İNTERET AND WWW- 8.

HAFTA

İNTERNET SANSÜRÜ VE DÜZENLENMESİ

Censor – Censorship

Sansür: İnsanın algı, ifade, düşünme, konuşma ve duymasının kontrol altına alınması
ve kısıtlanmasıdır.

İletişim sayesinde algı, ifade, düşünme, konuşma ve duyma ortaya çıkıyor. Bunların
gerçekleşmesi için iletişim gerekli. İletişim en basit yapısı KAYNAK-KANAL-
MESAJ-ALICI’DAN oluşuyor. Sansürün olabilmesi için iletişimdeki bazı konseptlerin
çıkarılması gerekiyor. Kaynak ve alıcı konseptleri çıkarılamayacağı için mesaj
konsepti çıkarılıyor. Dezenformasyon ve misenformasyon, mesajın içeriğinin
çarpıtılması olarak iletişimin sansürlenmesi anlamına geliyor. En bilinen sansür
mesajın sansürlenmesidir.

Censorship sansür’ün İngilizce karşılığıdır. Censor Censorship’in kökenidir. Censor

kelimesi Antik Yunan’dan geliyor. Antik Yunan’da Censor bir memuriyet. Censor’ler
nüfus sayımı gerçekleştiriyorlar. İnsanların kadın, erkek, yaş gibi özelliklerinin
belirlenmesi dışında insanların fişlenmesi görevini yapıyorlar. Vatandaşların
algılanması için devlet Censor’lerden yardım alıyor. Fişlenen insanlar kamuda görev
alamıyorlar. Görev ve vatandaşlar arasına engel koyuluyor. Antik Yunanda Censor
uygulaması- Platon’un ifadesiyle, duyguların şiddetini arttırdığından dolayı sanatın
kontrol altına alınması- denetim.

Sansür fikir ajamasındayken de olabiliyor fikir eser aşamasına gelince de olabiliyor.

Ama daha çok fikir eser aşamasına gelince sansürler oluyor. En çok bunla
karşılaşıyoruz. Bunun en ağır şekli Nazi Almanyası’nda görülüyor. Yahudi entelektüel
yayınlarının imhası vs. Türkiye’de sansür savaş yıllarında görülüyor. Stokların bittiği
haberlerinin yayınlanmasının önüne geçmek için sansür uygulanıyor.
Günümüzde karşılaşılan durum internet sansürü. İlk önceleri internet gizlilik olarak
ortaya çıkıyor.Daha sonra ise dünyanın en serbest alanı olarak tanımlandı.
Denetleme eşittir sansür mü? İnternetin denetlenmesi gerekiyor mu?

Türkiye’de www.ihbarweb.org.tr sitesi ihbarları kabul ediyor. Bu sitede ihbar

edilebilecek bir takım suçlar belirtiliyor. Bir siteyi ihbar edebilmek için bu sitenin
hangi tarihlerde görüldüğü, nasıl bir içeriğe sahip olduğu vb. durumları belirtmek
gerekir.

Reporters Without Borders İnternet Enemies: Sınır tanımayan muhabirler her yıl bir
rapor yayınlıyorlar ve sansür uygulayan ülkeleri “internet enemies” olarak
tanımlıyorlar. Tüm dünyanın kabul ettiği yasaklar var mesela çocuk istismarı. Bu
sansürü uygulayanları internet enemies olarak tanımlamıyorlar. Bunların dışında
ülkelerin kendilerinin uyguladıkları sansürlere bakıyorlar ve bunları internet enemies
olarak tanımlıyorlar. İnternet sansürü uygulayan ülkeler:

• Türkiye
Arabistan
• İran
• Tunus
• Küba
• Kore
• Brezilya
• Küba
• Çin

Türkiye’de kapatılan siteler: Bunların kapatılmasının nedeni içerik ve yer sağlayıcılar.

• Youtube
 • Blokspot
• Bloger yer ve içerik sağlayıcı
• Wordpress
• Vatan Gazetesi, içerik sağlayıcı
• Cjb.net , yer sağlayıcı olması nedeniyle kapatıldı

Devlet bu siteleri neye göre kapatılıyor?

Türkiye’de televizyon kanalları, radyolar Radyo televizyon üst kurulu tarafından

kontrol ediliyor. Rtük bazı yaptırımlar uyguluyor bunlar üzerinde. Kamusal alanı
denetlemek adına bunları yapıyor. Kamusal alanın kontrolü ve düzenlenmesi
devlettedir mantığıyla yayınlar denetleniyor. İnternet de kamusal alan olarak görülüyor
ve aynı mantıkla sansüre tabi tutuluyor. İlk internet sansürü 1999 yılında verildi. Bu
yasak Superonline’in forum yöneticisine verildi. Bu ortamda istenmeyen ifadeler
Türklüğe hakaret nedeniyle kapatılıyor. Bu ceza,Türk ceza kanuna dayanarak verilen
bir ceza ve ortada henüz 5651 sayılı yasa yoktu. Şimdiki yasaklar ise 5651 sayılı
kanuna göre veriliyor. Bu yasanın içeriği; internet ortamında yapılan yayınların
düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi ile alakalı. Bu
İnterneti iletişim ortamı olarak gören bir yasa.

5651 sayılı yasanın suç olarak kabul ettiği katalog suçlar:

1. Müstehcenlik
2. çocuk istismarı
3. intihara teşvik etmek
4. uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştırmak
5. kumar için yer ve imkan sağlanması
6. Atatürk aleyhine yayınlar. (5816 sayılı yasayla ilişkilendiriliyor.)

En çok kapatılan siteler Atatürk aleyhine yayınlar yapan siteler.

En çok ihbar edilen siteler müstehcen siteler.

5651 sayılı yasanın maddeleri

1. Site sahipleri kendilerine ait bilgileri kullanıcıların erişebildiği şekilde ve

güncel olarak bulundurmak zorundadır.
2. İçerik sağlayıcılar internet ortamında kullanıma sundukları her türlü
içerikten mesuldür.
3. site sahipleri uyarı geldiğinde usulsüz içeriği kaldırmakla yükümlüdür.
4. Site sahipleri tüm trafik bilgilerini 6 aydan az 2 yıldan fazla olmak kaydıyla
tutmakla yükümlüdür. (bu bağlayıcı bir maddedir)
5. İnternet kafeler filtreleme yazılımı kullanmakla yükümlüdür.
6. Katalog suçlarla ilgili yeterli ihbar ve şüphe uyandığında bu sitelerin
kapatılması yoluna gidilir. Bu ucu açık bir maddedir.
7. 9. Maddeye göre, kişilik haklarının ihbar edildiği kanıtlandığında o kişi ile
ilgili içerik 48 saat içinde kullanılmalıdır.

5651 sayılı kanuna yöneltilen eleştiriler:

1. Dayanaktan yoksun ifadelerin kullanılması: Bu web site 5651 sayılı yasaya göre
kapatılmıştır gibi bir ifade dayanaktan yoksun olduğu gibi kanunu da tam
uygulayamamaktadır.
2. Elverişlilik açısından eleştiri: Kanunun amacı olan katalog suçların işlendiği
sitelere girilmesi kesin olarak engellenmediğinden dolayı elverişli bir yapıda
değildir. (ktunnel)
3. Zorunluluk açısından eleştiri: Kanunun uygulanması için arkasında güçlü bir
toplumsal destek eksikliği söz konusudur. (ulusal medya)
4. orantısızlık açısından eleştiri: Maksatla gerçekleştirilenin bir orantısızlık
sergilemesi. (sayfaya erişimin engellenmesi yerine site kapatılması.)
Çözüm:

1. uluslar arası internet etiğinin oluşturulması. Ülkelerin uzlaştığı tek konu çocuk
istismarı. Terör, uyuşturucu gibi konularda da uzlaşabilirler.
2. Toplumda farkındalık yaratmak. İnternete bağlanan kişiler yasalar konusunda
bilgilendirilmelidir.
3. Site kapatmanın alışkanlık yerine son çare olarak başvurulması.
4. Filtrelemenin bireysel yapılmasının desteklenmesi.
5. Mahkeme, savcı ve hakimlerin bu konuda eğitilmesi. Bu konu da ihtisas
mahkemeleri yok. Bu tür suçlara ceza mahkemeleri vs bakıyor. Hakimler
konuyu bilmedikleri için bilir kişilere başvuruluyor.
6. Mahkeme kararının şeffaf olması.
7. toplumsal desteğin sağlanması için forumlara destek verilmesi.