TAKTK

Tonoz

ekil 13: Rzgrsz havada tonuzu batan alarak marinaya giri

Hatalar Mrettebat hazr deil. Usturmaalar asl deil ya da yanl yerde, kimse fark etmiyor. K halatlar hazr deil ya da yanl koboynuzuna balanm (vardevela ile ya da baka bir parayla apariz veriyor). Pontona yaklarken dmenci son metrede gaz koluna ar basyor ve teknenin k atyor. Geri yanarken teknenin hzn frenlemek iin dmenci gaz kolunu yanl yne kullanyor, yani tornistan yapyor. Dmenci tekneyi durdurduktan sonra motoru boa almaya unutuyor. Tekne dz deil, park yerine apraz girmi. Tonoz halat alnrken yanl taraftan ekilmi. Tonoza balanmadan nce k halatlar ksa volta edilmi. Haf rzgrda En nemli halat, rzgrst halatdr; ilk atlr ve hzl bir eklinde volta edilir. Rzgrst halat tutup motora ileri vites vererek teknenin ban dz tutabilirsiniz. Halat nce yavaa gerin ve sonra gaz gerektii kadar artrn. Dmeni de kullann. Tonoz halat ile uramayn. nce rzgrst halatn balayn! Dikkat! Teknenin ban rzgr stne almak iin mutlaka rzgralt k halat gevek olmal! Kanala ktan m batan m gireceksiniz? Buna genel bir cevap vermek mmkn deildir nk bu karar kanaln darlna, pervane efektinin gcne ve ynne baldr. Ancak yle syleyelim; en zayf noktasndayken (tekne ileriden tornistana geerken ya da genel olarak dururken) rzgr teknenin ban doru yne itsin yani yanamanza yardm etsin. Haf rzgrda kanala ktan giri (ekil 14) Burada tekne ktan kanala girmeye karar verdi. Park yerinden nceki teknenin bana gelmeden, dmenci hz keser ve dnmeye balar. Artk park yerine

Teorik yanama kursu 2

Doru planlama, seri hareketler

YANAMAK VE AVARA OLMAK CDD TR. BLG PLANLAMA VE TEKRAR ZERNDE y LETM STER. BUNLARDA EKSNZ yOKSA TEK HTyACINIZ OLAN PRATK yAPMAK...
YAZI: SABNE DEDEOLU-TAyFUN ZTUNA
Sabine Dedeolu

ekil 14: Haf rzgrda tonuzu bata alarak marinaya giri

Geen ay, amatr denizcinin korkulu ryas yanamay kolaylatracak neriler, taktikler ieren yaz dizimize balamtk. Eitmenlerimiz, bu konuda Gcekte eitim veren Sollare Sailingin iki orta. Onlar, yllardr verdikleri eitimlerden ve de geen

sezon baladklar Yanama Kursu deneyimlerinden edindikleri bilgilerle size, tekne stndeki kadar etkili olmasa da en ezndan tedirginliinizi azaltacak neriler getiriyorlar. Palamar zmeden, mutlaka okuyun...

Tonozu batan alarak marinaya giri

Rzgr yokken (ekik 13) Marinaya giri yaptktan sonra geni bir alanda tekneyi rahata dndrdkten sonra tornistanla ponton kanalnn tam

ortasndan sabit ve yava bir hzla, kk dmen hareketleriyle, teknenizin k yanna yanaacanz teknenin burnuna gelene kadar gidin (o noktaya gelmeden az nce vitesi boa aln). imdi dmeni gireceiniz yne alabanda edin. Tekneyi pontona gelmeden 1 metre nce durdurun (haf ileri vererek). Durduktan sonra motoru boa almay unutmayn. Rzgr ve aknt yokken tonoz ve k halatlar rahat bir ekilde balayabilirsiniz. Tonoz halatlarnn ucuna bildiiniz gibi ar zincirler baldr. Bu ar zincirlerin ekimini kolaylatrmak iin k halatlar biraz bolayarak teknenin ne rahat gitmesini salayn. Tonoz halatnn bounu bylece daha rahat alrsnz. Gereken sertlii de tekneyi

tornistanda motor yardmyla rhtma yanatrdktan (tekneden rahata inilecek mesafeye kadar) sonra k halatlar volta ederek salayn. Tonozda bir iaret yoksa bu manevra uzun srebilir. Tonoza bakan kiinin mutlaka eldiven giymesi gerekir. Zira tonoz halat zerinde, midye, olta, ine gibi kesici maddeler bulunabilir. Ykl k halatlar koboynuzuna balamak zor olur. Ekip bu ii tamamlayana kadar dmenci tornistana devam etmelidir. Tam kilit atlaca anda dmenci gaz keserse tekne ne doru frlar ve halata yk biner. Volta eden elemann parmaklar da tehlikeye girer, dikkat!

110 naviga

zg

TAKTK
R zg

r
arka n k apraz ba palamar halatlar palamar

ekil 16: Arbarda olurken halatlar nasl balanr

ekil 15: Haf rzgrda kanala batan giri

girmek zere dnerken rzgr, tekneyi batan itmeye balar (doru park pozisyonuna). Eer ge dnerseniz rzgr tekneyi gereinden fazla iter. ok ge dnerseniz, de tekne apraz girer ve ba zaten rzgraltna kam olur. Eer yanama yeriniz genise bir kii mutlaka teknenin ban korusun (pa yan tekneyi izmesin). Hzl bir eklinde rzgrst halatn balayn ve ileri vitesle teknenin ban rzgra kar dzeltin. Dikkat: Eer rzgrst halat aceleyle fazla uzun balamsanz, teknenin ba yan tekneye arpabilir! Haf rzgrda kanala batan giri (ekil 15) Burada tekne kanala batan girmeye karar verdi. En zayf noktasnda, rzgr dnmeye yardm etsin diye dmenci park yerinden biraz ileri gidiyor. Kendi yerine geerken motoru boa alp teknenin

ban kar tarafa (iki teknenin arasna) sokuyor. Tornistan, dmen ve rzgrn itme gcn kullanarak yerine yanayor. Dikkat: Rzgr hafse ve sizin pervane efekti tornistanda k kuvvetle sancaa doru atyorsa bu manevray hi yapmayn! Kuvvetli rzgrda Rzgr daha kuvvetli eserse prensip ayndr ama her ey daha hzl yaplmaldr. Rzgrn gcyle kavga etmeyin, onu kendi yararnza kullanmaya aln! Mutlaka marinadan bir palamar botu size yardmc olsun! Aborda olmak Tekneyi bir rhtma, iskeleye ya da baka bir tekneye yan yanatrmaya aborda olma denir. (ekil 16) Btn usturmaalarn yksekliini yanalacak yere gre ayarlayarak asn.

K ve ba halatlar (palamar) fazla ekmeyin. Usturmaalarn skmasn nlemek ve tekneden rahat inebilmek iin mesafeyi iyi ayarlayn. Tekne ne ve arkaya doru fazla hareket etmesin diye n ve arka apraz halatlar da balayn. Teknede grev dalm Geen ay da belirttiimiz gibi, grev datm her yanamada ok nemlidir. zellikle aborda olurken veya ayrlrken mrettebat kaptann manevra plann (Hangi halat nce atlacak ya da tutulacak) bilmeli. Kaptan komutlarn net bir ekilde sesli veya el iaretiyle vermelidir. El iaretlerinin ne anlama geldii, nceden konuulmaldr. Rhtma aborda olmak (ekil 17) Rzgr yoksa veya rhtm tarafndan hafe esiyorsa batan girip aborda olabilirsiniz. Yaklalacak a rhtmdaki serbest alana baldr. ekil 17deki gibi

zg

z R
1

Rhtmda aborda olmak

112 naviga

ekil 17: Sancaktan aborda olma

TAKTK

Rzgrn etkisi

z R

Rzgr
2

ekil 18: Rhtma ktan yanaarak aborda olma

ekil 19: Sert havada aborda olma

sancaktan aborda olmak istiyorsanz ve yanaacanz yer yeterince genise dar bir ayla yanaabilirsiniz. Yanama srasnda dmende zikzak yapmamaya aln. Sabit bir dn asyla yaklan, ba yava yava rhtmdan an. nce ba halatn atn ve balanmasn salayn. Halat atar atmaz tornistanla tekneyi yavalatp durdurmaya aln. Sancak k halatn karaya atp balanmasn salayn. Usturmaalarn yeri ve yksekliini kontrol edin, n ve arka apraz halatlar balayn. Size kydan yardm eden yoksa tekneden bir kiinin rhtma atlamas gerekir. Teknede az eleman varsa, ba halat grevindeki kii, ba koboynuzuna bal olan halat teknenin ortasna kadar uzatr. Tekne, rhtma ban aarak yanar, yani teknenin rhtma en yakn noktas, bordas olacaktr. Halat ile oradan atlanr. Dikkat: Teknenin yanndan iskeleye inerken, rhtma adm atmadan nce bir ayak vardevela telinin dnda (ama hl gvertede) tutulur, ikinci adm da rhtma atlr. Arlk merkeziniz her zaman salam bir yerde olmal; havada kalmayn!

Haf rzgrda ktan yanaarak aborda olamak (ekil 18) Yanaacanz yer dar ise ya da rzgr karaya doru hafe eserse, ktan rhtma doru girip daha rahat yanaabilirsiniz. ekil 18de gibi sancaktan aborda olmak istiyorsanz, rhtma tornistan yaparak 90 ile yaklan ve kontrollu bir ekilde tekneyi dndrn. Hznz dmen kontroln kaybetmeyecek oranda ayarlamalsnz. Rzgr rhtma doru esiyorsa teknenin bann dnmesine yardm eder ve daha yava gidebilirsiniz. Eer balanacanz yer darsa ve rzgr rhtmdan geliyorsa halatlar abuk atp balanmalsnz. nce k halat, sonra ba halat atmalsnz. K halat balandktan sonra ileri vites ve dmen rhtma doru, teknenin ba rhtma yaklatrabilirsiniz. Usturmaann yerini ve yksekliini kontrol ettikten sonra n ve arka apraz halatlar balayn. Sert havada yanama Belli bir rzgr iddetinden sonra baz yerlere zararsz yanamak mmkn deildir. Kt havada en kolay yanaabileceiniz yeri semelisiniz. Rzgraltna doru aborda olmak

(iskeleye ya da baka bir tekneye), iinizi kolaylatrabilir. Sert havada ktan yanama (ekil 19) Tornistanda yryen bir tekneyi kontrol altna tutmak -ileri yoldandaha efektiftir. Rhtma ktan yaklan. Varmadan nce haf dmen krarak rhtma apraz konuma gelin. Tekneyi durdurun ve Rzgrn gcn kullanarak rhtma aborda olun. nce k ve ba palamarlar, sonra da apraz halatlar balayn. Not: Eer kuvvetli Rzgr tekneyi motor botayken fazla hzl gtryorsa, mecburen batan gireceksiniz. Teknenin hz azaltmak iin tornistan basn; bylece Rzgr sizi mmkn olduunca yava (tekneyi motorla frenleyerek) bir ekilde pontona iter. Usturmaalara ok dikkat edin. Rzgrst halatn abuk balayn. ok kuvvetli havada usturmaalarn bykl ve yeri nemlidir. Kimse kendi kuvvetiyle tekneyi tutmaya kalkmasn, zira 40 feet bir tekne 8 ton civarndadr! arpmamak iin sadece teknenin ynn deitirmeye alabilirsiniz. Tekne ile rhtm arasna ayak ya da el sokmayn. Kendinizi riske

TAKTK
Rzgr
3 4 2 4 3 4 1 2

Rzgr

Rzgr
4

Rzgr

ekil 20: Batan ayrlma ekil 22: Dar alanda, rhtma doru rzgrda ayrlma

1 2

Dmeni dikkatli kullann; k taraf rhtma arpmasn!

Rzgr

ekil 21: Ktan ayrlma

Rhtma doru esen rzgrda ayrlma (ekil 21) Rhtma doru esen rzgr teknenin ban rhtma doru iter. Bu hareketi kullanp tekneyi ktan kartmaya aln. Mutlaka biri teknenin ba tarafnda, en byk usturmaa elinde hazr beklesin. Teknenin ba veya pas iskeleye arparsa hasar oluabilir. Bu manevra, ekil 20dekinin ters srasyla yaplacak. nce arka apraz halat ve k palamar halat (k amaya balar);

sonra ba palamar ve n apraz halat (yine ekerek) brakn. Bylece teknenin ba iskele tarafna dnmeye balar ve teknenin k iskeleden ayrlr. Tornistan yaparak yavaca kn. Dmeni dikkatli kullann; teknenin ba ya da pa iskeleye arpmasn. Yanatnz yer darsa ya da rzgr rhtma doru kuvvetle esiyorsa daha ksa bir dn yapmak gerekebilir. Daha dar bir dn yapmak iin k rhtma yaslayarak batan kma (ekli 22) En byk usturmaay k tarafnda

atmayn! Sonuta tekne tamir edilebilir, sizin iiniz o kadar basit olmaz!

Rhtmdan ayrlma (Avara)

Rhtmdan gelen rzgrda ayrlma (ekli 20) Rzgr rhtm tarafndan geliyorsa batan ayrlmak daha uygundur. Teknenin rhtma bakan k tarafna bir usturmaa balayn. Braklacak halatlar; nce apraz halat, ardndan ba palamar halat. Bu iki halattan sonra rzgr tekneyi yavaa aar. Srada k palamar halat ve arka apraz halat var. Eer arka apraz halat, ktaki koboynuzuna balysa, onu ap biraz ekebilirsiniz. Teknenin dnne yardm eder. leri vitesle yavaca kn.

TAKTK
2 1 4 3

Rzgr

ekil 23: nnde byk ve yksek bir teknenin bulunduu rhtmdan ayrlma

tutun. Ba halatlar (palamar ve apraz) avara edin. Teknenin arkasnda yer varsa arka apraz halat zn. K palamar halat avara etmek zere hazrlayn ve koboynuzu zerinde tutun. Tornistan yapp dmeni rhtma doru alabanda ederek teknenin kn yavaa rhtma yaklatrn ve k palamar halat gerin. Motor devrini yavaa artrarak teknenin kndaki usturmaay rhtma sktrn; teknenin bann rhtmdan ayrldn grn. Yeterli ay kazandktan sonra ileri vitesi takp dmeni (en az) ortaya alp kmaya balayn. Bu arada k palamarn skmadan avara edilmesi nemli. Mmknse halat neta olana kadar yava ilerleyin.

Eer teknenin nnde geni -ve yksek- bir yat balysa ve yakn geme riskini almak istemiyorsanz, ayn teknii kullanp ktan kabilirsiniz (ekil 23). Bu defa usturmaay teknenin bana tutun. K halatlar (palamar ve apraz) avara edin. Teknenin nnde yer varsa n apraz halat zn. Ba palamar halat avara etmek iin hazrlayn ve koboynuzu zerinde tutun. leri vitese takn ve dmeni rhtma doru alabanda ederek teknenin ban yavaa rhtma yaklatrn ve ba halat gerin. Usturmaaya ok dikkat edin, pa da bir yere arpmasn. Motor devrini yavaa artrarak teknenin ba ile usturmaay sktrn, teknenin knn rhtmdan

ayrldn grn. Yeterli ay kazandktan sonra tornistan yapn ve dmeni (en az) ortaya alarak kmaya balayn. Ayn zamanda ba halat skmadan avara etmeye dikkat edin. Mmknse halat neta olana kadar yava kn. Geni bir alanda tekneyi dndrp ileri vitese alarak devam edin. Bu manevrada bast mrettebat ok dikkatli olmal; hem usturmaa doru yerde tutulmal hem de iler tam zamannda yaplmal. leri vitesteyken halat karmamak da nemli; tornistana takar takmaz halat avara edin ve hzl bir ekilde neta edin. Tornistan karken halat rhtmda skrsa, teknenin k sapan gibi iskeleye doru frlar. Bast eleman, halatn neta olana kadar iyi takip etmeli. Eer halat gam yapar veya rhtmdaki gei yerinde (anele ya da baba) skma ihtimali varsa gerekirse gaz kesebilmesi iin derhal dmenciye haber verin. Mrettebat! Ltfen kendinize dikkat edin! ekli 22 ve 23te gsterdiimiz avara teknii ok etkili ama kolay deil. Her ikisi iin de teknedeki iletiim hatasz yrmeli. Dmenciden gelen komutlar ksa, net ve yksek sesli olmal. Bu teknii rzgrl bir havada kullanacaksnz, hibir garantisi olmadn bilmelisiniz. Teknenin motor gcnn ka knot rzgra kar kmay baarabilecei nemlidir. Ne kadar rzgr varsa, siz de bir o kadar hzl davranmak zorundasnz. Mrettebat ok dikkatli olmal. Hava saanaklysa, sakin rzgr yakalamaya aln. Hava artlar uygun deilse ktan vazgeebilirsiniz. nce gvenlik! Ktan ayrlma karar vermeden nce mutlaka pervane efektini de hesaba katn. Eer pervane efekti size kar kyorsa btn manevray bozabilir. Mesela sizin tekneniz, tornistanda k bir ekilde sancaa doru atyorsa, ekil 20deki manevra yardm eder yani teknenin ihtiyac olan dn kuvvetini artrr. Eer tornistan k bir ekilde iskeleye atyorsa, bu manevrann kazandrd ay tamamenkaybedebilirsiniz!