Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. EHR SU TESSATI .......................................................................................................... 3 1.1. Shhi Tesisat ve nemi ................................................................................................. 3 1.1.1. Tanm ve tarihesi ................................................................................................ 3 1.2. Suyun zellikleri .......................................................................................................... 4 1.2.1. Suyun Kalitesini Belirleyen zellikler .................................................................. 4 1.2.2. nsan Sal ve Su ................................................................................................ 6 1.2.3. yi Bir me Suyunda Aranacak zellikler............................................................ 6 1.3. ehir Sularnn Temizlenmesi....................................................................................... 7 1.3.1. Sudan Asidin ve Gazn Giderilmesi ...................................................................... 7 1.3.2. Durulma ................................................................................................................. 8 1.3.3. Suyun Dezenfekte Edilmesi................................................................................... 8 1.3.4. Filtrasyon (Szme)................................................................................................. 8 1.3.5. Demir ve Mangann Sudan Arndrlmas.............................................................. 8 1.4. ehir Sularnn letilmesi ve Datlmas ...................................................................... 8 1.4.1. Sularn Yerleim Alanlarna letilmesi .................................................................. 8 1.4.2. ehir Sularnn Datlmas.................................................................................. 10 1.5. ehir Suyunun Bina Tesisatna Balanmas ............................................................... 12 UYGULAMA FAALYET1 .......................................................................................... 13 LME VE DEERLENDRME1 ................................................................................ 14 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 15 2. BNALARDA SUYUN DAITIM SSTEMLER ........................................................... 15 2.1. Kolon Sistemi.............................................................................................................. 15 2.2. Dizi Sistem.................................................................................................................. 16 2.3. Basnlama Depolu Sistem ......................................................................................... 16 UYGULAMA FAALYET2 .......................................................................................... 17 LME VE DEERLENDRME2 ................................................................................ 18 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 19 3. BNA TEMZ VE SICAK SU BORULARINI DEME................................................. 19 3.1. Souk Su Tesisat ........................................................................................................ 19 3.1.1. elik Borularla Tesisatn Denmesi .................................................................. 19 3.1.2. Bakr Borularla Tesisatn Denmesi .................................................................. 20 3.1.3. Plastik Borularla Tesisatn Denmesi ................................................................ 21 3.2. Scak Su Tesisat ......................................................................................................... 21 3.2.1. elik Borularla Tesisatn Denmesi .................................................................. 21 3.2.2. Bakr Borularla Tesisatn Denmesi .................................................................. 22 3.2.3. Plastik Borularla Tesisatn Denmesi ................................................................ 22 3.3. Islak Meknlarda Tesisatn Denmesi....................................................................... 22 3.3.1. Banyo................................................................................................................... 22 3.3.2. WC....................................................................................................................... 23 3.3.3. Mutfak ................................................................................................................. 23 UYGULAMA FAALYET3 .......................................................................................... 24 LME VE DEERLENDRME3 ................................................................................ 26
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 27 4. TEMZ SU VE SICAK SU TESSAT AIZLARI AYARI.............................................. 27 4.1. Boru l Ayarlar...................................................................................................... 27 4.2. Borular Su Terazisi ile Terazileme ............................................................................ 28 4.3. Borular Sabitleme ...................................................................................................... 30 UYGULAMA FAALYET4 .......................................................................................... 32 LME VE DEERLENDRME4 ................................................................................ 33 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 34 5. SU SAYACININ MONTAJI ............................................................................................. 34 5.1. Su Sayac eitleri ...................................................................................................... 34 5.1.1. Souk Su Sayalar .............................................................................................. 34 5.1.2. Scak Su Sayalar ............................................................................................... 38 5. 2. Sayalarn Okunmas ................................................................................................. 39 5.2.1. Saya Montaj Kurallar ........................................................................................ 39 5. 3. Sayalarn Montaj ..................................................................................................... 42 5.3.1. Saya Montaj eitleri......................................................................................... 42 UYGULAMA FAALYET5 .......................................................................................... 44 LME VE DEERLENDRME5 ................................................................................ 46 RENME FAALYET6 .................................................................................................. 48 6. TEMZ VE SICAK SU TESSATINI TEST ETMEK....................................................... 48 6.1. Temiz ve Scak Su Tesisatnn Kaak Testinin Yaplmas ......................................... 48 6.1.1. Su ile Kaak Testi................................................................................................ 48 6.1.2. Hava ile Kaak Testi............................................................................................ 49 UYGULAMA FAALYET6 .......................................................................................... 50 LME VE DEERLENDRME6 ................................................................................ 53 MODL UYGULAMA TEST ............................................................................................. 54 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 55 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 56 KAYNAKA ......................................................................................................................... 58
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL MODL SRE N KOUL YETERLK 582YIM027 Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme Istma ve Shhi Tesisat Shhi Tesisat1 40 / 32 Sac ve Boru ilii modllerini alm olmak. Bina ii shhi tesisat borularnn denmesi renciye modldeki yeterliin kazandrlmas iin 40/32 saat uygulama sresi verilmelidir. rencinin kendi kendine almasna ve i hayatnda gzlem yapmasna olanak salanmal ve gerek yaant ortam oluturulmaldr. Genel Ama Gerekli ortam salandnda, standartlarna ve tekniine uygun olarak bina ii shhi tesisat borularn deyebilecek ve testini yapabileceksiniz. Amalar Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun biimde ehir bina su tesisatn balayabileceksiniz. Gerekli donanmlar kullanarak standartlara uygun biimde temiz suyun datm sistemlerini deyebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak souk su ve scak su daire ii borularn deyebileceksiniz. Uygun takm ve aletleri kullanarak souk su ve scak su tesisat azlarn, tekniine uygun olarak ayarlayabileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak su sayac montajn yapabileceksiniz. Uygun takm ve aletleri kullanarak souk ve scak su tesisatlarnn kaak testini yapabileceksiniz. Snf, atlye, laboratuvar, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam (Internet) vb. Balant paralar, keten, slen boya, boru anahtar, kurbaack, ama kapama elemanlar, metre, testere. Her faaliyet sonrasnda kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile ilgili bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
AIKLAMA
MODLN AMACI
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Shhi tesisat, insan salnn korunmas amacyla binalarda temiz suyun kirlenmesini nleyerek kullanma yerlerine kadar iletilmesini, kirli ve pis sularn toplanarak bina dna karlmasn salayan boru ann yaplma ve uygulama alandr. Yeryznde kullanlabilir su oran %1den bile azdr. Nfusumuzun hzla arttn gz nne alrsak, doann en deerli kayna olan suyu daha dikkatli kullanmak gerei kendiliinden ortaya kmaktadr. Sizin iin hazrladmz bu modlle gerekli ortam salandnda, standartlara ve tekniine uygun olarak bina ii shhi tesisat borularn deyebileceksiniz. Bu blm seerek yeni bir meslee adm atm bulunmaktasnz. Kiinin mesleinde baarl olabilmesi iin bilgi, beceri ve en nemlisi setii alanda istekli olmas gerekir. Severek ve isteyerek yapacanz her meslekte mutlaka baarya ularsnz. Bu modlde, shhi tesisat alannda gereken bilgi ve beceriye sahip olacak, piyasada aranan bir eleman olacaksnz. Baarlar dileriz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Belediyelere giderek konu hakknda bilgi alnz. Blgenizdeki tesisatla ilgilenen firmalardan bilgi edininiz.
1. EHR SU TESSATI
1.1. Shhi Tesisat ve nemi
1.1.1. Tanm ve tarihesi
Temiz suyun salkl bir erkilde kullanm yerlerine kadar iletilmesini, kirli ve pis sularn toplanarak bina dna karlmasn salayan boru ana shhi tesisat, bu boru tesisatn yapana da shhi tesisat denir. Shhi tesisatlk insan salnn korunmasyla dorudan ilgilidir. ehirleme ve modern hayat, ihtiyalarla birlikte tesisat ve tesisatln nemini artrmtr. Ayn ekilde kullanlan ara-gere ve teknikler de gelimitir Eskiden bir binann temiz suyu akyor, pis suyu gidiyor, snyor ve ats akmyorsa iyi bina olarak tarif ediliyordu. Gnmzde ise bina sahipleri binalarnn konforu iin, havalandrma, soutma, otomatik kontrol, yangn ve bina otomasyonu sistemleriyle ilgilenmekte ve uygulamaktadrlar. Artk daha geni bir boyut iinde, mal sahibinin isteklerini karlamamz gerekir. Temiz su, ilk alardan beri insanolunun varlnda nemli bir rol oynamtr. nsanolu temiz su kaynaklarn bulduklar yerlere yerlemi, kaynaklar kuruyunca veya kirlenince yeni yerler aramtr. Hindistanda ndu Vadisinde yaplan kazlar, 30006000 yl kadar nce burada yaayan insanlarn shhi tesisat yaptklarn ortaya koymutur. Msrda 5500 yl nce denmi bakr su borularna rastlanmtr. Saraylarda yatak odalarna ykanma teknesi ina edildii anlalmaktadr. lk yaplan borular ii oyulmu aa ktklerindendi ve bunlar birbirlerine kirele zeytinyann karmndan yaplan zel macunla ekleniyordu. Su, zenginlerin evlerine kurun borularla veriliyordu. Shhi tesisatlkta asl ilerleme 19. yzyldan sonra oldu. Kullanlan ara ve gerelerin saylar artt, tesisat daha karmak bir hal ald. Birok yerde belgesi olmayanlarn shhi 3
tesisat yapmalar engellendi. nsan salnn korunmas ile dorudan doruya ilgisi olan shhi tesisatn deeri gn getike daha nemli bir hale gelmitir.
1.2.1.1.2. Kimyasal zellikler Suyun kimyasal zelliini, Suya genellikle topraktan karan baz kuvvetli asitler, tuzlar ve baz gazlarn su iinde eriyik durumda bulunmas belirler. Kalsiyum ve magnezyum bikarbonatlar geici sertlii (veya karbonat sertliini) yine bu elementlerin klorr, nitrat, slfat, fosfat ve silikatlar ise kalc sertlii (veya karbonat olmayan sertlii) verir. Her iki sertlie birden sertlik btn denir. Geici sertlik bikarbonatlardan ileri geldiinden, sularn kaynatlmas ile giderilir. Halbuki kalc sertlik kalsiyum ve magnezyum slfat ve klorrden ileri geldii iin kaynatlmakla giderilemez. eitli sertlik birimleri vardr. Bunlardan en ok kullanlanlar unlardr ; 1. FRANSIZ SERTLK DERECES (FS) : Litrede 10 mg kalsiyum karbonat kapsayan suyun sertlii, 1 Fransz Sertlik Derecesidir. 2. NGLZ SERTLK DERECES (IS) : 1 galon (0,7 litre) suda 10 mg kalsiyum karbonat kapsayan suyun sertlii, 1 ngiliz Sertlik Derecesidir. 4
3. ALMAN SERTLK DERECES (AS) : Litrede 10 mg kalsiyum oksit(CaO) kapsayan suyun sertliidir. 4. AMERKAN SERTLK DERECES : 1 grain (0,0648 gr) CaCO3/Amerikan galonu (3,785 lt) 5. RUS SERTLK DERECES : 0.001 g Ca/lt 1 FS = 0,56 AS = 0,7 IS = 10 ppm Yukardaki rakamsal bilgileri tablo olarak verecek olursak,
ppm veya CaCO3 Ing. Sert .Derecisi Amer. Sert. Derece. Fran. Sert. Derec. Alman Ser. Derece. Rus Sertlik Der. meq CaCO3
Suyun sertliinin kalc ve geici sertliin toplam olduunu belirtmitik. a) Geici Sertlik ( Karbonat Sertlii ) Kalsiyum ve magnezyum iyonlarnn suda znm olan bikarbonatlarndan ileri gelir. (Kalsiyum bikarbonat Ca(HCO3)2 ve magnezyum bikarbonat Mg(HCO3)2 ). Suyun stlmas ile sudaki kalsiyum ve magnezyum iyonlar, ktrlerek uzaklatrld iin (CO2 da uar) geici sertlik ad verilmitir. Reaksiyonlar u ekildedir ; Ca(HCO3)2 ====== CaCO3 + CO2 + H2O Mg(HCO3)2 ====== MgCO3 + CO2 + H2O b) Kalc Sertlik ( Karbonat Olamayan Sertlik ) Slfat (SO4=), Klorr (Cl-) ve Nitrat (NO3) iyonlarnn meydana getirdii sertliktir. Bunlar ; Kalsiyum slfat CaSO4 5
Magnezyum slfat MgSO4 Kalsiyum klorr CaCl2 Magnezyum klorr MgCl2 Kalsiyum nitrat Ca(NO3)2 Magnezyum nitrat Mg(NO3)2 ve ksmen de dier bileiklerden meydana gelir. Sular sertlik derecelerine gre: ok Yumuak 05 Fr Yumuak 510 Fr 3. Orta Sert 1020 Fr 4. Sert 2030 Fr 5. ok Sert >30 Fr
1.2.1.1.3. Biyolojik zellikler Suda bulunan organizmalarn en kklerinden biri olan bakteriler suyun biyolojik zelliini belirtir. Bakterilere zellikle yer st sularnda rastlanr. Suya bakterinin bulamas, yer stnde, evreden olur. Suda yaayan bakteriler ok eitlidir. Bunlarn hepsi zararl deildir. Zararl olanlarn banda tifo, para tifo, basilli, dizanteri ve kolera bakterileri gelir. me suyu ebekesine girilerden alnan 100 ml numunelerde koli form gurubundan herhangi bir bakteri bulunmamaldr. me suyu ebekesinden alnan 100 ml'lik numunelerden %95inde koli form gurubundan herhangi bir bakteri olmamaldr. Bu, 100 numune tahlil edildii zaman en fazla 5 numunede koli form gurubu bakterilerin bulunmasna msaade edilebilecei manasna gelir.
me suyu; kokusuz, renksiz, berrak ve iimi serinletici olmaldr. imi ho, tercihen 7C den aa scaklkta olmamaldr. Sertlii 7-17 sertlik derecesinde olmaldr. Toksin ve zararl maddeler ihtiva etmemelidir. Hastalk yapc (Patojen) mikroorganizmalar barndrmamaldr. Bol miktarda ve fiyat ekonomik olmaldr.
1.3.2. Durulma
Suyun iinde bulunan bitki artklar, amur ve mil gibi maddeleri ayrtrmak iin durulma yntemi kullanlr. Mekanik ve kimyevi olmak zere iki trl yaplr. Mekanik durulmada 25 m derinlikteki havuzlara alnan suyun hz 210 mm/sn drlr. Suyun bekletilme sresi 424 saattir. Sudaki asl maddeler dibe kerek ayrr. Kimyevi durulmada ise durulma ilemini hzlandrmak iin suya kimyevi maddeler atlr. Bunun iin daha ok alminyum, demir tuzlar ve kire kullanlr. Bu kimyasal maddeler suyun iinde bulunan asl maddeleri rtp arlatrarak phtlatrr. Phtlatrc kullanmakla durulma sresini ksaltmak amatr. Havuzun dibinde zamanla bir amur tabakas meydana gelir. Bu amur zel makinelerle temizlenir.
1.4.1.1. Suyun Yerekimiyle letilmesi Suyun derlendii kaynak, ehirden yeteri kadar yksekteyse bu yntem uygulanr. Depo yksekte olduu iin su kolayca kullanma yerlerine ular. Suyun iletiminde ayrca bir enerjiye ihtiya yoktur. Depo ile kullanma yeri arasndaki ykseklik ne kadar ok olursa su basnc da o kadar artar. Bu iletim ekline tabi iletim de denir.
ehir
1.4.1.2. Suyun Pompalarla letilmesi Kaynandan alnan su pompalarla dorudan ehir ebekesine baslr. Pompalarn arzalanmas veya elektriin kesilmesi halinde ehir susuz kalr. Sarfiyatn artt zamanlarda yedek su pompalar altrlr. Elektiriin kesilmesi halinde ehrin susuz kalmamas iin yedek bir jeneratr bulundurulmaldr. Bu tip iletime Dorudan datm da denir.
kuyu
ekil 1.2: Suyun pompayla dorudan iletilmesi
1.4.1.3. Suyun Depolama Yoluyla letilmesi Pompalarla su, ehirden yksekte bulunan depo veya depolara baslr. Bu depolar civardaki tepeler stne kgirden yaplabilecei gibi elik sacdan da yaplabilir. elik sac depolar elik konstriksyon ayak zerine oturtulur. Pompalarn arzalanmas halinde, ehrin su ihtiyacn bir sre karlamak mmkndr. Bu datma tipine dolayl datm da denir.
depo pompa
ehir
ebeke borusu
1.4.1.3.1. Kgir Depolar Kgir depolar beton veya betonarmeden yapld iin kgir adn buradan alr. Suyun lezzetinin bozulmasn nler. Sala zararl mikroplar retmez. Bu depolarda snmaya, donmaya ve szmaya kar nlemler alnmaldr. ehir suyunun depolanmasnda daha ok kgir depolar kullanlr. 1.4.1.3.2. elik Depolar elik depolar metal malzemeden yaplr. Metalik oksitlenmeden dolay, iyice boyanmas ve ska temizlenerek bakmnn yaplmas gerekir. D hava artlarna gre izole edilmelidir. Kgir depolara gre yapl kolay ve pratiktir. Bu depolarn muhtelif bakmlar ihmal edilirse suyun tad ve zellii bozulur.
Gnmzde bu datm sistemleri ift borulu yaplmaktadr. zellikle byk caddelerin ehir suyu datmnda ok kullanl olur. Su datm yaplacak binalara balant yapabilmek iin caddeler enlemesine kazlmaz. Hemen binann kendi tarafnda bulunan boruya balant yaplr. 1.4.2.1. Kr Ulu Datm Bu sisteme ramifiye ve dal datm sistemi de denir. Su devaml ak halinde deildir. Yani boru ular sokak sonlarnda kapanmaktadr. Bir sokakta arza olduumda btn semtin sularn kesmek zorunda kalrz. nk her sokan banda vana yoktur. Boruda suyun hareketsiz kalmas suyun bayatlamasna ve boru dibinde amur olumasna neden olur.
10
1.4.2.2. Balk A Sistemi Bu sistemde su devaml ak halindedir. Her boru blmnn vanalarla kontrol mmkndr. Bylece arza bulunduu zaman borunun bulunduu sokak veya sokaklarn suyu kesilir. Fakat bu sistemin yapm pahaldr.
1.4.2.3. Kark Sistem ki metodun sorunlarn ortadan kaldrmak iin bunlarn birleimi olan kark sistem uygulanr. Bu sistemde merkezi yerleim mahalleleri a sisteminde, kenar yerleim alanlar ise kr ulu datm sisteminde yaplr.
11
12
Ara ve Gereler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Kolye Priz musluu Kare bal belediye vanas Polietilen (Pe) boru zel delme matkab (El grgr) Kendir Slen
LEM BASAMAKLARI
NERLER
nlnz giyerek alma ortamnz hazrlaynz. alma ortamnz dzenleyerek takm hane e uygun takm ve aletleri sorumlusundan markalama ve delme iin gerekli olan hazrlaynz. takmlar alnz. Mevcut olan ana boruyu hazrlaynz. Delinecek boru apna uygun priz musluu ve kolyeyi hazrlaynz. Boruyu uygun llerde markalaynz. Boruya alan deliin ap 80 mmye kadar borularda 25 mm, 100 mmye kadar ise 32 mmden byk Projeye uygun besleme olmamaldr. yerini tespit ediniz. Kolyeyi markaladnz yere balaynz. zel delme aparatyla yava deliniz. Hazrladnz vanay kolyeye taknz. ehir su borusu hattndan, Aldnz hatt su sayacna kadar deyiniz. bina giriine kadar olan Besleme borusunun evresini ince kumla doldurarak mesafeye besleme borusunu tesviye ediniz. deyiniz.
13
ebeke borusundan hat almak iin ebeke borusuna taklan aparatn ad nedir?
DOLDURMALI TEST
Aadaki cmlelerde noktalarla belirlenen yerleri doru szcklerle doldurunuz. 1. 2. 3. Bina temiz su tesisatnn ehir su borusu ile su sayac arasndaki hatta. . denir. Sokak ve caddelerden geen borularn birbiriyle balantl yaplan datm sistemine denir. Sokak ve caddelerden geen borularn birbiriyle balantsz yaplan datm sistemine denir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi tamamlayabilirsiniz. Kendinizi yeterli gryorsanz dier faaliyete geiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz. 14
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Belediyelere giderek konu hakknda bilgi alnz. Blgenizdeki tesisat ile ilgilenen firmalardan bilgi edininiz.
15
16
Ara ve Gereler
1. 2. 3. 4. 5. Boru mengenesi Boru anahtar 40 Te ve nipel 40- 15, 20, 25, 32 redksiyon Kendir, slen boya veya bezir ya
LEM BASAMAKLARI
NERLER
e uygun ara ve gereleri alma ortamnz hazrlaynz hazrlaynz. Gerekli ara ve gereleri alnz. ii Resmi inceleyiniz. i yapmaya 40 mm lik Te den balaynz. Ek paralarna keten sarnz. Keten zerine bezir ya veya slen boya srnz. k azlarnn ayn eksende olmasna dikkat ediniz. ve kirlerini
gre
ini zerindeki boya artklar temizleyiniz. zerine numaranz yaznz. i retmeninize teslim ediniz.
17
ehir ebeke suyu yeterli olduu yerlerde hangi sistemin kullanlmas uygun olur?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
18
ARATIRMA
Bu faaliyet balamadan yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Belediyelere giderek konu hakknda bilgi alnz. Blgenizdeki tesisat ile ilgilenen firmalardan bilgi edininiz. Bir inaat gezerek temiz su tesisat borularn nasl dendiini grnz.
19
Szdrmazlk eleman sarlan boru diine ek paras sklr. Ek paras ar sklmamaldr. Yoksa ek paras atlar. Bu da istenmeyen su kaaklarna neden olur. Borunun son iki dii sklmamaldr. Boru birleiminden sonra kalan kendir temizlenerek estetik olarak gzel bir grnm salanr.
20
3. Lokmalarn taklmas
ekil 3.3: Plastik boru birletirme
Yeterli miktarda kesilen plastik borunun kaynak ucu temizlenir. Borunun ucu kaynak uzunluu kadar iaretlenir. 230C250C kadar snm fzyon kaynak makinesi lokmalarna boru ve ek paras ayn anda taklr. Yaklak 10 saniye kadar beklenir. Boru ve ek paras ayn anda ekilerek 1020 saniyede kprdatmadan, dzgn bir ekilde ve hafife bastrarak beklenir (Bu ller kk aplar iin geerlidir.).
21
3.3.1. Banyo
Banyoda klozet, lavabo, yer szgeci, amar makinesi, kvet gibi vitrifiye malzemeleri kullanlr. Banyo odalarnn dzenlenmesinde kapnn tam olarak alabilmesine zen gsterilmelidir. Eer amar makinesi banyoya konulacaksa su ile temas etmeyecei yerde olmasna dikkat edilir. Banyoya konulan vitrifiye malzemelerinin su kullanma ykne gre shhi tesisat borusu ap kullanlr. Bu malzemelerin her biri iin genellikle (15 mm) anma apndaki borular yeterlidir. Borular inaat aamasnda, banyo duvar i yzeyinden sva alt denir. Banyoda kullanlan vitrifiye malzemelerde klozet gideri iin 100luk boru hatt braklmal, dierleri iin 50lik boru hatt yeterlidir. Banyoda dikey olarak denmesi gereken borular sva altna denmelidir. Yatay atk su borular bitmi deme altnda kalr. Bu modln uygulamasn Atk Su modlnde yapacaz.
22
3.3.2. WC
Banyodan ayr olarak dnlmeli ve ok iyi havalandrlmaldr. WC lerde alaturka hel ta vazgeilmez vitrifiye malzemesidir. WC kna da bir lavabonun konulmas gerekir. Lavabo hel tann kullanlmasndan sonra el ykamak iin gereklidir. Alaturka hela ta rezervuar doldurma borusu ap ve taharet musluu boru ap (15 mm) olarak kullanlr. Lavabo musluu iin de (15 mm) lik boru yeterlidir. WCde hela tann yannda temizleme iin bas balants ve lavabo iin atk su az braklmaldr. Hela ta iin 100lk boru az, lavabo iin 50lik boru az yeterlidir. Bas iin spiral boru ile balant yaplr. Balant yaplrken hela tann arka tarafnda borunun ezilmemesine dikkat edilmelidir. Bu modln uygulamasn Atk Su modlnde yapacaz.
3.3.3. Mutfak
Mutfakta esas olarak mutfak eviyesi ve ocak (Frn) bulunur. Ayrca bulak makinesi, buzdolab, kahve makinesi, rpc, kzartma makinesi gibi cihazlar da yer alr. Mutfaktaki tesisat yaparken yukardaki malzemeleri gz nnde bulundurarak ilem yapmanz size ileride kolaylk salayacaktr. Mutfaklarda su ile dorudan ilgili olan eviye ve bulak makinesidir. Baz durumlarda ofben veya kombi de konulur. Bu borularn temiz su balantlar (15 mm) borularla yaplr. Bulak makinesi, ofben ve kombilerin scak su girileri olmasna ramen, boru tesisat apta yaplr. Redksiyonlarla apa drlr. Mutfakta braklacak atk su tesisat balantlar eviye ve bulak makinesi iindir. Onlarn atk su boru aplarnn da 50 olmas yeterlidir. Bu modln uygulamasn Atk Su modlnde yapacaz.
23
Ara ve Gereler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Boru mengenesi Boru paftas Boru anahtar Galvanizli elik boru Muhtelif boru ek paralar Kresel vana Kendir Slen veya bezir ya
24
LEM BASAMAKLARI
NERLER
retmeninizin istei dorultusunda grup almas yapabilirsiniz. nlnz giyerek alma ortamnz e uygun takm ve aletleri dzenleyiniz. hazrlaynz. alma ortamnz dzenleyerek takm hane sorumlusundan gerekli olan takmlar alnz. Malzeme deposu sorumlusundan boru ve ek paralarn alnz. e balamak iin projeyi iyice inceleyiniz. Kat arasndan geecek borulara mutlaka kovan Projeye gre tesisat geilerini koyunuz. belirleyiniz. Borularn geecei yerleri tebeirle iaretleyiniz. Boru gei kanallarn deliklerini hazrlaynz. ve Boru kanallarn anz. Krlan tula paralarn temizleyiniz.
Tesisata balamadan nce iyi dnerek bir kere yapnz. Uygun boru semek ve souk su Tesisat yaparken o an deil, ilerisini boru tesisatn deyiniz. dnerek i yapnz. Boru azlarnn sva altnda kalmamasna dikkat ediniz. Scak su borularn souk su borularnn stnden deyiniz. Uygun boru semek ve scak su Borular stcdan balayarak deyiniz. boru tesisatn deyiniz. Borularn eimine dikkat ediniz. Boru azlarnn sva altnda kalmamasna dikkat ediniz. in doruluunu kontrol ediniz. i bitirerek teslim ediniz. Kirlettiiniz yerleri temizleyiniz. retmeninize ii bitirdiinizi syleyiniz.
25
Fzyon kaynak makinesi yeterli stlmazsa ne olur? A) Yaplan birletirmeler basnca dayankl olmaz. B) Borular yapmaz.
4.
Scak su tesisat azlar hangi tarafta bulunur? A) Sa B) Alt C) st D) Sol C) Daha ekonomiktir. D) Malzeme tasarrufu salar. C) Birletirmeler vidal yaplr. D) Birletirmeler kaynakla yaplr.
5.
Souk su ve scak su tesisatnn iyi planlanmas ne gibi avantajlar salar? A) ilii azaltr. B) Hepsi
6.
Galvanizli borularn birletirilmesinde hangi yntem uygulanr? A) Lehimli birletirme yaplr. B) Fzyon kayna.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
26
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken aratrmalar unlardr: Blgenizdeki tesisat ile ilgilenen firmalardan bilgi edininiz. Bir inaat gezerek temiz su tesisat borularnn nasl dendiini grnz.
27
Tesisatta en zor uygulamalardan biri olan batarya balant azlarnn lleri ise 155 mm olarak braklmaldr. Batarya balant azlar braklrken mutlaka batarya ablonu kullanlmaldr. Azlar braklrken dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de braklan azlarn svadan sonra sva altnda kalmayacak ekilde yaplmasdr. Bunun iin de batarya boru azlarna 10 cm kadar bir boru parasnn sklmas, boru azlarnn sva ile kapatlmasn nler.
terazinin uzunluuna gre hesaplanarak yaplm ahap takoz eimin verilmesini kolaylatrr. Batarya balant azlarnn yksekliinin ayn hizada olmasna mutlaka dikkat edilmesi gerekir. H-Ahap takoz veya mastar ykseklii(mm) U-Uzunluk (mm ) E-Eim(%) H=UxE forml ile hesaplanr. rnek: 2000 mm uzunluunda yataya paralel denen temiz su borusu %0,5 eimle deniyor. Su terazisinin altna konulacak takoz ykseklii ne kadar olmaldr? zm: H=? U=2000 mm E=%0,5 H=UxE H=2000x0.005 H=10 mmdir.
29
30
Boru tespit elemanlar temiz su borular ap byklne, yatay ve dikey konumlarna gre belirli aralklarla tespit edilir. Boru aplarna gre aralk lleri:
Temiz su tesisatnda, sva altnda denen borular sabitlemek iin nce tel kullanlr. Tesisat denemeye tabi tutulduktan sonra eer tesisatta kaak yoksa borular yaplacak harla sabitlenir. Yaplacak harca kesinlikle kire konulmamaldr. zellikle galvanizli boru kullanlmsa buna ok dikkat edilmelidir. Borular kapatlrken braklan musluk ve batarya azlarnn da doru tam 90 bakmasna dikkat edilir. Batarya azlar lleri tekrar kontrol edilir. Plastik borularla yaplan tesisatlarda zel bir aparatla azlar sabitlenir. Bu aparata batarya balant ablonu denir. Aadaki ekilde ablonun kullanl gsterilmitir.
31
LEM BASAMAKLARI
NERLER
Tesisatn salkl almas ve estetik olarak gzel grnmesi iin su terazi kullannz. e uygun takm ve aletleri nlnz giyerek alma masanz dzenleyiniz. hazrlaynz. alma ortamnz dzenleyerek gerekli olan takm ve malzemeleri alnz. Yerden ykseklii lerek iaretleyiniz. Batarya yerini izerek Ykseklik l iaretine gre iki az arasnn belirtiniz. yerlerini iaretleyiniz. aret yerlerini dirsek bykl kadar anz. Dirsekleri yerlerine al harcyla tutturarak ve Dirsekleri yerlerine tutturunuz. kurumaya braknz. Dirsek azlar svayla ayn seviyede olsun. Eksantrik nipelleri balaynz. Terazisini ayarlaynz. Eksantrik nipelleri taknz. Rozetleri nipellere takz. Batarya somunlarn nce elle eit, sonra kurbaack anahtarla sknz. l ve terazi kontroln yapnz. inizi kontrol ediniz. Kirlettiiniz yerleri temizleyiniz. i bitirdiinizi retmeninize syleyiniz.
32
Batarya balant azlar lsnn doru braklmamas hangi sorunlar ortaya karr? A) Batarya balanmaz. B) Fayanslar krmamz gerekir. C) Zaman kayb olur. D) Hepsi C) Terazi D) Kumpas C) Aaya doru D) Suyun ak ynnn tersine C) 160 mm D) 140 mm
3.
4.
Borularda eim hangi yne doru olmaldr? A) Yukarya doru B) Suyun ak ynne doru
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
33
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken aratrmalar unlardr: Belediyelere giderek konu hakknda bilgi alnz. Blgenizdeki tesisat ile ilgilenen firmalardan bilgi edininiz. Bir inaat gezerek sayacn nerelere dendiini grnz.
5. SU SAYACININ MONTAJI
zelliine gre iinden geen akkan miktarn lmekte kullanlan tesisat malzemelerine su sayac denir.
Su, sayacn eidine ve suyun giri k hareketine gre tek ya da ok huzmeli su geii yapar. Bunlar teetsel tip olarak adlandrlrlar. nk suyun girii, rotor eksenine gre dik olduu iin teetsel alr. Huzme, suyun sayatan geerken birim miktara ayrlmasdr. Tek huzmeli sayalar, suyu bir birim olarak geirir ve lme yapar. Tek huzmeli sayalarda rotor tekerlek eklinde olup ok kanatldr. Dzlemine dik olan ekseni etrafnda simetriktir. Eksenin bu ekilde dik olmas, rotorun mil zerinde yataklanma karakteristiini iyiletirdii gibi kk debilerde ortaya kan srtnme sorununu da en aza indirir. ok huzmeli sistemde ilk bakta tek huzmeli ile ekil 5.2: Sayac tek huzmeli lmesi ayn elemanlar ierir. Yani rotor, mil, ayar plakas ve oda ortak paralardr. Fakat su lm yaplan odada 2 tip ve birbirine ters su ak olur. Biri giri huzmeleri, dieri k huzmeleridir. Su huzmesi odaca ulatnda burada bir ka adet birbirine eit su huzmecikleri haline dnr. Bylece rotora herhangi bir yan kuvvet gelmeyecei iin lm daha hassas olur. Su huzmecikleri odaca girer ve rotor evresinde bir helisel hareket olutururlar. Rotor ile oda duvarlar arasnda hareket ederek k deliklerinden dar kar. Ayn tek huzmelide olduu gibi suyun bir ksm rotor kanatlar arasnda kalr ve rotor ile dnmeye devam eder. Su huzmelerinin helisel hareketi sonucu, rotor yukar kalkar ve suda yzmeye balar. Pratik olarak rotor, milin zerindeki arln yitirir. Bu arada rotora bal olan mil dnerek saya dililerini evirir. Dililer deerlendirme rakamlarn saydrr.
a. Rotor odac
Tek ve ok huzmeli sayalar arasndaki farklar : Tek huzmeli sayacn mekanizmas daha basittir. Ayn kapasiteli sayalar daha kk olur. Fakat daha ucuzdur. Montaj basit ve kolaydr. Tek huzmeli sayalar ok huzmeli sayalara gre daha hassastr. lk harekete getii anda debi ok huzmeliye gre daha dktr. Kumlu ve tortulu sularda tek huzmeli saya daha iyi bir performans salar. ok huzmeli sayata su daha iyi dengelenerek rotoru dndrr. Bu sayacn uzun mrl olmasn ve malzeme performansn, tek huzmeliye gre daha uzun sre korumasn salar. 35
ok huzmelilerin suyun giriini salayan kk delikleri tkanmaya, tek huzmelininkine gre daha msaittir. Bu da zaman ierisinde ok huzmelinin hatal lm yapmasna ( Art ynde ) neden olur. Kk debilerde hassas lme yapabilmelidir. st camlar yksek basnlara dayanmaldr. Kapakl olup kolay almaldr. Korozyona dayankl malzemeden yaplmaldr. Genellikle pirin malzemeden yaplr. Kolay okunabilmelidir. En fazla 50C su scaklna kadar alabilmelidir.
Souk su sayalar, harcanan su durumuna gre eitli ap ve biimlerde yaplr. Genellikle kullanm yerine gre ev ve sanayi tipi olarak iki grupta toplanr. 5.1.1.1. Ev Tipi Souk Su Sayac Konutlarda anlk kullanlan su debisi sanayiye gre azdr dolaysyla bu sayalarnda ap ve ak debisi kktr. Bu nedenle ev tipi olarak adlandrlr. Kk apl olduklar iin vidal balantldr. Saya aksamlarnn suyla temasna gre ya ve kuru tip olarak iki eittir. 5.1.1.1.1. Ya Tip Sayma dzeni dililerinin sayatan geen su ile temasta bulunanlarna ya tipi saya denir. Ya tip su sayalar memba suyu kalitesindeki tesislerde kullanlmaldr. Dilileri suyla temasl olduu iin kire oran yksek tesislerde lme hassasiyeti kaybolur. Don tehlikesi olan blgelerde kullanlmas sakncaldr. Piyasada genel olarak 15, 20 ve 25 mm anma llerinde, tek ve ok huzmeli olarak bulunur. Saya rakorlu montaj uzunluu 203 mm ile 375 mm arasndadr.
36
5.1.1.1.2. Kuru Tip Sayma dzeni dililerinin sayatan geen su ile temasta bulunmayanlarna kuru tip saya denir. Piyasada genellikle 15, 20, 25, 40 ve 50 mm anma aplarnda, tek ve ok huzmeli olarak bulunur. Saya rakorlu montaj uzunluu aplarna gre 203 mm ile 435 mm arasnda deiir.
37
5.1.1.2. Sanayi Tipi Sayalar genel olarak, fabrikalarda ve dier tesislerdeki kullanm sularnn, retimde imalata alnan sularn ve artm tesislerinde ilenen sularn kontrol iin kullanlr. Endstride su kullanm konutlara gre daha fazladr. Bu nedenle sanayi tesislerinde kullanlan suyun llmesinde yksek kapasiteli sayalar kullanlr. Ev tipi sayalara gre sanayi tip sayalarn kapasiteleri, su gei hzlar fazlalatrlarak ve aplar byltlerek artrlmtr. Sanayi tipi sayalar byk apl olduklar iin genellikle flan balantldr. Bu sayalar ya ve kuru tip olarak iki grupta inceleyebiliriz. 5.1.1.2.1 Ya Tip Sayma dzeni dilileri su iinde bulunan sanayi tipi sayalardr. Gvdesinin ii suyla dolu olduu iin don tehlikesi olan yerlerde pek tercih edilmez. Ya tip su sayalar memba suyu kalitesindeki tesislerde kullanlmaldr. Kire oran yksek tesislerde lme hassasiyetini kaybeder. Bundan dolay sanayide ok fazla tercih edilmezler. 5.1.1.2.2 Kuru Tip Sayma dzeni dilileri su iinde olmayan sanayi tipi sayalardr. Endstride en ok kullanlan lm cihaz eididir. Byk sayalarda su giri az ve rotor ayn eksenlidir. Bu biimlilerine eksenel tip saya da denir. Ak hz ve geirdii su debisine (miktarna) gre multijet ve voltman olarak da retilir. Multijet tip su sayalar 1550 mm aras anma llerinde retilir. Su gei hzndan yararlanlarak alr. ap kk olmasna ramen debisi fazladr. Woltmann tip su sayalar 50800 mm aras anma llerinde retilir. Byk kapasiteli iletmelerde kullanlr. Sayalar flanl balantldr ve 50 mm'den 800 mm'ye kadar farkl ebatlarda retilirler. Bu sayalarn normal ak deerlerinde hata oran %2 kadardr.
38
5. 2. Sayalarn Okunmas
Su sayalarn okunmas, saat zerinde bulunan deerlerin okunmas sonucunda ortaya kar. Su sayalar eitli olduklar iin okunmalar da farkldr. Genellikle sayalarn zerindeki siyah rakamlar okunur. Bazlarnda siyahn devamnda krmz rakamlar da vardr; ancak bunlar dikkate alnmaz. Sayalarda siyah rakamlar m3 olarak okunurken krmz rakamlar ise lt cinsinden okunur. Su bedeli ise m3 olarak denir.
Tesisatta sayatan nce mutlaka bir filtre sistemi bulunmaldr. Zira zel modeller hari btn sayalar temiz svlarn lm iin tasarlanmtr. retici firmalar pislik sebebiyle arzalanan sayalar garanti kapsam dnda tutar. Saya arzalarnn sebebi, %50 den fazla svnn iindeki yabanc maddelerdir. Saya montajnda dikkat edilmesi gereken n nemli kural, sayacn zemine paralel ve kolona dik olmasdr.
Su sayacn ebekeye doru ynde ve doru ada balamak ok nemlidir. Sayac balarken retici firmann vermi olduu balant emasna veya sayacn zerindeki ok ve iaretlere dikkat edilmelidir.
balant ekli
5.2.1.1. Ev Tipi Ev tipi sayalar yeni ynetmelie gre apartman dairelerinde, elektrik saatlerinde olduu gibi dairenin giriinde toplu halde konulmas gerekir. Daire ilerine konmas sayacn okunmas asndan uygun deildir. zellikle sayalarn toplu halde apartman giriine konulmas daha uygun olur. Bylelikle sayalar okumaya gelen grevli dairelerin sayalarn ayn yerde bularak okur. Katlara kmasna veya dairelerin kap zillerini almasna gerek kalmaz.
40
5.1.2.2. Sanayi Tipi Yukarda saydmz saya montaj kurallarnn tm kk sanayi tipi saya montajnda da geerlidir. Sanayi tipi saatlerin kolay okunabilmesi iin uygun yerlere konmas gerekir. Sanayi tipi saatler de mutlaka don tehlikesine kar korunmaldr. Byk su tketimli sanayi iletmelerinde montaj edilen sayalarda farkl yntem uygulanr. Bu tr yerlerde woltman tip sayalar kullanlaca iin montajnda nemli noktaya dikkat edilir. Sayacn kndaki tesisat, saya her zaman suyla dolu olacak ekilde yukar ynlendirilmelidir.
41
5. 3. Sayalarn Montaj
5.3.1. Saya Montaj eitleri
5.3.1.1. Rgar erisine Saya Montaj Bina iinde uygun bir yer yoksa saya baheye yaplacak bir rgar iine konur. Rgar bakm ve onarm amacyla iine girilebilecek byklkte ve sayac dondan koruyacak derinlikte yaplarak yaltlr. Rgar iine birikebilecek sular aktacak bir szge konmal ve szge pis su tesisatna balanmaldr. Sayac tesisata balarken saya iinde hava kalmayacak ekilde balanr. Saya borudan yksekte ise hava, alakta ise tortu birikir. Boru tesisat, sayacn daima su ile dolu kalmasn salayacak biimde yaplmaldr. Bunun yolu, gidi borusunu sayatan yksek yapmaktr. Sayatan nce ve sonra birer vana konulmaldr. Tesisatta su deposu, hidrofor, boyler varsa buradaki sularn ehir tesisatna akmamas iin sayatan sonra ek valf konulmaldr. Sayacn tesisata balanmas, iki ucunda bulunan rakorlar yardmyla yaplr.
42
5.3.1.2. Ni-Saya Kutusu erisine Saya Montaj Sayac binann iinde dairenin giri kapsnn nnde uygun bir yer varsa duvara yaplm bir ni iine yerletirilebilir. Ni yerden 70 cm yksekliinde ve yaklak olarak 40x60x15 cm boyutlarnda olur. Niin nne bir kapak yaplr.
43
Saya Grubu Para Listesi 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 20 mm besleme borusu 20 mm vana 20 mm saya 20 mm vana 15 mm boaltma musluu 20 mm tesisat borusu 25 mm kolon borusu Saya balant rakoru 1. 2. 3. 4. 5.
Ara ve Gereler Boru mengenesi Boru anahtar Kurbaack anahtar Kendir Slen boya
44
LEM BASAMAKLARI
NERLER nlnz giyerek alma masanz dzenleyiniz. alma ortamnz dzenleyerek takm hane sorumlusundan gerekli olan takmlar alnz. Malzeme deposu sorumlusundan saya ve dier malzemeleri alnz. Saya iin uygun bir yer hazrlaynz. Sayalar toplu halde daire dna koyunuz. Sayacn rahat okunabilecei bir yere yerletiriniz. Projeye uygun saya seiniz. Sayacn zelliklerini iyice reniniz. Besleme borusu dna kendir sararak boya srnz. Besleme borusuna vanay taknz. Rakoru skarken kendir sarnz. Pirin rakoru skarken zedelemeyiniz.
ve
tespitini
Projeye uygun saya seiniz. Besleme borusu zerine vana taknz. Sayac rakorundan vanaya taknz.
Sayacn ekseni yere dik Sayacn ok ynnde olmasna dikkat ediniz. gelecek ekilde tekniine Sayac, rakorun contasn takarak sknz. uygun olarak sknz. Sayacn altna dz olmas iin tula koyunuz. Sayatan taknz. sonra vana Vanay saya balant rakorunun kendirli ve slenli ucuna taknz. Nipeli, kendirli ve slenli olarak vanaya taknz. Nipelin ucuna Te yi balaynz. Musluu Te ye balaynz. Yeterli uzunlukta boru hazrlaynz. Te nin dier ucuna boruyu taknz. Tesisatn kaak denemesini yapnz.
45
7.
8.
9.
10.
11.
46
12.
Su sayacnn ok yn ne tarafa doru olmaldr? A) Suyun ak ynne doru olmaldr. B) Yukarya doru olmaldr. C) Suyun ak ynnn tersine olmaldr. D) Aaya doru olmaldr. Tesisatta sayatan nce sayacn arzalanmamas iin ne konmaldr? A) Vana B) Filtre C) ek valf D) Dirsek
13.
DOLDURMALI TEST
Aadaki cmlelerde noktalarla belirlenen yeri doru szcklerle tamamlaynz. 1. 2. Sayma dzeni dililerinin sayatan geen su ile temasta bulunanlarna ..denir. Sayma dzeni dililerinin sayatan geen su ile temasta bulunmayanlarna .....denir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
47
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken aratrmalar unlardr: Blgenizdeki tesisat ile ilgilenen firmalardan bilgi edininiz. Bir inaat gezerek temiz su tesisatnda kaak testinin nasl yapldn inceleyiniz.
49
Ara ve Gereler 1. 2. 3. 4. 5. 6. Test tulumbas Hava basnlandrcs Sabun Boru anahtar Kr tapa Kaak denemesi iin uygun tesisat
50
LEM BASAMAKLARI
NERLER
letmeye ve kullanma balamadan nce btn tesisat ykayarak borularn iinde bulunan yabanc maddelerden arndrnz. Teknik artnameden tesisatn cinsine nlnz giyerek alma masanz gre test basn deerlerini bulunuz. dzenleyiniz. Takm hane sorumlusundan test iin gerekli olan takmlar alnz. Blgenin alma basn deerlerini belediyeden reniniz. U elemanlarnn ak olan azlarn kr tapa ile kapatnz. Tulumbann tesisata balanabilecei az ak braknz. Banyoda braklan ofben balant (Souk ve scak su) hatlarn elik spiral boru ile birbirine balaynz. Tulumbay az ak braklan yere balaynz. Tesisata yava su doldurunuz. Sistemde istenen basn olutuktan sonra tulumbann vanasn kapatnz. Manometreyi tulumbaya balaynz. Manometrede dme olup olmadn kontrol ediniz. Tesisata su basldktan sonra 10 dk bekleyiniz. Manometrede dme varsa kaak olan yeri bulunuz. Hava basnlandrcsn tesisata balaynz. Balant yerinde kaak olmamasna dikkat ediniz. Hava basnc 2.5kgf/cm den az olmamaldr. Tesisata hava basnz. Havann boalmamas iin vanay kapatnz.
Manometreyi tesisata balaynz. Kaak kontrol iin gerekli zaman bekleyiniz. Hava ile kaak testi iin hava basnlandrcsn tesisata balaynz.
51
Tesisata hava basldktan sonra 10 dk bekleyiniz. Kaak kontrol iin gerekli zaman Manometrede dme olup olmadn bekleyiniz. kontrol ediniz. Tesisattaki kaak varsa sabun kp ile kontrol ediniz.
52
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa, tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz Modl Uygulama testine geiniz. 53
54
PERFORMANS DEERLENDRME
KONTROL TEST DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 gvenlik kurallarna uydunuz mu? Tesisatn musluklarn kapattnz m? Souk su borularn ektiniz mi? Scak su borularn ektiniz mi? Souk ve scak su borularn tespit ettiniz mi? Su sayac grubunu montaj ettiniz mi? l aldnz m? Yaptnz ii kontrol ettiniz mi? Suyla kaak testi yaptnz m? Havayla kaak testi yaptnz m? Kaak tamiri yaptnz m? i zamannda yaptnz m? Kullandnz takmlar teslim ettiniz mi? alma alann temizlediniz mi? Evet Hayr
DEERLENDRME
Bu faaliyet srasnda bilgi konularnda veya uygulamal i paralarnda anlamadnz veya beceri kazanamadnz konular tekrar ediniz. Konular arkadalarnzla tartnz. Kendinizi yetersiz gryorsanz retmeninize dannz. Tebrikler modl baardnz.
55
DOLDURMALI TEST
1 2 3 Besleme borusu Balk a sistemi Kr ulu sistem
56
DOLDURMALI TEST
1 2 Ya Sayac Kuru Saya
57
KAYNAKA KAYNAKA
ETNKAYA Mevlt,, Hseyin DEMR, Temel lemler Meslek Bilgisi, Yce Yaym, stanbul. KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 11.snf, Devlet Kitaplar Mdrl Matbaas, stanbul, 2004. SIDAL Cavit, Ethem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi-lem- Yapraklar, G..Teknik Eitim Fakltesi Matbaas, Ankara, 1987. SIDAL Cavit, Ethem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Birsen Yaynevi, stanbul. www.baylansayaclari.com www.elmor.com.tr www.sayac.com www.teksan.com
58