T.

C MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

TESSAT TEKNOLOJS VE KLMLENDRME

SIHH TESSAT-II

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. HDROFORU TESSATA MONTE ETMEK..................................................................... 3 1.1. Basn Kavram ............................................................................................................. 3 1.1.1. Basncn Tanm, Birimleri ve lmlendirilmesi ................................................ 3 1.1.2. Ak Hava Basnc ................................................................................................. 6 1.1.3. Svlarn Basnc .................................................................................................... 6 1.1.4. Debi ....................................................................................................................... 9 1.2. Hidrofor ve Su Depolar Balantlar ............................................................................ 9 1.2.1. Hidrofor ve Su Depolarnn Aklanmas .............................................................. 9 1.2.2. Hidrofor ve Su Depolarnn Balant eitleri .................................................... 11 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 22 2. MOBL SSTEM................................................................................................................ 22 2.1. Mobil Sistem ve zellikleri ........................................................................................ 22 2.2. Polietilen Borular ........................................................................................................ 23 2.3. Kolektrler .................................................................................................................. 25 2.3.1. Gidi Kolektr ................................................................................................... 25 2.4. Yzkl Rakorlu Birletirme ...................................................................................... 28 UYGULAMA FAALYET2 .......................................................................................... 30 LME VE DEERLENDRME2 ................................................................................ 32 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 34 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 37 KAYNAKLAR....................................................................................................................... 38

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL MODL SRE N KOUL MODLN TANIMI YETERLLK 582YIM028 Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme Istma ve Shhi Tesisat Shhi Tesisat-II 40 / 32 Shhi Tesisat 1 Modln alm olmak Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun hidrofor montaj ve mobil sistem shhi tesisat deyebilme ile ilgili renme materyalidir. Hidrofor montajn yaparak mobil shhi tesisatn deyebilmek. Genel Amalar

Gerekli ortam salandnda standartlara ve tekniine uygun, hidrofor montajn ve mobil shhi tesisatn deyebileceksiniz.
MODLN AMACI Amalar Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun hidrofor montajn yapabileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun mobil sistem shhi tesisat deyebileceksiniz. Ortam Snf, atlye, laboratuar, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam(Internet) vb. Donanm Boru anahtar, mengene, pafta, metre, kalem, terazi, hidrofor, balant paralar, boya, kontrol kalemi, elektrik kablosu, ama kapama ve kontrol elemanlar, kolektr, polietilen boru, boru klf, kelepe, tornavida, kurbaack, test tulumbas. Her faaliyet sonrasnda kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile ilgili bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Bu modlde hidrofor tesisat ile yeni uygulanmaya balanan mobil shhi tesisat bulacaksnz. tiimiz ve kullandmz suyun temizlii, tesisatlarnzn pastan, kireten, tortudan korunmas insan sal iin ok nemlidir. Tesisatlarmzda kullandmz armatrlerin tamiri iin btn evin suyunu kesmek yerine, mobil shhi tesisatta arzal hatt kolektrden kapatmak yeterli olmaktadr. Hidrofor, binann ebekeden yeterli basnla beslenememesi durumunda devreye giren ve binann su ihtiyacn karlayan depodur. Bu modl sonunda standartlara ve tekniine uygun, hidrofor montaj ve mobil shhi tesisatn rahatlkla yapabileceksiniz. Kendinizi i hayatna kabul ettirebilmeniz iin karlaacanz kiilerle iyi diyaloglar kurunuz. Yaptnz iin son i olmadn unutmaynz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun hidrofor seimini yapacak ve setiiniz hidroforu tesisata balayabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Blgenizdeki ilgili firmalar gezerek bu alanda bilgi toplaynz. Hidrofor tesisat hakknda yaptnz aratrmalar rapor haline getiriniz. Blgenizdeki ok katl binalar gezerek hidroforlarn nasl balandn inceleyiniz.

1. HDROFORU TESSATA MONTE ETMEK

1.1. Basn Kavram
1.1.1. Basncn Tanm, Birimleri ve lmlendirilmesi
1.1.1.1. Basncn Tanm Basn, bir yzey zerine etkide bulunan dik kuvvetin, birim alana den miktar. Kat, sv ve gazlar arlklar nedeniyle bulunduklar yzeye bir kuvvet uygularlar. Kuvvetin kayna ne olursa olsun birim yzeye dik olarak etki eden kuvvete basn(P), btn yzeye dik olarak etki eden kuvvete de basn kuvveti(F) denir. P= Basn (kg/cm) F= Kuvvet (kg) A= Yzey alan (cm)

P= F / A

Her cisim bulunduu yzey zerinde, arl orannda bir etki yapar. Kat cisimlerde, basn ile basn kuvveti arasnda; P=F/A bants vardr. Basn kuvvetinde birim yzeyin yani alann nemi yoktur. Alan ayrca S harfiyle de ifade edilir. Svlarn basnc miktarla deil ykseklikle orantldr. Ayn zamanda yer ekim ivmesine ve younlua da baldr. Gazlarda basn ise birok unsurla balantldr. Gazlarn basncnn hesaplanmasnda scaklk, bulunduu kabn hacmi, gazn miktar ve R says nemlidir. Bunlar formlle ifade edecek olursak; P.V=n.R.T R sabit bir saydr. Kabaca 0,082 olarak geer. Formlden de anlalaca zere gazlarda, scaklkla basn znrln tersine doru orantldr. Kat cismin yzeye olan etkisi, arlnn bykl ve temas yzeyinin kkl orannda byk olur. Yzeyin esnekliine o yzeyin deformasyonu da
3

denir. Yzeyin deformasyonu; zerinde bulunan cismin arl ile doru, temas alan ile ters orantldr. Yzeyde deformasyon istenmiyorsa, cismin temas edecei alan fazlalatrlr. rnein, karda yryen bir kimsenin ayaklar batt halde, kayak aleti kullandnda batmaz. Yzey deformasyonu isteniyorsa temas alan kltlr. rnein, ivi, ince ve ucu sivri olduu oranda, az kuvvetle ve kolayca aklr.
rnek: 60 kg arlndaki bir cismin konulduu yer ile temas eden yzey alan 10 cm olduuna gre, bulunduu yere yapt basn ne kadardr? zm: P= ? kg/cm F= 60 kg A= 10 cm

P= F / A P= 60 / 10 P= 6 kg/cm

1.1.1.2. Basn Birimleri Karlatmz basn birimleri unlardr: CGS basn birimi: Bu basn birimi baridir. 1 bari=1 dyn/cmdir. Bu birim ok kk deer olduu iin ounlukla mega bari=bar=milyon bari kullanlr. MKS basn birimi: MKS sisteminde kg/cm basn birimi kullanlr. Endstri veya teknik basn birimi: 1 kg/1 cm = 981000 dyn/1 cm = 981000 baridir. Su veya cva stunu: Su veya cva kolonunun ykseklii ile ifade edilir. 1 cm alana h cm yksekliinde su veya cva arlnn etki etmesidir. Ykseklik ve akkann zgl arl arplarak bulunur. +4 C deki suyun zgl arl 1 gr/cm olduu iin, su ykseklii dorudan su stunu (SS) olarak ifade edilir. Cvann zgl arl 13,6 gr/cm olduu iin, cva yksekliiyle zgl arlnn arpm cva stunu (HgS) olarak ifade edilir. 10 m yksekliindeki su 1 cm alana 1000 cm=1 kg basn yapar. 76cm yksekliindeki cvann 1 cm alana yapt basn ise 76x13,6=1033,6 gr/cm dir. Bu da 1,0336 kg/cm ye eittir. Atmosfer basnc: 76 cm yksekliindeki cva kolonunun basnc, deniz seviyesindeki atmosfer basncna eittir. Bu sebeple atmosfer basnc denir ve uygulamada ok kullanlr. Megabari (1 kg/cm) ve atmosfer (1,0336 kg/cm) basnc birbirine yakn olduu iin genellikle kartrlr. Atmosfer basncn fiziki ve teknik olarak deerlendirebiliriz. Fiziki atmosfer basnc +4 C de 10 m su stunu (mSS) veya 0C de 760 mm cva stunudur (hgS) (1,0336 kg/cm). Teknik atmosfer basnc ise +4Cde 10 m su stunu (mSS) veya 0C de 735,5 mm cva stunudur (hgS) (1 kg/cm). Genellikle pratikte bu atmosfer basnc kullanlr. 1.1.1.3. Basncn llmesi Gazlarda basn manometre ile llr ve bar birimiyle deerlendirilir. Svlar ise hidrometrelerle llerek kg/cm veya metre su stunu (mSS) olarak deerlendirilir. Basn lerler d grn olarak birbirine benzer. Birbirinden gsterge zerindeki basn birimiyle kolaylkla ayrt edilirler. Aadaki ekilde birer manometre ve hidrometre gsterilmitir.

1. Manometre

2. Hidrometre

Resim 1.1: Manometre ve hidrometre

Basncn llmesinde ana metot vardr: Atmosferik stunun, bir sv stunu ile dengesini kullanmaktr. Sv olarak alak buhar basncna sahip cva kullanlr. En doru lm bu metotla yaplr. Bir zarn veya bir metal levhann bir tarafndaki basn, dier taraftaki basn deerinden farkl ise zarn ekli deiir. Bu metotdan yararlanarak aneroid (Metal) barometreler ve barograflar yaplmtr. Svlarn kaynama noktalar yzeyleri zerindeki basnca baldr. Sv zerindeki buhar basnc, zerine etki eden atmosferin basncna eit olunca buharlama balar. Svnn kaynama noktas llerek barometrik basn bulunur. Cval barometreye gre basn lm standarttr. Dier aletler cval barometreye gre ayarlanr.

1.1.2. Ak Hava Basnc (Atmosfer basnc)

Dnyann evresindeki hava tabakas eitli gazlarn karmndan meydana gelmitir. Bu gaz tabakasna atmosfer denir. Atmosferdeki gazlar da, kat ve svlar gibi arlndan dolay etki ettikleri yzeylere basn uygular. Bu basnca ak hava basnc yada atmosfer basnc denir. Ak hava basnc, deniz seviyesinden ykseklere ktka hava moleklleri azalaca iin der. Yerkre, kalnl yzlerce km olan hava tabakas ile kapldr. Bu kalnlkta havann zgl arlnn kk olmasna ramen; arl dolaysyla bir basnc vardr. Bu basnca ak hava basnc denir. Ak hava basnc cisimler zerine her ynde etki eder. Ak hava basnc barometre ile llr.

1.1.3. Svlarn Basnc (Atmosfer Basnc)

Bir yerden baka bir yere uygun artlarda akabilen ve bulunduklar ortamn biimini alan maddelere akkan maddeler denir. Svlar akkan maddelere rnektir. Akkanlar basn farkndan dolay akarlar ve akma yn basncn byk olduu yerden kk olduu yere dorudur. Svlar bulunduklar kabn eklini alr. Atmosfere ak ve kapal olma durumuna gre iinde bulunduklar kabn yzeyine etki eder. Svlarn bu etkisine svlarn basnc denir. Svlarn basncna hidrostatik basn da denir. Svlara ait btn olaylarn aklanmas, hareketsiz svlarn aadaki drt ana zellii yardmyla mmkndr. Hareketsiz svlarn, bulunduklar kaplarn ve iine batrlm cisimlerin yzeylerine yapt basn her noktada o yzeye diktir. Hareketsiz bir svnn herhangi bir noktasndaki basn kuvveti, svnn o noktadaki arl sfr kabul edildiinde, o noktadan geen basn kuvveti her ynde ayndr (Birinci Pascal prensibi). Hareketsiz bir svnn yalnz dey ynde basn deiimi olup yatay ynlerde basn deiimi sfrdr. 6

Kapal kaplarda sktrlm svlarn kabn tm yzeyine yapt basn eittir (Hidroforlar bu sisteme gre alr.).

Atmosfere ak veya sktrlmam svlar yatay ynde basn deiimi oluturduklar iin tabanlarnda yapabilecekleri maksimum basn deerine ular. Buna gre sv ykseklii orannda arl kadar etki eder. Bu birim basntr. Bulunduu kabn tm tabanna ise, kabn kesit alan kadar etki eder. Svlarda zgl arl ve rakmla yer ekimi ivmesi az deitii iin bu deerler sabit kabul edilir. Yani su skmayan bir sv olarak dnlr.

Birim tabana yapt Tm tabana P= Svn tabana yapt basn (kg/cm) basn (Hidrometrenin yapt basn: h= Svnn hacmi (cm) lt basntr.): P=h.A. A= Svnn tabanla yapt temas alan (cm) P=h. = Svnn zgl arl (kg/cm)

rnek: Dikey olarak denen 27 m yksekliindeki 2 (50 mm i ap alnacak) borunun iindeki suyun birim tabana (Hidrometrenin lt) ve tm taban yzeyine yapt basn ne kadardr? P=h. P= ? kg/cm A= ? cm h= 27 m=2700 cm = 1 gr/cm=0,001 kg/cm

P=2700.0,001 P=2,7 kg/cm veya 27 mSS tabanda birim yzeye etki eden (hidrometrenin lt) basn. P=h.A. P=2700.19,625.0,001 P=52,98 kg/cm tm taban yzeyindeki toplam basn.

A=.r A=3,14.2,5 A=19,625 cm borunun taban alan.

Aklama

Uygulamalarda kabn iindeki su ykseklii dorudan su stunu (SS) olarak sylenir (27 m yksekliindeki tesisat suyunun basnc 27 mSS gibi). Suyun zgl arl 1 gr/cm olduu iin yksekliiyle arpm deerini deitirmez. rnekte bulduumuz birim alana etki eden basn 2,7 kg/cm dir. Ayn borunun tabana yapt basn mSS olarak 27 mSS dur. Bu deer hidrometrenin lecei deerdir. Grld gibi kg/cm deeri, mSS deerinin 1/10 dir. Pratik uygulamada su stunu yksekliinin 1/10, kg/cm deeri verir. Bu deer ayn zamanda kg/cm cinsinden len basn lerin deeridir. Hareketli akkanlarla ilgili aadaki yarglar geerlidir. 1. Akkanlar daima basncn byk olduu yerden kk olduu yne doru akar. rnein, binalarn zeminindeki hidrofor yardm ile basn fark oluturularak, suyun binann st katlarna kadar karlmas. Odann kap ve penceresini aarak hava akm oluturulmas da basn farkndan dolaydr.

2. Akkanlarn kesit alan daraldka ak hz artar. ekildeki borunun dar kesitinde akan suyun v2 hz, geni kesitinden akan suyun hzndan byktr. (v2 > v1). Veya akkann hznn artt yerde kesit alan daralr. rnein, musluktan akan suyun aa doru hz artar ve kesiti daralarak incelir.

3. Akkann hznn artt yerde basnc azalr. ekildeki dzenekte pompa yardmyla borunun K ucuna hava flendiinde, borudan sv ykselerek pskrr. Svnn ykselmesinin nedeni, svnn ak yzeyine uygulanan ak hava basnc L ucuna iletilir. K ucunda ise akkanlarn (Havann) hz artt iin basn fark oluur ve sv, basncnn byk olduu L ucundan, basncn kk olduu K ucuna doru hareket eder. Svlarn basnc nasl ilettiini deneyle inceleyelim. Deneyin amac: Svlarn basnc nasl ilettiini deneyle gstermek. Hazrlk Sorular Her yne delikleri bulunan bir kutuya su doldurulursa, su deliklerden hangi yne doru fkrr? Suyun en hzl ak hangi delikte gzlenir? Nedenlerini tartnz. 2.Su 3.Kova Deney dzenei:

Kullanlan Ara ve Gereler 1.Basn iletim aleti Deneyin Yapl Basn iletim aletine subap boluundan su doldurunuz. Kova zerinde tutarak basn iletim aletinin arkasndaki pistonu ileri doru itiniz. Suyun topuz etrafndaki deliklerden fkrdn gzleyeceksiniz.

Deneyin sonucu: Bu deneyle Paskal ilkesi dorulanm olur. Basn iletim aletinin pompalanmas sonucu suyun her ynde ayn iddetle dald gzlenir. Teorik Bilgi Svlarn esneklii ok kktr. O bakmdan yaplan deneylerde svlar sktrlamaz demek daha doru olur. Kabn ekli nasl olursa olsun, kapal bir kaptaki svnn herhangi bir noktasnda, birim yzeye uygulanan bir kuvvet, kabn btn yzeylerine aynen iletilir. (Paskal prensibi) Svlar kuvvetin ynn ve bykln deitirebilirler. Svlarn bu zelliinden yararlanlarak Hidrolik frenler, pres ve kriko, Su cendereleri, svl barometre, hidrolik kaldralar, manometre vb. yaplmtr

1.1.4. Debi
Herhangi bir kesitten birim zamanda geen akkan hacmi (m3/h) debi olarak adlandrlmaktadr. Akkann kesit alan, hz ve basnc debiye etki eden faktrlerdir. Bu parametrelerden birinin deitirilmesi akan su debisinin deimesine neden olur.

1.2. Hidrofor ve Su Depolar Balantlar

ok katl binalarn su ihtiyacn karlamak iin ehir ebeke basnc yetersiz kalr. Bu tr yerlerde hidrofor veya su deposu balantl sistemler kurulur. Hidrofor ve su deposu ayr ayr kullanlabildii gibi baz tesisat sistemlerinde beraber de balanabilir.

1.2.1. Hidrofor ve Su Depolarnn Aklanmas

1.2.1.1. Hidrofor Basnc dk suyu, hava ile sktrarak istenen ykseklie kartan ve otomatik alan silindirik depolu pompalama sistemlerine hidrofor (Basnlandrma deposu) denir. Basnlandrma ilemini tank, pompa ve bunlarn zerine taklan yardmc elemanlar yapar. Hidrofor tank, iletme (alma) basncna gre standartlarla belirtilen kalnlkta elik sa malzemeden yaplr. Tankn, hidrofor sistemindeki grevi yardmc elemanlar zerinde tamak, su ve havay bir araya getirerek suya istenilen basnlandrmay vermektir. Bir ksm hidrofor tanklarnda hava temini iin kompresr yerine hava subab veya hava enjektr kullanlr. Baz hidrofor tanklarnda ise su ve hava blgesi bir membranla ayrlr. Membran olarak basnca dayankl ve biimlendirilmi lastik kullanlr. Hidrofor pompas, suya yeterli basnc verecek kapasitede olmal ve ona gre seilmelidir. Grevi kuyu, depo veya ebekeden ald suyu tanka basnlandrmaktr. Merkezka (Salyangoz) ve kademeli (Santrifj) tipte yaplr. Pompa motorlar dikey veya yatay balant biiminde retilir.

Hidrofor yardmc elemanlar (Ekipmanlar); iber veya kresel vana, ek valf, gvenlik vanas, hava temin eleman (Hava enjektr, hava sbab veya kompresr) basn alteri, manometre, selenoid vana ve seviye elektrotundan oluur. iber veya kresel vana, gerektiinde su akn kesmek iin kullanlr. ek valf takl bulunduu yerin gerisinde basncn azalmas durumunda, su aknn ters yne kamasn engeller. Gvenlik vanas sistemdeki fazla basnc dar atarak sistemin gvenliini salar. Sistem iindeki basn manometreden okunur ve hava blgesine balanr. Selenoid vana hava blgesine taklarak su seviyesine gre tankn hava emiini salar. Seviye elektrotu ise su seviyesini kontrol eder ve su blgesine taklr. Hidrofor tank basncna gre pompann almasn basn alteri dzenler. Hidrofor sistemi elemanlar birbirine bal ve tamamlayc nitelikte alr.

ekil 1.1: Hidrofor sistemi elemanlar

1.2.1.2. Su Deposu Suyu gerektiinde kullanmak zere depolayan kaplara su deposu denir. Su depolar atmosfere ak yaplr. Su depolar elik sac, fiberglas ve kgirden retilir. Silindirik veya prizmatik biimli olur. Kullanlaca yerin zelliine gre depo seilerek balant yaplr.

1. Dik silindirik

2. Yatk silindirik

3. Prizmatik

Resim 1.2: Biimlerine gre polietilen plastik su depolar

10

Ak su deposunun gerekli temizliini yapabilmek iin iyi kapanabilen ve havalandrma delii olan bir temizleme kapa olmaldr. Havalandrma delii yoksa ucu aa eik braklm havalandrma borusu bulundurulmaldr. indeki suyun kn donmasn ve yazn snmasn nlemek iin izole edilmelidir. Tabana ken tortularn tesisata akmamas iin k borusu az depo tabanndan 10 cm yksekte olmaldr. Depolar nceleri at arasna konularak stten datmal tesisatlar yaplrd. at aralar yaz aylarnda ar scak olur. Sular 30-40C scaklklarda bakteri retir. Mikroplarn remesine uygun ortam oluturur. zellikle insanlarn lejyoner hastalna yakalanmasnn en nemli nedenidir. Ayrca at arasna konulan depo, binaya ek bir yk oluturur. Bunun iin daha serin olan bodrum katlara, hidroforu ekil 1.2: Bir su deposu beslemek amacyla pompa ncesi konulur. Pompa ksmlar veya hidrofor besleme suyunu bu depodan karlar. Tamaya kar tedbir olarak depo yaknnda bir kirli su ukuru yaplmaldr. Depo ahap, elik veya kgir altlk zerine alnmaldr. Gnmzde retilen depolar kendinden ayakl yaplmaktadr.

1.2.2. Hidrofor ve Su Depolarnn Balant eitleri

1.2.2.1. Havasn Kompresrle Temin Eden Hidrofor Balants Hidrofor tanknn basnlandrlmas iin hava gerekir. Bu hidrofor balantsnda hava, hava kompresryle salanr. Sistemin grevini yapabilmesi iin yardmc elemanlar amacna uygun kullanlmaldr. Deponun ebeke balants yaplan ucuna, depo suyla dolunca kesmesi iin flatr taklr. Pompa srekli su iinde kalarak hava yapmamas iin deponun alt seviyesinden balanr. Hidrofor tanknn basncnn pompa tarafna gitmemesi ve tesisat basncnn tank etkilememesi iin, giri ve kna ek valf kullanlr. Tankn gvenlii iin tank zerine veya hemen kna yayl gvenlik vanas taklr. Su deposu, pompa, hidrofor tank ve kompresr balantlarnda gerektiinde kullanlmak zere vana balanr. Hidrofor sisteminin basnca bal olarak almasn, otomatik basn alteri salar.

11

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Ak su deposu Hidrofor tank Pompa Pompa motoru Kompresr Vana ek valf Gvenlik vanas Su deposu doldurma borusu Pompa emme borusu Hidrofor basma borusu

12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Baypas Bina tesisatna gidi borusu Havalk geli borusu Havalk Boaltma vanas Basn alteri Manometre Su seviye gstergesi Pompa altl Elektrik kablosu Flatr

ekil 1.3: Havasn kompresrle temin eden hidrofor balants

1.2.2.2. Hava Enjektrl Hidrofor Tank Balants Bu hidrofor sisteminde hava, hava enjektr tarafndan salanr. Depo ve hidrofor donanmlar kompresrl sistemde olduu gibi balanr. Seviye elektrotu konularak su seviyesi kontrol edilir. Selenoid vanayla hava basn kontrol yaplr.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Ak su deposu 13. Basma borusu Hidrofor tank 14. Hidrofor k borusu Pompa 15. Baypas Pompa altl 16. Bina tesisat borusu Lastik conta 17. Boaltma vanas Pompa altl tank balant paras 18. Manometre Hava supab (enjektr) 19. Elektrik kablosu Vana 20. Selenoid vana Yatk ek valf 21. Emniyet vanas Dik ek valf 22. Basn alteri Depo balant borusu 23. Elektrik panosu Emi borusu 24. Seviye elektrotu ekil 1.4: Hava enjektrl hidrofor tank balants

12

1.2.2.3. Paket Tip Hidrofor Balants Paket hidroforlara dierleri gibi srekli hava takviyesi yaplmaz. Hidrofor tanknn iinde membran vardr. Membran, hidrofor tanknda hava ve su blgesini ayrr. Hava blgesine belirli miktarda hava baslarak kapatlr. Balants ekildeki gibi yaplr.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Ak su deposu Pompa Hava alma tapas Paket hidrofor ek valf Vana Depo giri borusu Pompa emi borusu

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Bina tesisatna basma borusu Boaltma vanas Basn alteri Manometre Membran Flatr Havalk Pompa altl

ekil 1.5: Paket tip hidrofor balants

13

1.2.2.4. Hidrofor Elektrik ve Otomatik Kumanda Eleman Balantlarnn Yaplmas Bu elemanlar hidroforun almasn dorudan ynlendirir. Balantlarnda teflon bant kullanlmas uygun olur. Anahtar azl olduklar iin uygun azl ak al anahtarla veya kurbaack anahtarla sklmaldr.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Manometre Selenoid vana Emniyet vanas Basn alteri Seviye elektrotu Elektrik panosu Basn alteri ve elektrik panosu Pompa elektrik kablosu Selenoid vana elektrik kablosu Seviye elektrotu elektrik kablosu ekil 1.6: Hidrofor otomatik kumanda elemanlarn balants

14

1.2.2.4.1. alterli Flatrn Hidrofora Elektrik Balants Yapmak Flatr, su seviyesini kontrol eder. Su yeterli dzeye gelince akkan yolunu kapatr. Suyun eksilmesi durumunda aarak ak su deposunun dolmasn salar. alter elektrikle ilgilidir. alter, su deposu iindeki su miktarna gre pompann almasn dzenler. Depoda suyun en az seviyeye dmesi durumunda motorun elektriini keser. Maksimum seviyede ise altrr. Her hidrofor sisteminde uygulanabilir.

S. P.

Sigorta Paket alter

T. Termik alter B. Basn alteri F. Flatrl alter L1. Faz hatt L2. Faz hatt L3. Faz hatt

K. Kontaktr TR. Termik role T. N. Toprak hatt Ntr hatt

ekil 1.7: alterli Flatrn hidrofora elektrik balants yapmak

15

1.2.2.4.2. Flatrl altersiz Hidrofor Elektrik Balants Yapmak Bu tr balant sisteminde elektrikli alter yoktur. Pompa motoru su seviyesinden bamsz alr. Suyun en az seviyeye dmesi durumunda da almaya devam eder. Su seviyesinin dmeyecei yerlerde kullanlmas uygun olur.

S. P.

Sigorta Paket alter

T. Termik alter B. Basn alteri F. Flatrl alter L1. Faz hatt L2. Faz hatt L3. Faz hatt

K. Kontaktr TR. Termik role T. N. Toprak hatt Ntr hatt

ekil 1.8: Flatrl altersiz hidrofor elektrik balants yapma

16

1.2.2.5. Hidrofor Basn Anahtar Ayarnn Yaplmas Hidrofor basn ayarnn yaplabilmesi iin alterin kapak tespit vidas sklerek kartlr. Basncn seviyesi manometre gstergesinden izlenerek basn vidasndan hidroforun alma basnc ayarlanr. Basn ykseltilecekse ayar vidas + ynde, drlecekse ynde dndrlr. Ayar vidasnn dndrlmesi kontroll yaplmaldr. Ani dndrme yaplmamaldr.

ekil 1.9: Basn alterinin grn

ekil 1.10: Basn alterinin ayarlanmas

ekil 1.11: Basn anahtar elektrik balant ekilleri

17

1.2.2.6. Su Depolarnn Hidrofora Balants Su depolar hidrofora en ksa yoldan ve mmkn olduu kadar dz balanmaldr. Gereksiz dnler pompa emiini etkiler. Pompa daima su ile dolu olacak ekilde balanr. Su deposu balant aznn yksek olmas durumunda, boru dn yaplarak pompa seviyesine drlr. Aadaki ekilde farkl bir depo ve hidrofor balants yaplmtr. Bu balantda hidrofor iin gerekli olan hava, hava tp zerine konulan enjektrle salanmaktadr.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Ak su deposu Su deposu balant borusu Dirsek Nipel Srgl vana Pompa Pompa hava tp balant borusu Flanl balant Hava tp Hava enjektr Hava tp hidrofor balant borusu ek valf Hidrofor tank

14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Flatr Boaltma vanas Motor Pompa altl Manometre Havalk Selenoid vana Emniyet vanas Basn alteri Elektrik panosu Seviye elektrodu Elektrik kablosu Depo kapa

ekil 1.12: Su depolarnn hidrofor balants

18

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aada verilen su deposuyla paket hidroforun balantsn, verilen bilgiler dorultusunda ilem basamaklarna uygun olarak yapnz.

Ara ve Gereler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Su deposu Paket hidrofor Flatr Galvanizli boru ve ek paralar iber vana ek valf Kendir ve slen boya Boru mengenesi Boru anahtar Boru paftas Tornavida

19

LEM BASAMAKLARI Hidroforun ediniz. yerini tespit

NERLER nlnz giyerek alma masanz dzenleyiniz. iin gerekli ara ve gerelerini hazrlaynz. Hidrofor tank ve pompann yerini belirleyiniz. Pompa altln terazisinde hazrlaynz. Pompa ve motoru cvatalarla tespit ediniz. ebeke borusunu balaynz. Flatr balaynz. Boaltma vanasn taknz. Depo kna rakor, ek valf ve vana balaynz. Boru balantsn yapnz. Ek yerlerinde keten ve slen boya kullannz. Hidrofor kna ek valf ve vana balaynz. Boru balantsn yapnz. Boaltma vanas balaynz. Paket hidroforda elektrikli alter hazr baldr. Minumum su seviyesini ayarlayarak depo iine salnz. Hidrofor elektrik balantsn yapnz. Depoyu su ile doldurunuz. Pompann havasn alnz. Kaak varsa gideriniz. Motoru altrnz. Manometreden basn deerini izleyiniz. Alt ve st limit alma basncn ayarlaynz. Yaplan iin kontroln ve temizliini yapnz. Tesisata su vererek kaak denemesini yapnz. i bitirdiinizi retmeninize syleyiniz.

Hidroforu sabitleyiniz. Su deposu boaltma ve ebeke balantsn yapnz. Hidrofor ve su deposu aras balanty yapnz. Hidroforun tesisat balantsn yapnz. borusu

Elektrikli alteri balaynz. Hidroforun yapnz. Hidrofor yapnz.

kaak basn

testini ayarn

Hidroforu test ediniz.

20

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplayarak deerlendiriniz.

DORU YANLI TEST

1. 2. 3. 4. 5. D( ) Y( ) Birim yzeye etki eden kuvvete basn denir. D( ) Y( ) Ak hava basncnn deeri yeryzne yakn yerlerde en dktr. D( ) Y( ) Akkanlarn kesit alan daraldka ak hz artar. D( ) Y( ) Gvenlik vanas fazla basnc dar atarak sistemin gvenliini salar. D( ) Y( ) Hidrofor tank basncna bal olarak pompann almasn selenoid vana salar.

OKTAN SEMEL TEST

1. Hidrofor tesisat iindeki basnc aadakilerden hangisi gsterir? A) Barometre B) Termometre A) Suyun akn keser. B) Suyun hzn artrr. 3. Hidroforun grevi nedir? A) Su aknn ters yne akmasn nler. B) Suyu sktrarak istenilen ykseklie karr. A) Manometre B) Termometre A) Manometre B) Termometre C) Suyun akn keser. D) Sistemi kontrol eder. C) Manometre D) Mikrometre C) Sistemi kontrol eder D) Su aknn ters yne akmasn nler.

2. Hidrofor tesisatnda ek valf kullanlmasnn amac nedir?

4. Ak hava basnc aadakilerden hangisi ile llr? C) Barometre D) Mikrometre C) Selenoid vana D) Seviye elektrotu

5. Hidroforun su seviyesini aadakilerden hangisi gsterir?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa; tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi, ders retmeninizden de yardm alarak tamamlaynz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz, dier faaliyete geiniz. 21

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun mobil sistem shhi tesisat deyebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Blgenizdeki ilgili firmalar gezerek mobil shhi tesisat hakknda bilgi toplayarak raporlaynz. Blgenizde bu sistemle yaplan bina varsa uygulamalarn nasl yapldn yerinde grerek inceleyiniz.

2. MOBL SSTEM
2.1. Mobil Sistem ve zellikleri
Villa, konut, okul gibi meknlarda binann alt yap aamasnda planlanarak uygulanan bir sistemdir. Ksaca borularn bir merkezden kullanma suyu musluklarna zeminde gizli olarak koruyucu klf iinde asl boru hattnn ekilme ilemidir. tiimiz ve kullandmz suyun temizlii, tesisatlarmzn pas, kire ve tortudan korunmas, insan sal iin ok nemlidir. Mevcut tesisatlarmzda kullandmz armatrlerin tamiri iin btn evin suyunu kesmek yerine, o hatt kolektrden kapatmak yeterli olacaktr. Mobil shhi tesisat sistemlerinde banyolardaki her bir terminal kutusu tek bir noktada ayr ayr kontrol edilebilir. zellikle tamiratlarda, banyonun suyu kesilmeden arza giderilecektir. Kolektr zerinde her bir hat iin mini vana kullanlr. rnek vermek gerekirse; banyodaki lavabonun bataryasnda yaplacak bir tamirat iin kolektr zerinde o hatta olan mini vana kapatlr. Bu esnada dier bataryalarda su kesilmeyecektir. Kalorifer tesisatnda olduu gibi PE-Xb boru, koruyucu spiral boru iinden geirildiinden dolay fayans ve seramikler krlmadan kolaylkla deitirilebilir. Mobil sistem borular yksek s ve basnlara dayankl olduundan zellikle termosifon hatlarnda gvenle kullanlabilir. Uygulamas hzl ve kolaydr. Kaynak ve lehim gerektirmez. Bylelikle kaynak, montaj, iilik hatalarna da imkn vermez. Montaj esnasnda elektrie ihtiya yoktur. Kangal boru istenen yerden kesilerek su saatinden armatrlere kadar her trl tesisata tek para olarak denir. 22

Resim 2.1:Mobil shhi tesisat

2.2. Polietilen Borular

Polietilen borular 20 senedir her trl sv tama ilemlerinde stn polimerik yapsyla en iyi zm sunan apraz balanm polietilenden retilmektedir. Gnmz plastik teknolojisinin rn PEX borular yerden stma sisteminde, mobil tesisatta, scak ve souk su tesisatlarnda kullanlabilen tek borudur. PE-CROSSLINK borular zel yksek younluklu polietilen ham maddeden retilir. Polietilen malzemelerin scaklk karsndaki basn dayanmlar dktr. Ancak yksek younluklu polietilen CROSSLINK (apraz Balanma) ilemi ile scakta yksek performans salayan bir ba yapsna sahip olur. apraz balanmas tamamlanm PE-CROSSLINK BORU -100C ile +110C arasnda mukavemet zelliklerini korur. PEX-b Cross-link borularn kullanm alanlar: 1. Daire ii kalorifer tesisatlarnda, 2. Yerden stma sistemlerinde, 3. Shhi tesisat hatlarnda kullanlmaktadr. PEX-b Cross-link borularn kullanm alanlarnda salad faydalar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Hzl ve kolay tesisat imkn sunar. Kirelenme yapmaz. Shhi tesisatta kullanldnda koku yapmaz. Paslanmaz. rmez. evre saln korur. Shhi tesisatta hijyen artlarna uygundur. Hafiftir, tanmas ve montaj ok kolaydr. Dk srtnme kat saysna sahiptir. Elektrolize dayankldr. Esnektir. Uzun sistem mr sunar, 50 yl gibi mr vardr. Kimyasal maddelere kar dayankldr. +95 C ve - 50 C' ye dayankldr.

23

PEX-b Cross-link borunun uygulan ekli ve avantajlar: PEX-b borular ap altndan klf iinden geirilmelidir. Klf boruyu koruyucu nitelikte olmal ve yastk grevi yaparak s yaltmn salamaldr. Bklme esnasnda kesit daralmasna neden olmamas iin spiral olmaldr. Basn deeri Kg/cm PN 12,5 PN 12,5 PN 12,5 PN 12,5 PN 20 PN 20 PN 20 PN 20 D ap mm 16 18 20 25 16 18 20 25 Et kalnl mm 2 2 2 2,3 2,2 2,5 2,8 3,5 Kangal metraj m 160 160 100 50 160 160 100 50

zel standart retim

Tablo 2.1: Polietilen PEX-b Cross-link borularn zellikleri

Souk ve scak su borusu

D(mm) 16 d(mm) 12 t(mm) 2 Arlk (kg./m) 0.098

Tablo 2.2: Polietilen souk ve scak su borular et kalnlklar

24

Krmz/mavi klf borusu D(mm) 24 d(mm) 19.5 t(mm) 2.2 Arlk (kg./m) 0.065

Malzeme : PP

Tablo 2.3: Polietilen boru klf

2.3. Kollektrler
Tek hattan gelen akkan ikiden fazla hatta ikiden fazla hattan gelen akkan tek hatta dren tesisat elemanna kollektr denir. Kolektr baland boru hattna gre adlandrlr. Gidi borusu hattna konulana gidi kollektr, dn borusu zerine konulan konulana dn kolektr denir.

2.3.1. Gidi Kollektr

Kollektr, mobil shhi tesisat sisteminde ana hattan (Su sayacndan) gelen suyun kullanm yerlerine ayr iletilmesini salar. Ayrca stcdan gelen scak suyun datlmasn yapar. Genellikle mavi renkte olan souk su kollektr, krmz renkte olan ise scak su kollektr olarak kullanlr. Kollektr kullanlarak deme: Bu tesisat metodu, shhi tesisat ustalarnn borular kolektrden tketim noktalarna dorudan demesini salar. Kullanlacak ek para says en aza iner, zamandan ve iilikten tasarruf salanr.

Resim 2.2: Kolektr

Resim 2.3:Kollektrl datm sistemi

25

Kollektr kullanmadan deme: Bu tesisat sistemi kollektr noktasndan yer kazanmak iin tercih edilir. Ayrmlarda T paralar kullanlr. Bu tip demede de kullanlacak boru uzunluklar en aza iner.

Resim 2.4:Ana borulu datm sistemi

2.3.1.1. Su Aktma Az Says Tespiti Su aktma azlar, dairede kullanlan su tketim yerlerinin tespit edilmesidir. Su tketim malzemeleri dairenin byklne, dubleks ve tripleks gibi zellilerine gre deiir. Normal bir dairenin su tketimi, slak hacimlere gre genellikle aadaki gibidir.

Su tketim malzemeleri
Mutfakta Eviye Bulak makinesi Istc

Souk su
1 1 1

Scak su
1 1

Banyoda
Kvet Lavabo Klozet amar makinesi 1 1 2 1 1 1 -

Wc
Taharet musluu Bas Lavabo 1 1 1 1

2.3.1.2. Su Aktma Yeri Saysna Gre Kolektr Tespiti Binalarda kullanlan su aktma az says kadar kollektr k kullanlmaldr. Bu yaklak olarak ; 11-13 civarnda olur. Tesisatta kullanlacak su aktma az tespit edildikten sonra kollektr seimi yaplr. Kollektrlerin 2 azdan balayp 13 aza kadar olanlar vardr. 26

2.3.1.3. Kollektre Kresel Vanalarn Taklmas Mini kresel vanalar; su, hava, buhar ve akaryakt (zel) tesisatlarnda ama ve kapama ilevi iin kullanlmaktadr.

Meskende bulunan akar yerlerinin kontrol, kollektrler zerine taklan mini kresel vanalar ile salanr.

Resim 2.5: Mini kresel vana

2.3.1.4. Boru Gzerghlarnn Kelepelenmesi Zeminden geeek borular tespit edildikten sonra zeminden geecek boru says orannda kelepe kullanlr. Kelepenin grevi borularn sabitlenmesini salamaktr. Kelepeler yere dbeller vastasyla sabitlenmelidir.
Resim 2.6: Boru kelepesi

2.3.1.5. Her Su Kullanm Yerine Klfl Boru ekilmesi Su kullanm yerleri tespit edildikten sonra koruyucu klfn ekilmesine balanr. Koruyucu klf tesisatta olabilecek arza esnasnda, tesisat krp dkmeden arzann rahatlkla yaplmas iin kullanlr. Koruyucu klf ekilirken klfn ezilmemesine dikkat edilmelidir. Koruyucu klfn krmz renklisi scak su borusu, mavi renkte olan ise souk su borusu iin kullanlmaldr.
Resim 2.7: Boru klf

2.3.1.6. Kelepeleme Tesisatta borularn ekilmesi ilemi bittikten sonra borular mutlaka sabitlenmelidir. Borular yere sabitlenen kelepelere monte edilmelidir. Sabitleme ilemi yaplrken borularn ke dnlerinde mutlaka ke dzeltici kullanlmaldr.
Resim 2.8: Ke dzeltici

27

2.3.1.7. U Noktalara Musluk Balant Azlarnn Taklmas Borunun bir ucunu kolektre baladktan sonra dier ucuna ise batarya veya musluk balamak iin batarya terminal kutusu balanr. Terminal kutusu iinde bulunan yzkl rakorla boru balants yaplm olur. Batarya balant llerini batarya ablonu kullanarak monte edebilirsiniz.
Resim 2.9: Musluk balant ekli

Resim 2.10: Batarya terminal kutusu

Resim 2.11: Batarya balant ekli

2.3.1.8. Boru Hattn Koruma Altna Alma Tesisat tam bitip kontrol yapldktan sonra mutlaka koruma altna alnmaldr. Borular deneme amal bir basn testine tabi tutulduktan sonra zeri ap ile kaplanr. Bu ilemden sonra tekrar bir basn testi yaplr. Tesisat bu testten de baar ile geerse ilem tamamlanmtr. ap zeri istenen malzeme ile kaplanr.

2.4. Yzkl Rakorlu Birletirme

Yzkl birletirmeler borunun son balantlarnn yaplmas iin kullanlr. Bu balant ekli rakorlu olduu iin sabit olan borularn rahat balanmasn salar. Kollektre balanacak ksm iin nce l alnr. Alnan l makasla dik olarak kesilir. Kesilen boruya ke dntrc ayak taklarak ekildeki gibi rakorlu balants yaplr. Batarya terminal kutusu balants da ayn ekilde yaplr.

Resim 2.12: Borularn kesilmesi ve ke dzelticinin taklmas

28

Resim 2.13: Borularn kollektre yzkl rakorla birletirilmesi

29

UYGULAMA FAAL YET 2 UYGULAMA FAAL YET

Aada verilen uygulama iini bilgi sayfalarnda verilen bilgiler dorultusunda ilem basamaklarna uygun olarak yapnz.

Ara ve Gereler 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. El breyizi Plastik boru makas Kurbaack boru anahtar Tornavida Kolektr Batarya az tespit eleman Batarya terminal kutusu Polietilen boru Boru klf Kelepe Dbel Vida

30

LEM BASAMAKLARI

NERLER

nlnz giyerek alma masanz Projeye gre souk su ve scak dzenleyiniz. su kolektrlerinin yerini tespit Projeyi iyice inceleyiniz. ederek markalaynz. Kolektrn yerini tespit ediniz. Kolektr yerine salam olarak sabitleyiniz. Kolektrleri yerine sabitleyerek Her kullanm azna kresel vanay taknz. kresel vanalar taknz. Vanalar su karmayacak ekilde balaynz. Projeye gre boru gzerghn Borularn geeei yerleri tespit ediniz. belirleyerek kelepeleri Kelepeyi salam bir ekilde yere monte ediniz. yerletiriniz Islak meknlarn her birine Her bir kullanm yerine borular ekiniz. (Banyo, mutfak, wc) polietilen Borularn ksa olmamasna dikkat ediniz. borular ekiniz. Borular darbelerden korumak iin klf geiriniz. Ke dnlerde mutlaka ke dntrc Polietilen borular klf ierisine kullannz. geiriniz. Borularn ezilmesi durumunda arza esnasnda ilemlerin zorlanmasna neden olacan unutmaynz. Polietilen boru ularn kolektr Borularn bir ucunu kolektre balaynz. ile irtibatlandrnz.

Dier ucu dzgn ve lsnde balaynz. Dier ular tketim yerlerine Batarya balanacak yerlerin sva altnda monte ediniz. kalmamasna dikkat ediniz. Yere monte ettiiniz kelepelere borular Kelepe yardm ile borular sabitleyiniz. sabitleyiniz. Borularn dzgn ve paralel olmasna dikkat ediniz. Tesisata su vererek test ediniz. Tesisat kapatmadan mutlaka test ediniz. Polietilen borularn zerlerini Borularn stn kapatacak ekilde 3-3,5cm ap imento harc ile kapatarak boru dknz. hattn koruma altna alnz. ap dktkten sonra tekrar test ediniz.

31

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME2

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz.

OKTAN SEMEL TEST

1. PEX-b Cross-link borular hangi alanda kullanlmaz? A) Daire ii kalorifer tesisatlarnda B) Yerden stma sistemlerinde 2. Mobil shhi tesisatn en nemli avantaj nedir? A) Ekonomik olmas B) iliinin az olmas C) Arza esnasnda arzal olan yerin suyunun kesilmesi D) Salam olmas 3. PEX-b Cross-link borularn kullanm alanlarnda salad faydalarndan deildir? A) Kirelenme yapmaz. B) Sistemde srekli su vardr C) Shhi tesisatta kullanldnda koku yapmaz. D) Paslanmaz. 4. Ke dzeltici hangi ama iin kullanlr? A) Borularn ezilmemesi iin kullanlr. B) Daha az boru kullanlmas iin kullanlr. C) Tesisatn daha abuk yaplmas iin kullanlr. D) Hepsi 5. Su aktma yerlerin balants hangisiyle yaplr? A) Ke dzeltici kullanlr. B) Mini kresel vana kullanlr. 6. 7. A) 2-2,5 cm B) 3-3,5 cm C) Batarya terminal kutusu kullanlr. D) Kolektr kullanlr. C) 3,5-4 cm D) 4-4,5 cm C) Shhi tesisat hatlarnda D) Kazan dairesinde

Borularn zerine dklecek ap ne kadar olmaldr? Mobil shhi tesisatta klf kullanlmasnn amac nedir? A) Arza esnasnda arzann kolay yaplmas iin kullanlr. B) Estetik olarak gzel grnmesi iin kullanlr. C) Daha ekonomik olmas iin kullanlr. D) Sistemin daha kolay almas iin kullanlr.

32

8.

Borularn salamlatrmak iin ne kullanlmas gerekir? A)Kolektr B)Ke dzeltici C)Mini vana D)Kelepe

DORU YANLI TEST

1. 2. D( ) Y( ) Mobil shhi tesisat sadece ap dktkten sonra test edilmesi dorumudur? D( ) Y( ) Mini kresel vanann grevi arzal olan hattn suyunu kesmek iin kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduunuzu dndnz konular varsa; tekrar bilgi sayfasna dnerek eksik olan ynlerinizi ders retmeninizden de yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Kendinizi yeterli gryorsanz, modl uygulama testine geiniz.

33

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada verilen mobil sistemi uygulaynz. Yaptnz mobil sisteme su deposu ve hidrofor tesisat balantsn yapnz.

Ara ve Gereler
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Su deposu Paket hidrofor El breyizi Plastik boru makas Boru anahtar Kurbaack boru anahtar Tornavida Kolektr Kolektr 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Galvanizli boru Batarya az tespit eleman Batarya terminal kutusu Polietilen boru Boru klf Kelepe Dbel Vida imento ve ince kum

34

PERFORMANS DEERLENDRME
Hidrofor Montajnn Deerlendirme ltleri 1. Hidrofor tank ve pompann yerini belirlediniz mi?
Evet Hayr

2. Pompa altln terazisinde hazrladnz m? 3. Pompa ve motoru cvatalarla tespit ettiniz mi? 4. ehir ebeke hatt ile pompa arasna emme borusunu baladnz
m? 5. Pompa ve hidrofor tank aras boru balantsna vana ve ek valf baladnz m? 6. Malzeme ve cihazlarn taklacak manon azlarn belirlediniz mi?

7. Armatrlere teflon sararak yerlerine monte ettiniz mi? 8. Hidrofor k borusuna gvenlik vanas, ek valf ve vana
baladnz m?

9. Hidrofor k borusunu, ak olan T azna baladnz m? 10. Ak su deposunun boru balantsn yaptnz m? 11. Bay-pass borusu zerine vana ve ek valf koyarak hidrofor k
borusuna baladnz m? 12. Elektrik panosundaki fazlarn alterlerini kapattnz m?

13. Bir ve fazl balantlar yaptnz m? 14. Motorun alma testini yaptnz m? 15. Hidroforun elektrik alterini aarak alr durumda braktnz m? 16. Basn alterinin vidasn skerek kapa atnz m? 17. Hidroforun durdurma basncn ayarladnz m? 18. Basn araln ayarladnz m? 19. Tesisata su vererek kaak denemesini yaptnz m?
Mobil Shhi Tesisatn Deerlendirme ltleri

1. Projeyi iyice incelediniz mi? 2. Kolektr yerine tespit ettiniz mi? 3. Kolektr yerine salam sabitlediniz mi? 4. Her kullanm azna kresel vanay taktnz m? 5. Vanalar su karmayacak ekilde baladnz m?
6. Borularn geecei yerleri tespit ettiniz mi? 35

7. Kelepeleri montaj ettiniz mi? 8. Her bir kullanm yerine borular ektiniz mi? 9. Borular darbelerden korumak iin klf geirdiniz mi? 10. Ke dnlerde, ke dntrc kullandnz m? 11. Borularn bir ucunu kolektre baladnz m? 12. Dier ular tketim yerlerine monte ettiniz mi? 13. Yere monte ettiiniz kelepelere borular sabitlediniz mi? 14. Borularn dzgn ve paralel olmasna dikkat ettiniz mi? 15. Tesisat kapatmadan test ettiniz mi? 16. Borularn stn kapatacak ekilde 33,5 cm ap dktnz m? 17. ap dktkten sonra tekrar test ettiniz mi? Dzenli ve Kurallara Uygun alma 1. nln giydiniz mi? 2. alma alann tertipli-dzenli kullandnz m? 3. Uygun takmlar kullandnz m? 4. Zaman iyi kullandnz m?

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda iinizin eksik ynlerini bir daha gzden geiriniz. Olumsuz cevaplarnz ok ve kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz evet ise retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. Dier modle geebilirsiniz.

36

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
DORU YANLI TEST 1 D 2 Y 3 D 4 D 5 Y OKTAN SEMEL TEST 1 C 2 D 3 B 4 C 5 D

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D C B A C B A D B D

Cevaplarnz cevap anahtarlar ile karlatrarak kendinizi deerlendiriniz.

37

KAYNAKA KAYNAKLAR
KKALI Makine. Y. Mhendisi Rknettin, Shhi Tesisat, Issan almalar Nu:147, stanbul, 1997. KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi i ve lem Yapraklar 11.Snf, Devlet Kitaplar Mdrl Matbaas, stanbul, 2004. SIDAL Dr. Cavit, Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi lem Yapraklar Snf II, GTEF Matbaas, Ankara, 1987. SIDAL Y.Dr. Cavit, Etem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Emel Matbaaclk, Ankara, 1984. TMMOB Makine Mhendisler Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar Yayn Nu: 122, stanbul, 1987.

38