You are on page 1of 98

IAHEF MasterFinance 23/12/2012

A.BENGHERABI 1
InstitutAlgriendesHautesEtudesFinancires
Formateur:AmineAdel BENGHERABI
Datededmarrageducours:Acompterdu10/11/12
Droulement:5squencesde6heurespouruntotalde30
h heures
11/2012 1 A.BENGHERABIIAHEF
Synopsis
Laplanificationfinanciretablilepointdedpart Laplanificationfinanciretablilepointdedpart
pourtoutchangementauniveauduneentreprise.
Cestessentiellementdufaitque(1)laplanification
metenvidencelesobjectifsdelentreprise,(2)les
dcisionsdefinancementetdinvestissementnesont
pasindpendantesetleursinterconnexionsdoivent
treidentifieset(3)lentreprisedoitanticiperles treidentifieset(3)l entreprisedoitanticiperles
conditionschangeantesdunenvironnementen
constantemutationpourluderlesmauvaises
surprises.
11/2012 2 A.BENGHERABIIAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 2
Synopsis
Lepremierchapitreseraentirementddiau Lepremierchapitreseraentirementddiau
financementdelongterme.Nousparlerons
essentiellementdeplansdefinancementetnous
introduironsleconceptdecroissancesoutenueet
commentcettederniredpenddescaractristiques
dexploitationdelentreprise(tauxdemargeet
rotationdesactifs)etsespolitiquesfinancires rotationdesactifs)etsespolitiquesfinancires
(politiquededividendesetstructureducapital).
11/2012 3 A.BENGHERABIIAHEF
Synopsis
Lesecondchapitreseraconsacrlaplanificationde Lesecondchapitreseraconsacrlaplanificationde
courtterme,quiimpliquelesactifsetpassifsdecourte
dure.Nousdiscuteronsdedeuxaspects
fondamentalesdelaplanificationdecourtterme:(1)
latailledelinvestissementenactifscourants,linstar
delatrsorerie,compteclientsetlesstocks,et(2)
commentfinancercesactifscourants commentfinancercesactifscourants.
11/2012 4 A.BENGHERABIIAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 3
Synopsis
Nousintroduironsloutilfondamentaldela Nousintroduironsl outilfondamentaldela
planificationcourtterme,leplandetrsorerie.Ce
dernierincorporelesobjectifsfinanciersdecourt
termedelentrepriseetfaitressortirlemontantque
lentreprisedoitemprunter pourfairefaceses
engagementsdetouslesjours.
R il t l t b d Remarque:siletempsnouslepermet,nousaborderons
unvoletdegestiondetrsorerieetgestiondesdlais.
11/2012 5 A.BENGHERABIIAHEF
Rfrences
Cestroislivressontlesmeilleuresrfrencesenmatire Cestroislivressontlesmeilleuresrfrencesenmatire
destratgiefinancire,surtoutlesecondquiest,
monavis,leplusintressantetdontcecoursest
beaucoupinspir.
Damodaran,A.Financedentreprise,2
me
dition
Ross,Westerfeild,JaffeCorporate finance,9
me
dition,2010,McGrawHill
Berk,Demarzo,Hardford fundamentals ofcorporate
finance,2
me
dition,2012,Pearsoneducation
11/2012 6 A.BENGHERABIIAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 4
CHAPITRE
1
Planification sur le long g
terme et croissance
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 7
Planduchapitre
1Questcequelaplanificationfinancire? Q q p
2Lesingrdientsdunmodledeplanificationfinancire
3Lamthodedespourcentagesduchiffredaffaire
4Lesdterminantsdelacroissance
5Quelqueslimitesdesmodlesdeplanificationfinancire
6Rsumetconclusions
7Sriedexercicesetquestionsdecours
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 8
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 5
1Questcequelaplanificationfinancire?
Elleformulelamthodepouracheverlesobjectifs
financiersdelentreprise financiersdel entreprise.
Ondistinguedeuxdimensions:
1. Uncalendrier
Lecourttermeestunvnementquiseproduitdansunepriode
quinedpassepasuneanne.
Lelongtermeesttoutevnementseproduisantaudeldune
anne anne.
2. Unniveaudagrgation
Chaquedivisionetunitoprationnelledoitavoirunplan.
Lentrepriseagrgelespetitsprojetsdechaquedivisionpouren
faireungrandprojet.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 9
1Questcequelaplanificationfinancire?
Analysedesscnarii
Chaquedivisionprparetroisplansdistincts
dufuturimmdiat(3ans):
Lepiredescas
Lecasnormal
Lemeilleurdescas
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 10
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 6
Quaccomplitleprocessusdeplanification?
Interactions
Leplandoitexplicitementmontrelesdiffrentes
interconnexionsentrelesinvestissementspropossetles
choixdefinancementdelentreprise.
Options
Leplanpermetlentreprisedecomparer etarbitrer
entrelesdiffrentesalternatives entrelesdiffrentesalternatives.
Faisabilit
Eviterlessurprises
Nobodyplanstofail,butmanyfailtoplan.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 11
2Lesingrdientsdunmodlede
planificationfinancire
1. Prvisiondesventes
2. Lestatsfinanciersprvisionnels
3. Lesactifsrequis
4. Lesfinancementsrequis
5. Lavariabledajustement 5 j
6. Laconjonctureconomique
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 12
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 7
Prvisiondesventes
Touslesplansdefinancementsrequiertuneprvision Touslesplansdefinancementsrequiertuneprvision
desventes.
Laprvisionparfaitenexistepaspuisquelledpendde
lincertaineconjonctureconomiquefuture.
Lesentreprisepeuventtreaidesparlesorganismes
spcialissdanslestudesmacroconomiqueset
prospectives.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 13
Lestatsfinanciersprvisionnels
Leplandefinancementcontientun(oudes)bilan(s) Leplandefinancementcontientun(oudes)bilan(s)
prvisionnel(s),un(oudes)compte(s)dersultat
prvisionnel(s)etun(oudes)tableau(x)de
financement(tableau(x)emploisressources).
Cestcequelonappellelestatsfinanciers
prvisionnels.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 14
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 8
Lesactifsrequis
Unplandefinancementsedoitdedcrireles Unplandefinancementsedoitdedcrireles
dpensesencapitalquelentrepriseprojettedefaire.
Deplus,ellevoluesonactifcourantnetprvisionnel
(BFRettrsorerie).
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 15
Lesfinancementsrequis
Leplandefinancementinclueunesectionsurles Leplandefinancementinclueunesectionsurles
arrangementsfinanciers.
Cettepartieduplansedoitdetracerlespolitiquesde
dividendesetdendettementquelentreprisecompte
appliquer.
Silentrepriseconsidredeleverdesnouveauxfonds,
leplandoitstipulerqueltypedetitresserontmiset
quellemthodedassuranceestlaplusadquateavec
cettestratgie.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 16
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 9
Lavariabledajustement
Lacompatibilitentrediffrentstauxdecroissancecibles
i l i bl d j ncessitegnralementunevariabledajustement.
Supposonsquunfinancierprvoitpourlanne
prochainequelesventes,lescotsetrsultatnetvont
crotreuntauxg
1
.Deplus,supposonsquecefinancier
dsirequesesactifsetsesdettesaugmententuntaux
diffrentdeg
2
.Cesdeuxtauxneserontcompatiblequesi
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
g
2
p q
unetroisimevariableestajuste.Parexemple,cesdeux
tauxg
1
etg
2
peuventtrecompatiblessilentreprise
dcideparexempledmettredesactionsuntroisime
tauxg
3
.
17
Lavariabledajustement
Actif Passif
Hausse dutotalactifdeg2
Haussedesactionsdeg3
Haussedursultatnetdeg1
Hausse dutotalactifdeg2
Hausse dutotaldesdettesdeg2
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 18
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 10
Laconjonctureconomique
Leplandefinancementdoitexpliciterla p p
conjonctureconomiquedanslaquelle
lentrepriseprvoitdvoluerdurantla
priodespcifiedansleplan.
Lesprvisionsdestauxdintrtsfont
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
p
partieintgraleduplan.
19
Lesdiffrentestapesde
lestimationdunbilanprvisionnel
1. Exprimerleslmentsdubilanenpourcentagedu 1. Exprimerleslmentsdubilanenpourcentagedu
chiffredaffairesdelentreprise.
2. Multiplierlespourcentagesobtenusdansltape1
parlechiffredaffaireprvisionnelafindobtenirles
montantdeslmentsdubilanpourlaprochaine
priode.
3. Quandilnyapasdechangement,garderlemme
montantquelapriodeprcdente.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 20
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 11
Lesdiffrentestapesdelestimationdun
bilanprvisionnel
4. Calculerlesbnficesnondistribus(retenus)
Bnficesnondistribus
+Rsultatnetprvisionnel
dividendesdistribus
Bnficesnondistribusprvisionnels
5. Additionnerlescomptesdelactifpourdterminerlesactifs
requisprvisionnels.Ensuite,additionnerlesdettesetles
f d d i l fi i l
prvisionnelscommesuit:
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
fondsproprespourdterminerlesfinancementsrequis;la
diffrencereprsentelesfondsexternesncessaires(FEN).
6. Utiliserlavariabledajustementpourcomblerladiffrence.
21
Exemple1
LentrepriseBBCenvisagedacqurirunenouvellemachine.
C tt d i d itf i hiff d ff i d Cettederniredevraitfairepassersonchiffredaffairede20
millionsdeDZD22millions(Soit10%decroissance).
Lentrepriseprvoitquesesactifsetsesdettesvontaugmenterde
lammemanirequesonchiffredaffaire.Sonprofitnet
reprsente10%desonchiffredaffaireetsonratiode
distributiondedividendesslve50%.
ll d f d Lentrepriseseratellemmedefinancersacroissancedes
ventesparsesseulsbnficesnondistribusetsacroissance
anticipedesesdettes?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 22
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 12
Exemple1
Bilanactuel Bilanprvisionnel
Explication p
Actifnoncourant 6000000 6600000 30%desventes
Actifcourant 24000000 26400000 120%desventes
Totalactif 30000000 33000000 150%desventes
Benficesnondistribus 10000000 11100000bnficesnondistribus 1100000
Actions 4000000 4000000Constant
Detteslongterme 6000000 6600000 30%desventes
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Dettescourtterme 10000000 11000000 50%desventes
Totalpassif 30000000 32700000 150%desventes
300000Fondsexternesncessaires
23
3Lamthodedespourcentagesdu
chiffredaffaire(FEN)
Lesfondsexternesncessairespourunecroissancedu
hiff d ff i (CA)d % chiffredaffaires(CA)de10%:
) 1 ( prvu) CA ( CA
CA
Dettes
CA
CA
Actif
d p A
|
.
|

\
|
5 , 1
millions 20
millions 30
CA
Actifs
= = |
.
|

\
|
8 , 0
millions 20
millions 16
CA
Dettes
= = |
.
|

\
|
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
p =Margedeprofitnet=10%
d =ratiodedistributiondedividendes =50%
ACA=VariationprvuduCA=2millions
millions 20 CA
. \
millions 20 CA
. \
24
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 13
3Lamthodedespourcentagesdu
chiffredaffaire(FEN)
Lesfondsexternesncessairespourunecroissancedu Lesfondsexternesncessairespourunecroissancedu
chiffredaffaires(CA)de10%:
million 0,3 0.5) - (1 22) (0.1 - 2) (0.8 - 2) (1.5
d) (1 prvu) CA (p CA
CA
Dettes
CA
CA
Actif
=
=
|
.
|

\
|
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
DZD 300.000
, ) ( ) ( ) ( ) (
=
25
Application1
LestatsfinanciersdelentrepriseKLBpourlanne2010seprsentent
commesuit:
En2010,lentreprisearalisunemargedeprofitde20%.Pourlanne
2011,lentrepriseprvoitunehaussede20%desonsventes.Cette
hausse aengendrerunehaussedanslesmmesproportionsdesactifs
Bilanenl'an2010(enmillionsdeDZD)
Fondspropres 250
Actifs 500Dettes 250
Total 500Total 500
Comptesdersultaten
l'an2010(enmillionsdeDZD)
Ventes 1000
Cots 800
Rsultatnet 200
haussevaengendrerunehaussedanslesmmesproportionsdesactifs,
etdescots.Sachantquelentreprisenajamaispaydedividendeset
quelleenvisagedegarderlemmestructuredendettementquecellede
lanne2010(fondspropres/dettes).
1) Prsentezlestatsfinanciersprvisionnelslafindelanne2011.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 26
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 14
Application1
Comptesdersultaten
l'an2011(enmillionsdeDZD)
Ventes 1200
Cots 960
Rsultatnet 240
Bilanenl'an2011(enmillionsdeDZD)
Fondspropres 300
Actifs 600Dettes 300
Total 600Total 600
2) Lersultatnetde2011slve240millionsdeDZDmais
lefondspropresnontaugmentquede50millionsde
DZD.Commentestcepossible?Quellevariable
dajustementpouvezvouschoisir?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 27
4Lesdterminantsdelacroissance
Lesentrepriseslaborentleursprvisionsdecroissance
explicitementdurantleprocessusdeplanificationfinancire. explicitementdurantleprocessusdeplanificationfinancire.
Cependant,ilnefautpasoublierquelebutprincipalde
lentreprisedemaximiserlarichessedesactionnaires
(maximiserlavaleurdelentreprise),gnralementexprimer
traverslecritredelaVAN.
Unedesmaniresdeconcilierlesdeuxobjectifs(croissanceet
crationdevaleur)estdepenserlacroissancecommeobjectif
intermdiairequimneunevaleurplusimportantede q p p
lentreprise,longterme.
Silentreprisenepensequcrotre,ellepourraitchoisirdes
projetsayantuneVANngative,cequivalencontredes
intrtsdesactionnaires.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 28
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 15
4 Les dterminants de la croissance
Ilexisteunlienentrelacapacitdelentreprise
croitreetsapolitiquefinancirequandlentreprise
naugmentepassoncapital.
Pourlillustrer,nousallonsformulerleshypothses
suivantes:
Lesactifsdelentrepriseaugmententdanslesmmesproportionsque
lechiffredaffaires lechiffred affaires
Lersultatnetestuneconstanteproportiondesventes
Lentreprisedespolitiquesdedistributiondedividendeset
dendettementdtermines.
Lentreprisenaugmentepassoncapital(pasdmissiondactions)
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 29
4 Les dterminants de la croissance
Ilfauttoujoursgarderenttequelechangementde
lactifdoittrequivalentauchangementdupassif
(soitleschangementsrespectifsdesdettesetdes
fondspropres).
Changementdes
fondspropres
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Changementde
lactif
Changementdes
dettes
p p
=
30
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 16
4Lesdterminantsdelacroissance
Supposonsque: pp q
D:totaldesdettes,
FP:Fondspropres
L:Dettes/fondspropres(Levier)
CA0:Chiffredaffairesanne0,
CA1:Chiffredaffairesanne1,
ACA:variationduchiffredaffairesdelan0lan1 ACA:variationduchiffredaffairesdel an0l an1,
T:totalactifrequis/CA1,
p:Margedeprofitnetsurlechiffredaffaires,
d:laratiodedistributiondesbnfices,
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 31
4Lesdterminantsdelacroissance
) 1 ( CA
1
d p
L d p )] 1 ( [CA
1
Haussedesfondspropres
Haussedesdettes
+
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
CA TA
=
Haussedelactif
32
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 17
4Lesdterminantsdelacroissance
Onobtientdonclquationsuivante: q
Endveloppantcettequation,lonobtientlaformule
suivante:
L d p d p T + = )] 1 ( CA [ ) 1 ( CA CA
1 1
)] 1 ( ) 1 ( [
) 1 ( ) 1 (
CA
CA
L d p T
L d p
+
+
=
Cestleseultauxdecroissancepossiblequirespecteles
hypothseretenues.Cestcequiestappelcommunment
letauxdecroissancesoutenue.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
)] 1 ( ) 1 ( [ CA
0
L d p T +
33
4 Les dterminants de la croissance
RobertC.Higginsadveloppencoreplusla
f l formule:
Avec
O d b l f f d
RR ROE
RR ROE
F
F


=
1
soutenue croissance de Taux
ROE
F
:Ratioderentabilitfinanciresurfondspropres
defindepriode(Rsultatnet/FP)
RR:Tauxdertentiondesbnfices(1d)
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 34
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 18
Application2
Vousvenezderecruterunnouvelemploy,frachement p y
diplmdunMBAenfinance,duneuniversitderenom.
Cenouvelemployvousassurequelecalculdutauxde
croissancesoutenuquevousfaitesesterron.Selonlui,il
estcalculselonleformulesuivante:
A ROE R ti d t bilitfi i f d d db td
RR ROE
B
= soutenue croissance de Taux
Avec:ROE
F
:Ratioderentabilitfinanciresurfondspropresdedbutde
priode(Rsultatnet/FP)
RR:Tauxdertentiondesbnfices(1d)
Atilraison?Sicestlecas,dmontrezle.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 35
Exemple2
LentrepriseUVWprsentelestatsfinanciersuivants:
Bilan Comptesdersultat
(EnmilliersdeDZD) (EnmilliersdeDZD)
Actifnoncourant 5000 Chiffred'affaires 10000
Besoinenfondsderoulement 5000 Cots 7000
Totalactif 10000 Rsultatd'exploitation 3000
Fondspropres 5000 Chargesfinancires 500
Dettes 5000 Rsultatavantimpts 2500
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Totalpassif 10000 Taxes 850
RsultatNet 1650
Tauxdecroissancesoutenue
Dividendes 1195
Bnficesnondistribus 455
1 , 0
] 2 276 , 0 165 , 0 [ 1
2 276 , 0 165 , 0
=


= g
36
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 19
3.4Lesdterminantsdelacroissance
) 1 ( ) 1 ( CA L d +
Unebonneutilisationdutauxdecroissancesoutenue
estdelecomparersontauxdecroissancerelpour
dterminersilexisteunquilibreentrelacroissance
)] 1 ( ) 1 ( [
) 1 ( ) 1 (
CA
CA
0
L d p T
L d p
+
+
=
dterminers ilexisteunquilibreentrelacroissance
etlaprofitabilit.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 37
Utilisationsdutauxdecroissance
soutenueselonlePr.Higgins
Unebanquecommercialequicompteprterune q q p p
entreprise,comparerasontauxdecroissanceactuel
sontauxdecroissancesoutenue.
Siletauxdecroissanceactuelestsuprieurdutauxde
croissancesoutenue,lemprunteurrisquedese
retrouvercourtdeliquidits.Donc,lebanquierva
parlerdefinancementdubesoinenfondsde
roulement/trsorerie(crditsdecourtterme). ( )
Siparcontre,letauxdecroissancesoutenueest
largementsuprieurautauxactuel,alorslebanquier
vasongerdesfinancementsdinvestissement(crdits
delongterme).
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 38
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 20
RobertC.Higginssurlacroissancesoutenue
Texteintgral(1/3)
Mostfinancialofficersknowintuitivelythatittakesmoneyto
makemoney.Rapidsalesgrowthrequiresincreasedassetsinthe
formofaccountsreceivable,inventory,andfixedplant,which,in
turn,requiremoneytopayforassets.Theyalsoknowthatiftheir
companydoesnothavethemoneywhenneeded,itcanliterally
growbroke.Thesustainablegrowthequationstatesthese
intuitivetruthsexplicitly.
Sustainablegrowthisoftenusedbybankersandotherexternal
analyststoassessacompanyscredit worthiness Theyareaided
p
r
e
s

t
e
r
m
e
s
analyststoassessacompany screditworthiness.Theyareaided
inthisexercisebyseveralsophisticatedcomputersoftware
packagesthatprovidedetailedanalysesofthecompanyspast
financialperformance,includingitsannualsustainablegrowth
rate.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
E
n

s
e
s

p
r
o
p
39
RobertC.Higginssurlacroissancesoutenue
Texteintgral(2/3)
Bankersusethisinformationinseveralways.Quickcomparisonofa
l h bl ll h b k companysactualgrowthratetoitssustainableratetellsthebanker
whatissueswillbeatthetopofmanagementsfinancialagenda.If
actualgrowthconsistentlyexceedssustainablegrowth,managements
problemwillbewheretogetthecashtofinancegrowth.Thebanker
thuscananticipateinterestinloanproducts.Conversely,ifsustainable
growthconsistentlyexceedsactual,thebankerhadbestbepreparedto
talkaboutinvestmentproducts,becausemanagementsproblemwill
bewhattodowithallthecashthatkeepspilingupinthetill.
B k l fi d h i bl h i f lf l i i
p
r
e
s

t
e
r
m
e
s
Bankersalsofindthesustainablegrowthequationusefulforexplaining
tofinanciallyinexperiencedsmallbusinessownersandoverly
optimisticentrepreneursthat,forthelongrunviabilityoftheir
business,itisnecessarytokeepgrowthandprofitabilityinproper
balance.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
E
n

s
e
s

p
r
o
p
40
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 21
RobertC.Higginssurlacroissancesoutenue
Texteintgral(3/3)
Finally,comparisonofactualtosustainablegrowthrateshelpsa
bankerunderstandwhyaloanapplicantneedsmoneyandfor
howlongtheneedmightcontinue.Inoneinstance,aloan
applicantrequested$100,000topayoffseveralinsistent
suppliersandpromisedtorepayinafewmonthswhenhe
collectedsomeaccountsreceivablethatwerecomingdue.A
sustainablegrowthanalysisrevealedthatthefirmhadbeen
growingatfourtosixtimesitssustainablegrowthrateandthat
thispatternwaslikelytocontinueintheforeseeablefuture This
p
r
e
s

t
e
r
m
e
s
thispatternwaslikelytocontinueintheforeseeablefuture.This
alertedthebankerthatimpatientsupplierswereonlyasymptom
ofthemuchmorefundamentaldiseaseofoverlyrapidgrowth,
andthata$100,000loanwouldlikelyprovetobeonlythedown
paymentonamuchlarger,multiyearcommitment.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
E
n

s
e
s

p
r
o
p
41
Augmentersontauxdecroissance
soutenue
Uneentreprisepeutaugmentersontauxdecroissance Uneentreprisepeutaugmentersontauxdecroissance
soutenuedediffrentesmanires:
Emettredesactions
Augmentersoneffetdelevier(politiquedendettement)
Revoirsapolitiquededividendelabaisse
Augmentersaprofitabilit
Diminuersesactifsrequis
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 42
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 22
3.5Quelqueslimitesdesmodlesde
planificationfinancire
Lesmodlesdeplanificationfinancire(delong Lesmodlesdeplanificationfinancire(delong
terme)nemontrentpaslaquelledespolitiques
financiresestlameilleure.
Cesontquedessimplificationsdelaralit cette
dernirepouvantvoluerdediffrentemanire.
Sansplanification,lentreprisepeutfacilementse
retrouverpriseparlescourantsdelamerdu
changement,sanslemoindregouvernailpourse
guider*.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 43
Rsum & conclusions
La planification financire oblige lentreprise de
fl h d l
p g p
rflchir et de prvoir lavenir.
Cela implique
La cration dun modle financier de lentreprise
La description de diffrents scnarii du futur allant du
pire au meilleur.
Lutilisation de modles pour btir les tats financier
prvisionnels. p
La simulation des diffrents modles sous diffrentes
conjonctures (Analyse de sensibilit).
Lexamen des implications financires de plans
stratgiques ultimes.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 44
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 23
Rsum & conclusions
La planification financire ne doit surtout pas p p
devenir une finalit en soi, car elle peut pousser
lentreprise se focaliser sur les mauvaises choses .
Lalternative la planification financire est de se
perdre dans les mandres du futur .
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 45
Sriedexercices
Exercice1
LentrepriseABCDvientdecommanderunetudeauprs p p
dunorganismedeconseil.Ltudeaportsurlestimation
desrelations(rgressionlinaire)entrequelqueslments
dubilanetdescomptesdersultatsdelentrepriseetle
chiffredaffaire.Lesrelationsobtenuessontcommesuit:
AC=5,5million+0,25CA
AI=1million+0,54CA
PC illi CA PC=0.1million+0,1CA
PN=0,02CA
Avec:AC:ActifCourant;AI:Actifimmobilis;PC:
Passifcourant;PN:ProfitsNets
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 46
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 24
Sriedexercices
Exercice1
Lechiffredaffairedelentrepriseslevait10 Lechiffredaffairedel entreprises levait10
millionsdeDZD,lannedernire.lafinde
lannedernire,lebilandelentreprisese
prsentaitcommesuit:
Bilan
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Actifnoncourant 6000000Benficesnondistribus 3400000
Actifcourant 3000000Actions 2000000
Detteslongterme 2500000
Dettescourtterme 1100000
Totalactif 9000000Totalpassif 9000000
47
Sriedexercices
Exercice1
Cettetudeaaussiformulunerelationentrele Cettetudeaaussiformulunerelationentrele
chiffredaffaire(CA)delentrepriseetProduit
NationalBrut(PNB)commesuit:
CA=0,00001PNB
LePNBprvupourlanneprochaineslve2,05
trillionsdeDZDLentreprisepaie34%deses trillionsdeDZD.Lentreprisepaie34%deses
profitsnetsendividendes.
TAF:
Etablissezlebilanprvisionneldecetteentreprise.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 48
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 25
Sriedexercices
Exercice2
M.KamelB.,directeurfinancierdeXYZ,vientdtablirlebilan
prvisionneldelexerciceprochain.Lechiffredaffaireprvisionnel
vaconnatreunecroissancede10%pouratteindre330millionsde
DZD.Lactifcourant,lactifnoncourant,lesdettescourttermeet
lesdetteslongtermereprsentent25%,150%,40%et45%du
chiffredaffaires,respectivement.XYZdistribue40%desonrsultat
net.Lavaleurdesactionsestconstante50millionsdeDZDetla
margedeprofitnetslve12%duchiffredaffaire.
1) surlabasedesprvisionsdeKamelB.,decombiendefonds
externeslentrepriseXYZatellebesoin?
2) Construisezlebilanactueldelentreprise
3) EtablissezlebilanprvisionneldeXYZ.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 49
Sriedexercices
Exercice3
LentrepriseEFGHprvoitpourlexerciceprochain,cequisuit: p p p p , q
T=actifsrequis/chiffredaffaire=1
PMargedeprofitnet=5%
d==ratiodedistributiondesdividendes=50%
L=Dettes/fondspropres=1
1) dterminezletauxdecroissancesoutenuedelentreprise
EFGH. EFGH.
2) LentrepriseEFGHpeutelleavoiruntauxdecroissanceactuel
diffrentdesontauxdecroissancesoutenue?Sioui,pourquoi?
3) CommentlentrepriseEFGHpeutellechangersontauxde
croissancesoutenue?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 50
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 26
Sriedexercices
Exercice4
LentrepriseIJKLVoudraitquesonchiffredaffairescroissede p J q
20%pourlanneprochaine.Sonbilanainsiquesescomptesde
rsultatpourlanneencoursvoussontprsentsinfra.
Bilan
(enmillionsdeDZD)
Comptesdersultat
(enmillionsdeDZD)
Actifnoncourant 16 Chiffred'affaires 32,00
Actifcourant 16 Cots 28,97
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Totalactif 32 RsultatBrut 3,03
Benficesnondistribus 4 Taxes 1,03
Actions 14 RsultatNet 2,00
Detteslongterme 4
Dettescourtterme 10 Dividendes 1,40
Totalpassif 32 Bnficesnondistribus 0,60
51
Sriedexercices
Exercice4
Lapolitiquefinancireactuelledelentreprisesedclineainsi: p q p
Ratiodedistributiondedividendes(d)=70%
Dettes/fondspropres(L)=77,78%
Margedeprofitnet(P)=6,25%
Actifsrequis/chiffredaffaires=1
1) Dterminezlesfondsexternesdontlentrepriseabesoin.
2) Construisezlebilanprvisionneldelentreprise. p p
3) CalculezletauxdecroissancesoutenuedelentrepriseIJKL.
4) CommentlentrepriseIJKLpeutellechangersapolitique
financirepouratteindresontauxdecroissancecible?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 52
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 27
Sriedexercices
Exercice5
LentrepriseMNOPnapaslintentiondecrotre.Eneffet,le p p ,
directeurfinancierdecetteentreprisepensequelentreprisena
aucunealternativedinvestissementintressante.Les
caractristiquesfinanciresdelentreprisesontlessuivantes:
Margedeprofitnet=10%
Actifsrequis/Chiffredaffaires=150%
Dettes/fondspropres=100%
R ti d di t ib ti d b fi % Ratiodedistributiondesbnfices=50%
1) Calculezletauxdecroissancesoutenuedelentreprise.
2) CommentlentrepriseMNOPpeutelleatteindresontauxde
croissancecible?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 53
Sriedexercices
Exercice6
LentrepriseQRSTaunratiodedistributiondes LentrepriseQRSTaunratiodedistributiondes
bnficesde60%,unratiodettes/fondspropres
de50%,unerentabilitfinancire(surfonds
propres)de16%etunratioactifs/chiffre
daffairesde175%.
1) CalculezletauxdecroissancesoutenuedeQRST. ) Q
2) Aqueltauxdevraitsleversamargedeprofitnet
pouratteindresacroissancesoutenue?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 54
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 28
Sriedexercices
Questionsdecours
1) Laprioritpourundirecteurfinancierestde 1) Laprioritpourundirecteurfinancierestde
maximiserlavaleurdelentreprise,dolechoix
deprojetsayantdesvaleursactuellesnettes
(VAN)positives.Commentcecritredeslection
deprojetsapparatsurlesmodlesde
planificationdelongterme?
2) Quellessontleslimitesdesmodlesde
planificationfinanciredelongtermequelonne
doitsurtoutpasperdredevue?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 55
CHAPITRE
2
Financement de court
terme et planification
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 56
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 29
Planduchapitre
1. Evaluer la trsorerie et besoin en fond de
roulement (BFR) roulement (BFR)
2. Dfinir le trsorerie en fonction des autres
lments du bilan
3. Le cycle dexploitation et le cycle de trsorerie
4. Quelques aspects de la politique financire de
court terme
L b d d i 5. Le budget de trsorerie
6. Le plan de financement de court terme
7. Rsum & conclusions
8. Questions de cours et srie dexercices
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 57
Enbref,dequoisagitil?
Noustraitonsdelatroisimegrandeproblmatiquede Noustraitonsdelatroisimegrandeproblmatiquede
lafinancedentreprise.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 58
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 30
Lesgrandsagrgatsdunbilan
Actifnoncourant
F d
Quels
i i
1 Linvestissement
1Tangible
2Intangible
A if
Fondspropres
Detteslong
terme
investissement
delongterme
lentreprise
doitelle
engager?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Actifcourant
Passifcourant
59
Lesgrandsagrgatsdunbilan
Actifnoncourant
2 Lastructureducapital
1Tangible
2Intangible
A if
Fondspropres
Detteslong
terme
Comment
lentreprisepeutelle
leverlesfonds
ncessairesces
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Actifcourant
Passifcourant
ncessairesces
investissements?
60
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 31
Lesgrandsagrgatsdunbilan
Actifnoncourant
3 linvestissementenBFR
Decombiende
1Tangible
2Intangible
Actifcouranthors
trsorerie
Fondspropres
Detteslong
terme
BFR
trsorerie
lentrepriseatelle
besoinpourpalier
sesdpenses
quotidienne?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
trsorerie
Passifcourant
horstrsorerie
Trsorerieactif TrsoreriePassif
61
1EvaluerlatrsorerieetBFR
Lesactifscourantssontlatrsorerie(actif )ettouslesautres
tif tibl dt ti hd tl actifssusceptiblesdtreconvertisencashdurantlanne.
Cash
Titresdeplacement
Clients
Stocks
Leslmentsdupassifcourantsontlesengagementsqui
i tdt l d tl requirentdtrerglsdurantlanne.
Fournisseurs
Imptsettaxes
Crditsdetrsorerie
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 62
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 32
Exemple:SocitAZER
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
if 00 000 000 000C i 3 900 000 3 2 0 000 Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%
chnace2025 3000000 3000000
Autres actifs non Autresactifsnon
courants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 63
Exemple:SocitAZER
Tableaudescomptesdersultatde2010et2011
(EnmillionsdeDZD)
Rubrique 2011 2010
Chiffred'affaires 11500000 10700000
Charges d'exploitation* 9 600 000 9 009 000 Chargesd exploitation* 9600000 9009000
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 300000 275000
Rsultatd'exploitation 1600000 1416000
Produitsfinanciers 50000 50000
chargesfinancires 300000 150000
Rsultatfinancier 250000 100000
Rsultatavantimpts 1350000 1316000 p
Imptssurlesbnfices 610000 600000
Rsultatnet 740000 716000
Dividendesdistribues 90000 132000
Bnficesnondistribus 650000 584000
*Dontles fraisdadministrationslevaient1.400.000et1.325.000
millionsdeDZDen2011et2010respectivement.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 64
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 33
2 Dfinirletrsorerieenfonctiondesautres
lmentsdubilan
Passifs Actifs =
DCTHT) (ACHT AF) DLT (FP TR
DCTHT) - (ACHT - AF) - DLT (FP TRP) - (TRA
TRP DCTHT DLT FP TRA ACHT AF
D FP AC AF
Passifs Actifs
+ =
+ =
+ + + = + +
+ = +
=
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
BFR - FR TR
DCTHT) - (ACHT - AF) - DLT (FP TR
=
+ =
65
2 Dfinirletrsorerieenfonctiondesautres
lmentsdubilan
Dettes
Besoinen
A if
Une hausse des dettes long terme et/ou des fonds
propres engendre une hausse de la trsorerie. Par
Trsorerie=
Dettes
long
terme
+ Fonds
propres

Besoinen
fondsde
roulement
Actifs
fixes

p p g
contre, une hausse des actifs fixes et/ou du besoin en
fonds de roulement engendre une baisse de la
trsorerie.
Le tableau Emplois/ressources suit ce rsonnement.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 66
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 34
Tableaudescomptesdersultatde2010et2011
(EnmillionsdeDZD)
Rubrique 2011 2010
Chiffre d'affaires 11 500 000 10 700 000
ISourcesdetrsorerie
Chiffred affaires 11500000 10700000
Chargesd'exploitation 9600000 9009000
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 300000 275000
Rsultatd'exploitation 1600000 1416000
Produitsfinanciers 50000 50000
chargesfinancires 300000 150000
Rsultatfinancier 250000 100000
Rsultat avant impts 1 350 000 1 316 000 Rsultatavantimpts 1350000 1316000
Imptssurlesbnfices 610000 600000
Rsultatnet 740000 716000
Dividendesdistribues 90000 132000
Bnficesnondistribus 650000 584000
CashFlow(2010)=740000+300000=1,04million
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 67
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
ISourcesdetrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedesdettesfournisseursde250000.
68
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 35
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
ISourcesdetrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedudcouvertbancairede1million.
69
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
ISourcesdetrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedesautresdettesdexploitationde25000.
70
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 36
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
ISourcesdetrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedesdettesfiscalesde25000.
71
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
IIEmploisdelatrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedesactifsnoncourantsde800000.
72
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 37
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
IIEmploisdelatrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehausse desstocksde1million.
73
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
IIEmploisdelatrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedescrancesclientsde400000.
74
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 38
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
IIEmploisdelatrsorerie
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2000000 1700000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3 000 000 2 000 000Fournisseurs 1 000 000 750 000 Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Unehaussedestitresdeplacementde50000.
75
Tableaudescomptesdersultatde2010et2011
(EnmillionsdeDZD)
Rubrique 2011 2010
Chiffre d'affaires 11 500 000 10 700 000
IIEmploisdelatrsorerie
Chiffred affaires 11500000 10700000
Chargesd'exploitation 9600000 9009000
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 300000 275000
Rsultatd'exploitation 1600000 1416000
Produitsfinanciers 50000 50000
chargesfinancires 300000 150000
Rsultatfinancier 250000 100000
Rsultat avant impts 1 350 000 1 316 000 Rsultatavantimpts 1350000 1316000
Imptssurlesbnfices 610000 600000
Rsultatnet 740000 716000
Dividendesdistribues 90000 132000
Bnficesnondistribus 650000 584000
Distributiondedividendesde90000.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 76
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 39
Tableauemplois/ressources
Tableaudefinancementdel'anne2010(enmillionsdeDZD)
Emplois Montant Ressources Montant
Actifsfixes 800000Cashflow 1040000
Dividendes 90000Rsultatnet 740000
Amortissement 300000
HausseduBFR 1450000BaisseduBFR 1300000
Haussedesstocks 1000000Haussedesdettesfournisseurs 250000
Haussedescrancesclients 400000
Haussedesautresdettes
d'exploitation 25000
Haussedestitresde
placement
50000Haussedesdettesfiscales 25000
Haussedudcouvertbancaire 1000000
Totaldesemplois 2340000Totaldesressources 2340000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 77
Application1
SurlabasedestatsfinanciersdelentrepriseAAApourlesexercices2010et
2011,construisezsontableaudefinancementpourlexercice2011.
bl d d l
Bilansde2010et2011(enmilliersdeDZD)
Actif 2010 2011 Passif 2010 2011
Actifnon
courant 112500 120000
Capitaux
propres 213550 254350
Equipements,
terrains 168750 181475
Actions 25000 28000
Bnficesnon
distribus 188550 226350
Detteslong
terme
30000 15000
(Amortissement) 56 250 61 475
Tableaudescomptesdersultat
de2011(EnmilliersdeDZD)
Rubrique 2011
Chiffred'affaires 765000
Cotsdesmarchandises
vendues 459000
Publicit 26775
Chargeslocatives 45000
Autrescharges
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
terme (Amortissement) 56250 61475
Actifcirculant 194500 215000Passifcourant 63450 65650
Stocks 75000 78750
Fournisseurs 55000 60500 Clients 84500 94250
Disponibilits 35000 42000
Autresdettes
d'exploitation 8450 5150
Totalactif 307000 335000 Totalpassif 307000 335000
d'exploitation 91800
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 5225
Rsultatd'exploitation 137200
Imptssurlesbnfices 68600
Rsultatnet 68600
Dividendesdistribues 30800
Bnficesnondistribus 37800
78
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 40
3Lecycledexploitationetlecyclede
trsorerie
Evnements Dcisions
1 Achatdematirespremires Combiendoitoncommander?
2
Paiementdesachatsau
comptant Combienemprunter?
3 Production Quelletechnologie? g
4 Commercialisationdesproduits Queldlaisaccorder?
5 Recouvrement
Commentrecouvrerses
crances?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 79
3Lecycledexploitationetlecycledetrsorerie
Paiementdes
clients
Produitsfinisvendus
Achatde
matires
premires
Temps
Dlaisfournisseurs
Dlaisclients
Priodede
stockage
Commande Rception
desstocks
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Cyclede
trsorerie
Cycle
dexploitation
Lentreprisereoitla
facture
Paiementdesfournisseurs
80
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 41
3Lecycledexploitationetlecycledetrsorerie
Dlais
Enpratique,lapriodedestockage,lesdlais
clientsetlesdlaisfournisseurssontexprims
enjours
Cycledetrsorerie
=
Cycledexploitation
fournisseurs
enjours.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 81
Exemple:SocitAZER
Bilans de 2010 et 2011 (en millions de DZD) Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2011 2010 Passif 2011 2010
Actifnoncourant 4500000 4000000Capitauxpropres 3900000 3250000
Terrains 450000 450000
Actions
5.000DZD/action
300.000Actionsmises 1500000 1500000
Btiments 4000000 4000000Rserves 500000 500000
Equipements 1500000 800000Bnficesnondistribus 1900000 1250000
Mobetmatdebureau 50000 50000Detteslongterme 3600000 3600000
(Amortissement) 2 000 000 1 700 000
Obligationcoupon5%chnace
2025 3 000 000 3 000 000 (Amortissement) 2000000 17000002025 3000000 3000000
Autresactifsnoncourants 500000 400000imptsdiffrs 600000 600000
Actifcirculant 6000000 4550000Passifcourant 3000000 1700000
Stocks 3000000 2000000Fournisseurs 1000000 750000
Clients 2000000 1600000Autresdettesd'exploitation 250000 225000
Titresdeplacement 500000 450000Dettesfiscales 250000 225000
Disponibilits 500000 500000Dcouvertbancaire 1500000 500000
Totalactif 10500000 8550000 Totalpassif 10500000 8550000
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 82
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 42
Exemple:SocitAZER
Tableaudescomptesdersultatde2010et2011
(EnmillionsdeDZD)
Rubrique 2011 2010 q
Chiffred'affaires 11500000 10700000
Chargesd'exploitation* 9600000 9009000
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 300000 275000
Rsultatd'exploitation 1600000 1416000
Produitsfinanciers 50000 50000
chargesfinancires 300000 150000
Rsultatfinancier 250000 100000
Rsultatavantimpts 1350000 1316000
Imptssurlesbnfices 610000 600000
Rsultatnet 740000 716000
Dividendesdistribues 90000 132000
Bnficesnondistribus 650000 584000
*Dontles fraisdadministrationslevaient1.400.000et
1.325.000millionsdeDZDen2011et2010respectivement.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 83
Exemple:SocitAZER
Ratios Montant
Stockmoyen=(Stock2011+stock2010)/2 2500000
Rotationdesstocks=Cotsdeproduction/Stockmoyen 3,3
Priodedestockage=365/rotationdesstocks 111
Compteclientsmoyens=(Clients2011+clients2010)/2 1800000
Dlaisclients=Chiffred'affaireTTC/Compteclientsmoyen 7
Dlaisclientsenjours=365/dlaisclients 48,8
Comptefournisseursmoyens=(fournisseurs2011+2010)/2 875000
Dlaisfournisseurs=CotsdeproductionTTC/Compte
fournisseursmoyen 11
Dlaifournisseursenjours=365/dlaisfournisseurs 32,5
Remarque:TVA17%
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 84
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 43
Exemple:SocitAZER
Ainsi, Ainsi,
Lecycledexploitation
=priodedestockage+dlaisclients
=111+48,8=159,8jours
Lecycledetrsorerie
=lecycledexploitation dlaisclients =lecycledexploitation dlaisclients
=159,8 32,5=127,3jours
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 85
4Quelquesaspectsdelapolitiquefinancire
decourtterme
Il existe deux lments de la politique financire
quune entreprise adopte pour le financement court q p p p
terme.
1) La taille de linvestissement en actifs courants.
Gnralement mesur relativement aux revenus dexploitation
gnrs par lentreprise.
Flexible
Restrictive
2) Des politiques de financement alternatives pour les actifs
courants courants.
Gnralement mesur comme la proportion des dettes court
terme de celles long terme.
Flexible
Restrictive
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 86
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 44
Latailledelinvestissementenactifs
courants
Unepolitiquedefinancementdecourttermeflexible
impliqueunratioactifscourants/chiffredaffaireslev. p q
Unetrsorerielevetuninvestissementimportantentitresde
placementliquides.
Uninvestissementimportantdanslesstocks.
Uncompteclientsimportant,vuquelentrepriseaccordedesdlaisde
paiementsimportants.
Unepolitiquedefinancementdecourttermeflexible
impliqueunratioactifscourants/chiffredaffairesbas. p q
Unetrsoreriebasseetpasduninvestissementdanslestitresde
placement.
Peudestocks.
Uncompteclientsquasinul,vuquelentreprisenevendpascrdit.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 87
Lagestiondesactifscourants
1) Cotsdepossession 1) Cotsdepossession
Cotsdopportunit
Cotsdemaintenance
2) Cotsdinsuffisance
Cotsdecommande
Cotslisauxrupturesdestocks
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 88
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 45
Cotsdepossessionetcotsdinsuffisance
Cots
(DZD)
Cottotaldedtentiondesactifs
courants
Point
minimum
(DZD)
Cots
di ffi
Cotsdepossession
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Linvestissementen
actifscourants
(DZD)
dinsuffisance
AC
*
89
Politiqueflexible
Cots
(DZD)
Cottotaldedtentiondesactifs
courants
Cots
Cotsdepossession
Point
minimum
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Linvestissementenactifs
courants(DZD)
Cots
dinsuffisance
AC
*
90
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 46
Politiquerestrictive
Cots
(DZD)
Cottotaldedtentiondesactifscourants Point
minimum
(DZD)
C t
Cotsdepossession
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Linvestissementenactifs
courants(DZD)
Cots
dinsuffisance
AC
*
91
Lesdterminantsdeladtention
dactifsliquides
Entreprisesquidtiennentun Entreprisesquidtiennentpeu p q
nombreimportantdactifs
liquides
p q p
dactifsliquides
Ontdegrandesopportunitsde
croissance
Nontpas degrandesopportunitsde
croissance
Investissent dansdesprojetsrisqus Investissent dansdesprojetspeu
risqus
Sontdespetitesentreprises Sontdesgrandesentreprises p p g p
Nontpasunbonaccsaux crdits
bancairesetauxmarchsdescapitaux
Ontunbonaccsauxcrditsbancaires
etaux marchsdescapitaux
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Source:TimOpler,LeePinkowitz,RenStultz,andRohanWilliamson,TheDeterminants
andImplicationofCorporateCashHoldings,JournalofFinanceEconomics,62(1999)
92
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 47
Politiquesdefinancement
alternativespourlesactifscourants
Dansunmondeidal,lesactifscourantssonttoujours Dansunmondeidal,lesactifscourantssonttoujours
financspardesdettescourtterme,alorsqueles
actifsnoncourantssonttoujoursfinancspardes
capitauxdelongterme.
Danscemonde,lactifcourantnetesttoujoursnul.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 93
Politiquedefinancementcourttermedansun
mondeidal
DZD
Actifscourants=Dettes
courtterme
Detteslong
termeet
actions
Actifsfixes:
Encroissance
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Temps
0 1 2 3 4 5
Uncommerantachtedubljusteaprslesrcoltes,lestocke,et
lerevendaucourantdelanne.Lestockestfinancpardela
dettecourtterme.Decefait,lesactifscourantsonttoujours
gauxauxdettescourtterme.
94
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 48
Stratgiesalternativesdefinancement
Unehausse
permanente
Variations
saisonnires
A
c
t
i
f

r
e
q
u
i
s
t
o
t
a
l
DZD
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Temps
permanente
desactifs
fixes
s

95
Stratgiesalternativesdefinancement
Actifrequis
total
A if i
Financement
decourtterme
DZD
Financemen
Titresde
placement
Actifrequis
total
DZD
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Temps
Financemen
tdelong
terme
Temps
Financemen
tdelong
terme
96
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 49
Stratgiesalternativesdefinancement
Quellestratgieadopter? Quellestratgieadopter?
Ilfautprendreenconsidrationdiversparamtres:
1. Leniveaudetrsorerie
2. Lestypesdefinancement
3. Lacourbedestaux
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 97
5 Le budget de trsorerie
Le budget de trsorerie est loutil de base pour la
planification financire de court terme. p
Lide est simple : estimer les encaissements et les
dcaissements.
Encaissements
Les chiffres daffaires prvisionnels mais lon doit surtout
savoir quand seront faits les recouvrements.
Dcaissements Dcaissements
Rglement des fournisseurs
Salaires, impts et taxes et les autres dpenses.
Les investissements
Les dpenses lies aux financements de long terme
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 98
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 50
5Lebudgetdetrsorerie
Le budget de trsorerie montre au manager les g g
moments o les emprunts/prts sont ncessaires
court terme.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 99
Exemple:SocitReza
LasocitRezaestspcialisedansla
Encaissements
LasocitRezaestspcialisedansla
commercialisationdejouets.
Lesprvisionsdeventespourlanneprochainesont
commesuit:
EnmillionsdeDZD 1ertrimestre 2metrimestre 3metrimestre 4metrimestre
Chiffresd'affaires
prvisionnels anne 2013 100 200 150 100
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
prvisionnelsanne2013 100 200 150 100
100
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 51
Exemple:SocitReza
Lasocitaccordedesdlaisdepaiementauxclients
Encaissements
Lasocitaccordedesdlaisdepaiementauxclients
de90jours,etlerecouvrementsefait
systmatiquementletrimestresuivant.
Endautrestermes,
Encaissements=lechiffredaffairesdutrimestreprcdent
Cetterelationimplique:
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Compteclientsla
findepriodedu
trimestreprcdent
=
chiffredaffairesdu
trimestreprcdent
101
Exemple:SocitReza
Noussupposeronsquelechiffredaffairesdudernier
Encaissements
pp q
trimestrede2012slvera100millionsdeDZD.
Ainsi,lecompteclientslafindutrimestrede2012etles
encaissementsaupremiertrimestrede2013devraient
slever100millionsdeDZD.
Toutestrsumdansletableausuivant:
En millions de DZD 1er trimestre 2me trimestre 3me trimestre 4me trimestre
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
EnmillionsdeDZD 1ertrimestre 2metrimestre 3metrimestre 4metrimestre
Chiffresd'affaires
prvisionnelsanne2013 100 200 150 100
Encaissements 100 100 200 150
Compteclientsendbut
depriode 100 100 200 150
Compteclientsenfin
depriode 100 200 150 100
102
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 52
Exemple:SocitReza
Quatrecatgoriesdedcaissements:
Dcaissements
Quatrecatgoriesdedcaissements:
Rglement des fournisseurs
Salaires, impts et taxes et les autres dpenses.
Les investissements
Les dpenses lies aux financements de long terme
Concernantlecomptefournisseurs,nousavonsretenu
leshypothsessuivantes: leshypothsessuivantes:
Paiementsdesfournisseurs=lesachatsdutrimestreprcdent
Lesachats=duchiffredaffairesprvupourletrimestresuivant
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 103
Exemple:SocitReza
Touslesdcaissementssontsynthtissdansle
Dcaissements
Touslesdcaissementssontsynthtissdansle
tableausuivant:
Emploisdelatrsorerie
EnmillionsdeDZD 4metrimestre2012 1ertrimestre 2metrimestre 3metrimestre 4metrimestre 1ertrimestre2013
Chiffresd'affaires
prvisionnelsanne2013 100 100 200 150 100 100
Achats 50 100 75 50 50
Emploisdelatrsorerie
Paiementsdesfournisseurs 50 100 75 50
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Salaires,imptsettaxeset
autresdpenses 20 40 30 20
Dpensesd'investissement 0 0 0 100
Les dpenses lies aux
financements de long terme 10 10 10 10
Emploistotauxdela
trsorerie 80 150 115 180
104
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 53
Exemple:SocitReza
Leplandetrsorerie
Plandetrsorerie
EnmillionsdeDZD 1ertrimestre 2metrimestre 3metrimestre 4metrimestre
Encaissements 100 100 200 150
Emploistotauxdela
trsorerie 80 150 115 180
Trsorerie nette 20 50 85 30 Trsorerienette 20 50 85 30
Trsorerieminimale 5 5 5 5
Dficits/excdentsde
trsoreriecumuls 15 35 50 20
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 105
Application2
VoussontprsentslesprvisionsdesventesdelentrepriseFFFpourle
d l premiertrimestredelanne2013.
Lerecouvrementsefaitdecettemanire
30%edesventesestcollectaucomptant.
40%estcollectunmoisaprslavente.
Lecompteclientslorsduderniertrimestre2012estde36millionsde
DZD30millionsdecemontantreprsententlesventesdedcembre
EnmilliersdeDZD janvier fvrier mars
Chiffresd'affairesprvisionnels 90000 100000 120000
DZD.30millionsdecemontantreprsententlesventesdedcembre,
nonencorerecouvrs.
a) calculezlesventespourlemoisdedcembre.
b) Calculezlesmontantsrecouvrsattenduspourlesmoisdejanvier,
fvrieretmars2013.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 106
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 54
6Lesfinancementsdecourtterme
Le moyen le plus utilis pour financer les dficits y p p
temporaires de trsorerie est de contracter des
crdits de court terme.
Crdits bancaires
Escompte, Crdit de campagne, dcouvert bancaire, facilit de
caisse.
Affacturage
R i d Reprisedecrances.
Lutilisationdestockscommecollatral.
Autressources
Acceptance.
Billetsdetrsorerie.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 107
7Rsum&conclusions
Cechapitreintroduitlagestionfinanciredecourt Cechapitreintroduitlagestionfinanciredecourt
terme.
Nousavonsexplicitlesemploisetlessourcesde
trsoreriecommeilsapparaissentdanslestats
financiersdelentreprise..
Nousavonsmontrcommentlesactifscourantset
passifscourantsaugmentaientcourttermeavec passifscourantsaugmentaientcourttermeavec
lactivitetlecycledetrsoreriedelentreprise.
Dunpointdevuecomptable,lafinancedecourtterme
impliquedirectementlagestionduBFR.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 108
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 55
7Rsum&conclusions
Grerlatrsorerieimpliquelaminimisationde p q
certainscots.
Lesdeuxprincipauxcotssont:
Lescotsdepossession lesintrtsetcotslisen
surinvestissantdanslesactifscirculantslinstarde
liquiditsetquasiliquiditsleves.
Lescotsdinsuffisance lecotdenepasavoirassez Lescotsd insuffisance lecotdenepasavoirassez
dactifscirculantspourfinancerlatrsorerie.
Lobjectifdelagestionfinanciredecourtterme
estdetrouverlabalanceoptimaleentrecesdeux
cots.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 109
7Rsum&conclusions
Dansunmondeidal,lentreprisepeutparfaitement Dansunmondeidal,l entreprisepeutparfaitement
prvoirsessourcesetsesemploisdetrsorerie et
garderunactifcirculantnetnul.
Danslemonderel,lentreprisepeutavoirunBFR
levquidoittrefinanc.
Legestionnairefinanciercherchedtenirunniveau
optimaldactifscourants.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 110
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 56
7Rsum&conclusions
Legestionnairefinancierutiliselebudgetdetrsorerie Legestionnairefinancierutiliselebudgetdetrsorerie
pouridentifierlesbesoinsentrsorerie.
Lebudgetdetrsoreriefaitressortirlesmontantsde
trsoreriequelentreprisedoitemprunter/placer
courtterme.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 111
Questionsdecours(1)
Indiquezsilesvnementsquisuiventaugmentent, q q g ,
baissent,ounontaucunimpactsurlatrsoreriede
lentreprise.
a) Achataucomptantdematirespremires
b) Paiementdedividendes
c) Ventedemarchandisescrdit
d) Emissiondactions d) Emissiondactions
e) Achatdematirepremirecrdit
f) Acquisitiondunemachinerglepardes
financementsdelongterme
g) Rglementdecrancesdeventesprcdentes
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 112
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 57
Questionsdecours(1)
Indiquezsilesvnementsquisuiventaugmentent, q q g ,
baissent,ounontaucunimpactsurlatrsoreriede
lentreprise.
h) Haussedesamortissementscumuls
i) Ventedemarchandisesaucomptant
j) Rglementdeprcdentsachats
k) Labanqueaccordeunprtdecourttermelentreprise k) Labanqueaccordeunprtdecourttermel entreprise
l) Paiementdedividendeavecdesfondsissusdune
missiondactions
n) Unquipementdebureaupayeravecledcouvert
bancaire
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 113
Questionsdecours(1)
Indiquezsilesvnementsquisuiventaugmentent, Indiquezsilesvnementsquisuiventaugmentent,
baissent,ounontaucunimpactsurlatrsoreriede
lentreprise.
o) Achatdetitresdeplacementaveclesbnficesnon
distribus
p) Paiementdesimptsdelexerciceprcdent
L d fi l q) Lesdettesfiscalesaugmentent
r) Lesintrtssurunempruntdelongtermeestrgl
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 114
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 58
Sriedexercices
Exercice1
VoussontprsentslestatsfinanciersdelentrepriseBBB.Surleur
base,construisezletableauemplois/ressourcesdelentrepriseBBB.
Bilansde2010et2011(enmillionsdeDZD)
Actif 2010 2011 Passif 2010 2011
Actifnoncourant 9225 9314
Capitauxpropres 8208 8191
Actions 4000 4000
Bnficesnondistribus 4208 4191
Detteslongterme 4000 4000
Passifcourant 1388 1644
Actifcirculant 4371 4521Fournisseurs 259 282
Autres dettes
Tableaudescomptesdersultatde
2011
(EnmillionsdeDZD)
Rubrique 2011
Chiffred'affaires 1030
Cotsdesmarchandisesvendues
Matiresconsommes 652
Fraisprliminaires 64
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Stocks 2777 2663
Autresdettes
d'exploitation 106 95
Clients 1219 1470Dettesfiscales 99 33
Disponibilits 375 388Concoursbancaires 924 1300
Totalactif
13
596
13
835 Totalpassif 13596 13835
Autreschargesd'exploitation 98
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 50
Rsultatd'exploitation 166
Imptssurlesbnfices 83
Rsultatnet 83
Dividendesdistribues 100
115
Questionsdecours(2)
Dfinissez Dfinissez
a) Lecycledexploitation
b) Lecycledetrsorerie
c) Lesdlaisfournisseurs
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 116
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 59
Sriedexercices
Exercice2
Durantlexercice2010,lecotdesmarchandisesvenduesetlesventes
crditdelentrepriseCCCslevaient200millionset240millionsde
DZD,respectivement.Lesdonnesquisuiventsontextraitesdeses
bilans.
EnmillionsdeDZD
2010 2011
Stocks 40 60
Clients 30 50
Fournisseurs 10 30
a) QuelleestladureducycledexploitationdelentrepriseCCC?
b) QuelleestladureducycledetrsoreriedelentrepriseCCC?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 117
Questionsdecours(3)
Indiquezsilesactionssuivantesaugmentent,baissentoubien
i l l d i l l nontaucunimpactsurlecycledetrsorerieetlecycle
dexploitationduneentreprise.
a) Lutilisationdescompteoffertsparlesfournisseursdiminue.
b) Plusdemarchandisessontproduitespourtrelivresplutt
quedtrestockes.
c) Unpourcentageplusimportantdesachatsdematires
premiresestpaycash.
d) Lestermesdescomptesoffertsauxclientsleurssontplus d) Lestermesdescomptesoffertsauxclientsleurssontplus
favorables.
e) Unmontantplusimportantdematirespremiresestachet
dufaitdunebaissedesprix.
f) Unhaussedesclientsrglantaucomptantpluttquedes
achatscrdit.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 118
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 60
Questionsdecours(4)
a) Dfinissezunepolitiqueflexibledefinancement a) Dfinissezunepolitiqueflexibledefinancement
courtterme.
b) Dfinissezunepolitiquerestrictivedefinancement
courtterme.
c) Commentunepolitiqueflexibledefinancementde
courttermepeuttreoptimale?
d) Commentunepolitiquerestrictivedefinancement
decourttermepeuttreoptimale?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 119
Questionsdecours(5)
Quelssontlescotsdinsuffisance? Quelssontlescotsd insuffisance?
Dcrivezles.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 120
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 61
Sriedexercices
Exercice3
LentrepriseDDDetEEEsontdesmanufactures LentrepriseDDDetEEEsontdesmanufactures
concurrentes.Voussontprsentsleurstats
financiers.
a) Commetsontfinancslesactifscourantsdechacune
desentreprises?
b) Laquelledecesdeuxentreprisesainvestileplusdans
lesactifscourants?Pourquoi?
c) Laquelledecesdeuxentreprisesestleplusencline
subirdescotsdepossessionetLaquelleestleplus
enclinesubirdescotsdinsuffisance.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 121
EntrepriseDDD(enmilliersdeDZD)
Actif 2010 2011 Passif 2010 2011
Actif non Capitaux 113 118
EntrepriseDDD(EnmilliersdeDZD)
Rubrique 2011
Chiffred'affaires 162749
Actifnon
courant 82587 82178
Capitaux
propres
113
758
118
435
Equipements,
terrains 99615 101543Actions 38000 38000
(Amortissement) 31957 34331Rserves 12000 12000
Autresactifsnon
courants
14929 14966Bnficesnon
distribus 63758 68435
Detteslong
terme
22036 22036
Actifcirculant 85404 92616Passifcourant 32197 34323
Stocks 43287 54867Fournisseurs 4893 6494
e d a a es 6 9
autresrevenus 1002
totaldesrevenus 163751
Chargesd'exploitation
Matiresconsommes 103570
Services 28495
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 2274
Totaldeschargesd'exploitation 134339
Rsultatd'exploitation 29412
Imptssurlesbnfices 14890
Clients 25778 23887
Autresdettes
d'exploitation 7227 7422
Disponibilits 16339 13862Concours
bancaires 11617 10483
Dettesfiscales 8460 9924
Totalactif 167991 174794 Totalpassif
167
991
174
794
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Rsultatnet 14522
Dividendesdistribues 9845
Bnficesnondistribus 4677
122
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 62
Entreprise EEE (En milliers de DZD) EntrepriseEEE(EnmilliersdeDZD)
Rubrique 2011
Chiffred'affaires 91374
autresrevenus 1067
totaldesrevenus 92441
Chargesd'exploitation
Matiresconsommes 59042
Services 18068
Dotationsauxamortissements
etauxprovisions 1154
Totaldescharges
EntrepriseEEE(enmilliersdeDZD)
Actif 2010 2011 Passif 2010 2011
Actifnoncourant 15046 14909Capitauxpropres 71237 73671
Equipements,
terrains 31116 31842Actions 20576 20576
(Amortissement) 18143 19297Rserves 5624 5624
Autresactifsnon
courants
2073 2364Bnficesnon
distribus
45037 47471
Actifcirculant 70101 78434Passifcourant 13910 19672
Stocks 44 661 46 463Fournisseurs 5 019 6 008
g
d'exploitation 78264
Rsultatd'exploitation 14177
Imptssurlesbnfices 6838
Rsultatnet 7339
Dividendesdistribues 4905
Bnficesnondistribus 2434
Stocks 44661 46463Fournisseurs 5019 6008
Clients 22133 26177
Autresdettes
d'exploitation 3295 4254
Disponibilits 3307 5794Concoursbancaires 645 3722
Dettesfiscales 4951 5688
Totalactif 85147 93343 Totalpassif 85147 93343
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 123
Questionsdecours(6)
Dansunmondeidal,lesactifscourantsdune Dansunmondeidal,lesactifscourantsd une
entreprisesonttoujoursfinancspardespassifsde
mmenature.Pourquoiestcediffrentdansle
monderel?
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 124
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 63
Sriedexercices
Exercice4
Lesprvisionsdesventespourvotreentreprisepour p p p p
lexerciceprochainsontbasessur20%decroissance
trimestrielleavecdesventesattenduesde100millionsde
DZDaupremiertrimestre.Deplus,lesajustements
saisonnierspourles4prochainstrimestressontde0,10,
5et15millionsdeDZD,respectivement.Gnralement,
30%desventespeuventtrerecouvresdurantlemoiset
50%durantlemoissuivant,lerestetantdescrances 5 ,
irrcouvrables.Touteslesventessefontcrdit.
Calculezlesmontantsattendusderecouvrementdes
ventespourle2
me
,3
me
et4
me
trimestredelexercice
prochain.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 125
Sriedexercices
Exercice5
Lesdonneslesplusimportantesconcernantlebudgetdelentreprise
GGG d d l GGGausecondtrimestredelanne2012,voussontprsentescomme
suit:
EnmilliersdeDZD Avril Mai Juin
Ventescrdit 160000 140000 192000
Achatscrdit 68000 64000 80000
Dcaissements
Salaires,impts&taxes
etdpenses 8000 7000 8400
Charges financires 3 000 3 000 3 000
Lentreprisecraintdenepouvoirrecouvrer10%desesventes;50%des
ventessontrecouvresdurantlemoisetlerestedurantlemoisquisuit.
Lesachatssonttoujoursrglslemoissuivant.Lechiffredaffairede
lentrepriseGGGslevait18millionsdeDZDenmars2012.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Chargesfinancires 3000 3000 3000
Achatd'quipements 50000 4000
126
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 64
Sriedexercices
Exercice5
Enutilisantlesdonnesprcdentes,compltezle Enutilisantlesdonnesprcdentes,compltezle
plandetrsoreriesuivant.
EnmilliersdeDZD Avril Mai Juin
Trsorerieendbutdepriode 200000
Encaissements
Recouvrementdesventescrdit
Totaldesencaissements
Dcaissements
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI
Paiementdesachatscrdit 65000
Salaires,impts&taxes
etdpenses
Chargesfinancires
Achatd'quipements
Totaldesdcaissements
Trsorerieenfindepriode
127
Questionsdecours(7et8)
Quedoitprendreunfinancierenconsidrationavant Quedoitprendreunfinancierenconsidrationavant
dedciderdumontantempruntercourtterme?
Citezquelquesmoyensdefinancementcourtterme.
11/2012 IAHEF A.BENGHERABI 128
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 65
Chapitre
3
Gestion de la
trsorerie
11/2012 129 A.BENGHERABI IAHEF
Planduchapitre
1 Les raisons de dtenir du cash
2 Dtermination du solde de trsorerie
cible
3 Gestion des encaissements et des
dcaissements
4 Investir la trsorerie oisive 4 Investir la trsorerie oisive
5 Rsum & Conclusions
6 Exercices et questions de cours
11/2012 130 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 66
1Lesraisonsdedtenirducash
Motifdetransactions Motifdetransactions
Soldesdecompensation
11/2012 131 A.BENGHERABI IAHEF
2Dterminationdusoldedetrsorerie
cible
LemodledeBaumol LemodledeBaumol
LemodledeMillerOrr
Lesautresfacteursimpactantlatrsorerie
11/2012 132 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 67
Cotsdedtenirducash
Cotsdedtentionde
cash(DZD)
Lescotsdetransactionsaugmentent
quandlentreprisevenddestitresde
l d b i d
Cots
dopportunit
Lecottotaldedtentionde
cash
Lesrendementsperdusdufaitde
dtenirdesliquidits
placementpourrpondresesbesoinsde
trsorerie.
Cotsdetransactions
C
*
Trsorerie
dtenirdesliquidits.
11/2012 133 A.BENGHERABI IAHEF
LemodledeBaumol*
F =Lescotsdetransactionspourleverdesfonds lisparexemplelavente
destitresdeplacement
T=Lemontanttotaldelatrsoreriencessaire T=Lemontanttotaldelatrsoreriencessaire
K=Lecotdopportunitliladtentiondecash(letauxdintrt)
C
C
Silondtientendbutdepriode
CDZD,alorsenledpensanttaux
constantdurantlapriode,lafin
decettedernire,onseretrouvera
sansunsou.Ainsi,latrsorerie
moyennedtenuedurantlapriode
Priode
123
2
y p
slve(C/2).
Lecotdopportunitlila
dtentionde(C/2)decashslve
donc(C/2) K
W.S.Baumol,TheTransactionsDemandforCash:AnInventoryTheoreticApproach,
QuarterlyJournalofEconomics66(November1952). 11/2012 134 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 68
Exemple1
SupposonsquelentrepriseGSaitunetrsorerieendbut pp q p
depriode1.2milliondeDZD.Dslors,sicetteentreprise
desdcaissementshebdomadairequislvent600.000
DZD,alorssatrsoreriededbutdepriodenedureraque
2semaines.Donc,latrsoreriemoyennequelledtientest
de600.000DZD.
Supposonsmaintenantquesatrsoreriededpartsoitde
2 4millions Danscecas satrsoreriesuffirarpondre 2,4millions.Danscecas,satrsoreriesuffirarpondre
auxbesoinsde4semainesetlatrsoreriemoyennequelle
dtientserade1.2millions.
Sisatrsoreriededparttaitde600.000DZDalorssa
trsoreriemoyenneslverait300.000DZD.
11/2012 135 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple1
Lescotsdopportunitsontillustrscommesuit: Lescotsdopportunitsontillustrscommesuit:
TrsorerieInitiale Trsoreriemoyenne Cotsd'opportunit(K=0,1)
C C/2 (C/2) K
4800000 2400000 240000
2400000 1200000 120000
1200000 600000 60000
600000 300000 30000
300000 150000 15000
11/2012 136 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 69
LemodledeBaumol
F =Lescotsdetransactionspourleverdesfonds lisparexemplelavente
destitresdeplacement
T=Lemontanttotaldelatrsoreriencessaire T=Lemontanttotaldelatrsoreriencessaire
K=Lecotdopportunitliladtentiondecash(letauxdintrt)
C
Silontransfertchaquefoisun
montantCDZDendbutdepriode,
alorsuncotdetransactiondeFDZD
serasubitparlentreprisechaque
dbutdepriode.
Sil t i b i d t tT
C
Temps
SilentrepriseabesoindunmontantT
detrsoreriealors,lentreprisepaiera
FDZD,(T/C)fois.
Lescotsdetransactionslvent
donc(T/C)F.
123
2

11/2012 137 A.BENGHERABI IAHEF


Exemple1
SilentrepriseGSabesoinde600.000DZDpar Sil entrepriseGSabesoinde600.000DZDpar
semainepourpouvoirrpondesesbesoinsde
trsorerie,alorscesderniersslvent600.000x52
semaines=31,2millionsparan.
Silentreprisedtientunetrsoreriede1,2million
chaquedbutdepriode,alorscellecidevraleverdes
f d h i fondschaque2semaines.
SilecotdeleverdesfondsslveF,alorslescots
detransactionsannuelsslveront
(31,2/1,2) F=26F
11/2012 138 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 70
Exemple1
Lescotsdetransactionssontillustrscommesuit: Lescotsdetransactionssontillustrscommesuit:
Besoinsannuels
detrsorerie Trsorerieinitiale
Cotsdetransactions
(F=1.000DZD)
T C (T/C) F
31200000 4800000 6500
31200000 2400000 13000
31 200 000 1 200 000 26 000 31200000 1200000 26000
31200000 600000 52000
31200000 300000 104000
11/2012 139 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple1
Lecottotalestsynthtisdansletableauquisuit: Lecottotalestsynthtisdansletableauquisuit:
Trsorerieinitiale Cottotal Cotsd'opportunit(K=0,1)
Cotsdetransactions
(F=1.000DZD)
C (C/2) K+(T/C) F (C/2) K (T/C) F
4800000 246500 240000 6500
2400000 133000 120000 13000
1200000 86000 60000 26000
600000 82000 30000 52000
300000 119000 15000 104000
11/2012 140 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 71
Solutionalgbrique(1)
Ilfauttrouverlatrsorerieinitialequiminimiselecot Ilfauttrouverlatrsorerieinitialequiminimiselecot
total.
Donc,si
Alors,latrsorerieinitialequiminimiselecottotal
doitrpondredeuxcritres:
F
T
K
C
+ =
C 2
Cot total
p
0

Cot total
0
Cot total
>
=
dC
d
dC
d
11/2012 141 A.BENGHERABI IAHEF
Solutionalgbrique(1)
Dveloppons: pp
F T
C
C
F T K
C
F T K
dC
d

=

=
=

=
2

2
Donc
0
2
Cot total
Aufinal:
K C 2
K
F T
C

=
2
*
11/2012 142 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 72
Solutionalgbrique(1)
Le secondedrivesttoujourspositive, e seco de d est toujou s pos t e,
donc:C*estunminimum.
C F, T, , 0
2

Cot total
3
>

=
C
F T
dC
d
11/2012 143 A.BENGHERABI IAHEF
Solutionalgbrique(2)
Uneautremaniredetrouverleminimumestderemarquerquauniveaudu
cottotalminimum,lesdeuxcourbesdecotssecroisent,donc:
Cotdopportunit=Cotsdetransactions
EnmultipliantlesdeuxctsparCetendveloppant,onobtientle
mmersultat.
F
C
T
K
C
=
2
F T K
C
=
2
2
K
F T
C

=
2
2
K
TF
C
2
*
=
11/2012 144 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 73
LemodledeBaumol
F
T
K
C
+ =
C 2
Cot total
C
F
T

Cotsdetransactions
Cotdopportunit
K
C

2
C
*
TrsorerieInitiale
F
C
Latrsorerieinitialeoptimale(quiminimiselecot
total)slve:
F
K
T
C
=
2
*
11/2012 145 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple1
SiF=1000DZD,T=31,2millionsetK=10%,alors SiF 1000DZD,T 31,2millionsetK 10%,alors
Vrification:
789.936,71
1 . 0
000 . 1 000 . 200 . 31 2
* =

= C
TrsorerieInitiale Trsoreriemoyenne Cotsd'opportunit(K=0,1)
C C/2 (C/2) K
789936,71 394968,35 39496,84
Besoinsannuels
detrsorerie Trsorerieinitiale
Cotsdetransactions
(F=1.000DZD)
T C (T/C) F
31200000,00 789936,71 39496,84
Cottotal 78993,67
11/2012 146 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 74
Leslimitesdumodle
LemodledeBaumol reprsenteunegrande LemodledeBaumol reprsenteunegrande
contributionlagestiondelatrsorerie.Cependant,
cemodleaplusieurslimites:
1) Lemodlesupposequelentrepriseuntauxde
dcaissementconstant.
2) Lemodlesupposequilnyaaucunencaissement
durantlepriode.
3) Aucunetrsoreriedescuritnestdtenuepar
lentreprise.
11/2012 147 A.BENGHERABI IAHEF
Application1
Exercice4 Exercice4
11/2012 148 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 75
LemodledeMilleretOrr*
Latrsoreriedelentreprisevariealatoirement,maisentre
li it d t l i ti f i unelimitedecontrlesuprieureetinfrieure.
DZD
H
QuandlatrsorerieatteintsalimitedecontrlesuprieureH,un
montantestinvesti(dansdestitresdeplacement)pour
quelleredescendesoncibleZ.
Quandlatrsorerie
atteintsalimitede
contrleinfrieure
L,lestitresde
placementsont
Temps
Z
L
placementsont
cdspourquela
trsorerieremonte
sonniveaucible
Z.
*M.H.MillerandD.Orr,AModeloftheDemandforMoneybyFirms,QuarterlyJournalofEconomics
(August1966).
11/2012 149 A.BENGHERABI IAHEF
LesmathsdumodledeMilleretOrr
EtantdonnL,tabliparlentreprise,lemodledeMiller
O d l l i l Z H etOrr nousdonnentlesvaleursoptimalesZetH
L
K
F
Z + =
3
2
*
4
3
L Z H 2 3
* *
=
Aveco
2
:lavariancedescashflows quotidiens
nets
LatrsoreriemoyenneselonlemodledeMilleret
Orr slve
nets.
3
4
moyenne Trsorerie
*
L Z
=
11/2012 150 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 76
Exemple2
SupposonsquelescotsdetransactionsslventF Supposonsquelescotsdetransactionss lventF
1.000DZD,queletauxdintrtsoitde10%etque
lcarttypedescashflowsnetsquotidiensquivaut
2.000DZD.
Lecotdopportunitquotidienestde:
0,000261 1 1 , 1 1 , 1 ) 1 (
365
365
= = = + K K
Lavariancedescashflowsnetsquotidiensslve:
0,000261 1 1 , 1 1 , 1 ) 1 ( + K K
000 . 000 . 4 ) 000 . 2 (
2
= = o
11/2012 151 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple2
Sinoussupposonsquelentreprisesefixecomme Sinoussupposonsquel entreprisesefixecomme
limiteinfrieuredenepasrecourirlendettement(en
dautrestermes,L=0)alors:
DZD 568 . 22 0
000261 , 0 4
000 . 000 . 4 000 . 1 3
3
*
= +


= Z
DZD 704 . 67 0 2 568 . 22 3
*
= = H
DZD 091 . 30
3
0 568 . 22 4
moyenne Trsorerie =

=
11/2012 152 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 77
LesimplicationsdumodledeMilleretOrr
PourutiliserlemodledeMilleretOrr,lemanagerse
d d d bl doitdedterminer4variables:
1. Dfinirunelimitedecontrleinfrieuredelatrsorerie.
2. Estimerlcarttypedescashflowsquotidiens.
3. Dterminerletauxdintrt
4. Estimerlescotsdetransactionslisauxachatsetaux
ventesdetitresdeplacements ventesdetitresdeplacements.
11/2012 153 A.BENGHERABI IAHEF
LesimplicationsdumodledeMilleretOrr
Lemodlenousclarifiecertainsproblmeslisla
gestiondelatrsorerie:
LepointoptimalZ,estcorrlpositivementavecles
cotsdetransactionsFetngativementaveclecot
dopportunitK.
Z etlatrsoreriemoyennesontcorrlspositivementavec
lavariabilitdescashflows.
11/2012 154 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 78
Application2
Exercice6
11/2012 155 A.BENGHERABI IAHEF
Lesautresfacteursinfluenantla
trsoreriecible
Lemprunt
Empruntercoteengnralpluscherquedevendredes
titresdeplacements.
Lebesoindemprunterdpenddelavolontdu
managementdenepasdtenirassezdecash.
11/2012 156 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 79
Lesautresfacteursinfluenantla
trsoreriecible
Latrsoreriedescurit
Lesentreprisesgardenttoujoursunseuildetrsoreriepour
lerglementdesservicesbancaires.
Lesgrandesentreprisespossdentengnralunnombre
importantdecomptesbancairesdansdiffrentesbanques.
Ainsi,laissercertainscomptesdormantspeuttreplus
raisonnablequedegrertouslescomptesenmmesurune
basequotidienne.
11/2012 157 A.BENGHERABI IAHEF
Leflottant
Ladiffrenceentrelecomptebancaireauniveaudela Ladiffrenceentrelecomptebancaireauniveaudela
banqueetlecomptebancairesurleslivresdecomptes
delentrepriseestappelleflottant.
Lagestionduflottantimpliquelecontrledes
encaissementsetdesdcaissements.
11/2012 158 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 80
Exemple3
Supposonsquele8juillet,lentrepriseAZaitun Supposonsquele8juillet,l entrepriseAZaitun
dptd1milliondeDZDsursoncomptebancaire.
Poursesachatsdematirespremires,lentreprise
tablitunchqued1milliondeDZDpourles
rgler.Supposonsmaintenantquecechquene
seraencaissparlefournisseurquele15juillet.
Dslors,jusqulencaissementdecechque,
lentreprisebnficiedunflottantpositif.
11/2012 159 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple3
Avantle8juillet: Avantle8juillet:
Leflottant=Comptebancaire comptebanque
=1million 1million=0
Entrele8et14juillet:
Leflottant=Comptebancaire comptebanque
=1million 0=1million
o Etablirdeschquesengendredesflottantsde
dcaissements.
11/2012 160 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 81
Exemple3
Supposonsquele8octobre,lentrepriseAZaitundptd1 pp q , p p
milliondeDZDsursoncomptebancaire.Lentreprise
reoitcettedateunchqued1milliondeDZDdunclient
quelledposelejourmmeauprsdesabanque,maisqui
neserapassencompensationquele15octobre.
Cettefoisci,jusqulencaissementeffectifduchque,
lentreprisesubitunflottantngatif ,appelflottant p g , pp
dencaissement.
11/2012 161 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple3
Avantle8octobre: Avantle8octobre:
Leflottant=Comptebancaire comptebanque
=1million 1million=0
Entrele8et14octobre:
Leflottant=Comptebancaire comptebanque
=0 1million= 1million
11/2012 162 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 82
Leflottantdencaissement
3lments: 3lments:
1) Flottantpostal
2) Flottantdelentreprise
3) Flottantdecompensation
11/2012 163 A.BENGHERABI IAHEF
Dequoidpendleflottant?
Ildpendessentiellementdedeuxvariables: Ildpendessentiellementdedeuxvariables:
Lemontant
Ladure
Exemple:
Supposonsquevousenvoyiezunchquede100.000DZDlundevos
fournisseursle1
er
septembre.Acausedesdlaisderecouvrement,le
chqueneseraencaissquunesemaineplustard Leflottantdansce chqueneseraencaissquunesemaineplustard.Leflottantdansce
casestde100.000 7jours=700.000DZD.
Supposonsmaintenantquelemontantduchqueestde700.000DZD
etquelesdlaisderecouvrementsontdunjour.Leflottantdanscecas
estde700.000 1jour=700.000DZD.
11/2012 164 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 83
Lecotduflottant
Lecotduflottant(dencaissement)esttypiquement Lecotduflottant(dencaissement)esttypiquement
uncotdopportunit,vuquelemontantnestpas
disponiblejusqulencaissementeffectifduchque.
Cecotpeuttrecalculendterminant:
1. Lencaissementmoyenquotidien
2. Ledlaidencaissementmoyen(enjours) y j
3. Lecotdopportunitquotidien
11/2012 165 A.BENGHERABI IAHEF
Exemple4
SupposonsquelentrepriseERnereoitquedeux pp q p q
encaissementsparmois.
EnDZD Montant Dlai dencaissement
(enjours)
Flottant
dencaissement
Chque1 5.000.000 3 15.000.000
Chque2 3.000.000 5 15.000.000
Totaux 8.000.000 8 30.000.000
Leflottantdencaissementquotidienmoyen
=30millions/30jours=1million
Lencaissementquotidienmoyen=8millions/30jours=266.667DZD
Ledlaidencaissementmoyen
jours 75 , 3
8
5
000 . 000 . 3
8
3
000 . 000 . 5 = + =
11/2012 166 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 84
Exemple4
Supposonsmaintenantquelecotdendettementde pp q
lentrepriseERslve10%.
Dslors,lecotquotidienduflottantdencaissement
slve10% (3,75/365)=0,00103(logiquedintrts
simples)
Ainsi,leflottantdencaissementcote:
0 00103 266 667=274 67DZD/jour 0,00103 266.667=274,67DZD/jour
Donc
274,67 365=100.254DZD/an
11/2012 167 A.BENGHERABI IAHEF
3Lagestiondesencaissementset
desdcaissements
Lacclrationdesencaissements Lacclrationdesencaissements
Leretardementdesdcaissements
Leflottantdedcaissement
Lecomptezro
Leseffetsdecommerce
Lesquestionsthiquesetlgales q q g
11/2012 168 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 85
Lacclrationdesencaissements
Leclient
posteson
paiement
Lentreprise
reoitle
chque
Lentreprise
dposele
chque
Encaissement
effectif
paiement chque chque
Dlaide
poste
Fl tt t
Dlaide
lentreprise
Fl tt td
Dlaide
compensation
Fl tt td
temps
Flottant
postal
Flottantde
lentreprise
Flottantde
compensation
Flottantdencaissement
11/2012 169 A.BENGHERABI IAHEF
Processusdesboitespostales
Client Client Client Client
27170
Labanquecollecte
lesfondsdes
boitespostales
Ouverturedes
Enveloppes,sparation
deschquesetdesfactures;
Boite
postale1
Boite
postale2
Dptdeschques
danslecompte
bancaire
Ledtaildespaiements
estenvoylentreprise
Lentrepriseencaisse
Labanque
compenseles
chques
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 86
Application3
Exercice8
11/2012 171 A.BENGHERABI IAHEF
Retardementdespaiements
1. Etablirlechquedunebanque
lointaine.
Lentrepriseprpare
lechqueauclient
2. Dtenirlechquelapostepourun
bonnombredejoursaprsavoirdat.
3. Appelerlefournisseurpourvrifier
lauthenticitdesgrosmontants.
1. Envoyerlechqueduneposte
lointaine
Lenvoieduchque
Rceptionduchque
parlefournisseur
lointaine.
2. Envoyerlechquedunepostequi
utilisedelentesprocdures.
Dptduchque
auprsdesabanque
Labanqueencaisse
lechque
11/2012 172 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 87
Effetsdecommerce
Lesentreprisesutilisentdanscertainscas,leseffetsde
commerceaulieudeschques.
L ff d diff d h il Leseffetsdecommercediffrentdeschquecarilsnesontpas
tirssurlabanquemaispluttlmetteur(lentreprise)etils
sontrglsparlui.
Labanquenestdanscecasquunagentquiprsenteleffetde
commercesonmetteurpourrglement.
Quandleffetdecommerceesttransmislabanquepour
encaissement,cettedernireestobligedeprsenterleffetde encaissement,cettedernireestobligedeprsenterl effetde
commercesonmetteurpouracceptationaveclepaiement.
Aprslacceptation,lentreprisemettricesedoitdefaireun
dptauprsdelabanquepourcouvrirlepaiement.
Celapermetlentreprisedediminuersatrsorerie.
11/2012 173 A.BENGHERABI IAHEF
Lesquestionsthiquesetlgales
Lesfinanciersdentreprisesedoiventdetoujours Lesfinanciersdentreprisesedoiventde toujours
utiliserlargentcollectprsentsurlecomptebancaire
etnonceluiducomptesurleslivresdecomptesde
lentreprisequireflteleschquedpossmaisnon
encoreencaisss.
Carmettreunchquesonprovisionestinterditparla
l i loi.
11/2012 174 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 88
Application4
Exercice11
11/2012 175 A.BENGHERABI IAHEF
4Investirlatrsorerieoisive
Unexcdentdetrsoreriepeuttreinvestientitresde Unexcdentdetrsoreriepeuttreinvestientitresde
placementsurlesmarchsdecapitaux.
Lesentreprisesconstatentdesexcdentsdetrsorerie
essentiellementpourtroisraisonsprincipales:
Desactivitssaisonniresoucycliques
Desdpensesplanifies
Seprmunirdesimprvus
11/2012 176 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 89
Besoinssaisonniersdetrsorerie
Besointotaldefinancement
Prtsbancaires
Fi
Financement
decourt
terme
Titresde
placement
Financement
delong
terme
Mois
A S O N D
11/2012 177 A.BENGHERABI IAHEF
Desdpensesplanifies
Lesgrandesentreprisesontsouventrecoursaux Lesgrandesentreprisesontsouventrecoursaux
marchsdescapitauxpourfinancerles
investissements.
Commelesmissionssefontlavance,largent
collectdecesmissionspeuttreplac
temporairement surlesmarchssousformedetitres
d l t tt d td li li ti t deplacement,enattendantderaliserlinvestissement
prvuaudpart.
11/2012 178 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 90
Choisirlestitresdeplacement
Lesprincipauxcritresprendreenconsidration Lesprincipauxcritresprendreenconsidration
danslechoixdetitresdeplacementsont:
Lamaturit
Lerisquededfaut
Laliquidit
Limposition
11/2012 179 A.BENGHERABI IAHEF
Lestitresdeplacement
Marchsdesactions Marchsdesactions
Actions,Certificatsdinvestissements,OPCVM
dactions,Trackers
Marchsobligataires
Obligations,OAT,OPCVMobligataires
Marchmontaire
Certificatsdedpt,Bonsdutrsor,billetdetrsorerie,
Repo
11/2012 180 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 91
5Rsum&Conclusions
Uneentreprisedtientducashpoursesbesoinsde Uneentreprisedtientducashpoursesbesoinsde
transactionetpourgarderunsoldedecompensation.
Leniveauoptimaldetrsoreriedpendducot
dopportunitetdelincertitudedesdcaissementset
encaissementsfuturs.
Deuxmodlesprocurentlesgrandeslignessuivre
pourdterminerleniveauoptimaldetrsorerie:
LemodledeBaumol
LemodledeMilleretOrr
11/2012 181 A.BENGHERABI IAHEF
5Rsum&Conclusions
Lentreprisepeutmettreenplaceunevaritde Lentreprisepeutmettreenplaceunevaritde
procdurespourgrerlesencaissementset
dcaissementspouraireensortedacclrerles
encaissementsetretarderlesdcaissements.
Quelquesmthodespouracclrerlesencaissements:
Lesboitespostales
Lesvirements
Legestionnairefinanciersedoitutiliserlargent
encaisseffectivement.
11/2012 182 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 92
5Rsum&Conclusions
Acausedesactivitssaisonniresoucycliques,les Acausedesactivitssaisonniresoucycliques,les
dpensesplanifiesetafindanticiperdesimprvus,
lesentreprisesdtienentdetempsautresdes
excdentsdetrsorerie.
Lesmarchsdecapitauxoffrentunevaritde
possibilitspourplacerlatrsorerieoisive.
11/2012 183 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
1. Quelssontlesprincipalesraisonsdedtenirdes Q p p
liquidits?
2. Indiquezsilesactionssuivantesaugmentent,baissentou
nontaucunimpactsurlatrsoreriedelentreprise.
a) Lesintrtspayssurlestitresdeplacementdumarch
montaireaugmentent.
b) Lescommissionspayesauxcourtiersaugmentent
c) Lesoldedecompensationrequisparunebanquebaisse
d) Lecotdesempruntsbaisse.
e) Lanotationdelentreprisesedgrade
f) Leschargesdirectspourlesservicesbancairessonttablis.
11/2012 184 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 93
Exercicesetquestionsdecours
3.Uneentreprisedtientlesniveauxdetrsorerie 3.Uneentreprisedtientlesniveauxdetrsorerie
moyenscommesuit:
Semaine1 24.000.000DZD
Semaine2 34.000.000DZD
Semaine3 10.000.000DZD
S i DZD
Siletauxdintrtannuelslve12%,combienpeut
ongagnersurlatrsoreriemoyennedtenue?
Semaine4 15.000.000DZD
11/2012 185 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
4. LentrepriseAZERTYdtientunetrsoreriede800.000 4 p
DZD.Lanneprochaine,elleprojettequeses
dcaissementsvontdpassersesencaissementsde
345.000DZDchaquemois.Chaquefoisquelentreprise
achteouvenddestitres,soncourtierluifacturedes
commissionsde500DZD.Letauxannuelsurles
placementsdumarchmontaireslve7%.
a) Quelestleniveaudetrsoreriequelentreprisedoitdteniret
quelmontantdevraittreinvestientitresdeplacements?
b) Aprslinvestissementdelexcdentdetrsorerie,combiendefois
destitresdevronttrevendusdurantles12prochainsmois?
11/2012 186 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 94
Exercicesetquestionsdecours
5.Chahrazed B.,DFCdelentrepriseDou,aconcluque 5.Chahrazed B.,DFCdel entrepriseDou ,aconcluque
leniveauoptimaldetrsoreriedtenirslve20
millionsdeDZD,daprslemodledeBaumol.Letaux
dintrtannuelsurlestitresdeplacementestde7,5%.
Lecotfixedelacessiondetitrepourserenflouer
slve5.000DZD.
C l l l b i h bd d i d t i d Calculezlebesoinhebdomadairedetrsoreriede
lentrepriseDou.
11/2012 187 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
6. Lavariancedescashflows netsquotidiensde 6. Lavariancedescashflows netsquotidiensde
lentrepriseLLLestde1,44million.Lecot
dopportunitquesubitlentrepriseendtenantdela
trsorerieslve8%.Lescotslislachatetla
ventedetitresest600DZD/transaction.
Quelsseraientleniveaudetrsoreriecibleetlalimite
i il ili f i t l bl l it suprieure,sileseuilinfrieurtolrableslevait
20.000DZD?
11/2012 188 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 95
Exercicesetquestionsdecours
7. LesentreprisesAAAetBBBgrenttouteslesdeux leurs 7 p g
trsoreriesenutilisantlemodledeMilleretOrr.
LentrepriseAAAcontrlesoncashflowquotidienentre
100.000et200.000DZDtandisquelentrepriseBBB
contrlelasienneentre150.000et300.000DZD.Lestaux
dintrtsquelesentreprisesAAAetBBBpeuvent
obtenirslventrespectivement10%et9%.Etlescots
detransactionslisauxtitresdeplacementssontde
2.000et2.500DZDrespectivement.
a) Quelssontlesniveauxdetrsorerieciblesrespectives?
b) Laquelledesentreprisesalecashflowquotidienleplusvolatile?
11/2012 189 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
8.LentrepriseQWERTY,dontlesigesocialestAlger,aun p Q g g
nombrecroissantdeclientdanslawilayadOran.Decefait,
elleestentraindeconsidrerdemettreenplaceun
systmedeboitespostales,offertparunebanque.Grce
cesystme,lentreprisecompterduiresondlai
dencaissementdetroisjours.Selonlesinformationsqui
suivent,lentreprisedoitelleadoptercesystme?
Nombredepaiementsmoyenquotidien:150 Nombredepaiementsmoyenquotidien:150
Valeurmoyennedespaiements:15.000DZD
Cotfixeannueldesboitespostales:80.000DZD
Cotvariabledesboitespostales:0,5DZD/transaction
Tauxdintrtannuelsurlestitresdumarchmontaire:7,5%
11/2012 190 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 96
Exercicesetquestionsdecours
9.Unproducteuroranaiscompteutiliserlesystmedes 9 p p y
boitespostalespouracclrerlesencaissementsdeclients
setrouvantlestdelAlgrie.Unebanqueluiproposece
servicepourunmontantannuelfixede15.000DZDplusun
cotvariable25centimespartransaction.Cesystme
devraitacclrerlesencaissementsde2jours.
Sachantqueletauxdeplacementslve6%etqueles q p q
paiementsmoyensquotidiensdesclientsdanscettergion
est4.500DZD,decombiendeclientsparjoursenmoyenne
doiventpayerpourquelesystmedesboitespostalessoit
rentable?
11/2012 191 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
10.Chaquejourouvrable,uneentreprisemetenmoyenne q j , p y
unchquede12.000DZDpourpayersesfournisseurs.La
duredecompensationpourceschqueestde5jours.Tous
lesjours,cetteentreprisereoitdespaiementsdeses
clientspouruntotalde15.000DZD.Lencaissementdeces
paiementssefaitauboutde3jours.
a) Calculezleflottantdencaissement,leflottantde
dcaissementetleflottantnetdelentreprise.
b) Commentlesvaleursobtenuesdoiventchanger,siles
encaissementssefonten4jourspluttquen3?
11/2012 192 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 97
Exercicesetquestionsdecours
11.Ladurepourrecevoirleschquesdesclientsetles p q
dposerlabanquepourlentreprisePOSestde7jours.Le
topmanagementdelentrepriseconsidresrieusement
dinstallerunsystmedeboitespostales.Ilspensentquece
systmerduiraladurede3jours.Lespaiements
quotidienssontde100.000DZDetletauxdintrtestde
12%.
a) Decombienlatrsorerievatellediminuer?
b) Quelrendementpeutonobtenirdecettetrsorerie?
c) Quelestlemontantmaximumquelentreprisepeutpayerpour
mettreenplacecesystme?
11/2012 193 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
12.LentrepriseFGHmetchaquedeuxsemainesunchque p q q
de200.000DZDquiprend3jourspourtreencaissparles
fournisseurs.
Combiendconomiedetrsorerielentreprisepeutelle
raliser,siellepouvaittransfrercemontantauboutde
troisjourssursoncomptecourant,duncomptepargne
payant0,04%dintrtparjour(enintrtscomposs)? p y , 4 p j ( p )
11/2012 194 A.BENGHERABI IAHEF
IAHEF MasterFinance 23/12/2012
A.BENGHERABI 98
Exercicesetquestionsdecours
13.LentrepriseJKLavaituncomptechezlabanqueAquiluigrait
desencaissementsquotidiensde4millionsdeDZDetgardait
500.000DZDcommesoldedecompensation.Lentrepriseesten
trainderflchirchangerdebanque.Eneffet,ellepenseouvrir
deuxcomptesauprsdesbanquesBetC,cesderniresgrant
chacune2millionsdencaissementsparjouretimposantdes
soldesdecompensationde300.000DZDchacune.Cependant,
grcecetteopration,lentrepriseanticipelacclrationdeses
encaissementsdunjour Supposonsqueletauxdeplacement encaissementsd unjour.Supposonsqueletauxdeplacement
annuelslve10%.
a) LentrepriseJKLdoitelleimplmentercenouveausystme
dencaissement?
b) Sioui,combienslverasonpargneannuelle?
11/2012 195 A.BENGHERABI IAHEF
Exercicesetquestionsdecours
14.Quellessontlesplusimportantes 14.Quellessontlesplusimportantes
caractristiquesdestitresdeplacements?
11/2012 196 A.BENGHERABI IAHEF

You might also like