Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Bilim Ve Sanat - Ekim '82

    Uploaded by

    kültürfizik
    88 views15 pages
    ekim 1982 tarihli bilim ve sanat (sayı 22) dergisinden bölümler: s.16 sezai kaynak - cumhuriyet öncesi öğretmen kuruluşları (1908 - 1922) s.20 kemal sülker - 1946'da 100 kadar sendika kuruluyor s.24 tunç tayanç - turkish petrolium company (tpc) s.25 maksim gorki bir amerikan dergisinin sorularını yanıtlıyor s.30 gündüz vassaf - bir bağımsızlık kavgası: <> s.32 serol teber - 100. ölümyılı nedeniyle: 40 yıl önce açılan bir darwin sergisi anımsatmaları

    Original Title

    Bilim ve Sanat - Ekim &#39;82

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    ekim 1982 tarihli bilim ve sanat (sayı 22) dergisinden bölümler: s.16 sezai kaynak - cumhuriyet öncesi öğretmen kuruluşları (1908 - 1922) s.20 kemal sülker - 1946'da 100 kadar sendika kuruluyor s.24 tunç tayanç - turkish petrolium company (tpc) s.25 maksim gorki bir amerikan dergisinin sorularını yanıtlıyor s.30 gündüz vassaf - bir bağımsızlık kavgası: <> s.32 serol teber - 100. ölümyılı nedeniyle: 40 yıl önce açılan bir darwin sergisi anımsatmaları

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    88 views15 pages

    Bilim Ve Sanat - Ekim '82

    Uploaded by

    kültürfizik
    ekim 1982 tarihli bilim ve sanat (sayı 22) dergisinden bölümler: s.16 sezai kaynak - cumhuriyet öncesi öğretmen kuruluşları (1908 - 1922) s.20 kemal sülker - 1946'da 100 kadar sendika kuruluyor s.24 tunç tayanç - turkish petrolium company (tpc) s.25 maksim gorki bir amerikan dergisinin sorularını yanıtlıyor s.30 gündüz vassaf - bir bağımsızlık kavgası: <> s.32 serol teber - 100. ölümyılı nedeniyle: 40 yıl önce açılan bir darwin sergisi anımsatmaları

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 15
    AYLIK KULTUR DERGISt EKIM 1982 e. eens] OYLE DEGIL MI HOCAM? Agte ben gu an gu dakika seninleyim. Sen gogil ylksek yesili bol, ‘Kurnuzi gilleri hig solmayan kentte olsan bile. Yine sen demez miydin ? Bu kara kara bulutlar nafile diye. Ve de hatta karaya kesen gdztiyle, Bu kent beni kusatmism da. "Ne mithis behtiyarhk" gj Kermu gilli kentle, Karaya kesen gikyiizhi, Benim kentimi biitiinlesir gdrmek. rg yilksek, Ve gu an gu dakika, bu iki kenti birlestrip, Karanfilli gilli, senli beni, defne dal bir kent yaratabilmek. ‘Mutlaka ama mutlaka bilmeni istiyorum. Biz beraberiz bu yeni apaydinlk kentte de. 5.6.1981 CUMHURIYET ONCESi OGRETMEN KURULUSLARI (1908-1922) Sezai KAYNAK Girls JAGIMIZDA bilimsel_ ve tek- nolojik gelisim Sgretmenlerin tici gliglerin geligimi tize- rindeki roliind ve etkisini artarms- . Bgitim etkeni, iiretim siirecinin en Snemli yardimeilanndan biri ol- dugu, insan bilgisi ve deneyiminin gelistirilmesine biiyiik katlalar getir- igi icin, egitim emekcilerinin iire- tim sirecindeki dolayh katialan da nem tagimaktadir. Utkemizdeki te- mmenlerin, 1908ere kadar” uzanan rgltli, KOklii miicadelesi, daha da bir dnem kazanmigtir. Kimi gevreler_8gretmenlerden sadece ve sadece "uysal ve becerikli ugaklar yetigtirmelerini" istedikleri 16 siirekli bgretmenleri hedef al- muglardir. eretliler kesimi olarak kurtulu- sunun sémiininiin ortadan kaldwnl- masina bagh oldugunu her gecen giin daha iyi kavrayan Ogretmenler, bilim tagiyealik gérevinden Stiri de, gericilerin yogun saldmlarma hedet olmaktadir, Bu_ perspektit nde ilkin 1908 - 1922 dénemini, olarak da 1908 - 1971 déne- mi Ofretmen Snitciligiini irdele- vyecegiz. 1908 - 1922 DONEM Enimeni Muallimin, Muhafe zai Hukuk- Muallimin,”Cemiyet Muallimin: Ulkemizde dgretmenlerin kur- duklan ilk drgit, Darilfunun ve Da- rilmuallimin mezunlannin Temmuz, 1908 devriminden sonra kurduklan Encimeni Muallimin'dir. Bu gir simden hemen sonra, yine Lstanbul’ da Idadi, Rigtii ve Iptidai okullan- nin Oretmenieri Muhafazai Hu- kuk-t Muallimin. Cemiyeti admda ikinel bir Orgit kurmuslardir. Bu ikineinin amaci, adindan da anlas1- lacagi gibi “dzretmenlerin haklan- ni savunmak” ve belirtildigine gére, halk arasinda “Egitimin yaylmasim saglamaktir.” Muhafazai Hukuk-u Muallimin Cemiyeti'nin Baskanlig na Zeki Bey adinda bir dgretmen getirilmistir. Daha sonra bu iki &r- Gitiin birlesip, Cemiyet-i Muallimin adim aldigint, Bagkanhgina gene ari Ce. Zeki Bey in geldigini miyeti Muallimin, 31 tiers yaymak, Bzelliae lok SBretmenierinin haklarint korumak igin én bes ginlik Mir'at-i Maarif adinda bir dergi de crkarmaktayd). Bu d&nem igindeki Sgretmen kuru luslan Gzellikle Cemiyet:i Mualli ‘min, “Okullarm disiplin iginde ida- resi", Pedagoji sisteminin degistiril- mesi, “egitimin ekonomik yéniiyle ilgili sorunlar” gibi bir dizi sorunun ‘cozimiinii dile getirmeye caligiyor du, Orgitt Genel Baskant Zeki Bey'in devrin Maarif Nazim Vekili olan Ab- durrahman Seref Bey'e génderdigi bir mektubun ilging olan bir béli- minde "aynt ogretim dizeyindeki dgretmenler arasndaki iicret fark nin giderilmesi, Iikogretimin genis bir bigimde yayilmast, okullann Fransa Smeginde oldugu gibi paralt hale getirilmesi”, (fakir talebelerle. @fretmen okulu dgrencileri disin: dakiler) isteniyordu, Yine bu mek tupta Zeki Bey, Ongitlerinin Ava padaki bilimsel kuruluslaria iligki- ye gecip “Osmaniilar, Bats Medeni- Yetine girmeye kabiliyetli deyildir geklindeki kaniy1 degistirebilecek: lerini belirtivordu, lik Sgretmen Srgiiti Enaimens Muallimin‘in yOneticileri“Maarif Nezareti gdreviilerinden _oldugu igin, buna bir tepki olarak Cemiyet- i Muallimin orgitenmistir, Genig SGretmen kitlesi Cemiyeti Mualli- min'in catis altinda toplaninca Encimeni Muallimin y6neticileri de, Ofretmenierin parcalanmamas, igin Cemiyeti Muallimin'e katilma- yi uygun gommislerdir, 1909 yalinda, hareket ordusunun Istanbul's gelmesinden sonra Zeki Bey'in tutuklandigim, ardindan Cemiyet1 Muallimin'in dagildigimt gOniyoruz. Zeki Bey'in hangi ne- denle tutuklandgi konusunda, ke- sin bir belgeye simdiye degin mst- Janmamistir. Yine bu dénemde ku- rralan Negri Maarif ve Teaviindi Mu allimin Cemiyeti (egitim yayma &gretmenler yardimlagma dernedi) ise, kitle givenini ve destegini ka- zanamadigt igin yagayamaz, kapa- mir. 1911 yilnda Edirne'de kurulan Mahfeli Muallimin (Ggretmenler Lokali) ise, dgretmen sorunlanyla ilgilenmeyen ilging bir Sgretmen 6r- witiidir, Yine bu yilarda egitim emekei- Jerinin durumlanm ve gérevlerini s1- nifsal agidan ele ap degerlendiren, 1910 - 1914 yillan arasinda Anado- lu'daki Sgretmenleri drgitleyip, bir araya getirmeye caligan Ethem Ne- jat't Turkiye egitim emekcileri asla unutmayacaklardir. MUALLIMLER CEMIYETI 1918 yilinda ise amaclanmt, “sjretmenierin. tanigmalan, bilim- sel-toplumsal ihtiyaglann kargila- mak, halkin yagam_diizeyini yik- seltme” bigiminde saptayan Mual- limler Cemiyeti kuruldu, Orgiitin Merkezi Istanbul’da idi. Grglit, 1 Mayis 1919'da Izmir'in Yunan- lar tarafindan iggalitzerine, 22 Mayis 1919'da Istanbul Sulte ahmet Meydaninda, tarihimizin ik anti-emperyalist. mitingini diizenle- di, Bu anti-emperyalist yvigin eyle- mine binlerce kisi kataldi, Muallim- Jer Cemiyeti, aynea savas yillannda Anadota'ya silah ve malzeme kact- nimasnda djretmenleri Srgitleye rek, anti-emperyalist cephelerin ohigturulmasina da katkida bulun- du. Orgitiin pek cok tiyesi, Kurtu- jug Savasinda hayatim: kaybetmi tir. ‘Muallimler Cemiyeti'nin ikt tnli kigisi Mustafa Necati ve Cevat Dur- sunojlu'dur. Mustafa N huriyet déneminde kaniigina kadar yikselmistir. Ege’ de, emperyalizmin masalanna: ilk kursunu sikanlardandir, Redd Il hak Cemiyeti kurulugunda ve savas strasinda daglardaki cetelerin Srgit- Jenmesinde énemli gérevler istlen- mistir. Yine Muallimler Cemiyeti fiyesi Cevat Dursunoglu, Istanbul’ un iggal edildigi yillarda memleketi olan Erzurum’a kacip, Dogu Ana- dolu Miidafaai Hukuk Cemiyeti’ nin kurucula arasinda bulunmug- tur. ILKOKUL OGRETMENLERININ GREVL 1920'de savag yillannda ilkokul ‘SBretmenlerinin Kendiliginden gel- me, yénlendiricisi bulunmayan bir grev yaptiklann gériyoruz. Bu ey- Jem, hemen hemen tim yurdu kap- lamistr. Grevin nedeni, ilkokul 33- retmenlerinin ayliklanm alamamas- dir, Bu grev, IL Abdiilhamit done minde sekiz ay ayliklannt alamayan ‘Sgretmenlerin ilk grey eyleminden sonra, yine kindiliginden gelen iki ci biiyiik gretmen direnisidi gretmen grevierinin yayildigr ginlerde, grev yapan Sgretmenleri Muallimler Cemiyeti destekleme- mig, 6gretmenlerin grevlerle ilgile- rinin olmadigina dair gazetelere ilanlar vermigtir. Bunun iizerine, di- renigte Kendilerini desteklemeyen Muallimler Cemiyeti iyelerinin bil- vyiik bir bélimti Srgitlerinden istifa etmislerdir. Bir tepki olarak da, Mekatib.i Iptadaiye Muallimler Ce- miyeti'ni (iikokul Oretmenleri Demegini) kurmuglardir. Béylece Kitlesinin grev eylemine sahip cik- mayan Muallimler Cemiyeti zayif- Jamig ve sonunda parcalanmigtir. 1920 yillannda kendiliginden ge- ligen bu grev eylemi, tiim ogretme Jere tutarh merkezi bir drgit etre. finda birlesme ve biitiinlesme zo- runlulugunu da dayatmistir. Buraya kadar yaptigimiz. incele- me, Enciimen-i Muallimin, Muhafs- zad Hukuk-n Muallimin, Cemiyetsi Muallimin gibi Ogretmen Grgiitleri- rnin sinh da olsa, sadece ogretmen sorunlanyla ilgilendiklerini belirl- migtir. Kurulu dizzenin simiini. ve baskisina karjin tepkiler ise siz ko- nus degildir. Ancak, Muallimler Cemiyeti ile, dgretmen drgiitcil ig antiemperyalist ve bagimsizhikei bir 6ze de kavugmustur, TURKIYE MUALLIMLER | VE MUALLIMELER CEMIYETI BIRLIGI ‘Tirkiye Muallimler ve Muallime- ler Cemiyeti Birligi, Tirkiye egitim emekcilerinin ilk merkezi Srgit ir, Bu merkezi Srgit, Kurtulus Sa- vagi yillannda yurdun dért bir ya- ninda yerel olarak ortaya cikan &8- retmen derneKlerinin merkezi bir att altinda tavir ve eylem birligine sokmak icin kurulmustur. Kurulug tarihi, 7 Mayis 1921'dir. 9 Mays 1921 tarihli Hakimiyet Milliye (Ulus) gazetesinde yayinla- nan birlk tiaiglinde amaclar ydyle belirlenmistir: “"Muallimiik mesle- ini korumak, muallim ve mualli- melerin ictimal vaziyetini dizelt- ‘mek, bu gayesine iktisadi ve ilmi va- sitalarla wlagmak. " Orgitin ilk yé- netim kuruhinun en dnemli ézelli- ‘Gi bir bayanin ilk defa (Ankara Kiz Sgretmen Okulu, Leman Hann) yonetim organlannda yer almandir. Gryitin ik Genel Baskani Bursa Milletvekili Mubittin Baha (Pars), yeler ise; Izmir Milletvekili Mab- tut Beat (Bozkurt), Kitahya Mil etvekili Cevdet, Tktisat Mudini Vehbi, Milli Egitim Bakanhgi Ozel Kalem Miidiisti Vasif (Cinar), Ogret- men Sadri Ethem, Ogretmen Le- man Hamm’érr. Birk Yonetim Kurulu ilk kez bildiriyle ti ixmustr. O yillarda tim gerici ve Igbirlikei cevrelerin tepkisiyle kargi- lanan bu bildiri, 26 Haziran 1922 imiyet-i Milliye (Ulus) gazetesinde de yaymlanmistir. Ta- rihsel Snemi olan bu belgeyi aynen almakta yarar var: “KARDASLAR ! Ghan Hasbi'nin dort yil siren kanh ve yangink diinya vurigmasindan pek de- rin sosyal ve ekonomik yanlarla cikan ‘Turkiye'mi2; Mondros savag bwakiymast yanwmun, daha mirckkebi kurumadan, imaa edenlerce yartkdgjunt gordi. Bu an- lagmanm bozulmann Sevr Antlagm: ‘led. Buti bir Bats TUrkhiguni ki nison yizyd uhuslararst hukuk tarihinde ‘mei gorilmemiy bir korkung olay Karpuinda buldu. Aruk memlcketimize hhayat ve bagumstzlik tamnmyorda. hive bitin Turk carihini géelerini Sniinde géren Tiskiye’miz, ondan, insan- ‘hgm onuru igin bir Ieke ofan bu bu kor- kang hakazhia kar kutsal bay kalda~ ‘ma ve ayaklanma ithamam ald. Hig kim senin ummadgj bir ginde insanista bir Glgle harekete gelen Bats TurkhiGi, bu- sn eski ve yeni hukuk kurallarmin, g5k- sel kitaplann bitin uluslara, toplumlara tamdiji gok degerli bir hak, Gagirlik ve bagumnzhk hakkam dinya kargisnda tek bagina sayunmak igin, chan tarthinin bitin devirlrine sesini duyuran silahina sank © gin bugindir ig yl ou: Tiskiye- ler bogin, davanun Kazansinas yolunda kkanlaran gil gile akstyorlar, her gin b- az daha amaclanna dogra yistyorlar, Bugin memicketimiz bitin tarih bo-, yunea karplagmadifi buy bir tebe, Stinekalim kavgas Sninde bulusuyor” Fakat Batt Téckligs, bei tarhin boc

    You might also like