CALAN ZRVESNN PERDE ARKASI

PKK eleba Abdullah calann Kenyadan getirilmesi, sanldnn aksine Trkiyeyi rahatlatmad. Baka ynlerden skntlar beraberinde getirdi. Trkiyenin huzuru, Gneydou meselesinin zm neredeyse calana endekslendi. Dorusu, siyaseti de etkiliyor mral sendromu. CHP lideri Deniz Baykaln Terrle Mcadele Kanun Tasarsna (TMKT) kim tarafndan eklendii hl akla kavuturulamayan maddeye dayanarak Apo salverilecek iddiasn ortaya atmasnn ardndan kopan frtna, bu sendromun eseriydi. 20 yllk ba ars, siyasi koza dnmt. Aslnda, bugn AK Partiyi keye sktrmak iin kullanlan mral, daha nce MHPnin cann yakmt. Apo aslacak sylemi, bu partinin en iddial vaadiydi. Ancak, artlar farkl geliecek; lkcler, 1999da hkmet olunca idam dosyasnn Babakanlkta bekletilmesine raz olacakt. Her ne kadar, MHP eletiri oklarndan kurtulamamt ama infazn ertelenmesi asker ve Milli Gvenlik Kurulunun (MGK) dorudan dhil olmad bir devlet kararyd. Dnemin babakan yardmcs Hsamettin zkan da, Devlet Baheliyi Milli stihbarat Tekilat (MT) raporlar sayesinde ikna ettik. diyecekti. Yllar sonra gelen bu aklama, Abdullah calann idam cezasnn infaznn askya alnmasyla sonulanan 2000deki tarih zirveyle ilgili nemli bir ayrntyd. Peki, zihinlerdeki tazeliini kaybetmeyen o zirvede gerekte ne olmutu? MTin uyarlar neydi ve Bahelinin nne somut bir rapor konulmu muydu? te, Aksiyon, benzeri sorulara cevap arad, zirveye katlan isimlere ulat. Onlarn anlattklarndan, ksa ama gelimelerin perde arkasna k tutacak, hem de bugn yaananlar daha anlalr klacak bir tutanak kt ortaya. DONDURAN OCAK Tarih, 12 Ocak 2000 Yer, Babakanlk Binasnn (eski) ikinci kat Koalisyon partilerinin liderleri ve ilgili bakanlar, lkenin geleceiyle ilgili bir karara imza atmak iin bir aradalar Genie masann etrafndakiler, ellerinde dosyalar mzakereye hazr. Hepsi de tandk: DSP Genel Bakan Blent Ecevit (Babakan), MHP Genel Bakan Devlet Baheli (Babakan Yardmcs), ANAP Genel Bakan Mesut Ylmaz, Cumhur Ersmer (Babakan YardmcsANAP), Hsamettin zkan (Babakan Yardmcs-DSP), Dileri Bakan smail Cem (DSP), Adalet Bakan Hikmet Sami Trk (DSP), Sanayi ve Ticaret Bakan Ahmet Kenan Tanrkulu (MHP) ve Devlet Bakan Mehmet Ali rtemelik (ANAP) Konu hassast, hukuki ve siyasi sonular olacakt. Zirvenin, bak srtnda seyretmesi de kanlmazd. Nitekim yle oldu. lk sz, Babakan Blent Ecevit ald. Uzun bir sunu yapt. dam dosyasnn neden Babakanlkta bekletilmesi yani infazn ertelenmesi gerektiini anlatt. Gerekelerini, devletin hassas kurumlarnn kendisine sunduu almalara dayanarak sralad. Dileri Bakanl tarafndan hazrlanan rapora deindi nce. Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin (AHM) 30 Kasm 1999 tarihli ve calann bavurusunun incelenmesi tamamlanncaya kadar infaz srecinin iletilmemesini talep eden ihtiyati tedbir karar ile ilgiliydi rapor, bu karara uyulmasnn zorunlu olduu ana fikrini ieriyordu. Gerisini, tanklarn anlattklarna brakalm: Blent Ecevit: Bu noktaya kadar, hep uyumlu altk. Birlikte, uyum iinde kararlar aldk. Problem yaamadk. Uyumu burada da gsterelim. Dosyann, AHM karar verinceye kadar Babakanlkta bekletilmesi doru olur. smail Cem: Trkiyenin altna imza att uluslararas szlemelere uymas, verdii szleri yerine getirmesi bunu gerektiriyor. Hsamettin zkan: Dosya TBMMye gnderilirse, u prosedr ileyecek. Dosyay nce, Adalet ve Anayasa karma komisyonu grecek. Sonra genel kurulda oylama yaplacak. Mehmet Ali rtemelik: dam karar iin yrtmeyi durdurma kararnn muhatab hkmettir. Dosyann buna ramen TBMMye havale edilmesi, devletin taahhdn yerine getirmemesi saylr. AB sreci skntya girer. AHM kararn bekleyelim. Dosyay da artl bekletelim. damn kaldrlmas gibi e zamanl dier tedbirlerle deerlendirelim. smail Cem: Bu konuda, devlet politikas olmal. dama d dnya nasl bakar? Anlatamayz. yi dnmeliyiz. AB yeliimiz zora girer. Dlanma srecine gireriz. zole oluruz. Kenarda, kede braklrz. AHMden kacak neticeye kadar dondurulsun. nfaz edilmemesi iin her tedbirin alnmas lazm. BAHEL: ADAM ASMA MERAKLISI DELZ Hikmet Sami Trk: Hukuki ynden baklsn olaya. Bu da dosyann Babakanlkta bekletilmesini gerektiriyor. AHMnin karar bu ynde. Mesut Ylmaz: Hkmet baarl gidiyor. Konunun iki boyutu var. Hukuki yn bizim iimiz. Avrupa nsan Haklar Szlemesi erevesinde taahhtlerimiz var. AHMnin ihtiyati tedbir kararna uymalyz. Dosya, burada beklesin. Siyasi boyutunda ise mevki biz olmayalm. MGK karar gibi ksn. Baka bir gndemle bu konuyu mzakere edelim. MGK, infazla ilgili hibir grme ve deerlendirme yapmad. Bu eksiklik. Devlet Baheli: AHMnin ara karar ok boyutlu olarak ele alnmal. Verilecek cevap zerinde allmal. hukuk asndan, Anayasann 87. maddesi ak. Dosya Babakanlkta tutulamaz. Yarg kararlarnn geciktirilemeyecei ilkesi ortada. Bu bekletme, Anayasa ihlali anlamna da gelebilir. Konu, Babakanla inisiyatif brakmyor. Babakanlk, sevk makamdr. O zaman dier idam dosyalar neden sevk edildi. Biz adam asma merakls deiliz. Ama bir yarg karar var ve bu hukuki karara uymak zorundayz. Hukuki sreci balatmak durumundayz. Ecevit: ve d konular birbirine girmi. Ulusal hukuk ile uluslararas hukuk i ie girmi. Ulusalar aras hukuku gz ard edemeyiz. Bekletelim babakanlkta. Hem ben, insan olarak, ilkesel olarak idam cezasna karym. smail Cem: damn kaldrlacana dair szlemeyi imzaladk. Devlet Baheli: Bu devlet Apoyu asamaz anlay olumamal. Meclise gnderelim. Dier idam dosyalarna ne prosedr uyguluyorsa, buna da yle baksn. 52 dosya, olur 53. Sevk edip, ne karar verirse versin Meclis kararna sayg duyalm. Terr sular hari, idamn kaldrlmasna da o zaman bakarz. Dosyann gnderilmesi ile idamn kaldrlmasn e zamanl yapalm. dam yaftas da, bu adamn zerinde kalsn. Ecevit: Meclise gnderdiimizde, ya dier dosyalar arasndan o dosya ekilip ele alnrsa? Ne olur o zaman? ECEVTTEK MT DUYUMLARI (Babakan Blent Ecevit, sz alarak Milli stihbarat Tekilat (MT) raporunu gndeme getiriyor ve raporda u grlerin yer aldn aktaryor: PKKnn yapaca 7. Kongresinin kararlar beklensin ve stratejisini grelim. calann siyasi olarak nasl kullanlaca zerinde durulmal. dam sreci uzatlrken, koz olarak kullanlp kullanlamayaca dnlmeli. Tuncelide meydana gelen son hadiselerde, PKKnn bir grubu calan dinlememitir. rgt iinde farkl grler ve fraksiyonlar mevcuttur. Bunlar, sreci kullanma amacnda.) Blent Ecevit (Devamla): MTin duyumlarna gre, infazn gereklemesi durumunda PKKnn eylemleri artacak. Skntl bir sre balayacak. lkeyi kan glne dndrmeye hazrlanyorlar. Yine, MHP tekilatlar ve mensuplarna saldr olaca duyumlar var. MHPli bakanlara ve milletvekillerine suikastlar olabilirmi. MT, bana byle bir ey syledi. BAHEL: BR LKEYE SZ M VAR? Devlet Baheli: Hukuki sreci balatmak durumundayz. Ardndan, yeni bir hamle ve eylem yapmalyz. MTin kullanma meselesine gelince, ona da dosyay Meclise sevk ettikten sonra bakarz. art biz koalm. Trkiye olarak art koacak yerde art koulacak olmayalm. Rapordan, duyumlardan

bahsediliyor. Rapor dediiniz ne? Bir rapor mu var? Bu raporlar verenler, raporunun arkasnda dursun. yle duyumlara sahipsen, tedbir alacaksn. Eer, tehditler varsa, devlet bunlar engellemek iindir. Duyumlar karsnda bir ey yaplmamas acziyet deil mi? (MHP lideri Devlet Baheli bir ara Babakan Blent Ecevite dnerek, Devlet olarak, baka bir lkeye bu kiiyle ilgili taahhdmz var m? diye sordu. Ecevit, bu soruya cevap vermedi.) Baheli (Devamla): Dosya, TBMMye gnderilmezse, MHP olarak hkmetten ekilelim. Koltuk sevdals deiliz. Sz verdik, kararlyz. Bekletilmesinde srar edilirse hkmetten ekiliriz. Siz devam edersiniz. Daha nce de kendi aranzda hkmet oldunuz. dam konusunda da uyumlusunuz. Biz dardan destek verir, Trkiyeyi hkmetsiz brakmayz. Buyurun, biz yokuz. Baheli, ani bir hareketle nndeki dosyalar ald, akn baklar arasnda toplant odasn terk etti. Herkes, aknd. Koalisyonun bitmesi an meselesiydi. Hsamettin zkan, Makamnza alaym efendim. diyerek Eceviti dar kartt. aknlk henz gememiti ki, Baheli, Mesut Ylmaz odasna davet etti. ki lider, burada ba baa uzun bir grme yapt. Baheli yumuad. O gn yaayanlara gre, Ylmaz, Baheliye istihbarat raporlarna itibar etmesi gerektiini anlatt. Ardndan da, ortana u sz verdi: Erteleme srecinde, PKK eylemleri srerse dosyann Meclise gnderilmesi konusunda sizinle ayn ynde oy kullanacam. Bu szl garanti Baheliyi rahatlatmt. Ancak, garantiye dier ortaklarn da katlmas ve bunun yazl hale getirilmesi gerekiyordu. Bu kez kamuoyuna yaplacak aklama metninin yazmnda tartmalar ba gsterdi. Blent Ecevitin kaleme ald metin kez Bahelinin nne geldi. Baheli, her defasnda baz blmleri izerek geri gnderdi. Metne PKKnn karar Trkiye aleyhinde kullanmas durumunda infaz srecine derhal geilecek. ibresinin eklenmesiyle, 7,5 saat sren maraton da noktaland. Buna karn, aradan alt yl geti. calan sorununda maraton hl sryor. Aslnda, dnemin hkmet ortaklarnn ald karar artlarn da zorunlu kld bir uzlamayd. O ZRVE VE TARH KARAR Zirve ncesi, dnemin koalisyon hkmetini (57nci) oluturan DSP-MHP-ANAP liderlerinin uykularn karan gergin bir atmosfer hkimdi. Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin (AHM) idamn infaz srecinin iletilmemesi ynnde karar almas, dosyann durumunu tartmal hale getirmiti. Kararn muhatab Babakanlk m yoksa TBMM miydi? DSP ve ANAPa gre, dosya babakanlkta bekletilmeliydi. MHP ise dosyann bir an nce Meclise gnderilmesi iin bastryordu. Dier yandan, MGK konuyu grmemi, asker kanad Biz tarafz demekle yetinmiti. Bylece, sorumluluu almak zorunda kalan koalisyon liderleri areyi nnde tek seenek duruyordu: Sorunu zirvede zmek. Ortaklarn zirvede ald ve Babakan Blent Ecevit tarafndan kamuoyuna aklanan tarih karar ise yleydi: Koalisyonu oluturan DSP, MHP ve ANAPn genel bakanlar, bugn Babakanlkta yaptklar toplantda, AHMnin terrist ba Abdullah calan hakkndaki kesinlemi idam cezasnn infaznn bir sre ertelenmesine ilikin ihtiyati tedbir kararn ayrntlar ile deerlendirmilerdir. Bilindii gibi Trkiyenin de yarg yetkisini kabul etmi olduu AHMnin Trk yargsnca verilmi kararlar deitirmesi hibir ekilde sz konusu deildir. Anayasamzdan ve uluslararas taahhtlerimizden kaynaklanan sre tamamlandnda, dosya gerei iin ivedilikle TBMMye gnderilecektir. Genel bakanlar, hukuka sayg iinde aldklar bu kararn, terr rgt ve yanda evrelerce milleti ve devleti ile Trkiyenin yksek menfaatleri aleyhine kullanlmak istendiinin deerlendirilmesi halinde, erteleme sreci kesilerek infaz srecine derhal geilmesi hususunda gr birliine varmlardr