GNCEL BLGLER

GNCEL OLAYLAR
Siyasi, Ticari, Ekonomik ve Mali Alandaki Gelimeler
Cumhuriyet tarihimizin 6. referandumu 12 eyll 2010 tarihinde yaplmtr. Halk anayasa deiikliine %57.9 orannda oyla evet demitir. Trkiye, ran ve Pakistan arasnda imzalanan ve 1 Ocak 2009da yrrle giren ticaret anlamas ECOTAdr. lkemizde kamusal sermayeli mevduat bankalar, T.C. Ziraat Bankas, Vakfbank ve Halkbankasdr. Trkiyenin en ok ihracat yapt lke ALMANYA, en ok ithalat yapt lke RUSYAdr. IMF Bakan Dominique Strauss-Kahndr. Trkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Bakan Org. srdrecektir. u anda grevde olan Yksek retim Kurumu Bakan Prof. Dr. Yusuf Ziya zcandr. Trkiyede sosyoekonomik gelimilik sralamasnda ilk on il ierisinde stanbul, Ankara, zmir, Kocaeli, Bursa, Eskiehir, Tekirda, Adana, Yalova ve Antalya yer alr. TBMMde Kadn-Erkek Frsat Eitlii Komisyonu kurulmutur. Bununla beraber meclisteki ihtisas komisyonlar says 17 olmutur. 2010 yl Yatrm Planna gre, kamu yatrmlarndan en yksek pay alan sektr ulam olacaktr. 2009 Mart aynda IMF ile 20. Stand-by anlamas imzalanmtr. IMF ile yaplan Stand-by antlamalar iin verilen niyet mektubunda Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan ve Merkez Bankas Bakannn imzas bulunmaldr. Almas sz konusu olan Ermenistan snr kaplarnn ad; Alican Karayolu Snr Kaps ve Akyaka Demiryolu Snr Kapsdr. Trkiye Cumhuriyeti 60. Hkmet yeleri: Babakan: Recep Tayip Erdoan
1

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan: Taner Yldz Aileden Sorumlu Devlet Bakan: Selma Aliye Kavaf Adalet Bakan: Sadullah Ergin alma ve Sosyal Gvenlik Bakan: mer Diner Sanayi ve Ticaret Bakan: Nihat Ergun Bayndrlk ve skan Bakan: Mustafa Demir Devlet Bakan: Cevdet Ylmaz Devlet Bakan: Egemen Ba (Bamzakereci) Devlet Bakan ve Babakan Yardmclar: Blent Arn, Cemil iek Dileri Bakan: Ahmet Davutolu Maliye Bakan: Mehmet imek Ekonomiden Sorumlu D. Bakan: Ali Babacan Mill Eitim Bakan: Nimet ubuku Devlet Bakan: Hayati Yazc Devlet Bakan: Mehmet Aydn w w w. i h t i y a c . c o m . t r Devlet Bakan: Faruk Nafiz zak Devlet Bakan: Zafer alayan Devlet Bakan: Faruk elik Mill Savunma Bakan: Mehmet Vecdi Gnl Salk Bakan: Recep Akda Ulatrma Bakan: Binali Yldrm ileri Bakan: Beir Atalay Tarm ve Ky leri Bakan: Mehmet Mehdi Eker Kltr ve Turizm Bakan: Erturul Gnay evre ve Orman Bakan: Veysel Erolu Dileri Bakan Ahmet Davutolu, meclis dndan greve atanmtr. 2009 ylnda Bamzakerecilik grevini stanbul Milletvekili Egemen Ba, Ali Babacandan devralmtr. Egemen Ba Devlet Bakan olmutur. Bununla beraber 2009 yl itibariyle 26 bakanmz bulunmaktadr. 2010 yl itibariyle 60. hkmet, 23. dnem meclis ve 11. Cumhurbakan grev yapmaktadr. Trkiyenin d ticaret hacminin en yksek olduu lke Almanyadr. Ulusaras Para Fonu (IMF), CIA ve IMD World 2010 verilerine gre; lkelerdeki toplam kamu ve zel sektrn yabanclara, yabanc para, mal ve hizmet karl demesi gereken toplam d bor miktarn gsteren d bor sralamas u ekildedir:

Sebahattin Ik Koanerdir. Grevini 3 yl boyunca

GNCEL BLGLER
1. Amerika Birleik Devletleri 2. ngiltere 3. Almanya 4. Fransa 5. Hollanda 6. rlanda 7. Japonya 8. svire 9. spanya 10. talya Almanya, Fransa ve Japonya ilk 5i oluturmulardr. Trkiye bu sralamada 27. srada yer almtr. Dnya genelinde toplam d borcun yaklak % 44 Amerika ve ngiltereye aittir. Dnya Ekonomik Forumunun 40.s 2010 ylnn Ocak aynda svirenin Davos kentinde toplanmtr. IMFnin 21 Nisan 2010 tarihli son raporuna gre Trkiye satn alma gcne gre toplam mill gelirde 16. byk ekonomi oldu. Devlet Planlama Tekilat (kamu harcamalarna disiplin getirecek olan Mali Kuraln) 2011de uygulanacan aklad. Mali Kural Kanun Tasars, TBMM Plan ve Bte Komisyonunda 18.06.2010 tarihinde kabul edildi. Geleneksel olarak Almanyada yaplan Kresel Ekonomi Sempozyumu, 2010 Eyll aynda stanbulda w w w. i h t i y a c . c o m . t r gereklemitir. Bte a %12.7 olan ve ekonomisi kme noktasna gelen AB lkesi Yunanistandr. D borcun mill gelire oran en yksek olan lke ise rlandadr. lki Ocak 2008de spanya Madridde ikincisi ise 2009 ylnda stanbulda yaplan BM Medeniyetler ttifak Forumunun ncs 2010da Brezilyada yapld. ABDnin Temsilciler Meclisi D likiler Komitesince 4 Mart 2010 tarihinde szde Ermeni iddialarn ieren tasar kabul edildi. ABD ile birlikte tm dnyada 1965ten bugne kadar soykrm kabul eden lke says 19a ykseldi. TK 2010 Austos aynda tketici fiyatlar endeksinin %40, retici fiyatlar endeksinin %1,15 arttn aklad. Austos ay itibariyle ylk enflasyon ise tfede 8,33 fede %5,98 dzeyinde gerekleti. Terrle mcadeleye ilikin politika ve stratejileri gelitirmek ve bu konuda ilgili kurum ve kurulular arasnda koordinasyonu salamak zere ileri Bakanlna bal Kamu Dzeni ve Gvenlii Mstearl kuruldu. Mstearla stanbul eski valisi Muammer Gler atand.

Trkiye d bor sralamasnda dnyada 23. srada yer almaktadr. Trkiyenin i borcunun mill gelire oran % 29,81dir. Trkiyenin d borcunun mill gelire oran % 9.13tr. Trkiye 51 lkenin yer ald i bor sralamasnda 22. srada yer alr. Trkiyenin 2009 AB tanml bor stokunun mill gelire oran 45.4tr. Bu oran Maasrict Kriterlerine gre en fazla %60 olmaldr. Trkiye iin 2010 Mart dnemi isizlik oran % 13.7 olarak gereklemitir. 2010 Haziran ay itibariyle enflasyon oran 8.37dir. bor bakmndan ansl lkeler arasnda ilk srada i borcunun mill gelire oran % 0,09 olan Estonya yer alr. Yani i borcunun mill gelire oran en az olan lke Estonyadr. Dnya Ticaret rgt verilerine gre, Trkiye ihracat sralamasnda bir basamak atlayarak 32. srada yer alrken ithalatta bir sra gerileyerek 20. srada yer almtr. Almanya dnya ihracat ampiyonu olurken, ithalatta da 1 trilyon barajn amtr. Dnya ithalat devi olan ABD, ihracatta ayn baary gsterememi, Almanya ve inin gerisinde kalmtr. Dnya ihracatnda ilk 10a giren lkeler; Almanya, in, ABD, Japonya, Hollanda, Fransa, talya, Belika, Rusya ve ngiltere olmutur. Dnya ithalatndaki sralamada ilk 10a giren lkeler; ABD, Almanya, in, Japonya, Fransa, ngiltere, Hollanda, talya, Belika, Gney Kore olmutur. Hizmet ihracatnda ilk sray ABD alrken; ngiltere,
2

GNCEL BLGLER
12 Temmuz 2010 tarihinde Trkiye Srbistan arasnda vizelerin kaldrlmasna ilikin anlama imzaland. 12 Mays 2010 tarihinde Trkiye ile Rusya arasnda imzalanan anlamayla birlikte karlkl olarak 30 gn gemeyen seyahatlerde ve 180 gn ierisinde 90 gn amayacak ekilde vize uygulamas kaldrlmtr. rann nkleer almalarnda kullanaca uranyum iin Trkiye, Brezilya ve ran arasnda takas anlamas imzaland. Trkiyeye vize uygulamayan lke ve zel idare blgeleri unlardr: AniguaBarbuda, Arjantin, Arnavutluk, Bahamalar, Barbados, Belize, Bolivya, BosnaHersek, Brezilya, Egvador, El Salvador, Fas, Fiji, Filipinler, Guatemala, Gney Afrika Cumhuriww ww w.w ih . it h iy ti ayca .c . ocm o .m t r. t r yeti, Grcistan, Haiti, Hrvatistan, Honduras, Hong Kong, ran, Jamaika, Japonya, Kamerun, Karada, Kazakistan, Krgzistan, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti, Kolombiya, Kore Cumhuriyeti (Gney Kore), Kosova, Katar, Kosta Rika, Libya, Lbnan, Makau zel dare Blgesi, Makedonya, Maldivler, Malezya, Mauritus, Nikaragua, Pakistan, Palau Cumhuriyeti, Portekiz, Rusya, St. Vincent Grenadines, Singapur, Srbistan, Solomon Adalar, Sri Lanka, Suriye, Svaziland, ili, Tayland, Trinidad Tobago, Tunus, Tuvalu, Tacikistan, Tanzanya, Uruguay, rdn, Venezuela. Uluslararas Finans Enstitsnn 2010 bahar toplants Viyanada yapld. 20 Asyal lkenin katlmyla oluturulan Asyada birlii ve Gven Artrc nlemler Konferans 2010da stanbulda topland. m ve Biyoeitlilik Yl ilan edildi. 2010 yl Trkiyede Japonya yl ilan edildi. stanbul Avrupa Birlii tarafndan 2010 Avrupa Kltr Bakenti olarak seildi. 2010 yl dier Avrupa Kltr Bakentleri Pech (Macaristan), Essen (Almanya) dir. 2011 Avrupa Kltr Bakentleri, Turku (Finlandiya) ve Tallinn (Estonya) dir. 2010 EXPO Fuar angayda dzenlendi. 2015 EXPO Fuar Milanoda dzenlenecektir. 2010 Oscar dlleri En yi Film: The Hurt Locker En yi Ynetmen: Kathryn Bigelow En yi Erkek Oyuncu: Jeff Bridges En yi Kadn Oyuncu: Sandra Bullock Klaus Maria Brandauera stanbul Film Festivali 2010 dlleri erevesinde yaam boyu baar dl verilmitir. 2010 Eurovision ark Yarmas, Norvete dzenlendi ve Trkiye, Manga grubuyla ikinci oldu. 2011 Eurovision ark Yarmas Almanyada dzenlenecek. Orhan Pamuk Nobel Edebiyat dln alan ilk Trk yazardr. Fatih Akn Soul Kitchen filmiyle Venedik Film Festivalinde Jri zel dln kazand. 46. Uluslararas Altn Portakal Film Festivalinde en yi Film dln Kosmos almtr. Aspendos Opera ve Bale Festivali her yl Antalyada yaplmaktadr. 2009 Nobel Bar dl ABD Bakan Barack Obamaya verildi. NOBEL dllerini datan lke svetir. 2010 Nobel Edebiyat dln Fransz yazar Jean Marie Gustave Le Clezio ald. Fatma Aliye Topuz lk kadn romancmz
3

Sosyal, Kltrel Alanlardaki ve Turizm Alanndaki Gelimeler

2010 Nobel Tp dl ngiliz Dr. Robert Edwardsa verildi. 2010 yl UNESCO tarafndan Kltrler Aras Yakla-

GNCEL BLGLER
Mfide lhan lk kadn belediye bakan. Gler Karaklah lk kadn mill eitim mdr. Benal Arman lk kadn milletvekilimizdir. YKn kurucusu ve ilk YK bakan olan Prof.Dr. hsan Doramac 2010 ylnda hayatn kaybetmitir. Yaam boyu baar dl 2010 Flim Festivalinde Klaus Maria Brandamere verilmitir. Trkiye 2010daki Dnya Mnazara Yarmasna ev sahiplii yapmtr. UNESCO kltr mirasna en son eklenen Sidney Opera Binasdr. Trkiyenin UNESCO dnya kltr miras listesine aday gsterilen alanlar: Smela Manastr, Mardin Evleri w w w. i h t i y a c . c o m . t r Efes Antik Kenti 60. Berlin Film Festivali Berlinalede Altn Ay dl Semih Kaplanolunun Bal adl filmi kazand. Bu film ynetmenin leme olarak balad serinin n filmidir. lemenin dier filmleri yine dller kazanm olan St ve Yumurtadr. Cumhuriyetin ilk kadn retmenlerinden Refet Angn 2010 Ocak aynda tedavi grd hastanede hayata gzlerini yumdu. 61. Cannes Film Festivalinde 3 Maymunla en iyi ynetmen dln kazanan Nuri Bilge Ceylandr. 67. Altn Kre dlleri sahiplerini buldu. En yi Film: Avatar En yi Erkek Oyuncu: Jeff Bridges En yi Kadn Oyuncu: Sandra Bullock En yi Ynetmen: James Cameron En yi Senaryo: Up In The Air Trk sinemasnn deerli sanats Trkan oray UNICEF Trkiye yi Niyet Elisi ilan edildi. Yeilam dlleri En yi Film: Nefes: Vatan Sa Olsun. En yi Ynetmen: Reha Erdem Hayat Var
4

En yi Kadn Oyuncu: Binnur Kaya Vavien En yi Erkek Oyuncu: Mert Frat Baka Dilde Ak Cumhuriyet gazetesi Bayazar lhan Seluk 85 yanda stanbulda hayata veda etti. Rusya tarafndan Pukin dl Trkiyeden tarihi Prof. Dr. lber Ortayl, Edebiyat Ataol Behramolu ve NTV Moskova muhabiri Hakan Aksoya verildi.

Spor Alanndaki Gelimeler

Milli motosikleti Kenan Sofuolu, Dnya Supersport ampiyonasnda 2010 sezonunu genel klasman zirvede tamamlayarak dnya ampiyonu oldu. 2010 Dnya Halter ampiyonasnda mill sporcularmzdan Nurcan Taylan altn madalya, Sibel zkan ise gm madalya almaya hak kazandlar. 2010 Dnya Basketbol ampiyonas stanbulda dzenlenmi ABDnin ampiyon olduu turnuvada lkemiz 2. olarak gm madalyaya hak kazand. 2010 Dnya Basketbol ampiyonasnn maskotu olarak Van kedisi seildi. Dnya Genlik Kongresi 2010 ylnda Trkiyede yapld. 2010 Dnya Bayanlar Voleybol ampiyonas Kasm aynda Japonyada yaplacak. 2010 Dnya Erkekler Voleybol ampiyonas Eyll aynda talyada yaplmtr. Ziraat Trkiye Kupas finali 5 Mays 2010da anlurfa GAP Arena Stadyumunda Trabzon ve Fenerbahe arasnda oynand. 2011 Doa Sporlar Olimpiyatlar Antalya Kemerde yaplacaktr. 2011 Avrupa Genlik Olimpiyatlar Trabzonda yaplacaktr. 2011 niversiteler Aras K Olimpiyatlar Erzurum da yaplacaktr.

GNCEL BLGLER
2010 Dnya Futbol ampiyonas, Gney Afrikada dzenlendi. 2010 K Olimpiyatlar Kanadada (Vancouver) dzenlendi. Mill atlet Nevin Yant, 2010 Avrupa Atletizm ampiyona snda 100 metre engelli yarnda lkemize altn madalya getirmitir. 2014 K Olimpiyatlar Rusyann Soi kentinde dzenlenecektir. 2016 Avrupa Futbol ampiyonas Fransada dzenlenecektir. 2011 Avrupa Basketbol ampiyonas Litvanyada dzenlenecektir. 2012 Dnya Ksa Kulvar Yzme ampiyonas stanbulda dzenlenecek. 2. Karadeniz Oyunlar 2010da Romanyada yapld. 2012 Yaz Olimpiyatlar, Londrada yaplacaktr. 2013 Akdeniz Oyunlar, Yunanistann Valos kentinde yaplacaktr. 2014 Dnya Futbol ampiyonas, Brezilyada yaplacaktr. 2012 Avrupa Futbol ampiyonasna PolonyaUkrayna ortakl ev sahiplii yapacaktr. Galatasaray Bayan Basketbol takmmz 2009 Avrupa ampiyonu oldu. 2013 Akdeniz oyunlarna aday ilimiz Mersindir. 2012 Dnya Atletizm ampiyonas stanbulda yaplacak. 2012 Paralimpik yaz oyunlar ngilterede yaplacak. 2009 - 2010 sezonu Turkcell Spor Lig ampiyonu Bursaspor oldu. 2010 Dnya Erkekler Voleybol ampiyonas Eyll aynda talyada yapld. w w w. i h t i y a c . c o m . t r GAP kapsamnda ina edilen Ilsu Baraj Projesi ile sular altnda kalacak olan tarih blgemiz Hasankeyftir. Dnyada en byk petrol rezervine sahip lke Suudi Arabistandr. Trkiyenin ilk nkleer santrali Mersin Akkuyuda yaplacaktr. Nkleer santraller iin Gney Kore ile bir anlama imzaland. Trkiyede ilk defa kurulacak olan Nkleer Teknoloji Gelitirme Merkezinin Sinopa ina edilmesi kararlatrld. TBMM 5 ubat 2009 tarihinde uluslararas bir szleme olan Kyoto Protokolnn uygun grldne dair kanunu kabul etti. Organik Tarm li seilen ilimiz zmirdir. En az nfusa sahip ilimiz Ardahandr. le says en az olan ilimiz Bayburttur. Nfus younluu en az olan ilimiz Tuncelidir. Trkiyedeki Bykehirler: stanbul Ankara zmir Adana Bursa Antalya Samsun Konya Malatya anlurfa Trkiyenin halka ak ilk Planetaryumu 2010 ylnda Gaziantepte hizmete girdi. lkemizin en byk ve kurumsal aalandrma almas 81 lde 81 Orman projesi TEMA Vakf nclnde balatld. 2010da 187 yl sonra faaliyete geerek 6 km yksee toz ve kl pskrten zlandadaki yanardan ad Eyjafjallajokulldur. 12 Ocak 2010da meydana gelen 7.0 Richter leindeki Haiti depremi 230.000in stnde insann lmne neden oldu.
5

Kayseri Mersin Gaziantep Diyarbakr Erzurum Adapazar zmit Eskiehir Denizli

evre, Tarm, Demografi Alanndaki Gelimeler

Uluslararas 6. Dnya Su Forumu Fransada gerekleecek. evreye en ok karbondioksit yayan lkeler; ABD, in, Hindistan, Rusya vb. Trkiye 23. srada.

GNCEL BLGLER
Hukuk Alanndaki Gelimeler
Avrupa nsan Haklar Mahkemesine ilk Trk kadn yarg olarak Galatasaray niversitesi retim yesi Prof. Dr. Aye Il Karaka seildi. u anda grevde olan Anayasa Mahkemesi Bakan Haim Kltr. Anayasa Mahkemesinin ilk kadn bakan Tlay Tucudur. u anda grevde olan Yargtay Cumhuriyet Basavcs Abdurrahman Yalnkayadr. Anayasa Mahkemesi tarafndan en son kapatlan parti Demokratik Toplum Partisidir. Yeni Vatandalk Kanununa gre: Vatansz ocuklara Trk vatandal verilecek 2010dan sonra ikamet sreleri eitlenecek w w w. i h t i y a c . c o m . t r Yabanclarn Trk vatandalna alnmas kolaylaacak Vatandala alnmada, Trkiyede ikamet etme sresi 5 yl olarak belirlenirken, mevcut uygulamadaki Trk soylular iin 2 yl ikamet etme artnn 2010a kadar devam etmesi ngrlyor. Entegre Snr Ynetimi (zel Snr Birlikleri) ile ilgili genelge 26 Mays 2010da Resm Gazetede yaymland. Anayasa deiikliinin halk oylamasna sunulmasnda ngrlen sre, 120 gnden 60 gne indirildi. Yurt dnda yaayan vatandalarn halk oylamasnda oy kullanacaklar sre ise 40 gnden 20 gne ekildi. kedonya. Son olarak, Karada, Arnavutluk, Bosna - Hersek yelik bavurusunda bulundu. Son Avrupa Parlamentosu seimleri Haziran 2009da yaplmtr. Parlamento bakanlna Polonyal Jerzy Buzek seilmitir. Buzek, Trkiyenin AB yelik srecine destek vermektedir. G8 lkeleri 26 Haziran 2010da Kanada Torontoda topland. Dnya Sosyal Forumu 2010 yl Ocak aynda Brezilyann Porto Allegre ehrinde dzenlendi. G20 2009 ylnda Londrada toplanmtr. 2010 ylndaki ilk zirve Kanada Torontoda toplanmtr. Zirvenin 2010 ylndaki ikinci toplants kasm aynda Gney Korenin bakenti Seulde yaplacak. Avrupa Birlii Dnem Bakanl 2010 ylnn ilk alt aynda spanyaya ikinci alt aynda ise Belikaya verildi. 1 Ocak 2011den itibaren bakanl Macaristan alacaktr. Avrupa Konseyi tarihinde ilk kez bir Trk parlamenter, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi bakanl grevine seildi. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi bakan AK Parti Antalya Milletvekili Mevlt avuoludur. 2010da dnyann tm demokratik parlamento bakanlarnn katlaca bir toplantnn Patara Antik Kentinde yaplmas planlanyor. 16. Dnya Verimlilik Kongresi 2010 ylnda Trkiyede yaplacak. Her yl bir lkede devlet yetkilisine uluslararas ilikilerin gelimesine salad katklardan dolay dllendiren ngiliz Kraliyet Uluslararas likiler Enstits (Chatham Hause) 2010 iin Abdullah Gl seti. Dnya tarihinin en byk bilimsel deneyi, evreni anlama yolunda yepyeni admlar atlmasn salayan Byk Patlama deneyi svirenin Cern ehrinde baar ile gerekletirildi. KKTC cumhurbakanl seimlerini Ulusal Birlik Partisi bakan Dervi Erolu kazand. 2007-2012 yllar arasnda BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moondur. Kosovann bamszlk ilan ile bamszln ilan
6

Uluslararas Alandaki Gelimeler

Avrupa Birlii Adalet Divan ubat 2009da tarih bir karar vermitir. Bu karara gre 1973te Trkiye AB arasnda yrrle giren Katma Protokole dayanarak hizmet sunma serbestisi erevesinde Trk vatandalarnn ABye vizesiz girebileceklerine hkmetmitir. Bu dava, tr ofr davas veya soysal davas olarak bilinmektedir. Eyll 2009 itibariyle 27 yesi olan Avrupa Birliine aday lke says tr: Trkiye, Hrvatistan ve Ma-

GNCEL BLGLER
eden son lke sfat Karadadan Kosovaya gedi. E-7 lkeleri in, Hindistan, Brezilya, Rusya, Endonezya, Meksika ve Trkiyedir. Bu lkeler gelimekte olan lkeler olup 2050 ylnda dnya ekonomisine hakim olacaklar dnlmektedir. Austos 2008de Kafkasyada, Grcistandan ayrlarak bamszln ilan eden blgeler Gney Osetya ve Abhazyadr. Bunlar tanyan tek lke Rusyadr. Baz lkeler ve Yneticileri Rusya Devlet Bakan Rusya Babakan ran Cumhurbakan Venezuela Devlet Bakan ngiltere Kraliesi ngiltere Babakan Fransa Cumhurbakan Fransa Babakan talya Babakan Almanya Babakan Kosova Babakan Grcistan Devlet Bakan spanya Babakan Pakistan Cumhurbakan
Dimitri Medvedev Vladimir Putin Mahmud Ahmedinejad Hugo Chavez II. Elizabeth David Cameron

BM 2009 2010 Gvenlik Konseyi geici yeliine Trkiye seildi. UNDPnin Kemal Derviten sonraki bakan olan Helen Clark, ayn zamanda UNDPnin ilk kadn bakandr. 2010 Mays aynda Trkiyeden Filistine insani yardm amacyla yola kan sivil kiileri tayan Trk gemisine uluslararas karasularda srail ordusu tarafndan operasyon dzenlendi. Ottowa Szlemesi Antipersonel maynlarn kullanmnn, depolanmasnn, retilmesinin ve devredilmesinin yasaklanmas ve bunlarn imhas ile ilgili szlemedir. Montreal Protokol w w w. i h t i y a c . c o m . t r Ozon tabakasnn incelmesi sorununa kalc bir zm bulabilmek amacyla 1980lerin ortasndan beri srdrlen uluslararas bir i birlii projesidir. Baz Devletlerin Ynetim ekilleri ABD: Federal Cumhuriyet Almanya: Federal Cumhuriyet in: Sosyalist Cumhuriyet ngiltere: Meruti Krallk Anayasal Monari spanya: Anayasal Monari svire: Parlamenter Federal Cumhuriyet

Nicolas Sarkozy Franois Fillon Silvio Berlusconi Angela Merkel Haim Taci Michael Saakasvili J. L. Rodriguez Zapatero Asf Ali Zerdari

2009 ylnda NATO Genel Sekreterliine Danimarka Babakan Anders Fogh Rasmussen seildi. Hseyin Diriz NATO Genel Sekreter Yardmcs oldu. Avrupa Birlii yesi Slovakya, Euro kullanan lkeler arasna katld. Somalili korsanlarla mcadele amacyla Aden Krfezine TCG Giresun Frkateyninin ardndan Gediz Frkateyni gnderildi. NATOnun bnyesine 2009 ylnda katlan son iki ye Arnavutluk ve Hrvatistandr. NATOnun ye says bu katlmla birlikte 28 olmutur.

talya: Parlamenter Cumhuriyet Kanada: Federal Parlamenter Demokrasi Rusya: Bakanlk Tipi Cumhuriyet

2010 Yl tibariyle Avrupa Birliine ye Olan lkeler Almanya, Avusturya, Birleik Krallk, Belika, Bulgaristan, ek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Kbrs, Hollanda, rlanda, spanya, sve, talya, Letonya, Litvanya, Lksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan.

2010 YILI ANAYASA DEKLKLER

2010 YILI ANAYASA DEKLKLER Anayasann Kanun nnde Eitlik balkl 10. maddesine ocuklar, yallar, zrller, harp ve vazife ehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler iin alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr saylmaz. hkm eklenmitir. Yine anayasann 10. maddesinde Kadnlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin yaama gemesini salamakla ykmldr. hkmnn sonuna Bu maksatla alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr olarak yorumlanamaz. cmlesi getirilmitir. Anayasann zel Hayatn Gizlilii balkl 20. maddesine Herkes, kendisiyle ilgili kiisel verilerin korunmasn isteme hakkna sahiptir. Bu hak; kiinin kendisiyle ilgili kiisel veriler hakknda bilgilendirilme, bu verilere erime, bunlarn dzeltilmesini veya w w w. i h t i y a c . c o m . t r silinmesini talep etme ve amalar dorultusunda kullanlp kullanlmadn renmeyi de kapsar. Kiisel veriler, ancak kanunda ngrlen hallerde veya kiinin ak rzasyla ilenebilir. Kiisel verilerin korunmasna ilikin esas ve usuller kanunla dzenlenir. hkm getirilerek kiisel veriler ile ilgili koruma salanmtr. Anayasann Yerleme ve Seyahat Hrriyeti balkl 23. maddesinde Vatandan yurt dna kma hrriyeti, vatandalk devi ya da ceza soruturmas veya kovuturmas sebebiyle snrlanabilir. hkm Vatandan yurt dna kma hrriyeti, ancak su soruturmas veya kovuturmas sebebiyle hkim kararna bal olarak snrlanabilir. eklinde deitirilerek yurt dna kma hrriyetinin kstlanmas hkim kararna balanm ve vatandalk devi sebebiyle snrlandrma kaldrlmtr. Ailenin Korunmas balkl 41. maddenin bal Ailenin Korunmas ve ocuk Haklar eklinde deitirilmi, maddenin sonuna 2 fkra olarak Her ocuk, korunma ve bakmdan yararlanma, yksek yararna aka aykr olmadka, ana ve babasyla kiisel ve dorudan iliki kurma ve srdrme hakkna sahiptir. Devlet, her trl istismara ve iddete kar ocuklar koruyucu tedbirleri alr. hkmleri eklenmitir.
8

Anayasann Sendika Kurma Hakk balkl 51. maddesinin Ayn zamanda ve ayn i kolunda birden fazla sendikaya ye olmay yasaklayan 4. fkras kaldrlmtr. Toplu Szlemesi Hakk balkl 53. maddenin bal Toplu Szlemesi ve Toplu Szleme Hakk eklinde deitirilmi, maddenin 3. ve Ayn iyerinde, ayn dnem iin, birden fazla toplu i szlemesi yapmay ve uygulamay yasaklayan 4. fkralar kaldrlmtr. Kaldrlan fkralarn yerine; Memurlar ve dier kamu grevlileri, toplu szleme yapma hakkna sahiptirler. Toplu szleme yaplmas srasnda uyumazlk kmas halinde taraflar Kamu Grevlileri Hakem Kuruluna bavurabilir. Kamu Grevlileri Hakem Kurulu kararlar kesindir ve toplu szleme hkmndedir. Toplu szleme hakknn kapsam, istisnalar, toplu szlemeden yararlanacaklar, toplu szlemenin yaplma ekli, usul ve yrrl, toplu szleme hkmlerinin emeklilere yanstlmas, Kamu Grevlileri Hakem Kurulunun tekili, alma usul ve esaslar ile dier hususlar kanunla dzenlenir. fkralar getirilmitir. Bu fkralarla memurlar ve kamu grevlilerine toplu szleme hakk getirilmi, uyumazlk durumlar iin Kamu Grevlileri Hakem Kurulu kurulmutur. Grev Hakk ve Lokavt balkl 54. maddenin Grev esnasnda greve katlan iilerin ve sendikann kastl veya kusurlu hareketleri sonucu, grev uygulanan iyerinde sebep olduklar madd zarardan sendika sorumludur. fkras veSiyas amal grev ve lokavt, dayanma grev ve lokavt, genel grev ve lokavt, iyeri igali, ii yavalatma, verim drme ve dier direniler yaplamaz. fkras kaldrlmtr. Dileke Hakk balkl 41. maddenin bal Dileke, Bilgi Edinme ve Kamu Denetisine Bavurma Hakk eklinde deitirilmi, bilgi edinme ve kamu denetisine bavurma hakk anayasaya girmitir. Maddeye kamu denetilii ile ilgili hkmler eklenmitir.

2010 YILI A NAYASA DEKLKLER

Milletvekilliinin Drlmesi balkl 84. maddenin son fkras kaldrlmtr. Bu fkrann kaldrlmas ile partisinin temelli kapatlmasna beyan ve eylemleriyle sebep olmak nedeniyle milletvekilliinin drlmesi kaldrlmtr. Bakanlk Divan balkl 94. maddede yaplan deiiklikle, eski hali 3 yl olan bakanlk divanna ikinci devre iin seilenlerin grev sresi o yasama dneminin sonuna kadar devam eder hkm ile yeniden dzenlenmitir. Yarg Yolu balkl 125. maddede yaplan deiiklikle Yksek Asker rann terfi ilemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayrma hari her trl iliik kesme kararlarna kar yarg yolu almtr. Ayrca yine yaplan deiiklikle yarg yetkisinin, idari eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile snrl olduu hkmne, hi bir surette yerindelik denetimi eklinde kullanlamayaca ifadesi eklenmitir. Kamu Hizmeti Grevlileriyle lgili Hkmler balkl 128. maddenin 2. fkrasnn sonuna Ancak, mal ve sosyal haklara ilikin toplu szleme hkmleri sakldr. ifadesi eklenmitir. Grev ve Sorumluluklar, Disiplin Kovuturulmasnda Gvence balkl 129. maddede yaplan deiiklikle eski halde yarg denetimi dnda tutulan uyarma ve knama cezalarna yarg yolu almtr. Hkim ve Savclarn Denetimi balkl 144. maddenin bal Adalet Hizmetlerinin Denetimi olarak deimi, maddede sadece idari denetim dzenlenmitir. Maddenin son hali; Adalet hizmetleri ile savclarn idar grevleri ynnden Adalet Bakanlnca denetimi, adalet mfettileri ile hkim ve savc mesleinden olan i denetiler; aratrma, inceleme ve soruturma ilemleri ise adalet mfettileri eliyle yaplr. Buna ilikin usul ve esaslar kanunla dzenlenir. eklindedir. Askeri Yarg balkl 145. maddede yaplan deiiklikle sava hali haricinde askeri yargda asker olmayan kiiler yarglanmayacaktr. Yine ayn maddede yaplan deiiklikle Devletin gvenliine, anayasal dzene ve bu dzenin ileyiine kar sulara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde grlr. hkm getirilmitir.
9

Anayasa Mahkemesinin Kuruluunu dzenleyen 146. maddede kkl deiiklikler yaplmtr. Anayasa mahkemesinin ye says 17ye kartlmtr. 14 yeyi eitli adaylar arasndan Cumhurbakan, 3 yeyi ise yine eitli adaylar arasndan TBMM seecektir. Maddenin son ekli u ekildedir: Anayasa Mahkemesi on yedi yeden kurulur. Trkiye Byk Millet Meclisi; iki yeyi Saytay Genel Kurulunun kendi bakan ve yeleri arasndan, her bo yer iin gsterecekleri er aday iinden, bir yeyi ise baro bakanlarnn serbest avukatlar arasndan gsterecekleri aday iinden yapaca gizli oylamayla seer. Trkiye Byk Millet Meclisinde yaplacak bu seimde, her bo yelik iin ilk oylamada ye tam saysnn te iki ve ikinci oylamada ye tam saysnn salt ounluu aranr. kinci oylamada salt ounluk salanamazsa, bu oylamada en ok w w w. i h t i y a c . c o m . t r oy alan iki aday iin nc oylama yaplr; nc oylamada en fazla oy alan aday ye seilmi olur. Cumhurbakan; yeyi Yargtay, iki yeyi Dantay, bir yeyi Asker Yargtay, bir yeyi Asker Yksek dare Mahkemesi genel kurullarnca kendi bakan ve yeleri arasndan her bo yer iin gsterecekleri er aday iinden; en az ikisi hukuku olmak zere yeyi Yksekretim Kurulunun kendi yesi olmayan yksekretim kurumlarnn hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarnda grev yapan retim yeleri arasndan gsterecei er aday iinden; drt yeyi st kademe yneticileri, serbest avukatlar, birinci snf hkim ve savclar ile en az be yl raportrlk yapm Anayasa Mahkemesi raportrleri arasndan seer. Yargtay, Dantay, Asker Yargtay, Asker Yksek dare Mahkemesi ve Saytay genel kurullar ile Yksekretim Kurulundan Anayasa Mahkemesi yeliine aday gstermek iin yaplacak seimlerde en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr. Baro bakanlarnn serbest avukatlar arasndan gsterecekleri aday iin yaplacak seimde de en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr.

2010 YILI ANAYASA DEKLKLER

Anayasa Mahkemesine ye seilebilmek iin, krk be yan doldurulmu olmas kaydyla; yksekretim kurumlar retim yelerinin profesr veya doent unvann kazanm, avukatlarn en az yirmi yl fiilen avukatlk yapm, st kademe yneticilerinin yksekrenim grm ve en az yirmi yl kamu hizmetinde fiilen alm, birinci snf hkim ve savclarn adaylk dahil en az yirmi yl alm olmas arttr. Anayasa Mahkemesi yeleri arasndan gizli oyla ve ye tam saysnn salt ounluu ile drt yl iin bir Bakan ve iki bakanvekili seilir. Sresi bitenler yeniden seilebilirler. Anayasa Mahkemesi yeleri asl grevleri dnda resmi veya zel hibir grev alamazlar. Anayasa Mahkemesi ile ilgili yeliin Sona Ermew w w. i h t i y a c . c o m . t r si balkl 147. maddenin bal yelerin Grev Sresi ve yeliin Sona Ermesi olarak deimitir. Maddeye eklenen hkm ile Anayasa Mahkemesi yelii 12 yl ile snrlandrlmtr. Zorunlu emeklilik ya ayn kalrken, maddeye Emeklilik yandan nce grev sresi dolan yelerin baka bir grevde almalar ve zlk ileri kanunla dzenlenir. hkm eklenmitir. 148. maddede yaplan deiiklikle Anayasa Yine ayn maddede yaplan deiiklikle Anayasa Mahkemesinin grevleriyle ilgili sulardan dolay Yce Divan sfatyla yarglayaca kiiler arasna TBMM Bakan, Genelkurmay Bakan, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlar ile Jandarma Genel Komutan eklenmitir. Yce Divan kararlar iin yeniden inceleme bavurusu hakk tannmtr. Eklenen hkmlere gre: Yce Divan kararlarna kar yeniden inceleme bavurusu yaplabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdii kararlar kesindir. Anayasa Mahkemesinin alma ve Yarglama Usul ile ilgili 149. Maddede deiiklikler yaplmtr. Maddeye eklenen fkralar unlardr: Anayasa Mahkemesi, iki blm ve Genel Kurul halinde alr. Blmler, bakanvekili bakanlnda drt yenin katlmyla toplanr. Genel Kurul, Mahkeme Bakannn veya Bakann belirleyecei bakanvekilinin bakanlnda en az on iki ye ile toplanr. Blmler ve Genel Kurul, kararlarn salt ounlukla alr. Bireysel bavurularn kabul edilebilirlik incelemesi iin komisyonlar oluturulabilir. Siyas partilere ilikin dava ve bavurulara, iptal ve itiraz davalar ile Yce Divan sfatyla yrtlecek yarglamalara Genel Kurulca baklr, bireysel bavurular ise blmlerce karara balanr. Anayasa deiikliinde iptale, siyas partilerin kapatlmasna ya da Devlet yardmndan yoksun braklmasna karar verilebilmesi iin toplantya katlan yelerin te iki oy okluu arttr. ekil bozukluuna dayal iptal davalar Anayasa Mahkemesince ncelikle incelenip karara balanr. Anayasa Mahkemesinin kuruluu, Genel Kurul ve blmlerin yarglama usulleri, Bakan, bakanvekilleri ve yelerin disiplin ileri kanunla; Mahkemenin alma esaslar, blm ve komisyonlarn oluumu ve iblm kendi yapaca tzkle dzenlenir. Bireysel bavuru kurumunun da anayasaya girmesiyle bireysel bavurularda duruma yaplmasna karar verilebilecei hkm maddeye eklenmitir.

Mahkemesinin Grevleri arasna bireysel bavurular karara balayaca eklenmitir. Bireysel bavuru hakk ile ilgili eklenen dzenlemeler unlardr: Herkes, Anayasada gvence altna alnm temel hak ve zgrlklerinden, Avrupa nsan Haklar Szlemesi kapsamndaki herhangi birinin kamu gc tarafndan, ihlal edildii iddiasyla Anayasa Mahkemesine bavurabilir. Bavuruda bulunabilmek iin olaan kanun yollarnn tketilmi olmas arttr. Bireysel bavuruda, kanun yolunda gzetilmesi gereken hususlarda inceleme yaplamaz. Bireysel bavuruya ilikin usul ve esaslar kanunla dzenlenir.

10

2010 YILI A NAYASA DEKLKLER

Askeri Yargtay ve Askeri Yksek dare Yargtay, Dantay ve Trkiye Adalet Akademisi genel kurullarndan seilecek Kurul yelii iin her yenin, birinci snf adl ve idar yarg hkim ve savclar arasndan seilecek Kurul yelii iin her hkim ve savcnn; seimlerde, en fazla oy alan adaylar srasyla asl ve yedek ye seilir. Bu seimler her dnem iin bir defada ve gizli oyla yaplr. Kurulun, Adalet Bakan ile Adalet Bakanl Mstear dndaki asl yeleri, grevlerinin devam sresince; kanunda belirlenenler dnda baka bir grev alamazlar veya Kurul tarafndan baka bir greve atanamaz ve seilemezler. Kurulun ynetimi ve temsili Kurul Bakanna aittir. Kurul Bakan dairelerin almalarna katlamaz. Kurul, kendi yeleri arasndan daire bakanlarn ve daire bakanlarndan birini de bakanvekili olarak seer. Bakan, yetkilerinden bir ksmn bakanvew w w. i h t i y a c . c o m . t r
11

Mahkemesinin dzenlendii 156. ve 157. maddelerde yaplan deiiklikle bu mahkemelerin kuruluu, ileyii, mensuplarnn disiplin ve zlk ileri mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre kanunla dzenlenecektir. Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu 2010 anayasa deiiklii ile kkl deiikliklere uramtr. Kurulun yaps, ye says, kurul yelerinin seimi ve kurul kararlarnn nitelii deimi, hkimlerin grevleri ile ilgili denetim hkmleri ilgili maddeye eklenmitir. 159. maddenin son hali u ekildedir: Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu, mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre kurulur ve grev yapar. Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu yirmi iki asl ve on iki yedek yeden oluur; daire halinde alr. Kurulun Bakan Adalet Bakandr. Adalet Bakanl Mstear Kurulun tab yesidir. Kurulun, drt asl yesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yksekretim kurumlarnn hukuk bilimler dallarnda grev yapan retim yeleri ile avukatlar arasndan Cumhurbakannca, asl ve yedek yesi Yargtay yeleri arasndan Yargtay Genel Kurulunca, iki asl ve iki yedek yesi Dantay yeleri arasndan Dantay Genel Kurulunca, bir asl ve bir yedek yesi Trkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi yeleri arasndan, yedi asl ve drt yedek yesi birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi adl yarg hkim ve savclar arasndan adl yarg hkim ve savclarnca, asl ve iki yedek yesi birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi idar yarg hkim ve savclar arasndan idar yarg hkim ve savclarnca, drt yl iin seilir. Sresi biten yeler yeniden seilebilir. Kurul yelii seimi, yelerin grev sresinin dolmasndan nceki altm gn iinde yaplr. Cumhurbakan tarafndan seilen yelerin grev sreleri dolmadan Kurul yeliinin boalmas durumunda, boalmay takip eden altm gn iinde, yeni yelerin seimi yaplr. Dier yeliklerin boalmas halinde, asl yenin yedei tarafndan kalan sre tamamlanr.

kiline devredebilir. Kurul, adl ve idar yarg hkim ve savclarn meslee kabul etme, atama ve nakletme, geici yetki verme, ykselme ve birinci snfa ayrma, kadro datma, meslekte kalmalar uygun grlmeyenler hakknda karar verme, disiplin cezas verme, grevden uzaklatrma ilemlerini yapar; Adalet Bakanlnn, bir mahkemenin kaldrlmas veya yarg evresinin deitirilmesi konusundaki tekliflerini karara balar; ayrca, Anayasa ve kanunlarla verilen dier grevleri yerine getirir. Hkim ve savclarn grevlerini; kanun, tzk, ynetmeliklere ve genelgelere (hkimler iin idar nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapp yapmadklarn denetleme; grevlerinden dolay veya grevleri srasnda su ileyip ilemediklerini, hal ve eylemlerinin sfat ve grevleri icaplarna uyup uymadn aratrma ve gerektiinde haklarnda inceleme ve soruturma ilemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu Bakannn oluru ile Kurul mfettilerine yaptrlr. Soruturma ve inceleme ilemleri, hakknda soruturma ve inceleme yaplacak olandan daha kdemli hkim veya savc eliyle de yaptrlabilir.

2010 YILI ANAYASA DEKLKLER

Kurulun meslekten karma cezasna ilikin olanlar dndaki kararlarna kar yarg mercilerine bavurulamaz. Kurula bal Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci snf hkim ve savclardan Kurulun teklif ettii aday arasndan Kurul Bakan tarafndan atanr. Kurul mfettileri ile Kurulda geici veya srekli olarak altrlacak hkim ve savclar, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir. Adalet Bakanlnn merkez, bal ve ilgili kurulularnda geici veya srekli olarak altrlacak hkim ve savclar ile adalet mfettilerini ve hkim ve savc mesleinden olan i denetileri, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanna aittir. Kurul yelerinin seimi, dairelerin oluumu ve iblm, Kurulun ve dairelerin grevleri, toplant ve karar rar ve ilemlerine kar yaplacak itirazlar ve bunlarn incelenmesi usul ile Genel Sekreterliin kurulu ve grevleri kanunla dzenlenir. Ekonomik Hkmler balkl 166. maddenin bal Ekonomik ve Sosyal Konsey olarak deimitir. Maddeye son fkra olarak u hkm eklenmitir: Ekonomik ve sosyal politikalarn oluturulmasnda hkmete istiar nitelikte gr bildirmek amacyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve Sosyal Konseyin kurulu ve ileyii kanunla dzenlenir. Deiiklikle, Milli Gvenlik Konseyinin ve 1982 anayasasnn hazrlanmasnda kurucu meclisi oluturan Danma Meclisinin cezai mali ve hukuki ynden sorumlu tutulmasn engelleyen geici 15. madde kaldrlmtr. w w w. i h t i y a c . c o m . t r
12

yeter saylar, alma usul ve esaslar, dairelerin ka-