damana meliqiSvili iv. javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universiteti , 2008 14 , "", 2008, #4,"", .

t;, . 82-86 Mmsoflio istoria gviCvenebs, rom kulturuli Tu politikuri globalizaciisa da integraciis procesi yovel epoqas axasiaTebs _ Cven mravalgzis mogvixda am procesebis gavla da gadalaxva: elinizaciis epoqaSi, rodesac farnavaz mefem SemoiRo mwignobroba qarTuli da mas Semdeg qarTlsa Sina ara izraxeboda sxua ena, Tvinier qarTulisa, arabobisa da bizantiur xanaSi, rodesac Seiqmna qarTuli erovnuli TviTSegnebis brwyinvale nimuSebi _ abos martviloba da grigol xanZTelis cxovreba, romelic gvauwyebs, rom qarTul enaze ametyvelda sruliad axali msoflmxedveloba; qarTuli saxelmwifos Zlierebis pikSi, daviT aRmaSeneblisa da Tamar mefis epoqaSi, qarTuli ena metoqeobda elinTa enamzeobasTan, romlisaganac man (iseve, rogorc mTelma qristianulma samyarom) bevri ram sasikeTo SeiTvisa. aRmosavluri (sparsul-Turquli) globalizaciis processac rogorRac gauZlo qarTulma enam; iliasa da samocianelebis wyalobiT rusifikaciis Zlier Semotevas daaRwia Tavi; dabolos, sabWoTa epoqaSi sul ocdaaTi wlis win, iyo 14 aprili, da swored 14 aprili gvarwmunebs, rom marwuxebis aTwleulebs ar ZaluZT mravalaTaswleulovani qarTuli erovnuli cnobierebis caxSoba, rom es ase advili ar aris. imedia, rom dRes, am axali globalizaciis Zlier Semotevasac gauZlebs qarTuli ena, miiRebs TavisTvis sasargeblos, gamamdibrebels, xolo jerkuals ganagdebs. magram amisaTvis unda izrunos saxelmwifom, mwerlobam, da, pirvel rigSi, mTelma erma _ sazogadoebam, romlis konsolidirebul pozicias saqarTvelos istoriis umZimes etapebze gadamwyveti roli Seusrulebia. dRes gansakuTrebuli roli eniWeba e.w. meoTxe xelisuflebas, masmedias, romlis, samwuxarod, sakmaod didi nawili pirvel xelisufalTa garkveul nawilTan erTad damarcxebuli qveynisaTvis damaxasiaTebeli erovnuli nihilizmiTaa Sepyrobili, rasac quCebSi gamofenili abrebi da radio-televiziis diqtorTa metyvelebac mowmobs. qarTuli enis dacvis saqmeSi udides rols asrulebs saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesia, romelic RvTismsaxurebas, rogorc wesi, Zveli qarTuli eniT aRasrulebs, igi qarTul enas akavSirebs Tavis pirvelwyarosTan, sicocxles aZlevs im ZarRvs, romelic amTlianebs qarTul cnobierebas, qarTuli enisa da qarTveli eris istorias.

dRes qarTuli enis bedi erovnul skolas da umaRles saswavleblebs, pirvel rigSi qarTul universitets abaria da am ukanasknelTa bedi ki saxelmwifos xelSia. araerTxel gviTqvams da kidev gavimeorebT: istoria gviCvenebs, rom saxelmwifo politika da, sazogadod, saxelmwifos mdgomareoba pirdapir aisaxeba enaze da gansazRvravs am saxelmwifos enis mdgomareobas. enisadmi damokidebuleba saxelmwifoebriv azrovnebaze metyvelebs. ena _ ganaTlebis safuZvelia. saxelmwifom, Tuki mas damoukideblobisa da Tavisufalebis pretenzia 1

aqvs, Tuki is Tavisi Tavis patronia, unda gansazRvros qarTuli enis, rogorc saxelmwifo enis statusi da gamosces enis kanoni, sadac gawerili iqneba yvela detali saxelmwifo enis funqcionirebis Sesaxeb; ganaTlebis strategiaSi qarTuli, rogorc saxelmwifo ena, prioritetad unda gamoacxados da saqarTvelos moqalaqeebisaTvis, ganurCevlad eTnikuri da erovnuli warmomavlobisa, xeli Seuwyos mis Seswavlas da saTanado pirobebi Seqmnas amisaTvis rogorc skolebSi, aseve umaRles saswavleblebSi. am mxriv ganaTlebis saministro garkveul nabijebs dgams (saxelmZRvaneloebis proeqtebis dafinanseba, araqarTveli mosaxleobisaTvis qarTuli enis Seswavlis proeqtebi e.w. treningebi da sxv.). globalizaciis dRevandel pirobebSi sruliad axali, urTulesi amocanebi dadga erovnuli enebisa da, maT Soris, qarTuli enis winaSe: gadaudebeli amocanaa sainformacio sivrceSi qarTuli enis srulfasovani CarTva, risTvisac aucilebelia kompiuteruli enis gaqarTulebis procesis daCqareba. daCqarebao, vambobT imitom, rom procesi dawyebulia da mokle droSi sakmaod mniSvnelovani Sedegebia miRweuli rogorc internetisa da sainformacio sivrcis aTvisebis, aseve saoperacio sistemebis, gamoyenebiTi da enobrivi programebis damuSavebis sferoSi (am procesSi CarTulia iv. javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universiteti, masTan arsebuli logikisa da enis qarTuli jgufi da i. vekuas sax. gamoyenebiTi maTematikis instituti; saq. mecn. akademiis institutebi: arn Ciqobavas sax. enaTmecnierebis instituti da qarTuli informatikul-lingvisturi centri, a. eliaSvilis sax. marTvis sistemebis instituti, k. kekeliZis sax. xelnawerTa instituti, saqarvelos teqnikuri universiteti, mainis frankfurtis goeTes sax. universiteti da sxv.). saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro, vfiqrobT ufro qmediTad da aqtiurad unda Caebas am mimarTulebiT proeqtebis dafinansebaSi. magram ganaTlebisa da mecnierebis saministros programebi da maTi simravle, romlebic qarTuli enis swavlebis gaumjobesebas isaxaven miznad, problemas ver gadawyveten, Tuki qarTuli enis Seswavla da swavleba fundamentur mecnierebas ar daeyrdno. dRes yvelaze didi problema kvalificirebuli kadrebis problemaa da es problema kidev TandaTan ufro gaizrdeba, Tu ar mogvarda swavlebis procesis organizebisa da saxelmwifo Tanadafinansebis sakiTxi. ranairad SeiZleba am problemis mogvareba, Tu ara swavlebis procesis Zalian maRal doneze organizebiT? aq finansuri sirTuleebi mosatani ar aris. finansuri problemebis mogvareba am dargis mesveurebma unda ikisron da isic gaiTvaliswinon, rom sabolood finansuri zarali gacilebiT didi iqneba. saxelmwifom unda gadawyvitos, gvinda Tu ara qarTulad molaparake da moazrovne moqalaqeebi da mecnierebis ganviTareba qarTul enaze. Tbilisis saxelmwifo universiteti qarTuli enis Seswavlis mTavari centri iyo misi daarsebidanve. dRes qarTuli enis kvlevisa da swavlebis yvela programas erTi sruli profesori uZRveba rogorc mag. anglistikas, asiriologias an nebismier sxva dargs.... es, samwuxarod, imaze miuTiTebs, Tu ramdenad aris CvenTan gacnobierebuli, rom qarTuli enis Seswavlisa da swavlebis centri saqarTveloa da rom qarTuli enis Seswavla mxolod brunvis niSnebisa da marTlweris codnas da Tundac mxolod qarTuli literaturis swavlebas ar 2

gulisxmobs, aramed es niSnavs qarTulad azrovnebis, mecnieruli enis ganviTarebas, fizikur da metafizikur problemebze qarTul enaze msjelobas, ioane petriwis sityvebiT rom vTqvaT, gonierTa xedvaTa mommarjvi enis Seqmnas (Tundac sxva, am mxriv ufro ganviTarebuli enis modelebis mixedviT, rogorc amas Cveni winaprebi da mTeli ganaTlebuli evropa berZnuli enis gavleniT aRwevdnen). davfiqrdeT imaze, gana ratom Rvridnen amden ofls da efrem mciris mokrZalebuli sityvebiT rom vTqvaT, ratom irCevdnen mcired Wirs Cveni Zveli mwinobarni da mecnierni berZulisani rom rac SeiZleba swrafad aeTvisebinaT, adekvaturad eTargmnaT berZnulidan filosofiur-Teologiuri literatura. gana vinc Targmnida da visTvisac Targmnida, misi ganaTlebisa da ganviTarebisaTvis ar kmaroda berZnul enaze wakiTxva am literaturisa? magram maT qarTuli enis ganviTarebiT, misi ellinTa enamzeobasTan gatolebis gziT undodaT SeetanaT ganaTleba Tavis erSi. swored maT Cauyares safuZveli qarTul mecnierul enas da Cven movaleni varT maT winaSe, rom ara Tu davmarxoT es talanti, aramed gavamravloT da ganvaviTaroT. qarTvelur enaTa (qarTulis, svanuris, megrulis) gramatika qarTuli enis dialeqtologia qarTuli enis istoriuli gramatika leqsikologia toponimika-onomastika specialuri terminologia qarTuli enis stilistika specialuri ena mwerlis ena Targmanis ena qarTuli filologiis istoria qarTuli enis eleqtronuli damuSaveba qarTuli enis didaqtika qarTuli meore ena qarTuli ena da media es is mimarTulebebia, romlebic saqarTvelos univesitetSi Tu universitetebSi unda iswavlebodes kidec da kvlevis saganic unda iyos univesiteti xom kvleviTi institutebisagan Sedgeba da, maSasadame, kvlevis saSualebasac unda iZleodes, maSin mainc, rodesac es saecniero proeqtebis sxvadasxva grantebiT finansdeba. samwuxaro da gaugebaria, ratom arar arsebobs universitetis struqturaSi amgvari grantebiT dafinansebuli kvleviTi laboratoriebi orioni da onomastikis centri, ratom daixura integrirebuli swavlebisa da gamoyenebiTi 3

enaTmecnierebis bumis periodSi maTematikuri da gamoyenebiTi lingvistikis mimarTuleba, romlis sruliad axalgazrda kursdamtavrebulebi evropis universitetebis uaRresad dafasebuli specialistebi arian. mokled, isev gavimeoreb: dRes saxelmwifom unda gadawyvitos, aris Tu ara igi qarTul enaze molaparakeTa, moazrovneTa da Semoqmedta qveyana, da universitetma unda Tu ara mas, rom SeinarCunos flagmanis roli qveynis strategiuli simdidris qarTuli enis flagmanobis saqmeSi. es gadawyvetileba erTmac da meoremac saqmiT unda warmoaCinon. sazeimo ceremoniebi, rogorc aRmoCnda, arc efeqturia da arc popularuli sazogadoebaSi.