E DREJTA ADMINISTRATIVE Prgjigje n 58 pyetje

nga

E Drejta Administrative
(dhe Teste nga Drejta Administrative)

( 2007/036 ) Prizren/Kosov

E DREJTA ADMINISTRATIVE
1. E drejta dhe normat juridike E drejta nnkupton nj sistem normash juridike t cilat i sanksionon shteti me qllim t mbrojtjes s rendit shoqror. N shoqrin e civilizuar njerzit sillen sipas normave (rregullave) shoqrore t cilat i krijojn vet. Kjo dmth q njeriu nuk mund t sillet ashtu siq do t dshironte ai vet ndaj antarve tjer t shoqris mirpo n baz t rregullave shoqrore. Normat shoqrore jan t ndryshme, ndrsa m t njohurat jan: morali, zakoni dhe e drejta. Normat juridike prbhen nga dy elemente: dispozicioni dhe sanksioni. Dispozicioni prmban rregulln e sjelljes me t ciln urdhrohet ose ndalohet diqka. Mosrespektimi i asaj rregulle dmth dispozicionit shpie deri t aplikimi i sanksionit, prkatsisht dhuns shtetrore, dnimit etj.

2. Nocioni i pushtetit Pushteti paraqet raportin midis dy subjekteve n t cilin njri subjekt i urdhron subjektit tjetr, ndrsa ky i dyti at urdhr e kryen dhe e respekton. Pushteti shtetror sht i mveshur me aparatin e dhuns. Pushteti shtetror prbhet nga dhnia e urdhrave mbi sjelljen e njerzve n shoqri, prapa t cilve n rast mosrespektimit t tyre, qndron aparati I shtetror I dhuns. N kt mnyr shteti ushtron pushtetin e tij n dhnien e urdhrave mbi sjelljen (dispozicionin) dhe mbi sanksionin q nnkupton krijimin e s drejts. Aty edhe krijohet lidhja e shtetit me t drejtn.

3. Prkufizimi i administrats shtetrore Administrata shtetrore prfaqson njrin nga instrumentet e aparatit shtetror prmes t cilit shteti ushtron veprimtarin e vet. Ajo veprimtari shtrihet n fusha t ndryshme t jets shoqrore, politike dhe ekonomike t nj vendi. Nj nga format e veqanta t ushtrimit t veprimtaris s shtetit sht administrata shtetrore. Nga pikpamja juridike administrata shtetrore edhe vet paraqitet n forma t ndryshme, ndrsa dy jan format themelore t shprehjes s saj. E para administrata shtetrore n formn e instrumentit shtetror dhe e dyta administrata n formn e veprimtaris shtetrore. Pr kt arsye nga nj kuptim i prgjithshm i administrats shtetrore burojn dy kuptime t veqanta: I pari, kuptimi formal ose organizativ I administrats shtetrore dhe I dyti kuptimi material ose funksional I administrats shtetrore. Me administratn shtetrore n kuptimin formal organizativ tregohet trsia e sistemit t posaqm t atyre organeve shtetrore, t cilat njihen si organe t administrats shtetrore dhe t cilat ngarkohen me ushtrimin e pushtetit shtetror n form t veprimtaris s administrats shtetrore. Me administratn shtetrore n kuptimin material-funksional tregohet jo m aparati administrative I shtetit, por vet veprimtaria shtetrore q zhvillon ky aparat dmth tregohet veprimtaria q zhvilohet n baz dhe pr zbatim t ligjit.

4. Akti juridik dhe akti administrative Aktet juridike mund t jen t: prgjithshme dhe individuale. Me aktin e prgjithshm juridik krijohen norma t prgjithshme juridike, me t cilat rregullohen marrdhniet e caktuara shoqrore.Midis akteve t prgjithshme juridike kushtetuta paraqet formn juridike me prmbajtje m t lart sepseme t mvishen normat kryesore juridike t cilat rregullojn marrdhniet m t rndsishme n shoqri. SI ligj themelor Kushtetuta sht akti juridik me fuqi m t lart nga aktet tjera. Prveq kushtetuts sht edhe ligji I cili paraqet nj form tjetr juridike, burim tjetr I rndsishm juridik (formal) fuqia juridike e t cilit, n raporte me kushtetun, sht m I ult, kurse n raport me aktet tjera juridike sht m e lart. Pra me aktet e prgjithshme juridike krijohen normat juridike dhe prgjithsisht rregullohen marrdhniet shoqrore, me aktet juridike individuale bhet konkretizimi I tyre. Akti administrative Mund t vshtrohet n dy aspekte: at formal dhe material. Si akt administrative, n kuptimin formal, konsiderohet akti I organit shtetror, I cili nxirret sipas procedurs s caktuar (procedua administrative), ndrsa akti administrative n kuptimin material paraqet shprehjen e vullnetit t organit shtetror.

5. Nocioni i marrdhnies juridike dhe kuptimi i prgjithshm i marrdhnies juridike administrative N kuptimin m t prgjithshm, marrdhnia juridike prfaqson nj pozit shoqrore t rregulluar, sipas s cils njerzit duhet t sillen. Marrdhnia juridike sht marrdhnie shoqrore, ndrsa ndryshon nga marrdhniet tjera, sepse pas marrdhnies shoqrore qndron shteti, prkatsisht dhuna shtetrore, ndrsa pas marrdhnieve tjera jo.Qdo marrdhnie juridike sht marrdhnie midis personave. Keta persona emrtohen n t drejtn subjekte juridike, t cilat nuk jan elemente, po jan barts t marrdhnies juridike. Qdo marrdhnie juridike ka dy elemente: autorizimin juridik dhe detyrimin juridik. Autorizimi do t thot mundsin e marrjes s veprimeve t caktuara, sjelljen e caktuar t cilat i mbron normat juridike. Ndrsa detyrimi juridik nnkupton se nj subjekt sht i obliguar q t sillet sipas mnyrs q e krkon subjekti tjetr prej tij. Autorizimi juridik mund t jet i trajtuar si e drejt subjektive dhe si kompetenc. E drejta subjektive nnkupton autorizimin e subjektit t s drejts q ai t vlersoj interesin e vet dhe t ndrrmar masa adekuate t mbrojtjes s interesit t vet. Me kompetenc kuptohet e drejta dhe detyra e subjektit t s drejts q t veproj sipas normave juridike. Pr dallim nga e drejta subjektive ku subjekti vet cakton interesin e vet, dhe vet i ndrmerr drejtprdrejt masat e nevojshme pr mbrojtejen e t drejtave t veta, kompetenca prmban edhe obligimin q t veprohet sipas normave juridike. Prandaj kompetenca sht autorizim q t mbrohet interesi i subjektit t caktuar. Marrdhnia juridike administrative sht nj marrdhnie shoqrore specifike, e cila sht e rregulluar me norm juridike. Kto marrhdnie krijohen prmes aktit administrative dhe n kto marrdhnie palt paraqiten si bart t drejtash e detyrash t vendosura dhe t mbrojtura prej shtetit.

6. Rendi juridik dhe sistemi juridik Uniteti i normave juridike dhe sjelljet e njerzve sipas atyre normave prcaktojn nocionin e rendit juridik. Rendi juridik prfshin vetm at pjes t rendit shoqror, e cila sht e rregulluar me t drejtn, kurse rendi shoqror prveq rendit juridik, prfshin edhe at moral, ekonomik e politik. Pr nga struktura e tij rendi juridik mund t ndahet n pjesn normative, e cila prbhet nga normat dhe pjesn faktike e cila prbhet nga sjellja konkrete e njerzve sipas normave. Pr dallim nga rendi juridik, sistemi juridik prfaqson trsin e t gjitha normave t prgjithshme dhe t veqanta t sistemuara n at mnyr q paraqesin nj unitet logjik t ndrlidhur dhe jot kundrthnshm. Qdo system juridik ka dy elemente kryesore: institucionin juridik dhe degn juridike. Institucioni juridik nnkupton trsin e t gjitha normave, t cilat I prkasin marrdhnies s njejt shoqrore ose grupit m t vogl t saj dhe t cilat kan bazat e njjta si dhe jan pjes prbrse e ndonj trsie t caktuar m t lart. Deg juridike quhet trsia e institucioneve t cilat rregullojn t njjtn fush t marrdhnieve shoqrore mbi bazat e njjta.

7. Subjekti juridik Subjekt I s drejts sht titullari I t drejtave dhe detyrave n marrdhniet juridike. N fakt, subjektet e s drejts jan titullart e t drejtave dhe detyrave n rendin juridik: personat juridik dhe personat fizik. Personat fizik nuk jan konsideruar gjithmon subjekte t s drejts. N kohn bashkohore t gjith njerzit t posalindur bhen subjekte t s drejt. Qdo person ka aftsin juridike por jo edhe pr t vepruar. Pr dallim nga aftsia juridike, aftsia pr t vepruar nnkupton ushtrimin faktik t aftsis juridike, prkatsisht realizimin e saj. Aftsia pr t vepruar fitohet n moshn madhore. Personi juridik pr dallim nga ai fizik nnkupton shoqatn e organizuar t qytetarve, organin punues, institucionin apo bashksin tjetr t cilave me ligj ose me aktin e bazuar n ligj sht njohur e drejta q t jen titullar t drejtave dhe detyrimeve n rendin juridik.Aftsia juridike e personave juridik sht aftsi juridike specifike, ndrsa aftsia e personave juridik pr t vepruar sht e barabart me aftsin juridike t ktyre personave.

8. Organizata administrative E vshtruar pikrisht si dukuri reale shoqrore, organizata administrative paraqet at lloj organizate, n t ciln njerzit kryejn pun t prgjithshm shoqrore t cilat konsistojn n ushtrimin e pushtetit, n njrn an, dhe n ushtrimin e shrbimeve t caktuara pr subjektet juridike me mundsin e shfrytzimit t autorizimit public, n ann tjetr. Mirpo vshtirsit lindin me rastin e prcaktimit t kuptimit pun t prgjithshme shoqrore. Se qka n t vrtet jan punt e prgjithshme shoqrore, varet nga rregullimet shoqrore t vendeve t ndryshme q prcaktojn prmbajetjen e tyre. Zakonisht mendohet se nj pun merr karakter t prgjithshm shoqror ather kur at pun nuk mund ta ushtroj secili pr vete ose, s paku, nuk mund ta ushtroj mir nj individ, siq e ushtron kt, p.sh nj organizat administrative.

9. Veprimtaria administrative sipas nj koncepti shumica e autorve veprimtaris administrative I japin nj kuptim m t gjer se sa q ai ka n t vertet dhe e prkufizon si veprimtari ekzekutive, ku veprimtaria e organeve t administrats araqet vetm nj dimension t ushtrimit t saj. Ata q prfaqsojn kt concept, kan parasysh se me ushtrimin e ksaj veprimtarie nuk merren dy lloje t veqanta organesh shtetrore organet ekzekutive, n njrn an dhe organet administrative n ann tjetr. Veprimtaria ekzekutive sht sipas tyre veprimtari e njejt dhe e vetme e pushtetit, e cila shfaqet n t njjtn koh n dy aspekte: n aspektin ekzekutiv dhe n at administrative.T dyja kto aspekte I konsiderojn si dy an t s njejts veprimtari shtetrore, t ushtruar nga I njjti system organesh shtetrore. Koncepti tjetr, veprimtarin administrative e shkput nga veprimtaria ekzekutive n kuptimin e gjer dhe kshtu nga nj veprimtari e prbashkt, n fakt shfaqen dy lloj veprimtarish shtetrore, siq shfaqen dy sisteme organesh q I ushtrojn ato veprimtari me prmbajtje t ndryshme.

10. Procedura administrative Nj nga elementet q prmendet n teorin juridike administrative lidhur me procedurn administrative sht: garancia pr paln se do t nxjerret vendim I ligjshm dhe I drejt; prputhj n mes gjendjes faktike dhe juridike; mbrojtja juridike e t drejtave subjective; ndjenja e siguris s pals; zbatimi I normave juridike materiale etj. Prkufizimi m I ngusht I procedurs administrative sht ai q prfshin n vete elementin e zbatimit t normave juridike materiale pr rregullimin e materieve t veqanta administrative.

11. E drejta administrative dhe shkenca e saj E drejta administrative prdoret n dy kuptime: 1. Si deg e sistemit juridik ku prfaqson nj trsi normash juridike, me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore t caktuara 2. Si deg e shkencsj juridike, ku merret me studimin e normave juridike me t cilat rregullohen marrdhniet e caktuara shoqrore. E drejta administrative prgjithsisht mund t prkufizohej si trsi normash juridike me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore q krijohen n fushn e veprimtaris administrative.

12. Objekti i s drejts administrative Normat juridike q rregullojn marrdhniet shoqrore, t cilat prbjn objektin e s drejts administrative quhen norma juridike administrative. Rregullimi q u bn e drejta administrative marrdhnieve shoqrore q hyjn n objektin e saj quhet rregullim juridik administrative. N literaturn administrative shfaqen pikpamje t ndryshme lidhur me prcaktimin e objektit t s drejts administrative. Objekt i s drejts administrative paraqesin normat juridike t caktuara, si dhe marrdhniet q krijohen prmes atyre normave ose lidhur me to, edhe pse problemet paraqiten me rastin e prcaktimit se cilat norma juridike konsiderohen norma juridike

administrative dhe cilat marrdhnie juridike jan marrdhnie juridike administrative. Ekzistojn s paku dy grupe prkufizimesh t objektit t s drejts administrative: Prkufizimet negative sipas t cilave e drejta administrative studion normat q I prkasin administrats dhe nuk I prkasin, prkatsisht nuk studiohen nga ndonj deg tjetr e s drejts dhe prkufizimet positive q prcaktojn normat q studiohen nga e drejta administrative. Prkufizimet positive po ashtu mund t klasfikohen n dy grupe: n ato q pr object t s drejts administrative konsiderojn t gjitha normat q I prkasin administrats, pa marr parasysh karakterin e marrdhnieve, prkatsisht t veprimtaris q ushtron administrate dhe n prkufizimet q pr object t s drejts administrative konsiderojn vetm ato norma t cilat rregullojn organizatat administrative dhe veprimtarin administrative, si dhe veprimtarin e organeve t tjera lidhur me marrdhniet juridike administrative.

13. Burimet e s drejts administrative Teoria mbi shtetin dhe t drejtn e trajton kuptimin e burimeve t s drejts n dy drejtime: si burime n kuptimin material dhe si burime n kuptimin formal. Si burime t s drejts n kuptimin material, teoria mbi shtetin dhe t drejtn kupton forcn q shkakton shfaqjen (krijimin) e s drejts. Si burim formal, teoria mbi shtetin dhe t drejtn kupton fromn me t ciln mvishen normat juridike, me fjal t tjera kupton t drejn positive, respektivisht at q sht n fuqi. Burimet themelore t s drejts n prgjithsi dhe t s drejts administrative n veqanti jan: kushtetuta, ligji, dekreti dhe aktet nnligjore. Kushtetuta paraqet formn juridike me prmbajtje m t lart, sepse siq sht e njohur, me t mvishen normat juridike kushtetuese m kryesore t cilat rregullojn marrdhniet m t rndsishme t shoqris. Ligji sht nj form tjetr juridike, burim tjetr juridik n kuptimin formal, fuqia juridike e s cils n raport me kushtetutn sht m e ult, ndrsa n raport me aktet tjera juridike sht m e lart. Ligji n t vrtet rregullon nj marrdhnie shoqrore t caktuar dhe si I till ai nxirret nga organi legjislativ sipas procedurs s caktuar. Dekreti poashtu paraqet njrin nga burimet e s drejts n kuptimin formal po q se me t rregullohet nj marrdhnie e caktuar shqrore. Kur dekreti ka karakter normative dhe kur rregullon marrdhnie shoqrore n fushn e administrats shtetrore, ai bhet edhe burim I s drejts administrative.N disa vende dekretet paraqesin aktet m t shpeshta shtetrore pr vendosjen e normave juridike administrative (n ato vende bnte pjes edhe SHqipria). Aktet nnligjore jan gjithashtu burime t s drejts n prgjithsi dhe t s drejts administrative n veqanti, mirpo fuqia juridike e tyre sht m e ult se ajo e ligjit. Ato jan t tilla kur prmbajn norma juridike me t cilat rregullojn marrdhniet shoqrore. Nse ato norma rregullojn marrdhniet n fushn administrative ather ato bhen burim I rndsishm pr t drejtn administrative. Megjithat pjesn m t madhe t burimeve t s drejts administrative e prbjn aktet e organeve t administrats shtetrore. Aktet e organeve t administrats mbajn emrtime t ndryshme varsisht nga organet q I nxjerrin dhe vendi ku jan t themeluara e veprojn ato organe, respektivisht pozits q

kan ato organe n aparatin e prgjithshm t pushtetit shtetror. 14. Sistemi i s drejts administrative N sistemin e s drejts administrative t nj vendi prfshihen, s pari, normat juridike q prmban kushtetuta e atij vendi, t cilat sanksionojn organizimin dhe veprimtarin e organeve t administrats shtetrore. N radh t dyt, n sistemin e s drejts administrative prfshihen edhe normat e akteve t tjera juridike, t cilat sanksionojn marrdhniet shoqrore n fushn e administrats shtetrore. Ktu mendohet, si rregull, n normat juridike t ligjeve t veqanta, dekreteve dhe akteve t tjera. 15. Organizatat administrative (nocioni I prgjithshm I administrats) Autor t ndryshm m s shumti prqendrohen n kto pjes t organizats: a)njerzit, b)qllimi I caktuar, c) mjetet (materiale dhe juridike), q) struktura organizative dhe d) mvetsia n pun. Termi organizat mund t kuptohet s paku n dy aspekte: si pun e organizuar pr t arritur nj qllim t caktuar dhe organizat; si institucion q ka elemente t caktuara dhe q sht themeluar q t realizoj qllime t caktuara. Njrin nga prkufizimet e organizats e bn Sajmon. Me organizat, ai nnkupton nj format e sjelljes kolektive. Me rastin e ktij prkufizimi, nocioni I organizats pothuajse njehsohet me nocionin e institucionit shoqror, siq jan bie fjala, martesa, familja, shoqria etj. Nj prkufizim t gjer t organizats I bn edhe Xhems Muni. Ai nocionin e organizats e prdor pothuajse n kuptimin universal. Muni e prkufizon organizatn si form t qdo shoqate njerzore pr arritjen e qllimit t prgjithshm. Parimet themelore t organizats jan: 1. Parimi I ndarjes s punve, 2. Parimi I koordinimit, 3. Centralizimi dhe decentralizimi dhe 4. Koncentrimi dhe dekoncentrimi. Ndarja e punve n organizat, bhet mbi bazn e vendit t puns, respektivisht punve dhe detyrave t zbatuesit. Elementet e vendit t puns jan: a) punt dhe detyrat b) puntori-zbatuesi I puns (nj ose m shum puntor) c) Mjetet e puns dhe d) Hapsira pr pun 15 a. Ndarja e punve mund t bhet n shum mnyra: ndarja funksionale, ndarja resoriale, ndarja vertikale, ndarja horizontale dhe ndarja operative. Ndarja e punve ka ndikim n dukurit e specializimit, tipizimit dhe t standardizimit. Specializimi nnkutpon trsin e thirrjeve t veqanta dhe t nevojshme pr ushtrimin e punve profesionale t caktuara, ose t m shum punve t ngjashme. Tipizimi konsiston n ushtrimin e atyre punve, pas t cilave qndron produkti I njjt ose I ngjashm. Standardizimi nnkupton at ndarje t punve, n t ciln operacionet (veprimet) e thjeshta (t rndomta), kryhen m leht e m shpejt dhe me sukses kontrollohen. 15b. Koordinimi n fakt sht korelat I ndarjes s puns. Koordinimi paraqet nj ndr parakushtet esenciale t strukturs s organizats, I cili do t bj t mundshm sigurimin e unitetit t veprimtaris n organizat. Koordinimi paraqet vetm at lloj t ndrlidhjes, e cila siguron veprimin e harmonizuar t njsive organizative, prkatsisht t njsive t organizats pr realizimin e

qllimit t prgjithshm t organizats. Me fjaln centralizim n kuptimin e prgjithshm, shorehet gjendja kur me nj organizat qeveriset nj qendr. S kndejmi karakteristik themelore e centralizimit sht se ai gjithnj paraqet nj hierarki t caktuar, q do t thot se vendosja dhe rregullimi I qshtjeve thelbsore prqndrohet n majn e piramids s strukturs organizative. Ndrkaq decentralizimi nnkupton dobsimin e ndikimit t qendrs s organizats n pjes t organizats. Pra decentralizimi shpreh bartjen e autorizimeve t caktuara prej organeve udhheqse n barts funksional t caktuar, n t ciln njkohsisht bartet prgjegjsia e caktuar n prpjestim m autorizimet e dhna. 15c. Parimi I koncentrimit sht I ndrlidhur me parimin e centralizimit. Koncentrimi n fakt paraqet tendencn q vendimet t ncirren sa m afr q sht e mundur, nga maja e piramids hierarkike. Ndrsa dekoncentrimi nnkupton tendenxn q vendimet t nxirren nga ana e organeve varse, natyrisht gjithnj n kuadr t rregullimit t caktuar juridik t s drejts, detyrimeve dhe prgjegjsive t subjekteve t caktuara. 16. Nocioni I organizats administrative N literaturn juridike s pari krkohen tiparet specifike q e prkufizojn organizatn administrative. Ato tipare jan t shumta dhe m s shpeshti prmenden kto: kontinuiteti, profesionalizimi I nnpunsve, autorizimet, punt shoqrore dhe t tjera. Si nj lloj I veqante I organizatave, organizatat administrative dallojn nga organizatat e tjera n baz t dy karakteristikave themelore t tyre: E para n organizatat administrative kryhen punt e prgjithshme shoqrore dhe E dyta punt e prgjithshme shoqrore konsistojn n ushtrimin e pushtetit, prkatsisht n ushtrimin e shrbimeve pr subjektet juridike dhe mundsin e shfrytzimit t autorizimeve publike; q nnkupton nj pushtet t deleguar. 17. Llojet e organizatave administrative Organizatat administrative mund t klasfikohen n shum grupe. Grupin e par e prbjn organizatat administrative, punt e t cilave konsistojn n ushtrimin e pushtetit ku nnkupton organet e pushtetit shtetror, prkatsisht organet e administrats shtetrore. Grupin e dyt e prbjn organizatat administrative q ushtrojn shrbime t caktuara, duke shfrytzuar mundsin e ushtrimit t nj pushteti t deleguar nprmjet autorizimeve publike, Grupi i dyt i organizatave administrative nnkutpron organizatat dhe institucionet, t cilat ushtrojn shrbime t caktuara duke shfrytzuar pr kt autorizimet publike. N literaturn juridike administrative, ndeshim shperhjen organizata e administrats publike e cila n vete prmbledh dy grupet e organizatave administrative. Kshtu Maks Veber thekson se organizatat administrative shrbejn nga njra an si instrument pr ushtrimin dhe mbajtjen e pushtetit, ndrsa nga ana tjetr si sistem organizatash pr ushtrimin e shrbimit publik 17a. Organet e administrats Fjala organ ka dy kuptime: kuptimin subjektiv dhe kuptimin objektiv. N kuptimin subjektiv fjala organ nnkupton njerzit, qoft si individ, qoft si grup i tyre, nprmjet t cilve shteti ushtron punt e veta. N kuptimin objektiv fjala organ nnkupton vllimin e veprimtaris s individve apo t grupeve t tyre, nprmes t cilve shteti, prkatsisht bashksia e caktuar shoqrore, ushtron punt e veta. Profesori Krbek bn

njprkufizim q na duket m i afrt dhe m i pranueshm. Sipas tij organi shtetror paraqet nj institut real konkret dhe t organizuar juridik, i cili duhet t kryej rreth t caktuar t detyrave dhe t punve shtetrore. Organet e organizats shtetrore prbjn at pjes t aparatit shtetror e cila sht ngarkuar me veprimtarin administrative, si njrn nga veprimtarit e prgjithshme q ushtron shteti. Karakteristika themelore, e cila bn q organet e administrats t cilsohen si organe shtetrore sht mveshja e tyre me tagra t pushtetit. Tagrat e pushtetit t organeve t administrats shtetrore, shprehen n t drejtat dhe detyrat e tyre q: a) t nxjerrin akte juridike administrative me t cilat manifestojn vullnetin e shtetit, prkatsisht t pushtetit shtetror dhe b) t mbrojn dhe t zbatojn ligjet e tij nga qdo shkelje, duke prdorur edhe fuqin shtrnguese. Karakteristik tjetr e rndsishme e organeve t administrats shtetrore jan kompetencat e tyre t prcaktuara me ligj. Organet e administrats kan nj numr veqorish specifike n baz t t cilave ato dallohen nga organet tjera t pushtetit shtetror. Kto veqori t tyre prcaktohen nga karakteri i veqant q ka veprimtaria administrative e shtetit. Shpesher organet e administrats njejtsohen me persinat zyrtar. Shprehjet organ administrativ dhe person zyrtar u prkasin dy nocioneve t ndryshme, prandaj edhe kan kuptim t ndryshm juridik. Me shprehjen organ administrativ tregohet nj formacion individual ose kolektiv, me organizimin e tij t brendshm, q sht pjes prbrse e aparatit administrativ, ndrsa shprehja person zyrtar tregon individin, njeriun konkret, personin e caktuar q kryen kt apo at funksion administrativ. 17b. Klasfikimi i organeve t administrats Klasfikimi organeve t administrats shtetrore sht n varsi t drejtprdrejt prej sistemit shoqror politik dhe juridik t nj vendi. Kalfikimi i organeve administrative sht i ndryshm varsisht a bhet fjal pr shtetin unitar apo federativ, t centralizuar apo t decentralizuar ejt. Sipas kriterit t shtrirjes s veprimtaris s organeve t administrats shtetrore, organet qendrore shtrijn veprimtarin e vet brenda tr territorit t vendit, ndrsa organet lokale t administrats e kan t kufizuar shtrirjen e vet p.sh brenda nj komune. Lidhur me kt sht edhe ndarja n organet qendrore dhe regjionale t administrats shtetrore. Kriter themelor pr ndarje n organet individuale dhe kolegjiale t administrats sht mnyra e vendosjes. Organet individuale t administrats jan organe n t cilat si rregull shprehet vullneti I individit, I atij q sht n krye t organit, prkatsisht eprorit t organit. Organet individuale shtetrore jan p.sh ministrit.Organe kolegjiale t administrats shtetrore jan ato organe n t cilat e drejta e vendosjes I takon nj grupi personash. Vendimi merret me mbledhje m shumic votash. Mbledhja brena nj afati t caktuar quhet sesion, ndrsa numri I antarve pr pun dhe marrjen e vendimeve t organit kolegjial quhet kuorum. Ekzistojn dy lloje t kuorumit.: kuorumi I t pranishmve dhe kuorumi I votuesve. Kuorumi I t pranishmve sht numri I antarve q nevoitet pr hapjen, prkatsisht fillimin e puns dhe mbajetjen e mbledhjes, ndrsa kuorumi I votuesve sht numri I antarve q nevoitet pr marrjen e vendimeve n mbledhje. Kriter pr ndarjen e organeve aktive dhe kshilluese t administrats shtetrore

shrben lloji I punve q kryejn, prkatsisht ushtrojn ato organe. Organet aktive jan t mvetsishme n ushtrimin e punve administrative dhe ndryshe mund t emrohen edhe si organe t cilat nxjerrin vendime (ministrit). Organet kshilluese jan si rregull ato t cilat bjn kshilla, pra shfaqin kryesisht mendime profesionale pr organet tjera dhe kto n esenc dallohen prej organeve aktive. Kriter themelor pr klasifikimin e organeve t mvetsishme dhe n organet n prbrjen e organeve t mvetsishme t organizats sht shkalla e mvetsis n pun, prkatsisht n ushtrimin e saj. Organet e mvetsishme jan ato organe q jan n raport t drejtprdrejt me parlamentet dhe themelohen prej tyre p.sh ministrit . Organet n prbrjen e organeve t mvetsishme t administrats shtetrore jan n raport t drejtprdrejt me organet e mvetsishme dhe themelohen me ushtrimin e punve t caktuara nga rrethveprimi I tyre p.sh inspektoratet n prbrjen e ministrive. Kto organe krkojn shprbim t veqant dhe t organizuar, por edhe nj shkall t caktuar t mvetsis n ushtrimin e punve. Kriter themelor pr ndarjen n organe t larta dhe t ulta t administrats shtetore sht raporti ndrmjet tyre. Ai raport shprehet si raport I organeve eprore dhe varse, si raport I koordinimit, prkatsisht bashkrendimit dhe si raport I lidhjeve vertikale ndrmjet tyre, prkatsisht I t drejtave dhe detyrave t ndrsjellta. Klasfikimi n organet e administrats s shkalls s lart dhe t ult sht shprehje e shkallve t ndryshme t njsive territoriale politike, pra edhe shkallve t ndryshme t organeve t pushtetit shtetror n prgjithsi dhe t organeve t administrats shtetrore n veqanti. Kriter themelor pr ndarje n organet e prgjithshme dhe organe t veqanta t administrats shtetrore sht vllimi I punve. Organe t prgjithshme t administrats shtetrore jan ato organe t cilave u sht dhn n kompetenc ushtrimi I t gjitha punve administrative, t cilat n prgjithsi mund ti kryejn organet administrative. Organe t veqanta administrative jan ato organe veprimtaria e t cilave sht e kufizuar n fush t caktuar administrative, prkatsisht n shrbim t caktuar administrativ si p.sh seksione, referate etj.

18. Parimet e organizimit t administrats shtetrore Parimet e organizimit t administrats shtetrore kushtzohen drejtprsdrejti nga rendi shoqror I nj vendi dhe organizimi I tij shtetror I ndrtuar mbi kt baz. Ndr parimet themelore t organizimit t administrats shtetrore jan ato t cilat jan me interes pr shqyrtime komparative: parimin e ndarjes s funksionit ekzekutiv nga funksioni administrativ, parimin e kushtetutshmris dhe ligjshmris, si dhe parimin e federalizmit, si tri nga parimet kryesore. Disa vende bjn ndarjen e funksionit ekzekutiv nga ai administrativ pr dallim nga disa vende ku nuk ndeshim n ndarjen e ktyre funksioneve. Funksionin ekzekutiv e ushtrojn organet ekzekutive, ndrsa at administrativ organet e administrats shtetrore. Funksionin administrativ mund ta ushtrojn edhe organizatat, t cilat ushtrojn punt me interes pr njsin administrative politike prkatse, si dhe organizatat dhe institucionet t cilat kan autorizime publike. Parimi I kushtetutshmris dhe ligjmris paraqet parimin politik e juridik, q do t thot se organizimi I administrats shtetrore bazohet n parimet e prgjithshme t organizimit t pushtetit shtetror t prcaktuar n kushtetut

dhe n ligje. Ky parim prveq q sht parim I organizimit, ai sht edhe parim I puns s organeve t administrats shtetrore. N vendet me rregullim federativ qshtja e organizimit t administrats shtetrore shtrohet ndryshe nga vendet me rregullim unitar. Prandaj n vendet me rregullim federativ nuk kemi prqndrim t veprimtaris administrative vetm n nj hallk organizative, por n m shum hallka (komuna, krahina, republika, federata). 20. Shrbimet publike dhe institucionet pr ushtrimin e tyre 20a Nocioni I shrbimit publik Shrbimi publik si nocion u zhvillua n vendet e Perndimit e sidomos n Franc. Leon Digi q sht prfaques I s ashtuquajturs teori e funksioneve sociale zhvillon teorin se e drejta publike sht n t vrtet e drejt e shrbimeve publike dmth se nuk ka karakter t urdhrit, veqse prmban norma mbi rregullimin dhe drejtimin prkatsisht qeverisjen e shrbimeve publike.Sipas tij shrbim publik paraqet secila veprimtari ushtrimi I s cils do t duhet t sigurohej dhe t kontrollohej nga ata q qeverisin, sepse ushtrimi I ksaj veprimtarie sht I domosdoshm pr realizimin dhe zhvillimin e reciprocitetit shoqror dhe ky shrbim sht I asaj natyre q nuk do t mund t realizohej pa intervenimin e forcs sunduese. Nga ky prkufizim kuptojm se shrbimi publik sht sigurim I reciprocitetit shoqror, ndrsa mjetin me t cilin arrihet ai qllim, paraqet forca e atyre q sundojn, prkatsisht atyre q qeverisin. Moris Orju, shrbimin publik e konsideron sigurimin e interesit t prgjithshm dhe si mjet pushtetin publik. 21. Klasifikimi I shrbimeve publike Kryesisht merren dy kritere t klasifikimit t shrbimeve publike: objekti I shrbimit publik dhe mnyra se si sigurohet interesi publik. Profesori Riverio sipas objektit shrbimet publike I klasfikon n tri grupe: shrbimet publike t administrats, shrbime publike t industris dhe t tregtis dhe shrbime publike sociale.Sipas mnyrs se si sigurohet interesi I prgjithshm I njjti autor dallon tri grupe: s pari shrbimet publike t cilat kan qllim t drejtprdrejt dhe individualisht, ti plotsojn nevojat e individve, s dyti shrbimet publike t cilat n mnyr indirekte I ofrojn dobi individve, s treti shrbimet publike t cilat nuk jan t destinuara drejtprsdrejti pr dobin personale t individve, veqse I shrbejn interesit t prgjithshm n kuptimin e drejt t fjals, dmth interesit t tr bashksis shoqrore. N Franc ndr format e reja t shrbimeve publike veqohen: a)ndrrmarjet publike dhe b)ndrrmarjet mikse, prkatsisht ndrrmarrjet e prziera N shrbime publike n industri dhe tregti gjithnj e m shum aplikohen rregullat e s drejts private dhe n at mnyr ato transformohen n kategori t veqnt juridike n ndrrmaje publike. Prveq ksaj si organe t veqanta q ushtrojn veprimtarin e shrbimit publik, ekzistojn ndrrmarjet mikse, prkatsisht t prziera, aksionart e t cilave jan n njrn an kapitalistt private, ndrsa n ann tjetr shteti, prkatsisht personat publik juridik.

10

22. Autorizimet publike Autorizimet publike me nj pjes t vet I prkasin ushtrimit t veprimtaris administrative. Derisa organet e administrats dhe organet tjera t pushtetit ushtrojn pushtet, organizatat shoqrore nuk ushtrojn pushtet (burimor), veqse kur jan me ligje t autorizuara, ushtrojn autorizime publike, pra njfar pushteti t deleguar. N sistemet kushtetuese juridike t vendeve t ndryshme jan prcaktuar subjekte joshtetrore pr ushtrimin e veprimtaris administrative. N Shqipri kto ishin organizata shoqrore gjendja juridike e t cilave prcaktohej me kushtetut, ndrsa n mnyr m t hollsishme ajo rregullohej me normat juridike administrative, t vendosura me akte juridike t organeve prkatse shtetrore. Element kryesor q prcaktonte gjendjen juridike administrative t organizatave shoqrore ishte zotsia juridike administrative q dmth trsia e t drejtave dhe e detyrimeve, me t cilat shteti I pajis dhe I ngarkon ato n fushn e veprimtaris ekzekutive urdhrdhnse dhe s dyti zotsia e tyre pr tu paraqitur vet n marrdhnie t caktuara juridike si bartse t drejtash dhe detyrimesh me karakter administrativ. 23. VEPRIMTARIA E ORGANEVE T ADMINISTRATS SHTETRORE A) VEPRIMTARIA ADMINISTRATIVE 23a. Funksionet themelore t shtetit - Organet e administrats shtetrore jan pjes prbrse e aparatit shtetror t nj vendi. Organet e administrats shtetrore mbi t gjitha ushtrojn pushtet shtetror, me t cilin jan pajisur nga normat juridike n fuqi t atij vendi. Nprmjet atyre normave ushtrimi I pushtetit shtetror nga ana e organeve t administrats shtetrore merr form dhe prmbajtje t caktuar, si dhe t shprehur e t konkretizuar n aktet juridike q nxjerrin ato. Veprimtaria e shtetit sht shum e gjer. Forma e par e veprimtaris q ushtron shteti sht ajo ligjvnse dhe kt e bn Parlamenti. Veprimtaria e dyt sht ajo ekzekutive dhe ushtrohet nga organet e pushtetit shtetror Qeverja dhe ministrit. Veprimtaria ekzekutive prkufizohet n dy kuptime t saja themelore: n kuptimin e gjer n t cilin prveq funksioneve ekzekutive prfshihen edhe funksionet e organeve administrative dhe n kuptimin e ngusht n t cilin prfshihen vetm funksionet e organeve administrative. Me kushtetutn e Republikes s Kosovs (1990) dhe amandamentet e saj sht prcaktuar se pushtetin shtetror ekzekutiv dhe n kuadr t tij edhe at administrativ e ushtron Qeveria dhe ministrit prkatse t Republiks dhe organet e organizatat tjera administrative, ndrsa funksione t caktuara administrative mund t ushtrojn edhe subjektet tjera, kur kjo u sht besuar me ligj. 24. Prkufizimi i veprimtaris s organeve t administrats shtetrore Si form e veqant e veprimtaris shtetrore n kuptimin e gjer administrata shtetrore, shprehet n dy drejtime: Si veprimtari ekzekutive dhe si veprimtari administrative n kuptimin e ngusht. Veprimtaria ekzekutive e organeve t administrats shtetrore qndron n kujdesin pr zbatimin e ligjeve, ndrsa veprimtaria administrative qndron n zbatimin e drejtprdrejt t ligjeve dhe akteve tjera t bazuara n to.N baz t prmbajtjes konkrete t qllimit, q administrata ndjek si dhe veqorive juridike e politike q at e karakterizojn si form e veqant e ushtrimit t pushtetit shtetror, administrata shtetrore mund t prkufizohet si: veprimtari administrative, q ushtrohet nga organet

11

administrative, n baz dhe pr zbatim t ligjit. Ky prkufizim v n dukje se tipari I par kryesor juridik I administrats sht karakteri nnligjor I saj. Me fjal tjera administrata shtetrore si form e veqant e veprimtaris shtetrore varet nga ligji, I nnshtrohet ligjit dhe ushtrohet gjithmon n baz dh pr zbatim t ligjit. 25. Llojet e punve, prkatsisht funksioneve t administrats shtetrore Organet e administrats shtetrore ushtrojn dy lloje themelore t punve: Punt administrative dhe punt profesionale, shoqrore dhe pun t tjera. A) punt administrative n kuptim t ngusht konsistojn n nxjerrjen e akteve normative dhe t akteve administrative, ushtrimin e mbikqyrjes administrative dhe ushtrimin e veprimtaris represive. Kto jan t ashtuquajturat pun autoritative. B) Punt profesionale shoqrore dhe punt tjera jan punt joautoritative dhe ato si rregull, organet e administrats I ushtrojn pr nevoja t organeve t tjera t pushtretit, n radh t par pr organet ligjvnse dhe ekzekutive. 26. Parimet e puns s organeve t administrats Parimi I ligjshmris Parimi I ligjshmris dhe zbatimi I tij kan rndsi jashtzakonisht t madhe sidomos pr administratn shtetrore. Parimi I ligjshmris shtron krkesa dhe gjen zbatim si n veprimtarin ashtu edhe n organizimin e aparatit administrativ. N fushn e veprimtaris s ktij aparati zbatimi I prpikt I saj krkon q t gjitha organet dhe personat e tij zyrtare t udhhiqen nga ajo si n kryerjen e veprimeve t tyre juridike ashtu edhe t veprimeve jojuridike (materiale-teknike). Parimi I ligjshmris gjen zbatim t plot edhe n fushn e organizimit t administrats shtetrore. I tr ndrtimi I saj n t gjitha strukturat dhe hallkat e tij mbshtetet fuqimisht mbi kt parim. Kjo prmbn nj nga faktort kryesore t aparatit administrativ dhe sht n gjendje q ta realizoj me sukses t plot prmbajtjen e administrats shtetrore n kuptimin e saj material funksional dhe pa respektimin e ktij parimi nuk mund t ket veprimtari t rregullt administrative. Parimi I ligjshmris konsiderohet si parimi m I rndsishm dhe I par juridik, q n kuptim t prgjithshm nnkupton lidhshmrin e organeve t administrats pr normat juridike, prkatsisht pajtueshmrin e normave juridike t ulta me ato t larta, ndrsa n kuptim t veqant, parimi I ligjshmris s puns s administrats nnkupton se t gjitha aktet e organeve t administrats duhet t jen t ligjshme, prkatsisht n prputhje me ligjin dmth t bazuara me ligj dhe akte t tjera q jan nxjerr n baz dhe pr zbatim t ligjit.Rastet m t shpeshta t paligjshmris q shfaqen n punn e administrats jan: - inkompetenca - cenimi I t drejtave n procedure - cenimi I t drejtave materiale juridike - vrtetimi I gabueshm I gjendjes faktike dhe paligjshmria n oportunitetin ose qllimin e aktit. 26a. Inkompetenca Organet e administrats duhet ti prmbahen kompetencs s caktuar. Mosprmbajtja e t drejtave dhe detyrave t prcaktuara, prkatsisht autorizimeve nga ana e organeve nnkupton inkompetencn e tyre dhe n kt mnyr nj rast eklatant t paligjshmris. Paligjshmria mund t

12

shfaqet me cenimin e t drejtave mbi kompetencn lndore dhe territoriale. Nga inkompetenca duhet t dallojm uzurpimin e kompetencs, I cili paraqitet ather kur individi apo grupi I individve, prkatsisht organi far nuk kan cilsin e titullarit, ndrsa nxjerrin aktin administrativ.Ky sht I ashtuquajturi akt inxistent (I paqene) t cilin pala nuk duhet ta godas, por thjesht ta injoror. 26b. Canimi I t drejtave n procedure njihet edhe si gabim formal apo procedural I administrats. Ai cenim mund t shkaktohet me cenimin e normave me t cilat rregullohet forma e aktit. Gabimet formale ose procedurale ndahen ne dy grupe: n gabime esenciale dhe joesenciale. Esenciale jan ato gabime q ndikojn n vendosjen e qshtjes, ndrsa gabime joesenciale jan ato gabime q nuk kan pasur ndikim n prmbajtjen e aktit. 26c. Cenimi I ligjit material mund t shkaktohet n dy mnyra themelore: q n rastin konkret t mos aplikohet norma, e cila sht dashur t aplikohet ose kur sht aplikuar norma, mirpo aplikimi sht br gabimisht prkatsisht n baz t interpretimit t gabueshm. 26d. Gabimi n gjendjen faktike Bhet ather nse nuk vertetohen t gjitha faktet q jan relevante pr nxjerrjen e aktit. Ky gabim mund t bhet qoft nse faktet nuk jan vertetuar plotsisht ose nse sht nxjerr prfundim I gabueshm mbi gjendjen faktike. 26e. Paligjshmria n oportunitetin ose qllimin e aktit ekziston ather nse organi i administrats nxjerr aktin mbi realizimin e nj qllimi tjetr dhe jo t atij q buron nga ligji. Norma administrative sht aplikuar drejt vetm nse aplikimi I prgjigjet oportunitetit ose qllimit t vet. 27. Parimi I diskrecionit (parimi I qmuarjes s lir) Esenca e tij konsiston n at q normat ligjore nuk prmbajn zgjidhjen kategorike, por ia ln mundsin organit t administrats, n rastin konkret t zgjedh ndrmjet dy a m shum alternativave prkatsisht mundsive, at q sht m oportune. Ky parim buron nga parimi I ligjshmris dhe paraqet konkretizimin e denj t tij, veqanrisht n procedurn administrative me rastin e vendosjes s qshtjes konkrete administrative. 28. Parimi I mvetsis Edhe parimi I mvetsis paraqet zbatim t denj t parimit t ligjshmris, sepse ai nnkutpon se administrata mund t punoj vetm at pr t ciln sht e autorizuar. Kshtu konsiderohet se asnj organ tjetr, nuk mund t przihet n rrethveprimin e administrats e n ann tjetr administrata sht prgjegjse pr kryerjen dhe ushtrimin e detyrave q I jan prcaktuar. Kjo mvetsi e organeve t administrats sht relative q do t thot mundsi veprimi brendaprbrena kompetencave t prcaktuara me kushtetut e ligj.Rrethveprimi dhe kompetenca paraqesin instrumentet kryesore t prkufizimit horizontal ndrmjet organeve t administrats shtetrore. Rrethveprimi nnkupton fushn e caktuar t veprimtaris nga trsia e funksioneve t organeve t administrats, q I takon nj organi t administrats. Kompetenca prkufizohet si e drejt dhe detyr e organit t administrats n

13

ushtrimin e puns s caktuar administrative. Kompetenca ndahet pr nga prmbajtja e veprimtaris, prkatsisht lloji I punve, t cilat ushtrohen dhe kompetencn pr nga territori n t ciln shtrihet mundsia e veprimit t organit t administrats. Ekzistojn dy drejtime t ndrrimit t kompetencs: delegimi dhe substitucioni I kompetencs. Delegimi I kompetencs nnkupton bartjen e kompetencs nga organi I administrats s shkalls m t lart n organin e administrats s shkalls m t ult, ndrsa substitucioni I kompetencs nnkupton marrjen e kompetencs prej organit m t ult nga organi m I lart. 29. Parimi I efikasitetit Ekzistojn shum parakushte q ndikojn n mnyr t drejtprdrejt n shkalln e efikasitetit t administrats. Ndr to sht edhe ligjshmria n punn e saj. Parakushte tjera t rndsishme, nga t cilat varet efikasiteti n punn administrats jan: organizimi funksional I administrat, prkatsisht prcaktimi I kompetencave t administrats, modernizimi I puns n administrat, ngritja profesionale e kuadrove n administrat, dhe informimi e komunikimi n administrat. 30. parimi I puns s hapur t administrats Ky parim n esenc nnkupton hapjen e administrats para shoqris, prkatsisht informimin e qytetarve mbi punn e saj.Informimi pr punn e administrats mund t behet n vllim t ndryshm dhe n forma t ndryshme. Pr kt si rregull shfrytzohen mjetet e informimit publik. Realizimi praktik I ktij parimi ka mundsi t kufizimit n rastet e ruajtjes s sekretit, prkatsisht fshehtsis s puns n administrat.Secilat pun apo shrbime nga kompetenca e administrats konsiderohen sekret, prkatsisht fshehtsi, caktohen n legjislacion t qdo vendi. 31. MARREDHENIET JURIDIKE ADMINISTRATIVE - Prkufizimi I normave juridike administrative dhe dallimi I tyre nga normat tjera juridike Norma juridike administrative quhen ato rregulla t detyrushme t sjelljeve q vendosen ose sanksionohen nga shteti pr rregullimin juridik t marrdhnieve shoqrore t cilat krijohen n procesin e veprimtaris s tij administrative. N aspektin e prgjithshm juridik normat administrative nuk dallojn ndaj normave t degve t tjera t s drejts pra kan prmbajtje dhe natyr t njejt. Normat administrative nga normat e degve tjera I dallon objekti I veqant I rregullimit juridik t tyre. N kt objekt siq sht thn hyjn vetm marrdhniet shoqrore q krijohen n procesin veprimtaris adminsitrative t shtetit. Vetm duke u nisur nga ky kriter ne mund t dallojm se nj norm juridike sht e s drejts administrative apo jo. a) Norma juridike administrative sht baz pr lindjen e marrdhnies juridike administrative. Megjithat vet marrdhnia administrative at nuk e krijon. Ajo prmban vetm mundsin abstrakte t krijimit t ksaj marrdhnie, duke I parashikuar rastet e mundshme dhe n prgjithsi t lindjes s t drejtave e detyrimeve administrative pr subjektet e s drejts administrative. b) Normat juridike administrative si rregull kan karakter imperativ. Ky karakter I saj shfaqet nn urdhrimin e detyrueshm q ajo prmban pr subjektet e s drejts administrative. N pjesn m t mardhe t tyre normat juridike administrative e bjn rregullimin e marrdhnieve shoqrore prmes urdhrimeve kategorike, t cialt u drejtohen subjekteve prkatse. c) Elementet prbrse t strukturs s norms juridike administrative

14

karakterizohen nga disa ndryshime n krahasim me normat e tjera t s drejts. Dispozitivi I norms juridike administrative dmth, pjesa e struktrs q prcakton vet rregullimin e sjelljes s prcaktuar prej saj zakonisht sht shprehur n mnyr shum t qart. Sa I prket sanksionit konkret dmth asaj pjese t strukturs s norms juridike administrative, tregohen masat e ndikimin shtetror e shoqror kundr atyre q shkelin dispozitivin e saj q mungon fare. Sipas prmbajtjes konkrete normat juridike administrative ndahen n norma q rregullojn marrdhnie shoqrore (kto norma prbjn Pjesn e prgjithshme t s drejts administrative) dhe norma q rregullojn marrdhnie shoqrore t nj dege t veqant t administrats shoqrore ose disa degve t saj (kto norma prbjn Pjesn e posaqme t s drejts administrative). Sipas fuqis juridike normat e s drejts administrative ndahen n norma t organeve shtetrore eprore dhe norma t organeve shtetrore varse. Realizimi I normave juridike administrative nga subjektet e s drejts bhet n dy forma: formn e ekzekutimit dhe at t zbatimit. Ekzekutimi I norms juridike administrative nnkupton nnshtrimin e sjelljes s subjektit t s drejts ndaj krkesave q I drejton atij kjo norm.Ekzekutimi hst I detyrueshm pr t gjith subjektet e s drejts administrative pa prjashtim. N zbatimin e norms juridike administrative kuprojm zgjidhjen n baz t saj t qshtjeve konkrete nga ana e organeve kompetente shtetrore dhe personave t tyre zyrtar. - Zbatimi I norms juridike bhet vetm nga ai subjekt I s drejts adminsitrative I cili sht I autorizuar nga ligji pr nj gj t till dmth vetm organi shtetror, personi zyrtar ejt. - Zbatimi I norms juridike administrative n rastet konkrete bhet n prputhje me prmbajtjen e vrtet t saj dmth vetm pr ti arritur ato qllime, pr t cilat sht vendosur norma. - Zbatimi I norms juridike administrative bhet duke I respektuar t gjitha rregullat e procedurs q ka parashikuar nj shtet pr nj gj t till. 32. Kuptimi dhe veqorit kryesore t marrdhnieve juridike administrative N kuptim t prgjithshm, marrdhnie juridike administrative quhen ato marrdhnie shoqrore q krijohen n fushn e veprimtaris administrative dhe n t cilat palt paraqiten si bartse t drejtash dhe detyrash t vendosura e t mbrojtura nga shteti. Marrdhniet juridike administrative dallohen pr nga kto veqori: a) To jan marrdhnie shoqrore juridike. Si t ktilla ato dallohennga marrdhniet shoqrore n prgjithsi, sepse rregullohen nga normat juridike administrative, ndrsa nga marrdhniet tjera shoqrore juridike ato dallohen sepse krijohn n fushn e veprimtaris administrative t shtetit. b) Njra nga palt n marrdhniet juridike administrative duhet t jet doemos shteti I prfaqsuar nga orgnai I tij. Si rregull ky I fundit sht organ I administrats shtetrore. Me cilsin e pals tjetr mund t paraqiten t gjith subjektet e tjer t mundshm t ktyre marrdhnieve dmth. Personat fizike dhe juridike. Qenia e organit shtetror si pal e domosdoshme prkatsisht e detyrueshme e marrdhnieve juridike administrative, shpjegohet me faktin se veprimtaria administrative realizohet gjithnj n emr t shtetit, t cilin mund ta prfaqsojn vetm organet e tij. c) Mrrdhniet juridike administrative nuk krijohen vetvetiu, krijimi I tyre bhet

15

ather kur vrtetohen ato rrethana me t cilat normat juridike administrative krijojn lindjen ndryshimin dhe shuarjen e tyre. Ato rrethana quhen fakte juridike administrative. d) Subjekte t marrdhnieve juridike administrative jan ata persona fizik e juridik q duke qen t mveshur me t drejta dhe t ngarkuar me detyra n fushn eveprimtaris administrative t shtetit hyjn n marrdhnie me organet shtetrore. Keto subjekte duhet t ken zotsin juridike dhe zotsin pr t vepruar pr t hyr n kto marrdhnie. 33. Llojet e marrdhnieve juridike administrative Marrdhniet juridike administrative mund t ndahen n lloje t veqanta. Si rregull kriteret kryesore pr ndarje t till jan: prmbajtja konkrete e marrdhnieve juridike administrative; karakteri I vet marrdhnieve; karakteri I subjekteve t saj dhe metodat e mbrojtjes s marrdhnieve juridike administarive. 34. Aktet administrative shteterore Dy vrejtje duhet theksuar: E para akte t organeve t administrats nuk jan vetm aktet administrative, t cilat n fakt, jan vetm nj nga llojet e akteve q nxjerrin organet e administrats shtetrore n ushtrimin e funksioneve t prcaktuara t tyre me kushtetut dhe ligje E dyta, akte administrative nuk jan vetm aktet, t cilat nxjerrin organet e administrats shtetrore, veqse nxjerrin edhe organizatat dhe bashksit n ushtrimin e autorizimeve publike, do t thot kur jan t pajisura me t drejta dhe t ngarkuara me detyrime n marrdhniet juridike administrative. Organet administrative nxjerrin: akte juridike dhe akte materiale, 35. Aktet juridike t administrats Aktet juridike t administrats mund t klasfikohen n: akte normative ose t prgjithshme dhe akte konkrete ose individuale. 35a. Aktet normative ose t prgjithshme Aktet normative ose t pergjithshme jan aktet q organet e administrats shtetrore I nxjerrin n veprimtarin e vet dhe me t cilat rregullojn norma t sjelljes n mnyr abdstrakte prkatsisht t prgjithshme. Kto norma ju prkasin numrit t pacaktuar t njerzve dhe rasteve. Aktet normative t pergjithshme t cilat I nxjerrin organet administrative jan: rregullore, urdhresat dhe udhzimet. 35a1. Rregullorja Rregullorja sht akt juridik normativ ose akt I prgjithshm I organeve t administrats. Ky akt ka karakter normativ, sepse prmban dispozita t prgjithshme, t cilat duhet t zbatohen nga subjektet juridike administrative n fushat prkatse t administrats shtetrore. Rregullorja nxirret pr dy qllime t caktuara: e para pr t prcaktuar organizimin e brendshem t organit dhe e dyta, pr t prcaktuar rrethveprimin e tij. 35a2. Urdhresa Urdhresa sht akt juridik normativ ose akt I prgjithshm I administrats, me t cilin behet zbatimi I dispozitave ligjore dhe I akteve t prgjithshme t kuvendeve t bashksive shoqrore-politike dhe t organeve ekzekutive t tyre. Mardhniet kryesore q krijohen n jetn e nj vendi, si rregull rregullohen n mnyr primare me akte ligjore (ligje dhe dekrete) SI prjashtim pr rastet kur vet ligji e l rregullimin e marrdhnieve t caktuara shoqrore n kompetencn e organeve t administrats shtetrore dhe kryesisht

16

n kompetencn e Qeveris ajo I rregullon ato me Urdhresa. Prandaj urdhresat nga natyra juridike jan akte me karakter t prgjithshm. Ato zakonisht prcaktojn rregulla t detyrueshme sjelljeje pr nj rreth t gjer personash dhe pr zbatimin e ktyre rregullave zakonisht parashikojn edhe sanksione administrative. 35a3. Udhzimi Udhzimi sht akt juridik normati ose akt I prgjithshm I administrats dhe nxirret me qllim t drejtimit, kshillimit ose dhnies s instrukcioneve t ndryshme, lidhur me zbatimin e ligjeve apo dispozitave tjera dhe t akteve t prgjithshme t kuvendeve e organeve ekzekutive t tyre. Udhzimi ka karakter t detyrueshem por edhe fakultativ. Udhzimi I detyrueshem zakonisht nxirret nga organet e administrats m t lart dhe u drejtohet organeve t administrats m t ult kshtu q atyre u ndihmon pr t zbatuar m leht dispozitat e ndryshme ligjore. Udhzimi fakultativ nxirret si instruksion profesional nprmjet t cilit nj organ m I lart I udhzon organit tjetr m t ult t administrats se si duhet t kryej nj pun profesionale. 36. Aktet administrative Per aktin administrativ jan me rndsi kto karakteristika: konkretsia, autoritetsia dhe veprimi I tij juridik. Akti administrativ m s shpeshti prkfizohet si akt juridik me t cilin n mnyr autoritative vendoset nj qshtje konkrete. Atributi juridik ose veprimi juridik shrben pr tu dalluar nga aktet materiale t cilat nuk e kan kt cilsi, ndrsa atributi konkret shrben pr ta dalluar nga aktet e prgjithshme juridike, prkatsisht nga aktet t cilat I prkasin nj numri t madh t rasteve. 37. Llojet e akteve administrative Aktet administrative mund t klasfikohen sipas kritereve t ndryshme. - Aktet individuale dhe gjenerale Ndarja e akteve administrative n akte individuale dhe akte gjenerale bhet n baz t kriterit themelor se akti i prket personave individualisht t caktuar apo t pacaktuar. Pr aktin administrativ individual sht karakteristik se personi prkatsish personat jan t shnuar me emrp.sh leja q i ipet personit konkret pr hapjen e puntoris zejtare. Akti gjeneral u prket shum personave t cilt nuk shnohen me emr n akt. Edhe pse n akt nuk shnohen emrat e personave t cilve u prket akti ata mund t caktohen p.sh akti me t cilin banorve t nj lagjeje apo t nje rruge I urdhrohet q t marrin pjes n shuarjen e zjarrit. Akti gjeneral ndryshon prej ati t prgjithshm sepse nuk sht I karakterit t prgjithshm meq nuk prman normn e prgjithshme por prmban noremn vetm pr nj rast (shuarjen e zjarrit, evitimi I vrshimit etj). 38. Aktet konstitutive dhe deklarative Aktet me t cilat formohen marrdhniet juridike, pra ato akte me t cilat krijohen, ndryshohen a prishen marrdhniet juridike quhen akte konsitutive p.sh vendmimi me t cilin lejohet ndrtimi I objektit t caktuar n nj pronsi toksore, leja pr bartjen e arms etj Ktu sht karakterisike se marrdhnia juridike m par nuk ka ekzistuar ndrmjet organit dhe pals. Prmes aktit n fakt formohet marrdhnia. Efekti I ktij akti sht nga momenti I nxjerrjes s tij pra ex nunc. Akte deklarative quhen aktet me t cilat vetm vrtetohet ekzistimi I marrdhnieve juridike administrative. Ktu marrdhnia juridike m par ka

17

ekzistuar prandaj me akt vetm bht vrtetimi I ekzistimit t saj. Veprimi marrdhnies juridike sht nga momenti kur sht krijuar marrdhnia pra ex tunc. Akt deklarativ sht p,sh akti mbi pushimin e shrbimit personit ushtarak t caktuar me fuqin e ligjitetj. 39. Aktet pozitive dhe negative Aktet pozitive jan ato akte administrative t cilat prodhojn ndonj ndryshim n marrdhniet ekzistuese juridike, qoft nse krijohen marrdhniet e reja, qoft nse ndryshojn ato ekzistuese apo prishen. Akt pozitiv shtp.sh vendimi me t cilin personit t caktuar I prcaktohet lartsia e tatimit. Akte negative I quajm ato akte administrative me t cilat refuzohet ndryshimi I mardhnies ekzistuese juridike. Kto akte nxirren sipas krkess s pals. Kshtu akte negative jan aktet me t cilat refuzohet krkesa pr nxjerrjen e lejeve pr bartjen e arms, pr hapjen e puntoris zejtare etj. Ktu pra organi nxjerr aktin me t cilin deklaron se nuk dshiron ta ndryshoj gjendjen ekzistuese. Ndodh q t mos deklarohet fare meq rast kemi t bjm m heshtjen e administrats. Heshtje t administrats kemi ather kur organi kompetent nuk nxjerr vendimin n afatin e caktuar. Nse procedura sht hapur me krkesn e pals, ai afat sht tridhjet dit nga dita e dorzimit t krkess, ndrsa nse procedura hapet me krkesn e organit, afati sht gjashtdhjet dit. Nse organi kundr vendimit t t cilit ankesa sht e lejueshme, nuk e nxjerr kt brenda afatit t caktuar, ather pala ka t drejt ankese n organ m t lart. Nse organi I shkalls s dyt nuk e nxjerr vendimin n afatin e caktuar prej gjashtdhjet ditsh dhe as n afatin plotsues shtat ditsh, para mund t hap konfliktin administrativ sikunr t jet refuzuar ankesa e saj (sipas legjislacionit t Jugosllavis). 40. Aktet juridiksht t lidhura dhe aktet n baz t qmuarjes s lir Aktet juridikisht t lidhura jan ato akte administravie te t cilat q m pa sht prcaktuar se duhet t nxirren dhe se qfar do t jet prmbajtja e tyre. Iniciativa pr nxjerrjen e aktit dhe prmbajtja e tij shprehimisht sht prcaktuar me ligj. P.sh vendimi mbi dhnien e lejes pr ndrtim. Aktet n baz t qmuarjes s lir jan ato akte te t cilat organit me ligj I sht dhn mundsia q sipas bindjes s vet t lir dhe vlersimit t interesit t prgjithshm t vendos n rastin konkret. P,sh Dhnia shtetsis, mbi dhnien e ndihmave t caktuara etj. 41. Aktet e nj organi dhe aktet e prbra Aktet administrative mund t klasfikohen n akte administrative t nj organi dhe aktet administrative t prbra prkatsisht t shum organeve. Rast m I shpesht sht q aktin administrativ ta nxjerr nj organ qoft individual ose kolegjial. Prjashtimisht nj akt administrativ mund ta nxjerrin dy a m shum organe. P.sh nxjerra e prbasht e akeve administrative, nxjerrja e aktit me plqimin e mparshm t organit tjetr, nxjerrja e aktit me vrtetimin ose lejen e organit tjetr ose nxjerrja e vendimit pasi t jet marr mendimi nga ana e organit tjetr. 42. Elementet prmbajtsore t aktit administrativ jan: konkretizimi I lnds dhe I subjekteve t aktit, dispozitivi, arsyetimi dhe udhzmet pr mjetin juridik. Akti administrative n radh t par prmban lndn pr t ciln bhet fjal edhe subjektet, prkatsisht palt t cilave u prket. Esenca e prmbajetjes s aktit

18

administrative sht dispozitivi dmth vendimi me t cilin vendoset lnda. Prandaj dispozitivi prmban shprehjen e vullnetit t organit t administrats me rastin e vendosjes s lnds s caktuar, prkatsisht marrdhnies s caktuar. Dispozitivi sht elementi m prmbajtsor dhe pa t nuk ka akt administrative. N asryetim shnohet pse sht vendosur ashtu siq sht thn n dispozitivin e vendimit.Arsyetimi shpreh parimin e ligjshmris dhe n t pals I pasqyrohet gjendja faktike dhe dispozitat materiale, n baz t t cilave sht vendosur qshtja, prkatsisht sht nxjerr vendimi. N udhzim mbi mjetin juridik, pala informohet mbi mundsin prkatsisht pamundsin e prdorimit t mjetit t caktuar juridik. Nse pala ka mundsi ather n udhzim shnohet se para cilit organ mund ta shfrytzoj kt t drejt dhe n qfar afati mund t bj kt.Udhzimi ka gjithashtu nnshkrimin, datn dhe vuln e organit. 43. Aktet materiale t administrats Aktet materiale jan akte n t cilat mbahen shnime t ndryshme mbi dukurit e ndryshme ose kumtohen shnime e t dhna dhe provohen faktet mbi ato t dhna. Aktet materiale nuk jan akte n kuptimin teknik por veprime t thjeshta administrative profesionale. Aktet materiale jan t ndryshme dhe ndahen n: 43a. Aktet e evidentimit ose dokumentacionit Ktu prfshihen aktet n t cilat mbahet evidenca, prkatsisht dokumentacioni i dukurive dhe i t dhnave t ndryshme p.sh regjistrat protokollet librat e ndryshme etj. 43b. Aktet e dhnies e t marrjes s deklaratave Organet administrative pr dukurit t ndryshme n baz t krkess s subjekteve t ndryshme marrin deklarata t ndryshme si p.sh deklarata me t cilat pasqyrohet gjendja ekonomike dhe personale e subjekteve t ndryshme. 43c. Aktet e lajmrimit ose kumtimit Ktu prfshihen lajmrime, kumtesa e tregonjs t ndryshm mbi t dhnat e caktuara pr subjektet e ndryshme. 44. Marrdhniet ndrmjet organeve t administrats dhe marrdhniet e saj me organet tjera t pushtetit - Klasfikimi I veprimtaris s organeve t administrats Veprimtaria e organeve t administrats shtetrore sht mundur t klasfikohet n mnyra t ndryhsme p.sh sektore, deg, fush dhe shrbime administrative. 44a. Sektort Si rregull prfshijn punt administrative n deg t adminsitrats shtetrore. Varsisht nga vendet e ndryshme sektort organizohen n mnyra t ndryshme. Kshtu p.sh sektort e veprimtaris s administrats shtetrore n ish-Jugosllavi klasfikohen n tre m kryesoret.Sektori I administrats politike q prfshin pun e administrats n degt e mbrojtjes, punve t brendshme, t jashtme n fushn e administrats gjyqsore dhe t prgjithshme, pastaj Sektori I punve ekonomike dhe Sektori I administrats shtetrore n fushn e veprimtaris shoqrore. 44b. Deg t administrats - konsiderohen punt, prkatsisht grupi I punve administrative, q kan nj ndrlidhje, kan ngjajshmri dhe prmbjn nj trsi t vetme. 44c. Fush t administrats shtetrore - emrtohen deg t coptuara t saj dmth trsi m t ngushta se ajo. Kshtu p.sh deg t administrats paraqet industria, ndrsa fusha e saj jan: industria ndrtimore, industria metalike etj. 44d. Shrbimet administrative- paraqesin nj nocion ende m t ngusht se sa fusha e administrats. sht fjala pr punt administrative t specializuara, t

19

cilat n rastet m t shpeshta jan t organizuara n organe t mvetsishme dhe n prbrjen e organeve t mvetsishme, siq jan p.sh inspektoratet. 45. Marrdhniet ndrmjet vet organeve t administrats Marrdhniet ndrmjet organeve t administrats ndahen n tri grupe themelore: N t parin prfshihen marrdhniet e t gjitha organeve t administrats pa marr parasysh s a bhet fjal mbi marrdhniet ndrmjet organeve t nj njsie territoriale, ose ndrmjet organeve t njsive t ndryshme territoriale. Kto marrdhnie shprehen n dhnien e ndihms juridike N t dytin bjn pjes marrdhniet ndrmjet organeve t administrats s njsive t ngushta dhe t gjera territoriale. Kto jan t ashtuquajturat marrdhniet vertikale ndrmjet organeve t administrats. N t tretin hyjn marrdhniet e ndrsjellta, prkatsisht ato reciproke t organeve t s njjts njsi territoriale. Kto jan t ashtuquajturat marrdhnie horizontale ndrmjet organeve t administrats. 45a. Dhnia e ndihms juridike nnkupton ushtrimin e veprimeve t caktuara t nj organi pr nj organ tjetr t administrats, pa marr parasysh s a bhet fjal mbi marrdhniet ndrmjet organeve t nj njsie territoriale, apo t ndryshme territoriale. N procedurn administrative administrative njihen dy rast t ndihms juridike: Kur organi duhet t kryej ndonj veprim n procedur jasht territorit n t cilin shtrihet kompetenca e tij (e ashtuquajtura ndihm jruidike e obligueshme). Dhe Kur organi kryerjen e ndonj veprimi n procedur ia beson organit tjetr prkats I autorizuar pr ndrrmarjen e veprimit t till (e ashtuquajtura ndihm juridike facultative). 45b. Mardhniet vertikale ndrmjet organeve t administrat zhvillohen n baz t dy parimeve themelore: Parimit t mvetsis s njsis territoriale, parimit t rendit komunal. 45a. Parimi I mvetsis s njsis territoriale nnkupton interesat specifike, prkatsisht shkalln e interesave t secils njsi, vendosjne e mvetsishme mbi ato interesa dhe ekzistimin e organeve t administrats n seciln njsi territoriale. 45b. Parimi I rendit komunal sht I rndsishm pr marrdhniet vertikale t organeve t administrats pr shkak se n parim t gjitha aktet e prgjithshme (publike) ushtrohen n komun, si njsi themelore territoriale nse nuk gjenden shprehimisht n kompetenv t njsis m t gjer. 45c. Subordinimi paraqet detyrimin e organeve t nnshtruara q ti kryejn urdhresat konkrete t organeve eprore. 46. Mardhniet e organeve t administrats me organet ligjvnse mund t vshtrohen n kuadr t disa grupeve t qshtjeve siq jan: A). t drejtat e karakterit organizativ shprehen n autorizimet e organeve ligjvnse q ti prcaktojn parimet e prgjithshme t organizimit t tyre (makroorganizimi I administrats). B). T drejtat e karakterit funksional shprehen n autorizimet e organeve ligjvnse t nxjerra me dispozita, t cilat jan t detyrueshme pr organet e administrats shtetrore, sepse paraqesin bazn pr punn e tyre C). t drejtat e karakterit personal shprehen n autorizimet q t emrojn dhe shkarkojn funksionart e organeve t administrats shtetrore.

20

47. Mardhniet e organeve administrative me organet ekzekutive mund t veshtrohen n kuadr t disa grupeve t mardhnieve: 47a). T drejtat e karakterit organizativ shprehen n autorizimet e organeve ekzekutive q ti prcaktojn parimet e prgjithshme t organizmit t brendshm t organeve t administrats shtetrore 47b). T drejtat e karakterit funksional shprehen n autorizimet e organeve ekzekutive q ti prcaktojn t drejtat dhe detyrat e organeve t administrats shtetrore, t drejta kto q realizohen prmes nxjerrjes s akteve pr zbatimin e ligjeve dhe t dispozitave dhe t akteve tjera t prgjithshme t organeve ligjvnse. 47c) T drejtat e karakterit personale shprehen n autorizimet e organeve ekzekutive q ti emrojn dhe shkarkojn funksionart e organeve t administrats shtetrore q nuk emrohen dhe shkarkohen nga organet ligjvnse. 47d) Te drejtat e karakterit financiar shprehen n autorizimet e organeve ekzekutive q ti prcaktojn kriteret pr shfrytzimin e mjeteve pr punn e organeve t administrats shtetrore. 48. Marrdhniet e organeve t administrats me gjykatat Organet e drejtsis ushtrojn forma t caktuara t kontrollit mbi punn e oraneve t administrats shtetore. Ekzistojn disa forma t kontrollit: a) Kontrolli I kushtetutshmris dhe ligjshmris s akteve t prgjithshme t organeve t administrats b) kontrolli I ligjshmris s akteve administrative. 49. KONTROLLI I PUNS S AMINISTRATS kontrolli I brendshm I administrats Me kontroll administrativ kuptojm ndikimin q ushtron organi administrativ epror mbi organet varse, lidhur me kryerjen e sukseshme t detyrave t tyre zyrtare (ky sht kontrolli I brendshem), ose ndikimin e organit t specializuar administrativ mbi organet tjera administrative dhe mbi zbatuesit e tjer, me qllim t sigurimit t zbatimit t rregullt nga ana e atyre ligjeve e akteve nnligjore t organeve m t lart (ky sht kontrolli I jashtm). N sistemin administrativ bashkohor, kontrolli I brendshem administrativ zhvillohet n dy forma: 49a. kontrolli instancional - l bhet si rregull, n baz t paknaqsis s shprehur nga ana e pals, dmth n baz t ankess. Prmes ankess goditet nj akt konkret administrativ I organit t ult administrativ para organit m t lart. 49b. Kontrolli kierarkik- bhet n baz t pushtetit kierarkik dhe kshtu organet m t larta administrative kan jo vetm t drejt, por edhe detyrim q t mbikqyrin punn e organeve m t ulta. Mbikqyrja mund ti prkas akteve konkrete individuale t organeve t ulta dhe mund ti prkas edhe puns s trsishme t nj ose m shum organeve t ulta. Mbikqyrja bhet prmes inspekcionit dhe revizionit 50. Kontrolli I jashtm I administrats kontrolli nga ana e parlamentit paraqet njrin nga format m t rndsishme t kontrollit polititk. Prmes kti kontrolli veqanarisht pretendohet a) sigurimi I funksionimit t rregullt dhe t mir t administrats

21

b) garancimi I ligjshmris dhe mbrojtja e t drejtave t qytetarve dhe c) ushtrimi I mbikqyrjes s prgjithshme mbi veprimtarin administratie Kontrolli I jashtem ka pr qellim adekuatitetin t veprimtaris administrative n normat themelore nga ana e pushtetit politik. N shumicn e vendeve bashkohore organet e kontrollit t jashtm ushtrojn jo vetm kontrollin e ligjshmris por shpeshher ushtrojn edhe kontrollin e oportunitetit n fusha t caktuara. Kontrolli parlamentar n vendet me demokraci t zhvilluar paraqet njrn nga format m t rndsishme t kontrollit t jashtm. Ai shfaqet si nj form e kontrollit politik prms s cils, me an t parlamentit ose t komiteteve a komisioneve t tij dshirohet q t ndikohet n funksionin ekzekutiv, t cilin e ushtrojn qeverit dhe organet e administrats shtetrore dhe subjektet tjera. 51. Ombudspersoni si lloj i kontrollit t puns s administrats Paraqet njrin nga llojet e kontrollit mbi punn e administrats. Flaja ombudsman sht huazuar nga gjuha suedeze q do t thot ndrmjetsuesin ose prfaqsuesin. Ombudsmani prfaqson nj organ I cili ka pr detyr q t mbroj qytetart.Ombudsmani zhvillohet sidomos n vendet me sistem parlamentar ose n vendet ku kontrolli I administrats nuk sht siguruar si duhet. Funksionet e ombudsmanit jan: q ti hulumtoj t gjitha rastet e shkeljes t s drejts dhe ligjeve, pr t cilat merr vesh ose pr t cilat I drejtohen qytetart, q t udhheq procedurn dhe t ndjek prpara gjyqit qdo funksionar, I cili n ushtrimin e detyrave t veta nga favoritizimi, korumpiteti ose pr qfardo motivi tjetr, shkel ligjin dhe l anash prgjegjsin e vet, q ti vlersoj t gjitha aktet juridike dhe aktgjykimet e gjykatave supreme dhe t ndjek bile edhe gjyqtart m t lart nse konsiderohen se kan nxjerr aktgjykim t padrejt q ti paraqes Kuvendit q t tregoj pr dobsit e ligjeve dhe ti propozoj ndryshimet dhe shtesat, apo nxjerrjen e ligjeve t reja etj. 52. Kontrolli gjyqsor i administrats Kontrolli gjyqsor I administrats nnkutpon autrozimet t cilat I jepen nj organi t pavarur nga pushteti politik dhe nga administrata q ti zgjidhe konfliktet, t cilat jan t shkaktuara me funksionimin e administrats. Funksioni themelor I kontrollit gjyqsor konsiston n sigurimin e mbrojtjes s qytetarve n raport me administratn. Zgjidhja e konflikteve administrative I sht besuar organeve gjyqsore. 53. Mjetet e kontrollit politik t administrats n kuptim t prgjithshm emrohen ato mjete t cilat kan pr qllim q t ndikojn n organizatat administrative lidhur me rolin e tyre me mekanizmin e pushtetit.Sipas prfesor Pusiqit, mjetet e kontrollit politik t administrats ndahen n dy grupe themelore: a) n organizative dhe b) n funksionale Mjetet organizative t konrtollit politik sipas tij jan: decentralizimi n kuptimin m t gjer; ndarja e funksioneve dhe parimi I kolegjialitetit, ndrsa n mjetet funksionale, I njjti autor prmbledh vendosjen e qytetarve, pjesmarrjen e qytetarve n kufizimin e administrats me norma. 54. Mjetet organizative t kontrollit Me decentralizim nnkuptohet secili dobsim I ndikimit t qendrs s caktuar t nj sistemi t organizuar n pjes t atij sistemi. Si mjet I kontrollit politik t administrats, decentralizimi mund t

22

aplikohet me qllim t zvoglimit t ndikimit t qendrave t caktuara t pushtetit politik n pjes t caktuara t indstrumentit administrativ e poashtu edhe me qllim t dobsimit t lidhjeve brenda vet aparatit administrativ. Format kryesore praktike t decentralizimit jan ndarja e sovranitetit, prkatsisht federata, konfederata dhe forma tjera t shteteve t prbra, pastaj decentralizimi territorial, veqanrsiht vetadministrimi lokal dhe decentralizimi I vrtet nga krijimi I llojeve t natyrshme t sistemeve organizative paralele pr rrethin e njjt t punve dhe deri te bartja e punve administrative nga nj sistem I organizuar qendror, zakonisht nga administrata shtetrore n organizata tjera q gjendejn jasht atij sistemi. 54a. Ndarja e funksioneve paraqet rast t veqant t decentralizimit t vrtet n vet kulmin e administrats dhe t organizimit t pushtetit.Mvetsia organiative e bartsve t pushtetit lehtson kontrollin politik dhe krijon dy institucione t rndsishme t kontrollit t administrats. 54b. Kolegjialiteti si mjet I kontrollit politik t administrats do t thot besimin e vendimeve t caktuara ose t vendosjes n prgjithsi n organizatn administrative, njkohesiht dy ose m shum vetave (funksionarve eprore). 55. Mjetet funksionale t kontrollit Vendosja e qytetarve nnkutpon t drejtn e t gjith qytetarve me t drejta politike q t marrin pjes n nxjerrjen e vendimeve q I prkasin administrats. Forma t veqanta t vendosjes s qytetarve jan; - konsulltimi I qytetarve dhe - tubimet e qytetarve. Konsulltimi i qytetarve nuk paraqet fom t prhershme organizative; vendimi I prket qoft qshtjeve kushtetuese e ligjore (referendumi), qoft qshtjeve t tjerap.sh ndryshimeve eventuale territoriale (plebishiti Tubimi I qytetarve sht form e prhershme organizative e vendosjes s qytetarve (n procedurn zgjedhore) etj. Kufizimi me norma nnkupton ekzistimin e atyre rregullave t cilat n qfardo mnyre respektivisht prkufizojn veprimtarin e administrats (instrumente t kontrollit politik jan: kushtetuta dhe institucionalizimi I kontrollit prmes gjykatave. 56.Prgjegjsia politike e administrats prkufizimi I nocionit t prgjegjsis Pergjegjsia prcaktohet si raport I njeriut dhe pushtetit prkatsisht shoqrors. Lloji dhe sistemi I prgjegjsis varen nga lloji I normave juridike.N kutpimin m t prgjithshm prgjegjsia paraqet raportin midis veprimi dhe paojave t tij. N t drejtn publike prgjegjsia ka kaluar npr kto faza: periudha e mospergjegjsis shtetrore, periudha n t ciln prgjegjsia e shtetit fillon t zhvillohet, krahas zhvillimit t s drejts administrative, dhe periudha bashkkohore e prgjegjsis s shtetit. 57. Prgjegjsia politike Teoria i njeh dy lloje themelore t prgjegjsis: - Prgjegjsin shoqrore, t ciln e karakterizojn elementet prkatse shoqrore e jo sanksionet juridike dhe - Prgjegjsin juridike, me obligimet juridikisht t prcaktuara dhe t

23

sanksionuara me kushtet dhe me format e prgjegjsis. Bazn e prgjegjsis politike e paraqet puna jooportune e cila nuk sht n pajtim me qndrimin, pikapmjet, me mendimin ose interesat e forumit, prkatsisht organit, para t cilit jepet prgjegjsia. Prgjegjsia politike sht ajo prgjegjsi ku p.sh nnpunsit e aparatit shtetror e kan jo vetm kur e kryejn krimin, shkeljen administrative, o kur I shkaktojn dme materiale institucionit, por kur nuk plotsojn detyrat e tyre me karakter politik. Prgjegjsi t till kan p,sh nnpunsit e zgjedhur t aparatit, n rastin kur justifikojn besimin e zgjedhsve. Krahas prgjegjsive tjera p.sh prgjegjsive penale materiale dhe disiplinore q jan forma t rregullta t prgjegjsive juridike dhe t cilat jan t rregulluara me norma jridike, prgjegjsia politike nuk sht juridikisht e rregulluar dhe e karakterizon raporti I besimit. Pergjegjsia politike nnkupton prgjegjsin pr punn jooportune dhe jo edhe pr punn e paligjshme. Te prgjegjsia politike sanksioni shpreheht me ndrprerjen e raportit t votbesimit, me at t revokimit, ndrrimit prkatsish shkarkimit t titullarit t funksionit nga ana e forumit apo orgnait. Kurse te sanksioni mbi prjgegjsin penale sht denimi penal, I cili varet nga vepra e kryer, pr prgjegjsin materiale kompenzimi I dmit ndrsa pr prgjegjsin disiplinore masa prkatse disiplinore. 58. Nocioni dhe baza e prgjegjsis politike t ministrave Prgjegjsia politike e ministrit u lind s pari n Angli. Baza e prgjegjsis politike t ministrave, mund t jet e trefisht, ata mund t jen prgjegjs pr: - punn e vet - punn e organit n krye t t cilit jan - pr punn e shefit t shtetit Prgjegjsia politike e ministrave shtrihet edhe n punen e resorit n krye t t cilit ndohet. Puna e ministrave duhet doemos t jet n pajtim me politikn e resorit dhe vetvetiu me politikn e Qeveris e cila duhet doemos ti prgjigjet vullnetit t Parlamentit. Prgjegjsia politike e ministrave mund t jet individuale dhe kolektive. Prgjegjsia individuale nnkupton prgjegjsin e vet ministrit, ndrsa prgjegjsin kolektive e ka Qeveria.Prgjegjsia individuale bazohet n aktet dhe veprimet e ministrit prkats, ndrsa prgjegjsia kolektive n punn e Qeveris si forum kolegjial.

24

Teste nga e Drejta Administrative - Pyetje nga e Drejta Administrative 1. Ku dallojn Hierarkia dhe Subordinimi dhe cilat jan pikat e prbashkta t tyre? -Pikat e prbashkta - jan parime t organizimit t administrats, prbjn nj sistem nnshtrimi. - Dallojn n prmasat e nnshtrimit, prmasat e nnshtrimit e bjn Subordinimin m t fuqishm se Hierarkin. N subordinim bn pjes e tr Hierarkia por plus edhe dika m shum, prandaj sht m i fuqishm se Hierarkia. Edhe hierarkia edhe Subordinimi jan nnshtrim, pra nnshtrim I organeve t ulta ndaj organeve m t larta. Ndrsa te subordinimi kemi edhe veprim sipas urdhrave t organeve m t larta pavarsisht nga ligjshmria e tyre. Dmth organet e ulta do t veprojn sipas organeve m t larta edhe n at situat kur organi m I ult e mon se nuk jan urdhrat ne pajtim me ligjin, jan t paligjshme, organi I ult duhet t veproj sepse sht fjala pr URDHR. 2. Dalloni aktet administrative nga aktet e administrats? - T dy aktet i nxjerr Administrata, Dallimi - Aktet administrative jan njra nga llojet e akteve t administrats. Me aktin administrative njihen nj e drejt ose prcaktohet nj detyrim. Aktet administrative nuk emrtohen si administrative pr shkakun se I nxjerr administrate, mund t nxirren edhe nga subjektet e tjera, por me ligj jan t autorizuara dhe kt e bjn n emr t AUTORIZIMIT PUBLIK. 3. Dalloni vendimet (aktet) prfundimtare nga vendimet e forms s prer? - Vendimi I forms s prer sht ai kundr t cilit pala nuk ka t drejt t prdor as ankes dhe as padi, por ka drejt t prdor mjetet e jashtzakonshme. - Vendim prfundimtar - sht ai akt n t cilin prfundohet procedura qoft n shkalln e par po qese nuk ka pas procedur ankimi, qoft n shkalln e dyt po qese ka pas procedur ankimi. 4. Bni dallimin mes hapjes s procedurs me krkesn e pals dhe hapjes s procedurs me iniciativn e organit? - Me krkesn e pals - kur pala krkon q ti njihet nj e drejt, - Me Iniciativn e Organit shtetror - ather kur organi I prcakton detyrim pals.(psh. Pagim tatimi) 5. ka ka t mangt n teorin Gjermane n lidhje me objektin e t drejts Administrative? - Sepse n t drejtn Publike nuk bn pjes vetm Administrata por edhe fushat e tjera t s drejts Publike.
1 nga 14

6. Parimet e Organizimit (organizats): a. Ndarja e punve, b. Koordinimi I punve (bashkrendimi I punve), c. Centralizimi, Decentralizimi, d. Koncentrimi (prqendrimi I punve), Dekoncentrimi (shprqendrim I punve). 7. Kategorit: a. Kush sht organi, b. Kush sht organi shtetror (t gjitha llojet e pushtetit), c. Kush sht organ administrative (t gjitha veprimtarit administrative), d. Cili sht Personi Zyrtar (personi I autorizuar) 8. Llojet - Kriteret mbi bazn e t cilave klasifikohen organe e administrats: a. Prgjithshme dhe t veanta, b. Organe t larta dhe t ulta ( Kriter ka raportin e tyre), c. Organe t shkalls s lart dhe t ult (kriter ka shkalln e organit), d. Qendrore dhe lokale (varsisht nga shtrirja e tyre), e. Individuale dhe Kolektive (individuale - kur vendimet I merr nj person. Kolektive - kur vendimet merren me Kuorum - shumic), f. Organe t mvetsishme dhe organe brenda tyre (ministria dhe inspektorati i ministris), g. Aktiv dhe Kshillues (Aktiv- nxjerr vendime, Kshillues- nuk nxjerr vendime por kshillon). 9. Raportet: a. Objektiv - Subjektiv, b. Barts - Ushtrues, c. Organizativ - Funksional. 10. Termi organ mund t kuptohet si? a. Si pun e organizuar, b. Si institucion. 11. far akti juridik sht akti administrative? --- Akt individual ---

2 nga 14

12. cila sht karakteristika e aktit material? - Karakteristik e aktit material sht se nuk prodhon pasoja juridike. 13. Autorizimi me ligj kupton? - Autorizim Publik-

3 nga 14

E drejta Administrative Testi I

1. sht e drejta administrative? --Deg e s drejts dhe shkenc juridike. 2. ka studion e drejta administrative? a. Si deg e s drejts juridike. Rregullon normat administrative. b. Si shkenc e s drejts juridike. Studion normat administrative. 3. E drejta administrative u lind: a. Franc, b. Gjermani, 4. Shprehja Administrat rrjedh nga: a. greqishtja e vjetr, b. latinishtja e vjetr, c. frngjishtja e vjetr, 5. Fjala Administrat rrjedh nga shprehja......administr... dhe d.m.th. ...nn kontroll.....nga gjuha Latine. 6. Administr d.m.th ? Rrjedh nga fjala latine AD- minister---q do t thot: nn mbikqyrjen apo nn kontrollin e dikujt. 7. Administrata sht dukuri: a. Politike, b. Shoqrore, 8. Administrata ka dy kuptime themelore: a. Njri ka t bj me llojin e ORGANIZATS, b. Tjetri ka t bj me llojin e VEPRIMTARIS. 9. Struktura e administrats n Kosov? Dy strukturat e administrats n Kosov jan: Administrata Publike dhe Shtetrore.

4 nga 14

10. Administrata ushtron veprimtari: a. Shoqrore, b. Shtetrore, c. Politike. 11. Veprimtaria administrative kupton: a. Nxjerrjen e ligjeve, b. Kujdesin pr zbatimin e ligjeve, c. Zbatimin e drejtprdrejt t ligjeve. 12. Administrata sht: a. deg e s drejts, b. Pushtet, c. Asnjra 13. Prve si Pushtet administrata shfaqet edhe si Shrbim? (Theksoni 3 shembuj t administrats si Pushtet dhe 3 si Shrbim)? Si pushtet: a. Nj vendim mbi tatimin n pron, b. Nj vendim pr rregulloren mbi qarkullimin e trafikut, c. Nj vendim administrativ mbi dhnien e lejeve pr ndrtimin e banesave. Si shrbim: a. Nj vendim mbi qasjet n dokumentet zyrtare, b. N eliminimin e burokracis(pengesave) negative e dokumenteve personale, c. 14. Funksioni themelor i administrats sht: - Zbatimi i ligjit15. N ciln procedur administrata e bn zbatimin e ligjit: - Me procedur administrative16. E drejta Administrative dhe shkenca mbi administratn e kan t njjtin objekt studimi? a. Po b. Jo 17. E drejta administrative dhe Administrata jan sinonime? a. Po, b. Jo
5 nga 14

18. Cili sht kuptimi m i gjr i administrats: a. Administrat shtetrore, b. Administrat Publike. 19. Prve me krkesn e pals dhe iniciativn e organit, Procedura administrative hapet edhe me: 20. Pjest kryesore apo mekanizmat e shtetit? a. Parlamenti, b. Kryetari i shtetit, c. Qeveria, d. Aparati administrativ, e. Forcat e rendit, f. Forcat e armatosura. g. Forcat politike, te partive politike. 21. Administrata i ka dy kuptime themelore, cilat jan ato? a. Njeri ka t bj me llojin e organizats, b. Tjetri ka t bj me llojin e veprimtaris. 22. Administrata Publike ushtron 3 funksione themelore, cilat jan ato? a. Nxjerrja e akteve, b. Funksioni mbikqyrs dhe c. Funksioni Represiv. 23. Cilat akte i nxjerr Administrata Publike: a. T prgjithsom, b. Konkrete, c. Materiale. 24. Cilat nga aktet e Administrats Publike jan Juridike? a. Aktet e prgjithshme dhe b. Aktet konkrete. c. Aktet materiale (nuk jan juridike)
6 nga 14

25. Cila sht karakteristika e Aktit Material?] - Karakteristik kryesore e Aktit Material sht se nuk prodhon pasoja juridike. 26. Ku dallon Qeverisja Vendore nga Decentralizimi? Qeverisja Vendore dallon nga Decentralizimi, n aspektin e prqendrimit t fuqis politike vendimmarrse. 27. Cila sht pjesa qendrore e vendimit? a. Dispozita, b. Diapozitivi, c. Dispozicionet 28. Organet e administrats NUK nxjerrin akte t prgjithshme? a. Po, b. Jo 29. Cilat akte t prgjithshme i nxjerrin organet e administrats? Rregullorja, udhzimet administrative etj. 30. Cili sht qllimi i aktit administrativ? 31. Ku dallojn organizatat administrative nga organizatat tjera? 32. Cilat jan dy boshtet e administrats publike: a. Trup publik dhe b. Interes t prgjithshm. 33. Cilat jan burimet formale t s drejts administrative? 34. Ku dallojn kushtetuta nga ligji? -Kushtetuta prmban parime t prgjithshme pr rendin juridik, ekonomik, shoqror, etj. -Ligji-rregullon nj marradhnje n nj fush t caktuar, ligji nxirret pr nj fush t caktuar. 35. kush e garanton Ligjshmrin? - organi qe e fillon procedurn, procedura sht parimi i Ligjshmris.

7 nga 14

36. A i ka burimet e veta e drejta administrative? a. Po, b. Jo 37. Cila sht marrdhnja juridiko-administrative?

38. Ku dalloni pushtetin ekzekutiv nga ai administrativ? -Pushteti ekzekutiv konsiston, shprehet me kujdesin pr zbatimin e ligjeve, ndrsa pushteti administrativ me zbatimin e drejtprdrejt t ligjeve. 39. sht organizata? Organizatn e themelojn nj grup njerzish t cilt kan qllime t prbashkta. 40. ka paraqet konflikti administrativ? - Lloj i kontrollit mbi ligjshmrin e aktit administrativ. - Konflikti administrativ hapet me PADI. - Konflikti administrativ hapet n qoft se pala konsideron se me aktin administrativ jan shkelur t drejtat nga t cilat ka pas interes juridik. 41. Kush jan organet e administrats? 42. Cili sht dallimi mes Centralizmit dhe Decentralizmit? - Centralizimi sht prqendrimi i tr pushtetit n qendr. - Decentralizimi sht shprndarje e fuqis politike vendimmarrse n disa fusha t caktuara. 43. Akti administrativ sht akt i njanshm? a. Po, b. Jo 44. Si krijohen marrdhnjet juridike administrative? - Me norma juridike administrative. - Me vet veprimtarin administrative. 45. Karakteristikat e aktit administrativ jan? - Akti i njanshm,
8 nga 14

46. Kontrolli i brendshm n administrat ushtrohet prej? 47. Kontrolli i jashtm n administrat ushtrohet prej? - Parlamenti48. Kush e prcakton nocionin e Rendit Juridik? 49. Thuaje nj diapozitiv t vendimit? - Diapozitiv t vendimit kemi ather kur i njihet e drejta dhe i prcaktohet detyrimi. - pjesa kryesore e vendimit sht Diapozitivi.p.sh. Leja pr ndrtim- p.sh. Zotriut ....... i lindur n......n lagjen ......parcela.... i jepet leja e ndrtimit t ...... 50. Ku sht dallimi nga Qeveria dhe Ministrit? - Qeveria sht organ kolektiv i administrats, kurse pjes e Qeveris sht Ministri i cili sht n krye t nj dege t administrats. 51. ka sht dokumenti publik? - Dokument Publik sht ai i cili prmban t dhnat t cilat dshmojn t vrtetn prderisa nuk dshmohet e kundrta. 52. Thuaje nj akt material? - certifikate e lindjes 53. Cilat jan format me t cilat paraqitet akti administrativ?

54. Aktet konkrete ndahen n?

55. Administrata a sht lloj veprimtarie? a. Po, b. Jo

9 nga 14

TEST Hyrje n Shkencat Administrative

1. Si krijohen marrdhnjet juridike administrative? (faqe 7) a. Me aktin administrativ dhe b. Me heshtjen e administrats. 2. Pr administratn flasin dhe shkruajn: (faqe 49) a. Historiant, b. Politikant, c. Juristt, d. Filozoft thoni disa nga emrat e tyre: Ksenofobi, Ciceroni etj. 3. Cila sht m e vjetr: (faqe 59) a. Shkenca mbi administratn, b. Shkenca e s drejts administrative 4. far funksioni luajtn dispozitat e Asambles Kombtare t Francs me t cilat u rregulluan kompetencat dhe format e shkencs administrative....? ----Nprmjet tyre u vun themele e Shkencs administrative t Francs. 5. Element kryesor t strukturs dhe funksionimit t organizats paraqet: ---Paraqet sjelljen e njerzve n shoqri. 6. Faktorin themelor t organizats e prbejn: --- Njerzit. 7. Sipas teoricientit Perzons, dukuria qendrore e administrats sht: ---Pushteti. 8. N teori bhet fjal pr dy burime alternative t kuadrove administrative? - Njrin e prbn Shkolla - Tjetrin e prbn Praktika (shkruani pr prparsit e njrit dhe tjetrit burim).

10 nga 14

9. Rregullat e etiks s npunsve n administrat shtrihen n 4 fusha t marrdhnjeve shoqrore: a. t marrdhnjeve t npunsve ndaj Qytetarve, b. ----------------------------------------- ndaj Shoqris, c. ----------------------------------------- ndaj Organizats, d. ----------------------------------------- ndaj Puns. Zbrtheni m konkretisht kto fusha? 10. N kuptimin e vetm t prgjithshm Burokracia nnkupton: ------Nj form e sundimit prej Zyrs. 11. N etatizm shteti eksponohet maksimalisht n t gjitha sferat e jets shoqrore: - PO , - JO 12. N etatizm shteti NUK eksponohet maksimalisht n t gjitha sferat e jets shoqrore? - PO, - JO 13. Me cilat tipare dallohet e drejta administrative nga degt tjera t sistemit juridik? (faqe 105) a. Ka objekt t veante b. Karakter t veante t marrdhnjeve shoqrore. 14. Rregullimin q u bn e drejta administrative marrdhnjeve shoqrore q hyjn n objektin e saj quhet? ---Rregullim Juridik administrativ. 15. Ekzistojn dy grupe prkufizimesh t objektit t s drejts administrative? ---Prkufizimet Pozitive dhe Negative (shkruaj pr to). 16. far specifike e objektit t s drejts administrative krkohet n literaturn juridike administrative n Gjermani? (faqe 108) ---krkohet n at, se e drejta administrative i prket t drejts Publike Gjermane. 17. Prderisa e drejta kushtetuese kufizohet vetm n parimet e organizimit dhe veprimtaris s organizatave shtetrore, cili sht synimi i s drejts administrative?
11 nga 14

---Synon zbrthimin, studimin m t thell t organizimit dhe veprimtaris s organizatave shtetrore. 18. Burimet e s drejts administrative jan: ----Burimet e s drejts n prgjithsi--19. Pjesn m t madhe t burimeve t s drejts administrative e prbjn? ---Aktet e organeve t administrats. 20. Q e Drejta Zakonore t merret si burim i s drejts krkohet prmbushja e dy kushteve: 1. T ket zbrazti juridike, 2. t mos jet n kundrshtim me normn n fuqi. 21. e drejta Administrative sistemohet n dy pjes: a. Prgjithshme (materiale, formale) (ka studiohet n materiale e ka n formale), b. Veant.

12 nga 14

TEST E DREJTA ADMINISTRATIVE (Nocione dhe parime t Administrats) 1) Shteti ushtron veprimtarin e vet nprmjet shum instrumenteve t aparatit shtetror. A sht administrata shtetrore njri nga ato instrumente? a. Po b. Jo 2) Objekt t shkencave administrative NUK jan shqyrtimet e ligjshmrive t dukurive shoqrore lidhur me organet administrative dhe veprimtarin e tyre? a. Po b. Jo 3) Roli shum I theksuar I administrats sot shprehet n dy drejtime: a. N raport me paln dhe b. N raport me vet organet e pushtetit. 4) Dy kuptime t veanta t administrats shtetrore jan: a. Formal (organizativ), b. Material (funksional). Kuptimi Formal kupton nj sistem organizatash administrative. Kuptimi Material Kupton nj sistem funksionesh administrative. 5) Administrata Publike dhe Administrimi Publik dallojn substanciallisht, prshkruani domethnien e tyre? - Administrata Publike sht institucion Publik (merret me strukturn organizative t administrats) - Administrimi Publik sht deg e Shkencs Politike. 6) Shkenca Juridike Franceze bri klasifikimin e Shrbimeve Publike mbi baz t dy kritereve: a. Objekti I shrbimit publik dhe b. Mnyra se si sigurohet interesi publik. Kt klasifikim e bri mendimtari francez: Rivero

13 nga 14

7) Autorizimi publik nnkupton veprimtarin burimore t administrats? a. Po, b. Jo Autorizimi publik e nnkupton Veprimtarin e Deleguar. 8) Bazn e prgjegjsis politike t ministrave e prbn: -- Puna jo Oportune Puna jo Oportune ndshkohet me Dorheqje dhe Shkarkim. 9) Dy karakteristikat themelore t marrdhnjeve juridike administrative jan: a. Krijohen me norma juridike administrative dhe b. Krijohen n fushn e veprimtaris administrative. 10) Shkenca mbi administratn sht shkenc pr llojin e caktuar t dukurive shoqrore e cila ka qllim vrtetimin e ligjsive dhe rregullsive objektive? a. Po b. Jo 11) Njra nga format kryesore n veprimtarin ekzekutive dhe vendimmarrse t administrats publike sht: - sht Akti Administrativ 12) Qllimi I Aktit administrative sht: - sht Krijimi, Ndryshimi dhe Shuarja e pasojave juridike. 13) Administrata Publike ushtron funksionin a. Funksioni legjislativ, b. Funksioni Mbikqyrs, c. Funksioni Gjyqsor 14) Rrethveprimi dhe kompetenca jan sinonime: a. Po, b. Jo Rrethveprimi- Ndrlidhet me fusha t caktuara t veprimtaris, Kompetenca Ndrlidhet me t drejtat dhe detyrat e organit. (T drejtat dhe detyrat njkohsisht kupton edhe nj Autorizim).
14 nga 14

15) Cilat jan sferat JO Publike? - Jan ato sfera t cilat individt I administrojn pr vetveten. Pra sht shtja e administrimit. 16) prfshihet n sfern Publike? - Shteti dhe Institucionet 17) N cilat kuptime mund t vshtrohet Qeverisja? a. N kuptim Territorial dhe b. N kuptim Funksional 18) Me cilin kuptim t Qeverisjes korrespondon Decentralizimi? - Me kuptimin Territorial 19) do t thot Decentralizim n kuptimin m t prgjithshm? - Dobsimi I ndikimit t Qendrs n pjest e saj 20) Cilat jan 3 shprehjet kryesore t Decentralizimit? a. Delegim, b. Decentralizim organizativ dhe c. Decentralizimi Politik 21) Eprori i nj komune sht: a. Sekretari, b. Kryetari, c. Krye-shefi

22) A = Z - Administrata sht zbatuese e ligjit.

15 nga 14