlNC ve NC ZGR A D A M L A R Tabii, biz zgr insanlarz...

Sahne :

ESKLER, K O N T C A T O P L E P A S , UAI C A T O P L E P A S B u ehrin tek nemli taraf, btn ehirler gibi evlerden k u r u l u olmasndadr. Ayrca ehrin btn evleri dier btn evlere benziyor. Bu o kadar g a r i p saylmaz. imdi sanyorum k i k r a l saraynn nndeyiz. Jack... (Uak selam verir.) Dictionary'de baknz, saray... J A C K (Okur) Yontma tatan yaplm byk b i r yap. evresinde demir parmaklklar varlr. K r a l Saray. Louvre, ayn model. B i r parmaklk fazla, kapsnn tinimde nbetiler vardr. Kimseyi ieriye sokmazlar. C A T O P L E P A S - Doru, buras olacak ama yeterli deil. Jack, nbetiye sorunuz. Gerekten k r a l saray buras mdr? JACK (Birinci zgr adama.) Asker bey, buras gerekten kral saray mdr? KNC ZGR A D A M (Birinciye.) Gerekler seni k r a lmz olmadn i t i r a f etmeye zorluyor. Buras du k r a l saray deildir. Biz zgr insanlarz. 65 F.: fi

BRNC ZGR A D A M (ikinciye.) Gerek beni zorluyor m u ? Biz zgr insanlarz. Demek k i geree bile itaa t etmemeliyiz. Evet, senyor turist, buras k r a l saraydr. C A T O P L E P A S Al, siz bana gerekten byk b i r yardm yaptnz. te size i y i b i r bahi. Jack. (Uak selm verir.) Gidip kapy aln ve kral ziyaret edip edemiyeceimizi sorun. (Uak kapy alar.)

aline : 3G ESKLER, G A R D Y A N G A R D Y A N Baylar, ieri girmek yasaktr. C A T O P L E P A S O, hu centilmen herhalde kral k o r u y a n centilmen olmal; Bahi alamyacak, nk A m e r i k a n turistlerini ieri brakmad. (Birinci zgr adama.) M a jestelerini buraya getirtmek mmkn deil midir. K r a l grmek iin ok meraklanyorum. Buraya kadar zahmet ederse ona da bahi verebiliriz. NC ZGR A D A M (Birinciye.) nce ne burada, ne de baka yerde, ne K r a l v a r ne Kralie, stelik de ierde olanlar dar kamaz. BRNC ZGR A D A M Doru. (Lord Coteplepus'a) Senyor t u r i s t kral ve kralie her gn ngiliz turistler i n i n verecekleri bahileri toplamak zere maiyetleriyle b i r l i k t e dar karlar. C A T O P L E P A S A h . Size ok teekkr ederim. te benim erefime imeniz iin b i r bahi. Jack, adr k u r u n ve "corned - beef" konservelerini anz. Burada kraln kabul ve kralienin nnde eilme saatinin gelmesini bekleyeceim.
GG

aline : 37
(Hapishane avlusu) B B A B A , B A N A , K B E K M A H K M L A R I , GARDYANLAR M A H K M L A R Yaasn esirlik, yaasn b Baba... B B A B A b Ana, biraz sicim v a r m ? Prangamn z i n cirlerini salamlatracam. O kadar ar k i , yolda kopup kaybolmalarndan k o r k u y o r u m . B A N A Salak herif. B B A B A Boyunduruum yerinden kyor. Kelepeler i m bollat. Nerdeyso merasimsiz, herhangi b i r geit resmi yaplmadan zgrlme kavuup kendi ihtiyalarm kendim karlamak zorunda kalacam, B R G A R D Y A N Senyor b, bakn yeil balnz deirmenlerin stnde uuyor. B B A B A Hangi deirmenler? Artk U k r a y n a tepelerinde deiliz k i , bundan sonra kimse beni dvmiyecek. A m a iktisadi atmdan bile ayrlmak zorunda kaldm. B A N A Seni tamay beceremediini sylerdin hep. B B A B A nk hi b i r ey yemezdi, boynuzlu! Prangalarn da yle, cann isterse onlar da al. Burada b i r de iktisat kitaplarn yok. Olsayd da hibir ie y a mazd. Onlar da senin yerine Fas gemilerinin kaptan alard. b A n a Allahasmarladk, ayrlmamzda gerekten b i r askeri bandonun yokluu duyuluyor. A m a bu demir paralarnn monoton grlts de bize yeter. Hoakal b Ana. Ksa b i r zaman sonra k e n d i m i dalgalarn ve kreklerin jjrllsne terkedeceim.. Gardiyanm sana burada i y i muamele edecektir. B A N A Gle gle b Baba. Biraz dinlenmek iin g e r i gelirsen beni ayn kapal odada bulacaksn... Sana g07

zel b i r ift terlik dikmi olurum. Ayrlklarmz hep i paralayc oluyor. Seni kapya kadar geireceim. (b Ana, b a h a ve Forsalar, zincirlerini srkleyerek dipteki kapya doru ilerlerler.) Sahne : 38 (Hapishanenin nndeki meydan.) I.ORD C A T O P L E P A S , UAI, ZGR A D A M , GARDYAN (Gardiyan kapnn demirlerini kaldrr kilitlerini uar.) C A T O P L E P A S Jack, adr katlayn. Btn bu bo konserve kutularn temizleyin nk Majestelerini gerektii gibi karlamalyz. K N C ZGR A D A M (Sarhotur, elinde b i r iki marapas bulunur.) Yaasn K r a l , yaasn Kral... KNC ZGR A D A M Aptal, bunlar b Babayla, b ana... NC ZGR A D A M Kes bakalm, bahilerden ve ikiden hakkmz alalm nce... KNC ZGR A D A M Kesmek m i ? Biz zgr insanlarz. Yaasn k r a l . (Kap alr gardiyanlar dar kar.) Sahne : 30 ESKLER, G A R D Y A N L A R , B B A R A , B A N A B B A B A (akn b i r ekilde b Anayla birlikte kapnn nnde durarak.) Canna yandmn deliriyoruz
(S

galiba? Nedir bu barmalar, bu patrt. Bu nsanlar da Polonyadakilcr gibi sarho. Yoksa beni yine tahta gkarp, dayak m .atacaklar? l ) B t ) A N A Bu asil ahsiyetler hi de sarho deil. spat, b u ssl bey* gelip benim kralie e l i m i pmek iin yz suyu dkt. C A T O P L E P A S Jack, uslu durunuz. O kadar acele etmey i n . Diksiyonerde araynz: Kral, Kralie... J A C K ( O k u r ) . K r a l , kralie: Boyunlarnda madeni b i r kolye tarlar. Bedenlerinde, ellerinde ve ayaklarnda, /.incir ve. hurdandan ssler vardr. Dnyay tcmsU eden bir de kre bulunur yanlarnda... C A T O P L E P A S B u memleketin kral byk, iman, i k i kral b i r arada gibi. nk i k i tane kresi var. Ve krelerini ayaklaryla ekiyor. J A C K (Okur.) Fransa kral, ayn model; Omuzunda leylk iei resmi olan bir mantosu vardr... C A T O P L E P A S - - B u kraln omzu nla!: ve derisinin stne b i r leylak dvmesi var. yleyse bu i y i , a n t i k eski zamandan kalm b i r kral... Yaasn kral... J A C K ve ZGR A D A M L A R Yaasn kral... B B A B A A m a n Allahm mahvoldum, nereye mal? ls k a n d i l l i ! saklan-

B A N A Y a senin esirlik tasarlarn nc oklu ? Hepsi temize havale deil m i . Bak, sen bunlarn ayaklarn boyayacan yerde, onlar senin elini pyorlar. Onlar da senin kadar midesiz eyler hani... B B A B A Sayn karmz, kulanza d i k k a t edin. Sonr a baka iimiz elencemiz kalmazsa onlarla megul olmaya balarz.

Sahne :

10

B A N A , B B A B A , B U N L A R I N A R A S I N D A E N YALI FORSA V E TtBEROE (Forsalar b Bahann arkasnda, btn sahneyi kaplayacak biimde yer almlardr.) B A N A Peki ama btn bu insanlar k i m ? t ) B t ) B A B A Dostlar, hapishane arkadalar, benim m ridlerim, benimle ayn ebekeye dahil olan insanlar. F O R S A L A R Yaasn k r a l . . B B A B A Yine m i ? Kesin artk, yoksa hepinizi ceb tc doldururum, sonra... Y A L I FORSA b Baba rahatsz olmayn. Adnzdan yrmya imkn olmayan baba'y muhafaza ederek size sayglarmz sunuyoruz. Ve yakn dostlarnz olarak aramzda gstermi olduunuz alak gnlllk, bizleri gururlandrmaktadr. B A N A Al! ne kadar gzel konuuyor.. .B B A B A A h . Sevgili dostlarm. Ta canevime dokundunuz. Buna ramen sizlere para datmaa hi niyet i m yok. B A N A E., e bu kadar da olmaz k i . B B A B A Cadoloz... nk artk Polonya'da deiliz. Fa-^ k a t iffetlerimize ve erefli duygularmza sadk kalarak, cannz sklmyaca umuduyla, hametli elinizden (byle sylemek gerekiyor.) bz rtbeler ihsan edeceiz. Bunun tek faydas hiyerari farklarna gre yerlerinizi cinlerimizin boyunca tyin etmek olacaktr. Siz forsalarmzn saygdeer en yal kiisi, eski br kurbaa yiyicisi, sizi iktisadmzn hazine mdr tyin ettik- Siz, oradaki topal efendi, kalpazanlktan
70

ve katilden hapsedilmi vatanda, sizi byk general yaptm... Siz, Tiberge demir kulemizde bizimle b i r l i k te, soygunculuk hrszlk ve evleri yakp ykmak gibi sularla bulunduunuzdan dolay ba. papaz nasbedildiniz. Siz, adam zehirleyen, siz de doktorumuz olun. Ve siz hepiniz, hrszlar, haydutlar, beyin patlatanlar, sizleri de rtbe fark gzetmeden ordumuzun k a h r a man subaylar olarak iln ediyorum. H E R K E S Yaasn k r a l . Yasasn b Baba. Yaasn esirl i k . Yaasn Polonya. Yaasn ordu...

Sahne :

42 kafilesi)

(Sklavnnya civarnda forsalar

G A R D Y A N L A R , F O R S A L A R , B B A B A B B A B A ls kandilli, mahvolacaz. Aziz Ustad, ltfen kreleri tayan zinciri brakmayn. Sayn gardiy a n t e k r a r kelepelerimizi lakn da gndelik dolamalarmzda altmz gibi ellerimizi belimizin arkasnda tutmamz kolaylam olsun- B u tasmay da b i r az skn da souk almayalm. GARDYAN Cesaret, b Baba, Neredeyse gemilerin b u lunduu limana geleceiz. B B A B A ktisadi durumumuzun yetersizliinden dolay kendimize zel b i r araba tutamamann skntsn her zamandan daha fazla duymaktayz. Demir kremiz bizim nmzde yryerek bizi de ekmek devin i reddediyor. Btn yolu kendimizi ayaklarmzn araclyla tayarak k a t e t t i k . Yine de b i r ok yerde bz ihtiyalarndan tr durakladlar.
71

Sahne : 48 ESKLER, G A R D Y A N G A R D Y A N (Koarak.) Mahvolduk. b Baba... B B A B A Yine m i domuz. Ben artk k r a l deilim k i . G A R D Y A N Efendiler isyan halinde, zgr adamlar esir oldu. Beni kap dar ettiler. b Anay da hcresinden karp attlar. Bu haberlerin ispat olarak, da ite b ana'n demir kresi. ( B i r el arabasnn iinde b Ana'n demir kresi getirilir-) Bunu tamaa layk grlmedi. Zaten zincirlerini daha nce kendi koparmt. B B A B A (Kre'yi cebine koyar.) ipsizler eytannn cebine indi. Biraz daha byk olsa girmeyecekti. G A R D Y A N Efendiler, karlarn ve ocuklarn hapishaneye yerletirdiler. Her yeri kapladktan sonra da btn demir kreleri bacaklarna esirlik belirtisi olarak taktlar. Bundan sonra da herkesten nce Fas Sultannn gemilerinde forsa olabilmek iin hareket gemeyi dnyorlar... GARDYANLAR. Ben de isyan ediyorum, yaasn esirler. Yeter artk be. Bizim de esirlik sramz gelmedi m i daha? B B A B A ( B i r gardiyana.) te size ak kalple demir kremizi veriyoruz. Daha az yorgun olduumuz zaman geri isteriz. (Kreleri i k i gardiyana verir, (ier kalan Forsalar da zincirlerini gardiyanlara verirler. Uzaktan grltler duyulmaa balar.) G A R D Y A N L A R ve F O R S A L A R syan edenler geliyorB B A B A Hadi baylar, cesaretimizi toplayalm. Silhl olduumuzu ve dman kahramanca karlyaconz biliyorum. Bize gelince, hazr ayak, bu fazla hareketli 72

ve phesiz kt niyetli kiileri beklemeden buradan gideceiz; A l l a h korusun, ben bu demir angrtsn b i l i r i m . ok ar eyler tayor almallar. G A R D Y A N Top sesleri. Bunlarn topular da v a r B Baba. B B A B A A h korkudan lyorum. Zindanm, terliklerim. (Top namlular sahneyi sarar.) Sahne : 44 ESKLER, TATLISDK, ZGR ADAMLAR

(Zincirli olarak.) T A T L I S D K b Baba, teslim olun. Boyunduruklarnz ve zincirlerinizi de istiyoruz. zgr olun. Sizi aydnlk altnda rplak brakacaz... B B A B A Aaa, sen misin Bay Tathsidik? B i l i y o r u m beni yakalarsan... (Kaar.) T A T L I S D K Toplar doldurun. u b i r tonluk alan zerine ate.. ZGR A D A M . Hep b i r l i k t e i t a a t edelim. er er. BRNC ZGB A D A M Onbam mermi patlamad. K N C ZGR A D A M nc zgr adamn baca ut u onun y e r i n e . BRNC ZGR A D A M Sol baca, demek istiyorsun tabil... KNC ZGR A D A M Hi mermi kalmad. Hepsini niformalarmzn stne bacaklarmza baladk. B B A B A (GcM gelir.) te b anannki, bizi cebimZde rahatsz ediyor. (Tatlsidik'ln stne atar-) B u salkmn tadna bakn biraz, (zgr adamlar zincir darbeleriyle katleder.)
73

ZGR A D A M L A R Cann k u r t a r a n kasn... (Forsalar tarafndan kovalanrlar. Arada bir b Baba Gardiyanlarn zincirini yakalayarak btn bu kovalamacny durdurur.) Sahne : 45 (Fas Sultan'm Saray) FAS S U L T A N I , BR VEZB

S U L T A N Vezir, i k i yz esiri teslim aldk m? VEZR Dcvletl. zgr memleketle yaptmz anlamaya gre i k i y i i z kiilik b i r ferman imzaladm. F a k a t aslna bakarsanz kafile i k i bin kiiden fazla tutuyor. Hi b i r ey anlamyorum. ou hnzr b i r ekilde alayl alayl zincire vurulmu, batryorlard. Daha fazla anlyamodm b i r ey do Majestelerinin gemilerinde krek ekecekleri iin hibir kt belirti gstermiyorlar. S U L T A N Ya. b Baba? V E Z R - b Baba yolda, demir krelerini aldklarndan ikayeti. Vahi b i r alaycl var. Herkesi cebine koymak istiyor. Btn krekler krd, sralarn salamln denemek numarasyle stne kt ve kertti. S U L T A N Yeter. Ona gayet saygl davrannz. B u ondan korktuumdan deil tabii.. Onu yakndan grdkten sonr a anlatlanlarn ne kadar stnde olduunu anladm. Kendilerine yeni b i r zafer gayesi bulmak bana der. Aratrn bakalm, bu esir kyafetiyle buraya gelen b Baba, aslnda k i m d i r ? B u asil grn, kendinden cm i n ed... B u olsa olsa yllar nce Fransz korsanlar t a rafndan karlan kardeimdir. Krek mahkmu olar a k altrlan, nce Aragon'un sonra da Polonya'nn
71

cn yksek yerlerini igal etmitir. Ellerini srd topra pn onun. F a k a t daha imdilik bu h a r i k a bal- I lk duygularmz ondan saklamak gerek. nk btn | ailesiyle imparatorluuma yerleir ve ksa zamanda hereyi yutar- Onu yeniden gemiye bindirin ve nereye olursa olsun yollayverin. VEZR Emirleriniz, bastnc... aline : 1(5 (Fas aklarnda.) B B A B A , B A N A B A N A B i z i hayvan gibi yklediler, b Baba ... B B A B A Daha i y i ya, onlar krek ekerken ben de sr gibi bakarm. Esirlik istein ie yaramad. K i m se senin efendin olmak istemiyor. B B A B A Nasl, ya ben, ben hl istiyorum ya... Yava yava gbeimin dnyadan daha byk olduunu farkediyorum; Onunla ilgilenmek daha soyluca b i r i olacak gibi. Bundan byle ona hizmet edeceim.. B A N A Sen her zaman haklsn, b Baba... Sahne : 17 (Aniral gemisi.) B B A B A , B A N A , G A R D Y A N , O Y U N D A GRDEN B T N KLER Z N C R L O L A R A K F O R S A L A R L A BRLKTE B B A B A Ne yeillik, b Ana. nsan kendini b r kz ayrnda sanyor.

F O R S A L A R (Krek ekerek.) ayrn canna okuyalm... B B A B A Igtc, b u umud rengidir. Servenlerimizin m u t lu b i r sona ermesini bekleyelim. B A N A Ne garip mzik. Hepsi nezle olmu galiba, byle burundan .ark sylediklerine baklrsa... G A R D Y A N Size sevimli grnmek iin sayn bay ve bayanm... Forsalarn azlarndaki tkalar fltlerle deitirdim. F O R S A L A R ayrn canna okuyalmG A R D Y A N Gemiyi idare etmek ister miydiniz. ba? b Ba-

B B A B A A l l a h saklasn. Siz beni bu memleketten srdkten ve her hangi b i r yolcu g i b i gemiye bindirdikten sonra zincirli, esir b olarak kalmay tercih eder i m . Bylelikle herkes bana daha fazla itaat ediyor. B A N A Fransa sahillerinden alyoruz. b Baba. B B A B A A h . Benim tatl yavrum, gideceimiz memleket iin zlme; Oras muhakkak bize lyk, hrika b i r lkedir. Bak ne de olsa drt ifte krekli kalyonlarda yollanyoruz'....

S O N

76

ZLEM Y A Y I N L A R I TOPLUM S O R U N L A R I DZS

F A Z M Dr. Murat S A R I C A Rona A Y B A Y (200 Kr.)

K A L K I N M A ve T R K Y E Dr. ismet GRTL (800 Kr.)

MODERN TOPLUMDA Dr. Bedia A K A R S U

KADIN

(kyor)

ZLEM Y A Y I N L A R I SANAT DZS

A HARMAN
M. BAARAN (200 Krs.

VATANDA O Y U N U

Gen Oyuncular (250 Kr.)

Alfrcd JARRY A.saf YLTEPE (250 Krs.)

BAKALARININ

KELLES

Mareel A Y M E Attil TOKATTI (kyor)

ZLEM Y A Y I N L A R I BLG DZS

1.

CNSEL SAPMALARDI . Metin ZEK

1

(kyor)

ZLEM Y A Y I N E V P. K. 691 Galata stanbul (Be liradan az sipariler karl olarak posta pulu gnderilmelidir.)

T A N GAZETES V E M A T B A A S I S T A N B U L - 1 9 6 2

nc tiyatronun ilk bayapt saylan " K r a l b", geen yzyln sonunda Pariste oynand vakit byk yanklar uyandrd. Elini/deki kitap Alfrcd J a r r y ' n i n " K r a l b", "Zincire vurulmu t)b" ve "Boynuzlu b" adl oyunlarnn; gnmzn aline tekniine uygulanm bir btnlcnii elan Jean Vilar'n yorumu gzne alnarak lazrlanmrtr. Gerekstc bir deyi zelliiyle tiiplm hayatnn olumzuslanna ynelen " b " nn kara mizah, tiyatPoseverleri ilgisine deer kansndayz.