. .

: 21 -2013
:



-


,

. .
, , , ,
, :
,
,
,
- :

, - () , 022-65655697, 09869043225, 09769137907
2

Deewue-2013

efJe<ee-meteer
(1)
2
(2)
4-5
(3)
6-8
(4)
9-11
(5)
12
(6)
13-14
(7)
15-16
(8)
17-18
(9)
19-20
(10)
21-22
(11)
23-26
(12)
27-28
(13)
29-30
(14) 31-35
(15) 36-37
(16)
38
(17) 39-40
(18)
41-43
(19)
44
(20) 45-46
(21) 47
(22)
48
(23)
49
(24)
50
(25)
51-52
(26)
53
(27)
54
(28) 57
(29)
58
(30)
60-61
(31)
62
(32)
63

-, -, -

Je<e&-13, Debke-2, Deewue-2013

-

-09869043225

www.divyachetna.com
E-mail : divyachetna2000@gmail.com
Regd. No. MAHHIN/2001/5167
Postal Regd. No.MH/MR/NE/130/2012-14
Divya Chetna Kendra
Reg.No. E-19173-Mumbai
DIT(E)/MC/80G/2977/2009-ONWARD

:

, , .-13, -8,
-400706
`` ''
D-8, , ,
Opp. ,
() -400078
022-65655697
(1) : -12, -20,
0120-2551766
(2) : .-10,
( ) -
-221001, . .
(3) : - -09415405527
(4) : - -09631163500
**

-, - () -401107,

-300/.(50 . )=350/.
-25/. ( )
3

Deewue-2013

efee Deelceere,
Hetjer ogevf eee ceW efJeeve
ueesie F&MJej kes Heelf e Ske
Keeme vepeefjee jKeles nQ~
Gvekee meesevee nw efke
F&MJej efvejekeej nw~ nce Gmes
Jewmes veneR osKe mekeles nQ, pewmes
DeHeves kees DeeF&ves ceW osKeles nQ~
F&MJej Hetjer lejn mes yeesOe kee efJe<ee
nw~ pees Gme yeesOe mes iegpej peelee nw, Jener
yeg nes peelee nw~ mejue ueesie, efpevekeer ogefveee
Gvekeer jespeer-jeser kes Fo&-efieo& ceb[jeleer jnleer nw, Jes
F&MJej kees efvejekeej veneR ceeveles~
Gvekee Keeeue nw efke F&MJej nceejer lejn ner keneR nesiee Deewj JeneR
mes nceejs THej vepej jKe jne nesiee~ ener yeele oMe&ve Deewj HeewjeefCeke
MeyoeJeueer ceW kener peeS lees F&MJej meiegCe nw~ "erke Jewmes ner pewmes nce
ueesie meiegCe nQ~ es mejue ueesie en ceeveles nQ efke F&MJej efyeuekegue
ceveg<e kes He ceW ner nesiee-Jewmes ner DeebKe, veeke, keeve, efoue Deewj
efoceeie, Jener eueves kee lejerkee Deewj Heej kee vepeefjee~ en meiegCe
F&MJej nw~ efJeeveeW ves F&MJej kees efveieg&Ce yevee jKee nw~ es vepeefjee
efmeHe& Yeejleere Oecees& ceW Meeefceue veneR nw~ Ske melmebie ceW megefJeKeele
Decesefjkeer ceneheg<e ves meeHe leewj Hej en Iees<eCee keer efke F&MJej mJeie&
ceW jnlee nw~
Gvekeer keuHevee en Leer efke mJeie& vetee@ke& ee uebove keer lejn
keesF& peien nw, peneb me[keW meesves keer yeveer nQ Deewj keejW nerjs-peJeenjele
mes leweej nesleer nQ~ Jeneb efkemeer kees efkemeer lejn keer cesnvele kejves keer

keesF& DeeJeMekelee veneR

nw~ en mJeie& Je F&MJej
keer og u e& Y e meieg C e
mebkeuHevee Leer~ ceQ keYeerkeYeer meeselee ntb efke eefo
mJeie& Ssmee ner nw lees efkeleveer
lekeueerHe oeeke peien nesiee~
Deye en oMe&veMeee kee ye[e
cenlJeHetCe& b nw~ Fme Hej ye[er
yenmeW ngF& nQ~ keF& efmeebleeW kee HeefleHeeove
efkeee ieee nw~ F&MJej efvejekeej Yeer nw Deewj
meekeej Yeer nw~ F&MJej efveieg&Ce Yeer nw Deewj meiegCe Yeer nw~
Yeejleere Oecees& ves Fmes ye[s Deejece mes efveHeeee nw~ Deiej YeieJeeve
efvejekeej nw, efveieg&Ce nw lees Jen megHej F&MJej nw, Gmekes efueS nceves yee
Meyo egvee nw- Deiej YeieJeeve meekeej nQ, meiegCe nQ lees Gvekes efueS
F&MJej Meyo egvee nw~ yee kee kesJeue yeesOe efkeee pee mekelee nw~ ener
yeesOe DeeOeeeflcekelee keer Hejekee<"e nesiee, efpemes nce Hejce lelJe ee
Debeflece mele kes He ceW mJeerkeej kejles nQ~ uesefkeve meiegCe F&MJej kes
meeLe nce efjMlee pees[ mekeles nQ~ ener efjMlee Yeefe kes eje F&MJej kees
SHeese kejves kee lejerkee nw~ eneb F&MJej nceejs yengle kejerye Dee peelee
nw Deewj nce Gmes Lees[e Deewj veeres ues Deeles nQ~ peye F&MJej Lees[e Deewj
veeres Deelee nw lees DeJeleej kes He ceW Dee peelee nw-keYeer jece yevekes,
keYeer Meece yevekes~ eneb mes Ske Deece Deeoceer kes efueS F&MJej kes
meeLe leeoelce yew"evee Deewj mejue nes peelee nw~ Hetjer ogefveee ceW Yeefe
keer ceoo mes F&MJej keer efvekelee Deece Deeoceer kes efueS efyeuekegue
"erke-"erke mecePe ceW Deeves Jeeueer yeele nes peeleer nw~ DeJeleej keer

Deewue-2013

efMe<e Jen nesiee pees cesjer cetefle& keer Hetpee kejlee nes~ efMeJeefuebie Hetpeke
meskeb[ keueeme efMe<e neWies Deewj cetefle& Hetpeke Le[& keueeme efMe<e~ ener
keejCe nw efke Yeejle ceW YeieJeeve Mebkej kes efuebie kes Hetpeve keer HejbHeje
eue efvekeueer nw~ pees HejbHejeDeeW mes DeHeefjefele nQ, Jener YeieJeeve Mebkej
keer cetefle& keer Hetpee kejles nQ~ Yeejle kes meYeer HecegKe MewJe mLeue cetuele:
peesefleefue&ie ner nQ~ Deye HeeJe&leerpeer kes efueS keewletnue Lee efke efuebie keer
Hetpee kejves Jeeuee otmeje meyemes efHee efMe<e kewmes nw? pewmes nceejer
DeeOeeeflceke HejbHeje ceW Oeeve ee cesef[sMeve efvejekeej kees Heie kejlee
nw, Gmeer lejn eneb Oece& ceW efuebie efvejekeej kees Heie kejlee nw~ efuebie
cetue He mes Ske meceleue efmeueWef[^keue Deekeej ceW HelLej neslee nw~
meceleue efmeueWef[^keue HelLej ceW Deiej keesF& sveer-nLeew[e G"e ues lees
efkemeer Yeer lejn kes He kees Deekeej efoee pee mekelee nw~
Deiej cetefle&keuee kee DeYeeme efkemeer kees nes lees Jen YeieJeeve Mebkej
kes efuebie ceW sveer-nLeew[s mes ogefveee kes efkemeer Yeer He kees Deekeej os
mekelee nw~ FmeefueS Ske lejn mes osKeW lees efuebie pees efvejekeej neslee nw,
Gme Hej keF& Deekeej efHes nesles nQ~ uesefkeve Mebkej Fme efvejekeej kees Yeer
HeLece esCeer ceW ceeveves kes efueS leweej veneR Les, peyeefke efuebie Mebkej kes
efvejekeej He kees Heie kej jne Lee~ keeeWefke efvejekeej nesles ngS GmeceW
Ske Deekeej Lee~ peye Yeer nce Gmekees efkemeer osJelee kee Deekeej oWies
lees nceW GmeceW mes HelLejeW kees eruevee He[siee~ GmeceW keg keceer Dee
peeSieer~ FmeerefueS efvejekeej He meekeej He kes cegkeeyeues ncesMee
es<" neslee nw~ efvejekeej kees SHeese kejves kes lejerkes Yeejleere
DeeOeeeflcekelee keer efJeefMe<lee nQ~ Fme lejerkes kees ner nce Oeeve ee
cesef[sMeve kes veece mes peeveles nQ~ Deiej DeeHe YeieJeeve kes Henues opex kes
efMe<eeW ceW Meeefceue nesvee eenles nQ lees DeeHekees Gvekes efvejekeej mJeHe
kee yeesOe kejvee He[siee

efLeejer F&MJej kee mejueerkejCe nw~ Ssmee veneR nw efke kesJeue nce ner
mejueerkejCe kes Gmleeo nQ, uesefkeve otmejs Oecees& kes cegkeeyeues
DeeOeeeflcekelee kes ceeceues ceW nce keg peeoe ner Gmleeo nQ~
Deve Oecees& ceW Yeer F&MJej kee mejueerkejCe efkeee ieee nw~ F&MJej
Deewj DeeOeeeflcekelee mes mebyebefOele efpeleves efmebyeue nQ, Yeejle ceW Gvekee
ye[e yesnlejerve HeieerkejCe ngDee nw~ F&MJej kees Deiej JeeCeer ceW Jee
kejW lees Jen nesiee~ Deiej DeebKeeW mes osKeves Jeeueer efkemeer Dee@ypesekf eJe
eerpe kes He ceW Jee kejW lees Jen HekeeMe nesiee~ eneb leke lees meye
"erke nesiee, uesefkeve pees efvejekeej nes-efpemekee keesF& Deekeej ner veneR
nw-pees efoKelee ner veneR nw efHej Gmes kewmes Jee kejWies? uesefkeve
Yeejleere DeeOeeeflcekelee ves efvejekeej kees Yeer Jee kejves kes keg
lejerkes meeses neWies~ nceejs HegjeCeeW ceW Ske keLee nw~ Ske yeej YeieJeeve
Mebkej keer Deesj Gvekee Ske efMe<e Dee jne Lee~ HeeJe&leer ceelee ves
Mebkejpeer keer lejHe FMeeje kejkes kene uees legcneje esuee Dee ieee
Gmemes efceuees Mebkej YeieJeeve ves DeHeves esues keer Deesj osKee Deewj kene,
en cesje leermejs opex kee efMe<e nw~ leermeje opee& DeLee&le Le[& keueeme~
Hetjer ogefveee ceW yees kesJeue Henues Deewj otmejs opex ceW Heeme efkeS
peeles nQ~ kesJeue Yeejle Ssmee osMe nw peneb ueesie Le[& keueeme ceW Yeer Heeme
nesles nQ~ uesefkeve Mebkej YeieJeeve kes ceeceues ceW keesF& Le[& keueeme efMe<e
kewmes nes mekelee nw? keee YeieJeeve kes efMe<eeW keer Yeer Deueie-Deueie
keesef efveOee&efjle keer pee mekeleer nw? Deye efMeJepeer keer yeele megvekej
HeeJe&leerpeer kees ye[e keewletnue ngDee~ leye YeieJeeve ves kene efke nceeje
meyemes Dee efMe<e Jen nw pees cegPes Oeeve ceW mcejCe kejlee nw~ en
cesje efvejekeej He nw~ Fmekee kesJeue yeesOe ner nes mekelee nw~ en Hetjer
lejn YeeJeveeDeeW kee ceeceuee nw~ uesefkeve en YeeJevee meebmeeefjke YeeJevee
veneR nesieer, yeefuke FmeceW DeeOeeeflceke DevegYeJe kee yeesOe nesiee~
YeieJeeve Mebkej ves Deeies kene efke cesje otmeje meyemes efHee efMe<e
Jen nesiee pees cesjs efuebie keer Hetpee kejlee nes Deewj cesje meyemes efveke=<

(1)

(2) -, -

(3)

(4) -, -,

(5)

(6) , -


(7)
,

(8)
-, -, -
, ,

(9). -

-

Deewue-2013

. .



,

21 -2010
. .



. .


, , ,

-, , ,

- -





?
, , , ,
Deewue-2013
6

 ,
,
,

, ,

, ,



,
, ,

-
,




,



, , ,
, , ,
, , -,
-

-


,
, , ,

, ,
, , ,
, ?

-, ,
, , ,


, ,
, - ,
,


,

,



,
?
, -, - ,

?
,
,
,

?

,
?
, ,
, , , , ,
,
,

, ,
, ,

7

Deewue-2013

 ,
, ,

,
, ,

, , ,


,

,
,
,




,

,

. .

: 21 -2013


:

: 21 -2013
:
: : 10 8
: , ,

, - ()
022-65655697, 09869043225, 09769137907
8

Deewue-2013

`` ''
[11 19 -2013]





, , , , , , , , ,
, , , , , ,
,
, ,
, ,
, ,


, --
,


,
, , ,
, , ,

,
, , ,
, , ,
,

(),
() ()









-
:
9

Deewue-2013


-
, ``
''




9
(1) **


(2) **


(3) **


(4) **


(5) **


(6) **


(7) **




(8) **

:

(9) **

-
: : : :
,
,
,

`` ''

``''


,








-

?





10

Deewue-2013






-










,

,


-
-

-

:



:

, ,



:

: 11 20 -2013
:
: : 10 8
: , ,

11

Deewue-2013

ue#eeb[er cenee%e keer hetCee&ngefle

oMeceer hej
efmeeece kes mebmLeeheke-mebeeueke
eer meefeoevebopeer kes kejes[ veece Dee&vecenee%e kes meeLe
keeseee&ve efoveebke : 11 mes 20 Deewue-2013 leke SJeb
hetCee&ngefle efveefKeuesejevebopeer peebleer 21 Deewue-2013
efove : jefJeJeej kes efove
Fme yeej kee Ssmee mebeesie nw efke ue#eeb[er cenee%e
keer hetCee&ngefle 21 Deewue-2013 kees nesieer keeeWefke
hejcenbme mJeeceer efveefKeuesejevebopeer kee pevce
efove Yeer Gmeer efove nw~efmeeece kes mebeeueke
eer meefeoevebopeer cenejepe keer Fe mes eejbYe
ngDee ue#eeb[er cenee%e keer Yeer hetCee&ngefle mJeeceer
meefeoevebopeer kes keeseee&ve kes meeLe oMeceer
kes efove-jefJeJeej kees 21 Deewue-2013 kees efJepee
keeue ceW nesieer~ en nce meyekes peerJeve kee ceneve
meewYeeie nw efke Fme ceneve DeJemej hej eneb
GheefmLele jnkej efmeeece Je ceeB ogiee& kee ogue&Ye
DeeMeerJee&o eehle kej heeSbies efmeeece keeseee&ve
efoveebke : 11 mes 21 Deewue-2013 leke euesiee~
efpemeceW ue#eeb[er cenee%e keer hetCee&ngefle Yeer
nesieer Deewj KegMeer keer yeele nw efke 21 Deewue2013 kees efmeeece kes efee eesieer iegosJe
hejcenbme mJeeceer efveefKeuesejevebopeer keer peebleer
Yeer nw~ efmeeece en mebeesie ew$e veJejeef$e keer
oMeceer kees efmeeece kes mebmLeeheke-mebeeueke
meefeoevebopeer kee keeseee&ve kes meeLe ue#eeb[er
cenee%e keer hetCee&ngefle nesieer~

ew$e veJejeef$e ceW efmeeece kes mebmLeeheke eer

meefeoevebo cenejepe kee YeJe keeseee&ve nesves
pee jne nw pees mebmLee eje mebeeefuele 47JeeB
keeseee&ve nw~ Fme keeseee&ve kee eejbYe efoveebke
: 11 mes 20 Deewue-2013 leke nw~ ue#eeb[er
cenee%e keer hetCee&ngefle 21 Deewue-203 kees nesieer~
12

Deewue-2013

DehetJe& eesie-meeceLe&
iegye&ee iegefJe&<Ceg iegoxJees censej:~
iegmee&#eele hejyee lemcew eer iegJes vece:~~
efove mveeveeLe& peeee kejles Les~ Ssmes ner Ske DeJemej hej eesie
efJeee kee Ske ecelkeej ele#e osKeves ceW Deeee~ mveeve kes
mecee Dehevee Goj meeHe kejles mecee eer meeF& yeeyee Deheves
hes keer Deleef[eeb yeenj efvekeeueer Deewj GvnW Deboj yeenj mes
meeHe megLejer kejves kes heeele meceerhe kes peecegve Je=#e keer
MeeKee hej megKeeves kes efueS uekee efoee~ eesie efJeee kee en
Degle ecelkeej efMej[er ieebJe kes Deveske ueesieeW ves Deheveer
DeebKeeW mes osKee Lee Deewj Gmekeer melelee kes mebyebOeeW ceW eceeCe
Yeer GheefmLele efkeS ieS nQ~
eesie ceW JeefCe&le Ieewefle keg efYeVe ekeej mes keer peeleer nw~
GmeceW mJe meHeso kehe[s kee leerve Fbe eew[e leLee yeeFme
Heer uebyee gke[e ieeruee kej DeVe veefuekee eje hes ceW [euee
peelee nw Deewj DeeOes Iebs leke Deleef[eeW ceW jKeves kes heeele
Gmes Oeerjs-Oeerjs yeenj efvekeeuee peelee nw~ ele#e Oeewefle efeee
lees Fme ekeej nw hejbleg eer meeF& yeeyee kes kejleye lees peie mes
veejs ner nesles Les~
Fme eesie efJeee ceW Keb[eesie veeceke Ske Deve ekeej Yeer
nw~ eer meeF& ves Fmekee eeesie Yeer Ske DeJemej hej efkeee Lee~
Ske efove Ske meppeve eer meeF& yeeyee kes oMe&veeW kes efueS
meeOeg-meble eesie efJeee ceW heejbiele nesles nQ~ eesieeYeeme eje eefjkeeceeF& hengbes lees Jeneb Ske efJeefe$e Ievee osKekej Jes
Jes yeeevebo ceW meceeefOe ueieekej Deheveer pe[ osn ceW efmLele Deeee& eefkele SJeb Deleble YeeYeerle ngS~ eer meeF& yeeyee ves
Deelcee SJeb hejceelcee hejcesej kes mele mJehe ceW Ske helee Deheves Mejerj kes keg DeJeeJe keg otjer hej Kebef[le DeJemLee
mLeeefhele kejles nQ~ eesie efJeee kes Yeer efYeVe-efYeVe ekeej SJeb ceW jKes ngS Les~ en Yeeeveke Ievee osKekej Jes meppeve yengle
ceeie& nQ~ eeeervekeeue mes ner nceejs osMe ceW Deveske DeefOekeejer Ieye[eS Deewj Ske heeieue ceveg<e keer Yeebefle ieebJe kes cegefKeee
efJeeveeW ves eesie efJeee kee met#ce DeYeeme kej Gmekes iet{ kes Iej keer Deesj oew[ves ueies hejbleg ceeie& ceW Fvekes ceve ceW legjble
eeespeveeW kees mees efpe%eemeg kes meccegKe jKee nw Deewj Gece en efJeeej Deeee efke Fme efJeefe$e Ievee kes mebyebOe ceW keneR
leLee eesie efMe<eeW kee ceeie& oMe&ve Yeer efkeee nw hejbleg eesieeYeeme Gve hej ner oes<eejesheCe ve efkeee peeS~
kee ele#e Heue SJeb Gmemes GlheVe nesves Jeeues Deveskeeveske
FmeefueS Jes heers ceg[kej Deheves Iej ueew ieS~ otmejs efove
ueeYe megiecelee mes ceveg<e kes efvele osKeves ceW veneR Dee mekeles~ eer meeF& yeeyee kees meowJe keer Yeebefle Deheves mJeeYeeefJeke he ceW
eer meeF& yeeyee ves kesJeue eesieeYeeme kes Deeoer Les yeefuke osKekej Gvekes Deeee& keer keesF& meercee ve jner~ ielejeef$e ceW
Jes Fme efJeee ceW efve<Ceele efme ceneheg<e Les~ efMej[er ieebJe mes osKeer Jen Yeeeveke Ievee eLeeLe& ceW mJehe> nesiee Ssmee mecePeles
Lees[er otj Ske Je Je=#e kes veeres pees kegbDee nw Jeneb nj leermejs ngS Jes meppeve ueefppele neskej egheeehe JeneR yew" jns~ en eer
Deewue-2013
13

meyekee ceeefueke Ske

meeF& yeeyee kee Keb[ eeesie Lee~ kene peelee nw yeeheve mes eesie
efJeee kes efYeVe-efYeVe Deemeve leLee eeesie kejves keer oer#ee GvnW
eer JebkegMee veeceke Deheves ieg mes eehle ngF& Leer~
veevee meensye [Wieues veeceke Ske Yee ves ejkeeceeF& ceW eer
meeF& yeeyee kes meesves kes efueS Ske Heg Yej eew[e leLee eej
neLe uebyee ueke[er kee leKlee YeW efkeee Lee~ eer meeF& yeeyee
Gmes Petues keer Yeebefle Gheeesie efkeee kejles Les~ GvneWves Gme
leKles kees ieues ngS kehe[s keer oes eej uebyeer eEeefoeeW mes yeebOekej
ejkeeceeF& ceW ner Ske ke[er mes uekee efoee Lee Deewj leKles
kes eejeW Deesj efceer kes oerheke jKe kej Gme hej efvele efveece
hetJe&ke Meeve efkeee kejvee DeejbYe efkeee~ kehe[s kes Jes efeLe[s
Fleves me[s ieues Les efke Jes Gme leKles kee Yeej mebYeeueves ceW
DemeceLe& Les~ FmeefueS Gme Deoj ceW uekes ngS leKles hej eer
yeeyee efkeme ekeej meesies neWies~
Fme yeele hej ueesieeW kees ye[e ner Deeee& neslee Lee ener
veneR; efvele jeef$e ceW en DeveesKeer Ievee Deheveer DeebKeeW mes
osKeves kes efueS ejkeeceeF& kes yeenj ueesie Yeejer mebKee ceW
GheefmLele nesves ueies~ keg ueesieeW ves lees efove jele ejkeeceeF& ceW
[sje [euekej efveiejeveer jKeer hejbleg efkemeer kees Yeer en Deble
leke %eele veneR nes mekee efke meeF& cenejepe keye Deewj kewmes Gme
leKles hej e{kej meesles Les Deewj efHej veeres Glej peeles Les~ pewmes
pewmes mecee yeerlelee ieee en DeYetlehetJe& <e osKeves kes efueS
ueesie DeleefOeke mebKee ceW Skeef$ele nesves ueies~ heefjCeece mJehe
meeF& yeeyee kees Gefele cee$ee ceW efvee Deewj efJeeece efceuevee
efveleeble DemebYeJe nes ieee Deewj Ske efove eesOe ceW Dekeej Gme
leKles kees lees[kej HeWke efoee~
eer meeF& cenejepe keer mesJee kes efueS Deefmeefeeb meowJe
GheefmLele jnleer LeeR~ GvnW kes yeue hej Jes Dehevee Mejerj Jeeeg
keer Yeebefle nuekee yeveekej DeOej ceW bies ngS leKles hej mees
mekeles Les Deewj Keewueles ngS lesue keer ke{eF& ceW neLe [eueves
pewmeer Deeee& peveke SJeb nleyegef kejves Jeeueer efeeeSb menpe
ner kejkes efoKee mekeles Les~ eeefhe Deefmeefeeb mebhetCe&le:
Gvekes JeMe ceW LeeR, leLeeefhe keYeer efkemeer DeJemej hej kesJeue
mJeeLe& yegef mes esefjle neskej Gvekee Gheeesie veneR efkeee, meecege
ner eer meeer cenejepe hetCee&JemLee ceW hengbes ngS efme meg Les~
Ske yeej eer veevee meensye eeboesjkej kes meeLe Ske efJeeeLeea
efMej[er Deeee, efpemeves eesie Meee kee Lees[e yengle DeOeeve

efkeee Lee~ helebpeefue eesie kes met$eeW kee lees Gmeves efJeMes<e DeOeeve
efkeee Lee~ eer meeF& yeeyee keer keerefle& mes eYeeefJele neskej Jen
ceve ceW oerIe& meceeefOe mebyebOeer keg Meeeere eeesie osKeves keer
ueeuemee efueS eer meeF& yeeyee kes heeme Deekej yew" ieee~ Gme
mecee eer meeF& yeeyee mJeuheenej kej jns Les Deewj Deeej Deewj
heepe kes meeLe Yeekejer Kee jns Les~
GvnW heepe Keeles ossKekej Gme efJeeeLeea ves meesee heepe
pewmeer DeheefJe$e Jemleg kee mesJeve kejves Jeeuee Ske Hekeerj eesie
Meee keee he{e mekelee nw? Gmeer #eCe Gmekes ceve ceW DeeMebkee
yew" ieF& Deewj meeF& yeeyee ves veevee meensye keer Deesj cegbn kejkes
kene Dejs veevee! heepe Keekej Gmes npece kejves keer efpemeceW
Meefe nw Gmeer kees heepe Keevee eeefnS~ Deve efkemeer kees Fme
Hebos ceW veneR he[vee eeefnS~ eer meeF& yeeyee kes es Gej megvekej
Jen eesieer ye[e ueefppele ngDee Deewj Deveve YeeJe mes eer meeF&
yeeyee keer MejCe ceW Dee ieee~ eer meeF& yeeyee ves Gmes eesie
Meee keer keg ieghle yeeleW yeleeF Deewj Gmekee hetCe& meceeOeeve
efkeee~
Ske yeej oerheeJeueer kee cebieue ceneslmeJe ceveeee pee jne
Lee, eer meeF& yeeyee ves efvele keer Yeebefle ner uekeef[eeb [euekej
Oetveer kees eppeJeefuele efkeee Deewj neLeheebJe meWkeles-meWkeles
menmee Dehevee neLe OeOekeleer ngF& Deebe ceW [euekej ceeveeW
GvnW peueeves keer ese keer, meceerhe yew"s ngS ceeOeJe veece kes
Gvekes Ske mesJeke leLee eer ceeOeJejeJe osMeheeb[s kee Oeeve eer
meeF& yeeyee keer Deesj ieee~
eer meeF& yeeyee kes neLe ve peue peeSb, en meesekej
ceeOeJejeJepeer ves eer meeF& yeeyee kees kecej mes {leehetJe&ke
heke[kej GvnW yeuehetJe&ke heers Deheveer Deesj KeeRe efueee Deewj
Ieye[ekej hete-ns osJe! Deeheves en keee efkeee~ meceeefOe
Yebie nesles ner eer meeF& yeeyee hetCe& Meeble neskej yeesues Dejs cesjs
Ske uegnej Yee keer eer Yeer kes heeme yew"er Leer~ Deheves heefle
kes hegkeejves hej Jen lelhejlee mes G"er Leer Deewj Ieyejen ceW
Gmekeer ieeWo kee vevne yeee peueleer ngF& Yeer ceW efiej ieee ceQ
MeerIelee mes Deebe ceW neLe [euekej Gme yees kees ner yeenj
efvekeeuee Deewj Gmes yeeeee, cesjs neLe Pegueme ieS~ Fme ekeej
eer meeF& yeeyee kes Deveske ecelkeej nQ efpemes nce eceMe:
ekeeefMele kejles jnWies Deewj meYeer hee"keeW leke hengbeeles jnWies~
-emlegefle : cegkesMe kegceej DeeJeeue
14

Deewue-2013



he. het. ie
ieggosJe mJeeceer efoJe esleevvee
eevvebopeer kkeses eJee
eJeevve mes


,


? ?
-
-
,

. .
-
? ?
-

-
, ,
, -




,
?
?


15

Deewue-2013

 ,


?


-

,
,

-
,


?











, ,

, :

-,


,
,

16

Deewue-2013


``''


-
,
,
-

,




-

-
- ,
,


, ,

,


,
-

-
-




,


-
- ,

17

Deewue-2013

, -
,
-

- - -


- -




?
-

- ,
-

,
,

-
, -
, ,
-







-

- -
, ,

-
, - ,

-
,

, - ()
022-65655697, 09869043225, 09769137907
18

Deewue-2013


. .

? ,
- ,



-
, :
19

Deewue-2013





, , ,




-
,




,




?
,


-,


?
?
-




, ,

,
,

?







-
- -
-
, ,



?



,








-

20

Deewue-2013

: 25 -2013

. .

, -


!








, ,










`` :''
-
- -

?
?
?


, -



- -
-
-

,
- -

- -, , -
-
,
,


-

Deewue-2013
21

 ,

, ,

,

,

, -
,


-
-: : ,
48 59



-

,

,

,

,

,

,

,

, :



35

,


,
-, , , ,


* *




,



-


,

,
(, -,
-) ,
-



-


22

Deewue-2013

eer ogiee& meHleMeleer Hee" efJeefOe

}#eeb[er cenee%e hej efJeMes<e
Hee" efJeefOe
eer ogiee& meHleMeleer Hegmleke kee efJeefOeHetJe&ke Hetpeve kej Fme
ceb$e mes HeeLe&vee kejveer eeefnS~
vecees osJew ceneosJew efMeJeeew meleleb vece:~
vece: Heke=lew Yeeew efveelee: HeCelee: mceleeced~~
Fme ceb$e mes HebeesHeeej Hetpeve kej eLeeefJeefOe Hee" kejW~
osJeer ele ceW kegceejer Hetpeve Hejce DeeJeMeke ceevee ieee nw~
meeceLe& nes lees veJejeef$e Yej Heefleefove, DeveLee meceeefHle kes
efove veew kegceeefjeeW kes ejCe Oeeskej GvnW osJeer He ceevekej
iebOe-Heg<Heeefo mes Dee&ve kej Deeoj kes meeLe eLeeefe efce<"eve
Yeespeve kejevee eeefnS SJeb Jeeeefo mes melkeej kejvee eeefnS~
kegceejer Hetpeve ceW ome Je<e& leke keer keveeDeeW kee Dee&ve
efJeMes<e cenlJe jKelee nw~ oes Je<e& keer kevee kegceejer, leerve Je<e&
DeejbYe ceW HeefJe$e mLeeve keer efceer mes Jesoer yeveekej GmeceW keer ef$ecetefle&veer, eej Je<e& keer keueeCeer, Heebe Je<e& keer jesefnCeer,
peew, iesntb yeesSb~ efHej Gmekes THej keueMe kees efJeefOeHetJe&ke : Je<e& keer keeueer, meele Je<e& keer ebef[kee, Dee" Je<e& keer
mLeeefHele kejW~ keueMe kes THej cetefle& keer Heefle<"e kejW~ cetefle& MeecYeJeer, veew Je<e& keer ogiee& Deewj ome Je<e& Jeeueer megYee mJeHee
eefo keeer efceer, keeiepe ee efmebotj Deeefo mes yeveer nes Deewj nesleer nw~ ogiee& Hetpee ceW Heefleefove keer Hetpee kee efJeMes<e cenlJe nw
mveeveeefo mes GmeceW efJeke=efle nesves keer DeeMebkee nes lees Gmekes efpemeceW HeLece MewueHeg$eer mes ueskej veJeced efmeefoe$eer leke veJe
ogiee&DeeW keer veJe MeefeeeW kee Deewj mJeHeeW kee efJeMes<e Dee&ve
THej MeerMee ueiee os~
cetefle& ve nes lees keueMe kes Heers mJeeefmleke Deewj Gmekes neslee nw~
eer ogiee& meHleMeleer mebHetCe&
oesveeW YegpeeDeesW ceW ef$eMetue yeveekej ogiee&peer kee efe$e, Hegmleke
Hetpevekelee& mveeve kejkes, Deemeve Megef keer efeee mecHeVe
leLee Meeefueieece kees efJejeefpele kej efJe<Ceg kee Hetpeve kejW~
Hetpeve meeeflJeke nes, jepeme Deewj leeceme veneR~ veJeje$e ele kes kejkes, Meg Deemeve Hej yew" peeSb, meeLe ceW Meg peue, Hetpeve
DeejbYe ceW mJeefmle Jeeeke Meebefle Hee" kej mebkeuHe kejW Deewj meeceieer Deewj eer ogiee& meHleMeleer keer Hegmleke meeceves jKeW~ FvnW
leye meJe&HeLece ieCeHeefle keer Hetpee kej ceele=kee, ueeskeHeeue, DeHeves meeceves kee<" Deeefo kes Meg Deemeve Hej efJejepeceeve
kej oW~ ceeLes Hej DeHeveer Hemebo kes Devegmeej Yemce, ebove
veJeien SJeb JeCe kee efJeefOe mes Hetpeve kejW~
efHej HeOeevecetefle& kee <ees[MeesHeeej Hetpeve kejvee eeefnS~ DeLeJee jesueer ueiee ueW, efMeKee yeebOe ueW, efHej HetJee&efYecegKe
DeHeves F&<osJe kee Hetpeve kejW~ Hetpeve Jeso efJeefOe ee mebHeoee neskej lelJe Megef kes efueS eej yeej Deeeceve kejW~ Fme mecee
efveefo&< efJeefOe mes nesvee eeefnS~ ogiee& osJeer keer DeejeOevee Deveg<"eve efvecve ceb$eeW kees yeesueW SW DeelceleJeb MeesOeeeefce vece: mJeene~
ceW cenekeeueer, ceneue#ceer Deewj cenemejmJeleer kee Hetpeve leLee
erR efJeeeleJeb MeesOeeeefce vece: mJeene~
ceeke&C[seHegjeCe kes Devegmeej eer ogiee& meHleMeleer kee Hee" cegKe
keueeR efMeJeleJeb MeesOeeeefce vece: mJeene~
Deveg<"eve kele&Je nw~
Deewue-2013
23

 SW eR keueeR meJe&leJeb MeesOeeeefce vece: mJeene~~

lelHeeele HeeCeeeece kejkes ieCesMe Deeefo osJeleeDeeW SJeb
iegpeveeW kees HeCeece kejW, efHej HeefJe$esmLees Jew<CeJeew Fleeefo
cev$e mes kegMe keer HeefJe$eer OeejCe kejkes neLe ceW ueeue Hetue,
De#ele Deewj peue ueskej efvecveebefkele He mes mebkeuHe kejW~
efeocyejmebefnlee ceW Henues Deie&uee, efHej keerueke leLee Devle
ceW keJee He{ves kee efJeOeeve nw, efkevleg eesiejlveeJeueer ceW Hee"
kee ece Fmemes efYeVe nw~ GmeceW keJee kees yeerpe, Deie&uee kees
Meefe leLee keerueke kees keerueke keer meb%ee oer ieF& nw~
ef J e<Ceg e f J e& < Ceg e f J e& < Ceg : ~ vece: Hejceelceves ,
eerHegjeCeHeg<eeseceme eerefJe<Ceesje%eee HeJele&ceevemeee
eer y e eCees ef leer eHejex eer M Jes l eJeejenkeuHes
JewJemJelecevJevlejs<eefJebMeefleleces keefueegies HeLeceejCes
pecyet er H es YeejleJe<ex YejleKeC[s Deeee& J elee& v leie& l e
ye eeJelez k eos M es Heg C eHe o s M es yeew eJeleejs Jele& c eeves
eLeeveecemebJelmejs Decegkeeceves ceneceebieueHeos ceemeeveeced
Geces Decegkeceemes DecegkeHe#es DecegkeefleLeew DecegkeJeeme
jeefvJeleeeeced Decegkeve#e$es DecegkejeefMeefmLeles metex
DecegkeecegkejeefMeefmLeles<eg evYeewceyegOeiegMegeMeefve<eg
melmeg MegYes eesies MegYekejCes SJeb iegCeefJeMes<eCeefJeefMe<eeeb
MegYe HegCeefleLeew mekeueMeee egefle mce=efle HegjeCeese
HeueHeeefHlekeece: Decegkeiees$eeslHeVe: Decegke veece Denb
ceceelceve: meHeg$eeeryeevOeJeme eerveJeogiee&vegienlees
ie n ke= lejepeke= lemeJe& - ef J eOeHeer [ eef v eJe= e f eHet J e& k eb
vew peoer I ee& eg : Heg e f < OeveOeevemece= d eLe& b eer
veJeog i ee& H e m eeos v e meJee& H eef V eJe= e f e meJee& Y eer <
HeueeJeeefHleOecee&Le-keececees#eelegefJe&OeHeg<eeLe& efmeefeje
eercenekeeueer-ceneue#ceercenemejmJeleer osJeleeHeerleLe&b
MeeHeesejHegjmHejb keJeeeie&ueekeeruekeHee"-Jesolev$eese
jeef$emete Hee" osJeLeJe&Meer<e& Hee"veeme efJeefOe meefnle
veJeeCe&peHe meHleMeleerveeme-Oeveevemeefnleeefj$e mecyeefvOe
efJeefveeesie veemeOeeveHetJe&keb e ceeke&C[se GJeee~~
meeJeef C e& : met e& l eveees ees ceveg : keLeles <ce:~
FleeeejYe meeJeef C e& Y e& e f J elee ceveg : Flevleb
ogiee&meHleMeleerHee"b leovles veemeefJeefOemeefnleveJeeCe&cev$epeHeb
Jesolev$eeseosJeermeteHee"b jnme$eeHe"veb MeeHeesejeefokeb
e efkej<es/keefj<eeefce~

Fme Hekeej Heefle%ee (mebkeuHe) kejkes osJeer kee Oeeve kejles

ngS HebeesHeeej keer efJeefOe mes Hegmleke keer Hetpee kejW, eesefvecege
kee HeoMe&ve kejkes YeieJeleer kees HeCeece kejW, efHej cetue veJeeCe&
cev$e mes Heer" Deeefo ceW DeeOeejMeefe keer mLeeHevee kejkes Gmekes
THej Hegmleke kees efJejepeceeve kejW~ Fmekes yeeo MeeHeesej
kejvee eeefnS~ Fmekes Deveske Hekeej nQ~
eR keueeR eeR eeb eeR eefC[keeosJew MeeHe
veeMeeiegienb keg keg mJeene
Fme ceb$e kee Deeefo Deewj Devle ceW meele yeej peHe kejW~ en
MeeHeesej ceb$e kenueelee nw~ Fmekes Devevlej Glkeerueve cev$e
kee peeHe efkeee peelee nw~
ceeB ogiee& kes keueeCekeejer veece
ee osJeer meJe&Yetles<eg ceele=HesCe mebefmLelee~
vecemlemew vecemlemew vecemlemew veceesvece:~~
ns osJeer, YeieJeleer ceelee, efJeeeoeefeveer, Meefe Heoeve kejves
Jeeueer, ue#ceer Heoeve kejves Jeeueer kees yeejbyeej vecemkeej nw~
YeieJeleer ewleveHe mes Fme mebHetCe& peiele kees JeeHle kejkes
efmLele nw, Gvekees vecemkeej nw, Gvekees vecemkeej, Gvekees yeejbyeej
vecemkeej nw~
YeieJeleer mes ncesMee DeHeves keueeCe keer HeeLe&vee kejvee
eeefnS~ DeHeveer DeeHeefe (efJeHeoe, lekeueerHe) kes veeMe keer
keecevee kejveer eeefnS~ YeieJeleer ves osJeleeDeeW Hej efJeHeefe Deeves
Hej Gvekee keueeCe efkeee nw~ Gvemes Fme Hekeej HeeLe&vee kejW~
efpeme Hekeej HetJe& keeue ceW DeHeves DeYeer< keer HeeefHle nesves
mes osJeleeDeeW ves efpevekeer mlegefle keer leLee osJejepe Fb ves efpevekes
MejCe ceW peekej DeHeveer j#ee ceebieer~ keueeCeer F&MJejer ceelee
ogiee& nceeje keueeCe Deewj cebieue kejW leLee meejer DeeHeefeeeW
kee veeMe kejW~ osJeer mes DeHeves Me$egDeeW mes yeeves kes efueS
HeeLe&vee kejW~ osJeer mJeeb kenleer nQ cesjs YeeeW kees DeLeJee pees
cesjer MejCe ceW Dee peelee nw, Gmekeer Fe ceQ DeJeMe HetCe&
kejleer ntb~
eefo DeeHe Me$eg (DeebefMeke, ceeveefmeke, Meejerefjke) mes HejsMeeve
nw lees efvecve yeeerme (32) veeceeW kee Hee" kejW~ DeeHe efve:mebosn
efJepee HeeHle kejWies~ veece Fme Hekeej nw :ogiee&,
ogiee&efleMeceveer,
ogiee&HeeefveJeeefjCeer,
24

Deewue-2013

ogie&cesoveer,
ogie&meeefOeveer,
ogie&veeefMeveer,
ogie&leeseefjCeer,
ogie&efvenv$eer,
ogie&ceeHene,
ogie&ce%eeveoe,
ogie&owleueeskeoJeeveuee,
ogie&cee,
ogie&ceeueeskee,
ogie&ceelcemJeefHeCeer,
ogie&ceeie&Heoe,
ogie&ceefJeee,
ogie&ceeefelee,
ogie&ce%eevemebmLeevee,
ogie&ceOeeveYeeefmeveer,
ogie&ceesne,
ogie&ceiee,
ogie&ceeLe&mJeefHeCeer,
ogie&ceemegjmebn$eer,
ogie&ceeegOeOeeefjCeer,
ogie&ceebieer,
ogie&celee,
ogie&cee,
ogie&cesMJejer,
ogie&Yeercee,
ogie&Yeecee,
ogie&Yee,
ogie&oeefjCeer~
Fme Hekeej Fve 32 veeceeW mes ceveg<e
DeHeves peerJeve kes Deebleefjke, yeenj Me$egDeeW
mes yeeeJe kej mekelee nw~ pees cegPe ogiee&
keer Fme veece ceeuee kee hee" kejlee nw,
Jen efve:mebosn meye ekeej mes Yee cege
nes peelee nw~ osJeer kees Deveske HeeW ceW
Hetpee ieee nw~ pees efpeme He ceW Hetpesiee
Gmekes Devegmeej Heue HeeHle kejsiee~

osJeer kes 108 veece

veJeogiee& ceW YeeeW ves nj Hekeej keer
Hetpee Deewj efJeOeeve mes ceeB ogiee& kees HemeVe
kejves kes peleve efkeS~ uesefkeve Deiej DeeHe
JemleleeDeeW kes eueles ef J eef O eJele
DeejeOevee ve kej mekeW lees cee$e 108
veece kee peeHe kejW Fmemes Yeer ceelee HemeVe
neskej DeeMeerJee&o osleer nQ~
meleer,
meeOJeer,
YeJeHeerlee,
YeJeeveer,
YeJeceeseveer,
Deeee&,
ogiee&,
peee,
Deeee,
ef$eves$ee,
MetueOeeefjCeer,
efHeveekeOeeefjCeer,
efe$ee,
ebIebe,
ceneleHee,
ceve,
yegef,
Denbkeeje,
efeeHee,
efelee,
efeefle,
meJe&ceb$eceeer,
meee,
meleevebomJeefHeCeer,
Deveblee,
YeeefJeveer,
YeeJee
YeJee,
DeYeJee,
25

meoeieefle,
MeecYeJeer,
osJeceelee,
efeblee,
jlveefHeee,
meJe&efJeee,
o#ekevee,
o#ee%eefJeveeefMeveer,
DeHeCee&,
DeveskeJeCee&,
Heeuee,
HeeueeJeleer,
HeecyejHeefjOeevee,
keuecebpeefjjbefpeveer,
DeceseefJeecee,
etje,
megvojer,
megjmegvojer,
Jeveogiee&,
ceelebieer,
celebiecegefveHetefpelee,
yeeeer,
ceensMJejer,
SWer,
keewceejer,
Jew<CeJeer,
eecegb[e,
Jeejener,
ue#ceer,
Heg<eeke=efle,
efJeceuee,
Glkeef<e&veer,
%eevee,
efeee,
efvelee,
yegefoe,
yenguee,
Deewue-2013

yengueHescee,
meJe&JeenveJeenvee,
efveMegbYeMegbYenveveer,
ceefn<eemegjceefo&veer,
ceOegkewYenb$eer,
eb[cegb[efJeveeefMeveer,
meJee&megjefJeveeMee,
meJe&oeveJeIeeefleveer,
meJe&MeeeOeeefjCeer,
melee,
meJee&eOeeefjCeer,
DeveskeMeenmlee,
DeveskeeeOeeefjveer,
kegceejer,

Skekevee,
kewMeesjer,
egJeleer,
eefle,
DeHeew{e,
Heew{e,
Je=ceelee,
yeueHeoe,
cenesojer,
cegekesMeer,
IeesjHee,
ceneyeuee,
DeefivepJeeuee,
jewcegKeer,

keeuejeef$e,
leHeefmJeveer,
veejeeCeer,
Yekeeueer,
efJe<Cegceeee,
peueesojer,
efMeJeotleer,
kejeueer,
Deveblee,
HejcesMJejer,
keeleeeveer,
meeefJe$eer,
Hele#ee,
yeeeJeeefoveer~

e Fob ehe"sefVeleb ogiee&veece Meleekeced~

veemeeOeb efJeeles osefJe ef$e<egueeskes<eg heeJe&leer~~
ns heeJe&leer pees eefleefove ogiee&peer kes Fme Deesej Meleveece kee hee" kejlee nw, Gmekes efueS leerveeW ueeskeeW ceW keg
Yeer DemeeOe veneR nw~
DeLee&le Jen ceveg<e Oeve, Oeeve, heg$e-eer, iee[er-Iees[e, Oece& Deeefo eejeW heg<eeLe& leLee efkebyengvee Deble ceW Jen
meveeleve Meeele cegefe Yeer eehle kejlee nw~
YeewceJeleer DeceeJemee keer legefjee mebOee kes mecee peye ceveg<e ebcee MeleefYe<ee ve#e$e hej nes Gme mecee Fme
mlees$e kees efueKekej pees Fmekee hee" kejlee nw me YeJesle mebheoeb heoce Jen mebheefeMeeueer neslee nw~

, - ()
022-65655697, 09869043225, 09769137907
26

Deewue-2013

eer ogiee& mehleMeleer

DeOeeenQ Je en 13
DeOeee Meg ceW osJeer keJee,
Deie&uee Deewj keerueke mlees$e,
Meefemete, osJe DeLeJe&Meer<e&,
veJeeCe& ceb$e Deewj hee" kes yeeo
ceW os J eer m et e eeOeeef v eke
Jewke=efleke SJeb cetefle& jnme mes
mebhegefle neslee nw~ FmeceW nj
Ske kee Dehevee Deueie ner
cenlJe nw~
ogiee& mehleMeleer kes cenlJe
kes yeejs ceW Deewj efJemleeefjle
kejves kes efueS eceevegmeej
eleske mlees$e kes ceenelcee
kees eneb yeeleves kee eeeme
efkeee pee jne nw~ eer ogiee&
mehleMeleer kes Ske mebhetCe& hee"
kee ece Fme ekeej nw~
(1) mehleMueeskeer ogiee&
(2) ogiee&mesejMeleveece
mlees$e (3) osJeer keJee
(4) Deie&uee mlees$e (5)
keeruekece (6) Jesoese ee leeb$eese Meefemetece
(7) eer osJeLeJe& Meer<e& (8) veJeeCe& efJeefOe (9) mehleMeleer
veeme (10) Ghemebnej (11) leervees jnme (12) ogiee&
eefMeVeece ceeuee (13) eiJeso Je lee$eese osJeer metece (14)
osJehejeOe#eceeheve mlees$e (15 efme kegbefpekee mlees$e Deeefo~

}#eeb[er hej
efJeMes<e

veJejeef$e kes heeJeve heJe& hej pees eeJeeve Jeefe Deheves

IejeW ceW keueMe keer mLeehevee kejles nQ Jes Fve veew efoveeW ceW
yeeeCeeW kes eje ee mJeeb ogiee& mehleMeleer kee hee" Iej ceW
kejles nQ~ efpememes GvnW Fme veJejeef$e kes heeJeve DeJemej hej ceeB
YeieJeleer keer hetCe& ke=hee Deewj DeeMeerJee&o eehle nes mekes~ eer
ogiee& mehleMeleer kes Ske hee" kee Heue ve peeves efkeleves heeheeW
mehleMueeskeer ogiee&
kees peueekej Yemce kej oslee nw Deewj keF& iegvee hegCe eoeve
kejlee nw~ ogiee& mehleMeleer ceW kegue 700 Mueeske nQ Deewj nj
e=Ceg osJe eJe#eeefce keuees meJex meeOeveced~
Ske Mueeske mJeeb ner ceb$e mJehe nw~
ceee leLewJe mvesnsveehecyeemlegefle ekeeMeles~~
cee$e Ske Mueeske kee ceb$e ceveg<e kes keeveeW ceW he[ peeS lees
ceeB YeieJeleer YeieJeeve efMeJe mes kenleer nQ efke ns osJe Deehekee
ceveg<e kee keueeCe nes peelee nw~ ogiee& mehleMeleer ceW kegue 13 cesjs Thej yengle mvesn nw~ keefueegie ceW mecemle keeceveeDeeW kees
27

Deewue-2013

eer osJeLeJe&Meer<e&ced

efme kejves Jeeuee pees meeOeve nw Jen yeleueeTbieer-megvees! Gmekee

veece nw Debyeemlegefle~

oMeJeejb he"so emleg mee: heehew: ecegeles~

eer ogiee&esejMeleveece mlees$e
ceneogiee&efCe lejefle ceneosJee: emeeole:~~
pees Fmekee ome yeej hee" kejlee nw Jen Gmeer #eCe heeheeW mes
e Fob ehe"sefveleb ogiee&veece Meleekeced~
cege nes peelee nw Deewj ceneosJeer kes emeeo mes ye[s mes ye[s
veemeeOeb efJeeles osefJe efle<eg ueeskes<eg heeJe&leer~~
ceneosJe yeesues-ns osefJe! pees eefleefove ogiee&peer kes Fme Deesej ogmkej mebkeeW kees heej kej peelee nw~
Meleveece kee hee" kejlee nw Gmekes efueS leerveeW ueeskeeW ceW keg
Yeer DemeeOe veneR nw~

eer ogiee& mehleMeleer ceenelce

osJee keJeeced

mehlepevceeefpe&lewIeexjw yeenlee mecewjefhe~

hee"cee$esCe ceb$eeCeeb cegeles meJe& efkeefuJe<ew:~~
eer ogiee& mehleMeleer kes ceb$eeW kes hee" cee$e mes ceveg<e meele
pevceeW ceW Gheeefpe&le yeenlee me<e Ieesj heeheeW SJeb mecemle
keuce<eeW mes cege nes peelee nw~
meJe&cesleefpeeefve eevce$eeCeeceefYe keeruekeced~
meesefhe #esceceJeehe>esefle meleleb peehelelhej:~~
pees ceveg<e Deve ceb$eeW kee pehe ve kejkes kesJeue Fme
mehleMeleer veeceke mlees$e mes ner osJeer keer mlegefle kejles nQ GvnW
mlegefle cee$e mes ner meefeoevebo mJeefheCeer osJeer efme nes
peeleer nQ~
meceeeCeefhe efmeebefle ueeskeMebkeeefcecee nj~
ke=lJee efveceb$eeeceeme meJe&cesJeefceob MegYeced~~
ueesieeW keer Mebkee kes meceeOeeve nsleg YeieJeeve Mebkej ves
Deheves heeme DeeS ngS efpe%eemegDeeW kees mecePeeee efke en
mehleMeleer veeceke mebhetCe& mlees$e ner meJe&es SJeb keueeCecee
nw~ leoblej YeieJeleer ebef[kee kes mehleMeleer veeceke mlees$e kees
ceneosJepeer ves ieghle kej efoee, mehleMeleer kes hee" mes pees hegCe
eehle neslee nw Gmekeer keYeer meceeefhle veneR nesleer efkebleg Deve
ceb$eeW kes pehepevce hegCe keer meceeefhle nes peeleer nw~ Dele:
YeieJeeve efMeJe ves Deve ceb$eeW keer Dehes#ee pees mehleMeleer keer
eslee kee efveCe&e efkeee GvnW eLeeLe& peevevee eeefnS~ Deve
ceb$eeW kee peehe kejves Jeeuee heg<e Yeer eefo mehleMeleer kes
mlees$e Deewj pehe kee Devegeve kej ues lees Jen Yeer hetCe& he mes
ner keueeCe kee Yeeieer neslee nw FmeceW leefveke Yeer mebosn veneR
nw~

Fob leg osJee: keJeeb osJeveeceefhe ogue&Yeced~

e: he"sleelees efveleb ef$emebOeb eeeefvJele:~~
osefJe keuee YeJeseme $ewueeskeemJehejeefpele:~
peerJeso Je<e&Meleb meeecehece=leg efJeJeefpe&le:~~
osJeer kee en keJee osJeleeDeeW kes efueS Yeer ogue&Ye nw pees
eefleefove efveece hetJe&ke leerveeW mebOeeDeeW kes mecee ee kes
meeLe Fmekee hee" kejlee nw Gmes owJeer keuee eehle nesleer nw leLee
leerveeW ueeskeeW ceW keneR Yeer hejeefpele veneR neslee~ Flevee ner veneR
Jen Dehece=leg (Dekeeuece=leg) mes jefnle neskej meew mes DeefOeke
Je<eeX leke peerefJele jnlee nw~

Deie&uee mlees$e
Fob mlees$eb heef"lJee leg cenemlees$eb he"sVej:~
meleg mehleMeleer mebKee Jejceecheveesefle mebheoeced~~
pees ceveg<e Fme mlees$e kee hee" kejkes mehleMeleer heer
cenemlees$e kee hee" kejlee nw Jen mehleMeleer keer pehe mebKee mes
efceueves Jeeues es Heue kees eehle kejlee nw meeLe ner meeLe Jen
eegj mebheefe Yeer eehle kej ueslee nw~

DeLed keeruekeced
ees efve<keerueeb efJeOeeewveeb efveleb peheefle mebmHegced~
me efme: me ieCe meesefhe iebOeJeex peeeles vej:~~
pees Fmekee hee" eefleefove mhe GeejCe hetJe&ke kejlee nw
Jen ceveg<e efme nes peelee nw; Jen osJeer kee hee<e&o neslee nw Deewj
Jener iebOeJe& Yeer neslee nw~
28

Deewue-2013

}#eeb[er cenee%e hej efJeMes<e

hetCee&ngefle 21 Deewue-2013

ceeB YeieJeleer keer ogiee& mehleMeleer meeOevee kees YeieJeleer Deeee

Meefe keer meeOevee Yeer kenles nQ~ Ssmee Dekemej osKeves ceW Deeee
nw efke peye keesF& ceveg<e Yeewefleke peerJeve ceW Deheves ie=nmLe
peerJeve kees ueskej yengle hejsMeeve neslee nw ee efHej Ieesj mebke
Je efJeheefeeeW ceW Hebmee neslee nw lees keF& yeeeCe efJeeve GvnW
Deheves Iej ceW ceeB YeieJeleer kes eb[er hee" keer meueen osles nQ~
Fme efJe<ee ceW nceejs he. het. iegosJe mJeeceer efoJe

esleveevebopeer kes eJeeveeW ceW Dekemej en megvee nw efke nj

Jeefe kes Deheves Yeesieob[ nesles nQ pees efke hetJe& pevce ke=le kece&
neW ee efHej Fme pevce kes meyekes Deheves-Deheves kece& Yeesie nesles
nQ~ Iej ceW Deewj Yeer meome nesles nQ leLee Iej kes Deve Yeer keF&
Deewj oes<e nesles nQ pees efke Yeewefleke ef mes mecePe heevee DemebYeJe
nw~ pewmes en oes<e, Jeemleg-oes<e, efhele=-oes<e, mLeeve-oes<e, keeuemehe&
oes<e, Yetle-esle yeeOee Deewj leb$e yeeOee Ssmes keF& keejCeeW mes
Deewue-2013
29

cee$e Ske hee" mes Meeeo ner mecemee kee meceeOeeve nes~ Dele:
hetpe iegosJe Ssmeer efmLeefle ceW ogiee& mehleMeleer kes 100 meecetefnke
hee" eeveer Meleeb[er kee %eeve osles nQ~
en Meleeb[er hee" heejbiele yeeeCeeW eje mebheVe keer peeleer
nQ~ Ssmes ner peye hetjs meceepe ceW ee osMe hej keesF& Ieesj efJeheefe
ee mebke nes lees ogiee& mehleMeleer 1000 meecegefnke hee" DeLee&le
meneeb[er hee" efkeee peelee nw efpememes hetjs meceepe kee Yeuee
nes mekes Deewj hetjs osMe Je efJee kes ceeveJe kes keueeCe nsleg ogiee&
mehleMeleer kes Ske ueeKe meecegefnke hee" DeLee&le ue#eeb[er
cenee%e kee Deeeespeve efkeee peelee nw pees efke Meeeo ner
keYeer keYeej megveves ceW Deelee nw keeeWefke Fleves ye[s Deewj efJeMeeue
SJeb YeJe Deeeespeve kees keje heeves kee meeceLe& keesF& efJejues
ner pege heelee nw~ keF&-keF& pevceeW kes peye hegCe Ske meeLe
Goe nesles nQ leye keesF& Ske ue#eeb[er cenee%e pewmes Deeeespeve
kes yeejs ceW efJeeej kej heelee nw leLee cenee%e keje heevee Ske
Deueie efJe<ee nw~ nce meye ceerje jes[ JeeefmeeeW Je mecemle cegbyeF&
JeeefmeeeW kes efueS en Deleble meewYeeie Je hejce keueeCekeejer
yeele nw efke nceejs he. het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer
ves ceeB ceneefJeee yeieueecegKeer efme Meefe heer", jeceosJe
heeke& jes[, ceerje jes[ (hetJe&) efmLele heer" hej ue#eeb[er
cenee%e kee Deeeespeve efkeee nw pees efJeiele [s{ meeue mes
DeveJejle eue jne nw pees efke Deheves Deehe ceW Ske Degle,
DeefJeeMeveere Je hetCe& he mes meeeflJeke nw~
Ssmee FmeefueS nw keeeWefke cee$e Deiej hewmeeW kes yeue hej
ue#eeb[er cenee%e kee Deeeespeve kejvee nes lees Yeer en Flevee
mejue veneR nw keeeWefke Fmekes efueS DeleefOeke mebKee ceW yeeeCe,
Glevee ner mecee Je Fleves uebyes mecee leke mLeeve keer DeeJeMekelee
nesleer nw~ GoenjCeeLe& Deiej Ske cenerves ceW efkemeer efJeMes<e mLeeve
hej Deiej ue#eeb[er cenee%e kee Deeeespeve kejvee nes lees kece
mes kece 1000 yeeeCe jespe 4 hee" hetjs 1 cenerves leke ueieeleej
kejW leye Ssmee kej heevee mebYeJe nesiee Deewj Deehe meYeer peeveles
nQ efke Flevee ye[e Deeeespeve Fleveer uebyeer DeJeefOe ceW meHeuelee
hetJe&ke kej heevee Meeeo ner mebYeJe nes~ efkebleg nce meYeer kes
efueS ieJe& keer yeele nw efke nceejs he. het. iegosJe mJeeceer efoJe
esleveevebopeer ves Fleves ye[s Deewj efJeje keee&ece kees Deleble
mejuelee hetJe&ke efheues Ske meeue mes ueieeleej kejJee jns nQ
pees efke Deheveer hetCe& Meefe ceW Dee egkee nw Deewj Deheveer meceeefhle

keer Deesj Deemej nw~ YeieJeleer yeieueecegKeer efme Meefe heer"

hej efheues Ske meeue mes ueieeleej 30 yeeeCe jespe 4 ogiee&
mehleMeleer kee meecegefnke hee" iegosJe kes ceeie& oMe&ve ceW kej jns
nQ eeefve keer efheues Ske Je<e& mes Fme Deeece keer Yetefce hej jespe
ueieeleej Ske Meleeb[er hee" nes jne nw lees Meeeo Deye leke
Deehe kees Yeer Deboepee ueie ieee nesiee efke Fme hegCe Yetefce kee
keee eYeeJe nesiee? ener veneR Deepe efheues 10Je<eeX mes ueieeleej
he. het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer kes ceeie& oMe&ve
ceW Fme Deeece hej efJeefYeVe e%e, Devegeve mebheVe efkeS pee jns
nQ~ he. het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer eje eCeerle
en ue#eeb[er cenee%e efoveebke : 21 Deewue-2013 kees
hetCee&ngefle nesieer~ efpemekeer hetCee&ngefle kee efoJeme Yeer Deheves Deehe
ceW Deleble cenlJehetCe& nw~ iegosJe eje eJeeefnle Fme hegCe keer
iebiee ceW nce meYeer kees Deheves hetjs Iej-heefjJeej, yebOeg-yeebOeJeeW
Je efce$eeW meefnle [gyekeer ueiee uesveer eeefnS~ keeeWefke Meeeo ner
Ssmee ceewkee peerJeve efHej ogyeeje efceues~
nce meYeer efkeleves YeeieMeeueer nQ keeeWefke Ske yeele lees
De#ejMe: mele nw efke ve keYeer Ssmeer ue#eeb[er ngF& nw Deewj ve
keYeer Ssmeer ue#eeb[er nesieer Ssmee iegosJe kee Jeeve nw~ iegosJe
kenles nQ efke ue#eeb[er cenee%e ceW meefcceefuele nesves keer ke=hee
nes peeS lees Meeeo ner nceejer Deeves Jeeueer 21 heeref{eeW ceW keYeer
keesF& vetvelee nes Deewj Fme pevce kes meeLe-meeLe nceejs efhele=ieCe,
hetJe&pe Deewj Deeves Jeeueer heer{er Yeer megOej peeSieer~
Dele: nce meYeer kees Fme ue#eeb[er cenee%e ceW meefcceefuele
neskej Fmekee hegCeueeYe DeJeMe eehle kejvee eeefnS Deewj
Deheves-Deheves mlej hej pees Yeer meneelee nes mekes nceW eoeve
kejvee eeefnS keeeWefke Fme cenee%e ceW ueiee nceejs ece mes nce
hegCe kes Yeeieer DeJeMe yeveWies~ efHej eens Jees Yeb[ejs keer efveefcee
nes ee efHej yeeeCeeW keer oef#eCee kee efJe<ee, Deiej nceW Fme
ue#eeb[er cenee%e ceW Ske yeeeCe keer Yeer mesJee kee DeJemej
eehle ngDee lees Yeer Jees Deheves Deehe ceW Degle nw efHej Yeer he.
het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer kee kenvee nw efke
Ssmee kej heevee Yeer Yeeie kee efJe<ee nw keeeWefke Fmekes efueS
efke efpeme hej Yeer YeieJeleer peieobyee keer ke=hee nesieer Jener Fme
ue#eeb[er cenee%e kees mecePe mekelee nw Deewj FmeceW meefcceefuele
neskej Deheves peerJeve kees Oeve yevee mekelee nw~
-efJekeeme efleJeejer
30

Deewue-2013


ue#eeb[er cenee%e hej efJeMes<e
v
U U, U z
U U NU U U U U
S U UU - U
S U
U U U U U U
U U - U U UU U USU
U U U U
U U U U U
U UCU U U
U S U U U U U
S U- U U -
U U U S U, U
U v? U
v U CU U
v U U
UU c U v
U vU U U
U v U U? U
U? U v ,
v U U v U
UU U U U U
UU U U UU U S
cU v r, c
U CU , ,
UU U U U
UU U M U v
mU U U U U
U v -
U mU # UU -U
U U UU M U U U

U U - M U U U
U U S mU r U
U U U # U
U U U U
U U
U U U- -
U U U
{ S SU
U { U U
-U U U NU U UU
UU U U U
U U U UU v U j U
U U! U U
L v U
CU L S# U UU
31

Deewue-2013

 U
UU M U U
U SU U U U v
L U # U,
U U U
U U vSM {
v U U U
U U U S

U -
S U
U U
U U U U U U S U
S U, U U
U U , % M U,
U U % M v U
M S U U,
, U {U, UU,
UU , U , , -
UU U U U U U DU
U U
U U U v U
UU U U U U v
L v M ,
U M U U U
S U U U
S-L M U U hUU
U U U hUU L
U U S M v U UZ l
U , U,
U U, U U
U U v U
U U U- M
M
U h U
h U
U - U U
U M U
UU U c U U U

v U U
U v

U U U
S U U U U
# U U
U U U U U
U U U , UU,
U U
U
UU U U U U U
U U m
{
UU U U
S U U UU U UU
U, UU U U U UU
U U U U U U
U U U, U
U U UU U w
U U U U #U U
SU U Uv U U
U U U U
U U
U U U #
v
U UUU U , U
U U U U U
U U ,
U
, UU U
U-U U U U UU - U S UU U U
S U UU U
, ,
US,
UU U UU
U Uv U UU U UU
32

Deewue-2013

 U U U r, ,
U U U U
UU U U U U U
U , U
U U c v
U U U U v
CU U
U SU
U U U
U U - U
U U
U U, U - 1. , 2. , 3.
, 4. , 5. , 6. , 6. , 8.
, 9. l, 1. , 11. U, 12.
U, 13. , 14. U, 15. U, 16.
, 17. h, 18. UU, 19. M, 2. , 21.
, 22. , 23. , 24. SM,
25. , 26. , 27. , 28. , 29. z,
3. , 31. {, 32. , 33. , 34.
U, 35. l, 36. , 37. ,
38. , 39. , 4. U, 41. U,
42. ^ U {U U , 43. U U , 44.
, 45. U, 46. U, 47. UU, 48. ,
49. , 5. , 51. r, 52. UU,
53. , 54. U, 55. c, 56. U, 57.
UU, 58. , 59. L, 6. , 61.
U, 62. , 63. , 64. , 65. h,
66. U, 67. U, 68. U U, 69.
{zU, 7. UU , 71. UU,
72. UU, 73. U, 74.
, 75. S, 76. , 77.
SU, 78. SUS, 79. SU,
8. U, 81. , 82. U, 83. , 84.
, 85. U, 86. U, 87. h, 88. ,
89. UU, 9. v, 91. UM, 92. U,
93. , 94. U, 95. U, 96. S,
97. U, 98. , 99. c, 1. U,

11. , 12. U, 13. (UU),

14. UU, 15. , 16. , 17. ,
18. r U # U
( U) , U
U U # U UUS
U U U UUS U- , UUS,
UUS UUS
U
, , UUS # U
U # U UU
U
- U - U ,
U U U S r U
U c U U

U U U U -
U , rU, U, cU,
S, , U, UU
h
h, U mU M
c - U U
S U U U c U
U
U - U-U
U
UU U U U
UU U U
U U U U
U U
U U

SU S USH
(1) -
UCU (2) -v
U U U
(3) -
CU
U U U (4) - v
, SU U U
33

Deewue-2013

(5) - U U
U U (6) - C
M v { CU
U M # U U,
(7) - v U U
(8) - U
(9) - CU U U U
(1) SU - U U
U
(11) S - h U SU U
U U U
S UU # U U DU
# U U
U - - h A US
U U U U U-U
# U U U
U SU U # U U
h U
- U U U
U U U U U
U m Uy U U
A U
U UUU - U
U CU
h U UU ,
U, UU h h, , U
, SS , X
U SU U U DU
uUUU U U
U U U U U
U U
-lg S S
U U hS U H
U S U
U Z H
S q U v U

c U
U U
- S q U v
U c
U
E U U S H
l-
uU H
S q U v U
l U
- S qU v U
USUZ U
- S q U v
U S S
S U
U
S-
U
S sH
S qU v U
S S
S U, h S
U U U
S- S qU v
U S , S
U S UU h
S U U
S- S
S c U S SU
uUH S qU v U
S , S
S UU
U
S- S qU v
U S , S
S UU
U
U S- U m
U S qU v U
34

Deewue-2013


US , US h
S U S UU
U
@S- S qU v
U @S , @S
hS , hS
@ S UU h S U
U
S- S qU v
U S , S
S UU
U
h S- S qU v
U hS h
S U U
S- S qU v U
S , S
US- S qU v U
US , US
US U
U U US
c @ S H
S qU v U
U
- S qU v U
U U
- S qU v
U
U
- S qU v U
U
c- S qU v U
c c U
- S qU v U
U
U- S qU v

U U
U U
- S qU v U
U
- S qU v U
U U
l- S qU v U
l l ,
l U, U
U U
U m @ U @@
U H
S qU v U
Um
U
- c
c US S @UH
S qU v U
U
{ - U
UH @ H
S qU v U
{ U U
U
g U Z
S H
S qU v U

U
U U U U
U DU H
S qU v U
Uv U U U
c U U
35

Deewue-2013

eercesJeerYeeieJelehegjeCe keer eJeCe efJeefOe

eej ve#e$e jepe Yee GlheVe kejves Jeeues Deewj lelheeele leerve
ve#e$e %eeve eeefhle ceW meneeke nesles nQ~ hegjeCe-eJeCe kes DeejbYe
ceW efMeJeese ee kee MeesOeve kej uesvee eeefnS~
efJeJeen Deeefo ceW efpeme ekeej leweejer keer peeleer nw Gmeer
ekeej veJeen e%e kes DeJemej hej Yeer yegefceeve ceveg<e kees
e]elve hetJe&ke meeceeer Deeefo keer leweejer kejveer eeefnS~ heeKeb[
leLee ueesYe mes jefnle, elegj, Goej SJeb osJeerYee meppeveeW kees Yeer
meneeke kes he ceW uesvee eeefnS~ osMe-osMe ceW Yeer elve hetJe&ke
en mebosMe Yespevee eeefnS~ eneb eercesJeer YeeieJele keer keLee
nesves pee jner nw Deehe DeJeMe heOeejW~
eens mete& keer Gheemevee kejves Jeeues neW, eens ieCesMeYee neW
eens MewJe neW, eens Jew<CeJe DeLeJee Meefe kes GheeMeke neW, meYeer
Fme keLee kes eJeCe kes DeefOekeejer nQ; keeeWefke meYeer osJelee
Meefe kes meeLe jnles nQ~ FmeerefueS eercesJeerYeeieJele keer keLee
heer megOee kes jefmeke esceerpeveeW kees keLee eJeCe kes efueS
efJeMes<e he mes Deevee eeefnS~
yeeeCe, #eef$ee, JewMe, Met eejeW JeCeeX kes eer heg<e SJeb
yeeee& ieen&mLe, JeeveemLe meveeme Fve eejeW DeeeceeW ceW efvejle
ceveg<eeW kees eens mekeeceYeeJe mes DeLeJee efve<keeceYeeJe mes DeJeMe
ner Fme keLee kee megOee heeve kejvee eeefnS~ ye[er vecelee kes
meeLe ceveg<eeW kees efveceb$eCe osvee eeefnS Deewj DeeS ngS eesleeDeeW
kes yew"ves kee Yeer mecegefele eyebOe kejvee eeefnS~
efJemle=le Yetefce ceW keLee eJeeve kee megboj mLeeve yeveevee
eeefnS~ Gme mLeeve keer meHeeF& kejekej ieesyej mes efueheJee osvee
eeefnS~ kesues kes mlebYeeW mes megMeesefYele Deewj OJepe heleekeeDeeW mes
Deuebke=le Ske megjce ceb[he kee efvecee&Ce kejvee eeefnS Deewj
Gmekes Thej megboj eeboveer ueiee osveer eeefnS~ keLee Jeeeke kee
Deemeve efoJe leLee megKekej DeemlejCe mes ege nesvee eeefnS~
Gmes eelve hetJe&ke hetJee&efYecegKe DeLeJee GejeefYecegKe jKevee
eeefnS~ keLeeeJeCe kes efueS Deeves Jeeues heg<e leLee eer eesleeDeeW
kes efueS Yeer eLeeeesie he=Leke-he=Leke DeemeveeW keer JeJemLee
kejveer eeefnS~ JeeJemebheVe, mebeceer, o#e leLee Oewe&Meeueer
keLeeJeeeke Gece ceevee ieee nw~ Fmeer ekeej eeslee Yeer Ssmee
nesvee eeefnS~ JeeleJe mebheVe, mebeceer, Meee%e, osJeer keer DeejeOevee

$e+ef<eeeW ves kene- ns ceneYeeie metlepeer! nce ueesieeW ves

eercesJeerYeeieJele ceenelce megve efueee Deewj Deye Fme hegjeCe kes
eJeCe keer efJeefOe megvevee eenles nQ~
metlepeer yeesues! ns cegefveeeW! Deye Deehe ueesie Fme hegjeCe kes
eJeCe kee efJeOeeve megveW, efpemes megveves Jeeues ceveg<eeW keer mecemle
keeceveeSb efme nes peeleer nQ~ hegjeCe eJeCe kes Fgke efJeeve
ceveg<e kees eeefnS efke Jen meJe& eLece peesefle<eer kees yegueekej
MegYe cegntle& efveOee&jCe kej ueW Fmekes efueS pes ceeme mes ueskej
cenerves MegYekeejke nesles nQ~
nmle, Deefeveer, cetue, heg<e, jesefnCeer, DevegjeOee, ce=ieefMeje
leLee eJeCe ve#e$e, hegCe efleefLe leLee MegYe efove ceW eercesJeer
YeeieJele hegjeCe kee eJeCe keueeCekeejer neslee nw~ efpeme ve#e$e
ceW ye=nmheefle neW GmeceW ebceeme leke efievevekes hej eceMe: Fme
ekeej Heue nesles nQ~ eej ve#e$e leke Oece& eeefhle, hegve: eej
leke ue#ceer eeefhle, Fmekes yeeo Ske ve#e$e keLee ceW efmeef
eoeve kejves Jeeuee efHej heebe ve#e$e hejce megKe keer eeefhle
kejeves Jeeues, yeeo ceW ve#e$e heer[e kejves Jeeues, Fmekes yeeo
36

Deewue-2013

ceW lelhej, oeeueg, ueesYenerve, o#e leLee Oewe&Meeueer keLeeJeeeke

Gece ceevee ieee nw~ Fmeer ekeej eeslee Yeer Ssmee nesvee eeefnS
pees yeeeCemesJeer, osJeYee keLee jme kee heeve kejves Jeeuee Goej
ueesYejefnle efJevece Deewj efnbmee Deeefo mes jefnle nes~ heeKeb[er,
ueesYeer, eermJeYeeJe, keeceer, Oece& kee efoKeeJeecee$e kejves Jeeuee
efvegj leLee eesOeer Jeee osJeer YeeieJele kes veJeen e%e ceW es
veneR ceevee peelee nw~
eesleeDeeW keer MebkeeDeeW kes efveJeejCe nsleg keLeeJeeeke kes
meeLe Ske Ssmee meneeke Yeer ueiee osvee eeefnS pees hebef[le,
iegCeJeeve, Meeble leLee eesleeDeeW kees mecePeeves ceW kegMeue nes~
keLee eejbYe nesves kes Ske efove hetJe& ner Jeee SJeb eesleeDeeW kees
#eewjkece& keje uesvee eeefnS~ lelheeele Deveeve efveeceeW kee
heeueve kejvee eeefnS~ Gme efove Meeweeefo mes efveJe=e neskej
DeCeesoe Jesuee ceW ner mveeve kej uesvee eeefnS~ mebOee leLee
lehe&Ce Deeefo efvelekece& meb#eshe ceW ner kejvee eeefnS~
lelheeele keLee eJeCe kee DeefOekeejer yeveveskes efueS ieesoeve
kejs Deewj meye efJeIveeW kees otj kejves Jeeues ieCesMepeer kee meJe&eLece
hetpeve kejs~ keueMe mLeeheve kejkes Jeneb ome efokeheeueeW, yegke
#es$eheeue, meYeer eesefieefveeeW Deewj ceele=keeDeeW kee Yeer hetpeve kejW~
leguemeer, veJeen, efJe<Ceg leLee efMeJepeer kee hetpeve kejkes veJee#ej
ceb$e mes peieobyee kee hetpeve kejvee eeefnS~
lelheeele megboj De#ejeW ceW efueKeer ngF& YeieJeleer keer Jee[dceeer
cetefle& mJehe eercesJeer YeeieJele hegmleke keer meYeer GheeejeW mes
efJeefOeJele hetpee kejkes keLee efveefJe&Ive meceeefhle kes efueS heebe
efJeeve yeeeCeeW kee JejCe kejvee eeefnS~ Gvemes efvejblej veJeeCe&ceb$e
kee pehe SJeb ogiee&mehleMeleer kee hee" kejevee eeefnS~ lelheeele
megboj De#ejeW ceW efueKeer ngF& YeieJeleer keer Jee[dceeer cetefle& eercesJeer
YeeieJele hegmleke keer meYeer GheeejeW mes efJeefOeJele hetpee kejkes
keLee keer efveefJe&Ive meceeefhle kes efueS heebe efJeeve yeeeCeeW kee
JejCe kejvee eeefnS~ Gvemes efvejblej veJeeCe&ceb$e kee pehe SJeb ogiee&
mehleMeleer kee hee" kejvee eeefnS~
Deble ceW eoef#eCee leLee vecemkeej kes yeeo Fme ekeej mlegefle
kejW-ns keeleeeeveer! ns ceneceees! ns YegJevesejer! ns ke=heecees!
ns YeJeeefve! ceQ mebmeej-meeiej ceW [tye jne ntb; cesje Gej keerefpeS
leLee ns yeee, efJe<Ceg, censMe mes hetpeveere ceelee peieobefyekes! cesjs
Thej emeVe nesFS~ ns oefJe! ceehe cegPes ceveesJeebefle Jej eoeve
keerefpeS; Deehekees yeej-yeej eCeece nw~ Fme ekeej eeLe&vee kejkes

mJemLeefee neskej keLee megves~ Gme mecee mebeleefele neskej

Jeee keer mee#eele Jeeme mecePekej efJeefOeJele Gvekeer hetpee kejW
Deewj JeeeYet<eCe leLee ceeuee Deeefo henveekej Gvemes eeLe&vee
kejW mecemle Meee leLee hegjeCeeWefleneme kes %eelee nw Jeemepeer!
Deehekees vecemkeej nw~ Deehe keLeeheer ebcee keer peesefle mes
nceejs Deble:kejCe kes DebOekeej mecetn kees ve keerefpeS~
Fmekes yeeo veJeen kes efveeceeW kee ele ueW Deewj yeeeCeeW kee
eLeeMeefe hetpeve kejkes GvnW henues eLeemLeeve yew"e oW lelheeele
mJeeb Yeer Deheves Deemeve hej yew" peeSb~ leye meeJeOeeve ceve mes
eejeW heg<eeLe& eehle kejves kes efueS heg$e, keue$e, Oeve-Oeeve
leLee ie=n keer efeblee es[kej keLee megves~ efJeeve Jeee kees
eeefnS efke Jen meteexoe mes DeejbYe kejkes hegve: oeshenj ceW oes
Ie[er efJeeece kejkes metee&mle kes keg mecee henues leke keLee
Jeeeve kejW~ ceue-cet$e kes Jesie kees jeskeves kes efueS mJeuheenej
Gece neslee nw~ keLeeLeea kees efove-jele ceW kesJeue Ske yeej
nefJe<eeVe kee Yeespeve kejvee ner "erke nw DeLeJee Heueenej kejs
ee kesJeue otOe Ieer kes Deenej hej ner jns nQ~
yegefceeve kees eeefnS efke Ssmee Deenej enCe kejW efpememes
keLee ceW efkemeer ekeej keer yeeOee ve nes~ ns efpeieCe! Deye ceQ
keLee eJeCe ceW efvee jKeves JeeueeW kes efveece yeleelee nw~ pees
ueesie yeee, efJe<Ceg Deewj efMeJe ceW Yesoef jKeles nQ osJeer keer
Yeefe mes jefnle nQ pees HeeKeb[er, eEnmeke leLee og nQ Deewj pees
yeeeCeeW mes s<e jKeves Jeeues leLee veeefmleke nQ Jes keLeeeJeCe kes
eesie veneR nw~ pees hejeer, hejeee Oeve, yeeeCe Oeve leLee osJe
mebheefe kes njCe ceW uegyOe jnles nQ, Gvekee keLee eJeCe ceW
DeefOekeej veneR nw~
eeslee kees eeefnS efke Jen yeeee& kee heeueve kejW, he=LJeer
hej meesS, mele yeesues, efpeleWefe jns leLee keLee keer meceeefhle hej
mebece hetJe&ke heeue hej Yeespeve kejs~ eleer kees yewieve, yens[e,
lesue, oeue, ceOeg Deewj peuee ngDee, yeemeer leLee YeeJe otef<ele DeVe
kee leeie kej osvee eeefnS~ keLee megveves Jeeuee eleer ceebme,
cemetj, jpemJelee eer kee osKee ngDee KeeeeVe, uenmegve, cetueer,
neRie, heepe, ieepej, keesn[e (ke) Deewj kekejer keer meypeer ve
KeeS~ keece, eesOe, ceo, ueesYe, heeKeb[ Deewj Denbkeej kees es[
os~ efJeeesner, heeflele, mebmkeejnerve, eeb[eue, eJeve, Devlepe,
jpemJelee eer Deewj Jesonerve ceveg<eeW mes keLeeeleer kees Jeelee&ueehe
veneR kejvee eeefnS~
37

Deewue-2013

yeieueecegKeer heer" hej ue#eeb[er cenee%e keer hetCee&ngefle

eer efmeeece kejes[ veece Dee&ve cenee%e kes meeLe

efoveebke : 21 Deewue-2013
YeieJeleer yeieueecegKeer keer
Glheefe kes efJe<ee ceW pees keLeeSb
Deeleer nQ GveceW mes Ske
nQ YeieJeleer
meleer~ meleer
kees peye en
helee euee
efke Gvekes efhelee
o#e ves e%e ceW
efMeJe Deewj GvnW veneR
yegueeee nw lees
Jes eesefOele nes
G"eR ~ Gvekes
efJekejeue he kees osKekej efMeJe YeeYeerle nes ieS~ Jes Yeeieves
ueies uesefkeve meleer oMeeW efoMeeDeeW ceW Ke[er nes ieF&~ efMeJe ves peye
Gvemes hete efke Jes keewve nQ lees GvneWves oMe veeceeW mes Dehevee
heefjee efoee~
pees oMeceneefJeee kes he ceW eefme ngF~ FvneR ceW mes nQ
yeieueecegKeer~ Ske Deve keLee kes Devegmeej ke=leegie ceW mebhetCe&
peiele kee efJeveeMe kejves Jeeuee Yeebkej letHeeve GlheVe ngDee~
Gmes osKekej peiele keer j#ee ceW efveege YeieJeeve efJe<Ceg efebeflele
nes G"s~ GvneWves meewje^ osMe ceW nefje veeceke mejesJej kes meceerhe
lehemee kej eer ceneef$ehegjmegbojer kees emeVe efkeee~
eer efJeee ves ner yeieueecegKeer kes he ceW eke neskej Gme
Yeebkej letHeeve kee efJeveeMe jeskee~ $ewueeskee mlebefYeveer yeeee
ceneefJeee heer eer efJeee keer Jew<CeJe lespe mes ege
cebieueJeej, elego&Meer keer cekeej kegue ve#e$eeW Jeeueer
jeef$e Jeerjjeef$e kenueeleer nw~ Fmeer jeef$e ceW DeOe&jeef$e kes
mecee YeieJeleer eer yeieueecegKeer osJeer kee efJeMes<e cenlJe efoee
ieee nw~ oMe ceneefJeeeDeeW ceW Yeer en osJeer Dehevee efJeefMe
mLeeve jKeleer nQ~ osJeer yeieueecegKeer kee eYeeJe efJeMes<e he mes

Me$eg oceve kes keee& ceW efiele neslee nw~ Jeeo efJeJeeo, eeflejesOe,
cegkeocee, Me$egke=le GheJe, leebef$eke <edkece& SJeb DeefYeeej
ke=le pewmeer mecemeeDeeW kes efvejekejCe ceW yeieueecegKeer leb$e keer
meHeuelee DemebefoiOe jnleer nw~
mecemle keeceveeDeeW keer hetefle& kejves Jeeueer en osJeer mJeCe&
efveefce&le efmebnemeve hej efJejepeceeve, leerve ves$eeW Jeeueer, heerle Jee
OeejCe keer ngF&, ebheke keer ceeuee henves ngS, Deheves neLe ceW
cej, heeMe, Jee OeejCe efkeS ngS leLee Ske neLe ceW Me$eg keer
peerYe kees heke[s ngS Deheves DebieeW ceW efJeYet<eCe OeejCe efkeS ngS
leerveeW ueeskeeW kees mlebefYele kejves Jeeueer yeieueecegKeer kee meowJe
Oeeve kejvee eeefnS~ Deepe kee egie cenlJeekeeb#ee SJeb mebIe<e&
kee egie nw~ Deepe eleske Jeefe Ske otmejs mes Deeies ye{ves keer
nes[ ceW ueiee ngDee nw~ efJeMeg mheOee& keer peien F&<ee&, jeies<e Deewj Ie=Cee ves ueer nw~
Heuele: Fme mecee eejeW Deesj Demeblees<e, efJeesn, DeYeeJe,
F&<ee&, eg, Ie=Cee Je mebIe<e& efyeKeje he[e nw~ Jemlegle: eejeW
Deesj hejmhej ue[eF&, mebIe<e& Flevee DeefOeke ye{ ieee nw efke
cegkeocesyeepeer, ue[eF&-Peie[s SJeb Deehemeer cevecegeJe mes peveceve meb$emle Je Yeeeeeble nw~ Ssmes efJeke mecee ceW yeieueecegKeer
osJeer keer meeOevee ner Yeeemle ueesieeW keer j#ee kej mekelee nw,
meeblJevee SJeb meenme kee eyeue mebyeue eoeve kej mekeleer nw~
ceeB yeieueecegKeer kees emeVe kejves mes keYeer Me$eg neJeer veneR
nes mekeles leLee Me$egDeeW hej efJepee eeefhle kes efveefcee, MeemleeLe&
Je cegkeoces ceW eefleboer kees keerefuele kejves kes efueS efJepeeeer
kee JejCe kejves kes efueS SJeb Deheves eYeeJe Je hejeece keer
Je=ef kes efueS yeieueecegKeer meeOevee kee meJee&efOeke cenlJe
yeleueeee ieee nw~ }#eeb[er cenee%e keer hetCee&ngefle ew$e veJejeef$e
ceW ceneefJeee yeieueecegKeer heer" hej efmeeece keeseee&ve kes
meeLe mebhetCe& nesiee~ en yengle ner ceneve Deewj ogue&Ye #eCe nesiee
efpemes efkemeer Yeer meeOeke ee efMe<e kees efkemeer Yeer DeJemLee ceW
JeLe& ceW veneR iebJeevee eeefnS~
Deewue-2013
38

ue#eeb[er cenee%e
efoveebke :28 efmelebyej-2011 mes
ew$e veJejeef$e-2013 leke
osefJe eheVeeefle&njs emeero emeero ceelepe&ieleesefKeueme~
emeero efJeeseefj heeefn efJeeb lJeceerejer oseJf e ejeejme~~
ogiee& mehleMeleer efnbot Oece& kee meJe&ceeve
ebLe nw~ FmeceW YeieJeleer keer ke=hee kes megboj
Fefleneme kes meeLe ner ye[s-ye[s iet{ meeOeve
jnme Yejs nQ~ kece&, Yeefe Deewj %eeveer ef$eefJeOe
ceboeefkeveer yeneves Jeeuee en ebLe YeeeW kes
efueS Jeebekeuhele nw~ mekeece Yee Fmekes
mesJeve mes ceveesefYeueef<ele ogue&Yelece Jemleg ee
efmLeefle menpe ner eehle kejles nQ Deewj
efve<keece Yee hejce ogue&Ye cees#e kees heekej
ke=leeLe& nesles nQ~ jepee megjLe mes cenef<e& cesOee ves
keen Leeleeceghewefn cenejepe MejCeb hejcesejerce~
DeejeefOelee mewJe ve=Ceeb YeesiemJeiee&he Jeie&oe~~
cenejepe! Deehe GvneR YeieJeleer hejcesejer
keer MejCe enCe keerefpeS~ Jes DeejeOevee mes
emeVe neskej ceveg<eeW kees Yeesie, mJeie& Deewj
DehegvejeJeleea cees#e eoeve kejleer nQ~ Fmeer kes
Devegmeej DeejeOevee kejkes Ssee&keeceer jepee
megjLe ves DeKeb[ meeceepe eehle efkeee leLee
JewjeieJeeve meceeefOe JewMe ves ogue&Ye %eeve kes
eje cees#e keer eeefhle keer~
DeLee&Leea, efpe%eemeg leLee esceer Yee Dehevee ceveesjLe meHeue kej egkes nQ~ ceeB kees
Deye leke Fme DeeMeerJee&o he ceb$eme DeejeOeves keer meeer efJeefOe Jener nw~ efpemeceW mebleeve keer lejn hegkeej nes, efvee
ebLe kes Deeee mes ve ceeuetce efkeleves Deele&, nes, ke=le%elee nes keeeWefke keecevee kees OeejCe kej efkeee peeves Jeeuee keesF& Yeer
Deewue-2013
39

Devegeve efJeMes<e efveeceeW keer Dehes#ee jKelee nw~ GmeceW keneR

ve keneR $egef nesves keer mebYeeJevee Yeer jnleer nw~ FmeerefueS ceeB
Debyes kees ceele=he ner DeejeOeW, Jees meye keg oWieer Yeefe Deewj
cegefe oesveeW ner leLee Deehekeer meejer YetueW ceeHe Yeer kej osieeR~
Deehe Ske yeej mJeeb kees ceeB kes ejCeeW ceW meceefhe&le kejkes
lees osKeW ceeB kewmes Deehekees heke[ kejkes jKeWieer~ ceeB kes neLe
kees Deehe ve heke[s Jen t mekelee nw FmeerefueS Deheveer yeebn
ner ceeB kees Lecee oW DeLee&le heke[e oW, Jen keYeer veneR es[sieer~
Meg leve-ceve mes heefJe$e mLeeve hej efmLej neskej ceeB kes eefj$e
kes iegCeieeve kee hee" kejW~ pehe kes efueS oes ceb$e DeleefOeke
eeefuele nQ~
ogb ogiee&ew vece: Deewj
SW eR keueeR eecegC[eew efJees
otmejs ceb$e kees veJeeCe& ceb$e kenles nQ~
MejCeeiele oerveele& heefj$eeCe hejeeCes~
meJe&meeefle&njs osefJe veejeeefCe veceesmleg les~~
osefn meewYeeieceejesieb osefn ceW hejceb megKeced~
heb osefn peeb osefn eMees osefn ef<ees peefn~~
helveeR ceveesjceeb osefn ceveesJe=eeveg meeefjCeerced~
leeefjCeeR ogie&mebmeej meeiejme kegueesJeeced~~
meJee& yeeOee eMeceveb $ewueeskeemeeefKeueseefj~
SJecesJe lJeee keee&cemcewefjefJeveeMeveced~
ceeB ogiee& mes mebbyebefOele keg %eeveJeOe&ke yeeleW ceQves eneb
efueKeer nQ~ cetue he mes lees ceeB peielepeveveer nQ Deewj meYeer
osJelee Yeer ceeB ogiee& kes iegCeeW kee yeKeeve kejles veneR Lekeles nQ
lees efHej nce ceeveJe efke efJemeele ner keee nw? ceeB ogiee& kes
cenlJe kees mecePees, Gvekeer Meefe kees mecePees, ceeB keer cecelee
kees mecePees, ceeB keer ke=hee kes Yeeieeroej yeveW~ en ye[s n<e& keer
yeele nw efke henueer yeej he. het. iegosJe mJeeceer efoJe
esleveevebopeer Fme ceneve ue#eeb[er-cenee%e kes YeJe
Deeeespeve kee eeespeve efoveebke: 28 efmelebyej-2011 mes
kejves pee jns nQ~
hejceoeoe ieg efmeeece kes mebmLeeheke-mebeeueke keer
cene Fe mes leLee oeoe ieg hejcenbme mJeeceer efveefKeueseje
vebopeer SJeb yeeyee YetleveeLepeer keer ke=hee mes Meejoere veJejeef$e
ceW efoveebke : 28 efmelebyej-2011 mes eejbYe neskej ew$e
veJejeef$e-2013 kees eer efveefKeuesejevebopeer keer peebleer

hej Fme ue#eeb[er cenee%e kee meceeheve nesiee~ he. het.

iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer eje mebeeefuele }#eeb[er
cenee%e Ske meeLe ceerje-jes[ Deeece, JeejeCemeer SJeb
Gppewve ceW eejbYe neskej hetCe& ngS~ npeejeW yeeeCe Fme
ue#eeb[er-cenee%e kes Deeeespeve ceW Yeeie efueS~ ceeB ogiee& kes
ogiee&mehleMeleer kes Ske ueeKe hee" memJej neskej leLee
hetCee&ngefle ceerje-jes[ Deeece hej nesieer~ Ssmes ceneDeeeespeve ceW
Yeeie uesves kes efueS osJelee Yeer lejmeles nQ~ Fme ue#eeb[ercenee%e ceW yeeeb[ kes meYeer osJelee Deewj efmeeece kes meYeer
ieg met#ce he ceW GheefmLele jnWies~ Deehe Yeer Fme cenee%e ceW
meefcceefuele neskej hegCe kes Yeeieeroej yeve mekeles nQ~
mebhetCe& peerJeve kes ogYee&ie kees meewYeeie ceW heefjJeefle&le kejves
kee ceneDeeeespeve Deehekes meeceves GheefmLele nw~ Ske meeLe
veJeen kees Devegketue kejves kee ceneDeeeespeve Yeer mece#e nw~
Deveble egieeW leke oefjlee leLee meYeer heer[eDeeW mes cege nesves
kee en mJeefCe&ce DeJemej nw~ hetJe&pevce ke=le heehe-oes<e, eehe
mes efvepeele heeves kee efJeMes<e DeJemej nw~ efmeeece eeefhlecees#e eeefhle kejves, ogie&efle veeMe kejves, OeveJeeve yeveves,
kegyesjJeeve yeveves, Ssee&Jeeve yeveves, meYeer yeerceeefjeeW mes cege
nesves SJeb ceeB ogiee& keer ke=hee eehle kejves kee Deefleere
DeJemej nce meYeer kes mece#e nw~
ue#eeb[er-cenee%e kee keJee Deiej nceejs Yeeie ceW
OeejCe kejves kee ceewkee efceues lees nce meJe&$e megjef#ele nes peeles
nQ~ Fme Deeeespeve kes Fleves ueeYe nQ efke kene veneR pee
mekelee nw~ leve-ceve-Oeve mes Fme keee&ece ceW Yeeie ueW leLee
Ssmes ceneve keee&ece ceW DeewjeW kees Yeer Yeeie uesves kes efueS
esefjle kejW~ ceeB ogiee& cecelee Yejer vepejeW mes Deehekee Fblepeej
kej jner nQ~ Ssmee DeJemej efkemeer Yeer DeJemLee ceW Keesvee veneR
eeefnS~
peebleer cebieuee keeueer Yekeeueer keheeefueveer~
ogiee& #ecee efMeJee Oee$eer mJeene mJeOee veceesmlegles~~
Fve veeceeW mes eefme peieobefyekes Deehekees cesje vecemkeej
nw~ ns osJeer eecegC[s Deehekeer pee nes~ mebhetCe& eeefCeeeW keer
heer[e njves Jeeueer osJeer Deehekeer pee nes! meyeceW Jeehle jnves
Jeeueer osJeer Deehekeer pee nes! ns oefJe Deehe cegPes he oes, pee
oes, eMe oes Deewj cesjs Me$egDeeW kee veeMe kejes, cesje Deehekees
yeejbyeej vecemkeej nw~
-cegkesMe keceej DeeJeeue
40

Deewue-2013

eer ceefn<eemegj ceefo&veer mlees$eced

Oejleer hej heehe Deewj hegCe meceeve ieefle mes efJeejCe kej jns nQ~ nj Fbmeeve ceW osJelee Deewj Demegj kee meeceepe neslee nw~
peye Jeefe hetpee-hee" peeoe kejles nQ lees osJeyeue ye{lee nw leye Fbmeeve kes Mejerj ceW Demegj kecepeesj he[ peelee nw Deewj leye
Fbmeeve melkece& Deewj GVeefle keer Deesj Deemej neslee nw~ peye Demegj yeue ye{ves ueielee nw lees ceeveJe DeOeesieefle keer Deesj Deemej
neslee nw Dele: Ske lejHe ceeB ogiee& nQ Je otmejer lejHe je#eme ceefn<eemegj nQ~
ceeB ogiee& Oejleer hej hegCe eke kejves kes efueS Demegj lelJe heer ceefn<eemegj kee ceo&ve kejleer nQ~ en mlees$e ceefn<eemegj
ceo&ve kes leLe kees Je Deheej Meefe kees Gpeeiej kejleer nw~ Fme mlees$e kes mecee pees Tpee& Je Meefe kee hegbpe eke neslee
nw Gme mecee nj eeslee kes heebJe mJele: efLejkeves ueieles nQ Deewj cegKeceb[ue hej ceeB ogiee& kes eesOe kee YeeJe eke nes peelee
nw~ en yengle MeefeMeeueer mlees$e nw efpemes ieeves Je megveves mes ceeveJe kes heehe cege nesles nQ Deewj Iej ceW megKe-Meebefle eke nesleer
nw~

Deefeefieefjvebefoefve veefvolecesefoefve efJeeefJeveesefoefve veefvovegles~

efieefjJejefJebOe efMejesefOe efveJeeefmeveer efJe<Ceg efJeueeefmeefve efpe<Cegvegles~~
YeieJeefle ns efMeeflekeC" keggefcyeefve Yetefj keggefcyeefve Yetefleke=les~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 1
meg j JejJeef < e& e f C e og O e& j Oeef < e& e f C e og c eg & K eceef < e& e f C e n<e& j les ~
ef$eYegJeveheesef<eefCe Mebkejleesef<eefCe efkeefuJe<eceesef<eefCe Iees<ejles~~
ovegpeefvejesef<eefCe efoeflemeglejesef<eefCe ogce&oMeesef<eefCe efmevOegmegles~~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 2
Deefe peieobye ceocye keocye JeveefeeJeeefmeefve nemejles~
efMeKeefj efMejesceefCe legbieefnceeuee eb=ieefvepeeuee ceIeieles~~
ceOegceOegjs ceOegkewYe Yebefpeefve kewYe iebefpeefve jemejles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 3
Deefe MeleKeb[ efJeKebef[le C[ efJelegefC[le MegC[iepeeefOeheles~
efjhegiepeieC[ efJeoejCeeC[ hejeece MegC[ ce=ieeefOeheles~
efvepeYegpeoC[efveheeefleleeC[ efJeheeeflecegC[ YeeefOeheles~~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 4
Deefe jCeogce&o Me$egJeOeesefole ogOe&j efvepe&j MeefeYe=les~
eleg j ef J eeejOeg j er C eceneef M eJe Oet l eke= le eceLeeef O eheles ~ ~
og e f j le og j er n og j eMee og c e& e f l e oeveJeot l e ke= leevleceles ~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 5
Deef e MejCeeiele Jew e f j JeOet J ej Jeer j JejeYeeoeef ekejs ~
ef$eYegJevecemlekeMetue efJejesefOe efMejesefOeke=leeceueMetuekejs~~
41

Deewue-2013

og e f c eog e f c eleecejog v og e f Y eveeo cenece& g K ejer k e= le ef l eicekejs ~

pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 6
Deefe efvepengbke=efle cee$e efvejeke=le OetceefJeueeseve OetceMeles~
mecej efJeMeesef<ele MeesefCele yeerpemecegJe MeesefCele yeerpeueles~~
efMeJe efMeJe MegbYe efveMegbYe cenenJe leefhe&le YetleefheMeeejles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 7
Oeveg j veg < eb i e jCe#eCemeb i e heef j mHeg ob i e velkekes ~
kevekeef h eMeb i e he= < elkeef v e<eb i e jmee= b i e nleeyeg k es ~~
ke= leeleg j b i e yeueef # eef l ejb i e Ieng j b i e jg k es ~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 8
meg j ueuevee leleLes e f eleLes e f eleLeeef Y eveees ece ve= l ejles ~
nemeef J eueeme ng u eemeceef e eCeleele& p eves ef c ele es c eYejs ~ ~
efOeefcekeefOekeke efOekeefOeefceOJeefveIeesjce=obie efveveeojles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 9
pee pee pehepees peeMeyo hejmlegeflelelhej efJeevegles~
PeCe PeCe efPebefPebefce efPebke=le veghetj efMebefpele ceesefnle Yetleheles~~
veefle veeLe& veerve veeeke veeefle veee megieevejles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 10
Deefe megceve: megceve: megceve: megceve: megceveesnjkeebefleegles~
efelejpeveer jpeveer jpeveer jpeveer jpeveerkej Jeke$eJe=les~~
meg v eeveef J eYe c ej Ye c ej Ye c ej Ye c ej Ye c ejeef O eheles ~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 11
meefnlecenenJe ceuueceleefuueke ceefuueke juueke ceuuejles~
efJejefeleJeefuueke heefuueke ceefuueke efPeefuuekeefYeefuuekeJeie&Je=les~~
efmeleke=le HeguuemeceguueefmeleeCe leuuepe heuueJe meuueefueles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 12
Deef J ejue ieC[ieueve ceoces o g j ceeceleb i epe jepeheles ~ ~
ef$eYegJeve Yet<eCeYetle keueeefveefOehe heeesefveefOe jepemegles~
Deefe megoleerpeveueeuemeceeveme ceesnve cevceLe jepemegles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 13
keceueoueeceue keesceuekeebefle keueekeefueleece} Yeeueueles~
mekeue efJeueeme keueeefveueeecekesefueeueled keue nbmekegues~~
42

Deewue-2013

Deefuekegue mebkegue kegbJeueeceb[ue ceewefueefceue kegueeefuekegues~

pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 14
kejcegjueerjJe efJeefpele ketefpele ueefppele keesefkeue cebpegceles~
efceefuelehegefuebo ceveesnj iegbefpele jbefpele Mewue efvekegbpeieles~~
ef v epeieg C eYet l e ceneMeyejer i eCe meg C emecYe= l e kes ef u eleues ~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 15
keefleheer ogketue efJeefe$e ceetKeeflejmke=le ebes~
eCele megjemegj ceewefueceefCemHegj obMeguemeVeKeebes~
efpelekevekeeeue ceewefueheoesefpe&le efvePe&j kegbpej kegbYekeges~~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 16
ef J eef p ele menekejw k e menekejw k e menekejw k eveg l es ~
ke= lemeg j leejke meb i ejleejke meb i ejleejke met v eg m eg l es ~ ~
megjLe meceeefOe meceeve meceeefOe meceeefOe meceeefOemegpeehejles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 17
heokeceueb keCeeefveuees JeefjJemeefle eesvegefoveb meg efMeJes~
Deefe keceues keceueeefveuees keceueeefveuee: me keLeb ve YeJesle~~
leJe ceocesJe hejb heoefceleveg Meerueelees cece efkeb ve efMeJes~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 18
kevekeuemelkeueef m evOeg p euew j veg e f < eb e f eveg l es ieg C ejb i eYeg J eced ~
Yepeefle me efkeb ve MeeerkegekegbYe leerheefjjcYe megKeevegYeJeced~~
leJe ejCeb MejCeb kejJeeefCe veleecejJeeefCe efveJeeme efMeJeced~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 19
leJe ef J eceues v og k eueb Jeoves v og c eueb mekeueb v eveg k et ueeles ~
efkeceg hegntle hegjervogcegKeer megcegKeerefYejmeew efJecegKeer efeeles~~
cece leg celeb efMeJeveeceOeves YeJeleer ke=heee efkeceg ve efeeles~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 20
Deefeceefe oerveoeeuegleee ke=heewJe lJeee YeefJeleJecegces~
Deefe peielees peveveer ke=heeeefme leLeeefme leLeevegceleeefme jles~~
eog e f elece$e YeJeleg j jer k eg leeog leehecehee keg les ~
pee pee ns ceefn<eemegj ceefo&efve jcekeheefo&efve Mewuemegles~~ 21

43

Deewue-2013

Deejleer kee cenlJe SJeb efJeefOe

Deejleer efpemes Deejeef$eke Yeer kenles nQ Dejeleeefo efveJe=&ece

FleLe&ced pees Deele&lee, ogKe, mebkeeefo mes efveJe=efe (gkeeje)
efouee os Gmes Deejleer kenles nQ~
efpeme Iej ceW nes Deejleer, ejCe keceue efele ueee~
leneb nefj yeemee kejW, peesle Deveble peieee~~
Ghejese oesns ceW Deejleer keer ceefncee kee mhe JeCe&ve nw~
efpeme Iej ceW eYeg kes ejCe keceueeW kee Oeeve jKeles ngS DeLee&le
hetCe& DeemLee SJeb ee YeeJe kes meeLe Deejleer DeLeJee Dee&vee
nesleer nw Jeneb eYeg kee Jeeme neslee nw~ kenves kee leelhee& en nw
efke Ssmes Iej hej meowJe Gme veerueer lejer Jeeues hejceefhelee peieoerej
keer $e eee yeveer jnleer nw Deewj efpeme hej Gvekeer ke=hee yeveer
jns lees Yeuee Gmes efkeme yeele kee Yee jnsiee~ efpeme Deejleer keer
Fleveer ceefncee nes Gmemes Deiej keesF& Jebefele jns lees en Ske
ekeej keer Yeeienervelee ner nw~ Dekemej Jeefe kees ogKe kes
mecee ceW ner YeieJeeve keer eeo Deeleer nw Deewj Jen Gvekee
Deeee Keespeves ueielee nw~ Fmes Deelcee kes peeiejCe kee #eCe
ken mekeles nQ~ efpeve meeOeveeW kes eje F&ej mes efyeg[e ngDee
DeveeLe peerJe efHej eYeg keer Deesj keoce ye{elee nw Gmes Gheemevee
ee Yeefe kenles nQ~ Gheemevee, Yeefe, hetpee, Deejleer Deeefo Ske
otmejs kes hetjkes nQ~ Yeefe meveeleve Oece& keer jer{ nw~ Yeefe Jees
TbeeF& nw peneb hengbeves hej mecemle meebmeeefjke ceeee peeue efVeefYeVe nes peeles nQ SJeb Mes<e jn peelee nw Yeefe kee veMee~
Deejleer kee cenlJe:-MeeeeW ceW veJeOee Yeefe kees es
ceevee ieee nw efpemeceW eJeCe, keerle&ve, heeo mesJeve, Dee&ve, Jebove
Deeefo kes yeeo nesleer nw Deejleer~ Deejlees keer Deejeef$eke DeLeJee
Deejee|leke Deewj efvejepeve Yeer kenles nQ~ hetpee kes Deble ceW Deejleer
keer peeleer nw~ hetpeve ceW pees $egef jn peeleer nw Gmekeer hetefle& Deejleer
kejleer nw~
ceb$enerve efeee nerveb eled ke=le hetpeveb njs:~
meJe& mebhetCe& leecesefle ke=les veerjepeves efMeJes~~
DeLee&le hetpeve ceb$enerve Deewj efeeeMeerue nesves hej Yeer efvejepeve
(Deejleer) kej uesves mes GmeceW hetCe&lee Dee peeleer nw~ MeeeeW kes
celeevegmeej Deejleer kejvee ner veneR, osKevee Yeer ye[s hegCe kee
keece SJeb meewYeeiecee nw~
Deejleer kewmes kejW:-Deejleer ceW henues cetue ceb$e eeefve efpeme
osJelee keer Deejleer keer pee jner nes Gmekes ceb$e kes eje leerve yeej
heg<heebpeefue osveer eeefnS Deewj {esue, ce=obie, MebKe, Iebe-Ieef[eeue

Deeefo ceneJeee yepeeles ngS Gme osJe ee osJeer keer pee-peekeej

kejles ngS Ie=le ee kehetj mes efJe<ee mebKee ceW yeefeeeb peueekej
Deejleer kejveer eeefnS~ meeceeveleee heebe yeefeeeW mes Deejleer
keer peeleer nw~ Fmes hebeoerhe Yeer kenles nQ~
Deejleer kes Debie:-eLece oerheceeuee kes eje, otmejs peue
ege, MebKe mes leermejs ee ebJej ee Oegues Jee, eewLes heg<he ee
Deece heerheue Deeefo kes hees mes Deewj heebeJeW meeebie ob[Jele mes
Deejleer kejW~ Deejleer Gleejles mecee meJe&eLece YeieJeeve kes ejCeeW
ceW eej yeej, veeefYe osMe ceW oes yeej, cegKe ceb[ue hej Ske yeej
Deewj mecemle DebieeW hej meele yeej Iegceevee eeefnS~
keeeW kejW Deejleer:-Deejleer hetpeve kes Deble ceW F& osJelee
keer emeVelee nsleg keer peeleer nw~ FmeceW F&osJe kees oerheke efoKeeves
kes meeLe-meeLe Gvekee mleJeve leLee iegCeieeve efkeee peelee nw~
oerheyeefeeeb peueekej Gvekes eejeW Deesj Iegceeves kee eLece DeefYeeee
en nw efke Gvekee Ske-Ske Debie Gpeeiej nes peeS, Deeueeske mes
Deeueewefkele nes peeS efpememes efke YeeieCe Gvekee meeQoe& efvenej
mekeW Deewj Deheves veeveeefYejece keer Peebkeer osKe mekeW~ Deejleer
Meyo kee pees mebmke=le kes Deejleer kee eeke=le he nw Deewj
efpemekee DeLe& nw Deefj~ Deejleer Jeejvee kee DeLe& nw Deeefle&
efveJeejCe Deefve mes Deheves efe]elece eYeg kees yeeevee nw~ Deejleer
kee otmeje DeefYeeee en nw efke Deheves efe]e kes Deeefle& (ke)
kees Deheves Thej uesvee, yeuewee uesvee, yeefuenejer peevee, yeefuepeevee
Jeejer peevee, veeseJej nesvee Deeefo meYeer eeesie Fmeer YeeJe kes
eesleke nQ~
Deewue-2013
44

iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer

efMeJe keee kejles nQ leLee Jees ncemes keee eenles nQ? he.
het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer cenejepe efpevekeer
efpee ceW ceeB mejmJeleer mee#eele efveJeeme kejleer nQ~ pees
ceeefmeke heef$ekee ceW mebhetCe& yeeeb[ kee %eeve Yejss ngS nQ,
Gvekes heeme lees yeeeb[ kes meYeer eMveeW kee Gej nw~ Gme
%eeve kes meceg ceW mes nces ncesMee %eeveJeeve yeveves kee eeeme
kejvee eeefnS~
he. het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer cenejepe
efvele eefleefove yeeeb[ mes veS-veS %eeve kees Deelcemeele kej
efMe<eeW-meeOekeeW leLee efJee keueeCe SJeb DeeOeeeflceke
GVeefle kes efueS Gve %eeve keer Je<ee& nceejs yeere kejles jnles nQ~
en %eeve hetjs efJee ceW Hewues leLee efJee keer Oejesnj jns SJeb
Deeves Jeeueer heer{er Fme %eeve kees eehle kej mekes Gme nsleg
megosJe ves Ske ceeefmeke ekeeMe keer MegJeele keer nw~
efoJe eslevee peesefle
efoJe eslevee peesefle ceW Yeer meejs %eeve kees Debefkele efkeee

nw~ efoJe eslevee peesefle cee$e heef$ekee ner veneR nw yeefuke %eeve
kee Jen Yeb[ej nw efpemekes ceeOece mes nce ceneve yeve mekeles
nQ, en heef$ekee %eeve kee Jen meeiej nw efpememes nce meYeer
ieeslee ueieekej mecemle yeeOeeDeeW kees keekej Dehevee leLee
hetjs efJee kee keueeCe kej mekeles nQ~
hetpe iegosJepeer nce meYeer kees ncesMee Yeewefleke peiele keer
eser-ceeser mecemeeDeeW mes hejsMeeve jnles nQ~ ncesMee yeme
Gmeer kes yeejs ceW meeseles jnles nQ~ keYeer nceves en meeseves kee
eeeme ner veneR efkeee efke F&ej keee kejles nQ? efMeJe ncesMee
Oeeve ceW keee kejles nQ? efMeJe efpevneWves nceeje me=peve efkeee
nw Jees ncemes keee eenles nQ? keee nce Jees kej jns nQ pees Jees
eenles nQ?
DeeefKej keeeW efMeJe kees ieg kene peelee nw? keeeW GvnW
keeue kee keeue cenekeeue kene peelee nw? Fve meye eMveeW
keer lejHe nceeje Oeeve keeeW veneR peelee nw? Fve meejs jnmeeW
kees nceW peevevee eeefnS, mecePevee eeefnS Deewj Gvekeer Fe
45

Deewue-2013

kes Devegmeej kece& kejvee eeefnS~ nceW efMeJe ves efpeme keee& kes
efueS he=LJeer hej Yespee nw Gme keee& kees nceW mecePekej JeneR
kejvee eeefnS ve efke Yeewefleke peiele keer ekeeeeQOe SJeb Gve
eser-ceeser mecemeeDeeW ceW efIej kej jnvee eeefnS pees Gvekes
kee#e cee$e mes ner hetje nes mekelee nw~
he. het. iegosJe mJeeceer efoJe esleveevebopeer ves yengle %eeve
efoee efke efMeJe ncesMee Meefe enCe kejles nQ~ Jees efnceeuee
keer ieeWo ceW Gvekeer Meerleuelee kes yeere ceW lees keYeer mJeeb ceeB
iebiee keer ieeWo kees leLee ebosJe kees efmej hej efye"ekej, keYeer
veeiejepe kees ieues ceW OeejCe kejles nQ, YeieJeeve efMeJe ncesMee
Meefe enCe kejles jnles nQ~ osJeeefOeosJe ceneosJe keYeer ceeB
keeceeKee kes meeLe yew"s nQ, lees keYeer oMeeW ceneefJeeeDeeW kes
yeere ceW lees keYeer ceeB keeueer kes veeres ueskej Meefe enCe
kejles jnles nQ~
efMeJe ncesMee yeme Meefe enCe kejves kes yeejs ceW meeseles nQ
Deewj Meefe enCe kejles jnles nQ~ YeieJeeve efMeJe Gme Meefe
kees enCe kej ueeske keueeCe kejles nQ Deewj ncesMee
keueeCe kes yeejs ceW meeseles nQ~ Gme YeieJeeve efMeJe kes nce
yees kecepees j mes , ceg j PeeS mes , Deheveer es er - cees er
mecemeeDeeW kees Deheves Thej ueeos ceefjeue meer efpeboieer peer
jns nQ~ ncesMee otmejeW kes eefle etjlee Yejs ngS, cegmkejevee lees
peeveles ner veneR, "tb" pewmes efpebieoer peer jns nQ~ nceW efJeeej
kejvee eeefnS efke efMeJe es meye osKekej keee meeseles neWies?
YeieJeeve efMeJe eleske #eCe Meefe enCe kejles jnles nQ~
nce Gvekes yees keee peeves efke Meefe keee nesleer nw? Gmes
kewmes enCe efkeee peeS? efMeJe keee nQ? ve es peeveles nQ Deewj
ve peeveves kee eeeme ner kejvee eenles nQ~ YeieJeeve efMeJe pees
efJee keueeCe nsleg efJe<e kee heeuee Yeer heer peeles nQ nce
Gvekes yees keueeCe Meyo keee neslee nw Gmes Yeer veneR
peeveles nQ~
efMeJe pees hetjs efJee kee heeueve kejles nQ GvnW heej mes
efvenejles nQ, ncesMee DeeMeerJee&o osles jnles nQ uesefkeve nce efkemeer
kees Yeer osKekej esce mes cegmkeje Yeer veneR heeles, Deheves
heefjJeej ceW Yeer heej mes veneR jn heeles~ ncesMee Ske otmejs mes
peueles jnles nQ~ nceW efJeeej kejvee eeefnS efke keee ener

meye keee& kes efueS GvneWves nceW he=LJeer hej Yespee nw~ kewmee
ueielee nesiee GvnW peye Jes nceejer Fme peerJeve Mewueer kees osKeles
neWies~
nce Gvekes yees nQ lees nceW lees Deheves meejer efJeke=efleeeW
kees Gvekeer lehemee kej, meeOevee kej, Oeeve kej peueekej
HeWke osvee eeefnS Deewj efMeJe kees mecePeves keer keesefMeMe
kejvee eeef n S~ Gvekeer Meef eeeW kees mecePekej GvnW
Deelcemeele kej mJeeb efMeJe yeveves kee eeeme kejvee eeefnS~
efMeJe ieg nQ Deewj nceW lees ieg keee nw en ceeuegce ner nw, nceW
ueielee nw efke nceejs mecemeeDeeW kees nce Deheves FeDeeW keer
hetefle& nes peeS yeme ieg Jener nw~
nce Deheveer FeDeeW keer hetefle& kes efueS ieg kes heeme
peeles nQ~ mJeeLe& mes Yejs nQ FmeefueS ieg kes heeme peeles nQ,
Dehevee celeueye hetje nes peeS yeme ener YeeJevee jnleer nw
FmeefueS ieg kes heeme peeles nQ~ keee nce efMe<e nQ ee
celeueyeer nQ ee mJeeLeea nQ Fme hej efJeeej kejvee eeefnS~
ieg keee nw, Gmekeer Meefe keee nw? en mecePeves kee
eeeme kejvee eeefnS~ nceW efve:mJeeLe& neskej Ske Meg
meeeflJeke efMe<e yeveves kee eeeme kejvee eeefnS~ Ske
hekekee efMe<e ner ieg kees Gvekeer Deveble MeefeeeW kees Gvekes
%eeve kes meceg kees mecePe mekelee nw~ Gmes Deelcemeele kej
mekelee nw Deewj Jees ner Ske efove efMeJe yeve mekelee nw~ nceW
Yeer efMeJe yeveves kee eeeme kejvee eeefnS Deewj keg Yeer
kejkes Deheves ieg kees Deef l eemeVe kej ef M eJelelJe kees
mecePekej Gvekeer meejer MeefeeeW kees, %eeve kees Deelcemeele
kej efMeJe yeve ner peevee eeefnS~
efpeme efove Deehekes ieg DeefleemeVe nes ieS lees Jen
Deehekees efMeJe yevee ner oWies Deewj Gmeer #eCe yeeeb[ kes meejs
osJeer-osJelee Deehekeer meejer ceveeskeecevee keer hetefle& kej
Deehekes Iej ceW yew"kej DeeheceW Deelcemeele neskej Deehekee
leLee efJee kee keueeCe Deehekes ceeOece mes kej ner oWies~
-Deefcele Pee
PeejKeb[

46

Deewue-2013

meoeeej Deewj Gmekee cenlJe

Devegmeej kece& kejles nQ~ GveceW Yeer

es Jes ueesie nQ pees meoe yee efebleve
ceW lelhej jnles nQ ~ ye eepeer ves
ye e eCeeW kees meb h et C e& peer J eeW kee
mJeeceer yeveeee nw~ FmeefueS Fme
peiele ceW pees keg Yeer efmLele nw, Fme
meye Jemleg kees eehle kejves kee eesie
DeefOekeejer yeeeCe ner nQ~ GveceW Yeer pees meoeeejer nQ Jener meye
keceeX kes eesie nQ~ FmeerefueS yeeeCe kees meoe DeeeejJeeve
nesvee eeefnS~
jeie s<e mes jefnle efJeeve yeeeCe efpeme Deeeej kee
heeueve kejles nQ Gmeer kees %eeveer heg<e Oece& kee cetueke
meoeeej ceeveles nQ~pees Gece ue#eCeeW mes nerve nesves hej Yeer
Gece Deeeej kes heeueve ceW lelhej, eeueg Deewj otmejeW kes oes<e
ve osKeves Jeeuee nw, Jen ceveg<e meew Je<eeX leke peerefJele jnlee nw~
ogjeeejer heg<e Fme mebmeej ceW eEveoveere neslee nw~ Gmes veevee
ekeej kes jesie meleeles nQ Deewj Jen meoe Deleble ogKe kee Yeeieer
SJeb Deuheeeg neslee nw~
efpeme kece& kees kejles mecee DebleDee&lcee emeVe neslee nw
efpemeceW Yee, DeeMebkee SJeb ueppee Deeefo kee DevegYeJe neslee nw
Ske yeej Deiemle cegefve mkebo (keeefle&kese) kes meeLe Gmeer kees kejvee eeefnS~ mele, #ecee, Deepe&Je (mejuelee SJeb
yeeleeerle kej jns Les~ Deiemle cegefve ves kene peneb iebiee, keesceuelee) Oeeve, Deetjlee, Deefnbmee, ece (ceve Deewj FbefeeW
efJeeveeLe Deewj keeMeer es leerveeW peeieke nQ; Jeneb cees#e heer kee mebece) emeVelee, ceOegjlee Deewj ce=oglee es ome ekeej kes
mebheefe efceueleer nw~ Fmemes keewve meer Deeee& keer yeele nw~ ece yeleeS ieS nQ~ meewe (yeenj-Yeerlej keer heefJe$elee) mveeve,
mkebopeer efkeme-efkeme Oece& kes DeeejCe kejves Jeeues heg<e kees lehe, oeve, ceewve, e%e, mJeeOeee, ele, GheJeeme Deewj GhemLe
keeMeerOeece keer eeefhle nesleer nw en yeleeFS~ ceQ lees Ssmee FbefeeW kees JeMe ceW jKevee es ome efveece kens ieS nQ~ keececeevelee ntb efke meoeeej kes efyevee efkemeer kes Yeer ceveesjLe efme eesOe, ceo-ceesn, ceelmee& Deewj ueesYe Fve : Me$egDeeW kees
veneR nes mekeles~ Deeeej hejce Oece& nw, Deeeej Gece nw, peerle uesves Jeeuee ceveg<e meJe&$e efJepeeer neslee nw~ ceveg<e kees
Deeeej mes Deeeg ye{leer nw Deewj Deeeej mes mecemle heeheeW kee otmejeW kees ke ve osles ngS Oeerjs-Oeerjs Oece& kee meben kejvee
#ee nes peelee nw~
eeefnS~ peerJe Dekesuee pevce ueslee nw Deewj Dekesuee ner cejlee
Deeeej: hejcees Oece& Deeeej: hejceb lehe:~
nw~ heehe Deewj hegCe kee Yeesie Yeer Jen Dekesuee ner kejlee nw~
DeeeejeOe&les Deeeg: Deeeejele heehemeb#ee:~~
hejueeske ceW peeles ngS peerJe kes meeLe kesJeue Gmekee Oece&
Deehe ke=hee kejkes Deeeej kee JeCe&ve kejW~ Fme hej peelee nw~ Dele: hegCeelcee heg<e hejueeske ceW meneelee kejves
mkebopeer yeesues-cegefve! ceQ melheg<eeW kes efueS efnlekej meeeoej Jeeues Oece& kee meben DeJeMe kejW~ pees meoeeej kee GuueIebve
kee JeCe&ve kejlee ntb-megvees Fme ueeske ceW meye ekeej kes kejlee nw leLee Deeuemeer SJeb otef<ele DeVe Keeves Jeeuee nw Ssmes
eeefCeeeW ceW meyemes ye{kej ceveg<e nQ~ ceveg<eeW ceW es yeeeCe ueesieeW kees ecejepe heer[e osles nQ~ FmeefueS ceveg<e kees meoe
nQ Deewj yeeeCeeW mes Yeer es efJeeve nQ~ efJeeveeW mes Yeer Jes es nQ eeeme kejkes meoeeej kee heeueve kejvee eeefnS~
efpevekeer yegef hejce heefJe$e nw SJeb JeMe ceW keer ngF& nw~ Gvemes Yeer
-yewpeveeLe GheeOeee
es Jes ueesie nQ pees heefJe$e yegef eje efkeS ngS efveee kes
cegbyeF&
Deewue-2013
47

peeself e<e SJeb Jeemleg-Meee mes mebyebeOf ele mecemee kee meceeOeeve
-

, - -
`` ''

`` ''
. .

`` ''

meeceeefpeke ceeveleeDeeW SJeb peerJeveMewueer ceW keeHeer lespeer mes yeoueeJe neslee pee jne nw~ Ske mecee efHelee kees
osJelee kes legue ceevekej Heg$e Gvekeer mesJee ceW DeHevee meyekeg DeHe&Ce kejves kes efueS leweej jnlee Lee~ efHelee
Yeer DeHeves Heg$e kees Yee kes meceeve ner Hesce kejles Deewj meYeer YeeF&eeW kes yeere meceeve YeeJe jKeles Les~ uesefkeve
Deepe yengle mes Ssmes ueesie nQ pees efHelee keer mesJee ceW kece Gvekeer mebHeefe ceW DeefOeke efe jKeles nQ~ efHelee keer
yeeleeW keer DeJensuevee kejles nQ~ Fmekes DeueeJee Deve keF& HeeefjJeeefjke cegeW kes keejCe efHelee-Heg$e kes yeere mvesn
keer keceer nes peeleer nw~
Jeemleg efJe%eeve kes Devegmeej Heeeerve keeue ceW ueesie Iej yeveJeeles mecee Jeemleg mebyebOeer efJe<eeeW kee DeefOeke Oeeve jKeles
Les~ DeeOegefveke mecee ceW ueesie Jeemleg kes efveeceeW keer DeJensuevee kejkes Iej kee efvecee&Ce kejles nQ Deewj Iej keer meepe-meppee
Yeer Fme Hekeej mes kejles nQ efpememes Jeemleg oes<e GlHeVe neslee nw~ Fmekee HeYeeJe ve efmeHe& DeeefLe&ke efmLeefle Deewj mJeemLe Hej
He[lee nw yeefuke Fmemes efjMles Yeer HeYeeefJele nesles nQ~
JeemlegMeee kes efveeceeW kes Devegmeej mete& efHelee kee keejke ien neslee nw~ metees&oe keer efoMee Hetjye nesleer nw keeeWefke mete&
Hetjye mes ner Gefole neslee nw~ efpeme Iej ceW HetJe& efoMee oes<eHetCe& nesleer nw Gme Iej ceW efHelee Deewj Heg$e kes mebyebOe ceW otefjeeb Deeleer nQ~
Hetjye efoMee ceW ye[s-ye[s Je=#e, Tbeer oerJeej SJeb keer ngF& peceerve nes lees HetJe& efoMee oes<eHetCe& nes peeleer nw~
efHelee-Heg$e kes ceOegj mebyebOe kes efueS Gej HetJe& efoMee eeveer F&Meeve keesCe ceW Meeweeuee DeLeJee jmeesF& Iej veneR nesvee
eeefnS~ en efHelee SJeb Heg$e oesveeW kes mJeemLe Hej Heefleketue HeYeeJe [euelee nw~
F&Meeve keesCe kees Iej kes Deve YeeieeW mes Tbee veneR jKevee eeefnS meeLe ner Fme Yeeie ceW Yeejer meeceeve jKeves mes yeevee
eeefnS~ Gej HetJeea YeeieeW ceW pJeueveMeerue HeoeLe& leLee ieceea GlHeVe kejves Jeeues GHekejCe veneR jKeves eeefnS Fmemes Heg$e kee
JeJenej Gie neslee nw Deewj efHelee keer yeeleeW kees veneR ceevelee nw~
F&Meeve keesCe Kebef[le nes DeLeJee Fme efoMee ceW ket[eoeve jKeles neW lees Fmemes efHelee Deewj Heg$e kes yeere Jewceveme ye{lee nw
Deewj iebYeerj efJeJeeo nes mekelee nw~
YetKeb[ Gej Je oef#eCe ceW mebkeje leLee HetJe& Je Heefece ceW uebyee nes lees Ssmes YeJeve kees mete&Yesoer kenles nQ~ Ssmes YeJeve ceW
efHelee-Heg$e meeLe jnW lees Ske otmejs mes Dekemej efJeJeeo nesles jnles nQ Deewj efjMleeW ceW otefjeeb ye{ peeleer nQ~

-Jeemleg meueenkeej: cegkesMe kegceej DeeJeeue

Yeeeboj-09821797615
48

Deewue-2013

keece keer yeeleW-%eeve keer yeeleW

Fme yeej eneb keg Deueie ekeej keer peevekeejer oer pee jner nw~eneb hej nce Deheves Mejerj hej
DeebKeeW kes Thej YeeQneW keer yeveeJe ve efmeHe& meewvoe& kees HeYeeefJele kejlee nw yeefuke en JeefelJe
kees Yeer oMee&lee nw~ mecegMeee kes Devegmeej efkemeer Yeer Jeefe keer DeebKeW Deewj YeewneW kees osKekej
Gvekes mJeYeeJe Deewj peerJeve kes keF& HenuegDeeW kees peevee pee mekelee nw~ FmeefueS pejer nw efke
DeHeves YeewneW Hej Yeer Oeeve oW~
ceeser YeewnW:- keg ueesieeW keer YeewnW ceeser Deewj Ieveer nesleer nQ~ Fme lejn keer YeewneW JeeueeW Hej DeefOeke
efJeMJeeme veneR kejvee eeefnS keeeWefke Ssmes ueesie Denbkeejer nesles nQ Deewj FveceW Oeve kes Heefle DeefOeke ueeuemee
jnleer nw~ en efkemeer Yeer lejn DeefOeke mes DeefOeke Oeve Depe&ve kejves ceW efJeMJeeme jKeles nQ~ Ssmes ueesieeW kees
iegmmee Yeer DeefOeke Deelee nw Deewj eeueeke Yeer nesles nQ~
nukeer YeewnW: Fme lejn kes YeewneW kees DeeoMe& YeeQn ceevee peelee nw~ efpevekeer YeewnW nukeer nesleer nQ GveceW
meblees<e keer YeeJevee jnleer nw~ en DeHeves DeeoMe& Deewj efmeebleeW Hej keeece jnkej peerJeve ceW Deeies ye{ves keer
keesefMeMe kejles nQ~ Ssmes ueesie mecePeoej Deewj %eeveer Yeer nesles nQ~ DeeefLe&ke ceeceueeW ceW Yeer en YeeieMeeueer nesles
nQ~
uebyeer YeewnW:-YeewnW uebyeer neW Deewj keeve kes Deeme-Heeme Hengbeves ueies lees en oMee&lee nw efke Jeefe kebpetme
nw~ Ssmes ueesieeW kee ceve DeefmLej jnlee nw~ He{ves-efueKeves ceW Fvekeer efe kece nesleer nw~ FveceW JeJeneefjkelee
keer keceer nesleer nw~ Ssmes ueesie meeceeve peerJeve peerles nQ~
oesveeW YeewneW kee efceueve:- efpeve ueesieeW keer oesveeW YeewnW DeeHeme ceW efceueer nesleer nQ Jen elegj Deewj mebeceer
nesles nQ~ en nj keece Feflceveeve mes Deewj kegMeuelee HetJe&ke kejves keer keesefMeMe kejles nQ~ cesnvele Deewj ueieve
mes peerJeve ceW Oeerjs-Oeerjs Deeies ye{les jnles nQ~ peerJevemeeLeer kes meeLe Fvekes mebyebOe HesceHetCe& nesles nQ~
YeewneW kes yeere Keeueer mLeeve:-oesveeW YeewneW kes yeere ceW Keeueer mLeeve nesvee oMee&lee nw efke Jeefe meeHe
Deewj mHe<Jeeoer nw~ FvnW pees keg yeesuevee neslee nw meeceves yeesue osles nQ~ pejle kes mecee ueesieeW keer ceoo
kejles nQ~ Fvekes oebHele peerJeve ceW ess-ceess efJeJeeo nesles jnles nQ~ Ssmes ueesie DeHeves efmeebleeW kees DeefOeke
cenlJe osles nQ~
keueelceke YeewnW:- efpevekeer YeewneW kee Deekeej Oeveg<e kes meceeve neslee nw DeLee&le oesveeW Deesj Pegkeer ngF& Deewj
yeere ceW G"er ngF& neW GvnW keueelceke YeeQn kenles nQ~ Ssmes YeewneW Jeeues Jeefe keueelceke efJe<eeeW ceW DeefOeke
efe jKeles nQ~ en efkemeer keuee kes peevekeej Yeer nes mekeles nQ~ DeeefLe&ke GVeefle kes efueS en meowJe Heeemejle
jnles nQ~ Ssmes ueesie Deheves peerJeve ceW DeeoMe& kees keeHeer cenlJe osles nQ~

-cegkesMe kegceej DeeJeeue

49

Deewue-2013

ceevees ee ve ceevees
ceveg<e kee pevce Ske veJepeele efMeMeg kes He ceW neslee nw, Gme mecee Gvekee oe keesceue Deewj MJesle Jee
keer Yeebefle efvece&ue neslee nw~ Hejbleg pewmes-pewmes Gvekee Meejerefjke efJekeeme neslee nw, meeLe ner meeLe efpeme Hekeej kes
mebHeke& ceW jnves kee GvnW ceewkee efceuelee nw, Gvekes Deboj Des Deewj yegjs mebiele kee Demej He[vee Meg nes peelee
nw~
ye[e nesves Hej DeHeves Deewj Hejees kes %eeve kes meeLe Deve Hekeej kes %eeve neefmeue kejves keer Yeer #ecelee GveceW
ye{ves ueieleer nQ~ Fmekes yeeo Jen Kego DeHeves yeejs ceW efveCe&e uesves kes DeefOekeej kees mecePeves ueielee nw~
Fbmeeve nesves kes veeles Jen menpe ner mecePe mekelee nw efke me=ef<kelee& ves nce meYeer kees peerves kes efueS efpeboieer
oer nw, en DeJemej Heoeve efkeee nw, FmeceW nceeje DeHevee keesF& meesleve Heeeme veneR jne nw~
en Ske Ssmee leLe nw efpememes keesF& Demencele veneR nes mekelee~ efHej Yeer keg Ssmeer DeeoleeW kes JeMe ceW neskej
ceveg<e DeHeves yeejs ceW meesevee ner veneR eenlee Deewj Fme Deveceesue ceeveJe peerJeve kees, pees osJe-ogue&Ye kene ieee
nw, JeLe& ner Kees oslee nw~
Deepe leke ceQves pees DevegYeJe efkeee nw Jen ener nw efke, ceveg<e eens kewmee Yeer nes Hejbleg eefo peerefJele nes Deewj
Flevee mecePelee nes efke, DeHeves yeejs ceW nceejer keg efpeccesoejer nw, lees Gmes Fme ogefveee ceW ceoo pej efceue
mekeleer nw~ keeeWefke Jen ceooieej nceejs ner Deboj jnkej nceejer Heleer#ee kej jne nw~ nceejer ceoo kejves kes efueS
nceejer yee osKe jne nw~
Hejbleg DeeJeMekelee nw efke, nceejs Deboj Fme yeele keer peeie=efle nes peeS, nce Gmekeer ceoo Heeves kes efueS mJeeb
Hemlegle nes peeeW~ peye mees ceneHeg<e Deeles nQ lees ogefveee mes keg uesles veneR Deewj ogefveee mes keg ceebieles veneR
nQ~ Jes Gme Yeso kees yeleueevee eenles nQ pees nceejs Deboj Henues mes ner efJeeceeve nw~ efmeHe& Gmemes peg[kej Deevebo
Heeves keer efpe%eemee peieeves kes GsMe mes Jes peve-ceve ceW veJeeslevee kee mebeej kejles nQ~
ceQ DeHeves peerJeve ceW Henues Ske efoiYeefcele Jeefe keer lejn e$e-le$e Meebefle keer leueeMe efkeee kejlee Lee~
cesjs %eeveoelee iegpeer ves Demeerce oee kejkes cegPes peeoe Yekeves mes jeske efueee Deewj Kego ner ceW ceewpeto Meebefle
kes eesle mes peg[ves kee mejue jemlee yelee efoee~
Deepe Gvekeer ke=Hee mes ceQ HemeVe jnlee ntb Deewj Gvekeer mesJee ceW, Gvekeer Dee%ee ceW peervee megKe mecePelee ntb~
Oeve nQ %eeveoelee cenejepepeer, efpevekeer ceoo mes cesjer efpeboieer yesneue nesves mes yee ieeer Deewj cesje ceeveJepeerJeve mener ceeeves ceW meeLe&ke nes ieee~

-cegkesMe kegceej DeeJeeue

50

Deewue-2013

-

-




:
-, , -, -
, ,



:




-
, -


-
-

-
?
,


-

-


, -


- -
-


-
,


-, -, , -
- -
-



-,
, , , , ,
, , -




,
-
,
51

Deewue-2013


,

-



-
, , -, , ..
-

-

-



:
-







, , ?

?
?
, ,


,


?
?
?
? ?
?
?

?
?
?
?
?
? -



-

?

?

?
?
- ?






, ,




-



?
?



, ?

-

52

Deewue-2013

keeeW pejer nw ceej Keevee

mesnleveecee
meueeo nes ee meypeer, ceej kee mJeeo nj He ceW Yeespeve keer ueppele ye{e ner oslee nw~ ceej kes HeeeoeW keer yeele kejW
lees lJeee mes ueskej kewbmej leke Fmekes Heeeos ner Heeeos nQ~ FmeceW HeeS peeves Jeeues efJeeefcevme, efceefvejue Deewj pejer lelJe Fmes
DeeHekeer [eF kee pejer efnmmee yeveeles nQ~ DeeFS peeveW, ceej kes Ssmes keee Heeeos nQ efpevekeer Jepen mes ceej kee mesJeve
DeeHekes efueS pejer nw~
Ketyemetjle lJeee kes efueS KeeSb ceej:ceej ceW ueeFkeesHeerve veeceke lelJe YejHetj cee$ee ceW neslee nw pees lJeee keer ieboieer kees meeHe kejlee nw~ en yesnlejerve vewegjue
meyej nw~ meeLe ner en DeeHekeer lJeee kees ecekeoej Deewj yesoeie Yeer yeveelee nw~ ceej Keeves kes meeLe-meeLe ceej kees
meye ee Hewke kes He ceW lJeee Hej ueieevee Yeer yengle Heeeoscebo nw~
kewbmej keer DeeMebkee kece kejlee nw ceej:ceej ceW Heeee peeves Jeeuee ueeFkeesHeerve ve efmeHe& lJeee kes efueS Heeeoscebo nw yeefuke en keF& Hekeej kes kewbmej mes yeeeJe
kes efueS Heeeoscebo nw~ Heesms kewbmej, Hes kes kewbmej Deeefo mes yeeeJe kes efueS ceej kee mesJeve kejvee eeefnS~ ueeFkeesHeerve
kewbmej keer keesefMekeeDeeW kes efJekeeme kees Oeercee kejves ceW meneeke nw efpememes kewbmej kee mebeceCe lespeer mes veneR neslee~
cepeyetle nefeeW kes efueS ceej:ceej ceW kewefuMeece Deewj efJeeefceve YejHetj cee$ee ceW Heeee peelee nw~ es oesveeW lelJe nefeeW kees cepeyetle kejves kes efueS yengle
pejer nQ~ meeLe ner, es nefeeW keer keesefMekeeDeeW ceW nesves Jeeueer #eefle kees Yejles Yeer nQ~
OetceHeeve kes HeYeeJe kees kece kejlee nw:ceej ceW Heeee peeves Jeeuee keewcesefjke Sefme[ Je keueesjespesefveke Sefme[ HeeS peeles nQ pees efmeiejs kes OegSb mes efvekeueves Jeeues
neefvekeejke lelJe-keeefme&veespesvme kes HeYeeJe kees kece kejlee nw~
Heeke=efleke SberDee@kemeer[W:ceej ceW efJeeefceve S Deewj meer YejHetj cee$ee ceW nesles nQ~ FmeceW ceewpeto es efJeeefcevme Deewj yeere-kewjeserve Fmes Heeke=efleke
SberDee@kemeer[W yeveeles nQ pees je ceW ceewpeto neefvekeejke lelJeeW kees efvekeeuelee nw Deewj keesefMekeeDeeW kees cepeyetleer oslee nw~
efoue kes efueS Heeeoscebo:ceej ceW efJeeefceve yeer Deewj HeeswefMeece YejHetj cee$ee ceW HeeS peeles nQ pees Mejerj ceW yew[ keesuesm^e@ue kes mlej kees kece kejles
nQ Deewj yue[ HesMej meeceeve kejles nQ~ Fmes efveeefcele He mes [eF ceW uesves mes efoue kes oewjs, m^eske pewmeer mecemeeDeeW keer
DeeMebkee kece jnleer nw~
DeebKeeW kes efueS Heeeoscebo:ceej ceW ceewpeto efJeeefceve S nceejer DeebKeeW kes efueS yengle Heeeoscebo nw~ en ef< cepeyetle kejlee nw Deewj jleeQOeer pewmeer
yeerceeefjeeW mes otj jKelee nw~
[eeefyeerpe Hej efveeb$eCe:ceecej ceW eesefceece veeceke efceefvejue nw pees [eeefyeerpe jesefieeeW kes efueS yengle Heeeoscebo nw~ en je ceW Meke&je kes mlej
kees meblegefuele jKelee nw efpememes [eeefyeerpe Hej efveeb$eCe kejvee Deemeeve nes peelee nw~
53

Deewue-2013

 ``''

11 19 -2013

19 -2013


21 -2013

25 -2013

21
-2013
13-14
-2013
. .
``''
: ,


``
''

, - () , 022-65655697, 09869043225, 09769137907
54

Deewue-2013




(1)

(2)

(3) -

(4) :- (..)

,

(5) () :-

() -
,

(1) - ( ):-
,
(2) (-):-

,

(3) ():-
,
,

(1)
-,

(2) , -, , -


(3)
,

`` ''
:- `` '' -8, , , ( )
(.), -400078,
022-65655697, 09869043225
(1) :- -12, -20, , . ., -0120-2551766
(2) :- .-10, , -, -221001, . .
(3) :- - -09415405527 (4) :- - -09631163500
:- , -, - () -401107, , INDIA
:- -09821797615, -09769137907, -09820128295, -09920621189,
-09969522736,
:- .., 0542-2622003, 09935035178, -09839689253,
-09795125454, -09889555454/09795955454
/:- -09919887333/09451888733
:- -09415236335, :- -09918087736, :- -09451888733,
:- -09453395850,
:- -09811323076, ..-0120-2484113, 09313776487, -09899974567,
:- 0361-2630930/32 (R) 2554850, -09864012644, -09435148897,
:- ( )-09939537735, -09035178455, ()-09709021440,
-09204251104, -09006065209, ()-09709173963,
:- -001-7142804519, -7347886851, -2487221215, -2093699567,
:- -009058030412,
:- -009655639415

55

Deewue-2013

`` ''
,

:
`` '' 350/
. // `` ''

:.......................................................................................................................
........................................................................................................................
,

:
: 700/. //
`` ''
:...............................................
:...................................................
:...............................................
:...................................................
,

:
: /- - :
2100/. // : ``
''
(1) :.................................................................................................................
:..................................................................................................................

* *
`` '' 80 G .
Divya Chetna Kendra
Reg.No. E-19173-Mumbai
DIT(E)/MC/80G/2977/2009-ONWARD

, ,
(1)

=5000/. :
: :-

(2)

=1500+200 =1700/.
: :-

(3)

=900+150 =1050/.
: :-
`` ''
56

Deewue-2013

meewYeeie eeefhle kes efueS DeeJeMeke-eb$e

efpemes nj meeOeke kes Iej ceW nesvee ner eeefnS

(1) :-
, , , ,

500/ , 2008
:
(2) - :-

.1000 4
:
(3) - :-
- -
.551 -2007 2008
- :

(4) -:-




:
(5)


(6) :-
,


-
,
`` ''

:

(7) -:- :
. 300/ ``
''
:
(8) `` ''
/

(9) , , , ,

- , , , ,
, , , ,
, -

* *
`` '' 3
`` ''
`` '' `` ''
, :

()
/
``
''
57

Deewue-2013

 ?
`` ''

`` '' `` '' `` '' -022-65655697,
09869043225 ?
,
mehlecemLe Meefve megKeo nw, DeeefLe&ke efmLeefle cepeyetle jnsieer~ mJeemLe meeceeve jnsiee, DeleeefOeke keee& Jemlelee YeeieesVeefle
_ ,,,,
,,,,
,, efleeremLe ieg kee Deeieceve Yeer efceefele Heue osves Jeeuee nw~ heeefjJeejefkepeveeW kee meneesie eehle nesiee~ Deveeener ee$eeDeeW mes

,, ceeveefmeke ke nesiee~
,,
<emLe Meefve MegYe Heueoeeke nw, Me$egDeeW hej efJepee eehle nesieer~ Deeeg Deewj mJeemLe meeceeve jnsiee, Meejerefjke mJeemLe
# ,
,,, keg efiejeSiee, efkemeer Yeer ekeej kee veMee ee Jemeve Deehekes efueS MegYe vener nw; ceemeeble ceW ceeve-mecceeve, heo-eeflee Yeeie

,,
keer GVeefle kejsiee~ eoMemLe kesleg DeMegYe nw~
,,
eoMemLe kesleg ceeveefmeke leveeJe ceW Je=ef kejsiee, heg<eeLe& ceW keceer, kes ngS keee& DeleefOeke eeeme mes hetCe& neWies~ mebleeve
$ ,
,,, he#e mes Demeblees<e, eMe-Oeve, hegCe eleehe keer neefve G"eveer he[ mekeleer nw~ heeefjJeej ceW keuesMe nesves kee Yee nw, SkeeoMemLe
,,
kesleg Deehekes efueS Jeeheeefjke GVeefle ceW meneeke nesiee~
,,,
ueewnheeo mes elego&Me Meefve ves nw, Meefve keer ueIeg keueeCeer {wee Yeer kekeejke efme nesieer~ ceve DeMeeble jnsiee, jesie% ,,
, $e+Ce eyeue neWies~ JeeJemeeefeke hejsMeeefveeeb, leeceheeo mes iegosJe espeveeW keer mebieefle eoeve kejWies~ ceeve-mecceeve keer eeefhle
,,
nesieer~ efeepeveeW mes efJeesn nes mekelee nw~
,,
en ceen Deehekes efueS MegYe nw, leeceheeo mes Meefve Deleble megKeo nw~ MegYe keer eeefhle, ceeveefmeke Guueeme, F&-efce$eeW kee
^ ,
,,, meneesie eehle nesiee efpememes jeveelceke keeeeX ceW meHeuelee efceuesieer~ Me$eg hejemle neWies, vetleve Jeeeefo keer eeefhle nesieer~ meenefmeke
,, Deewj hejeeceer peerJeve kee efvecee&Ce nesiee~
,
efleeremLe Meefve SJeb mee{s meeleer kes Debleie&le hewj hej e{leer {wee kekeejke efme nesieer~ meenme-hejeece keer keceer, keef"ve
& ,,,
,, mebIe<e& mes Deuhe ueeYe, ceeveefmeke ke Deewj heeefjJeeefjke megKe ceW keceer~ yegef-Yece jespeer jespeieej ceW yeeOee GlheVe nesieer~ ee$ee
,,
ueeYekeejer nesiee~
,,
mee{smeeleer kes Debleie&le, oeheo yeere keer {wee heeefjJeeefjke MegYelee ceW keceer, ceeveefmeke keuesMe, DecemLe ieg ke ceW Deewj
! ,
,,, Je=ef kejWies~ meeceeefpeke ceeve eeflee ceW keceer, Jeeo-efJeJeeo mes yeeW~ meceemLe kesleg hetpe nQ~ ceve keg [je ngDee jnsiee, efeepeveeW
,,
mes efJeesn nes mekelee nw~
,
ueewnheeo mes Meefve kee Deeieceve DeMegYe jnsiee~ mee{smeeleer kes Debleie&le efmej hej e{leer {wee Deewj Yeer kekeejke efme nesieer~
( ,,,,
,, Jee keer DeefOekelee jnsieer, DeeefLe&ke DeJejesOe kes keejCe mJepeveeW mes ke jnsiee~ mehlecemLe ieg megKeo nw, yegef keewMeue mes
, kes ngS keee& hetCe& neWies~ eoMemLe jeng DeMegYe nw~

,,,
,,,
,,

,,,
@ ,
,,

,,

,,,
,,,
,,
,,,
,,,
,,

SkeeoMe Meefve kee Deheceeve megKe mece=ef oeeke nesiee~ heeefjJeeefjke FeDeesW keer hetefle& nesieer~ Jeeo-efJeJeeo, cegkeoceeeefleeesefielee Deewj hejer#eeDeeW ceW meHeuelee eehle nesieer~ ueewnheeo mes <emLe iegosJe kee Deeieceve DeMegYe Heueoeeke nw~ heeefjJeeefjke
Je Jeeheeefjke #es$e ceW eeeme meHeue nesiee~
en ceen Deehekes efueS efceefele Heue osves Jeeuee nw~ oMecemLe Meefve kee jpelejeo mes Deeieceve megKe-mece=ef SJeb meHeuelee
oeeke efme nesiee~ kesleg keg kekeejke efme nesiee pees efke heeefjJeeefjke keuesMe, ceeveefmeke DeMeebefle, Deee mes DeefOeke Jee
kee yeesPe jnsiee, kesleg kee pehe kejeSb~
Fme ceeme Deehekees owefveke keeeeX ceW mecemeeDeeW kee meecevee kejvee he[siee~ efoveeee& DeJeJeefmLele jnsieer, heeefjJeeefjke Deewj
meeceeefpekepeveeW kee meneesie eehle nesiee~ $e+Ce kes uesveosve mes yees DeveLee hejsMeeefveeeW kee meecevee kejvee he[siee, melmebie mes
%eeve, ueeskeesheJeeo mes meleke& jnW~
en ceen Deehekes efueS kekeejke efme nesiee~ meies mebyebeOf eeeW mes neefve mebYeJe nw~ menesoj YeeFeeW mes Jeeo-efJeJeeo keer efmLeefleeeb
yeve mekeleer nw~ melheg<eeW keer ceoo mes kes ngS keee& yeveWies~ veewkejer SJeb Jeeheej keer efmLeefleeeb [eJee[esue jnsieer~ efce$epeveeW mes
OeesKee eehle nes mekelee nw~

58

Deewue-2013

'' ''
`` '' `` ''
`` ''
. .
- , , ,
,
``''

`` '' ( )
(1)

(4) ( )

(2) ( )

(5) ,

(3)

(6)

`` ''
/ ..
`` '' / ..
- , ..
`` ''-``'' ``
'' `` ''
`` ''
`` '' ,

59

Deewue-2013

11 19 -2013

:
: : 9 7.30
: ,

47

19 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

21 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

25 -2013
:
: : 9 7.30
: ,
60

Deewue-2013

13 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

14 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

24 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

25 -2013
:
: : 9 7.30
: ,

28 -2013
:
: : 9 7.30
: ,
61

Deewue-2013

-2013

01/4/13
03/4/13
06/4/13
07/4/13
08/4/13
09/4/13
10/4/13
11/4/13
12/4/13
13/4/13
14/4/13
15/4/13
18/4/13
19/4/13
21/4/13
22/4/13
23/4/13
25/4/13
27/4/13
28/4/13

5/6
08
11
12
13
14
30
01
02
03
04
05
08
09
11
12
13
15
02
03

/
/
/
/
/


/ /

/ /
/
/
//
/ /
/ /

/
/ /

-2013

02/5/13
03/5/13
05/5/13
06/5/13
07/5/13
08/5/13
09/5/13
10/5/13
11/5/13
12/5/13
13/5/13
14/5/13
17/5/13
19/5/13
21/5/13
22/5/13
23/5/13
24/5/13
25/5/13
26/5/13
28/5/13

07
08
11
12
13
14
30
01
01
02
03
04
08
09
11
12
13
14
15
1/2
4

5.53


/ 4.30

/



/ / /
/
/
/



/

62

Deewue-2013

De#ee le=leeree hej ceelebieer peebleer Deewj ceneefJeee yeieueecegKeer peebleer

hej efJeMes<e meeOevee efMeefJej Deewj oer#ee keee&ece
efoveebke : 13-14 ceF&-2013

- -

- -

: , - ,
, - ,

, - () , 022-65655697, 09869043225, 09769137907
63

Deewue-2013