You are on page 1of 291

mitropoliti anania jafariZe

saqarTvelos

wmida

m e fe e b i

Tbilisi
2012
1

Sesavali

farnavaz

mefe

(Zv.w. IV-III ss.)

farnavaz mefe da quji erisTavi

qarTlos

mcxeTos

uflos

oZrxos

gardabos

kaxos

kuxos

gaCios

javaxos

farnavaz

qarTlos

mcxeTos

egros

farnavaz

quji

gardabos

10

kaxos

kuxos

gaCios

11

12

13

14

qarTuli saRvTismsaxuro anbanis fuZisdeba

15

16

17

1. a_1

10. i_10

2. b_2

11. k_20

19. r_100
20. s_200

3. g_3

12. l_30

21. t_300

4. d_4

13. m_40

5. e_5

14. n_50

22. u_400
23. f_500

6. v_6

15. A_60

24. q_600

7. z_7

16. o_70

8. H_8

17. p_80

25. R_700
26. y_800

9. T_9

18. J_90

27. S_900
18

28. C_1000
29. c_2000
30. Z_3000
31.
32.
33.
34.

w_4000
W_5000
x_6000
K_7000

35. j_8000
36. h_9000
37. N_10000

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

a
b
g
d
e
v
z

T
i
k
l
m
n

o
p
J

_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_

a
b
g
d
e
v
z
C
T
i
k
l
m
n

o
p
J

_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_

an
ban
gan
don
en
vin
zen
he
Tan
in
kan
las
man
nar
Ae
on
par
Jan

19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.

r
s
t

f
q
R
y
S
C
c
Z
w
W
x

j
h
H

_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_

r
s
t
Y
f
q
R
y
S
C
c
Z
w
W
x
K
j
h

_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_

rae
san
tar
Yie
far
qan
Ran
yar
Sin
Cin
can
Zil
wil
War
xan
xar
jan
hae
hoi

uy

19

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

_
_
_
_
_
_
_

a
b
g
d
e
v
z

8. _ H
9. _ T
10. _ i
11. _ k
12. _ l

13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.

_
_
_
_
_
_
_

m
n
A
o
p
J
r

25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.

_
_
_
_
_
_
_

R
y
S
C
c
Z
w

20.
21.
22.
23.
24.

_
_
_
_
_

s
t
u
f
q

31.
32.
33.
34.
35.

_
_
_
_
_

w
W
x
K
j

20

21

22

mefe

aderki

( I s.)

wmida andriasa da sxva mociqulebis


qadageba mefe aderkis dros

23

24

25

26

27

Cveni macxovris ieso qristes kvarTi, romelsac xeli Seaxo aderki mefem

51

didi sjulis kanoni, gv. 545; 52 Zeglebi, II, gv. 154; 53 Zeglebi, II, gv. 154; 54 iqve, gv. 174; 55 qronikebi,
I, gv. 34; 56 qarTlis cxovreba, I, gv. 35-36; 57 m. kelenjeriZe, mokle istoria, gv. 5-8; 58 e. nikolaZe,
eklesiis istoria, gv. 13; 59 d. abaSiZe, qarTlis politikuri istoriis zogierTi sakiTxi, mnaTobi, 1987, 9,
gv. 154-161; 60 axali aRTqma, briuseli, gv. 527; 61 p. ingoroyva, giorgi merCule, gv. 224; 62 narkvevebi,
I, gv. 549-550; 63 iqve, gv. 544; 64 iqve, gv. 526; 65 narkvevebi, I, gv. 549; 66 p. ingoroyva, giorgi merCule, gv.
224; 67 iqve, gv. 225; 68 iqve, gv. 211; 69 i. tabaRua, saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, I,
gv. 56; 70 iqve, gv. 56; 71 narkvevebi, I, gv. 511; 72 k. kekeliZe, lit. istoria, I, gv. 40, SeniSvna 3;
kelenjeriZe, mokle istoria, gv. 5; 74 qarTlis cxovreba, I, gv. 41.

28

73

m.

rev marTali ( III s.)


gza qristianobisa I saukunidan wmida ninomde

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

25

didi sjulis kanoni, gv. 545; 26 efrem mcire, uwyeba..., gv. 4; 27 n. janaSia, narkvevebi, gv. 13; 28 iqve,
gv. 20; 29 qarTlis cxovreba, IV, gv. 68-69; 30 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi,
`mnaTobi~, 1987, #6, gv. 142; 31 sabinini, saqarTvelos samoTxe, gv. 624, 625; 32 ev. nikolaZe, eklesiis
istoria, gv. 23-24; 33 Zeglebi, I, gv. 50; 34 s. janaSia, I, gv. 213; 35 g. lomTaTiZe, saqarTvelos
mosaxleobis kultura da yofa, gv. 60, Sen. 206; 36 p. ingoroyva, t. II, gv. 277; 37 T. surgulaZe, T.
bibiluri, m. ZnelaZe, adreuli qristianobis simbolo mcxeTidan, saq. ssr. mecnierebaTa akademiis
moambe, 101 3, 1981. gv. 741-742; 38 T. bibiluri, saintereso samarxeuli kompleqsi mcxeTidan (Zeglis
megobari), 62, 1983, gv. 39-43; 39 T. bibiluri, Tixis filasamarxi antikuri xanis saqarTveloSi (disertacia, xelnaweri); 40 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi, `mnaTobi~, 1987, #6, gv.
144; 41 qarTlis cxovreba, I, gv. 41; 42 didi sjulis kanoni, gv. 219; 43 ,
, , 7, . 44; 44 g. gozaliSvili, qarTlis moqcevis problema da bakuri, 1974, gv.
15; 45 iqve, gv. 21; 46 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi, gv. 144-145; 47 v.
goilaZe, wminda ninos qarTlSi Semosvlisa da qarTlis moqcevis daTariRebisaTvis, mnaTobi, 1986,
#2, gv. 153-154; 48 iqve, gv. 155-162; 49 iqve, gv. 150; 50 qarTlis cxovreba, I, gv. 115; 51 v. goilaZe, wminda
ninos qarTlSi Semosvlisa da qarTlis moqcevis daTariRebisaTvis, mnaTobi, 1986, # 8, gv. 152, 160162; 52 m. CxartiSvili, qarTuli hagiografiis wyaroTmcodneobiTi Seswavlis problemebi; `cxovreba
wmidisa ninosi~, 1987, gv. 25-26; 53 qarTlis cxovreba, I, gv. 70; 54 iqve, gv. 70; 55 p. ingoroyva, giorgi
merCule, gv. 262, SeniSvna I; 56 narkvevebi, t.II, gv. 181, 186; 57 T. kapanaZe, noqalaqevis bazilikebi, kr.
noqalaqevi _ arqeopolisi, gv. 120-121; 58 e. nikolaZe, eklesiis istoria, gv. 35; 59 n. janaSia,
narkvevebi, gv. 17; 60 qarTlis cxovreba, I, gv. 197; 61 iqve, gv. 159.

39

wmida mociqulTaswori mirian mefe ( IV s.)


Tqmuli abiaTar mRvdelisa, kvarTisaTvis
uflisa Cvenisa ieso qristesi

40

41

* meeqvse Jami naSuadRevis saTqmeli locva.

42

43

Tqmuli sidonia dedakacisa, romelmac


ixila da aRwera...

44

Tqmuli misive eklesiis aRSenebisaTvis

45

46

47

aRmarTebisaTvis patiosnisa jvrisa



48

49

wigni, romelic miswera romis patriarqma da


branjTa mefem ninos, mefe mirians da qarTlis ers

50

51

52

wmida

mowame

mefe

mirdati

( V s.)

53

wmida keTilmsaxuri vaxtag mefe ( V s.)


vaxtang gorgaslis cxovreba

47

54

55

**

* igulisxmeba hunebi, alanebi da sxvadasxva CrdiloeTis tomebi, romlebic im dros awyobdnen


laSqrobebs dasavleT evropaSic ki.
** `qarTlis samefos~ dasavleTi sazRvari gadioda mdinare egriswyalze. `egriswylis qvemoT~, anu
am mdinaris iqiT mdebare marjvena sanapiro qveyana `afxazeTi~ Sedioda bizantiis imperiaSi anu
`berZnebis~ qveyana iyo. vaxtangis dros bizantielebma gadmolaxes qarTlis samefos sazRvari md.
egriswyalze da dai pyres qarTlis miwa-wyali egriswylidan vidre cixe-gojamde.

56

50

* vaxtangma gaaTavisufla berZnebisgan qarTlis teritoria cixe-gojidan egriswylamde da agreTve


afxazeTic, romelic berZnebs hqondaT dapyrobili. vaxtangi afxazeTSi Sevida Crdilokavkasiis
gziT, osebis damarcxebis Semdeg.

57

58

59

**


***

* igulisxmeba qarTlis samefos is miwebi, romlebic qarTls CamoaWra saberZneTma jer kidev
vaxtangamde, mefe varaz-bakuris dros _ klarjeTi zRvidan arsianamde.
** mdinare yubani.
*** osebis laSqrobis Semdeg vaxtangma `berZenTa qveyana~ anu afxazeTi aiRo da TviTon daiWira.
Semdeg ki vaxtangma da keisarma erTmaneTs gaucvales teritoriebi, saqarTvelos daubrunda klarjeTi, xolo saberZneTs afxazeTi. afxazeTis erTi nawili ki egriswylidan klisuramde mziTvis
saxiT SeuerTda vaxtangis samefos.

60

61

62

63


**

***

* igulisxmeba im episkoposebis mTavari, romelnic vaxtangs Seegebnen _ mTavarepiskoposi miqaeli.


** fulis qisis Semnaxveli, molare.
*** `da dRes icodeT axalnergad WeSmaritad qarTli~.

64

65

* vaxtangis meore cols mziTvad moyva teritoria egriswylisa da klisuris Sua, am qalis Svilebs
darCaT kidvc samemkvidrvod es miwebi, xolo pirveli colisgan darCenilebs samxreT saqarTvelo.

66

**

* napatelni cxovrobdnen dRevandel azerbaijanSi q. Seqis sanaxebSi. q. Seqi mdebareobs q. zaqaTalis aRmosavleTiT 64 km-is manZilze, xolo q. kaxidan daSorebulia 34 km-iT. imdroindeli
SexedulebiT, napatelni kaxeTis provinciaSi (`xevSi~) Sediodnen da ara hereTisaSi.
** imperatori iustiniane (527-565).

67

saqarTvelos sakaTalikosos daarseba

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

47

qarTlis cxovreba, I, gv. 139-207 gadmoRebuli Zveli qarTulidan; 50 `daimorCila... mefis


brZanebis gareSe~ _ es adgili gviandeli CanarTia, gv. 156; 52 q. c., I, gv. 171; vaxtangi gulisxmobda,
rom am drois qristianoba proberZnuli mimarTulebisa ar yofila, aramed aRmosavluri orientaciisa. TviT sparselTa Sorisac ki yofilan qristianebi. `daRaTu aw Sen migcne sparsni, ara ukue
gancruvdesa saxeli Cemi? da umetes Cuensa aqus mravalTa maTganTa siyuaruli qristesi, aramed
SiSisagan ver gamoacxadeben~; 59 q. c., I, gv. 146; samTavros ukve arsebul saepiskoposo taxtze.
aRsaniSnavia, rom geografiulad qarTlis samefo dayofili iyo oTx xevad: 1. xevi qarTlisa
(mtkvris saTavidan xunanamde); 2. xevi kaxeTisa; 3. xevi klarjeTisa da 4. xevi egrisisa (q. c., I, gv.
146); axali episkoposebi dausvamT sam xevSi: qarTlSi, kaxeTSi da klarjeTSi.

82

., , , 1963, . 412; 169 iqve, gv. 422; 170 s. janaSia, Sromebi,


V, gv. 74; 171 m. lorTqifaniZe, qarTli V s-is II naxevarSi, 1979, gv. 72-74; 172 ..,
, 1979 ., .197; 173 ., ,
. 72; 174 n. janaSia, lazar farpecis cnobebi saqarTvelos Sesaxeb, 1962, gv. 214; 175 ,,iberebi
qristianebi arian da am sarwmunoebis wesebs yvela imaze ukeT icaven, romelTac Cven vicnobT~,
georgika, II, gv. 21; 176 b. mWedliSvili, gorgasalis reformebis Sesaxeb. _ mnaTobi, 1986, #11, gv. 166169; 177 n. janaSia, narkvevebi, gv. 45-46; 178 didi sjulis kanoni, gv. 219; 179 iqve, gv. 249; 180
(), , - , 25, 1984, . 151, . 140;
181
qarTlis cxovreba, I, gv. 197; 182 n. janaSia, narkvevebi, gv. 32; 183 iqve, gv. 32; 184 b. mWedliSvili,
gorgasalis reformebis Sesaxeb. _ mnaTobi, 1986, #2, gv. 167; 185 Zeglebi, I, gv. 93; 186 didi sjulis
kanoni, gv. 271-273; 187 qarTlis cxovreba, I, gv. 197-198; 188 iqve, gv. 198-199; 189 Zeglebi, I, gv. 93; 190 b.
lominaZe, saqarTvelos sapatriarqo da misi avtokefalia, saRvTismetyvelo krebuli, 1981, 12, gv. 73;
191
. , . _ macne, istoriis seria,
1986, #3, gv. 69; 192 iqve, gv. 67-70; 193 iqve, gv. 62; 194 T. yauxCiSvili, berZeni mwerlebis cnobebi
saqarTvelos Sesaxeb, I, gv. 141; 195 iqve, gv. 153; 196 iqve, gv. 151; 197 . ,
. - macne, istoriis seria, 1986, #3, gv. 64; 198 iqve, gv. 64-65;
199
iqve, gv. 69; 200 iv. javaxiSvili, saqarTvelos sazRvrebi, gv. 18; 201 n. janaSia, narkvevebi, gv. 88; 202
n. janaSia, lazar farpecis cnobebi saqarTvelos Sesaxeb, 1962, gv. 218; 203 n. janaSia, istoriuli
wyaroTmcodneobis narkvevebi, I, gv. 298; 204 iv. javaxiSvili, saqarTvelos sazRvrebi, gv. 17; 205 n.
janaSia, istoriuli wyaroTmcodneobis narkvevebi, I, gv. 89, 213; 206 Zeglebi, I, gv. 89; 207 Zeglebi, I, gv.
89; 208 iqve, gv. 89.
168

83

wmida

mefe

arCili

( VIII s.)

84

85

wmida daviTi da konstantine ( VIII s.)


wmida konstantine qarTveli ( IX s.)

86

87

88

107

qarTlis cxovreba, t. I, 1955 w., gv. 251; 108 qarTlis cxovreba, I, 1955 w., gv. 229. 109 a. bogveraZe,
arabebis Semosvla saqarTveloSi, narkv. II, 1973, gv. 286; 110 qarTlis cxovreba, w. I, 1955w., gv. 230; 111
p. ingoroyva, giorgi merCule, 1954 w., gv. 080. 112 iqve, gv. 092; 113 iqve, gv. 093; 114 iqve, gv. 094; 115 ioane

89

sabanisZe, `wamebaA wmindisa da netarisa mowamisa qristesisa haboAsi~, qrestomaTia, 1946 w., gv. 57. 116
iv. javaxiSvili, Txzulebani, t. II, 1983 w., gv. 91; 117 p. ingoroyva, giorgi merCule, 1954 w., gv. 0102;
118
`wamebaA da Rvawli wmindaTa da didebulTa daviT da konstantinesi~, qrestomaTia, 1946 w., gv. 240;
119
iqve, gv. 235; 120 iqve, gv. 235; 121 `wamebaA da Rvawli daviT da konstantinesi~, qrestomaTia, 1946 w.,
gv. 235. 122 iqve, gv. 237; 123 qarTlis cxovreba, t. I, 1955 w., gv. 235; 124 iqve, gv. 237. 125 qarTlis cxovreba,
I, 1955 w., gv. 250; 126 iqve. gv. 245. 127 `martviloba gobronisi~, Zveli qarTuli agiografiuli
literaturis Zeglebi, I, 1964 w., gv. 179; 128 iqve, gv. 179; 129 martviloba gobronisi, Zegli I, gv. 181;
130
iqve, gv. 181; 131 iqve, gv. 182; 132 iqve, gv. 183; 133 qarTuli agografiuli literaturis Zeglebi, I, 1964,
gv. 165; 134 iv. javaxiSvili, Txzulebani, t. VIII, 1977, gv. 86; 135 iqve, gv. 86; 136 Zveli qarTuli
agiografiuli literaturis Zeglebi, I, 1964w., gv. 165. 137 qarTuli istoriuli sabuTebis korpusi,
1984 w., gv. 33. 138 qarTlis cxovreba, I, 1955 w., gv. 281; 139 iqve, gv. 303; 140 qarTuli istoriuli
sabuTebis korpusi, 1984 w., gv. 72; 141 qarTlis cxovreba, II, 1959 w., gv. 118.

90

wmida

mowame

aSot

kurapalati

(bagrationi)

( VIII s.)

91

92

wmida

dinar

dedofali

( X s.)

93

Rirsi

basili

Ze

bagrat

III-isa

( XI s.)

94

wmida keTilmsaxuri
mefe daviT aRmaSenebeli ( XII s.)
mefeT mefe daviTis cxovreba

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

mefe daviTi _ morCili berisa

107

108

109

110

111

112

ruis-urbnisis kreba

113

114

115

*

* saxelmwifosa da eklesias Soris aseT urTierTobas, zogjer ewodeba `simfonia~.

116

117

118

119

* e. gabiZaSvilis mixedviT, ara 8, aramed 18 wlisa.

120

121

122

123

124

yivCaRTa Casaxleba

125

126

127

128

i. lolaSvili, arsen iyalToeli, 1978, gv. 158; 2 iqve, gv 48; 3 iqve, gv. 49; 4 iqve, gv. 64; 5 p. ratiani,
Tbileli berebi, 1989, gv. 81; 6 iqve, gv. 81; 7 iv. javaxiSvili, II, 1983, gv. 197; 8 iqve, gv. 197; 9 iv.
javaxiSvili, VII, 1984, gv. 168; 10 l. grigolaSvili, `galobani sinanulisanis~ teqsti, `jvari vazisa~,
#25, 1989, gv. 26; 11 iv. javaxiSvili, II, gv. 210; 12 iqve, gv. 218; 13 z. avaliSvili, jvarosanTa droidan,
1989, gv. 17; 14 iqve, gv. 19; 15 iqve, gv. 96; 16 S. mesxia, saistorio Ziebani, III, 1986, gv. 75; 17 iqve, gv. 70;
18
iqve, gv. 134; 19 iqve, gv. 135; 20 z. avaliSvili, dasax. naSr., gv. 108, (ix. mimoxilva marko polos
mogzaurobis cnobil inglisur gamocemaSi...); 21 saq. ekl. kalendari, 1987 w., gv. 468; 22 didi
sjuliskanoni, 1975, gv. 549; 23 i. lolaSvili, dasax. naSr., gv. 60; 24 iqve, gv. 14. 4 iqve, gv. 86; 25

129

qarTlis cxovreba, I, gv. 353; 26 iv. javaxiSvili, VII, gv. 248-249; 27 iqve, gv. 248; 28 sabWoTa enciklopediuri leqsikonis sityvani, 1980, rusul enaze, gv. 1329; 29 iv. javaxiSvili, II, gv. 213; 30 qarTuli
samarTlis Zeglebi, 1965, II, gv. 18; 31 `xelmwifis karis garigeba~, qarTuli samarTlis Zeglebi, II, 1965,
gv. 95; 32 iqve, gv. 90; 33 saq. ist. narkv., III, gv. 220-223; 34 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 82; 35 saq.
ist. narkv., III, 1979, gv. 216; 36 iqve, gv. 218; 37 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 92; 38 xelmwifis karis
garigeba, gv. 34; 39 JamTaaRmwereli, qarTlis cxovreba, II, gv. 253; 40 saq. ist. narkv., III, 1979, gv. 353; 41
iqve, gv. 638; 42 iv. javaxiSvili, VI, 1982, gv. 67; 43 iqve, gv. 67; 44 saq. ist. narkv., III, gv. 234; 45 iqve, gv.
235; 47 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 20; 48 saq. ist. narkv., III, gv. 215-216; 49 iv. javaxiSvili, II,
gv. 212-213; 50 p. ratiani, Tbileli berebi, gv. 79; 51 iv. javaxiSvili, II, gv. 188; 52 iqve, gv. 190; 53 iqve,
gv. 191; 54 didi sjulis kanoni, 1975, gv. 550; 55 saq. ist. narkv., III, gv. 215; 56 iqve, gv. 214; 57 iv.
javaxiSvili, VII, gv. 28; 58 iqve, gv. 29; 59 iqve, gv. 314; 60 iqve, gv. 57; 61 iqve, VII, 1984, gv. 63; 62 iqve, gv.
82; 63 iqve, gv. 83; 64 iqve, gv. 84; 65 iqve, gv. 68; 66 iqve, gv. 68; 68 iqve, gv. 15; 69 iqve, gv. 16; 70 iqve, gv. 17;
71
iqve, gv. 16; 72 iqve, gv. 51; 73 iqve, gv. 52; 74 iqve, gv. 51; 75 iqve, gv. 42; 76 iqve, 41; 77 iqve, gv. 43; 78 iqve,
gv. 45; 79 iqve, gv. 247; 80 iqve, gv. 247; 81 didi sjulis kanoni, gv. 553; 82 saqarTvelos eklesiis
kalendari, 1987, gv. 473; 83 iqve, gv. 473; 84 iqve, gv. 474; 85 iqve, gv. 475; 86 iqve, gv. 557.
99
n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi, IX, 1979, gv. 73-74; 100 iqve, gv. 94; 101 qarTlis
cxovreba, I, gv. 335; 102 iv. javaxiSvili, II, 1983, gv. 215; 103 iqve, gv. 200; 104 S. mesxia, saistorio Ziebani,
III, gv. 74; 105 iqve, gv. 42; 106 iqve, gv. 42; 107 iqve, gv. 92; 108 n. berZeniSvili, dasax. naSr., gv. 97; 109
qarTlis cxovreba, I, gv. 346; 110 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 209; 111 S. mesxia, dasax. naSr., gv. 37;
112
iqve, gv. 35; 113 iqve, gv. 37-40; 114 iqve, gv. 39.

130

Rirsi

damiane

demetre

yofili

( XII s.)

Sen xar venaxi, axlad aRyvavebuli,


morCi keTili, edems Sina nerguli,
alva sulneli, samoTxiT gamosruli,
RmerTman Segamko, veravin gjobs qebuli
da TaviT TvisiT mze xar gabrwyinvebuli.

131

wmida

keTilmsaxuri

Tamar

mefe

( XII s.)

Tamar mefis cxovrebis qronika

daviT aRmaSenebeli
demetre I

vaxtangi

giorgi III

daviT V

Tamar

demna-demetre

132

133

sargis
mxargrZeli

zaqaria
(Semdgom
amirspasalari)

varam
mxargrZeli

ivane
(Semdgom
msaxurTuxucesi)

zaqaria

sargisi

134

135

136

137

138

139

140

Wyondideli da aTabagi

141

142

143

144

145

146

147

148

149

qarTlis cxovreba, II, 1959, gv. 26; 2 iqve, gv. 27; 3 iqve, gv. 27; 4 iqve, gv. 118; 5 iqve, gv. 119; 6 iqve,
gv. 30; 7 iqve, gv. 31; 8 iqve, gv. 33. 9 iqve, gv. 119; 10 iqve, gv. 120; 11 iqve, gv. 41; 12 iqve, gv. 45; 13 iqve, gv.
121; 14 iqve, gv. 49; 15 iqve, gv. 50; 16 iqve, gv. 51; 17 iqve, gv. 54; 18 iqve, gv. 54; 19 iqve, gv. 122. 20 iqve, gv.
123; 21 iqve, gv. 55; 22 iqve, gv. 151; 23 iqve, gv. 58; 24 iqve, gv. 58; 25 iqve, gv. 58; 26 iqve, gv. 60; 27 iqve, gv.
125; 28 iqve, gv. 72; 29 iqve, gv. 72; 30 iqve, gv. 90; 31 iqve, gv. 106; 32 iqve, gv. 129. 33 iqve, gv. 130; 34 iqve, gv.
148; 35 iqve, gv. 91; 36 iqve, gv. 91; 37 iqve, gv. 93; 38 iqve, gv. 95; 39 iqve, gv. 141; 40 iqve, gv. 142; 41 iqve, gv.

150

103; 42 iqve, gv. 104; 43 iqve, gv. 107; 44 iqve, gv. 110; 45 iqve, gv. 110; 46 m. TamaraSvili, istoria
kaTolikobisa..., 1902, gv. 8; 47 iqve, gv. 11; 48 qarTlis cxovreba, II, gv. 170; 49 iqve, gv. 170; 50 saq. ist.
narkv., III, gv. 542; 51 iqve, gv. 545; 52 iqve, gv. 547-548; 53 iqve, gv. 550; 54 iqve, gv. 550; 55 iv. javaxiSvili,
VII, 1984, gv. 113; 56 n. berZeniSvili, IX, 1979, gv. 136; 57 iv. javaxiSvili, VII, 1984, gv. 115; 58 iqve, gv. 115;
59
iqve, gv. 117; 60 iqve, gv. 119; 61 iqve, gv. 118; 62 iqve, gv. 119; 63 n. berZeniSvili, IX, gv. 136; 64 iqve, gv.
150; 65 qarTlis cxovreba, II, gv. 82; 66 iqve, gv. 83; 67 i. anTelava, XI-XV saukunis saqarTvelos socialpolitikuri istoriis sakiTxebi, 1980, gv. 192; 68 qarT. samarT. Zeglebi, II, gv. 82; 69 i. anTelava, dasax.
naSr., gv. 192; 70 iqve, gv. 190; 71 iqve, gv. 191; 72 iqve, gv. 190; 73 iv. javaxiSvili, VI, 1982, gv. 273; 74. iqve,
gv. 274-276; 75. iqve, gv. 282; 76. iqve, gv. 285; 77. iqve, gv. 289; 78. iqve, gv. 314; 79 iqve, gv. 313; 80 n.
berZeniSvili, IX, gv. 129; 81 iqve, gv. 137-140; 82 iqve, gv. 197; 83 iqve, gv. 198; 84 n. berZeniSvili, dasax.
naSr., gv. 157; 85 iqve, gv. 167; 86 iqve, gv. 199; 87 iqve, gv. 200; 88 saq. ist. narkv., III, gv. 314; 89 iqve, gv. 318;
90
iqve, gv. 346-347; 91 iv. javaxiSvili, VII, gv. 91; 92 iqve, gv. 91; 93 saq. ist. narkv., III, gv. 563.

151

wmida mefe

demetre

Tavdadebuli

qveynis zogadi mdgomareoba


XIII saukuneSi

suli Tavdadebisa

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

162

mematianis mier aRwerili ambebi


deda RvTismSoblis mier
qarTvelTa mfarvelobis Sesaxeb
I. daviT mefis xatis saswauli

163

164

II. alaverdis wmida giorgis xatis saswauli

III. metexis RvTismSoblis xatis saswauli

IV. dmanisis RvTismSoblis xatis saswauli

165

V. martyofis xelTuqmneli xatis saswauli

VI. wmida Salva axalcixeli

VII. sionis wmida xatebis saswauli

166

VIII. yovladwmida RvTismSoblis didi gamocxadeba

167

IX. awyuris xelTuqmneli xatis Zala

X. RvTismSoblis gafrTxileba

XI. wmida saxarebis gavrceleba

168

XII. varZiis RvTismSoblis saswauli

XIII. RvTis wyaloba

XIV. Tavdadeba qristesaTvis

169

qarTlis cxovreba, II, gv. 163; 2 iqve, gv. 181; 3 iv. javaxiSvili, t. III, 1982 w., gv. 17; 4 iqve, gv. 17;
5
iqve, gv. 19; 6 iqve, gv. 20; 7 iqve, gv. 21; 8 qarTlis cxovreba, II, gv. 191; 9 saq. ist. narkv., III, gv. 549;
10
iqve, gv. 550; 11 iqve, gv. 550; 12 iqve, gv. 573; 13 iqve, gv. 600; 14 iqve, gv. 601; 15 iqve, gv. 602; 16 iqve, gv.
243; 17 iqve, gv. 62; 18 saq. ist. narkv., III, gv. 553; 19 qarTlis cxovreba, II, gv. 208; 20 iqve, gv. 215; 21 iqve,
gv. 304; 22 saq. ist. narkv., III, gv. 599; 23 iqve, gv. 583; 24 qarTlis cxovreba, II, gv. 251; 25 saq. ist. narkv.,
III, gv. 577; 26 iqve, gv. 584; 27 iqve, gv. 585; 28 qarTlis cxovreba, II, gv. 320; 29 iqve, gv. 321; 30 iqve, gv.
288; 31 iqve, gv. 290; 32 iqve, gv. 291; 33 iqve, gv. 272; 34 iqve, gv. 196; 35 iqve, gv. 198; 36 iqve, gv. 209; 37 iqve,
gv. 247; 38 iqve, gv. 248; 39 iqve, gv. 215; 40 iqve, 217; 41 iqve, gv. 217; 42 iqve, gv. 217; 43 iqve, gv. 217; 44 iqve,
215; 45 iqve, gv. 217; 46 iqve, gv. 263; 47 iqve, gv. 250; 48 iqve, gv. 218; 49 saq. ist. narkv., III, gv. 595; 50
qarTlis cxovreba, II, gv. 154; 51 iqve, 156; 52 iqve, gv. 154; 53 iqve, 157; 54 iqve, gv. 156; 55 iqve, gv. 157; 56
iqve, gv. 167; 57 iqve, gv. 199; 58 iqve, gv. 231; 59 iqve, 247; 60 iqve, gv. 256; 61 iqve, 267; 62 iqve, gv. 171; 63 iqve,
gv. 171; 64 saqarTvelos samoTxe, gv. 549; 65 qarTlis cxovreba, II, gv. 177; 66 iqve, 178; 67 iqve, gv. 209;
68
iqve, gv. 277. 69 iqve, 278; 70 iqve, gv. 282; 71 iqve, gv. 283; 72 iqve, 301. 73 iqve, gv. 323; 74 iqve, gv. 312; 75
iqve, gv. 314; 76 iqve, gv. 315; 77 iqve, gv. 321.

170

mefe

giorgi

brwyinvale

( XIV s.)

171

172

173

174

qarTlis cxovreba, IV, 1973, gv. 255; 2 iqve, gv. 255; 3 iqve, gv. 256; 4 iqve, gv. 256; 5 iqve, gv. 256; 6
iqve, gv. 256; 7 iqve, gv. 257; 8 iqve, gv. 258; 9 iqve, gv. 258; 10 iqve, gv. 259; 11 iqve, gv. 259; 12 iqve, gv. 260;
13

iv. javaxiSvili, t. III, 1982, gv. 175; 14 iqve, gv. 175; 15 saq. ist. narkv., III, gv. 826; 16 iqve, gv. 827; 17
iqve, gv. 665; 18 Zegli erisTavTa, S. mesxias gamocema, gv. 350; 19 saq. ist. narkv., III, gv. 828; 20 iqve, gv.
829; 21 iqve, gv. 829;
26
iqve, gv. 165.

22

iqve, gv. 832;

23

iqve, gv. 834;

24

iv. javaxiSvili, t. III, gv. 173;

175

25

iqve, gv. 164-165;

wmida

mefe

vaxtang

I II

( XV s.)

qveynis zogadi mdgomareoba XV saukuneSi

176

Tavdadeba qristesaTvis

saq. ist. narkv., III, gv. 713.

iqve, gv. 750;

qarTlis cxovreba, II, gv. 321.

177

aleqsandre

mefe

( XV s.)

mefeT mefe monazoni aleqsandre didi

178

179

180

181

182

iv. javaxiSvili, t. III, 1982, gv. 265; 4 iqve, gv. 229; 5 iqve, gv. 230; 6 iqve, gv. 230; 7 T. Jordania,
qronikebi, t. II, 1897, gv. 243; 8 iv. javaxiSvili, t. III, gv. 258; 9 iqve gv. 257; 10 saq. ist. narkv., III, gv.
724; 11 iqve, gv. 728; 12 iv. javaxiSvili, III, gv. 259; 13 T. mewofeci, dasax. naSr. gv. 16; 14 saq. ist. narkv.,
III, gv. 728; 15 n. berZeniSvili, saq. ist. sakiTxebi, I, 1964, gv. 175, iqve, 728, SeniSvna; 16 iqve, gv. 729; 17 iv.
javaxiSvili, III, gv. 260; 18 iqve, gv. 261; 19 qarTlis cxovreba t. IV, gv. 280; 20 iv. javaxiSvili, III, gv.
262; 21 iqve, gv. 263; 22 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 244; 23 iqve, gv. 248; 24 iv. javaxiSvili, III, gv. 263;
25
saq. ist. narkv. III, gv. 726; 26 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 196; 27 saq. ist. narkv., III, gv. 282; 28 a.
jafariZe, saq. samociq. ekl. ist. II, 1998, gv. 247; 29 qarTlis cxovreba, IV, gv. 281, SeniSvnebi; 30 T.
Jordania, qronikebi, t. II, 1897, gv. 226; 31 iqve, gv. 228; 32 iqve, gv. 321; 33 iqve, gv. 227; 34 qarTlis
cxovreba, IV, gv. 281; 35 Toma mewofeli, istoria, gv. 119-122; 36 qarTlis cxovreba, II, gv. 475.

183

wmida didmowame

qeTevan

dedofali ( XVII s.)

wmida didmowame qeTevani - mnaTobi saqarTvelosi

* afxazeTis eTnikuri saxe Seicvala XVII-XVIII saukuneebSi adiRe-Cerqezuli tomebis Camosaxlebis Sedegad. am axal xalxsac - `afxazebi~ uwodes mxaris saxelis Sesabamisad.

184

185

186

187

188

189

190

191

192

193

194

195

196

197

`...ZuZuTa-sajni naberwkal-mkrTolvareni,
gulsa-bari, welsa jaWvi gancecxlebuli
muskulT-marwuxni, Samfurni mxurvaleni...~53

qarTuli epistoluri wyaroebis korpusi 1, 1989, gv. 43-61. 3 qarTlis cxovreba, IV, gv. 728. 4
Zveli qarT. agiogr. lit. Zegl., VI, 1980, gv. 449. 5 saqarTvelos istoria, 1980, gv. 153; 6 saq. ist.
narkv., IV, gv. 243; 7 iqve, gv. 245-248; 8 qarTlis cxovreba, II, gv. 3; 9 saq. ist. narkv., IV, gv. 249; 10
qarTlis cxovreba, II, gv. 382; 11 Zv. qarT. agiogr. lit. Zeglebi, VI, gv. 20; 12 iqve, gv. 20; 13 saq. ist.
narkv., IV, gv. 252; 14 morTeza mehdi faTemi, sparsuli masalebi XVI-XVII saukuneebis qarTvel
moRvaweTa Sesaxeb, 1982, gv. 26; 15 qarTlis cxovreba, IV, gv. 584; 16 Zegl., VI, gv. 24. 17 saq. ist. narkvev.,
IV, gv. 264; 18 iqve, gv. 265; 19 qarTlis cxovreba, IV, gv. 588; 20 saq. ist. narkv., IV, gv. 271; 21 iqve, gv. 272;
22
anton kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 26; 23 saq. ist. narkv., IV, gv. 276; 24 iv. javaxiSvili, qarTveli
eris istoria, 1967, IV, gv. 315; 25 iqve, gv. 317; 26 iqve, gv. 319, 325; 27 Zegl., VI, gv. 27; 28 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, II, 1986, gv. 112; 29 Zegl. VI, gv. 28; 30 i. tabaRua, dasax.
naSr., gv. 113; 31 iqve, gv. 113; 32 i. tabaRua, dasax., naSr., gv. 113; 33 iqve, gv. 114; 34 iqve, gv. 115; 35 iqve,
gv. 115; 36 iqve, gv. 116; 37 iqve, gv. 116; 38 iqve, gv. 118; 39 iqve, 119; 40 qarTlis cxovreba, IV, gv. 401; 41
i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 120; 42 iqve, gv. 121; 43 iqve, SeniSvna 59; 44 anton kaTalikosi, sityva
pirveli qeTevanisaTvis, dasax. naSr., gv. 29; 45 iqve, gv. 124; 46 qarTlis cxovreba, II, gv. 402; 47 anton
kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 31; 48 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 125; 49 iqve, gv. 127; 50 iqve, gv. 129; 51 iqve,
gv. 130; 52 Zegl., VI, gv. 34; 53 anton bagrationi; wyobilsityvaoba, 180, gv. 204.

198

wmida

didmowame

luarsab

mefe

( XVII s.)

wmida mefe luarsab II

199

200

201

202

54

qarTlis cxovreba, II, gv. 355; 55 iqve, gv. 363; 56 iqve, gv. 365; 57 iqve, gv. 366; 58 iqve, gv. 394; 59 iqve,
gv. 396; 60 Zveli qarT. agiogr. lit. Zeglebi, VI, 1980, gv. 47; 61 qarTlis cxovreba, IV, gv. 385; 62 Zegl.
VI, gv. 48; 63 qarTlis cxovreba, II, gv. 386; 64 qarTlis cxovreba, IV, gv. 423; 65 qarTlis cxovreba, II, gv.
388; 66 antoni, dasax. naSr., gv. 55; 67 qarTlis cxovreba, IV, gv. 425; 68 iqve, gv. 425; 69 qarTlis cxovreba,
II, gv. 393. 70 iqve, gv. 397; 71 qarTlis cxovreba, IV, gv. 427; 72 il. WavWavaZe, IV, gv. 184; 73 anton
kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 66; 74 iqve, gv. 66.

203

mefe

Teimuraz

( XVII s.)

Teimuraz mefis brZola `qarTvelobisaTvis~

204

205

206

207

208

209

210

211

212

213

214

215

216

217

218

tyveTa syidva

219

220

221

222

223

224

225

226

75

qarTlis cxovreba, IV, gv. 328; 76 iv. javaxiSvili, qarTveli eris istoria, IV, 1967, gv. 349; 77 iqve,
gv. 369; 78 iqve, gv. 371; 79 qarTlis cxovreba, II, gv. 424; 80 iqve, gv. 425; 81 iqve, gv. 425; 82 iqve, gv. 425.
83
g. JorJoliani, saqarTvelo XVII s., gv. 50; 84 iqve, gv. 49; 85 S. lomsaZe, gviani Sua saukuneebi..., gv.
47, 48, 63; 86 iqve, gv. 35; 87 iqve, gv. 35; 88 iqve, gv. 36-41; 89 iqve, gv. 52; 90 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv.
58; 91 iqve, gv. 59; 92 iqve, gv. 60; 93 qarTlis cxovreba, IV, gv. 445; 94 iv. javaxiSvili, VIII, 1977, gv. 285;
95
mohamed Taheris cnobebi, gv. 381; g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 72; 96 iv. javaxiSvili, VIII, gv. 283;
97
g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 106; 98 iqve, gv. 112; 99 iqve, gv. 118; 100 iqve, gv. 116; 101 iqve, gv. 100101; 102 m. TamaraSvili, istoria kaTolikobisa..., gv. 127; 103 goreli nasyidas saqme, iqve, gv. 127; 104 g.
JorJoliani, dasax. naSr., gv. 62; 105 iqve, gv. 63; 106 qarTlis cxovreba, II, gv. 426; 107 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, III, gv. 192; 108 qarTlis cxovreba, II, gv. 404; 109 iqve,
gv. 405; 110 iqve, gv. 406; 111 iqve, gv. 406; 112 qarTlis cxovreba, IV, gv. 430; 113 iqve, gv. 431; 114 saq. ist.
narkv., IV, gv. 280; 115 iqve, gv. 281; 116 iqve, gv. 284; 117 qarTlis cxovreba, II, gv. 408; 118 narkv., IV, gv. 285;
119
g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 11; 120 iqve, gv. 11; 121 iqve, gv. 15; 122 i. tabaRua, saqarTvelo evropis
arqivebsa.., II, gv. 576; 123 iqve, gv. 175; 124 iv. javaxiSvili, qarT. eris ist., IV, gv. 1967, gv. 361; 125 iqve,
gv. 362; 126 iqve, gv. 363; 127 narkv., IV, gv. 295; 128 iqve, gv. 319; 129 qarTlis cxovreba, II, gv. 422; 130 iqve,
gv. 423; 131 qarTlis cxovreba, IV, gv. 442; 132 i. tabaRua, saqarTvelo evropis arqivebsa.., III, gv. 210; 133
iqve, gv. 212; 134 iqve, gv. 235; 135 iqve, gv. 194; 136 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 78; 137 qarTlis
cxovreba, IV, 443; 138 qarTlis cxovreba, II, gv. 434; 139 iqve, gv. 438; 140 iqve, gv. 439. 141 qarTlis cxovreba,
IV, gv. 601; 142 m. rexviaSvili, dasavleT saqarTvelo XVII saukuneSi, 1978, gv. 109; 143 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, III, 1987, gv. 191; 144 qarTlis cxovreba, II, gv. 425; 145
iqve, gv. 424; 146 qarTlis cxovreba, IV, gv. 443; 147 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 191; 148 m. rexviaSvili,
dasax. naSr., gv. 119; 149 m. TamaraSvili, pasuxi somxis mwerlebs, gv. 237; 150 i. tabaRua, dasax. naSr., gv.
191; 151 Carlz darvini, rus. enaze, t. II, wigni I, 1927, gv. 579; 152 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 110;
153
arqanjelo lamberti, samegrelos aRwera, gv. 76; 154 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 115; 155 iqve,
gv. 111; 156 iqve, gv. 114; 157 iqve, gv. 117; 158 saqarTvelos istoria XVI-XVIII ss., 1950, gv. 300; iqve, 113;
159
i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 191; 160 morTeza muhamedi faTemi, sparsuli masalebi, 1982, gv. 18; 161 S.
mesxia, saistorio Ziebani, II, gv. 316; 162 iqve, gv. 314; 163 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 93; 164 iqve, gv.
94; 165 qarTlis cxovreba, IV, gv. 825; 166 saqarTvelos samociqulo eklesiis istoria, I, gv. 445-446; 167
saqarTvelos istoriis narkvevebi, IV, gv. 200; 168 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 178; 169 qarTlis
cxovreba, II, gv. 424-425; 170 iqve, gv. 421; 171 iqve, gv. 428; 172 qarTuli samarTlis Zeglebi, I, 1963, gv. 606;
173
iqve, gv. 608; 174 iqve, gv. 605; 175 iqve, gv. 393; 176 iqve, gv. 397; 177 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 14;
178
z. SaraSeniZe, fereidneli `gurjebi~, 1979, gv. 59.

227

levan

II

( XVII s.)

levan II dadiani _ `iveriis xelmwifed~


wodebuli

228

(
5 2 ,
3- , (
,
(1639-1640), ., 2005, c. 114).



,
, , .

229


, , , .

230

231

232

233

mefe

vaxtang

VI

( XVIII s.)

brZola `gamoxsnisa~ da `aRdgomisaTvis~

234

235

236

237

238

239

240

241

242

vaxtang VI-is rusuli orientacia da misi kraxi

243

244

245

246

vaxtang VI-isa da muxranel bagrationTa


didi ojaxis mamuliSviloba

247

248

domenti
kaTalikosi

levan
mefe

vaxuSti
istorikosi

vaxtang VI mefe
(husein yulixani)

baqar mefe
(Sah-navaz xani)

qaixosro
mefe

arCil mefe
giorgi XI mefe
(Sahnazar-xani) (Sahnavaz-xani)

anton I kaTalikosi

anuka
Tamari
(Sahis coli)

Teimurazi

solomon

svimon

luarsab

iese mefe
(aliyulixan)

aleqsandre

vaxtang V (Sahnavazi)

genealogia aseTia:

vaxtang V-is muxranel _ bagrationTa Stos

249

250

251

252

sakanonmdeblo Sekrebani vaxtang VI-is karze


(1706-1709 ww.)

253

m. qiqoZe, vaxtang VI-is saxelmwifoebrivi moRvaweoba, 1988, gv. 35. 2 m. TamaraSvili, istoria
kaTolikobisa qarTvelTa Soris, 1904, gv. 301; 3 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos
Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 3; 4 m. qiqoZe, vaxtang VI-is saxelmwifoebrivi moRvaweoba, gv. 15; 5
S. xanTaZe, qarTuli istoriografia XVIII saukuneSi, gv. 17. 6 qarTlis cxovreba, IV, gv. 500; 7 g.
paiWaZe, vaxtang VI, 1981, gv. 105; 8 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 8; 9 S. xanTaZe, dasax. naSr., gv. 52; 10 saq.
ist. narkv., IV, gv. 342; 11 qarTlis cxovreba, IV, gv. 454; 12 saq. ist. narkv., IV, gv. 348; 13 m. TaTaraSvili,
dasax. naSr., gv. 307; 14 iqve, gv. 308; 15 qarTlis cxovreba, IV, gv. 404; 16 iqve, gv. 466; 17 i. tabaRua,
masalebi XVIII s..., 1982, gv. 16; 18 iqve, gv. 19; 19 g. paiWaZe, dasax. naSr., gv. 16; 20 i. tabaRua, dasax. naSr.,
gv. 24; 21 iqve, gv. 24; 22 iqve, gv. 26; 23 saq. ist. narkv., IV, gv. 402; 24 iqve, gv. 204; 25 saq. ist. narkv., IV,

254

gv. 404; 26 v. gabaSvili, qarTuli feodaluri wyobileba XVI-XVII ss., 1959, gv. 141; m. qiqoZe, dasax.
naSr., gv. 8; 27 S. xanTaZe, dasax. naSr., gv. 48; 28 saq ist. narkv., IV, gv. 404; 29 iqve, gv. 105; 30 qarTlis
cxovreba, IV, gv. 493; 31 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 20; 32 iqve, gv. 21; 33 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 24.
50
m. TamaraSvili, istoria kaTolikobisa..., gv. 316; 51 iqve, gv. 317; 52 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 78;
53
iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 6; 54
iqve, gv. 7; 55 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 40; 56 iqve, gv. 41; 57 iqve, gv. 42; 58 iqve, gv. 43; 59 iqve, gv. 46; 60
iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 9; 61 iqve, gv. 10; 62 iqve, gv. 11; 63 g. paiWaZe, vaxtang VI, 1981, gv. 124;
64
m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 59; 65 iqve, gv. 60; 66 iqve, gv. 65; 67 iqve, gv. 68; 68 iqve, gv. 68; 69 iv.
javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris, 1919, gv. 3; 70 saq. ist. narkv., IV, gv.
365; 71 iqve, gv. 365; 72 iqve, gv. 365; 73 iqve, gv. 366; 74 n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi,
IV, 1967, gv. 296; 75 qarTuli mwerloba, I, 1984, gv. 27; 76 iqve, gv. 26; 77 narkv., IV, gv. 368; 78 saq. ist. narkv.,
IV, gv. 368; 79 iqve, gv. 300; 80 iqve, gv. 360; 81 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos
Soris, 1919, gv. 3; 82 iqve, gv. 4; 83 iqve, gv. 5; 84 S. xanTaZe, qarTuli istoriografia, 1985, gv. 18; 85 iqve,
gv. 31; 86 m. qiqoZe, dasx. naSr., gv. 4; 87 qarTlis cxovreba, IV, gv. 37; 88 saq. ist. narkv., IV, gv. 361.
555
Zveli qarTuli samarTlis Zeglebi, 1963, t. I. gv. 99; 556 iqve. gv. 101; 557 iqve, gv. 100; 558 iqve, gv. 478;
559
iqve, gv. 532; 560 iqve, gv. 581; 561 . , -
VI.

255

Teimuraz

II

da

erekle

II

( XVIII s.)

mironcxebul mefeTa taxtis aRdgena _


`qarTvelobis~ gamarjveba

256

257

258

259

saqarTvelo `qarTvelobis~ gamarjvebis Semdeg


260

261

262

263

didi Ralati

264

265

266

267

268

269

270

271

272

273

213

papuna orbeliani, ambavi qarTlisani..., 1981, gv. 84; 214 iqve, gv. 87; 215 iqve, gv. 101; 216 iqve, gv. 82;
iqve, gv. 85; 218 iqve, gv. 103; 219 iqve, gv. 103; 220 iqve, gv. 105; 221 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv.
400; 222 iqve, gv. 401; 223 iqve, gv. 400; 224 p. orbeliani, dasax. naSr., gv. 106; 225 iqve, gv. 105; 226 iqve, gv.
105; 227 iqve, gv. 100; 228 iqve, gv. 113; 229 iqve, gv. 114; 230 saq. ist. narkv., IV, gv. 453; 231 p. orbeliani, ambavi
qarTlisani.., gv. 48; 232 saq. ist. narkv., IV, gv. 602; 233 iqve, gv. 607; 234 iqve, gv. 611; 235 iqve, gv. 614; 236
iqve, gv. 615; 237 iqve, gv. 616; 238 iqve, gv. 617; 239 iqve, gv. 619; 240 iqve, gv. 621; 241 iqve, gv. 625; 242 iqve,
gv. 628; 243 iqve, gv. 629; 244 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII
saukuneSi, 1919, gv. 13; 245 saq. ist. narkv., IV, 630; 246 iqve, gv. 632; 247 iqve, gv. 638; 248 iqve, gv. 645.
304
saq. ist. narkv., IV, gv. 679; 305 iqve, gv. 687; 306 g. maisuraZe, saintereso wigni XVIII s.
saqarTvelos politikur cxovrebaze, `mnaTobi~, #5, 1990, gv. 172; 307 iqve, gv. 171; 308 iv. javaxiSvili,
damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 52; 309 saq. ist. narkv., IV,
gv. 630; 310 iqve, gv. 632; 311 iqve, gv. 682; 312 iqve, gv. 683; 313 n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis
sakiTxebi, IV, gv. 169; 314 saq. ist. narkv., IV, gv. 684; 315 iqve, gv. 684; 316 iqve, gv. 684; 317 iqve, gv. 686; 318
iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 16; 319 saq. ist. narkv., IV, gv. 660; 320 iqve, gv. 654; 321 iv. javaxiSvili,
dasax. naSr., gv. 18; 322 saq. ist. narkv., IV, gv. 655; 323 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 19; 324 iqve, gv.
20; 325 saq. ist. narkv., IV, gv. 658; 326 iqve, gv. 660; 327 iqve, gv. 669; 328 iqve, gv. 669; 329 iqve, gv. 675; 330 iqve,
gv. 675; 331 iqve, gv. 676; 332 iqve, gv. 673; 333 iqve, gv. 673; 334 iqve, gv. 670; 335 iqve, gv. 680; 336 iqve, gv. 626;
337
iqve, gv. 694; 338 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 23; 339 saq. ist. narkv., IV, gv. 700; 340 iqve, gv. 705;
341
iqve, gv. 707; 342 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 39; 343 saq. ist. narkv., IV, gv. 759; 344 iv. javaxiSvili,
dasax. naSr., gv. 42; 345 iqve, gv. 48.
217

274

wmida

mefe

solomon

II

( X I X s.)

saeklesio Sekrebebi e.w. `cerkovni bunti~


avtokefaliis gauqmebis dros

275

276

277

278

279

280

281

282

283

284

i. bagrationi, xumarswavla, 1990, t. I, gv. 565; 2 m. kekelia, sasamarTlo organizacia da procesi


saqarTveloSi ruseTTan SeerTebis win, t. I, 1970; 3 a. jafariZe, qarTuli eklesia XVII-XVIII
saukuneebSi, eklesiis kalendari, 1994; 4 narkv., IV, gv, 891; 5 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1997,
gv. 32; 6 iqve gv. 87; 7 arqeolog. komisiis aqtebi, , t. VI, naw. I, gv. 391; 8 s. kakabaZe, qarTveli
xalxis istoria, 1997, gv. 230; 9 Frns^ cj,hfyyst Rfdrfpcrjq fh[tjuhfabxtcrjq rjvbccbtq^ n& VI^ x& I^ c&
574; 10 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1783-1921, Tb., 1997, gv. 87; 11 m. gonikaSvili, imereTi XVIIIXIX saukuneTa mijnaze, 1979, gv. 52; 12 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1783-1921, Tb., 1997, gv. 52;
13
k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, I, 1980, gv. 569; 14 m. gonikaSvili, dasax. naSr.,

285

gv. 208; 15 T. Jordania, qronikebi, III, 1967, gv. 597; 16 q. CxataraiSvili, guriis samTavro, 1985, gv. 62; 17
narkv. IV, gv. 931; 18 , , 1874, , t. VI,
naw. I, gv. 391; 19 s. kakabaZe, dasax. naSr., gv. 87; 20 iqve, gv. 88; 21 narkv. IV, gv. 932, 933; 22 , VI, gv.
579; 23 iqve, gv. 582; 24 narkv. gv. 936; 25 a. giorgobiani, soflis simdidre, gaz. `soflis cxovreba:, 1991
w., 18.XII; 26 jvari vazisa, 1990, #3, gv. 67. wyarod asaxelebs . , Rfdrfpcrfz djtyf^ n& II^ c& 699; 27
T. Jordania, qronikebi, t. III, 1967, gv. 510; 28 qronikebi, III, gv. 492; 29 iqve, gv. 623; 30 m. gonikaSvili,
imereTi XVIII-XIX saukuneTa mijnaze, 1979, gv. 170; 31 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 48; 32 qronikebi, III,
gv. 460; 33 i. bagrationi, kalmasoba, t. II, 1991, gv. 386; 34 mRvdelmonazoni anton mTawmideli, ilarion
qarTvelis cxovreba, 1993, gv. 14; 35 qronikebi, III, gv. 404; 36 cxovreba giorgi mecametisa, qarTuli
mwerloba, 1995, gv. 21; 37 a. xelaia, `me Sevasrule Cemi movaleoba~, Jurn. `mnaTobi~, 1988, #10, gv. 27;
38
kirionis sityva 1906 wlis peterburgis saeklesio saTaTbiro sxdomaze, jvari vazisa, 1990, #3, gv.
60; 39 d. da b. batoniSvilebis istoria, gv. 106, wignidan, m. rexviaSvili, imereTis samefo XVIII s.-Si,
gv. 292; 40 qronikebi, III, gv. 474.

286

episkopos

anania

warmoTqmuli
mefe
q.

jafariZis

panaSvidisas

solomon

axalcixidan

meoris

sityva

eklesiaSi
neStis

gadasvenebis

Semdeg

(29.05.1993)

287

288

sarCevi
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

farnavaz mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



mefe aderki

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


rev marTali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


wmida mociqulTaswori mirian mefe . . . . . . . . . . . . . . . .


mefe mirdati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida keTilmsaxuri vaxtag mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida mowame



wmida mefe arCili

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida mowame aSot kurapalati . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida dinar dedofali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rirsi basili Ze

bagrat III-isa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida keTilmsaxuri mefe daviT aRmaSenebeli . . . . . . . . . .

wmida daviTi da konstantine


wmida konstantine qarTveli





demetre yofili . . . . . . . . . . . . . . . . .

wmida keTilmsaxuri Tamar mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rirsi damiane -



wmida mefe demetre Tavdadebuli . . . . . . . . . . . . . . . . .




mefe giorgi brwyinvale

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

289

wmida mefe

vaxtang III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



aleqsandre mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


wmida didmowame qeTevan dedofali . . . . . . . . . . . . . . . .


wmida didmowame luarsab mefe

. . . . . . . . . . . . . . . . . .


mefe Teimuraz I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



levan II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


mefe vaxtang VI

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .





Teimuraz II

da erekle

II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .




wmida mefe solomon II

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

bolosityva (episkopos anania jafariZis sityva warmoTqmuli panaSvidisas


eklesiaSi mefe solomon meoris neStis q. axalcixidan gadasvenebis Semdeg) . . . . . . . . . . . . . .

290

291

You might also like