T.C.

MLL ETM BAKANLII

MUHASEBE VE FNANSMAN

MALYET KAYITLARI
344MV0038

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET 1 ..................................................................................................... 2 1. 7/A SEENENE GRE MALYET HESAPLARI......................................................... 2 1.1. 7/ A Seeneinde Ana Hesaplar.................................................................................... 3 1.1.1. Giderlerin Yanstma Hesaplar .............................................................................. 5 1.1.2. Gider Fark Hesaplar.............................................................................................. 5 1.1.3. Gider eitlerine Gre Snflandrma .................................................................... 5 1.1.4. Gider Yerleri.......................................................................................................... 6 1.1.5. lk Madde ve Malzeme Alm ................................................................................ 7 1.1.6. lk Madde ve Malzeme Tketimi .......................................................................... 9 1.1.7. ilik Giderleri.................................................................................................... 10 1.1.8. Dier letme Giderleri (GG)............................................................................ 15 1.1.9. retim Dnemi Sonunda Yaplacak lemler...................................................... 17 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 21 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 22 RENME FAALYET 2 ................................................................................................... 25 2.7/B SEENENE GRE MALYET HESAPLARI........................................................ 25 2.1. lk Madde ve Malzemenin retime Gnderilmesi...................................................... 26 2.2. ilik Giderleri ........................................................................................................... 27 2.3. Dier Gider Hesaplar ................................................................................................. 28 2.4. Dnem Sonunda Yaplacak lemler........................................................................... 29 2.5. Hizmet letmelerinde Maliyet Hesaplar ................................................................... 32 2.5.1. Malzeme Giderleri ............................................................................................... 32 2.5.2. ilik Giderleri.................................................................................................... 33 2.5.3. Dnem Sonunda Yaplacak lemler ................................................................... 33 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 36 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 37 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 40 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 45 KAYNAKA ......................................................................................................................... 53

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 344MV0038 Muhasebe Finansman Bilgisayarl Muhasebe Eleman Maliyet Kaytlar Tekdzen muhasebe sistemine gre retim maliyetinin hesaplanarak ilgili gider yerlerine aktarlmasna ilikin muhasebe kaytlarnn yaplabilme becerisinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 renci bilno esasna gre defter tutma ve rn ve hizmet maliyeti modllerini alm olmaldr. Maliyet kaytlar yapmak. Genel Ama: Bu modl ile tekdzen muhasebe sistemine gre maliyet hesaplarn snflandrarak kayt yapabileceksiniz. MODLN AMACI Amalar: 1. retim maliyeti ve dier gider hesaplarn 7/A seeneine gre kayt edebileceksiniz. 2. retim maliyeti ve dier gider hesaplarn 7/B seeneine gre kayt edebileceksiniz. Muhasebe Paket Program, Bilgisayar, Yazc, Kt, Form Belgeler, Bilno, CD, Bilgisayar Masas, Hesap makinesi Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra, verilen lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendinizi deerlendirebileceksiniz. Ayrca modl sonunda retmeninizin size verecei uygulamalarla kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirebileceksiniz.

RE N KOUL YETERLK

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR

GR
Sevgili renci, Maliyet muhasebesi, retim iletmelerinde kullanlan bir muhasebe sistemidir. Bundan nceki modlmzde rn ve hizmet maliyeti konularn iledik ve bylelikle, Direkt lk Madde ve Malzeme Gideri, Direkt ilik Gideri ve Genel retim Giderlerinin neler olduunu ve nasl hesaplandn rendik. Tek dzen hesap planna gre iletmeler maliyet hesaplarnn blmlenmesinde ve defteri kebirde izlenmesinde kendi organizasyon yaplarna, byklklerine ve ihtiyalarna gre dzenleyebilmeleri iin kolaylk salanm, farkl maliyet hesaplama yntemlerine uyulabilmesi asndan da esneklik getirilmitir. Her bir giderin hem 7/A seeneine gre hem de 7/B seeneine gre hangi hesap isimleri altnda ve ne ekilde kaydedileceini, hangi hesaplara yanstlacan ve ylsonunda hangi hesaplara aktarlacan reneceiz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET 1

AMA
Bu renme faaliyeti ile retim maliyeti ve dier gider hesaplarn 7/A seeneine gre kaydedebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr; lk madde ve malzeme giderlerinin zelliklerini, maliyet muhasebesi ders kitaplarndan, internetten ve yaknnzda bulunan bir retim atlyesi muhasebe servisinden aratrnz. lk madde ve malzeme giderlerinin muhasebe kaytlarnn hangi hesaplara yapldn aratrnz.

1. 7/A SEENENE GRE MALYET HESAPLARI

retilen mal veya hizmet sata sunuluncaya kadar yaplan tm ilemlerle ilgili harcamalar maliyet hesaplarna kayt edilir. retim iletmeleri tarafndan kullanlan, imal edilen mamul ya da hizmetlerin maliyetlerinin hesaplanmasna olanak tanyan kayt sistemine maliyet muhasebesi denir. Muhasebe eitleri Maliyet (malat) Muhasebesi letme ii unsular inceler Tahmini deerlere gre kayt yaplabilir retim iletmelerince kullanlr l birimi para d karakterler olabilir (Adet, ton, litre, Kw saat vb) Maliyet muhasebesinin amalar: 1 2 3 4 Mamul veya hizmetin birim maliyetini hesaplamak Maliyetleri ve iletmenin faaliyetlerini kontrol altnda tutmak letme faaliyetlerinin planlanmasnda gerekli maliyet bilgilerini salamak letme ynetiminin alaca kararlara yardmc olmak Genel (Finansal Muhasebe) letme d unsurlar inceler Kesin belge ve tutarlara gre kayt yaplr Ticaret iletmelerince kullanlr Temel l birimi paradr

eklinde zetlenebilir. Maliyetlerin belirlenip izlenmesi, etkin bir maliyet muhasebesi sistemi ile mmkndr. Tek dzen hesap planna gre iletmeler aadaki hesap seeneklerinden birini seebilirler; 7/A Seenei; ok eitli rn retenlerce tercih edilir. 7/B Seenei; rn eidi az olan iletmelerce tercih edilir.

1.1. 7/ A Seeneinde Ana Hesaplar

Maliyet hesaplarn hizmet, mamul reten ve ticaret ile uraan iletmeler kullanabiliriler. Tek dzen hesap planna gre bu grupta yer alan hesaplar yledir;

MALYET HESAPLARI Gider Hesaplar 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GD. 720 DREKT LK GD. 730 GENEL RETM GD. ( Bu hesaplar mamul reten iletmeler kullanr.) 740 HZMET RETM MALYET (Hizmet reten iletmeler kullanr. 710 ve 720 730 numaral hesaplar kullanlmaz.) 750 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER (Gelir tablosu ile ilgili hesap) 760 PAZARALAMA SATI VE DAITIM GDERLER (Gelir tablosu ile ilgili hesap) 770 GENEL YNETM GDERLER (Gelir tablosu ile ilgili hesap) 780 FNANSMAN GDERLER (Gelir tablosu ile ilgili hesap) 781 FNANSMAN GD. YANSITMA 771 GENEL YNETM GD. YANSITMA 761 PAZ. SATI VE DA.G.YANSITMA Yanstma Hesaplar 711 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDER YANSITMA 721 DREKT LK GD. YANSITMA 731 GENEL RETM GD. YANSITMA

SONU VE BLNO HESAPLARI 151 YARI MAMLLER RETM 152 MAMULLER HS. 620 SATILAN MAMUL MALYE. 180- 258- 263- 272- 280 NUMARALI HESAPLAR 680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI 622 SATILAN HZMET MALYET 170 YILLARA YAYGIN NAAT ve ONARIM MALYETLER

741 HZMET RETM MALYET YANSITMA

751 ARATIRMA GEL. GD.YANSITMA

630 ARATIRMA GELTRME GDERLER

731 PAZ. SATI DAITIM GDER.

732 GENEL YNETM GDERLER

660 KISA VADEL BORLANMA GDERLER 661 UZUN VADEL BORLANMA GDERLER 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

ekil 1.1: letme giderlerinin toplu olarak ana hesaplar arasndaki ak.

Dnem iinde yaplan ve tahakkuk ettirilen giderlerin borlandrlarak izlendii hesaplar fonksiyonel gider hesaplardr. Borlu alrlar, hesaplarn sonu ( 0 ) ile biter. Bu uygulamada yer alan maliyet hesap gruplarnn her biri defteri kebir hesab dzeyinde GDER, YANSITMA ve FARK hesaplar olarak blmlendirilmitir.

1.1.1. Giderlerin Yanstma Hesaplar

Dnem sonunda ilgili olduklar gider hesaplaryla karlatrlarak kapatlan yanstma hesaplar alacakl niteliinde alrlar. lgili gider hesabyla karlatrlarak kapatlan hesaplardr. Alacakl alrlar, hesaplarn kod numaras sonu ( 1 ) ile biter. Bu hesaplar aadaki gibidir. 711 Direkt lk Madde ve Malzeme Yanstma Hesab 721 Direkt ilik Giderleri Yanstma Hesab 731 Genel retim Giderleri Yanstma Hesab 741 Hizmet retim Maliyeti Yanstma Hesab 751 Aratrma ve Gelitirme Giderleri Yanstma Hesab 761 Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Yanstma Hesab 771 Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab 781 Finansman Giderleri Yanstma Hesab

1.1.2. Gider Fark Hesaplar

Gider fark hesaplar, nceden saptanm maliyet yntemlerinin kullanlmas halinde, fiili giderler ile nceden saptanm giderler arasnda gerekleen farklarn kaydedilmesi amacyla kullanlan hesaplardr. Bu hesaplar ortaya kan farklarn olumlu ya da olumsuz olup olmamas durumuna gre bor ya da alacak kalan verebilen hesaplardr. Bor ya da alacakl alrlar, hesap kodu sonu (2, 3, 4 ) ile biter. 712 Direkt lk Madde ve Malzeme Fiyat Fark Hesab 713 Direkt lk Madde ve Malzeme Miktar Fark Hesab 722 Direkt ilik cret Fark Hesab 723 Direkt ilik Sre fark Hesab 732 Genel retim Giderleri Bte Fark Hesab 733 Genel retim Giderleri Verimlilik Farklar Hesab 734 Genel retim Giderleri Kapasite Farklar Hesab 742 Hizmet retim Maliyeti Fark Hesab

1.1.3. Gider eitlerine Gre Snflandrma

Gider eitleri retim iin katlanlan maliyetlerin nelerden olutuunun bilinmesine yardmc olacaktr. rnein, mobilya retimi yapan bir iletmede kullanlan direkt ilk madde ve malzemenin sunta m, deme malzemesi mi veya baka bir ey mi olduu gider eitleri alt hesaplarnn kullanlmas ile belirlenebilir. Bu hesaplar aadaki gibidir.

0 lk Madde ve Malzeme Giderleri 1 i cret ve giderleri 2 Memur creti ve Giderleri 3 Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler 4 eitli Giderler 5 Vergi, Resim ve Harlar 6 Amortisman ve Tkenme Paylar 7 Finansman Giderleri

1.1.4. Gider Yerleri

letmeler bu gruplamay esas alarak, faaliyet alanlar ile faaliyetin teknolojik akmna uygun olarak aacaklar gider yerlerini verilen bu ana gruplama altnda yerletirme olanana sahiptirler. Gider yerleri, retim ve hizmetlerin yapld ve maliyetlerin olutuu, bir rgt birimini ya da rgt birimi iindeki bir yeri ifade eder. Teblide gider yerlerinin gruplamas yledir; 10 Esas retim Gider Yerleri 20 Yardmc retim Gider Yerleri 30 Yardmc Hizmet Gider Yerleri Kesim Tesviye Montaj Kalite Kontrol

GDER ETLER

FONKSYONEL GDERLER

RETM GDERLER 0 LK MADDE VE MALZ. GDERLER

DREKT 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDER GDERLER

720 DREKT LK GDERLER

1 CRET VE GDER. 2 MEMUR CRET VE GDERLER

730 GENEL RETM GDERLER

HZMET RETM GDERLER 740 HZMET RETM MALYET

3 DIARIDAN SALANAN HZMET VE GDERLER FAALYET GDERLER

ENDREKT GDERLER 750 ARATIRMA GELTRME GDERLER

760 PAZ. SATI VE DAITIM GDERLER

4 ETL GDERLER 5 VERG RESM VE HARLAR 6 AMORTSMAN VE

770 GENEL YNETM GDERLER

FNANSLAMA GDERLER 780 FNANSMAN GDERLER AKTFLETRLEN GDERLER 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR VE DER VARLIKLAR HESABI

TKENME PAYLARI 7 FNANSMAN GDERLER

ekil 1.1: Gider eitlerinin Fonksiyon Hesaplar le ilikisini gsteren tablo

1.1.5. lk Madde ve Malzeme Alm

lk maddeler, yardmc maddeler, iletme, ambalaj, krtasiye, vb. malzemeler (al bedeli + al ile ilgili giderler) 150 LK MADDE ve MALZEME Hesabna bor yazlr.

Malzeme sipari verildiinde;

________________ _______________ 1 159 VERLEN SPAR AVANSLARI 159 00 Verilen Sipari Avanslar 100. KASA HESABI 100.00 Merkez Kasa

xxxx xxxx

lk madde ve malzeme siparii

________________.________________

Malzeme siparii teslim alndnda;

________________...............................________________ 2 150 LK MADDE VE MALZEME 150.00 lk Madde Stoklar xxxx 150.01 Yardmc Madde Stokl. xxxx 191 NDRLECEK KDV 191.10 Mal ve Hizmet Almlar 159 VERLEN SPAR AVANSLARI 159.00 Verilen Yurtii Spari Avans. 100 KASA HESABI 100.00 Merkez Kasa Verilen sparilerin stoklara telim alnmas ________________...............................________________ XXX XXX

XXXX

XXX

Kaytlar yaplr. rnek: 21 Ocak 2006da 3.000 TLlk (KDV % 18 hari) ilk madde 60 gn vadeli olarak alnmtr. KDV pein denmitir. deme hemen yapldndan % 2 iskonto uygulanmtr.
1 ______________.21.01.2006______________ 150 LK MADDE VE MALZEME 191 NDRLECEK KDV 320 SATICILAR 100 KASA Veresiye ilk madde ve malzeme al. ________________..________________ 320 SATICILAR 150 LK MADDE VE MALZEME 150.09 Al skontosu 60 100 KASA Altan yaplan kasa iskontosu __________________...________________ 320 SATICILAR 649 DER OLAGAN GELR.VE KARLAR skontonun kasa devri ________________...........________________ 3.000 540 3.000 540

3.000 60 2.940

60 60

1.1.6. lk Madde ve Malzeme Tketimi

Maliyet dnemi sonunda kullanlan malzeme miktar stok kartlarndan belirlenir. Tketilen malzemeler stoklardan k gsterilerek aadaki gibi gider yazlr. rnek: A retim atlyesine 20.000 TLlik ilk madde ve malzeme gnderilmitir. Buna gre (710 LK MADDE VE MALZEME GDERLER) hesab borlandrlr.
_______________ / ______________ 710 DREKT LK MADDE VE MALZME GDER 710.010 lk Madde ve Malz. Kullanmlar 20.000 ------------------------------------------------------10.01 A retim Atlyesi 20.000 150 LK MADDE VE MALZEME 150.20. lk Madde Malzeme Stoklar _________________............................________________ 20.000

20.000

Burada da grld gibi lk Madde ve Malzeme Gideri borlu hesap, lk Madde Malzeme ise alacakl hesaptr. Borlu hesabn alt hesab (710.010 lk Madde Kullanmlar) onun alt hesabnda (10.01 A retim Atlyesi) yardmc hesaplar ile kayt yaplmtr. rnek: Aralk aynda toplam 115.000 TL malzeme tketiminin detay yledir; retimde tketilen hammadde retimde tketilen bakm onarm malzemesi Sat maazasnda tketilen ambalaj malzemesi Genel mdrlk krtasiye tketimi Toplam ilk madde malzeme tketimi
________________ 31/12.2008 ________________ 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDER. HS. 730 GENEL RETM GD. HS. 760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 770 GENEL YNETM GDERLER HS. 150 LK MADDE VE MALZ.HS. Aralk ay malzeme tketimi ________________............................________________

100.000 10.000 2.000 3.000 115.000

Yukardaki bilgilere gre aralk ay sonu tketimi muhasebeye aktaralm;

1 100.000 10.000 2.000 3.000 115.000

steyen iletmeler giderlerini fonksiyonlarna ve gider eitlerine gre ayrp ayn anda yevmiye kaytlarnda gsterebilirler. Bu yneteme e zamanl kayt yntemi denir.

rnek: Aralk aynda ayn iletmenin retime gnderilen malzeme dkm verildiinde yevmiye kayd aadaki gibidir.
01 lk madde ve malzeme tketimi 10 Kesim blm 12 Montaj blm 05 Ambalaj tketimi 61 Sat maazasnda 08 Krtasiye giderleri 70 Genel mdrlkte 71 Muhasebe blmnde 09 Dier malzeme tketimi 30 Bakm onarm blmnde 100.000 90.000 10.000 2.000 2.000 3.000 1.000 2.000 10.000 10.000

Yukardaki verilere gre yevmiye kayd aadaki gibi olacaktr.

1 ________________ 31/12.2008 ________________ 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GD. HS. 01 lk Maddeler 100.000 10 Kesim Blm 90.000 12 Montaj Blm 10.000 730 GENEL RETM GD. HS. 09 Dier Malzeme 10.000 30 Bakm ve Onarm B. 10.000 760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 05 Ambalaj Malzemesi 2.000 61 Sat Maazas 2.000 770 GENEL YNETM GDERLER HS. 08 Krtasiye Malzemesi 3.000 70 Genel Mdrlk 1.000 71 Muhasebe B. 2.000 150 LK MADDE VE MALZ.HS. Aralk ay malzeme tketimi ________________.........................________________ 100.000

10.000

2.000

3.000

115.000

1.1.7. ilik Giderleri

zlenebilen iilikler 720 DREKT LK GDERLER Hesabna, izlenemeyenler ise 730 GENEL RETM GDERLER Hesabna bor yazlr. ilik giderlerinin tahakkuku;

10

rnek: Aralk aynda tahakkuk eden iilik cretleri yledir. Brt cretler veren paylar Toplam iilik giderleri Vergi Kesintileri SSK ii iveren paylar cra kesintileri denecek net cret 58.000 12.000 70.000 (9.500) (10.100) (100) 64.800

Fabrikaya ait 50.000 TL iilik giderinin 20.000 TLs endirekt iilik gideridir. Genel ynetim iin harcanan iilik tutar 4.800 TL, Pazarlama blm iin 9.700 TL iilik denecektir. Bu bilgilere gre yevmiye kayd aadaki gibi olacaktr.
1 ________________ 31/12.2008 ________________ 720 DREKT LK GDERLER HS. 730 GENEL RETM GD. HS. 760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 770 GENEL YNETM GDERLER HS. 335 PERSONELE BORLAR 360 D.VERG VE FONLAR HS. 361 D.SOS.GV.KES.HES 369 D.DER YKML. Aralk ay cret tahakkuku ________________............................________________ 50.000 20.000 9.700 4.800 64.800 9.500 10.100 100

ilik giderleri iletmelerin zelliine gre kendi ihtiya ve organizasyon yaplarna gre aadaki gibi blmlenir.

11

 CRET GDERLER YARDIMCI HESAPLARI

10 Brt cretler 100 Esas ilikler (Normal cretler) 101 Geici alanlar 102 Taeronlara denen ilik cretleri 103 Fazla alma creti 104 Fazla alma creti Zamm 105 Hafta Tatili ve Genel Tatil cretleri 106 Yllk zin creti 109 Dier Brt cretler 11 crete Bal Dier demeler 110 retim ve Verimlilik Primleri 111 Gece Primi Vardiya Zamm 112 kramiyeler 113 Kdem Tevik kramiyesi 114 zin Harl 115 Bayram Harl 119 Dier crete Bal demeler 12 Kanuna veya Statye Bal demeler 120 Sosyal Sigortalar Kurumu veren Paylar 123 Tasarruf Tevik Fonu veren Paylar 124 Konut edindirme Yardm 127 Kdem Tazminat Karlk Gideri 129 Dier Kanuna veya Statye Bal demeler 13 Sosyal Yardmlar 130 Yemek Paras 131 Erzak Yardm 132 Yakacak Yardm 133 gremezlik Yardm 134 ocuk Zamm 135 Aile Yardm 136 Tatil Yardm 137 Doum, lm, Evlendirme Yardm 138 Elbisesi ve Giyim Yardm 139 Dier Sosyal Yardmlar 14 Eitim ve Staj Giderleri 140 Eitim Giderleri 141 Staj Giderleri 15 Salk Giderleri 150 la ve Tedavi Giderleri 16 i Yolluklar 19 Dier eitli ilik Giderleri

rnek; Brt 700 TLden 10 ii altran bir iletmede iilik giderleri hesaplanm, cret bordrosu yaplmtr, bordronun muhasebeletirilmesi ise aadaki gibi olacaktr.
ilik creti Bilgileri Aylk brt 10 kii 700er TL SSK iveren pay sizlik sigortas Kesilen gelir vergisi Kesilen damga vergisi Kesilen sigorta ve isizlik primi Net cret Kesim Blm 3.500 682.5 70 700 21 525 2.254 Montaj Blm 3.500 682,5 70 700 21 525 2.254 Toplam 7.000 1.365 140 1.400 42 1.050 4.508

Yukardaki bilgilere gre yaplacak yevmiye kayd;

12

_________________ / ______________________ 720 DREKT LK GDERLER 10 Kesim Blm 4.252,5 100 Esas ilikler 3.500 120 SSK iveren pay 682,5 122 sizlik Sig. Fonu v. Pay 70 12 Montaj Blm 4.252,5 100 Esas ilikler 3.500 120 SSK iveren pay 682,5 122 sizlik Sig. Fonu v. Pay 70 360 DENECEK VERG 360.00 d. Gelir Vergisi 1.400 360.03 d. Damga Vergisi 42 361 DENECEK SOSYAL GV.KS. 361.00 SSK Primleri 2.555 381 GDER TAHAKKUKLARI ilerin cretlerinin tahakkuku. ______________________ / _______________________

8.505

1.442

2.555 4.508

allmayan iilik giderlerinin muhasebe kaytlar;

ilik cretleri her zaman yukardaki gibi gereklemeyebilir. Bazen baz retim blmleri alamaz ya da az alabilir. allmayan dnemlere ilikin iilik maliyete eklenmelidir. yerinin nleyemeyecei nedenlerle (grev, deprem vb.) boa geen zamanlara den cret giderleri verimsiz iilik olarak tanmlanr. Verimsiz iilik gemi yllarn istatistik bilgilerine dayanlarak her ay ortalama ne kadar zaman kayb olaca tahmin edilir, yine ayn yolla bulunacak ortalama cretle arplr ve verimsiz iilik hesaplanr. Ortalama verimsiz iilik (730- GENEL RETM GDERLER) hesabnda, gerek verimsiz iilik ile olan farklar ise (180- GELECEK AYLARA AT GDERLER) hesabnda izlenir. rnek: Saat creti 15,000 TL olan bir ii gnde 8 saat alyor. Fakat 1 saatin boa getiini varsayalm. Zaman boa geme nedeni makinenin bozulmasdr. 15,000 x 8 = 120,000 120,000 15,000 = 105,000 15,000 Toplam zaman alt zaman Boa geen zaman

_____________________ ___________________________ 720 DREKT LK GDERLER 730 GENEL RETM GDER

105.000 15.000 115.000

(ALACAKLI HESAPLAR)
i cretlerinin kayd ____________________........................_______________

13

Tahmin edilen sonraki aylara ait verimsiz iilikler bulunuyorsa yevmiye maddesi biraz daha deiecektir;
1 _____________________ __________________________ 720 DREKT LK GDERLER 720. 100 Esas ilikler 720. 120 S.Sigorta veren Pay 720. 122 sizlik Sig. Fonu v. Pay ----------------------------------------------10.01 A retim Atlyesi 730 GENEL RETM GDERLER 730. 190 Dier eitli ilik Giderleri 730. 120 S. Sigorta veren Pay 730. 122 sizlik Sig. Fonu v. Pay --------------------------------------------------10.01 A retim Atlyesi 180 GELECEK AYLARA AT GDERLER 180.30 Gelecek Aylara Ait Genel retim Gid. (ALACAKLI HESAPLAR) ___________________............................________________

xxxx

xxxx

xxxx xxxx

Burada, genel retim giderleri iinde yer alan Sosyal Sigorta veren Pay ve sizlik Sigorta Fonu veren Pay, gerek bo iilik giderleri zerinden hesaplanmtr. Direkt iilik giderlerinden ise bo iilik giderleri dlmtr. (Gelecek Aylara Ait Giderler) hesabnn bor ve alacak artan, yl sonunda Dnem Kr ve Zarar hesabna aktarlr. Eer bo iilik, iletmenin kontrol edemeyecei nedenlerden, rnein tabi afetlerden grevlerden ileri gelmi ise, ( 680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI) hesabna alnarak sonu hesabna devredilmelidir.
_____________________31 / 12___________________________ 151 YARI MAMLLER RETM HS: 680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI 680.20 Direkt ilik Giderleri 711 DREKT LK MAD. VE MLZ. YANS. HS 721 DREKT . GD. YANSITMA HS. 731 GENEL RETM GD. YANSITMA HS. Bo iilik zararlarnn yanstma hesaplarna devri ____________________........................_______________

XXX XXX XXX XXX XXX

14

 Fazla alma cretlerinin ilenmesi; Fazla mesai cretleri de normal cret gibi iilik gideri kapsamnda deerlendirilir.(zamlarn) maliyete katlmas konusunda tr uygulama sz konusudur. 1. Sipariin acele yetitirilmesi sz konusu ise ve maliyet art mteri tarafndan kabul edilmi ise, fazla alma cretleri (Direkt ilik Giderleri) iinde yer alr ve retilen mallarn maliyetine dorudan yklenir. 2. Fazla alma kapasitesi yetersizliinden ileri geliyorsa, fazla alma cretleri ( Genel retim Giderleri) arasnda yer alr ve retilen mallarn maliyetine dolayl olarak yklenir. 3. Fazla alma normal alma sresinin iyi kullanlmasndan anormal koullardan ileri geliyorsa, fazla alma cretleri dorudan sonu hesaplarna aktarlr. rnek: A retim Atlyesinde bir ay iinde 10 ii kapasite yetersizliinden toplam 80 saat fazla alma yapmtr. Bu iilerin saat cretleri 5 TLdr. Buna gre fazla alma zamanlar= 80 x (5 x 0,50) = 200 TLdr.
_____________________31 / 12___________________________ 720 DREKT LK GDERLER 730 GENEL RETM GDERLER
730.103 Fazla alma creti Zamm 200 730. 120 S.Sigorta veren Pay 44 730.122 sizlik Sigorta Fonu veren Pay. 2 -----------------------------------------------------------------------------------------10.01 A retim Atlyesi 246 (ALACAKLI HESAPLAR)

XXX 246

___________________............................________________

XXX

Burada, normal alma ve fazla alma saat cretleri (Direkt ilik Giderleri) iinde yer alacaktr. i kdem tazminatlar; iler iin hesaplanan kdem tazminatlar 730 GENEL RETM GDERLER Hesabnn borcuna yazlr. Alacakl hesaplar kasa veya kdem tazminatlar karl hesabdr.

1.1.8. Dier letme Giderleri (GG)

Malzeme ve iilik giderleri dndaki retim ile ilgili giderler dier iletme gideri ( genel retim gideri) olarak isimlendirilir. Bu giderler; Endirekt ilk madde ve malzeme Endirekt iilikler Dardan salanan fayda ve hizmetler (Elektrik, Gaz, Su Giderleri, Haberleme Giderleri, Bakm Onarm Giderleri, Taeron Giderleri, vb)

15

 eitli Giderler (Sigorta, kira vb. Giderler) Vergi, Resim ve Harlar Amortisman ve Tkenme Paylar Olarak belirlenebilir. Daha nceki faaliyetlerimizde akladmz direkt ilk madde ve malzeme giderleri ve direkt iilik giderleri dnda kalan giderleri aadaki ekilde gruplayabiliriz. Genel retim Giderleri Faaliyet Giderleri Faaliyet D Giderler ve Zararlar.

Yukarda grld gibi, genel retim giderleri deiik zelliklere sahip eitli giderlerden meydana gelmektedir.Bu giderler iin 730 GENEL RETM GDERLER Hesab borlandrlr.

rnek: Aralk aynda fabrika binas ve makineler iin 3.000 TL, sat maazas ve
demirbalar iin 800 TL, genel mdrlk binas ve demirbalar iin 1.000 TL amortisman gideri hesaplanmtr.
_____________________31/12/2008_________________________

730 GENEL RETM GD. HS. 760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 770 GENEL YNETM GDERLER HS. 257 BRKM AMORTSMANLAR Aralk ay amortisman giderlerinin aktarlmas ________________............................________________

3.000 800 1.000 4.800

Yukarda grdmz rnek, giderlerin ilgili bulunduu sreye datmna gre yaplmtr. Eer iletme sipari zerine alyor veya retimi tamamlandka maliyet hesaplayan bir iletme ise ve sipari ve mal retimi bir aydan daha ksa zamanda tamamlanm ise, cretler tahakkuk etmedii ve bordro yaplamad iin eitli kesintilerle ilgili hesaplar kullanlmaz. Bunlarn yerine (373 MALYET GDERLER KARILII) hesab kullanlr. Ay sonunda cretler tahakkuk ettirilip, kesintiler ve denecek miktarlar belli olunca, ay iinde maliyet yazlanlar dlp, artan gider tr hesaplara aadaki gibi kaydedilir.
_____________________31/12/2008_________________________

730 GENEL RETM GD. HS. 10.01. A Blm Elektrik gideri 10.02. B Blm Elektrik gideri 373 MALYET GDERLER KARILII Aralk ay tahmini elektrik tketimi ________________............................________________

XXX

XXX

16

rnek: B retim Atlyesinin bir yllk kira tutar 1.200 TLdir ve 1 Ocak 2006 tarihinde denmitir. Maliyetler her ay sonunda karlmaktadr (Vergiler ve yasal ykmllkler dikkate alnmamtr).
___________________1.1.06 _______________________ 180 GELECEK AYLARA AT GDERLER 180.30 Gelecek Aylara Ait Gen. rt Gider. 100 KASA HESABI 100.00 Merkez Kasa B retim atlyesinin yllk kirasnn denmesi _____________________ ________________________

1.200 1.200

Aralk aynda pein denmi 1.000 TL.lk kira bedeli ocak ay sonunda ilgili gider hesabna aktarlr.
_____________________31.01.06________________________ 730 GENEL RETM GDERLER 730. 421. Bina Kiralar 10.02 . B retim Atlyesi 180 GELECEK AYLARA AT GDER. 180.30 Gelecek Aylara Ait Gen. rt G. B retim atlyesinin ocak ay kirasnn genel retim giderine yklenmesi _____________________ ___________________________ 1.000

1.000

1.1.9. retim Dnemi Sonunda Yaplacak lemler

retim sreci ALI STOKLAMA RETM- STOKLAMA- SATI eklinde devam eder. retim srecinde meydana gelen ilemler retim dnemi sonunda sonulandrlr.

rnek: Bir retim iletmesinin retim dnemi sonunda sahip olduu gider hesaplarnn
durumu aadaki gibidir; Dnem itibariyle dier iletme gider hesaplarnn bor kalanlar yledir; 760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 770 GENEL YNETM GDER HS. 780 KISA VAD.BORLAN.GD.HS. 14.000 8.800 4.000

17

HANG NEREYE ? GDERLER

711 DMM YAN. 721 D YANS. 731 GG YANS. 731 GG YANS. retim Maliyetine retim Maliyetine ritem Maliyetine retim Mal. (allmayan ksm giderleri)

NEREDEN ?
Kesimden 90.000 20.000 20.000 5.000 Montajdan Toplam 10.000 30.000 22.000 100.00 0 50.000 42.000 5.000

Bu ay iinde nceki aydan gelen maliyetler de gz nne alndnda retimi tamamlanan rnlerin toplam retim maliyetleri 200.000 TL olarak belirlenmitir. Ayrca retimi tamamlanan 180.000 TL.lk maliyetindeki rnn satld tespit edilmitir. rneimizde 5.000 TL.lk allmayan blmlere ait giderler mevcuttur. letmenin almayan birimlerine ait genel retim giderleri 680 ALIILMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI hesabna borlu olarak yanstlr. zm: Yanstma hesaplar aracl ile retim maliyetleri yar mamul-retim hesabna aktarlr; letmenin retim dnemi sonunda ana maliyet hesaplarnda toplanan giderler retim dnemi sonu itibariyle maliyetlere yanstlacaktr.
97 _____________________31.12.08________________________ 151 YARI MAMULLER RETM HS. 680 ALIILMAYAN KISIM GDERLER HS. 711 DMM G. YANSITMA HES. 01 rt. Maliyeti Yans. DMMG 100.000 10 Kesim Blm 90.000 12 Montaj Blm 10.000 721 DREKT .GDER YANSITMA HS. 02 r. Mali. Yans. DG 50.000 10 Kesim Blm 20.000 12 Montaj Blm 30.000 731 GENEL RETM GD. YANSIT. HS. 03 r. Mali. Yans. GG 42.000 10 Kesim Blm 20.000 12 Montaj Blm 22.000 20 allmayan Ks. Gid. Yans. r.G. 5.000 10 Kesim Blm 5.000 Aralk ay retim giderlerinin ilgili hesaplara yanstlmas _____________________.............________________________ 192.000 5.000 100.000

50.000

47.000

18

Baz iletmelerde yardmc hesaplar olmadan yanstma ana hesaplar ile yanstma ilemi yaplabilir;
98 _____________________31.12.08________________________ 151 YARI MAMULLER RETM HS. 680 ALIILMAYAN KISIM GDERLER HS. 711 DMM G. YANSITMA HES. 721 DREKT .GDER YANSITMA HS. 731 GENEL RETM GD. YANSIT. HS. Aralk ay retim giderlerinin ilgili hesaplara yanstlmas _____________________.............________________________

192.000 5.000 100.000 50.000 47.000

retim maliyetlerinden sonra iletmenin dnem giderleri yanstma hesaplar ile devir edilir; Bu ilem baz iletmelerde retim maliyeti hesaplar ile birlikte de yaplabilir. Yevmiye kaydnn ayr yaplmas gerekmeyebilir. Ancak konunun anlalmas amacyla bu kayt ayr ele alnmtr.
99 _____________________31.12.08________________________ 631 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 632 GENEL YNETM GDER HS. 660 KISA VAD.BORLAN.GD.HS. 761 PAZAR. SAT. VE DA.G. YANS. HS. 771 GENEL YNETM G. YANSITMA H. 781 KISA VAD.BORLAN.G.YANSIT. H. Aralk ay dnem giderlerinin gider hesaplarna aktarlmas ___________________................________________________ 14.000 8.800 4.000 14.000 8.800 4.000

retimi tamamlanan mamuller, mamuller hesabna devir edilir; Soruda retimi tamamlanan rn tutar verilmitir(200.000 TL).
10 0 _____________________31.12.08________________________ 152 MAMULLER HS. 151 YARI MAMULLER -RETM HS. Aralk aynda tamamlanan mamullerin mamul stoklarna devri. _____________________.............________________________ 200.000 200.000

Sat yaplan mamuller stoklardan karlr; Bu ay 180.000 TL maliyetinde rn satlmtr.

_____________________31.12.08________________________ 621 SATILAN MAMUL MALYET HS. 151 MAMULLER HS. Aralk aynda satlan mamullerin maliyet hesabna devri. _____________________.............________________________ 180.000 180.000

19

 Dnem sonunda 7.grup hesaplar yanstmalar ile kapatlr;

_____________________31.12.08________________________ 711 DMM G. YANSITMA HES. 721 DREKT .GDER YANSITMA HS. 731 GENEL RETM GD. YANSIT. HS. 761 PAZAR. SAT. VE DA.G. YANS. HS. 771 GENEL YNETM G. YANSITMA H. 781 KISA VAD.BORLAN.G.YANSIT. H. 710 DMM GDERLER HS. 720 DREKT LK GDERLER HS. 730 GENEL RETM GD. HS. 760 PAZAR. SATI VE DA. G. HES. 770 GENEL YNETM GDERLER H. 780 KISA VAD.BORL.GDERLER Yl sonu nedeniyle yanstma ve gider hesaplarnn kapatlmas _____________________.............________________________ 100.000 50.000 47.000 14.000 8.800 4.000 100.000 50.000 47.000 14.000 8.800 4.000

Dnem sonunda 6 ile kodu balayan gider ve gelir hesaplar 690 DNEM KAR/ZARARI Hesabna devir edilerek kapatlr;
_____________________31.12.08________________________ 690 DNEM KAR/ZARARI HES. 680 ALIILMAYAN KISIM GD. HS. 620 SATILAN MAMUL MALYET 631 PAZAR. SATI VE DA. G. HES. 632 GENEL YNETM GDERLER H. 660 KISA VAD.BORL.GDERLER Yl sonu nedeniyle yanstma ve gider hesaplarnn kapatlmas _____________________.............________________________

211.800 5.000 180.000 14.000 8.800 4.000

Yukardaki kayttan sonra iletmenin gelir hesaplar da 690 numaral hesaba devir edilerek kapatlr. Bylece yl sonunda yaplmas gereken maliyet kaytlar tamamlanr; Sorumuzda gelir hesaplar verilmemitir.
_____________________31.12.08________________________ 600 YURT SATILAR HS. 642 FAZ GELRLER HS. 645 MENKUL KIYMET SATI KARLARI HS. 647 REESKONT VE FAZ GELRLER HS. (Tm gelir hesaplar borlandrlr.) 690 DNEM KAR/ZARARI HES. Gelir hesaplarnn devredilmesi _____________________.............________________________

20

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

Maliyet hesaplarn 7/A seeneine gre yaparken aadaki ilem admlarn uygulaynz.

lem Basamaklar

neriler

Maliyet gider hesaplarn yanstma Yanstma hesaplarn ve tutarlarn dikkatli hesaplar aracl ile yar belirleyiniz. mamuller hesabna devir ediniz. Hesap tutarlarn dikkatli toplaynz. Dnem giderlerini yanstma Dnem giderlerini saynz. Gider says kadar hesaplarna ile aktarnz. yanstma hesab almaldr. Giderlerin karlk geldii yanstma hesaplarnn kodlarn ve isimlerini dikkatli belirleyiniz. retimi tamamlanan rnleri Soruda ne kadar mamul retiminin mamul hesabna devir ediniz. tamamlandn belirleyiniz. retilen mamullerden sat yaplan miktar belirleyerek ilgili kayd yapnz. Yanstma hesaplar ile 7.grup gider hesaplarn karlatrarak kapatnz. Soruda size ne kadar sat yapld verilecektir. Uygulamada bunu sat blmlerinden renebilirsiniz. Yanstma hesaplar borlu, 7.grup gider hesaplar alacakl kayt yapnz. Yanstma ve 7.grup hesaplarn kapandndan emin olunuz. 6. grup gider ve gelir hesaplarn Bylece gider ve gelir hesaplarnn kapanmas 690 numaral hesaba devir ediniz. gerekir. Ak kalan 6. grup gelir veya gider hesab olup olmadn kontrol ediniz.

21

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

A.OBJEKTF TEST
1. A retim Atlyesine, ilk madde ve malzeme gnderilmesi durumunda (7/A seeneine gre) yaplacak yevmiye kaydnda borlu hesap aadakilerden hangisidir. A) B) C) D) 2. 150 Direkt lk Madde ve Malzeme 710 Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 790 Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 152 Mamuller Hesab

Giderler doduklar anda, ilgili fonksiyonel gider hesaplarna kaydedilirken, ayn anda gider eitleri hesaplarna ve gider yeri hesaplarna kaydedilen yntem aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) 7/A seeneine gre kaytlama yntemi Fiili Maliyet Yntemi Ezamanl Kaytlama Yntemi Sonradan Kaytlama Yntemi

3.

letme pein olarak ilk madde ve malzeme satn almtr. Bu durumda yaplacak olan yevmiye kaydnda alacakl hesap aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) 150 lk Madde ve Malzeme 711 Direkt lk Madde ve Malzeme Yanstma Hesab 710 Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 100 Kasa Hesab

4.

7/A seeneine gre ilem gren bir iletmede 12 ii 600 TL brt cretle almaktadr, iilerin iilik giderleri hesaplanm, bordro yaplmtr. Buna gre yevmiye kaydnda alacakl hesaplar hangileridir? A) B) C) D) Kasa Hesab, denecek Vergi ve Sosyal Gvenlik Kesintileri Direkt ilik Giderleri, Kasa Hesab ve Sosyal Gvenlik Kesintileri denecek Vergi, Sosyal Gvenlik Kesintileri ve Gider Tahakkuklar Gider Tahakkuklar, Kasa Hesab, denecek Vergi

5.

770 Genel ynetim giderleri hesabnn yanstma hesab hangisidir? A) B) C) D) 780 Genel Ynetim Gideri Yanstma Hesab 781 Genel Ynetim Gideri Yanstma Hesab 771 Genel Ynetim Gideri Yanstma Hesab 632 Genel Ynetim Gideri Yanstma Hesab

22

6.

retim pazarlama ve dier hizmetleri gerekletirmek amacyla dardan salanan fayda ve hizmetler iin yaplan giderler. rnein: Elektrik, su, gaz, haberleme, bakm ve onarm gibi giderler. Buradaki tarif size neyi hatrlatyor. A) B) C) D) Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler eitli Giderler Finansman Giderleri Amortismanlar

7.

nsanlarn ihtiyalarn dolayl ya da dorudan karlayacak mal ve hizmetleri oluturma abas neyi ifade eder? A) B) C) D) Tketimi retimi Maliyeti Sat

DEERLENDRME
lme deerlendirme sorularn cevapladktan sonra modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki faaliyete geiniz. Eksikleriniz var ise faaliyete dnerek tamamlaynz

23

B. PERFORMANS TEST
rnek: Bir retim iletmesinin kasm ay iinde maliyet ve gider hesaplarnn durumu aadaki gibidir. DMMG DG GG Genel Ynetim Gideri 200.000 400.000 80.000 100.000

letme ay iinde 300.000 TLlk rnn retimini tamamlamtr. retimi tamamlanan rnlerden 120.000 TLlk blm satlmtr. stenen: 7/A seeneine gre maliyet hesaplarna ilikin kaytlar yapnz.

DEERLENDRME
Sorunun cevabn modlde verilen ilem admlarna gre zmleyiniz. Sonularnz cevap anahtar ile karlatrnz.

24

RENME FAALYET2 RENME FAALYET 2

AMA
Bu renme faaliyeti ile retim maliyeti ve dier gider hesaplarn 7/B seeneine gre kaydedebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr; Hangi retim iletmeleri 7/B seeneine gre maliyet hesaplarn kullanrlar. nternetten tercih edilme nedenlerini aratrnz. 7/B seenei maliyet hesaplarnn kullanlmasnn sebebi nedir? Aratrnz.

2.7/B SEENENE GRE MALYET HESAPLARI

Bilno esasna gre defter tutan kk lekli retim ve ticaret iletmelerinin kullanabilecekleri bir seenektir. Tercih mkellefe braklmtr. Bu yntemde giderler iletmenin fonksiyonlarna gre (birimlerine gre) bir tablo yardm ile datlr. 7/B seeneindeki hesaplar aadaki gibidir;

MALYET HESAPLARI
GDER ETLER
790 LK MADDE VE MAL.G 791 CRET GD. 792 MEMUR CR.GD. 793 DIAR.SA.FAY.HZ. 794 ETL GDERLER 795 VERG,RESM VE HR. 796 AMORT.TK.PAY.

BLANO VE SONU HESAPLARI YANSITMA HESAPLARI

798 GDER ETLER YANSITMA H 798.10 Direkt lk Md. ve Malz.G.Yans. 798.20 Direkt ilik Giderleri Yans. 798.30 Genel retim Giderleri Yans. (retim giderleri gider datm tablosu kullanlarak fonksiyonlarna gre yanstlr.) 798.80 FNANSMAN GDERLER YANSITMA 799 RETM MALYET 622 SATILAN HZMET MALYET VEYA 151 YARI MAMUL STOK 152 MAMUL STOK 620 SATILAN MAMUL MALYET 660 K.V. BORLANMA GID. 661 U.V. BORLANMA GID. 258 YAPILMAK. OLAN YAT. 798.50 ARATIRMA GELI.G.YANS. 798.60 PAZ. SATI VE DA.G.YANS. 798.70 GENEL YNET.G.YANSITMA (Dnem giderleri hesaplar) 630 ARATIRMA GELI. G. 631 PAZAR. S. VE DA.G. 632 GENEL YNETIM GID.

797 FNANSMAN GD. 750 ARATIRMA VE GEL.G 760 PAZAR.SAT.DA.GD. 770 GENEL YNETM GD.

25

2.1. lk Madde ve Malzemenin retime Gnderilmesi

lk madde ve malzemenin al ilemleri 7/A seeneinde olduu gibidir. Ancak malzemeler retime verildiinde (790- LK MADDE VE MALZEME GDERLER) hesab kullanlr. _____________
/ ________________ 790 LK MADDE VE MALZEME GDERLER
790.010 lk Madde ve Malzeme Kullan. 790.011 Yardmc Madde Kullanmlar xxxxx xxxx

xxxxx xxxxx

150 LK MADDE VE MALZEME

150.00 lk Madde Stoklar xxxx 150.01 Yardmc Mad. Stokl. Xxx Tketilen malzemenin devredilmesi _________________ / __________________

7/B seeneinde maliyetler iletmenin fonksiyonlarna gre ilgili blmlere datlmaldr. lk madde ve malzeme giderleri, dier giderlerle birlikte (799- RETM MALYET) hesabnn borcuna, (798 GDER ETLER) hesabnn alacana yazlacaktr. rnek; Ocak ay sonu itibar ile A, B ve C retim atlyelerine eitli tarihlerde gnderilen hammadde miktarlar, dkm ve icmal cetveli aadaki ekildedir.

RETM VERLEN MM DKM

Belge Tarih No A retim Atl. Mikt. Tutar B retim Atl. Mikt. Tutar C retim Atl. Mikt. Tutar TOPLAM Mikt. Tutar

1 Nolu 2 Nolu 3 Nolu 1 Nolu

2.000 2.500 5.000 3.000

6.000 5.000 25.000 9.000

1.500 3.000 1.300 2.000

4.500 6.000 6.500 6.000

2.500 1.700 2.300 1.800

7.500 3.400 11.500 5.400

6.000 7.200 8.600 6.800

18.000 14.400 43.000 20.400

TOPLAM

12.500

45.000

7.800

23.000

8.300

27.800

28.600

95.800

ekil 1.1. Dkm cmal Cetveli ( A,B ve C retim Atlyeleri)

Dkm ve cmal Cetveline gre yaplacak olan muhasebe kayd ise yle olacaktr.

26

_____________31/01/2008________________
790 DREKT LK MADDE VE MALZEME G.
710.010 lk Madde ve Malzeme Kullan. 95.800 10.01 A retim Atlyesi 45.000 10.02 B retim Atlyesi 23.000 10.03 C retim Atlyesi 27.800

95.800

150 LK MADDE VE MALZEME

150.00 lk Madde Stoklar Tketilen malzemenin devri _________________ / __________________

95.800

lk madde ve malzeme klarnn hem maliyet hesaplar hem de gider eitleri ve gider yerleri bakmndan izlenebilmesi iin muhasebe fiinde, gider eidinin trnn ve hangi gider yerine ait olduunun belirtilmi olmas gerekir.

2.2. ilik Giderleri

7/A seeneinden farkl olarak; 791 CRET VE GDERLER hesabna direkt iilik giderleri, 792 MEMUR CRET VE GDERLER hesabna direkt ayrlan memur cretleri borlu olarak kayt edilir. _________________
/ ______________________
5.000 502,5 1850 791 CRET VE GDERLER 360 DENECEK VERGLER
360.00 d. Gelir Vergisi 472,5 360.03 d. Damga Vergisi 30

361 DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER

361.00 SSK Primleri 1850

381 GDER TAHAKKUKLARI i cretlerinin tahakkuku. _____________________ / ___________________________

2647,5

rneimizdeki iilik tahakkuk kaydnda, grld gibi 791 i cret ve Giderleri hesab borlu, Alacakl hesaplar ise 7/ A seeneindeki gibidir.
_________________ / ______________________ 791 CRET VE GDERLER 791. 100 Esas ilikler xxxxx 791. 120 S. Sigorta veren Pay xxx 791. 122 sizlik Sigrta Fonu iv. Pay xx ------------------------------------------------------------10.01 A retim Atlyesi xxxxxxx 10.02 B retim Atlyesi xxxxxx 20.02 Bakim Onarm Atlyesi xxxxx 30.02 Sosyal Tesisler xxxxx 50.01 Fabrika Mdrl xxxxx 70.01 Sat Maazas xxxx (LGL ALACAKLI HESAPLAR) i cretlerinin tahakkuku. _____________________ / __________________________ xxxxx

xxxxx

eklinde kayt yaplabilir.

27

2.3. Dier Gider Hesaplar

letme faaliyetlerini yrtmek, retim, pazarlama ve dier hizmetleri gerekletirmek amacyla dardan salanan yakt, elektrik, su, gaz, bakm ve onarm, haberleme, nakliye ve benzeri gibi fayda ve hizmetler iin tahakkuk ettirilen harcamalar 793 DIARDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER hesabna kaydedilir. Bu harcamalar tahakkuk ettike bu hesabn borcuna ilgili hesaplarn alacana kayt yaplr. rnek: yerinde tketilmek amacyla % 18 KDV hari 1.000 TLlk kmr veresiye alnmtr.
_________________ / ______________________ 793 DIARDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER 793.06 Yakt Giderleri 191 NDRLECEK KDV 320 SATICILAR Yakt giderinin kayd ____________________ / ________________________ 1.000 180 1.180

Yukarda belirtilen giderler dnda iletme faaliyetini srdrmek iin yaplmas gerekli olan sigorta giderleri, kira giderleri, yolluk giderleri, krtasiye, dava, icra ve noter giderleri, itirak pay ve aidat giderleri gibi giderlerin izlendii hesap 794 EITL GDERLER hesabdr. rnek: yerine irket personelince % 18 KDV hari 400 TLlk krtasiye malzemesi alnmtr.
_________________ / ______________________ 794 ETL GDERLER 794.05 Krtasiye Gideri 191 NDRLECEK KDV 329 DER TCAR BOR. Krtasiye giderinin kayd ____________________ / _______________________ 400 72 472

Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ile zel tkenmeye tabi varlklar, iin ayrlan amortisman giderleri ile tkenme paylar 796 AMORTISMAN VE TKENME PAYLARI hesabna kaydedilir. rnek: ubat ay retim dnemi sonu itibariyle binalara 400 TL, makinelere 500 TL, demirbalara 600 TL amortisman hesaplanmtr.

28

_________________ / ______________________ 796 AMOR. VE TKENME PAYLARI GD. 796.01 Binalar 400 796.02 Makineler 500 796.03 Demirbalar 600 257 BRKM AMOR.TK.PAY. Dnem sonu amortismanlarn ayrlmas ____________________ / _________________________

1.500

1.500

letmenin gerek yatrm gerekse iletme sermayesi ihtiyacn karlamak zere yapt ksa ve uzun vadeli borlanmalarn faiz, komisyon ve kur farklarnn izlendii hesap 797 FNANSMAN GDERLER hesabdr. rnek: letme 10.000 TL kredi ekmitir. Kredi faizi 2.000 TLdr. _________________
797 FNANSMAN GD. 797.02 Kredi Faizi 100 KASA HS. ekilen banka kredisi ____________________

______________________
2.000 2.000 102 BANKA KREDLERHS. 10.000 12.000

___________________________

2.4. Dnem Sonunda Yaplacak lemler

Dnem sonunda yaplacak ilemler 7/A seeneine benzemekle birlikte giderlerin yanstlmasnda sadece 798 GDER ETLER YANSITM. Hesab alacaklandrlr. Yaplacak ilemleri bir rnek zerinden hareket ederek sras ile yerine getirelim;

rnek: Aadaki tabloda retim iletmesinin Ocak ay itibariyle gider eitleri

hesaplarnda birikmi aylk tutarlar ve bu tutarlarn iletme fonksiyonlarna gre dalm verilmitir. ncelikli yaplmas gereken giderlerin blmler arasnda eitli datm esaslarna gre datlmasdr; letmeler datmlarn kendi esaslarna gre yapabilirler. Bu bilgiler size soruda verilecektir.

29

GDER YERLER GDER ETLER 790 lk Mad.M.G. 791 i cret G. 792 Memur .G. 793 D.Sa.F.Hz. 794 eitli Gd. 795 Vergi Resim Har G. 796 Amortis ve Tken.P. 797 Finansman G. Toplam

retim Blm 175.000 70.000 10.000 10.000 10.000 12.000 287.000

Genel Ynetim Blm 5.000 30.000 100.000 6.000 4.000 2.000 147.000

Pazarlama Sat Toplam Datm Blm 90.000 90.000 180.000 70.000 40.000 110.000 16.000 4.000 14.000 90.000 524.000

letme dnem sonu itibariyle 250.000 TL deerinde mamul retimini tamamlanm olup bu tutarn 235.000 TL.lk blm satlmtr. Datlan giderler yanstma hesaplar ile maliyetlere ve dnem giderlerine yanstlr; 798 GDER ETLER YANSITMA Hesab, retim ve hizmet iletmelerinde, maliyet karma dnemlerinde dzenlenen gider datm tablosu sonucu eitli gider hesaplarnn toplam tutarlar zerinden 799. RETM MALYET Hesabna, 630, 631, 632, 660, 661, 680 kodlu hesaplara ve aktifletirilmesi gerekenlerin ilgili aktif hesaplara devredildii hesaptr. Ticaret iletmelerinde ise; dnem boyunca gider hesaplarnn borcunda biriken tutarlar, dnem sonunda fonksiyonlarna dntrlerek 630, 631, 632, 660 ve 661 kodlu hesaplarn alacana bu hesap yardmyla devredilir.

30

_____________31/01/2008________________
799 RETM MALYET HS. 632 GENEL YNETM GDERLER 631 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G.
798 GDER ETLER YANSITM. 01 retim Mal.Yanstlan Gid.287.000

287.000 147.000 90.000 524.000

. Gider Yeri 287.000 02 Dnem Gd. Yanstlan . 237.000 .. Gider Yeri 237.000 Ocak ay giderlerinin ilgili hesaplara yanstlmas
_______________ .. _________________

retimi tamamlanan rnler mamuller hesabna devir edilir;

7/B sisteminde sadece yar mamul stoklarnn gsterildii hesaptr. Satlan mamullerin maliyeti 152. MAMULLER Hesabnn alacana 620. SATILAN MAMULLER MALYET Hesabnn borcuna yazlr. _____________31/01/2008________________
152 MAMULLER HES. 799 RETM MALYET HS. retimi tamamlanan rnlerin mamul hesabna devri _______________ 31/01/2008 _________________

250.000 250.000

Satlan mamuller, satlan maln maliyeti hesabna devredilir; _____________31/01/2008________________

621 SATILAN MALIN MALYET HS. 152 MAMULLER HES. Satlan mamullerin devri _______________ 31/01/2008 _________________

235.000 235.000

Dier maliyet hesaplar kapatlr; _____________31/01/2008________________

798 GDER ETLER YANSITM.

524.000 180.000 70.000 40.000 110.000 16.000 4.000 14.000 90.000

790 DMM GD. 791 CRET GDERLER 792 MEMUR CRET GD. 793 DI.SA.FAYDA HZM. 794 ETL GDERLER 795 VERG RESM VE HAR. 796 AMORTS.TK.PAY. 760 PAZ.SATI.D.GD. Gider eitleri hesaplarnn yanstma hesabyla karlatrlarak kapatlmas
_______________ 31/01/2008 _________________

31

Dnem giderleri kar/zarara devir edilir; _____________31/01/2008________________

690 DNEM KAR/ZARARI HESABI

472.000 147.000 90.000 235.000

632 GENEL YNETM GD. 631 PAZ. SATI VE DA.G. 621 SATILAN MAMUL MALYET Dnem sonu gider hesaplarnn kar/zarara devri
_______________ 31/01/2008 _________________

2.5. Hizmet letmelerinde Maliyet Hesaplar

Hizmet reten iletmelerde retim maliyetini oluturan (710, 720 ve 730) ana hesaplar yer almaz. Hesap planna gre hizmet maliyeti 740 HZMET RETM MALYET hesap ile izlenir. Dnem iinde yaplan giderler hesabn borcuna yazlr. Hizmet iletmeleri 7/A veya 7/B seeneinde kalan dier gider hesaplarn tercih ederek kullanabilirler. Bu blmde hizmet iletmesinin kaytlar 7/B seeneine gre yaplacaktr.

2.5.1. Malzeme Giderleri

Hizmet iletmelerinde alnan malzemeler daha nce rendiiniz gibi 150 LK MADDE VE MALZEME hesabnda izlenir. Malzeme tketimi olduka bu hesaptan karlarak 740 HZMET RETM MALYET hesabna bor yazlr. rnek: Bir otel iletmesinin Eyll aynda, 5.500 TL odalar iin, 3.000 TL yiyecek ve iecek blm iin toplam 8.500 TL temizlik malzemesi tketilmitir.

_____________30/09/2008________________ 740 HZMET RETM MALYET HESABI 06 Temizlik Malzemesi 8.500 10 Odalar Blm 5.500 11 Yiyecek ecek Blm 3.000 150 LK MD.MALZ. Temizlik malzemesi ay sonu tketimi _______________ _________________

8.500

8.500

32

2.5.2. ilik Giderleri

Her ay sonunda yaplan iilik demeleri iin 740 HZMET RETM MALYET hesab borlandrlr. rnek: Daha nce vermi olduumuz rneklerdeki kaytlar zerinde deiiklii gsterebilir.
_________________ / ______________________ 740 HZMET RETM MALYET HS A Blm 1.000 B Blm. 4.000 360 DENECEK VERGLER 360.00 d. Gelir Vergisi 472,5 360.03 d. Damga Vergisi 30 361 DENECEK SOSYAL GVENLK KES. 361.00 SSK Primleri 1850 381 GDER TAHAKKUKLARI i cretlerinin tahakkuku. 5.000

502,5 1850

2647,5

2.5.3. Dnem Sonunda Yaplacak lemler

rnek: Ayn otel iletmesinin Eyll aynda hizmet retim maliyeti hesabnda biriken giderleri 174.000 TL olmutur. Bu giderlerin, 120.000 TLs odalar blmne, 54.000 TLs yiyecek iecek blmne aittir. Ayrca bir hafta faaliyete ara verilmitir. Bu sre iinde otelin sabit giderleri 24.000 TLdr. Bo sre iinde odalarn pay 20.000TL, yiyecek iecek blmnn pay ise 4.000 TLdr. Eyll ay yanstma kaytlar; _____________30/09/2008________________
622 SATILAN HZMET MALYET HS. 680 ALIILMAYAN KISIM GD.
741 HZ.RT.MAL. YANSITM. 01 Satlarn Mal.Yanstlan . 150.000 10 Odalar Blm 100.000 11 Yiyecek ecek 50.000

150.000 24.000 174.000

20 al.Ksm.G.Yanstma 24.000
10 Odalar Blm 11 Yiyecek ecek 20.000 4.000

Eyll ay giderlerinin yanstlmas

_______________ _________________

33

retim maliyetlerinden sonra iletmenin dnem giderleri yanstma hesaplar ile devir edilir;
YANSITMA HESAPLARI 751 ARATIRMA VE GEL. G. 761 PAZAR. SATI VE DA.G. 771 GENEL YNETM GD. 781 FNANSMAN GDERLER DNEM SONU GDER HESAPLARI 630 ARATIRMA VE GEL.G. 631 PAZAR. SATI VE DA. G. 632 GENEL YNETM GDER. 660 KISA VADEL BOR.GD. 661 UZUN VADEL BOR.GD.

DNEM GDER HESAPLARI 750 ARATIRMA VE GEL. G. 760 PAZAR. SATI VE DA.G. 770 GENEL YNETM GD. 780 FNANSMAN GDERLER

Yukardaki hesaplar dnem giderlerinin takibi iin alarak kullanlr. Dnem sonunda bu hesaplar da kodlarndan 1 fazla olan yanstma hesaplarn aracl ile faaliyet giderlerine devir edilir. _____________30/09/2008________________
631 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM G. HES. 632 GENEL YNETM GDER HS. 660 KISA VAD.BORLAN.GD.HS. 761 PAZAR. SAT. VE DA.G. YANS. HS. 771 GENEL YNETM G. YANSITMA H. 781 KISA VAD.BORLAN.G.YANSIT. H. Aralk ay dnem giderlerinin gider hesaplarna aktarlmas
_______________ . _________________

14.000 8.800 4.000 14.000 8.800 4.000

Dnem sonunda yanstma hesaplar 7.grup gider hesaplarna karlk borlandrlarak kapatlr;

_____________30/09/2008________________
761 PAZAR. SAT. VE DA.G. YANS. HS. 771 GENEL YNETM G. YANSITMA H. 781 KISA VAD.BORLAN.G.YANSIT. H. 760 PAZAR. SATI VE DA. G. HES. 770 GENEL YNETM GDERLER H. 780 KISA VAD.BORL.GDERLER Yl sonu nedeniyle yanstma ve gider hesaplarnn kapatlmas
_______________ . _________________

14.000 8.800 4.000 14.000 8.800 4.000

Faaliyet giderleri devir edilir; _____________30/09/2008________________

690 DNEM KAR/ZARARI HES. 680 ALIILMAYAN KISIM GD. HS. 622 SATILAN HZMET MALYET 631 PAZAR. SATI VE DA. G. HES. 632 GENEL YNETM GDERLER H. 660 KISA VAD.BORL.GDERLER Yl sonu nedeniyle yanstma ve gider hesaplarnn kapatlmas 211.800 5.000 180.000 14.000 8.800 4.000

34

 Yukardaki kayttan sonra iletmenin gelir hesaplar da 690 numaral hesaba devir edilerek kapatlr. Bylece ylsonunda yaplmas gereken maliyet kaytlar tamamlanr;

35

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

Maliyet hesaplarn 7/B seeneine gre yaparken aadaki ilem admlarn uygulaynz.

lem Basamaklar
Gider datm tablosuna gre maliyet giderlerini ve dier blmlere ait giderleri yanstma hesabna aktarnz. retimi tamamlanan rnleri mamul hesabna devir ediniz. retilen mamullerden sat yaplan miktar belirleyerek ilgili kayd yapnz. Yanstma hesabn 7.grup gider hesaplarn karlatrarak kapatnz.

neneriler
Hesap tutarlarn dikkatli toplaynz.

Soruda ne kadar mamul retiminin tamamlandn belirleyiniz.

Soruda size ne kadar sat yapld verilecektir. Uygulamada bunu sat blmlerinden renebilirsiniz. Yanstma hesabnn kapandndan emin olunuz. 7.grup gider hesaplarnn kapandndan emin olunuz. 6. grup gider ve gelir hesaplarn Bylece gider ve gelir hesaplarnn kapanmas 690 numaral hesaba devir ediniz. gerekir. Ak kalan 6. grup gelir veya gider hesab olup olmadn kontrol ediniz. Hizmet iletmelerinde kullanlan 7/A veya 7/B seeneklerinden birini tercih maliyet hesaplarn anz. ediniz.

Hizmet maliyetlerini yanstnz.

Yanstma kaytlarnda kullanacanz hesaplar hesap planndan bulunuz. Yanstma hesaplarnn ve maliyet hesaplarnn kapanp kapanmadn kontrol ediniz.

Yanstma hesaplarn kapatarak ilgili maliyet hesaplamalarn yapnz.

36

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

1. 7/B seeneinde ii cret ve giderleri aadaki hangi hesapta izlenir? A) B) C) D) 2. 381 GDER TAHAKKUKLARI 791 CRET VE GDERLER 720 CRET VE GDERLER 720 DREKT LK GDERLER

Aada saylan giderlerden hangisi Genel retim Gideri deildir? A) B) C) D) Finansman Giderleri Endirekt ilik Giderleri eitli Giderler Amortisman ve Tkenme Paylar

3.

Hizmet reten iletmelerde kullanlan rn maliyetini gsteren hesap aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) 720 CRET VE GDERLER 792 MEMUR CRET GDERLER 799 RETM MALYET HESABI 740 HZMET RETM MALYET HESABI

4.

Hem hizmet hem de rn reten iletmeler hangi yneteme gre maliyetlerini kayt ederler. A) B) C) D) 7/A veya 7/B seeneklerinden birini seebilirler 7/B, Seenei Hibiri 7/A, Seenei

5.

Maliyet karma dnemlerinde retim faaliyetlerini ilikin direkt ilk madde ve malzeme giderleri, .. giderleri ve genel retim giderleri bu hesabn borcuna 798 . . hesabnn alacana kaydedilir. A) B) C) D) Direkt iilik, gider eitleri yanstma Endirekt iilik, gider eitleri yanstma Direkt iilik, mamller Direkt iilik, yar mamller

37

6.

7/B seeneinde maliyet hesaplar dnem sonunda hangi hesaba aktarlr? A) B) C) D) 790 lk Madde ve Malzeme Hesabna 793 Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler Hesabna 798 Gider eitleri Yanstma Hesabna 799 retim Maliyeti Hesabna

DEERLENDRME
lme deerlendirme sorularn cevapladktan sonra modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki faaliyete geiniz. Eksikleriniz var ise faaliyete dnerek tamamlaynz

38

B. PERFORMANS TEST
rnek: Hukuk mavirlii irketinin yl sonu itibariyle gerekleen giderleri aadaki gibidir; Bu dnem iinde krtasiye malzemesi olarak 3.000 TL malzeme tketilmitir. irketin hizmet retim maliyetinde toplam 190.000 TL gider vardr. irketin ynetimde kullanlan makinelerine 2.000 TL, hizmet ilemleri iin kullanlan eyalara 7.000 TL amortisman ayrlacaktr. irketin dnem giderleri olarak 10.000 TL gideri vardr. stenen: Yukardaki bilgilere gre irketin hizmet maliyetini hesaplayarak ilgili kaytlar yapnz.

DEERLENDRME
Size verilen ilem admlarna gre soruyu zmleyiniz. Yaplacak kaytlar cevap anahtar ile karlatrnz.

39

MODL DEERLENDRME

MODL DEERLENDRME
A. OBJEKTF TEST
Aadaki verilen cmlelerdeki boluklar doldurunuz. 1. 7/B seenei uygulamasnda; giderler byk defterde maliyet dnemi boyunca . esasna gre izlenir. Maliyet kartma dneminde, sz konusu giderler gider tablosu aracl ile fonksiyonlarna dntrlerek ilgili gider yerlerine ve hizmet mamul maliyetlerine veya Hesaplarna aktarlr. 7/B seeneinde, lk Madde ve Malzemenin . (790- LK MADDE VE MALZEME GDERLER) hesab kullanlr. Maliyet dnemi sonunda (799- RETM MALYET HESABI), retim iletmelerinde retim derecelerine gre (151- .. ) hesabna ve (152 MAMULLER) hesabna aktarlacaktr. lk madde ve malzeme klarnn hem maliyet hesaplar hem de gider eitleri ve gider yerleri bakmndan izlenebilmesi iin muhasebe fiinde, gider .. trnn ve hangi .. yerine ait olduunun belirtilmi olmas gerekir. ilik giderleri grubu, iletme faaliyetlerinin tamamn yrtmek, retim, hizmet ve yatrmlarn, gerekletirmek amac ile . erevesine gre altrlan iiler iin .. ettirilen her trl giderin oluturduu hesap grubudur. Esas retim yerlerinde harcanan ve mamuln bnyesine giren .. 7/ A Seeneine gre; 720. DREKT LK GIDERLER hesabnda izlenir. Sosyal Sigortalar Kanunu hkmlerine gre, iveren altrd kiilerin cretlerinden belirli bir . sosyal sigorta iveren kesmek ve buna sigorta payn ekleyip, gelecek ayn .. gn akamna kadar Sosyal Sigortalar Kurumuna yatrmak ve kesintileri aylk ve drt aylk sosyal sigorta bildirgesine yazmak zorundadr. Aadaki oktan semeli sorular cevaplandrnz. 8. 7/A seeneine gre maliyet kayd yapan bir iletmede alanlara ait iilik giderleri hesaplanm, bordro yaplmtr buna gre yevmiye kaydnda borlu hesap aadakilerden hangisidir? A. 720 DREKT LK GDERLER B. 381 GDER TAHAKKUKLARI C. 360 DENECEK VERG, 361 DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER D. 791 CRET VE GDERLER

2. 3.

4.

5.

6. 7.

40

9.

Eer bo iilik, iletmenin kontrol edemeyecei nedenlerden, rnein tabi afetlerden, grevlerden ileri gelmi ise, hangi hesaba alnarak sonu hesabna devredilmelidir. A. B. C. D. 615 KR ZARAR HESABINA ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI 180 GELECEK AYLARA AT GDERLER 730 GENEL RETM GDERLER 335 PERSONELE BORLAR 369 DENECEK DER YKMLLKLER 730 GENEL RETM GDERLER 720 DREKT LK GDERLER

10.

Endirekt gider niteliinde olan iilik giderleri hangi hesaba yazlr? A. B. C. D.

11.

zin cretleri ve i kanunu hkmlerine gre verilen izinler maliyet muhasebesi ynnden ne tr bir iiliktir? A. B. C. D. Zararl iliktir Esas iliktir Verimsiz iliktir Normal iliktir

12.

Direkt lk Madde ve Malzeme ve Direkt ilik Giderleri dnda kalan ancak retim ile ilgili hizmetlerde giderlerin retilen mala ve hizmete ne kadar yansd belli olmayan giderler hangi hesap ile kaydedilir? A. B. C. D. Faaliyet Giderleri Genel retim Giderleri retim Maliyeti Faaliyet D Giderler

13.

C retim Atlyesinin bir yllk kira gideri 1 Ocak 2007 tarihinde 2.000 TL olarak denmitir. Maliyetler her ayn sonunda kartlmaktadr. Buna gre maliyet kaydnda alacakl hesap ne olacaktr? A. B. C. D. 100 KASA HESABI 730 GENEL RETM GDERLER 180 GELECEK AYLARA AT GDERLER 373 MALYET GDERLER KARILII

DEERLENDRME
lme deerlendirme sorularn cevapladktan sonra modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki modle geiniz. Eksikleriniz var ise eksik olduunuz faaliyete dnerek tamamlaynz

41

B. PERFORMANS TES A ve B mamul retimi ile uraan bir retim iletmesinde 10 nolu Esas retim gider yeri ile 40,41,42 nolu Hizmet gider yerleri vardr. Genel retim giderlerinin maliyet dnemi sonunda 1. datmdan sonraki gider yerleri, Direkt Giderler toplam yledir. 10 Esas retim Gider Yeri 40 Hizmet Gider Yeri 41 Hizmet Gider Yeri 42 Hizmet Gider Yeri Toplam genel retim gideri 7.000.3.500.2.000.1.500.14.000.-

Datm ls 40 iin kws, 41 iin m3, 42 iin ii says olup veriler aadaki gibidir. 10 Esas retim Gid.Yeri 40 Hizmet Gider Yeri 41 Hizmet Gider Yeri 42 Hizmet Gider Yeri Kws 19.000 15.000 10.000 6.000 m3 100.000 90.000 60.000 50.000 i Says 124 86 70 30

kinci datmda kademeli datm yntemi uygulanmakta olup ikinci datm 40, 41, 42 nolu gider yerleri srasna gre yaplacaktr. Dnemde 20.000 direkt iilik saati harcanm olup bunun 13.000 saati; A mamul iin, 7.000 saati ise B mamul iin harcanmtr. 10 Esas retim gider yerinde toplanan mamule direkt giderlerin dkm aadaki gibidir. Toplam Direkt lk Madde ve Malzeme Gideri 16.000 Direkt ilik Giderleri 10.000 A Mamul B Mamul 10.000 6.000 5.000 5.000

Dnemde A mamulnden 10.000 adet ve B mamulnden 20.000 adet retilmitir. Genel retim giderlerinin mamullere yklenmesinde direkt iilik saatleri kullanlmaktadr.

stenilenler:
1. kinci datm yapnz. 2. Genel retim giderlerinin mamullere ykleme orann bulunuz. 3. Mamullerin toplam ve birim maliyetlerini bulunuz. 4. 7/A seeneine gre ilgili maliyet kaytlarn yapnz.

42

DEERLENDRME
lme deerlendirme sorularn cevapladktan sonra modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki faaliyete geiniz. Eksikleriniz var ise faaliyete dnerek tamamlaynz

43

UYGULAMALI TEST Deerlendirme ltleri

7/A Seeneine gre maliyet hesaplarn tanyor musunuz? Maliyet hesaplarn yanstma hesaplar aracl ile devir edebiliyor musunuz? Dnem giderlerini yanstma ilemini kaydedebiliyor musunuz? retimi tamamlanan rnleri hesaplayarak devir edebiliyor musunuz? 7/A Seeneine gre ezamanl kaytlama sistemini biliyor musunuz? Yanstma hesaplarn devir edebiliyor musunuz? Gider hesaplarn kar/zarar devir edebiliyor musunuz? 7/B Seeneine gre maliyet hesaplarn kodlar ile rendiniz mi? 7/B Seeneine gre giderlerin maliyete dnm maliyet hesaplarn, yanstlan hesaplar ve Bilano sonu hesaplarn rendiniz mi, yevmiye kaytlarn yapabiliyor musunuz? 7/B Seeneine gre ilk madde ve malzeme hareketlerini kaydedebiliyor musunuz? 7/B Seeneine gre dier giderlerin kaytlarn biliyor musunuz? 7/B seeneinde maliyetleri retime yanstabiliyor musunuz? Yanstma hesaplarn kapatabiliyor musunuz? Hizmet iletmelerinde kullanlan maliyet hesaplarn tanyor musunuz? Hizmet iletmelerinde maliyetleri kaytlar ile yanstabiliyor musunuz? Yanstma hesaplarn kapatabiliyor musunuz? Maliyet hesaplarnn hepsini kapatabiliyor musunuz? 7/A ve 7/B Seenekleri arasndaki farklar biliyor musunuz? Evet Hayr

44

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET I. CEVAP ANAHTARI A. OBJEKTF TEST
Soru 1 2 3 4 5 6 7 Cevap B C D A C A B

45

B. PERFORMANS TEST
_____________
1 30/11/2008 ________________ 151 YARI MAMULLER RETM HS. 632 GENEL YNETM GDER HS. 771 G.YNET.GD.YANSITMA HS. 711 DMM G. YANSITMA HES. 721 DREKT .GDER YANSITMA HS. 731 GENEL RETM GD. YANSIT. HS. Kasm ay retim giderlerinin ilgili hesaplara yanstlmas _____________ 30/09/2008 ________________ 152 MAMULLER HS. 151 YARI MAMULLER -RETM HS. retimi tamamlanan mamullerin mamul stoklarna devri. _____________ 30/09/2008 ________________ 621 SATILAN MAMUL MALYET HS. 151 MAMULLER HS. Aralk aynda satlan mamullerin maliyet hesabna devri. _____________ 30/09/2008 ________________ 711 DMM G. YANSITMA HES. 721 DREKT .GDER YANSITMA HS. 731 GENEL RETM GD. YANSIT. HS. 771 GENEL YNETM G. YANSITMA H. 710 DMM GDERLER HS. 720 DREKT LK GDERLER HS. 730 GENEL RETM GD. HS. 770 GENEL YNETM GDERLER H. Yanstma ve gider hesaplarnn kapatlmas _____________ 30/09/2008 ________________ 690 DNEM KAR/ZARARI HES. 620 SATILAN MAMUL MALYET 632 GENEL YNETM GDERLER H. Gider hesaplarnn kapatlmas _____________ ________________ 1.280.000 100.000 100.000 200.000 400.000 80.000

300.000 300.000

120.000 120.000

200.000 400.000 80.000 100.000 200.000 400.000 80.000 100.000

220.000 120.000 100.000

RENME FAALYET 2. CEVAP ANAHTARI

A. OBJEKTF TEST Soru
1

Cevap B B D A C

2 3 4 5

46

B. PERFORMANS TEST
_____________31/12/2008________________
740 HZMET RETM MALYET HESABI 06 Temizlik Malzemesi 3.000

3.000 3.000

150 LK MD.MALZ. Temizlik malzemesi ay sonu tketimi _______________ 31/12/2008 _________________

740 HZMET RETM MALYET HESABI

740. 60 Maddi Duran Varlk Amortisman

632 GENEL YNETM GDERLER

7.000

632.60 Maddi Duran Varlk Amortisman 257 BRKM AMOR.TK.PAY. Dnem sonu amortismanlarn ayrlmas _________________ ____________________

2.000 9.000

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI A.OBJEKTF TESTLER

Soru
1

Cevap eit, datm, sonu retime gnderilmesinde YARI MAMLLER RETM eidinin, gider i kanunu, tahakkuk ilik giderleri Oranda, primi, son A B C C B A

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

47

B. PERFORMANS TEST
a) Gider Datm Tablosunun Dzenlenmesi Gider Yerleri Toplam Giderler Direkt lk Md. ve Malz G. Direkt ilik Giderleri Toplam Genel retim Gideri Toplam 40 numaral gider yerinden gelen 41 numaral gider yerinden gelen 42 numaral gider yerinden gelen Toplam
Toplam 16.000 10.000 26.000 14.000 40.000 3.500 3.000 3.100 9.600 40.000
Esas retim Gider Yeri

Hizmet Gider Yeri 40 41

3.500 3.500 (3.500) 2.000 2.000 1.000 (3.000) 1.000 -

10
16.000 10.000 26.000 7.000 33.000 1.900 2.000 3.100 7.000 40.000

42
1.500 1.500 600 1.000 (3.100) 1.600 -

i) 40 Nolu Hizmet Gider Yerinin Giderlerinin Datm Datlacak gider toplam = 3.500 Datm anahtar = kws (19.000+10.000+6.000)= 35.000 kwse gre datm yaplmaldr. Datm pay= 3.500 / 35.000 = 0,1 TL/kws 10 numaral blme = 19.000 kws x 0,1 TL = 1.900 TL/kws 41 numaral blme = 10.000 kws x 0,1 TL = 1.000 TL/kws 42 numaral blme = 6.000 kws x 0,1 TL = 600 TL/kws 3.500 TL ii) 41 Nolu Hizmet Gider Yerinin Giderlerinin Datm Datlacak gider toplam = 2.000+1.000= 3.000 Datm anahtar = m3 (100.000+50.000)= 150.000 m3e gre datm yaplmaldr. Datm pay= 3.000 / 150.000 = 0,02 TL/ m3 10 numaral blme = 100.000 x 0,02 TL = 2.000 TL/ m3 42 numaral blme = 50.000 x 0,02 TL = 1.000 TL/ m3

48

iii) 42 Nolu Hizmet Gider Yerinin Giderlerinin Datm Datlacak gider toplam = 1.500 + 600 + 1.000 = 3.100 Datm anahtar = ii says 124 10 numaral gider yerinde alan ii says Tek birim kaldndan giderin tamam 10 numaral gider yerine yazlacaktr. b) Datm: Giderlerin Mamullere Datlmas Genel retim Giderleri Ykleme Orannn Hesaplanmas Datm ls : Direkt ilik Saati: 20.000 DS Genel retim Giderleri Tutar. 14.000 Ykleme Oran : 14.000 / 20.000 = 0,7 TL/DS c) Mamul toplam ve birim maliyetlerinin hesaplanmas: Direkt lk Md. ve Malz G. Direkt ilik Giderleri Genel retim Giderleri Toplam retim Giderleri Yar mamul kullanm Toplam retim Maliyeti retim Miktar Birim retim Maliyeti Toplam 16.000 10.000 14.000 40.000 40.000 A Mamul 10.000 5.000 (13.000 x0,700) 9.100 24.100 24.100 10.000 Adet 2,41 TL/Br. B Mamul 6.000 5.000 (7.000 x 0,700) 4.900 15.900 15.900 20.000 0,795 TL/Br

49

d) Muhasebe kaytlar
_____________________ 1 / 1___________________________ 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDERLER
Gider Yeri Kodu : 10 Esas retim Gider Yeri 16.000

16.000

150 LK MADDE VE MALZEME Malzemenin retim yerine gnderilmesi _____________________ / ___________________________ 720 DREKT LK GDERLER
Gider Yeri Kodu : 10 Esas retim Gider Yeri 10.000

16.000

10.000

381 GDER TAHAKKUKLARI

Direkt iilik giderlerinin tahakkuku

10.000

_____________________

___________________________ 14.000

730 GENEL RETM GDERLER

10 Esas retim Gider Yeri 40 Hizmet Gider Yeri 41 Hizmet Gider Yeri 42 Hizmet Gider Yeri 7.000.3.500.2.000.1.500.-

14.000

381 GDER TAHAKKUKLARI

Gider tahakkuklarnn gider yerlerine datm _____________________ / ___________________________ 730 GENEL RETM GDERLER
10 Esas retim Gider Yeri 41 Hizmet Gider Yeri 42 Hizmet Gider Yeri 7.000.1.000 1.600.-

9.600

730 GENEL RETM GDERLER

1 Nolu Hizmet Gid. Yeri 3.500 2 Nolu Hizmet Gid. Yeri 3.000 3 Nolu Hizmet Gid. Yeri 3.100 Hizmet giderlerinin retim yerlerine datm

9.600

_____________________

___________________________

40.000

151 YARI MAMLLER RETM 711 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDR. YANSITMA 721 DREKT LK GDR.YANS. 731 GENEL RETM GDERLER YANSITMA Maliyetlerin yanstlmas _____________________ / ___________________________ 152 MAMLLER
152.10A Maml 24.100 152.20B Maml 15.900

16.000 10.000 14.000

40.000

151 YARI MAMLLER RETM retim maliyetlerinin mamullere devredilmesi ____________________ / ___________________________

40.000

50

EK:
1 MALYET HESAPLARI (7-A SEENE) 700 MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI 701 MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI 710 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDERLER 711 DREKT LK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI 712 DREKT LK MADDE VE MALZEME FARKLARI 713 DREKT LK MADDE VE MALZEME MKTAR FARKI 720 DREKT LK GDERLER 721 DREKT LK GDERLER YANSITMA HESABI 722 DREKT LK CRET FARKLARI 723 DREKT LK SRE (ZAMAN) FARKLARI 730 GENEL RETM GDERLER 731 GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI 732 GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI 733 GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI 734 GENEL RETM GDERLER KAPASTE FARKLARI 740 HZMET RETM MALYET 741 HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI 742 HZMET RETM MALYET FARK HESAPLARI 750 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER 751 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HES 752 ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI 760 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER 761 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER YANSITMA HS 762 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER FARK HESABI 770 GENEL YNETM GDERLER 771 GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI 772 GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI 780 FNANSMAN GDERLER 781 FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI 782 FNANSMAN GDERLER FARK HESABI 79 GDER ETLER (7-B SEENE) 790 LK MADDE VE MALZEME GDERLER 791 CRET VE GDERLER 792 MEMUR CRET VE GDERLER 793 DIARDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER 794 ETL GDERLER 795 VERG, RESM VE HARLAR 796 AMORTSMAN VE TKENME PAYLARI 797 FNANSMAN GDERLER 798 GDER ETLER YANSITMA HESABI 799 RETM MALYET HESABI

1.2. 7/B Seeneine Gre Maliyet Hesaplar

7/B seeneini, kk aptaki retim ve hizmet iletmeleri ile ticaret iletmeleri uygular. 7/ B seeneinde giderler maliyet dnemi boyunca byk defter hesaplarnda gider eidi/tr esasna gre izlenir. Gider eitleri 790 lk Madde ve Malzeme Giderleri 791 i cret ve Giderleri 792 Memur cret ve Giderleri 793 Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler 794 eitli Giderler 795 Vergi, Resim ve Harlar 796 Amortismanlar ve Tkenme Paylar

51

797 Finansman Giderleri 798 Gider eitleri Yanstma Hesab 799 retim Maliyeti Hesab

52

KAYNAKA KAYNAKA
Prof.Dr. AKDOAN Nalan, Tekdzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamalar, Cem Web Ofset Ltd. ti., ANKARA, 1998- 4. Bask Prof.Dr. BYKMRZA Kamil, Maliyet Ve Ynetim Muhasebesi, Gazi kitabevi , ANKARA 2003, 9. Bask 2. Prof. Dr. ETNER Erturul, Maliyet Muhasebesi (Teori ve Uygulama), GAZ KTABEVE TC.LTD. T., ANKARA, 2004- 4. Bask Dr. ERDOAN Necmettin, Maliyet Muhasebesi (Tekdzen Muhasebe Sistemine Gre Giderlerin Maliyete Dnm), Bar Yaynlar Faklteler Kitabevi, ZMR, 1999- 1.Bask Prof. Dr. BURSAL Nasuhi, Prof. Dr. YCEL Ercan, Maliyet Muhasebesi (lkeler Ve Uygulama), Foto Dizgi- Ofset Bask,Avcol Matbaas, STANBUL, 3. Bask nternet; http://www.fatih.edu.tr/~enderboyar/maliyet.htm

53