VIII.

NTE
MANYERZM VE BAROK SANATI
KONULAR 1. MANYERZM a. Maniyerizmin Genel zellikleri b. Sanatlar El Greco 2. BAROK SANAT A. RESM SANATI a. Genel zellikler b. Sanatlar Rubens Rembrant B. HEYKEL SANATI a. Genel zellikler b. Sanatlar Lorenzo Bernini C. MMAR a. Genel zellikler b. Sanatlar Borromini

SANAT TARH 2

BU BLMDE NELER RENECEZ?

Bu blmn sonunda; Maniyerizm ve Barok sanat kavrayabilecek, Bu dnemin sanatlarnn kimler olduunu renecek, zelliklerini (resim, heykel ve mimaride) grebilecek, Rnesans, Maniyerizm ve Barok sanatn ortak ve farkl zelliklerini ayrt edebileceksiniz.

BU BLME NASIL ALIMALIYIZ?

Her blm dikkatlice ve anlayarak okuyun. Konu iindeki sorular yantlayn. Konu iinde verilen resimleri inceleyin. Deerlendirme sorularn yantlayn. Yantlarnz, yant anahtaryla karlatrn. Varsa eksiklerinizi ilgili blm tekrar okuyarak gidermeye aln.

HAZIRLIK ALIMALARI

Yaadnz evrede Ge Dnem Osmanl yaplarnn bulunup bulunmadn aratrnz. Varsa, bu yaplarda grdnz zelliklerin Barok etkili olup olmadn gzlemleyiniz. stanbulda Barok tarzn hangi yaplarda kullanldn reniniz.

88

SANAT TARH 2

MANYERZM VE BAROK SANAT 1. MANYERZM Rnesanstan Baroka geite bir ara dnem olan Maniyerizm; mimari, resim ve heykelde grlen her tr sanatsal kurallar yadsr. Rnesans Dneminin l ve simetri anlayna kar bir tepki olarak ortaya kmtr. talyan sanatnn 1520 ile 1590 yllar arasndaki dnemidir. Doduu yer talyann merkezi Floransadr. Maniyerizm nedir? a. Maniyerizmin Genel zellikleri Maniyerizmle birlikte Rnesans Dneminde yakalanan klsik tarz, sanatlar tarafndan bilinli olarak deiiklie uratlmtr. Sanatta grlen tm zellikler Avrupada hkm sren siyas gerilim ve huzursuzluun eserlere yansyan biimidir. Yaplan eserlerde abartmalar grlr. Resim ve heykelde figrler hareketlidir, havada uuyormu gibidir. Vcut formlarnda bozulmalar dikkat eker. Balar vcuda oranla klm; boyun, el, kol ve beden lleri uzatlarak deformasyona gidilmitir. Elbiseler hava ile iirilmi gibi kabarktr. Kalabalk sahnelerde figrler birbirlerine girer. zellikle din konulu almalarda figrlerin yzlerinde mistik bir ifade grlr. Resimde manzara nemini kaybetmi, birden fazla mekn resme girmitir. Mat ve souk renklerin kullanld resimlerde ak ve koyu tonlar arasnda ani deimeler grlr. Maniyerizmin tekrarlayalm. b. Sanatlar El Greco (1541-1614): Giritli sanat talyada Tizianonun atlyesinde alm, Romada yapt portre almalaryla ilgi grmtr. Sanat, yapt maniyerist tarzndaki resimleriyle sanat dnyasnda tannm, resimlerinde daha ok dinsel konular almtr. Orgaz Kontunun Gmlmesi Treni, Toledo Manzaras, sa Zeytin Danda, Aziz Martin ve Dilenci,Yama (Resim 100), obanlarn Secdesi sanatnn eserlerindendir. genel zelliklerini

Maniyerist slbu en iyi yanstan ressam kimdir?

Resim 100: Yama, El Greco

89

SANAT TARH 2

BAROK SANAT 17 ve 18. yy. larda Avrupada tm sanat dallarnda (resim, heykel, mzik vb) etkili olan; genel olarak simetriye kart asimetriyi, geometrik biimlere kart erisel biimleri, duraanla kart hareketi n plna karan bir tarzdr. Rnesansn tutumuna kar gelien Maniyerizmle ortak zellikler gsterir. Sanata bu biimiyle yansyan Barok tarz, bu yzyllarda Avrupada yaanan siyasal ortamn bir aynasdr.

Barok sanat ile Rnesans karlatralm. A. RESM SANATI a. Genel zellikler Deiik Avrupa lkelerinde (Hollanda, Belika, Fransa, spanya ve talya) Barok resmi farkl zellikler gsterir. Bu dnem resimlerinde grlen ortak zellikler unlardr: Resimde dinsel ve mitolojik konular, portreler, manzaralar, gnlk yaam ilenmitir. Resim, mimariyi tamamlayan bir ge haline gelmitir. Savrulan, uuan, hareketli figrler eri izgiler (S ve C gibi) oluturacak ekilde resim yzeylerine yerletirilmitir. Resimlerde zellikle krmz, kahverengi ve tonlar kaln fra vurularyla kullanlmtr.

Barok resmin zellikleri nelerdir? Tekrarlayalm. b. Sanatlar Paulus Rubens (1567-1640): Barok sanatn en gl temsilcisi olan ressam, Flandrda (Hollanda) zamannn ve sanatnn byk eserlerini yaratmtr. Katolik olan sanatnn tm eserlerinde kilisenin etkileri grlr. Rubensin resimlerinde renk ve hareket iki nemli unsurdur. Sanat btn renkleri, zellikle krmz ve kahverengiyi kullanmtr. Kompozisyonlarda C ve S formlarn, resimlerine hareket verme amacyla yerletirmitir. Dinsel ve mitolojik konulu eserler dnda peyzaj (manzara) ve portreler yapmtr. Dinsel konulu eserlerine armhta sa ve

90

SANAT TARH 2

St. Elizabeth ile Kutsal Aile, mitolojik konulu eserlerine Vens ve Adonis, Leukippesun Kzlarnn Karlmas, Gratia ve Savan Ktlkleri rnek verilebilir. Ak Bahesi ve Kermes dind; Gkkuakl Manzara peyzaj resimlerindendir.

Rembrandt (RembResim 101: St. Elizabeth ile Kutsal Aile, Rubens

91

SANAT TARH 2

rant) Harmenz Fanrijn (1606-1669): Barok resmin nemli sanatlarn dandr. Hollandaldr. Caravagiodan etkilenmitir. Genellikle resimlerinde koyu kahverengi ve tonlarn kullanan sanat daha ok tek ve grup portreleri almtr. lk yapt portre resimler yal insanlarn portleri olmutur. 1632de Dr. Tulpun Anatomi Dersi adl grup resmiyle dikkati ekmitir. 1660dan sonra dini resimler ve manzaralar yapmtr. 60 kendi portresi olmak zere 650 yal boya resmi, 1500-2000 izgi resmi vardr.

Resim 102: Gece Nbeti, Rembrandt

Gece Nbeti, (Resim 102) Kumalar Dernei Yneticileri, Ressam ve Ei Saskia, Ykanan Kadn, Olu Titus sanatnn eserlerinden bazlardr.

Barok resmin nemli sanatlar kimlerdir?

B. HEYKEL SANATI a. Genel zellikler Barok Dnemde yaplan heykeller genellikle ehir meydanlarna, kiliselerin iine, saray bahelerine, byk eme ve havuzlara ssleme amacyla yerletirilmitir. Mermer malzemenin kullanld bu dnem heykellerinde grlen ortak zellikler unlardr: Heykelde elbise kvrmlar k ve glgeyi oluturacak ekilde ilenmitir. Yz ifadelerinde ve biimde verilmitir. vcut hareketlerinde duygusallk baarl bir

92

Hareketli, zellikle apraz kompozisyonlar sanatlar tarafndan kullanlmtr. Barok heykelin zelliklerini tekrarlayalm.

SANAT TARH 2

b. Sanatlar Lorenzo Bernini (1598-1680): talyan Barok sanatnn nemli temsilcilerinden olan sanat; mimar, heykeltra ve ressamdr. Barok heykelin zellikleri Bernininin bu dnemdeki eserlerinin hepsinde grlr. Heykellerinde salarn doall giysilerin rzgrda dalgalan ve elbise kvrmlar; vcut ve yzn konuya gre ald durum mermer malzemeye baarl ekliyle ilenmitir. Prosperinann Karlmas, Mutlu Albertoni, Apollon ve Daphne, (Resim 104), St. Theresa (Resim 103) ve XIV. Louinin bst almalar arasnda yer alr.

Resim 103: St. Theresa, Bernini

Resim 104: Apollon ve Daphne, Bernini

C. MMAR a. Genel zellikler Barok mimarsi Rnesansn kat kurallarna bir tepki olarak nce talyada daha sonra spanya ve Portekiz de yaplan yaplarda grlen bir tarzdr. Almanya ile Fransay, daha az lde de ngilteredeki mimaryi etkilemitir.

93

SANAT TARH 2

Resim 105: Louvre Saray, Fransa

Bu dnemde yaplarda bazilika (uzunlamasna) plnn yan sra oval, ve yldz plnlar kullanlmtr. Mimarde hibir dnemde olmad kadar ok sslemeye yer verilmitir, Rnesans mimarisnde grlen dz izgilere karlk Barok yaplarnda girinti ve kntlar, cephelerde dalgalanmalar grlr. Heykeller, cephelerin; merdivenler, mimarinin vazgeilmez gesi durumuda yaplarn iinde ve dnda Y eklinde dzenlenmitir.

Resim 106: Versay Saray, Fransa

Fransada Versailles (Versay), (Resim 106), Louvre (Luvr) (Resim 105) saraylar, Romada Trevi emesi ile spanyadaki Compestela (Kompestela) Katedrali bu dnemin tannm yaplarndandr. Bu tarz 18. yy. sonrasnda Osmanl mimarsini de etkilemitir. III. Ahmet

94

SANAT TARH 2

zamanndan sonra yaygnlaan ve 19.yy. balarna kadar sren dnemde camiler, saraylar, eme ve sebiller Barok tarzda yaplmlardr . Fransadaki tannm Barok yaplar hangileridir? b. Sanatlar 17 ve 18. yy. larda talya ve dier Avrupa lkelerinde pek ok mimar yetimitir. Michelangelo, Carlo Maderna, Lorenzo Bernini ve Francesco Borromini bu dnem mimarlarndan bir kadr. Francesco Borromini (1599-1667): Barok mimarnin temsilcisidir. Mimar Bernini ve Maderna ve Rainaldi ile almtr. Romadaki San vo Kilisesi Barok mimarnin tm zellikleri zerinde tar. Yaplarnda Rnesans Dneminde grlen l ve simetri yerini eri izgilere brakmtr. Drt kesinde emeleri olan Romadaki San Karlo Kilisesi ve St. Agnese Kilisesi (Resim 107) mimarn dier nemli eserlerindendir.

Barok Dnemde yaplan resim, heykel ve mimar rneklerini karlatrarak bu eserlerin benzer ynlerini grmeye alalm.

Resim 107: St. Agnese Kilisesi, Borromimi-Rainaldi, talya

95

SANAT TARH 2

RENDKLERMZ PEKTRELM

Bu nitede; Maniyerizm ve Barok sanat anlaynn Rnesansn l ve simetri anlayna kar bir tepki olarak talyada ortaya ktn ve daha sonra dier Avrupa lkelerine yayldn, Bu sanatn on altnc yzylda grlen tarzna Maniyerizm, on yedinci ve on sekizinci yzyllardakine Barok denildiini, Maniyerist slptaki mimar, heykel ve resimlerde gelerin uzatlarak deforme edildiini, Barok ise S ve C gibi kvrmlarn yaplan eserlerde zellikle kullanldn rendik. Maniyerizm de ressam, El Grecoyu; Barokta ise ressam Rubens ve Rembrandt, heykeltra Berniniyi, mimar Borrominiyi ve yaptlarn tandk. imdi, rendiklerimizi pekitirmek iin ilgili blme tekrar gz atalm. Metin iinde ve sonunda verilen sorular yantlamaya alalm.

96

SANAT TARH 2

DEERLENDRME SORULARI 1. Yapt tek ve grup portreleriyle tannan, Barok resminin nemli isimlerinden biri olan Hollandal sanat kimdir? A) Rembrandt B) El Greco C) Rubens D) Bernini 2. Rnesansn kat kurallarna bir tepki olarak talyada ortaya kan ve dier Avrupa lkelerine yaylan sanat hangisidir? A) Barok Sanat B) Rnesans C) Gotik Sanat D) Roman Sanat 3. Aadaki sanatlardan hangisi Barok sanatn temsilcileri arasnda yer almaz? A) El Greco B) Rembrandt C) Rubens D) Borromini 4. Maniyerizm hangi dnemin l ve simetri anlayna kar kmtr? A) Rnesans B) Barok C) Gotik D) Roman 5. Aadaki eserlerden hangisi Rembrandta aittir? A) Dr. Tulpun Anatomi Dersi B) Orgaz Kontunun Gmlmesi Treni C) Leukippesus Kzlarnn Karlmas D) armhta sa

97

98