TEDARK ZNCR YNETM NTE 1 TEDARK ZNCR-TEMEL KAVRAMLAR TEDARK ZNCR KAVRAMI Tedarik, iletme d arz kaynaklarndan girdilerin

(retim ve retim d) temin edilmesi srecidir. malat maliyetlerindeki artlar, imalata dayal kaynaklardaki daralmalar, ksalan mamul yaam seyri, imalat alanndaki sadeleme (gereksiz imalat faaliyetlerinin sreten elenmesi) yaln retimin benimsenmesi ve pazar ekonomilerindeki kreselleme konularn ieren ve imalat evresinde yaanan ok saydaki deiiklik tedarik zinciri kavramn canlandran ve gndeme getiren nemli faktrlerdir. Depolama tesisi; tedarik zincirinin hem retim, planlama ve stok kontrol hem de datm ve lojistik srecinin kapsamnda yer alr. Tedarik zincirinin amac, en uygun lekte yatrm ve yksek dzeyde mteri hizmetinin anlk olarak salanmasyla rekabeti avantaj yaratmaktr. Tedarik Zinciri Konusunun Geliimi Az sayda iletmenin dikey olarak btnlemeye devam etmesidir. 1990lardan itibaren iletmeler kendi tedarik kaynaklarnn yan sra dk maliyetli, kaliteli malzemeler salayan tedarikilerin bulunmas konusunda daha zenli ve aratrc olmaya baladlar. Tedarik Zinciri Konusunun Yaygnlamas Tedarik zinciri konusunun yaygn ekilde tannr bir hale gelmesinin nedenleri vardr. Kresel kaynak kullanmndaki eilim, zaman ve kalite ynl rekabet zerindeki vurgu ve bunlarn evre zerindeki belirsizlie olan katklar gibi eitli gdleyiciler konunun bilinirliini arttran nedenlerdir. letmeler rn ve hizmet gereksinmeleri iin artan bir biimde yerel kaynaklar yan sra kresel tedarik alanlarna ynelmektedirler. Tedarik Zinciri Geliim Aamalar * Depolama ve nakliye: 1960lara kadar sren ve ynetimi Operasyon performans, Sat/pazarlama iin destek, Depolama, Stok kontrol, Nakliye etkinlii olarak oluturan aamadr. * Toplam Maliyet Ynetimi: 1980lere kadar sren ve ynetim odak noktasn Lojistik merkezilemesi ,Toplam maliyet ynetimi, Operasyonlarn optimizasyonu, Mteri hizmetleri, Rekabet avantaj olarak lojistik oluturan aamadr. * Btnleik lojistik ynetimi: 1990lara kadar sren ve ynetimi Lojistik planlama, Tedarik zinciri stratejileri, letme fonksiyonlar ile btnleme, Kanal operasyon fonksiyonlar ile btnleme olarak etkileyen aamadr. * Tedarik zinciri ynetimi: 2000lere kadar sren Tedarik zincirine stratejik bak, Extranet teknolojisi kullanm, Evrimsel kanal birlemelerinin artmas, Kanal yetkinlikleri iin ibirlikleri aamasdr. * E-tedarik zinciri ynetimi: 2000 sonras; Internetin tedarik zinciri kavramna uygulanmas, Btn veri tabanlarnn dk maliyetli anlk paylam, E-bilgi, Tedarik zinciri senkranizasyonu aamasdr. Tedarik zinciri kavram 1982 ylnda Kith Oliver tarafndan ortaya konmutur. 1985 ylnda J.B. Houlihan tarafndan gelitirilmitir. 1990larn sonlarnda gerek akademik gerekse i dnyas tedarik zinciri konusu zerine odaklanmtr ve niversiteler yksek lisans programlarnda tedarik zincirinin ana konularna ya da bileenlerine yer vermeye balamlardr. Tedarik Zinciri Temel Alanlar Daha nceleri tedarik zinciri kavramnn yerine lojistik operasyon ynetimi kullanlmaktayd. Tedarik zinciri ynetimi kavram ile geleneksel lojistik kavram tanm arasnda bir farkllk vardr. Lojistik tek bir organizasyonun snrlar ierisinde meydana gelen eylemleri kapsarken tedarik zinciri birlikte alan ve rnn pazara datm eylemlerini uyumlatran bir ebekeyi temsil eder. Ayn zamanda geleneksel lojistik; tedarik, datm, bakm onarm ve stok ynetimi gibi eylemler zerinde younlar. Tedarik zinciri geleneksel lojistie ait olan tm eylemlerle birlikte pazarlama, yeni rn gelitirme, finans ve mteri hizmetleri gibi konular da kapsar. TEDARK ZNCRNN LEY VE BLEENLER Tedarik zinciri bileenleri: * retim * Envanter * Konum * Tama * Bilgi: Tedarik zinciri bileenlerine ilikin karar almada temel unsurdur.

retim retim, rnlerin kullanlabilir hale gelmesi ve depolanmas konusunda tedarik zincirinin kapasitesidir.

retimle ilgili tesisler, fabrika ve depolardan oluur. Fabrikalar, birka imalat yaklamndan birini esas alarak kurulur. Bu yaklamlar rn odakl ve ilevsel odakl yaklamlardr. 1. rn Odakl Yaklam: Bu yaklam, bir rn hattnda, retim aamasndan montaja kadar gerekleen tm faaliyetlerin kapsama alnmasn ifade etmektedir. rn odakl yaklam tm rn hattnda uzmanlamay gerektirir. 2. levsel Odakl Yaklam: Yalnzca montaj yapma ya da yalnzca seili bir grup aksamn yapm eklinde birka operasyonun gerekletirilmesi konusuna ynelen bir yaklamdr. Burada sz konusu edilen ilevlere farkl rn trlerinin imalatnda bavurulur. Fonksiyonel yaklam sadece belirli ilemlerde uzman olmay salar. Depolamada kullanlan 3 farkl yaklam: * Stok izleme-tanmlama ynl depolama: Bu tr depolama ile ok sayda farkl rnn stoklarn izlemek ve tanmlamak mmkndr. Bu depolama sistemi sat ve stok kaytlarnn tanmlanmasn da salar. * Parti depolama: Bu yaklamda, belli bir mterinin rnleri ya da belli bir ie dair farkl rnler beraber depolanr. Bu, verimli bir toplama ve paketleme ii salar ama stok izleme-tanmlama ynl depolama yntemine gre daha fazla depo yeri gerektirir. * apraz ykleme: rn tesislerde fiziki anlamda stoklanmaz. Bunun yerine tesisler, tedarikiden rnlerin geldii ve ykl miktarda farkl rnlerin boaltld bir sreten geme alan olarak kullanlr. Bu byk ykler daha sonra kk paralara ayrlr. Farkl rnlerin kk paralar gnn ihtiyacna gre yeniden birletirilerek son duraa gnderilmek zere tama aralarna yklenir. Envanter Envanter, tedarik zinciri boyunca yani, hammaddeden, sreteki ilemlere, araclarn ellerindeki nihai rnlere kadar tm aamalar kapsar. Fazla miktarda envanter tutma, bir iletmeye ya da tm tedarik zincirine, mteri talebindeki dalgalanmalara yant verebilme zellii katar. Buna karlk, envanterin bulunup depolanmas bir maliyet unsurudur. Yksek verim elde etmek iin envanter maliyeti mmkn olduunca dk tutulmaldr. Envanterin oluturulup saklanmas konusunda verilebilecek 3 temel karar vardr: * Dnem Envanteri: Satn alma dnemleri arasnda, rn iin oluan talebi karlayacak envanter miktarn ifade eder. * Emniyet Stoku: Belirsizlie kar elde tutulan envanter eklidir. * Mevsimlik Envanter: Yln belirli zamanlarnda talepte meydana gelebilecek artlar nceden grerek salanan envanterdir. Konum Konum, tedarik zinciri tesislerinin corafik olarak yerleimini ifade eder. Ayn zamanda, hangi ilemin hangi tesiste yaplaca kararlaryla da ilgilidir. Bir yerleim yerine karar verildiinde, seilen konuma ilikin bir dizi faktrle ilgilenmek gerekir. Bu faktrler; tesis maliyeti, igc maliyeti, alanlarn becerileri, altyap durumu, vergi ve tarifeler, tketici ve tedarikiye yaknlktr. Tamaclk Tamaclkta hz ve verimlilik tama eklinin seilmesinde nemli rol oynar. letmelerin seebilecei 6 farkl tamaclk alternatifi vardr: Gemi: Maliyet asndan olduka verimli olmasna ramen en yava tamaclk yoludur Tren: Maliyet asndan olduka verimli olmasna ramen yava bir tamaclk yoludur. Boru hatlar: Verimli olabilir ancak sadece su, petrol, doalgaz gibi sv ve gaz rnlerin tanmasnda kullanlabilir. Kamyonlar: Hzl ve esnek bir tamaclk eklidir. Petrol fiyatlar ve yollarn durumu tamaclk maliyetinde deikenlie sebep olabilir. Uaklar: Hzl ancak en pahal tamaclk eklidir. Elektronik tamaclk: En hzl ve en verimli tamaclk eklidir. Sadece elektrik enerjisi ve veri hareketinde kullanlabilir. Tamaclk yolunun seiminde genel kural; rnn deeri yksekse hzl olan tamacl, rnn deeri dkse yava ve verimli olan tamaclk yolunu semektir. Bilgi Bilgi, tedarik zincirindeki tm faaliyet ve operasyonlar arasnda ba kurmay salar. Tedarik zincirinde bilgi iki ama iin kullanlr: 1- Dier drt tedarik zinciri unsurunun ilemesiyle ilgili gnlk faaliyetlerin koordinasyonu 2- Gelecek taleplerin tahmini ve karlanmas iin tahmin ve planlama yaplmas.

TEDARK ZNCRNDE YAPISAL GELMELER Gnmz ekonomik koullarnn yaratt dinamik pazarlarda genellikle iletmeler tedarik zinciri ynetiminde temel yetenekleri ile ilgili alanlara odaklanrlar kalan konular ise d kaynaklarla zmlerler. Gnmzde, madencilik iletmeleri madencilik zerine, aa iletmeleri kereste yapm zerine, imalat iletmeleri ana para ve ksmlarn yapmndan nihai montaja kadar farkl trdeki imalat konularna odaklanmaktadr. letmelerin bu yeni alma yaklam, hzl deiimde geri kalmama ve belirli ilerde uzmanlk kazanma avantajlar elde etmelerine ve rekabette gerek duyulan yeni becerileri renmelerine frsat yaratmtr. TEDARK ZNCRNDE YER ALAN KATILIMCILAR En basit haliyle, tedarik zinciri; iletme, tedarikileri ve iletmenin mterilerinden oluur. Geniletilmi tedarik zincirlerinde yer alan katlmclar kapsayan snflama: * Tedarikinin tedarikisi / nihai tedariki * Mterinin mterisi / nihai mteri * Zincirdeki tm iletmeye servis salayan iletmeler ve datclar (distribtrler) / toptanclar, perakendeciler ve endstriyel ve nihai tketiciler zinciri olutururlar. reticiler reticiler, mal/hizmet reten iletmelerdir. Hammadde reticileri ve nihai rnlerin reticileri de bu gruba girer. Datclar (Distribtrler) Datclar, reticilerden toptan olarak mal/hizmet alrlar ve mterilere ilgili rn hattndan ulatrrlar. Datclar ayn zamanda toptanc olarak da bilinirler. Datclar reticileri rn talebindeki dalgalanmalardan stok tutarak korurlar ve mteriler iin ''zaman ve yer" faydas yaratrlar. Perakendeciler Perakendeciler, rn stoklar ve nihai tketicilere kk miktarlarda sat yaparlar. Perakendeciler ayn zamanda tercih ve talepleri de yakndan izler. Mteriler Mteri bir rn fiilen satn alp, zincirdeki taraflar iin kazan yaratr. Nihai mteri gibi bir iletme de mteri olup rn satn alabilir ve onu baka bir rn retmek ya da yeniden satmak zere kullanabilir. Hizmet Salayclar Hizmet salayan iletmeler, zel bilirkiilik/uzmanlk destei verirler ve tedarik zinciri ierisinde gerek duyulan faaliyetle ile ilgili beceri birikimine sahiptirler. Bilinen hizmet salayclar, tama ve depolama iletmeleridir. Finansal hizmet salayclar kredi analizleri yaparlar; kredi verirler ve faturalar tahsil ederler. Bunlar bankalar, kredi salayc irket ve ajanslardr.

NTE - 1 - SORULAR: 1. letme d arz kaynaklarndan girdilerin temin edilmesi srecine ne ad verilir? A) Satn alma B) malat C) Tedarik D) Datm

E) Salama

2. Aada belirtilenlerden hangisi, tedarik zincirini canlandran faktrlerden "gereksiz imalat faaliyetlerinin sreten elenmesi" kapsamna girmektedir? A) malat kaynaklarndaki daralma B) malat maliyetlerindeki art C) Kreselleme D) Yaln retim E) ksalan mamul yaam seyri 3. Aadakilerden hangisi, tedarik zincirinin hem "retim planlama ve stok kontrolu" hem de "datm ve lojistik" srecinin kapsamnda yer alr? A) Perakendeciler B) Datm merkezi C) malat tesisi D) Nakliye aralar E) Depolama tesisi 4. Aada belirtilenlerden hangisinin amac, en uygun lekte yatrm ve yksek dzeyde mteri hizmetinin anlk olarak salanmasyla rekabeti avantaj yaratmaktadr? A) Tedarik zinciri B) Datm kanal C) Tama filosu D) Fiziksel datm E) Depolama tesisi 5. Aadakilerden hangisi, tedarik zincirlerinin geliim aamalarndan biri deildir? A) Depolama ve nakliye B) Toplam kalite ynetimi C) Btnleik lojistik ynetimi D) Tedarik zinciri ynetimi E) E-Tedarik zinciri ynetimi 6. Aadakilerden hangisi, tedarik zincirlerinde 1980'lere kadar sren ve ynetim odak noktasn; operasyonlarn optimizasyonu, mteri hizmeti, rekabet avantaj olarak lojistik vb. oluturan aamadr? A) E-Tedarik zinciri ynetimi B) Btnleik lojistik ynetimi C) Depolama ve nakliye D) Toplam maliyet ynetimi E) Tedarik zinciri ynetimi 7. Aada verilenlerden hangisinde, gerek akademik gerekse i dnyas tedarik zinciri konusu zerinde odaklanm ve niversiteler ykseklisans programlarnda bu konuya yer vermeye balamtr? A) 1980'lerin sonunda B) 1990'larn sonunda C) 1970'lerin sonunda D) 1960'larn sonunda E) 2000'lerin sonunda 8. Aadakilerden hangisi, tedarik zinciri bileenlerine ilikin karar almada temel unsur olarak kabul edilir? A) Bilgi B) Konum C) Tama D) retim E) Envanter 9. Aadakilerden hangisi, tedarik zinciri bileenlerinden biri deildir? A) Bilgi B) Konum C) Datm D) retim E) Envanter

10. Tedarik zinciri katlmclarndan hangisi, rn stoklayp nihai mterilere sat yaparken mteri tercih ve taleplerini de yakndan izler? A) reticiler B) Perakendeciler C) Mteriler D) Hizmet salayclar E) Datclar

NTE 2 TEDARK ZNCR YNETM letme ii btnleme, tedarik zinciri geliim evrelerinden 1970ler-1980ler dneminde grlmtr. letme d btnleme 1990lar-2000 dneminde grlmtr. Tedarik zinciri ynetiminin (TZY) geliim dnemleri: Kavram Oluturma: Tedarik Zinciri Ynetimi terimi ilk kez 1980lerin banda bir Amerikan endstri danman tarafndan kullanld ve literatre kazandrlm oldu. Btnleme: TZY almalarnn bu dnemi, 1960larda Elektronik Veri Deiimi (EDI) sistemlerinin geliimi ile dikkat ekti ve 1990larda Giriim Kaynak Planlamas (ERP) sistemlerinin geliimiyle yaygnlat. Kreselleme: Bu dnem, iletmelerin rekabeti avantaj elde etme, daha fazla katma deer yaratma ve kresel kaynaklarn destei ile maliyetleri azaltma amalardorultusunda Tedarik zinciri ynetiminin kresellemesidir. Uzmanlama 1. Evre imalat ve datmda d kaynak kullanm: 1990larda endstriler, temel yetenekler zerine odaklanmaya baladlar ve bir uzmanlama modeli benimsediler. letmeler, dikey btnleme eiliminden vazgetiler, temel becerileri iine girmeyen operasyonlarn tasfiye edilmesi, bu tr ilerin dier iletmelere devredilmesi yaklam geerli olmaya balad. Uzmanlama 2.EvreBir hizmet olarak (TZY) dnemi: Tedarik zincirini oluturan iletmelerde bu alandaki uzmanlama 1980lerde balad. Tama komisyonculuu, depo ynetimi, tamaclk gibi. Tedarik Zinciri Ynetimine likin Tanmlamalar Aratrmaclar tedarik zinciri ynetiminin genel kabul grm bir tanmnn eksikliinin ve tedarik zinciri ynetiminin anlalmasn gletiren sorunlarn tedarik zinciri iindeki faaliyetlerden kaynaklandn grdler. TEDARK ZNCR YNETMNE LKN TEMEL KONULAR Tedarik zinciri katlmclar arasndaki kar durularn yol aabilecei sorunlar: Tedarik zinciri iin belirlenen genel amacn yitirilmesi, oklu ve gizli amalar, katlmclar aras g dengesizlikleri, kltr ve prosedrlerle ilgili ayrmalar, zerklik ve hesap verebilirlik karmaas, ar bamllk ve effaflk eksiklii ile frsat davranlara yol almasdr. Tedarik Zinciri Ynetiminin Amalar Tedarik zinciri ynetiminin temel amac, mterilerin tatmin dzeylerini drmeksizin maliyetleri azaltarak srdrlebilir rekabet avantaj yaratmak ve gelitirmek zere stratejik bir g oluturmaktr. Oluturulan rekabeti ebekeyi kapsayan tedarik zinciri planlama almalarnn uzmanlk, deneyim, beceriler kapasitesiyle yaratlan kaldra kuvvetidir. Tedarik Zinciri Ynetimine Ynelik Engeller, Kprler ve Avantajlar letmelerin birbirleriyle yaadklar rekabete ynelik engeller: * letme ii ve iletme dnda stnlk salama/g kazanma mcadeleleri, * Blge ya da yre hkimiyeti gibi bir konuda stnlk salamak iin verilen mcadele, * Yetersiz tedarik zinciri ynetimi planlamalarna sahip olma, * Tedarik zinciri ynetimi konusunda uzak grllk eksiklii, * Gven eksiklii, * Tepe ynetimine ar bamllk ve yetersiz tedarik zinciri ynetimi anlay. Ynetsel glkler konusunda engeller: * Bilgi teknolojisi/Bilgi sistemi yetersizlii, * rgtsel yap/Kltr farkllklar, * Tedarik zinciri performans lm eksiklii ve ibirlikleri temel noktalarnda eksiklikler. Bilimsel literatrde tedarik zinciri ynetimi engelleri iin zm nerileri: * Bilgi saydaml * apraz ilevsel ibirlikleri (karlkl ibirlikleri) * birliklerinin planlanmas, * Bilgi teknolojisi mimarisi/internet eriim olanaklar * Biimsel performans izleme, * Tedarik zinciri ynetimi vizyonu ile ilgili stratejilerinin uyumlatrlmas, * nsan gc faktrne zen gsterme, * Tedariki sertifikasyonu/tedariki eleme, * Hedef mterileri blmlere ayrma ve yatrm/yarar paylam. Tedarik zinciri ynetiminin anahtar yararlar: * Stok dnme hznda art, * Gelirlerde art, * Tedarik zinciri ynetimi maliyetlerinde azalma, * rn bulunabilirlii,

* Sipari karlama sresinin azalmas, * Talebe cevap verme ve karlama yeteneinde gelime, * Ekonomik katma deer yaratlmas, * Sermayeden yararlanma, * Pazara ulam sresinde azalma ve lojistik maliyetlerden tasarruf. Tedarik Zincirini Ynetme Gereklilii Tedarik zinciri ynetimi kapsamnda, bilgi aktarma, para/akamlarn retimi, depolanmas, tanmas ve fonlarn transferi vb. konular yer alr. Tedarik zinciri ynetimi, endstri sralamasna gre stok yatrmlarnn deitirilmesinde etkilidir ve ekonomik dalgalanmalar nlemeye de yardmc olur. Tedarik Zincirine likin Konular Tedarik zinciri iinde ynetilmesi gereken konular: * Bilgi teknolojisi ve enformasyon ynetim* Bilgi birikimi ynetimi * Mteri-tedariki ilikileri * Mteri ilikileri * Tedarik zinciri tasarm * Lojistik ynetimi * Kreselleme * Ortaklk * evresel konular * Gven ve ballk Bilgi teknolojisi ve enformasyon ynetimi: nternet ve elektronik iletiimdeki gelimeler gemile karlatrldnda iletmelerin mteri beklentilerini daha mkemmel karlama imkan tanmtr. Bilgi birikimi ynetimi: Bilgi birikimi iletmenin misyonunu gerekletirmesi iin rgtn entelektel sermayesinin kullanmna dayanan bir ynetim uygulamasdr. Bilgiyi elde etme ve iletmede sistematik ve rgtsel bir sretir. Mteri-tedariki ilikileri: Rekabeti bir evrede, mteri beklentilerine hzl cevap vermekle baarlabilen mteri tatmini iletmelerin belirli bir izgide kalabilmelerini salayan en nemli kouldur. Mteri ilikileri: letmelerin mteri ilikileri uygulamalar, kurulan ilikilerin baarm dzeyi kadar tedarik taban ynetimindeki performansn da etkiler. Verimlilik, stoklarda azalma ya da kararllk, beklenen stok devir hz, artan mteri tatmini, pazar pay ve karllk art yaratlr. Tedarik zinciri tasarm: malat iletmelerinde tedarik zincirinin tasarm etkin bir btnleme zerine kurulmutur. Lojistik ynetimi: Kimi yazarlar dinamik bir evrede, datm kanal tasarm iin tekrarl zincirleme bir yaklamn kullanmn aratrmlar ve deien pazar koullarna hzla uyum salamann ve tedarik zinciri srelerinin otomasyonunun bir gereklilik olduunu kantlamlardr. Kreselleme: Ksalan rn yaam dnemleri ve artan bireysel rekabet geleneksel reticileri rn tasarm ve gelitirme gibi temel yetenekleri zerinde younlamaya, farkl konularda da d kaynak kullanmaya tevik etmitir. Ortaklklar: Kresel pazarlarn artan bir etkinlikle bymesiyle, rekabet bamsz iletmelerin yan sra zincirdeki iletmeler arasnda da yaygnlamaya balamtr. Bu nedenle, tepe ynetim, maliyetleri drmek, hizmet gelitirmek iin ortakllara ya da ibirliklerine ynelen tedarik zincirlerini gelitirmeye balamtr. evresel Konular: evresel konulara ilikin olarak; tedariki ilikileri, yaln retim, evresel ynetim uygulamalar ve iletmelerin birbirleriyle ilikilerini aratran bir kavramsal ereve ortaya konmutur. Gven ve Ballk: letmeler arasndaki ilikileri gelitirmenin iki temel bileeni gven ve ballktr. Gvenin doruluk-drstlk ve yardmseverlik kavramlarn kapsayan iki boyutu bulunmaktadr. TEDARK ZNCR YNETM SRECNN AAMALARI Tedarik zincirinin etkin ynetimi, be farkl srecin gz nnde tutulmasn gerektirir. * Planlama * Uygulama * Bilgi Teknolojisi * rgtler aras yap * lm Planlama Planlama tedarik zinciri ynetiminin temelidir ve iletmenin benimsedii felsefeyle uyumlu olarak oluturulur.

Uygulama Uygulama konusunda eitli yazarlar daha ok ortaya kan engeller zerinde durmaktadrlar, rnein tedarik zinciri ynetiminde bilgi teknolojisi uygulamalarnn gncellikten geri kalmas, finansal zorluklar ve yeniden yaplanma konularnda alanlarn ortaya kard sorunlar gibi. Bilgi Teknolojisi Tedarik zinciri iinde bilginin nasl iletilecei ve nasl analiz edilecei konular zerinde durur. Bu konu veri depolama, karar destek aralar, blgeler ya da zincirdeki iletmeler aras bilgi transferi ve gelecekteki uygulamalar olmak zere drt alt blm iinde incelenir. rgtsel Yap Tedarik zinciri ierisinde yer alanlar (satc, satn alc, tayclar vb) karlln arttrlmasnda ve gelitirilmesinde rol oynarlar. lm Uygun olmayan lmleme aralarnn kullanlmas ya da lmleme eksiklii tedarik zinciri ynetiminin baaryla uygulanmasnn nnde nemli bir engel tekil edebilir. Tedarik Zinciri Karmas Tedarik zinciri ynetimi kapsam ierisinde yer alan iletme fonksiyonlar genelde tedarik zinciri karmas olarak bilinir. * Planlama ve pazarlama stratejisi: Malzeme ve datm gereksinimleri konusunda tasarm ve pazarlamann balca etkileri, * Satn alma: Kaynak aratrma ve seimi, mzakereler, tedariki ibirlii gelitirme programlar * retim planlama: Fabrika kapasitesi, konum ve plan, programlama, imalat kaynak planlamas ve sreteki ilerin denetlenmesi ve desteklenmesi, * Depolama ve malzeme tutma: Mallarn depolanmas ve tutulmas, ellelenmesi, kullanm kolayl ve ambalajlama, * Stok ynetimi: Stok kontrol, minimum, optimum stok dzeyinin salanmas, stok tutma maliyetlerinin, fire oranlarnn minimize edilmesi * Depo ve maazalar: Konum, kapasite ve operasyon * Nakliye: Planlama, gzergah tespiti ve operasyonlar * Mteri hizmetleri: Talep tahmini, hizmet dzeyi, sipari ileme, sat sonras operasyonlar ve bakm destei * Teknik destek: Bu eylemlerin yrtlmesi iin sistemin ihtiya duyduu ynetsel ve dier teknik destekler. TEDARK ZNCR YNETM YAKLAIMLARI Fonksiyonel Yaklam Fonksiyonel bak asna gre iletmeler bireysel blmlerden oluurlar. Bir imalat iletmesinde tedarik, operasyon, mhendislik ve datm gibi blmler buna rnektir. Her blmn kendi zel gndemi vardr. Tedarik Yaklam Genellikle fonksiyonel yaklamdan ayrl, daha dk malzeme maliyetleri elde etme abas ile balar. Gnmzde pek ok imalat iletmesinde malzeme maliyeti en nemli unsurdur. Lojistik ve Nakliye Yaklam rnlerin tedarik zinciri ierisinde fiziksel olarak hareket etmesi ulusal ekonomilerin nemli bir parasn oluturur. Bilgi Yaklam Bilgi yaklam hem irket ierisinde hem de tedarik zinciri ierisinde balantlarn gelitirilmesine odaklanan bir yaklamdr. Tedarik Zinciri Konseyi gibi kurulularn destekleri ile veri ve srelerin tanmlanmas standart bir hale gelmekte ve bu tr abalarla tedarik zinciri ieresinde bilgi paylam kolaylamaktadr. Srelerini Yeniden Yaplandrma Yaklam Bu yaklam srelerin yeniden yaplandrlmas olarak adlandrlr ve buradaki temel ama gereksiz zaman ve para harcamann ortadan kaldrlp kalitenin iyiletirilmesidir. rnein; Alt Sigma. Stratejik Yaklam Bir ksm gre gre tedarik zinciri tasarm rekabet stratejileri ile btnleiktir. Bu gr savunanlar iin, rekabet sadece rn zerinde younlamamal ayn zamanda zenginletirilmi rn kavramn gerekletiren operasyonlar zerinde de younlamaldr.

Sre Modeli Yaklam Sre modeli btnleik deer sisteminin baarl bir ekilde oluturulmas iin uygulanmas gereken bir dizi eylem ve stratejileri temsil eder. TEDARK ZNCR STRATEJLER Tedarik zincirinden daha fazla fayda salanabilmesi iin be temel yaplandrma unsuru dikkate alnr: * letim stratejisi * D kaynaklardan yararlanma stratejisi * Kanal stratejisi * Mteri hizmeti stratejisi * letmenin varlklarna bal strateji letim Stratejisi Stok iin retim: Yksek hacimde satlan, standart rnler iin en iyi stratejidir. Sipari iin retim: Bu strateji daha ok kiiye zel rnler ya da talep skl dk rnler iin ercih edilen bir stratejidir. Sipari yaplandrma: Nihai rnn pek ok tr olduunda, iletme dk dzeyde stok tutma istei tadnda ve daha ksa srede teslimat gerektiren durumlarda tercih edilen bir stratejidir. Mteri isteklerine bal retim: Karmak rn ve hizmetlerin benzersiz mteri zelliklerine gre retildii endstri alanlarnda kullanlr. Kanal Stratejisi Kanal stratejisi rn ve hizmetlerin satcdan nasl alnaca ve son kullancya nasl ulatrlaca ile ilgilidir. D Kaynaklardan Yararlanma Stratejisi letmenin mevcut tedarik zinciri becerilerinin ve uzmanlkapasitesinin analiz edilmesiyle balar. lek: letme dndaki i ortaklar daha fazla kullanm oranna sahip geni mteri kitlesi ve dk birim maliyet avantajna sahip olmalar nedeniyle hizmetleri daha ucuza salarlar. Kapsam: Yeni pazar ve yeni corafyalara alma isteinde olan iletmeler iin d kaynaklardan yararlanan iletmeler yeni yerleim alanlarna eriim olana elde ederler. Teknolojik uzmanlk: D kaynak kullanm i ortaklarna iletme ii geliim ve nemli yatrharcamalar gerektiren retim ya da sre teknolojilerinde uzmanlama imkan salayabilir. Mteri Hizmet Stratejisi Mteri hizmet stratejisi iki temel unsur zerinde oluturulur. Bunlar; mteri hesaplarnn hacim ve karll mterilerin gerekte ne istediklerinin tam olarak anlalmasdr. letme Varlklarna Dayal Strateji Tedarik zincirini biimlendiren son unsur irketin varlk portfyne ilikin alaca kararlardr. Varlklarn konumlar, lekleri ve misyonlar tedarik zincirinin performans zerinde nemli etkiye sahiptir. Tedarik Zinciri Tasarm deal bir tedarik zinciri tasarm aadaki admlar izlemelidir: * Tedarik zinciri unsurlarnn tanmlanp analiz edilmesi * Yerel olarak alnan bir kararn sonularnn baz kstlar gz nnde bulundurularak, tedarik zinciri boyunca nasl yayldnn analiz edilmesi * Yerel olarak alnan bir kararn sonularnn maliyet ve gelirler anlamnda tedarik zinciri boyunca nasl yayldnn analiz edilmesi * Tedarik zincirini etkileyebilecek iletme d etkilerin belirlenmesi * letme d deikenlerin tedarik zincirinin stratejik eylemlerinin -satn alma, rnn yapm, rn hareketleri, depolanmas ve sat- zerindeki sonularnn analiz edilmesi * Kazan ve kayplarn ortaklar arasnda nasl paylatrlacann analiz edilmesi. rn ve mteri ihtiyalarn karlayan iki tr tedarik zinciri vardr: * Yaln Tedarik Zinciri * evik Tedarik Zinciri Yaln Tedarik Zinciri Yaln tedarik zinciri, zincirin her aamas ierisinde boa harcamalar ve deer oluturmayan unsurlar ortadan kaldracak her trl srekli gelime abalarn kullanan bir sistemdir. Yksek kullanm oran, daha ksa teslim sreleri ve toplam tedarik zinciri maliyetlerinin en aza indirilmesi gibi yararlar ortaya kmaktadr. evik Tedarik Zinciri evik tedarik zinciri; hzl ve srekli olarak deien kresel pazarlara dinamik ve byme odakl olarak hzl bir ekilde yant vererek kar elde eden tedarik zinciri trdr.

NTE - 2 - SORULAR: 1. Aadakilerden hangisi, tedarik zinciri geliim evrelerinden 1970ler - 1980ler dneminde grlmtr? A) letme d btnleme B) Ynetimde ilevsel yaklamlar C) letme ii btnleme D) Ynetim odakllk E) Envanter odakllk 2. Tedarik zincirini oluturan iletmelerde tama komisyonculuu, depo ynetimi, tamaclk gibi alanlarda uzmanlama hangi dneme rastlamaktadr? A) Kavram oluturma B) Btnleme C) Kreselleme D) Bir hizmet olarak tedarik zinciri ynetimi E) D kaynak kullanm 3. Aadakilerden hangisi, tedarik zinciri katlmclar arasndaki kar durularn yol aabilecei sorunlardan biri deildir? A) effaflk B) Tedarik zinciri iin belirlenen genel amacn elde edilmesi C) oklu ve gizli amalar D) zerklik E) Hesap verebilirlik 4. Aadakilerden hangisi ynetsel glklerle ilgili engellerden biri deildir? A) Bilgi teknolojisi yetersizlii B) Bilgi sistemi yetersizlii C) Kltr farkllklar D) Performans lm eksiklii E) Gven eksiklii 5. Tedarik zincirinin etkin ynetiminde gz nnde tutulmas gereken be farkl sreten hangisi tedarik zinciri ynetiminin temelidir ve iletmece benimsenen felsefeye uyumlu olarak oluturulur? A) Planlama B) Uygulama C) Bilgi teknolojisi D) rgtler aras yap E) lm 6. Kaynak aratrma ve seimi, mzakereler, tedariki ibirlii gelitirme tedarik zinciri karmas elemanlarndan hangisinin kapsamndadr? A) Teknik destek B) Nakliye C) Stok ynetimi D) Satn alma E) retim planlama 7. Genellikle fonksiyonel yaklamdan ayrlarak, daha dk malzeme maliyetleri elde etme dncesi hangi tedarik zinciri yaklam olarak kabul edilir? A) Fonksiyonel B) Sre modeli C) Tedarik D) Lojistik E) Stratejik 8. Fabrika kapasitesi, konum ve plan, programlama, imalat kaynak planlamas ve sreteki ilerin denetlenmesi tedarik zinciri karma elemanlarnan hangisinin kapsamna girmektedir? A) Satn alma B) retim planlama C) Stok ynetimi D) Nakliye E) Teknik destek 9. Aadaki iletim stratejilerinden hangisi, nihai rnn pek ok tr olduunda, iletme dk dzeyde stok tutma istei tadnda ve daha ksa teslimat gerektiren durumlarda tercih edilir? A) Sat iin retim B) Stok iin retim C) Sipari iin retim D) Mteri isteklerine bal retim E) Sipari yaplandrm 10. letmenin me vcut tedarik zinciri becerilerinin ve uzmanlk alanlaryla ilgilikapasitesinin analiz edilmesiyle balayan stratejiye ne ad verilir? A) Kanal stratejisi B) Varlklara dayal strateji C) D kaynaklardan yararlanma stratejisi D) Mteri hizmet stratejisi E) letim stratejisi

NTE 3 TEDARK ZNCRNDE SATIN ALMA VE RGTSEL LKLER SATIN ALMA VE TEDARK rgtsel Satn Alma Trleri Endstriyel / retici: Somut (fiziksel) zellikteki retim ya da nemli ticari amalar iin mallar ve hizmetler satn alma. Araclar: Endstri ya da tketici pazarlarnda yeniden satmak ya da yeniden sat kolaylatrmak zere mal ya da hizmet satn alma. Devlet / kamu sektr: Yerel birimlerin ya da ulusal devletin kullanmn kapsayan kamu sektr kurullarnca mal/hizmet satn alma. Kurumlar: Yaamlarn ve alanlarnn yararlarn srdrecek ekilde kullanm amalayan mal veya hizmet satn almann uygun olduu organizasyon tr kurumlardr. Satn Alma Kararlar Satn almann alt dorusu: 1- Doru rnler (Beklenen Mallar/Hizmetler) Mterilerin beklenti ve ihtiyalarn en iyi ekilde karlayan ve gvenilir niteliklere sahip rn/hizmetler. 2- Doru Yer Alm kararlarnn verilmesinde rn teslimatnn nasl, nerede ve ne zaman yaplacana ilikin ayrntl belgelerin ve talimatlarn hazrlanmas olduka nemlidir. 3- Doru Zaman Stoklarn gereksinim duyulan zamanda yerine ulamasn garanti altna almak etkin bir tedarik zincirinde temel ve en nemli konudur. 4- Doru Fiyat Alcnn katlanaca maliyetler ve sonuta elde edecei krllk zerinde, almda doru yerin bulunmas ve bu sayede rnlerin doru fiyattan elde edilmesi nemli bir etki yaratr. 5- Doru Kalite Mteri ya bekledii kaliteyi aklkla belirtir ya da tedarikinin bu tr bir yaklamla hareket edeceini bekler. Mteri iin kalite gstergesini kapsayan bir dier durum da, satn ald rnn iadesi ya da yeniden sipari vermesiyle ilgilidir. 6- Doru Miktar Satn alma faaliyetlerini kapsayan altnc doru doru miktarda rn tedarik etmektir. Alclar lgilendiren Dier Dorular letmenin satn alma konusunda belirledii etkenler; itibar, duyarllk ve gvenilirliktir. Duyarllk tedarikinin alc gereksinmelerini karlamada ne kadar esneklik gsterebildii ile ilgili konular kapsamna alr. Gvenilirlik, satn alnan rnlerin istenilen tarihte eksiksiz olarak ulatndan emin olma durumunu ifade etmektedir ve tedarikiyi deerlendiren nemli bir lttr. Satn Almada Enformasyonun nemi Enformasyona ilikin gereksinim duyulan unsurlar: * Nitelik * Teknik zellikler * e ilikin koullar (tedarikinin koullar, deme artlar, teslim, sat sonras destek, mlkiyet devri, sigorta vb.) Satn Alma Skl ve Satn Alma Faaliyetinin Snflanmas Satn alma skl ile maliyetler, depolama ve mteri hizmeti arasnda anlaml bir iliki vardr. Satn alma faaliyetleri: * Belirli bir ama iin hazrlanm/nceden tasarlanm ya da bir kereye mahsus satn alma, * Satn alnan kalemlerin rutin/dzenli tedariki (rnein, stok tutma birimlerinde otomatik tamamlamalar, ikmaller, vb), * Szlemeye dayal satn alma (Belirli bir ama iin kaynaktan ya da nceden belirlenmi tedarikilerden rn alm), * Katalogdan satn alma (Tedariki kataloglarndan nceden belirlenmi rn almlar) TEDARK LKLER Gnmz tedarik zinciri ilikileri taraflarn birbirlerinden beklentilerini elde etmeleri mantn esas almak zere kurulur. Alc-Tedariki likileri Alc-Tedariki ilikilerini gsteren rgtsel faktrler: Teknoloji, yap, strateji. Alc-Tedariki ilikilerini gsteren bireysel faktrler: Amalar, deneyim.

Tedarik zincirinde ilikilerin sreklilik asndan birbirinden farkl alt tr vardr: * Taraflarn bamsz ve eit koullardaki ilikileri * Birinin dieri zerinde hakimiyeti olmayan ilikiler * Ulusal mterilerle ilikiler * Stratejik ibirlikleri * Ortak giriimler * Dikey btnleme Zincirde yer alan taraflarn bamsz ve birbirleri ile eit koullarda bulunmasna ilikin ilikiler kazan-kaybet dncesini ierir. Tedariki likilerinde Yaklamlar Geleneksel tedarik zincirlerine ilikin zellikleri: * Mteriler ve tedarikiler arasnda kazan-kaybet trnde anlamalara dayanan taraf ilikileri * Fayda ve risklerin paylamna ok az zen gsterme * Ksa dneme odaklanma, karlkl uzun dnemli baarlara ynelik ok az ilgi duyma * nceliin maliyet ve teslimat zerinde olmas, katma deer yaratmna ynelik ok az ilgi duyma * Snrl iletiim * Asl imalatlarla tedarikiler arasnda ok az etkileim Tedarik Zincirinde liki Trleri * Bilgi paylam * Gven * Egdml planlamaya dayal anlamalar * Risklerin paylam * Karlkl avantajlarn (karlarn) varl * Bamszln tannmas * Btnleik sreler * Kltr, beceri ve anlay paylam * lemlerde karlkl effaflk Tedariki ebekelerinin Oluturulmas Szarka ve Johannnison tr ebeke tipi ortaya koymutur (bireysel ebekeler): * Ticari olarak deiim etkinlii yapan iletmeler arasndaki retim ebekeleri, * Dostluk ve gvene dayal bireysel ebekeler ve * Sosyal alara, toplumsal ballklara ve ortak deerlere uyuma dayal sembolik ebekelerdir. D Kaynak Kullanm D kaynaklardan yararlanma stratejisi karar, iletmenin var olan tedarik zinciri becerilerinin ve uzmanlk kapasitesinin analiz edilmesiyle balar. letme d i ortaklarnn tedarik zincirinde yaratabilecei avantajlar: * lek-letme d i ortaklar daha fazla kullanm oranna sahip geni mteri kitlesi ve dk birim maliyet avantajna sahip olmalar nedeniyle hizmetleri daha ucuza salarlar. * Kapsam-Yeni pazar ve yeni corafyalara alma isteinde olan iletme iin d kaynaklardan yararlanma yeni blgelere eriim olana salarlar. * Teknolojik uzmanlk-D kaynaklardan yararlanma ile iletmenin isel olarak gelitirmesi gereken ve nemli yatrm harcamalar gerektiren retim ya da sre teknolojilerinde uzmanlama elde eder. TEDARK ORTAKLIKLARI VE BRLKLER Ortaklklar ve birlikleri Terimlerinin Tanm Ortaklklar genellikle, tedarik zincirinin farkl aamalarnda iki ya da daha fazla farkl trde iletme arasndaki ilikileri kapsar. Stratejik ibirlikleri, birlikte i yapmay kabul eden benzer aamadaki iki ya da daha fazla iletmenin bir araya gelmesiyle oluur. Tedariki Ortaklklarnn Oluturulmas letmeler, tedarikileriyle stratejik ortaklklar tesis ederek pazarda daha hzl ve daha etkin bir biimde yeni rnler elde edebilirler. Stratejik birlikleri Tedarik zinciri iindeki ilikiler ounlukla stratejik ortaklklar, operasyonel ortaklklar ve ksa dnemli ve belirli frsatlara dayal geleneksel ortaklklardan oluan farkl ekilde snflanr. Stratejik birlikleri: Taraflarn temel yeteneklerinin btnletirilmesi ve ilikilerde daha fazla deer yaratan faaliyetleri gelitirme. G mterilerin tarafndadr ve taraflarca yaplan ibirlikleri mteriye hizmet amacna yneliktir. Bilgi analizleri ortaklaa yaplr ve bilgi taraflarca paylalr. birlii ile daha etkin bir tedarik zinciri meydana getirilir.

Operasyonel Ortaklklar: Ortaklk taraflardan birinin gcne, dierinin temel yeteneine dayanr. G denklii tedarik zincirinin yalnzca tek bir aamasnda bulunur. Risk taraflardan biri iin daha fazladr. Mteriler ortaklktan kk bir miktarda deer elde eder. Bilgi seici temele dayal olarak paylalr. Frsatlara Dayal Ortaklklar: Faaliyetlerin yerine getirilmesi ortaklardan birine dayaldr. ok miktardaki talebin taraflardan birinin zerinde toplanmas g dengesizlii yaratr. Riskler her zaman taraflardan biri iin daha byktr. Bilgi nadiren paylalr. Baarl birlii Yaratmada Sekiz Faktr: 1- Bireysel Yetenek 2- nem: likiler her iki tarafn stratejik amalaryla uyumlu olmaldr. Sz konusu ibirliinin gerektirdii i mutlaka yaplmaldr. Taraflarn ilikilerde anahtar rol oynayacak uzun dnemli amalar bulunmaldr. 3- Bamszlk 4- Yatrm Tararaflar 5- Bilgi Taraflar 6- Btnleme 7- Kurumsallama Taraflar 8- Gvenilirlik TEDARK ZNCRNDE BTNLEME Btnleik tedarik zincirleri, tm taraflarn youn ve ak bir iletiimle ortaklk olarak karakterize edilen ve srdrlebilir, uzun dnemli iliki temeline dayanan bir biimde ilikilerden yararlanmalarn ngrr. Tedarik Zincirinde Btnlemeyi Arttran Faktrler Artan maliyet rekabeti Daha ksa rn yaam sresi Daha hzl rn gelitirme sreci rn sunumlarnn kresellemesi Daha yksek kalite Tedarik Zinciri Btnlemesinde Karlalan Sorunlar * Talebin yanl tahmin edilmesi * Deiken pazar ve talep modelleri * Bilgi paylamndaki isteksizlik * Byk baskn mteriler tarafndan yaplan zorlamalar * Monopol haline gelmi tedarikilerin direnii * Ynetim tarz ve yaklamlar * Zayf ve gvenilirlii dk datm performans * Global/uzun mesafe tedarikiler ve/veya pazarlar * Deiime kar direni * Bilgi/kaynak eksiklii

NTE - 3 - SORULAR: 1. Yaamlarn ve alanlarnn yararlarn srdrecek ekilde kullanm amalayan mal/hizmet satn alma aadaki hangi organizasyon tr iin uygundur? A) Araclar B) Kurumlar C) Endstri D) reticiler E) Devlet 2. Tedarikinin alc gereksinimlerini karlamada gsterecei esneklik derecesi satn alma deikenlerinden hangisini ifade etmektedir? A) Fiyat B) Kalite C) Miktar D) Duyarlk E) tibar 3. Aadakilerden hangisi satn almada enformasyonu gerektiren unsurlardan biri olarak kabul edilemez? A) Fiyat B) Nitelik C) Nicelik D) Teknik zellikler E) e ilikin koullar 4. Aadakilerden hangisi, alc-tedariki arasndaki ilikileri gsteren bireysel faktrlerden biridir? A) Deneyimler B) Teknoloji C) Strateji D) Yap E) alanlar 5. likilerin sreklilii bakmndan tedarik zincirinde daha ok kazan-kaybet dncesini ieren tr aadakilerden hangisidir? A) Dikey btnleme B) Ortak giriimler C) Stratejik ibirlikleri D) Taraflarn bamsz ve eit koullardaki ilikileri E) Birinin dieri zerinde hakimiyeti olmayan ilikiler 6. Aadakilerden hangisi, bireysel ebekeler kapsamndadr? A) Ortak amalara dayal ebekeler B) Ortak deerlere uyuma dayal ebekeler C) Toplumsal balla dayal ebekeler D) Sosyal alara dayal ebekeler E) Dostluk ve gvene dayal ebekeler 7. Taraflarn anahtar rol oynayacak uzun dnemli amalarnn bulunmas ve ilikilerin her iki tarafn stratejik amalar ile uyumlu olmas baarl bir ibirlii yaratmada hangi faktrn kapsamna girmektedir? A) Gvenilirlik B) nem C) Yatrm D) Bilgi E) Btnleme 8. Aadakilerden hangisi, tedarik zincirinde btnlemeyi arttran faktrlerden biri deildir? A) Artan maliyet rekabeti B) Daha yksek kalite C) Daha hzl rn gelitirme sreci D) Daha uzun rn yaam seyri E) rn sunumlarnn kresellemesi 9. Aadakilerden hangisi tedarik zincirindeki iliki trlerinden btnleme kapsamnda yer alr? A) Bamsz ilikiler B) Ortak operasyon C) Ortak giriim D) birlii E) Ortak dzenleme 10. Aadaki ifadelerden hangisi operasyonel ortaklklar kapsamna girer? A) Faaliyetlerin yerine getirilmesi ortaklardan birine dayaldr B) Riskler her zaman taraflardan biri iin daha byktr C) Bilgi analizleri ortaklaa yaplr ve taraflarca paylalr D) Bilgi seici temele dayal olarak paylalr E) Bilgi nadiren paylalr

NTE 4 TEDARK ZNCR PERFORMANS LM TEDARK ZNCR YNETM ETKNLNN ARTTIRILMASINDA KULLANILAN PERFORMANS LLER Tedarik zinciri modelleri ounlukla iki farkl performans ls kullanr: 1. Maliyet: Maliyet, stok ve operasyon maliyetini kapsayabilir. 2. Mteri yant ve maliyetin bir bilekesi: Mteri yant lmleri teslim zaman, stoksuz kalma olasl ve mteriye eldeki stoklarla cevap verebilme oran gibi lmlerdir. Performans lm Neden nemlidir? Performans lm bir irketin tedarik zincirinin gelimi ya da bozulmu olup olmadn deerlendirmeyi mmkn klan aralar sunar. Tedarik zinciri performans lmn nemli klan unsurlar: 1. lmler dorudan davranlar ve dolayl olarak da performans kontrol etme asndan nemlidir. 2. Birka nemli lm yntemleri irketin tedarik zincirini gelitirme amalar dorultusunda irketin belirli bir dorultu ve ynde ilerlemesini salayacaktr. 3. Yanl lm metodlarnn seilmesi ve nemli olanlarn kullanlmamas tedarik zinciri performansnn bozulmasna yol aacaktr. 4. Herhangi bir performans lmne sahip olmadan sadece gerekleen olaylardan sonra ortaya kan ya da kacak olan durumlara gre hareket eden bir tedarik zincirini yrtmek irketler asndan etkin olmayacaktr. Tedarik Zinciri Performans Tedarik zinciri performansn belirleyen iki temel kriter: 1. Tepki sresi 2. Verimlilik Tedarik zinciri performansn belirleyen kriterlerin lmnde kullanlan lm snrlamalar: 1. Mteri hizmetleri: Bu kategori tedarik zincirinin, mterilerinin beklentilerini karlama becerisini ler. 2. sel verimlilik: sel verimlilik bir tedarik zincirinin uygun bir karllk dzeyi salayacak ekilde ileme kabiliyetine sahip olmasdr. 3. Talep esneklii: Talep esneklii lei, tedarik zincirinin mevcut talep durumunun almas durumunda bu alan ksmn ne kadarn karlayabileceini gsterir. 4. rn gelitirme: Bu lm tedarik zincirinin zamannda yeni rnler gelitirme ve bu rnleri yine zamannda databilme kabiliyetine ne kadar sahip olduunu ler. Tedarik Zinciri Performans lm Sistemleri Performans lm; ynetime sunulan bir srecin kaynak ya da ktnn verimlilik ve etkinliliini deerlendiren bir bilgidir. Etkili bir performans lm sistemi; 1. Sistemi anlamak iin bir temel oluturur, 2. Sistemin btn ierisindeki tm davranlar etkiler, 3. Tedarik zinciri yeleri ve d paydalar iin abalarn sonular hakknda bilgi salar. Stratejik Amalar ve Tedarik Zinciri Performans lm Stratejik amalar nadiren tek bir performans lm uygulanmasn gerektirir, genellikle stratejik amalar pek ok performans lm kullanrlar. TEDARK ZNCR PERFORMANS LM KRTERLER * Btnleik yaklam: Tedarik zinciri performans lmleri, kuruluun snrlar tesinde btnsel bir sistem perspektifine sahip olmaldr. * Sre tabanllk: Baarl tedarik zinciri ynetimi, tedarik zincirinin kilit iletme sreleri ierisinde, bireysel fonksiyonlar ynetmekten btnleik faaliyetleri yneten bir deiiklie gidilmesini gerektirir. * Strateji ile uyumlu: Performans lm sistemi tedarik zincirinin genel stratejisi ile tutarl olmaldr. * Dinamik bir sistem: Performans lm sistemleri iin nemli bir kriter de sistemlerin dinamik olmas zorunluluudur. * Dengelenmi yaklam: Burada temel ama, tedarik zincirinin pek ok ksmn temsil eden parametrelere performans lmn dengeli bir ekilde datmak ve uygulamaktr. * Ynetimsel bir ara: Performans lm sistemleri ynetimsel aralar olarak dnlr ve sistem lmden ynetime geii dzenleyebilecek yetenekleri tamaldr. Performans lm sistemleri anlalmas basit, zamanl ve doru geri beslemeyi salayacak trde olmaldrlar. * Stratejik, taktiksel ve operasyonel dzeyleri kapsama: Stratejik dzey lmleri st ynetimin kararlarn etkilerken, taktiksel dzeydeki lmler kaynak tahsisi ile ilgili lmler yapacaktr. Operasyonel dzey lmleri daha alt kademedeki yneticilerin kararlarnn sonularn deerlendirecektir.

* leriye dnk (yol gsterici) perspektif salama: Performans lm sistemi trendler yerine iletmenin anlk grntlerini yakalamaldr. * yiletirme ynl aralar: Performans ynetim sistemi iyiletirme zerine odaklanmaldr. * Derinlemesine inceleme yapabilme ilevselliini salama: Performans lm sistemi yneticilere iyiletirilme yaplacak farkl alanlarn belirlenme yetenei vermelidir. * elien amalar ele alabilme: Performans lm sistemi, tedarik zinciri iindeki farkl dengeleri deerlendirmek ve daha dk dzeydeki optimizasyonu nlemek iin sonular daha net grnr klmaldr. * Basitlik: Performans lm sistemi organizasyonun her dzeyinde kolayca anlalr olmal ve snrl sayda birbiri ile ilgili nlemleri iermelidir. * Kyaslanabilirlik: Performans lm sistemi, tedarik zincirinin kendisine ait performansn bir grup performans standartlar ile kyaslayabilmesine olanak tanmaldr. * Uygun lm matrisi: Performans lm sistemi, uygun kararlarn alnabilmesini salayacak olan en uygun matrisi kullanmaldr. Tedarik Zinciri Performansn lmekte Kullanlan Geleneksel ltler Finansal lmler operasyonel deiikliklerin bir iletmenin finansal durumunu etkileyip etkilemediini deerlemede ok nemlidir. TEDARK ZNCR PERFORMANSINI LMEDE KULLANILAN MODERN YNTEMLER VE AMALARI Temelde tedarik zinciri performansna atfedilen fonksiyon vardr: 1. Ynetimi bilgilendirmek, karar almaya desteklemek ve sorunlu blgeleri tanmlamaya ynelik bilgi fonksiyonu, 2. Hedefler ve istenen sonulara yn vermek amac ile ynlendirme fonksiyonu, 3. Srecin yrtlmesinin denetimini yapmaya ynelik kontrol fonksiyonudur. Kurumsal Karne (Balanced Scorecard) Kurumsal Karne ilkeleri uygulamasndaki drt temel performans lm: * Mali adan (rnein, depolama retim ve maliyeti) * Mteri perspektifi (rnein, zamannda teslimat ve sipari doldurma oran) * iletme asndan (rnein, imalatn retim planna ball ve hatalarn tahmini) * Yeniliki ve renme perspektifi (rnein, alanlar ve yeni rn gelitirme dngs sresi) Lojistik Puan Tablosu Tedarik zinciri performansn lmek iin, tedarik zincirinin lojistik fonksiyonu konusunda (depolama, tama gibi) uzmanlam bir danmanlk irketi olan Uluslararas Lojistik Kaynaklar irketi tarafndan gelitirilmi bir yaklamdr. Faaliyet Tabanl Maliyetleme (ABC Yntemi) Operasyonel performans mali lmlere balayan geleneksel muhasebe yntemlerinin bir ksm sakncalarn ortadan kaldrmak iin gelitirilmitir. Ekonomik Katma Deer Geleneksel muhasebe yntemlerine getirilen eletirilerden birisi de daha ok ksa dnemli finansal sonulara (kallk ve gelir gibi) odaklanmas ve irket hissedarlarna uzun dnemli deerler salayan iletme eylemlerinin zne dair ok az bak asna sahip olmas ksaca uzun dnemli bir odak noktasnn olmamasdr. SCOR Modeli SCOR modeli bir tedarik zinciri performans lm modelidir. Bu model i sreleri, performans deerlemeleri ve en iyi uygulamalar ieren bir tedarik zinciri ynetim erevesi oluur. SCOR modeli iin drt farkl sre vardr: * Kaynak (Source) * Yap (Make) * Dat (Deliver) * Plan (Plan) SCOR modeli dzeyde sre detay iermektedir. Dzey 1; en st dzeydir ve sre trleri ile ilgilidir. Dzey 2; yaplandrma dzeyidir ve sre kategorileri ile ilgilidir. Dzey 3; sre unsuru dzeyidir ve SCOR modeli leindeki en alt dzeydir. SCOR modeli on iki performans matrisini kabul etmekte ve uygulamaktadr. Bunlar drt ana kategori ierisinde yer alrlar.

Teslimat Gvenilirlii Teslimat performans Zamannda yklenen sipari yzdesi Siparileri yerine getirme sresi Sipari yerine getirmede mkemmellik Esneklik ve Yant Verme Tedarik zinciri yant verme oran retim esnekli Maliyet Toplam lojistik ynetim maliyeti Katma deerli alan retkenlii Garanti maliyeti Varlklar Nakit dngs zaman Tedariin stoklanma gnleri Varlk dnm SCOR modeli 1996 ylnda Tedarik Zinciri Birlii tarafndan balamtr.

NTE - 4 - SORULAR:

1. Aadakilerden hangisi tedarik zinciri performansn belirleyen kriterlerin lmnde kullanlan lm snrlamasndan biri deildir? A) Mteri hizmetleri B) sel verimlilik C) Kalite D) Talep esneklii E) rn gelitirme 2. Aadakilerden hangisi tedarik zinciri performans lm kriterlerinden biri deildir? A) Btnleik yaklam B) Karmaklk C) Sre tabanllk D) Strateji ile uyumlu E) leriye dnk perspektif salama 3. Performans lm sistemi trendler yerine iletmenin anlk grntleri yakalamaldr ifadesi tedarik zinciri performans lm kriterlerinden hangisidir? A) Kyaslanabilirlik B) Dinamik bir sistem C) Dengelenmi yaklam D) leriye dnk perspektif salama E) yiletirme ynl aralar 4. Aadakilerden hangisi kurumsal karne (Balanced scorecard) uygulamasndaki temel performans lmlerinden biri deildir? A) Mali adan B) Mteri perspektifi C) iletme asndan D) Yeniliki ve renme perspektifi E) Talep perspektifi 5. Tedarik zinciri performansn lmek iin, tedarik zincirinin lojistik fonksiyonu konusunda (depolama, tama gibi)uzmanlam bir danmanlk irketi olan Uluslararas Lojistik Kaynaklar irketi tarafndan gelitirilmi bir yaklam olarak tannlanan kavram aadakilerden hangisidir? A) Lojistik puan tablosu B) Kurumsal karne C) ABC Yntemi D) Ekonomik katma deer E) Scor modeli 6. Operasyonel performans mali lmlere balayan geleneksel muhasebe yntemlerinin bir ksm sakncalarn ortadan kaldrmak iin gelitirilen yaklam aadakilerden hangisidir? A) Scor modeli B) Ekonomik katma deer C) Faaliyet tabanl maliyetleme (ABC modeli) D) Kurumsal karne E) Lojistik puan tablosu 7. Aadakilerden hangisi scor modeli srelerinden biri deildir? A) Kaynak B) Yap C) Dat D) Deerlendirme 8. Scor modeli tedarik zinciri birlii tarafndan hangi ylda balatlmtr? A) 1993 B) 1996 C) 2000 D) 1998 E) 1990 E) Plan

9. Scor modeli 12 performans matrisini kabul etmekte ve uygulamaktadr, aadakilerden hangisi Scor modelinin 4 ana kategorisinden biri olan teslimat gvenirlii altnda yer almamaktadr? A) Teslimat performans B) Zamannda yklenen sipari yzdesi C) retim esneklii D) Siparileri yerine getirme sresi E) Sipari yerine getirmede mkemmellik 10. Aagdakilerden hangisi, gnmzde en youn bir biimde kullanlmaya balayan tedarik zinciri performans lmlerinden en nemlisidir? A) Scor modeli B) ABC modeli C) Ekonomik katma deer D) Kurumsal karne E) Lojistik puan tablosu

NTE 5 TEDARK ZNCR YNETM VE BLG TEKNOLOJLER TEDARK ZNCR YNETMNDE BLG VE NEM Bilgi; * Tedarik zinciri ierisindeki deikenlii azaltmaya yardmc olur. * Tedarikilere daha iyi tahminler yapma, tutundurma ve pazarlama deiikliklerini daha iyi hesaplamalarnda yardmc olur. * malat, datm sistem ve stratejilerinin koordinasyonunu olanakl klar. * Perakendecilerin mterilerine daha iyi hizmet sunmalarna olanak salar. * Perakendecilerin tedarik sorunlar karsnda kendilerini daha hzl uyumlatrmalarna ve tepki vermelerine olanak salar. * Teslim srelerinin ksalmasn salar. Bilgi Btnlemesi birlii ve bilgi paylam giriimlerinin etkili olabilmesi iin, bu tr giriimlerin tedarik zinciri yelerinin dikkat ettii temel noktalar zerinde olumlu etkiye sahip olmas gerekmektedir. Bu tarz giriimler karll iki ynde arttrmaktadr. TEDARK ZNCRNDE BLG YNETM Rekabeti bir avantaj salayacak hassas bilgilerin paylam iin, ortaklarn arasnda gven salanmaldr. irketlerin yakn iliki ierisinde olmadklar ortaklarla stratejik bilgileri paylamaktan kanacaklar basit bir gerektir. letiim; ilikiyi salamlatrr, anlamazlklar dzenleme ve zme algsn gelitirir. TEDARK ZNCR BLG SSTEM Tedarik zinciri bilgi sistemi lojistik eylemleri de kapsayan btnleik bir sretir. Btnleme drt ana fonksiyon zerinde olmaktadr. * lem sistemleri (transaction systems) * Ynetim kontrol * Karar analizi * Stratejik planlama lem sistemlerinin birimleri: Sipari ynetimi, Stok grevleri, Sipari seimi, Ykleme, Fiyatlama ve faturalama, Mteri sorgular. TEDARK ZNCRNDE BLG VE LETM TEKNOLOJLER Tedarik zinciri ynetimi mteriler tarafndan ynlendirilmektedir. Bu zincir ierisindeki tm katlmclarn mteri istek ve ihtiyalarnn tespit edilmesi ve bu ihtiyalarn nasl karlanacann belirlenmesi iin iletiim halinde olmalar gerekir. Tedarik Zinciri Bilgi Teknolojisinin Amalar 1.Bilgi toplama: Perakendeciler siparilerinin durumunu ve tedarikiler de imalatlardan gelecek siparileri tahmin etmek ve bilmek isterler. Bunun gerekleebilmesi iin, dier irketin bilgi sistemindeki verilere, ilgili irketlerin eriebilmesi gerekmektedir. 2. Tek temas noktasndan verilere eriim: Ama, mteriye verilen ya da isel olarak gerekli olan tm ulalabilir bilgilere tek bir noktadan ve sorgulamada kullanlan aralara (telefon,faks,internet gibi) ya da sorgulamay kimin yaptna baklmakszn ayn biimde eriebilirliin salanmasdr. 3. Tedarik zinciri verilerine dayal analiz: Kresel tedarik zincirini dikkate alacak ekilde verilerin analizidir. Bilgi sistemi rnleri en iyi verimlilikle retmek, depolamak, datmak yani, tedarik zincirini en iyi biimde ynetmek iin gerekli olan yntemin bulunmas iin kullanlmaldr. Kurumsal Kaynak Planlamas (KKP) Kurumsal Kaynak Planlamas iletmenin btn fonksiyonlarnn btnleik olarak alabilmelerine imkan veren, kritik kaynaklarn ynetilmesini ve analiz edilmesini salayan bilgi sistemidir. Kurumsal kaynak planlamasnn yararlar: 1. Azalan maliyetler 2. Fonksiyonel entegrasyon 3. Daha basit bilgisayar ve iletiim sistemi 4. letme faaliyetleri zerinde kresel denetim 5. Tm uygulamalara istenildii zaman istenilen noktadan ulam kolayl Elektronik Veri Deiimi (EDI) EDI kullanmnn salad yararlar: * Hzl ve doru veri ak, * Daha etkin denetim yntemlerinin gelitirilmesi, * retkenlik ve karlln arttrlmas, * ilikilerinin gelitirilmesi, * Mteri memnuniyeti ve rekabet gcnn arttrlmasdr.

RFID (RADIO FREQUENCY IDENTIFICATION) TEKNOLOJS RFID teknolojisi istenen bilginin yklenebildii basl ya da belirli bir ekilde herhangi bir yere yerletirilebilen kk btnleik elektrik devrelerinden (RF etiketi) oluur. RFID uygulamalarnn endstri alannda kullanm tam anlamyla oturmamtr ve dktr. Bunun sebepleri: Maliyet, Hatalar, Standartlatrma, Gvenlik ve dier endieler. nternet * On-line satc kataloglar sayesinde mteri seebilir ve dorudan tedarikiden satn alabilir, * Yklenen rnlerin izlenebilme kolayl, * Satc ya da alc ile mteri sorunlar hakknda dorudan iletiim kurabilme yetenei, * Beklenen teslimatlar iin gerekli depolardan on-line rezervasyon yapabilme kolayl, * zel datm merkezlerinden giden yklerin zaman planlamasn yapabilme yetenei, * 7/24 saat dnya apnda mteri hizmeti verme, * Uluslararas mterilerden sipari alma yetenei, * Siparilerin durumunu satc ile birlikte kontrol edebilme, * deme ve alacak ilikilerinin elektronik olarak izlenebilmesi, * Datm aralarnn srekli olarak izlenebilmesi. * Mteri sorunlar karssnda daha etkin olabilme yetenei * Hizmet maliyetlerini ve yant verme srelerini ksaltma yetenei. Elektronik E-i, elektronik srelerin fiziksel srelerin yerini almasdr. E-i'in tedarik zincirine salad ve getirdii baz zellikleri: * Den ilem maliyetlerinden dolay maliyet tasarrufu ve fiyat indirimleri * Araclarn ve hatta perakendeci ve hizmet salayclarn rollerindeki azalma ve elenme sonucunda maliyetlerin azaltlmas, * Sipari ve datm iin ksalan tedarik zinciri tepki ve ilem sresi, * letmelerin daha fazla pazarda varln ve grnebilirliini arttrmas, * Mteriler iin daha fazla seenek ve bilgi, * Hizmetlere annda ulaabilmenin bir sonucu olarak gelimi hizmetler, * ok byk hacim ve miktarlardaki mteri verisi ve tercihlerinin toplanp analiz edilebilmesi, * Sadece web zerinde datm yapabilen sanal irketlerin oluturulmas, * Fabrika ve dier olanaklar ve pazarlama alannda yatrm yapmak iin kaynak eksiklii eken kk irketlerin pazardaki alanlarnn geniletilmesi, * Pazarlara, tedarikilere ve datm kanallarna global eriim kazanma. Barkodlar Bir barkod otomatik veri toplama sistemi olarak ya da otomatik kimlik nosu olarak tanmlanabilir.

NTE - 5 - SORULAR:

1. Bilgi ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr? A) Tedarik zinciri ierisindeki deikenlii azaltmaya yardmc olur. B) malat, datm sistem ve stratejilerinin koordinasyonunu olanakl klar. C) Perakendecilerin mterilerine daha iyi hizmet sunmalarna olanak salar. D) Teslim srelerinin uzamasna neden olur E) Perakendecilerin tedarik sorunlar karsnda kendilerini daha hzl uyumlatrmalarna ve tepki vermelerine olanak salar. 2. Tedarik zinciri bilgi sistemi lojistik eylemleri de kapsayan btnleik bir sretir. Aadakilerden hangisi bu srelerden biri deildir? A) lem sistemleri B) Ynetim kontrol C) Deerlendirme D) Karar analizi E) Stratejik planlama 3. Aa dakilerden hangisi ilem sistemlerinin birimlerinden biri deildir? A) Sipari ynetimi B) Fiyatlama ve faturalama C) Sipari seimi D) Stok grevleri E) Mteri hizmetleri lmleri 4. letmenin btn fonksiyonlarnn btnleik olarak alabilmelerine imkn veren, kritik kaynaklarn ynetilmesini ve analiz edilmesini salayan bilgi sistemi aadakilerden hangisidir? A) Kurumsal Kaynak Planlamas B) Elektronik veri deiimi C) RFID teknolojisi D) nternet E) Barkodlar 5. Aadakilerden hangisi kurumsal kaynak planlamasnn yararlarndan biri deildir? A) Fonksiyonel entegrasyon B) Daha basit bilgisayar ve iletiim sistemi C) Artan maliyetler D) letme faaliyetleri zerinde kresel denetim E) Tm uygulamalara istenildii zaman istenilen noktadan ulam kolayl 6. stenen bilginin yklenebildii basl ya da belirli bir ekilde herhangi bir yere yerletirilebilen kk btnleik elektrik devrelerinden (etiket) oluan teknolojiye ne ad verilir? A) Elektronik veri deiimi B) Barkod C) nternet D) RFID teknolojisi E) Elektronik i 7. RFID uygulamalarnn endstri alannda kullanm tam anlamyla oturmamtr ve dktr. Aadakilerden hangisi bu sebeplerden biri deildir? A) Maliyet B) Hatalar C) Standartlatrma D) Gvenlik ve dier endieler E) Yaygn olmamas 8. Aadakilerden hangisi elektronik veri deiimi (EDI) kullanmnn firmalara sunduu yararlardan biri olamaz? A) Hzl ve doru veri ak B) Daha etkin denetim yntemlerinin gelitirilmesi C) Mteri memnuniyeti ve rekabet gcnn azaltlmas D) retkenlik ve karlln artrlmas E) ilikilerinin gelitirilmesi 9. Otomatik veri toplama sistemi olarak ya da otomatik kimlik nosu olarak tanmlanan kavram aadakilerden hangisidir? A) RFID B) Barkod C) EDI D) Elektronik i E) EFT 10. Tedarik zincirine pek ok fayda salayan ve elektronik srelerin fiziksel srelerin yerini almas olarak tanmlanan kavram aadakilerden hangisidir? A) nternet B) Barkod C) Elektronik i D) RFID E) EDI

NTE 6

TEDARK ZNCR TALEP TAHMN BELRSZLK VE TAHMN Belirsizlik ortamnda edinilen bilgilere dayal olarak verilecek kararlar, tahminden teye gidememektedir. Tahmin, gemi dnemlerde meydana gelmi olay/olaylarn sonularn deerlendirerek gelecek dnem/dnemlerde meydana gelebilecek olaylarn sonularn nceden grebilmeyi hedeflemektedir. Tahmin deerleri ile gerekleen deerler arasndaki farklara tahmin hatalar denilmektedir. Talep ve Talep Tahmini * Negatif Talep: Tketicilerin ounluunun belirli bir rne kar besledikleri isteksizlii ve hatta iten ie bir nefreti yanstt talep trdr. (rnein Mslman lkelerde domuz rnlerine kar oluan talep) * Sfr Talep: Bu talep tr tketicide hi olumam istek ve gereksinimleri yanstmaktadr. (Scak iklime sahip lkelerde, klk kyafet talebi) * Gizli Talep: Tketiciler tarafndan zlemi ekilen ancak ou kez ortaya konamayan istek ve arzularn topland bir talep trdr. (Zararsz sigara, imanlatmayan dondurma, vb.) * Azalan Talep: Tketici gelir dzeylerindeki azalmalara, rekabeti ortamn younluuna, rnn yaam sreci iindeki yerine bal olarak rn taleplerinde azalmalar meydana gelebilmektedir. (Klasik mobilya, video kayt cihaz, iletmelerin tamaclk faaliyetleri iin kamyonete talebi olmas vb.) * Dzensiz Talep: Talebin belirli dnemlere bal olarak dzensizlik gstermesi sk grlen bir durum olmaktadr. (Mevsime bal olarak dondurma, merubat, vb. rnlere olan talep) * Tam Talep: letme sat potansiyelinin, pazar tarafndan tmyle karland durumu yanstr. (Yaz sezonunda turistik tesislere olan talep) * Ar Talep: Bir maln ya da hizmetin talebinin o maln arzn byk oranda at ve iletme tarafndan pek de ho karlanmad durumu yanstan talep trdr. * Salkl Olmayan Talep: Toplumun fiziksel ya da ruh saln tehdit eden rn ve hizmetlere kar olan talep salkl olmayan talep olarak adlandrlrlar. (Diplomasz kiilerin uygulad tedaviler). Zaman Kriterine Gre Talep Tahminlerinin Kullanm Amalar Uzun Dnemli (2-10 Yl) * retilecek rn ve hizmetlerin belirlenmesi * Kullanlacak sre ve teknolojilerin belirlenmesi * letme tesislerinin geniletilmesi * Kapasite seimi * Kurulu yeri seimi * Yeni makine ve donanm iin gerekli sermaye yatrm Orta Dnemli (1-24 Ay) * gc byklnn belirlenmesi * Tedarik sresi belirsiz veya uzun olan malzeme almlarnn, retim prosesi karmak mamullere ait imalat faaliyetlerinin, talebi mevsimsel dalgalanma gsteren mamul stoklarnn planlanmas * Yaplmas gerekli fazla mesai saatlerinin belirlenmesi * Optimal retim ve satn alma parti byklklerinin belirlenmesi Ksa Dnemli (1-8 Hafta) * Siparilerin makinelere tahsisi * nsan gcnn makinelere ya da siparilere tahsisi * Siparilerin ilem grme sralarnn belirlenmesi ok Ksa Dnemli (Haftalk/Gnlk) * Haftalk, hatta gnlk olarak para, malzeme ve mamul stoklarnn kontrol veya montaj hatt i programlarnn hazrlanmas * letme ii verilerinin derlenmesi Tedarik Zinciri Ynetiminde Talep Tahmini Tedarik zincirinde bilgi arptmasnn ortaya kard etkiler, kam etkisi olarak adlandrlr Zincirde tahminlerin srekli dzeltilerek ilerlemesi kam etkisini ortaya karr. Kam etkisi iletmelerde, zellikle lojistik faaliyetlerde olumsuz bir takm etkilere neden olur: * Sipari bilgisini deitirir ve sipari eitliliini arttrr. * Envanter: Daha fazla emniyet stouna ihtiya duyulur. * Tama: Aralarn daha verimsiz kullanmna neden olur. * Depolama: Gereinden fazla depolama alan kapasitesine gerek duyulur.

* retim: Kapasitenin verimsiz kullanmna neden olur. * Mteri Memnuniyeti: Dk hizmet seviyesi ile birlikte elde bulundurmamaya ve kayp satlara sebep olur. Kam etkisini azaltacak balca talep tahmin ilkeleri: * Talep tahminlerinin kapsad zaman aral ksaldka tahminin duyarl artar. * Talep tahmin aratrmalarnda sapmalar belirleyecek hata hesaplamalar yaplmaldr. * Miktar ve eit bakmndan byk olan rn gruplar iin yaplan tahminler daha duyarl olur. * Talep tahmin aratrmas sonularna gre uygulamaya geilmeden nce bu bilgilerin doruluunun test edilmesi gerekir. Tahminleme Yntemleri letmelerin karar verme srecinde kullanacaklar tahminleme tekniklerinin seilmesinde; * Tahminlerin kapsad zaman aral, * Tahminlerin hazrlanmas iin gerekli olan zaman sresi, * Tahminlerin sonularna gre verilecek kararlarn uzun veya ksa vadeli oluu, * Verilere eriebilme, * Elde edilen verilerin nitelii ve seyri, * Tahminleme srecinde kullanlan kaynaklarn maliyeti, * Karar vericinin tolere edebilecei hata pay, * Tekniin anlama ve uygulama asndan kolayl, * Yntemi uygulayacak ve tahminleri kullanarak kararlar verecek olan bireylerin zellikleri v.b. pek ok faktrn dikkate alnmas gerekir. Tahmin yntemleri kalitatif ve kantitatif tahmin yntemleri olmak zere 2 ana grupta toplanabilir. Kalitatif yntemler daha ok ahsi grlere dayanrken, kantitatif yntemler matematiksel hesaplamalara dayanr. Kalitatif Yntemler Subjektif faktrlerin ele alnmasn salayan kalitatif tahminleme tekniklerinin girdileri eitli kaynaklardan elde edilebilmektedir. Bu bilgi kaynaklar, mteriler, sat elemanlar, yneticiler, teknik elemanlar veya iletme dndan eitli uzmanlar olabilmektedir. Fotoraflar, video kaytlar, ses kaytlar gibi benzeri veriler, kalitatif veri olarak kabul edilir. 1- Pazar Analizi Kalitatif pazar analizi, potansiyel alclarn belirlenmelerinin yan sra, rnn satn alnma nedenlerini ve teki davransal zelliklerini inceler. Pazar analizi kapsamndaki pazar potansiyelini saptamak iin kullanlan yntemler: * Blgesel talep fonksiyonlar yntemi, * Aratrma yntemleri, * Pazar indeksleri (satn alma gc indeksi, sat faaliyeti indeksi, kalite indeksi, sat noktas analizleri) * Depo mal k verileri. 2- Delphi Yntemi Delphi almas genel olarak bir problem durumuna ilikin uzman grlerinin sistematik bir biimde elde edilmesine yarayan bir tekniktir. Delphi yntemi, uzun ve ksa vadeli olaylarn meydana gelmesine dayal tahminler yapmada kullanlan zel bir aratrma trdr. Bu yntem, uzmanlarn yz yze gelmeden grup karar almalarn salar. Yntem genel olarak u zellikleri tar: * Katlmda gizlilik * Tekrar * Kontroll geri besleme * Grup cevaplarnn istatistiksel analizi 3- Uzman Grleri Uzman grup, talep ve istatistiki bilgiler ile ynetsel tecrbelerini birletirerek, mmkn olduu kadar fazla fikir alveriine yer verilerek tahminde bulunmaya alrlar. Uzman grleri ynteminde, deiik ve birbiri ile atan fikirlerin tartlmas sonucunda fikir birlii salanarak tahmin yaplmaya alr. Kantitatif Yntemler Kantitatif yntemler, temel olarak gemi verilerden ve deikenlerden yararlanarak bir veya birden fazla matematiksel model kullanlarak yaplan tahminlerdir. Yntemin be temel adm vardr: * Problemin tanmlanmas, * Bilgilerin toplanmas, * n hazrlk analizlerinin yaplmas, * Model seimi ve uyumlulatrlmas, * Tahmin modelinin uygulanmas ve deerlendirilmesi Kantitatif yntemlerin seiminde etkili olan faktrler: 1. Zaman dilimi 2. Verilerin izledii yol 3. Maliyet 4. Doruluk derecesi

5. Basitlik ve uygulama kolayl 6. Bilgisayar yazlmnn olmas Kantitatif yntem, iki temel grupta incelenir; karma yntemler, zaman serisi analizi. I- Karma Yntemler Karma yntemler, talep tahmin almalarnda genelde nedensellii aratran modellerin arlk kazand yntemlerdir. zellikle regresyon analizinin sklkla kullanld, tahmin edilecek deikenlerin belirlenmesini ierir. Karma yntemler, yapay zeka ve sezgisel algoritmalar ve regresyon analizi olmak zere ikiye ayrlr. 1) Yapay Zeka ve Sezgisel Algoritmalar Yapay Zekann ana amac insanlarn davranlarnn ve sezgisel yeteneklerinin bilgisayar zerinde benzetimidir. Sezgisel algoritmalar, sezgisel ya da bulusal bir problem zme tekniidir. Sonucun doruluunun kantlanabilir olup olmadn nemsemez, fakat genelde iyiye yakn zm yollar elde eder. Yapay zeka ve sezgisel algoritmalar 3 gruba ayrlr: a) Yapay Sinir Alar b) Genetik Algoritmalar c) Destek Vektr Makineleri. 2) Regresyon Analizi Karma yntemler arasnda bulunan regresyon analizi ile bir deikenin gelecekteki deerlerini tahmin etmekten daha ok iki veya daha fazla deiken arasndaki ilikinin aklanmasna allmaktadr. Regresyon analizi, herhangi bir degiskenin (baml degisken veya aklanan deiken) bir veya birden fazla degisken ile (bamsz veya aklayc deisken) arasndaki ilikinin matematiksel bir fonksiyon seklinde yazlmasdr. Eer tek bamsz deiken varsa Basit Dorusal Regresyon birden fazla bamsz deiken varsa oklu Dorusal Regresyon ad verilir. Tahmin edilen regresyon dorusu forml: y1 = b0 + b1x1

II- Zaman Serisi Analizi Zaman serisi analizi, prensip olarak gemi dnemlerde gereklemi talep verilerinden yararlanr. Talepte, dnemsel, mevsimsel ya da trend etkisi olabilmektedir. Trend: Belirli bir zaman dilimi aralnda belli bir seyri oluturan deerlerde ortaya kan srekli artma ya da azalmalar ifade eder. Zaman serileri drt bileenden oluur: Trend (Genel Eilim) bileeni; Zaman serilerinin uzun srede gsterdii dme ve ykselme srelerinden sonra oluan kararl durumdur. evrimsel bileen; Ekonomide mevsimsel deimeler ile ilgili olmayan dnemsel deimelerdir. Mevsim bileeni; Zaman serileri asndan kullanlan verilerin kimi dnemleri dier dnemlere gre farkllk gsterir. Dzensiz bileen; Dier unsurlar gibi belirli olmayan, hata terimi ile ifade edilebilecek deimelerdir. Yukardaki 3 bileen ayrtrldktan sonra zaman serisindeki deikenliktir. 1- Hareketli Ortalama Hareketli ortalama, talepteki mevsimlik dalgalanmalarn incelenmesi yoluyla mevsimlik dalgalanmalarn talep zerindeki etkisinin belirlenmesinde kullanlan bir yntemdir. Hareketli ortalamalar yntemine gre 3, 4, 6 ve 12 aylk sat ortalamalarna gre deerlendirmeler yaplabilmektedir. 2- stel Dzeltmeler Teknii stel dzeltme tekniinde gemi dnem deerlerinin arlkl ortalamas hesaplanarak gelecek dnemin tahmini deeri olarak alnr. Serinin gemi gzlem deerlerinden yararlanarak dzeltilen seri ortalamas bir nceki dnemin ortalama tahminini oluturmaktadr. Belirli bir t dnemi iin yaplacak tahminde bir nceki dnemin talebi (t-1) ve tahmin deeri kullanlr. Tahmin deeri, stel dzeltme katsays ile nceki dnemin talebinin arplmas ve (1-) ile arplan nceki dnemin tahmin deeri ile toplanmas sonucunda elde edilir. Bu durumda, 0<1 olmak zere t. dnem iin tahmin deeri aadaki gibi hesaplanr. byk ise dzeltme az, kk ise dzeltme faktr fazladr. 3- Trend Analizi Trend analizi yntemi, temel olarak gemi dnemlerde iletme satlarnn gznnde tutularak gelecee ilikin satlarn oluumu zerinde tahmin yaplmasn salar. Analizde en ok kullanlan yntem En Kk Kareler yntemidir. Bu yntemde lt uygulanacak trend erisi seenekleri arasnda noktalarn kendisine uzaklklarnn karelerinin toplamn en kk klacak erinin aranmasdr. Bulunacak eri ya da doru Trend Erisi veya Trend Dorusu olarak adlandrlr.

NTE - 6 - SORULAR:

1. Aadakilerden hangisi, iletmelerin tamaclk faaliyetleri iin kamyonetlere olan talebine rnektir? A) Negatif talep B) Sfr talep C) Azalan talep D) Tam talep E) Ar talep 2. Kurulu yeri seimi, iletme tesislerin geniletilmesi, kapasite seimi gibi karar alanlar hangi planlama dnemini gerektiren kararlardr? A) Uzun Dnemli (2-10 Yl) B) Orta Dnemli (1-24 Ay) C) Ksa Dnemli (1-8 Hafta) D) ok Ksa Dnemli E) Stratejik dnem 3. Aadakilerden hangisi, kam etkisinin sonularndan biri deildir? A) Tama: Aralarn daha verimsiz kullanmna neden olur B) Envanter: Daha fazla emniyet stouna ihtiya duyulur C) Depolama: Gereinden fazla depolama alan kapasitesine gerek duyulur D) retim: Kapasitenin verimsiz kullanmna neden olur E) Sipari: Sipari bilgileri ayn kalr ve sipari eitlilii azalr 4. Aadakilerden hangisi kalitatif talep tahmin yntemlerinden biridir? A) Yapay sinir alar B) Regresyon analizi C) Trend analizi D) Delphi teknii E) Genetik algoritmalar 5. Aadakilerden hangisi, pazar analizi kapsamndaki pazar potansiyelini saptamak iin aadaki yntemler kullanlan yntemlerden biridir? A) Katlm bilgileri B) Form tekrar bilgileri C) Kontroll geri besleme D) Grup cevaplar E) Depo mal k verileri 6. Aadakilerden hangisi, kantitatif yntemin be temel admndan biri deildir? A) Problemin tanmlanmas, B) Bilgilerin toplanmas, C) Bilgisayar yazlmn oluturulmas D) n hazrlk analizlerinin yaplmas E) Model seimi ve uyumlulatrlmas, 7. Aadakilerden hangisi, basit dorusal regresyon modelini temsil etmektedir? A) y1=11,26 + 2,71Xi B) y1=12,71X2 + 1,09X - 0,71 C) r2=-0,71 D) y1=2X3 / 2,2 E) y1=Xi . Yi 8. Aadakilerden hangisi zaman serisi bileenlerinden biri deildir? A) Trend bileeni B) evrimsel bileen C) Mevsim bileeni D) Regresyon bileeni E) Dzensiz bileen 9. Bir tekstil firmas rettii rnle ilgili olarak gemi verilerini incelediinde 2012 ylnn son 6 ayna ilikin sat rakamlarnn (yzbin TL) 89, 90,78, 67, 102 ve 95 olduu grlmtr. l hareketli ortalama yntemine gre 2013 ylnn Ocak ayndaki sat rakam iin tahmin deeri aadakilerden hangisidir? A) 90 B) 88 C) 100 D) 80 E) 92 10. Aada verilen tabloya gre 2013 ylnn talep tahmin deerini stel dzeltme yntemine gre =0,1 alarak hesaplaynz? Yl Depolama Alan (Bin) 2010 35 2011 37 2012 41 A) 33,12 B) 35,78 C) 40,22 NTE 7 D) 42,44 E) 38,98

TEDARK ZNCRNDE LOJSTN NEM LOJSTK Lojistik, iletme stoklarnn tedarik zinciri boyunca tketicilere kadar konumlandrlmas ve hareket ettirilmesi iin gereken abalardr. Lojistiin yedi dorusu: Doru rn, Doru miktar, Doru artlar, Doru yer, Doru zaman, Doru tketici, Doru fiyat. Lojistiin temel hedefi, mteri hizmetlerinde yksek bir seviyeye ulalmas, kaynak ve yatrmlarn optimum kullanmyla rekabet avantajnn yaratlmasdr. Lojistik Faaliyetler * Talep tahmini * Stok ynetimi * Depo Ynetimi * Mteri hizmetleri * Elleleme * Tama * Ambalajlama * Sipari leme * Sat Sonras Servis Destei * Fabrika ve Depo Yeri Seimi * Satn Alma * Gmrkleme * Atk Para Ynetimi Lojistik Trendler 1- Kreselleme 2- 3PL (3. Parti Lojistik) iletmelerinin neminin artmas 3- nternet ve teknolojinin etkisi 4- Lojistik maliyetlerin artan nemi 5- D kaynak kullanm 6- Mteriye zel zmler sunulmas 7- E-Lojistik 8- Byk irketlerin ana hedeflerine odaklanma 9- Artan rekabet sonucu den kar 10- Tedarik zinciri entegrasyonu 3PL (3. Parti Lojistik) iletmeleri, fiziksel tedarik aamasn yurtii ve yurtd giri lojistii olarak alglamakta ve kara, hava, deniz ve demiryolu tamaclk faaliyetleri eklinde planlamaktadr. * Birinci parti lojistik; retici, toptanc, perakendeci veya gnderici, * kinci parti lojistik; birinci partinin dorudan mterisi (tedarikisi) konumundaki iletme, * nc parti ise lojistik araclar; freight forwarder, hizmet salayc, tayc, antrepo iletmecisi vb. D kaynak kullanm; Lojistik hizmet satn alma yoluyla, bileenlerin kendi uzmanlk alanna odaklanmalar mmkn olmaktadr. D kaynak kullanm lojistik sektrn besleyen en nemli gtr. E-lojistik; Daha ak bir anlatmla; geleneksel lojistik srelerinde (satnalma, depolama, mteri hizmetleri vb.) internet teknolojilerinin temel alnd sistemdir. Lojistikte Bilgi Teknolojilerinin nemi * letme kaytlar: Sermaye maliyeti, lojistik faaliyetlerin maliyeti ve standart maliyetler. * Ynetim: Rekabeti hareket, sat tahminleri, gelecek trendleri, rn teklifleri ve yeni pazarlar * Sektr/d veriler: Pazar pay, demografik trendler, mevcut rn ve ekonomik trendler. * Operasyonel veri: Tama creti, ulam gnl, stok, rn hareketleri. * Sipari ileme: Mteri lokasyonu, sipari gnl, satc, kr, spari durumu. * Rapor oluturma: Sipari performans, tama performans, atk para ve geri dnler, performans, maliyet raporlar gibi verilerden olumaktadr. TEDARK ZNCR NDE LOJSTK YAPI Tedarik zinciri kavram lojistie gre kapsamldr. LOJSTK BAKI AISIYLA: Lojistik; tedarik noktasndan son kullancya doru olarak rnn ve iki ynl olarak ilgili bilginin akmas yoluyla arzulanan dzeyde mteri yantnn salanmasn hedeflemektedir.

TEDARK ZNCR BAKI AISIYLA: Tedarik Zinciri; etkin mteri yantnn, firmalar arasnda kurulan koordinasyon sayesinde en dk toplam maliyetle salanmas hedeflenmektedir. Bu amala iki yntem kullanlmaktadr; 1) Yaylm retim, 2) Paralarn birbiriyle uyumlu olarak birletirilebilmesini ifade eden modlaritidir. Lojistiin tesine geen tedarik zincirlerindeki iletme faaliyetlerinin btnletirilmesine ihtiya duyulan btnleme aamalar: 1- Temel aama 2- Fonksiyonel btnleme 3- sel btnleme 4- Dsal btnleme

NTE - 7 - SORULAR:

1. Aadakilerden hangisi, iletme stoklarnn tedarik zinciri boyunca tketicilere kadar konumlandrlmas ve hareket ettirilmesi iin gereken abalar kapsamaktadr? A) Pazarlama B) Tutundurma C) Lojistik D) Tamaclk E) Stok ynetimi 2. Aadakilerden hangisi, lojistiin yedi dorusundan biri deildir? A) Doru yer B) Doru retici C) Doru miktar D) Doru artlar 3. Aadakilerden hangisi, lojistik faaliyetlerden birisi deildir? A) Talep tahmini B) Stok ynetimi C) Depo ynetimi D) Tama E) Doru rn E) Tutundurma

4. Aadakilerden hangisi, lojistik hizmet satnalma yoluyla, bileenlerin kendi uzmanlk alanna odaklanmalar mmkn klan, lojistik trendlerden biridir? A) D kaynak kullanm B) 3. Parti Lojistik C) E-Lojistik D) Tedarik zinciri entegrasyonu E) nternet ve teknolojinin etkisi 5. Aadaki iletmelerden hangisi, fiziksel tedarik aamasn yurtii ve yurtd giri lojistii olarak alglamakta ve kara, hava, deniz ve demiryolu tamaclk faaliyetleri eklinde planlamaktadr? A) Ticaret iletmeleri B) Sanayi iletmeleri C) Endstriyel iletmeler D) 3. Parti Lojistik iletmeleri E) Karma iletmeler 6. Aadakilerden hangisi, geleneksel lojistik srelerinde (satnalma, depolama, mteri hizmetleri vB)) internet teknolojilerinin temel alnd sistemdir? A) Freight Forwarderlar B) E-Lojistik C) 2. Parti lojistik iletmeleri D) Sosyal alar E) D Kaynak Kullanm 7. Aadakilerden hangisi, Lojistik Veritaban Bileenlerinden biri deildir? A) letme kaytlar B) Ynetim C) Depo yeri seimi D) Sektr/d veriler E) Sipari ileme 8. Aadaki ifadelerden hangisi dorudur? A) Tedarik zinciri ynetimi sadece rnleri olmas gereken yere ulatrr B) Tedarik zinciri sadece rn depolamay salar C) Lojistik, sadece rnleri tamay salar D) Lojistik ynetimi tedarik zinciri ynetimi faaliyetlerinden biri deildir E) Tedarik zinciri ynetimi lojistik ynetimine gre daha kapsamldr 9. Aadakilerden hangisi, tedarik zinciri; etkin mteri yantnn, firmalar arasnda kurulan koordinasyon sayesinde en dk toplam maliyetle salanmasn hedefleyen yntemlerden biridir? A) D Kaynak Kullanm B) ELojistik C) Tersine lojistik D) Yaylm retim E) Entegrasyon 10. Aadakilerden hangisi, lojistiin tesine geen tedarik zincirlerindeki iletme faaliyetlerinin btnletirilmesine ihtiya duyulan btnleme aamalarndan biri deildir? A) Yaygn nokta B) Temel izgi C) Fonksiyonel btnleme D) sel btnleme E) Dsal btnleme

NTE 8

KRESEL BOYUTUYLE TEDARK ZNCR YNETM KRESELLEME Kreselleme, dnya genelindeki ekonomik, kltrel, siyasal ve sosyolojik gelimenin ve deimenin etkisiyle lkelerin birbirleri ile yaknlamasdr. Kreselleme srecinin temel zellikleri: 1. Tketici davranlarnn giderek daha homojen bir yapya sahip olmas, 2. retim faktrlerinin dnya leinde deerlendirilerek retim, datm ve tketimde kullanlmas, 3. Ticari faaliyetlerin, dnya leindeki eitli kural ve standartlara tabii tutulmas, 4. letmeler aras ilikilerin gelimesi, 5. retim faaliyetlerinin corafik olarak tm dnyaya dalm olmas, 6. Tm dnya da dorudan yabanc sermaye yatrmlarnn hzla artmas, 7. letmeler bata olmak zere tm dnya da ortak ekonomik strateji esasna dayal bir planlamaya gidilmesi, 8. retim faktrlerinin dnya baznda ekonomik, teknolojik ve hatta hukuki bakmlardan sk bir btnlemeye girmeleri, 9. letmeler ve devletlerarasnda yeni iletiim yntemlerinin kullanlmas, 10. letmelerin dnyada i yapma ekillerindeki deimeler nedeni ile yeniden yaplanmalar, 11. letme ynetiminin ve ynetici profilinin deimesidir. KRESEL KAYNAK KULLANIMI VE ULUSLARARASI TCARET Kresel Kaynak Kullanm Kaynak kullanm, satn alma ya da tedarik olarak da adlandrlr ve rn, malzeme ve hizmetlerin kimden ve nereden tedarik edilecei konusunda kararlarn alnd srece verilen isimdir. Kresel kaynak kullanm ise, mal ve hizmetlerin jeopolitik snrlar arasnda oluturulan pazarlardan temin edilmesidir. letmeleri uluslararas pazarlara iten nedenler: * Uluslararas Mteriler: letme mterilerinin ulusal pazarlarn yannda uluslararas pazarlara da ynelmi olmas, iletmeyi yabanc pazarlar da takip etmeye zorlamaktadr. nk mteri tedarikisinin kendi bulunduu her pazarda olmasn istemektedir. * Uluslararas Rekabet: letme rakiplerinin uluslararas olmas durumunda iletme onlar ile yarabilmek iin uluslararas olmak istemektedir. * Yasal Dzenlemeler: lkelerdeki baz yasal dzenlemelerin ok kat olmas baz rnlerin lke ierisinde retilmesini zorlatrmaktadr. lke iinde retilemeyen bu rnler ithal edilmek zorunda kalnmaktadr. * Yeni ve Geni Pazarlar: pazar doyum noktasna geldiinde, rnn yurt d pazarlarda ki talep tahminleri tatmin edici olduunda ya da d pazarlardan daha dzgn bir nakit ak olaca dnldnde iletme yeni pazarlar arayna girer. * lek Ekonomileri: letmeler daha ok retim ve d pazarlarda sat yaparak birim maliyetlerini drebilirler. * Maliyet Avantaj: letmeler girdi avantajlar nedeni ile yurt dnda retim ve sat yapmak isteyebilirler. Uluslararas Ticaret Uluslararas ticaret, lkelerin kendilerinde fazla olan kaynaklar ile retilmi olan rnleri ihtiya duyan lkelere satp, kendilerinde az olan ya da hi olmayan kaynaklar ile retilmi rnleri baka lkelerden satn almasdr. lkeleri birbirleri ile ticaret yapmaya iten nedenler: 1. retim farkllklar 2. Mallarn kalite ve kullanllk asndan farkl oluu 3. Fiyat farkllklar 4. Tketici zevkleri Gri pazar, herhangi bir firmann yetkili satc ya da ithalat sfatna sahip olmamasna ramen piyasada mal sat yapmas ya da ithal etmesidir. KRESEL TEDARK ZNCR YNETM Tedarik Zinciri Ynetimi Tanm Tedarik Zinciri Ynetimi (TZY), iletmenin merkezinde olan mteriye doru rnn, doru zamanda, doru yerde, doru fiyattan ve tm tedarik zinciri iin mmkn olan en dk maliyetten ulamasn salayan malzeme, bilgi ve parann btnleik bir ekilde ynetilmesidir. Kresel Tedarik Zinciri Ynetimi Tedarik zinciri faaliyet ve srelerinin birden fazla lkedeki iletmeler arasnda gereklemesi durumunda ise Kresel Tedarik Zinciri Ynetimindir. Tedarik zincirinin kresel hale gelmesini tetikleyen etkenler: * okuluslu letmelerin Ortaya k okuluslu iletmelerin deiik lkeler ve blgelerde faaliyet gsteriyor olmas bu lkeler arasnda mal ve hizmet deiimi nedeni ile kresel tedarik zincirinin oluumunuda tetiklemitir.

* Uluslararas Entegrasyonlarn Oluturulmas: Bu entegrasyonlarn ikili anlamalardan tek para biriminin kullanlmasna kadar pek ok eidi vardr. * Dnya Ticaret rgtnn Oluturulmas: Kotalar ve gmrk duvarlar gibi ticaret engellerini ortadan kaldrlmas, yabanc iletmelerin, hkmetlerin ya da yatrmclarn ticaret bariyerlerinin aniden ykseltilmeyeceinden emin olmalarn salamas ve damping sbvansiyon gibi devlet mdahelelerini ortadan kaldran bu antlama sayesinde iletmelerin deiik lkeler ve blgeler arasndaki ticareti hzlanmtr. KRESEL YK TAIMACILII MODLARI Denizyolu Tamacl Denizyolu tamacl dier tamaclk trlerine gre biraz yava olsada daha ucuz bir tama yntemidir. En ekonomik mod olarak her trl yk iin kullanlabilir. Havayolu Tamacl Havayolu tamaclnn en nemli yn yk ve yolcu trafiini ayn arata birletiriyor olmasdr. Havayolu tama cl teslimat hznn maliyetlerden daha nemli olduu durumlarda ncelik kazanan bir tamaclk metodudur. Ayrca hacmi ve arl dk ancak pahada deeri yksek olan eyalar iin uygun bir tamaclk trdr. Karayolu Tamacl Bu tamaclk trnn avantajlar arasnda olduka esnek olmas, ykleme ve boaltmalarn kolaylkla yaplabilmesi, kapdan kapya hizmet verebilme olanann olmas saylabilir. Bunun yannda karayolu tamaclnda dier tama modlar ile balant kurulabilmekte ve hemen hemen btn yk trlerinin tanmasna imkan verir. Demiryolu Tamacl Demiryolu uzun mesafeli ve yksek hacimli tamalarda en iyi alternatiflerden birini oluturmaktadr. Demiryolunun avantajlar arasnda yksek kapasite, dk birim maliyet, gvenilirlik, uzun tama mesafeleri ve dier tama modlar ile balant kurabilme saylabilir. Karma Tamaclk Kresel tedarik zinciri ierisinde pek ok deiik lkeye deiik ulam yollar ile balant yapld iin kresel tedarik zinciri ynetimine en uygun ve en ok kullanlan tamaclk modudur. Karma tamacln farkl uygulama ekli vardr: 1. ok Modlu Tamaclk (Multimodel Transportation): ki ya da daha fazla tamaclk modunun kullanld ve mod deiimleri srasnda yklerin dorudan ellelendii bir tamaclk sistemidir. Bu tamaclk tr kara ve denizyolu tamaclk irketlerinin birbirleri ile koordineli almamas, gndericinin hem karayolu hem de denizyolu tamaclk irketleri ile ayr ayr anlamalar yapmasdr. 2. Modlararas Tamaclk (Intermodal Transportation): Bu tamaclkta ayn tama arac ya da kab ile iki ya da daha fazla tamaclk modu kullanlmaktadr. Mod deiimlerinde ise yklerin iine konulduu aralar ya da kaplar ellelenmekte, ykler ellelenmemektedir. 3. Kombine Tamaclk (Combined Transportation): Bu tamaclkta ayn tama arac ya da kab ile birden fazla tama modu kullanlmaktadr. Tamann balang ve biti ksmlar karayolu ile aradaki uzun mesafeler ise demir, nehir, kanal ve deniz yolu ile yaplmaktadr. KRESEL TEDARK ZNCR ERSNDE BLG AKII VE BLGNN YNETM Bilginin iletmeleri kendi bnyelerinde bigi teknolojileri kullanmaya iten drt temel zellii vardr: * Bilginin karmak bir yapya sahip olmas * Gerekli gereksiz ok fazla bilginin bulunmas * Doru bilgiye ulama nn zor olmas ve * Bilginin ok hzl yaylmasdr. Kresel tedarik zinciri bilgiynetimi ise bilginin kresel boyuttaki tedarik zinciri ierisinde yaylmas srasnda ynetilmesidir.

NTE - 8 - SORULAR: 1. Dnya genelindeki ekonomik, kltrel, siyasal ve sosyolojik gelimenin ve deimenin etkisiyle lkelerin birbirleri ile yaknlamasna ne ad verilir? A) Ekonomik sistem B) Kreselleme C) Finansal sistem D) Siyaset E) Politika 2. Mal ve hizmetlerin jeopolitik snrlar arasnda oluturulan pazarlardan temin edilmesine ne ad verilir?

A) Kreselleme B) Pazarlama C) Kresel kaynak kullanm D) Ekonomi E) Tedarik zinciri 3. Aadakilerden hangisi iletmeleri uluslararas pazarlara iten nedenlerden biri deildir? A) Uluslararas mteriler B) Uluslararas rekabet C) Yasal dzenlemeler D) lek ekonomileri E) Ulusal pazarlar 4. lkelerin kendilerinde fazla olan kaynaklar ile retilmi olan rnleri ihtiya duyan lkelere satp, kendilerinde az olan ya da hi olmayan kaynaklar ile retilmi rnleri baka lkelerden satn almasna ne ad verilir? A) Uluslararas ticaret B) Kreselleme C) Kresel kaynak kullanm D) Pazarlama E) Lojistik 5. Aadakilerden hangisi lkelerin uluslararas ticaret yapma nedenlerinden biri deildir? A) retim farkllklar B) Farkl kalitedeki mallar C) retim yaplan lke D) Fiyat farkllklar E) Farkl tketici zevkleri 6. Mteriye doru rnn, doru zamanda, doru yerde, doru fiyattan ve tm tedarik zinciri iin mmkn olan en dk maliyetten ulamasn salayan malzeme, bilgi ve parann btnleik bir ekilde ynetilmesine ne ad verilir? A) Pazarlama B) Tutundurma C) Kreselleme D) Tedarik Zinciri Ynetimi E) Kaynak kullanm 7. Tedarik zinciri faaliyet ve srelerinin birden fazla lkedeki iletmeler arasnda gereklemesi ne ad verilir? A) Kresel Tedarik Zinciri Ynetimi B) Kresel Kaynak Kullanm C) Uluslararas Ticaret D) Uluslararas Pazarlama E) Uluslararas likiler 8. Kresel yk tamacl modlarndan hangisi kresel tedarik zinciri iin en uygun moddur? A) Demiryolu modu B) Karayolu modu C) Denizyolu modu D) Havayolu modu E) Karma mod

9. Aadakilerden hangisi iletmeleri kendi bnyelerinde bilgi teknolojileri kullanmaya iten bilginin kendine has zelliklerinden biri deildir? A) Bilginin karmak yaps B) Bilginin pahal olmas C) ok fazla bilgi bulunmas D) Doru bilgiye ulamann zor olmas E) Bilginin ok hzl yaylmas 10. Bilginin kresel boyuttaki tedarik zinciri ierisinde yaylmas srasnda ynetilmesine ne ad verilir? A) Kreselleme B) Kresel Kaynak Kullanm C) Pazarlama D) Kresel Tedarik Zinciri Bilgi Ynetimi E) Uluslararas letiim CEVAP ANAHTARI

NTE - 1 1 C 6 D 2 D 7 B

NTE - 2 1 C 6 D 2 D 7 C

NTE - 3 1 B 6 E 2 D 7 B

NTE - 4 1 C 6 C 2 B 7 D

3 4 5

E A B

8 9 1 0

A C B

3 4 5

B E A

8 9 10

B E C

3 4 5

C A D

8 9 10

D C D

3 4 5

D E A

8 9 10

B C A

NTE 1 D 2 C 3 E 4 A 5 C

-5 6 7 8 9 1 0

D E C B C

NTE 1 C 2 A 3 E 4 D 5 E

-6 6 7 8 9

C A D B B

NTE 1 C 2 B 3 E 4 A 5 D

-7 6 7 8 9

B C E D A

NTE - 8 1 B 6 2 C 7 3 E 8 4 A 9 5 C 10

D A E B D

10

10