Mizanul Hikmet 1 Ci Cild Asl

2
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n
mbark hdislri
I cild
3
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri
Toplayan:
Aytullah Mhmmd Mhmmdi Reyhri
Trcmilr:
Aabala Mehdiyev,
Eln Mahmudov,
Etibar Quliyev
Redaktorlar:
xtisas redaktoru
Hcctl slam vl-mslimin
Hac Adil Mvlayi
dbi redaktor:
Drdan Cfrli
Mqddim
lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan

mqdds slam dini ilahi maarifin btn sahlrini
hat edir. Bu mqdds din ilahi maarifin
trnnms qismind, Allah taalann yer znn
insanlarnda
grmk
istdiyi
btn
insani
keyfiyytlri, kamil v dinin bal insann hyatnn
btn aspektlrini tsvir edir. slam maarifi prinsip:
etiqad, ehkam v xlaq sasnda qurulmudur. Etiqad
blm bir mslmann ny v nec etiqad
bslmli olduu v bu dnc trzinin yekunu kimi
varlq alminin hans reallqlarna atmas, aznlq v
zlillik vadisind sfil qalmamas trafndak insani
dnc v tfkkr istiqamtlrin amil olunur.
Ehkam, insann zbana rftarla v mxtlif
vasitlrl, Allah taalann onun tbitind qoyduu,
varlq almi il ssln fitrtin zidd sullara l
atmaqla zn pu etmmsi n onun ml v
rftarn konkretldirn gstrilr toplusudur
5
xlaq
blm
is
mnviyyatn,
ruhun,
torpaqda olan insann mlklrdn daha gzl v
zmtli oluncaya qdr mnvi gzlliklrl
zintlnmsindn bhs edir. Bu blmn
istinadgah slam dinidir. Etiqad, ehkam, xlaq n
mracit olunacaq mnb is, ilk nvbd QuraniKrim v Qurandan sonra slamn ziz peymbri
Hzrti Mhmmdin (s.) v hli-Beytinin (.)
klamlar, rftarlardr.
slam peymbrinin v onun hli-Beyti olan
msum mamlarn () hdislri, slind birinci
prinsipin, yni Qurani-Krimin tfsiri v izahdr.
Tbiidir ki, Peymbrin(s) v msum imamlarn()
hdislrinin olmayaca tqdird, Qurani-Krim,
Onun ruh v tlimlri il daban-dabana zidd olan
yozum
v
rhlr
verilckdi.
slamn
ziz
peymbrinin (s) z hli-Beytini Qurani-Kriml
birg mant qoymasn v hli-Beytinin Qurandan
ayrlmaz olduunu dn-dn tkid etmsi d
bununla bal olmudur ki, Quran brin nfsani
istklrinin v xyallarnn girdabna dar olmasn.
Onun mtni, lahinin vdin gr thriflrdn qorunub
saxland kimi, mzmunu da, Allahn ltf il
Peymbr hli-Beytinin () izah v tfsirlri
saysind cahil v aznlarn hcumlarndan mdafi
olunsun. Bu ideoloji sasa syknn mslmanlar,
byk slam peymbrinin (s) v hli-Beytinin ()
szlrini v rftarlarn yazya krb saxlamlar.
Hdislrin yazlmas v qeydiyyat, son hcct,
msum mamn (c.) qeybti kubrasna 329-cu
hicri qmri ilin qdr davam etmidir. Baqa szl
desk, hmin vaxta qdr hli-Beyt imamlar ()
silsilsinin vasitsil hr prinsipi-etiqad, ehkam v
xlaq izah edn yeni-yeni hdislri ld etmk
imkan olmudur. Hmin zamanadk hdislrin
6
toplanmas mvzusunda slam alimlri trfindn

saysz-hesabsz kitablar yazlmdr. Ondan sonra da,
grkmli slam alimlri byk ziyyt v zhmtlr
bahasna oxsayl hdis toplularn hazrlamlar.
Bu proses yaadmz sr qdr ardcl, kild
davam etmidir v Allahn istyi il bundan sonra da
bel olacaqdr. tn dvrlrd adl-sanl slam alimlri
trfindn qlm alnm hdis kitablar masir
hdis toplularnn baza v sasn tkil etslr d,
yeni-yeni msllrin meydana glmsi, cmiyytin
ehtiyacnn artmas, elmin, insan hyatnn inkiaf hr
bir zamanda alimlrin, din xadimlrinin yeni
tdqiqatlara
balamalarn,
hr
sahdki
ehtiyaclarn
Peymbr
v
hli-Beytinin
()
hdislrin istinadn dnilmsini tlb edir. Tbii ki,
bu iin hdsindn hdisnaslq v ona aid sahlr
zr mtxssis alimlr gl bilr. nki, hdis
elminin z d, gcl hdisl zifi, doru v yanl,
bir szl hdis nvlrinin bir-birindn ayrd edilmsini
tmin edn znmxsus inclik v tinliklrdn
xali deyil. Bel ki, hr bir elmin z mtxssislri var
v hmin elmi yrnmk n mhz onlara mracit
olunmaldr.
Byk tbbskarln mhsulu olan ox dyrli
Mizanul hikm kitab slam peymbri v hliBeytinin () hdislri bard masir dvrd qlm
alnm kitablardandr. srin on cildlik toplusu ilk
df 1981-ci miladi ilind (1360 hicri msi) ap
olunaraq
dnya
mslmanlarnn
ixtiyarna
verilmidir. Kitabn mllifi, slam elmlrinin yorulmaz
tdqiqat alimlrindn olan byk ustadm, rbbani
alim,
Hzrti
aytullah
cnab
Mhmmd
Mhmmdi Reyhridir (damt brkatuh). O,
znn xsusi diqqti v slam elmlrin, masir
beynlxalq
vziyyt
v
hazrki
cmiyytin
7
ehtiyaclarna olan hatli bax il slam hdislrini

tdqiq etmiir. Onun zhmtlrinin bhrsi olan bu
kitab slam dnyasnda byk rbtl qarlanmdr.
Bu dyrli sr, nrindn ken 22 ild, dflrl
yenidn ap
v dnyann bir ox sas dillrin
trcm olunmudur. Qiymtli toplunun bir sra
orijinal xsusiyytlri var v qsaca, onlardan
Bzilrini qeyd edirik:
1- ox hrmtli mllif z tbbsn uyun
olaraq,
hdislri Quran aylrinin ardnca el
formada
vermidir
ki,
hdis,
Qurani-Krimin
mnasnn baa dlmsind aar rolunu oynayr.
2- Rvaytlrin seilmsi v fsillr zr
blgs yeni v ry yatan bir metodla hyata
keirilmidir.
3- Gnmzn tlblrin uyun olaraq,
rvaytlr n oxsayl balq v mvzular
xarlmdr. Bel ki, Quran v slamn hmin
msllrd fikrini bilmk istynlrin mtlq
ksriyyti, zlrinin nzrd tutduqlar mvzular
burada tapa bilrlr.
4- Rvaytlr ox diqqtl v hdis elmindki
xsusi ekspert tlbkarl il seilmidir.
5Kitabda
btn
slam
firqlrinin
mnblrindn istifad olunmudur.
6- Hdislrin verilmsindn lav, onun istinad
mxzlri v bu rvaytin, yaxud da bu mvzuda olan
rvaytlrin digr mnblri d gstrilmidir.
lbtt, bu dyrli kitabn oxsayl baqa stn
cht v xsusiyytlri d var. Ancaq, yaznn
ycamln gzlmk mqsdi il, yazlanlarla
kitfaytlnirm. minm ki, hrmtli oxucu v
mtxssislrin zlri d, kitabdak digr stn
chtlri grcklr.
slam hdislri v ona aid elmlr sahsind

mslman dnyasnn n mhm tdqiqat
mrkzlrindn biri olan v Hzrt aytullah cnab
Mhmmdi Reyhrinin nzarti altnda slam
hdislri sahsind tdqiqat ilri aparan Darul
Hdis Mrkzi Mizanul Hikmnin mntxabatn
ap etdirmidir. Bu i dad xsusi hmiyytl
yana, dnya mslmanlar n d ox faydal bir
idir. ran slam Respublikasnn Azrbaycan
Respublikasndak Mdniyyt Mrkzi rann v
Azrbaycann mslman xalqlarnn qrlmaz tellrl
bir-birin balandn v dost, qarda Azrbaycan
xalqna mdni xidmtlr gstrilmsi mqsdil
Mizanul- Hikmnin mntxabat kitabn
azrbaycan dilin trcmsini tkil etmidir.
Azrbaycan elmi ictimaiyytinin v vtndalarnn
mqdds slam dininin mnb kitablarna v sas
prinsiplrin n sviyyd ehtiyac duyduunu nzr
alsaq, bu iin zmti v gstriln xidmtin
bykly daha da aydn olar. Kitabn Hac Aabala
Mehdiyev, Mdi Eln Mahmudov, Hac Etibar
Quliyev v hrmtli redaktor xanm Drdan
Cfrlidn (yydhumullah) ibart trcm qrupu
Mdniyyt Mrkzinin dini eksperti, smimi v
khn dostum byk alim hcctl islam vlmslimin
cnab Hac eyx Adil Mvlayinin (damt ifazatuh)
elmi redaktorluu il yorulmaz sy gstrmi v id
qarya xan oxsayl tinliklri aradan gtrmkl
kitabn trcmsini 6 ay rzind baa atdrmlar.
lbtt, mnb v trcm dillrindki incliklr,
szl mna arasnda optimal variantn taplmas kimi
mqamlar bu sahnin mtxssislrin gizlin deyil.
Xsusil d hazrki kitab kimi srf dini mzmunlu
dbiyyatlarn trcmsi xsusi bir diqqt v
hssaslq tlb edir. Bel mqamlara riayt olunmas,
9
bir sra hallarda trcmd czi qsurlara gtirib

xarr ki, bu da olduqca tbiidir. Bununla laqdar,
hrmtli alim v mttxsislrin rylrin ehtiyac var
v gman edirm ki, onlarn faydal olanlarndan
nvbti aplarda istifad olunacaqdr.
Nhayt ki, qiymtli sri byk sevincl
Azrbaycan Respublikasnn mslman xalqna, ismt
v paklq nmunsi olan hli-Beytinin () aiqlrin
tqdim edrk Hzrti Mehdi Sahibz-zmandan
(rvahuna fdah) bu kiik xidmtimizi qbul etmsini
acizan dilyirm. Hqiqtn d, Onun razl haqq
olan Allahn razl il nticlnr.

.

Seyyid likbr Ocaqnejad

ran slam Respublikasnn
Azrbaycan Respublikasndak
Mdniyyt Mrkzinin sdri
10
11
1
Fdakarlq
1.Fdakarln dyri.
1.mam li ():Fdakarlq n ali insani siftdir. 1
2.mam li ():Fdakarlq yax ml sahiblrinin
xisltidir.2
3.mam li ():Fdakarlq yaxlqlarn n gzli v imann
drclrinin n stndr.3
4.mam li ():Fdakarlq ibadtlrin n stn v aaln
n byydr.4
5.mam li ():Sxavtliliyin n stn fdakarlqdr.5
6.mam li ():Baqalar il insafla, mminlrl is
fdakarlqla davran.6
7.mam li ():Ncib xlaqn n yksk mrtbsi
fdakarlqdr.7
8.mam li (): Azad insanlar fdakarlqla qul edilirlr.8
2.Fdakarlarn dyri.
Quran:
Mhacirlrdn vvl (Mdind) yurd salm v iman
gtirmi kimslr z yanlarna (hrlrin) mhacirt ednlri
sevr, onlara verilnlr (qnimtlr) rklrind ehtiyac (v
hsd) duymaz, zlri ehtiyac iind olsalar bel onlar
1
2
3
4
5
6
7
8
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
urrul-Hikm,
12
hdis
hdis
hdis
hdis
hdis
hdis
hdis
hdis
986
606
1705
1148
2888
6342
6361
4187
zlrindn stn tutardlar. Nfsinin xsisliyindn, tamahndan

qorunub saxlanlan kimslr . mhz onlar nicat tapb sadt
qovuanlardr1
Hdis:
9.bu Hreyr:Bir kii Peymbrin (s) yanna glib
aclqdan ikaytlndi. Allahn Peymbri (s) bir nfri
zvclrinin evin gndrdi. Amma onlar dedilr:Sudan baqa
bir eyimiz yoxdur. Peymbr (s) buyurdu: Bu kiini bu
axam kim qonaq aparar? li ibn bu Talib () dedi:Ey
Allahn Peymbri, mn onu qonaq apararam. Sonra
Fatimnin (s..) yanna glib dedi:Ey Allahn Peymbrinin
qz, yemy nyin var? Fatim dedi:am yemyindn baqa
bir eyimiz yoxdur, amma qona zmzdn stn tutar,
qabaa salarq. Hzrt buyurdu:Ey Mhmmdin qz!
Uaqlar yatzdr v raqlar sndr. li () shr Peymbrin
(s) yanna glib ba vernlri Hzrt danandan sonra ox
kemdi ki, Allah-taala zlrindn stn tutarlar . . . . . .
aysini nazil etdi.2
10.Ayi:Allahn Peymbri (s) dnyadan kn kimi he
vaxt gn dalbadal doyunca yemk yemdi. gr istsydi,
doyunca yey bilrdi. Amma baqalarn zndn stn tutur,
qabaa salrd.3
11.buttufeyl:li () xou gln bir paltar ald. Sonra onu
sdq verib buyurdu:Allahn Peymbrindn(s) eitmim
ki, hr kim fdakarlq edrk baqasn zndn qabaa salsa,
Allah Qiyamt gn ona Cnnti balayar.4
12.mam Sadiq ():Fatimnin (. s) evind bir az arpa var
idi v o, ondan quymaq hazrlad. Yemk hazr olandan sonra
onu qarlarna qoydular (ki, yesinlr). (Birdn) Bir yoxsul glib
xd v dedi:Allah siz rhm etsin! li durub yemyin d
birini ona verdi. ox kemdi ki, bir yetim glib dedi:Allah siz
rhm etsin! li () durub yemyin digr d bir hisssini ona
verdi. Sonra bir sir glib dedi:Allahn rhmi olsun siz! li
() durub yemyin qalan d birini d ona verdi v z hmin
yemkdn he dadmad. Sonra Allah onlarn barsind bu ayni
nazil etdi v hmin ay Allaha gr bel bir fdakarlq edn hr
bir mmin d amildir.5
1
2
3
4
5
Hr, ay 9
Nurus-Sqleyn, c.5, sh. 285, hdis 53
Tnbihul-xvatir, c.1, sh.172
Nurus-Sqleyn, c.5, sh.285, hdis 52
13
14
2
car
3.car.
Quran:
Mgr Rbbinin rhmtini onlarm payladrrlar?! Dnyada
onlarn ruzilrini z aralarnda Biz bldrrk. Biri o birin i
grdrsn dey birinin drcsini digrindn stn etdik. Snin
Rbbinin mrhmti onlarn ydqlarndan daha yaxdr.1
O iki qzn biri dedi:Atacan! Onu muzdla oban tut, nki
bu gcl v etibarl adam muzdla tutduqlarnn n yaxsdr!2
Hdis:
13.mam li (): Onlarn ruzilrini aralarnda biz
bldrrk aysi barsind buyurub- Pak v mqdds
Allah bu ay il biz insanlarn dolanacaq yollarndan birinin
icar olmasn xbr verdi. nki, Allah z hikmti sasnda
insanlar istk, zmkarlq v digr chtlrdn frqli yaradb v
bu mslni yaradlmlarn dolannn dayaq nqtsi edib.
Ona gr d bir xs digrini (onun mk qvvsini) icar
edir. . . . gr bizlrdn biri z n bnnalq, xrratlq, yaxud
digr snt sahiblrinin ilrini grmy mcbur olsa, onda
dnyann ilri dzlmz. nsanlarn buna imkan da yoxdur v
he cr bunu ed bilmzlr. Lakin, Allah onlarn istyini
mxtlif etdi, hr ksin meylini bir i sald ki, hmin ii
baqalar n d grsn v hr biri baqasnn kmyi il
vziyytin uyun olaraq mit ilrini irli aparsn. Bellikl,
Allah dqiq bir tdbir tkbdr.3
4.nsann muzdlu i grmsinin xoaglmzliyi.
14.mmar Sabati:bu Abdullaha (mam Sadiq ())
dedim:nsan ticart edib zn bel bir kild icary ver
bilrmi ki, alver etdiyi miqdarda ona (pul) verilsin?
Buyurdu:zn muzda satmasn, ksin, Allahdan ruzi istsin
1
2
3
Zuxruf, ay 32
Qss, ay 26
Vsailu-i, c.13, sh.244, hdis 3
15
v ticart balasn. nki gr muzdla ils z ruzisin mane

olub.1
5.card dllallq.
15.Mhmmd ibn Mslim:mam Baqir v ya mam
Sadiqdn () sorudular:Bir xs i gtrr, amma onu z
yerin yetirmir baqasna hval edir v ortada xeyir
gtrr.Buyurdu:z d hmin iin bir qdrini grms,
xeyr. (bu dzgn deyil)! 2
6. Muzd alann haqqn ksmmk.
16.Hzrt Peymbr (s):Allah muzd alann (fhlnin)
muzdunu ksn xsin mlini pu v tri be yz illik
msafdn hiss olunan Cnntin iyini ona haram edr.3
17. Hzrt Peymbr (s):Muzd alann (fhlnin) muzdunu
ksmk byk gnahlardandr.4
7.Zhmt
haqqnn
myynldirilmsi
v
zhmthaqq vermyin qaydas.
18.Hzrt Peymbr (s):Fhlnin zhmthaqqn onun tri
qurumam verin v hmin i halnda onun muzdunu
myynldirin.5
19.mam li ():Allahn Peymbri (s) muzdu tyin
edilmmidn qabaq fhl iltmyi qadaan edib.6
1
2
3
4
5
6
l-Kafi, c.5 sh.90, hdis 3

l-Kafi, c.5, sh. 273, hdis 1
mali-Sduq, sh.347, hdis 1
Biharul-nvar, c.103, sh170, hdis 27
Knzul-Ummal, hdis 9126
l-Fqih, c.4, sh.10, hdis 4968
16
3
cl
8.cl.
20.mam li ():(Allah) cllri (mrn mddtini) tqdir
edib, myynldirib. Bzilrini uzun v Bzilrini qsa edib v
bir qismini arxaya atb v bir qismini qabaa salb. Onlarn
amillrini lm balayb (clin sona atmasnn sbblrini
hazrlayb).1
21.mam li ():cl v lmdn doru ey yoxdur.2
22.mam li (): cl n gzl drmandr.3
23.mam li ():nsann nfslri onun lm trf
addmlardr.4
9.cl mhkm bir qaladr.
Quran:
Allahn izni olmaynca he ks lmr. O, vaxt myyn
edilmi bir yazdr.5
Hdis:
24. mam li ():clin gztiliyi kifaytdir.6
25.mam li ():cl mhkm qaladr.7
10. Hr bir eyin mr var.
26.mam li (): Hr bir eyin mddti v sonu vardr.8
27.mam li ():Allah hr bir ey n l v hr bir l
n cl v son qoyub.9
11.Hr bir mmtin cli (sonu) var.
Quran:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh. 21

urrul-Hikm, hdis10648
urrul-Hikm, hdis 9905
Ali-mran, ay 145.
Biharul- nvar, c.5 sh.142, hdis 14
urrulhikm, hdis 494
Nhcl-Bla, Xtb 190
17
Hr bir mmtin mr mddti vardr. Onlarn cli glib

atdqda ondan n birc saat yubanar, n d qabaa
kerlr!1
Biz he bir mmlkti cli glib atmam mhv etmdik.
He bir mmt n clindn qabaa ke bilr, n d ondan
arxaya qala bilr.2
Hminin mracit et: Nhl, 61; Ta Ha, 129; nkbut, 5; ura,
14; .
Muminun, 43
12.rti v qti cl.

Quran:
Sizi palqdan yaradan, sonra da bir cl myyn edn
Odur. Qti cl Onun yanndadr. Siz yen d bh edirsiniz!3
Hdis:
28.mam Sadiq ()-yuxarda qeyd olunan aynin tfsirind
buyurmudur- Namlum (adsz) cl asl v rti haldadr,
Allahn istyi il tez v gec ola bilir. Amma mlum (ad olan)
cl Allahn Qdr gecsindn gln ilin Qdr gecsin kimi
qzav-qdr olaraq myynldirdiyi cldir v Allah onun
barsind buyurmudur:Onlarn cli glib atdqda birc saat
bel n yubanar, n d qabaa kerlr.4
13.rti cli uzaqladran amil.
29.mam li ():mrlr sdq vermkl uzanr.5
30.mam Sadiq ():nsanlar z mrlrindn ox z yaxlq
v ehsanlar il yaayrlar. Hminin cllrinin atmasndan
ox gnahlarnn nticsind lrlr.6
1
2
3
4
5
6
raf, ay 24.
Hicr, ay 4-5.
nam, ay 2.
Biharul-nvar, c.5, sh.139, hdis 3
18
4
Axirt
14.Axirt.
Quran:
Biz axirt qazancn istynin qazancn artrr, dnya
mnftini istyn d ondan veririk. Onun axirtd he bir
pay yoxdur.1
Hdis:
31.mam li ():Dnya bdbxtlrin arzusu, axirt is
xobxtlrin qurtulu v uurudur.2
32.mam li ():Axirtdn mhkm yap ki, dnya sn
kiik glsin.3
33.mam li ():Hqiqtn dnya sndn ayrlandr, axirt
is sn yaxndr.4
15.Axirt ilrinin zmti.
Quran:
Bir gr onlarn birini digrindn nec stn etdik. Axirtd
drc v stnlklr daha yksk v ucadr.5
Hdis:
34.mam li ():Dnyann hr bir eyini eitmk
grmyindn bykdr. Axirtin is hr bir eyini grmk
eitmyindn bykdr. Odur ki, axirti grmyin yerin,
gzlr grnmyn, qeyb prdsi arxasnda olanlar mahid
etmk vzin, el eitmkl v (peymbrlrin vasitsi il)
xbrdar olmaqla kifaytlnin.6
16.Axirt bdi evdir.
Quran:
1
2
3
4
5
6
ura, ay 20
urrul-Hikm, hdis 694+695
Nhcl-Bla, mktub 32.
sra, ay 21.
Nhcl-Bla, xtb 114.
19
Ey qvmm! Bu dnya hyat keici bir eydir, qalmaq yeri

axirt evidir.1
Hdis:
35.mam li ():z bdi evini abadladran ks alldr.2
36.mam li ():Dnya qurtaran, axirt is bdidir.3
17.Axirtin stnly.
Quran:
De:Dnyann mal azdr v axirt, tqvas olan n daha
yaxdr.4
Hdis:
37.mam li ():Axirtin he bir vzi yoxdur v dnya
insann qiymti deyil.5
18.Axirti yada salmaq.
38.mam li ():Axirti yada salmaq dava-drmandr,
dnyan yada salmaq is n pis drd v xstlik.6
39.mam li ():Kim axirti ox yadna salsa gnah v
(Allaha qar) itatsizliyi az olar.7
19.Axirt n i grmk.
40.Allahn Peymbri (s):Dnyan n el il ki, sanki
bdi yaayacaqsan v axirtin n el i gr sanki sabah
lcksn.8
41. Allahn Peymbri (s):Allah gec-gndz n byk
drd-qmi axirt olan ksin qlbini ehtiyacsz v zngin edr,
onun iini qaydaya salar. O, ruzisini tam kild ld
etmyinc dnyadan kmz. Allah gec-gndz n byk
drd-qmi dnya olan ksin alnna is yoxsulluq (mhr)
vurar, iinin nizamn pozar.O dnyada z qismtindn artq bir
ey ld etmz.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
afir,ay 39.
urrul-Hikm, hdis 8298.
urrul-Hikm, hdis 4.
Nisa, ay 77.
Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.234
20
42.mam li ():Dnyaya rbti ola-ola axirt n i

grmk faydaszdr.10
10
21
5
Qarda
20.Mminlr bir-birlri il qardadr.
Quran:
Hqiqtn mminlr bir-birlri il qardadrlar. Buna gr
d qardalarnzn arasnda slh yaradn v Allahdan qorxun ki,
blk rhm olunasnz.1
Hdis:
43.Allahn Peymbri (s):Mminlr qardadrlar, qanlar
brabrdir v baqalarnn qarsnda lbirdirlr. Onlarn n
aa olan bir xsi hamsnn amanna daxil ed bilr.2
44.mam li ():N ox qardan ki, onlar snin anan
domayb.3
45.mam Baqir ():Mmin mminin doma qardadr.4
46.mam Sadiq ():Mmin mminin qarda, onun gz v
bldisidir. Ona xyant v zlm etmz, aldatmaz v ona
ml etmycyi vdi vermz.5
47. mam Sadiq ():Mmin mminin qardadr.Eyni il bir
bdn kimidirlr.Onun bir zv aryanda digr zvlr d hmin
arn hiss edrlr. Onlarn ruhlar bir ruhdandr.6
21.Hqiqi qardalar.
48.Allahn Peymbri (s):Qardalarnzn sayn artrn.
nki Qiyamtd hr bir mmin fat edck.7
49.mam li ():Hqiqi qarda v yoldalarn qoru. nki
onlar asayi dvrnn ehtiyat, bla gnlrinin qalxandrlar.8
22.Qardalar sevmk.
1
2
3
4
5
6
7
8
Hucurat, ay 10
mali-Mufid, sh.187, hdis 13
l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 2 v 7
l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 3
l-Kafi, c.2, sh.66 hdis 4
22
50.mam li ():Qardan (sninl) dostluqda sndn gcl

olmasn.1
51.mam
li
():Qardalar,
onlarn
phrizkarlqlar
qdrinc sev.2
52.mam Sadiq ():nsann dinsevrliyinin nianlrindn
biri onun qardan sevmsidir.3
23.Dostluun davamllna sbb olan amillr.
53.mam Sadiq ():Ey Nmann olu! gr qardann
sninl olan dostluunun xalis olmasn istyirsns, onunla
(yersiz) zarafat etm, mbahis etmkdn kin, ona ynm
v onunla dava etm.4
54.mam Sadiq ():Qardalar z aralarnda ey
mhtacdrlar ki, gr onlar yerin yetirslr dostluqlar davaml
olacaq, ks halda is bir-birlrindn ayrlacaq v dmn
olacaqlar. Hmin ey bunlardr: bir-birin qar insafl olmaq,
bir-birin qar mehriban olmaq v bir-birin paxllq
etmmk.5
24.Allaha xatir dostluq v qardalq etmk.
55.Allahn Peymbri (s):Uca Allaha xatir sevdiyin
qardann zn baxmaq ibadtdir.6
56.Allahn Peymbri (s):Mslman xs slamn xeyrini
ld etdikdn sonra Allaha gr ld etdiyi dost kimi bir xeyir
ld etmyib.7
57.mam li ():Allaha gr qardalq etmk mhbbti
safladrr.8
58.mam li ():Allaha gr dostluq ednlrin dostluqlar
davaml olar, nki hmin dostlua sbb olan amil hmi
mvcuddur.9
59.mam li ():Allah yolunda qardalq etmkl qardalq
bar verir.10
25.Dnyaya gr qarda olmaq.
1

l-xtisas, sh.226
3
l-xtisas, sh.31
4
5
Tuhful- uqul, sh.322
6
7
8
9
10
2
23
60.mam li ():Dostluu Allaha gr olmayan ksdn

kin. nki onun dostluu alaqlq, onunla yoldalq etmk
nhs v brktsizdir.1
61.mam li ():Kim Allaha gr qardalq ets xeyir grr
v kim dnyaya gr qardalq ets mhrum qalar.2
62.mam li ():Hanssa bir i gr sninl dostluq edn
ks hmin i nail olduqdan sonra sn arxa evirr.3
26.Qardaa olan mhbbti biruz vermk.
63. Allahn Peymbri (s):Dost v ya qardanz sevn
zaman (mhbbtinizi) ona biruz verin.4
64. bul Bilad:bu Cfrl (mam Baqir) () bu Abdullah
(mam Sadiq ()) mscidd oturmudular. Oradan bir kii kedi.
bu Cfrl () oturanlardan biri dedi:Vallah mn bu kiini ox
istyirm. bu Cfr () buyurdu:El is ona bildir. nki,
mhbbti biruz vermk dostluu davaml v brqrar edr,
hsn-rbt v lfti artrar.5
27.Qarda (din qardan) sevmk onun da qardan
sevmsinin niansidir.
65.mam li ():Dostluq v mhbbtlri qlblrdn
soruun. nki qlblr rvt qbul etmyn ahidlrdir.6
66.mam Baqir ():Qardann qlbind sn olan
mhbbtini, snin z qlbind ona qar olan mhbbtdn
baa d.7
67.mam Hadi ():ncitdiyin ksd sfa-smimiyyt
axtarma v bdbinlik oxun il nian aldn ksdn xeyirxahlq
umma. nki, snin qlbin baqalarna mnasibtd necdirs
baqalarnn da qlbi sn qar eldir.8
28.Qardalarla laqni ksmk.
68.mam li ():Qardanla laqni ksmk istynd z
dostluundan ona bir az qalq saxla ki, bir gn hmin miqdar
ona mlum olanda ona qaytsn. (Onun arxasnca btn
1
2
3
4
5
6
7
8

l-Mhasin, c.1, sh.415, hdis 953
Kful-mm, c.2, sh.331
Biharul-nvar, c.74, sh.181
24
krplri uurtma, onun qaytmas v yenidn birlmsi n

bir yer saxla.)1
69.mam li ():Birlndn sonra laqni ksmk,
qardalqdan sonra cfakarlq v dostluqdan sonra dmnilik
nec d pisdir.2
70.mam Sadiq ():z dostluq v mhbbtini mnasib
yer
qoymayan
ks
laqnin
ksilmsi
thlksi
qarsndadr.3
29.Qardalarla laq yaratmaq
71.mam li (): Grk qardann laqni ksmk imkan
snin ona birlmk imkanndan ox olmasn. Hminin grk
onun pislik etmk qdrti snin yaxlq etmk qdrtindn
artq olmasn.4
72. mam Hseyn ():laq yaratmaqda n gcl xs,
onunla laqsini ksmi xsl laq yaradan xsdir.5
30.Qardalarn nvlri.
73.Allahn Peymbri (s): Axirzzamanda n az taplan
ey etibarl dost v ya halal bir dirhm olacaq.6
74.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: Biri yemk
kimidir ki, ona hmi ehtiyac var v o, all xsdir. kincisi
drd kimidir v o, alsz xsdir. ncs drman kimidir v
o, mdrik xsdir.7
75.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: (Biri) can il
yoldalq edn, digri is mal il kmk edn. Bu iki dst
qardalnda dz v sadiqdir. ncs is sndn gndlik
dolanacan alan xsdir. O sni az bir lzzt v kef n
istyir. Ona etimad etm!8
31.kinilmli qardalq v dostluqlar
76.mam li ():Ona dzmli olduun ks snin qardan
deyil.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla,mktub 31
Nhcl-Bla, mktub 31
Tuhful-Uqul, sh.54
Tuhful-Uqul, sh.323
Tuhful-Uqul, sh.324
25
77.mam li ():Snin yaxlqlarn rt-basdr edib

nqsanlarn yayan ksl qardalq etm.10
78.mam Baqir ():Zngin olanda sni sayan, yoxsullaanda
is sni trk edn ks nec d pis qardadr.2
79.mam Baqir ():Drd nfrl - alsz, xsis, qorxaq v
yalan il yoldalq v qardalq etm!3
80.mam Sadiq ():Sni tamah sald ey gr, yaxud
ndns qorxduu n v ya nys meyl saldna gr
yaxud da yeyib-imy gr istyn ksl qardalq etmkdn
uzaq ol v prhizkarlarla qardalq etmk axtarnda ol, htta
gr onlar axtarmaq n yerin drinliklrin daxil olmal v
mrn bu yolda srf etmli olsan bel!4
32.Khn qardalqlarn qorunub saxlanlmas
81.Allahn Peymbri(s):Uca Allah khn qardalqlarn
davam etmsini sevir. Buna gr d onu davam etdirin.5
82.mam li ():Hr eyin tzsini se, qardalarn is n
khnsini.6
33.Hqiqi qardalq.
83.mam li ():Snin hqiqi qardan xtandan ken,
ehtiyacn tmin edn, zrn qbul edn, eyblrinin stn
rtn, qorxunu sndn uzaqladran v arzunu yerin yetirn
ksdir.7
84.mam li ():Snin qardan o ksdir ki, tinlik zaman
sni tk qoymasn, gnah zaman sndn xbrsiz olmasn v
bir ey soruanda sni aldatmasn.8
34.Qarda semk.
85.mam li ():Hr shv gr qardalarndan ayrlan
ksin dostlar azalar.9
86.mam Sadiq ():Ancaq he bir eybi olmayan ks il
qardalq edn xsin dostlar az olar.10
10

l-rad, c.2, sh.166
3
l-Xisal, sh.244, hdis 100
4
5
6
7
8
9
10
lamud-Din, sh.304
2
26
35.Qardan xtasna dzmk.

87.mam li ():Dostunun xtasna dmninin yr etdiyi
zamana gr dz.1
88.mam li ():Xtalara dzmk dostlarn zintidir.2
89.mam li ():Dostun xtasna dzmyn ks tk lr.3
36.Qardalarn n yaxs.
90.Allahn Peymbri(s):Snin n yax qardan Allahn
itati yolunda sn kmk edn, Ona itatsizlikdn saxlayan v
sn Onun razl olan eyi mr edndir.4
91.mam li ():n yax qarda yd-nsiht vermkd az
gzt gedn ksdir.5
92.mam li ():Snin n yax qardan sn kmk edn,
ondan yaxs sn kifayt edn v sn mhtac olanda sndn
kendir.6
93.mam li ():n yax qarda dostluu Allaha gr olan
ksdir.7
94.mam li ():Snin n yax qardan o ksdir ki, yax
ilr grmy tlsir v sni d xeyirxahla kir, sn yax
olmaq gstrii verir v onun yerin yetirilmsind sn kmk
edir.8
95.mam li ():Snin n yax qardan sni haqq yolda n
ox qzblndirndir.9
96.mam li ():Qardalarn n yaxs z qardalarn
baqalarna mhtac etmyn ksdir.10
97.mam Sadiq ():Qardalarmn n sevimlisi eyblrimi
mn hdiyy edn ksdir.11
37.Qardalarn n pisi.
98.mam li (): n pis qarda
tinliy dmsin
insann
zhmt v

3
4
5
6
7
8
9
10
11
2
27
sbb olan ksdir.1

99.Mani l-xbar:mirl-mminindn sorudular ki: n
pis yolda kimdir? Buyurdu:Allaha qar itatsizliyi snin
gznd gzl gstrn ks!2
38.Qardalar snamaq.
100.Allahn Peymbri(s):gr qardanda xislt
grsn ona mid bala: hya, mantilik, dzlk. gr bu
xislti grmsn ona mid balama.3
101.mam li ():Kim dzgn snaqdan sonra zn bir
qarda ses dostluu davaml v mhkm olar. Kim snaqsz
zn
bir
qarda
ses
pislrl
yoldalq
etmk
mcburiyytind qalar.4
102.mam Sadiq ():Qardalarnz iki xislt il snayn. gr
hmin xisltlr malik olsalar onlarla yoldalq et v ks
tqdird onlardan uzaqla, uzaqla, uzaqla! (hmin iki xislt
bunlardr:) Namaz z vaxtnda qlmaa ballq v qardalara
tin v rahat gnlrd yaxlq etmk.5
39.Qardalara yol gstrmk.
103.Allahn Peymbri(s):Mmin z mmin qardann
gzgsdr. (Qarda) yannda olmayanda onun yaxln
istyr. O yannda olanda is xoaglmz ilri ondan
uzaqladrar.6
104.mam li ():z qardana gizlind yd-nsiht vern
ks onu zintlndirib, akar yd-nsiht vern ks is onu
bdnam v rsvay edib.7
105.mam Sadiq ():Qardan xoaglmz bir i dar
grb hmin ii ondan uzaqladrmaq imkan ola-ola bel
etmyn ks, bhsiz ki, ona xyant edib.8
40.Qardalara hrmt.
106.Allahn Peymbri(s):mmtimdn hans bnd z
din qardana mehribanlq v mhbbt gstrs, Allah ona
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 479

Mani l-xbar, sh.198, hdis 4
urrul-Hikm, hdis 8921 v 8923
l-Kafi,c.2, sh.672,hdis 7
28
qulluq etmk n Cnnt qulluqularndan bir qulluqu

gndrr.1
107.mam Sadiq ():Yanna gln mslman qardana
ehtiram gstrn ks slind byk Allaha hrmt gstrib.2
41.Qardalarn ehtiyaclarn aradan qaldrmaq.
108.mam li ():Sizlrdn hr biriniz qardann
ehtiyacnn olmasn biln zaman (grk) istmk (az v ya l
amaq) zhmtini onun iynindn gtrsn.3
109.mam Sadiq ():N qdr ki, mmin z qardana
kmk edir Allah da ona yardm edr.4
110.mam Sadiq ():Kim z mmin qardann bir ehtiyacn
tmin ets, Allah-taala Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn
tmin edr.5
111.mam Sadiq ():nsann qardana etimad etmsi n
z ehtiyacn ona demsi kifaytdir.6
42. Qardaln qaydalar.
112.Allahn
Peymbri(s):Sizlrdn
biri
kiminls
qardalq etmk istynd grk onun z adn, atasnn v
qbilsinin adn, hminin onun yaay yerini sorusun. nki
bu i, lazm haqlardan v qardaln sfa-smimiyytin sbb
olan amillrdndir. ks tqdird bu dostluq alszcasna olan
bir dostluqdur.7
113.Allahn Peymbri(s):Qardanla glrz gr.8
114.Biharul-nvar:Allahn Peymbri (s) z qardalarndan
birini gn grmynd onun haln xbr alrd. gr qarda
hrd olmasayd ona dua edrdi, hrd olsayd grn
gedrdi v gr xst olsayd ona ba krdi.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

l-Kafi, c.2, sh.198 hdis 8
29
30
6
db
43.db
115.mam li ():db insann kamaldr.1
116.mam li ():Ey mmin! Snin cannn qiymt v
dyri bu elm v dbdir. Odur ki, bu iki eyi ld etmy
al! nki elm v dbin hr n qdr artsa qdir-qiymtin d
bir o qdr artar.2
117.mam li ():db xisltlrin n gzlidir.3
118.mam li ():Atalarn vladlar n qoyduqlar n
yax miras dbdir.4
119.mam li ():nsanlar qzl-gmdns gzl db
daha ox mhtacdrlar.5
120.mam li ():Gzl db n stn sil-nsb v n
yksk qohumluqdur.6
121.mam li ():db yrn! nki o, sil-ncabt
rfinin zintidir.7
122.mam li ():Gzl db sil-ncabt rfini vz
edir.8
123.mam li ():dbdn xeyirli rf yoxdur.9
124.mam li ():dbi olmayann sil-ncabt rfi pu
olar.10
125.mam li ():Sizin zintiniz dbdir.11
126.mam li ():db kimi zint yoxdur.12
44.db v al.
1

Mikatul-nvar, sh. 135
3
4
5
6
7
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.96
11
Nhcs-Sad, c.2, sh.50
12
2
31
127.Allahn Peymbri(s):Gzl db aln zintidir.1

128.mam li ():Hr ey ala mhtacdr, al is db.2
129.mam li ():db insanda kk al olan aac
kimidir.3
130.mam li ():Kimin dbi aln ts o, oxlu qoyunlar
arasnda olan oban kimidir.4
131.mam Hseyn ():Al olmayann dbi olmaz.5
45.Nfsin dblndirilm v trbiysi.
132.mam li ():Nfslrinizi trbiy etmyi hdniz
gtrn v onlar adtlrin onlara hakim olmasndan saxlayn.6
133.mam li ():z-znn mllimi v trbiyisi olan
ks camaata mllim v trbiyi olan xsdn daha
tqdirlayiqdir.7
46.dbin nticsi
134.Tuhful-uqul:Allah-taala saya () buyurdu:z qlbini
(Mndn olan) qorxu il trbiy et.8
135.Tnbihul-xvatir:sa ibn Mrym () dedilr:Sn
kim db yrtdi? Buyurdu:He ks mn db yrtmdi,
nadanln irkinliyini grdm v ondan uzaqladm.9
136.mam li ():Gzl db xlaqn paklamasna sbb
olar.10
137.mam li ():Kim db knl vers pisliklri azalar.11
138.mam li ():Alimlrl yoldalq et ki, dbin
gzllsin v nfsin paklasn.12
139.mam li ():db zehnin itiliyin sbb olur.13
140.mam li ():nsann elmi artanda dbi oxalar v
onda olan Allah qorxusu bir ne df artar.14
1

3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul, sh.500
9
10
11
12
13
14
2
32
47. dbin tfsiri

141. mam li ():zn trbiy etmyin n
baqalarnda (grb) bynmdiyin eydn uzaqlaman
kifaytdir.1
142.mam li ():Bndnin dbi(ni gstrmsi) n
nemt v ehtiyaclarnda z Allahndan baqa he ksi rik
etmmsi kifaytdir.2
143.mam Sadiq ():Atam mni eyl trbiy etdi. . . .
Mn buyurdu: Oul! Kim pis dostla yoldalq ets salamat
qalmaz, kim dann cilovlamasa peman olar v kim pis
yerlr daxil olsa thmt v bd gmanlara hdf olar.3
48.n yax db
144.mam li ():n yax db insann z hddind
qalmas v hddini amamasdr.4
145.mam li ():n yax db sni xoaglmz (v
haram) ilrdn saxlayandr.5
146.mam li ():stk v qorxu annda zn saxlamaq n
yax dblrdndir.6
49.vlad dblndirmy tviq.
147.Allahn Peymbri (s):vladlarnza ehtiram gstrin
v onlar yax trbiy edin (ki, hmin gzl trbiy
nticsind) balanasnz.7
148.mam li () mam Hsn ():Yeniyetmnin qlbi,
spiln hr bir eyi qbul edn bo yer kimidir. Buna gr d
mn snin qlbin brkimmi v zehnin (baqa eylrl)
mul olmam sni trbiy etmy baladm.8
149.mam Sadiq ():Ey iman gtirnlr! znz v hliyalnz oddan qoruyun9 aysi nazil olanda camaat dedi:Ey
Allahn Peymbri! zmz v ailmizi nec qoruyaq?
Buyurdu: znz xeyir i grn, onu z ailnizin d yadna
saln v onlar Allaha itat sasnda trbiy edin.10
1

3
Tuhful-Uqul, sh.376
4
5
6
7
8
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.16, sh.66
9
Thrim, ay 6
10
Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.201, hdis 13882
2
33
150.mam Rza ():Uaa gstri verin ki, sdqni htta

bir tik rk v ya bir ovuc ey olsa bel, z li il versin.
nki Allah yolunda verilmi ey, gr tmiz niyytl yerin
yetirilmi olsa, htta az olsa bel, ox-oxdur.1
50.Trbiynin formas.
151.Allahn Peymbri (s):vladlarnza yeddi yanda
namaz yrdin, on yalar tamam olandan sonra onlar namaz
trk etmlrin gr tnbeh edin v yataqlarn bir-birindn
ayrn.2
152.Allahn Peymbri(s):vlad yeddi il aa, yeddi il qul
v yeddi il vzirdir. gr iyirmi bir yana kimi xislt v
xasiyytini bynsn (lap yax), ks tqdird zbana burax.
nki sn Allah-taalann drgahnda zrlsn.3
153.mam Sadiq ():Ua on be yandan on alt yana
kimi oruc tutmaa yrdirmk lazmdr.4
51.Trbiyd riayt olunmas lazm olan nqtlr.
154.Biharul-nvar: Allahn Peymbri(s) sbi halda db
yrtmyi qadaan edib.5
155.mam li ():Yax ml sahibini mkafatlandrmaqla
pis ml sahibini pislikdn saxla.6
156.mam li ():Yaxlar islah etmk onlara ehtiram
gstrmkl,
pis
ml
sahiblrini
islah
etmk
is
7
czalandrmaqladr.
157.mam li ():Qardan ona yaxlq etmkl
mzmmt et v onun pisliyin ona bxi etmkl cavab
ver.8
158.mam li ():Pis ml sahibini (v ya sn pislik edni)
yax mlin il dzlt v onu xo v gzl dannla xeyir v
yaxla istiqamtlndir.9
159.Biharul-nvar:bulhsn Musann () yannda z
vladmdan ikytlndim. O Hzrt buyurdu: Onu vurma,
ondan qsa bir mddt ks!10
1

3
Mkarimul-xlaq, c.1, sh.478, hdis 1649
4
5
6
7
8
9
10
2
34
52.lahi db qaydalarna yiylnmk

160.mam li ():Kim byk Allahn db qaydalarna
yiylns (hmin db o xsi ) bdi qurtulua atdrar.1
161.mam li ():Allahn db v trbiy qaydalar
sasnda dzlmyn ks z dbi sasnda (da) dzlmz.2
53.Allahn dblndirmsi.
162.mam li ():Bla zalmn dblnm amilidir.3
163.mam
Sccad
():Allahm!
Mni
z
czanla
dblndirm v z mkrin dar etm.4
1
2
3
4

qbalul-mal, c.1, sh.157
35
7
Azan
54.Azan
164.Allahn Peymbri(s):Bilal! Dur, biz namazla rahatlq
bx et.1
165.Allahn Peymbri(s):eytan namaza dvt ssini
eidnd qaar.2
166.Allahn Peymbri(s):Gyn hli yer sakinlrindn
azan ssindn baqa bir ey eitmirlr.3
55.Mzzin (Azan)
167.Allahn Peymbri(s):Mzzinin gnahlar onun ssi
atan v gz grn miqdarda balanar. V hr bir quru v
ya onu (szlrini) tsdiqlyir v onun azan il namaz
qlanlarn say qdr onun n savab yazlr.4
168.mam li ():Azan grk sizin n fsahtliniz desin v
pinamazl dini msllri n yax bilniniz etsin.5
56.Qulaa azan oxumaq.
169.Allahn Peymbri (s):Ey li! Dnyaya olun v ya
qzn gln zaman onun sa qulana azan, sol qulana iqam
oxu. Bel olan halda eytan he vaxt ona zrr-ziyan vurmaz.6
170.mam Sadiq ():gr birinin xasiyyti pisls, onun
qulana azan oxuyun.7
1
2
3
4
5
6
7
Knzul-Ummal,hdis 20954
Knzul-Ummal, hdis20934
Biharul-nvar, c.84, sh.104, hdis 2, l-mqni, sh.98
Daimul-islam, c.1, sh.147
Tuhful-Uqul, sh.13
36
8
ncitmk
57.ncitmk
171.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, yaxlar nicat
tapdlar. Onlarn kim olmasn bilirsiniz? Onlar qarqan da
incitmyn kslrdir.1
58.Mmini incitmk
Quran :
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr
incidnlr, bhsiz ki, z zrlrin bhtan v aq-aydn bir
gnah gtrmlr.2
Hdis:
172.Allahn Peymbri (s):Mmini incidn xs bhsiz
ki, mni incitmidir.3
173.Allahn Peymbri (s):Kim mmin onu qorxudan
baxlarla baxsa, Allah z klgsindn baqa bir klg
olmayacaq gnd onu qorxudar.4
174.Allahn Peymbri (s):Kim mmini kdrlndirs v
sonra dnyan ona balasa, bu ii onun gnahnn
balanmasna sbb olmaz v bxiinin mqabilind ona
savab verilmz.5
175.mam Sadiq ():Uca Allah buyurub ki, Mnim mmin
bndmi incidn xs Mn qar mharib elan etsin.6
59.ncitmmk
176.Allahn
Peymbri(s):Camaat
incitm!
nki
(baqalarn) incitmmk snin zn n verdiyin sdqdir.7
1
2
3
4
5
6
7
Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146

hzab, ay 58
37
177.mam Sadiq ():Kim camaat incitmkdn l ks

onlardan bir l kilr (onlar incidnlrdn biri azalar), camaat
is ox llri ondan saxlayar.8
38
9
sir
60.sir kimi tslim olmaq rva deyil.
178.mam li ():Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim
olsa, onun azad olunmas n beytl-maldan fidy (sirin azad
olunmas n dniln mal) verilmmlidir. gr onun ailsi
ists onun fidysi z malndan dnilmlidir.1
179.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) lini ()
brati2 elan etmk n gndrnd, onunla birlikd bir dst d
gndrdi v onlara bel buyurdu: Kim ar yaralanmadan sir
kimi tslim olsa bizdn deyil.3
61.sirl yax rftar etmk.
Quran:
Onlar z itahalar kdiyi, zlri yemk istdiklri halda
yemyi yoxsula, yetim v sir yedirrlr4
(Ya Peymbr!) linizd olan sirlr de: gr Allah
rklrinizd bir yaxlq olmasn bils siz sizdn alnandan
daha yaxsn verr v sizi balayar. Allah balayan v
rhm edndir.5
Hdis:
180.mam li ():sir yemk vermk v onunla xo
davranmaq vacib haqlardandr, htta onu sabah ldrmli
olsan bel!6
181.mam li () bn Mlcm onu yaraladqdan sonra Hsn
v Hseyn () buyurdu:Bu siri zindana saln, ona yemk v
su verin v sirlikd onunla xo davrann.7
182.mam Sadiq ():sir yemk vermk onu sir
gtrm xsin boynunda olan haqdr, htta o sabah
ldrlmli olsa bel! sirin kafir v qeyri-kafir olmasndan asl
1
2
3
4
5
6
7

Mriklrin Mkkni trk etmlri vaxtn
l-Kafi, c.5, sh.34, hdis2
nsan, ay8
nfal, ay 70
39
olmayaraq ona su v yemk verilmli (v klgd

saxlanlmaldr) v onunla mlayim davranlmaldr.1
183.mam Sadiq ():li () zindana salnan xs
mslmanlarn beytl-malndan yemk verrdi.2
10
Blalar
62. Blalar
184.Allahn
Peymbri(s):Zirkliyin
blas
zn
triflmk, catin blas hddini amaq, gztin blas
minnt, gzlliyin blas qrur, ibadtin blas sstlk,
danman blas yalan, elmin blas unutqanlq, sbrliliyin
blas
sfehlik,
sl-ncabtliliyin
blas
ynmk
v
sxavtliliyin blas israfdr.3
185.Allahn Peymbri(s):Dinin blas nfsani istklrdir.4
186.mam li ():Hr eyin blas var v elmin blas
unutqanlqdr. badtin blas riya, aln blas xudpsndlik,
ncabtliliyin blas tkbbr, zirkliyin blas zn
triflmk, liaqln blas israf, hyann blas acizlik,
sbrliliyin blas xarlq v gcllyn blas pis danmaq v pis
rftardr.5
187.mam li ():Qorxu bladr.6
188.mam li ():Nfsi istk allarn blasdr.7
189.mam li ():mann blas irkdir.8
190.mam li ():Yqinliyin blas kkdir.9
191.mam
li
():Nemtlrin
blas
nankorluq,
nakrlkdr.10
192.mam li ():tatin blas itatsizlikdir.11
193.mam li ():silzadliyin blas tkbbrdr.12
1

3
4
5
6
urrul-Hikm, hdis 89
7
urrul-Hikm, hdis314
8
9
10
11
12
2
40
194.mam li ():Allln blas hiylgrlikdir.1

195.mam li ():badtin blas riyakarlqdr.2
196.mam li ():Sxavtin blas minnt qoymaqdr.3
197.mam li ():Dinin blas bdgmanlqdr.4
198.mam li ():Aln blas nfsi istklrdir.5
199.mam li ():Byklk v izztin blas qzav-qdrin
manelridir.6
200.mam li ():Nfsin blas dnyaya vurunluqdur.7
201.mam li ():Mvrtin blas nzrlri bir-birin
vurmaqdr.8
202.mam li ():Hakimlrin blas pis rftardr.9
203.mam li ():Vzirlrin blas dmnilikdir.10
204.mam li ():Alimlrin blas mnsbprstlikdir.11
205.mam li ():Rhbrlrin (idarilrin) blas siyasi
acizlikdir.12
206.mam li ():Qounun blas z basnn mrindn
xmaqdr.13
207.mam li ():Riyaztin (zahidliyin) blas adtin hakim
olmasdr.14
208.mam li ():Riyytin blas itatsizlikdir.15
209.mam li ():Phrizkarln blas qnatin azldr.16
210.mam li ():Qazilrin blas tamahdr.17
211.mam li ():daltli hakimlrin blas phrizkarln
azldr.18
212.mam li ():catli xsin blas uzaqgrnliyi v
ehtiyat ldn vermkdir.19
213.mam
li
():Gclnn
blas
dmni
zif
saymaqdr.20
1
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
2
41
214.mam li ():Sbrliliyin blas xarlqdr.1

215.mam li ():Bxiin blas mttl etmkdir.2
216.mam li ():Qnatin blas xsislikdir.3
217.mam li ():Heybt v byklyn blas zarafatdr.4
218.mam li ():Axtarn blas mqsd atmamaqdr.5
219.mam li ():lk idariliyinin blas lkni himay
etmkd aciz qalmaqdr.6
220.mam li ():hd-peymanlarn blas onlara ml
etmmkdir.7
221.mam li ():Hakimiyytin blas ynmkdir.8
222.mam li ():(Hdis v ya hr hans bir sz) nql
etmyin blas yalan nql etmkdir.9
223.mam li ():Elmin blas ona ml etmmkdir.10
224.mam
li
():mlin
blas
niyyt
saflnn
olmamasdr.11
225.mam
li
():Balaman
(liaqln)
blas
yoxsulluqdur.12
226.mam li ():Xalq ktlsinin blas pis mlli alimdir.13
227.mam li ():daltliliyin blas gcl zalmdr.14
228.mam li ():Abadln blas zalm hakimdir.15
229.mam li ():Qdrtin blas yaxlq etmmkdir.16
230.mam li ():Aln blas xudpsndlikdir.17
231.mam li ():Szn blas yalan danmaqdr.18
232.mam li ():lrin blas icralarn acizliyidir.19
233.mam li ():Arzularn blas cllrin atmasdr.20
234.mam li ():Vfalln blas hdi pozmaqdr.21
235.mam
li
():Uzaqgrnliyin
blas
i-idn
22
kemsidir.
1
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
2
42
236.mam li ():mantin blas xyantdir.1

237.mam li ():Fqihlrin (alimlrin ) blas phrizkarlq
etmmkdir.2
238.mam li ():Bxiin blas yersiz xrclmkdir.3

239.mam li ():Dolann blas tdbirsizlikdir.4
240.mam li ():Szn blas ox danmaqdr.5
241.mam li ():Znginliyin blas xsislikdir.6
242.mam li ():Arzunun blas cldir.7
243.mam li ():Yaxln blas pis hmdrddir.8
244.mam
li
():Qdrtin
blas
zlmkarlq
v
itatsizlikdir.9
245.mam li ():Btn blalarn ba lzztlr ( v eyirt) vurunluqdur.10
246.mam li ():Aln n pis blas kibr v zn byk
tutmaqdr.11
11
Yemk
63.Yemk
247.Allahn Peymbri (s):Az yeyn xsin mdsi salam
qalar v o, qlb safl tapar. ox yeyn xsin mdsi is xst
olar v qlbi brkiyr.12
248.mam li ():Az yemk bir nv phrizkarlq, ox yemk
is bir nv israf v hddi amaqdr.13
64.ox yemk.
249.Allahn Peymbri(s):nsan
doldurmayb.14
qarnndan
pis
qab
1
urrul-Hikm,
2
urrul-Hikm,
3
urrul-Hikm,
4
urrul-Hikm,
5
urrul-Hikm,
6
urrul-Hikm,
7
urrul-Hikm,
8
urrul-Hikm,
9
urrul-Hikm,
10
11
12
13
14
hdis3962
hdis3963
hdis3964
hdis3965
hdis3966
hdis3969
hdis3970
hdis3971
hdis3972
43
250.Allahn Peymbri(s):Qarnn dolduran xs gylrin

v yerin ruhlar almin daxil olmaz.1
251.Allahn Peymbri (s):ox yemkdn kinin ki, o
qlbi brkidr, bdn zvlrini Allahn itatind tnblldirr
v himmtlri yd-nsiht eitmkd kar edr.2
252.mam li ():Yemyi ox olann salaml az olar v
dolanq yk iyinlrin arlq edr.3
253.mam li ():Aclqla xstlik bir yer smaz.4
254.mam Sadiq ():Mminin qlbi n ox yemkdn
ziyanl bir ey yoxdur. ox yemk iki ey sbb olar:
darkliliy v hvtin oyanmasna.5
65.ox yemyin ziyanlar.
255.mam li ():Zehnin itiliyi il ox yemk bir yer
smaz.6
256.mam li ():Qarn halal yemklrl dolu olsa bel,
qlb xeyir v mslhtli eylri grmkd kor olar.7
257.mam li ():Toxluq phrizkarl kor edr.8
258.mam li ():Toxluq gnahlar n nec d yax
yoldadr.9
66.Aclq
259.Allahn Peymbri(s):Xo o adamn halna ki, qarn
yemkdn bodur, aclq kir v sbr edir. Bellri Qiyamt
gn tox olacaq kimslrdir.10
260.Mstdrkul-vsail:Merac hdisind deyilir:
Hzrt
Peymbr (s) buyurub:Prvrdigara! Acln smrsi ndir?
Allah-taala
buyurub:Hikmt,
qlbin
qorunmas,
Mn
yaxnlamaq, hmilik hzn, camaata az zhmt vermk,
haqq demk v asan v ya tin yaamaqdan qorxmamaq.11
261.mam li ():Nfsi cilovlamaq v adtlri pozmaq n
aclq nec d gzl yoldadr.12
1

Biharul-nvar, c.77, sh.182, hdis 10.
3
4
Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis19652
5
6
7
8
9
10
11
12
2
44
262.mam Hadi ():Gec oyaq qalmaq yuxunu ry yatan

edir, aclq is yemyi lzztli edir.1
67.Yemyin miqdar.
263.Allahn Peymbri (s):Yemyi itahan olanda ye v
hl itahan varkn yemkdn l gtr.2
264.mam Rza ():Kim salam, hminin arq v evik
bdn sahibi olmaq istyirs axam yemyini azaltsn.3
68.Sfr qaydalar.
265.Allahn Peymbri(s):Kim baqasnn gz qabanda
yemk yes v hmin xsi yemyin rik etms, drman
olmayan bir drd dar olar.4
266.Allahn Peymbri(s):Mmin z ailsinin istyi il
yemk yeyir, mnafiqin ailsi is onun istyi il yeyir.5
267.mam li ():Kim yemk yemy v ya su imy
balayanda Allahn adn dilin gtirs v sonda Allaha kr
ets, hmin yemk nemti barsind ondan he vaxt sual
soruulmaz.6
268.mam li ():Yemyinizi duzla balayn. nki gr
camaat duzun faydalarnn n olmasn bilsydi, onu tcrbdn
kemi zrdabdan stn tutard.7
269.mam li ():sti yemyi soyudun. nki Peymbrin
(s). qabana isti yemk qoyulduqda o Hzrt buyurdu: Qoyun
soyusun,
Allah
biz
od
yedizdirmir,
brkt
soyuq
yemkddir.8
270.mam Hsn ():Sfrnin on iki qaydas var ki, hr bir
mslman onlar bilmlidir: Onlarn drd vacib, drd snn
(msthbb) drd is db riayt etmkdir. Vacib olan
drd: mrift, razlq, Allahn adn dil gtirmk v kr
etmk; snn olan drd: yemkdn vvl llri yumaq,
bdnin sol trfi stnd oturmaq, barmaqla yemk v
barmaqlar yalamaq; db gr olanlar is - qarnda olan
yemk, tikni kiik gtrmk, yemyi yax eynmk v
camaatn zn az baxmaqdan ibartdir.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.47.
45
271.mam Sadiq ():Kim yemkdn vvl v sonra llrini

yusa hmin yemyin vvlind v axrnda ona brkt verilr
v n qdr ki, sadr rifah halnda yaayar v cismani
xstlikdn amanda qalar.1
272.mam Sadiq () Peymbrin (s) qadaan etdiyi eylr
barsind atalarndan nql etdiyi hdisind:Peymbr
yemyi v ya imli eyi frmkdn kindirib.2
273.mam Sadiq ():Qablarnz qapaqsz qoymayn. nki
qablarn az rtl olmayanda eytan onlara az suyu atr v
onlarn iindn istdiyini gtrr.3
274.mamKazimdn () alaq adam barsind sual
soruduqda o Hzrt buyurdu:Kd-bazarda (bir ey) yeyn
adam.4
275.l-xtisas:Nql edilib ki:
Sfrd oturma uzadn.
nki hmin mddt sizin mrnzdn hesab edilmir.5
1
2
3
4
5
l-Mhcctul-byza, c.3, sh. 6

l-xtisas, sh. 253
46
12
lft
69. lft
Quran:
O Allah ki, sni z kmyi v mminlrin kmyi il
mhkmltdi. V onlarn rklrini bir-birin lftl balad.
gr sn yer znd n varsa hamsn xrclsydin bel, yen
d onlarn rklrini birldir bilmzdin. Lakin Allah onlar
birldirdi, nki O , yenilmz qvvt v hikmt sahibidir.1
Allahn siz verdiyi nemtini xatrlayn ki, siz bir-biriniz
dmn ikn O, sizin qlblrinizi bir-birin lftl balad v
Onun ltf saysind bir-birinizl qarda oldunuz.2
Hdis:
276.mam li ():Mhkm dalar yerindn qoparmaq birbirin nifrt edn qlblri bir-birin balamaqdan daha
asandr.3
277.mam Sadiq ():Yax ml sahiblri bir-birlri il
rastlaanda zahird bir-birlrin mhbbt gstrmslr bel,
onlarn qlblri ya suyunun aylarn suyu il qarmas kimi
srtl bir-biri il ns tutarlar. Pis ml sahiblri is bir-birlri
il qarlaanda zahird mhbbt gstrslr d qlblri birbiril ns tutmaqdan uzaqdr. Uzun bir mddt bir axurdan ot
yeslr bel
bir-birin mhbbt bslmkdn uzaq olan
drdayaqllar kimi.4
70.Baqalar il nsiyyt yaradb uyumayan xsd
xeyir yoxdur.
278.Allahn Peymbri(s):Sizin n yaxnz n gzl
xasiyytlinizdir, o kslriniz ki, zlri baqalar il nsiyyt
tuturlar, baqalar da onlarla nsiyyt tuta bilir.5
279.Allahn
Peymbri
(s):Mminlrin
n
yaxs,
mminlrin nsiyyt tuta bildiklri ksdir. Baqalar il nsiyyt
1
2
3
4
5
nfal, ay 62-63
Ali-mran, ay 103
Tuhful-Uqul, sh.373
Tuhful-Uqul, sh.45
47
yaratmayan v baqalarnn da onunla nsiyyt tuta bilmdiyi

ksd he bir xeyir yoxdur.1
48
13
Allah
71.Allah
Quran:
gr onlardan gylri v yeri kim yaratmdr? dey
sorusan,onlar mtlq Allah! dey cavab vercklr.1
Hdis:
280.mam li ():Allahn mnas yaradlmlarn matmttl, heyran qaldqlar v pnah aparlan mbuddur. Allah
gzlrin gr bilmdiyi, xyal v tsvvrlrdn uzaq olan
varlqdr.2
281.mam li ():Allah ad, Allah-taalann adlarnn n
byydr. El bir ad ki, Allahdan baqasna layiq deyil v bu
ad he bir mxluqa verilmz.3
282.mam Baqir ():Allah o mbuddur ki, yaradlmlar
Onun mahiyytini baa dmkd, necliyindn agah olmaqda
mat-mttl v heyran qalblar.4
283.mam Rza ():Hqiqtn Allah-taalann adn kmk
Onun rbubiyyt v tovhidini byan etmkdir.5
284.mam Hsn skri ():Allah hmin o varlqdr ki,
btn yaradlmlar ehtiyac v tinliklr zaman, hminin
Ondan baqa hr bir eydn midini ksn vaxt Ona pnah
aparr.6
1
2
3
4
5
6
Loman, ay25, Zumr, ay38

t-Tovhid, sh.89, hdis2
t-Tovhid, sh.231, hdis 5
t-Tovhid, sh. 89, hdis 2
Uyun xbar-Rza (), c.2, sh. 93, hdis 1
Biharul-nvar, c.3, sh.41, hdis16
49
50
14
Hkmdarlq
72.Hkmdarln zruriliyi.
285.mam
li
()
Hkmiyyt1
mslsind
buyurdu:Bunlar deyirlr ki, hakim ehtiyac yoxdur,2 halbuki
hakimiyyti saysind mminin z iini grmsi v gnahkarn
z payn almas n hakimin olmas zruridir.3
286.mam li ():nsanlar yalnz hkmdar istr yax
ml sahibi olsun, istrs d pis ml sahibi dzld bilr.4
287.mam li ():Tezlikl Maviy siz hakim olacaq.
Dedilr:
Bs onda onunla n n vuruuruq? Buyurdu:
Camaata bir hakim lazmdr, istr yax ml sahibi olsun,
istrs d pis!5
288.mam li () Hkm ancaq Allaha mxsusdur! deyn
Hruriyynin6 cavabnda buyurdu:(Bli, hqiqtn) hkm
Allaha mxsusdur. Yerd d hakimlr vardr. Amma onlar
deyirlr:Hkmdara
ehtiyac
yoxdur,
halbuki
insanlarn
hkmtdn baqa bir x yolu yoxdur ki, mmin onda z iini
grsn v gnahkar v kafir z payn alsn. Allah onun
zamannda hr bir ksi z tyin edilmi clin atdrr.7
289.mam li ():nsanlara bir hkmdar grkdir istr yax
ml sahibi olsun, istrs d pis. nki onun hkumti
saysind imanl xs z iini (Allaha itati) grr v kafir z
payn alar. Allah hkumtin mvcudluu il hr bir ksi onun
n tyin edilmi clin atdrar. Hkumtin vasitsi il
vergilr ylar, dmnl mharib aparlar, yollar min-
Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can

qurtarmaq n hiylgrlikl dyn trflr arasnda hr trfdn bir hakim
tyin edilmsi
2
Nhcl-Blad mtnin sli hkm vermk ancaq Allaha mxsusdur
klinddir
3
Nhcus-sad, c.2, sh.33
4
5
6
Xvaricin addr
7
51
amanlq olar, zifin haqq gcldn alnar, yax ml sahibi

asayid olar v gnahkardan amanda qalar.1
290.mam li ():Yrtc ir zalm hkmdardan yaxdr,
zalm hkmdar is uzun mddtli fitnlrdn daha yaxdr.2
291.bulbxtri: Bir kii mscid daxil olub dedi:Hkm
ancaq Allaha mxsusdur. Baqa biri is dedi:Allahdan
baqasnn hkm etmk haqq yoxdur.Bu zaman li () bel
buyurdu: (lbtt,) hkm ancaq Allaha mxsusdur hqiqtn
Allahn vdi dorudur. Mbada yqinliy atmam kslr sni
yelbeyinldirsin. Siz bunlarn n dediklrini bilmirsiniz. Onlar
deyirlr ki:
Hkumt lazm deyil. Ay camaat! Sizi(n
vziyytinizi) hkmdardan baqa bir ey dzltmz, istr yax
ml sahibi olsun istrs d pis! Dedilr:Yax ml sahibi olan
hakim barsind dediyin dzdr, amma pis ml sahibi olan
hakim nec? Buyurdu:Mmin z ii il mul olar v
gnahkar z bhrsini gtrr, Allah tyin edilmi cllri
atdrar,
yollarnzda
min-amanlq
olar,
bazarlarnz
rvnqlnr, vergilriniz ylar, dmnlrinizl vuruular v
gcldn zifin haqq geri alnar.3
73.Pis ml sahiblrinin hkmdarl
292.Allahn Peymbri(s):Hkmdarlarnz yaxlar v
znginlriniz sxavtlilr olanda v ilriniz mslht v
mvrt sasnda aparlan zaman yerin st sizin n onun
altndan yaxdr. Amma hakimlriniz pislr, znginlriniz
xsislr olanda v ilriniz arvadlarnzn llrin dn zaman
yerin alt sizin n onun stndn daha yaxdr.4
74.Hkumtin dyri.
293.mam li () arnn bir tayn tikmk v yamamaqla
mul olan zaman bn Abbas glib dedi:Haclar toplablar ki,
sizdn bir sz eitsinlr. O Hzrt buyurdu:And olsun Allaha bu
(arqlarn) ikisini siz hakimlikdn ox sevirm, bu istisna il ki,
bir ilahi hdd icra etmi olam v ya bir batili uzaqladram.5
294.mam li () bn Abbasa dedi:Bu arn bir taynn
dyri n qdrdir? (bn Abbas nql edir ki,) dedim:Dyri
yoxdur. Buyurdu:Allaha and olsun ki, bunu siz hkmdarlq
1
2
3
4
5

Tuhful-Uqul, sh.36
l-Mnaqibli-ibn hr Aub, c.2, sh.101
52
etmkdn daha ox sevirm, bu istisna il ki, bir haqq brqrar

edm v ya batili aradan gtrm.1
295.mam li () bn Abbasa yazd mktubunda : . . .
Sonra: Mbada snin hakimlikdn payn mal ld etmk v ya
qzbini yatrmaq ola. Snin ondan payn batili ldrmk v
haqq diriltmk olmaldr.2
1
2
Nhcl-Bla, xtb 33
53
15
Arzu
75.Arzu
296.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n arzu
rhmtdir. gr arzu olmasayd he bir ana z vladna sd
vermzdi v he bir baban aac kmzdi.1
297.mam li ():Arzu hmdm dostdur.2
298.Tnbihul-xvatir:sa () oturmudu v bir qoca kii bel
il yeri umlayrd. sa () dedi:lahi, (mid v) arzunu ondan
al. El hmin an o qoca beli knara atd v uzand. Bir saat
kendn sonra sa dedi: lahi, arzunu ona qaytar. Qoca
drhal ayaa qalxd v ilmy balad.3
76.Arzularn sonu yoxdur.
299.Allahn Peymbri(s):Sabah sa qalmasn arzulayan
ks, bdi yaama arzulayr.4
300.mam li ():Arzunun sonu yoxdur.5
301.mam li ():Arzular bitib-tknmzdir.6
77.Pu v batil arzulardan kindirmlr.
Quran:
Qoy kafirlr hl yeyib-isinlr, lzzt alsnlar, arzularmidlri balarn qatsn, tezlikl bilcklr.7
Hdis:
302.mam li ():Pu v batil arzudan kinin. nki,
oxlar sabahn arzusunda olub, amma sabaha xa bilmyib v
oxlarna gecnin vvlind qibt edir, lakin axrnda onun
halna alayrlar.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 272
Hicr, ay 3
54
303.mam li ():Arzu ilm kimidir, onu grni aldadr v

mid balayan myus edir.1
304.mam li ():Arzular bsirtin gzlrini kor edir.2
305.mam li ():Arzu eytann qafillrin qlblrin hakim
olma amilidir.3
306.mam li ():Arzunun nticsi iin pu olmasdr.4
307.mam li ():Arz qlbi unutqanla kir, yalan vd
verir, oxlu qflt v xbrsizlik gtirir, fsus v hsrtl
nticlnir.5
308.mam li ():Arzu al aradan gtrr, yalan vd verir,
qafilliy hvslndirir, fsus v hsrtl nticlnir. Odur ki,
arzunu yalan hesab edin. nki o aldadandr v arzusu olan
xs is aldanm v gnahkar!6
309.mam Sadiq ():N ox nemt ki, Allah onu bndy
arzulamadan verib. N oxdur o kslr ki, bir eyin arzusunda
olublar, amma onlar n baqa ey seilib.7
78.Arzu v cl.
310.Tnbihul-xvatir:Nql edilib ki, Allahn Peymbri(s)
dn ubuq gtrd v onlarn birini z qarsnda yer
batrd, digrini z knarnda, ncsn is uzaqda basdrd
v sonra buyurdu:Bilirsiniz bunlar ndir? Dedilr:Allah v
Onun Peymbri daha yax bilir. Buyurdu:Bu insandr, bu
cl v o birisi is arzudur. Adm vlad onun arxasnca gedir,
amma cl glib atr v o, arzusuna atmr.8
311.mam li ():gr insan cli v onun insana trf
tlsmsini grs, arzuya nifrt edr.9
312. mam li ():Arzu cli (insann) yad(n)dan xarar.10
313. mam li (): (nsana) n yaxn ey cl v lm, n
uzaq ey is arzudur.11
314.mam li ():nsann cli atmaynca onun nfsi
arzusuz olmaz.12
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
55
315.mam li ():Bilin! Siz, arxasnda cl olan arzunun

mhasirsindsiniz. Buna gr d kim cli atmam arzu
gnnd i grs ii ona xeyir verr v cli ona ziyan
vurmaz.1
316. mam Kazim ():gr cllr (hr bir ksin mr
mddti) mlum olsa arzular rsvay v brbad olar.2
79.Uzun arzunun nticlri
317.l-Kafi:Allah Musaya xitab edrk buyurdu:Ey Musa!
Dnyada uzun arzular etm ki, qlbin brkiyr v qlbi brk
olan insan Mndn uzaqdr.3
318.mam li ():Kimin arzusu uzun-uzad olsa, mli az v
qsa olar.4
319.mam li ():Uzun arzu axirti insann yadndan
xarr.5
80.Qsa arzu.
320.Allahn Peymbri(s) bn Msuda buyurdu:Arzunu
qsa et v shr alanda de:Mn axama xmayacaam v
axam dnd de:Shr kimi sa qalmayacaam.
Dnyadan ayrlacana ciddi hazrla v Allaha qovuma
sev.6
321.mam li ():Dostlardan ayrlacana, torpan stnd
yatacana, qarsnda hesab olacana, zndn sonra yerd
qoyub getdiklrinin onun iin yaramayacana v qarya
gndrdiklrin mhtac olduuna yqin edn ks arzunu qsa
etmy v ml dairsini uzun etmy daha layiqdir.7
322.mam Baqir ():Arzunu qsaltmaqla dnyadan ( axirt
n) azuq gtr.8
81.Allahdan baqasna mid balamaq olmaz
323. Allahn Peymbri(s):Allah-taala: bhsiz Mndn
baqasna mid balam hr bir mminin midini onu myus
etmkl qraram.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Biharul-nvar, c.77, sh.333,hdis 21

lamud-Din, sh.305
Tuhful-Uqul, sh.286
shiftur-Rza, sh.276, hdis 20
56
324.mam li ():Kim insana mid balasa ona tzim edib

v onu byk bilib.10
10
57
16
mmt
82.mmt
Quran:
Siz insanlar n zahir xarlm n yax mmtsiniz.
Yax ilr grmyi mr edir, pis mllri qadaan edir v
Allaha inanrsnz. gr kitab hli d iman gtirsydi, lbtt,
onlar n yax olard. Onlarn da irisind Bzi iman gtirn
xslr vardr, lakin ox hisssi haqq yoldan xanlardr.1
Hdis:
325.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim brktli bir
mmtdir. Onun vvlinin, yoxsa sonunun xeyir olmas mlum
deyil.2
326.Allahn Peymbri(s):Mnim bu mmtim Haqqn
rhmt klgsind olan bir mmtdir.3
327.Allahn Peymbri(s):Siz yetmiinci mmtsiniz v
Allah yannda onlarn n yax v zizisiniz.4
328.Allahn Peymbri(s):Mjd olsun bu mmt
mhtrmlik, dindarlq, ba ucalq, qlb v yer znd
qdrt ld etmk!5
83. mmtin yaxlar.
329.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtimin n yaxlar
onlarn dnyaya daha etinaszlar v axirt daha ox can
atanlar, axirt arzusunda olanlardr.6
330.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n yaxs
cavanln Allaha itatd keirmi, z nfsini dnyann
lzztlrindn saxlayan v axirt rk balayan ksdir.
Hqiqtn Allahn ona vercyi mkafat Cnntin n yksk
drclridir.7
1
2
3
4
5
6
7
Ali-mran, ay 110
58
331.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxlar onlara

qar alszlq edilnd dznlr, onlara qar zlm v cinayt
trdilnd balayanlar v incidilnd sbr ednlrdir.1
84.Mtdil mmt.
Quran:
Bellikl d sizi orta bir mmt (mmtlrin n yaxs)
etdik ki, insanlara (insanlarn mllrin) ahid olasnz,
Peymbr d siz ahid olsun.2
Hdis:
332.mam li ():Allahn yaratdqlarna ahidlri v Onun
yer zndki dlillri bizik. Biz o kslrik ki, Allah-taala
buyurub:Bellikl d sizi orta bir mmt etdik3
85.mmtin xeyrin olan eylr.
333.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n qdr ki,
bir-birlrini sevir, manti (sahibin) qaytarr, haramdan
kinir, qona ziz tutur, namaz qlr v zkat verir hmi
xeyir iind olacaqdr.4
334.Allahn Peymbri (s):N qdr ki, bu mmtin Quran
oxuyanlar hakimlrl lbir olmayblar, alimlri yaramaz v
gnahkarlara brat qazandraraq onlar tmiz xarb
gnahsz kimi tqdim etmyiblr, yaxlar pislrin kmk
etmyiblr Allahn li bu mmtin zrind olacaq v Onun
himaysi saysind yaayacaq. Amma bu ilri grndn sonra
Allah z qdrt lini onlarn ba zrind gtrck v
zlmkarlarn onlara hakim edckdir.5
86.slam mmtinin axirtdki mqam.
335.Allahn Peymbri(s): Qiyamt gn mnim btn
peymbrlrdn ox davamm olacaq.6
336.Allahn Peymbri(s):Cnntd yz iyirmi crg var
ki, onun sksn crgsi mnim mmtimdir.7
87.Milltlrin slam mmtin qar hcumu.
337.Allahn Peymbri(s):Tezlikl milltlr ac adamlar
yemk kasasna hcum edn kimi siz hcum edr. Bu zaman
1
2
3
4
5
6
7

Bqr, ay 143
59
bir nfr sorudu: Bunun sbbi hmin vaxt bizim saymzn

az olmadr? Peymbr buyurdu:ksin, saynz ox olar,
amma sel zrindki kpk v r-p kimi olarsnz, Allah sizin
heybt v zmtinizi dmnlrinizin qlbindn xarar, sizin
qlblriniz qvvtsizlik v sstlk salar. Bir nfr
sorudu:Ey Allahn Peymbri, qvvtsizlik v sstlk ndir?
Buyurdu:Dnya mhbbti v lm istmmk.1
338.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim dnyan byk
biln zaman Allah slamn zmtini ondan alar.2
88.Peymbrin mmti barsindki nigaranl.
339.Allahn Peymbri(s):Mn z mmtim n
eydn hrislik v xsisliy boyun qoymaqdan, nfsi istklr
tabe olmaqdan v azn badan qorxuram.3
340.Allahn Peymbri(s):mmtim n eydn
(Haqq v ya haqq yolu) tanyandan sonra aznla
dmkdn,
azdrc
fitnlrdn,
qarnqululuq
v
hvtprstlikdn qorxuram.4
341.Allahn Peymbri(s):mmtim barsind hr eydn
ox narahatla sbb olan ey dr: alimin bdrmsi,
mnafiqin Quran vasitsi il mbahis etmsi v sizin
boyunlarnz vuran dnya. Buna gr d znz barsind
dnyadan qorxun.5
342.Allahn Peymbri(s):zmdn sonra mmtim n
n ox qorxduum eylr bunlardr: haram qazanclar, gizlin
hvt v slm yemk.6
343.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n
qorxulu ey iki xisltdir: Nfsi istklr tabe olmaq v uzun
arzu. nki nfsi istklr tabe olmaq insan haqdan saxlayar
v uzun arzu axirti yaddan xardar.7
344.Allahn Peymbri(s):Dar olmanzdan qorxduum
n qorxulu ey kiik irkdir. Dedilr:Ey Allahn Peymbri!
Kiik irk ndir? Buyurdu:Riya.8
dhtli ey dilli mnafiqdir.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
t-Trif bil-minn, sh.307, hdis 428

mali-Tusi, sh.157, hdis 263.
l-Xisal, sh.163, sh.214
Knzul-Ummal, hdis 28969(=28968 v 28970)
60

qorxulu ey dnya malnn parlaql v bolluudur.10
10
61
17
mamt
89.mamt
Quran:
Bu gn dininizi kamala yetirdim, siz olan nemtimi
tamamladm v sizin n din olaraq slam bynib sedim.1
Hdis:
347.mam li ():mamt mmtin (ilrinin) nizamdr.2
348.mam
Baqir
():slam
be
stun
zrind
mhkmlnib: namaz, zkat, oruc, hcc v vilayt. He bir
ey vilayt qdr dvt olunmayb.3
349.mam Sadiq ():gr bndlr Allah trfindn
olmayan zalm rhbri rhbr kimi qbul etslr Allah onlarn
yerin yetirdiklri yax mllri qbul etmyckdir.4
350.mamKazim ():mamt nur v iqdr, Allah-taalann
Allaha, Onun Peymbrin v nazil etdiyimiz nura iman
gtirin!(aysind) buyurduu nur! (mam sonra) buyurdu: Nur
hmin imamdr.5
351.mam Rza ():Peymbrin(s) mrnn son ilind
yerin yetirilmi vida hccind Bu gn dininizi kamala
yetirdim... (aysi) nazil oldu. mamt mslsi dinin
kamilliklrindndir.6
352.mam Rza ():mamt slamn boy atmaqda olan tmli
v onun ucaldlm qoludur.7
353.mam Rza ():mamt dinin cilovu, mslmanlarn
ilrinin nizam, dnyann dzlmsi v abadl, mminlrin
izzt v baucaldr.8
90.mamtin nbvvtdn stnly.
1
2
3
4
5
6
7
8
Maid, ay 3
62
Quran:
(Yadna sal ki,) brahimi z Rbbi bir ne szl imtahana
kdiyi zaman o Allahn mrlrini tamamil yerin yetirdi. Bel
olduqda Allah onasni insanlara imam tyin edcym
dedi.1
Hdis:
354.mam Sadiq ():Allah-taala brahimi peymbrliy
semmidn qabaq onu bndliy gtrd v onu risalt
mqamna semmidn qabaq nbvvt atdrd. Hminin
onu dostlua semmidn qabaq z rsulu etdi v onu z
imam etmmidn qabaq z dostu etdi. Bu mqamlarn
hamsn onda toplayandan sonra buyurdu: Mn sni insanlarn
imam v bas tyin etdim.2
91.Hcctin (ilahi rhbrin) zruriliyi.
Hcct
(Allah
trfindn
tyin
edilmi
ilahi
rhbrlrdir.Allah onlar tyin etmidir ki, Qiyamt gn
insanlar bhan gtirib demsinlr ki,dnyada biz bir yol
gstrn yox idi.)
355.mam Baqir () v ya mam Sadiq ():Allah yer zn
alimsiz qoymayb v gr bel olmasayd haqq il batil birbirindn seilmzdi.3
356.mam Sadiq ():Yer z yarand gndn he vaxt
insanlarn unutduqlar haqq dirldn, hr eyi biln hcctsiz
qalmayb. (mam Sadiq ()) sonra bu ayni oxudu:z azlar
il Allahn nurunu sndrmk istyirlr...4
92. Hcct tannm imamdr.
357.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarna hccti tannm
imamsz brqrar olmaz.5 6
93.Bzn hcct qorxu iind v ya namlum olur.
358.mam li ():Bli, eldir! Yer z Allahn yaratdqlarna
hcctlrini brqrar edn ksdn istr akar v mhur olsun,
1
Bqr, ay 124
3
4
Biharul-nvar, c.23 sh.37, hdis 65
5
6
Hdisin rbc olan mtnind ilnmi felinin fail vzlyicisi
barsind bir ne ehtimal var: Allah , imam, haqq v batil. Amma biz bhsin
Ad il laqdar ikinci ehtimal daha dzgn sayrq. (trcmi)
2
63
istrs d qorxu iind v namlum bo olmur ki, Allahn dlil

v sbutlar aradan getmsin.1
359.mam Baqir ():Yer z imamsz istr akar olsun v
ya gizlin qalmr.2
94.mam olmasa yer z bir-birin dyr.
360.mam Sadiq ():gr yer z imamsz qalsayd birbirin dyr, dalard.3
361.mam Sadiq ():Yer znd hmi hcct mvcuddur.
nki insanlar hcctdn baqa bir ey islah etmz v yer
zn ondan baqa bir ey abadladrmaz.4
95.Hr bir mmt z imam il arlacaqdr
Quran:
El bir gn ki, (Qiyamt gn) btn insanlar z imamlar
il birlikd aracaq.5
Hdis:
362.mam Sadiq ():Qiyamt gn . Allah-taaladan nida
glr ki, kim dnya evind imama tabe olubsa, grk onun
arxasnca imam aparlan yer getsin. Hmin vaxt :tabe
olunmular tabe olanlardan uzaqlaacaq, z dndrcklr.6
96.mam tanmaq.
363.Allahn Peymbri(s):Kim imamn tanmam ls
cahiliyyt lm il lb.7
364.Allahn Peymbri(s):Kim imam olmadan ls
cahiliyyt lm il lb.8
365.mam Hseyndn () Allah tanmaq barsind sual
soruularkn buyurmudur:Hr bir zamann insanlarnn tabe
olmal imam tanmalar (Allah tanmalarna sbb olar. nki
Allah tanmaqla onun trfindn olan msum imamn
tannmas arasnda sx ballq mvcuddur).9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

sra, ay 71
64
366.mam Sadiq () Kim hikmt ta edils. (aysi)

barsind buyurmudur:
(Hikmt) Allaha tabe olmaq v
imam tanmaqdr.10
367.mam Sadiq ():mam Allah-taala il Onun yaratdqlar
arasnda olan bir bldidir. Onu tanyan mmin, inkar edn is
kafirdir.2
368.mam Sadiq ():Kim bizi tanmasa v bizi inkar da
etms, o, Allahn ona vacib etdiyi hidayt, yni biz tabe
olman zruriliyn qaydana kimi azndr. gr o, aznlq
halnda ls Allah onunla z istdiyi kimi rftar edck.3
97.mamtin rtlri v imamn xsusiyytlri.
Quran:
Sbr etdiklrin v bizim aylrimiz v nianlrimiz
yqinliklri olduu n Biz onlardan mrimizl haqq yolu
gstrn rhbrlr tyin etmidik.4
Doru yola ynldn ks ardnca getmy daha ox
layiqdir, yoxsa doru yol gstrilmdikc z onu tapa
bilmyn ks?5
Allah onu sizin n semi, elm v bdnc ona stnlk
vermidir.6
Hdis:
369.mam li ():Bu ii (imamti) ancaq sbr hli olan,
gzaq v ilrdn ba xaran ks iyinlrind k bilr.7
370.mam li ():mam v rhbr grk haqq yolunda all
fikr, iti dil v coqun qlb malik olsun.8
371.mam li ():zn camaatn rhbri etmi ks
baqalarn yrtmmidn qabaq zn yrtmli v
(baqalarn) sz il dblndirmmidn qabaq ml il zn
dblndirmlidir.9
372.mam li ():Allahn mrini ( ilahi hkmn icrasnda)
bac vermyn, geri kilmyn v (xsi) mnafe dalnca
getmyn ksdn baqa he ks icra v brpa ed bilmz.10
373.mam li ():tati vacib olan imamn vilaytinin byk
srhdlri bunlardr: Mlum
olmaldr ki , o shvdn,
10

3
4
Scd, ay 24
5
Yunus, ay 35
6
Bqr, ay 247
7
Nhcl-Blanin rhi, c.7, sh.36
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 110
10
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.220 v 274
2
65
bdrmdn, bilrkdn ediln gnahdan,mumiyytl btn

gnahlardan istr byk olsun istrs, d kiik uzaqdr, pak
v mqddsdir.O, n bdryr, n shv edr.O, dinin
devrilmsin he cr qol qoymaz, he vaxt yyalq v kef
etmz,
Allahn
halal-haramna,
Onun
vaciblrin,
msthbbilrin v (digr) hkmlrind insanlarn n
biliklisidir,o he ks mhtac deyil, amma baqalar ona
mhtacdr, o insanlarn n sxavtli v n catlisidir.1
374.mam li ():Bildiniz ki, mslmanlarn namus, can,
qnimt, hkumt v rhbrlik ilrini xsis adama taprmaq
olmaz. nki o, onlarn mallarna hris olar. Hminin nadana
taprmaq olmaz, nki o da z nadanl nticsind onlar
azdrar. Elc d rhmsiz v zlmkara! nki o da z
rhmsizliyi il mslmanlar mhtac olduqlar eylrdn
mhrum edr.2 Mallarn bldrlmsini daltsiz adama da
taprmaq olmaz. nki o, bir dsty balayar, bir dstni
is mhrum edr.3 N d qzavt ednd rvt alana ki,
camaatn hqqlarn tapdalayar v haqq sahiblrin
atdrmaqda shlnkarlq edr v n d snnni trk edn ks
ki, mmti mhv aparar.4
375.mam Hseyn () kflilr yazd mktubunda
buyurmudur: z canma and olsun ki, imam v rhbr yalnz
o ksdir ki, Allahn kitab sasnda hkm xarr, dalti
brqrar edir, haqq din tabedir v Allah qarsnda nfsini
cilovlayr.5
376.mam
Baqir
()
imamn
niansinin
izahnda
buyurmudur: Halalzad v gzl trbiyy malik olmal v
yyalqla mul olmamaldr.6
377.mam Rza () imamn xsusiyytlri barsind
buyurmudur: mam rhbrlikd bacarql, siyastdn v
lknin idariliyindn xbrdar olmaldr.7

bn bil Hdid bu ifadlrin rhind yazr: nki camaat rhmsiz v
zlmkar hkmdarlardan qorxduqlar n ehtiyaclarn hll etmk n onlara
mracit etmirlr. Mrhum Feyz hmin cmllri bel trcm edib: ki,
zlm v sitm il mslmanlar biar v drdli edr.
3
Mrhum Feyz bu cmllri bel trcm edib:
n d gnlrin
dyimsindn qorxan kimsy ki, bir dst il yoldalq edrk digr bir
dstni xar edir.
4
Nhcl-Bla, xtb 131
5
l-rad, c.2, sh.39
6
7
2
66
98.Allahn haqq rhbrlr vacib etdiyi eylr.

378.mam li ():Allah mni z yaratdqlarnn imam v
bas etdi. Buna gr d mn yeyib-imk v geyimimd
yoxsullar kimi olmam mr edib ki, yoxsul z yoxsulluunda
mniml tslli tapsn, varln z znginliyi aznlq v
itatsizliy kmsin.1
379.mam li ():Hqiqtn imama Allahn onun hdsin
qoyduu eylrdn baqa he n vacib deyil(v onlar ibartdir):
moiz v yd-nsiht vermkd shlnkarlq etmmli,
xeyirxahlq istiqamtind almal, snnni dirltmli, layiq
olan kslr barsind Allahn myynldirdiyi ilahi hdd v
czalar icra etmli v (beytl-maldan olan) paylar pay olan
kslr atdrmaldr.2
99.mamla mmtin qarlql haqlar.
380.mam li ():mam Allahn kitab sasnda hkm
xarmaq v manti sahibin qaytarmaq vzifsi dayr. O
bel edndn sonra camaatn vzifsi onun szlrin qulaq
asmaq, mrlrin tabe olmaq v onlar (hr hans bir i)
aranda (arna) cavab vermkdir.3
381.mam li ():Hakimin vzifsi budur ki, hanssa bir
fzilt v stnlk ld ednd v ya ona bir nemt verilnd
hal dyimsin, onun riyytl rftarnn dyimsin sbb
olmasn. Allahn ona nsib etdiyi nemtlr onun, Allah
bndlrin yaxnlamasn v qardalarna mehribanln
artrsn.
Bilin, sizin mnim boynumda olan haqqnz, mharib istisna
olmaqla sizdn he bir sirr gizltmmyim, hkm xarmaq
istisna olmaqla, sizinl mslhtlmdn bir i grmmyim
v haqlarnz gecikdirmmyim (sizin haqq v bxilrinizi
vaxtnda vermyimdir), onun atdrlmasn lngitmmyim v
sizin hamnz brabr bilmyimdir. Bellikl, mn bel etdikdn
sonra Allahn nemti siz vacib olur v sizin mn tabe
olmanz vacibdir.4
100.mamlarnz sizin nmayndlrinizdirlr.
382.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn sizin imamlarnz
Allah yanndak nmayndlrinizdir. Odur ki, din v
1
2
3
4

Knzul- Ummal, hdis 14313
67
namaznzda kimlri nmaynd olaraq gndrdiyiniz diqqt

edin.1
383.Allahn Peymbri(s):mamlarnz sizi Allaha trf
aparan bldilrinizdirlr. Buna gr d din v namazlarnzda
kim iqtida etmyiniz diqqt edin.2
101.Haqq imamdan baqasna tabe olmaq.
384.mam
Baqir
():Allah-taala
buyurub:slam
riyytindn kim qeyri-ilahi zalm rhbrin hakimiyytini qbul
ets, ona mtlq zab vercym.3
385.mam Sadiq ():Kim qeyri-ilahi rhbri imamti Allah
trfindn olan imamla rik ets Allaha rik qoub.4
102.Chnnm aparan rhbrlr.
Quran:
Biz onlar Chnnm aran rhbrlr etdik5
Hdis:
386.mam li ():Allah yannda n pis adam z azn
olduu halda camaat da aznla salan zlmkar rhbrdir.
nki o ml olunan snnni ldrr v trk edilmi v atlm
bdti dirildir. Allahn Peymbrinin bel buyurduunu
eitmim :Qiyamt gn zlmkar rhbr bir arxa v hamisi
olmadan gtirilck. Bellikl, Chnnm oduna atlacaq v
orada dyirman da kimi frlanacaq. Sonra Chnnmin
dibind zncirlnckdir.6
103.mamt iddias.
387.mam Baqir () Qiyamt gn Allaha qar yalan
uydurub sylynlrin zlrini qapqara grrsn (aysi)
barsind buyurmudur:O, imam olmad halda mn
imamam deyn ksdir.7
388.mam Sadiq ():Layiq olmad halda imamt iddias
edn ks kafirdir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Qss, ay 41
68
104.Allah-taalaya itat etmyn ks tabe olmaq

olmaz.
Quran:
Onlar
deycklr:Prvrdigara!
Biz
aalarmza,
byklrimiz itat etdik, onlarsa bizi haqq yoldan azdrdlar.1
Hdis:
389.Allahn Peymbri(s):Allaha itat etmyn ks tabe
olmaq olmaz.2
390.Allahn Peymbri(s):Ey li! Drd ey insann belini
qrar: z Allaha itat etmdiyi halda baqalarnn ona itat
etdiyi rhbr.3
391.mam li ():Allahn Peymbri bir qoun gndrdi v
bir nfri onlarn bas tyin etdi. Qouna onun gstrilrin
tabe olma v ona itat etmyi taprd. Hmin xs ocaq
qalayb qouna zlrini onun iin atmaq gstrii verdi.
Onlarn bir dstsi oda girmkdn imtina edrk dedi:Biz
oddan qorxuruq. Baqa bir dst is oda girmk qrarna gldi.
Bu xbr Allahn Peymbrin atd. O Hzrt buyurdu:gr
onlar oda daxil olsaydlar hmi odda qalardlar. Sonra
buyurdu:Allaha itatsizlik mslsind he ks tabe olmaq
olmaz, blk yax ilrd (mr) tabe olmaq lazmdr.4
105.Hr bir zalm rhbrin qarsnda qiyam etmk
vacibdir.
392.Allahn Peymbri(s):slamn dyirman da tezlikl
hrkt glckdir. Onda siz Qurann oxu trafnda frlann.
Hkmdarla Qurann bir-birin qar vurumalar v bir-birindn
ayrlmalar yaxndr. Tezlikl siz el ahlar hakim olacaqlar ki,
siz bir cr, zlri n is baqa cr hkm edrlr. gr onlara
tabe olsanz sizlri azdrarlar v gr onlara qar itatsizlik
etsniz sizi ldrrlr.
Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Hmin zamanda n edk?
Buyurdu:sann shab kimi olun.Onlar oraq il doradlar v
dar aacndan asdlar. (Allahn) itat(in)d lmk gnah iind
yaamaqdan daha yaxdr.5
106.Qiyamdan kinmy sbb olan amillr.
1
2
3
4
5
hzab, ay 67
Knzul-Ummal, 14872
l-Xisal sh.206, hdis 24
d-durrul-Mnsur, c.3, sh.125
69
393.mam Baqir ():gr imama kmk etmk n

Bdr hlinin say qdr adam toplasa, ona qiyam etmk v
vziyyti dyidirmk vacibdir.1
394.mam Sadiq ():Ey Sudeyr! And olsun Allaha, gr
ilrimin say bu kei balalarnn say qdr olsayd, oturma
rva bilmzdim. (Sudeyr deyir:) Biz endik v namaz qldq.
Namaz qurtaranda kei balalarna nzr salb onlar saydm, on
yeddi ba idilr.2
107.mamn seilmsi.
395.mam Mehdi () Sd ibn Abdullah Quminin camaat n
n z n imam se bilmz? sualnn cavabnda
buyurmudur:Hmin imam saleh ml sahibi olacaq, yoxsa pis
ml sahibi? Dedim:Saleh ml sahibi. Buyurdu:Onu
senlrin he biri onun zehnindn nlr kediyini bilmdiyi
n ola bilrmi ki, hmin xs pis ml sahibi xsn?
Dedim:Bli. Buyurdu:Sbb budur.3
108.Sqleyn hdisi.
396.Allahn Peymbri(s):Mn sizin aranzda iki qiymtli
ey qoydum. N qdr ki, onlardan mhkm yapacaqsnz,
mndn sonra he vaxt azmayacaqsnz. Onlardan biri
digrindn daha byk v stndr. (Biri) Allahn kitabdr ki, o
gydn yer uzanm v birlmi ipdir. (kincisi) mnim itrt
v hli-Beytimdir. Bilin ki, bu iki ey, hovuzun knarnda mnim
yanma gln kimi he vaxt bir-birindn ayrlmaz.4
109.hli beyt tabe olman vacibliyi.
397.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn mnim hli-Beytim
sizin aranzda Nuhun gmisi kimidir. Ona minn nicat tapar v
ondan z dndrn suda batb boular.5
398.mam li ():z Peymbrinizin hli-Beytin baxn,
onlarn yolu il gedin v arxalarnca hrkt edin. nki onlar
sizi he vaxt doru yoldan azdrmaz v he bir hlakt
salmazlar. gr onlar otursalar, siz d oturun v dursalar siz d
durun.6
1
2
3
4
5
6

70
399.mam li ():Bilin! Mhmmdin (s) hli-Beyti gydki

ulduzlar kimidir.Onlardan biri yox olanda digr bir ulduz zahir
olar. Buna gr d sanki Allahn nemtlri sizin aranzda
kamillib v O, arzu etdiyiniz eylri siz verib.1
400.mam li ():Bizik nbvvt aac v risaltin nazil
olma yeri, mlklrin get-gl yeri, elm mdnlri v hikmt
emlri!2
401.mam li ():Hqiqtn imamlar Allah trfindn
insanlarn ilrini idar ednlr v Onun bndlri barsind
(mrlrinin) icralardr. Cnnt onlar tanyan v onlarn da
tandqlar kslrdn baqa he ks daxil olmaz v Chnnm
yalnz onlar inkar edn v onlarn da inkar etdiklri ks daxil
olar.3
402.mam li ():Biz yolun ortasnda olan sykncyik.
Gerid qalan zn ona atdrar v ox qabaa ken ona trf
qaydar.4
403.mam Sadiq () imamlarn vziyytlri v onlarn
xsusiyytlrini
aqlayarkn
buyurmudur:Allah
onlar
insanlarn hyat (hyat amili), qaranlqlarn raqlar, sz
aarlar v slamn stunlar edib.5
110.hli-Beyt
qar
zbana
davranlmasnn
sbbi.
404.mam li ():Bizim nsbimiz stn v Peymbrl
(s) ballmzn daha mhkm olmasna baxmayaraq xilaft
mslsind biziml zbana v tcridedici rftar edilmsinin
sbbi, xilaftin rbt bslniln v cazibli olmas idi. Bir
dst hriscsin ondan yapd v bir dst (hli-Beyt)
sxavtl ondan kedi. (Biziml onlar arasnda) hakim
Allahdr.6
111.hli-Beyt baxmndan hkumtin flsfsi.
405.mam li ():Allahm! Sn zn bilirsn ki, bizdn ba
vernlr n qdrt ld etmk n aparlan rqabt gr idi,
n d dnya malndan bir ey ld etmk n. ksin, biz
Snin zlm mruz qalm bndlrinin min-amanlq v
rahatlq tapmalarn v icra edilmyn hdd v hkmlrinin
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Blanin rhi, bn bil

l-Kafi, c.1, sh.204, Hdis 2
Nhcl-Bla, xtb 162
Hdid,
Hdid,
Hdid,
Hdid,
c.7, sh.84
c.7, sh.218
c.9 sh.152
c.18, sh.273,
71
yenidn icra edilmsi n Snin dininin nianlrini z yerin

qaytarmaq v Snin vilaytlrind abadl z xarmaq
istyirdik.1
112.Paralanma qorxusu.
406.mam li ():And olsun Allaha gr mslmanlarn
praknd olmalar, kfr qaytmalar v dind nqsan
yaranmas qorxusu olmasayd, imkanmz olan qdr mvcud
raiti dyidirrdik.2
113. On iki imam.
407.Allahn Peymbri(s):N qdr ki, camaata on iki kii
hakimdir, onlarn ilri qaydasnda olar.. Onlarn hams
Qreydndir.3
408.Allahn Peymbri(s):Mnim caniinlrimin
say
Musann tayfa balarnn say qdrdir.4
114.mamn elmi.
409.mam Sadiq ():li () alim idi v elm irsi olaraq keir.
Alim lndn sonra mtlq onun elmini v ya Allahn istdiyini
biln bir nfr qalr.5
410.mam Sadiq ():And olsun Allaha mn Allahn kitabn
vvldn axra kimi el bilirm, sanki o mnim ovcumdadr.
Quranda gy v yerin, kemi v glcyin xbri vardr. Allahtaala buyurub:Quranda hr bir eyin byan v izah vardr.67
411.mam Rza ():Allah-taala bndlrinin ilrinin idarsi
n birini send ona knl geniliyi verr, qlbin hikmt
emlri cari edr v ona elm v bilik ilham edr ki, ondan
sonra he bir sualda aciz v doru yolu tapmaqda mttl
qalmasn.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, xtb 131

Shih-Mslim, hdis 1821
Nhl sursinin 89-cu aysin iardir.
72
73
18
mam li
115.mam lini () sevmk v sevmmk.
412.Allahn Peymbri(s):At odunu yediyi kimi lini
sevmk d gnahlar yeyir.1
413.Allahn Peymbri(s):Mminin ml dftrinin balq
v srlvhsi li ibn bu Talibin mhbbtidir.2
414.Allahn Peymbri(s):Allah li eqini bir mminin
qlbind mhkmlndirs v hmin halda onun aya bdrs
(ondan bir xta ba vers d) Qiyamt gn sirat zrind
onun qdmini mhkm saxlayar.3
415.Allahn Peymbri(s):Sni yalnz mmin sevr v sn
yalnz mnafiq davt bslyr.4
116.li yax ml sahiblrinin imam v rhbridir.
416.Allahn Peymbri(s):li yax ml sahiblrinin
rhbri v pis ml sahiblrini ldrndir. Kim ona yardm ets,
onun zn d yardm edilr v onu tk qoyan kmksiz
qalar.5
417.Allahn Peymbri(s):Mn li barsind vhy olub ki,
o mslmanlarn aas, phrizkarlarn imam v z alarn
rhbridir.6
418.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Allah-taala mn li
ibn bu Talib barsind Bzi taprqlar verdi, mn
dedim:Prvrdigara, onu mn aydnladr. Buyurdu:Eit!
Hqiqtn li hidayt bayra, Mnim dostlarmn rhbridir v
Mn itat ednlrin iq saandr. O Mnim phrizkarlara
yolda etdiyim klmdir. Onu sevn Mni sevib v ona itat
edn Mn itat edib.7
1
2
3
4
5
6
7

Tarixi-Dmq, mam linin ()trcmeyi-hal, c.2, sh.258, hdis 775
74
117.li mnim caniinimdir.

419.Allahn Peymbri(s):Ey Bni-Haim! Hqiqtn
mnim ailm arasnda qardam, vsim, vzirim v caniinim
li ibn bu Talibdir. O mnim borcumu dyir v vdimi yerin
yetirir.1
420.Allahn
Peymbri(s)
liy
iar
edrk
buyurmudur:Bu mnim sizin aranzda qardam, vsim v
caniinimdir. Onun mrlrini eidin v tabe olun.2
118.Mn kimn mvlasyamsa, li d onun mvlasdr.
421.Allahn Peymbri(s):Mn kimin mvlasyamsa, li d
onun mvlasdr.3
422.Allahn Peymbri(s):li mndndir, mn lidn. O,
hr bir mminin vli v basdr.4
423.bdurrhman ibn bi Leyla:Ruhbd (Kufd) lini
camaata bel and verdirn grdm ki: Sizi and verirm Allaha,
gr sizdn kims Qdir-Xum gn Allahn Peymbrinin(s)
mn kimin mvlasyamsa li onun mvlasdr klamn
eidibs durub hadt versin. bdurrhman deyir: Bdr
itiraklarndan olan on iki nfr sanki onlar bir-bir indi d
gzm nnddirlr durub dedilr:Biz hadt veririk ki,
Qdir gn Allahn Peymbrinin(s) bel buyurduunu
eitmiik ki:Mn mminlrdn daha layiqli deyilm?. Biz
dedik:
lbtt, ey Allahn Peymbri. Peymbr
buyurdu:Mn kimin mvlasyamsa li d onun mvlasdr.
Prvrdigara! Onu sevni sev v onunla dmnilik ednl
dmn ol.5
119.li haqq v Quranladir.
424.Allahn Peymbri(s):li haqq ildir v haqq li il v
o harada olsa haqq onun trafna frlanar.6
425.Allahn Peymbri(s):li hara z evirs haqq
onunladr.7
426.Allahn Peymbri(s):li Quran il v Quran li ildir
v onlar hovuzun (Kvsr hovuzunun) knarnda mnim yanma
gln kimi he vaxt bir-birlrindn ayrlmazlar.8
1
mali-Tusi, sh.602, hdis 1244

3
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.1, sh.366, hdis 461
4
5
6
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.2,sh.297
7
8
2
75
427.Allahn Peymbri(s):li haqq v Quran ildir. Haqq

v Quran li il v hovuzun knarnda mnim yanma gln
kimi he vaxt bir-birindn ayrlmazlar.1
120.li Peymbrin elminin qapsdr.
428.Allahn Peymbri(s):Mn elmin hri, li onun
qapsdr. Buna gr d elm istyn ks hmin qapdan daxil
olmaldr.2
429.Allahn Peymbri(s):Mn hikmt evi, li onun
qapsdr.3
430.Allahn Peymbri(s):Mndn sonra mmtimin
qzavt iin n yax bld olan v n elmlisi lidir.4
121.Mn v li bir aacdanq.
431.Allahn Peymbri(s):Mniml li bir aacdanq, digr
insanlar is mxtlif aaclardan.5
432.Allahn Peymbri(s) liy () buyurub:Sn hm
dnyada v hm d axirtd mnim qardamsan.6
433.Allahn Peymbri(s):li mndndir v mn ondan.7
434.Allahn Peymbri(s):li mnim n bdnimdki
bam kimidir.8
435.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn linin ti mnim
timdn v qan mnim qanmdandr.9
436.Cabir:Allahn Peymbri (s) rfd idi v li onun
qarsnda durmudu. Peymbr buyurdu:Ey li! Yaxn gl v
linini mnim lim qoy. Ey li! Sninl mn bir aacdan
yaradlmq. Mn hmin aacn kk, sn onun gvdsi,
Hsnl Hseyn onun budaqlardr. Kim onun budaqlarndan
aslsa Allah onu Cnnt daxil edr.10
122.Mxtlif hdislr.
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.3, sh.124, hdis 125 (Hr ikisi
haiyddir)
2
3
4
5
6
7
Snn bn Mac, hdis 119
8
9
10
76
437.Allahn Peymbri (s) liy ():Sninl mnim

mqamm Harunla Musann mqam kimidir, bu frql ki,
mndn sonra peymbr yoxdur.1
438.Allahn Peymbri(s) yannda hakimlik v ya xilaftdn
shbt dn zaman buyurmudur:gr onu liy hval
etsniz grrsiniz ki, li yol gstrn v yolu tapm bir xsdir
v sizi doru yol il aparr.2
439.Allahn Peymbri(s):Kim Admin elmini, Nuhun
sayqln, brahimin sbrini, Yhya ibn Zkriyyann
phrizkarln v Musa ibn mrann qzbini grmk istyirs
li ibn bu Talib baxsn.3
440.Allahn Peymbri(s):li mminlrin aasdr.4
441.Allahn Peymbri(s):li dinin stunudur.5
442.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn lini incidn mni
incidib.6
443.Allahn Peymbri(s):li mminlrin basdr, mal v
srvt is mnafiqlrin.7
444.Allahn Peymbri(s):linin bu mmtin boynunda
olan haqq, atann vladnn boynunda olan haqq kimidir.8
445.Allahn Peymbri(s):li ibn bu Talib mnim
sirdamdr.9
446.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn nicat tapanlar li
v onun ilridirlr.10
447.Allahn Peymbri(s):lini yada salmaq ibadtdir.11
448.Allahn Peymbri(s): li insanlarn n yaxsdr
demyn ks kafir olub.12
123.Hqiqtn mn.
449.mam li ():Hqiqtn mn sizi sizdn qabaq zm
yerin yetirdiyim itatdn baqa bir ey vadar etmir v sizdn
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2,sh.408, hdis 907
12
2
77
qabaq zm kindiyim gnahdan baqa bir gnahdan

kindirmirm.1
450.mam li ():Ay camaat! Hqiqtn mn sizin aranzda
fironun adamlar arasnda olan Harun, hminin Bni srailin
arasnda olan Hitt qaps v Nuhun qvm arasnda Nuhun
gmisi kimiym. Mnm n byk xbr v n byk
doruu. Tezlikl vd olunduunuz eyi grcksiniz.2
451.mam li ():Hqiqtn mn he vaxt mharib v
cihad meydanndan qamamam v mniml dy kim
glibs yeri onun qan il doydurmuam.3
124.Mnm.
452.mam li ():Mnm dnyan xar v he sayan!4
453.mam li ():Mn Allahn Peymbrinin mehriban
yolda v yardmsyam.Mnm slamda ncl, btlri
sndran, kafirlrl vuruan v din dmnlrini mhv edn!5
454.mam li ():Mn hidayt bayra, phrizkarlq
maaras, sxavt mkan, bxi v comrdlik dryas v al
dayam.6
455.mam li ():Mn Allah trfindn Cnntl Chnnmi
bldrnm. Mnim bldrdym miqdardan baqa he
ks ona daxil olmaz. Mnm byk ayran (haqq il batili birbirindn ayran), mnm zmdn sonrak insanlarn imam v
rhbri v mndn qabaq olmu ks trfindn onu da
edn.7
456.mam li ():Mn Allahn elmiym. Mn Allahn
xbrdar qlbi, Onun natiq dili, gz v trfiym. Mn Allahn
liym.8
457.mam li ():Mn yol gstrnm; mn yolu tapmam;
mn yetim v yoxsullarn atasyam; mn dul qadnlarn
basyam; mn btn ziflrin arxa v pnahyam, mn qorxu
v vahim iind olan hr bir ksin pnahgahyam; mn
mminlrin Cnnt aparan bldilriym; mn Allahn n
mhkm ipi v tqva klmsiym; mn Allahn gz , doruu
dili v liym.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcus-Sad, c.2, sh.79
78
458.mam li ():Mn Qiyamt gn Allah qarsnda

ikayt n dizlrini yer vuran ilk ksm.1
459.mam li ():Mn slam qbul edn ilk xsm.2
460.mam li ():Mn Peymbrl (s) namaz qlan ilk
xsm.3
125.mam linin elmi.
461.mam li () xalq xlif kimi onunla beyt etdikdn
sonra oxuduu xtbd buyurmudur:Camaat! N qdr ki,
mni itirmmisiniz, soruun, mndn sual soruun! nki
birincilrin v sonuncularn elmi mnddir. And olsun Allaha,
gr mhkm krssnd otursam Tvratn davamlar
arasnda onlarn Tvratlar sasnda hkm xararam v ...
sonra buyurdu:Mni itirmmidn qabaq mndn soruun.
Toxumu yaran v insan yaradan Allaha and olsun ki, gr
Quran aysindn sorusanz siz onun n vaxt kimin barsind
nazil olmasn deyrm.4
462.mam li ():Sinmd el gizli elm var ki, gr onu
akar etsm drin quyuya sallanm vedrnin iplri kimi
titryrsiniz.5
126.mam
linin
mzlumiyyti
(zlm
mruz
qalmas).
463.mam li ():Mn Allahn Peymbri(s) vfat edn
zamandan hmi zlm mruz qalmam.6
464.mam li ():Mnim grdklrimi (qarladm
tinliklri) he ks grmyib.7
465.mam li ():Mn el bilirdim ki, vali camaata zlm
edir, amma indi camaat valiy zlm edir.8
466.mam liy () sn bu i (xilaft) hrissn
deyildikd o Hzrt buyurmudur:And olsun Allaha siz daha
hrissiniz. Siz ondan daha uzaqsnz (ona layiq deyilsiniz) v
mn daha haql v daha yaxnam (mn ona daha layiqm v ya
Peymbr qohumluq baxmndan daha yaxnam). Hqiqtn
mn z haqqm tlb etdim v siz mnim ona atmama
mane olursunuz...lahi! Mn Qrey v onlara yardm ednlr
1
2
3
4
5
6
7
8

l-rad, c.1, sh.35
79
qar Sndn kmk istyirm. nki onlar mnim qohumluq

laqlrimi ksdilr, mnim yksk mqamm aa hesab
etdilr v mn mxsus olan ey gr mniml vurumaq
n lbir oldular.1
467.mam li ():Allahn Peymbri(s) buyurub:gr sn
olmasaydn mndn sonra mminlr tannmazdlar.2
468.mam li ():And olsun Allaha gecni shr kimi
dvtikannn stnd oyaq qalmaq v zncirlrl iyinlrimdn
balanaraq kilmk mn Qiyamt gn Allaha v Onun
Peymbrin zalm kimi qovumaqdan daha xodur.......
And olsun Allaha, gr yeddi iqlimi gylrin altnda olan
eylrl birlikd mn verslr ki, qarqann azndan arpann
qabn almaqla Allaha qar itatsizlik edim, etmrm!3
469.mam li ():Hqiqtn mn sizin aranzda qaranlqda
olan raq kimiym ki, onun trafna gln onun nurundan
faydalanar.4
470.mam li ():Allah-taalann mndn byk niansi
yoxdur; Allahn mndn byk xbri yoxdur.5
471.mam li ():Haqq mn gstriln zamandan bri he
vaxt onun barsind kk etmmim.6
1
2
3
4
5
6

Nurus-Sqleyn, c.5 sh.491, hdis 5
80
19
mamlarn anas Fatim
127.Hzrt Fatimnin adlar
472.Allahn Peymbri(s):Qzm ona gr Fatim adlanb
ki, Allah-taala onu v onu sevnlri oddan (Chnnmdn)
uzaq edib.1
473.mam Sadiq ():Fatimnin Allah yannda doqquz ad
var: Fatim, Siddiq, Mbark, Tahir, Zkiyy, Rziyy,
Mrziyy, Mhddis, Zhra.2
474.Umar:mam Sadiqdn () sorudum ki: Fatimni n
n Zhra (parlaq) adlandrblar? Buyurdu:nki o
mehrabda dayananda onun nuru sma hlin, ulduzlarn yerd
olanlar n samas kimi sard.3
128.Fatim mnim bdnimin bir parasdr.
475.Allahn Peymbri(s):Fatim mnim bdnimin bir
parasdr. Onu sevindirn mni sevindirib v onu qmlndirn
mni qmlndirib. Fatim mnim n n ziz xsdir.4
476.Allahn
Peymbri(s):Hqiqtn
Fatim
mnim
bdnimin bir parasdr. O mnim gzmn nuru v qlbimin
meyvsidir. Onu qmlndirn mni d qmlndirir v onu ad
edn
mni d ad edir. O mnim hli-Beytimdn mn
qovuan ilk xsdir.5
129.Fatim dnya xanmlarnn xanmdr
477.Allahn
Peymbri(s):Qzm
Fatim
dnya
6
xanmlarnn xanmdr.
478.Allahn Peymbri(s):Fatim Cnnt xanmlarnn
xanmdr.7
1
2
3
4
5
6
7
mali-Tusi, sh.300
Biharul-nvar, 43, sh.22, hdis 13
Musnd hmd ibn Hnbl, c.3,sh.80
81
479.Allahn Peymbri(s):Qzm
yaradln vvlindn sonuna kimi
xanmdr.1
Fatim dnyann
btn qadnlarnn
130.Fatim qzblnnd Allah da qzblnir.

480.Allahn
Peymbri(s)
Fatim
leyhs-slama
buyurub:Allah snin qzbinl qzblnir v snin sevincinl
ad olur.2
131.Hzrt Fatimnin msibti.
481.mam li () Fatim leyhs-slam torpaa taprarkn
buyurmudur:Salam olsun sn ey Allahn Peymbri! Mnim
trfimdn v knarnda uyuyan v sn (baqalarndan) daha
tez atan qzndan! Ey Allahn Peymbri, qznn kdrlndirici
ayrlndan sbrim tkndi v gc v taqtimi ldn verdim.
Amma snin byk kdr yaradan ayrln v sni itirmnin
byk msibti bel bir vaxtda mnim tslli amilimdir. nki
bann mnim sinmd olduu, mnim qucamda can verdiyin
v z liml ban qbrinin da zrin qoyduum anlar he
vaxt unutmaram. Biz hammz Allah trfindnik v Ona trf
qaydacaq. Budur (mn taprdn mant) geri qaytarld
v girov alnd. Amma bundan sonra, Allah mnim n snin
olduun diyar seincy qdr, mnim (sizin ayrlnz n
olan) qm-kdrim daimi olacaq, geclrim oyaqlqla keck.
Tezlikl qzn sni mmtinin v bir-birlri il lbir olanlarn ona
olan zlmlrindn v haqqn qsb etmlrindn xbrdar
edck. Btn ba vernlri ondan soru v vziyyt
barsindki xbrlrin hamsn ondan xbr al. Bu zlmlr ba
verrkn snin getmyindn el d ox zaman kemmidi v
xatirlrin itmmidi. Salam olsun siz, bezikmk deyil vida
salam! Buna gr d gr sizin yannzdan getsm, bu,
bezikmk v mhbbtin olmamas demk deyil.gr qalsam,
bu, Allahn sbr ednlr vd etdiklri barsind pis gmanda
olmamdan deyil.3
1
2
3

Nhcl-Bla, xtb 202
82
83
20
mam Hsn Mctba
132.O Hzrtin imamtinin byan
482.mam Baqir ():mirl-mminin salavatullah leyh,
vfat yaxnlaanda olu Hsn () buyurdu:Yaxn gl, Allahn
Peymbrinin(s) mn dediyi sirri sn deyim v mn
taprd manti sn taprm. O sonra hmin ii grd.1
133.Hsn mndndir, mn ondan.
483.Allahn Peymbri(s):Hsn mndndir v mn
ondanam. Hr kim onu sevs Allah onu sevr. Hsnl Hseyn
mnim nvlrimdirlr.2
484.Allahn Peymbri(s):Allahm, mn onlar sevirm.
Sn d hm onlar, hm d onlar sevnlri sev.3
134.mam Hsnin fziltlri.
485.mam Sccad ():Hsn ibn li ibn bu Talib () z
zmansinin n abid, zahid v fziltli insan olub. Hcc
gednd piyada v bzn ayaqyaln gedrdi. N vaxt lmdn
shbt drdis alayard. N vaxt qbrdn sz drdis
alayard. N vaxt
Qiyamtdn sz drdis alayard.
Siratdan kemkdn danlanda alayard. Allahn dalt
mhkmsind cavab vermkdn sz dnd el ah-nal
edrdi ki, zndn gedrdi. Namaza balayanda bdni
Rbbinin qarsnda titryrdi. Cnnt v Chnnmdn shbt
dnd ilan alm adam kimi qvrlard, Allahdan Cnnti
istyrk oddan Ona pnah aparard.4
486.hmd ibn l-Mddb l-Funun kitabnda v bn
Mehdi Nuzhtul-bsarda deyir:Bir gn Hsn ibn li ()
yerd oturub qarlarnda olan tik rklri gtrb yeyn bir
ne yoxsulun yanndan keirdi. Onlar o Hzrt tklif edib
dedilr:
Ey Allah Peymbrinin nvsi, buyurun biziml
1
2
3
4

84
yemk yeyin. Ravi deyir:Hzrt miniyindn db dedi:Allah

tkbbr sahiblrini sevmir. Sonra onlarla yemk yemy
balad v sonda onlarn hams doydular v o Hzrtin
brktindn hmin rklrdn he n azalmad. Hsn ()
sonra hmin yoxsullar z qonaq ard v onlara yemk v
geyim verdi.1
487.am halisindn olan bir nfr nql edir ki:Mdin
hrin daxil oldum. Bir nfrin gzlliyi mni zn clb etdi.
Onun kim olmasn sorudum. Dedilr ki, Hsn ibn lidir. aml
kii deyir:Mn liy bel bir olu olduu n hsd apardm.
Sonra onun yanna gedib dedim:Sn bu Talibin olusan?
Buyurdu:Mn onun nvsiym. Dedim:Lnt olsun sn v
snin atana, Lnt olsun sn v atana! aml kii
deyir:Amma o susdu, mn cavab vermdi. O Hzrt sonra
buyurdu: Deysn qribsn? gr minik istsn verrik,
bxi istsn ta edrik, kmk istsn edrik. Hmin xs
deyir:Mn ondan el bir halda ayrldm ki, o mnim yanmda
yer znn n sevimli adam idi.2
1
2
l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.23

Muxtsr tarixi Dmq, c.7, sh.26
85
21
mam Hseyn
135.mam Hseynin dnyaya glmsi.
488.Fatim leyhs-slam:Hseyni () dnyaya gtirdikdn
sonra Allahn Peymbri(s) yanma gldi. Ua sar paraya
bklm halda o Hzrt verdim. Peymbr sar paran ab
knara atd v a para gtrb Hseyni ona bkd. Sonra
buyurdu:Tut ey Fatim, o, imam v imam oludur! O onun
nslindn dnyaya glck doqquz imamn atasdr ki, onlarn
doqquzuncusu Qaimdir.1
489.mam Sccad ():Hseyn () dnyaya glnd Allahtaala Cbrail vhy etdi ki, Mhmmdin olu olub, onun
yanna get, onu tbrik et v ona de ki, li snin n Harun
Musaya olan kimidir. Odur ki, uaa Harunun olunun adn
qoy. Cbrail () yer endi v Allah trfindn Peymbri tbrik
etdi v sonra dedi:Allah-taala sn uaa Harunun olunun
adn qoyma mr edir. Peymbr sorudu:Harunun
olunun ad n olub? Cbrail () dedi:ubyr. Peymbr
buyurdu:Mnim dilim rb dilidir. Cbrail () dedi:Uan
adn Hseyn qoy.2
136.O Hzrtin imamti
490.mam Hsn ():Mnim vfatmdan v ruhum
bdnimdn xandan sonra Hseyn ibn li () imamdr. Onun
Peymbrin varisi olmas Allahn yannda kitabda (Lvhimhfuzda v ya Quranda, yaxud da vsiyytnamd) yazlb v
Allah-taala bu varisliyi onun ata.anasndan olan varisliy artrb.
nki Allah bilir ki, siz onun yaratdqlarnn n yaxssnz. Buna
gr d sizin aranzdan Mhmmdi (s) sedi v Mhmmd (s)
lini () v li mni imamt sedi v mn Hseyni sedim.3
137.Hseyn mndndir v mn Hseyndnm.
1
2
3
Kifaytul-sr, sh.194
llu-raye, sh.137, hdis 5
86
491.Allahn Peymbri(s):Hseyn gldikd, o mndndir.

O mnim olum v balamdr. O qardandan sonra insanlarn n
yaxsdr. O mslmanlarn imam, mminlrin bas,
almlrin Rbbinin xlifsi, kmk istynlrin kmyi, pnah
axtaranlarn pnah v Allahn btn yaratdqlar n
hcctidir. O, Cnnt cavanlarnn bas v mmtin nicat
qapsdr. Onun mri mnim mrim v ona tabe olmaq mn
tabe olmaqdr. Kim ona itat ets mndndir v kim ona qar
itatsizlik ets mndn deyil.1
492.Bra ibn Azib:Allahn Peymbrini (s) grdm ki,
Hseyni dalna mindirib v bel deyir:lahi! Mn onu sevirm,
onu Sn d sev.2
493.Sid ibn bi Raid Yla Amiridn nql edir ki: O, Allahn
Peymbrinin (s) dvt olunduu qonaqla gedrkn o
Hzrtl yolda olub. Peymbr (s) qabaqda gedirmi v
Hseyn uaqlarla oynamaqla mul imi. Peymbr (s) onu
tutmaq istyir. Amma uaq o trf bu trf qar. Peymbr
(s) onunla zarafat etmy v onu gldrmy balayr v
nhayt Hseyni tutur, linin birini onun boynunun arxasna,
digrini is nsinin altna qoyur, onun azndan pp :Hseyn mndndir v mn Hseyndnm. Allah Hseyni
sevni sevsin. Hseyn nvlrimdn biridir.3
494.bn Abbas:Allahn Peymbri(s) Hseyn ibn lini ()
z iynin mindirmidi. Bir nfr dedi:Oulcan, n yax
miniy minmisn? Peymbr (s) buyurdu:O z nec gzl
svaridir!4
138.mam Hseynin() fziltlri.
495.Allahn Peymbri(s):Kim yer znn gy hli yannda
n sevimli xsin baxmaq istyirs, Hseyn baxsn.5
496.mam Hseyn ():Allahn Peymbrinin (s) yanna
getdim. bn Ubey Kb onun yannda idi. Allahn Peymbri (s)
mn dedi:Xo glmisn, ey ba Abdullah! Ey gylrin v
yerlrin zinti v bzyi! Ubey Peymbr dedi:Ey Allahn
Peymbri! Nec ola bilr ki, sizdn baqas gylr v yerlrin
zinti olsun?! Peymbr () buyurdu:Ey Ubey, mni haqq
olaraq peymbr gndrn and olsun ki, Hseyn ibn linin
gylrdki mqam v drcsi yerdki mqamndan daha
1
2
3
4
5
mali-Sduq, sh.101
l-Mstdrk la s-shiheyn, c.2, sh.177
Snn Tirmizi, c.5, sh.661, hdis 3784
Mnaqib ibn hr Aub, c.4, sh.73
87
stndr. Allah-taalann rinin sa trfind yazlb ki:

(Hseyn) hidayt ra v nicat gmisi, yorulmaz, izztli, fxr
olunmal, yol gstrn imam v (qiymtli) azuqdir.1
497.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn birind
buyurmudur:Bilin! Bu haramzad olu haramzad mni iki
yol arasnda qoyub: qlnc v zillt! Zillt qatlamaq bizdn
ox-ox uzaqdr. Allah, Onun Peymbri, mminlr, (bizim
trbiy olunduumuz) pak tklr, qeyrtli qlblr, alicnab
ruhlar qbul etmzlr ki, biz alaq bir baya tslim olma
rfli lmdn stn tutaq!2
498.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn digr
birind buyurmudur:And olsun Allaha ki, n siz zillt li
uzadacaam v n d sirlr, kllr kimi qaacaam.3
499.mam Sccad ():mam Hseynin () li il sa
qulana iar edib bel buyurduunu eitdim ki:gr bir
nfr mnim bu qulama sys v digr qulama zr
istdiyini bildirs mn onun zrn qbul edrm. nki
mirl-mminin li ibn bu Talib () mn babam
Peymbrdn (s) bel etdiyini nql edib ki:zr istr
yetrli olsun istrs d yetrsiz qbul etmyn ks Kvsr
hovuzunun yanna daxil olmayacaq.4
500.Hzeyf ibn Yman:Peymbrin Hseynin lindn
tutub bel buyurduunu eitdim ki: Ay camaat! Bu Hseyn ibn
lidir. Onu tanyn. Canm (qdrt) lind olana and olsun ki,
hm o, hm onu sevnlr v hm d onu sevnlri sevnlr
Cnntddirlr.5
501.ueyb ibn bdurrhman Xuzai:Tff (Krbla) gn
Hseyn
ibn
linin
kryind
nyins
izi
qalmd.
Zeynlabidindn () bu bard soruduqda O Hzrt
buyurdu:O, Hseynin () basz qadnlar, yetimlr v fqirlr
kryind dad kislrin yeridir.6
502.Seyyid ibn Tavus Luhuf kitabnda hdisin ravisindn
nql edir ki:
Hmin vaxt Hseyn () dmni tkbtk
mbarizy arr, meydana xan hr bir ksi ldrrd. Bel
ki, onlardan oxlu sayda adam mhv etdi. O Hzrt mbariz
zaman bel buyururdu:
1
2
3
4
5
6
Uyun xbar Rza () , c.1, sh.59, hdis 29

l-Luhuf, sh.97
l-rad, sh.235
Ehqaqul-hqq, 11, k: 431
Mnaqib hr ibn Aub, c.4, sh.66
88
lm xarl qbul etmkdn daha yaxdr

Xarlq Chnnm oduna daxil olmaqdan daha yaxdr.
Ravilrdn biri deyir:And olsun Allaha vladlar, ail zvlri
v yoldalarnn hams ldrlb mlub olmu el bir xs
grmmim ki, Hseyn kimi sakit v soyuqqanl olsun.
Dmnin qounu mhasir dairsini sxrd, amma o, z qlnc
il onlara hcum edirdi. Onlar da o Hzrtin qarsndan kei
srs hcuma ken canavarn qarsndan qaan kimi
qardlar. O, dmnin otuz min nfrlik qoununa hcum edir
v onlar milk kimi dadrd. Sonra:
deyib z
yerin qaydrd.1
22
mam Sccad
139.O Hzrtin imamti
503.mam Baqir ():El ki, Hseyn ibn linin () hadti
yaxnlad, byk qz Fatim binti Hseyni () ard ona bal
bir yaz v aq bir vsiyytnam verdi. li ibn Hseyn el qarn
arsna dar olmudu ki, sa qalmasn gman etmirdilr.
Fatim hmin yazn li ibn Hseyn () verdi. And olsun Allaha
ki, hmin yaz sonra biz atd. . And olsun Allaha ki, Adm
yaranandan dnyann sonuna kimi Adm vladlarnn ehtiyac
olan hr bir ey hmin yazda mvcuddur.2
140.mam Zeynlabidinin() mqam.
1
2
l-Luhuf, sh.170
89
504.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn bir car car

kck ki:Hardadr Zeynlabidin( yni abidlrin zinti) ? Mn
onda grcm ki, olum li ibn Hseyn ibn li ibn bu Talib
(qabaa xmaq n) sralar yarr.1
505.mam Baqir ():O (yni imam Zeynlabidin ())
Mdinnin yz yoxsul ailsin balq edirdi v yetimlrin,
yoxsullarn v aciz xslrin, hminin zavall fqirlrin onun
sfrsind oturmalarn sevrdi. O z li il onlara yemk
gtirrdi v gr onlardan ailli olan olsayd, Hzrt z
yemyindn onun ailsi n aparard. Yediyi hr bir yemkdn
vvl sdq verr, ondan sonra yeyrdi.2
506.mam Baqir ():li ibn Hseyn z maln iki df Allah
il bld.3
507.mam Sadiq ():Atam buyurard ki:li ibn Hseyn
namaz qlanda aac gvdsin oxayrd, klyin trptdiyi
hisslr istisna olmaqla qtiyyn trpnmzdi.4
508.Tbrsi lamul-vra kitabnda:li ibn Hseynin ()
knizlrindn biri onun lin su tkrd. Aftafa onun lindn
dd v o Hzrtin zn yaralad. li ibn Hseyn ban ona
trf qaldrd. Kniz dedi:Allah-taala buyurur:qzbini
udanlar Hzrt
dedi:Qzbimi
uddum.Kniz dedi:
insanlarn gnahlarndan ken... Hzrt buyurdu:Sni
baladm. Kniz dedi:Allah yaxlq ednlri sevr5 Hzrt
buyurdu:Get, sni Allah yolunda azad etdim.6
509.Mhmmd
ibn
Tlh
afii
Mtalibul-suul
kitabnda:li ibn Hseyn z otanda namaz qlmaqla mul
idi v scd halnda olarkn otaqda yann ba verdi. Evd
olanlar fryad qoparb ey Allahn Peymbrinin balas, ey
Allahn Peymbrinin balas, od, od! deyirdilr. Amma Hzrt
scd halnda qalmaqda idi v nhayt od snd. Sonra ona
dedilr:Oda hmiyyt vermmyinizin sbbi n idi?
Buyurdu:Axirt odu.7
510.bu Nim Hilytul-vliya kitabnda:li ibn Hseyn
bir dst adamla oturmudu. Birdn z evindn kimins
lmndn xbr vern bir arvad ssi eitdi. Durub z evin
getdi v sonra hmin mclis qaytd. Orada olanlar dedilr:
Ns bir hadis ba vermidi? Buyurdu: Bli. Hmin dst o
1
2
3
4
5
6
7

Mnqib ibn hr Aub, c.4, sh.154
Hilytul-vliya, c.3, sh.140
Ali-mran, ay 134
Elamul-vra, sh.256
Mtalibus-suul, sh.77
90
Hzrt ba sal verdi v onun sbrliliyindn heyrtlndi. O

Hzrt buyurdu:Biz bir nsilik ki, sevdiyimiz ilrd Allaha
itatkar v tslimik, xoglmz ilrd Ona kr edn!1
91
23
mam Mhmmd Baqir
141.O Hzrtin imamti
511.Kifaytul-sr:li ibn Hseyn () o Hzrtin lm il
nticlnn lm yatana ddkd oullar Mhmmd, Hsn,
Abdullah, mr, Zeyd v Hseyni bir yer yd v Mhmmdi z
caniin v vsisi tyin edrk ona Baqir knysi verdi,
qardalarnn baln ona taprd.1
142.Elm v hikmti yaran.
512.Allahn Peymbri(s) Cabir ibn Abdullah nsariy xitab
edrk buyurmudur:Cabir! Sn o qdr yaayacaqsan ki,
Tvratda Baqir kimi tqdim ediln olum Mhmmd ibn li ibn
Hseyn ibn li ibn bu Talibi grcksn. Onunla grn zaman
ona mnim salamm atdr.2
513.mam Baqir ():Batilin z qarnna ald haqq mni
kmy ard v mn batilin byrn yardm v haqq onun
qarnnn prdlrinin arasndan xartdm. Ondan sonra gizlin v
rtl olan haqq akar oldu v yayld.3
514.li ibn brahim atasndan nql edir ki:traf blglrin
ilrindn bir dst imam Baqirdn () onun yanna daxil olmaq
n icaz istdilr. Hzrt onlar qbul etdi. Onlar hmin mclisd
otuz min msl sorudular v on ya olan bu Cfr onlarn
hamsna cavab verdi.4
143. mam Baqirin fziltlri.
515.mam Sadiq ():Atam () Allah ox zikr edrdi. Onunla yol
gednd hmi zikr dediyini grrdm. Onunla n vaxt yemk
yeyirdims grrdm ki, zikr deyir. Camaatla shbt edirdi, amma
bu onu Allah zikr etmkdn saxlamrd. Grrdm ki, dili
damana yapb v la ilah illllah deyir. O bizi bir yer yard
v gn xan zaman zikr demyimizi buyurard. Bizim Quran
oxuya bilnimiz Quran oxumaq gstrii verrdi. Quran oxuya
bilmynlr is gstri verrdi ki, zikr desinlr.5
1
2
3
4
5
Kifaytul-sr, sh.239
Rbiul-brar, c.2, sh.603
92
516.mam Sadiq ():mam Baqir () insanlarn n gzl sslisi

idi.1
517.Sleyman ibn Qurm:bu Cfr Mhmmd ibn li biz
be yz, alt yz dirhmdn min dirhm kimi hdiyy v bxi
verrdi v o qardalarna, gr glnlr, kmk arzusu v
midi il onun yanna glnlr hdiyy vermkdn yorulmazd.2
24
mam Cfr Sadiq
144.O Hzrtin imamti.
518.Allahn Peymbri(s): Olum Cfr ibn Mhmmd
ibn li ibn Hseyn ibn li ibn bu Talib dnyaya glnd onu
Sadiq adlandrn.3
519.Mhmmd ibn Mslim:bu Cfr Mhmmd ibn li
ibn Baqirin () yannda idim. Olu Cfr glib daxil oldu. O
kkilli idi, lind bir ubuq var idi v onunla oynayrd. Baqir ()
onu tutub mhkm sinsin sxd. Sonra buyurdu:Atam-anam
sn fda olsun ki, oyun-oyuncaq hli deyilsn. Daha sonra
mn buyurdu:Ey Mhmmd! Mndn sonra snin imamn
budur. Ona tabe ol v onun elmindn bhrln. And olsun
Allaha ki, o Allahn Peymbrinin(s) vsf etdiyi Sadiqdir.
Hqiqtn onun ilri dnya v axirtd qalibdirlr.4
145.O Hzrtin xlaq v gzl davranlar.
520.Mhmmd ibn Ziyad zdi:Mdinnin alimi Malik ibn
nsin bel dediyini eitdim ki: Cfr ibn Mhmmd Sadiqin
() yanna gedirdim v o Hzrt mnim n mtkk qoyur,
mn ehtiram gstrir v deyirdi: Malik! Mn sni ox
istyirm. Mn hmin szdn ad olurdum v Allaha kr
edirdim. Malik deyirdi: O Hzrt hmi bu haldan birind
idi: ya oruc olurdu, ya namaz qlard, ya da zikr deyrdi. O,
byk abidlrdn v Allahdan qorxan zahidlrin n
1
2
3
4

l-rad, sh.266
l-Xraic-vl-craih, c.1, sh.268, hdis 12
93
zmtlilrindn idi. oxlu hdis deyrdi, onunla oturmaq

insana xo glirdi v o, bhrlnmli adam idi.1
521.Hiam ibn Salim:El ki hava qaralrd v axamdan bir
az keirdi mam Sadiq () irisind rk, t v dirhm olan bir
daarcq gtrb iynin qoyaraq Mdinnin mhtac
adamlarna aparar v onlar hmin adamlarn arasnda blrdi.
Onlar o Hzrti tanmrdlar. mam Sadiq vfat edndn sonra
hmin kmklr ksildi v Mdinnin yoxsullar baa ddlr
ki, hmin xs imam Sadiq () olub.2
522.Mlla ibn Xunys: bu Abdullah () bir gec narn
ya yaarkn Bni Saidnin eyvanna getmk mqsdi il
evindn xd. Mn o Hzrtin arxasnca ddm. Birdn onun
lindn yer bir ey dd v imam dedi:Bismillah, Allahm
onu biz qaytar. Mn zm ona atdrb salam verdim. Dedi:
Mlla
snsn?
Dedim:Bli,
sn
fda
olum.
Buyurdu:linl axtar v bir ey tapsan onu mn ver. Mn
rk tiklri tapdm v onlar o Hzrt vermk n onun
yanna apardm. Grdm ki, iynind bir rk daarc var.
Dedim:Siz fda olum, icaz verirsiniz onu mn gtrm?
Buyurdu:Xeyr, bu i mn zm daha layiqm, amma
mniml gl. Mlla deyir: Bni Saidnin eyvanna atdq.
Grdk ki, orada bir dst adam yatb. Hzrt onlarn hr
birinin paltarnn altna bir-iki tik rk qoydu v nhayt
axrnc adama atd. Sonra qaytdq. Mn dedim:Sn fda
olum, bunlar haqq tanyrlar (sizin imamtiniz etiqadlar
var)?Buyurdu:gr tansaydlar, onlara un da verrdik.3
523.bu mr eybani:mam Sadiqi () lind bir bel,
ynind qaln bir paltar z bostannda ilyn grdm. Onun
kryindn tr axrd. Dedim: Fda olum, icaz verin sizin
yeriniz mn ilyim. Buyurdu: Mn kiinin z yaayn
tmin etmk n gnin istisind ziyyt kmsini
sevirm.4
1
2
3
4

Svabul-mal, sh.183, hdis2
94
95
25
mam Musa Kazim
146.O Hzrtin imamti
524.mam Sadiq () Sfvan Cmmaln bu mqama (imamt
mqamna) malik olan xs barsindki sualnn cavabnda
buyurmudur:Bu mqamn sahibi bs v pu ilrl mul
olmaz. Bu vaxt hl uaq olan Musa ibn Cfr daxil oldu. Onun
yannda bir dii Mkk keisi var idi. O hmin keiy Rbbin
scd et deyirdi. bu Abdullah onu tutub qucaqlad v
buyurdu: Atam-anam buna fda olsun ki, bihud v qflt
sbb olan ilrin hli deyil.1
147.mam zindanda
525.Subani:bulhsn Musa ibn Cfr on ildn artq hr
gn gn xandan sonra scdy gedirdi v scdsi
gnortaya kimi kirdi. Subani deyir:Bzn Harun imam
Kazim () saxlanlan zindan grnn dama xr v o Hzrti
scd halnda grrd. Bir df Harun Rbi dedi:O n
paltardr ki, mn onu hr gn orada grrm? Rbi dedi:Ey
mirl-mminin, o paltar deyil, Musa ibn Cfrdir, hr gn
gn xandan gnortaya kimi scdd olur. Rbi
deyir:Harun mn dedi:
Dorudan da o, Bni Haimin
rahiblrindndir. Mn dedim:Bs n n onu zindana
salaraq meydan ona daraltmsan? Dedi:Heyf ki, bundan
baqa bir ar yoxdur.2
526.li ibn Suveyd: Mn zindanda olan bulhsn Musaya
() bir mktub yazb ondan hm haln, hm d oxlu msllr
sorudum. Bir ne ay mn cavab vermdi. Sonra mn bel
bir cavab yazd: Balayan v mehriban Allahn ad il..... V
sonra: Sn el bir xssn ki, Allah sn Mhmmd hli-Beyti
yannda mqam verib v sni, ziz tutman istdiyi dinini
sevnlrdn edib.... .3
1
2
3
l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.317

Uyunu xbari Rza () , c.1, sh.95
96
148.mam Kazimn fziltlri.

527.l-rad:Rvayt olunub ki, Hzrt Kazim () ox dua
edr v buyurard: Allahm, Sndn lm zaman rahatlq v
hesab aparlarkn fv v bxi dilyirm. O, bu cmlni
tkrar edrdi. O Hzrtin dualarndan biri bel idi:Snin
bndnin gnah byk, Snin trfindn olan fv v balama
is gzldir. O Hzrt, Allahn qorxusundan el alayard ki,
saqqal gz yandan islanard. Ail v qohumlarna o Hzrtdn
ox qay gstrn yox idi. Axamlar Mdininin yoxsullarna ba
kr, z il dirhm, dinar, un v xurma dolu znbil aparar v
onlarn qaplarnn azna qoyard. Onlar hmin pul v mallarn
kimin trfindn olmasn baa dmzdilr.1
528.Hsn ibn Mhmmd ibn Yhya lvi:Babam mn
nql edib ki: Musa ibn Cfr ox ibadt etdiyi n saleh
bnd deyirdilr. Bizim alimlrimiz nql ediblr ki, o, gecnin
vvlind Peymbrin (s) mscidin gedrk scdy qaplb,
scdd bel deyirmi:Mnim gnahm bykdr, Snin
balaman gzldir ey kinilmy layiq olan v
balayan! O bu cmlni shr kimi tkrar edrmi. Musa
ibn Cfr sxavtli v alicnab bir insan olub. Kimins onun
barsind xoaglmz szlr demsini eitsydi, ona iind min
dinar olan kis gndrrdi.2
1
2
l-rad, sh.296
Badadn tarixi, c.13, s 27
97
26
mam Rza
149.O Hzrtin imamti
529. bdrrhman ibn Hccac:blhsn Musa ibn Cfr
() z olu lini () z caniini tyin etdi, onun n
vsiyytnam yazd v Mdinnin tannm xsiyytlrindn
altm nfri ahid tutdu.1
150.mamn vli-hdiliyi qbul etmy mcbur
edilmsi
530.baslt Hrvi:Mmun imam Rzaya () dedi:Ey
Allahn Peymbrinin olu!. . . Mn bel mslht grdm ki,
zm xilaftdn knara kim, onu sn taprm v sninl
beyt edim. Hzrt Rza () buyurdu:gr bu xilaft
snindirs v onu sn Allah veribs Allahn snin ynin
geyindirdiyi libas xarb baqasna vermyin rva deyil v
gr xilaft snin deyils, snin olmayan eyi mn vermk
haqqn yoxdur. Mmun dedi:Ey Allahn Peymbrinin vlad!
Sn bu ii qbul etmlisn. mam buyurdu:Mn z razlmla
bu ii he vaxt qbul etmycym..... Sn istyirsn ki, bu iin
il camaat li ibn Musa dnyaya arxa evirmmidi, ksin
dnya ona arxa evirmidi, mgr grmrsnz ki, xilaft
tamah il vli-hdliyi nec qbul etdi?! desin. Mmun
sbldi v dedi:. . And olsun Allaha, gr vli-hdliyi qbul
etmsn onu sn mcbur qbul etdircym. gr onu qbul
etsn, he, yoxsa boynunu vurduracaam.2
151.mam Rzann ()fziltlri
531.Hrvi: Darus-Srxsin giri qapsna, Hzrt Rzann
zindana salnm olduu v zncirl baland yer getdim.
Zindann gztisindn o Hzrtin hzuruna getmk n icaz
istdim. O dedi:Onunla gr bilmzsiniz. Sorudum ki:N
n? Dedi: nki o, bzn gec-gndz rzind min rkt
namaz qlr. Yalnz gnn vvlind, gnortadan qabaq v gn
1
2

Uyunu xbari-Rza (),c.2, sh.139, hdis 3
98
batana yaxn bir mddt namaz qlmr. Hmin vaxt da z

sccadsind oturub Allah il raz-niyaz edir. Hrvi deyir:
Zindann gztisin dedim:Ondan xahi et, hmin vaxtlarda
grn getmyim icaz versin. O mnim n icaz ald v
mn o Hzrtin hzuruna getdim. Grdm ki, z sccadsind
oturub fikirlir.1
532.brahim ibn Abbas:Mn imam Rzann () he vaxt
kims ac bir sz demsini v ya kimins sz qurtarmam
szn ksmsini grmdim. gr kimins istyini yerin
yetirmk imkan olsayd he vaxt onu li bo qaytarmazd. He
vaxt kimins yannda ayan uzatmazd. Yannda adam olanda
syknmzdi. He vaxt qulam v xidmtilrindn birin
xoaglmz bir sz demsini eitmdim. He vaxt tfrmsini
v ya glnd qhqh kdiyini grmdim, gl tbssm
idi. Sfrsini aanda qulam v xidmtilrini, htta qap (v)
mehtrini z il sfry yldirrdi.2
1
2

Uyunu xbari -Rza () , c.2, sh.184, sh.7
99
27
mam Cavad
152.O Hzrtin imamti
533.Abdullah ibn Cfr:Mn Sfvan ibn Yhya il imam
Rzann () hzuruna getdim. Hl ya olan bu Cfr
(orada) dayanmd. Dedim:Allah bizi siz fda etsin! Allah
elmmi, gr sizin banza bir i gls sizdn sonra (imam)
kim olacaq? O Hzrt imam Cavada iar edrk buyurdu:Bu
olum. Abdullah ibn Cfr deyir: Mn dedim:O, bu yada?!
Buyurdu:Bli, o, bu yada. Allah-taala iki yal sa il dlilsbut gtirdi.1
534.Yhya Snani:Mkkd imam Rzann () yanna
getdim. Grdm ki, o Hzrt banann qabn soyub bu
Cfrin () (imam Cavadn) azna qoyur. Dedim:Qurban olum,
sizin ziz vladnz el budur? Buyurdu:Bli. O el bir uaqdr
ki, slamda bizim ilrimiz n ondan brktli bir uaq
doulmayb.2
153.mam Cavadn() fziltlri.
535.Allahn Peymbri(s) Abdullah ibn Msudun Hseynin
() nslindn olan imamlar barsindki sualnn cavabnda
buyurmudur:...V linin (Rzann) nslindn onun olu
triflnmi Mhmmd dnyaya glck v insanlarn yaradl
baxmndan n pak v n xo xlaqls olacaqdr.3
536.Abdullah ibn Sid:Mhmmd ibn li ibn mr ibn
Tnuxi mn dedi:Mhmmd ibn lini kz il shbt edn
grdm. kz d ban trpdirdi. Dedim:Yox (bu qbul
deyil), gstri ver kz sninl shbt etsin. Hzrt
buyurdu:Biz qularn dili yrdilib v biz hr bir ey verilib.
Sonra (kz xitab edrk) buyurdu:La ilah illllah vhdhu
la rik lh de. V kzn bana l kdi. Hmin vaxt kz
dedi:La ilah illllah vhdhu la rik lh.4
1
2
3
4

Kifaytul-sr, sh.84
Dlailul-mam, sh.211
100
537.li ibn Hssan Vasiti:sfahanda dzldilmi v bzi

hisslri gmdn olan bir alti zml gtrdm v dedim ki,
onu mvlam bu Cfr hdiyy edrm. Hzrt hamnn
cavabn verdikdn v onlar daldqdan sonra, z d durub
getdi. Mn onun arxasnca yola ddm v yolda cnab
Mvffq il rastladm. Ona dedim ki, bu Cfrdn mn,
hzuruna getmk n icaz al. Sonra, o Hzrtin hzuruna
getdim v salam verdim. hrsind narazlq lamti olan
halda salammn cavabn verdi v yldi. Hzrt yaxnladm
v qolumda olan onun qarsnda qoydum. Qzbl mn
baxd v sonra sa v sola nzr salb buyurdu:Allah mni bu
ilr n yaratmayb. Mnim oynamaqla n iim var?! Mn o
Hzrtdn zr istdim. O mni balad v mn hmin alti
gtrb l xdm.1
538.Zeydi mzhbindn olan Qasim ibn bdrrhman
deyir:Mn Badada getdim v ora atanda camaatn qab
nys baxaraq dayandn grdm. Sorudum:N olub?
Dedilr: Rzann oludur. Dedim:Mn onu grmliym. O
dii (v ya erkk) bir qatrn stnd grnd. z-zm
dedim:Allah Lnt etsin imamt etiqad sahiblrin ki, Allahn
bu kiinin itatini vacib etmsini deyirlr. O mn trf dnb
dedi:Ey Qasim ibn bdrrhman:Mgr biz zmzdn olan
(adi) bir adamam tabe olacaq?! Onda biz haqq yoldan azm
v dlilik etmi olarq. (Qmr sursi /24) Mn z-zm
dedim:Vallah o cadugrdir. Yen mn trf dnb
dedi:mgr irimizdn vhy yalnz onam nazil olmudur?!
Xeyr, o, yalannn, lovann biridir. (Qmr sursi /25) Qasim
deyir: Mn qaytdm v imamt etiqad bsldim v hadt
verdim ki, o Allahn yaratdqlarna qar dlil v hcctidir v
ona etiqad bsldim.2
1
2
Dlailul-mam, sh.212
Kful-umm, c.3, sh.153
101
28
mam Hadi
154.O Hzrtin imamti
539.mam Cavad ():Mndn sonra imam, olum lidir,
onun sz mnim szmdr v ona tabe olmaq mn tabe
olmaqdr. Ondan sonra imamt onun olu Hsn atr.1
155.mam Hadinin fziltlri
540.Kitabul-vahid: Qardam Hseyn ibn Mhmmd mn
nql edrk dedi:Bir dostum var idi v o, Bann v ya
Vsifin (trddd mndndir) uaqlarnn mllimi idi. O mn
dedi:mir xlifnin sarayndan qaydarkn mn dedi: mirlmminin bu gn bn Rza deyiln bu xsi zindana sald v onu
li ibn Krkr taprd. Onun bel demsini eitdim ki:Mn
Allah yannda Salehin dvsindn d zizm, evinizd daha
gn yaayb kef kin. Bu yalan xmayacaq bir vddir.
Hzrtin bu ay v szdn mqsdinin n olmasn baa
dmdim. Dostum dedi:mirim dedim:Allah izztini artrsn,
o hdlyib. Grrsn gndn sonra bir hadis ba
verck.
Hmin gnn shrisi xlif bn Rzan azad etdi v ondan
zr istdi. nc gn Yaiz, Ylun v Tami bir dst adamla
xlify qar syan etdilr, onu ldrdlr v olu Mstnsiri
onun yerind oturtdular.2
541.Kful-umm:sfahan halisindn bir dst, o
cmldn bulabbas hmd ibn Nsr v bu Cfr Mhmmd
ibn lviyy nql edirlr ki:sfahanda bdrrhman adnda bir
i kii var idi. Ondan sorudular ki:N n camaatn iind
baqasna deyil mhz liyynNqinin imamtin etiqad
bslyirsn?Dedi: Buna mnim rastladm bir i sbb oldu.
Mn yoxsul, eyni zamanda ox danan v crtli bir xs idim.
Bir il sfahan halisi mni bir dst adamla birlikd xlifnin
sarayna ikayt gndrdi. Xlifnin yannda ikn li ibn
Mhmmd ibn Rzann arlmas gstrii verildi. Orada
1
2

Biharul-nvar, , c.50, sh.189, hdis 1
102
olanlardan birin dedim:arlan xs kimdir? Dedi:O,

lvidir v rafizilr onun imamtin etiqad bslyirlr. Sonra
dedi:Mnc Mtvkkil onu ldrmk n artdrb.
Dedim:Mn bu xsin nec adam olmasn grmyinc
yerimdn trpnn deyilm. O, at il gldi. Camaat yolun sa
v sol trflrind sraya dzlmd v ona baxrd.
Mhbbti qlbim dd. Buna gr d qlbimd dua edirdim
ki:Allah Mtvkkilin rrini ondan uzaq etsin. O camaatn
aras il hrkt edirdi. Gzn atnn yalna dikmidi v trafa
baxmrd. Mn dayanmadan ona dua edirdim. Mn atanda
zn mn tutub dedi:Allah snin duan qbul etdi v sn
uzun mr balad, mal-dvltini v vladn artrd. Hmin
hadisdn sonra biz sfahana qaytdq. Allah mn o qdr
srvt verdi ki, evimin qapsn iind milyonlarla dirhm dyri
olan eylr olduu halda balayram v (hl) bu, evdn
knarda olan srvtimdn lavdir. On vlad da qismtim olub.
mrmdn d yetmi ne il keir. vvlimdn xbri olan v
Allahn mnim barmdki duasn qbul etdiyi ksin imamtin
etiqad bslmyimin sbbi budur.1
Kful-umm, c.3, sh.179
103
29
mam Hsn skri
156.O Hzrtin imamti
542.mam Hadi (): Mndn sonra imam Hsndir v
Hsndn sonra olu Qaim yer zn zlm v sitml
dolduu kimi dalt v insaf il dolduran!1
157.mam skrinin() fziltlri.
543.Mhmmd ibn smail:bu Mhmmd (imam skri)
() zindanda olan zaman Abbasilr, hminin Saleh ibn li v
hli-Beyt etiqad olmayanlardan bir dst Saleh ibn Vsifin
yanna gedib dedilr ki:Ona qar qtiyytli ol v ona macal
verm. Saleh onlara dedi:Ona daha n edim? Tapa bildiyim
n pis iki adam onun zrin qoymuam, amma o iki nfr (o
Hzrtin rftarn grrk) tamamil ibadt v namaz hli
olublar.2
544.bulqasim Kufi t-Tbdil kitabnda deyir:z srinin
filosofu olan shaq Kindi Quranda olan tzadlar bir yer
toplamaq qrarna gldi v bu mqsdl evind oturub bu il
mul olmaa balad. Bir gn onun agirdlrindn biri imam
Hsn skrinin () hzuruna getdi. mam ona dedi:Sizin
aranzda all-kamall bir adam taplmr ki, ustadnz Kindini
balad v Qurana giridiyi idn saxlasn? Kindinin agirdi
dedi:Biz onun agirdlrindnik. Bu v ya digr msllrd
ona
nec
etiraz
ed
bilrik?
mam
skri
()
buyurdu:Dediyim ii gr bilrsn? O dedi:Bli. Hzrt
buyurdu:Onun yanna get, onunla isti mnasibtlr qur v
zn grdy id ona kmk etmk istyn xs kimi gstr.
Onunla nsiyyt yaratdqdan sonra de ki, qarma bir sual xb
v onu sndn sorumaq istyirm. O da deyck ki, soru.
Onda ona de:gr bu Quran buyuran snin yanna gls, ola
bilrmi ki, onun dediklrindn mqsdi snin z znnin il
ondan baa ddyn mnalardan frqli olsun? Onda Kindi
cavab verck ki:Bli, ola bilr. nki o (yni Kindi) ox
1
2

104
dncli v baadn adamdr. Hmin xs Kindinin yanna

getdi v mehribanlqla ona yaxnlad v sonra hmin sual
ondan sorudu. Kindi dedi:Sualn bir d tkrar et. Hmin xs
sualn bir d tkrar etdi. Kindi z-zlynd fikr dald v bu
ii hm dililik v hm d al baxmndan mmkn sayd.
Sonra agirdin dedi: Sni and verirm, de grm bu sual
hardan yrnmisn? agirdi dedi:Zehnimdn kedi v
sndn sorudum. Kindi dedi:Bel sual he vaxt snin
kimilrinin zehnindn ke bilmz v sn v snin kimilr bel
bir mqama ata bilmzsiniz? De grm bu sual haradan
gtrmsn? agird dedi:bu Mhmmd mn buyurdu ki,
sndn bu sual soruum. Kindi dedi:ndi hqiqti dedin. Bel
sual yalnz bu aildn xar. O sonra od istdi v
topladqlarnn hamsn yandrd.1
Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.424
105
30
mam Mehdi
158. mamn adlar
545.mam Baqir () Haqsz yer ldrln mzlum xsin
sahibin bir ixtiyar verdik. (ritin bu hkmlri il) artq ona
kmk olunmudur1 aysinin tfsirind buyurmudur:Allah
(slam Peymbrini) hmd, Mhmmd v Mahmud, san
Msih adlandrd kimi, Mehdini Mnsur (kmk olunmu)
adlandrmdr.2
546.mam Sadiq () o Hzrtdn Mehdiy Qaim ad verilmsi
barsind sual soruularkn buyurmudur:nki o hr bir gizli
i istiqamtlndirilir.3
159. O Hzrtin imamtinin dlili.
547.mam skri () o Hzrtdn sonra olacaq ilahi hcct
v
imam
barsindki
suala
cavab
verrkn
buyurmudur:Olum Mhmmd.Mndn sonra imam v
hcct odur. Kim onu tanmadan ls cahiliyyt ls kimi lb.
Bilin! Onun qeyb kilmsi olacaqdr. Nadanlar bu bard
srgrdan qalarlar v batil hli mhv dar olarlar. (Onun
zhuru n) vaxt tyin ednlr yalan deyrlr. O hmin
qeybdn sonra zhur edr. Sanki mn Ncfd onun ba
zrind dalalanan a bayraqlar grrm.4
160.Mehdi mjdsi
548.Allahn Peymbri (s):Mjd olsun sn ey Fatim ki,
Mehdi sndndir.5
549.Allahn Peymbri (s):Mehdi mnim nvlrimdn
biridir ki, z ay kimi nurludur.6
550.Allahn Peymbri (s):Yer z zlm v dmnilikl
dolmaynca Qiyamt brpa olmayacaq. Hmin vaxt mnim
1
2
3
4
5
6
sra, ay 33
Biharul-nvar, c.51, s 30, hdis 8
l-eyb, Tusi, sh.471, hdis 489
106
hli-Beytimdn biri qiyam edck v o, yer zn zlm v

haqszlqla dolduu kimi daltl dolduracaq.1
551.Allahn Peymbri (s):Mnim hli-Beytimdn bir kii
hakim olacaq ki, onun ad mnim admla birdir. gr dnyadan
ancaq bir gn d qalm olsa, Allah hmin gn, o hakimiyyti
z lin alana kimi uzadacaqdr.2
552.mam li ():Mehdi bizdndir, Fatimnin nslindn.3
553.mam Baqir ():Qiyam ednd Kby syknck v
yz on kii onun trafnda dvr vuracaq. Deycyi ilk
klm, bu ay olacaq:gr imannz olsa bqiyytullah sizin
n
daha
xeyirlidir.
Sonra
buyuracaq:Mn
bqiyytullaham, Onun sizin zrinizd olan hcct v
caniini. Ona salam gndrn hr bir ks bel deyr:Salam
olsun sn ey Allahn yer znd qalan!4
161.mam Mehdinin iki df qeyb kilmsi.
554.mam Sadiq ():Qaim iki df qeyb kilr: Bir df
qsa v bir df uzun mddtli. Birinci df qeyb kilnd
onun yerini ancaq o Hzrtin xas ilri bilrlr. kinci qeybd
is onun yerindn o Hzrtin din yoldalarnn xaslarndan
baqa he ksin xbri olmaz.5
162.mam qeybd olan zamanda dindarln tin
olmas.
555.Allahn Peymbri (s):Mni haqq olaraq mjdi kimi
gndrn and olsun ki, o qeybd olanda onun imam olmas
qidsind mhkm duranlar qrmz kkrddn d az
taplarlar.6
556.mam Sadiq ():Hqiqtn bu iin sahibi (imam
Zaman) qeyb kilr. Hmin zamanda dini saxlamaq
dvtikann l il yuxardan aa qopartmaqdan da asan
olar. O Hzrt sonra bir az skut etdi v buyurdu:Hqiqtn
bu iin sahibi qeyb kilck. Odur ki, grk bnd Allahdan
qorxsun v z dinindn yapsn.7
163. mam qeybd olan zaman dua etmk
1
2
3
4
5
6
7

Kmalud-din, c.1, sh.288, hdis 7
l-eyb, Nmani, sh.169, hdis 11
107
557.mam Sadiq () bn Snana xitab edrk buyurmudur:

Tezlikl kk v trddd dcksiniz, aydn nian v yol
gstrn imamsz qalacaqsnz. Hmin kk v trddddn
riq duasnn oxuyandan baqa he ks qurtula
bilmyck. (bn Snan nql edir ki,) dedim:riq duas
necdir? Buyurdu: Deyirsn:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan

hala salan! Mnim qlbimi z dinind mhkm et! Mn dedim:

Ey Allah! Ey Balayan! Ey
mehriban! Ey qlblri v dnclri haldan hala salan! Mnim

qlbimi z dinind mhkm et! Buyurdu:lbtt, ki, Allahtaala qlb v dnclri haldan hala salandr. Amma sn mn
deyn kimi de:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan

hala salan! Mnim qlbimi z dinind mhkm et!1
164.Frc2 intizar kmk

558.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n stn ii
frc intizarnda olmaq v Allahdan onun ba vermsini
istmkdir.3
559.mam Sccad ():Frc intizarn kmyin z n
byk qurtululardandr.4
560.mam Sadiq ():Kim bu i sahibinin (imam Zamann
zhurunun) intizarn kn halda ls, Qaiml birlikd onun
xeymsind olmu kimidir. Xeyr! Blk htta Allahn
Peymbrinin (s) knarnda qlnc alan xs kimidir.5
561.mamKazim ():Frc intizarnda olman z bir nv
aldr.6
1
Biharul-nvar, c.52, sh.149, hdis: 73

Klmnin lti mnas hzn, kdr, myusluqdan sonra gln sevinc,
adlq v yax hvaldr. Amma hdislrd on ikinci imamn zhurunun
zamanna iar olaraq ildilir.
3
4
5
6
2
108
165.nsanlar midsizlik brdkdn sonra Qaimin

zhur etmsi.
562.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, bu i (imamn
zhuru) sizlr tamamil midsizldikdn, xeyr, and olsun
Allaha (sizin yaxlarnzla pislriniz) bir-birindn seilndn
sonra soranza glckdir.1
563.mam Rza ():Hqiqtn frc midsizlikdn sonra
glr.2
166.Zhur n vaxt tyin ednlr yalandrlar.
564.mam
Baqir
()
Fuzeylin
zhurun
vaxt
myynldirilib? sualnn cavabnda buyurmudur:Vaxt
qoyanlar yalan deyiblr, vaxt qoyanlar yalan deyiblr, vaxt
qoyanlar yalan deyiblr!3
167.Qeyb kilmnin sbbi
565.Allahn Peymbri (s):O uan qeyb kilmsindn
baqa ar yoxdur. Sorudular:N n, ey Allahn
Peymbri? Buyurdu: ldrlmkdn qorxusu vardr.4
566.mam Sadiq () qeyb kilmnin sbbi barsindki
sualn cavabnda buyurmudur:Siz fa etmk icazmiz
olmayan sbb gr.
Abdullah ibn Fuzeyl nql edir ki, dedim:Bs onda qeyb
kilmyin fayda v hikmti ndir? Buyurdu:Onun qeyb
kilmsinin hikmti ondan qabaqk ilahi hcctlrin qeyb
kilmlrinin
hikmtidir.
Onun
hikmti
ancaq
onun
zhurundan sonra mlum olacaqQeyb kilmk Allahdan
(Onun ilrindn) olan bir i, Allahn sirlrindn biri v Allahn
qeyblrindndir. Allahn hikmt sahibi olmasn bildikdn sonra
Onun btn ilrinin hikmt sasnda olmasn anlayrq, htta
onlarn hikmtlrinin sirlri biz mlum olmasa bel!5
567.mam Sadiq ():Qaim () Allahn mantlri xana
(yni kafirlrin belindn mminlr doulana) kimi sla zhur
etmz. Bellikl, onlar xandan sonra Qaim Allahn
dmnlrin qalib glr v onlar ldrr.6
568.mam Sadiq ():Bu i ( Qaimin () qiyam) btn dst
v qruplar xalqa hakim olduqdan sonra ba verck ki, he ks
1
2
3
4
5
6

Kmalud-Din, sh.482, hdis 11
109
gr biz hakim olsaydq dalti brqrar edrdik dey

bilmsin. Bundan sonra haqq v dalti brqrar edn Qaim
qiyam edck.1
569.mamKazim ():gr sizin aranzda Bdr hlinin say
qdr (hqiqi mmin) olmu olsayd, bizim Qaimimiz qiyam
edrdi.2
168.mam qeybd olan zaman insanlarn ondan
bhrlnmsi
570.mam Mehdi ():Mn qeybd olan zaman mndn
bhrlnmk gn buludun arxasnda gzlrdn gizlin olanda
ondan bhrlnmk kimidir. Ulduzlar gy hlinin min-amanlq
amili olduu kimi mn d yer hlinin min-amanlq amiliym.3
169.Zhurun lamtlri
571.mam li ():Xtib hlakt dar olanda, zmannin
imam gzlrdn gizlin kilnd v bir dst qlblr ad, bir
dst qlblr is qmgin olanda arzusu olanlar mhv olar,
dalanlar bir-birlrindn ayrlar v saylar az yz nfr v
ya ox olan mminlr qalarlar. Hmin mminlrin knarnda
Bdr gn Allahn Peymbrinin (s) knarnda dym,
ldrlmmi v lmmi bir dst dyr.4
572.mam Sadiq ():Allah mminlr n Qaimin ()
qiyamnn Bzi nianlrini sayb. Mhmmd ibn Mslim nql
edir ki, mn dedim:Allah mni siz fda etsin, hmin nianlr
hanslardr? Buyurdu:Allah-taalann bu klam:Biz sizi
(mminlri Qaimin qiyamndan qabaq) bir az qorxu, bir az aclq,
bir az da mal , can v mhsul qtl il imtahan edrik. Sbr
edn xslr mjd ver.5
573.mam Mehdi () li ibn Mhzyarn aam,bu i (zhur)
n vaxt olacaq? sualnn cavabnda buyurmudur:Mkknin
yollar sizin znz balanan zaman.6
170.Zhur zaman
574.mam li ():Bir car smadan hqiqtn haqq
Mhmmd hli-Beyti ildir! dey fryad qoparanda Mehdi
camaatn dilin dck. Onlar onun mhbbt piyallrini
1
2
3
4
5
6

Mikatul-nvar, sh.63
110
balarna kcklr v dillrind onu yada salmaqdan v onun

adndan baqa bir ey olmaz.1
575.mam Baqir ():gr camaat Qaim qiyam edn zaman
nec qrnlar edcyini bilsydi, bhsiz ki, onlarn oxu onu
grmk istrdi... Htta insanlarn oxu deyr:O Mhmmdin
hli-Beytindn deyil, gr Mhmmdin hli-Beytindn olsayd
rhm edrdi.2
576.mam Baqir ():Qaim yeni hkm, yeni kitab v yeni
qzavt (onlarn hqiqtini) gtirck. rblr qar srt
olacaq. i ancaq qlnc il olacaq. He ks tvb etdirmyck
v Allah yolunda he bir qnayann thmtin hmiyyt
vermyck.3
577.mam Sadiq ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah
ilrimizin qulaq v gzlrini el iti edck ki, onlarla Qaim
arasnda qasid olmayacaq. Durduu yerdn ilrl danacaq
v onlar onun szlrini eidck, onu grcklr.4
578.mam Sadiq ():rblrin az bir hisssi Qaim () il
birlikd qiyam edcklr. Dedilr:rblrin oxu zn o
Hzrtin yardms hesab edir? Buyrdu:nsanlar grk
saflasnlar, yaxs il pisi bir-birindn ayrlsn, xlbirlnsinlr.
Onlarn oxu xlbirdn tklck.5
579.mam Sadiq ():Qaim () qiyam ednd o Hzrtin
nslindn olmas gman edilnlr onun dstsindn xacaqlar,
aya v gn prsti edn oxayanlar is onun dstsin
qoulacaqlar.6
171. Dnya imam Mehdinin zhurundan sonra
580.Allahn Peymbri (s):mmtimin sonuncusunun
iind Mehdi qiyam edck. Allah ona ya ta edck, yer
otunu bitirck, mal tam v kamil kild verck, heyvan v
drdayaqllar artacaq v mmt bauca v zmtli olacaq.7
581.mam Sccad ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah
blan bizim ilrimizdn gtrck, onlarn qlblrini dmir
paras kimi (mhkm v qorxmaz) edck v onlarn hr birin
qrx kiinin gcn verck. Onlar dnyann aa v bas
olacaqlar.8
582.mam Baqir ():Qaim qiyam ednd hr bir kinli
dmn iman tqdim edck. gr (hmin dmn) smimi
1
2
3
4
5
6
7
8
t-Trif bil minn, sh.129, hdis 136

l-eyb, Nmani,sh.317, hdis 1
Mikatul-nvar, sh.79
111
qlbdn iman gtirms boynu vurulacaq v ya bu gnk

zimm hli (qeyri-mslmanlar) kimi cizy (vergi) verck. V
hmin xslrin belin qay balayacaq v onlar hrlrdn
trafa v kndlr krckdir.1
112
31
man
172.man v slam
Quran:
Bdvi rblr dedilr:Biz iman gtirdik. De:Siz iman
gtirmdiniz. Ancaq slam qbul etdik deyin. man hl ki, sizin
qlblriniz daxil olmamdr.1
Hdis:
583.mam Baqir ():man iqrar v ml etmkdir, slam is
mlsiz iqrar etmkdir.2
584.mam Sadiq ():man qlblrd yerlir. slam is
nigah, irs v qann qorunmasnn bal olduu eydir.3
173.mann hqiqti
585.Allahn Peymbri (s):man iddia v arzu il deyildir.
O, qlbd xalis olan v mlin tsdiqldiyi eydir.4
586.Allahn Peymbri (s):man qlb il tanmaq, dil il
iqrar etmk v bdn zvlri il ml etmkdir.5
587.Allahn Peymbri (s):man sbr v gztdir.6
588.Allahn Peymbri (s):Hr bir eyin hqiqti var. He
bir bnd ona atan eyin atmamasnn qeyri-mmknlyn,
hminin ona atmayan eyin atmasnn qeyri-mmknlyn
bilmyinc hqiqt atmaz.7
589.Allahn Peymbri (s):Bnd Allaha gr qzblnib
Allaha gr sevinmyinc imann hqiqtin atmaz. Bel olan
zaman o imann hqiqtin layiq olub.8
590.Allahn Peymbri (s):He bir bnd z n istdiyi
xeyri baqa insanlar n d istmyinc mmin deyil.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hucurat, ay 14
Tuhful-Uqul, sh.297
Knzul-Ummal, hdis 2
113
591.mam
li
():man
mli
(Allaha
gr)
safladrmaqdr.1
592.mam li ():man tinlik v giriftarlq zaman
sbrlilik, rahatlq v nemt iind olan zaman is kr
etmkdir.2
593.mam li ():mann ba dzlk v doruuluqdur.3
594.mam li ():He bir bndnin iman onun, Allahn
yannda olanlara inam v etimad z lind olanlardan ox
olmaynca dz deyil.4
595.mam Sadiq ():Hqiqi imann lamtlrindn biri snin
haqq htta z ziyanna olsa bel batildn, htta z xeyrin
olsa bel stn tutmandr.5
174.man v ml
596.Allahn Peymbri (s):man il ml bir ip balanm
iki qardadrlar. Allah onlarn birini digri olmadan qbul
etmir.6
597.Allahn Peymbri (s):Mrcini (yni) iman
mlsiz szdr deynlri yetmi peymbr Lntlyib.7
598.mam li ():gr iman tkc sz olsayd oruc, namaz,
halal v haram nazil olmazd.8
599.Msum ():man badan ayaa mldir. Sz Allahn
vacibliyini z kitabnda byan etdiyi mlin bir hisssidir.9
175.man v gnahlar
600.Allahn Peymbri (s):He bir yaxlq kafiri kfrndn
xarmad kimi he bir gnah mmini imanndan xarmaz.10
601.Allahn Peymbri (s):Kim xalis v saf niyytl
la ilah illllah (Allahdan baqa bir tanr yoxdur)

des Cnnt daxil olar. Deyildi:Onu nec xalisldirmk
olar?
Buyurdu:Onu
Allahn
haram
buyurduqlarndan
saxlamaqla.11
1

3
4
Biharul-nvar, c.103,sh.37, hdis 79
5
6
7
Knzul-Ummal, 637
8
9
10
Knzul-Ummal, 1333
11
Knzul-Ummal, 205
2
114
602.Allahn Peymbri (s): klmsi onu

deyn n hmi onu yngl hesab etmk istisna olmaqla
xeyirli olar. Onun yngl saylmas gnahkarln akar olmas,
irkin
saylmamas
v
aradan
qaldrlmas
fikrin
dlmmsidir.1
603.mamKazim () byk gnahlar imann aradan
getmsin sbb olur? sualnn cavabnda buyurmudur:Bli,
htta byk olmayan gnahlar (da imann aradan getmsin
sbb olur)! Allahn Peymbri (s) buyurub:Zinakar mmin
olan halda zina, oru iman halnda ourluq etmir.2
176.man kamilldirn amillr
604.Allahn Peymbri (s): ey malik xsin . Allah
yolunda he bir qnayann thmtindn qorxmayann, znn
he bir iind riyakarlq etmynin v biri dnyaya, digri is
axirt aid olan tqdim olunmu iki eydn axirt iini
dnyadan stn tutan xsin iman kamildir.3
605.Allahn Peymbri (s):Bnd z n sevdiyi eyi
qarda n d sevmyinc, zarafat v ciddiliyind Allahdan
qorxmaynca imann kamilliyin atmaz.4
606.Allahn Peymbri (s):Bndd be xislt olmaynca
onun Allaha olan iman kamillmz:Allaha tvkkl etmk,
Allahn mrin boyun ymk, Allahn qzav-qdrin raz
olmaq v Allahn gndrdiyi blaya sbr etmk. Kim Allah
yolunda sevs, Allah yolunda nifrt bsls, Allaha xatir vers
v Allaha gr sirgs iman kamal hddin atdrb.5
607.mam li ():Sizin iman daha kamil olannz xlaq
daha gzl olannzdr.6
608.mam li ():Hr kimd ey olsa iman kamildir:
Al, sbr v elm.7
609.mam li ():Bnd Allahn sevdiyini sevmyinc v
Allahn sevmdiyin nifrt bslmyinc iman kamillmz.8
610.mam Sadiq(): xislt olmaynca he bir bnd
imann kamilldir bilmz: Dini drk etmk, maliy
1
2
3
4
5
6
7
8

115
msllrini dzgn proqramladrmaq v bla v tinliklr

mqabilind sbr.1
177.mann artmas
Quran:
Allahn aylri onlara oxunanda (hmin aylr) imanlarn
daha da artrar2
Hminin mracit edin: Bqr 26; Khf 13, 14; hzab 22;
Fth 4; Mcadil 22.
Hdis:
611.mam li ():man qlbd bir a nqt kimidir ki, iman
artdqca hmin a nqt d byyr v iman kamillnd
qlbin hams aarar.3
178.mann drclri
612.Allahn Peymbri (s):mann n stn Allahn hr
yerd sninl olmasn bilmyindir.4
613 Allahn Peymbri (s):mann n stn sbr v
gztdir.5
614.Allahn Peymbri (s):mann yetmi ne qolu var.
Onlarn n stn demk, n aas is
ziyyt sbb olan eylri camaatn yolundan qaldrmaqdr.
Hya da imann bir qoludur.6
615.mam li ():mann n stn (Allah barsind)
yqinliyin gzl kild olmasdr.7
616.mam Sadiq ():man on pillsi olan v pilllri biri
digrindn sonra qt ediln nrdivan kimidir. Buna gr d
ikinci pilldkilrdn tutmu onuncu pilld olanlara kimi he
ks birinci pilld olana sn bir ey deyilsn demmlidir.
(Yni htta onuncu pilld olsa da zndn aadakna bel
sz demmlidir. ) zndn aa pilld olan yer salma ki,
sndn yuxarda olan da sni salar. Birinin sndn bir pill
aada olmasn grnd mehribanlq v mlayimlikl onu
zn trf yuxar k, onun iynin qdrtindn artq yk
qoyma ki, onu sndrarsan. Kim mmini sndrsa, grk onun
snn malic etsin.8
1
2
3
4
5
6
7
8

nfal, ay 2
116
617.mam Sadiq ():Allah iman yeddi hissy blb:

yaxlq, dzlk v doruuluq, yqinlik, razlq, vfadarlq, elm
v sbr.1
179.mann stunlar
618.Allahn Peymbri (s):man on eyddir: tanmaq,
(Allaha) itat, elm, ml, phrizkarlq, alqanlq, sbr,
yqinlik, razlq, (Allah qarsnda) tslim olmaq. Bu on
stundan hr hans biri atmasa imann nzmi pozular.2
619.mam li ():man drd stun zrind mhkmlnib:
Allaha tvkkl, ilri Allaha hval etmk, Allahn mrin
boyun qoymaq, Allahn qzav-qdrin raz olmaq.3
620.mam li ():fftlilik v kifayt edck miqdara raz
olmaq, imann stunlarndandr.4
180.mann n mhkm halqalar
621.Allahn Peymbri (s):mann n mhkm halqalar
Allah sahib v hami bilmk, Allaha gr sevmk v nifrt
bslmkdir.5
622.Allahn Peymbri (s):n mhkm tutacaq tqva
klmsidir.6
181.Mhkm iman, mvqqti v qeyri-sabit iman
623.mam li ():mann bir hisssi qlblrd mhkm v
sabitdir. Digr bir hisssi is mlum zamana (lm) kimi
qlblrl sinlr arasnda mvqqti v qeyri-sabitdir.7
182.mann mhkmlnm amillri
624.mam Sadiq () bndd imann mhkmlnmsin
sbb
olan
amillr
barsindki
sualn
cavabnda
buyurmudur:man qlbd mhkmlndirn phrizkarlq, onu
qlbdn xaran is tamah v hrislikdir.8
625.mam Sadiq ():Mminin iman ancaq mli il
mhkmlnr v ml imann bir hisssidir.9
183.mann tamn dadmaq
626.Allahn Peymbri (s):mann tamn ey malik
olan xs dadb: he bir eyi Allahdan v onun Peymbrindn
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Bla, xtb 189
l-Xisal, sh.9,hdis 29
117
ox sevmyn ks, odda yandrlma dinindn l kmkdn

daha yax sayan ks v Allaha gr dostluq v dmnilik
edn ks.1
627.mam li ():Bnd istr doru, istrs d zarafat il
yalan demyi trk etmyinc imann tamn dadmaz.2
628.mam li ():He bir bnd ona atan eyin
atmamasnn qeyri-mmknlyn, hminin ona atmayan
eyin atmasnn qeyri-mmknlyn, elc d xeyir v
ziyann ancaq v ancaq Allah-taalann lind olmasn
bilmyinc imann tamn dadmaz.3
629.mam li ():nsanda xislt olmaynca imann tamn
dadmaz: dini bilik, blalar qarsnda sbr v mit ilrind
dzgn proqram.4
183.mann irinliyini dadmamaq
630.Allahn Peymbri (s):Kimin n ox fikir v tla nfsi
istklr atmaq olsa imann irinliyi onun qlbindn kilib
xarlar.5
631.mam Sadiq ():Qlblriniz dnyadan z evirmyinc
onlara imann irinliyini dadmaq haram edilib.6
185.man aradan aparan amillr
632.Allahn Peymbri (s):Kfrn n az insann
qardandan bir sz eidrk hmin sz onu rsvay etmk
n yadnda saxlamasdr. Onlarn yaxlqda paylar yoxdur.7
633.mam Sadiq ():bhsiz ki, bnd hams bir-birin
oxayan v mlum olan be i sbbindn imandan xm
olur: kfr, irk, aznlq, pozunluq, byk gnahlar etmk.8
186.manla bir araya smayan eylr
634.Allahn Peymbri (s):ki xislt var ki, onlar mmind
bir yer toplamaz: xsislik v ruzi barsind pis gmanda
olmaq.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Tnbihul-Xvatir, c.2, hdis 116
Tuhful-Uqul, sh.330
118
635.Allahn Peymbri (s):Mmind iki xislt olmaz:

hrislik v pis xasiyytlilik.1
636.Allahn Peymbri (s):Mmin hr bir xislt adt
edr , amma yalanlq v xyant adt etmz.2
637.mam Sadiq ():Alt ey mmind olmaz: ruzisizlik (v
ya xeyirsizlik), hsd, trslik, yalan, (baqalarnn haqqna)
tcavz edrk zor iltmk.3
187. Mminin hrmti
638.Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurub: zzt v
clalma and olsun ki, mmin bndmdn sevimli bir varlq
yaratmamam.4
639.Allahn Peymbri (s):Mmin Allah drgahnda Onun
n yaxn mlklrindn d hrmtlidir.5
640.mam Sadiq ():Mminin hrmti Kbdn d
artqdr.6
188.Mminlr bir bdn kimidirlr
641.Allahn Peymbri (s):Mminlr bir-birlrini sevmk,
qarlql mehribanlq v mhbbt baxmndan bir bdn
kimidirlr. Onun bir zvi aryanda digr zvlri yuxusuzluq v
qzdrma bryr.7
642.Allahn Peymbri (s):Mminlrin qanlar brabrdir,
onlar baqalar mqabilind lbirdirlr v gr onlarn n
aas (dmn) pnah vers digrlri hmin pnaha hrmt
qoyarlar.8
189.Mmin kimdir?
Quran:
Mminlr yalnz o kslrdir ki, Allah ad kilnd rklri
qorxudan titryr, Allahn aylri oxunduu zaman imanlar
daha da artar, onlar ancaq z Rbbin tvkkl edrlr.* O
kslr ki, namaz qlar v verdiyimiz ruzidn (Allah yolunda) srf
edrlr.* Onlar hqiqi mminlrdir. Onlarn z Rbbi yannda
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.55
Tuhful-Uqul, sh.377
Musnd bn Hnbl, c.6, sh.379, hdis 18408
119
drclri vardr. Onlar balanma v tknmz, gzl ruzi

gzlyir.1
Hminin mracit edin: Tovb 71; Yusuf 106; Muminun 111; Qss 52-55; Scd 15-19; ura 35.39; Fth 29; Byyin 5,
7-8.
Hdis:
643.Allahn Peymbri (s):Mmin el yumaq v
mlayimdir ki, sn onun axmaq olmasn znn edrsn.2
644.Allahn Peymbri (s):Mmin camaatn z mal v
cann etibar etdiyi ksdir.3
645.Allahn Peymbri (s):Mmin o ksdir ki, nfsi onun
lindn ziyytddir, camaat is asayi v rahatlqda!4
646.Allahn Peymbri (s):Mmin salam vvl verr,
mnafiq is grk mn salam versinlr deyr.5
647.Allahn Peymbri (s):Mmin nsiyyt qurur v
onunla nsiyyt qurulur. nsiyyt qurmayan v nsiyyt
qurulmayan ksd xeyir-brkt yoxdur. nsanlarn n yaxs
camaat n daha xeyirli olan ksdir.6
648.Allahn Peymbri (s):znn yax iin sevinn v
pis iindn narahat olan ks mmindir.7
649.Allahn
Peymbri
(s)
mminin
vsfind
buyurmudur:Hrkt v rftarlar mlayim v mehribandr,
gr irin... Hr bir eyin n stnn axtarr, xisltlrin n
dyrlisiniNifrt bsldiyi ks zlm etmir v sevdiyi xs
gr gnaha batmr. Xrci azdr, ox kmk v yardm edir...i
ox yax yerin yetirir, sanki onu z n grr. Gzlri aa
baxr. Balayan li var, bir ey istyni bo geri qaytarmr.
Szn lb-biir v dilini lal edir... Batili, htta dostundan
qbul etmir v haqq, htta dmnindn olsa bel inkar etmir.
Elmi ancaq bilmy gr yrnir v biliyi yalnz ml etmy
gr ld edir... Dnyaprstlrl rftar ednd onlarn n
zirngi, axirt axtaranlarla olanda onlarn n phrizkardr.8
650.mam li ():Mminin sevinci znd, kdri
qlbinddir. Sinsi hr eydn genidir (ox hvslli v geni
rklidir). Nfsi is hr eydn xardr. zn yuxar tutma
sevmir v an-hrt nifrt bslyir. Qm-kdri uzun, himmt
v alqanl ykskdir... Skutu oxdur v vaxt bo kemir.
1
2
3
4
5
6
7
8
nfal, ay 2-4
120
kr edn v sbrlidir. Fikr dalb v (baqalar il) dostluunda

mhkm olmaa hrisdir. Mlayim v mehribandr. radsi
axmaq dandan da mhkmdir, amma bununla bel quldan
da hqir v xardr.1
651.mam li ():Mmin adlq v asayi zaman kr edn,
bla v tinlik zaman sbrli , naz-nemt iind olan zaman is
qorxu iinddir.2
652.mam li ():Mmin sad qlbli (hiyl-klksiz) v
alicnabdr. z nfsindn arxayndr v hmi qorxu (Allah
qorxusu) v qm iinddir.3
653.mam li ():Mmin z qlbini alaq eylrdn
tmizlmi ksdir.4
654.mam li ():Mmin z dinini dnyas il tmizlyn
ksdir. Gnahkar o xsdir ki, dnyasn dini il qoruyur.5
655.mam Sccad ():Mmin salamat olmaq n skut
edir v faydalanmaq n danr.6
656.mam Sadiq ():Mmin yax v xrci-zhmti az olan
bir yardmdr. Yaayn yax idar edir v bir dlikdn iki
df sanclmr.7
657.mam Sadiq ():Mmin dind qvvtli, yumaqlqda
uzaqgrndir. man yqinlikldir. (Dini) baa dmy hris,
doru yolu getmkd vqldr... v tinliklrinin olmasna
baxmayaraq namazn trk etmir.8
658.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, gliri halal v pak,
xlaq gzl, batini salam v dz olsun, malnn artn
(ehtiyac olanlara) paylasn v ox danmaqdan kinsin.9
659.mam Rza ():Mmind xasiyyt olmaynca o
mmin deyil:
bir xsusiyyt Allahndan, bir xsusiyyt
Peymbrindn (s) v bir xsusiyyt Allahn vlisindn ().
Rbbinin xsusiyyti sirri rtl saxlamaq, Peymbrinin (s)
xsusiyyti xalqla mlayimlik v Allahn vlisinin xsusiyyti
tinlik v sxntlarda sbrli olmaqdr.10
190. Mminin mhkmliyi
1

3
4
5
6
7
l-Kafi,c.2, sh.241, hdis 38
8
l-Kafi,c.2, sh.231, hdis 4
9
10
Tuhful-Uqul, sh.442
2
121
660.mam Baqir ():Mmin dadan da mhkmdir. Dadan

bir ey azalar, amma mminin dinindn bir ey azalmaz.1
661.mam Sadiq ():Mmin dmir parasndan da
mhkmdir. Dmir paras oda qoyulanda dyiir, amma
mmin dflrl ldrls d qlbind dyiiklik yaranmr.2
191.Hr eyin mminin qarsnda tzim etmsi
662.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, hr bir ey ondan
qorxur. nki o Allahn dinind qdrtli v izzt sahibidir, he
ndn qorxmur v bu onun niansidir.3
663.mam Sadiq ():Hr ey htta yerin hrat, srnn
v yrtclar v gyn qular mminin qarsnda tslimdirlr.4
192.Mminlr azdrlar
664.mam li ():Allah yer zn insanlarn ehtiyaclarndan
xbrdar olan v nicat, qurtulu yolunda elm yrnn ksdn
bo qoymayb. lbtt, onlarn say azdr. Allah bunu (kemi)
peymbrlrin mmtlrinin iind aydnladrb v onlar
glck nsillr n nmun edib. Msln, Nuhun qvm
barsind: Onunla birlikd ox az adam iman gtirdi.5
665.mam Sadiq ():Mmin qadn mmin kiidn, mmin
kii is qrmz kibritdn d az taplandr. Sizlrdn hansnz
qrmz kibrit grmsnz?!6
193.Mminin lamtlri
666.mam Sccad ():Mminin be lamti var: xlvt v
tklikd olanda phrizkar olmaq, yoxsulluq zaman sdq
vermk, blalar mqabilind sbrlilik, qzblnnd hlimlik v
qorxu olmasna baxmayaraq doruuluq.7
667.mam Sadiq () mminin mmin olmas n il bilinir?
sualnn cavabnda buyurmudur:Allah qarsnda tslim
olmas v dar olduu sevinc v kdrl razlamas il.8
194.Mminlrin n yaxs
668.mam li ():Mminlrin n yaxs can, ail v maln
(Allah yolunda) daha ox tqdim edndir.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.18, sh.41
122
669.mam li ():Mminlrdn o xsin iman daha

stndr ki, verdiyi v ald, qzb v sevinci Allaha grdir.1
Grmy-grmy
peymbr
iman
gtirnin
fzilti
670.Allahn Peymbri (s):Mni grn xsin iman
gtirmsi tccbl deyil, blk ksin, yazl vrqlri grb
vvlindn axrna kimi ona iman gtirnlrin iman gtirmlri
tccbldr.2
671.
Allahn
Peymbri(s):
Qardalarm
n
vaxt
grcym? Sorudular:Mgr biz sizin qardalarnz deyilik?
Buyurdu:Siz mnim shablrimsiniz, mnim qardalarm mn
grmdn iman gtirn kslrdir. Onlar grmk vqndym.3
32
mantdarlq
196.mantdarlq
Quran:
O kslr ki, mantlrin v hdlrin ml edirlr.4
Hdis:
672.mam li ():mann n stn mantdarlq, n pis
xislt is xyantkarlqdr.5
673.mam Baqir (): ey var ki, Allah onlar barsind he
ks istdiyi kimi davranmaq icazsi vermyib: manti yax
v pis ml sahibi olmasndan asl olmayaraq sahibin
qaytarmaq, hm yax v hm d pis ml sahibi il olan hdpeymana vfal olmaq, yax v pis ml sahibi olmasndan asl
olmayaraq ata-anaya yaxlq etmk.6
1
2
3
4
5
6

Muminun, ay 8
123
674.mam Sadiq ():mantdarlq znginlikdir.1

197.manti hr halda qaytarmaq vacibdir
675.mam li ():Sn etibar edib mant tapran xs
xyant etm, htta o sn xyant etmi olsa bel.Onun
sirrini fa etm, htta gr o snin sirrini fa etmi olsa bel.2
676.mam Sadiq ():Allahdan qorxun v manti siz etibar
edn xs qaytarn. Htta mirl-mmininin () qatili mn bir
mant taprsa manti mtlq ona qaytararam.3
677.mam Sadiq ():manti (sahibin) qaytarn, htta
Hseyn ibn linin () qatili olsa bel.4
198.mantdar olmayann iman yoxdur
678.Allahn Peymbri (s):mantdar olmayann iman
yoxdur.5
679.Allahn Peymbri (s):manti hmiyytsiz sayaraq
bu sbbdn onu zay edn ks bizdn deyil.6
199.mantin nticlri
680.Loman ():Olum! manti (sahibin) qaytar ki,
dnya v axirtin salamat olsun. mantdar ol ki, zngin
olasan.7
681.Allahn Peymbri (s):mantdarlq znginlik gtirir,
(mant) xyant yoxsulluq.8
682.mam li ():mantdarlq gclnn zaman dzlk
artar.9
200.mant taprlmamal kslr
683.Allahn Peymbri (s):Allah e'tibarsz xs mant
tapran ksin zamini deyil. nki Allah insan e'tibarsz xs
mant taprmaqdan kindirib.10
684.mam Baqir ():E'tibarl v mantdar adam sn
xyant etmyib, blk sn xain mant taprmsan.11
1

3
4
mali-Sduq, sh.204, hdis4
5
6
7
Mani-xbar, sh.253, hdis 1
8
9
10
11
t-Thzib, c.7, sh.232, hdis 1013
2
124
685.mam Sadiq ():Mnim n xain mant taprmaqla

manti qorumayb zay edn ks mant taprmaq arasnda
he bir frq yoxdur.12
12
125
33
Snacaq vermk
201.Snacaq
686.Allahn Peymbri (s):Sndn z can n pnah v
snacaq istyni ldrm.1
687.Allahn Peymbri (s):Mn birinin canna pnah v
snacaq verib sonra onu ldrn ksdn uzaq v bizaram,
htta gr ldrln kafir olsa bel.2
202.hd-peymana vfa etmk
688.mam li ():hd-peymanlarn mxlarn mhkm
edin.3
689.mam li () Malik trl olan hdnamsind
buyurmudur:gr dmninl hd-peyman balasan v ya
ona pnah v aman libas geydirsn, hdin vfa et v verdiyin
pnah il peymanna riayt et, zn verdiyin pnah v
snacaa sipr et. nki insanlar ziddiyytli istklr v fikir
ayrlna malik olmalarna baxmayaraq, Allahn vacib
buyurduqlar irisind hd vfal olma uca tutmaq kimi he
n barsind tam yekdil deyildirlr.4
203.hd-peyman v pnahlara hrmtl yanamaq
690.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n aa
mqam sahibi onlarn hams trfindn pnah v snacaq
ver bilr.5
691.Allahn Peymbri (s):Mslmanlar qardadrlar,
qanlar brabrdir, onlarn n aa mqama malik olan pnah
ver bilr. Onlar yadlar qarsnda lbir v mttfiqdirlr.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, hikmt 155
Nhcl-Bla, mktub 53
126
127
34
nsiyyt
204.nsiyyt
692.mam li ():Haqdan baqa he n il nsiyytd olub
isinim v batildn baqa he ndn z dndrm.1
693.mam Sadiq (): ey nsiyyt v hmdmlik amilidir:
ailsi il yola gedn arvad, saleh vlad v smimi dost.2
694.mam Rza ():ox nsiyytd olmaq heybt v
zmti aradan aparar.3
205. Allahla nsiyytd olmaq
695.Allahn Peymbri (s):Kim gnah xarlndan itat
baucal il xsa, Allah yolda v hmdmsiz onun hmdmi
olar v mal v srvtsiz ona kmk edr.4
696.mam li (): Kim camaatdan uzaqlasa, Allah il
nsiyyt tapar.5
697.mam Sadiq ():Allah hr bir mminin imann onun
hmdm v qlb rahatl (amili) edr.Bel ki, gr dan
zirvsind olsa, tklik hiss etmsin.6
698.mam skri ():Allahla nsiyytd olan ks camaatla
hmdm olmaz.7
1
2
3
4
5
6
7

lamud-Din, sh.307
d-Drr l-Bahir, sh. 43
128
35
nsan
206.nsann kramt v zmti
Quran:
Biz, Adm vladn rfli v hrmtli etdik, onlar quruda
v suda (mnasib miniklr) mindirdik, onlara gzl v pak
eylrdn ruzi verdik v onlar yaratdmz mxluqatn
oxundan stn etdik.1
Hdis:
699.Allahn Peymbri (s):Allah yannda he n Adm
vladndan hrmtli deyil. Sorudular:Ey Allahn Peymbri,
htta mlklr? Buyurdu:Mlklr gn v ay kimi
mcburdurlar.2
700.Allahn Peymbri (s):nsandan baqa he n z
tayndan min df stn deyil.3
701.mam Sadiq () Abdullah ibn Snann mlklr
stndr yoxsa insan? sualnn cavabnda buyurmudur:
mirl-mminin li ibn bu Talib () buyurmudur:Allah
mlklrd al qoyub, nfsi istklr qoymayb, heyvanlarda
nfsi istklr qoyub al qoymayb. Adm vladnda is onlarn
hr ikisini qoyub. Odur ki, al nfsi istklrin qalib gln ks
mlklrdn d yaxdr, nfsi istklri alna qalib gln ks
is heyvanlardan da pisdir.4
207.nsann yaranmasnn flsfsi
Quran:
Mn cinlri v insanlar Mn ibadt etmlrindn baqa
bir ey n yaratmamam.5
gr Rbbin istsydi btn insanlar tk bir mmt
edrdi. Lakin onlar Rbbinin rhm etdiyi v bunun n
yaratd kslr istisna olmaqla, hmi mxtlif olacaqlar.6
1
2
3
4
5
6
sra, ay 70
Biharul-nvar, c.60, sh. 299, hdis 5
Zariyat, ay 56
Hud, ay 118, 119
129
Hdis:
702.mam li ():Allahdan qorxmaa mr edilmisiniz v
(Allaha) itat etmk n yaradlmsnz.1
703.mam Hseyn ():Camaat! Allah-taala bndlri
yaratmdr ki, Onu tansnlar, Onu tanyandan sonra Ona ibadt
etsinlr v Ona ibadt etdikdn sonra baqasna ibadt etmy
ehtiyaclar olmasn. Bir nfr dedi:Ey Allahn Peymbrinin
olu! Atam-anam sn fda olsun, Allah tanmaq ndir?
Buyurdu:(Allah) tanmaq hr bir zmannin insanlarnn itati
vacib olan z imamn tanmasdr.2
704.mam Sadiq () dinsiz bir xsin Allah yaratdqlarna
ehtiyac olmaya-olmaya, onlar yaratmaa mcbur olmad,
bizi oyuncaq etmk Ona yaramad halda mxluqat n n
yaratd? sualnn cavabnda buyurmudur:O, mxluqat z
hikmtini gstrmk, z elmini yerin yetirmk v z tdbirini
(hyata) keirmk n yaratd.3
705.mam Sadiq () Onlar hl d ixtilafdadrlar, Rbbinin
mrhmt etdiyi kslr istisnadr. Onlar bunun n
yaratmdr aysinin tfsirind buyurmudur:Allah onlar
yaratd ki, Onun rhm v mrhmtin sbb olan i grsnlr
v onlara rhm etsin.4
208.nsann zif v acizliyi
Quran:
nsan zif yaradlmdr.5
Hdis:
706.mam li ():Yazq Adm vlad! cli mxfi, xstliyi
gizli, mllri is yazlb. Acaqanad incidir, boazda qalan
qurtum onu ldn salr v tr onu iylndirir!6
209.nsanlq meyar
707.mam li ():nsan(n dyri) onun iki kiik zv qlb
v dili ildir. Vuruanda qlbi il vurusun v dananda aydn
v yetrli dansn.7
1
2
3
4
5
6
7

Nisa, ay 28
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.20, sh.62
130
131
36
Xsislik
210.Xsislik
Quran:
O kslr ki, zlri xsislik edir, baqalarn da xsisliy mr
edirlr v Allahn z ltfndn onlara bx etdiyi nemtlri
gizldirlr. Biz kafirlr n alaldc zab hazrlamq.1
Bilin, sizi (malnz) Allah yolunda srf etmy dvt
edirlr. Sizdn Bzilri xsislik edirlr. Kim xsislik ets, zn
xsislik edib. nki Allah ehtiyacsz, siz is mhtaclarsnz. gr
z dndrsniz O, sizin yeriniz sla sizin kimi olmayan bir
qvm gtirr.2
Hminin mracit edin: Nisa 53; sra 100; Hdid 24; Qlm
12.
Hdis:
708.mam li ():Xsislik btn nqsanlarn pis chtlrini
hat edib v o, (xsis xsi) hr bir pisliy trf kn bir
cilovdur.3
709.mam li ():Xsislik ardr.4
710.mam li ():Xsislik yoxsulluq krkdr.5
711.mam li ():lind olana xsislik etmk Tanr
barsind bdgmanlqdr.6
712. mam li ():Malnda xsislik edn ks xar, dinind
xsislik edn ks is bauca olar.7
713.mam Hsn () atasnn ondan paxllq barsindki
sualnn cavabnda buyurmudur:Paxllq lind olan rf
amili sanmaq, (Allah yolunda) xrclnni is tlf olub bada
getmi gman etmkdir.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nisa, ay 37
Muhmmd, ay 38
Nhcl-Bla, hikmt3
urrul-Hikm, hdis 7921,7922
132
714.mam Sadiq ():Paxl Allahn haqqn vermyn v

(maln) Allah-taalann yolundan baqa yolda xrclyndir.1
715.mam Sadiq ():Paxllq xsislikdn daha pisdir. nki
xsis z lind olana xsislik edir. Paxl is hm baqalarnn
lind olana v hm d z malna xsislik edir. O yer kimi ki,
camaatn lind grdy hr bir eyin halal v ya haram yolla
onun olmasn arzulayr. Allahn onun ruzisi etdiyindn n doyur
v n d bhrlnir.2
716.mam Rza ():Xsislik abr bada verir.3
717.mam Hadi ():Xsislik n mzmmt olunmu
xisltdir.4
211.Xsis
718.Allahn Peymbri (s):nsanlarn irisind n az
rahatl olan xsisdir.5
719.mam li ():Xsis z varislrinin xzindardr.6
720.mam li ():Xsislik z yoldan xar, ondan
uzaqlaan is mhtrm edir.7
721.mam li ():Xsisin he bir dostu olmaz.8
722.mam li ():Xsis tccb edirm ki, ondan qaan
yoxsulluu zn trf kir v axtard znginlik v srvti
ldn xarr. O, dnyada yoxsullar kimi yaayr, axirtd is
onunla znginlr kimi hesab kilckdir.9
723. mam li ():Snin xsis adama ehtiyacn buzdan10 da
soyuqdur.11
724.mam Sadiq ():Xsislr camaatn zngin olmasn
hamdan ox arzulasnlar. nki camaat znginls xsislrin
var-dvltindn gzlrini kcklr.12

Tuhful-Uqul, sh.371-372
3
4
5
6
7
8
9
10
hdisin slind zmhrir klmsindn istifad edilib ki, onun mnas ox
soyuq kimi ifad edilir11
12
2
133
725.mam Sadiq ():Xsisin xsis olmasna onun z

Allahna qar pis gmanda olmas kifaytdir. vz verilcyin
yqinliyi olan xs bol-bol balayar.13
212.Hqiqi xsis
726.Allahn Peymbri (s):sl xsis z malnn vacib olan
zkatn dmkdn boyun qaran, qohum qrbasna bxi
etmyn v bundan baqa yerlrd bol-bol xrclyn xsdir.2
727.Allahn Peymbri (s):sl xsis o xsdir ki, onun
yannda mnim adm kilir, amma o, mn salavat
gndrmir.3
213.nsanlarn n xsisi.
728.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi Allahn
vacib etdiyini dmy xsislik edn ksdir.4
729.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi salam
vermkd xsislik edn ksdir.5
730.mam li ():nsanlarn n xsisi z maln zn
sirgyn v varislri n qoyub gedn ksdir.6
731.mam li ():Camaatn lind olandan gzn kmk
balamaqdan stndr.7
732.mam Sadiq ():mirl-mminin () bir kiiy be dv
yk xurma gndrdi......Bir nfr mirl-mminin ()
dedi:Vallah filanks sndn (bu qdr) istmyib, be dv
yknn vzin ona bir dv yk bsdir. mirl-mminin
() ona dedi:Allah mminlrin arasnda snin kimilrini
oxaltmasn! Mn balayram, sn xsislik edirsn?8
214.Xsisliyin niansi
733.mam li ():Bhan gtirmk xsisliyn niansidir.9
734.mam li ():Xsis zr v bhan gtirmy can
atar.10
13

3
4
5
6
7
8
9
10
2
134
135
37
Bidt
215.Bidt qoymaq
735.Allahn Peymbri (s):n pis i yeni ortaya xan v
vvlc misli grnmmi idir. Bilin! Hr bir bidt aznlqdr.
Bilin! Hr bir aznln sonu oddur.1
736.Allahn Peymbri (s):Mbada bidt bir snn
yaradasan. nki gr bnd pis bir snn v adtin tmlini
qoysa, onun gnah v ona ml ednin gnah onun
boynunadr.2
737.mam li ():Qoyulan hr bir bidt gr bir snn
trk edildi. Bidtlrdn kinin v aydn yolu tutun! n yax i
kemii olan idir. Onlarn n pisi is yeni yaranan v kemii
olmayandr.3
738.mam li ():Bidtlr kimi he n dini viran v mhv
etmyib.4
216.Bidt
739.Allahn
yaradlmlarn
740.Allahn
itlridir.6
qoyanlar
Peymbri (s):Bidt qoyanlar insanlarn v
n pisidir.5
Peymbri (s):Bidt qoyanlar od hlinin
217.Bidtin mnas
741.mam li ():Bidt qoyanlar Allahn mri, Onun Kitab
v Peymbri il mxalift edrk z ry v nfsi istklri
sasnda ml ednlrdir, hrnd ki, bellrinin say oxdur.7
742.mam Sadiq ():Aralarnda daha savadl v alim ola-ola
camaat zn trf aran ks azn bidtidir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Knzul-Ummal, hdis 1095, 1126
Tuhful-Uqul, sh.375
136
218.Bidt qoyandan z dndrmk

743.Allahn Peymbri (s):Kim nifrt v davtl bidt
qoyandan z dndrs Allah onun qlbini rahatlq v imanla
doldurar.1
744.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyan xsin zn
tbssm edn ks z dininin mhv edilmsin kmk edib.2
219.Bidt qoyan v ibadt
745.Allahn Peymbri (s):eytan bidt ml edn xsi
ibadtl tk qoyar v ona itatkarlq hissi v gz yalar
verr.3
220.Bidt qoyanlarn mllrinin batil olmas
746.Allahn Peymbri (s):Snny saslanan az ml
bidtl olan ox mldn daha yaxdr.4
747.Allahn Peymbri (s):Allah bidt qoyann tvbsini
qbul etmz.5
221.Bidt yaranan zaman alimlrin vzifsi
748.Allahn Peymbri (s):mmtimin arasnda bidtlr
yaranan zaman alim z elmini z xarmaldr. Kim bel
etms, Allahn Lnti olsun ona!6
1
2
3
4
5
6

137
38
sraflq
222.sraflq
Quran:
Qohum-qrba, yoxsul v msafirlrin haqqn ver v he
cr israf etm! Hqiqtn israflar eytanlarla qardadrlar v
eytan Rbbin qar nankor idi.1
Hdis:
749.mam li ():Sxavtli ol, amma israf olma; qnati
ol, amma brk olma!2
750.mam li ():sraflq yoxsulluun balancdr.3
751.mam li ():sraflq mflislikl yoldadr.4
752.mam li ():sraflqla ynn ks yoxsulluqla xar
olar.5
753.mam Sadiq () israflq etm aysi barsind
buyurmudur:Allahn itatindn qeyri yolda bir ey xrclyn
ks israf, xeyir v yax yolda xrclyn is qnatidir.6
754.mam Sadiq () bu Bsirin israflq etm aysi
barsindki sualnn cavabnda buyurmudur:nsan z maln
tlf edir v libo qalr. bu Bsir dedi:Demli halal malda
da israflq ola bilr? mam () buyurdu:Bli.7
1
2
3
4
5
6
7
sra, ay 26, 27
Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis 53
Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis54
138
39
Yaxlq
223.Yaxlq
Quran:
Yaxlq v phrizkarlqda lbir olun, gnah v
tcavzkarlqda kmklmyin v Allahdan qorxun. O, ar
cza verndir.1
Hdis:
755.Allahn Peymbri (s):mr yalnz yaxlq artrar.2
756.Allahn Peymbri (s):Yaxln mkafat digr yax
ilrin hamsndan tez atr v zlm v baqalarna qar hddi
aman czas (insan) digr pis ilrdn daha tez yaxalayr.3
757.Allahn Peymbri (s): ey qlbin sxavtliliyi,
dann gzlliyi v ziyytlr mqabilind sbrlilik yaxln
qaplarndandr.4
758.mam Baqir ():Drd ey yaxln xzinlrindndir:
Ehtiyac gizli saxlamaq, sdqni gizli vermk, arn gizltmk
v msibti gizltmk.5
224.Yaxln niansi
759.Allahn Peymbri (s):Yaxlq ednin on niansi var:
O, Allaha gr sevr, Allaha gr dmnilik edr, Allaha gr
yolda olar, Allaha gr ayrlar, Allaha gr qzblnr, Allaha
gr raz v mmnun olar, Allaha gr i grr. Allah axtarar,
Allahn qarsnda itatkar, qorxan, kinn, pak, smimi, hyal
v zn nzart edn olar v Allaha gr ehsan v yaxlq
edr.6
225.Kamil yaxlq
1
2
3
4
5
6
Maid, ay 2
Tuhful-Uqul, sh.8
Tuhful-Uqul, sh.295
Tuhful-Uqul, sh.21
139
760.Allahn Peymbri (s):sl yaxlq odur ki, gizlind d

akarda grdyn ii grsn.7
140
40
Brzx
226.Brzx
Onlarn arxalarnda dirilib duracaqlar gn (Qiyamt) kimi
Brzx vardr.1
Hminin mracit et: Ali-mran 169-171; Muminun 99;
afir 11.
Hdis:
761.mam Sadiq ():Vallah, sizin n Brzxdn
qorxuram.
(Ravi
deyir:)
Dedim:Brzx
ndir?
Buyurdu:Qbir lmdn Qiyamt kimi!2
227.Mminlrin rhlar Brzxd
Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he d l znn etm! Xeyr,
onlar z Rbbinin yannda diri olub ruzi yeyirlr.3
762.mam
Sadiq
():Mminlrin
ruhlar
Cnntd
otaqlardadrlar. Orann yemklrindn yeyir, imlilrindn
iirlr. Bir-birilrinin grn gedir v Prvrdigara! Biz vd
etdiklrini hyata keirmk n Qiyamti brqrar et!
deyirlr.4
228.Kafirlrin ruhlar Brzxd
763.mam Sadiq ():Kafirlrin ruhlar Chnnm odunun
iinddir.
Onlar
odun
qarsna
gtirrlr
v
onlar
Prvrdigara! Qiyamti brqrar etm, biz vd etdiklrini
hyata keirm v bizim birincimizi sonuncumuza yolda
etm! deyrlr.5
1
2
3
4
5
Muminun, ay 100
Ali-mran, ay 169
141
142
41
Brkt
229.Brkt
Quran:
O, harada oluramsa olum, mni brktli edib v mn n
qdr ki, diriym namaz qlma v zkat tvsiy edib.1
Hdis:
764.mam Sadiq () O, harda oluramsa olum, mni
brktli
edib
aysinin
tfsirind
buyurmudur:
(Brktlidn mqsd) ox xeyir v fayda verndir.2
230.Brkt gtirn v brkti aradan aparan eylr
Quran:
gr o mmlktlrin halisi iman gtirib tqval
olsaydlar, gyn v yerin brktlrini zlrin aardq. Lakin
onlar peymbrlri tkzib etdilr. Biz d mllrinin czas
olaraq onlar yaxaladq.3
Hdis:
765.Allahn Peymbri (s):Yemklrinizi ln, kin!
Hqiqtn brkt (arl) kilmi yemkddir.4
766.Allahn Peymbri (s):Brkt on hissdir. Onun
doqquz hisssi ticartd, bir hisssi is heyvandarlqdadr.5
767.Allahn Peymbri (s):Drd ey var ki, onlardan hans
biri ev daxil olsa onu viran edr v brktl abadlamaz:
Xyant, ourluq, rab imk v zina.6
768. mam li ():daltl brktlr qat-qat artr.7
769.mam li ():Cinaytlr akar kild edilnd
brktlr aradan gedr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Mrym, ay 31
raf, ay 96
143
144
42
Glrzllk
231. Glrzllk
770.Allahn Peymbri (s):Glrzllk kini tmizlyir.1
771.Allahn Peymbri (s):Qardanla glrz gr.2
772.Allahn Peymbri (s):Siz he vaxt insanlarn hamsna
z malnzla fayda ver bilmzsiniz. Buna gr d onlarla (he
olmasa) aq v glr zl grn.3
773.mam li ():Glrzllk dostluq kmndidir.4
774.mam li ():Glrzllk azad insann xisltidir.5
775.mam li ():Glrzllk mhbbt kndiridir.6
776.mam li ():Mminin sevinci znd, qdrti dinind,
kdri qlbinddir.7
777.mam li ():Glrzllyn snin alicnabln v
nfsinin kramtinin niansidir.8
778.mam li ():Qardalarnzla grn zaman bir-biriniz
l verin, onlara glrzllk v tbssm gstrin ki, ayrlarkn
gnahlarnz tklsn.9
779.mam li ():nsanlarn, dostlarnn rklrini l
almalar v dmnlrinin qlbindn kinlri tmizlmk n
n yax vasit onlarla qarlaanda glrzl olmalar,
yanlarnda olmayanda hallar il maraqlanmalar v yanlarnda
olanda tbssm etmlridir.10

3
4
5
6
7
8
9
10
2
145
146
43
Bsirt
232. Bsirt
Quran:
Biz cinlrdn v insanlardan bir oxunu Chnnm n
yaratdq. Onlarn qlblri vardr, lakin onunla anlamazlar.
Onlarn gzlri vardr, lakin onunla grmzlr. Onlarn qulaqlar
vardr, lakin onunla eitmzlr. Onlar heyvanlar kimi, htta
onlardan da azndrlar. Onlar hmin qafillrdir.1
780.Allahn Peymbri (s):Kor, gz grmyn deyil,
(hqiqi) kor bsirt gz kor olandr.2
781.mam li ():Bsirt gz kor olan zaman gzn
baxmasnn faydas yoxdur.3
782.mam li ():Bsirtli eidrk dnn, baxaraq
grn, ibrtlrdn bhrlnn, sonra aydn yollar qt edn v
bellikl uurumlara dmkdn kinn xsdir.4
783.mam li ():Grmk baxmaqla deyil. nki gzlr
bzn sahiblrini aldadrlar. Lakin al ondan nsiht istyni
aldatmr.5
784.mam li ():Gz itirmk bsirti itirmkdn
asandr.6
785.mam li ():nsanlarn n bsirtlisi z eyblrini grn
v z gnahlarndan l kn xsdir.7
1
2
3
4
5
6
7
raf, ay 179
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9 sh.158
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.19 sh.173
147
148
44
Batil
233.Batil
Quran:
Haqq gldi v batil yox oldu. Hqiqtn batil yoxlua
mhkumdur.1
Xeyr, Biz haqq batilin zrin salarq, bellikl onu yox
edr v batil mhv olar. Vsf etdiklriniz gr vay olsun
siz!2
Hdis:
786.mam li ():Batil hiylgr v aldadcdr.3
787.mam li ():Batili mtlq paralayaram ki, haqq onun
byrndn xsn.4
788.mam li ():Haqq Cnnt yoludur, batil od yolu v
hr bir yolun zrind (dayanb ona) dvt edn var.5
789.mam li ():Batil kmk edn ks haqqa zlm
edib.6
234.Haqq batildn semk
790.mam li ():Bilin!Haqq il batil arasnda yalnz drd
barmaq fasil varBatil eitdim demyin, haqq is
grdm demyindir.7
235.Haqq il batilin bir-birin qarmas
Quran:
Haqqa batil donu geyindirmyin v bil-bil
gizltmyin.8
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
haqq
sra, ay 81
nbiya, ay 18
Nhcus-Sad, c.3 sh.291
Bqr, ay 42
149
791.mam li ():gr batil haqq il qarmasa o, haqq

axtaranlara gizli qalmaz. gr haqq batil il qarmasa onun
dmnlrinin dili ksilr. Lakin bir ovuc ondan v bir ovuc da
bundan gtrlr. (Bellikl hrsindn bir az gtrlmkl
haqq il batil bir-birin qarr v nticd bh meydana
xr.)1
792.mam li ():N ox aznlq ki, mis dirhm gm
zlkl bzndiyi kimi Allahn kitabndan bir ay il bznib.2
236.Batilin haqq olmasna yqinliyin olmamas
793.mam Sadiq ():Allah batili haqq kimi tantmaz. Allah
haqq mminin qlbind kk-bh edilmyn batil kimi
gstrmz. Allah batili haqq il mbariz aparan kafirin
qlbind kk-bh edilmyn haqq kimi gstrmz. gr
bel etmsydi, haqq batildn seilmzdi.3
794.mam Sadiq ():Qlb he vaxt haqqn batil v batilin
haqq olmasna yqinlik tapmaz.4
1
2
3
4

Tfsir l-yyai, c.2, sh.53, hdis 39
150
45
Nifrt
237.Allahn n ox nifrt etdiyi kslr
795.Allahn Peymbri (s):Allah zinakar qocaya, zalm
varlya, lova yoxsula v hyasz dilniy nifrt edir. Hminin
balayb minnt qoyan mkafatsz qoyacaq.Yalan v zl
tkbbrly nifrt edir.1
796.Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyaya elmi olub,
axirt nadan olan hr bir ks nifrt edir.2
797.Allahn
Peymbri
(s):Allah-taala
bazarlarda
dzmszlk edn, gec l kimi dn, gndz uzunqulaq
kimi olan, dnya iindn xbrdar, axirt is nadan olan
kobud hqir nifrt edir.3
798.Allahn Peymbri (s):Allah-taala evind hcuma
mruz qalb vurumayan ks nifrt edir.4
799.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allah
gnahdan qorxmayan hyasz adama nifrt edir.5
800.mam li ():Allahn Peymbri (s) buyurard: Allah
qardalarna zn turudan ks nifrt edir.6
801.mam Baqir ():Allah, pis azl sy syn nifrt
edir.7
238.Allah yannda n mnfur xs
802.Allahn Peymbri (s):Allah yannda nfr hamdan
mnfurdur:
Axam he namaz qlmamasna baxmayaraq
gndz ox yatan ks, ox yeyn v yemk yeyn zaman
Allahn adn kmyn v (qurtarandan sonra) Ona kr
etmyn ks v sbb olmadan ox gln ks.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul, sh.42
Knzul-Ummal,hdis43679
Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.28, hdis 24
Mustdrkul-Vsail, c.8, sh.321, hdis 9552
151
803.Allahn Peymbri (s):Allahn yannda insanlarn n

mnfuru nfrdir: Hrmd (Mkkd) yolunu azan, slamda
cahiliyyt dvrnn adtini qoymaq istyn v haqsz yer
birini ldrmk n onu tqib edn.1
804.Allahn Peymbri (s):Allah yannda sizin n
mnfurunuz xbrilik ednlriniz, qardalar arasnda ayrlq
salanlarnz
v
gnahsz
xslrd
shv
v
xta
axtaranlarnzdr.2
805.Allahn
Peymbri
(s):Allah-taalann
yannda
yaradlmlarn n mnfuru mmurlarn grn gedn
alimdir.3
806.Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn mnim yanmda
sizin n mnfurunuz v mn n yad olannz ox danan,
boboaz v mtfyhiq kslrdir. Dedilr:Ey Allahn
Peymbri,
mtfyhiq
kimlrdir?
Buyurdu:Tkbbrllr.4
807.mam li ():Allah yannda n mnfur ks baqalarnn
dalnca pis szlr danaraq qeybt edn ksdir.5
808.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan
Allahn yannda bndlrin n mnfuru btn drdi-qmi
qarnqululuq v hvtprstlik olan ksdir.6
809.mam li ():Allah-taalann yannda yaradlmlarn n
mnfuru nadan xsdir.7
810.mam li ():Allahn yannda Onun yaratdqlarnn n
mnfuru o ksdir ki, ordan-burdan elm toplayar, amma fitn
zlmtlrind
qflt
dar
olar,
slh
v
sakitliyin
mziyytlrini grmz, z kimilri onu alim adlandrar halbuki,
tam bir gnn bel elm hsr etmyib.8
811.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan
Allahn yannda bndlrin n mnfuru zor ildn alimdir.9
812.mam
Baqir
():Musa
()
dedi:Prvrdigara,
bndlrindn
Snin
yannda
n
mnfuru
kimdir?
Buyurdu:Gec l kimi db gndz bekar olan!10
1

3
4
5
6
7
8
9
10
2
152
813.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarnn n mnfuru

camaatn dilindn qorxduu bnddir.1
239.Allah yannda mnfur olan ilr
814.Allahn Peymbri (s):Allah yannda hr eydn
mnfur dolu qarndr.2
815.mam Baqir ():Allahn Peymbri (s) Cbrail
dedi:Allah-taalann yannda hara daha mnfurdur? Cbrail
buyurdu:Bazarlar. V bazar hlinin n mnfuru bazara
hamdan tez gedib hamdan gec xan xsdir.3
816.mam Sadiq ():Allah ox yatmaa v ox bekar
olmaa nifrt edir.4
817.mam Sadiq ():Allah ey nifrt edir:Gec oyaq
olmadan gndz yatmaa, sbbsiz glmy v tox halda
yemk yemy.5
818.mam Sadiq ():Xsmdn bir kii Peymbrin (s)
yanna glib dedi:Allah-taalann yannda hans ml daha
mnfurdur? Peymbr buyurdu:Allaha rik qomaq. Kii
dedi:Daha n? Buyurdu:Qohumlarla laqni ksmk. Kii
dedi:Sonra n? Peymbr buyurdu:Pis i mr edrk
yax mldn kindirmk.6
819.mam Rza ():Allah hay-ky, mal bada vermy v
ox az amaa nifrt edir.7
240.Nifrt v dmnilik
820.Allahn Peymbri (s):Kemi mmtlrin xstliyi
dmnilik v hsd siz sirayt edib.8
821.mam Sadiq (): ey ikizllk, zlmkarlq v
xudpsndlik nifrt v dmniliy sbb olur.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.36, hdis 89
Tuhful-Uqul, sh.316
153
154
46
Zlm, zoraklq v itatsizlik
241. Zlm, zoraklq v itatsizlik
Quran:
El ki, Allah onlar xilas etdi, yer znd haqsz yer zlm,
zoraklq v itatsizlik etmlrini grrsn. Ey insanlar! Bu
zlm, zoraklq v itatsizlik sizin z ziyannzadr, (siz) dnya
hyatnn xeyri(ni istyirsiniz). Dnya hyatnda bir faydalanma,
lzzt vardr. Sonra sizin dnnz Biz trf olacaqdr. Daha
sonra sizi etdiklrinizdn xbrdar edcyik.1
V (Allah) zinadan, irkin (ml)lrdn v zlm, zoraklq v
itatsizlikdn kindirir. Siz yd verir ki, blk yd qbul
edn oldunuz.2
822.Allahn Peymbri (s):Zorakln czas insan digr
irkin ilrin hamsndan tez yaxalayr.3
823.mam li ():tatsizlik v tcavzkarlq qlnc kn
xs hmin qlncla ldrlr.4
824.mam li ():Zoraklq nemti aradan aparr.5
825.mam li ():tatsizlik viran v mhv sbb olur.6
826.mam li ():Zoraklq v itatsizlikdn kin. nki
zoraklq (insan) ox tez torpaa srr v zaraklq ildni
ibrt evirr.7
827.mam li ():tatsizlik itatsizlri oda trf kir.8
828.mam Sadiq ():Diqqtli ol, azndan he vaxt, htta
znn v qohumlarnn qdrti il ynsn bel, zorak sz
xmasn.9
242.Zorak v itat etmyn xs
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Yunus, ay 23
Nhl, ay 90
155
829.mam Sadiq () kim itatsizlik etmdn v hddi

amadan
mcbur
olsa
aysinin
tfsirind
buyurmudur:tatsiz, imamna qar qiyam etmi xsdir.1
243.tat etmyn ya mslmanlarla vurumaq
Quran:
gr mminlrdn iki dst bir-biri il vurusa, onlar
bardrn. gr onlarn biri digrin qar hddi aaraq
tcavzkarlq ets, hddi aanla Allahn mrin qaydana kimi
vuruun. Bellikl, gr (Allahn mrin qaytsa) onlarn
aralarnda daltli slh brqrar edin v daltli olun ki, Allah
daltlilri sevir.2
Hdis:
830.mam li ():Dy iki crdr: Mriklrl dy. Onlar
mslman olmaynca v ya xarlqla cizy vermyinc
buraxlmrlar. Bir d haqq yoldan dnmlrl dy. Allahn
mrin qaydana v ona tabe olana v ya ldrln kimi
onlarn qarsnda durmaq lazmdr.3
831.mam li ():tatsizlik hli v yalarla mriklrl
olan kimi tam iddtl vurumaq, onlara qar qibl hlinin
(mslmanlarn) btn imkan v bacarndan istifad etmk
v l keirn zaman onlar mriklr kimi sir gtrmk
lazmdr.4
244.Mslmanlarn imam il akarcasna dmnilik
edn xsin ldrlmsinin caiz olmas
832.mam
Sadiq
()
Nasibilr5
barsind
buyurmudur:gr sizdn bir nfrin onlarn li il
ldrlmsindn qorxmasaydm, nki sizin bir nfriniz onlarn
min nfrindn yaxdr, onlar ldrmyinizi mr edrdim.Lakin
bu iin icazsi imama hval edilib.6
833.mam Rza ():Tqiyy edilmli yerd qatil v ya
yadan baqa he bir kafiri ldrmk caiz deyil. Bel olan
halda gr cann thlky dms, onu (qatil v ya yan)
ldr bilrsn.7
1
2
3
4
5
6
7

Hucurat, ay 9
Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.65, hdis 12438
mirl-mminin li () il dmn olan bir firqnin addrVsailu-i, c.11, sh.60, hdis 2
156
157
47
Alamaq
245.Allah qorxusundan alamaq
Quran:
Rhman Allahn aylri onlara oxunan zaman alayaraq
scdy drdlr.1
Onlar zqoylu db alayrlar v itatkarlqlar artr.2
Hdis:
834.Allahn Peymbri (s):Xo o zn halna ki, etdiyi v
he ksin xbri olmayan gnahna gr Allah qorxusundan
alayan halda Allah ona baxr.3
835.Allahn Peymbri (s) Vida hccinin xtbsind
buyurmudur: Kimin gz Allah qorxusundan ya tks, onun
gz yann hr bir damcs n ml trzisin hd da
boyda mkafat qoyarlar.4
836.Allahn Peymbri (s):Allahn rinin klgsindn
baqa ayr bir klgnin olmayaca gn yeddi nfr Onun
rinin klgsind olar:
. v gizlind Allah-taalan
xatrlayan v Allah qorxusundan gzlrindn ya axan xs.5
837.Allahn
Peymbri
(s):Kimin
gzndn
Allah
qorxusundan bir milk boyda ya xsa, Allah byk qorxu
gnnd onu qorxusuz edr.6
838.mam li ():Gzlrin alamas v qlblrin qorxmas
ad uca olan Allahn rhminin niansidir. Bu ikisini znzd
tapan zaman dua etmyi qnimt bilin.7
839.mam li ():Allah qorxusundan alamaq rhmtin
aardr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Mrym, ay 58
sra, ay 109
158
840.mam li ():Allah qorxusundan alamaq qlbi

nuranildirir v gnaha adt etmkdn qoruyur.9
841.mam Sccad ():He bir damc Allah yannda bu iki
damcdan Allah yolunda tklm qan damcsndan v gec
yars Allaha gr tkln
gz ya damcsndan ziz deyil.2
842.mam Baqir ():Qiyamt gn gzdn Allah
yolunda gec yatmam gzdn, Allah qorxusundan alam
gzdn v Allahn haram buyurduqlarna baxmam gzdn
baqa btn gzlr alayacaq.3
843.mam Sadiq ():gr alaman glmirs d, zn
alamaa vur. gr gzndn milyin ba boyda ya xsa,
xo halna!4
844.mam Sadiq ():Gz yalarndan baqa hr bir eyin
l v kisi var. nki bir damc gz ya alov dryasn
sndrr. gr gz z yanda batsa, hmin z he bir
yoxsulluq v hqirlik tozu qonmaz. gr gz yalar axsa, Allah
hmin z oda haram edr. gr alayan bir mmtin arasnda
alasa, hmin mmtin hamsna rhm olunar.5
246.Gzn (yann) qurumas
845.Allahn Peymbri (s):Bdbxtliyin lamtlrindn biri
gzn (yann) qurumasdr.6
846.mam li ():Gz yalar yalnz qlbin dal
sbbindn quruyur v qlblr yalnz gnahlarn oxluundan
dalar.7
9
2
3
4
5
6
7

ddtud-dai, sh.161
159
48
hr
247.Pak hr
Quran:
Pak hr v balayan Rbb.1
Onlar il brkt verdiyimiz abadlqlar arasnda bir-birin
birlik abadlqlar v onlarda mlum yol myynldirmiik.
Odur ki, geclri v gndzlri hmin hr v kndlrd
qorxusuz gzib dolann.2
Hminin mracit et: nbiya 71, 81; Muminun 50; Qss
29, 30; Naziat 16; Bld 1, 2; Tin 1-3.
248.Byk hrlrd yaayn
847.mam li () Haris Hmdaniy yazd mktubda
buyurmudur:Byk hrlrd mskunla. nki onlar
mslmanlarn bir yer topladqlar mkandr. nsanlar nadan
v kobud olan yerlrdn uzaqla.3
249.hrlrin n yaxs
848.mam li ():Snin n bir hr digrindn stn
deyil. hrlrin n yaxs sni z iyinlrind aparandr (rifah
v asayi il yaadn hrdir).4
250.Btn hrlrin halisinin zruri ehtiyac
849.mam Sadiq ():Btn hrlrin halisinin z dnya v
axirt ilrind mracit etmlri n ey ehtiyac var v
gr hmin eylr malik olmasalar nadanlq v intizamszla
dar olacaqlar: savadl v tqval fqih, yax v itat ediln
ba v hakim, mahir v etibarl hkim.5
1
2
3
4
5
Sba, ay 15
Sba, ay 18
Tuhful-Uqul, sh.321
160
161
49
Blat
251.Blat
850.mam li ():Blat odur ki, danlmas slist, baa
dlmsi is asan olsun.1
851.mam li ():Blat odur ki, cavab vermkd ktlk
etmysn, mqsdini atdrasan v sz oxun hdfdn
yaynmasn.2
852.mam li ():Bzn blatd yalnz mxtsr
sylmk il kifaytlnilir.3
853.mam Sadiq ():Blat dilin itiliyi v oxlu boboazlq
etmkl deyil, ksin, blat mnan atdrmaq v dzgn
dlil-sbut gtirmkdir.4
854.mam Sadiq ():Blat eyd nzrd tutulan
mnaya yaxnlamaqda, artq szlrdn uzaqlamaqda, az v
qsa ifadlrl ox mna atdrmaqdadr.5
252.n blatli sz
855.mam li ():n blatli sz mqsdi rahatlqla
atdran v mxtsrliyi gzl olan szdr.6
856.mam li ():n gzl klam gzl qurulula
zintlnmi v hm alimin, hm d avamn baa ddy
klamdr.7
253.Blatlilik v sz oynatmaq
857.Allahn Peymbri (s):Allah ink kimi z dili il
oynayan (sz oynadan) blatli xs nifrt edir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.312
Tuhful-Uqul, sh.317
162
163
50
Tbliat
254.Tbliatn hmiyyti
Quran:
Mminlrin hamsnn (cihada) getmlri rva v caiz deyil.
Bs n n hr tayfadan bir dst getmir ki, (baqa bir dst)
drin elm ld etmk n (qalsn,) tayfalar onlarn yanna
qaytd zaman onlar (Allahn zab il) qorxutsun. Blk, onlar
(Allahn zabndan) kinsinlr.1
Hdis:
858.Allahn Peymbri (s):Agah olun, mn bu sz tkrar
edirm:Bilin! Namaz qln, zkat verin, mr be mruf (yax
ilr dvt edin) v nhy z mnkr edin (pis ilrdn
kindirin). Bilin ki, mr be mruf v nhy z mnkrin sas
onun mnim szml nticlnmsidir. Onu burada olmayana
atdrn, hmin xs onu qbul etmsini mr edin v ona qar
xmaqdan kindirin. nki o, Allah trfindn olan bir
gstridir.2
859.Allahn Peymbri (s):Ey li! gr Allah snin linl
bir insan hidayt ets, bu snin n gnin zrin iq
sad hr bir eydn daha yaxdr.3
860.Allahn Peymbri (s):Allah camaata sevdirin ki, Allah
da sizi sevsin.4
861.Allahn Peymbri (s):Kimin li il bir nfr slam
qbul ets,Cnnt ona vacib olacaqdr.5
862.Allahn Peymbri (s):Doru yola dvt edn hr bir
ks, ona tabe olanlarn mkafatlarndan bir ey azaldlmadan,
onlarn mkafatlarnn misli verilckdir.6
1
2
3
4
5
6
Tovb, ay 122
l-hticac, c.1, sh.157, hdis 32
Mstdrkus-Shiheyn, c.2, sh.691, hdis 6537
l-Mcm l-Kbir, c.8, sh.91, hdis 7461
l-Mcm l-Kbir, c.17, sh, 285, hdis 786
l-Mvtt, c.1, sh.218, hdis 41
164
863.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxs bndlri

Allah-taalaya
trf
dvt
edn
v
onlar
Onunla
dostladrandr.1
864.rif ibn Sabiq Tiflisi Hmmad Smdridn nql edir ki,
mam Sadiq () dedim:Mn mriklrin hrlrin gedirm.
Bzi dostlarm deyirlr:gr orada lsniz mhrd onlarla
birlikd olacaqsnz? Hmmad deyir:mam Sadiq () mn
buyurdu:Ey Hmmad, orada olanda bizim mslmizi
(imamtimizi) xatrlayr v (camaat) ona trf dvt edirsn?
Hmmad deyir: Dedim: Bli. mam Sadiq () buyurdu:Bu
hrlrd slam hrlrind olanda nec bizim mslmizi
xatrlayr
v
ona
dvt
edirsn?
Hmmad
deyir:
Dedim:Xeyr! mam mn buyurdu:gr sn orada
(mriklrin hrlrind) lsn tkbana bir mmt kimi
mhr glcksn v snin nurun sndn qabaqda hrkt
edck.2
255.Tbliatya vacib olan eylr
1.Drin dini elm
865.Allahn Peymbri (s):Allah-taalann dinin yalnz
onun btn chtlrindn xbrdar olan xs kmk edr.3
2.hli-Beytin klamna saslanmaq
866.bdssalam ibn Saleh Hrvi:mam Rzann () bel
buyurduunu eitdim ki: Allah bizim iimizi dirldn bndy
rhmt etsin! Dedim:Sizin iinizi nec dirltsin? mam
buyurdu:Bizim elmimizi yrnib camaata yrtsin. gr
insanlar bizim klamlarmzn gzlliyini bilsydilr, biz tabe
olar, arxamzca glrdilr.4
3.xlas (niyyt safl)
Quran:
Mn bunun (risaltin tbliinin) mqabilind sizdn he bir
muzd istmirm. Mnim muzdum yalnz almlrin Rbbinin
hdsindir.5
Hdis:
867.Allahn Peymbri (s):Allah xtb oxumu hr bir
bnddn onun hmin xtbd mqsdinin n olmasn
soruacaq.6
1
2
3
4
5
6

l-Firdovs, c.1, sh.234, hdis 897
ura, ay 145
z-Zhd, bn Hnbl, sh.391
165
4.cat
O kslr ki, Allahn taprqlarn atdrrlar, Ondan qorxurlar
v Allahdan baqa he ksdn qorxmurlar. Allah hesab
kmy kifaytdir.1
868.Allahn Peymbri (s):Haqq de v Allah yolunda he
bir qnayann thmtindn qorxma.2
869.Allahn Peymbri (s):Mbada camaatdan qorxmaq
sizlrdn haqq grm v ya ahid olmu ksin haqq
demsin mane olsun. nki haqq demk v ya byk ii
(axirti) xatrlamaq n lm yaxnladrr, n d ruzini
uzaqladrr.3
5.Doruluq
870.Misbahu-rit kitabnda mam Sadiqin () bel
buyurmas nql olunub ki:n gzl yd szn, doruluun
srhddini v mlin, ixlasn hdudlarn amamasdr.4
871.mr ibn bu Miqdam:mam Baqir () ilk df onun
hzuruna daxil olarkn mn bel buyurdu:Danmamdan
qabaq doruluu yrnin.5
6.Mlayimlik
872.Allahn Peymbri (s):Asanladrn tinldirmyin,
rahatladrn nifrt yaratmayn!6
873.Allahn Peymbri (s):Risaltin tbliin mmur
olunduum kimi camaatla mlayim olmaa da mr
olunmuam.7
874.mam Sadiq () mr ibn Hnzly xitab edrk
buyurmudur:Ey mr, bizim ilrimizin iyinlrin (ar) yk
qoymayn v onlarla mlayim davrann. nki insanlar onlarn
iyinlrin qoyulanlar gtrmrlr.8
7.Nsiht
Quran:
Rbbimin risalt v taprqlarn siz atdrram. Mn sizin
n inanlm bir nsihtiym.9
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
hzab, ay 39
Musnd bn Hnbl, c.4, sh.102, hdis 11474
Misbahu-rit, sh.395
shih Buxari, c.5, sh.2269, hdis 5774
Tuhful-Uqul, sh.48
raf, ay 68
166
875.mam li () Hzrt Peymbrin fziltlrini byan

edrkn buyurmudur:(Allah) onu srgrdanlqda azdqlar v
fitnd qrq olduqlar bir zamanda gndrdi..Peymbr (s)
nsiht vermyi son hddin atdrd v doru yolda hrkt
etdi v (camaat) hikmt v gzl ydlr dvt etdi.1
8.Qlb il dilin bir olmas
876.mam li () o Hzrt mxsus hikmtlrd
buyurmudur:Sz qlbdn glnd qlb yatar, dildn xanda
is qulaqlardan o trf kemz.2
9.ml il tbli
877.mam Sadiq ():Camaat dilinizdn ayr eyl yaxla
dvt edin ki, sizd alqanlq, doruluq v phrizkarlq
grsnlr.3
878.mam Sadiq ():Allah rhmt etsin o qvm ki, raq v
nur (hidayt) mnbyidirlr v insanlar mllri v var gclri
il biz trf dvt edirlr.4
1
2
3
4
Nhcl-Bla, xtb: 95
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.20, sh.287, hikmt 279
Tuhful-Uqul, sh.301
167
51
Snaq
256.Snaq
Quran:
Biz sizi xeyir v rl snaa krik.1
Hdis:
879.mam Sadiq ():Ba vern hr bir tinlik v rahatlqda
Allahn mqsdi yalnz ta etmk v snaa kmkdir.2
880.mam Sadiq ():Allahn mr v qadaalarnda ba
vern hr bir tinlik v rahatlqda Allah trfindn mtlq bir
snaq v hkm vardr.3
257.Snaa kmyin flsfsi
Quran:
Allahn sizin sinlrinizd (qlblrinizd) olan snamas
v sinlrinizd olan pak v xalis etmsi ndr. Allah
sinlrin sirlrindn agahdr.4
lbtt, irinizdki mcahidlri v sbr ednlri ayrd edib
bilmk n sizi snayacaq v sizin xbrlrinizi (sizin
barnizdki xbrlri) yoxlayaraq aradracaq.5
Hansnzn yax ml sahibi olduunu snamaq n lm
v hyat yaradan Odur!6
Hdis:
881.mam li ():Allah-taala insanlarn batinini akar etdi.
Allah onlarn gizli sirlrindn v rtl batinlrindn xbrsiz
deyildi. Lakin, (bunu) onlarn hansnn yax ilr grmlrini
snamaq n etdi. (Bel etdi ki,) savab (yax mlin)
mkafat() v zab (pis mlin) cza(s) olsun!7
882.mam li ():mtahan v snaq hr n qdr byk
olsa, savab v mkafat da bir o qdr ox olar. Mgr eyb v
1
2
3
4
5
6
7
nbiya 35
Ali-mran, ay 154
Muhmmd, ay 31
Mulk, ay 2
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh6 84
168
nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allahn kemidkilri,

Admin (s) zamanndan bu dnyann insanlarnn son nfrin
kimi (hamn) he bir ziyan v xeyir gtirmyn, grmyn v
eitmyn dalarla snamasn v hmin dalar insanlar n
brqrar etdiyi
znn mhtrm evin evirdiyini
grmrsnzmi...?!
Allah, bndlrini mxtlif tinliklrl snayr, mxtlif
zhmt v alqanlqlarla bndliy vadar edir, crbcr
xoaglmz eylrl imtahana kir ki, onlarn qlbindn
tkbbr xarsn, onlar tvazkar etsin v bunu z ltf v
bxiin trf alm qaplar v fv edrk balamas n
vasitlr etsin.1
883.mam li ():Hqiqtn siz bir-biriniz qaracaq v
(sonra) xlbirdn keirilcksiniz ki, aada olan z xsn v
yuxarda olan alta getsin, gerid qalanlar qabaa kesinlr v
qabaa kenlr gerid qalsnlar.2
884.mam li ():Srvt v rifaha sevinm v yoxsulluq v
tinliy gr kdrlnm. nki qzl od il riyrk saflar,
mmin is bla v tinlikl!3
258.Mminin snann tinliyi
Quran:
(Siz mminlr,) sizdn vvl km kslrin balarna
glnlr hl sizin banza glmmi Cnnt daxil olacanz
gman edirsiniz?! Onlara ziyanlar dydi, sarsnt v narahatlq
keirdilr, o yer kimi ki, Allahn elisi v onunla birg olan
mminlr Allahn kmyi v yardm n vaxt yetick?
deyirdilr. (Dedik:) Bilin, Allahn kmyi hqiqtn yaxndr4
Hdis:
885.mam li ():Bla prhizkar mmin yan (ya
suyunun tpnin bandan) yerin alaq hisslrin atmasndan
da tez atr.5
886.mam Sadiq ():nsanlarn n ox bla tinliyin dar
olan peymbrlrdir. Peymbrlrdn sonra onlarn caniin
v davamlar v daha sonra sra il kim daha yaxndrsa daha
ox!6
1
2
3
4
5
6

Bqr, ay 214
l-Kafi, c.2, sh6 252, hdis 1
169
887.mam Sadiq () mmin czam, ala v bu kimi

xstliklr
tutularm?
sualnn
cavabnda
buyurmudur:Mgr bla mmindn baqas n yazlb?!
259.Pis mllrin insann bla il qarlamasndak
rolu
Quran:
Siz
z
vern
hr
bir
msibt
z
llrinizl
qazandqlarnzn ucbatndandr v (Allah) onlarn oxundan
keir.1
Hdis:
888.Allahn
Peymbri
(s):Allah-taala
yyuba
dedi:Mnim yanmda, sn bla glmsin sbb olan
gnahnn n olmasn bilirsn? yyub dedi:Xeyr. Allah-taala
buyurdu:Snin Fironun yanna gedrk onunla iki klm
yumaq v mlayim danman.2
260.Blaya dar olmayan xs Allahn qzbin
glib
889.Allahn Peymbri (s):Allah cism v malna bla
glmyn eytansiftli xs nifrt edir.3
890.mam Sccad ():Mn insann dnyada salam
olmasn v ona he bir msibtin glmmsini sevmirm.4
261.Bla nemti
891.Allahn Peymbri (s):Ana z vladn sd il
qidalandrd kimi Allah da z mmin bndsini bla v
tinlikl qidalandrr.5
892.Allahn Peymbri (s):Allah bir qvmn xeyir v
yaxln istynd onlar blaya dar edr.6
893.mam Baqir ():Evin kiisi sfrdn hdiyy gtirmkl
ailsin nvazi gstrdiyi kimi Allah da mmini bla v
tinlikl nvazi edir. Hkim xstni (phriz yazb bzi
yemklrdn) kindirdiyi kimi, Allah da mmini dnyadan
kindirir.7
894.mam Kazim ():Siz blan nemt, asayi v rifah is
msibt hesab etmyinc sla mmin olmazsnz. nki bla v
1
2
3
4
5
6
7
ura, ay 30
l-Dvat, sh.123, hdis 304
Camiul-xbar, sh.310, hdis 855
170
tinliy sbr etmk asayi v rahatlq irisind qfltd

olmaqdan daha dyrli v stndr.1
895.mam skri ():El bir tinlik v bla yoxdur ki, Allah
trfindn onu bir nemt hat etmmi olsun.2
262.Bla v qflt yuxusundan oyanmaq
Quran:
Biz Fironun adamlarn qtlq, quraqlq v mhsul
atmazlna dar etdik ki, blk dnb ibrt alsnlar.3
Hdis:
896.mam li () istisqa4 namaz qlmaa gedrkn
buyurmudur:Allahn bndlri gnah v pis mllrl mul
olan zaman Allah onlar mhsul qtl, brktin ksilmsi v
xeyir xzinlrinin qaplarnn balanmasna dar edir ki,
tvb edn tvb etsin, gnahkar gnahdan l gtrsn, yd
alan yd alsn v (gnahdan) kindiriln l saxlasn.5
897.mam Sadiq ():Ola bilmz ki, mmin qrx gecni
arxada qoysun, amma yd almas n onu qmlndirn bir
hadis il qarlamasn.6
898.mam Sadiq ():Allah bir bndnin xeyrini istynd
hmin bnd bir gnah edrs, bu gnahn ardnca onu blaya
dar edr ki, istifar etmyi onun yadna salsn. Allah bir
bnd n r
istynd is hmin bnd gnah edrs,
gnahnn ardnca ona nemt ta edr ki, istifar etmyi onun
yadndan xarsn v o, gnahn davam etdirsin. Bu, Allahn
klamdr:Onlar tdricn zlrinin d bilmdiklri yerdn
yaxalayarq. Yni gnah edn zaman onlara nemt vermk
vasitsi il yaxalayarq.7
263.Bla vasitsi il gnahlarn tmizlnmsi
899.mam li ():kr olsun Allaha ki, bizim ardcllarmzn
bla v tinliy dar olmalarn dnyada onlarn gnahlarnn
tmizlnm amili edib ki, hmin bla v tinliklr vasitsi il
itatlri salam qalsn v onun mkafatna layiq olsunlar.8
900.mam li ():Allah-taala bu dnyada czalandrd
mmin bndni Qiyamt gn bir daha czalandrmaqdan daha
1
2
3
4
5
6
7
8

raf, ay 130
Ya istmk n qlnan namaz
Nhcl-Bla, xtb 143
Biharul-nvar, c.67, sh.232,hdis 48
171
hlim, daha ulu, sxavtli v daha kramtlidir (yni Allah-taala

bu siftlr malik olduu n hmin bndni Qiyamtd bir
daha czalandrmaz).1
901.mam Baqir ():Allah-taala bir bndy hrmt etmk
istynd hmin bndnin gnahlar olsa onu xstliy dar
edr. gr bel etms, yoxsulluq v ehtiyaca dar edr v
gr bunu da etms cann alan zaman onu tinliy salar.
Amma bir bndni xar v hrmtsiz etmk ists v onun
Allahn yannda yax ilri olmu olsa ona salam can verr.
gr bel etms onun yaayn rahat v rifah irisind edr
v gr bunu da etms lm onun n asanladrar.2
264.Bla eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan
Allahn mhbbtinin niansidir
902.l-Kafi:Sudeyr imam Sadiqin () hzurunda idi. Hzrt
buyurdu:Allah bir bndni sevnd onu blaya qrq edr. Ey
Sudeyr! Hm biz hm d siz gec-gndzmz bla il
keiririk.3
903.mam Sadiq ():Allah-taala bir qvm v ya bndni
sevn zaman onun bana bla ya yadrr. Bellikl, onlar
bir bladan xmam digr bir blaya dar olarlar.4
265.Bla iman miqdarnda olar
904.mam Baqir ():Bndnin iman n qdr artsa onun
yaay daha
da arlaar v tinlr.5
905.mam Baqir ():nsan Allaha olan mhbbtinin
miqdarnda blaya dar olar.6
906.mam Sadiq ():linin () kitabnda deyilir: Hqiqtn
mmin yax ilrinin miqdarnda blaya dar olar. Buna gr
d kimin dini dzgn v mli gzldirs blas daha ardr.
nki Allah-taala dnyan mminin mkafat v kafirin czas
tyin etmyib. Kimin dini sst v mli zifdirs blas azdr.7
1
2
3
4
5
6
7
Biharul-nvar, c.81, sh.179, hdis

lamud-Din, sh.433
172
25
32
54
29
907.mam Kazim ():Mmin trzinin iki gz kimidir ki,

iman n qdr artsa, blas da oxalar v nhayt gnahdan
pak tk il Allah-taala il grr.8
266.Bndnin bla il atd mqamlar
908.mam Sadiq ():Hqiqtn Cnntd bir drc var ki,
ona (dnyada) bdni blaya dar olmu bnd istisna
olmaqla, he bir bnd atmaz.2
909.mam Sadiq ():Bndnin Allah yannda bir mqam v
drcsi var ki, ona bu iki yoldan var-dvltinin lindn
xmas v ya cismin bir bla glmsindn baqa he n il
ata bilmz.3
267.Mminin blaya dar olmas onun z xeyrindir
910.mam Sadiq ():Allahn Musaya () gndrdiyi
vhylrdn birind bel buyrulur ki:
El bir mxluq
yaratmamam ki, o Mnim drgahmda mmin bndmdn
ziz olsun. Onu blaya dar edirms, (bu) onun n daha
yax v daha xeyirli olduuna grdir. Ona can sal bx
edirms, (demli bu) onun n daha yaxdr. Onun lindn
alb mhrum edirms, bu onun n daha yaxdr. Mn, nyin
bndmi islah edrk dzltmsini daha yax bilirm. Buna
gr d grk mnim blama sbrli, nemtlrim kr edn v
hkmlrim raz olsun ki, onu zmn n doru bndlrimin
srasnda yazm.4
268.Bndlrin n tin snaqlar
911.mam li ():Allah he ksi ona mhlt vermk kimi bir
eyl snamayb.5
912.mam li ():Yoxsulluq bladr. Yoxsulluqdan daha pisi
bdnin xst olmasdr. Ondan da pisi qlbin (mnvi
baxmdan) xst olmasdr.6
913.mam Sadiq ():Allah, bndlri maln balamaqdan
tin bir eyl snamayb.7
8
2
3
4
5
6
7

82
16
14
8
173
914.mam Sadiq (): ey var ki, kim onlardan birin

dar olsa lm arzulasn: Bir-birinin ardnca gln yoxsulluq,
rsvay mhrumluq v qalib glmi dmn.8
269.tinlikdn sonra asanlq
915.mam li (): Blann sonunda al (ilrin
dynlrinin almas) hasil olur.2
916.mam Sadiq (): Bla stndn bla gln zaman
bladan qurtulu hasil olar.3
270.Bla zaman dua etmk
Quran:
O kslr ki, balarna bir msibt gln zaman biz
Allahnq v Ona trf qaydacaq deyrlr.4
917.mam li ():Hr bir tinlik v mkl zaman Uca v
byk Allahdan baqa bir gc v qdrt yoxdur de. (Bel
deynd) hmin tinlik aradan qalxr.5
918.mam
Rza
():Atam
yuxuda
grdm
v
o
buyurdu:Oul! tinlik irisind olan zaman ya Rauf, ya
Rhim cmlsini ox de. Yuxuda grdyn akarda grdyn
kimidir (yni bu dediklrimi yuxu sanma, akar kimi qbul et).6
271.Blaya dar olmu xsi grn zaman dua
etmk
919.Allahn Peymbri (s):Blaya dar olmu insanlar
grn zaman Allaha kr edin, amma el yox ki onlar
eitsinlr.nki (gr eitslr) narahat olarlar.7
920.mam Baqir ():Blaya dar olmu adam grnd
onun eitmdiyi kild df de: kr v hmd olsun O
Allaha ki, mni snin dar olduun blaya dar etmyib.
gr istsydi mni d bel ed bilrdi. (mam sonra)
buyurdu: Kim bu cmlni des he vaxt hmin blaya dar
olmaz.8
8
2
3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul, sh.318
Biharul-nvar, c.78, sh6 12, hdis 70
Tuhful-Uqul, sh.357
Bqr, ay 156
Mhcud-Dvat, sh.333
174
52
Bhtan
272.Bhtan
Quran:
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr
incidnlr, bhsiz ki, zrlrin bhtan v aq-aydn bir
gnah gtrmlr.1
Hminin mracit et: sra 36; Nur 12-15; Hucurat 12
Hdis:
921.Allahn Peymbri (s):Kim mmin kiiy v ya qadna
bhtan atsa, yaxud onun barsind onda olmayan eyi des,
Allah Qiyamt gn onu hmin xs barsindki szn geri
gtrn kimi bir od tpnin stnd saxlayar.2
922.mam li ():Bhtan atmaq kimi hyaszlq v abrszlq
yoxdur.3
923. mam li ():Gnahsz adama bhtan atmaq smadan
da bykdr.4
924.mam Sccad ():Kim camaatda olan eyb barsind
dansa, camaat onda olmayan eybi ona aid edr.5
925.mam Sadiq () mdriklrin birindn nql edrk
buyurmudur:Gnahsz adama bhtan atmaq mhkm
dalardan da ardr.6
1
2
3
4
5
6
hzab, ay 58
Biharul-nvar, c.75, sh.194,
hdis 5
hdis 99
hdis 21
hdis 3
175
53
Mbahil
273.Mbahil
Quran:
Sn gndriln bilikdn sonra kim onun barsind (sa ()
haqqnda) sninl mbahis ets, de: Glin biz d olanlarmz
siz d olanlarnz, biz d qadnlarmz siz d qadnlarnz, biz
d zmz siz, d znz araq. Sonra (Allaha) yalvarb
yalanlara Allahn Lnt etmsini dilyk.2
Hdis:
926.mam Sadiq () bulabbasa mbahil barsind bel
buyurmudur: Ovcunu onun ovcuna qoyub deyirsn:Allahm!
gr filanks haqq inkar, yaxud batili iqrar edirs onu sma
blasna v ya z trfindn olan bir zaba dar et. Ona
yetmi df nifrin v qar et.3
927.mam Sadiq ():Ncran xaprstlri z ba, caniin
v.. il Peymbrin (s) yanna glib dedilr:Bizi ny dvt
edirsn? Peymbr buyurdu:Allahdan baqa bir tanrnn
olmamasna, mnim Allahn elisi olmama v sann Allahn
yeyib-in v ifrazat xaric olan. yaradlm bir bndsi
olmasna hadt vermy.Buna gr d mniml
mbahil edin! gr mn doru dananamsa Lnt v nifrin
sizi tutacaq v gr yalan olsam Lnt v nifrin mni
tutacaq. Dedilr:daltli qrardr. Sonra mbahil n vaxt
tyin etdilr.
Onlar evlrin qaydandan sonra byklri dedi:gr o,
mbahily z qvm il gls onunla mbahil edrik. nki
gr bel olsa, o, peymbr deyil. Amma mbahily yalnz
ailsi il gls onunla mbahil etmrik. nki gr ailsini
thlky atrsa demli dorudan da dz deyir. Shr alandan
sonra Peymbrin (s) yanna gldilr. Grdlr ki, mirlmminin, Fatim, Hsn v Hseyn onun yanndadrlar. Onlar
qorxdular v Peymbr (s) dedilr:Sninl razlarq, bizi
1
2
3
ki trfin bir-birin nifrin v qar etmsi

Ali-mran, ay 61
176
mbahil etmkd zrl bil. Bellikl, Allahn Peymbri (s)

cizy sasnda onlarla razlad v onlar dalb getdilr.1
177
54
Beyt
274.Beyt
Quran:
Sn beyt ednlr bhsiz ki, Allaha beyt edirlr.
Allahn (qdrt) li onlarn llrinin stnddir. Kim (beyti)
pozsa, ancaq z leyhin pozmudur. Kim Allah il balad
beyt vfal olsa, tezlikl Allah ona byk bir mkafat verr.1
Allahla hd baladnz zaman ona vfal olun v
andlarnz mhkmlndirdikdn sonra onlar pozmayn.2
Hdis:
928.li ibn brahim:Hqiqtn Allah mminlrdn raz
oldu3 aysi rizvan (razlq) beyti barsind nazil oldu v
beyt ednlrl rt ksdi ki, Peymbrin ilrin irad
tutmasn v onun mrlrindn boyun qarmasnlar. Allah-taala
rizvan (beyti) aysi nazil olduqdan sonra buyurdu:Sninl
beyt ednlr..4
929.Slm ibn l-kv Hdeybiyy gn Peymbrl
hans
i
gr
beyt
etdiniz?
sualnn
cavabnda
deyib:lm gr!5
275.Qadnlarn beyti
Quran:
Ya Peymbr! Mmin qadnlar Allaha he bir rik
qomayacaqlar, ourluq v zina etmycklri, vladlarn
ldrmycklri, zg kiilrdn olan uaqlarn yalandan
rlrin isnad etmycklri v he bir yax, byniln id
snin leyhin xmayacaqlar bard sn beyt etmk n
yanna gldiklri zaman onlarn beytini qbul et v Allahdan
onlarn balanmasn dil. Hqiqtn Allah balayan v
rhm edndir.6
Hdis:
1
2
3
4
5
6
Fth, ay 10
Nhl, ay 91
Fth, ay 18
Tfsir Qumi, c.2, sh.315
shih-Mslim, hdis 1760
Mumthin, ay 12
178
930.mam Cavad ():Allahn Peymbrinin qadnlarla

beyti bel idi ki, o Hzrt lini iind su olan bir qabn iin
qoyub sonra xarard v qadnlar Allaha olan imanlarn (dild)
iqrar v akar etmkl, Onun peymbrini tsdiqlmkl
llrini hmin qabn iin salardlar.1
276.Beyti pozmaq
931.Allahn Peymbri (s):Allah nfrl danmayacaq
. (Onlardan biri d) z imam v rhbri il dnyvi mqsdlr
n beyt edn xs. gr (imam onun) istyini yerin
yetirs hdin vfa edir, yerin yetirms is l kir.2
932.mam li ():Hqiqtn Brzx almind Hsin
adnda bir hr var. Mndn hmin hrd n olmasn
sorumaq istmirsiniz? Dedilr:Ey mirl-mminin, o
hrd n var? Buyurdu:Beytlrini pozanlarn llri!3
933.mam Rza ():Beytini pozan xs pis hadisdn
amanda deyil.4
277.Mslmanlarn imam li il beyti
934.mam li ():Camaat! Siz mndn vvlkilrl beyt
olunduu kimi mniml d beyt etdiniz. nsanlar beyt
edndn qabaq azad v ixtiyar sahibidirlr. (Amma beyt
etdikdn sonra mn tabe olmaq mcburiyytinddirlr.)5
935.mam li () Tlh v Zbeyr il n n vuruurdun?
sualnn cavabnda buyurmudur:nki mniml olan beyti
pozdular v mn tabe olan mminlri ldrdlr.6
936.mam li ():Mn beyt etmk n glmnin
trafna toplaan susuz dvlr kimi vql trafma
topladnz.7
1
2
3
4
5
6
7
Tuhful-Uqul, sh.457
l-rad, c.1, sh.243
l-rad, c.1, sh.260
179
180
55
Ticart
278.Ticart
Quran:
Ey iman gtirnlr! Qarlql razlqla ediln ticart istisna
olmaqla bir-birinizin mallarn haqsz yer yemyin v bir-birinizi
ldrmyin. Hqiqtn Allah siz qar mrhmtlidir.1
Hdis:
937.mam li ():Ticart ilri il mul olun ki, ticart sizi
baqalarnn malndan ehtiyacsz edir. Allah-taala dz olan pe
sahibini sevir.2
938.mam Sadiq ():Ticart etmk al artrar.3
279.Ticart etmmk
939.mam Sadiq ():Ticart etmmk al zifldir.4
940.mam Sadiq () geyim alveri il mul olan Maz ibn
Ksir mnim zm gr srvtim var v bazardan xmaq
qrarna glmim dedikd buyurmudur: Bel olan halda
nzrin etibardan dck v he bir id sndn kmk
istnilmyck.5
280.Ticartin qayda v rtlri
941.Allahn Peymbri (s):Alver edn xs be idn slmdn, and imkdn, maln eybini gizltmkdn, satanda
triflmkdn v alanda pislmkdn kinmli, ks tqdird
(deyilnlri etmycyi tqdird) alveri trk etmlidir.6
942.mam li ():Qorxaq tacir ruzidn mhrum qalar,
csartli tacirin ruzisi olar.7
1
2
3
4
5
6
7
Nisa, ay 29
181
943.mam li ():Ey tacirlr! Ticartin hkmlrini yrnin

sonra ticart edin! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart
edin! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart edin!1
944.mam li ():Ey tacirlr! Qazanc v i balamamdan
Allahdan xeyir dilyin, alverd sad olmaqla Allahdan brkt
axtarn, alclara yaxnlan, hlimlik zinti il bznin, and
imkdn kinin, yalan demkdn uzaqlan, zlm etmk v
haqszlqdan qorxun, mzlumlarla insaf v daltli davrann,
slmin trafna frlanmayn v l v kini kamil edin,
camaatn haqqndan bir ey ksmyin v yer znd fsad
trdn olaraq dolamayn.2
945.mam Sadiq ():Ticart etmk istyn hr bir xs z
dininin hkmlrini yrnmlidir ki, halal haramdan se bilsin.
z dininin hkmlrini yrnmdn ticart edn xs bhlr
(halal haraml mlum olmayan) bataqlna yuvarlanar.3
946.mam Sadiq ():Bir-biri il alver edn iki mslmandan
biri peman olub iin pozulmasn istyn zaman qar trf
onun xahiini qbul ets, Allah Qiyamt gn onun shv v
xtalarndan ker.4
281.kid aldatmaq qadaandr
Quran:
Vay halna kid v ld aldadanlarn! O kslrin ki,
zlri xalqdan bir ey alan zaman onu tam lb alar, xalq n
ldkd v ya kdikd is onu skildrlr.5
Hminin mracit et:nam 152;Hud 84, 85; ura 181-183;
r-Rhman 7-9
Hdis:
947.Allahn Peymbri (s):knd (mtrinin xeyrin)
ar kin.6
948.mam Sadiq ():Trzi mtrinin xeyrin ar
olmaynca mtrinin haqq dnilmyckdir.7
282.Tacirlrin sdq vermy tviq edilmsi
1
2
3
4
5
6
7

Vsailu-i, c.12,sh.287, hdis 4
Mtffifin, ay 1-3
182
949.Allahn Peymbri (s):Ey tacirlr! Alver zaman eytan

v gnah yannzdadr. Odur ki, al-veriinizi sdq il
qardrn.8
283.Al-verid asanlq yaratmaq
950.Allahn Peymbri (s):Allah rhm etsin o bndy ki,
al-verid, borcun verilmsi v alnmasnda asanlq yaradr.2
951.mam li () mal satan bir kiiy tvsiy edrk
buyurmudur: Allahn Peymbrinin (s) bel buyurmasn
eitdim: Gzt v asanlq yaratman z bir nv
mnftdir.3
284.n vurmaq
952.Allahn Peymbri (s):Ey li! Drd eyd n vurma:
Qurbanln, kfnin v qulun alnmasnda v Mkk sfrinin
kiraysind.4
953.mam Baqir ():Mtri il n vur. nki ox pul
vers d n vurmaq rahatlq v xatircmliy sbb olur. Alverid ziyana urayan n trif layiqdir, n d mkafata!5
285.n vuranla n vurmayan arasnda frq
qoymamaq
954.mam Sadiq () malnn stn myyn bir qiymt
qoyub onu n vurmayan mtriy hmin qiymt, mal
hmin qiymt almaq istmyn buna gr d n vuran
mtriy is mal artran xs barsind buyurmudur:gr
hr ikisin v nc bir xs (satanda) mal artrsa eybi
yoxdur. Amma hmin miqdar mal o qiymt almaqdan imtina
edrk n vuran xs bel edir, n vurmayana etmyirs,
mn bu cr ii bynmirm.lbtt, maln hamsn bir yerd
topdan satsa bu istisnadr.6
286.Mminin mmindn qazanc gtrmsi
955.mam Sadiq ():Mminin mmindn qazanc gtrmsi
slmdir, bu istisna il ki, mal yz dirhmdn artq qiymt
alm olsa, bu halda hmin maln qiymtinin stn gndlik
yemyin miqdar qdr artr. Yaxud da (mmin mmindn
ald mal) ticart etmk n alm olsun ki, onda onlardan
8
2
3
4
5
6

183
qazanc gtrmk olar. Amma (hr halda) bir-birinizl mlayim

v mehriban davrann.1
956.mam
Sadiq
()
mminin
mmindn
qazanc
gtrmsinin slm olmas barsindki rvaytl bal
buyurmudur:Bu haqqn hakim olduu v biz hl-beytin Qaim
imam qiyam edn zaman ndr. Bu gn is (hmin ii
grmyin) eybi yoxdur.2
287.Yaramaz v pis mlli tacirlr
957.Allahn
Peymbri
(s):Tacirlr
yaramaz
adamlardrlar. (Peymbr) dedilr:Ey Allahn Peymbri,
mgr Allah al-verii halal etmyib? Buyurdu:Bli, amma bu
tayfa alver edn zaman yalan danr v and imkl gnah
edir.3
958.Knzl-ummal:mam li () bazara glr v z yerind
dayanb buyurard:Salam olsun siz ey bazar hli! Allahdan
qorxun v and imyin! nki and imk mal rvnqlndirir v
brkti aradan aparr. Dz alb dz verni istisna olmaqla,
tacirlr yaramaz adamlardr!4
288.Tacirin doru danma
959.Allahn Peymbri (s):Doru danan v doru ml
sahibi olan mslman tacir Qiyamtd hidlrl bir yerd
olar.5
960.Allahn Peymbri (s):Doru danan tacir Qiyamtd
rin klgsinin altnda olacaqdr.6
961.Allahn Peymbri (s):Allah nfr(in zn)
baxmayacaq: z maln yalandan triflyn.7
289.And imkl mal triflmk
962.mam li ():Ey dllallar! Az and iin! nki bu i maln
satlmasna sbb olsa da,(hqiqi) xeyir v mnfti aradan
aparar.8
963.mam Sadiq ():Allah-taala maln and imkl satan
xs nifrt edr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

184
290.Axirt ticarti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz el bir ticart yolu gstrimmi ki, o
sizi iddtli zabdan xilas etsin? (O bundan ibartdir:) Allaha v
Onun Peymbrin iman gtirin v Allah yolunda mal v
cannzla cihad edin. gr bilsniz, bu sizin n daha
xeyirlidir.1
Hdis:
964.Allahn Peymbri (s):Gzn grn v qlbin yatan
hr bir eyi Allaha gr knara qoy. Budur axirt ticarti. nki
Allah buyurub:Sizd olan tknr, Allah drgahnda olan is
bdidir.2
965.Allahn Peymbri (s):Dnya taciri zn v maln
thlky atr, axirt taciri is qazanc v mnft gtrr.
Onun ilk qazanc nfsi, ondan sonra is uca Cnnt!3
966.mam li ():Saleh ml kimi ticart, savab kimi
qazanc yoxdur.4
967.mam li ():n ox qazanc dnyan verib axirti alan
xs ld edib.5
968.mam li ():Kim zn Cnntdn baqa bir qiymt
satsa drdi-sr db.6
969.mam li ():Kim Allaha itati z mal ets, ticart
etmdn qazanclar ona trf glr.7
291.Ticart mmini Allah zikr etmkdn v yada
salmaqdan yayndrmr
Quran:
O kslr ki, n ticart, n al veri onlar Allah zikr
etmkdn, namaz qlmaqdan v zkat vermkdn yayndrmaz.
Onlar qlblrin v gzlrin haldan-hala dcyi bir gndn
qorxarlar.8
Hdis:
970.Fiqhur-Rza () kitabnda:Qazanc v ticartl mul
ikn namazn vaxt atan zaman alverin sni namazdan
saxlamasn. nki Allah bzilrini bu cr vsf edrk
triflyib:O kslr ki,.. yayndrmaz Onlar tacir olublar.
1
2
3
4
5
6
7
8
Sff, ay 10, 11
Nur, ay 37
185
Amma namazn vaxt atan kimi qazanc v alverdn l krk

namaza durardlar. Onlarn muzd v mkafat ticart etmyib
namaz qlanlardan ox idi.1
292.Ticart v din
971.mam li ():Dinini z dkan etmi xsin dinindn
pay, el hmin yediyidir.2
972.mam li ():Axirt mli il dnya (mal) axtaran xs
z mqsdindn daha da uzaqlaar.3
1
2
3

Tuhful-Uqul, sh.223
186
56
Tvb
293.Tvb
Quran:
Bndlrinin tvbsini qbul edn, gnahlar balayan v
sizin n etdiyinizi biln Odur.1
973.Allahn Peymbri (s):Tvb kemid olanlarn
stn rtr.2
974.Allahn Peymbri (s):Gnahndan tvb etmi xs
gnah etmmi xs kimidir.3
975.mam li ():Tvb gnahlar tmizlyr v qlbi
yuyar.4
294.Tvb ednin mqam
Quran
Allah tvb ednlri v pak olanlar sevir.5
Hdis:
976.Allahn Peymbri (s):Allah yannda tvb etmi
mmin kii v mmin qadndan sevimli he n yoxdur.6
977.Allahn Peymbri (s):Adm vladnn hams shv v
xta edir, xta ednlrin n yaxs tvb ednlrdir.7
978.Allahn Peymbri (s):Hqiqtn Allahn z bndsinin
tvb etmsindn sevinci ua olmayann ua olduqda, bir
ey itirn ksin itirdiyini tapdqda v susuz xsin su tapan
zaman duyduu sevincdn oxdur.8
295.Tvb ednlr
Quran:
1
2
3
4
5
6
7
8
ura, ay 25
Bqr, ay 222
d-durrul-Mnsur, c.1, sh.626
187
Tvb, ibadt v kr-sna ednlr, oruc tutanlar, ruku v

scd ednlr.1
Hdis:
979.Allahn Peymbri (s):Tvb etmi xsin drd
niansi var: mli yalnz Allaha gr xalisldirmk, batili trk
etmk, haqqa ballq v yaxla hrislik.2
980.mam
li
()
tvb
ednlrin
vsfind
buyurmudur:Gnah aaclarn gz v qlblrinin qabanda
basdrblar v onlar pemanlq suyu il suvarblar. Bu aaclar
onlara salamatlq bar verib v arxasnca razlq v kramt
gtirib.3
981.mam Sccad () mnacatlarnn birind: Bizi o
kslrdn et ki, nfsi istklrin od prdsini tvb ya
tkmkl ksiblr v nadanlq qablarn hyat suyunun zlal il
yuyublar.4
296.Tvbnin qbul olunmas
Quran:
Bndlrinin
tvbsini
qbul
edn,
gnahlar
balayan.Odur5
Hdis:
982.mam li (): Tvb (etmk uuru) verilmi xs onun
qbul edilmsindn mhrum edilmz v istifar (etmk uuru)
verilmi xs is balanmaqdan mhrum qalmaz!6
297.Tvb n vaxt qbul edilir?
Quran:
Gnah ilr grmkd davam edrk lm yetin anda
mn indi tvb etdim deynlrin v kafir olaraq lnlrin
tvbsi qbul olunmaz.7
Hdis:
983.Allahn
Peymbri
(s):Kim
(zab)
mahid
etmmidn qabaq tvb ets, Allah onun tvbsini qbul
edr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Tovb, ay 112
Tuhful-Uqul, sh.20
ura, ay 25
Nisa, ay 18
188
984.mam Baqir () li il boazna iar edrk

buyurmudur:Can bura atanda alim v bilnin tvbsi (tvb
etmy bir yolu) yoxdur, amma nadann var.1
985.mam Rza () Allah-taala n n Fironu iman
gtirmsin v Onun birliyini iqrar etmsin baxmayaraq suda
batrd? sualnn cavabnda buyurmudur:nki o zab
mahid edn zaman iman gtirdi, zab mahid edn
zaman iman gtirmk is qbul edilmz.2
298.Peman olmaq bir nv tvbdir
986.Allahn Peymbri (s):Pemanlq tvbdir.3
987.mam li ():Gnahdan peman olmaq istifardr.4
988.mam li ():Qlbin peman olmas gnahn stn
rtr.5
299.Smimi etiraf
Quran:
Digr bir dst gnahn etiraf etdi ki, onlar yax bir ml
il pis bir mli bir-birin qardrmlar. Ola bilr ki, Allah
onlarn tvblrini qbul etsin.6
Hdis:
989.mam li ():z gnahn etiraf edn gnahkar, z
mli il ynn itatkardan daha yaxdr.7
990.mam Baqir ():Vallah, gnah etiraf edn xsdn
baqa he ks ondan qurtulmaz.8
991.mam Baqir ():Vallah, Allah-taala insanlardan yalnz iki
ey nemtlrini daha da artrmaq n onlara gr kr
etmlrini v gnahlarn balamaq n gnahlarn etiraf
etmlrini istyib.9
300.Tvbnin stunlar
Quran:
Hr ks zlmndn sonra tvb ets v zn dzlts
Allah onun tvbsini qbul edr. Hqiqtn Allah balayan v
rhm edndir.10
1
l-Kafi, c.2, sh.440,hdis 3

Biharul-nvar, c.6,sh.23,hdis 25
3
4
5
6
Tovb, ay 102
7
8
9
10
Maid, ay 39
2
189
bhsiz ki, Mn tvb edib iman gtirni v yax ilr

grb sonra doru yolu tutan ox balayanam.1
Hdis:
992.mam li ():Tvb drd stun - qlbd pemanlq
(keirmk), dil il balanma istmk, bdn zvlri il ml
etmk v (gnaha) qaytmamaq qrar zrind dayanmdr.2
993.l-Kafi:Nx tayfasnn byklrindn biri olan Vhb
ibn bdi Rbbih deyir:mam Baqir () dedim:Mn Hccacn
zamanndan indiy kimi vali olmuam, mnim tvbm qbul
olar? Hzrt susdu. Mn szm bir d tkrar etdim. Hzrt
buyurdu:Xeyr, yalnz bu istisna il (tvbn qbul ola bilr) ki,
hr bir haqq sahibinin haqqn zn qaytarasan.3
301.Tvbnin nvlri
994.Allahn Peymbri (s):Hr bir gnah n (ona uyun)
bir (trzd) tvb et, gizli gnah n gizli tvb v akar
gnah n akar tvb!4
302.Smimi v xalis niyytl tvb
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allaha smimi-qlbdn v xalis niyytl
tvb edin.5
Hdis:
995.Allahn Peymbri (s):Smimi-qlbdn v xalis
niyytl edilmi tvb etdiyin gnahdan peman olman,
Allahdan balanma dilmyin v bir d he vaxt ona
qaytmamandr.6
996.mam Hadi () smimi-qlbdn edilmi xalis tvb
barsindki sualn cavabnda buyurmudur:Smimi v xalis
tvb batinin zahir kimi v (htta) ondan da yax olmasdr.7
303.Tvbni txir salmaq, gecikdirmk
997.mam li ():Gnah edn zaman tvb il onun
mhvin tls.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Ta-ha, ay 82
Thrim, ay 8
190
998.mam li ():Tvb iini sabaha saxlayan ks lmn

hcumu il ox byk thlk qarsndadr.1
999.mam Cavad ():Tvbni txir salmaq aldanmaq v
qfltdir, bu gn-sabah etmk is aqnlq v mttlilik!2
304.Tvbdn daha asan
1000.sa Msih ():Camaata borclu olmayan ks, borclu
olub borcunu vaxtnda qaytaran ksdn d daha rahat v qmi
azdr. Hminin gnah etmyn ks, gnah edib htta smimi
qlbdn xalis tvb edn v Allaha trf qaydandan daha
rahat v xatircmdir.3
1001.mam li ():Gnah etmmk tvb(nin qbul
olunmasn) istmkdn daha asandr.4
305.Allah-taalann tvb edn xsin eyblrinin
stn rtmsi
1002.mam li ():Kim (Allaha trf) qaytsa Allah da ona
(trf) qaydar v onun bdn zvlrin v yerin hr bir
parasna onun abrn qorumaq, eyblrinin stn rtmk v
mllri qoruyan mlklrin onun barsind yazdqlar
gnahlarn onlarn yadlarndan xarlmas mr edilr.5
306.Pis mllrin yax mllr evrilmsi
Quran:
Ancaq tvb edib iman gtirn v yax ilr grnlrdn
baqa! Allah onlarn pis mllrini yax mllr evirr. Allah
balayan v rhm edndir.6
Hdis:
1003.mam Sadiq ():Allah-taala Davud peymbr (la
nbiyyina v alihi v leyhis-slam) vhy etdi ki:Ey Davud!
Mmin bndm gnah ets v sonra hmin gnahdan z
dndrrk tvb ets v onu xatrlayan zaman Mndn hya
ets onu balayar, hmin gnah mllri qoruyub saxlayan
mlklrin yadndan xarar v onu yaxla evirrm. Mnim
bu idn he bir kincyim yoxdur. nki Mn mehribanlarn
n mehribanyam.7
1
2
3
4
5
6
7

Tuhful-Uqul, sh.456
Tuhful-Uqul, sh.392
Furqan, ay 70
191
307.Allahn vzin hkm xarmaq

1004.Allahn Peymbri (s):mmtimdn vay o kslr ki,
Allahn vzin hkm xarrlar. O kslr ki deyirlr:Filanks
Cnntlikdir, filaniks Chnnmlik.1
1005.Allahn Peymbri (s):Gnlrin birind bir kii
dedi:Vallah, Allah filanksi balamayacaq. Onda Allah-taala
buyurdu:Bu kimdir ki, Mnim filanksi balamayacama and
iir? Mn hmin xsi baladm v ikincinin (saleh) mlini
Allah filanksi balamayacaq dediyin gr batil v pu
etdim.2
1
2

192
57
Thmt
308.Thmt
1006.mam Sadiq ():Mmin z (mmin) qardana thmt
vuran zaman iman onun qlbind duz suda ridiyi kimi riyr.1
1007.mam Sadiq ():Kim z din qardana thmt vursa,
onlarn arasnda hrmt qalmaz.2
309.Thmt sbb olan yerlr getmk qadaandr
1008.Allahn Peymbri (s):Thmt n layiqli xs
thmtli adamlarla yoldalq edn ksdir.3
1009.mam li ():Thmt sbb olan v barsind pis
gmanlar ediln mclislr( getmk)dn kin. nki pis dost
z yoldan aldadr.4
1010.mam li ():Thmt sbb olan yerlrd dayanan
ks onun barsind pis gmana dn xsi mzmmt
etmmli, qnamamaldr.5
1011.mam li ():Pis yerlr get-gl edn xs pis gman
v thmt mruz qalar.6
1
2
3
4
5
6

mali-Sduq , sh.28, hdis 4
193
58
Savab
310.Savab
1012.mam li ():Snin mlinin savab mlin zndn
stndr.1
1013.mam li ():Axirtin savab v mkafat dnyann
ziyyt v tinliklrini yaddan xarr.2
1014.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq
olan Allah bndlrini z qzb v zabndan saxlamaq v z
Cnntin trf svq etmk mqsdi il Ona itat ednlr n
savab v mkafat, Ona itatsizlik ednlr n is cza
myynldirdi.3
1015.mam li ():mlin savab onun ziyyt v zhmti
qdrdir.4
311.n byk savab
1016.mam li ():n byk savab insafn savabdr.5
1017.mam li ():Cihadn savab n stn savabdr.6
1018.mam li ():ki eyin fv etmk v daltin
savabnn- llmsi v kilmsi qeyri mmkndr.7
312.Filan iin savab var eidn ks
1019.mam Baqir ():Kim Allahn (hanssa) bir mlin
yerin yetirilmsin savab vermsini eits v o savab ld
etmk n hmin ii yerin yetirs, hdis o eitdiyi kimi
olmasa da, ona hmin savab verilckdir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, hikmt 368
194
195
59
nqilab
313.rqd Mehdinin zhurundan qabaq slam
inqilabnn olmas
1020.mam li ():rqd camaat qiyam edck v
Mehdinin hakimiyytin rait yaradacaq.1
1021.Abdullah:Peymbrin
yannda
oturmuduq
v
Qureydn olan bir ne gnc oradan kedi. Peymbrin rngi
dyidi. Dedik:Ey Allahn Peymbri! Biz hmi sizin
znzd xoaglmz v narahatedici bir hal grrk.
Buyurdu:Biz el bir ailyik ki, Allah bizim n dnyann yerin
axirti seib. Mndn sonra mnim bu hli-Beytim bla,
didrginlik v srgn dar olacaq, o vaxta kimi ki, burdan
li il rq iar etdi bir qvm qara bayraqlarla qiyam
edck. Onlar haqq tlb edrlr, amma haqq, onlara verilmz.
Onlar bir daha haqq tlb edrlr, amma yen d onlara
vermzlr. Sonra dy v mqavimt l atarlar v nhayt
onlarn istdiklrini verrlr. Amma onlar onu mnim hliBeytimdn dnyan aznlq v daltsizlikl dolduu kimi
daltl dolduran bir kiiy vern kimi qbul etmzlr. Kim
hmin qvm grs htta qarn zrind srnmkl olsa bel
onlara birlsin.2
314.cmlrin inqilabda rolu
1022.Allahn Peymbri (s) (rblr xitab edrk) farslar
barsind buyurmudur:Siz Qurann nazil olmasnn stnd
onlarla vurudunuz. Dnya sona atmam, onlar da Qurann
tvili stnd sizinl vuruarlar.3
1023.Allahn Peymbri (s):Mtlq mr be mruf v nhy
z mnkr edin. Yoxsa Allah cmi sizin stnz gndrck.
Onlar sizin boyunlarnz vuracaq, qnimtlrinizi yeyck v
qorxmaz irlr olacaqlar.4
1
2
3
4

196
1024.mam li ():Sanki cmi Kuf mscidind adr

qurmu v Quran camaata nazil olduu kimi yrdn
grrm.1
315.Qum hrindn inqilab

1025.mam Sadiq ():El bir dvr glck ki, Qum hri v
onun halisi digr insanlara dlil olacaq. Hmin dvr bizim
Qaimimizin () qeyb kilmsindn Onun zhuruna kimi
olacaq dvrdr. gr bel olmasayd yer z hlini udard.
Mlklr blalar Qum hrindn v onun halisindn
uzaqladracaqlar. Hans zalm onlar bard pis fikr ds,
zalmlar mhv edn onu mhv edck.2
1026.mam Sadiq () ffan Bsriy buyurmudur:Bilirsn,
n n Qum deyiblr? (ffan deyir ki,) rz etdim:Allah,
onun Peymbri v siz daha yax bilirsiniz. Buyurdu:Qumu
ona gr Qum adlandrblar ki, orann halisi Mhmmd hliBeytinin Qaiminin (salavatullah leyh) trafna toplaacaq,
onunla birg qiyam edck v onun yolunda mqavimt
gstrib kmyin atacaq.3
1027.mam Kazim ():Qum halisindn bir kii insanlar
haqqa dvt edck v onun trafna dmir paralar tk
insanlar toplaacaq. Tufanlardan titrmyck, vurumaqdan
usanmayacaq v qorxu-hrk bilmycklr. Onlar Allaha
tvkkl edrlr v (gzl) aqibt d prhizkarlarndr.4
1028.Biharul-nvar:ilrdn biri deyir:mam Sadiqin ()
yannda oturmuduq v o Hzrt onlardan birincisinin vaxt
glnd stlrin bndlrimizdn bir dst gcl cngavrlr
gndrdik. Onlar htta evlrinin iind bel vurudular v bu
vd artq yerin yetirildi aysini oxudu. Dedik:Sn fda olaq,
bunlar kimlrdir? df buyurdu:And olsun Allaha, onlar
Qum hlidirlr!5
1
2
3
4
5

197
198
60
Cbr
(Aln yazs)1
316.Cbrin shv olmas

1029.mam
li
()
cbrin
shv
olmas
bard
buyurmudur:gr bel olsayd, onda savab v cza, (yax
ilr grmy) mr (etmk) v (pis ilrdn) kindirmk v
irkin mllrdn kindirmk bs i evrilrdi. Vd v
thdid mnasn itirr, pis ml sahibi qnanmaz v xeyir ml
sahibi tviq edilmzdi. Htta, yax ml sahibi mzmmt
bd ml sahibindn, irkin ml sahibi is savab v mkafata
yax ml sahibindn daha layiq olard. Cbr qidsi
btprstlrin v Rhman olan Allahn dmnlrinin
szdr.2
1030.mam Sadiq ():Sbbin gr bndni qnaya
bildiyin hr bir ey onun z ii, bndni sbbin gr qnaya
bilmdiyin hr ey Allahn iidir. Allah-taala bndsin:N
n itatsizlik etdin? N n gnah etdin? N n rab
idin? N n zina etdin? buyurur.Demli bunlar bndnin
iidir. Lakin Allah bndy N n xstlndin? N n
boyun qsadr? N n drin adr? N n drin qaradr?
demir. nki bu ilr Allah-taalann ilridir.3
1031.mam Kazim ():Gnahlar barsind yalnz frziyy
mvcuddur: Onlar ya Allah trfindndir (lbtt, bu bel
deyil). Bel olan halda, Allaha bndni etmdiyi ey gr zab
vermk yaramaz. Yaxud, hm Allah v hm d bndnin hr
ikisinin trfindndir (lbtt, bel d deyil). Bu halda da, gcl
rikin zif rikin zlm etmsi rva deyil. Yaxud da bndnin
z trfindndir (lbtt, bu beldir). Bel olduqda, Allah onu
balasa z byklk v comrdliyin gr balam, cza
vers bndnin z gnahna gr czalandrmdr.4
1
Cbrdn mqsd icbar v mcburiyytdir. Bu klm slam maarifi

ensiklopediyasnda hmin mnada azadln antonimi kimi termin klind
ildilir.
2
3
4
199
317.N cbr, n d tfviz!1

1032.mam Baqir v imam Sadiq ():Allah yaratdqlarna
qar o qdr mehribandr ki, onlar gnah ilr mcbur edib,
sonra onlara buna gr zab vermz. Hminin, Allah o qdr
qdrtlidir ki, Onun bir eyi istmsi v hmin eyin olmamas
qeyri-mmkndr. Rvayti nql edn deyir: O Hzrtdn
sorudular:Mgr cbr v qdr (ixtiyar il tfviz) arasnda
nc bir drc var? Buyurdu:Bli! Yerl gy arasndak
fzadan da geni olan bir drc!2
1033.mam Sadiq () Mfzzl ibn mr trfindn nql
olunan bir rvaytd buyurur:N cbrdir, n tfviz, bunlarn
ikisinin arasnda olan bir idir. Sorudum:Bu iki iin
arasndak i ndir? Buyurdu:Msln, sn gnah edn bir
kiini grrsn v onu hmin idn kindirirsn. Ancaq, hmin
xs bunu qbul etmir, sn onu zbana buraxrsan v hmin
gnah edir. Demli, snin yasaqlarn saymadna gr onu
zbana buraxdn n ona gnah etmyi mr etdiyini
demk olmaz!3
318.Allah yaxlqlara daha ox layiqdir
1034.mam Rza ():Allah-taala buyurdu:Ey Adm vlad!
Sn Mnim istyiml istyir, vacib etdiklrimi Mnim
nemtlriml Mnim n yerin yetirir, Mnim qdrtiml
Mn qar itatsizlik v gnah etmy qadir olursan. Mn sni
eidn v grn yaratdm. Mn yax ilrin sndn daha
layiqm v sn pisliklr daha ox layiqsn.4
319.Cbrilr v Qdrilr5
1035.mam Sadiq ():Kim Allahn z bndlrini gnah
ilr mcbur etmsini v ya onlarn boynuna gclrindn artq
vzif qoymasn dns, belsinin ksdiyindn yemyin,
hadtini qbul etmyin, arxasnda namaz qlmayn v
zkatdan ona bir ey vermyin.6
Tfviz d slam maarifi terminlrindn biridir v mnas bndnin ilrinin

tam kild onun zn hval edilmsidir.
2
3
4
5
Qzav-qdri inkar edrk hr bir ksin z mlind azad olmasn deyn
firq.
6
200
201
61
Qddarlq
320.Qddarln pislnilmsi v qddarlarn sifti
1036.Allahn Peymbri (s):La ilah illllah demkdn
boyun qaran hr ks haqqa qar xan qddardr.1
1037.Allahn Peymbri (s):Qiyamtd qddarlar v
tkbbrllr mhr qarqa klind glcklr v Allah
yannda xar, dyrsiz olduqlar n camaat onlar tapdayb
zck.2
1038.mam li ():Zorba tbitli adamn mli pak v
ynmli deyil.3
1039.mam li ():Mniml zorba adamlarla danlan kimi
danmayn v mndn tez sbln hakimlrdn kiniln
kimi kinmyin. Mniml sni rftar etmyin.4
1040.mam Sadiq ():Qiyamt gn Allaha n uzaq insanlar
qddarlar olacaq.5
321.Qddarlarn aqibtlrinin pis olmas
1041.mam li ():Kim qddarlq ets sndrlar.6
1042.mam li ():Kim qddarlq ets Allah onu xar edib
alaldar.7
1043.mam li ():Allahn bndlrin qar qddarlqdan
kin. nki, Allah qddarlq yolunu tutan hr ksi sndrar.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, xtb 216
202
203
62
Qorxaqlq
322.Qorxaqlq
1044.mam li ():Qorxaqlq atmazlqdr.1
1045.mam li ():Qorxaqlq, hrislik v simiclik eyb v
nqsan kimi siftlrdn pak, uzaq olan Allaha qar
bdgmanlqdan yaranan pis xisltlrdir.2
1046.mam li ():Qorxaqlqdan uzaq olun ki, o, ar v
nqsandr.3
1047.mam li ():ox qorxaq olmaq ruhun acizliyi v
yqinin sstlyndndir.4
1048.mam Hsn () qorxaqlq ndir? sualnn cavabnda:
Dosta qar csartli olmaq v dmnin qabandan
qamaq.5
323.Qorxaq v mharib
1049.Allahn Peymbri (s): Qorxan iki cr v savab
var.6
1050.mam li ():Tez qaacana gr qorxan
mhariby getmsi rva deyil. ksin, n il vurumaq
istmsin baxmal v onu baqasnn ixtiyarna vermlidir.
Bel olan halda hmin dynn cr v savab qdr savab
qazanar v onun (dynn) crindn d he n
azaldlmaz.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 3
Tuhful-Uqul, sh.225
204
205
63
Mbahis
324.Pislnilmi mbahis
Quran:
nsanlarn bzisi he bir elmi olmadan Allah bard
mbahis edir v inadkar eytana tabe olur.1
Allahn aylri bard yalnz kafirlr mbahis edrlr.
Odur ki, onlarn hrlrd gzib-dolamas sni aldatmasn.2
Hminin mracit et: Ali-mran 66; raf 71; nfal 6; Khf
54, 56; Mrym 97; Hcc 8, 9, 68; Furqan 50; ura 35; Zuxruf
57.
Hdis:
1051.Allahn Peymbri (s):Mbahis v hctlmy
arxalananlardan baqa he bir qvm yolunu azmad.3
1052.mam li ():Mbahis etmkdn kinin. nki,
mbahis (insana) kk v trddd gtirr.4
325.Gzl v byniln mbahis
Quran:
nsanlar hikmtl, gzl yd-nsihtl Rbbinin yoluna
dvt et, onlarla n gzl kild mbahis et. Hqiqtn,
Rbbin yolundan azanlar da, doru yolda olanlar da daha
yax tanyandr.5
Hdis:
1053.Allahn
Peymbri
(s):Bizik,
Allahn
dinind
mbahis ednlr!6
1054.mam skri ():mam Sadiqin () hzurunda sz
dind mbahis etmk, Peymbrin (s) v msum imamlarn
() (mslmanlar) bu idn kindirmlrindn dr. Hzrti
1
2
3
4
5
6
Hcc, ay 3
Mumin, ay 4
Nhl, ay 125
206
Sadiq ():Mbahis etmk btnlkl pislnilmyib, gzl

olmayan sulla mbahis etmk qnanb.7
207
64
Tcrb
326.Tcrb
1055.mam li ():Tcrblr qazanlan elmlrdir.1
1056.mam linin () ziz oluna tvsiyysindn: Qlbin
dalamam v fikrin (baqa eylr) mul olmam sn
db yrtmy baladm ki, mhkm dncnl tcrb
ednlrin axtarb snaqdan keirdiklri ey z tutasan v
bellikl, d, axtarman ziyyti snin zrindn gtrlsn v
tcrb etmkdn azad olasan.2
1057.mam li ():lri tcrbdn xarmayan aldanar.3
1058.mam li ():Kim dzgn tcrb yrns lmitimlrdn salamat xar, tcrblrdn ehtiyacsz olmaa
alansa ilrin sonunu grmz.4
1059.mam li ():nsann dblndirilmsi v tnbehi
n tcrblr kifayt edr.5
1060.mam li ():nsann fikir v dncsi onun tcrbsi
qdrdir.6
1061.mam Sadiq (): ..Tcrbsi az olan zbana xs
he vaxt he yerd rhbrliy tamah salmamaldr.7
327.Tcrb v al
1062.mam li ():Al elm v tcrb il artan urdur.8
1063. mam li ():Al tcrblri yb qorumaqdr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tuhful-Uqul, sh.70
urrul-Hikm, hdis 8040-8680
208
209
65
Dzmszlk edib fryad
qoparmaq
328.Dzmszlk
edib
fryad
qoparmaqdan
kindirmk
Quran:
Hqiqtn insan ox sbrsiz v dzmsz yaradlmdr.
Ona bir pislik z vernd dzmszlk edrk fryad qoparar.
Ona bir xeyir nsib olduqda is xsislik edr.1
Hdis:
1064.Allahn Peymbri (s):Allah iki ss- msibt vaxt
qoparlan vay-ivn, adlq zaman is al-ara- nifrt edir:2
1065.mam li ():Dzmszlk edib fryad qoparmaqdan
kin. nki, o midi ksr, ii zifldr v qm-qss gtirr.
Bil ki, iki x yolu var: Ya tinliyin arsi var v onun arsini
tapmaq lazmdr, ya da ki, arsi yoxdur v onda da, sbr
etmk lazmdr.3
1066.mam li ():Dzmszlk edrk fryad qoparmaa
sbrl qalib glin. nki, dzmszlk edrk fryad qoparmaq
cri aradan aparar v msibti daha da bydr.4
1067.mam linin () Sffeyn dynd lnlr gr
qadnlarn
fryad
v
ivn
qoparmalarn
eidrkn
buyurduqlarndan:Qadnlarnz eitdiyim bu alama ssi il
sizlr hakim olub? N n onlarn bu nal v fryadlarnn
qarsn almrsnz?5
1068.mam Baqir ():Dzmszlyn n pisi vay-ivn
etmk, baa v siny vurmaq, sa yolmaqdr. A deyn xs
sbrliliyi trk etmidir.6
1
2
3
4
5
6
Maric, ay 19-21
Tuhful-Uqul, sh.40
Nhcl-Bla, hikmt 322
Mskkinul-Fuad, sh.99
210
1069.mam Kazim ():Msibt

dzmszlk edn n is ikidir.7
sbr
edn
bir,
Tuhful-Uqul, sh.414
211
66
vz
329.vz
Quran:
Gylrd v yerd olanlarn hams Allahndr ki, O, pislik
ednlr mllrinin czasn versin, yaxlq ednlri is n
gzl mkafatla mkafatlandrsn.1
Hdis:
1070.mam li ():Hr bir insan etdiyini grck v
mlinin vzini alacaqdr.2
330.Yax ml sahiblrinin mkafat
O, n yetkin dvrn atdqda ona hikmt v elm verdik.
Biz yax ilr grnlri bel mkafatlandrrq.3
Biz ona xitab etdik:Ey brahim, sn yuxunu gerkldirdin.
Biz yax ilr grnlri bel mkafatlandrrq.4
331.Gnahkarlarn czas
Quran:
Hr ks Mnim yd-nsihtimdn z dndrs gzran
tinlrBiz hddi aanlar v Rbbinin aylrin iman
gtirmynlri d bel czalandrrq. Axirt zab is bhsiz
ki, daha iddtli v daha davamldr.5
Hqiqtn, buzova prsti etmi kslr tezlikl z
Rbbinin qzbin dar olacaq v dnya hyatnda zlil v xar
olacaqlar. Biz yalan uyduranlar bel czalandrrq.6
Onlarn altlarnda Chnnm odundan yataq v balarnn
stnd (el hmin oddan) rtklr vardr. Biz zalmlar bel
czalandrrq.7
1
2
3
4
5
6
7
Ncm, ay 31
Yusif, ay 22
Saffat, ay 104, 105
Ta-ha, ay 124, 127
raf, ay 152
raf, ay 41
212
67
Arayb axtarmaq
332.Camaatn eyblrini arayb-axtarmaq qadaandr

Quran:
Ey iman gtirnlr! Znn v gmanlarn oxundan kinin.
nki gmanlarn bzisi gnahdr. (Bir-birinizin eybini, sirrini)
Arayb-axtarmayn, bir-birinizin qeybtini etmyin. Mgr
sizdn kims lm qardann tini yemy raz olarm?!
Hmin i ikrahla baxdnz. Allahdan qorxun. Hqiqtn Allah
tvblri qbul edn v mehribandr.2
Hdis:
1071.Allahn Peymbri (s):Znn v gmandan uzaq olun.
nki, gman n yalan szdr. Camaatn szlrin qulaq
asmayn v onlarn nqsanlarn arayb-axtarmayn.3
1072.Allahn Peymbri (s):Mn camaatn qlbini yarb
v onlarn batinlrini amaq mr olunmayb.4
1073.Allahn Peymbri (s):Mslmanlarn shv v
xtalarn axtarmayn. nki, kim qardann xtalarn araybaxtarsa, Allah hmin xsin shv v xtalarn axtarar. Allah da,
eyblrini arad kimsni htta, z evinin iind olsa bel rsvay
edr.5
1074.Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadndan kimlrin
onunla pozun i grmsini sorumayn. nki, belsi rahatlqla
pozunluq etdiyi kimi gnahsz mslman da rahatlqla
bdnam edr.6
1075.mam Sadiq ():nsanlarn dinini tfti edib aradrma
ki, dostsuz qalarsan!7
1076.Saur l-Kndi:mr ibn Xttab Mdind gec
gzintisin xmd. Evlrin birindn bir kiinin mahn
1
sas mtnd bu baln ad rbc tcsssdr-Bunun mnas gizli

eylrdn danmaq v ilrin batinini aradrmaqdr v adtn mnfi
aradrmalar mnasn dayr.
2
Hucurat, ay 12
3
Shih-Mslim, hdis 2563
4
Knzul-Ummal, hdis 31597, 15035
5
6
Thzibul-Ehkam, c.10, sh.48, hdis 177
7
213
oxuduunu eitdi. Evin hasarna xb dedi:Ey Allahn dmni!

El bilirsn, Allah sn gnahkarn (eyblrinin) stn rtck?!
Hmin kii dedi:Ey mminlrin rhbri! Sn d mnim
barmd artq danma! gr mn bir gnah etmims, sn
gnah trtmisn:
Allah-Taala (eyblri) arayb axtarmama buyursa da, sn
aradrrsan. Hminin buyurub ki, evlr qaplardan daxil
olun, amma sn hasarn stn xmsan. Allah-taala
Baqalarnn evlrin sahiblrindn icaz almadan v onlara
salam vermdn girmmyi buyursa da, sn mnim evim
icazsiz daxil olmusan. mr dedi:gr sni balasam bu
ilrdn l krsnmi? Hmin kii dedi:Bli. mr onu
balad v mnzilindn xb onu rahat buraxd.1
333.Mharib zaman casusluun rva olmas
1077.mam Rza ():Allahn Peymbri (s) qoun
gndrrkn onun bas haqda pis gmanda olanda, znn
inand adamlardan birini casus kimi onunla birg
gndrrdi.2
334.Casusun hkm
1078.mam Sadiq ():Casus v xbrini l keirdikd
ldrmk lazmdr.3
335.Zahir sasnda hkm xarlan mqamlar
1079.mam Sadiq ():nsanlar grk be halda: qyyumluq,
evlilik, irs, heyvann ksilmsi v ahid durmaqda zahiri hkm
ml etsinlr. gr xsin zahiri dz v inanmaa sas vern
olsa, onun ahid durmas caizdir v batini aradrlmamaldr.4
1
2
3
4

Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.98, hdis 12518
214
68
Mclis
336.Mclislrin n rflisi
1080.Allahn Peymbri (s):Hr eyin rf v hrmti
var, oturularn n rflisi is z qibly olandr.1
1081.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) ox vaxt z
qibly oturard.2
337.Mclisd riayt olunmal ey
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz mclislrd yer vern deyildiyi
zaman yer vern ki, Allah da siz genilik versin. Qalxn
deyilnd d qalxn!3
Hdis:
1082.Allahn Peymbri (s):Oturduun yerd hyaszlq v
dbsizlik etm ki, bunun nticsind camaat snin pis
xlaqndan qamal olsun. Yannda biri oturan zamansa baqas
il pldama.4
1083.mam li () Peymbri (s) vsf edrkn
buyurmudur: He vaxt grmdik ki, o Hzrt yannda
oturann qarsnda ayaqlarn uzatsn.5
1084.mam Baqir ():Sizlrdn biri qardann evin gedn
zaman ev sahibinin dediyi yerd otursun. nki, ev sahibi z
evinin quruluunu qonaqdan daha yax bilir.6
1085.mam Sadiq ():Peymbr (s) bir ev gednd
mclisin n aa yerind oturard.7
338.Mclisin ba
1086.mam li ():Mclisin banda yalnz xislt malik
olan xs sual soruulanda cavab vern, baqalar dana
1
2
3
4
5
6
7

Mcadil, ay 11
Qurbul-snad, sh.69, hdis 222
215
bilmynd dana biln v mclisdkilrin xeyrin olan fikir

sylyn oturmaldr. Bu xisltlr malik olmayan v mclisin
banda oturan xs axmaqdr.1
1087.mam li ():Mclisin n yuxar yerin tlsm. nki,
yuxar kildiyn yer, aa endirildiyin yerdn daha yaxdr.2
339.tirak edilmsi qadaan olunmu mclislr
Quran:
Kitabda siz nazil etmidir ki, Allahn aylrinin inkar
edildiyini v onlara istehza olunduunu eitdikd onlar baqa
bir shbt balamayana qdr onlarla bir yerd ylmyin.3
Hdis:
1088.mam li ():rab iiln sfrd oturmayn. nki,
bnd lmnn n vaxt atacan bilmir.4
1089.mam li ():Keidlrd oturmaqdan kin!5
1090.mam li ():Allaha v axirt gnn iman olan xs
bh yaradan yerd durmamaldr.6
1091.mam Sadiq () kitabda siz nazil etmidir ki..
aysi barsind buyurduqlarndan: Mqsd budur ki, kims
haqq inkar v tkzib edib, imamlar bard pis szlr dansa,
(v el ki, bunu eitdiniz) kim olmasndan asl olmayaraq onun
yanndan dur v onunla oturma.7
1092.mam Sadiq ():Mminin Allaha qar gnah v
itatsizlik edildiyi v onun bu vziyyti dyidir bilmdiyi
mclisd oturmas rva deyil.8
340.Mclislr mantdir
1093.Allahn Peymbri (s):Mclislr mantdir v
qardann sirrini fa etmk xyantdir. Bu idn kin v yaxn
qohumlarla ylmkdn (qohumluq tsbkeliyindn) uzaq
ol.9
341.Allah zikr olunan mclislrd itiraka tviq
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nisa, ay 140
mali-Tusi , sh.8, hdis 8
216
1094.Allahn Peymbri (s):Cnnt balarnda gziin.

Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Cnntin balar ndir?
Buyurdu:Allahn zikr olunduu mclislr.1
1095.Allahn Peymbri (s):Mclislr qismdir: xeyri ox
olan, salam v l. Xeyri ox olan mclis Allahn zikr olunduu
mclisdir. Salam mclis sakit mclisdir. l mclis is onda
batil ilrin grldy mclisdir.2
1096.mam li ():Allah zikr olunan mclislrd itirak et!3
1097.mam Sadiqin () Fuzeyl buyurduqlarndan: Birbirinizl oturub shbt edirsiniz? Dedim: Bli, sn fda
olum. Buyurdu:Mn o mclislri sevirm. Ey Fuzeyl! Bizim
iimizi diri saxlayn. Bizim iimizi dirldn Allahn rhmti
olsun! Ey Fuzeyl! Hr kim bizi yada salb xatrlasa v ya kimin
yannda xatrlansaq v onun gzndn milyin qanad boyda
ya xsa Allahn Peymbri (s) onun gnahlarn htta dnizin
kpklrindn ox olsa bel balar.4
342.Mclisdn duranda Allah zikr etmy tviq
1098.Allahn Peymbri (s):Oturman kffarsi Allahm!
Sn pak v qsursuzsan! Hmd-sna Sn mxsusdur! Sndn
baqa bir tanr yoxdur! Ey mnim Rbbim, bala v fv et
mni! demkdir.5
1099.mam Sadiq ():Peymbr mclisdn qalxan zaman,
htta orada az oturmu olsayd bel iyirmi be df istifar edib
Allahdan balanmasn dilrdi.6
1
2
3
4
5
6

Nzhtun-Nazir, sh.20, hdis 49
217
69
Yoldalq
343.Kiminl yoldalq edk?
1100.Loman ():Oul! Alimlrl otur-dur v onlarla dizdiz otur! nki, Allah yer gyn yamas il hyat bx etdiyi
kimi qlblri d hikmt nuru il dirildir.1
1101.Allahn Peymbri (s):sann () hvarilri dedilr:
Ey Allahn ruhu! Kiminl yoldalq edk? Buyurdu:El insanla
yoldalq edin ki, onu grmk Allah yadnza salsn, shbti
elminizi artrsn v mli sizi axirt hvslndirsin.2
1102.Allahn Peymbri (s):Yalnz alimlrin hzurunda
oturun ki, onlar sizi be eydn be ey kk v trddddn
minliy, riyakarlqdan saf niyyt, dnyaya rbtdn
dnyadan
qamaa,
tkbbrdn
tvazkarla
v
hiylgrlikdn xeyirxahla- dvt edrlr.3
1103.Allahn Peymbri (s):Yoxsul tbitli olun v
yoxsullar sevin, onlarla oturun v onlara kmk edin. Varllarla
yoldalqdan kinin, onlara rhm edin v mallarndan
gznz kin.4
1104.mam li ():Alimlrl otur ki, elmin artsn, trbiy v
dbin gzllsin, ruhun paklasn.5
1105.mam li ():Mdriklr yolda ol ki, aln kamillsin,
ruhun ucalsn v nadanlq sndn kb getsin.6
1106.mam li ():Yoxsullarla otur ki, (Allaha) kr etmyin
artsn.7
1107.mam Sccad ():Pak insanlarla oturub-durmaq
dzlk v tmizliy dvtdir.8
344.Yoldan haqq
1108.mam Sccad ():Oturub-durduun yoldann haqq:
onunla mlayim v mehriban olman, danan zaman onunla
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.44
218
insafla davranman, yerindn yalnz onun icazsi il durman,

snin yannda baqa birisi oturanda snin icazn olmadan
durub ged bilmsi, xtalarn unutman, yaxlqlarn yadda
saxlaman v ona yalnz xeyirli v yax eylri demyindir.1
345.Nalayiq yoldalar
1109.Allahn Peymbri (s): xsl yoldalq etmk
qlbi
ldrr:
nancibl
yoldalq
etmk,
qadnlarla
shbtlmk v varllarla oturub-durmaq.2
1110.Allahn Peymbri (s):llrl yoldalq etmkdn
kinin. Dedilr:Ey Allahn Peymbri, hmin llr
kimlrdir? Buyurdu:Var-dvlti onu mst edn varl.3
1111.mam li ():Nfsinin istklrinin ardnca gednlrl
yoldalq etmk imann unudulmas v eytann (insann
yannda) hazr olmasna sbb olar.4
1112.mam Sadiq ():Bidt yaradanlarla dostluq v
yoldalq etmyin ki, camaatn gznd siz d onlardan biri
olarsnz.5
1113.mam Sadiq ():Hkmdarlar v dnyaprstlrl
yoldalq etmkdn kinin. Bu i sizin dininizi aradan aparar,
nifaq v ikizllk gtirr. Bu, ar v drman olmayan bir
drddir. Hminin, daqlblilik yaradar v tvazkarl aradan
aparar. z taylarnzla v (cmiyytd) orta tbqdn olan
insanlarla yoldalq edin ki, cvahir mdnlrini onlarn
arasnda taparsnz.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, xtb 86
219
70
Camaat
346.Allahn li camaatladr
1114.Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Birliy, btvly
z tutun v paralanmaqdan kinin.1
1115.Allahn Peymbri (s):Allahn li toplumun ba
zrinddir. Toplumdan bir nfr ayrlanda eytan onu canavar
srdn ayrlm qoyunu ourlad kimi ourlayar.2
1116.Allahn Peymbri (s):Allahn li camaatladr.3
1117.Allahn Peymbri (s):Camaat v birlik rhmt,
tfriq v paralanma is zabdr.4
347.Camaatn mnas
1118.Allahn Peymbri (s) (Snin mmtinin camaat
ndir? sualnn cavabnda): Htta on nfr olmu olsalar bel,
haqq olanlar5
1119.mam li () (Snn, bidt, camaat v tfriqnin
mnas bard sualn cavabnda): And olsun Allaha, snn
hmin Mhmmdin snnsi, bidt ona zidd olan eydir. And
olsun Allaha, camaat htta az olsalar bel haqq hli il birlikd
olmaq, tfriq is htta ox olsalar bel batil hli il lbir
olmaqdr.6
1
2
3
4
5
6

220
71
Cm
348.Cm gn
Quran:
And olsun hadt vern v hadt veriln.1
Hdis:
1120.Allahn Peymbri (s):Cm gn gnlrin aasdr
v o Allah-taalann yannda Qurban v Fitr gnndn d
hrmtlidir.2
1121.mam li ():Hr cm gn z ail zvlriniz bir az
tz meyv nbar edin ki, cmnin glmsindn sevinsinlr.3
1122.mam Baqir (): Hm xeyir, hm d r cm gn
ikiqat artar.4
1123.mam Baqir ():Cm gn sdq(nin savab) ikiqat
artar. nki, cm gn digr gnlrdn stndr.5
1124.mam Sadiq () (hmin aynin tfsirindn): hadt
vern cm gn, hadt veriln is rf gndr.6
349.Cm qsulu
1125.Allahn Peymbri (s):Ey li! nsanlar hr yeddi
gndn bir zlrini yumaldr. Buna gr d, htta onun suyunu
tdark grmk n gnnn yemyini satb ac qalmal olsan
bel hr cm qsl et! nki, cm qslundan stn olan bir
msthb ml yoxdur.7
1
2
3
4
5
6
7
Buruc, ay 3
Svabul-mal, sh.220, hdis 1
5
24
28
18
221
222
72
Gzllik
350.Allah gzldir v gzlliyi sevir
Quran:
De: Allahn z bndlri n yaratd zinti v tmiz
ruzilri kim haram buyurmudur? De: Bunlar, dnyada iman
gtirn ndr, Qiyamt gnnd is yalnz mminlr
mxsusdur.1
Hdis:
1126.Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzldir v
gzlliyi sevir. Nemtinin niansini bndsind grmyi d
sevir. O, yoxsullua v zn yoxsul gstrmy nifrt edir.2
1127.Allahn Peymbri (s):Allah-taala mminin z
qardalarnn yanna sliqli v bznmi halda getmsini
sevir.3
1128.Allahn Peymbri (s):Sizin hr biriniz b v
burnunun tkn bir az qsaltmal v zn baxmaldr. nki,
bu ilr gzlliyi daha da artrr.4
1129.mam Sadiq ():Gzl paltar geyin. nki Allah
gzldir v gzlliyi sevir. Amma, grk halaldan olsun.5
351.Gzl z
1130.Allahn Peymbri (s):Gzlliyin blas qrurdur.6
1131.Allahn Peymbri (s):Mmin kiiy verilmi n yax
ey gzl xlaqdr. nsana verilmi n pis ey is gzl zd pis
qlbin olmasdr.7
1132.Allahn Peymbri (s):Xeyir v yaxl z gzl
olanlarda axtarn. nki,onlarn etdiklri gzllikd daha
gzldir.8
1
2
3
4
5
6
7
8
raf, ay 32
Uyun xbar Rza (), c.2, sh.74, hdis 344
223
1133.mam li ():Mminin znn gzlliyi Allahn ona

olan hsn-rbtindndir.1
352.Saa dyr vermk

1134.Allahn Peymbri (s):Gzl sa ilahi rtkdr. Buna
gr, d onu qiymtlndirin.2
1135.Allahn Peymbri (s):San uzadan ona yax qulluq
etmlidir, ks halda onu qsaltsn.3
353.Batini gzllik
1136.Allahn Peymbri (s):Gzllik dilddir.4
1137.Allahn Peymbri
(s):Aldan gzl gzllik
5
yoxdur.
1138.Allahn Peymbri (s):Salamlqdan gzl paltar
yoxdur.6
1139.mam li ():Allah-taala qadnn hrsini (v
gzlliyini) onun znd, kiinin hrsini (v gzlliyini) is
onun dilind qoyub.7
1140.mam skri ():zn gzlliyi zahirin gzlliyi, aln
gzlliyi is batinin gzlliyidir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.37
Nhcus-sad, c.1, sh.51
lamud-Din, sh.313
224
73
Cnabt
354.Cnabt
Quran:
Ey iman gtirnlr! Namaza durduunuz zaman znz
v llrinizi dirsklriniz d daxil olmaqla yuyun, banz v
ayaqlarnz topuqlarnza qdr msh edin. gr cnub olsanz
(cinsi laqd olmusunuzsa,) znz pak edin.1
Hdis:
1141.mam li ():Mslman cnub halnda yatmaz v
yatana yalnz pak gedr. gr su tapmasa torpaqla
tymmm etsin.2
1142.mam Baqir ():Cnabtli xs bir ey yemk v
imk ists l-zn yusun, azn su il yaxalasn, sonra
yeyib-isin.3
1
2
3
Maid, ay 6
Vsailu-i, c.1,sh.495, hdis1
225
74
Ordu
355.Ordu
1143.mam linin () Malik tri Misir hakim tyin etdiyi
frmanndan: Ordu Allahn izni il xalqn qalas, valilrin zinti,
dinin qdrt v izzt mnbyi, min-amanlq vasitsidir. Xalq
yalnz ordu mvcud olduqda z aya st dayanar.1
1144.mam linin () hmin frmanndan: Sninn ordu
balarnn n seilmii o xs olmaldr ki, baqalarna l
tutsun, zlrini v qoyub gldiklri aillrini yax tmin
etmlri, nticd hamlqla cihadda v dmnl mbarizd
yekdil olmalar n lind olan onlara versin. nki, snin
onlarla mehriban olman onlarn qlblrini sn qar
mehriban edr..Onlarn arzularn yerin yetir, onlar hmi
triflyrk qiymtlndir, tinlik knlrin zhmtlrini qeyd
et. Yax ilrini ox xatrlamaq Allahn istyi il igidlrini
qaldracaq v iradsi sst olan qorxaqlar tviq edckdir.2
1145.mam li ():z ordusuna kmk etmkdn l kn
xs dmnlrin kmk edib.3
1146.mam li ():Ordunun blas balara itatsizlikdir.4
356.Allahn ordular
Quran:
Gylrdki v yerdki ordular Allaha mxsusdur. Allah biln
v hikmt sahibidir.5
Rbbinin ordularn zndn baqas bilmz.6
gr siz Peymbr kmk etmirsinizs, ona mtlq Allah
kmk etmidirO vaxt Allah ona bir rahatlq nazil etmi, onu
sizin grmdiyiniz ordularla gclndirmidi.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, mktub 53
Nhcl-Bla, mktub 53
Fth, ay 4, 7
Muddssir, ay 31
Tovb, ay 40
226
75
Cnnt
357. Cnnt
Quran:
Rbbiniz trfindn balanmanza, geniliyi smalar v
yer qdr olan v tqvallar n hazrlanm Cnnt tlsin.1
Hdis:
1147.mam li ():Bilin! Mn Cnnt kimi el bir yer
grmdim ki, onu axtaran yuxuya dalsn v Chnnm kimisini
d grmdim ki, ondan qaan yuxuya gedib uyusun.2
1148. mam li ():Cnnt n stn mramdr.3
1149. mam li ():Cnnt min-amanlq v rahatlq
saraydr.4
358. Sizin canlarnzn Cnntdn baqa qiymti
yoxdur.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala mminlrin canlarn v mallarn
(satn) ald ki, (vzind) onlara Cnnt nsib olsun. 5
Hdis:
1150. mam li ():Hqiqtn sizin canlarnzn qiymti
(dyri) Cnntdn baqa bir ey deyil: Onu Cnntdn baqa
he ny satmayn.6
359. Cnntin qiymti
1151. mam li ():Cnntin qiymti saleh v yax
mldir7
1
2
3
4
5
6
7
Ali-mran, ay 133
Nhcl-Bla, xtb 28
Tvb, ay 111
227
1152. mam li ():Cnntin qiymti qlbdn dnya

mhbbtini silmkdir.1
1153. mam Sadiq ():Cnntin qiymti la ilah illallah
szdr.2
360. Cnnt daxil olman rtlri.
Quran:
gr mmin olan hr bir kii v ya qadn saleh mllr
yerin yetirs, Cnnt daxil olacaq v onlara xurmann rdyi
qdr d zlm edilmyck.3
Bu hmin Cnntdir ki, onu tqval bndlrimiz miras
vercyik.4
Hdis:
1154. Allahn Peymbri (s):mmtim daha ox iki ey
gr Cnnt daxil olacaq: ilahi tqva v gzl xlaq. 5
1155. Allahn Peymbri (s): ey var ki, onlarla Allahn
drgahna gedn ks istdiyi qapdan Cnnt daxil olacaq:
gzl xlaq olan, gizlind v akarda Allahdan qorxan, haqq
onun trfind olsa bel mbahisni trk edn xs.6
1156. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz Cnnt daxil
olmaq istyirmi? rz etdilr: Bli, ey Allahn Rsulu.
Peymbr
buyurdu:Arzularnz
qsaldn,
lm
ann
gzlrinizin nn gtirin v Allahdan Allaha layiq olduu kimi
hya edin.7
1157. Allahn Peymbri (s):Kim dvnin iki sam
arasndak vaxt qdr olsa bel Allah yolunda cihad edrs,
Cnnt daxil olar.8
1158. mam Sadiq (): ml var ki, hr ks onlardan
birini yerin yetirs Allah-taala Cnnti ona vacib edr: kasb
vaxtnda ehsan etmk, ham il gzl rftar etmk, insafl
olmaq.9
361. Cnnt tinliklrl brnbdr.
Quran:
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nisa, ay 124
Mrym, ay 63.
l-Kafi, c.2, sh.100, hdis 6.
l-Kafi, c.2, sh.300, hdis 2.
Mostdrkul-Vsail, c.2, sh.122, hdis 1604
228
El dnrsnz ki, Allah-taala sizin aranzdan cihad edn

v dzml olanlar mlum etmmi Cnnt daxil
olacaqsnz?1
Hdis:
1159. mam li ():Cnnt tinliklr v mhrumiyytlrl
qazanlr.2
1160. man Bar ():Cnnt tinliklr v sbrl hat
olunub. Dnyada tinliklr sbr edn Cnnt daxil olar.
Chnnm lzztlr v nfsin istklrinin hatsinddir,
lzztlrin v nfsin istklrinin ardnca gedn Chnnm
gedr.3
1161. mam Rza ():Cnnti istyn v eyni halda
tinliklr sbr etmyn hr ks szsz ki, zn l
salmdr.4
362. Cnnt onlara vacib olan kslr.
1162. Peymbr (s):Kim mn dilini v hvtini
saxlama zmant verrs, mn ona Cnnti zmant
verrm. 5
1163. Allahn Peymbri (s):Mnim n alt eyi hdniz
aln, sizin Cnnt daxil olmanz hdm gtrm. Yalan
danmayn, vdiniz xilaf xmayn, siz min olana xyant
etmyin,
gzlrinizi
(harama)
baxmaqdan
kindirin,
hvtinizi cilovlayn, llrinizi v dillrinizi saxlayn. 6
363. Cnnt onlara haram olan kslr.
Quran:
Hqiqtn, Allaha rik qoana Allah-taala Cnnti haram
etmidir v onun yeri Chnnmdir.7
Hdis:
1164. Allahn Peymbri (s): xs Cnnt haramdr:
(Allaha) minnt qoyana, qeybt edn, rab in.8
1165. Allahn Peymbri (s):Hiylgr v xyantkar
Cnnt daxil olmaz.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ali-mran, ay 142
Maid, ay 72
z-Zohdl Hseyin ibn Sid, sh.9, hdis17
Knzul-Ummal, hdis43777.
229
1166. Allahn Peymbri (s):Xalqa rhbr olan kims

xalqa xyant edib hiyl ildrs Allah-taala Cnnti ona
haram edr1.
364. Cnntin qaplar.
Quran:
Qaplar onlarn zn aq olan bdi Cnntlr.2
Hdis:
1167. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntin qaplar
qlnclarn klgsinddir.3
1168. mam li ():Cnntin skkiz qaps var; bir
qapsndan peymbrlr v siddiqlr (haqq sz dananlar),
digrindn hidlr v mli saleh insanlar daxil olacaq. Digr
be qapdan is bizim ilr v bizi sevnlr, qalan bir qapdan
Allahn vahidliyin hadt vern v qlblrind biz hli-Beyt
qar zrr qdr dmniliyi olmayan mslmanlar Cnnt
kecklr. 4
365. Cnntin drclri.
Quran:
Onun yanna imanla gln v xeyir mllr grnlr ali
drclr sahibdir.5
Hdis:
1169. Allahn Peymbri (s):Cnntd el bir drc v
mqam var ki, ona yalnz daltli rhbr, qohumlar il ox
laq saxlayan (sileyi-rhm edn) v sbrli byk ail sahibi
yetick.6
1170. mam li () Cnnti vsf edrk buyurub : Cnntin
bir-birindn stn drclri v bir-birindn frqlnn
mnzillri var.7
1171. mam li ():Bizim ilrin mnzillri Cnnt hlin
sizin smada grdynz ulduzlar kimi grnck.8
1172. mam Sccad ():Hmi Quran oxu, nki, Allahtaala Cnnti yaratd v Qurann aylri qdr ona drclr
verdi. Hr kim Quran oxuyarsa, Quran ona deyr:Oxu v
1
2
3
4
5
6
7
8

Sad, ay 72.
ddurul-Mnsur, c.1, sh.597
l-Xisal, sh.408, hdis 6.
Taha, ay 75
Nhcl-Bla, xtb 85
230
yuxar qalx. Bu xslr Cnnt daxil olanda yalnz

peymbrlr v siddiqlr onlardan ali mrtbd olar.1
1173. mam Sadiq ():Cnnt hlindn (imkan chtdn)
n aa sviyyd olan xsin vziyyti eldir ki, gr btn
insanlar v cinlr onun qona olub, sfrsindn yeyib-islr
verdiyi tamdan he n azalmaz.2
366. Cnnt daxil olan birinci xs.
1174. Allahn Peymbri (s):Allahn yaratdqlarndan
Cnnt hamdan vvl daxil olanlar yoxsullardr.3
1175. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan birinci
xs hid v z Rbbin yax (ixlasla) ibadt edn kimsdir.4
1176. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan ilk drd
nfr mn, sn, Hsn v Hseyndir.5
1177. mam Baqir ():Cnnt hli arasnda Cnnt birinci
daxil olanlar xeyir ml sahiblridr.6
367. Cnnt hli.
1178. Allahn Peymbri (s):Siz Cnnt hlindn xbr
verimmi? (Cnnt hli hmn) Mlubiyyt urayan
acizlrdir.7
1179. Allahn Peymbri (s):Cnnt hlinin bdnlrinin
tk az, zlri tksz v gzlrin srm kilmidir.
Cavanlqlar he vaxt aradan getmir, paltarlar he vaxt
khnlmir.8
1180. mam li ():Hqiqtn, hr bir sakit tbitli, vqarl
v xo xasiyytli mmin Cnnt hlidir.9
368. Cnntin geni olmas.
1181. Allahn Peymbri (s):Dv z sahibindn qad
kimi, Allahn itatindn qaanlardan baqa, hamnz Cnnt
daxil olacaqsnz.10

3
4
5
l-Mocmul kbir, c.1, sh.319, hdis 950
6
7
8
9
10
2
231
1182. mam Sccad ():Ey bizim ilrimiz, Cnnt gec, ya

tez mtlq siz nsib olacaq, amma onun drclrin
yetimk n bir-birinizl yarn.11
11
232
76
Divanlik
369. Divanliyin nvlri.
1183. Allahn Peymbri (s):Gnclik
divanliyin bir
budadr.1
1184. mam li ():sbilik divanliyin bir nvdr, nki
sbi adam peman olar. gr peman olmursa divanliyi
yerinddir.2
1185. mam Sadiq ():Veriln suallarn hamsna cavab
vern xs divandir.3
370. Hqiqi divan.
1186. Mikatul-nvar kitabndan:Peymbr (s) bir ruhi
xstnin yanndan kerkn soruur:Ona n olub? Dedilr ki,
divandir. Peymbr (s):Xeyr! Ona msibt z verib, divan
dnyan axirtdn stn tutandr.4
1187.
Hmin
kitabdan:Peymbr
(s)
shablrl
oturmudu v bir kii onlarn yanndan keib getdi.
Shablrdn biri dedi:Bu kii divandir Hzrt (s) buyurdu:
Xeyr, ona msibt z veribdir. Divan, z gncliyini Allahdan
qeyrisin itatd hdr edn kii v ya qadndr.5
1188.
Cabir
ibn
bdullah
nsari:Peymbr
(s)
epilepsiyaya tutulmu bir kii il qarladqda buyurdu:Bu
divan deyil. Siz hqiqi divandn xbr verimmi?
Buyurdu:Hqiqi divan tkbbrl yol gedn v zndn raz
halda iyinlrini trpdndir, (qrur v tkbbr iardir). O
divan, bu is xstdir.6
1
2
3
4
5
6
l-xtisas, sh.343
Nhcl-Bla, hikmt 255
Mani-xbar, sh.238, hdis2
Mikatul-nvar, sh.270
Mikatul-nvar, sh.169
233
77
Cihad (1)
Kiik cihad. (Cihadi sr)
371. Cihad.
Quran:
Ey Peymbr! Kafirlr v mnafiqlrl cihad et. Onlara
qar amansz ol. Onlarn yeri Chnnmdir v nec d pis
aqibtdir. 1
De: gr sizin atalarnz v vladlarnz. sizinn
Allahdan, peymbrindn v Allah yolunda cihad etmkdn
daha zizdirs, onda Allahn mri glincy qdr lngiyin.
Allah fasiqlri doru yola ynltmz.2
Hdis:
1189. Allahn Peymbri (s):Cihad etmyn v ya cihad
arzusunda olmadan bu dnyadan kn xs myyn mnada
mnafiq hkmnd lmdr. 3
1190. Mustdrikul-vsail kitabndan:Bir kii Allaha ibadt
etmk n daa xr, ailsi is onu peymbrin (s) yanna
gtirir. Peymbr bu ii ona qadaan edib buyurur:gr
mslman cihad meydannda bir gn sbr edrs, bu onunn
qrx il ibadtdn daha yaxdr.4
1191. mam li ():Cihad Allah-taalann znn mxsus
vliyalar n ad Cnnt qaplarndan biridir. Cihad tqva
libas, Allahn mhkm zirehi v Onun yenilmz qalxandr.5
1192. mam li ():Cihad dinin stunu v xobxt
insanlarn iql yoludur.6
1193. mam li ():Allah-taala cihad vacib etdi. Ona
zmt verib qlb rmzi v zn yavr etdi. Allaha and
olsun, dnyann v dinin ii cihaddan baqa he bir eyl
dzlmz. 7
1
2
3
4
5
6
7
Thrim, ay 9
Tvb, ay 24
Shihe-Mslim, c.3, sh.1517, hdis 1910
Mostdrkul vsail, c.11, sh.21, hdis 12324
Nhcl-Bla, xtb 27
Vsail i, c.11, sh.9, hdis15.
234
1194. mam li ():Cihad slamdan sonra n rfli mldir.

Cihad dinin davamllnn mayasdr. Cihadn izzt v gcqdrt gtirmkl yana byk cri d var. Cihad yr
etmkdir. Onda yaxlqlar v savab da var, hadt atdqdan
sonra gln Cnnt mjdsi d. 1
1195. mam Sadiq ():Cihad vacib mllrdn sonra n
stn idir.2
372. Mcahid
Quran:
He bir ziyyt v zrr kmdn cihaddan boyun
qaran mminlr, Allah yolunda cihad ednlrl brabr
deyillr. 3
Hdis:
1196. Allahn Peymbri (s):Btn bndlrin mllri
Allah yolunda (cihad edn) mcahidlrin yannda dimdiyind
dryadan bir qdr su gtrn qaranqua bnzr. 4
1197.
Allahn
Peymbri
(s):Qlnclar
Cnntin
aarlardr.5
1198. mam li ():Smann qaplar mcahidlrin zn
aqdr. 6
373. Mcahidlr kmk etmk v onlar incitmyin
mzmmti.
1199. Allahn Peymbri (s):Dyn bir iyn v ya
sapla tchiz edn xsin Allah-taala kemi v glck
gnahlarn balar.7
1200. Allahn Peymbri (s):Dynn mktubunu
mnzil bana atdran hr ks bir qulu azad etmi insan v
dynn cihadnn savab qapsnda onun riki
mislinddir.8
1201. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda cihad edn
mcahidlri incitmyin. nki, Allah-taala peymbrlr gr
qzblndiyi kimi, onlara gr d qzblnr. Peymbrlrin
dualarn qbul etdiyi kimi onlarn da dualarn qbul edr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nurl-Sqleyn, c.1, sh.408, hdis154.

Mikatul-nvar, sh.154.
Nisa, ay 95.
235
374. l, dil v qlbl cihad mri vermk.

1202. Allahn Peymbri (s):Kiinin belin sarlm qlncla
qld namaz, qlncsz qld namazdan yeddi yz df
stndr.1
1203. mam li ():Allah yolunda llrinizl cihad edin.
gr bunu bacarmasanz, dillrinizl cihad edin. Bunu da
bacarmasnz qlblrinizl cihad edin.2
1204. mam li ():Sizi Allaha and verirm! Sizi Allaha and
verirm, mallarnz, canlarnz v dillrinizl Allah yolunda cihad
edin.3
375. Cihad trk etmk.
1205. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cihad trk edn
xsin nfsin (canna) zillt libas geyindirr, hyatna yoxsullu
gtirr v dinini yox edr. Allah-taala mmtimin izztini v
qdrtini atlarn nallar altnda v nizlrin ucunda qrar
vermidir.4
376. Cihadn nvlri.
1206. mam li ():Cihad drd hissy blnr: mr be mruf
(yax ilr dvt); nhy z munkr (pis ilrdn kindirmk);
dy meydannda mtantli v dzml olmaq; gnah ednlrl
mbariz aparmaq.5
377. Srhdlrin mhafizsi.
Quran:
Ey peymbr! Kafirlrl v mnafiqlrl cihad et v onlarla
srt davran. Onlarn yeri Chnnmdir v bu nec d pis
aqibtdir.6
Ey iman gtirnlr! Sbrli olun v baqalarn sbrli olmaa
arn, dylrd mqavimt, cat gstrin v Allahdan
qorxun ki, blk nicat tapasnz. 7
Hdis:
1207. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gn srhddi
qorumaq, dnyadan v onda olan btn eylrdn yaxdr. 8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, mktub 47
nfal, ay 60
Ali-mran, ay 200
236
1208. Allahn Peymbri (s):lmdn sonra hr bir ml z

sahibini trk edr, yalnz Allah yolunda srhddi qoruyan kimsnin
mlindn baqa. Onun mli byyr v Qiyamt gnndk
ruzisi verilr. 1
378. Keik kmyin fzilti.
1209. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gec keik
kmk min gec-gndz geclri ibadt v gndzlri oruc
tutmaqla keirmkdn stndr.2
1210. Allahn Peymbri (s):ki gz Chnnm odu
grmyck: Allah xofundan alayan gz v Allah yolunda gec
vaxt keik kn gz.3
1
2
3

Sonn l-Trmzi, hdis 1369
237
78
Cihad (2)
Byk cihad. Cihadi-kbr
379. Cihadn nvlri.
1211. mam Hseyn() Cihad peymbr snnsidir, yoxsa
Allahn vacibat? sualna cavabnda: Cihad drd nvdr.
Onlarn ikisi (ilahi) frz (vacib), biri yalnz (ilahi) frzl (vacibl
birg) olan snn, digri is (yalnz) snndir. Vacib olan iki
cihad bunlardr: 1) nsann z nfsinin Allaha qar itatsizliyini
cilovlamaq n nfsi il cihad. Bu n byk cihaddr. 2) Sizinl
hmsrhd olan kafirlrl cihaddr. Bu da frzdir. 3) Vacibl
birg ml olunan snntbtn mmt vacib olan dmn il
cihaddr. mmt bu cihad trk ets onlara zab nazil olar v bu
zab btn mmti bryr. Hmin bu cihad imam n
snndir, yni, imam yalnz mmtl birg dmn qar
cihad edr. 4) Yalnz snn olan cihad, Peymbrin (s)
snnsini brpa v hyatda ttbiq edrk qoruyub
saxlamaqdr. Bu yolda sy gstrmk n yax mldir, nki
Peymbrin (s) snnsini diriltmk demkdir.
Peymbr (s) buyurmudur ki, snnsi v yaxlq
qanununu brqrar edn xsin mkafatn o Hzrtin (s) z
verckdir. Bu snny ml ednlrin zlrinin savabndan
he bir ey skilmycyi halda hmin xs Qiyamt
gnndk
bu
snny
ml
ednlrin
savabndan
faydalanacaq.1
1212. mam li ():Qadnn cihad rin yax qulluq
etmkdir.2
380. Nfs il cihada hvslndirmk
1213. Allahn Peymbri (s):Mcahid Allaha xatir z
nfsi il cihad edndir.3
1214. mam li ():Nfs qar cihad Cnntin
mehriyysidir.4
1
2
3
4
Tuhful-Uqul, sh.243
238
1215. mam li ():Nfsi istklrin ba qaldranda nfsini

cilovla v bhlr yaranarkn nfsini Allahn kitabna trf
ynlt. 1
1216. mam Kazim ():Nfsin istklrindn zn
kindirmk n nfsinl mbariz apar. nki, nfsinl
mbariz dmninl mbariz qdr sn vacibdir.2
381. Byk cihad (cihadi-kbr).
1217. mam li ():Peymbr (s) qounu mhariby
gndrir. Qoun mharibdn qaydanda o Hzrt (s) :Xo
gldin deyirm, cihadi-sri (kiik cihad) yerin yetirnlr.
Ancaq, byk cihad hl d onlarn hdsind qalmaqdadr.
rz edirlr:Ey Allahn Rsulu, byk cihad ndir? Hzrt (s)
buyurdu:Nfs qar cihaddr. mam ():n stn cihad,
insann iki yannn ortasnda gizlnmi nfsi il cihaddr.3
1218. mam li ():n stn cihad nfsani istklrl
mbariz v nfsi dnya lzztlrindn kindirmkdir.4
1219. mam Baqir ():Cihad kimi (byk) fzilt, nfsin
istklril mbariz kimi cihad yoxdur. 5
382. Nfsl mbariznin sulu.
1220. mam li ():nsan z dmni il mbariz apard
kimi, sn d z nfsinl mbariz apar v rqib z rqibin
qalib gldiyi tk, sn d z nfsin qalib gl. nki, insanlarn
n gcls z nfsin qalib glnidir.6
1221. mam li ():Nfsinizl amansz dyrk onun
cilovunu z liniz aln.7
383. Mbariznin smrsi.
1222. Allahn Peymbri (s):Mbariz il pis adtlr qalib
glmk olar.8
1223. Allahn Peymbri (s):z nfsani istklrinizl
mbariz aparn ki, qlblrinizi hikmt brsn.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tuhful-Uqul, sh.399
Tohful-Uqul, sh.286
239
1224. Allahn Peymbri (s):Az yemk v imkl z

nfsinizl cihada xn ki, mlklr balarnz zrin klg
salsn v eytan sizdn qasn.10
1225. mam li ():z nfsi istklrinl dy, qzbin
stn gl v nfsin paklaana qdr znn pis adtlrin qar
x ki, qlin kamala yetisin v Rbbinin mkafatndan tam
faydalana bilsn.2
1226. mam li ():Nfsl dy v nfsi saxlamaq
drclri (mnvi mqamlar) yksldr, yaxlqlar ikiqat
artrar.3
1227. mam li ():Nfs mbariz il islah olunar.4
10
2
3
4

240
79
Cihad (3)
384. Allaha itatd alqanlq.
1228. mam li ():Hmi alqan, zhmtke v hazr
olun.1
1229. mam li ():Allahn itatin yalnz sy gstrmk v
var gc il almaqla nail olmaq olar.2
1230. mam Sadiq ():Bilin ki, Allahla bndlr arasnda,
onlarn (bndlrin) itatindn baqa he ey, n mqrrb
(Allah drgahna yaxn olan) mlk, n d mrsl peymbr
vasit ola bilmz. Buna gr, Allaha itat etmy aln.3
385. n alqan insanlar
1231. Allahn Peymbri (s):n alqan insanlar gnahlar
trk edn insanlardr. 4
1232. Allahn Peymbri (s):n stn cihad budur ki,
insan sbh he ks zlm etmmk niyyti il asn.5
1233. mam Baqir () Mn mlimd zif bir insanam, az
namaz qlb oruc tutsam da, alram ki, ancaq halal yemk
yeyim v yalnz halalmla (cinsi) yaxnlq edim deyn xsin
cavabnda buyurub: Qarnn v ayb yerini qorumaqdan stn
cihad n ola bilr?!6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 230

maliyi-Sduq, sh.28, hdis4
241
80
Nadanlq
386. Nadanlq.
1234. mam li ():Nadanlq n byk drddir.1
1235. mam li ():Nadanlq
dirilrin lm v
bdbxtliyin bdiyytidir.2
1236. mam li ():Nadanlq hr eyi pu edr.3
1237. mam li ():Nadanlq btn pisliklrin kkdr.4
1238. mam li ():Hrislik, qarnqululuq v simiclik
cahilliyin nticsidir.5
1239. mam skri ():Nadanlq insann dmnidir.6
387. Nadan.
1240. Allahn Peymbri (s):Allaha itatsizlik edn ks,
xosift v mnsb sahibi olsa bel, nadandr.7
1241. Allahn Peymbri (s):Nadann xsusiyytlri
bunlardr: Onunla mnasibtd olan hr insana zlm edr,
linin altnda olanlara l qaldrar, zndn ykskd olanlara
qar itatsizlik edr, dnmdn sz danar. 8
1242. mam li ():Nadann z eyb v nqsanndan xbri
olmaz, xeyrini istynin nsihtini is qbul etmz.9
1243. mam li ():Nadan zahirn diri olsa da, ldr.10
1244. mam li ():Nadan z nfsi istklrin v batil
dnclrin aldanan kimsdir.11

3
4
5
6
ddurtul-Bahir, sh.44
7
8
Tuhful-Uqul, sh.29
9
10
11
2
242
1245. mam li ():El bir cahil tapmazsan ki, z ilrind

ifrata, ya ynglly varmasn.12
1246. mam li ():Hqiqtn, nadan o ksdir ki, nfsi
istklri onu zn qul etmidir.2
1247. mam li ():Nadan z nfsinin quludur. 3
1248. mam li ():Nadann ii ziyana, elmi is aznla
sbb olar.4
1249. mam li ():Nadan, mlumat olmad bir eyd
zn alim hesab edndir. O, hr msld z ryi v nzri
il kifaytlnr. Daim alimlrdn uzaq gzr, onlarn eybindn
danar v onlara irad tutar. z leyhdarlarnn shv yolda
olduqlarn dnr v baa dmdiyi eyi batil hesab edr.
Qarsna xan bir mtlbdn anlay olmayanda onu inkar
edr, yalan hesab edr v z nadanl ucbatndan deyr:Mn
bel bir ey tanmram v gman etmirm ki, bel bir ey ola
bilr. Haradadr hmin ey? z nzrin v ryin arxalanar,
halbuki z nadanlndan xbri yoxdur! Nadanlna gr daim
z cahilliyindn bhrlnrk, haqq inkar edr. Nadanlqdan
sfil qalaraq bilik qazanmaq vzin tkbbr gstrr.5
1250. mam Sadiq ():Nadann xasiyytlrindn biri d
budur ki, mtlb axradk qulaq asmam cavab verr, z
hmshbtinin mqsdini baa dmmi ona etirazn bildirr
v (mtlbi) drk etmmi hkm verr.6
1251. mam Hadi ():Nadan z dilinin siridir.7
388. n nadan insan.
1252. mam li ():n nadan insan odur ki, bir yaltaq ona
gzl triflr sylyrk, pisi yax v xeyirxah dmn kimi
qlm vern zaman onun szlrin aldana.8
1253. mam li ():Nadanln zirvsi insann z nadanl
il fxr etmsidir.9
1254. mam li ():n byk nadanlq insann z mqam
v nindn agah olmamasdr. 10
12
Nhcl-Bla, hikmt 70
3
4
5
Tuhful-Uqul, sh.73
6
lamd-Din, sh.303
7
ddurtul-Bahir, sh.41
8
9
10
2
243
389. Nadanlq n bu yetr

1255. mam li ():Ona qadaan edilmi ii yerin
yetirmsi insana nadanlq n kifaytdir.1
1256. mam li ():Snin nadanln n z biliyinl fxr
etmyin yetr.2
1257. mam li ():nsann nadanlndan tr z hdd v
imkann bilmmsi bs edr.3
1258. mam li ():Hr bildiyin
eyi danma, bu
nadanln niansidir.4
1259. mam Sadiq ():Alimlik n Allahdan qorxman
kifayt edr, nadanlq ns Allahn zabndan qafil olman
kifayt edr.5
390. Nadanln mnas.
1260. Allahn Peymbri (s):Hr bildiyin eyi byan etmk
nadanlqdandr.6
1261. mam li ():Dnyadan grdyn bu qdr
ziyytlr rmn qlbini dnyaya balaman nadanlqdr. 7
1262. mam li ():Mmkn olmayan bir eyi arzulamaq
nadanlqdr.8
1263. mam Hsn () nadanln izah haqda atasnn
sualna cavabnda buyurub: Nadanlq, yetimmi frstin
stn cummaq v cavab vermkdn imtina etmkdir.9
1264. mam Sadiq ():Nadanlq eyddir:
dostu
dyimkd, dlil-sbut olmadan etiraz etmkd, hmiyytsiz
eylr bard soru v aradrmaqda.10
1265.
mam
skri
():Tccblnmdn
glmk
nadanln niansidir.11
391. nsan bilmdiyi eyin dmnidir
1266.
mam
li
():nsanlar
bilmdiklri
dmnidir.12
1
Mtalbus-Suul, sh.55
maliyt-Tusi, sh.56, hdis78
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 384
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.317
11
Tuhful-Uqul, sh.487
12
Mtalbus-Suul, sh.57
2
244
eyin
1267. mam li ():Hr bir ks bilmdiyi eyi pislyr.1

1268. mam li ():Mn drd sz syldim v Allah-taala
ay nazil etmkl mnim szlrimi tsdiq etdi Dedim ki,
insan bilmdiyi eyin dmnidir. Allah-taala bu ayni nazil
etdi:Elmlri atmad eyi yalan sanarlar.2
1269. mam li ():Bilmdiyiniz ey dmn ksilmyin,
nki elmin ksriyyti sizin bilmdiyiniz eylrddir.3
1
2
3
Kfl-umm, c.3, sh.137

mali-Tusi, sh.494, hdis1082
245
81
Chnnm
Quran:
Hqiqtn Chnnm puquda dayanb v (itatdn)
boyun qaranlarn yeridir.1
Hdis:
1270. mam li ():Chnnm odunun kkryn
alovundan, yandrb-yaxan hrartindn v daim tzlnn
zabndan qorxun.2
1271. mam li () (Chnnmi tsvir edrkn): El bir
alovdur ki, qaynayb coan llri brk sancar, yandran dillri
qzbli, snmyi gec v uzaqdr, alovlu hrarti hr eyi
bryr v qorxusu dhtsalandr.3
393. Chnnm alovunun odunu.
Quran:
Bu ii gr bilmsniz he vaxt da gr bilmzsinizqorxun, kafirlr n hazrlanm, odunu insanlar v dalar olan
Chnnm atindn.4
Ancaq, haqqdan uzaq olanlar Chnnmin odunu olacaqlar 5
394. Chnnm zncirlri v qandallar.
Quran:
Onu tutun v zncirlyin, sonra Chnnm atin aparn.
Onu yetmi zir uzunluu olan zncir kin.6
Hdis:
1272. mam Sadiq () (Cbrayln () Allahn Peymbrin
(s) syldiklrindn): gr yetmi zir uzunluunda olan bu
zncirin bir hlqsi yer zn qoyulsa, dnya onun istiliyindn
riyr. 7
1
2
3
4
5
6
7
Nb, ay 21, 22
Bqr, ay 4
Cin, ay 15
Haqq, ay 30-32
246
395. Chnnm hlinin libaslar

1273.
mam
Sadiq
():
(Cbrayln
()
Allahn
Peymbrin(s) syldiklrindn): gr Chnnm hlinin
libaslarndan birini gyl yer arasnda assalar, dnya halisinin
hams onun iyindn lr.1
396. Chnnm hlinin yemyi
Quran:
Chnnm hlinin zridn (quru tikan) baqa yemyi
yoxdur. Bu yemk n kkldir, n d acl aradan aparr. 2
Hmin gn onun orada he bir dostu olmayacaq. Onun
yemyi Chnnm hlinin irkindn baqa bir ey deyil.3
Hdis:
1274. Allahn Peymbri (s):gr Chnnm hlinin
irkindn bir vedr dnyann rqin tkslr, onun tsirindn
dnyann qrbind olanlarn beyinlri qaynamaa balayar.4
1275. mam Sadiq (): (Cbrayln () Allahn Peymbrin
(s) syldiklrindn): gr zrin (quru tikan) bir damcs dnya
halisinin imli suyuna ds btn insanlar onun iyindn
lr.5
397. Chnnm hlinin idiklri eylr.
Quran:
V orada zqqum (qaynar su) icksiniz. Tn dvlr
in kimi. 6
Hdis:
1276. mam li ():Zqqum v quru tikan Chnnm
hlinin qarnnda qaynayan su kimi qaynamaa balayanda
onlar su istyrlr. Bu zaman onlara ssaq (Chnnm hlinin
bdnindn axan irk v qan) v sdid (irk v irin) verrlr.
Onlar ziyytl onu qurtum-qurtum irlr v hr trfdn lm
onlar haqlayar, amma lmzlr.7
398. Chnnm birinci daxil olan xs
1
2
3
4
5
6
7

aiy, ay 6, 7
Haqq, ay 35, 36
mali Tusi, sh.533, hdis 1162
Vaqi, ay 54, 55
247
1277. Peymbr (s):Chnnm birinci daxil olan daltl

hkm xarmayan qdrtli hkmdar, srvtinin haqqn (xmsu,
zkat) dmyn var-dvlt sahibi, tkbbrl yoxsul olar.8
399. n az zab kn Chnnm hli.
1278. Allahn Peymbri (s):zab n az olan Chnnm
hlinin ayaqlarnda alovdan ayaqqab olar v onun hrartindn
beyinlri qaynayar.2
400. n iddtli zab kn Chnnm hli.
1279. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli
zab dadacaq
ks, elmindn fayda grmyn alimdir.3
1280. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli
zab dadan xs peymbr qatili, ya peymbrin li il
ldrln, xalq (haqq) yolundan azdran rhbr v heykltra
olacaq.4
1281. mam li ():n iddtli cza, yaxln mqabilind
pislik edn xs atacaq.5
1282. mam li ():Qiyamt gn n iddtli zab Allahn
qzav- qdrin qzblnn v narazlq edn xs grck.6
401. Tkbbrllrin drsi.
1283. mam Sadiq ():Chnnmd tkbbrllr n bir
dr var, onun adna sqr deyrlr. Hmin dr istiliyin
iddtindn Allaha ikayt edir v bir qdr nfs almaq n
izn istyir. Dr nfs alan kimi, Chnnmi alov bryr.7
402. Chnnmd bdi qalanlar.
1284. mam Kazim ():Allah-taala kafirlr, mnkirlr
(Allahn varln inkar ednlr), yolunu azanlar v mriklrdn
baqa he ksi bdi odda saxlamayacaq. Byk gnahlardan
kinn
mminlr,
kiik gnahlarna
gr
soru-sual
8
olunmayacaqlar.
8
2
3
4
5
6
7
8
Uyunul xbarul Reza (), c.2, sh.28, hdis 20

ddurul-Mnsur, c.1, sh.178
248
403. Chnnmdn xarlan kslr.

1285. Allahn Peymbri (s):Qlbind zrr qdr iman
olan ks Chnnm odundan xarlacaq.1
1286. mam Baqir ():nsanlarn bir qismi Chnnm
odunda yanar v riyndn (saflaandan) sonra fat onlarn
dadna yetir. 2
404. Chnnmd bdi qalman sbbi.
1287. mam Sadiq ():Chnnm hlinin Chnnmd
bdi qalmasnn sbbi budur ki, dnyada bdi qalacaqlar
halda daim Allaha itatsizlik edcklrini niyyt etmidilr.
Cnnt hlinin Cnntd bdi qalmasnn sbbi is dnyada
bdi qalsalar hmi Allahn itatind olacaqlarn niyyt
etmlridir. Bellikl, hr iki tayfann bdiliyi onlarn niyytin
grdir. Hmin vaxt Hzrt () bu ayni oxudu:De ki, hr ks
z akilsin uyun ml edir Buyurdu:Yni, z niyytin
uyun.3
1
2
3

l-Zohd lil Hseyin ibn Sid, sh.96, hdis 260
249
82
Cavab
405. Cavab.
1288. mam li (): Cavablar qarq v ox olarsa, doru
cavab gizli qalar.1
1289. mam li ():Bzn dilli dilavrlr d cavab
vermkd aciz qalarlar. 2
1290. mam li ():Cavab vermkd tlsn xs, doru
cavab tapmaz.3
1291. mam li ():Doru cavab fzilt v elmin
nianlrindndir.4
1292. mam li ():Tndmzacl knara qoy, sbbini
fikirl, zn bo v mnasz szlrdn saxla ki, xtalardan
amanda qalasan.5
1293. mam li ():Cahilin mqabilind sbr v tmkin
gstrsn, bhsiz ki, ona n yax cavab vermi olarsan. 6
1294.
mam li ():ox szlr var ki, onlarn cavab
skutdur.7
1295. mam Sadiq ():Hr suala cavab vern xs
alszdr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcul Bla, hikmt 243

250
83
Sxavt
406. Sxavt.
1296. mam li ():ld etdiyin hr eyi bxi et ki,
hrmtin olsun.1
1297. mam li ():Sxavt insan leyhdarlarna da
sevdirr, simiclik is htta, vladlarnda da ona qar nifrt
oyadar. 2
1298. mam li ():Sxavt alicnablqdan irli glir.3
1299. mam li ():Sxavt sl baucaldr.4
1300. mam Hseyn ():Sxavtli olan aa olar. 5
407. n byk sxavt
1301. Allahn Peymbri (s):n sxavtli insan z cann
v maln Allah yolunda bx edndir. 6
1302. mam li ():n byk sxavt yoxsul vaxt bxi
etmkdir. 7
1303. mam Hseyn ():n sxavtli insan, ona mid
bslmyn bxi edndir.8
408. Sxavtli insann xsusiyyti.
1304. mam Sadiq ():Sxavtli insann xsusiyyti var:
Varl v kasb vaxtnda z malndan bxi edr, musthqq
(yni, rit baxmndan yardm dn xs) bxi edr v
yaxlnn mqabilind ona ediln tkkr bxi etdiyi
eydn daha stn v qiymtli bilr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

l-rad, c.1, sh.303
Kful-Qumm, c.2, sh.242
Nvaderul-Ravndi, sh.20
Kful-Qumm, c.2, sh.242
251
84
Qonu
409. Yax qonuluq.
Quran:
Allaha ibadt edin v Ona rik qomayn. Atanza,
ananza, qohumlarnza, yetimlr, binvalara, yaxn v uzaq
qonularnza v nsiyytd olduunuz adamlara yaxlq
edin.1
Hdis:
1305.Allahn Peymbri (s):Qonuya hrmt, anaya
hrmt kimidir.2
1306.
mam
linin
()
dnyasn
dyirkn
buyurduqlarndan: Sizi Allaha and verirm. Sizi Allaha and
verirm qonularnzla mehriban olun. Onlarla mehriban
olmanz Peymbrinizin (s) tvsiyysidir. O Hzrt (s)
qonular bard o qdr tvsiy edirdi ki, el gman etdik ki,
onlar varis tyin edck. 3
1307. mam Sadiq ():Yax qonuluq evlri abad, mrlri
uzun edr. 4
1308. mam Kazim ():Yax qonuluq, qonuya ziyyt
vermmk deyil. slind, yax qonuluq qonunun verdiyi
ziyytin mqabilind sbr etmkdir.5
410. Qonuya ziyyt vermk.
1309. Allahn Peymbri (s):Allaha v Qiyamt gnn
iman gtirn hr bir xs qonusuna ziyyt vermz. 6
1310. mam Rza ():Qonusu zn onun rrindn
amanda hiss etmyn kims bizdn deyil. 7
411. Qonunun hal-hval il maraqlanmaq.
1
2
3
4
5
6
7
Nisa, ay 36
Mkaremul-xlaq, c.1, sh.274, hdis 834
Nhcl-Bla, mktub 47
Tuhful-Uqul, sh.409
yunul xbarul Reza (), c.2, sh.24, hdis2
252
1311. mam li (): Qonunun hal-hval il maraqlanmaq

yax qonuluun lamtlrindndir.1
1312.
mam
Baqir
():
Allahn
Peymbri
(s)
buyurub:Qonusu ac olduu halda gec tox qarnla yatan ks,
mn iman gtirmmidir. Hminin buyurub:Aralarnda ac
olduu halda gecni shr xan hr bir abadln halisin
Allah-taala Qiyamt gn rhmt nzri il baxmayacaq. 2
412. Qonunun haqq
1313. Allahn Peymbrinin (s) qonunun haqq barsind
buyurduqlarndan: gr qonu sndn kmk ists kmk
et, borc ists borc ver, sn ehtiyac olsa ehtiyacn aradan
gtr. Bana bir msibt glibs ona rk-dirk ver, knln
al, bir xeyir ii olanda onu tbrik edib gzaydnl ver,
xstlns ona ba k, hal il maraqlan, dnyadan knd
dfnind itirak et. Evini onun evindn hndr tikm ki, ona
trf gln hava axnnn qarsn alasan,amma z icaz
verrs eybi yoxdur. Meyv alanda onun n hdiyy gndr,
gr bunu etmsn, meyvni evin gizli apar. z vladnn
lin meyv verib bayra xarma ki, qonunun vlad onun
lind meyvni grb narahat olar. Qazanda biirdiyin xryin
iyi v tsts il qonunu narahat etm, gr bunu
bacarmasan, onda yemkdn bir qdr ona gndr. 3
413. Qonuluun srhdlri.
1314. mam li ():Mscidin hrimi (hdudlar) 40 zirdir,
mnzildn hr drd trf 40 ev d qonu saylr. 4
1
2
3
4
Tuhful-Uqul, sh.85
Muskkinul-Fyad, sh.105
l- Xisal, sh.544, hdis 20
253
85
Mhbbt
414. Dostluq bir nv qohumluqdur.
1315. mam li ():Dostluq qazanlan qohumluqdur.1
1316. mam li ():Qohumluun dostlua daha ox ehtiyac
var, ninki dostluun qohumlua.2
415. Dostluq yaradan sbblr.
1317. mam li (): xasiyyt dostluu kib gtirr:
gzl xlaq, mehribanlq v tvazkarlq. 3
1318. mam Sadiq (): ey dostluq yaradar; dindarlq,
tvazkarlq v sxavt.4
416. Dostlua layiq olmayanlar.
Quran:
Allaha v Qiyamt gnn inanan el bir camaat
tapmazsan ki, Allaha v Onun peymbrin qar xanlara
mhbbt bslsin. Hrnd, bu mxaliflr onlarn atalar, ya
vladlar v ya qardalar v yaxud hmqbillri olsalar bel.
Onlardr, Allah-taalann qlblrind iman (hqiqtin) hkk
etdiyi.5
Hdis:
1319. mam li ():Avam insann dostluu dalan buluda
v shrada gzdn itn ilma bnzr.6
1320. mam li ():Bdml insanlarn dostluq iplri, hr
bir baqa dostluqdan daha tez qrlar.7
1321. mam li ():Mbada, Allahn dmnlri il dostluq
edsn, ya da qlbini Allahn dostlarndan qeyrisin
Tuhful-Uqul, sh.97
Nhcl-Bla, hikmt 308
3
4
Tuhful-Uqul, sh.316
5
Mcadil , ay 22
6
7
2
254
balayasan. nki, Qiyamt gn hr ks sevdiyi insanlarla

birg mhr ayana kilck.1
417. Mhbbt tanman qarsn alar.

1322. Allahn Peymbri (s):Bir ey mhbbtin sni kor
v kar edr.2
1323. mam li ():Aiqin gz muqun eyblrini grmy
kor, qula onun pisliklri bard eitmy kardr.3
418. Mhbbtin niansi.
1324. mam li ():Sni sevn ks, (sni) pisliklrdn
kindirr.4
1325. mam li ():Hr ksin sevdiyi ey onun dilinin zbri
olar.5
419. Mminlrin Allaha byk mhbbti
Quran:
De: gr sizin atalarnz, oullarnz, qardalarnz,
zvclriniz, qohum-qrbanz, qazandnz mal-dvltiniz,
kasadlndan qorxduunuz ticart v xounuza gln evlriniz
siz Allahdan, Onun Peymbrindn v Allah yolunda cihad
etmkdn daha zizdirs, onda Allahn mrini gzlyin. Allah
fasiqlri doru yola ynltmz.6
Bzi insanlar (bzilrini) Allaha tay bilir v onlar Allah
sevdiklri qdr sevirlr. Amma mminlr Allah daha ox
sevirlr. Zlm ednlr Allahn zabn grnd btn gcqdrtin yalnz Allaha mxsus olduunu v hr an Allahn
zabnn ox ar olduunu drk edirlr.7
Hdis:
1326. mam Hseyn () duada: Ey Allahm, Sndn baqa
bir kimsni sevmsinlr dey z dostlarnn qlbindn
baqalarnn mhbbtini xaran Snsn, Sni itirn nyi
tapmdr? Sni tapan nyi itirmidir? Snin vzin baqas il
raz olan zrr edib uduzmudur.8
1
2
3
4
5
6
7
8

valiul-Lali, c.1, sh.290, hdis 149
Tvb, ay 24
Bqr, ay 165
255
1327. mam Sadiq ():nsann Allaha olan iman yalnz o

zaman xalis olar ki, Allah zndn, ata-anasndan, vladndan,
zvcsindn, malndan v btn camaatdan daha ox sevsin.1
1328. mam Sadiq ():QlbAllahn hrmidir. Allahn
hrmind Allahdan qeyrisin yer verm.2
1329 mam Sadiq (): (Allaha) Mhbbt (Allahdan olan)
qorxudan stndr.3
420. lahi mhbbtin amillri.
1330. radul qulub:Merac hdisind nql olunur ki, Ey
Mhmmd! Mn gr biri-birin mhbbt bslynlrin
Mnim mhbbtim haqlar var. Mn gr z aralarnda
mehriban olanlarn Mnim mhbbtim haqlar var. Mn gr
biri-biri il laq yaradanlarn Mnim mhbbtim haqlar var.
Mn tvkkl ednlrin mnim mhbbtim haqlar var.
Mnim mhbbtimin n bir niansi, n sonu, n hddi var.
Onlar n bir nian ucaltsam, bir nian d endirrm.4
1331. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Bndm
Mnim mhbbtimi onun n vacib etdiyim mllr qdr
he bir digr sevimli vasit il qazana bilmz.5
1332. mam Sadiq ():Mmin dnyadan knar duran zaman
ali mqama ykslr, Allah mhbbtinin irinliyini dadar v
dnyaprstlrin nzrind divan kimi tannar. Halbuki, Allah
mhbbtinin irinliyi onlarn (mminlrin) vcudu il
qarmdr v buna gr qlblrini Allahdan baqa he bir ey
balamamlar.6
421. Allahn sevdiyi bndlr
Quran:
Hqiqtn, Allah yax ml sahiblrini sevir.7
Hqiqtn, Allah tvb ednlri v pak olanlar sevr.8
Bli, kim hdin vfal olsa v Allahdan qorxsa...
Hqiqtn, Allah tqvallar (Allahdan qorxanlar) sevr.9
Hqiqtn, Allah dzmllri sevr.10
1

Cami-xbar, sh.518, hdis 1468
3
4
radul-Qulub, sh.199
5
6
7
Bqr, ay 195
8
Bqr, ay 222
9
Ali-mran, ay 76
10
Ali-mran, ay 146
2
256
Hqiqtn, Allah tvkkl ednlri sevr.1

Allah-taala daltli olanlar sevr.2
Hqiqtn, Allah-taala quruunla hrlm divar kimi
sraya dzlrk Allah yolunda cihad edn kslri sevr. 3
Hdis:
1333. Allahn Peymbri (s):Allah hyal, tmkinli,
namuslu v iradli insan sevr.4
1334. mam Sccad ():Allah hr bir kdrli qlbi v hr
kr edn bndni sevr.5
1335. mam Baqir ():Allah-taala dilin pis szlr
gtirmdn camaatla zarafat edn, tovhid qidsind olan,
sbri z vcudunun zintin evirn v namaz qlmaqla fxr
edn kimsni sevr.6
422. Allahn sevmdiyi kslr
Quran:
Sizinl mharib edn kslrl, siz Allah yolunda mharib
edin, amma (Allahn qoyduu) hddi amayn. Allah hddini
aanlar sevmz. 7
Allah fsad trdnlri sevmz.8
Hqiqtn, Allah israf ednlri sevmz.9
Hqiqtn, Allah tkbbrllri sevmz.10
423. Allahn n ox sevdiyi insanlar
1336. Allahn Peymbri (s):Allahn n sevimli bndlri
insanlar n daha xeyirli olanlar v Allahn haqqn yerin
yetirmy daha ox alanlar, hmi xeyir ilr grmk v
yaxlq etmk istynlrdir.11
1337. mam Sadiq ():Allahn n ox sevdiyi insan doru
danan, namaznda v Allahn ona vacib etdiyi mllrd
diqqtli olan v manti sahibin qaytarandr.12
1
Ali-mran, ay 159
Maid, ay 42
3
Sf, ay 4.
4
5
6
l-Mhasen, c.1, sh.456, hdis 1056
7
Bqr, ay 190
8
Maid, ay 64
9
nam, ay 141
10
Nhl, ay 23
11
Tuhful-Uqul, sh.49
12
malie-Sduq, sh.243, hdis 8
2
257
424. Allah mhbbtinin nianlri.

Quran:
(Ey Peymbr) De: gr Allah sevirsinizs mn tabe
olun ki, Allah da sizi sevsin v gnahlarnz balasn. Allah
balayan v mehribandr.1
Hdis:
1338. mam li ():Allah-taala bndni sevn zaman ibadt
mhbbtini onun qlbin salar.2
1339. mam Sadiq ():Allahn mhbbtini hiss etdiyindn
sevinn bnd grk Allahn mrin itat etsin v biz tabe
olsun. Mgr Allahn z Peymbrin De: gr Allah
sevirsinizs, mn tabe olun ki, Allah da sizi sevsin v
buyurduunu eitmmisn?3
425. Allah yannda bndnin mqamnn meyar
1340. mam Sadiq ():Allah yannda z mqamn bilmk
istyn ks, Allahn onun yannda mqamna baxsn. nki,
bndnin Allah yannda mqam, Allahn bndnin qlbind
olan mqam qdrdir.4
426. nsanda ilahi mhbbtin niansi
1341. Allahn Peymbri (s):nsanda Allah mhbbtinin
niansi daim Allah zikr etmk istyi v Allaha mhbbtin
olmamasnn lamti Allah zikr etmkdn xou glmmsidir.5
1342. mam Sadiq ():Allah-taala Musa peymbr (s)
vhy nazil etdi: Gec ddkd ibadtimdn qafil olub yuxuya
gedn ks, gr Mni sevdiyini gman edrs, yalan
sylmidir. Mgr aiq z sevgilisi il bir xlvt kilmk
istmzmi?!6
427. n ali mqam
1343. Allahn Peymbri (s):Bndm vacib buyurulanlar
yerin yetirmk qdr he bir digr sevimli vasitlrl Mnim
mhbbtimi qazana bilmz. Bndm msthb mllr
vasitsil Mnim mhbbtim o drcd zmin yaradar ki,
mnim mhbubuma evrilr. El ki, onu sevdim dnb onun
1
2
3
4
5
6
Ali-mran, ay 31
mali Sduq, sh.292, hdis 1
258
eidn qula, grn gz, danan dili, qvvtli li v yeriyn

aya olaram. Mni aran zaman ona cavab verr, Mndn n
ists ona bxi edrm.1
428. Allah mhbbti il dnya mhbbtinin bir yer
smamas
1344. Allahn Peymbri (s):Dnya mhbbti il Allah
mhbbti he vaxt bir qlbd cm ola bilmz.2
1345. mam Sadiq ():And olsun Allaha, dnyan sevn v
bizdn (hli-Beytdn) qeyrisinin mhbbtin qlbind yer
vern ks, Allah sevmmidir.3
429.
Allah
mhbbtinin
yaranmasna
hvslndirmk
1346. Allahn Peymbri (s): Allah-taala Davuda (s.)
buyurdu:Mni sev v xlq etdiklrim Mni sevdir. Davud ()
rz etdi:Ey Rbbim! Mn ki, Sni sevirm, amma
yaratdqlarna Sni nec sevdirim. Buyurdu:Onlara bx
etdiyim nemtlri yadlarna sal. Yaxlqlarm yadlarna salsan
Mni sevrlr.4
430. Allaha xatir sevmk
1347. Allahn Peymbri (s):lrin n yaxs Allaha xatir
dost v Allaha xatir dmn olmaqdr.5
1348. Allahn Peymbri (s) z shablrindn birin
buyurmudur: Ey Allahn bndsi! Allaha xatir sev v Allaha
xatir nifrt bsl, Allaha xatir dostluq et v Allaha xatir
dmnilik et. nki, Allahn mhbbtini bunlardan qeyri
vasitlrl qazanmaq mmkn deyil. nsan bel etms, n
qdr ox namaz qlb oruc tutsa da, imann lzztini dada
bilmz. Bu gn insanlarn bir-biri il dostluu, qardal daha
ox dnyaya grdir. Dnya namin dostluq, dnyaya gr d
dmnilik edirlr.6
1349. mam Sadiq ():ki mmin bir-biril grnd
onlarn (mmin) qardana daha ox mhbbt bslyni daha
stndr.7
1
2
3
4
5
6
7

Qssul-nbiya, sh.205, hdis 266
llul-raye, sh.140, hdis 1
l-Mhasen, c.1, sh.411, hdis 937
259
1350. mam Sadiq ():Din xatir dostluq v dmnilik

etmynin dini yoxdur.1
1351. mam Cavad ():Allah-taala peymbrlrindn
birin vhy etdi:Dnya mhbbtini qlbindn silmyin
tezlikl sn rahatlq gtirr v qlbini Mn balaman sni
Mnim yanmda ziz edr. Ancaq, mn xatir bir ksl
dmnilik edib Mn xatir bir ksl dostluq etmisnmi?.2
431. Peymbri (s) v onun hli-Beytini () sevmk
1352. Allahn Peymbri (s):Mni zndn, hli-Beytimi
() z ailsindn, vladlarm z vladlarndan, mnim canm
z canndan daha ox sevn ksdn baqa he bir bndnin
iman yoxdur.3
1353. Allahn Peymbri (s):Allah, siz bx etdiyi
nemtlr xatir sevin. Mni Allaha xatir v mnim hli-Beytimi
() mn xatir sevin.4
1354. Allahn Peymbri (s):Mni v hli-Beytimi ()
sevn ks, grk Allahn birinci nemtin gr kr etsin. rz
etdilr:Birinci
nemt
ndir?
Buyurdu:Pak
mvlud
(halalzadlik). Bizi, dnyaya pak glnlrdn (halalzadlrdn)
baqa kims sevmz.5
1355. d-Dvat kitabndan:Bir gn gnorta vaxt Haris
Hmadani mirl-mmininin () yanna glir. Hzrt ()
soruur:Sni bura n gtirmidir? Haris deyir:And olsun
Allaha, mni bura sn olan mhbbt gtirmidir. Hzrt
() :gr doru deyirsns mni yerd mtlq
grcksn:Ruhun bdnindn xan zaman, sirat krpsnd
v kvsr hovuzunun knarnda.6
1356. mam Baqir () mhkm bir ipdn tutmudur aysi
bard buyurub:Mhkm ip
biz
hli-Beytin ()
mhbbtidir.7
432. hli-Beyt () mhbbtin rti
1357. mam Baqir ():Allaha and olsun, Allah trfindn
biz brat yoxdur, Allahla bizim aramzda qohumluq yoxdur.
Bizim Allaha qar bir hcctimiz yoxdur v itatdn baqa,
Allaha he bir digr vasit il yaxnlamrq. Buna gr,
1
2
3
4
5
6
7

Tuhful-Uqul, sh.455
Mukatul-nvar, sh.81
d-Dvat, sh.249, hdis 699
Nur-l-Sqleyn, c.1, sh.263, hdis 1054
260
sizlrdn kim Allaha itat edrs, bizim imamtimizin ona xeyri

olar v kim Allahn itatindn boyun qararsa, imamtimizin
ona xeyri olmaz. Vay olsun sizlr, aldanmayn! Vay olsun
sizlr, aldanmayn!1
433. Bla imamtl birlikddir
1358. mam li ():gr da mni sevs ovulub dalar.2
1359. maliye Tusi:Bir kii mam Baqirin () yanna glib
dedi:Allaha and olsun, mn, siz hli-Beyti () sevirm. Hzrt
() buyurdu:Onda, bladan qorunmaq n ynin bir libas
geyin. nki, Allaha and olsun, bla v tinlik biz v bizim
ardcllarmza trf drd axan seldn daha srtl hrkt
edr. Bla bizdn (hli-Beytdn) balayb sonra siz yetir v
rahatlq da bizdn balayar, sonra siz atar.3
434. nsan sevdiyi ksl birgdir
1360.Allahn Peymbri (s):nsan sevdiyi ksl bir
yerddir.4
1361. Knzul Ummal:Bir kii Allahn Rsulundan (s)
Qiyamt barsind sorudu. Hzrt (s) buyurdu:O gn n n
hazrlq grmsn? rz etdi:Allaha v Onun Rsuluna
mhbbtdn baqa el bir hmiyytli ey hazrlamamam.
Hzrt (s) buyurdu:Bs, sn sevdiyin ksl birlikdsn?5
1
2
3
4
5

Nhcl-Bla, hikmt 111
Knzul-Ummal, hdis 24684(=24685)
261
86
Hbs
436. Hbslrin icaz verilnlr.
1362. mam li ():Fasiq (gnah edn) alimlri, savadsz
hkimlri v kiray haqq dmyn kirayilri hbs etmk
mama vacibdir.1
1363. mam li ():Qadn mrtd olarsa ldrlmz,
mrlk hbs mhkum olunar.2
1364. suli Kafi kitabndan:mirl-mminin ()
nfrdn baqa he ksi zindana layiq bilmmidir: yetimin
maln yeyn v ya onun maln qsb edn kii, yaxud mant
xyant edn. 3
436. Zmant olunmu glib xandk zaminin hbsi
1365. mam Sadiq ():Baqasnn canna zamin duran kiini
mirl-mmininin () yanna gtirirlr. Hzrt () onu hbs edir
v buyurur:Dostunu (zamin durduun ksi) tapb bura gtir. 4
437. mrlk hbs mhkum olunanlar
1366. mam Baqir (): -Bir kii bir nfr baqasn qtl
yetirmyi mr edir v o, hmin xsi qtl yetirir. Hzrt ()
bunlarn hkm olaraq buyurur- Qatil ldrlmli, qtl mr
vern lndk zindanda qalmaldr.5
1367. mam Sadiq (): nfrdn baqa he ks, mrlk
hbs
mhkum
olunmaz:
birisini
baqas
trfindn
ldrlndk tutub-saxlayan xs; mrtd olan (z dinindn
dnn) qadn, li v aya ksilmi oru.6
438. Hddi icra etdikdn (cza verdikdn) sonra
hbsd saxlamaq v hqiqtin aydnlamas
1
2
3
4
5
6
Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3266

Thzib-ul-hkam, c.10, sh.142, hdis 569
Vsailu-i, c13, sh.156, hdis 1
Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3264
262
1368. mam li ():mam kims cza verdikdn sonra onu

hbs edrs, bu zlm olar.1
1369. mam li ():Hqiqti bildikdn sonra hbs etmk
zlmdr.2
439. Mhbusun hquqlar
1370. Daimul slam: mam li () hr cm gn
mhbuslarla grrdi. Czas olan czalandrar, czas
olmayan azad edrdi.3
1371. mam Sadiq ():mam, borcunu dmdiyin gr
hbs dmu mhbuslar cm v bayram gnlri namaz
qlmaq, grmk n bir ne mmurun nzarti altnda
hbsxanadan knara buraxmal, namaz v gr qurtardqdan
sonra onlar yenidn hbsxanaya qaytarmaldr.4
440. Mtthimin hbsi
1372. mam li ():Qtld ittiham olunmaqdan baqa, he
bir ittiham n hbs yoxdur.5
1373. Bhz ibn Hkim babasndan nql edir: Allahn
Peymbri (s) ittiham olunan bir xsi hbs etmidir.6
1
2
3
4
5
6
Thzib-ul-hkam, c.6, sh.314, hdis 870

Daimul-slam, c2, sh.443, hdis 1544
Mn l yhzuruhul-Fqih, c.3, sh.31, hdis 3265
Mustdrkul-Vsail, c17, sh.403, hdis21672
Sunne bi Davud, hdis 3630
263
87
Hicab
441. Hicab.
Quran:
Ey Peymbr! z zvclrin, qzlarna v mminlrin
zvclrin de ki, rtklrl rtnsnlr. Bu onlarn (ifftli, abrl
kimi) tannmas v (baqalar trfindn) ziyyt verilmmsi
n daha mnasibdir. Allah balayan v mehribandr.1
Hdis:
1374. mam linin () olu Hsn () buyurduqlarndan:
Gzlri namhrmlri grmsin dey, qadnlar prd
arxasnda saxla. nki, n qdr ox prd arxasnda qalsalar,
sn v onlara bir o qdr yaxdr. Onlarn knara xmas
min olmadn kiilri onlarn olduu yer gtirmyindn daha
pis deyil. gr bacarsan el et ki, onlar sndn baqa he bir
kii tanmasnlar.2
1375. mam li ():Buludlu v yal bir gnd
peymbrl Bqi qbristanlnda oturmuduq, Oradan ulaa
minmi bir qadn kerkn birdn ulan aya calaya dd v
qadn yxld. Peymbr (s) drhal zn yana evirdi. Orada
olan shablr rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! O qadnn
(adrasnn altnda) alvar var. Peymbr (s) df
buyurdu:Ey Allahm! alvar geyinn qadnlar bala. Ey
insanlar, alvar geyinin ki, alvar sizi n ox rtn paltardr v
qadnlarnz knara xan zaman alvarla qoruyun.3
1376. mam li ():Qadnn qorunmas onu daha ad,
gzlliyini daha davaml edr.4
1
2
3
4
hzab, ay 59
Tuhful-Uqul, sh.86
264
88
Hcc
442. Hcc.
Quran:
Allah-taala bu evin ziyartini Hcc getmy qdrti olan
xslr vacib etmidir.1
Camaat Hcc ar ki, piyada ya dvlrin stnd uzaq
yerlrdn snin yanna glsinlr. 2
Hdis:
1377. mam linin () dnyadan krkn etdiyi
vsiyytindn: Sizi Allaha and verirm! Sizi Allaha and
verirm! Rbbinizin evinin haqqna riayt edin. N qdr ki,
sasnz Hcci nzrinizdn xarmayn. gr Hcc trk
olunarsa, sizlr mhlt verilmyck.3
1378. mam li (:Hcc hr bir zifin cihaddr.4
1379. mam li ():Hcc yolunda xrclnn bir dirhm
(onun savab) min dirhm brabrdir.5
1380. mam li ():Hcc v mr zvvar Allahn qonadr
v Allah ona balanma hdiyy edr.6
443. Hccin flsfsi
1381. mam li ():Allah-taala insanlarn qiblsi olan z
evinin ziyartini siz vacib etdi. Onlar (suya daxil olan)
heyvanlar tk oraya daxil olar v (z yuvalarna qaydan)
gyrinlr kimi oraya z tutarlar. Allah-taala o evi xalq n
z zmti qarsnda itat, z qdrtin v izztinin etirafnn
niansi etmidir.7
1
2
3
4
5
6
7
Ali-mran, ay 97
Hcc, ay 27
Nhcl-Bla, mktub 27
Nhcl-Bla, xtb 1
265
1382. mam Sccad ():Hcc v mrni yerin yetirin ki,

bdnlriniz salam olsun, ruziniz artsn, imannz gclnsin,
xalqn v z evinizin xrcini tmin ed bilsiniz.8
1383. mam Baqr ():Hcc qlblr rahatlq bx edr. 2
1384.mam Sadiq ():Allah-taala bu evin vasitsil z
yaratdqlarn ibadt vadar etmidir ki, orada olmalar il
onlarn itatini snaa ksin. Buna gr, onlar z hrminin
ehtiramn saxlamaa v onu ziyart etmy hvslndirmi,
oran peymbrlr mkan, namaz qlanlarn qiblsi etmidir.
Bu ev, Allahn Cnnt v razln bir buda, sonu balanmaq
olan, kamal tmli zrind qurulan v zmtin mrkzi olan
bir yoldur.3
1385. mam Sadiq ():Allah yannda can atlan yer qdr
ziz bir mkan yoxdur. nki, orada hr bir tkbbrl v
itatdn boyun qaran xar v zlil olar. 4
1386.mam Rza ():Hcc ny gr mr olunmudur?
soruulduqda cavabnda deyilmlidir:Bunun sbbi Allaha
yaxnlamaq v ondan (nemtlrin) artmn istmk, elc d,
dini msllrdn agah olmaq v mamlarn (.s.) xbrlrini
hr trf, hr yana atdrmaqdr.5
444. Hcc yoxsulluu aradan gtrr
1387. Allahn Peymbri (s):Hcc yoxsulluu aradan
gtrr. 6
1388. mam Sadiq ():Hr kim df Hcci yerin
yetirrs he vaxt yoxsulluun zn grmz7.
1389. mam Sadiq ():Bu evin davaml ziyarti qdr tez
var-dvlt gtirn v yoxsulluu aradan gtrn, ikinci bir ey
grmdim 8.
1390. mam Sadiq ()- Mn, hr il zm Hcc getmy
v ya ailmdn bir nfri z xrciml Hcc gndrmy
hazrlamam dey mracit edn shaq ibn mmara- Bu
qrarnda ciddisn? dey sorudu. shaq rz edir:Bli. mam
buyurur:Bu ii grsn, var-dvltinin artacana min ol v
sn imkanl olman mjdsini verirm. 9
8
2
3
4
5
6
7
8
9

mali-Tusi, sh.296
mali-Sduq, sh.493, hdis 4, t-tohid, sh.253, hdis4
Uyune xbare-Reza, c.2, sh.119, hdis1
Tuhful-Uqul, sh.7
l-Xisal sh.117, hdis101
266
445. Hcci tamamlayan v kamilldirn ey

Quran:
Hcci v mrni Allah n kamil yerin yetirin1
Hdis:
1391. mam li ():Allahn evinin ziyartin getsniz,
Allahn Peymbrini (s) ziyart etmkl hccinizi kamala
yetirin ki, Peymbrin (s) ziyartini trk etmk, ona zlm
etmk demkdir. Siz bu i mr olunmudur v z hccinizi
ziyarti, haqq Allah trfindn siz lazm buyurulmu qbirlri
ziyart etmkl Hccinizi kamala atdrn v bu qbirlrin
yannda Allahdan ruzi dilyin2
1392. mam Baqir ():Hcc, imam il grmkl kamala
yetr.3
1393. mam Baqir ():Xalqa, glib bu qbrlrin trafna
dolanmaa, sonra yanmza glib biz olan mhbbt v
vilaytlrini, biz havadar olduqlarn bildirmy mr
olunmudur.4
446. Hcci trk etmyin aqibti
1394. Allahn Peymbri (s):gr bir xs, lm glib onu
haqlayanadk mxtlif bhanlrl Hccdn boyun qararsa,
Qiyamt gn Allah-taala onu yhudi ya xristian kimi dirildr. 5
1395. mam li ():Dnyvi tinliy, ehtiyaca gr hcci
trk ednin ehtiyac v tinliyi haclar grndk (yni haclar
Hccdn qaydana qdr) aradan getmz.6
447. Hcc son qoymaq
Quran:
Allah-taala Kbni, Beytul-Haram (hrmtli evi) insanlar
n (mnvi v maddi) dayaq v pnah yeri etdi.7
1396. mam Sadiq ()- bdrrhman adl bir nfr Bzi
adamlar deyirlr ki, gr bir df Hcc gedn xs (tkrar
olaraq Hcc getmyin vzin) sdq vers, ya qohumlarna
ba kib, kmk ets bu daha yax i grm olar. dey rz
etdikd- Yalan deyirlr. gr xalq bu cr ets, Allahn evi bo
1
2
3
4
5
6
7
Bqr, ay 196
l-Xisal sh.616, hdis10
Uyune xbare-Reza, c.2, sh.262, hdis29
Uyune xbare-Reza, sh.262, hdis30
Maid, ay 97
267
qalar. Hqiqtn Allah-taala bu evi insanlarn ilrinin (mnvi

v maddi) daya v pnah etmidir.- dey buyurmudur.1
448. Hqiqi Hac azdr
1397. bdrrhman ibn Ksir:mam Sadiql () Hcc
getmidik. Yoldan kend, o Hzrt () bir daa qalxb
yksklikdn camaata baxd v buyurdu:N ox hay-ky, n
az hac var! 2
449. Hccin qaydas
Quran:
Hccin myyn aylar vardr. Bu aylarda Hcci yerin
yetirn ks (bilsin ki) Hcc snasnda bir yataa ba qoymaq,
gnah v mnaqi etmk olmaz.3
Hdis:
1398. mam Baqir ():Bu evi ziyart edn ksd xislt
olmasa ziyartin he bir dyri yoxdur: Gnahlardan kindirn
Allah xofu, qzbini cilovlayan helmi (tmkinliyi), yol v shbt
yolda il mehriban rftar 4
450. Ehram balamaq qaydas
1399. Allahn Peymbri (s):Haram pulla Hcc gedn
xs Lbbeyk Allahumm lbbeyk deynd Allah-taala ona
buyurar la lbbeyk v la sdeyk (Hccin zn qalsn.)5
1400. mam Sadiq ():Hcc iki nvdr: Allaha xatir hcc v
camaata xatir hcc. Allaha xatir hcci yerin yetirn Allahtaala Cnnti mkafat verr, camaata xatir hcc gednin
Qiyamt gn mkafat v savab hmin camaatn hdsin
olar6
1401. Malik ibn ns:Bir il mam Sadiql () Hcc
getmidik. O Hzrtin () at ehram balanan yerd dayananda,
Hzrt () hr n qdr lbbeyk demy alsa da, sanki
ssi boaznda qurumudu v az qalrd atndan yer yxlsn.
rz etdim:Ey Allahn Peymbrinin (s) olu lbbeyk de.
Grk deysn. Buyurdu:Ey bu Amirin olu!
Allahn
cavabmda l lbbeyk v la sdeyk deycyindn
1
2
3
4
5
6
llu-raye, sh.452, hdis1

Bqr, ay 197
l-Xisal, sh.148, hdis180
d-Durrul-Mnsur, c.2, sh.63
268
qorxduum halda nec crt edib, lbbeyk Allahumm

lbbeyk deyim? 1
1402. mam Rza ():Xalqa ehram balamaq Allahn
hrmin v min-amanlq sahsin daxil olmamdan qabaq
qlblrind xuu (mtilik) halnn yaranmas, qlbin dnya
ilrindn,
onun
zintlrindn
v
lzztlrindn
tmizlnmsindn tr mr olunmudur. Bu halda onlar ciddi
v alqan, mqsdlri Allaha qovumaq olmal v btn
vcudlar il Ona z tutmaldrlar.2
451. Hcc yolunda ln xsin savab
1403. mam Sadiq ():Kims Mkk yolunda v ya
qaydarkn vfat edrs, Qiyamt gn byk qorxudan
amanda olacaq.3
1404. mam Sadiq ():Ehram halnda ln xsi Allah-taala
lbbeyk deyn halda dirildr.4
452. Qeyb kilmi mamn (.f.) Hcc mrasimind
olmas
1405. mam Sadiq ():Xalq z mamn (.f.) itirr. O Hzrt
(.f.) is Hcc mrasimind olar v xalq grr, lakin onlar o
Hzrti (.f.) grmzlr.5
1
2
3
4
5
l-Xisal, sh.167, hdis219, llu-ray sh.235, hdis4

Vsailu-i, c.9, sh.3, hdis54
Kmalud-Din, sh.364, hdis33
269
89
Hcct
453. Hcct
Quran:
Biz he bir xalqa Peymbr gndrmmi, onlara zab
vermrik.2
Hr hlak olan dlill hlak olsun v hr sa qalan dlill
sa qalsn dey3
Hdis:
1406. mam li ():Hcct sahibi olan qvv, qdrt
sahib qvvdn daha bykdr.4
1407. mam li ():Doru danann dlil-sbutu gcl
olar.5
1408. mam Baqir () Allahn bndlr zrind olan
hccti bard suala cavabnda: Hcct budur ki, (insanlar)
bildiklri eyi desinlr v bilmdiklri eylr haqda fikir
sylmkdn kinsinlr.6
1409. mam Sadiq ():Allah-taala insanlara bx etdiyi v
tantdrd eylrin vasitsil onlara hccti byan etmidir.7
1410. mam Sadiq ():kk v gman sasnda i grnin
ii pu v hdrdir. nki, Allahn hccti aydn-akardr.8
453. Aydn hcct Allaha mxsusdur
Quran:
Ey Peymbr! De ki, aydn hcct Allaha mxsusdur.
gr ists hamnz doru yola ynldrdi.9
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hcct hqiqti byan edn dlil, sas

sra, ay 15
nfal, ay 42
irarul-Hikm, hdis 8482
'nam, ay 149
270
1411. mam Sadiq () -De, aydn hcct Allaha mxsusdur

aysinin
hrind:Allah-taala
Qiyamt
gn
bndy
buyurar:Ey mnim bndm! Sn bilirdinmi? gr Bli dey
cavab vers Allah-taala ona buyurar:Bildiyin ey ml
etdinmi? Bilmirdim dey cavab vers Allah buyurar:Bs niy
yrnmdin ki, bilsn v ml edsn? O (bnd) z cavabn
alar v mhkum olunar. Budur, qti v aydn hcct.1
1412. mam Sadiq ():Allahn hccti yaradlmlardan
vvl olub, yaradlanlarla birgdir v mxluqatdan sonra da
olacaqdr.2
455. n qti v n aydn hcct
Quran:
Mjd vern v (zabla) qorxudan peymbrlri
gndrdik ki, sonra xalqn Allaha qar bir bhan yeri
qalmasn, Allah yenilmz v hikmtlidir.3
Hdis:
1413. mam li ():Ey insanlar! Uca Allahn yer znd
peymbrimiz Mhmmddn (s) daha mhkm hccti v
kitab Qurandan daha aydn hikmti yoxdur.4
1414. mam li ():Allah-taalann yer znd kitabndan
daha aydn v qti hccti, hikmti yoxdur.5
1
2
3
4
5

Nisa, ay 1165
Nhcs-Suad, c.1, sh.347
271
90
Hdis
456. Hdis
1415. Allahn Peymbri (s):mmtim snnnin brpa
olunmas v bidtin at verib dalmasna sbb olan hdis
sylyn ks Cnnt nsib olar.1
1416. mam Baqir ():Hqiqtn, bizim hdis v
klamlarmz qlblri dirildr2
1417. mam Baqir ():Doru danan xsdn bir hdis
yrnmyin, snin n btn dnyadan yaxdr.3
1418. mam Sadiq ():Xalqn bizim (hli-Beytin) yanmzda
olan mqam v yerini bizdn rvayt etdiklri hdislrin
qdrindn bilin.4
457. Mhddis (Hdis nql edn)
1419. mali Sduq:Peymbr (s) df buyurdu:Ey
Allahm! Mnim caniinlrimi bala! rz etdilr:Ey Allahn
Rsulu! Snin caniinlrin kimlrdir? Buyurdu:Onlar, mnim
hdis v snnmi tbli ednlr, onlar mnim mmtim
yrdnlrdir. 5
1420. mam Sadiq ():Hdis rvayt edn v dind fqih,
mlumatl olan xs dindn agah olmayan v hdis sylmyn
min abiddn yaxdr.6
458. Qrx hdis zbrlynin savab
1421. Allahn Peymbri (s):mmtimin dini n faydal
olan qrx hdis zbrlyn xs Allah-taala Qiyamt gn
qbirdn fgih v alim kimi qaldrar 7
459. Hdisi drk etmk
1
2
3
4
5
6
7

mali-Mufid, sh.42, hdis10
272
1422. mam li ():Siz hdisi drk etmyi tvsiy edirm,

rvayt etmyi yox! 1
1423. mam li ():Alszlarn mqsdi (rvayti) nql
etmk, alimlrin mqsdi is onu drk etmkdir. 2
1424. mam Sadiq ():Snin bir hdisi drk etmyin, min
hdisi (drk etmdn) nql etmyindn yaxdr3
460.
Allahn
Peymbri
(s)
bard
yalan
sylmkdn kindirmk
1425. Allahn Peymbri (s):Mnim barmd bilrkdn
yalan danann yeri oddur.4
1426. Allahn Peymbri (s):Kimsnin demdiyim sz
mnim adma xmas n byk gnahlardandr. 5
461. Yalan olmas mlum olmayan sz sanmaqdan
kindirmk
1427. Allahn peymbri (s):Mndn bir hdis eidib onu
inkar edn xsdn Qiyamt gn haqqm tlb edcym.
Buna gr, mnim barmd mnasn bilmdiyiniz bir hdis
eitdiyiniz zaman deyin:Allah daha yax bilir. 6
462. Hdisin doruluu v Quranla uyunluu
1428. Allahn Peymbri (s):Mnim hdisimi Allahn kitab
il tutudurun. gr ona uyun olarsa, hmin hdis mndndir
v onu mn sylmim.7
1429. mam Sadiq ():Qurana uyun olmayan hr bir hdis
batildir.8
463. Hdisin doruluu v fitrt uyunluu.
1430. mam Baqir ():gr Ali Mhmmddn (Allahn
salam onlara olsun) siz bir hdis atan zaman qlblriniz
yumalarsa v ona qar domalq hissi keirrsinizs, hmin
hdisi qbul edin. gr hdis qlblrinizi hrkts v knlnz
yad olsa, onu Allaha, peymbr v Mhmmd () nslindn
olan bir alim taprn.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Knzul-Fvaid, c.2, sh.31

273
464. Hdisin doruluu v haqqa uyunluu

1431. Allahn Peymbri (s):Mndn siz atan hr bir
hdis, gr haqqa uyun olarsa, onu mn demim v gr
haqqa uyun glms, onu mn demmim. nki, mn he
vaxt haqqdan qeyri bir sz danmram.1
465. Hdisin mnasn nql etmyin caiz olmas
1432. Allahn Peymbri (s):Mnasn dzgn atdrrsa
hdisin szlrinin yerini dyimyin eybi yoxdur.2
1433. Mhmmd ibn Mslim:mam Sadiq () rz
etdim:Sizdn bir hdis eidirm v onu (szlrini) azaldr v
artrram. Hzrt () buyurdu:Mnasn (doru) atdrdn halda,
eybi yoxdur.3
466. Hdisin nqlind ny riayt olnumaldr
1434.
Allahn
Peymbri
(s):mmtim,
mnim
hdislrimdn yalnz onlarn idrak qbul ed bildiyini sylyin. 4
1435. mam li ():styirsizmi ki, Allah v Onun peymbri
yalan saylmasn?! Onda camaatn baa ddy hdislri
sylyin v onlara drk ed bilmdiklri, inkar etdiklri eylri
sylmkdn kinin. (ks halda, hdisi inkar edcklr v onun
inkar Allah, peymbri v imam yalan hesab etmk kimidir) 5
467. Bzi hdislri drk etmk v onlara tab gtirmyin
tinliyi
1436. mam Sadiq ():Hqiqtn, bizim hdisimiz tin v ox
ardr. Ona, mqrrb mlkdn, mursl peymbrdn, Allahtaala qlbini imanla snam bnddn v alnmaz hrdn
baqa he ks tab gtir bilmz
mr deyir:Hdisin rvaytisi ueyb dedim:Ey bl-Hsn,
alnmaz hrin mnas ndir? Dedi:Mn d imam Sadiqdn ()
bunu soruduqda Hzrt () O, geni v dyantli qlbdir dey
buyurdu.6
468. Quran il snnnin hatliliyi
1437. bu Usam:mam Sadiqin () xidmtind idim.
Meyriyydn7 d bir kii orada idi. O, mamdan () snn haqda
1
2
3
4
5
6
7

Meyriyy bir mzhbin addr
274
sorudu. mam () buyurdu:nsanlarn ehtiyac olduu el bir ey

yoxdur ki, onun barsind Allah v peymbri trfindn bir
snn (gstri) verilmsin. gr bel olmasayd Allah-taala
gtirdiyi
hcctlrl
biz
hcctlri
tqdim
etmzdi.
Meyriyydn olan kii sorudu:Allah-taala biz hccti n il
gstrmidir? mam Sadiq () buyurdu:Allah-taala buyurduu
Bu gn sizin dininizi sizin n kamil etdim v siz olan nemtimi
tamamladm szlril. 1
469. Mtabih2 hdislr
1438. mam Rza ():Quranda olduu kimi bizim xbrlrd d
(hdislrd) mhkm v mtabih hdislr vardr. Bizim
mtabih xbrlrimizi onun mhkmlrin uyunladrn v
onun mhkmlrin diqqt yetirmdn, mtabihlr tabe
olmayn ki, yolunuzu azarsnz.3
91
Hddlr
470. Hr eyin hddi var
1439. mam Baqir ():Allah-taala hr ey bir hdd v
srhdd, srhddi gstrmk n is bir nian qoymudur.
Bu hddi (srhddi) ken xs n cza (hdd) tyin
etmidir. 4
471. Hdud v czalarn uzaqladrlmas
1440. Allahn peymbri (s):Bacardnz qdr hdd v
cza ttbiqini mslmanlardan uzaqladrn. gr mslman
n bir x v snacaq yeri tapsanz, onu azad buraxn.
nki, imamn balamaqda shv yol vermsi, shvn
czalandrmandan daha yaxdr 5
1441.
Allahn
Peymbri
(s):Czalar
bhlrl
uzaqladrn. (yni, xsin cinaytkar olmasnda trddd,
bh yarandqda czan (hddi) icra etmkdn kinin.) 6
1
2
3
4
5
6

Motaabeh mna baxmndan mxtlif yozumlar olan hdislr
Uyune xbare Reza (), c.1, sh.290, hdis39
Mn l yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
275
472. Czalarn icra olunmas

1442. Allahn Peymbri (s):lahi czalardan birini (bir
hddi) icra etmk, ilahi mmlktlr 40 gec ya
yamasndan daha yaxdr.1
1443. Allahn Peymbri (s):Yer znd bir (ilahi) czann
hyata keirilmsi 60 il ibadtdn daha pakdr. 2
1444. mam Sadiq (s):z tayfa v qbilsinin adl-sanl
nslindn olan bir qadn ourluq etdiyin gr Peymbrin
yanna gtirdilr. Allahn Peymbri (s) mr verdi ki, onun lini
kssinln. Qureydn bir dst adam Peymbrin yanna glib
rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Kiik bir xtaya gr, onun kimi
byk nsildn olan bir qadnn lini ksirsn?
Buyurdu:Bli. Sizin ata-babalarnz bel ilr gr mhv
oldular. Onlar czan v hdudu yalnz arsizlr qar ttbiq
edirdilr. z gcllri v kbarlaryla he bir ilri yox idi. Buna
gr d, mhv oldular. 3
473. Czada n vasitilik, n zmant4, n d and

qbul olunar
1445. Allahn Peymbri (s):z vasitiliyi il ilahi czann
icra olunmasna mane olan ks, vasitiliyini geri gtrn
qdr hmi Allahn qzbi altnda olacaq. 5
1446. Allahn Peymbri (s):Czalandrmada (hdd) n
vasitilik, n zmant v n d, and qbul olunur. 6
1447. mam li ():Czann he bir nvnd zmant
yoxdur. 7
1448. Mstdrkl-vsail:mam Sadiq () atasndan, atababasndan, Peymbrdn (s) nql edir ki, o Hzrt
czalandrmada (hdudda) falti qadaan etmidir. mam ()
buyurur:Hr ks ilahi czalardan birinin icra olunmamas n
vasitilik ets v czalarn lv olunmasna alsa, Allah-taala
Qiyamt gn ona zab verr. 8
1
2
3
4
5
6
7
8

Mustdrkul-Vsail, c.18, sh.9, hdis21843
Mustdrkul-Vsail, sh.7, hdis21834
Zmant yni, czalandrlm xs n zamin durmaq
Mn la yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
Mustdrihul-Vsail, c.13, sh.439, hdis15846
276
474. Czann txir salman qadaan olmas

1449. mam Baqir ():Bir kiinin zina etdiyi bard nfr
hadt verdi. mirl-mminin () buyurdu:Drdnc ahid
haradadr? Dedilr:ndi glir Hzrt () buyurdu:Bu
nfr hdd vurun (czalandrn). nki, cza bir an da olsun,
txir salnmamaldr. 1
475. Hddi aman qadaan olmas
Quran:
Bunlar Allahn hdudlardr. Onlar amayn. Allahn
hdudlarndan knara xanlar, lbtt, zalmlardr. 2
1410. Hdis:
1450. Allahn Peymbri (s):(Qiyamt gn) Hkmnd
bir allaq az cza (hdd) tyin edn hakimi gtirrlr. O
deyr:Ey Allahm! Snin bndlrin ryim yand n bel
etmim. Allah-taala ona buyurar:Mgr sn onlara Mndn
daha ryi yanansan? Bu vaxt mr verilr ki, onu oda atsnlar.
Sonra bir allaq ox vuran gtirrlr. O da deyr:Onlar
gnahlardan kindirmk n bir allaq ox vurmuam. Onun
da oda atlmasna mr verilr. 3
1451. mam Baqir ():mirl-mminin () Qmbr mr
etdi ki, bir kiiy allaq (hdd) vursun. Qmbr sbindn
allaq ox vurur. li () Qmbr allaq vurmaqla onu qisas
edir. 4
476. Gnahn paklanmasnda czann icrasnn rolu

1452. Allahn Peymbri (s):Gnah edn xs, hmin
gnahn czas ttbiq olunarsa, bu onun kffarsidir.5
1453. mam li ():Allah-taala bu dnyada mmin bndy
cza verrs, Qiyamt gn onu yenidn czalandrmaqdan
daha rhimli v daha bykdr. 6
477. Czalandrlm xsi thqir etmyin qadaan
olmas
1
2
3
4
5
6

Bqr, ay 229
Tuhful-Uqul, sh.214
277
1454. Tnbihul-xvatir:Allahn Peymbri (s) bir zinakar

kiini daqalaq etdi. Bir nfr z dostuna dedi:O, it kimi
ld. Allahn Peymbri (s) hmin bu iki nfrl murdar bir
lein yanndan kend onlara buyurdu:Dilrinizl bu ledn
bir tik qoparn. rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! Allahn salam
olsun sn, lei diimiz gtrk? Buyurdu:Qardanzdan
qopardnz tik bu ledn daha funtlidir1
1455. bdrrhman ibn bi Leyla:li () bir kiiy cza
(hdd) ttbiq etdi. Xalq hmin xs thqiramiz szlr deyib
Lntlmy balad. li () buyurdu:O, z gnahna gr
daha soru-sual olunmayacaq.2
478. Czalandrlm (allaq vurulmu) xs nc
df qtl yetirilmlidir
1456. mam Kazim ():Byk gnah etdiklrin gr iki
df czalandrlm (allaq vurulmu) xslr nc df
ldrlmlidir3
479. Tzir4
1457. Hmmad ibn Osman:mam Sadiqdn
() tzir
bard sorudum. Buyurdu:Hddn bir qdr azdr. rz
etdim:Sksn allaqdan azdr? Buyurdu:Qulun czas (hdd)
olan qrx allaqdan azdr. rz etdim:N qdrdir?
Buyurdu:O hakimin nzrindn asldr, xsin tqsirini
(cinayti) v bdninin qdrtini nzr almaldr.5
1458. mam Sadiq () -Tzirin hddi n qdrdir? sualnn
cavabnda- On allaqdan, iyirmi allaa qdr.6

3
4
Tzir czann bir nvdr. Tzird trbiylndirmk mqsdi il allaq
vurular.
5
6
2
278
92
Mharib
480. Mharib.
1459. mam li ():ox mharib var ki, faydas slhdn
daha oxdur.1
1460.mam li ():Mbahis v ziddiyyt mharib
yaradar.2
1461. mam li ():nadkarlq mhariblrin mnyidir.3
1462. mam Hseyn ():Bilin ki, mharibnin rri tez
gln, tamah pis v nifrt dourandr. zn mhariby
hazrlayan, onun silah-sursatn tdark grn ks, mharib
balamam z bdnini onun yaralar il incitms mharibd
qalib glmidir. Amma, lverili frst v mharib zaman
yetimmi, hminin znn hrbi qdrtindn xbrsiz
mhariby balayan ks, ordusuna he bir fayda vermz v
zn d hlak edr.4
481. Dmn qfildn hcum etmk.
1463. mam li ():Bax! Mn gec v gndz, akarda v
gizlind sizi bu xalq il mhariby araraq dedim:Onlar siz
hcum etmmi, siz onlarn zrin hml edin. nki, Allaha
and olsun, he bir xalqla onlarn z torpaqlarnn irilrind el
bir mharib olmayb ki, onlar bu mharibd xar olmasnlar.5
482. Mhariby balamazdan vvl ny riayt
etmk lazmdr
1464. Allahn peymbri (s) buyurur:Xalqla yax rftar
edin v onlara frst verin. Haqqa dvt etmmi onlara
hcum kmyin. nki, yer znn hrlr v adrlarnda
yaayan
insanlarn
mnim
yanma
mslman
(kimi)
1
2
3
4
5

urrul-Hikm, sh.406
rhe Nhcl-Bla, c.3, sh.186
Nhcl-Bla, xtb 27
279
gtirmyinizi qadn v vladlarn (sir kimi) tutub yanma

gtirib kiilrini ldrmyinizdn daha ox xolayram.1
1465. mam li () Siffeyn dynd buyurmudur:Allaha
and olsun, mharibni bir gn d olsun txir salmam, yalnz
onlarn mn qoulmalar, mnim vasitml hidayt olmalar v
saymd rahatlq tapmalarna mid etdiyim n olmudur.Bu,
mn onlar, yollarn azm halda ldrmkdn daha xodur.2
483. Ordunun kfiyyatlar
1466. mam li () Ziyad ibni Nzr taprnda buyurur:Bil
ki, kfiyyatlar ordunun gz, kfiyyatlarn gz is onlarn
gztilridir. z vtninin srhdlrini ab dmnin
yaxnlaan zaman drhal hr trf drlr, melr, puqu
yerlrin v hr gy gztilr qoy ki, dmn siz pusqu
qurub qfildn hcum etmsin.3
484. Hrbi tlimlr
1467.Allahn
Peymbri(s):Elilri
v
girovlar
ldrmyin.4
1468.mam li ():Zirehlilri n crgd, zirehsizlri is arxa
crglrd yerldirin. Dilrinizi bir-birin sxn, bu (dmnin)
qlncla badan vurduu zrbsinin tsirini azaldar. Nizlrin
trafnda yilib-dzlin. Bel etsniz nizlrin qaban daha yax
boalda bilrsiniz. Gzlrinizi aa saln ki, bu qlblriniz daha
ox qvv v rahatlq bx edr. Sslrinizi xarmayn ki, bu
qorxu v zifliyin aradan getmsin daha ox tsir edr. 5
1469. mam li ():Dmn dy balamam onunla
vurumayn. nki, hmd olsun Allaha ki, sizin hcctiniz var.
Onlara mharibni balamaa frst vermyiniz is, sizin
onlara qar baqa bir hcctinizdir. gr Allahn izni il
dmn mlub olarsa, qacanlar ldrmyin. sirlr bdn
xsarti yetirmyin, qadnlar ziyytl v incitmkl thrik
etmyin.6
1470. mam li ():Allahn Peymbri (s) mriklrin
hrlrini zhrlmyi qadaan etmidir.7
1471. mam Sccad () buyurur:gr yerimy gc
olmayan kimsni sir gtrmsns v aparmaa bir vasitn
1
2
3
4
5
6
7

Nhcl-Bla, xtb 55
Tuhful-Uqul, sh.191
Qurbul-rad, sh.131, hdis456
Nhcl-Bla, xtb 124
Nhcl-Bla, mktub 12
280
yoxdursa, onu ldrmyib azad burax. nki, mamn onun

barsind hkmn bilmirsn.1
485. Mharib hiyldir
1472. Allahn Peymbri (s):Fikrin gln hr eyi de,
nki mharib hiyldir.2
486. Mharibdn qaman qadaan olmas
Quran:
Dy sursatlar n geri qaydanlardan v baqa bir
dsty kmy gednlrdn baqa, dmn arxa evirnlr
Allahn qzbin glrlr.
Onlarn yeri nec d pis yer olan Chnnmdir.3
Hdis:
1473. mam li () Siffeyn mharibsind z shablrin
xitabn buyurur:Dalbadal yr edin v qamaqdan hya
edin, nki dy meydanndan qamaq glck nsillr v
glck dvrlr bdi qalan rsvaylqdr. Knl razl il
vuruun, ad v rahat ruhiyy il lm doru addm atn4.
1474. mam Sadiq ():Mharibd iki kiinin qadandan
qaann ii, qamaq hesab olunar. gr mharibd nfrin
qabandan qaarsa, bu qamaq saylmaz.5
1475. mam Rza ():Allah-taala cihad meydanndan
qama haram etmidir. nki, bu dinin ziflmsin,
peymbrlr v daltli rhbrlr () hrmtsizliy sbb
olar.6
487. Mharibd mxtlif nv silahlardan istifad
etmk
Quran:
Onlarn mqabilind bacardnz qdr qvv toplayn.7
Hdis:
1476.
Hfs
ibn
iyas:
mam
Sadiqdn
()
sorudum:halisi mharib edn hrd mslman qadn,
uaq, qoca, sirlr v tacirlr olduu halda ora su buraxb od
vurmaq v ya halisini ldrmk mqsdi il onu mancanaa
tutmaq olarm? Hzrt () buyurur:Onlara qar bu ilri
grmk lazmdr v hmin xslrin (mslmanlarn) olmasna
gr mharib edn hrin halisindn l kmk olmaz.
1
2
3
4
5
6
7
llu-rayi, sh.565, hdis1

nfal, ay 16
Uyune xbare Reza, c.2, sh.92, hdis1
nfal, ay 60
281
Onlara gr mslmanlarn boynunda n bir diy1 var, n d

kffar.2
488. Dniz qvvlri
1477. Allahn Peymbri (s):Dniz dylrind hid
olanlar Allah yannda yerst mharib hidlrindn
stndrlr.3
489. Qadnlarn mharibd itirak
1478. mam Baqir (), yaxud mam Sadiq ():Allahn Rsulu
(s) yarallar malic etmk n qadnlar da z il
mhariby apard. Qnimtdn onlar arasnda he bir ey
bldrms d, onlara bxilr verdi.4
1
2
3
4
Diy qan bahasdr

282
93
Mharib1
490. Mharib
Quran:
Allah v Onun Rsulu il mharib ednlrin, yer znd
fsad trtmy alanlarn czas ldrlmk ya dar
aacndan aslmaq, ya llri v ayaqlar biri soldan, biri d
sadan ksilmk, yaxud da z vtnlrindn srgn
olunmaqdr.2
Hdis:
1479. Allahn Peymbri (s):Baqalarnn zrin qlnc
knin qan hdrdir.3
1480. mam li ():Oru mharibi (yni, lind silah
ourluqla mul olan ksi) ldr v narahat olma, onun qan
mnim boynumadr.4
1481.
Daimul-slam:mirl-mmininin
yanna
bir
mharib gtirdilr. O Hzrt () mharibi diri-diri dar aacndan
asma mr etdi. Bunun n z qibly bir (dar) aac qurdu
v hmin mharibi arxas aaca, z is camaata v qibly
trf dar aacndan asd. Onun csdi gn dar aacndan
asl qald. gndn sonra onu aa salma mr etdi v
namazn qlb dfn etdi.5
1482. mam Baqir ():Gec vaxt z il silah gzdirn ks
mharibdir, yalnz he bir kk-bh yeri olmayan xsdn
baqa.6
1483. mam Sadiq () mharibin srgun olunmas bard
sualn cavabnda buyurub: hrdn srgn edilr.mirlmminin () iki kiini Kufdn baqa yer srgn etdi.7
1
2
3
4
5
6
7
Mharib Allaha, peymbr, imama v mminlr qar vuruan xsdir

Maid, ay 33
Mustdrikul-Vsail, c.1, sh.99, hdis12521
l-Mhasin, c.2, sh.107, hdis1289
Daimul-slam, c.2, sh.477, hdis1713
Mustdrikul-Vsail, c.18, sh.159, hdis22384
283
284
94
Azadlq v azadlik1
1484. mam Sadiq ():Hr ksd bu be xisltdn biri
olmasa, onda ox xeyir-brkt olmaz: vfa, tdbirlilik, abrhya, xo xasiyyt, vvlki drd xislti znd birldirn
azadlik.2
492. Btn insanlar azaddr
1485. mam li () :Ey insanlar! Admdn n bir qul
trnib, n d bir kniz. Btn insanlar azaddr.3
1486. mam li ():Baqalarna qul olma, Allah-taala sni
azad yaradb.4
1487. mam Sadiq ():Azad hr bir halda azaddir. Ona
bla v tinlik z vern zaman sbr edr. gr bana
msibtlr yasa da, sirliy ds d, mlub olsa da,
rahatln ldn verib tinliy, yoxsullua dar olsa da btn
bunlarn he biri onu sndrmaz. min Siddiq Yusif kimi! (Allahn
salam ona olsun). Onu qul da etdilr, mlub da oldu, sir d
gtrld, amma bunlarn he biri onun azadliyin xll
yetirmdi.5
493. Azad insann xasiyyti
1488. mam li (): Glrzllk azd insann xisltidir.6
1489. mam li (): Hya v ifft imann xisltlrindndir.
Bunun ikisi d azadlrin tbiti v yax insanlarn
xasiyytidir.7
1490. mam li (): Qane olan qul azaddr, tamahkar azad
is qul.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Azadlik ryi genilik, alicnablq, smimiyyt

l-Xisal, sh.284
Nhcl-Bla, mktub 31
285
286
95
Hrislik
494. Hrislik
1491. mam li () (Hrislik ndir?-sualnn cavabnda)
oxu ldn vermkl az ld etmk.1
1492. mam li (): Hrislik bdi ziyytdir.2
1493. mam li (): Hrislik mrdliy lk gtirr.3
1494. mam li (): Hrislik drdin miniyidir.4
495. Hris
1495.mam li () Hans zlillik daha pisdir? sualna
cavab olaraq buyurur:Dnyaya hrislik.5
1496. mam li () :Hris sartin buxovlarndan he vaxt
xilas ola bilmyn arsiz bir sirdir.6
1497. mam li ():Ruzi blnmdr, hris is
mhrumdur.7
1498. mam li ():Hris btn dnyaya malik olsa bel
mhtacdr.8
1499. mam li (): Hris olan kims zn bdbxtlik v
ziyyt uurumuna atmdr.9
1500. mam li (): Hris qane olmaz.10
1501. mam li (): Hrislik ruzini artrmaz, ksin mqam
v qdir-qiymti yer vurar.11

3
4
5
6
7
urrul-Hikm, hdis 96
8
9
10
11
2
287
1502. mam Hseyn (): N ifft ruziy mane olar, n d

hrislik ruzini artrar. nki ruzi blnmdr v mtlq cldir.
Hrislik etmk is gnah istmkdir.12
1503. mam Baqir (): Dnya hrisi olan kimsnin hekayti
barama (ipk) qurdunun hekaytidir. z zrin n qdr ox
ipk toxuyursa, bir o qdr onun pildn xmaq imkan azalar
v nticd qm-qssdn lr.2
1504. mam Sadiq ():mirl-mminin () buyururdu:Ey
Adm vlad! gr dnyadan, sn kifayt etdiyi qdrini
istsn, dnyann n az bir eyi sn bs edr. Ancaq kifayt
etdiyindn oxunu istsn, btn dnya da sn bs etmz.3
496. Hrisliyin kk
1505. Allahn Peymbri (s):Ey li! Bil ki, qorxaqln,
simiclik v hrisliyin tbiti birdir v onlarn kk (Allaha)
bdgman olmaqdr.4
1506. mam li ():Hqiqtn, Adm vlad ona qadaan
olunmu ey hrisdir.5
1507. mam li ():ox hrisliyin v xsisliyin bnvrsi
Allaha kk v az etimad etmk zrind qurulmudur.6
1508. mam li ():ox hrislik gzdoymazlqdan v dinin
zifliyindn irli glir.7
12
2
3
4
5
6
7
lamud-Din, sh.428
l-Kafi, sh.138, hdis6
288
96
Haram
497. Haramlardan kinmk
1509. mam li ():gr kramt v alicnablq
istyirsns, haramlardan uzaqla.1
1510. mam li ():n gzl xlaqi xsusiyyt haramlardan
kinmkdir.2
1511. mam li ():gr Allah-taala nalayiq ilri qadaan
etmsydi, bel all insan yen d onlardan kinmliydi.3
498. Haram yemk
1512. Allahn Peymbri (s):Haram yeyrk ibadt etmk
qumun v ya baqa szl desk, suyun zrind bina tikmy
bnzyir.4
1513. Allahn peymbri (s):Bir tik haramdan imtina
etmk Allaha iki min rirt msthbb namaz qlmaqdan daha
xo glir.5
1514. mam Baqir ():nsan haram mal ld edrs, n
onun hcci, n mrsi, n d sileyi-rhmi qbul olunmaz, htta
onun evlnmyin v ail hyatna da pis tsir gstrr.6
1515. mam Sadiq () etdiklri mllri aradracaq v
hamsn toz zrrlri kimi kly sovuracaq aysi haqda
buyurur:Allaha and olsun, onlarn mllri Misir ktanndan a
olsa da, haramla
z-z glnd ondan imtina etmzdilr.7
499. Haram i grmy imkan olduu halda onu trk
ednin savab
1516. Peymbr (s):Haram qadn v ya kniz il yaxnlq
etmk imkan yaranan zaman Allah qorxusundan bu idn
kinn Allah-taala Chnnm odunu haram edr, (Qiyamt
1
2
3
4
5
6
7

ddtud-Dai, sh.141
mali-Tusi, sh.680 , hdis1447
l-Kafi, c.2, sh.81 , hdis5
289
gn) byk qorxudan amanda saxlayar v Cnnt daxil

edr.1
1517. Allahn Peymbri (s) :Haram bir i grmy imkan
olan xs yalnz Allahdan qorxduuna gr bu idn imtina
edrs, vzind Allah-taala ona axirtdn vvl, el bu
dnyada daha yaxsn bx edr.2
1518. mam Kazim ():Sff hli Peymbrin (s) qona
idilr. Onlar z ev-eiklrini trk edib Mdiny hicrt
etmidilr. Allahn Peymbri (s) drd yz nfr olan hmin
kiilri mscidin hytind yerldirmidi. O Hzrt (s) hr
shr v axam onlarn yanna gedib salam verirdi. Bir gn
onlarn yanna glnd grr ki, biri ayaqqabsn yamayr,
digri paltarna yamaq vurur, bir dstsi d paltarlarnn bitini
tmizlyir.
Allahn Rsulu (s) hr gn onlara bir md3 xurma verirdi.
Onlarn arasndan bir kii qalxb rz etdi:Ey Allahn Rsulu!
Biz verdiyin xurma mdmizi yandrd. Allahn Peymbri (s)
buyurdu:Bilin ki, gr dnyan siz yedizdir bilsydim, bu ii
grrdim. Amma mndn sonra sizlrdn sa qalanlar shr v
axam doyunca yemk yeycklr. Hr biriniz shr bir kynk,
axam baqasn geyinck v evlrinizi Kb evi kimi ucaldb,
bzycksiniz.
Bir kii qalxb dedi:Ey Allahn Rsulu! Mn bel gnn
arzusundayam! O gn n vaxt glck? Buyurdu:Sizin bu
gnnz hmin zamandan daha yaxdr. gr siz qarnlarnz
halalla doldursanz, ox gman ki, onu haramla da
doldurarsnz.4.
1
2
3
4
Svabul-mal, sh.334 , hdis1

Md ki l vahididir 750 qrama brabrdir
Mustdrikul-Vsail, c.2, sh.56 , hdis13499
290
97
Pe
500. Pe
1519. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mmin, z
pesinin ustas olan v ilyn bndni sevir.1
1520. l-xisal:Allahn Rsulu (s) bir kimsy baxanda v
ondan xou glnd buyurard:Pesi d varm? gr xeyr
desydilr buyurard:Gzmdn dd rz edrdilr:Niy,
ey Allahn Rsulu? Buyurard:gr mminin bir pesi v
muliyyti olmazsa z dinini dolanq vasitsin evirck2.
1521. mam li ():Ticartl mul olun ki, sizi xalqn
malndan ehtiyacsz edr v Allah-taala pekar, iind dz
olan bndni sevr3.
1522. Mstdrkul-Vsail:mam Sadiq () shablrin
birindn pesi barsind sorudu. Shab rz etdi ki, sn
fda
olum,
mn
ticartdn
knara
kilmim.
Buyurdu:Niy? rz etdi:Bu iin ba vermsini (sizin
hkumtinizin qurulmasn) gzlyirm. 0 Hzrt ()
buyurdu:Bu sizdn gzlnilmyn bir hrktdir, (nki)
srvtiniz ldn gedir. Ticartdn l km, Allahn fzilt v
brktini axtar, dkann a, mallarn doldur, iini genilndir
v Allahdan ruzi ist.4
501.Allahn hizbi
Quran:
Allah, Onun peymbri v mminlrl dostluq edn ks
bilsin ki, Allahn hizbi qalibdir.5
Hdis:
1523. mam li ():Allahn qalib hizbindn olmaq
istyirsnmi? Byk Allahdan qorx v btn ilrini yax gr.
nki, Allah-taala tqvallar v mli saleh insanlarla birgdir.6
1

Camiul-xbar, sh.390, hdis1084
3
4
5
Maid, ay 56
6
2
291
1524. mam Sadiq ():Biz v bizim ilr Allahn hizbiyik,

Allahn hizbi
is qalibdir.1
502. eytann hizbi
Quran:
eytan onlara qalib glmi v Allahn adn yadlarndan
xarmdr. Onlar eytann hizbindndir. Bilin ki, eytann hizbi
ziyana urayanlardr.2
Hdis:
1525. mam li ():Ey insanlar! Btn fitn-fsadlar yalnz
sizin z nfsani istklriniz tabe olmanzdan balayr gr
haqq xalis v yekdil olsayd he bir ixtilaf meydana glmzdi.
Amma bir az haqqdan v bir ovuc da batildn gtrlb bir-biri
il qardrlb. eytan burada z dostlarna qalib glir. Ancaq,
Allahn ehsan v ltf vvlcdn hallarna amil olanlar nicat
taparlar. 3
1526.
mam
linin
()
mnafiqlri
tsvir
etdiyi
xtbsindn:Onlar eytan dstsi v Chnnm alovunun
lsidir. Onlar eytann qounudur. Bilin ki, eytana tabe
olanlar mlublar v ziyana urayanlardr.4
1
2
3
4
t-Tohid,sh.166, , hdis1
Mcadil, ay 19
l-Kafi, c1, sh.54, hdis 1
Nhcl-Bla, xtb 194
292
98
Uzaqgrnlik
503. Uzaqgrnlik
1527. mam li ():Uzaqgrnlik zirklikdir.1
1528. mam li ():Uzaqgrn xs ehtiyatl, uzaqgrnliyi
trk edn is qorxusuz olar.2
1529. mam Sadiq ():Uzaqgrnlik gmann radr.3
504. Nticni dnmk
1530. mam li ():Kim sonunu dnmdn i
balayarsa, zn tinliklrin thlksin atar.4
1531. mam li (): balamam (nticni) dnmk,
sni pemanlqdan amanda saxlar.5
1532. mam li ():nsanlarn n alls, onlarn aqibti n
ox dnnidir.6
505. Uzaqgrnlik v qrar qbulu
1533. mam li ():Qlb uzaqgrnlik v gcl irad il
qazanlar.7
1534. mam li ():Uzaqgrnlik olmayan zm v qrarda
xeyir yoxdur.8
506. Uzaqgrnliyin izah
1535. mam li ():Uzaqgrnlik aqibti dnmk v
mdriklrl mslhtlmkdir. 9
1536. mam li ():Uzaqgrnliyin kk, bh yarananda
dayanmaqdr.10
1

urrul-Hikm, hdis (7913 v 7914).
3
Tuhful-Uqul, sh.356
4
Tuhful-Uqul, sh.90
5
Uyunul xbarel Reza (), c2, sh.54, hdis 204
6
7
vali la, c1, sh.292, hdis 164
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.214
2
293
1537.
mam
li
uzaqgrnliy ziddir.1
():Snamam
etimad
etmk,
507. Uzaqgrn
1538. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, dnyann
aldadc
mnzrsi
onu
axirt
namin
almaqdan
kindirmsin. 2
1539. mam li ():Uzaqgrn xs zn yax dost ser.
nki, insana z dostu il qiymt verilir.3
1540. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, nemt v vardvlt onu axirt n almaqdan saxlamasn. 4
1541. mam li () :Uzaqgrn xs odur ki, qzbin
llri ax qalxanda cza vermyi txir salsn v ilkin
frstd yaxln vzini (yaxlqla) dmy tlssin. 5
507. n uzaqgrn insan
1542. Allahn Peymbri (s):n uzaqgrn insan, hamdan
ox z qzbin qalib glndir. 6
1543. Allahn Peymbri (s): Sizin aranzda n ziryiniz
lm baqalarndan daha ox yad edn v n uzaqgrniniz
ona daha ox hazr olannzdr.7
1544. mam li (): Sizin n uzaqgrniniz n
tqvalnzdr.8
1
2
3
4
5
6
7
8

lamud-Din, sh.333
294
99
Qm
509. Qm
1545. Msih () :ox qmli olann bdni xst olar.1
1546. mam li ():Qm-kdr qocaln yarsdr. 2
1547. mam li ():Qm bdni ridr. 3
1548. mam Sadiq ():Xstliklr bdnin naxoluu olduu
kimi, qm-qsslr d qlbin naxoluudur. 4
510. Qm gtirn amillr
1549. Allahn Peymbri (s):Gz xalqn lind olan ksin
qm-qsssi uzun v tssf ox olar. 5
1550. Allahn Peymbri (s):N oxdur zndn sonra
uzun qm-qss qoyan bir anlq keici istk v lzztlr. 6
1551. mam li ():Kim ziyan vurmaq qdrti olmad
xs qzblns, qmi uzun v zn zab vermi olar.7
1552. mam li ():Hsd kn xs qdr mzluma daha
ox oxayan zalm grmdim. Onun can yorun, qlbi narahat
v qm-qsssi daimidir. 8
1553. mam li ():mlind shlnkarlq edn qmqssy dar olar. 9
1554. mam li ():Hvslsizlik etmkdn kin ki, o
md ksr, mli zifldr v qm gtirr.10
511. Qm-qssni aparan amillr
Quran:
1

Tuhful-Uqul, sh.214
3
4
5
lamud-Din, sh.294
6
7
Tuhful-Uqul, sh.99
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 127
10
Daimul-slam, c1, sh.223
2
295
Bilin ki, Allahn dostlarna qorxu yoxdur v onlar qmli

olmazlar. 1
Hdis:
1555. Allahn Peymbri (s): Allah z hikmt v ltfn
sasn rahatl v adl yqinlik v razlqda, qm-qssni
kkd v (Allahdan) naraz olmaqda qrar verdi. 2
1556. Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Dnya qm
saraydr, adlq saray deyil. tinlik saraydr, rahatlq saray
deyil. Bellikl, onu tanyan xs midl ad v tinlikl
qmgin olmaz.3
1557. Allahn Peymbri (s):La hvl v la qvvt illa
billah cmlsi doxsan doqquz drd fadr ki, onlarn n
sadsi qm-qssdir. 4
1558. bni Abbas: Allahn Rsulunun (s) szndn sonra,
he bir szdn li ibn butalibin () mn yazd mktub
qdr bhrlnmdim. O mn yazmd: (Allaha hmd
etdikdn sonra buyurdu) nsan, ata bilmdiyi bir ey
atmadna gr qmlnir v atmas mmkn olmayan bir
ey atdna gr sevinir. z axirtindn bir ey atanda
ad ol v z axirtindn bir eyi ldn vermyin qmln. z
dnyandan bir ey yetind sevinm v ondan bir eyi
itirmyin kdrlnm. z qm-qssndn, lmdn sonra
n istifad et. Vsslam. 5
1559. mam li (): Yqinlik qm-qssni nec d gzl
yox edir.6
1560. mam li (): Paltarlar yumaq qm-qssni aparar.
7
1561. mam Sadiq ():gr hr ey qzav-qdr

baldrsa, onda qm-qss ny lazm? 8
1562. mam Sadiq ():Peymbrlrdn biri Allahn
drgahna qm-qssdn ikayt etdi. Allahdan ona mr gldi
ki, zm yesin. 9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Yunis, ay 62
Tuhful-Uqul, sh.6
lamud-Din, sh.343
Qorobul-snad, sh.76, hdis 244
Mtalebus-Suul, sh.55
296
1563. mam Sadiq ():Hr ks znd qm-qss hiss ets

v bunun sbbini bilms ban yusun. 10
512. Zahirn dlili olmayan adlq v qssnin
sbbi
1564. bu Bsir:ilrdn biri il mam Sadiqin () yanna
gldik. O Hzrt () rz etdim:Sn fda olum, ey Allah
Rsulunun vlad! Mn (bzn) sbbini bilmdn qmgin v
qssli oluram! mam Sadiq () buyurdu:O qm v adlq
bizdn siz yetiir. gr biz bir qss v ya adlq z verrs
siz d atar. nki, biz (hli-Beyt) v sizlr Allahn
nurundanq.2
1565. Biharul-nvar kitabndan:Rvayt edirlr ki,
Alimdn () sorudular:Bir nfr sbbini bilmdn qmgin
olur? Buyurdu:gr ona qm yetis bilsin ki, qardann qmqsssi var. Elc d, sbbsiz yer ad olsa da bu crdr.
Buna gr, qardalarn haqlarn yerin yetirmkd Allahdan
kmk dilyirik. 3
513. Byniln qm-qss
1566. Allahn Peymbri (s) :Allah-taalaya uzun qmqss kimi (Allahn byndiyi) bir eyl ibadt olunmayb.4
1567. mam Sccad () :Allah-taala qmli qlblri sevr. 5
1568. mam Sadiq () :Mmin shrini, axamn qmqss il keirr v bundan baqa onun n xeyirli, mslhtli
bir ey yoxdur. 6
1569. mam Sadiq () :Bizdn tr narahatlq keirn v
biz yetin zlm gr qmli olan kimsnin nfs kmyi
(Allaha) tsbih v biz gr qmlnmyi ibadtdir. 7
10
2
3
4
5
6
7

Mkarimul-xlaq, c.2, sh.367
297
298
100
Hesab-kitab
514. Hesab-kitab
1570. Allahn Peymbri (s) :Agah olun! ndi siz el bir
gnd yaayrsnz ki, ml vaxtdr v burada hesab-kitab
yoxdur. Tezlikl el bir gn atacaqsnz ki, orada hr eyin
hesab sorulacaq v ml olmayacaq. 1
1571. mam li () :Haqq-hesaba yetimk czadan
vvldir, mkafat is haqq-hesabdan sonra.2
515. Nfsin soru-sualna hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allahdan qorxun v hr ks z sabah
n n hazrladna baxsn. Allahdan qorxun ki, Allah
etdiklriniz mllrdn agahdr. 3
Hdis:
1572. Allahn Peymbri (s) :Sizdn haqq-hesab
soruulmam
nfsinizdn
haqq-hesab
kin,
sizlri
(mllrinizi) lmmidn vvl z nfsinizi trziy qoyun v
o byk haqq-hesab gnn hazrlan. 4
1573. mam li () :z nfslrinizi hesab-kitabla (ipil)
balayn v ona (nfs) qar xmaqla cilovunu z liniz
keirin. 5
1574. mam Sccad () :Ey Adm vlad! zn-zn vaiz
olduun v z nfsinin soru-sual etdiyin vaxta qdr hmi
xeyir-brkt iind yaayacaqsan.6
1575. mam Kazim () :Hr gn z nfsinin hesabna
yetimyn ks bizdn deyil. Hr ks baxsn, gr yax bir
ml edibs, ondan daha oxunu ml etmk n Allahdan
1
2
3
4
5
6
lamd-Din, sh.345
Hr, ay 18.
Biharul-nvar, c70, sh.73, hdis 26
Tuhful-Uqul, sh.280
299
uur dilsin v buna gr Allaha kr etsin. gr bir pis i

grbs, Allahdan balanman istsin v tvb etsin.1
516. Nfsi soru-sual etmyin smrsi

1576. mam li () :z nfsini soru-sual edn xs z
eyblrindn agah olar, gnahlarn baa dr, (yaxlq
etmkl) onlarn vzini dyr v eyblrini aradan gtrr. 2
1577. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs
mnft gtrr, amma ondan (nfsindn) qafil olan ziyana
urayar v hr ks qorxarsa, amanda qalar. 3
1578. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs
xobxt olar.4
517. nsandan soruulan ilk ey
1579. Allahn Peymbri (s):Bnddn soruulacaq ilk ey
biz hli-Beytin mhbbti olacaq.5
1580. mam Sadiq () :Bnd Allah-taala qarsnda
dayanan zaman ondan soruulacaq birinci sual vacib namazlar,
vacib zkat, vacib oruc, vacib hcc v biz hli-Beytin vilayti
bard olacaq. gr bizim vilaytimiz v mhbbtimizi etiraf
edrk bu dnyadan gedrs namaz, orucu, zkat v hcci
qbul olunacaq.6
518. Barsind soru-sual olmayacaq ey
1581. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn, Allah yolunda
srf olunan nemtlrdn baqa hr bir nemt bard sorusual olacaq.7
1582. mam li () :Hr ks, xrk yeyn vaxt Allahn adn
krs, he vaxt o tamn nemti bard soru-sual
olunmayacaq. 8
1583. mam Baqir () :Bnd ey bard soru-suala
kilmyck: znn rtnmyi n istifad etdiyi bir tik
1
2
3
4
5
6
7
8
l-Extesas, sh.26
Mustdrkul-Vsail, c12, sh.154, hdis 13761
Uyunul xbarul Reza (), c2, sh.62, hdis 258
300
para, acln aradan gtrmk n yediyi bir tik rk v

onu isti-soyuqdan qoruyan ev. 1
519. Barsind soru-sual olunacaq ey
1584. Allahn Peymbri (s) :Qiyamt gn bnd drd
ey bard soru-sual olunmaynca z yerindn bir addm bel
trpnmyck: mrn ny srf etmyi bard, cavanln
hans yolda baa vurmas haqda, maln hans yolla qazanmas
v hans yolda xrcldiyi v biz hli-Beytin mhbbti bard.
2
1585. mam Sadiq (): - O gn nemt bard soru-sual

edilcksiniz aysi haqda- Bu mmt Allah-taalann ona bx
etdiyi Allahn Rsulunun vcudu (s) v sonra onun hli-Beytinin
() vcudunun nemti bard soru-sual olunacaq.3
520. Qiyamt gnnn hesabn asanladran ey
1586. Allahn Peymbri (s) :Sn veriln hr bir ey
qnat et ki, sninl haqq-hesab olunanda iin asan olsun.4
1587. Allahn Peymbri (s) :xlaqn gzl et ki, Allahtaala snin hesabn yngl etsin.5
1588. mam Sadiq () :Sileyi rhm Qiyamt gnnn
hesabn asanladrar. Sonra bu ayni oxudu:O kslr ki,
Allah-taala birlmyin mr verdiyi eylri birldirir, z
Rbblrindn
qorxur
v
(Qiyamt
gnnd)
hesabn
6
tinliyindn rklrind xof vardr.
521. nsan ktllri haqq-hesab gnnd
1589. mam li () :Qiyamt gn camaat bir ne dsty
blnr:Onlarn bzilri qsa mddtd haqq-hesab olunar v
ad
halda
z
aillrinin
yanna
qaydarlar.
Bzilri
(vcudlarnda) dnyavi irkabdan he bir ey olmadna gr
haqq-hesab olunmadan Cnnt daxil olar. Burda dnya
irkabna bulaan orada haqq-hesaba kilck. Bzilri d
xurma rdyinin arxasnn alas v xurma il rdyi arasnda
olan nazik qabq bard (yni, mllrinin n xrda cziyyat
xsusunda) soru-sual olunacaq v llnn zab alovuna
dcklr.7
1
2
3
4
5
6
7
Nurs-Sqleyn, c5, sh.665, hdis 26

lamud-Din, sh.344
l-hticac, c.7, sh.572, hdis 137
301
522. Haqq-hesabn tin v srt olmas

1590. mam Sadiq () Hesab gnnn tinliyindn
qorxurlar aysi bard buyurub:Yaxlq v pisliklrinin
dqiq, hrtrfli hesab aparlacaq.1
523. Hesablar asan olan kslr
Quran:
ml namsi sa lin veriln ksin hesab asan
olacaqdr.2
Hdis:
1591. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:Haqqhesab aparlan xs zab kck. Bir nfr o Hzrt (s) rz
etdi:Ey Allahn Rsulu! Bs, Allah-taalann bu sz nec
olsun:.haqq-hesablar asan olacaq. Allahn Peymbri (s)
buyurdu: Bu tqdim etmk v vrqlmkdir. (Soru-sual
deyil.)3
524. Soru-sual olunmadan Cnnt gednlr
Quran:
De! Ey iman gtirn bndlr! z Rbbinizdn qorxun. Bu
dnyada yaxlq edn kslr n yax mkafat vardr. Allahn
yeri genidir. Sbr ednlrin mkafat hesabsz v btnlkl
verilck4
Hdis:
1592. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Ey
Mnim yolumda vuruan v Mnim yolumda ldrln, ziyyt
kn v Mnim yolumda cihad edn bndlrim, Cnnt
daxil olun. Sonra onlar zab grmdn v soru-sualsz
Cnnt daxil olarlar.5
1593. mam Sccad () :Allah-taala Qiyamt gn btn
insanlar toplayanda carnn ssi eidilck:Han sbr ednlr,
soru-sualsz hamlqla Cnnt daxil olsunlar Mlklr
onlara deyrlr:Siz kimsiniz? Deyrlr:Sbr ednlrik.
Mlklr soruarlar:Siz ny sbr etmisiniz. Cavab verrlr:
Allaha itat yolunda v gnahlardan kinmkd sbr
etmiik.6
1
2
3
4
5
6

niqaq, ay7-8
Zmr, ay 10
302
1594. mam Sccad ():Allah-taala Qiyamt gn btn

insanlar birincidn axrnc nfrdk bir yerd cm etdiyi
zaman car qalxb hamnn eid bilcyi ssl qqrar: Han,
Allaha xatir mhbbt bslynlr? Bu vaxt camaatn iindn
bir dst insan ayaa qalxar. Onlara deyilr:Soru-sualsz
Cnnt daxil olun.1
1595. mam Sadiq () :Qiyamt gn xalqn iindn bir
dst insan qalxb Cnntin qapsna glck v qapn
dyck.
Onlardan
soruacaqlar.
Siz
kimsiniz?
Deycklr:Biz yoxsullarq. Deyilck:Soru-sual olmam
cnnt daxil olmaq istyirsiniz? Cavab verrlr:Biz bir ey
vermidiniz ki, onun barsind d soru-sual edsiniz? Sonra
Allah-taala buyurar:Doru deyirlr, Cnnt daxil olun.2
1596. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:ml
namlri alan v trzilr qurulan zaman bla grnlr n
trzilr qurulmaz v ml namlri almaz. Sonra bu ayni
oxudu:Hqiqtn,
sbr
ednlrin
mkafat
btnlkl
verilck3
525. Soru-sual olunmadan Chnnm daxil olanlar
1597. Allahn Peymbri (s) :Allah-taala yalnz Allaha rik
qoanlardan btn insanlarla hesab kck. Qiyamt gn
onlarn soru-sual olunmadan Chnnm atlmalar mr
olunacaq.4
1598. Allahn Peymbri (s):Alt dst, alt xasiyyt gr
soru-sualsz Chnnm gedck. rz olundu:Ey Allahn
Rsulu! Allahn salam olsun sn, onlar kimlrdir?
Buyurdu:mirlr (rhbrlr) zlm etdiklrin gr, rblr
(qbil v nsil) tssbkeliyin gr, mlkdarlar tkbbr
gr, tacirlr xyant gr, kndlilr cahilliy gr v alimlr
paxllqlarna gr.5
1599. mam Sadiq () : nfri Allah-taala soru-sualsz
Chnnm aparacaq:Yolunu azm v zalm rhbri, yalan
danan taciri v zinakar qocan.6
1
2
3
4
5
6
Usuli Kafi, c.2, sh.126, hdis 8

Usuli Kafi, c.2, sh.264, hdis 19
Uyunul xbari Reza(), c.2, sh.34, hdis 66
303
304
101
Paxllq
526. Paxllq
Quran:
Paxln hsd kn zaman rrindn v zrrindn (Allaha
pnah aparram).1
Hdis:
1600. Allahn Peymbri (s) :Allah-taala Musa ibn mrana
() buyurmudur:Hqiqtn, paxl olan xs mnim
nemtlrimdn narahat v bndlrim n bldym qismt
etiraz edndir.2
1601. mam li () :Paxllq ruhun zindandr.3
1602. mam li () :Paxllq n pis xstlikdir.4
1603. mam li () :Paxllq alaqlqlarn badr.5
1604. mam li () :Afrin paxlla! N daltli pedir!
Hamdan vvl z sahibini ldrr.6
1605. mam li():Paxlln smrsi dnya v axirtd
bdbxtlikdir.7
1606. mam li () :Paxl paxlln kdiyi xsin nemtini
itirmsini z n nemt bilr.8
1607.mam li () :Mzluma paxl qdr bnzyn zalm
grmdim. Onun can yorun, qlbi narahat v qmi daimidir.9
1608. mam li () :Paxln (z paxllndan) kdiyi ona
bsdir.10
1609. mam li () :Paxl ox tssflnr v gnahlar
ikiqat artar.11
1
Flq, ay 5
l-Kafi, c2, sh.307, hdis 6
3
Gurrul-Hikm, hdis 372. 332. 5242
4
Gurrul-Hikm, hdis 332
5
6
rhi Nhcl-Bla, c.1, sh.316
7
8
9
10
Mustdrkul-Vsail, c12, sh.17, hdis 13388
11
2
305
1610. mam li () :Paxl aalq etmz.1
527. Hr bir dvltlinin paxlln krlr

1611. Allahn Peymbri (s):z ehtiyaclarnz dmkd
mxfilikdn kmk aln, nki, hr bir nemt sahibin hsd
apararlar.2
528. Paxllq v iman.
1612. mam Baqir () :Alov odunu yediyi kimi, paxllq da
iman yeyr.3
1613. mam Sadiq () : Bir-biriniz paxllq etmkdn
kinin, nki, kfrn kk paxllqdr.4
529. Paxln niansi.
1614. mam Sadiq () :Loman z oluna dedi: Paxln
niansi var:
Adamn dalnca qeybt edr, z-z olanda
yaltaqlanar v baqalarnn tinliklrin ad olar.5
1
2
3
4
5

306
102
Hsrt
530. n ox hsrt kn insan
Quran:
Onlar iin (artq) baa atd v yenidn qfltd v
imansz olacaqlar hsrt gn il qorxut. 1
he ks demsin ki, ox tssf, Allahn iind shlnkar
v msxr ednlrdn olmuam.2
.zalmn llrini dilyrk:ey ka, mn d peymbrin
getdiyi yolla gedydim. deycyi gn3
Hdis:
1615. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn hamdan ox
peman olan z axirtini baqasnn dnyas n satm
kimsdir.4
1616. mam li ():Qiyamt gn n drin tssf rva
bilinmyn (haram) yolla mal toplayb baqasna miras qoyub
gedn v varisin d hmin mal sbhan olan Allahn yolunda
msrf etdiyin gr Cnnt daxil olan, z is Chnnm
dn kiinin tssfdr.5
1617. mam Sadiq () :Qiyamt gn n ox
tssflnck insan (dnyada) daltdn danan, z is
baqalar il daltl rftar etmyndir.6
1
2
3
4
5
6
Mrym, ay 39
Zumr, ay 56
Furqan, ay 27
Nhcl-Bla, hikmt 429
307
103
Yaxlq
531. Yaxlq
1618. Allahn Peymbri (s) :Yaxl qlbin nuru, zn
zinti v iin qvvsi, gnah is qlbin qaras, iin zifliyi v
zn eybcrliyi grdm.1
532. Yaxlqlarn dflrl artmas.
Quran:
Hr ks bir yax i grrs, ona on df artq mkafat
verrlr. Hr ks bir pis i grrs, o qdr d cza grr v
onlara zlm olunmaz.2
Hdis:
1619. mam Sccad () :Vay o ksin halna ki, onun birlri
onlarna qalib gl. mamn () mqsdi budur ki, pislik bir
df kimi, yaxlq is onqat hesablanr.3
1620. mam Sadiq () :Mmin bir yax i grrs, Allahtaala onun hr yax mlini yeddi yz df artrar v bu Allahtaalann klamdr ki, Allah-taala istdiyi ks n artrar.4
1
2
3
4

nam, ay 160
Tuhful-Uqul, sh.271
308
104
Yaxlq etmk
533. Yaxlq etmk
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala daltli olma, yaxl, qohumqrbaya bxi vermyi mr v irkinliklri, pislik v zlm
qadaan edir. O, siz nsiht verir ki, blk nsiht alasnz.1
Hdis:
1621. Allahn Peymbri (s) :Qlblrin xmiri onlara
yaxlq edn ks mhbbt v pislik edn qar dmnilik
v nifrtl yorulmudur.2
1622. mam li ():Yaxlq etmk snin iin olsun ki, bu n
yax kin v n xeyir gtirn maldr.3
1623. mam li () :Bndlr yaxlq etmk o biri dnya
n n gzl azuqdir.4
1624. mam li () :Zkat yaxlq etmyin qlbsidir.5
1625. mam li () :ox yaxlq edn ksi dostlar v
qardalar sevrlr.6
1626. mam li () :Yaxlq etmkl qlblr l alnar.7
534. Pislik edn yaxlq etmk
1627. Allahn Peymbri (s) :Sn pislik edn yaxlq
et.8
1628. mam li () :Snin z dmn v bdxahlarna
yaxlq etmyin onlara pislik etmyindn daha tsirlidir v
onlarn islah olunmasna sbb olar.9
535. Yaxln izah
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhl, ay 90
Tuhful-Uqul, sh.37
Knzul-Fvayed, c.2, sh.31
309
1629. Nurus-Sgleyn kitabnda O ks ki, zn ixlasla

Allaha trf tuta v ehsan ed aysi haqda rvayt olunur
ki, Peymbrdn (s) yaxlq v ehsan barsind soruduqda
buyurub:Ehsan budur ki, Allaha sanki onu grrm kimi
ibadt edsn. nki, sn Onu grmrsns d, O, sni
grr.1
536. Yaxlq edn ks zn yaxlq etmidir
Quran:
gr yaxlq etsniz, znz yaxlq edirsiniz, gr pislik
etsniz, znz pislik edirsiniz. 2
Hdis:
1630. mam li () :gr yaxlq etsn, zn hrmt
qoyub zn yaxlq etmisn, gr pislik etsn zn xar
etmi, zn zrr yetirmisn.3
537. Mriklrin yaxlqlarnn nticsi.
1631. Salman ibn Amir Zbbi:rz etdim:Ey Allahn Rsulu!
Atam qonaqprvr v qonucanl, hdin vfal v tinliklrd
l tutan olub. Bunlarn ona xeyri varm? Allahn Peymbri (s)
sorudu:O
mrik
olaraq
ldu?
rz
etdim:Bli.
Buyurdu:Bunlarn ona bir xeyri olmaz. Ancaq, bu ilr gr
ondan sonra qalan vlad v nvlri he vaxt tinlik, zlillik v
mhtaclq grmycklr.4
1
2
3
4

sra, ay 7
urrul-Hikm, hdis (3808+3809)
310
105
Hafiz
538. Hafiz
1632. mam Sadiq () (Mufzzlin hdisind): He
dnmsnmi ki, insann btn bu xsusiyytlr arasnda
tkc hafiz qvvsi olmasayd onun hal v gzran nec
olard? gr (insan) z xeyirli v zrrli ilrini, alacaqlarn v
vercklrini, grcklrini v eidcklrini hafizsind
saxlamasayd, onun ilrind, hyatnda v tcrblrind nec
qarqlq yaranard gr bir yolu dflrl getsydi, yen d
onu itirrdi. mr boyu drs oxusayd, he bir elmi yadda
saxlaya bilmz, bir din etiqad etmz, bir tcrbdn
bhrlnmzdi.
Olub-kenlrdn
bir
ibrt
gtrmz,
mumiyytl birdflik insanlqdan xmaa layiq olard.1
539. Uaq yalarndan zbrlmk
1633. Allahn Peymbri (s): Uaqlqda yrnnin misal
daa hkk olunan yazya, yal vaxt yrnnin hekayti su
zrind yaz yazann hekaytin bnzr.2
540. Hafizni artran eylr.
1634. Allahn Peymbri (s): ey unutqanl aradan
gtrr v hafizni artrar: Quran oxumaq, dilri fralamaq v
oruc tutmaq.3
1
2
3

311
106
Kin bslmk
541. Kin bslmk
1635. mam li () : Kin bslmk eyblrin n pisidir1
1636. mam li () : Kin qzb gtirr.2
1637. mam li () : Kin bslmk, paxl adamlarn
xisltidir.3
1638. mam li () : Kin bslmk el bir oddur ki, (ona)
qalib glmkdn baqa he bir eyl sndrlmz.4
1639. mam li () : Kin bslmk fitn v narahatlqlarn
sbbidir.5
1640. mam li () : Kinli adamn can zabda v qmi
ikiqat oxdur.6
1641. mam li () : Kin saxlayan dostlua sadiq deyil.7
1642. mam Hadi () : Mzmmt v gileylnmk qlbd
kin saxlamaqdan daha yaxdr.8
1643. mam skri () : n az rahatl olan insan, kin
bslyn xsdir.9
542. Kin mminin qlbind ox qalmaz
1644. mam Sadiq (): Kin mminin qlbind oturaq halda
olduu vaxtacan qalar, el ki ayaa qalxd, kin d onun
qlbindn galxar.10

3
4
5
6
7
8
9
Tuhful-Uqul, sh.488
10
Tuhful-Uqul, sh.310
2
312
313
107
Thqir
543. Xalq xar hesab etmyin qadaan olunmas
1645. Loman () vladna xitabn: Olum! He ksi khn
libas geydiyin gr xar hesab etm, nki, snin v onun da
Rbbi birdir.1
1646. Allahn Peymbri (s) : Sizlrdn he kim Allahn
bndlrindn kimsni xar v dyrsiz saymamaldr. nki
onlardan hans birinin Allahn dostu v vlisi olduunu
bilmirsiniz.2
1647. mam Sadiq () : Hr ks yoxsul mmini thqir ets,
bu thqirdn l kndk Allah-taala hmin xsi daim xar
edr v onu zn dmn bilr.3
544. Mmin qar thqirdn kindirmk
1648. Allahn Peymbri (s) : Hr ks mmin qadn v
kiini yoxsullua yaxud da malnn azlna gr xar v thqir
edrs, Allah-taala Qiyamt gn onu camaat arasnda
nmayi v sonra da rsvay edr.4
1649. Allahn Peymbri (s) :He bir mslman alaldb
thqir etm. nki onlarn n kiiyi d Allah yannda
bykdr.5
1650. Allahn Peymbri (s):Adm vladnn pis olmas
n z mslman qardan alaltmas kifayt edr.6
1651. mam Sadiq () :Allah-taala buyurur:Hr ks Mnim
dostlarmdan birini xar hesab edrs, mniml mhariby
hazrlamdr v Mn z dostlarmn kmyin n tez
atanam.7
1
2
3
4
5
6
7

t-Tmhis, sh.50, hdis 89
314
315
108
Haqq
545. Haqq
Quran:
Biz haqq batilin bana rparq ki, onu para-para etsin.
Batil mhv olub aradan gedndir. Allaha aid etdiyiniz eylr
gr vay olsun sizlr.1
Hdis:
1652. mam li () :Haqq n gcl dayaqdr.2
1653. mam li () :Agah olun! Haqq sahiblrinin, onlar
minrk cilovlarn z llrin ald ram olunmu miniklrdir.
Sonra bu miniklr z suvarilrini sakitc v tmkinl geni bir
klgliy atdrdlar.3
1654. mam li () :Hr ks haqqdan qeyri bir izzt
axtararsa zillt dr v kim haqqa inadkarlq edrs xar
olar.4
1655. mam li () :Haqqa qar xan el bir batil yoxdur
ki, haqq ona qalib glmsin. Allah-taala da buyurmudur ki,
slind haqq batilin bana rparq ki, onu para-para etsin5
1656. mam Sadiq () :zzt v hrmt odur ki, haqqla zz glnd onun qarsnda ba ysn.6
546. Haqqn arl
Quran:
Biz sizin n haqq gtirdik, amma oxunuz haqq
xolamrsnz.7
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
nbiya, ay 18
Nhcl-Sad, c.3, sh.294
Tuhful-Uqul, sh.95
Zuxruf, ay 78
316
1657. mam li () :Hqiqtn, haqq ar, amma safdr.

Batils yngl v asan olsa da, ldrndir.8
1658. mam Baqir ():Atam li ibn Hseynin () vfat an
atanda, mni barna basb buyurdu:Olum! Mn indi sn
atamn dnyadan krkn mn etdiyi tvsiyyni tvsiyy
edirm. Atam hmin eylrin d ona z atasnn tvsiyy
etdiyini buyurmudur:Olum, hrnd ac olsa da, haqqa sbr
et.2
547. zn ziyan olsa da haqq demyin grkliliyi
1659. Allahn Peymbri (s) :n tqvali insan onun
xeyrin v ya ziyanna olmasndan asl olmayaraq haqq
deyndir.3
1660. mam li():Hzrt Rsulun (s) qlnclarndan birinin
dstyind bel yazlmdr:Haqq de, hrnd zn qar
olsa da.4
1661. mam li():Allah yannda n stn insan odur ki,
haqq onunn zrrli v qssli, batils mnftli v artml
olsa da, haqqa ml etmyi batil ml etmkdn ox sevsin.5
1662. mam Kazim () :Snin mhvin sbb olsa da haqq
de. nki, snin nicatn ondadr v batildn imtina et,
hrnd snin nicatn onda olsa bel. nki, (slind) snin
mhvin ondadr6
548. ad v qzbli halda haqq demk
1663. Allahn Peymbri (s) :Ehey! Mbada kims haqq
bil v xalqn qorxusundan onu demy. Bilin ki, n stn cihad
zalm v yolunu azm rhbrin qarsnda deyiln haqq
szdr.7
1664.
mam
linin
()
olu
Hseyn
()
tvsiyylrindn:Sn dvltli v yoxsul vaxtnda Allahdan
qorxma, ad v qzbli olanda da haqq demyi tvsiy
edirm.8
549. Haqq qbul etmk
8
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 376

Nhcl-Bla, xtb 125
Tuhful-Uqul, sh.408
Tuhful-Uqul, sh.88
317
1665. Allahn Peymbri (s) :Haqq sn gtirn hr bir

ksdn- istr kiik olsun, istrs d byk snin dmnin
olmu olsa bel, qbul et. Batili d kiik v byklyndn asl
olmayaraq hr kim demi olsa da zn qaytar, hrnd dostun
olmu olsa bel.1
550. Haqq tanman meyar
1666. mam li () :Haqq xsiyytlrl tannmr. Haqqn
zn tan ki, onun yolularn da tanyasan.2
551. Haqq ikitrflidir
1667. mam li ():Haqqn dairsi tsvird v szd n
geni ey, amma mld dairlrin n darsqaldr. He kims,
onun da zrind kimins haqq olmasa, haqqa sahib deyil.
Onun zrind d onun baqas zrind haqq olanndan qeyri
bir haqq yoxdur. gr kimsnin haqqa sahib olmas, ancaq
onun zrind he bir haqq olmamas lazm olsayd, bu yalnz
Pak olan Allah olard.3
1668. mam li () :Bir ksin haqqna riayt v hrmt
olunmas, haqqn ona ttbiqin mane olmaz. 4
1
2
3
4

Mcml-Byan, c.1, sh.211.
Nhcl-Bla, xtb 216.
318
109
Hquq
552. Allah-taalann haqq
1669. Allahn Peymbri(s) :Allah-taalann (hmd olsun
Onun
izzti-clalna)
haqq
bndlrin
yerin
yetir
bilcklrindn daha bykdr. Allahn nemtlri bndlrin
saya bilcklrindn daha oxdur. Lakin, siz z gecgndznz tvb il an.1
1670. mam li (): Pak v mqdds Allahn bndlr
zrind qoyduu haqq bndlrin Ona itat etmsidir. Bunun
mqabilinds fzl v ltf il onlar n z mkafatn
dflrl artrma onlarn haqq etmidir.2
553.nsanlarn hququnu stn tutmaq
1671. mam li (): Pak v mqdds Allah insanlarn
haqqn z haqqndan stn tutmudur. Bel ki, hr ks Allah
bndlrinin hququna riayt edrs, bu Allahn hququna
riayt etmkl nticlnr.3
554. n mhm hquq
1672. mam li (): Allah-taalann vacib buyurduu
hquqlarn arasnda n mhm hquq, rhbrin xalq zrind
v xalqn rhbr zrind olan haqqdr.4
555. Qardalarn hququ
1673. mam Baqir (): Mminin mmin zrind olan haqq
budur ki, onu doyuzdursun, lpaq ynini geyindirsin, qmqsssini datsn, borcunu dsin v lmndn sonra
zvcsin v vladlarna himaydarlq etsin.5
1
2
3
4
5
Mnariml-xlaq, c.2, sh.365, hdis 2661

Nhcl-Bla, xtb 216
rrul-Hikm, hdis 4780
Nhcl-Bla, xtb 216
suli-Kafi, c.2, sh.169, hdis 1
319
1674. mam Sadiq (): z dinini dyrli biln xs z

qardalarnn hququnu da dyrli bilr. Allahn dinini yngl
sayan, z qardalarna da hmiyyt vermz.6
1675. mam Sadiq () :Allah-taalaya mminin haqqn
yerin
yetirmkdn daha stn bir eyl ibadt olunmayb.2
1676. mam Sadiq (): Mminin mmin zrind yeddi
haqq var. Allah-taala bu haqlar mmin vacib etmidir.
Bunlarn barsind mmindn soru-sual edckdir: mmin
mmini z gznd byk tutmal, qlbind onu sevmli, z
mal, pulu il ona kmk etmli, z n byndiyini onun
n d bynmli, onun qeybtini haram bilmli, xst
vaxtnda ona ba kmli, dfnind itirak etmli v
lmndn sonra onu yalnz yax xatirlrl yad etmlidir.3
1677. mam Sadiq () mminin haqq bard sualn
cavabnda buyurub: Mminin mmin zrind yetmi haqq
var, mn sn yalnz yeddi haqq sylyirm: O ac olduu halda
sn doyunca yem, o lpaq olduu halda sn geyinm, ona yol
gstrn ol.4
1678. mam Sadiq ()- mminin mmin zrind olan
haqlarn byan edrkn: Hmin haqlarn n kiiyi budur ki,
zn n istdiyini onun n d istysn v zn rva
bilmdiyini ona da rva bilmysn.5
1679. mam sgri (): Qardalarnn hquqlar il daha
yaxndan tan olan v onlara riayt etmy daha ox alan
xs Allah yannda daha hrmtlidir.6
6
2
3
4
5
6

suli-Kafi, c.2, sh.170, hdis 4
l-Ehtecac c.2, sh.517, hdis 340
320
321
110
Mhtkirlik1
556. Mhtkirlik
1680. Allahn Peymbri (s) :Xyantkarlardan baqa he
ks mhtkirlik etmz.2
1681. Allahn Peymbri (s) :Gnahkardan baqa kims
mhtkirliy l atmaz.3
1682. mam li (): Mhtkirlik mhrumiyyt sbb
olar.4
1683. mam li (): Mhtkirlik yaramaz adamlarn
xasiyytidir.5
1684. mam li (): Mhtkirlik alaqlqdr.6
1685. mam li (): Mhtkirlik ziyyt miniyidir.7
1686.mam li (): Mhtkirlik n zn ziyyt atmaq
sfehlrin xisltlrindndir.8
1687. mam linin () Malik tri Misir vali tyin etdiyi
frmanndan: Btn bunlarla yana bil ki, onlarn oxutacirlr v sntkarlar- alverd hddindn artq amanszdrlar
v xoaglmz xsisliklri var. Onlar daha ox xeyir gtrmk
mqsdil mhtkirlik edr v onlara z istdiklri kimi baha
qiymt qoyarlar. Bu da xalq ktlsi n zrrli, rhbrlr
ns eyb v rsvaylqdr. Buna gr, mhtkirliyin qarsn
al, nki Allahn Rsulu (s) onu qadaan etmidir.9
1688. mam li (): Xalqa ziyan gtirn v qiymtlri
qaldran hr hans mhtkirlikd xeyir-brkt yoxdur.10
1
Mhtkirlik camaatn ox ehtiyac olduu mhsulu, ya mal baha qiymt

satmaq mqsdi il toplayb saxlamaq
2
3
4
rrul-Hikm, hdis 256
5
rrul-Hikm, hdis 607
6
rrul-Hikm, hdis 112
7
8
9
Nhcl-Bal, mktub 53
10
322
1689. mam Sadiq () : Allah-taala (buda...) dnnin

nemti il z bndlrin yaxlq etdi v biti onun blasna
evirdi. gr bel olmasayd, balar onu da qzl-gm kimi
toplayardlar.1
557 Mhtkir
1690.
Allahn Peymbri (s): Mhtkir Allahn
rhmtindn uzaqdr.2
1691. Allahn Peymbri (s): Bizim bazarda mhtkirliy
l atan, Allahn kitabn inkar edn kimidir.3
1692. Allahn Peymbri (s): Mhtkir nec d pis
bnddir! gr Allah-taala qiymtlri aa salarsa o, qmlnr
v gr qiymtlri qaldrarsa adlanar.4
1693. Allahn Peymbri (s): Mhtkirlrl adam
ldrnlr Chnnmd bir crgd v bir drcddirlr.5
1694. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu
bahalama midi il qrx gn saxlasa Allahdan bezar olmudur
v Allah da ondan bezardr.6
1695. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu alb
mslmanlara baha qiymt satmaq n qrx gn saxlasa v
qrx gndn sonra satb onun btn glirini sdq vers d,
onun gnahnn kffarsi olmayacaq.7
1696. mam li () : Mhtkir z nemtindn
mhrumdur.8
1697. mam li (): Xsis mhtkir elsi n (varis) yr
ki, ona tkkr etmyck v elsin (axirtd Allaha trf)
doru gedir ki, onun zrn qbul etmyck.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Biharul-nvar, c.62, sh. 292
mali-Tusi, sh.676 , hdis 1427
rrul-Hikm, hdis 465
323
324
111
Hikmt
558 Hikmt
Quran:
(Allah) stdiyi xs hikmt bx edr. Kim hikmt bx
olunubsa, ona oxlu xeyir verilmidir v al sahiblrindn
baqa he ks nsiht qbul etmz.1
1698. Msih (): Hqiqtn hikmt hr bir qlbin idr.2
1699. Lomann () oluna nsihtlrindn: Olum! Hikmt
yrn ki, hrmtli olasan! nki hikmt din ynldr, qulu
azad insanlarn mqabilind raftli, yoxsulu dvltlilrdn
daha uca edr, kiiyi bykdn qabaa salar.3
1700. Allahn Peymbri (s): Mminin bir hikmtli sz
eitmyi, bir ilin ibadtindn stndr.4
1701. Allahn Peymbri (s): Hikmt sahibi peymbrliy
yaxndr.5
1702.mam li ():Hikmt mdriklrin glzar v aqillrin
seyrngahdr.6
1703. mam li (): Hikmt qlbd bitn v dild bar
vern bir aacdr.7
1704. mam li (): Hr ks hikmtin gr tannarsa,
gzlr ona vqarl v zmtli nzrlrl baxar.8
559. Hikmt mminin itirdiyidir
1705. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir, onu
mrikin yannda olsa bel axtarn! nki siz ona daha
layiqsiniz v daha ox haqqnz atr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Bqr, ay 269
Biharul-nvar, c.14 sh.316, hdis17
Biharul-nvar. c.77, sh.172, hdis8
Gurrul-Hikm, 1715
Gurrul-Hikm, hdis1992
Thful-Uqul, sh.97
325
1706. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir.Onu

mnafiqlrdn d olsa yrnin.1
560. Hikmt sahibin yaramayan ilr
1707. mam li (): z ehtiyacn hikmtli olmayan xs
bildirn hikmt sahibi deyil.2
1708. mam li (): Bir xsl yax rftar etmkdn baqa
arsi olmayan onunla yax davranmasa, hikmtd he bir
pay olmaz.3
561. Hikmtin izah
1709. mam li (): Hikmtin ilk addm lzztlri trk
etmk, son addm is fani olan hr bir eyi zn dmn
bilmkdir.4
1710. mam li (): zndn yuxarda olan xsl
mnaqi etmmyin v tabeiliyind olan xsi zlil
saymaman, gcn atmad i ba qomaman, dilin
ryinin, szn mlinin ksin olmama, bilmdiyin ey
bard danmaman, i sn trf z tutan zaman onu trk
etmmyin v sndn z dndrn zaman ardnca getmyin
hikmtdndir.5
1711. mam Baqirin () bu Bsirin Hr ks hikmt
verilrs....aysi haqda sualna cavabndan:Hikmt dedikd
mqsd Allahn mrin itat etmk v imam tanmaqdr.6
1712. mam Sadiq (): Hqiqtn, hikmt dini tanmaqdan
v drk etmkdn ibartdir. Sizlrdn kim dind fqih v
drrakli olarsa, o hikmt sahibidir.7
1713. mam Kazim (): Lomana dedilr: Snin hikmtinin
zyi ndir? Dedi: Bildiyim ey bard sorumaram v mn
aid olmayan ey n zm zhmt salmaram.8
562. Hikmtin sas
1714. Allahn Peymbri (s): Hikmtin sas Allahdan
qorxmaqdr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 80
Tuhful-Uqul, sh.217
326
1715. Allahn Peymbri (s): Szlrin n yaxs Allah yad

etmk v hikmtin sas Allaha itatdir. 10
1716. Allahn Peymbri (s): Yax rftar etmk hikmtin
zirvsidir.2
1717. mam li ():Haqqa ballq v haqqa yolda olan
ks itat etmk hikmtin sasdr.3
563. Hikmt gtirn eylr
1718. mam li (): hvtin v nfsi istklrin qalib
gln, hikmtin kamillik drcsin atacaq.4
1719. mam li (): Hikmt gnahdan kinmkdn baqa
he bir yolla ld olunmaz.5
1720. mam Sadiq (): Hr ks dnyaya arxa evirs, Allah
onun qlbind hikmti mhkmldr v dilini onunla
dillndirr.6
564. Hikmt ld etmy mane olanlar
1721. Allahn Peymbri (s): Md bo olan vaxt qlb
hikmti qbul edr. Md dolu olanda qlb hikmti l atar.7
1722. mam li (): hvtl hikmt bir yer smaz8
1723. mam Sadiq (): Qzb hikmt sahibinin qlbini
korlar. z qzbin nzart ed bilmyn xs, z alna da
nzart ed bilmz.9
1724. mam Kazim (): Hqiqtn, kin da zrind deyil,
yumaq torpaqda ml glr. Hikmt d beldir, tvazkar
qlblrd abad olar, zndnraz v tkbbrl qlbd is
yetimz. nki Allah tvazkarl al n bir vasit
qoyub.10
1725. mam Hadi (): Hikmt, fsadl canlarda tsirli v
faydal olmaz.11
565. Hikmtin nticsi
10

3
4
5
6
7
8
9
10
Biharul-nvar, c.78, sh. 312, hdis1
11
2
327
1726. mam li(): Hr kimin qlbind hikmt yer taparsa

ibrtgtrn olar.1
1727. mam Sadiq (): Hikmtin barsind ox dnmk
al smrli edr.2
566. Hikmti qorumaq
1728. mam li (): Mdriklr hikmti hli olmayanlarn
ixtiyarna vernd onu pozdular.3
1729. mam Kazim ():Hikmti nadanlarn ixtiyarna
vermyin ki, ona zlm etmi olarsnz. Hikmti hikmt hlindn
d sirgmyin ki, ona da zlm etmi olarsnz.4
1
2
3
4

Qissul-nbiya, sh.160, hdis176
328
112
And imk
567. Pak v mqdds Allaha and imyin qadaan
olunmas
Quran:
Yaxlq etmkdn, tqval olmaqdan, xalq arasnda barq
yaratmaqdan knar durmanz n Allah z and yeriniz
evirmyin. Allah eidn v bilndir.1
Hdis:
1730. mam Sadiq ():Allaha, doru da olsa, yalan da olsa
and imyin. nki Allah-taala buyurmudur:Allah z
andlarnza vasit etmyin.2
568. Yalan and imdn kinmk
1731.
Svabul-mal
kitabndan:Allah-taala
buyurmudur:Mn z rhmtimi yalandan and in xs
amil etmrm.3
1732. Allahn Peymbri(s):Yalandan and imkdn
kinin. nki bu i evlri sakinsiz qoyar.4
1733. mam Sadiq ():Hr ks yalan olduunu bildiyi halda
and is Allaha qar mhariby qalxmdr.5
1734.
mam Sadiq ():Mcburn yalandan and imk
zndn sonra qalan vladlara yoxsulluq gtirr.6
569. Zalma and idirmyin yolu
1735.
mam li () :Zalma and idirmk istynd, ona
Mn Allahn qvvt v qdrtindn uzaq olum dedizdirrk
and iirdin. nki gr yalandan buna and imi olsa ox tez bir
zamanda z czasna atar. Ancaq, And olsun Allaha, Ondan
1
2
3
4
5
6
Bqr, ay 224
Svabul-mal, sh.269, hdis 1.
329
baqa Allah yoxdur des Allah cza vermy tlsmz. nki

Allah-taalan vahidliyi il mdh etmidir.7
Nhcl-Bla, hikmt 253
330
113
Halal
570. Halal
Quran:
Sndn hans eylrin halal olduunu soruurlar. De ki, siz
pak eylr halal olunmudur.1
Ey insanlar! Yer znd halal v pak olan eylrdn yeyin
v
eytann
ardnca
getmyin.
O,
sizin
aq-akar
2
dmninizdir.
Hdis:
1736. mam li ():Sn halaldan istifad etmyi, ailn
yaxlq etmyi v btn hallarda Allah yad etmyi tvsiy
edirm.3
571. Halal mal ld etmyin tinliyi
1737. mam Sadiq ():Qlnc vurmaq halal mal ld
etmkdn asandr.4
572. Mminin z razl olmadan onun malndan
istifad etmk halal deyil
1738. Allahn Peymbri (s) :He ks, qardann razl
olmadan onun malndan he n halal deyil.5
1
2
3
4
5
Maid, ay 4
Bqr, ay 168
sulu-Kafi, c.5, sh.161, hdis 1
331
114
Dzmllk
573. Dzmllk
1739.
Allahn
Peymbri
(s)
:Dzml
insan
peymbrliy yaxndr.1
1740. mam li ():Dzmllk aln kamilliyidir.2
1741. mam li ():Dzmllk mminin iinin nizama
dmsinin sbbidir.3
1742. mam li ():Kiinin gzlliyi onun dzmlly il
llr.4
1743. mam li ():gr dzml deyilsns d, zn
dzml kimi gstr. nki zn baqa insanlara bnzdib,
sonunda onlardan birin evrilmyn ox az adam taplar.5
1744. mam li ():Dzml o ksdir ki, z qardalarna
qar dzml olsun.6
1745. mam Rza ():nsan dzml olmaynca, abid
olmaz.7
574. Dzm gtirn eylr
1746. mam li ():Aln artmas il dzmllk d artar.8
1747. mam li ():Sn dzml olma tvsiy edirm,
nki o, elmin smrsidir.9
1748. mam li ():Dzmllkl vqar yksk zm v
iraddn doulmu iki kizdir.10
575.Dzmllyn smrlri
1

3
4
5
Nhcl-Bla, hikmt 207
6
7
l-Kafi, c.2, sh.111
8
9
10
Nhcl-Bla, hikmt 460
2
332
1749. mam li () :Dzml olan, aalq edr.11

1750. mam li():Dmnin qar dzm gstrn, ona
qalib glr2
1751. mam li () :Dzml xsin bu xasiyytindn
gtrdy ilk bhr, nadann mqabilind xalqn onun
kmyin glmsidir.3
1752. mam li ():Qzbin iddtli vaxtnda dzm
gstrmk, insan Allahn qzbindn amanda saxlar.4
1753. mam Sadiq () :Kmklik n dzmllk kifayt
edr.5
576. Dzmllyn izah
1754. mam Hsn () (dzmllyn mnas haqda sualn
cavabnda):
Dzmllk
qzbi
bomaq
v
nfsi
saxlamaqdr.6
577. Qzbli olanda dzmllk
1755. Loman () :Dzml xs qzbli vaxtndan qeyri
bir halda tannmaz.7
1756. mam li () n dzml xs bard sualn
cavabnda :Qzblnmyn kimsdir.8
1757. mam Sccad () :Mnim o insandan xoum glir ki,
qzblndiyi vaxt sbr onu haqlasn.9
11
2
3
4
5
6
7
8
9

Knzul-Fvaid, c.1, sh.319
Biharul-nvar, c78, sh.102
333
115
Axmaqlq
578. Axmaqlq
1758. mam li () :Axmaqlq, n pis xstlikdir.1
1759. mam li () :n pis yoxsulluq axmaqlqdr.2
1760. mam li () :Axman z zn vurduu ziyan,
dmn z dmnin vurmaz.3
579. Axman siftlri
1761. Msih () Axmaq kimdir? sualnn cavabnda:
nadkar, zndnraz, btn fziltlrin znd olduunu znn
edn, he ksi zndn stn bilmyn, btn hquqlarn
onunn olduunu dnn v baqalarnn onun zrind olan
he bir haqqn tanmayandr. Bu el axmaqlqdr ki, onun
drdin he bir lac yoxdur.4
1762. mam li () :Kim baqalarnn eyblrini grb onlar
yaramaz hesab edir, sonra is hmin eyiblri znd bynirs,
hqiqi axmaq odur.5
1763. mam li () :Kiinin axmaql eydn tannar:
mnasz (szlr) danmaqdan, ondan soruulmayan suala
cavab vermkdn v ilrind qorxmazlq v csartdn.6
1764. mam li () :Axman nianlrindn biri budur ki,
hr an bir rng dr.7
1765. mam li ():Xalqn snin n dediklri hr bir eyi
rdd etmy alma. Axmaql gstrmkn el bu
kifaytdir.8
580. Axmaqla yoldalq etmk
1
2
3
4
5
6
7
8

l-xtisas, sh.221
Nhcl-Bla, hikmt 349
334
1766. mam Sccadn () z alicnab olu Hzrt Baqir ()

tvsiyylrindn: Olum! Axmaqla oturub-durmaqdan v ya
yoldalq etmkdn kin, ondan uzaqla v onunla hmshbt
olma. nki alsz adam istr yannda olsun, istrs d baqa
yerd, alaq v xsiyytsizdir. Shbt balasa axmaql onu
rsvay edr v n vaxt sakit qalsa, bu onun sz danmaq
qdrtinin olmamasna gr olar. gr bir i grrs onu xarab
edr, hdsin bir msuliyyt gtrs onu yartmaz. N z elmi
onun dadna yetr, n d baqalarnn biliyi ona fayda verr.
Onun xeyrini istyn insann szn qulaq asmaz. Onunla
oturub durann lindn rahatl olmaz, anas lmn istyr.
Zvcsi onu itirmyi, qonusu qonuluqdan getmsini v
yolda onunla yoldalqdan xilas olmasn arzulayar. gr
mclisin n kiik xsi olsa, zndn yksk xslri ziyyt
salar. Mclisin n byk xsi olarsa tabeliyind olanlar fsada
v pozunlua kr.1
1767. mam Sadiq () :Hr ks axmaqla dostluq etmkdn
uzaqlamasa, tezlikl onun xlaqn v xasiyytini zn
gtrr.2
571. n axmaq insan
1768. mam li ():n axmaq insan zn hamdan all
bilndir.3
1769. mam li () :n alsz insan odur ki, yaxlq
etmdn (eyni halda) tkkr gzlsin, pislik edrk
(vzind) yax mkafat umsun.4
1770. mam li () :n axmaq insan odur ki, znd d
olduu halda baqalarn eybini yaramaz hesab edir.5
582. Axman cavab
1771. mam li () :Axman mqabilind susmaq,
cavab vermkdn yaxdr.6
1
2
3
4
5
6
ona
mali-Tusi, sh. 613, hdis 268

mali-Saduq, sh.222
335
336
116
Hamam
573. Hamam
1772.
mam
li
():Hamam
n
gzl
saraydr:
(Chnnmdki) Odu yada salar v irki (bdndn) aparar.1
1773. mam Sccad () : ey insan kkldr, ey is
arqladar. Kkldn ey bunlardr: hamama ox getmk, xo
tir iylmk v yumaq paltar geymk. Arqladan eys
budur: ox yumurta, balq v yetimmi xurma yemk.2
1774. mam Sadiq (): ey bdni korlayar v ox
ldrc tsir gstrr:Axamdan qalm bozba yemk, tox
qarna hamama getmk v yal qadnlarla cinsi laqd
olmaq.3
1775. mam Sadiq () :Mdnd az bir ey olanda hamama
get ki, hrart onu aa yatrsn. Bu snin bdninin
qvvtlnmsi n daha yaxdr. Tox qarna da hamama
getm.4
1776. mam Kazim ():Bir gndn bir hamama getmk
insan kkldr. Hr gn hamama getmk is byrklrin yan
ridr.5
Mn la yhzuru-Fqih, c.1, sh.115, hdis 237

l-Xilas, sh.155, hdis194
3
4
5
2
337
117
Ehtiyac
584. Ehtiyac
1777. mam li () :Hr kim yaxlq etsn onun aas
olarsan. Hr kim ehtiyac lini uzatsan onun siri olarsan. Hr
ksdn ehtiyacsz olsan onunla hmtay olarsan.1
1778. mam li (): Hr ks ehtiyacn olsa, onun yannda
xar olarsan.2
585. Ehtiyaclarn dnilmsi
1779. Allahn Peymbri (s) :z qardana kmk etmk
v xeyir vermk n alan xs Allah yolunda mbariz
ednlrin savab yazlacaq.3
1780. Allahn Peymbri (s):z mmin qardann bir
ehtiyacn dyn ks, btn mrn Allaha ibadtl keirn
bnd kimidir.4
1781.mam Sadiq ():Hr ks Allah rizasna z mslman
qardann ehtiyacn dmk n alarsa, Allah-taala ona
min-min xeyir mlin savabn yazar.5
1782. mam Sadiq () :Hr ks z mmin, mslman
qardann ehtiyacn aradan gtrmy sy gstrrs,
qardann ehtiyacnn fikrind olduu vaxtadk Allah-taala
onun z ehtiyacnn gtrlmsini ltf edr.6
1783. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Camaat
mnim ailmdir. Onlardan mnim yanmda n sevimlilri
camaatla daha mehriban olanlar v onlarn ehtiyaclarnn
dnilmsi namin daha ox alanlardr.7
1
2
3
4
5
6
7
Mkarimul-xlaq, sh.126, hdis303

338
1784. mam Sadiq () :z qardann ehtiyacn aradan

gtrmk yolunda addm atan kims Sfa il Mrva arasnda
sy edn xs kimidir.1
1785. mam Sadiq () :Hr ks z mmin qardann bir
ehtiyacn dyrs, Allah-taala Qiyamt gn onun yz min
ehtiyacn dyr ki, onlarn da birincisi Cnntdir.2
1786. mam Sadiq ():Mminin ehtiyacn dmk, hr
birin yz min (dirhm, ya dinar) xrcldiyin iyirmi hccdn
Allah yannda daha sevimlidir.3
586. Qardann ehtiyacn dmkdn imtina edn
1787. mam Baqir ():Bir mslman baqa bir mslmanla
grmk v ya bir hact istmk n onun mnzilin gets
v ondan iri daxil olmaq n izn ists, o da evd olduu
halda l xmasa, onlar bir-biri il grn vaxtadk ev sahibi
daim Allahn Lnti altnda olar.4
1788. mam Sadiq ():Hr ks mmin qarda yoxsul
vaxtnda z ehtiyacn syls v o z, yaxud da baqasnn
vasitsil onun ehtiyacn dy bilcyi halda bu ii grms
Allah-taala Qiyamt gn onu llri boynunun arxasnda bal
halda
qbirdn
qaldrar
v
bndlrin
soru-sualn
qurtaranadk hmin vziyytd saxlar.5
1789. mam Sadiq ():Bizim qardalardan biri ehtiyac lini
ilrdn birin trf uzatsa, o da kmk etmy qadir olduu
halda
z
kmyini
sirgs,
Allah-taala
onu
bizim
dmnlrimizdn birinin ehtiyacn dmy mbtla edr v
bu sbbdn d Qiyamt gn zaba dar olar.6
1790. mam Sadiq ():Hr bir mmin, mhtac mmin
qardan znn malndan mhrum edrs, Allaha and olsun
ki, Cnnt yemyinin lzztini dadmaz v mhrlnmi xalis
(Cnnt) rab nu etmz.7
587. Ehtiyaclar dmy tlsmk
1791. mam Sccad ():Hr ks z ehtiyac lini mn trf
uzadan zaman, onun ehtiyacn v tinliyini aradan gtrmy
Tuhful-Uqul, sh.303
3
4
5
6
7
2
339
tlsrm. nki qorxuram i idn ke v mnim kmyimin

artq ona he bir faydas olmaya.1
588. Dilk dilmyin qaydalar
1792. mam li ():Allahm! Mni, xlq etdiklrindn pis
adamlarn he birin mhtac etm! gr mni mhtac
edirsns, onlardan n xoxasiyytli v n sxavtlisi, mnim
ehtiyacm irin dill v mn daha az minnt qoymaqla aradan
gtrn, mhtac et!2
1793. mam Sccad () onun hzurunda Allahm! Mni z
bndlrin mhtac etm! dey rz edn xs buyurdu:
Bel deyil, nki insanlar bir-birin mhtacdrlar. Sn bel de:
Allahm! Mni yaratdqlarn arasnda pis adamlara mhtac
etm!3
1794. mam Baqir ():Tz varlanma mhtac olan
kimsnin hekayti, fi ilann aznda olan bir dirhmin
hekaytidir. Hm snin ona ehtiyacn var, hm d fi ilandan
sni thlk gzlyir.4
1
2
3
4
Uyune xbare Rza () c.2, sh.179, hdis 2

Tuhful-Uqul, sh.278
Tuhful-Uqul, sh.294
340
118
Ehtiyat
589. z dinin n ehtiyat et
1795. mam li ():Snin qardan, snin dinindir. Bel is,
bacardn qdr, z dinindn muayat ol.1
1796. mam Sadiq ():z dinind uzaqgrn v ehtiyatl
ol.2
1797. mam Sadiq ():Snin n mmkn olan btn
ilrd ehtiyatl ol.3
1
2
3

341
119
Hyat
590. Hyat
1798. mam li ():Bilin ki, hyatdan baqa, el bir ey
yoxdur ki, sahibi ondan doyub yorulmasn. nki lmd z
rahatln grmr.1
591. Su v hyat
Quran:
Hr bir canln sudan yaratdq.2
Hdis:
1799. mam Sadiq ():Suyun dad hyatdr.3
592. Hyatdan daha yax olanlar
1800. mam skri ():Hyatdan daha yaxs odur ki, onu
ldn vern zaman z hyatndan bezsn. lmdn daha pisi
odur ki, ona mruz qalanda lm arzulayasan.4
593. Hqiqi hyat
1801. mam li ():Dindarlqdan baqa hyat, minliyi
ldn vermkdn baqa lm yoxdur.5
1802. mam li () :Tovhid (tkallahllq) cana hyat bx
edndir.6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 133

nbiya, ay 30
Tuhful-Uqul, sh.370
Tuhful-Uqul, sh.489
l-rad, c.1, sh.296
342
343
120
Heyvanat almi
594. Heyvanlarn hququ
1803. Biharul-nvar kitabndan:Allahn Rsulu (s) dizind
sarq v belind yk olan bir dii dvni grb soruur:Bu
dvnin sahibi hardadr? Ona deyin ki, Qiyamt gn bu
dvnin ondan z haqqn tlb etmyin hazrlasn.1
1804. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mehribanlq
gstrmyi sevir v onu yerin yetirmy kmk edr. Bel is,
arq heyvanlar mindiyiniz zaman onlar z mnzillrin gtirin.
Quru v otsuz torpaqdan tez keib-gedin v yallq, otluq
olarsa heyvanlar buraxn ki, orada istiraht etsinlr.2
1805. Allahn Peymbri (s):Salam heyvanlara minin v
onlar salam saxlayn. Klrd, bazarlarda onlardan z
xtblriniz v shbtlriniz n krs kimi istifad etmyin.
N oxdur, z suvarisindn daha xeyirli olan v Allah-taalan
daha ox yad edn miniklr.3
1806. Allahn Peymbri (s):Heyvann z sahibi zrind
alt haqq vardr: onun belindn dn zaman ona ot versin,
suyun yanndan kend onu suvarsn, sbbsiz yer onu
vurmasn, gcndn artq yklmsin, qvvsi atmad
msfd yola aparmasn, hddindn artq mddtd onun
belind qalmasn.4
1807. Allahn Peymbri (s):Heyvanlarn zndn
vurmayn, nki onlar Allaha hmd v tsbih deyirlr.5
1808. Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadn su quyusu
banda hrn v az qala susuzluqdan ln bir it grr. Bu
qadn ayaqqabsn sxarr, z rtyn ab ayaqqabn ona
balayr v quyudan it n su xarr. Bu ml gr Allahtaala onun gnahlarn balayr.6
1
2
3
4
5
6

344
1809. Allahn Peymbri (s):Hr bir heyvan istr qu

olsun, ya qeyrisi gr haqsz yer ldrlrs, Qiyamt gunu z
qatilindn ikayt edck.1
1810. Allahn Peymbri (s):Hr ks sbbsiz yer bir
srni ldrs, hmin sr Qiyamt gn Allah drgahna
onun lindn nal kib deyck:Ey mnim Rbbim! Filanks
mni istifad n deyil, sbbsiz yer ldrd.2
1811. Allahn Peymbri (s):gr heyvanlara etdiyiniz
zlmlr
balanarsa,
gnahlarnzn
ksriyyti
3
balanmdr.
1812. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann snin ixtiyarna
verdiyi bu dilsiz-azsz heyvana gr Allahdan qorxmursan? Bu
dilsiz heyvan onu ac saxlamandan v ziyyt vermyindn
mn ikayt etdi.4
1813. Allahn Peymbri (s):Heyvan msl edn (diri-diri
heyvann qulan, dilini v burnunu ksmk) Allah Lnt
etsin.5
1814. bn Abbas nql edir:Allahn Rsulu (s) ziyyt vern
heyvandan baqa, hr bir canln ldrmyi qadaan etmidir.6
1815. mam Sadiq ():Bir qadn piiyi susuzluqdan
lndk bal saxladna gr zaba mruz qald.7
1
2
3
4
5
6
7

Mkarimul-xlaq, c.1, sh.280 , hdis864
345
121
Hya
595. Hya
1816. mam li ():Hya hr gzlliy v yaxla atmaq
n vasitdir.1
1817. mam li ():Hya btn yaxlqlarn aardr.2
1818. mam li ():nsanlarn n alls onlarn n
hyalsdr.3
1819. mam li () :Hya pisliy mane olar.4
1820. mam li ():Hya ifftliliyin sbbidir.5
596. Hya v iman
1821. Allahn Peymbri (s):Hr dinin z tbiti vardr,
slamn tbiti d hyadr.6
1822. mam Sadiq () :Hyas olmayann iman yoxdur.7
597. Hyann qnanld hallar
1823. Allahn Peymbri (s):Hya iki nvdr: qldn
doan hya v alszlqdan tryn hya. qlin hyas elmdir,
axmaqln hyas is cahillik.8
1824. mam li ():Utancaqlq mhrumiyyt yaxndr.9
1825. mam li ():Utancaqlq ruzinin yolunda manedir.10
1826. mam li ():Kim haqq demy utanrsa
axmaqdr.11
598. Hyaszln nticsi
1
Biharul-nvar, c.77, sh.211 , hdis1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
2
346
1827.
Allahn
Peymbri
(s):Peymbrlrin
()
misallarndan xalq arasnda bu szdn baqa bir ey
qalmayb:Hyan olmasa, istdiyin hr ii et.1
1828. mam li ():Xalqdan hya etmyn ks, Sbhan
olan Allahdan da hya etmz.2
1829. Allahn Peymbri (s):Allahdan z yax
qonularndan hya etdiyin kimi hya et. nki Allahdan hya
etmk minliyi artrar.3
1830. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz gec v gndz
sizin knarnzda olan iki mehriban qonudan hya etdiyiniz
kimi, znzl birg olan iki mlkdn d hya etmlisiniz.4
1831. mam Kazim ():Akarda insanlardan hya etdiyiniz
kimi, gizlind d Allahdan hya edin.5
600. Hyann zirvsi
1832. mam li ():Hyann zirvsi, insann z- zndn
hya etmsidir.6
1
2
3
4
5
6
Uyune xbare Rza (), c. 2, sh.95, hdis207

Tuhful-Uqul, sh.394
347
122
Aqibt
601. Aqibt
1833. Allahn Peymbri (s):Mmin hmi aqibtinin pis
olmasnn qorxusu iinddir. Ruhu bdnindn xana v lm
mlyi qarsnda zahir olan anadk Allahn razlna,
balanmasna qovuduuna minliyi olmur.1
1834. Allahn Peymbri (s):Bzn insan uzun mddt
Cnnt hlinin iini yerin yetirir, amma axr Chnnm hlinin
aqibti olur.2
1835. Allahn Peymbri (s):Kimsnin iinin aqibti siz
mlum olmaynca, ondan (yax mllrindn) heyrt
glmyin. nki insan mrnn byk hisssini, ya bir
mddtini yax ilr grmkl keirir v bu halda dnyadan
krs Cnnt getmi olar. Ancaq, (grrsn) insan birdn
dyiir v nalayiq ilr grmy balayr.3
602. Yax sonluun sbblri

1836. mam li ():Allah-taalann sni pis aqibtdn
qorumasn istyirsns, bil ki, sn yetin hr xeyir Allahn
ltfndn v uurundandr. Sn yetin hr pisliy gr is
(bil ki,) Allah sn mhlt v frst vermidir. Onun sn qar
olan sbr v gztindn qorx.4
1837. mam Sadiq () bir nfr xitabn: gr mlinin
xeyirli sonluqla baa atmasn v lm annda n yax
mllrinl dnyadan kmyini istyirsns, Allahn haqqn
qoru. Bel ki, Onun verdiyi nemtlri gnah yolda xrclm,
sn qar gstrdiyi sbr gr qrurlanb, qafil olma. Bizi
(hli-Beyti) yax szlrl yad edn, ya bizim mhbbtimizdn
danan bir ks grnd, ona hrmt et.5
1
2
3
4
5

Uyune xbare Rza (), c.2, sh.4, hdis8
348
349
123
Xidmt etmk
603. Xidmt etmk
1838. Allahn Peymbri (s):Bir dst mslmana xidmt
edn hr mslmana Allah-taala Cnntd onlarn say qdr
xidmti verr.1
1839. Allahn Peymbri (s):Mminin mmin qardana
xidmt etmyi el bir mqamdr ki, fzilt v savab onun
mislindn (yni, qarlql xidmtindn) baqa he bir eyl ld
olunmaz.2
1840. mam Sadiq ():Mminlr bir-birinin xidmtilridir.
(Cmil deyir) rz etdim:Nec bir-birlrinin xidmtilri
olurlar? Buyurdu:Bir-birilrin xeyir verirlr.3
1841. mam Sadiq ():Qardana xidmt et! Amma gr
sni mcburi xidmt v biyara gtrs, ona xidmt etm.4
1
2
3
4

Mstdrikul-Vsail, c.12, sh.429, hdis14524
l-xtisas, sh.243
350
124
Xvaric
604. Mariginlr
Quran:
De:Siz mllrind n ox ziyana urayan insanlar
tantdrmm? Onlar yax i grdklrini gman etdiklri halda,
dnyadak sylri pu olan kimslrdir.1
Hdis:
1842. Knzul-Ummal kitabndan:Allahn Peymbri (s)
Hneyn (mharibsi) gn qzl kllri blrd. Yoldan bir kii
glib dedi:Ey Mhmmd, daltli ol! Allahn Peymbri (s)
buyurdu:Vay olsun sn! gr mn daltli deyilms, bs
onda daltli kimdir? (Yaxud buyurdu:) Mndn sonra dalti
kimd tapacaqsnz? Bu vaxt buyurdu:Tezlikl buna bnzr
insanlar glcklr. Onlar Allahn kitabna dmn olduqlar
halda onu tlb edcklr. Allahn kitabn oxuyarlar, amma
(oxuduqlar) hlqumlarndan aa getmz. Balar qrxq olar.
Onlar ba qaldran zaman boyunlarn vurun.2
1843. mam li () (Bir nfr yuxarda xatrlanan ayni o
Hzrtin () hzurunda oxuyanda buyurdu):Xvaric bu
kslrdndir.3
1844. mam li ():Allahn Rsulundan (s) eitdim ki,
axirz-zamanda azyal, qubeyin bir camaat ba qaldrar.
Szlrin n yaxlarn danar, sizdn ox namaz qlarlar,
Quran oxuyarlar. Amma, onlarn iman hlqumlarndan aa
getmz. Ox kamandan xan kimi onlar da dindn xacaqlar.
Onlar ldrn.4
605. Xvaric ldrlndn sonra
1845. mam li () xvaricin cnazlrinin yanndan
kerkn buyurdu: Vay sizin halnza, sizi aldadan siz ox
ziyan vurdu. rz etdilr:Ey mirl-mminin! Onlar kim
1
2
3
4
Khf, ay 103, 104

rhe Nhcl-Blaq, c.2, sh.267
351
aldatd? Buyurdu:Yoldan azdran eytan v pisliy mr edn

nfs xam arzularla onlar aldatd. Gnah meydann onlar n
genilndirdi, onlara qlb vdsi verdi v bu vaxt onlar
alovun auuna atd.1
1846. Nhcl-Bla kitabndan:Xvaric ldrlndn
sonra mirl-mminin () rz etdilr:Ey mirl-mminin! Bu
camaatn hams mhv oldu?. Hzrt buyurdu:He vaxt,
Allaha and olsun, onlar kiilrin belind v qadnlarn
rhmlrindki ntflrdir. Onlardan bir budaq bitn kimi ksilr
v bu, onlardan bir dst yolksn v oru trnib qalanadk
davam edck.2
1847. mam li ():Ey insanlar! Mn fitnnin gzn
xartdm v bunu onun (fitnnin) zlmt qaranl hr yeri
brdy, quduzluu v iddti son hdd atd v mndn
baqa onun qarsn almaa he ksin csarti atmad bir
vaxt etdim.3
606. mamn zndn sonra xvaricin ldrlmsini
qadaan etmsi
1848. mam li ():Mndn sonra xvaricl dymyin
(onlar ldrmyin). nki haqq tlb edn v ona atmayan,
batil axtaran v onu ld edn kimi deyildir.4

Nhcl-Bla, xtb 60
3
Nhcl-Bla, xtb 93
4
Nhcl-Bla, xtb 61
2
352
125
Ziyankarlq
607. Ziyankarlar
1849. Allahn Peymbri (s):Ziyankar z axirtini abad
etmkdn qafil olan ksdir.1
1850. Allahn Peymbri (s):mrn dnyan qazanmaa
srf edn ks, bu ticartd ziyan etmi v uuru ldn
vermidir.2
608. Dnya v axirtd ziyana urayanlar
Quran:
nsanlarn arasnda ellri var ki, Allaha trdddl ibadt
edirlr. gr ona bir xeyir yetirs qlbi ondan rahatlq tapar,
gr qarya bir imtahan xarsa ondan z dndrr (v
dyir). Dnya v axirtd ziyana urayarlar v bu hmin
aq-akar ziyandr.3
Hdis:
1851. mam li () Kimin bdbxtliyi daha oxdur? sualna
cavabndan: Dnyan dnyaya xatir trk edn v buna gr
dnyan da ldn vern, axirtin d ziyan vuran kii. Bir d
zn gstrmk n ibadt edn, alan v oruc tutan kii.
Dnyann xtrin dnya lzztlrindn mhrum olub v zn
ziyyt vermi bu xs, gr bunlar Allaha xatir etsydi, Allahn
mkafatna layiq olard.4
609. n ox ziyana urayanlar
Quran:
De: Siz (mllrind) n ox ziyana urayan insanlardan
xbr verimmi? Onlar yax i grdklrini gman etdiklri
halda, dnyadak sylri hdr gednlrdir. 5
Hdis:
1
2
3
4
5
Tnbihul-Xvatir, c.2 sh.118

Hcc, ay 11
Khf, ay 103, 104.
353
1852.mam li ():Ticartd n ox ziyana urayan v

sylrind hamdan uursuz kims odur ki, z bdnini
(dnya) mal axtarmaq n taqtdn sala v taleyin
mqddrat onun zn glmy, o da pemanlq v
hsrtl dnyadan krk onun yk il axirt z tuta1
Nhcl-Bla, hikmt 430
354
126
Xuu (tvazkarlq)1
610. Tvazkarlq
Quran:
Mgr mminlr n z qlblrini Allah yad etmkl
xuu (tvaz) halna salmalarnn vaxt glib atmamdrm?2
Hdis:
1853. radul-Qulub kitabndan:Merac hdisind Allahtaaladan nql olunur ki, yalnz Mni tanyan v Mnim qarmda
xuu edn bndlrimin qarsnda btn yalar tvazkar
olarlar.3
1854. mam li ():Tvazkarlq dua n nec d gzl
kmkidir.4
1855. mam Sccad (): duada buyurur: Ey Allahm! Qane
olmayan nfsdn, doymaq bilmyn qarndan, yumaq v
tvazkar olmayan qlbdn Sn pnah gtirirm.5
611. Tvzkarlarn siftlri
1856. Allahn Peymbri (s):Tvazkar insann drd
lamti var: gizlind v akarda Allahdan qorxmaq, yax ilr
grmk, Qiyamt gnn fikirlmk v Allahla mnacat
etmk.6
1857. mam li ():Qlbi xuu halnda olann bdn zvlri
d xuu halnda olar.7
Xuu - qlbin zn mxsus bir haldr. Allahdan baqa qlbdn hr eyi

xartmaqla yaranan nurani-ruhani bir haldr.
2
Hdid, ay 16
3
radul-Qulub, sh.203
4
5
6
Tuhful-Uqul, sh.20
7
355
356
127
Xtb
612. Xtb
Quran:
Onun hkmranln mhkmlndirdik, ona hikmt v
fsahtli nitq qabiliyyti bx etdik.1
Hdis:
1858. Sd ibn brahim atasndan nql edir: ki df
minbrdn xtb sylyn ks brahim () olub. Bu rumlularn
Lut peymbri () sir gtrdklri vaxt olub v brahim ()
onlarla mharib edrk o Hzrti onlarn lindn almdr.2
1859. Cabir:Allahn Peymbri (s) xtb sylynd
qounu dmn hmlsinin thlksindn agah edn qarovul
sgr kimi gzlri qzarar, ssi ucalar v qzbi kkryrdi.3
1860. bu Umam:Peymbr () ordu basn
mhariby gndrnd buyurard: Xtbni qsa v szn az
et.4
1861. mmar ibn Yasir:Allahn Peymbri (s) biz
xtblrimizi mxtsr sylmyi mr etmidir.5
1862. Cabir ibn Smurt Svaiyyi:Allahn Rsulu (s) cm
gnlri moizni ox uzatmaz, qsa szlrl byan edrdi.6
Sad, ay 20
Durrul-Mnsur, c.1, sh.282
3
4
5
6
2
357
128
Xtt v xttatlq
613. Xtt v xttatlq
Quran:
Sn Qurandan qabaq he bir kitab oxumamdn v z
xttinl he bir kitab yazmamdn. gr bel olsayd, batil hli
kk drdi.1
Hdis:
1863. Allahn Peymbri (s):Mrkkbqabna li (sap)
qoy, qlmi itil, (Bismillahir rhmanir rhimd) ba hrfini
k, sini aq yaz, mimi yri yazma, Allah gzl yaz. rrhman bir qdr uzat, r-rhimi yax yaz.2
1864. Allahn Peymbri (s) Yaxud elmdn bir nian
aysi3 bard:Burada mqsd xttdir.4
1865. ta ibn Yssar:Peymbrdn (s) xtt bard
sorudular. Buyurdu:Onu bir peymbr tlim etdi v
shablri yrndilr.5
1866. mam li ():Xtt lin dilidir.6
1867. mam li () z katibi Ubeydulla ibn birafiy
xitabn :z mrkkbqabna liqa (sap) qoy, qlminin ucunu
uzununa itil, xttlr arasnda fasil saxla v hrflri bir-birin
yaxn yaz. Bel yazsan xttin gzl olar.7
1868. mam li ():Qlminin ucunu yar, llyini qaln et v
onu sa trfdn ks ki, xttin qng olsun.8
1
2
3
4
5
6
7
8
nkbut, ay 48
d-Durrul Mnsur, c.1, sh.28
hqaf, ay 4
Nhcl-Bla, hikmt 315
ururl-Hikm, hdis 2465
358
359
129
xlas
614. xlas
Quran:
(eytan) Dedi:Snin izztin and olsun ki, onlarn arasndan
Snin seilmi v ixlasla ibadt edn bndlrindn baqa
hamsn azdracam1
Hdis:
1869. mam li ():xlas dinin n yekun drcsidir.2
1870. mam li ():xlas (Allaha) yaxn olan kslrin
ibadtidir.3
1871. mam li () :xlas ibadtin l v meyardr.4
1872. mam li () :xlas imann zirvsidir.5
1873. mam li ():Nicat v xilas ixlasdadr.6
1874. mam li () :Xo o ksin halna ki, mli v elmi,
dostluu v dmniliyi, gtrmyi v qoyma, nitqi v
skutu, mli v dan yalnz Allah n ola.7
615. xlasn tin olmas
1875. mam li ():mli xalisldirmk mlin zn
yerin yetirmkdn tin, ml ednlr ns niyyti
fsaddan v qarqdan tmizlmk uzunmddtli cihaddan
daha ardr.8
1876. mam Sccad ():ml xalislndk onda
sabitqdm olmaq mlin zndn tindir.9
616. in az, amma ixlasla olmasnn kifayt etmsi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Sad, ay 82, 83
Tuhful-Uqul, sh.100
360
1877. l-Kafi kitabndan: Allah-taalann Musaya ()

klamlarndan:Ey Musa! Mn xatir grln hr bir iin az
ox, Mndn qeyrisi n yerin yetiriln iin oxu azdr.1
1878. Allahn Peymbri (s) :Qlbini xalis et, az i sn
kifayt edr.2
130
Mxlis3
1879. Allahn Peymbri (s) :Yalnz z elmin ml
ednlrindn baqa alimlrin hams mhv olar. Yalnz ixlasla
ml ednlrdn baqa, ml ednlrin d hams mhv olar.
xlasla ml ednlrin z d thlkddirlr.4
1880. mam Sadiq () Mfzzl ibni Saleh: Hqiqtn,
Allahn ixlasla ml edn bndlri vardr, Allah da z xalis cr
v mkafatndan onlara bx edr. Bunlar Qiyamt gn ml
dftrlri bo (yazsz) olan kslrdir. Onlar Allah qarsnda
dayananda Allah-taala o ml dftrlrini onlarla z arasnda
olan sirl doldurar (Rvayti deyir) rz etdim:Ey mnim
aam, bu niy beldir (yni, ml dftrlri a v yazszdr)?
Buyurdu:nki Allah-taala onlarn nini z il onlarn
arasnda olan laqsini mhafizi mlklrin xbrdar
olmalarndan daha uca etmidir.5
1881. Cbrayl () Peymbrin (s) ixlas bard sualnn
cavabnda buyurub:Muxlis, o ksdir ki, z bir eyi ld
etmyinc insanlardan he n istmsin, hmin eyi ld
ednd raz olsun v o eydn yannda bir qdr qalm olsa
baqalarna bx etsin. nki mxluqdan bir ey istmyn,
Allah n bndliyini etiraf etmidir. z mqsdin atb raz
olanda, Allahdan raz olmudur v Allah-taala da ondan razdr.
zn qalan eydn Allaha xatir bx ednd z Rbbin
etimad mrtbsin yetimidir.6
618. mllrin qbul olunmasnda ixlasn rolu
1
2
3
4
5
6

Muxlis mlini ixlasla, Allaha xatir yerin yetirn xsdir
ddtud-dai, sh.194
Nurus-Sqleyn, c.3, sh.15 , hdis50
361
1882. Allahn Peymbri (s):Bir i grnd onu yalnz Allah

n gr. nki O, bndlrin yalnz xalis mllrini qbul
edir.1
1883. mam Sadiq () :Allah-taala buyurmudur:Mn n
yax rikm. z mlind mn rik gtirn kimsnin, yalnz
xalis mnim n olanlardan baqa he bir mlini qbul
etmrm.2
1
2

Mustdrkul-Vsail, c.1, sh.100 , hdis87
362
131
Xalis din
Quran:
De:Mn Allaha ibadt v dini xalis Onunn etmk mr
olunmudur. Mn ilk mslman olmaq buyurulmudur.1
Hdis:
1884. Allahn Peymbri (s):Haramlardan uzaqlamaq
ixlasn kamilliyidir.2
1885. mam Sadiq ():Kim ixlasla L ilh illllah des
Cnnt gedr v onun ixlas bundan ibartdir ki, L ilh
illllah onu Allahn haram etdiklri eylrdn kindirsin.3
620. xlasn hqiqti
1886. Allahn Peymbri (s):Hr haqqn hqiqti var.
Bnd d, Allah n etdiyi mlin mqabilind triflnib
ylmmsini
istmyndk
ixlasn
hqiqtin
yetimyck.4
1887. mam li ():Xalis ibadt, insann z Rbbindn
baqa bir kimsy mid bslmmsi v z gnahndan baqa
he ndn qorxmamasdr.5
1888. mam Sadiq ():Xalis ml odur ki, onu etdiyin gr
Allahdan baqa bir ksin sni triflmsini istmysn.6
621. xlas gtirn ey
1889. mam li ():xlasn sbbi minlikdir.7
1890. mam li () : (Yaran v axirt haqda) Elmin
meyvsi mlin ixlasla grlmsidir.8
1891. mam li ():Arzularn azalt, mllrin xalis olar.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Zmr, ay 11-12
363
1892. mam li ():xlasn kk, xalqn lind olanlardan

gzn kmkdir.1
622. xlasn nticlri
1893. Allahn Peymbri (s):gr bnd qrx sbh Allaha
ixlasla ibadt edrs, hikmt emlri onun qlbindn dilin
axar.2
1894.
Allahn
Peymbri
(s):Allah-taala
buyurur:Bndmin qlbin baxb, Mn ixlasla v Mnim
razlm qazanmaq n ibadt etdiyini grnd onun ilrinin
nizamn v tdbirini z hdm gtrrm.3
1895. mam li ():Niyytini xalis edn ks alaqlqdan
uzaq olar.4
1896. mam Sadiq ():Btn yalar mminin mqabilind
tvazkarlq edr v onun heybtindn qorxar. Sonra
buyurdu:gr Allah n ixlasla i grrs, Allah-taala hr
eyi, htta yerin gmirici v yrtc heyvanlarn, havadak
qular ondan qorxudar.5
1
2
3
4
5

Uyune xbare Rza (), c.2, sh.69 , hdis321
364
132
xtilaf
623. nsanlar vahid mmt olublar
Quran:
nsanlar yalnz vahid bir mmt idilr. Sonra aralarna
ixtilaf dd. gr bundan vvl snin Rbbin trfindn bir
sz (vd) glmsydi, ixtilafda olduqlar ey haqda hkm
verilmidi.1
Hdis:
1897.mam Baqir ():Nuhdan qabaq insanlar ilahi fitrt
sasnda bir (vahid) mmt idilr, n hidayt olurdular, n d
yolunu azanlardan idilr. Sonra, Allah-taala Peymbrlri
gndrdi.2
624. xtilaflar knara qoymaa hvslndirmk
Quran:
Hamlqla Allahn ipindn yapn, bir-birinizdn ayrlmayn.
Allahn siz bx etdiyi nemtlri yada saln ki, bir zaman siz
dmn olarkn O, qlblrinizi bir-biriniz mehriban etdi v
Onun bu nemtin gr qarda oldunuz.3
1898. Allahn Peymbri (s) :z peymbrindn sonra,
ixtilafa dar olan el bir mmt olmad ki, onlarn batil
urayanlar haqq trfdarlarna qalib glmsin.4
1899. mam li ():Cmiyytin ksriyyti il birg olun.
nki Allahn li camaatladr. Bir-birinizdn ayrlmayn ki,
srdn ayr dn qoyun canavara yem olduu kimi
insanlardan ayr dn d eytana yem olar.5
1900. mam li ():Allaha and olsun, znnimc, bu camaat
tezlikl siz qalib glck. nki onlar z batil qidlrind
hmry v bir-biri il mttfiqdir. Sizs, z haqq qidnizd
tfriqy v paralanmaya dar olmusunuz.6
1
2
3
4
5
6
Yunis, ay 19
Nurus-Sqleyn, c.1, sh.209, hdis784
Ali-mran, ay 103
Nhcl-Bla, xtb 127
Nhcl-Bla, xtb 25
365
1901. mam li ():He vaxt bir-birin zidd iki dvt

olmayb ki, onlardan ( hmin iki dvtdn) biri aznla trf
olmasn.1
625. mmtin ixtilaf rhmtdir klamnn mnas
1902. Mani-xbar kitabndan:bdulmmin nsari mam
Sadiq () rz etdi:Bir dst insan rvayt edir ki, Allahn
Peymbri (s) buyurub:Mnim mmtimin ixtilaf rhmtdir.
mam () buyurdu: Doru deyirlr (bdulmmin deyir) zr
etdim:gr onlarn ixtilaf rhmtdirs, onda onlarn vhdti
zabdr? Hzrt buyurdu:Bu hdisin mnas snin v onlarn
baa ddy kimi deyil. slind peymbr Allahn bu Niy
onlarn hr bir dstsindn myyn sayda camaat kmr
klamn nzrd tutmudur. Allah onlara mr etdi ki, hr
yerdn Peymbrin (s) yanna glib drs alsnlar, sonra z
xalqlarnn yanna qaytsnlar v z biliklrini onlara yrtsinlr.
Peymbrin (s) mqsdi ixtilaf dedikd dind olan ixtilaf v
paralanma deyil, onlarn z hrlrindn gli-gediidir. nki
din vahiddir.2
626. Camaat v ayrln mnas
1903. mam Sadiq ():Peymbrdn (s) mmtinin
camaat bard soruduqda buyurdu:Mnim mmtimin
camaat, hrnd onlar az olsalar da, haqq trfdarlardr.3
627. Tfriq v ayrln sbbi
1904. mam li ():Siz bir-birinizin din qardasnz, sizin
aranzda ayrlq salann batini irkin v xlaqi pisdir. Buna gr,
bir-birinizin ykn gtrmr, xeyirxahlq etmir v bir-biriniz
sxavtli deyilsiniz, bxilr vermirsiniz v mhbbt
bslmirsiniz.4
1905. mam li ():gr cahil skut etmyi sesydi,
insanlar ixtilafa dar olmazd.5
1
2
3
4
5
Nhcl-Bla, hikmt 283

Mani l-xbar, sh.157, hdis1
Mani l-xbar, sh.154, hdis1
Nhcl-Bla, xtb 113
366
367
133
Yaradl
628. Yaradln mnyi
1906.
Allahn Peymbri (s) :Hr ey sudan
yaradlmdr.1
1907. Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyann smasn
ram edilmi daladan yaratmdr.2
1908. Hbbeye Orni:Gnlrin birind Hzrt linin ()
bel and idiyini eitdim:And olsun sman tstdn
Yaradana.3
629. Subhan olan Allahn ilk mxluqu
1909. Allahn Peymbri (s) :Allahn yaratd ilk ey
qlmdir. Sonra ona mr verdi v qlm yaranmal olan hr bir
eyi yazd.4
1910. Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl qli
yaratd.5
1911.
Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl
mnim nurumu yaratd.6
1912. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann yaratd ilk
varlq bizim ruhlarmz olub. Sonra onlara znn tvhidini v
trifini syltdirdi, daha sonra mlklri yaratd.7
1913. Biharul-nvar:mam lidn () Allahn yaratd ilk
mxluq haqda soruduqda buyurdu:Nuru yaratmdr.8
1914. mam Baqir ():Allah-taalann birinci yaratd v
sonradan btn varlqlarn mnyi olan ey su olub.9
630. Almin yaradl
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Uyune xbare Rza (), c.1, sh.262, hdis22
368
Quran:
Mgr kafirlr dnmrlrmi ki, smalar v yer bir-birin
bal idi, biz onlar adq v hr bir canln sudan yaratdq.
Grsn, bundan sonra da iman gtirmycklrmi?1
1915. mam li ():yalar zli bir madddn v bdi
nmunlrdn yaratmad. slind yaratdn yaratd, hdudlar
(llrini) tyin etdi, surt verdiyin, surt verdi v surtlrini
n gzl kild yaratd.2
1916. mam Baqir ():Allah-taala varlqlar yaratd, amma
hanssa bir eydn yox. Kim des ki, Allah-taala varlqlar
(hanssa bir) eydn yaratd, o, kafirdir.3
631. Gzlrimizdn gizli olan almin tmtra v
zmti
1917. mam li ():Ey Pak olan Allah! Snin
yaratdqlarndan
grdklrim
nec
d
zmtli
v
tmtraqldr! Hr bir byk, Snin qdrtin mqabilind nec
d kiikdir! Snin mlkutundan grdklrimiz nec d
vahimlidir! Bizim grdklrimiz Snin gz grnmyn
qdrt v sltntinin mqabilind nec d kiikdir!4
1918. mam Baqir ():Blk el fikirlirsn ki, Allah-taala
tkc bu almi yaratm v sizdn baqa bir br xlq
etmmidir? And olsun Allaha, O, min-min alm v min-min
Adm yaratmdr ki, sn o almlrin v Admlrin n
sonuncususan.5
1
2
3
4
5
nbiya, ay 30
Nhcl-Bla, xtb 163
llu-Sraye, sh. 607 , hdis81
Nhcl-Bla, xtb 109
369
134
Yaradan
632. Aln ehtimal olunan zrrin qarsn almaa
ar
1919. mam Sadiq () yaradl v axirti inkar edn
bdlkrim ibn bilavcaya: gr hqiqt sn dediyin
kimidirs lbtt, ki, bel deyil- biz d v sn d nicat
tapmq. gr biz dediyimiz hqiqtdirs, -lbtt, bu el
hqiqtin zdr- biz nicat tapmq, amma sn hlak
olmusan.
bdlkrim
zn
yoldalarna
tutub
dedi:Qlbimd bir yan v qss yaranb, mni aparn.
Yoldalar onu gtrb apardlar v bdulkrim dnyasn
dyidi.1
633. Allahn vcudunun isbat
1-Allah fitrt yolu il tanmaq.
Quran:
Tkallahllqla din z tut! Bu ilahi fitrtdir ki, Allah insanlar
onun sasnda yaratmdr2
Hdis:
1920. Allahn Peymbri (s):Dnyaya gln hr krp
fitrt sasnda doulur. Yni bilir ki, onu yaradan Allahdr.
Allahn gr onlardan sorusan smalar v yeri yaradan
kimdir, drhal deyrlr: Allah klamnn mnas da budur.3
1921. mam skri () Bimillahir rhmanir rhimi tfsir
edrkn: Ehtiyaclar v tinliklr zaman hr mxluqun midi
Allahdan baqa hr eydn ksilnd v btn sbblrdn,
vasitlrdn li zlnd Ona trf z evirr.4
2-Sbb v ntic qanunu.
Quran:
1
2
3
4
t-Tovhid, sh. 298 , hdis6

Rum, ay 30
t-Tovhid, sh.331 , hdis9
370
Mgr, onlar he bir yaradc olmadan yaranmlar, ya

zlri zlrini yaradrlar? Ya smalar v yeri yaradblar? Xeyr,
slind onlar yqin yetimyiblr.1
1922. t-Tvhid: am alimlrindn biri mam Baqirdn
() soruur:Bs yan bir eydn v he bir eydn yaratd?
Hzrt buyurdu:yan yaratd, amma zndn qabaq
mvcud olan eydn yox. gr eyi bir eydn yaratm
olsayd, he vaxt onunla yann arasnda ayrlq olmazd,
hmi bu ey Allahla birg olmu olard. Halbuki, Allah var idi
v onunla birg he bir ey yox idi.2
1923. mam Sadiqin () bu akir Deysaninin snin
Yaradannn olmasna dlilin ndir? sualna cavabndan:
zmn iki haldan xaric olmadm myyn etmim: ya
mn zm-zm yaratmam, ya baqa birisi mni
yaratmdr. gr mn zm yaratmamsa iki haldan xaric
deyilm: Ya mn olmuam v sonra zm yaratmam, yaxud
da, olmamam v sonra zm yaratmam. gr, vvl olmu
v sonra zm yaratmamsa, bu halda yaradla ehtiyacm
yoxdur. gr olmamamsa, zn d bilirsn ki, olmayan ey
bir eyi yaratmaz. Bellikl, nc mna isbat olunur, yni
mni yaradan var. O da hmn almlrin Rbbi olan Allahdr.
bu akir cavab vermy sz tapmayb ayaa qalxd.3
3-Varln nianlri.
1924. Nhcl-Blanin rhi:mirl-mminin () gec
namazndan sonra bu cmlni ox ildrdi:hadt verirm
ki, smalar, yer v onlarn arasnda olanlar snin vcuduna
dlalt edn nianlr v dvt etdiyin ey hadt vern
ahidlrdir. Snin hcctini byan v Rbbiliyin ahidlik edn
hr bir ey Snin nemtlrinin srlrinin nian v Snin zn
dlalt edn tdbirinin lamtlridir.4
1925. mam li ():Ey, xilqt baxmndan he bir kmksiri olmayan, hr chtdn mnasib qaranlq btnlrd v ii prdlrd vcuda glib mhafiz olunan insan! Snin
yaradln gilin irsindn balad Sonra bu mkandan
vvllr grmdyin v mnftini ld etmyin yolunu
bilmdiyin bir mhit xarldn. Anann dlrindn sd
1
2
3
4
Tur, ay 35, 36
371
mmy kim sni ynltdi? Ehtiyac vaxt tlb v istk yerlrini

kim sn yrtdi?1
1926. mam Baqir (): Bu dnyada kor olan ks, axirtd
d kordur aysi bard: Bir ksi ki, smalarn v yerin
yaradl, gec v gndzn dyimsi, gnl ayn frlanmas
v digr heyrtamiz nianlr btn bunlarn arxasnda ox
byk bir i olmas hqiqtin ynltmy, axirtd d
kordur. Buyurdu:Yni, grmdiyi eyi mahid etmkd
kordur v yolu daha ox azmdr.2
1927. mam Sadiq ():gr qapnn iki taynn birinin
zrind bir halqa olduunu grnd, o halqann bo v
mnasz yer qoyulduunumu znn edrsn? Xeyir. bhsiz
ki, onun (halqann) digr bir tay il ctlib, balanmas n
hazrlandn drk edrsn. Buna gr, onun ikinci tayn
hazrlayrsan ki, onlarn cm olmasndan bir mnft hasil
olsun. Erkk heyvann mvcudluu da beldir. Sanki, o dii frd
n hazrlanm ctn bir taydr. Bellikl, erkkl dii bir-biri
il ctlirlr, nki nslin davamiyyti v qalmas bundan
asldr. Qrlsn, midsiz v bdbxt olsunlar (maddiprst)
flsf iddialar. Onlarn qlblrinin gz nec bu heyrtamiz
almi grmr, htta, bu almd olan mdrikliyin, elm v
mqsdin vucudunu inkar edirlr?3
1928. mam Sadiq ():Ey Mfzzl! nsann vucudunda
qoyulmu yemk v yatmaq kimi ilr barsind dn gr
insan bdn rahatl v qvvsinin brpas n tlabatn
(yalnz zehni surtd) dnrk (yni orqanizmin z tlbat
olmadan) yuxuya getmli olsayd, bu id o qdr ar trpnib
tnbllik edrdi ki, nticd i glib onun bdninin taqtdn
db, mhv olmasna atard.4
4-Qrarlarn pozulmas v iradlrin sndrlmas.
1929. Biharul-nvar:mam lidn ()sorudular ki,
Yaradann varln sbut etmk n dlil ndir? Buyurdu:
ey: hallarn dyimsi, bdn zalarnn tqtdn dmsi,
istk v arzularn pozulmas.5
1930. mam Sadiq () Allahn n il tandn? sualnn
cavabnda: Qrarlarn qarb dolamasndan, arzu v
istklrin pozulmasndan. Qrara gldim, qrarm dolaa
1
2
3
4
5
Nhcl-Bla, xtb 163

Biharul-nvar, c.3, sh. 55 , hdis29
372
db hyata kemdi v irad gstrdim, iradm pozulub

aradan getdi.1
634. Tbit v yaradln ona aid olunmas
1931. mam Sadiq (): -Mfzzlin Ey mnim aam!
Bzilri deyirlr ki, yaradl tbitin iidir sznn cavabndaOnlardan soru ki, bu tbitin elmi v bel ilri grmy
qdrti var, ya yox? gr deslr ki, bli, elmi v qdrti var,
bel olan surtd Yaradan sbut etmk n onlara n mane
olur (niy bel xsusiyytlri olan Yaradann mvcudluunu
tsdiq etmirlr)? nki tbit Onun trfindn dzlibnizamlanb v Onun mxluqudur. gr deslr ki, tbit bu
ilri kor-koran, he bir xbri v mqsdi olmadan yerin
yetirir, onda Onun ilrind bir nizam v hikmt
grndyndn (tbitin) bu mlin hikmtli bir Yaradann ii
olmas mlum olar. Onlarn tbit adlandrd ey, Allahn
yaradlda v varlq almind icra etdiyi hmn qanundur.2
1
2

373
135
xlaq
635.Gzl xlaq
1932. Allahn Peymbri ():slam gzl xlaqdr.1
1933. Allahn Peymbri (s):Gzl xlaq dinin yarsdr.2
1934. mam li ():Gzl xlaq mminin kitabnn
srlvhsidir.3
1935. mam li ():Gzl xasiyyt btn yaxlqlarn
mnyidir.4
1936. mam Sadiq ():Gzl xlaqdan lzztli hyat
yoxdur.5
636. Gzl xlaqn smrlri
1937. Allahn Peymbri (s):Bnd, hrnd ibadtd zif
olsa da, znn gzl xlaq il axirtd byk drclr v
ali mqamlara atar.6
1938. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, xoxasiyyt insan
gndzlr oruc tutan v geclr ibadt edn ksin savabna
sahibdir.7
1939. Allahn Peymbri (s):mllr trzisind gzl
xlaqdan ar bir ey yoxdur.8
1940. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn mn n sevimli v
Qiyamt gn n yaxn olan xs n xoxasiyytliniz v n ox
tvazkar olannzdr.9
1941. Allahn Peymbri (s):xlaq daha gzl olan
mminin iman daha kamildir.10
1

l-Xisal, sh.30 , hdis106
3
Biharul-nvar, c.71. sh.392 , hdis59
4
5
6
Mhctul-Beyza, c.5, sh.93
7
l-Kafi c.2, sh.100 , hdis5
8
Uyune xbare Rza. () c.2, sh.37 , hdis98
9
10
2
374
637. Gzl xlaqn mnas

1942. mam li ():Gzl xlaq eyddir: haram ilrdn
uzaqlamaqda, halal dalnca getmkd, ailnin asayiini v
rifahn tmin etmkd.1
1943. mam li ():Salam vermk gzl xlaqdan irli
glir.2
1944. mam Sadiq () -hdd v gzl xlaqn mnas bard
veriln sualn cavabnda: Gzl xlaql insan yumaq
xasiyytli, mehriban, dannda saf v dbli olan, qardas il
mehriban rftar edn ksdir.3
638. Ali xlaqi siftlr
1945. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzl xasiyytlri
sevr v alaq xasiyytlrdn xolanmaz.4
1946. mam li ():Siz, xlaqi kramtlri ksb etmyi
tvsiy edirm. nki onlar yksli v baucaln mnyidir.
Pis xasiyytlrdn uzaqlan, nki onlar rfli insanlar alaq
edr, zmt v alicnabl aradan gtrr.5
1947. mam li ():xlaqi kramtlri ld etmk yolunda
ciddi v sabitqdm olun.6
639. xlaqi kramtlrin izah.
1948. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mn xlaqi
kramtlri kamilliy atdrmaq n gndrilmim.7
1949. mam Sadiq ():Allah-taala z peymbrin (s)
xlaqi kramtlri il imtiyaz verdi. Bellikl, siz d znz
imtahan edin. gr bu xo xasiyytlrdn sizd varsa, Allaha
kr edin v bu kramtlrin artmasn dilyin. Sonra onlardan
onunu sayd: minlik, qnat, sbr, kr, dzmllk, xo
xasiyyt, sxavt, qeyrt, cat, mrdlik.8
1950. mam Sadiq () -xlaqi kramtlr bard: Sn
zlm edn ks gzt getmk. Sninl laqni ksn xsl
laqni brpa etmk. Sndn bir eyi sirgyn bxi etmk.
Haqq danmaq, hrnd sn zidd olsa da.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Mani l-xbar, sh.253 , hdis1
mali-Sduq, sh.118 , hdis8
Mani l-xbar, sh.191 , hdis1
375
640. n gzl xlaqi kramtlr.

1951. mam li ():n gzl xlaqi kramt isardr.1
1952. mam li ():n yax xlaqi kramt gclnn
(intiqam almaqdan) gzt getmsi v znn ehtiyac olan
xsin bxi vermsidir.2
1953. mam li ():n stn kramt v sxavt, nemti
(bir ks) tamamlamaqdr.3
641. Gzl xlaqn nticlri
1954. Allahn Peymbri(s):Gzl xlaq dostluq ipini
mhkmldr.4
1955. mam li ():xlaqn gzl et ki, Allah snin hesabn
asan etsin.5
1956. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.6
1957. mam Sadiq ():Yaxlq etmk v gzl xlaq evlri
abad, mrlri uzun edr.7
1958. mam Sadiq ():Gn buzu ridn kimi, gzl xlaq
da gnahlar ridr.8
642. Pis xlaq
1959. Allahn Peymbri (s):Pis xlaq, balanmayan
gnahdr.9
1960. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, bnd znn pis
xlaqna gr Chnnmin n aa drcsin enr.10
1961. Biharul-nvar:Peymbr (s) rz etdilr:Filan
qadn gndzlri oruc tutur, geclr ibadt edir, amma
bdrftardr. Qonularna (ac) dili il ziyyt verir. Hzrt
buyurdu:Onda bir xeyir yoxdur, o, Chnnmlikdir.11
1962. mam li ():Pis xlaq ruzinin azalmasna v ruhun
igncy mruz qalmasna sbbdir.12

3
4
5
mali s-Sduq, sh.174, hdis 9
6
7
Biharul-nvar, sh.395 , hdis73
8
l-Kafi c.2, sh.100 , hdis 9 v7
9
Mhctul-Beyz, c.5, sh 93
10
Mhctul-Beyz, sh.93
11
12
2
376
1963. mam Sadiq ():Sirk bal xarab etdiyi kimi, pis xlaq
da mli xarab edr.13
643. Pis xlaqn aqibti
1964. mam li ():Pis xlaq sahibinin ailsi onun lindn
sxntya db bezar olar.2
1965. mam li ():Hvslsiz (v tndxasiyyt) olann
rahatl az olar.3
1966. mam li ():xlaq pis olann ruzisi az olar.4
1967. mam Sadiq () :t, t gtirr. Kim qrx gn t
yems, xlaq pis olar.5
644. n stn xlaq
1968. mam li ():n ox ehtirama layiq olan xasiyyt
sxavt, faydas daha hatli olan xasiyyt is daltdir.6
1969. mam li ():n raftli xasiyytlr tvazkarlq,
dzmllk v mehribanlqdr.7
1970. mam Baqir () n stn xlaqi kramt hansdr?
sualnn cavabnda buyurub: Sbr v sxavt.8
645. xlaqi keyfiyytlrin laqliliyi
1971. mam li ():gr kimsd bir gzl xasiyyt olarsa,
ondan digr gzl xasiyytlrin d z xmasn gzlyin.9
1972. mam Sadiq ():Gzl xlaqi xsusiyytlr bir-birin
baldr.10
13

3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 445
10
2
377
136
rab
646. rab
1973. Allahn Peymbri (s):rab v iman he vaxt bir
ksin daxilind, ya qlbind bir yerd olmaz. 1
1974. Allahn Peymbri (s):rab, pisliklrin v byk
gnahlarn anasdr.2
1975. Allahn Peymbri (s):Btn pisliklr bir ev yb
v bu evin aar rab imkdir.3
647. rabn haram edilmsinin sbbi
1976. mam li ():Allah-taala qli qorumaq n
rabxorluun trk olunmasn vacib etdi.4
1977. mam Rza ():Allah-taala rab haram etdi. Ona gr
ki, rab pozunluq gtirr, rab onu inlrin qlini dyidirir,
onlar Allah inkar etmy, Allaha v Onun peymbrin
thmt vurmaa, bhtan atmaa vadar edir. Elc d, rab
inlr fsad v qtl kimi (cinayt) mllr trdirlr.5
648. rabxorluun aqibti
1978. mam li ():Srxo, Allahn grn btprst kimi
glck.6
1979. mam li ():Mstedici iki in hr bir ksin qrx
gec v gndz namaz qbul olunmur.7
649. rabxorla rftar trzi
1980. Allahn Peymbri (s):gr rabxor sz des, onu
tsdiq etmyin, eliliy gls ona qz vermyin, xstlns ona

3
4
Nhcl-Bla, hikmt 445
5
yune xbare Rza (), c.2, sh.98 , hdis2
6
l-Xisal, sh.632
7
l-Xisal, sh.632
2
378
ba kmyin, ls dfnind itirak etmyin v ona mant

taprmayn. 1
1981. Allahn Peymbri (s):rabxor kkrd bnzyir.
Ona yaxn
getmyin ki, kkrd pis iy verdiyi kimi, o da sizi pis qoxulu
edr.2
650. rabxorun qbrdn (Qiyamt gn) qalxmas
1982. mam Sadiq ():Bu dnyada mstedici ikilr in
kslr tn lrlr, tn halnda qbrdn qalxar v tn
halda da Chnnm gedrlr.3
651. rabxorluu trk etmy hvslndirmk
1983. Allahn Peymbri (s):Hr ks Allahdan qeyrisi n
(d olsa) rabxorluu trk edrs, Allah-taala ona (Cnntd)
pak v mhrlnmi rabdan iirdr. li () rz
etdi:Allahdan qeyrisi n? Buyurdu:Bli, Allaha and olsun,
zn (salamln) qorumaq n.4
652. rab tsiri gstrn hr eyin qadaan
olunmas
1984. mam Kazim ():Allah-taala rab onun adna gr
deyil, nticlrin gr haram etmidir. Buna sasn, rabn
nticlrin malik olan hr bir ey d rabdr (hkmnddir).5
1
2
3
4
5

Svabul-mal, sh.290 , hdis5
379
137
Qorxu
653. Qorxu. (Allah qorxusu)
1985. Allahn Peymbri (s):Hikmtin ba Allah
qorxusudur.1
1986. Allahn Peymbri (s):Hamdan ox Allahdan qorxan
ks, Allah yannda n ali mqam sahibi olan insandr.2
1987. Allahn Peymbri (s): ey insana nicat verr:
v gizlind Allahdan sanki Onu grrm kimi qorxmaq. nki
sn Onu grmsn d, O sni grr.3
1988. Allahn Peymbri (s):Allah daha ox tanyan,
Allahdan daha ox qorxar.4
1989. mam li ():Allah qorxusu, Allah tanyanlarn
kynyidir.5
1990. mam Sccad ():Ey Adm vlad! Allah qorxusu
snin altdan geydiyin paltar v qm-qss stdn geyindiyin
geyim olanadk daim xeyir-brkt iind olacaqsan.6
654. Mmin iki qorxu arasnda yaayr
1991. mam Sadiq ():Mmin iki qorxu arasnda yaayr:
Kemid etdiyi gnaha gr qorxur v Allahn hmin gnahlar
balayb balamadn bilmir. Elc d, qalan mrn gr
qorxur v bilmir ki, bu mddtd lm sbb olan hans
gunahlar edck. Bellikl, mmin daim qorxu iinddir v
qorxudan baqa he n onu islah etmz.7
655. Mmin qorxu v midl yaayr
1992. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin
lsn bilsydiniz, ona arxalanb az bir mldn baqa he
1

3
4
Biharul-nvar, sh. 393 , hdis64
5
6
7
2
380
n etmzdiniz. gr Allahn qzbinin lsn bilsydiniz, he

vaxt nicat tapmayacanz dnrdiniz.1
1993. mam Sadiq ():Allaha el midvar ol ki, sndn
gnah etmk qorxusunu gtrmsin v Allahdan el qorx ki,
sni Onun rhmtindn myus etmsin.2
1994. mam Sadiq () :Atam buyurard:El bir mmin
bnd yoxdur ki, qlbind iki nur olmasn: qorxu nuru v mid
nuru. gr onlarn hr ikisi trziy qoyulsa, biri-digrindn ar
glmz.3
656. Allahdan qorxann lamtlri
1995. mam li () :z Rbbindn qorxan ks zlm
etmkdn kinr.4
1996. mam Sadiq ():Bnd, qorxan v midvar olmaynca
mmin olmaz. Qorxu v mid onu (xeyir) ml kmyinc,
qorxan v midvar olmaz.5
1997. mam Sadiq ():Qorxan ks odur ki, qorxu onunn
danan dil saxlamasn.6
657.Qorxunun izah
1998. mam li ():Allahn zlmndn qorxmayn (nki o
he ks zlm etmz), znz znz zlm etmkdn
qorxun.7
1999. mam li ():z gnahndan baqa he ndn
qorxma, z Rbbindn baqa he ks mid balama.8
2000. mam li ():Allahdan qorxduun zaman Ona trf
qarsan, mxluqdan qorxduun zamansa ondan qarsan.9
658. Qorxunun nticlri
2001. Allahn Peymbri (s):(Yolun thlksindn v
quldurlardan) Qorxan ks gec vaxt hrkt edr. Gec
hrkt edn ks mnzil bana atar. Bilin ki, Allahn mallar
ox bahaldr. Bilin ki, Allahn mal Cnntdir.10
1

3
4
5
6
7
8
9
10
2
381
2002. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurmudur:z

izzti clalma and olsun, bndm n iki qorxunu v iki
asayii birlikd yaratmaram. Bellikl, gr (bnd) dnyada
znn Mndn amanda olduunu bils, Qiyamt gn onu
qorxudaram v gr dnyada Mndn qorxarsa, Qiyamt gn
ona asayi bx edrm.1
2003. mam li ():Qorxu nfsi gnahlardan kindirr v
onun itatsizliyinin qarsn alar.2
2004. mam li () :Qorxusu (v ehtiyat) ox olan az ziyan
grr.3
2005. mam li ():Qorxunun meyvsi asayidir.4
2006. mam Hsn ():Kim Allaha bndlik ets, Allah
btn yalar onun bndsi edr.5
2007. mam Sadiq ():Kim Allahdan qorxsa, Allah hr eyi
ondan qorxudar v kim Allahdan qorxmasa. Allah-taala onu hr
eydn qorxudar.6
2008. mam Hadi ():Kim Allahdan qorxsa ham ondan
qorxar.7
659. Allahdan qeyrisindn qorxmaqdan kindirmk
2009. Allahn Peymbri (s):Allahn Adm vladna
hkmran tyin etdiyi el bir ks olmayb ki, Adm vlad ondan
qorxmasn.
gr
Adm
vlad
Allahdan
qeyrisindn
qorxmasayd, Allah-taala zndn baqa he ksi onun
zrind hakim tyin etmzdi. Adm vlad mid etdiyi ksdn
baqa he ks taprlmad. gr Adm vlad Allahdan
qeyrisin mid bslmsydi, Allahdan baqa bir ks
taprlmazd.8
2010. Allahn Peymbri (s):Xo o ksin halna ki, Allah
qorxusu onu insanlardan qorxmaqdan kindirmidir.9
2011. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda he bir
mzmmt ednin danlandan ryin qorxu salma.10
660. Bir eydn qorxanda mnasib rftar
1

3
4
5
6
7
8
9
10
2
382
2012. mam li ():Bir idn qorxan zaman zn onun

auuna at. nki o idn brk qorxmaq, o i balamaqdan
daha tin v daha ox ziyanldr.1
2013. mam li ():in tinliyindn v arlndan
qorxanda onun mqabilind dyant v yilmzlik gstr ki, o
i sn ram olsun. Hadislr qarsnda x yolu ara ki, ilrin
sn asan olsun.2
661. Mxtlif
2014. mam li ():He ksi qorxutmayan ks, he vaxt
qorxmaz.3
2015. mam Sadiq ():Qorxduun bir yer daxil olan zaman
bu ayni oxu:Rbbi dxilni mudxl sidqin vxricni muxrc
siqgin vcl li min ldunk sultann nsira.4 (Yni, ey Rbbim.
Mni hqiqi giridn daxil v hqiqi x yerindn xaric et, z
trfindn mnim n bir qdrtli kmki tyin et)
Qorxduun bir ksi grdyn zaman aytl -krs5 oxu.6
2016. mam Rza ():Azda (gnahda) Allahdan qorxmayan,
ox (gnahda) da Ondan qorxmaz.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 175

sra, ay 80
Bqr, ay 255-257
383
138
Xyant
662. Xyant
2017. Allahn Peymbri (s):Sn xyant edn xyant
etm ki, sn d onun kimi olarsan.1
2018. Allahn Peymbri (s):mant xyant edn
bizdn deyil.2
2019. mam li ():Xyant ikizllyn mnyidir.3
2020. mam Sadiq () :Mmin, xyant v yalandan baqa,
hr xasiyyti gtr bilr.4
2021. Maviyy ibn mmar:mam Sadiq () rz
etdim:Mn bir nfr myyn mbl pulu mant verirm,
o is, ona bir ey taprdm inkar edir. Bir mddt sonra o
mn mal taprr. Bel olan halda mn ona taprdm (v
mn vermdiyi) pulun vzind bu mal zm gtr
bilrmmi? Buyurdu:Xeyr. Bu xyantdir.5
2022. bu Smam:mam Baqirin () xidmtin glib rz
etdim:Sn qurban olum, mn Mkknin yaxnlna kmk
istyirm v mrci6 borcluyam, n buyurursan? Buyurdu:z
borcunu qaytar. Ehtiyatl ol ki, boynunda borc qalmadan
Rbbinin grn gedsn. nki mmin xyant etmz.7
663. Xain v xyantin mnas
2023. Allahn Peymbri (s):Din qardann sirrini ifa
etmk xyantdir. Buna gr bu idn uzaqla.8
2024. Allahn Peymbri (s):Xyantkarn drd niansi
var: rhman olan Allaha itatsizlik etmk: qonularna ziyyt
1
2
3
4
5
6
7
8

l-xtisas, sh.231
Nurus-Sdleyn. c.2, sh.144 , hdis68
Mr slam dinindn dnn v kafir hkmnd olan bir mzhbdir.
384
vermk, hamya nifrt etmk, zbana v asi adamlara

qoulmaq.1
2025. mam li ():Xyantkar, zn Allahdan qeyrisi il
mul edn v bugn dnnindn pis olandr.2
2026. mam Sadiq ():Bizim dostlarn hr birindn onun din
qarda hr hans bir tinliyi il laqdar kmk ists v o da
ona kmk etmk n var qvvsi il almasa, Allaha,
peymbr v mminlr xyant etmidir.3
2027. mam Cavad ():nsann xyantkarlna, xainlrin
mantini saxlamas kifayt edr.4
664. Xyantin zirvsi
2028. mam li ():Smimi dosta xyant etmk v hdpeymanlar pozmaq xyantin zirvsidir.5
2029. mam li ():n pis xyantlrdn biri, taprlan
eylr xyant etmkdir.6
2030. mam li ():n byk xyant xalqn xyanti v n
pis hoqqabazlq rhbrlrin hoqqabazldr.7
1
2
3
4
5
6
7
Tuhful-Uqul, sh.22
Nhcl-Bla, mktub 26
385
139
Xeyir
665. Yaxlq
2031. Allahn Peymbri (s):Yaxlq kn tezlikl yaxlq
bir.1
2032. mam li ():Xeyir ml bdi qalan qazanc, saf v
travtli meyvdir.2
2033. mam li ():Xeyir aac kn ondan n irin
meyvlr drr.3
2034. mam li ():Kim xeyirli bir i grrs, bu iin
nticsi hamdan vvl onun zn yetir.4
2035. mam li ():Yax i, pis idn asandr.5
666. Xeyirlrin toplusu
2036. Allahn Peymbri (s):Allahdan qorxmaq btn
xeyirlrin toplusudur.6
2037. mam li (): ey xeyirlrin cmidir: nemt bx
etmk, hd-peymana sadiq olmaq v sileyi-rhm.7
2038. mam li ():bdi qalan eylr ml etmk v yox
olub aradan gedn eylri alaq bilmk btn xeyirlrin
cmidir.8
2039. mam li ():Allaha xatir dostluq v Allaha xatir
dmnilik etmk, Allaha xatir sevmk v Allaha xatir nifrt
etmk btn xeyirlrin cmidir.9
2040. mam Sccad ():Btn xeyirlri, tamah gzn
xalqn mal-dvltindn kmkd grdm.10

3
4
5
6
7
8
9
10
2
386
2041. mam Sccad ():Btn xeyir v yaxlqlar nfsi

saxlamaqdadr.11
667. Dnya v axirt xeyirlrin yetimyin amillri

2042. Allahn Peymbri (s):Drd ey kim verilrs
dnya v axirt xeyirlri ona verilmidir: dzml bdn, Allah
zikr edn dil, kr edn qlb v lyaqtli zvc.2
2043. mam li ():Dnya v axirtin xeyri mli saleh
insanlarla sirdalq v dostluq etmkd cm olmudur.3
2044. mam li () :Kimd xislt olarsa dnya v
axirtin xeyirlri onun ruzisi olmudur. Bunlar Allahn qzav
qdrin raz olmaq, tinlik v blada sbr gstrmk, rahatlq
v rifahda kr etmkdir. 4
2045. mam li ():Sbhan olan Allah bndy dnya v
axirt xeyirlrindn hr bir eyi, yalnz onun gzl xlaqna v
pak niyytin gr bx etmidir.5
2046. mam li ():Kim bu drd xislt verilibs dnya v
axirtin
xeyirlri
ona
verilmidir:
doru
danmaq,
mantdarlq, btnini haramdan qorumaq v gzl xlaq.6
668. Xeyrin izah
2047. mam li (): Mal-dvltin v vladlarn oxluu
xeyir v yaxlq demk deyil. slind, xeyir snin drin elm
v byk sbr malik olman, Rbbin ibadt etdiyin gr
xalq arasnda baucaln, xeyir i grdyn zaman Allaha kr
etmyin
v
pislik
ednd
Rbbindn
balanman
dilmyindir.7
2048. mam Hsn (): Onda he bir rr v pisliyin
olmad xeyir, nemtlr kr etmk v tinliklr qarsnda
sbr gstrmkdir.8
669. Allah bndnin xeyrini istdikd...
11
2
3
4
5
6
7
8
Thful -Uqul, sh.278.

Nhcl-Bla, hikmt 94
Tuhful-Uqul, sh.234
387
2049.
Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini
istynd onu dind fqih v drrakli, dnyaya etinasz v z
eyblrini grn edr.1
2050. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini
istyn zaman, onu yuxuda mzmmt edr.2
2051. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini
istyn zaman onu bala kr. Dedilr:Onu nec bala
kr? Buyurdu:lmndn qabaq ona yax bir i grmyi
nsib edr v sonra onun cann alar.3
2052. mam li (): Allah bndnin xeyrini istdikd ona
qnatcillik nemtini bx edr v zvcsini lyaqtli edr.4
2053. mam Sadiq (): Allah bndnin xeyrinin istyn
zaman, onun qlbind a nqt yaradar. Bunun da nticsind
qlb haqqn tlbin qalxb dolanmaa balayar. Bu zaman, o,
yuvasna atan qudan da tez sizin qidniz qovuar.5
670. Allah bir xalqn xeyrini istyn zaman...
2054. Allahn Peymbri (s): Allah bir xalqn xeyrini
istyn zaman onlarda dinini tanyanlarn sayn artrb
cahillrinin sayn azaldar. Bellikl, fqih bir sz sylynd
zn trfdar tapar v cahil bir sz deyn zaman mlub
olar.6
2055. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir xalqn
yaamasn v inkiafn istynd onlara qnatcillik v raft
nemtini bx edr.7
2056. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir ailnin xeyrini
istyn zaman, onlar (bu ailnin zvlrini) dind agah v
drrakli edr, kiiklri byklrin hrmtl yanaar, aild
bir-birin qar mlayim olma v nvazi gstrmyi, ail
xrclrind qnatcilliyi v israf etmmyi onlara nsib edr.
Onlar z eyblrindn agah edr ki, nqsanlarndan l kib
tvb etsinlr. gr Allah-taala bir ailnin xeyrini istms
onlar z bana buraxar.8
671. Xeyir ilrd tlsmy tviq
1
2
3
4
5
6
7
8

388
2057. Allahn Peymbri (s) : Xeyir iin qaps bir ksin

zn alan zaman, hmin xs lin dn bu frstdn
istifad etmy tlsmlidir. nki bu qapnn n vaxt onun
zn balanacan bilmir.1
2058. Allahn Peymbri (s): Allah-taala tez bir mddtd
hyata ken xeyir ii sevr.2
2059. mam li (): Xeyir ii tez yerin yetirmy tlsin ki,
baqa bir il mul olduunuza gr o (xeyir) idn
qalmayasz.3
2060. mam Sadiq (): Atam buyurard:El ki, xeyirli bir ii
grmk niyytind oldun, onu yerin yetirmy tls. nki
bana n glcyini bilmirsn.4
2061. Allahn Peymbri (s): n yax ilr vacib mllr,
n pis ilr is bidtlrdir.5
2062. Allahn Peymbri (s): lrin n xeyirlisi aqibti n
xeyirli olanlardr. 6
2063. mam li (): lrin n yaxs, balanc asan, sonu
xoa gln v nticlri byniln ilrdir.7
2064. mam Kazim (): lrin n yaxs onlarn orta hdd
olandr.8
673.Kiik xeyir mli az hesab etmyin qadaan
olunmas
2065. mam li () : Xeyir ii yerin yetirin v onlarn he
birini kiik sanmayn. nki onun kiiyi byk, az da oxdur.9
2066. mam Sadiq (): He vaxt yax mli kiik sayma.
nki sabah (Qiyamt gn) sn onu grcksn v o? sni ad
edck.
674. Yaxlq v pislik meyar
2067. mam li (): Yaxlq v pislik yalnz insanlarla
tannar. Yaxl tanmaq istsn yaxlq et ki, onun hlini
tanyasan. Pisliyi tanmaq istsn pislik et, onda onun da hlini
tanyarsan.10
1

l-Kafi, c. 2, sh.142, hdis 4
3
4
5
l-xtisas, sh.342
6
mali Saduq, sh.395, hdis 1
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 422
10
2
389
675. Xeyirxahlarn siftlri

2068. Biharul-nvar: Merac hdisind deyilir: Ey
hmd! Hqiqtn, xeyir v axirt hli utancaq v ox hyal
insanlardr. Onlarn cahilliklri az, mnftlri ox, mkrlri
azdr, insanlar onlardan ziyyt grmzlr. zlri zlrin gr
ziyyt krlr, danqlar dnlmdr, z nfslrinin
hesabatn apararlar v onu (nfslrini) mzmmt edrlr.
Gzlri yuxuya gedr, amma qlblri oyaq olar, gzlri alardr,
qlblri Allah xatrlamaqla muldur, baqa insanlar
qafillrdn hesab olunan zaman onlar Allah xatrlayanlardan
saylar... He bir ey, bir an olsa bel, onlar Allah
xatrlamaqdan
saxlamaz. Onlar n ox yemk, n ox
danmaq, n d ox geyinmk hvskardr. nsanlar onlarn
yannda l, Allah onlarn nzrind hmi diri v
qyyumdur.1
676. Yaxlqdan daha yax
2069. mam li () : Yaxlqdan, yalnz onun mkafat daha
yaxdr.2
2070. mam Sadiq (): Doru danmaqdan daha yax
doru danandr. Yaxlqdan daha yax yaxlq edndir.3
2071. mam Hadi (): Yaxlqdan daha yaxs yaxlq
edndir. Gzllikdn daha gzli gzl danandr. Elmdn daha
yaxs elm sahibidir.4
677. Xeyir i yol gstrmyin dyri.
2072. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrn, ona
ml edn xs kimidir.5
2073. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrnin cri,
ona ml ednin cri qdrdir.6
Biharul-nvar, c.78, sh, 41, hdis 26

1
2
3
4
5
6
Shih-Muslim, hdis 1893
390
391
140
stixar (Allahdan xeyir dilmk)
678. stixar
2074. Allahn Peymbri (s): Bir i grmk niyytind olan
zaman yeddi df Allahdan xeyir ist. Sonra bax, gr qlbindn
daha tez n keir v bil ki, xeyir ondadr, yni ona ml et.1
2075. mam li (): Allahdan xeyir istyn (istixar edn)
peman olmaz.2
2076. mam li (): Allahdan xeyir ist v bel etmdn
he bir ii sem! nki ox adam Allahdan xeyir istmdn bir
i grb v bu i onlarn mhvin sbb olub.3
2077. mam Sadiq (): Allahdan xeyir istyn el bir mmin
bnd olmayb ki, Allah onun qarsna xoaglmz hadis
xartsa da, ona xeyir vermmi olsun. (nki onun xeyri el
hmin hadisddir).4
2078. mam Sadiq () ibn bi Yfur Allahdan xeyir istmk
haqda buyurub: vvl Allah byklk v zmtil yad edib
hmd-sna sylyirsn, peymbr v onun hli-Beytin ()
salavat gndrdikdn sonra deyirsn: Allahumm inni sluk
binnk alimul-qeybi v hadtir-rhmanir-rhimi v nt
llaml-quyub, stxirullah v rhmtihi (yni, Ey Rbbim,
Sn qeybi v akar bilnsn, rhman v rhimsn, Sn btn
sirlri bilnsn, Sndn ehtiyacm dilyirm. Allahdan
rhmtinin kmyi il xeyir istyirm.)5
2079. mam Sadiqin () bzn bir ii grmyi qrara
alram. Onun barsind Allahdan xeyir istyirm, amma fikrim
bir nticy atmr. deyn xs cavabndan: Quran a v
grdyn ilk ayy uyun olaraq Allahn istyi il ml et.6
2080. mam Sadiq (): ki rkt namaz ql v Allahdan xeyir
ist. nki Allaha and olsun, Rbbindn xeyir dilyn el bir
1

3
4
5
Biharul-nvar c.91, sh.256, hdis 1
6
Thzibul-Ehkam, c.3, sh.310, hdis 960
2
392
mslman olmayb ki, Allah mtlq ona xeyir v yaxlq bx

etmmi olsun.7
393
141
Camaatla mehriban davranmaq
679. Camaatla mehriban davranmaq
2081. Allahn Peymbri (s):Rbbim mn vacibatlar
yerin yetirmy frman verdiyi kimi, xalq il mehriban rftar
etmyimi d mr etmidir.1
2082. Allahn Peymbri (s): Xalqa mehribanlq gstrmk
imann, onlarla yumaq v xoluqla rftar etmk is hyatn
yarsdr.2
2083. Allahn Peymbri (s): Kimd ey olmasa onun
he bir mli kamil olmaz. Bu onu Allaha itatsizlikdn
kindirn phrizkarl v mnvi paklq, insanlarla mehriban
davranmana sbb olan gzl xlaq v xo xasiyyt, onunla
cahil adamlarn nalayiq rftarn zndn uzaqladrd dzm
v helmdir.3
2084. mam li (): qlin meyvsi insanlarla mehriban
davranmaqdr.4
2085. mam li (): Dinin v dnyann salamatl xalqla
mehriban olmaqdr.5
2086. mam li (): z dmnlri il mehriban davranan
ks, mhariblrdn amanda olar.6
2087. mam li (): gr xoluqla rftar etmk bir ksi
islah etmirs, ar cza vermk onu dzldr.7
2088. mam li () z shablrini mzmmt edrkn: N
vaxta qdr sizinl kryind yara olan cavan dvlr v
khnlmi paltarlarla davranlan kimi ehtiyatla rftar edcm?!
Bir trfdn tikilnd, o biri trfdn skln paltarlar kimi...
Mn bilirm, sizi n islah edr, sizin yriliyinizi v aznlnz
1
2
3
4
5
6
7

394
n dzldr. Amma mn sizin islah olunmanz, zm xarab

etmk bahasna baa glmsini rva bilmirm.8
Nhcl-Bla, xtb 69
395
142
Dua
670. Dua
Quran:
De:gr sizin duanz olmasa, Rbbim siz he bir dyr
vermz, slind siz tkzib etdiniz v tezlikl (zab siz) yaxn
olacaq.1
V sizin Rbbiniz dedi: Mni arn, siz cavab verim.
Mn ibadt etmkdn boyun qaran kslr tezlikl xar olmu
v ahu-zar ed-ed Chnnm daxil olacaqlar.2
Hdis:
2089. Allahn Peymbri (s): Dua ibadtin mayasdr
(irsidir) v dua etmkl he ks hlak olmaz.3
2090. Allahn Peymbri (s) : Dua mminin silah, dinin
stunu, smalarn v yerin nurudur.4
2091. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n acizi, dua
etmkd aciz olandr.5
2092. Allahn Peymbri (s): n stn ibadt duadr.
Allah-taala bndy dua izni (v uuru) vernd rhmt
qapsn onun zn aar. bhsiz ki, dua etmkl he ks
hlak olmaz.6
2093. mam linin () mam Hsn () vsiyytindn: Bil
ki, dnya v axirt alminin xzinlrinin sahibi olan Ks, sn
Onu armaa icaz v snin duan qbul etmy zmant
vermidir. Sn mr etmidir ki, Onu arasan, O da bx
etsin. O, mehriban v balayandr. Sninl z arasnda bir
hicab qoymam v sni bir vasiti gtirmy vadar
etmmidir... Sonra z xzinlrinin v srvtlrinin aar olan
duan v Ondan (nemt) istmyi snin ixtiyarna vermidir.
1
2
3
4
5
6
Furqan, ay 77
afir, ay 60
396
Bellikl, sn istdiyin vaxt dua etmkl Onun xzinlrinin

qapsn aarsan.1
2094. mam li (): Dua rhmt qapsnn aar v
qaranlqda (iq saan) raqdr.2
2095. mam li (): Yer znd Allahn n ox sevdiyi i
duadr.3
2096. mam li (): Dua mminin sipridir.4
2097. mam Sadiq (): Sn dua etmyi tvsiy edirm.
nki onda hr drdin fas var.5
2098. mam Sadiq (): Dua et v dem ki, i idn keibdir
(yni, n yazlbsa o da olacaqdr). Hqiqtn, Allah drgahnda
el bir mqam v drc var ki, ona duadan baqa he bir
vasit il atmaq olmaz.6
2099. mam Sadiq (): Dua iti silahdan daha ox tsirlidir.7
2100. mam Rza (): Peymbrlrin silahndan yapn.!
Sorudular: Peymbrlrin silah ndir? Buyurdu: Dua.8
681. Dua mtlq ba verck aln yazsn (qza v
qdri) dyidirr
2101. Allahn Peymbri (s): Qzan (aln yazsn) duadan
baqa he n qaytara bilmz.9
2102. mam Sccad (): Dua insan nazil olan v nazil
olacaq bladan qoruyar.10
2103. mam Kazim (): Hmi dua edin. nki Allah
drgahna dua edib, Ondan istmk ilahi qzav-qdrd
yazlan v yalnz hyata kemsi qalan blan uzaqladrar.
Bellikl, Allaha dua olunsa v Ondan istnils, Allah-taala
blan birdflik geri qaytarar.11
682. Dua mxtlif blalar uzaqladrar
2104. Allahn Peymbri (s): Bla qaplarn dua il
balayn.12
1

3
4
5
6
7
8
9
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.7, hdis1978
10
11
12
2
397
2105. mam li (): Bla dalalarn dua il geri qaytarn.

Ba blalar kmi, bladan can boazna ylm xsin
duaya olan ehtiyac asud yaayan, ancaq bladan amanda
olmayan xsdn ox deyil.1
2106. mam Sadiq (): Hr ks, ona bla yeti
bilcyindn narahat olarsa v blann gliindn vvl dua
edrs, Allah-taala he vaxt ona bla gndrmz.2
683. Dua il hadislri qabaqlamaq
Quran:
nsana bir zrr yetin zaman, Rbbin trf z tutub Onu
arar. Sonra, Rbbi trfindn Ona bir nemt ta edildikd,
bundan vvl etdiklri btn dualar yaddan xarar v
(insanlar) haqq yolundan azdrmaq n Allaha riklr qoar.
De: Hl z kfrnl bir mddt (dnya hyatndan) bhrln.
(Axirtd) Sn Chnnm hlindnsn. 3
Yaxud li hr yerdn zlb arsiz qalan bir kims Onu
aran zaman duasna cavab vern, tinliyini aradan gtrn
v sizi yer znn varislri edn kimdir?. Mgr Allahla yana
baqa bir tanr varm? Nec d az nsiht gtrrsnz.4
Hdis:
2107. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda () vhy
etdi:Xoluqda v rahatlqda Mni yad et ki, tinlikd v
sxntda snin duan qbul edim.5
2108. Allahn Peymbri (s): Rahatlq vaxt zn Allaha
tantdr ki, tinlik v sxnt zaman da O sni tansn.6
2109. mam Baqir (): Layiqlisi budur ki, mmin tinlik v
sxnt vaxt dua etdiyi kimi, xoluq v rahatlqda da el dua
etsin.7
684. Hr bir ehtiyac n dua etmy tviq
2110. Biharul-nvar: Allah-taala Musaya () vhy etdi:
Ehtiyacn olan hr bir eyi-htta qoyunlarn otunu v xmirinin
duzunu da- Mndn ist.!.8
2111. Allahn Peymbri (s): Hr bir hactiniz n, htta
ayaqqabnn ba n olsa bel, xahi linizi Allaha doru
1

3
Zmr, ay 8
4
Nml, ay 62
5
Biharul-nvar, c.93 sh.381 , hdis6
6
7
8
2
398
uzadn. nki Allah onu asanladrmaynca, asan olmaz (yerin

yetmz).1
2112. mam Baqir (): z kiik hactlrinizi xrda v az
hmiyytli hesab etmyin. nki Allahn n ox sevdiyi
mminlr daha ox dua edn kslrdir.2
685. Dua hactin qbul olunmasnn aardr
Quran:
Bndlrim sndn Mnim barmd soruduqda (syl ki,):
Mn onlara yaxnam v Mni aran ksin duasna cavab
verrm. Grk onlar da Mnim arma cavab versinlr v
doru yolu tapmaq n Mn iman gtirsinlr.3
Hdis:
2113. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir bndnin
xahiini yerin yetirmk istynd, ona dua etmk icazsi (v
uuru) ta edr.4
2114. mam li (): Kim pak v mqdds olan Allahn
(rhmt) qapsn dys, o qap zn alar.5
2115. mam Hsn (): Allah-taala kimin zn dua v
istk qapsn absa, qbul qaps da onun zn almdr.6
686. Duann qbul olunma rtlri
1. Mrift (Tanmaq)
2116. mam Sadiq (): Niy bizim dualarmz qbul
olunmur? dey soruan bir dst adama cavabndan: nki
tanmadnz bir Ksi arrsnz.7
2117. mam Sadiq () Grk Mnim dvtimi qbul
etsinlr
v
Mn
iman
gtirsinlr.
aysi
bard
buyurduqlarndan: Yni bilsinlr ki, Mndn istdiklri eyi,
onlara ver bilrm.8
2.Allah tanman tlblrin ml etmk
2118. mam li () Allah-taala Mni arn, siz cavab
verim.. buyurur, bs biz dua etsk d, niy dualarmz qbul
olunmur? sualna cavabnda: nki sizin qlblriniz skkiz
xyant etmidir. Onlarn birincisi budur ki, siz Allah tandnz,
1

Mkarimul-xlaq. c.2, sh.97 , hdis2275
3
Bqr, ay186
4
5
6
7
8
2
399
amma Onun haqqn siz vacib etdiyi kimi yerin yetirmdiniz.

Buna gr, Allah tanmanzn siz bir faydas olmad... Siz,
dua qaplarn v yollarn balayandan sonra sizin hans
dualarnz qbul olunar?.1
3. Halal qazanc
2119. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, bnd yemyi
haram olduu halda llrini dua n Allah drgahn uzadr.
Mgr bel halda onun duas qbul olunarm?!2
2120. Allahn Peymbri (s): Qazancn halal et ki, duan
qbul olunsun. nki insan bir (haram) tik azna qoyarsa, qrx
gn ibadti qbul olunmaz.3
2121. mam Sadiq (): Sizlrdn hr kim dualarnn qbul
olunmasn istyirs, z qazancn tmiz etsin v insanlarn
haqqn dsin. Qarnnda haram mal v boynunda bir ksin
haqq olan insann duas Allah drgahna qalxmr.4
4. Dua vaxt qlbin kvrlmsi v rkdn dua
olunmas
2122. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, Allah-taala qafil v
xbrsiz qlbdn gln duan qbul etmir.5
2123. Allahn Peymbri (s): Qlbin kvrldiyi vaxt dua
etmyi qnimt bil. nki qlbin kvrlmsi (riqqti)
rhmtdir.6
2124. mam Sadiq (): Allah-taala da qlbdn gln duan
qbul etmz.7
2125. mam Sadiq (): Hr zaman sizlrdn birinin qlbi
kvrls, dua etsin. nki qlb xalis v pak olmaynca
kvrlmz.8
687. Duann qbul olunmasna mane olan sbblr
1. Gnah.
2126. mam Baqir (): Bnd Allahdan bir hact dilyn
zaman Allah-taala z nin gr yaxn glckd, ya bir qdr
txir salaraq onun duasn qbul edr. Amma, bnd
1
lamud-Din, sh.269
radul-Qulub, sh.149
3
Mkarimul-xlaq c.2, sh.20 , hdis2045
4
5
6
l-Dvat, sh.30 , hdis60
7
8
2
400
sonradan gnah edr. Bel olan halda Allah-taala Mly deyr:

Onun dilyini yerin yetirm v onu (nemtdn) mhrum et.
nki o, zn Mnim qzbim duar etdi v Mnim
trfimdn mhrumiyyt layiq oldu.1
2. Zlm.
2127. mam li (): Allah-taala Mrym olu saya vhy
etdi: Bni srailin zadganlarna de ki.... Mn sizin he birinizin
v boynunda mnim mxluqlarmn haqq olan kslrdn he
birinin duasn qbul etmrm.2
2128. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And olsun
izzti-clalma, gr mzlum zn olan zlm kimi bir zlm
baqasna qar edibs, onun zalm barsind etdiyi dua v
Lnti qbul etmrm.3
3. Duann Allahn hikmtin uyun olmamas.
2129. mam li () :Pak v mqdds Allahn krmi Onun
hikmtin zidd deyil. Buna gr hr dua qbul olunmur.4
688. Dua etmyin qaydas
1. Bismillah demk.
2130. Allahn Peymbri (s): Bismillahir rhmanir rhiml
balayan dua geri qaytarlmaz.5
2. Allah (gzl siftlrl) vsf etmk.
2131. Allahn Peymbri(s): Allahn vsfi il balanlmayan
hr bir duann axr yoxdur (yni, qbul olunmaz).6
3. Mhmmd v onun hli-Beytin salavat
gndrmk.
2132. mam Sadiq (): Dua Mhmmd v hli-Beytin
salavat gndriln vaxtadk daim hicabdadr.7
2133. mam Sadiq () :Kim Allahdan bir hact ists
Mhmmd v hli-Beytin salavat gndrmkl balasn,
sonra hactini dilsin v axrda yen Mhmmd v ali
Mhmmd salavat gndrsin. nki Allah-taalann ni v
1
2
3
4
5
6
7

401
rfi duann vvlini v axrn qbul edib, ortasn is qbul

etmmkdn daha ykskdir. Bel ki, Mhmmd v hliBeytin salavat Allahdan gizlin qalmaz.1
4.mli saleh insanlar fati etmk.
2134. mam Kazim (): Allahdan bir hact istynd de:
Prvrdigara! Mhmmd v hli-Beytinin haqqna Sndn
istyirm...nki o ikisinin Snin yannda (ali) mqamlar
vardr.2
5. Gnah etiraf etmk.
2135. mam Sadiq (): (Duada) vvlc Allah mdh etmk
v sonra gnah etiraf edib hacti dilmk lazmdr.3
6. Yalvarmaq v israr.
2136.
Biharul-nvar:
Allah-taalann
saya
()
nsihtlrindn:Ey sa! Mni qmli halda, kmyin he ks
glmyn v suda batan xs kimi ar... Mni yalnz xar, zlil,
ahu-zar ed-ed v xalis niyytl ar. Mni bu halda arsan,
sn cavab verrm.4
2137. mam Hseyn () :Allahn Rsulu (s) dua vaxt bir
qdr yemk istyn yazq, dilni kimi llrini gy
qaldrard.5
7. ki rkt namaz qlmaq.
2138. mam Sadiq (): Kim dzgn dstmaz alb, iki rkt
namaz qlsa, onun rukusu v scdlrini kamil kild yerin
yetirs, sonra salam verib Allah, peymbri mdh ets v
hactini ists yerind istmidir. Hr kim yerind xeyir v
yaxlq ists namid qaytmaz.6
8. styi ox bilmmk.
2139. Allahn Peymbri (s): Allahdan istyin v ox
istyin. nki Onun n he n ox v byk deyil.7

3
Biharul-nvar, c. 93, sh.318 , hdis23
4
5
6
7
2
402
2140. mam Baqir (): He vaxt xahi v istyi ox

bilmyin.
nki
Allah
drgahnda
olanlar
sizin
dndynzdn daha oxdur.1
9. Xahid alicnablq.
2141. mam linin () olu Hsn () vsiyytindn:
Allahdan zn n el ey istmlisn ki, onun gzlliyi v
xeyri sn (bdi) qalsn, arl v ziyyti sndn uzaq olsun.
Mal v srvt sn, sn d onlara qalmayacaqsan.2
2142. mam Sadiqin (): Qoca qar Musadan () n
istmidir? sualna cavabndan: O qar dedi:Yalnz o vaxt bu
ii grrm ki, mnim n bir ne mli yerin yetirsn.
Ayam zirk edsn, gzmn nurunu v cavanlm mn
qaytarasan v znl brabr Cnntd mn d yer
versn.3
10. Ham n dua etmk.
2143. Allahn Peymbri (s): Bir nfr dua ednd ham
n dua etsin. nki bel etdikd duann qbul olunma imkan
daha oxdur. Kim z n dua etmmidn qabaq, qrx nfr
(mmin) qarda n dua ets, bu dua hm onlar n, hm
d z n qbul olunar.4
11. Gizlind ediln dua.
2144. Allahn Peymbri (s): Gizlind ediln bir dua,
akarda ediln yetmi duaya brabrdir.5
12. Birlikd ediln dua.
2145. mam Sadiq (): Hr zaman drd nfr ylb bir
dilk n Allah drgahna dua ets, onlar dualar qbul
olunmu halda bir-birindn ayrlarlar.6
13. Duann qbul olunmasna nikbin olmaq.
2146. Allahn Peymbri (s): Duann qbul olunmasna
minlikl Allah arn.7
1
2
3
4
5
6
7

Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1, sh.193 , hdis594
d-Dvat, sh.18 , hdis7
403
2147. mam Sadiq () :Dua ednd el znn et ki, hactin

qapnn astanasnda dayanb.8
14. Mnasib vaxt semk.
2148. Allahn Peymbri (s): Allah armaq n n
yax vaxt sbh adr. Sonra Yaqubun () szlrini nql edn
bu ayni oxudu: Tezilkl Rbbimdn sizin balanmanz
istycm. Hzrt (s) buyurdu:Onlar n (dua etmyi) sbh
vaxtna saxlad.2
2149. mam Sadiq (): vaxtda Allah duan geri
qaytarmaz: Vacibat yerin yetirndn sonra, ya yaan
zaman v yer znd Allahn mczlrinin lamtlri zahir
olan vaxt (msln gnin tutulmas v s...).3
15. srarla istmk.
2150. Allahn Peymbri (s): Allah o bndy rhmt
elsin ki, bir hact dilyn v dua edn zaman, duasnn qbul
olub olunmamasndan asl olmayaraq (z hactini) israrla
istyir. 4
2151. mam Baqir (): Allaha and olsun, ilahi drgahdan
israrla v tkidl z hactini istyn el bir mmin bnd
olmayb ki, Allah-taala onun hactini yerin yetirmsin.5
689. Dua ednin uzaqlamal olduu ilr
1. Mmkn olmayan v rva bilinmyn eylr n
dua etmk.
2152. mam li (): Ey dua edn, mmkn olmayan v
rva bilinmyn eylri Allahdan istm.6
2. Tlsmk.
2153. mam Sadiq (): Mmin hvslsizlik etmyib, lini
namid halda duadan kndk daim Allahn xeyir, rifah v
rhmtinddir (Rvayti deyir) rz etdim:Nec hvslsizlik
edr? Buyurdu:Xeyli mddtdir ki, dua etsm d, qbul
olunmasn grmrm demkl7
3. z iind nyin mslht (faydal) olduunu Allaha
yrtmsin
8

3
4
5
6
7
2
404
2154. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Ey

Adm vlad! Sn verdiyim mr itat et v z iind nyin
mslhtli olduunu Mn yrtm!.1
690. Dilyi, istmdn yerin yetn ks
2155. bu Hmz: Allah-taala Davuda () vhy etdi: Ey
Davud! Mnim mrim itat edn bndnin dilyini Mn
demmi yerin yetirrm v Mni armam ona cavab
verrm.2
2156. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur:
Mni yad etmkl z istyini Mndn dilmyi unudan
kimsy, hact istynlr verdiklrimdn daha stnn bx
edrm.3
2157. Xanm Fatimeyi-Zhra (): Kim znn saf v pak
ibadtini Allah drgahna qaldrsa, Allah-taala o bndnin
xeyrin olan n yax ii ona nazil edr.4
691. Duas mstcab olan xs
2158. mam Hsn (): Qlbindn Allahn razln
qazanmaqdan baqa bir ey keirmyn Allahn onun duasn
qbul edcyini zmant verirm.5
2159. mam Sccad (): Allah-taala, he bir iind insanlara
mid bslmyn v znn btn ilrini Allaha tapran
xsin hr bir duasn qbul edr.6
692. Qbul olan dualar
2160. Allahn Peymbri (s): Atann Lntindn qorxun ki,
o qlncdan itidir.7
2161. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin uaqlar
gnahlara alud olmasalar, dualar qbul olunar.8
2162. mam Hsn (): Quran oxuyan ksin gec, ya tez
qbul olunmu bir duas vardr.9
693. Qbul olmayan dualar
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Biharul-nvar, sh.313, hdis 17
405
2163. Allahn Peymbri (s): Mn Allahdan istmim ki,

dostun z dostu haqqnda Lntini qbul etmsin.1
2164. mam Sadiq (): Drd nfrin duas qbul olunmaz:
Evind oturub ey Allahm, mn ruzi yetir!. deyn kiinin.
Allah-taala ona buyurar: Mgr sn qalxb ruzi dalnca
getmyi mr etmmimmi? z arvadna Lnt edn kiinin.
Allah-taala
ona
buyurar:
Mgr
onun
iini
sn
taprmamamm?
Var-dvltini hdr vern kiinin. O,
deyr: Ey Allahm! Mn ruzi ver. Allah buyurar: Mgr sn
qnatcil olma mr etmdimmi?. z maln snd v ahid
olmadan baqasna borc vern xsin. Allah-taala ona deyr:
Mgr sn gstri vermdimmi ki, (borc vern zaman)
snd v ahid tutasan.2
694. Duann qbulunun gecikdirilmsinin sbbi
2165. mam li (): Duann qbul olunmasnn
gecikdirilmsi snin midini ksmsin. nki Allahn bxii
snin niyytin baldr. ox vaxt, istyin yerin yetirilmsi
txir salnar ki, dilk dilyn daha byk mkafat verilsin v
(ilahi bxi) midvar olana daha byk bxilr balansn.
ox vaxt grrsn ki, bir ey istynd sn verilmz, amma
gec, ya tez ondan daha yaxs sn bx edilr, yaxud snin
xeyrin nzr alnaraq istdiyin ey sn verilmz. El dilklr
d vardr ki, onlarn hyata kemsi snin dininin, imannn
ldn getmsin v zay olmasna gtirib xarard.3
2166. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And
olsun izzti-clalma, zmtim v byklym ki, dnyada
z dostuma Mni yad etmyi ona unutduran bir eyi vermy
kinirm. nki istyirm ki, o, Mni arsn v Mn onun
ssini eidim. Kafiri is arzusuna atdraram. nki ona nifrt
edirm v istmirm ki, Mni arsn v onun ssini eidim.4
695. Duann qbul olunmamasnn sbbi
2167. mam Sadiq (): Bir kii mir-l- mminin () yanna
glib rz etdi:Mn Allah arram, amma bir cavab almram.
Hzrt buyurdu: nki sn Allah Ona mxsus olmayan
siftlrl vsf edirsn (arrsan). Hqiqtn, duann drd
xsusiyyti var: Batini ixlas, niyyt, vasitni tanmaq v istkd
1
2
3
4

l-Dvat, sh.33
Kful-Muhccte, sh.228
t-Tmhis, ay 33 , hdis17
406
insafl olmaq. Sn bu drd mqamdan agah olduun haldam

dua edirsn? rz etdi: Xeyr. Hzrt buyurdu: Bel is,
bunlar yrn (v bu drd mqama diqqt yetirrk dua et).1
696. Dua tsirsiz qalmaz
2168. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, sizin Rbbiniz
hyal v balayandr. O, bndnin Ona trf uzanan lini
(istyini) bo halda geri qaytarmaa hya edr.2
2169. mam Sccad (): Mminin duas cr olar: Ya
onunn ehtiyat saxlanar, ya dnyada yerin yetirilr, ya ona
yetimk istyn blan geri qaytarar.3
2170. mam Sccad (): Mmin axirtin gzl mkafatlarn
grnd arzu edr ki, ey ka, dnyada onun dualarnn he biri
qbul olmayayd.4
1
2
3
4
Tnbihul-Xvafir, c.1, sh.302

Kanzul-Ummal, hdis 3128
Tuhful-Uqul, sh. 280
407
143
Dnya
697. Dnya hyat
2171. mam li (): Dnya n alaq (ya n yaxn) ey
olduu n dnya adlanb. Axirt d, orada vz v mkafat
olduuna gr axirt deyilir.1
2172. mam li (): nsanlar dnyann vladlardr. He ks
anasn sevdiyin gr mzmmt olunmaz.2
698. Dnya axirt n kin yeridir
2173. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtin kin
sahsidir.3
2174. mam li () : Axirt, dnya il ld olunar.4
2175. mam li (): Hqiqtn, pak v mqdds Allah
dnyan ondan sonra n yaradb. Dnya hlini onda
imtahana kir ki, kimin n yax ml sahibi olduu mlum
olsun. Biz dnya n yaradlmam v orada almaa mr
olunmamq.5
2176. mam Baqir () : Dnya axirt n nec d gzl
kmkidir.6
699. Dnyann mnas
2177. Allahn Peymbri (s): Dnya Lntlnibdir. Allahn
razln qazanmaq n vasit olan hr bir eydn baqa,
dnyada olan n varsa hams Lntlnmidir.7
2178. mam Sccad (): Dnya iki nvdr: axirt atdra
bilck hdd olan dnya v bir d (axirtdn kindirn)
Lntlnmi dnya.8
1
2
3
4
5
6
7
8
llu-Sraye, sh.2 , hdis1

Nhcl-Bala, hikmt 303
valiyul-Lali, c.1, sh.267 , hdis66
Nhcl-Bla, xtb 156
Nhcl-Bla, mktub 55
408
700. Dnyadan yalnz zruri olan qdr gtrmk

2179. mam li (): - Onun yannda znn ehtiyacl
olmasndan ikaytlnn kiiy- Bil ki, sn dnya malndan
qvvndn v ehtiyacndan artq n yetis, sn onu yalnz
baqas n saxlayan xzindarsan.1
2180. mam li (): Dnya malndan ehtiyacn olduundan
artq he n axtarma v sn kifayt edndn baqa he n
istm.2
2181. mam li (): Dnya mnafiqlrin saraydr,
tqvallarn saray deyil. Buna gr, dnyadan bdninini
qvvtlndirn, sni diri saxlayan v axirtin n azuq olan
hdd bhrln.3
2182. mam Sadiq (): Dnya mnim nzrimd bir le
bnzr, yalnz arsiz qaldm vaxt ondan yeyrm.4
701. Dnya onu trk edn ks ndr
2183. Allahn Peymbri (s): Allah-taala dnyaya vhy
etdi: Sn xidmt edn ksi ziyyt sal, sndn uzaqlaana
is xidmt et.5
2184. mam li (): Dnya, onu trk edn v axirt, onu
axtaran ndr.6
2185. mam li (): Dnyann misal snin klgn bnzr.
Sn dayansan, o da dayanar, gr dalnca getsn, sndn
uzaqlaar.7
702. Dnyan nadancasna mzmmt etmk
2186. Allahn Peymbri (s): Dnyaya nalayiq szlr
demyin, o mmin n gzl bir minikdir. nki mmin onun
vasitsil xeyir-brkt yetir v rr-bladan xilas olar. Bnd
Allah dnyaya Lnt etsin deynd dnya deyr:Allahn Lnti
z Rbbin qar n ox itatsizlik ednimiz olsun.8
2187. mam li (): Ey dnyan mzmmt edn kims, ax
onun puluqlarna mftun olan v batilin aldanan da snsn.
Dnyaya mftun olduun halda onu mzmmt edirsn? Sn onu
cinaytkar v gnahkar bilirsn, yoxsa o sni? Dnya sni n vaxt
mftun etdi, n vaxt aldatd?.. Dnya, ona doru-dzgnlk
qapsndan daxil olan hr ks n doruluq saraydr. Onu yax
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, xtb 45
Mtalibus-Suul, sh.52
Biharul-nvar, c.77, sh.178, hdis 10.
409
drk edn n min-amanlq v sadtdn bir imart, ondan

(axirt) azuq yann qdrt v ehtiyacszlq saraydr.1
703. Mzmmt olunmu dnyann xsusiyytlri

2188. mam li (): Dnya ziyan bazardr.2
2189. mam li (): Dnya allarn torpaa dm
(yxlma) meydandr.3
2190. mam li (): Dnya pislik mdni v aldatma
mkandr.4
2191. mam li (): Dnya r v pisliyin kinidir.5
2192. mam li (): Dnya (insan) xar edr.6
704. Dnyan sevmk btn gnahlarn mnyidir
2193. Allahn Peymbri (s): Dnyan sevmk n byk
kbir gnahdr.7
2194. Allahn Peymbri (s): Dnya mhbbti hr bir
asiliyin kk v hr gnahn balancdr.8
2195. Allahn Peymbri (s): Dnyadan sni islah edn
eyi axtarmaq, dnya mhbbti deyil.9
2196. mam Sadiq (): Dnya sevgisi btn gnahlarn
mnyidir.10
705. Dnyaya mhbbtin nticlri
2197. mam li (): Dnyaya mhbbt al zay, qlbi kar
edr, qlb hikmti eitmz v arl zaba sbb olar.11
2198. mam li (): Dnya sevgisi tamahkarlq gtirr.12
2199. mam Sadiq (): Qlbini dnyaya balayan ks,
qlbini ey balamdr:
sonu olmayan qm-qssy,
latmaz arzuya v dorulmayan mid.13
2200. mam Sadiq (): Dnyaya daha ox balanan xs
ayrlq vaxt daha ox heyfslnr. 14
1
Nhcl-Bla, 131 hikmt.

3
4
5
6
urrul-Hikm, hdis 3
7
8
9
Knzul-Ummal, 5439
10
11
12
13
14
2
410
706. Dnya mam linin () nzrind

2201. mam li (): Allaha and olsun, sizin dnyanzn
mnim nzrimd czam xstliyin tutulmu xsin lind
olan bir donuz smy qdr d dyri yoxdur.1
2202. mam li (): Sizin bu dnyanz mnim nzrimd bir
keinin burnunun suyundan da dyrsizdir.2
2203. mam li (): Hqiqtn, sizin dnyanzn mnim
nzrimd yirtknin aznda ziln bir aac yarpa qdr
dyri yoxdur. linin pu olan bu nemtlrl n ii?!3
2204. mam li (): Ey dnya, mndn uzaq ol, snin ipini
belin atmam. (yni, sni azad buraxmam) Mn snin
caynaqlarndan xilas olmuam, tllrindn qam v snin
uurumlarndan uzaqlamam.4
2205. mam li (): Sizi dnyadan kindirirm. nki
dnya irin, travtli v nfsi istklrin mhasirsinddir.
2206. mam li (): Dnyadan kinin ki, onun halalnn
hesabat v haramnn czas var. Balanc ziyyt, sonu is
mhv olmaqdr.5
2207. mam li (): Bu aldadc, vfasz, xyantkar
dnyadan kinin. Zintlri il zn bzyn v br-bzyi il
naz-iv edn dnyadan... O, tz glin kimi ilvlnmi v
gzlr ona mat-mtl qalmdr.6
2208. mam li (): Dnyadan uzaqlan ki, dnya bivfa,
mkrli v yalandr. Bx edn, amma eyni zamanda xsisdir.
Geyindirndir, amma z d soyundurandr (verdiyi eyi sonra
geri alandr).7
2209. mam li (): Dnyadan kinin! nki o, hm Allah
dostlarnn dmni, hm d Allah dmnlrinin dmnidir.
Bel ki, o, Allahn dostlarn qm-qssli edr v Onun
dmnlrini is aldadar.8
707. Dnyann yalanndan kinmk
Quran:
Qadnlara, uaqlara, qzl-gm ynlar, nianli (cins)
atlar, mal-qara v kin yerlri kimi nfsin istdiyi eylr
mhbbt insanlara gzl gstrilmidir. (Lakin) Bunlarn
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 236

Nhcl-Bla, xtb 3
Nhcl-Blanin rhi, sh.111
Nhcl-Bla, xtb 230
Nhcl-Sadt, c.3, sh.202
411
hams dnya hyatnn maldr. Halbuki, xeyirli aqibt Allah

yanndadr.1
Dnya hyat sizlri aldatmasn, elc d yalan sizi
Allahla (krmi il) mrur etmsin.2
Hdis:
2210. mam li (): Bilin ki, dnya ox hiylgr v mkrli
bir saraydr. Hr gn birin r gedr, hr gec bir ailni
ldrr v hr dm, hr saat birlikd olanlar bir-birindn
ayrar.3
2211. mam li (): Dnyann rngarng caziblri sizi
aldatmasn. nki onlardan yalnz az bir miqdarn znzl
aparacaqsnz.4
2212. mam li (): Dnya ox hiylgrdir v onda hr n
varsa aldadcdr. Mhv olmaa mhkumdur v onda yaayan
hr bir ey fani olar. Tqvadan baqa onun he bir azuqsind
xeyir v yaxlq yoxdur.5
708. Dnyaya yalnz nadanlar aldanar

2213. mam li (): Ey dnya! Snin hiyllrini tanmayan
v klk torlarndan xbrsiz olan kimsni aldat.6
2214. mam li (): Dnya axmaqlarn qnimtidir.7
2215. mam li (): Dnyaya sevinmk axmaqlqdr.8
709. Qlbi dnyaya balamaqdan kinmk
Quran:
Biziml grmy (Qiyamt) mid etmyn, dnya
hyatna raz olan, qlbini ona balayan v bizim aylrimizdn
xbrsiz olanlar etdiklri mllrin czasna atacaqlar. Onlarn
yeri (Chnnm) oddur.9
Hdis:
2216. mam li () Onun (divarn) altnda ikisin (iki yetim)
atacaq bir xzin var idi10 mbark aysi haqda buyurub: Hmin
xzin, zrind aadak szlr yazlm bir qzl lvh idi: Mn,
1
Ali mran, ay14

Loman, ay33
3
Nhcl-Sadt, c.3, sh.174
4
5
Nhcl-Bla, xtb 111
6
7
8
9
Yunis,ay7,8
10
Khf, ay82
2
412
dnyann v onun hlinin hallarnn dyiknliyini grn v yen

d qlbini ona balayan kimsy tccb edirm.1
2217. mam li () :Dnyaya, dnyada zahid olanlarn gz il
baxn, nki dnya tezlikl z sakinlrini qovar, naz-nemt grm
qdrtlilri drd-qm salar. Buna gr dnyada xounuza gln
firavanlq sizi aldatmasn, nki dnyadan znzl ox az bir ey
aparacaqsnz.2
2218. mam li () :Dnyaya, ona rbti, meyli olmayan v
ondan ayrlan ks kimi bax, dnyaya, ona mftun olan aiq kimi
baxma.3
2219. mam Sadiq () :gr dnya fanidirs, ona rk
balamaq ny grkdir?4
710. Dnyan (axirtdn) stn tutman thlksi

Quran:
Bellikl, kim tyan edib bu dnya hyatn sers (onu
axirtdn stn tutarsa), bhsiz ki, onun yeri Chnnmdir.5
Hdis:
2220. Loman () oluna nsihtindn: Dnyan axirtin
sat ki, hr ikisini ld edrsn. Axirtini dnyaya satma ki, hr
ikisini ldn verrsn.6
2221. mam li (): Dnyaya prsti edn v onu
axirtdn stn tutan xsin aqibti ac olacaqdr.7
2222. mam li (): gr insanlar z dnyvi xeyirlri n
dini ilrindn birini trk edrlrs, Allah-taala ziyan hmin
xeyirdn daha ox olan bir ii onlarn qarsna xarar.8
711. Dnya mminin zindandr
2223. Allahn Peymbri (s): Dnya he bir mminin
ryinc deyil. O, mmin n zindan, ziyyt v tinliklrin
mnyi olduu halda baqa cr nec ola bilr ki...9
2224. mam Sadiq (): Dnya mminin zindan, qbr onun
qalas, Cnnt is onun (bdi) mnzilidir. Dnya kafirin
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Mani -xbar, sh.200 , hdis1

Naziat, ay37-39
Nhcl-Bla, hikmt 106
413
Cnnti, qbr onun zindan, Chnnm odu is onun (bdi)

mnzilidir.1
712. Dnyaya ox hmiyyt vermyin thlksi
2225. mam li () :n byk drdi-sri dnya olan ksin
bdbxtliyi v qmi uzun kr.2
2226. mam Sadiq (): Allah-taala gec-gndz n byk
drdi-sri dnya olan ksin gzlri nn yoxsulluu gtirr,
iini prian edr v Allah-taalann qismt etdiyindn baqa
dnyadan ona bir ey yetimz. Gec v gndz n byk
drdi-sri axirt olan ksin qlbini Allah-taala ehtiyacsz edr v
ilrini shmana salar.3
713. Allah yannda dnyann zlilliyi v dyrsizliyi
Quran:
gr insanlarn vahid mmt kimi birlmlri (ehtimal)
olmasayd, Rhman Allah inkar ednlrin evlrinin tavanlarn
gmdn edrdik... btn bunlarn hams he bir dyri
olmayan dnya maldr. Halbuki ki, axirt snin Rbbinin
yannda tqvallar ndr.4
Hdis:
2227. Allahn Peymbri (s): Allah-taala: gr mmin
bndmin xtrin dymsydi, kafirin bana ll-cvahiratla
bznmi al saryardm.5
2228. Allahn Peymbri (s): gr Allahn yannda
dnyann acaqanad qanad qdr dyri olsayd, he vaxt
kafir v fsad trdn bir qurtum su bel iirtmzdi.6
2229. mam li (): Dnyann Allah yannda xar v ucuz
olmas (niansi) bundadr ki, dnyadan baqa he bir yerd
Ona itatsizlik edilmir v dnyan trk etmkdn baqa he bir
yolla Allahn yannda olanlara (Cnnt v Allahn razlna)
yetimk mmkn deyil.7
2230. mam Hseyn(): Dnyann Allah-taalann yannda
xar v ucuz olmandandr ki, Yhya ibn Zkriyyann ba bni
srail fahilrindn birin hdiyy verildi.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Zuxruf, ay33-35
t-Tmhis, sh.47
Nhcl-Bla, hikmt 385
414
714. Dnyann axirtdn ayr olmas

2231. Allahn Peymbri (s): Dnyasn sevn ks
axirtin ziyan yetirr.1
2232. mam li (): Hqiqtn, dnya v axirt iki
barmaz dmn v bir-birindn ayr iki yoldur. Bellikl, kim
dnyan sevib onunla dostluq edrs, axirt nifrt edib ona
dmn olar. Dnya v axirt rql qrb kimidir. Kim onlarn
(ikisinin) arasnda yol gedrs, hr n qdr birin yaxnlaarsa
bir o qdr o birindn uzaqlaar. Dnya v axirt bir kiinin iki
arvad kimidir. (Yni hr n qdr birin trf meyl ets, bir o
qdr o biri arvadn ona nifrti artacaq).2
2233. mam li (): Dnyann acl axirtin irinliyi v
dnyann irinliyi is axirtin acldr.3
2234. mam li (): Dnya il axirti bir yer ymaa
almaq nfsin hiyllrindndir.4
2235. mam li (): nsann dnyada dadd el bir lzzt
yoxdur ki, Qiyamt gn ona qm-qss gtirmsin.5
2236.
mam
li
():
Dnyann
srvti
axirtin
6
yoxsulluudur.
2237. mam Sccad (): Allaha and olsun, dnya v axirt
trzinin iki gz kimidir. Biri aa ennd, o biri yuxar
qalxar.7
2238. mam Sadiq (): Cnnt axrnc daxil olan
peymbr Sleyman ibn Davud () olacaq. Bunun sbbi onun
dnyada btn nemtlrdn bhrlnmsidir.8
715. Dnya v axirtin hazrlanmas
Quran:
Allah-taala onlara hm bu dnya mkafatn, hm d
axirtin gzl mkafatn bx etdi. Allah yax i grnlri
sevr.9
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Bla, hikmt 103
Nhcl-Bla, hikmt 251
rrul-Hikm, 9618
rrul-Hikm, 4705
Ali mran, ay148
415
2239. mam li (): Var-dvlt v vladlar dnya kini,

yax mllr is axirtin tarlasdr. Bzn Allah-taala insanlar
n bu iki nemti birlikd bx edr.1
2240. mam li (): gr dinini dnyana tabe etsn, dininin
v dnyann hr ikisini itirck, axirtd is ziyana
urayanlardan olacaqsan. Amma z dnyan dinin tabe etsn,
dinini v dnyan-hr ikisini ld edck v axirtd d nicat
tapanlardan olacaqsan.2
2241. mam Kazim (): Mrvtiniz xll yetirmdn v
israfa yol vermdn halal istklrinizi ld etmkl nfslrinizi
dnya nemtindn bhrlndirin v bu vasit il z dini
ilrinizi yerin yetirmk n kmk aln. nki rvayt
olunub ki, dnyasn dinin gr trk edn, ya dinindn z
dnyasna gr z dndrn ks bizdn deyil.3
716. Dnyann bnzri
Quran:
Onlara dnyan misal k. (Bu dnya) Smadan
yadrdmz yaa bnzr. Yerin bitkilri onunla qarb
yetir, sonra is qupquru quruyar v klk onun r-plrini
havaya sovurub hr trf dadar. Allah hr ey qadirdir.4
Hdis:
2242. mam li (): Dnya snin klgn bnzr.
Dayansan, o da dayanar, gr onun dalnca getsn, sndn
uzaqlaar.5
2243. mam Kazim (): Dnya ilana bnzr. Ona sal
krkn (drisinin) yumaqln hiss edirsn, amma daxilind
ldrc zhr var. All insanlar ondan kinr, uaqlar is
llrini ona trf uzadarlar.6
2244. mam Kazim (): Dnya dniz suyuna bnzr. Tn
(insan) ondan n qdr irs, susuzluu daha da artar v
axrda onu ldrr.7
2245. mam Kazeim (): Dnya gy gzl qadn surtind
sa Msih () qarsnda tcssm etdi. Hzrt () ona buyurdu:
N qdr r getmisn?. Dedi: ox. Msih () buyurdu:
Onlarn hams sn tlaq verdilr? Dnya dedi: Xeyr,
1
2
3
4
5
6
7
Nhcus-Sad c.3, sh.127

urrul-Hikm, hdis 3750,3751
Khf, ay45
Tuhful-Uqul, sh.396
416
slind onlarn hamsn ldrdm. Msih () buyurdu:Onda,

vay olsun snin qalan rlrin. Nec d kb gednlrdn
ibrt gtrmrlr?!1
717. Dnyann xsusiyyti

Quran:
Allah-taala istdiyi ksin ruzisini bol edr, ya da azaldar.
nsanlar is dnya hyatna sevinirlr. Halbuki, dnya hyat
axirt hyatnn mqabilind azacq maldan baqa bir ey
deyil.2
Hdis:
2246. Tnbihul-Xvatir: Cbrayl () Nuha () dedi:Ey
peymbrlrin n yals! Dnyan nec grdn. Nuh ()
buyurdu:Dnyan iki qapl ev kimi grdm. Bir qapdan daxil
olub o biri qapdan xdm.3
2247. Msih (): Dnya krpdn baqa bir ey deyil. Bel
is, ondan keib gedin v onu abad etmyin.4
2248. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtl mqayisd
yalnz buna bnzr ki, sizlrdn bir nfri barman dniz
batrsn v z il n gtirdiyin baxsn.5
2249. Allahn Peymbri (s): Dnya (nn mr) bir saatdan
ox deyil. Buna gr onu (Allaha) itat etmkl keir.6
2250. mam li (): Dnya gldi-gedr v fanidir. gr, o
snin n qalarsa, sn onun n qalmayacaqsan.7
2251. mam li (): Ey insanlar! Dnya keid saray v
axirt (bdi) qalmaq yeridir. Buna gr bu keiddn z (bdi)
qalacanz mnzil n (azuq) gtrn.8
2252. mam li (): Dnya keid saraydr, qalmaq yeri
deyil v burada insanlar iki dsty blnr: biri dnyada
zn satb pozunlua dar edir, o biri is zn alr v azad
edir.9
2253. mam Baqir (): Dnyan znn bir dayanacaq
mnzil kimi bil ki, sonra oradan kcksn. Yaxud da, yuxu
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Rd, ay26
l-Xisal, sh.65
Nhcl-Bla, xtb 203
Nhcl-Bla, hikmt 133
417
almind tapdn bir mal bil ki, oyanandan sonra ondan bir
sr-lamt qalmayacaq. Mn bunu bir bnztm v misal kimi
sn dedim. nki dnya ql v ilahi mrift sahiblrinin
nzrind klglrin yerini dyimsin bnzr.1
2254. mam Baqir (): Dnya, alimlrin nzrind klg
kimidir.2
2255. mam Kazim (): Loman oluna dedi: Dnya drin
dniz bnzr, ox insanlar onda qrq olublar. Buna gr (xilas
olmaq n) snin bu dnizd (mindiyin) gmin grk ilahi
tqva, onun yk iman, yelkni tvkkl, kapitan al, yol
gstrni elm v skan da sbr olsun.3
718. Dnya bla il dolu saraydr
2256. mam li (): Dnya bla il dolu bir saraydr,
vfaszl il mhurdur, hallar davamszdr. Onun sakinlri
sa-salamat nicat tapmazlar, vziyytlri (hvallar) mxtlif,
vaxtlar (nvblri) dyikndir. Onda hyat (yaay)
mzmmt olunub, min-amanl v rahatl yoxdur.4
1
2
3
4

Biharul-nvar, c.73., sh.126 , hdis123
Nhcl-Bla, xtb 226
418
144
Yumaqlq gstrmk
719. Yumaqlq gstrmk
Quran:
strdilr ki, sn onlara qar yumaqlq gstrsn ki, onlar
da sn qar yumaqlq gstrsinlr.1
Hdis:
2257. mam li (): Snin n pis (din) qardan, snin
nfsin (nqsanlarn) bard yumaqlq gstrn v snin
eyblrini sn demyn ksdir.2
2258. mam li (): Kim z nfsin qar yumaqlq
gstrrs, onu haram olunmu shlnkarla trf kr.3
2259. mam Baqir (): Allah-taala ueyb peymbr ()
vhy etdi:Mn snin xalqndan yz min nfr zab vercm,
onlarn qrx min nfri pis ml sahibi, altm min nfri is
yax ml sahibidir. ueyb () rz etdi: Ey Rbbim! Pis ml
sahiblri buna layiqdir, bs yax ml sahiblri niy? Allahtaala ona vhy etdi ki, onlar gnahkarlarla yumaq rftar
etdilr. Mnim qzbim xatir qzblnmdilr.4
720. Haqqda yumaqlq gstrmmk.
2260. mam li (): Haqla zbz glnd v haqq
olduunu bilnd onun barsind shlnkarlq etmyin. Yoxsa,
ox byk ziyan grrsiniz.5
2261. mam li (): z canma and olsun, haqqa qar
xan v aznla qrq olan ksl mharibd he vaxt
yumaqlq v ziflik gstrmrm.6
1
2
3
4
5
6
Qlm, ay9
urrl-Hikm, hdis 5725
Mikful-nvar, sh.51
Nhcl-Bla, xtb 24
419
145
Dvlt
721. Alicnab insanlarn dvlti
2262. mam li (): Alicnablarn dvlti n byk qnimt,
alaqlarn dvlti is alicnablarn xar olmasna sbbdir.1
2263. mam li (): Dvltlrin dalmasnn drd lamti
var: sulu (dini qidlri) knara qoymaq, furudan (yalnz
zahirn dini mllri yerin yetirmkdn) yapmaq, alaqlar
qabaa kmk, lyaqt v fzilt sahiblrini geriy atmaq.2
2264. mam li (): Allahn vacib etdiyi n mhm hquq
rhbrin xalq zrind olan haqq v xalqn rhbr zrind
olan haqqdr...gr xalq rhbrin, rhbr d xalqn haqqn
yerin yetirrs bu dvltd haqq izzt v qdrt tapar, dinin
aydn yollar dz, hamar olar, dalt v doruluq nialri
brpa olunar, qayda-qanunlar dzgn icra edilr. Bu minvalla,
zmannin vziyyti dzlr, dvltin mhkm v davaml
olmasna mid artar v dmnlr z arzularna atmaqdan
myus olarlar.3
2265. mam li (): dalt qdr dvlti mhkmldn he
bir amil yoxdur.4
2266. mam li (): Dini z dvltinin hasar, kr etmyi
z nemtlrinin mhafizisi et! nki din hasarlar arasnda
olan hr bir dvlt mlub edilmzdir v kr etmyin
mhafizsi altnda olan hr bir nemt is he vaxt
ourlanmaz.5
2267. mam li (): lrin thlksizliyi n oyaq qalmaq
dvltin mhkmliyinin niansidir.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, xtb 216
420
421
146
Drman v malic
722. Malic etmk
2268. mam Sadiq (): Peymbrlrdn biri xstlnir v
bel deyir: Mn xstlik gndrn mn fa vermyinc,
zm malic etmycm. Allah-taala ona vhy edir ki,
zn malic etmyinc, sn fa vermycm. nki fa
vermk Mnim limddir.1
723. Hr drdin bir drman var
2269. Allahn Peymbri (s): znz malic edin. nki
Allah-taala lm v qocalqdan baqa (onlarn drman yoxdur)
el bir drd gndrmyib ki, onun fasn insanlarn ixtiyarnda
qoymam olsun.2
2270. mam li () :Hr drdin bir drman var.3
724. Drhal drmana snmaqdan kin
2271. Allahn Peymbri (s): Bdnin xstliy tab
gtirndk drmandan istifad etmkdn kin v xstliy
dz bilmynd drmana l at.4
2272. mam li (): Mslman zn, yalnz xstlik onun
salamlna qalib gln zaman malic edr.5
2273. mam Kazim (): El bir drman yoxdur ki, z il
yeni bir xstlik gtirmsin. Bdn n n faydal ey onun
ehtiyac olduu (qida) maddlrdn baqa, hr eydn phriz
saxlamaqdr.6
725. Phriz n gzl drmandr
2274. mam li (): n faydal drman ac qalmaqdr.7
1
2
3
4
5
6
7

urrul-Hikm, sh.903
422
2275. mam Sadiq (): Yemkdn phriz saxlamaq xsty

ziyan yetirmz.1
2276. mam Sadiq (): (Xstliyin) Yeddinci gnndn
sonra phrizin (balaman) xsty faydas yoxdur.2
2277. mam Kazim (): Phriz n yax drman v md
xstliklrin evidir. Bdninin adt etmk qabiliyyti olduu
qdr ona adt etdir.3
2278. mam Kazim (): Phriz, he bir ey yemmk deyil,
ksin, phriz hr eydn ynglc yemkdir.4
726. n byk drman.
2279. mam Sadiq (): mam Hseynin () qbrinin
trbtind (torpanda) hr drdin fas var. n byk drman
odur.5
727. Mxtlif
2280. mam li (): N oxdur z il drd v xstlik
gtirn drmanlar. N oxdur z drman v malic olan
xstliklr.6
2281. mam li (): Drmann aclna tab gtirmyn
xsin xstliyi uzanar.7
2282. mam Hseyn (): Padaha drman yazma. nki
ona fayda vers sn tkkr etmz v gr ona zrr yetirs,
sni ittiham edr.8

3
4
5
6
Nhcl-Bla, mktub 31
7
8
2
423
147
Din
728. Din
2283. mam li (): Dind (dindarlqda) incliklri grn v
dqiq olan ks Qiyamt gn ali mqam sahibi olar.1
2284. mam li () : Din nurdur.2
2285. mam li () : Hqiqtn, n stn din Allah yolunda
dostluq v dmnilik etmkdir.3
2286. mam li (): Din insan qoruyar.4
2287. mam li () : Din n qdrtli dayaqdr.5
2288. mam Sadiq (): mirl-mminin () z xtblrind
bu cmlni ox buyurard: Ey insanlar! Dindar olun, dindar!
gr gnah edib dindar olsanz, (bu sizin n) savab i grb,
amma dinsiz olmadnzdan daha yaxdr. nki gnah (dindar
olduqda) balanar, amma savab v yaxlq dinsizlikd qbul
olunmaz.6
729. Dinin blas
2289. mam li () : Dinin blas bdgman olmaqdr.7
2290. mam li (): Dinin fsad dnyadr.8
2291. mam Sadiq (): Dinin blas paxllq, xudpsndlik
v zn ymkdir.9
730. Dini qorumaa tviq
2292. mam li () : Bla gln zaman z mallarnz z
canlarnz qorumaqn sipr edin. Bir hadis ba vers
1
2
3
4
5
6
7
8
9

urrul-Hikm, hdis 1
urrul-Hikm, , hdis 3924
424
canlarnz dininiz qurban edin v bilin ki, dini mhv olann z

hlak olmudur. Dini qart olunmuun z qart olunmudur.1
2293. mam Sadiq () msibt gln vaxt buyurard: Allaha
kr v hmd olsun ki, mnim msibtimi dinimd qrar
vermdi.2
731. Bu kslrin dini yoxdur
2294. mam Baqir (): Gnah i grn xs itat etmyi z
hdsin gtrnin dini yoxdur. Yalan v batili (eylri) Allahn
adna xann dini yoxdur. Allahn aylrindn bir ayni inkar
edn xsin dini yoxdur.3
2295. mam Sadiq (): Allah trfindn olmayan zalm
rhbrin vilaytini (v hakimiyytini) qbul edn kimsnin dini
yoxdur.4
2296. mam Sadiq (): hd-peymanna sadiq olmayan
ksin dini yoxdur.5
2297. mam Sadiq ():Mhbbti v dmniliyi din gr
olmayann dini yoxdur.6
2298. mam Kazim (): Mrdliyi v insaniyyti olmayan
ksin dini yoxdur.7
2299. mam Rza (): Allah qorxusu olmayan ksin dini
yoxdur.8
732. Dinin asanl
2300. Allahn Peymbri (s): Ey insanlar! Hqiqtn,
Allahn dini asandr.9
2301. Allahn Peymbri (s): Mn (insanlara) haqq (hnif),
asan din gtirmk n seilmim. Mnim snnm v
slubuma mxalif olan ks mndn deyil.10
2302. Allahn Peymbri (s): Allah-taala mni zahidliyi
tbli etmy gndrmmidir. Hqiqtn, Allahn yannda n
yax din Allahn asan, haqq (hnif) dinidir.11
1

3
4
5
6
7
Tuhful-Uqul, sh.389
8
Kmalu-Din, sh.341 , hdis5
9
10
11
2
425
733. mllrin yalnz onunla qbul olunduu din

Quran:
slamdan qeyri bir dini sen ksdn (he bir ml) qbul
olunmayacaq v axirtd ziyan grnlrdn olacaqdr.1
Hdis:
2303. mam Sadiqin () bu Bsirin Sn fda olum! Mni,
Allah-taalann bndlr n vacib etdiyi dindn agah et. O
dindn ki, bndlrin vzifsi onu tanmaqdr v ondan baqa
bndlrdn he bir din qbul olunmur sualna cavabndan:
Allahn vahidliyin, Mhmmdin (s) peymbrliyin hadt
vermk, namaz qlmaq, zkat vermk, gc atanlar n
Allahn evini (hcc) ziyart etmk v Ramazan aynn orucunu
tutmaq. Burada mam bir qdr skut etdi. Sonra iki df
buyurdu:V (biz hli-Beytin) vilayti qbul etmk.2
734. Dini tanman yolu
2304. mam Sadiq (): z dinini Allahn kitab il tanyan
xs dalar z yerindn oynasa bel, dinind trddd v
kk dmz. Amma baa dmdiyi bir qidni qbul edn
ks, baa dmdn d hmin qiddn xar.3
2305. mam Sadiq (): Kim bzi insanlarn (xsiyytlrin
mftun olmaq) vasitsil bu din glrs, hmin xslr onu
din gtirdiklri kimi, elc d dindn xardar. Amma kim
Allahn kitab v peymbrin snnsi il din glrs,dalar
yerindn qopar, ancaq o, z dinind sabitqdm qalar (v
qidsind, dinind trddd, skk dmz). 4
735. Dini dnya il qorumaq
2306. mam li (): z dinini dnyanla qoru ki, hr ikisini
udasan. z dnyan dininl qoruma ki, hr ikisini uduzarsan.5
2307. mam li (): gr insanlar z dnyalarnn xeyir v
abadl namin z dini ilrindn birini trk edrlrs, Allahtaala ziyan o xeyirdn daha ox olan bir ii onlara rcah edr.
6
736. Dinin qlbd mhkmlnmsi un dua

2308. Abdulla ibn Snan: mam Sadiq () buyurmudur:
1
Ali mran, ay85

426
Tezlikl el bir bhy dar olacaqsnz ki, (doru) yol

tapmaq n n bir nian grcksiniz, n d bir rhbr sizi
(doru yola) hidayt edck. O bhdn yalnz qri duas
oxuyan ks nicat tapacaq. rz etdim: Qriq duas necdir?
Buyurdu:Bel deyrsn: Ya Allahu, ya rhmanu, ya rhim. Ya
muqllibl qulub. Sbbit qlbi al dink. (Yni, ey Allah, ey
balayan, ey mehriban! Ey qlblri dyidirn! Mnim qlbimi
z dinind sabit v mhkm et). 1
737. Allahn dinini qoruyanlarn xsusiyyti
2309. mam li (): Allahn dinini qoruyan kslr, dini brpa
ednlr, ona kmk ednlr, dini hr trfdn haty alanlar,
onu Allah bndlri n saxlayanlar, onu ziz tutan v ona
riayt ednlrdir2.
738.Dindn bhrlnmyn
mhkmlnmsi
xslrin
vasitsil
dinin
2310. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini bdml

kiinin vasitsil mhkmldr.3
2311. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini xeyirdn
v dindn bir bhr grmyn insanlarn vasitsil
mhkmldr.4
Kmalud-Din, sh.352 , hdis49
Knzul-Ummal , hdis115
427
148
Borc almaq
739. Borc
2312. Allahn Peymbri (s): Borc almaqdan kinin ki, o,
gecnin qmi v gnn zlilliyidir. 1
2313. mam li (): ox borclu olmaq doru danan
yalan v szbtv adam szndn xan edr. 2
2314. mam Sadiq (): Az borc gtrn, az borclu olmaq
mr uzadar.3
740. Ehtiyac olan yerd, borc almaq olar
2315. mam Kazim (): znn v ailsinin tminat n
halal ruzi dalnca gedn xs Allah yolunda cihad edn ks
(mucahid) kimidir. gr bir qazanc ld ed bilms, Allaha v
Onun peymbrin mid edrk borc gtrsn v ailsinin
yemyini tmin etsin. 4
741. Borcu (yazl) qeyd etmy hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Bir-biriniz mddtli borc vernd onu
(bir yerd) yazn.5
Hdis:
2316. Allahn Peymbri (s): Bir ne dst insann, o
cmldn, bir ks mddtli borc vern, amma onu qeyd
etmyn, ya bir ne ahid gtrmyn ksin duas mstcb
olmaz.6
742. Borcu dmyi yubatman qadaan olunmas
2317. Allahn Peymbri (s): gr bir xs z borcunu
dmy imkan olduu halda, bu dnii yubadrsa, hr ken
gn (zorla) bac (xrac) yann gnah onunn yazlar.7
2318. Allahn Peymbri (s): mkanl xsin borcunu
1

5
Bqr/282
6
4
428
dmyi yubandrmas zlmdr.1

2319. mam li (): z malnda n xsis insanlar, z
abrlarnda (tkmkd) n sxavtli olanlardr.2
Mustdrkul-Vsail, c.13, sh.397 , hdis15713
429
149
Allah yad etmk
743. Allah yad etmyin fzilti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizin fikrinizi
Allah yad etmkdn yayndrmasn. Bel edn kslr (lbtt,)
ziyana urayanlardr.1
Hdis:
2320. Allahn Peymbri (s): He bir eyi Allah yad
etmkdn stn bilm. nki O, buyurmudur: Allah yad
etmk daha bykdr. 2
2321. Allahn Peymbri (s): Allah yannda he bir baqa
ml Allahn xatrlanmas qdr seviln, dnya v axirtd
bndnin btn gnahlardan xilas olmanda daha tsirli olan
he bir baqa ml yoxdur. rz etdilr: Htta Allah yolunda
mharib etmk d? Buyurdu: gr Allah yad etmk
olmasayd, Allah yolunda mharib mri verilmzdi.3
2322. mam li (): Allah yad etmk (Allah) sevnlrin
lzztidir.4
2323. mam li () : Yad etmk, seviln (muq) il
hmshbt olmaqdr. 5
2324. mam li (): Allah yad etmk hr yax ml
sahibinin adti v hr bir mminin xasiyytidir. 6
744. Allah ox yad etmy hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allah ox yad edin, Ona hr shr v
axam tsbih deyin.7
Hdis:
2325. Allahn Peymbri (s): oxlu Quran oxuma v
1
2
Mnafiqun/9
Biharul-nvar c.77, sh.107 , hdis1

hzab/41, 42
430
Allah ox yad etmyi sn tvsiy edirm. nki bu, snin

n smada ad (v hrt) v yerd nurdur. 1
2326. mam li (): Allah gizlind yad edn ks Allah ox
yad etmidir. 2
2327. mam Sadiq (): Bacardnz qdr gec v gndz,
hr an, hr saat Allah ox yad edin. nki Allah-taala zn
ox yad etmyi mr etmidir. 3
2328. mam Sadiq (): Xanm Fatimeyi Zhrann () tsbihi
Allah -taalann Allah ox yad edin. klamnda buyurduu
hmin ox zikrlrdndir. 4
745. Allah daim yad etmy hvslndirmk
2329. Allahn Peymbri (s): Adm vlad dnya
hyatnda Allahn anmadan keirdiyi hr bir anna gr Qiyamt
gn tssflnck.5
2330. mam li () ban aynn dualarnda: lahi, mni
Sni yad etmy mftun v divan et, mnim syimi Snin
qalib adlarnn ruhuna v mqdds drgahna trf ynlt.6
2331. mam li (): lahi! Sndn Mhmmd v onun
ismtli hli-Beytin salam gndrmyi v mni daim Sni yad
ednlrdn, Snin hdini pozmayanlardan etmyini dilyirm.7
746. Allah hr bir halda yad etmk yaxdr
Quran:
Hqiqtn, smalarn v yerin yaranmasnda, gec il
gndzn dyimsind al sahiblri n ibrtlr vardr. O
kslr ki, ayaq st, oturaq v yanlar stnd uzanql halda
Allah yad edirlr.8
Hdis:
2332. mam linin () vfat edrkn olu Hsn ()
tvsiyylrindn: Btn hallarda Allah yad et.9
2333. mam Sadiq (): Musa () rz etdi: Ey Rbbim!
(Bzn) El bir halda oluram ki, snin nini, mqamn Sni
1
Xanm Fatimeyi-Zhrann (.s.) tsbihi 34 df Allahu kbr, 33 df

lhmdulillah, 33 df subhanllah demkdir.
5
6

Ali mran/190, 199
431
yad etmyimdn daha ali bilirm. Allah buyurdu: Ey Musa!

Mni btn hallarda yad et.1
747. Allah yad ednlr
2334. Allahn Peymbri (s): (Allahdan) Qafil olanlarn
arasnda Allah yad edn ks, frarilr arasnda dyn xs
kimidir.2
2335. Allahn Peymbri (s): Allah yad ednlrdn baqa
ham dodaqlar tn halnda lck.3
2336. Biharul-nvar: Musa ibn mran () z Rbbin rk
sirlrini aan zaman rz etdi: Ey Rbbim! Mgr Sn mndn
uzaqsan ki, Sni sslyim, ya mn yaxnsan ki, Sninl
pldam? Allah-taala vhu etdi:Mn, Mni yad edn ksin
yoldayam.4
2337. mam li (): Allah (daim) yad edn ksi Allah-taala
adl-sanl edr.5
2338. mam li (): Sbhan olan Allah yad edn ks,
Onunla yoldadr.6
2339. mam Baqir (): Mmin ayaq st, oturaq, ya uzanql
halda Allah yad etmkl mul olan zamanadk daim
namazdadr. Allah-taala buyurmudur: O kslr ki, ayaq st,
oturaq v yanlar stnd uzanql halda Allah yad edrlr...7
2340. mam Sadiq (): Allah yad edn ildrm ziyan
yetirmz.8
748. Mni yad edin ki, sizi yad edim
Quran:
Mni yad edin ki, Mn sizi yad edim. Mn kr edin, Mn
qar kfr v nankorluq etmyin9
Hdis:
2341. mam Sadiq (): Allah-taala buyurub: Ey Adm
ovlad! z qlbind Mni yad et ki, Mn d zmd sni yad
edim. Ey Adm vlad! Xlvtd Mni yad et ki, sni xlvtd
yad edim. Ey Adm vlad! Camaat arasnda Mni yad et ki,
1

3
4
5
6

mali-Tusi, sh.79
mali-Sduq, sh. 375

Bqr/152
432
snin camaatndan daha yax camaat arasnda sni yad

edim.1
749. Allah yad etmyin smrlri
Quran:
man gtirn v qlblri Mni yad etmkl rahatlq tapan
kimslr. Bilin ki, Allah yad etmkl qlblr rahatlq tapar.2
Hdis:
2342. Allahn Peymbri (s): Allah yad etmk qlblrin
fasdr.3
2343. Allahn Peymbri (s): Allah ox yad edn ks
nifaqdan uzaq olar.4
2344. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, Onu ox yad edn
ksi sevr.5
2345. mam li (): z qlbini Allah hmi yad etmkl
abad edn xsin mllri gizlind d, akarda da gzl olar.6
2346. mam li (): Qlbin islah olmasnn v
tmizlnmsinin kk onun Allah yad etmsinddir.7
2347. mam li (): Kim pak olan Allah yad edrs, Allahtaala onun qlbini dirildr, qlini v dncsini iqlandrar.8
2348. mam li (): Allah yad etmk canlarn qidas
(qvvsi) v muqla hmshbt olmaqdr.9
2349. mam li (): Sn Allah yad etmyi tvsiyy
edirm. nki o, qlblrin nurudur.10
2350. mam li (): Daim Allah yad etmk qlbi v
dncni iqlandrar.11
2351. mam li (): Sbhan olan Allah zn yad etmyi
qlblri cilalayan vasit etmidir; qlblrin ar eidn qulaqlar
Allah yad etmkl alar, qlblrin zif gzlri onun vasitsil
iql v iti grn olar, inadkar v dava axtaran qlblr Allah
1
2

Rd/27
l-Firdovs, c.3, sh.564 , hdis5768
10
11
433
yad etmkl ram olarlar.1

2352. mam li (): Ey ad drman v zikri fa olan.2
2353. mam li (): Allah xatrlamaq, nsiyytin aardr.3
2354. mam li (): El ki grdn, pak olan Allah z zikrini
snin qlbin salb, (yqin) bil ki, O sni sevir. El ki grdn,
snin qlbini z yaratdqlar il mul edib v z zikrindn
(yadndan) ayrb, bil ki, sndn z dndrib.4
2355. mam li (): Allah yad etmk eytan
uzaqladrar.5
2356. mam li (): Allalh yad etmk sinlri cilalandrar
v qlblr rahatlq bx edr.6
2357. mam li (): Allah yad etmk sinni genilndirr.7
752. Bzi mxsus mqamlarda Allah yad etmy
hvslndirmk
1. Dmnl z-z glnd.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Dmnlrdn bir dst il z-z
gldikd mhkm olun v Allah ox yad edin, blk nicat
tapasnz.8
Hdis:
2358. mam li (): Mharibd dmninizl qar-qarya
glnd, az sz dann v Allah ox yad edin.9
2. Bazara daxil olanda.
2359. mam li (): Bazara daxil olarkn insanlarn (alverl)
mul olduunu grnd Allah ox yad edin. nki bu ml
gnahlar aparar, yaxlqlar artrar v adlarnz qafil olanlarn
srasnda yazlmaz.10
3. Qmli olanda, hkm vernd v blg zaman.
2360. Allahn Peymbri (s): Sn qm-qss z vernd
z qminl Allah yad et. Hkm vermk istynd Allah dilinl
1
Nhcl-Bla, xtb 222

4
5
3

nfal/45
10
434
zikr et, bir eyi blmk istynd Allalh z linl yad et.1
4. Qzbli olanda.
2361.
Allahn
Peymbri(s):
Allah-taala
z
peymbrlrindn birin vhy etdi: Ey Adm vlad! Qzbli
olanda Mni xatrla ki, Mn d qzblnnd sni yad edim v
baqalar il birlikd sni mhv etmyim.2
5. Tk olanda v lzztlr vaxt.
2362. mam Baqir (): Tvratda yazlb: ...Ey Musa! Tk
olanda, lzzt v adlqlar sevinci zaman Mni yad et ki,
qfltd olduun vaxt da Mn sni yad edim.3
751. Allah yad etmyin hqiqti
2363. Allahn Peymbri (s): Kim Allahn mrin itat
edrs -hrnd namaz qlma, oruc tutma v Quran
oxuma az olsa da- Allah yad etmidir.4
2364. mam Sadiq ()
(v Allah yad etmk daha
bykdr aysi bard): Burada mqsd, Allahn halal v
haram il qarlaanda Allah yad etmkdir.5
2365. mam Sadiq (): Zikr iki nvdr: Qlbl mvafiq v
onunla birlikd olan xalis zikr, digri is Allahdan qeyri bir ksin
zikrini (yad edilmsini) qlbdn gtrn kindirici zikrdir.6
2366. mam Sadiq (): gr Allah yad edirsns, bil ki,
bunun sbbi Onun sni yad etmyindir. O sni yad edir,
halbuki sndn ehtiyacszdr. Bellikl, Onun sni yad etmyi,
snin Onu yad etmyindn daha qiymtli, daha ox istniln,
daha kamil v daha tezdir... Buna sasn, Allah-taalan yad
etmk istyn ks bilmlidir ki, Allah-taala zn yad etmk
uurunu bndnin yadna salmasayd, bndnin Onu yad
etmy qdrti atmazd.7
2367. mam Rza (): Allah yad edn ks Onun grn
tlsms zn rixnd etmidir.8
752. Allah daim yad etmy sbb olan amillr
2368. Biharul-nvar: Merac hdisind nql olunur ki,
Allah-taala buyurmudur: Ey hmd! Mni daim yad et. rz
1
2

Biharul-nvar, c.75,sh.321, hdis50
mali-Sduq, sh. 210, hdis6

Nurus-Sqleyn, c.4, sh.162, hdis61
6
7
8
5
435
etdi: Ey Rbbim! Sni daim nec yad edim? Buyurdu:

nsanlardan xlvt kilmkl, tur v irin eylrdn uzaq
durmaqla, qarnn v evini dnyadan bo saxlamaqla.1
2369. mam li (): Hr ksin sevdiyi ey, onun dilinin
zbri olar.2
753. Allah yad etmkdn saxlayanlar
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizi Allah yad
etmkdn yayndrmasn. Kim bel edrs, (lbtt,) ziyana
urayanlardandr.3
Hqiqtn, eytan iki v qumarla sizin aranzda davt v
kin salmaq, sizi Allah yad etmkdn v namaz qlmaqdan
kindirmk istyir. Bu i son qoyacaqsnzm?4
Hdis:
2370. mam li (): Gnahlarn arasnda hvt tabe
olmaqdan iddtlisi yoxdur. Buna gr ona itat etmyin ki, sizi
Allahdan qafil edr.5
2371. mam li (): Sni Allah yad etmkdn yayndran
hr bir ey qumar (mysir) saylr.6
2372. mam li (): Sni Allahn zikrindn yayndran hr
bir ey eytandandr.7
2373. mam Sccad (): ox yemk, irad zifliyi,
toxluqdan v qdrtdn mst olmaq (xeyir) mldn
kindirn, onu lngidn v Allah zikrini unutduran
amillrdndir.8
754. Allahn zikrini trk etmyin nticlri
Quran:
Kim Mni yad etmkdn z dndrs, yaay sxntl olar
v Qiyamt gn onu qbrdn kor (halda) qaldrarq9
Kim rhman Allah yad etmkdn boyun qarsa, Biz ona
eytan rcah edrik ki, onunla yoldalq etsin.10
Allah unutduqlarna gr, Allahn da onlarn zlrini1

3
Mnafiqun/9
4
Maid/91
5
6
Biharul-nvar, c. 37, sh. 157 , hdis2

8
9
Taha/124
10
Zxruf/36
7
436
zlrin unutdurduu kslr kimi olmayn. Fasiqlr el

onlardr.1
Hdis:
2374. mam li (): Kim pak olan Allah unutsa, Allah-taala
zn o ks unutdurar v qlbini kor edr.2
755. Alalh gizlind yad etmk
Quran:
Rbbini hr sbh v axam z qlbind yalvarla, qorxu
il, ssini ucaltmadan yad et v qafillrdn olma.3
Hdis:
2375. Allahn Peymbri (s): n yax zikr gizli zikrdir.4
2376. mam Baqir () v ya mam Sadiq (): Mlk yalnz
eitdiyini yazar. Allah-taala buyurmudur:v Rbbini z
qlbind yad et... Bndnin bu daxili zikrinin savabnn
(lsn) Allahdan baqa he kim bilmir.5
Hsr/19
3
raf, ay205
2
437
150
Zlillik
756. Zlillik
2377. mam li () :Aza qane olun v znz zlil
etmyin.1
2378. mam li () : lm, bli, qbuldur, amma alaqlq
v ziflik he vaxt. Azla kifaytlnmk, bli, qbuldur, amma
ona-buna l amaq he vaxt.2
2379. mam li () : Bir saat zillt, bir mr izzt
dymz.3
2380. mam li () (z mnacatndan): lahi! El et ki, hr
eydn vvl mndn aldn ziz bir ey v mn mant
verdiyin nemtlrindn geri gtrdyn birinci mant mnim
canm olsun.4
2381. mam Hseyn (): zztl lmk zilltl yaamaqdan
yaxdr. O Hzrt () z hadt gn bu beytlri oxumudur:
lm yaxdr rsvay olmaqdan
Rsvaylq layiqlidir (Chnnmd)oddan
And olsun Allaha, n od, n rsvayl
He vaxt qoymaram, yol tapsn qapmdan.5
757. zn xar etmk mmin yaramaz
2382. Allahn Peymbri (s): Kim itatkarcasna xarl v
zlilliyi qbul edrs, biz hli-Beytdn deyil.6
2382. mam Sadiq (): Allah-taala mmin, zn xar
etmyin ixtiyarndan baqa, hr bir iin ixtiyarn vermidir.7
2384. mam Sadiq (): Mmin zn xar etmk
yaramaz. rz etdilr:Mmin zn nec xar edr?
Buyurdu:Bacarmad bir i ba qoar v bununla da, zn
1
Nhcl-Bla, hikmt 396

Nhcl-Bla, xtb215
5
6
Tufful-Uqul, sh.58
438
xar v baaa edr.1

758. nsan zlil edn amillr
2385. Allahn Peymbri (s): nsanlar dinar v dirhmi
Allah yolunda xrclmy simiclik edib eyn2 ticartil mul
olsalar, z mal-qarasnn dalnca qab Allah yolunda cihad trk
etslr, z (xalis) dinlrin qaytmaynca Allah-taala onlar
zlilliy dar edr v zillt boyunduruunu onlarn boynundan
xarmaz.3
2386. Allahn Peymbri(s): n zlil insan, baqalarn xar
edndir.4
2387. mam li (): Xalq zlilliyin qorxusundan zlilliy
trf tlsr.5
2388. mam li (): z tinliyinin zrindn prdni
gtrn (yni, hr yerd z problemindn danan) xs zn
zlilliy dar etmidir.6
2389. mam Baqir (): Tamah kimi zlillik v alaqlq
yoxdur. 7
2390. mam Sadiq (): Hyat sevn ks, xar olar.8
2391. Biharul-nvar bel nql olunur ki Bir nfr z
qonusundan o Hzrt () ikayt etdi. Hzrt ()buyurdu:
Sbr et. rz etdi: Camaat mni zlillikd ittiham edir.
Hzrt buyurdu:Zlil- zlm edn ksdir.9
Miktul-nvar, sh.245
Eyn ticart budur ki, insan bir mal myyn bir qiymt nqd surtd alar
v sonra hmin mal vvlkindn baha qiymt nisy surtd hmin adama
satar, ya ksin.
3
2
Tuhful-Uqul, sh.201
Tuhful-Uqul, sh.286
8
9
Biharul-nvar, c.78, hdis 205, hdis46
439
151
Gnah
759. Gnah
Quran:
Gnah -istr akar olsun, istr d gizli- trk edin. nki
gnah ilr grnlr z mllrinin czasna atacaqlar.1
Bli, pis ilr grn v gnaha batanlar Chnnm hlidir
v orada bdi qalacaqlar.2
2392. mam li (): Gnahlar xstlikdir. Onlarn drman
Allahdan istifar (balanmaq dilmk) v fas bir daha o
gnah tkrar etmmkdir.3
2393. mam li(): Ey insan! Hans bir ey sni gnah
etmkd hyasz, Rbbinin qarsnda qrurlu v zn xarab
etmkd adtkar etmidir?4
2394. mam li (): Bu insanlara heyrtlnirm.
Salamlqlarna zrr dycyindn qorxaraq yemkdn phriz
saxlayr, Amma onlar Chnnm zabna atan gnahlardan
nec d kinmirlr!5
2395. mam li (): gr Allah-taala Ona itatsizlik
olunduuna gr (zabla) qorxutmasayd bel, yen d bx
etdiyi nemtlr gr Ona itat etmk vacib olard.6
2396. mam li ():Pisliklrdn kinmk yaxlq
etmkdn stndr.7
2397. mam li (): Hqiqtn, all insanlar dnyann
artn trk edrlr, o ki qalm olsun gnahlar.! Halbuki,
dnyan trk etmk fzilt v lyaqt, gnahlar trk etmk is
vacibdir.8
2398. Msum mamlar () buyururlar: aln v sy
1
2
'nam/120
Bqr/81
Nhcl-Bla, xtb 223
Tuhful-Uqul, sh.204
Nhcl-Bla, hikmt 290
7
8
6
440
gstrin, gr (xeyir) ml etmirsinizs, (he olmasa) gnah da

etmyin. nki binan tikn v onu uurmayann binas,
hrnd kiik olsa da ucalar. Amma binan tikn v sonra da
onu uuran xsin binas ucalmaz.1
760. Akar gnah etmk
2399. mam li (): Pak
olan Allaha akar surtd
itatsizlik etmk, czalar tezldirr.2
2400. mam Rza (): z gnahn akar edn ks xar olub
tk-tnha qalar. Gnah gizli v rtl saxlayan kims
balanar.3
761. n byk gnahlar
2401. mam li (): n pis gnah, gnahkarn onu yngl
(kiik) sanmasdr.4
2402. mam li (): Allah yannda n byk gnah,
sahibinin israr (dflrl tkrar) etdiyi gnahdr.5
2403. mam Baqir (): Gnahlarn hams pisdir, onlarn n
pisi is zrin t v qan gln gnahdr.6
762. Balanmayan gnahlar
Quran:
bhsiz ki, Allah Ona rik qoma balamaz v ondan
qeyri gnah istdiyi ks ker. Allaha rik qoan ks, lbtt
ki, byk gnah etmidir.7
Hdis:
2404. Allahn Peymbri (s): Pis xlaqdan baqa btn
gnahlarn tvbsi vardr. nki pis xlaql insan hr gnahdan
qurtarb tvb ednd, digr bir gnaha dr.8
2405. mam li (): Allah-taalann Quran Krimd
buyurduu qti hkmlrdn bzilri bunlardr. gr insan bu
mllrdn birini edib, tvb etmdiyi halda Allah il
grrs, (xeyirli ilr grmk n) zn zhmt verib v
mlini xalis ets bel, z n bir xeyir aparmaz: Allahn ona
vacib etdiyi ibadtd v sitayid Allaha rik qomaq, kimsni
ldrmkl z qzb atini sndrmk, z etdiyi i gr
baqasn mzmmt etmk, insanlardan z ehtiyac v istyini
1
Biharul-nvar, sh.364, hdis96

7
Nisa /11
8
6
441
ld etmk n dind bir bidt icad etmk, insanlarla ikizl,

ya da ikidilli olmaq.1
2406. mam Baqir (): Balanmayan gnahlardan biri d
insann dediyi bu szdr: Ka bu gnahdan baqa he bir ey
bard soru-sual olunmayaydm.2
2407. mam Sadiq (): (Ey Cundubun olu) Din
qardalarnn (hmmslklrinin) sndn narazlqlarndan
baqa btn gnahlar balanar.3
763. Gizlind gnah etmkdn kindirmk
2408. mam li (): (znz) Xlvt yerlrd Allaha qar
gnah etmkdn kinin. nki ahid olan Allah hm d
(mhakim edn) hakimdir.4
2409. mam Baqir (): Gizlind gnah edn ks qar Allah
etinasz olar.5
764. Gnah yngl v kiik sanmaq
2410. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, mmin z
gnahn, onun stn dcyindn qorxduu byk bir qaya
kimi grr. Kafir is z gnahna burnunun qabandan
(vzldayb) ken bir milk kimi baxr.6
2411. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, iblis sizin kiik
gnahlarnzdan addr.7
2412. Allahn Peymbri (s): Gnahn kiikliyin
baxmayn. Ancaq baxn, grn kim qar dbsizlik
etmisiniz.8
2413. mam li (): Pak olan Allahn yannda n byk
gnah, gnahkarn nzrind kiik saylan gnahdr.9
2414. mam Baqir (): Gnahn kiik saymaq v bu
vziyyti il razlamaq kimi msibt yoxdur.10
2415. mam Kazim (): Kiik gnahlar az hesab etmyin.
nki hmin gnahlar bir-birinin stn qalanb oxalar.11
2416. mam Rza (): Kiik gnahlar byk gnahlara alan
bir yoldur. Allah qarsnda az gnahdan qorxusu olmayan
1
Nhcl-Bla, xtb 153
Tuhful-Uqul, sh.303

Tuhful-Uqul, sh.286
11
mali-Mufid, hdis157, hdis8
10
442
kims, ox gnahda da Ondan qorxmaz.1

765. Byk gnahlar
Quran:
gr siz qadaan olunmu byk gnahlardan kinsniz,
sizin (digr) pisliklrinizdn ker v sizi ali bir mqama
atdrarq.2
Hdis:
2417. Allahn Peymbri (s): Byk gnahlar bunlardan
ibartdir:Allaha rik qomaq, ata- anan incitmk, adam
ldrmk v (baqalarnn hququnu pozmaq v xalqn maln
yemk) n yalandan and imk.3
2418. mam li () n byk kbir gnahlar bard veriln
suala cavabnda:Allahn mkrindn (mhlt v zabndan)
qafil olub znn amanda olduunu sanmaq, Allahn
kmyindn myus olmaq v Allahn rhmtindn midini
zmk.4
2419. mam Sadiq (): Yeddi byk gnah vardr:Mmini
qsdn ldrmk, ifftli qadna bhtan atmaq, dmn qar
olan cihad meydanndan qamaq, hicrtdn sonra trrub5,
yetimin maln haqsz yer yemk, ribann (slmin) haram
olduunu bilndn sonra ondan qazanc kimi istifad etmk v
Allahn vacib etdiyi Chnnm zabna sbb olan hr bir
ey.6
1

Nisa/31
3
4
2
Lisanul-rb ltind hicrtdn sonra trrub bard qeyd olunur ki,

bdvi (l) rblrinin arasndan Mdiny hicrt ednlr yenidn badiyy
(l, biyabana) bdvilrl yaamaq n geri qaydrdlar. Bu ml is
dindn dnmk demk idi. suli-Kafinin trcmisi v rhisi bu ifadnin
altnda yazr:Hicrtdn sonra trrob ifadsi slamn ilk dvlrind, Mkk
v halisi kafir olan digr mntqlrdn Mdiny- slamn mrkzin hicrt
edn kslr aid edilirdi. Onlarn baqa mslmanlarla birlikd halisi kafir
olan mntqlr yenidn qaytmasna hicrtdn sonra trrob deyirdilr.
Bu byk (kbir) gnahlardan biri v dindn dnmk saylrd. Lakin, Msum
mamlarn ()zamannda v qeybt dvrnd trrbun mnas, bir
mslmann dinini akar etmsin v yrnmsin yasaqlar qoyulmasna
baxmayaraq kafir mmlktind qalmasdr. Onun orada qalmas byk
gnahlardan saylr. Bzi alimlr trrobun mnasn mumildirmi, htta
buraya elm, thsil alan v sonra onu trk ednlri d amil ediblr.
6
l-Kafi, c.2,sh.277, hdis3
443
766. Gnaha etmkd israrl olmaq

Quran:
V o kslr ki, pis i grdklri v zlrin zlm etdiklri
zaman Allah yad edr v gnahlarnn balanmasn
dilyrlr, (Mgr) Allahdan baqa gnahlar kim balar? Bel
is, onlar z gnahlarnn pisliklrindn agah olduqda, bir daha
grdklri ilrd israr etmsinlr.1
Hdis:
2420. Allahn Peymbri (s): stifarla (balanmaq
dilmkl) byk gnah balanar v kiik gnahda israr
etmkl (kiiklik) mnas aradan gedr.2
2421. mam Baqir () grdklri ilrd israr etmsinlr
aysi bard): Gnahda israr etmyin mnas budur ki, bnd
gnah edndn sonra, onun balanmasn istmz v tvb
etmk fikrind d olmaz.3
767. Gnaha ad olmaq
2422. mam li (): Allah-taala gnahdan lzzt alan
kimsni zlil edr.4
2423. mam Sccad (): Gnaha ad olmaqdan kin.
nki gnaha ad olmaq onu etmkdn pisdir.5
768. Gnahlarn nticlri
2424. Allahn Peymbri (s): Gnah, onu etmyn ks
n d bdbxtlikdir. nki gr onu eyb tutarsa, (hmin
gnaha) duar olar, gr onun qeybtini edrs gnahkar olar
v gr ona raz qalarsa onda rik olar.6
2425. mam li (): Gzlrin ya rhmsizlikdn qeyri bir
sbbdn qurumad, qlblr d yalnz gnahlarn oxluundan
rhmsiz oldular.7
2426. mam Sccad (): Gydn yan yamasnn
qarsn alan gnahlar hakimlrin daltsiz hkm xarmalar,
yalan hadt vermk v hadti gizltmkdn ibartdir.8
2427. mam Baqir (): He bir il digr ildn az yantl
deyil. slind, Allah-taala ya istdiyi yer yadrar. Amma
1
Ali mran/135
Biharul-nvar, c.73, sh.32,hdis10

Biharul-nvar, c.73, hdis329
5
6
l-Firdovs, c.2, sh.249, hdis3169
llu-raye, sh.81 , hdis1
Nurus-Sdleyn, c.5,sh.597, hdis24
444
bir xalq gnah mllr ednd Allah-taala onlar n tyin

etdiyi ya yadrmaz.1
2428. mam Sadiq (): nsan bir gnah edn zaman onun
qlbind qara nqt yaranar. gr tvb ets, o nqt
tmizlnr. Ancaq gr yen gnah ets hmin nqt byyr
v nhayt qlbinin hr yerini bryr. Bundan sonra is o, he
vaxt nicat tapmaz.2
2429. mam Sadiq (): Allah-taala bndy verdiyi hr bir
nemti, yalnz hmin nemti ondan mhrum etmy layiq olan
gnaha gr geri almdr.3
2430. mam Sadiq (): Hqiqtn, bnd etdiyi bir gnaha
gr gec namazndan mhrum olar. Pis mlin insana
tsirinin surti, ban t tsirinin srtindn daha oxdur.4
2431. mam Sadiq (): Gnahlarn nticsin gr ln
adamlarn say, clinin atmasna gr lnlrin sayndan
oxdur.5
2432. mam Rza (): Rhbrlr yalan dananda gydn
ya yamaz, sultan zlm ets dvlt ziflyib etibardan dr
v zkat verilmynd heyvanlar lr.6
729. Czas tez yetin gnahlar
2433. Allahn Peymbri (s): gnahn czas bu
dnyada atar v axirt qalmaz: Ata-anan incitmk, xalqa
zoraklq v zlm etmk, baqalarnn yaxlqlarna qar
nakrlk etmk.7
2434. mam Baqir (): mirl-mmininin () kitabnda bel
yazlb: gnahn sahibi bu dnyada onlarn czasn kr.
Bu gnahlar: zlm etmk, qohumluq laqlrini ksmk v
yalandan and imkdir.8
770. Gnahlarn drman.
2435. Allahn Peymbri (s): Hr drdin drman var.
Gnahlarn drman da istifardr (balanmaq dilmk).9
2436. Allahn Peymbri (s): Mminin yetmi iki prdsi
1
2

mali-Tusi,sh.701 , hdis1498
mali-Mufid,sh.310, hdis2
mali-Mufid,sh. 237 , hdis1
mali-Mufid,sh.198, hdis8
Mustcrikul-Vsail, c.5,sh.316, hdis5972
445
var. Bir gnah edn zaman bir prd yrtlar v gr tvb ets
Allah o prdni digr yeddi prd il birlikd ona qaytarar.1
771. Gnahlarn kffarsi
1. Dnyvi cza.
2437. Allahn Peymbri (s): Mmin kii v qadnlar
hmi can, mal v vladlarnda blaya dar olarlar ki, sonda
he bir gnah qalmadan Allaha qovusunlar.2
2438. mam li (): Bizim ilrdn hr biri qadaan
etdiyimiz bir i grrs, lmmidn qabaq onun malna, ya
vladna v ya zn bla glr. Bununla da, z gnahlarndan
tmizlnr v Allahla gnahsz halda grr. gr
gnahlarndan hl d bir ey qalarsa, lm zaman tinlikl
can verr.3
2439. mam Sadiq (): Allah-taala bndnin xeyrini
istynd onun gnahlarnn czasn el bu dnyada verr.
Bndy pislik ists, onu z gnahlarnda saxlayar ki, Qiyamt
gn gnahlarnn czasn ksin.4
2. Xstliklr.
2440. Allahn
Peymbri (s): Xstlik gnahlar
tmizlyr.5
2441. Allahn Peymbri (s): Bir gec qzdrma iind
olmaq bir ilin gnahlarnn kffarsidir.6
2442. mam li (): Allah-taala bndy xstlik
gndrdikd xstliyinin miqdar qdr onun gnahlarndan
tmizlyr.7
2443. mam li () (uaqlarn xstliyi bard): Onlarn ata
v analarnn gnahlarnn kffarsidir.8
3. Qm-qsslr.
2444. Allahn Peymbri(s): Mminin bana gln el bir
ziyyt, hadis, qm-qss v htta qlbinin nigaranl
olmayb ki, bunlarn vasitsil Allah-taala onun gnahlarn
silmsin.9
2445. mam Sadiq(): Hqiqtn, qm-qss mslman
1
Nvadirur-Ravndi,sh.6
Biharul-nvar, c.67,sh.236 , hdis54
l-Xisal,sh. 635, hdis10
Biharul-nvar, c.81, sh177, hdis18
Daimul-sam c.1,sh.218
Tuhful-Uqul,sh.38
446
gnahdan tmizlyr.1
2446. mam Rza (): li ilrindn el bir xs yoxdur ki,
gn rzind bir pis ml, ya bir gnah ednd gec onu qmqss burmsin. Bunun vasitsil onun etdiyi pis ml, ya
gnah silinib gedr. Bs, qlm bel xsin gnahlarn nec
yazsn?2
4. Xeyir mllr
Quran:
Gnn vvlind v sonunda, gecnin ilk saatlarnda
namaz ql. nki yaxlqlar pisliklri silib aparar. Bu, ibrt
gtrnlr n bir ibrtdir.3
2447. Allahn Peymbri (s): El ki bir pis ml etdin,
yax i gr ki, o pisliyi tmizlsin.4
5. Xoxasiyytlilik.
2448. Allahn Peymbri (s): gr insanda bu drd xislt
olarsa, badan ayaa gnaha batm olsa bel, Allah-taala onun
gnahlarn yaxla v savaba evirr: doruluq, hya,
xoxasiyytlilik v kr etmk.5
2449. mam Sadiq (): Gn buzu ritdiyi kimi, xo
xasiyyt d gnahlar ridr. Sirk bal nec korlayrsa, pis
xasiyyt d (xeyir) mllri el korlayar.6
6. Mzlumlarn kmyin atmaq.
2450. mam li (): Mzlumlarn fryadna atmaq v
qmlinin qmini datmaq byk gnahlarn kffarsindndir.7
7. Mlklrin fv dilmlri.
2451. mam Sadiq (): Allah-taalann el mlklri var ki,
klk (payz a) aacn yarpaqlarn sald kimi, gnahlar
bizim ilrin iynindn aa salarlar. Allah-taalann z
Rbblrin sitayi edrk Ona tsbih deyirlr v mminlr n
balanmaq dilyrlr. klamnda Allaha and olsun ki,
mminlrdn mqsd sizlrdn baqa bir ks deyil. 8
8. oxlu scd.
2452. mam Sadiq ():Bir kii peymbrin yanna glib rz
etdi:Ey Allahn Rsulu.
Gnahlarm oxalb, mllrims
ziflyib v azalb. Allahn Peymbri (s) buyurdu:ox scd
1
d-Dvat,sh.120

Hud/114
l-Kafi, c.2,sh.108 , hdis7

Nhcl-Bla, hikmt 24
7
8
447
et. nki klk aaclarn yarpan tkdy kimi, scd d

gnahlar tkr. 1
9. Hcc v mr.
2453. Allahn Peymbri (s):Bu mr nvbti mrydk
olan arada ba vern gnahlarn kffarsidir. Qbul olunmu
hccin savab Cnntdir. El gnahlar var ki, rfatdan baqa
he bir yerd balanmaz.2
10. Mhmmd v onun ailsin (hli-Beytin)
salavat gndrmk.
2454. mam Rza ():Kim gnahlarnn silinmsi n bir i
gr bilmirs, Mhmmd v onun pak ailsin oxlu salavat
gndrsin. nki bu ml gnahlarn kkn ksr. 3
11. lm.
2455. Allahn Peymbri (s):lm - mminlrin
gnahlarnn kffarsidir. 4
mali-Sduq,sh.404 , hdis4
mali-Mufud,sh.283 , hdis8
448
152
Balq
772. Baln mzmmti
2456. mam Baqir ():Ba olmaa alma, quyruq
olarsan. 1
2457. mam Sadiq (): banda olan rislrdn uzaq olun.
nki Allaha and olsun, ayaqqablar bir ksin arxasnca ss
xardsa, ya onu hlak edr, ya da mhv srklyr. 2
2458. mam Sadiq ():Rislik axtaran mhv olar. 3
2459. mam Rza () bundan sonra bir kiinin adn kdi v
dedi: O, rislik axtarandr. ki yrtc canavarn obanz bir
sry hcum edn zaman vurduu ziyan, risliy alan
adamn mslmanlarn dinin vurduu ziyandan azdr. 4
773. Rhbrlik alti
2460. mam li ():Rhbrliyin alti, sinnin geniliyidir. 5
2461. mam li ():Svaxtli insan aala atar, varl is
ryast. 6
2462. mam Sadiq ():Balq axtarrdm, onu Allah
bndlrin xeyirxahlq v nsiht etmkd tapdm. 7
l-Kafi, c.2, ,sh.297, hdis3

Nhcl-Bla, hikmt 176
5
6
Tuhful-Uqul,sh.96
Mustdrkul-Vsail, c.12,sh. 143 , hdis13810
449
153
Yuxu
774. Yuxu mjdsi
2463. Allahn Peymbri (s) Onlara mjd var aysi
bard: O mjd, mminin grdy yax yuxudur. Onun
vasitsil dnyada mmin mjd verilr.1
2464. Allahn Peymbri (s):Mjd vernlrdn baqa
nbvvtdn bir ey qalmamdr.Sorudular:Mcd vernlr
ndir? Buyurdu:Doru yuxu. 2
2465. mam Rza ():Sbh alanda Allahn Peymbri (s)
z shablrin deyrdi:Bir ksd mcd vern varm? Bunu
dedikd Hzrtin mqsdi yuxu idi. 3
775. Yuxunun nvlri
2466. mam Baqir ():Bndlr yuxuya gedn zaman
ruhlar smaya qalxar. Bellikl, ruhun smada grdklri n
varsa hqiqtdir, fzada grdklri is prian edn
yuxulardr. 4
2467. mam Sadiq ():Yuxu nvdr: mmin Allah
trfindn veriln mjd, eytann vsvs etdiyi qorxu v
prian (nigaran) edn yuxular.5
776. Yuxunu yozmaq v danmaq
2468. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn kim yax yuxu
grs, onu yozsun v baqalarna dansn. gr pis yuxu
grs, onu yozmasn v he ks sylmsin. 6
2469.
Allahn
Peymbri
(s):Yuxunu
paxllq
v
tcavzdn pak olan mmindn baqa, bir kimsy danmaq
olmaz. 7
1

4
5
450
451
154
Riyakarln mzmmt olunmas
Quran:
z yurdlarndan tkbbrdn mst halda, zlrini xalqa
gstrmk n xanlar v baqalarn Allah yolundan
kindirnlr kimi olmayn. Allah onlarn etdiklrindn
aahdr.1
Hdis:
2470. Allahn Peymbri (s):Vay olsun, dini dnya
malndan tr vasit ednlr! z yumaq dillri il insanlarn
qarsna quzu cildind xarlar, szlri baldan irindir, qlblri
is
canavar
qlbidir.
Allah-taala
buyurmudur:Mn
(rhmtim) lovqalanrlar?!2
2471. Allahn Peymbri (s):Mlk bndnin mllrini
sevin-sevin
yuxar
aparar.
Yax
mllrini
yuxar
atdrdqda, Allah-taala buyurar:Onlar siccind3 yerldir. Bu
mllr Mn xatir olmayb.4
2472. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn riyakara nida
glr: Ey pis ml sahibi! Ey yalan! Ey riyakar! mlin
brbad oldu, savabn aradan getdi. Get, z savabn, mllrini
kimdn tr etmidins, ondan al. 5
2473.
Allahn
Peymbri
(s):Allah-taala
buyurur:Hqiqtn, Mn n ehtiyacsz rikm. Buna gr, bir
i grn Mndn qeyrisini onda rik tutarsa, Mn o i nifrt
edrm. Bel i, Mn rik qoulandan tr grlb. 6
2474. Peymbr (s):Allah-taala zrr qdr riya il qarq
olan mli qbul etmz. 7
2475. Allahn Peymbri (s) bir kiinin Ey Allahn Rsulu,
nicat nddir? sualna cavabndan: Bndnin Allaha itati
1
nfal, ay 47
lamud-Din,sh.295
3
Siccin-zindan gnahkarlarn v kafirlrin ml dftri
2
Munytul-Murid.sh.318
6
7
ddtud-Dai,sh.203
Tnbihul-Xvatir, c.1,sh.187
452
insanlara xatir etmmsind. 1

2476. mam li ():Adamn batininin xst v zahirinin
gzl olmas nec d pisdir. 2
2477. mam li ():lahi! Zahirimin insanlarn nzrind
gzl olmasndan v Snin n akar olan batinimin
irkinliyindn, zm riyakarlqla xalqn nzrind Snin
mndn daha yax bildiyin eyl bzmyimdn, sonra da
gzl zahirimi xalq n gstrib bu mlimin pisliyini Snin
yanna gtirmyimdn v bu minvalla bndlrin yaxnlab,
razlndan uzaq dmyimdn Sn pnah gtirirm. 3
2478. mam Baqir ():Kimin zahiri (trzisinin gz)
batinindn ar glrs, onun ml trzisi yngl olar. 4
2479. mam Sadiq ():Riyakarlqdan kin. nki kim
Allahdan qeyrisi n bir i grrs Allah-taala onu Allaha rik
qoduu hmn ks taprar. 5
778. Riya v irk
2480. Allahn Peymbri (s):Hr eydn ox, sizin n
kiik irkdn narahatam. rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! Kiik
irk ndir? Buyurdu:Riya. 6
2481. mam li ():Bilin ki, azacq riya, irkdir. 7
2482. mam li ():Allahn Rsulundan (s) Kimin z Rbbi
il grmk midi varsa, yax ilr grmli v he ksi
Rbbin rik qomamaldr8 aysi haqda sorudular. Hzrt
(s) buyurdu:Kim zn xalqa gstrmk n namaz qlarsa
mrikdir v kim Allahn mrlrindn birini zn xalqa
gstrmk n yerin yetirrs mrikdir.9
779. Riyakarlarn ac aqibti
2483. Allahn Peymbri (s):Chnnm v onun hli
riyakarlarn lindn fryad qopararlar. Dedilr:Ey Allahn
Rsulu! Alov nec fryad qoparar? Buyurdu:Riyakarlara
veriln zab alovunun istisindn. 10
2484. mam Sadiq ():Qiyamt gn namaz qlan bndni
1
urrul-Hikm,hdis 9661
Nhcl-Bla, hikmt 276
mali-Sduq,sh.398
ddtud-Dai,sh.214
Tuhful-Uqul,sh.151
Khf, ay 110
9
Tfsirul-Qummi, c.2,sh.47
8
453
gtirrlr v o, deyr:Ey Rbbim, mn Snin razln n

namaz qlmam. Amma ona deyilr:Xeyir, slind snin
barnd filanks nec d gzl namaz qlr demlrindn
tr namaz qlmsan. Onu Chnnm aparn. 1
780. Riyakarn nianlri
2485. mam li ():Riyakarn niansi var: insanlar
grnd sevinck olar, tk qalanda is halsz v tnbl, hr bir
id triflnmyini istr. 2
781. Mxtlif
2486. Allahn Peymbri (s):Gizli (ibadt v xeyir ml)
akardan yaxdr. Bu mllri akar surtd etmk,
baqalarna nmun olsun dey yerin yetirmk istyn ks
n yaxdr. 3
2487. mam Baqir () (Zurar, yax i grn v knardan
onun bu mlini kimsnin grdy zaman bundan xohal olan
bir xs bard Hzrtdn () soruduqda): Eybi yoxdur, ham
xeyir mllrinin insanlar qarsnda akar olunmasn istyr.
Ancaq, bir rtl ki, o xeyir mli hmin mqsdl yerin
yetirmsin. 4
2488. mam Sadiq ():Kim gizlind xeyir i grs, ona (gizli
iin) savab yazlar. gr onu dilin gtirs, hmin gizli ml
silinr v ona akar mlin savab yazlar. gr ikinci df
dilin gtirs, akar mlin savab silinr v onun n riya
yazarlar. 5
10
Mustdrkul-Vsail, c.1,sh.107 , hdis 109
z-Zhdli lil Huseyn ibni Sid,sh.63, hdis 166
l-Kafi, c.2,sh.295 , hdis 8

4
5
ddtud-Daai,sh.221
454
155
Ry
782. Doru fikrin amillri
2489. mam li ():Doru fikir sakitlikl, tmkinl ld
olunur. Xam v dnlmmi fikir nec d pis dayaqdr. 1
2490. mam li ():Mvrt edin ki, doru fikir meydana
glsin 2
2491. mam li ():Mxtlif rylrl qarlaan ks, shv
mqamlar (v yanl fikri) grr. 3
2492. mam li ():Mslhtinin ryin ehtiyac duyan
xsin ryi daha stndr.4
783. nadkarln nticlri
2493. mam li ():z ryind inadkarlq edn mhv olar,
byklrdn mslht alansa onlarn allarna rik olar. 5
2494. mam li ():Yalnz nadan z ryin vurun olar. 6
2495. mam Sadiq ():z bildiyini edn inadkar uurumun
knarnda dayanmdr. 7
784. Ryi korlayan amillr
2496. mam li ():nadkarlq dncni yox edr. 8
2497. mam Sadiq ():z sidiyini saxlayan xsin xsi ryi
olmaz. 9
785. Dvlt (bxt) v doru fikir
2498. mam li ():Doru fikir dvltl yoldadr, onunla
1

Nhcl-Bla, hikmt 173
4
5
Nhcl-Bla,hikmt 161
Nhcl-Bla,, hikmt 179
mali-Tusi,sh.301, hdis595
455
glr v onun getmyi il d gedr. 1

786. Dind ryin ttbiqi
2499. Allahn Peymbri (s):Bu mmt bir mddt Allahn
kitabna, sonra is bir mddt Peymbrin (s) snnsin ml
edr. Daha sonra is, bir mddt z ryinin ardnca gedr. z
ryin uyun ml edn zaman yollarn azar v baqalarn da
azdrarlar. 2
2500. mam li (): ey mvcud olarsa he bir ml
qbul olunmaz:irk, kfr v ry. rz etdilr:Ey mirlmminin! Ry dedikd mqsd ndir? Buyurdu:Allahn
kitabn v peymbrin snnsini knara qoyub z ryin ml
etmk. 3
787. Dncd ictihad etmk
2501. Allahn Peymbri (s):gr hakim sy v zhmt
nticsind haqqa atarsa onun iki mkafat (cri) olar. gr
sylri saysind haqqa atmazsa, bir mkafat olar. 4
2502. mam li ():Kim insanlara xeyir vermk n z
fikrini sy v zhmt salsa, z niyytinin mkafatn alar v
vzifsini yerin yetirmi olar. 5
Nhcl-Bla, hikmt 339
Nhcus-Sad c.2,sh. 97
456
156
Riba (Slm)
788. Slmdn kindirmk
2503. Allahn Peymbri (s):Allah-taala slm alana,
slm vern, onu yazana (qeyd edn) v onun ahidlrin
Lnt etmidir. 1
2504. Allahn Peymbri (s):Merac gecsi el bir xalqn
zrindn kedim ki, onlarn ev byklynd v iind
knardan grnn ilanlar olan qarnlar var idi.Sorudum:Ey
Cbrayl! Bunlar kimlrdir? Dedi:Bunlar slm yeynlrdir. 2
2505. mam Baqir ():n irkin qazanc slmdir3
2506. mam Sadiq ():Slm yeyn, yalnz eytan onu dli
etdikdn sonra dnyadan kr. 4
2507. mam Sadiq ():Bir dirhm slm, Allahn yannda
yetmi df z mrhmtlri il Allahn hrmtli evi Kbd
zina etmkdn daha ar gnahdr. 5
789. Slmin haram edilmsinin hikmti
2508. mam Sadiq () (Hiam ibn Hkmin slmin haram
edilmsinin sbbi bard sualna cavabndan): gr slm
halal olsayd, insanlar ticarti v yaaylar n qazanc
dalnca getmyi trk edrdilr. Bellikl, Allah-taala slmi
haram etdi ki, insanlar haram yemkdn l kib ticart, alveri z tutsunlar v mallarnn artn bir-birin borc
versinlr. 6
2509. mam Sadiq () (slmin haram edilmsinin sbbi
haqda sualn cavabnda): Sbbi budur ki, insanlar bir-birin
yaxl sirgmsinlr. 7
790. Slm quranman amillri
1
mali-Sduq,sh. 346 , hdis1
l-Kafi, c.5,sh. 147 , hdis12

Tfsirul-yyai, c.1,sh.152 , hdis503
Nurus-Sdleyn, c.1,sh. 295 , hdis1177
5
6
llu-ray, sh.482,hdis 1
Biharul-nvar, c.78,sh. 201, hdis 32
457
2510. mam li ():Ey insanlar! vvl hkam, sonra ticart!

Allaha and olsun, bu mmtin arasnda slm qara dan
zrind gzn qarqadan daha gzgrnmzdir. 1
2511. mam li ():Dinin hkmlrini bilmdn ticart v
qazancla mul olan zn slmin uurumuna atmdr. 2
791. Slmi halal biln slmxor Allahla mhariby
xmdr
Quran:
Ey iman gtirnlr! gr mminsinizs, slmdn gln
gliri trk edin. Bel etmsniz, Allaha v onun Peymbrin
mharib elan etmi olarsnz. gr tvb etsniz, srmayniz
(mayanz) sizindir. Bellikl, n siz zlm edrsiniz, n d siz
zlm olunar.3
Hdis:
2512. mam Sadiq () (bir kiinin slm yemkl mul
olduunu v bunun adn liba4 qoyduunu eitdikd
buyurmudur): gr Allah-taala mni ona hakim etsydi, onun
boynunu vurardm.5
Biharul-nvar, c.103,sh. 117 , hdis 16

Nhcl-Bla, hikmt 447
3
Bqr, ay 178, 279
4
Libaya Auz anann z yeni dnyaya gln krpsin verdiyi ilk
sddr.
5
l-Kafi, c.5,sh. 147, hdis11
2
458
157
mid
792. Hqiqi mid hvslndirmk
Quran:
Hqiqtn d iman gtirnlr, mhacirt ednlr v Allah
yolunda cihad ednlr Allahn rhmtin midvardr. Allah
balayan v mehribandr1
Hdis:
2513. mam li () :Hr bir midvar axtarandr, hr bir
qorxaq is qaan.2
2514. mam li () (Ondan nsiht, mslht istyn bir
kiiy buyurduqlarndan): Xeyir mllr grmdn axirt
midvar olan v uzun arzular edrk tvbni txir salan xs
kimi olma. Hmin xs dnyan mzmmt edrkn tqvallar
kimi danar, ancaq dnyaprstlr kimi rftar edr.3
2515. mam Sadiq () (Bir dst insann gnah edrk,
Allahn rhmtin midvar olduqlarn dediklrini v lndk
bu halda olduqlarn rz etdikd): Bu insanlar z arzu v
xyallarna qrq olublar. Yalan deyirlr, onlar midvar deyillr.
nki bir ey midi olan ks, onu axtarmaa alar v bir
eydn qorxan ks ondan qaar.4
793.
Allahdan
qeyrisin
midvar
olmaqdan
kindirmk
2516. mam li ():Btn midlrinizi pak olan Allaha
balayn v Ondan qeyrisin mid etmyin. nki Allahdan
qeyrisin mid bslyn el birisi olmad ki, midi pua
xmasn.5
1
2
3
4
5
Bqr, ay218
mali-Muvid,sh. 207 , hdis38
Nhcl-Bla, hikmt 150
459
460
158
Rict (Dnyaya qayd)
794. llrin ricti
2517. mam Sadiq ():Allaha and olsun, Allah-taala llri
dirildib dirilri ldrmmi, haqq z hlin qaytarmam v
znn byndiyi (slam) dini brpa etmmi (btn dnyaya
hakim
etmmi)
gndzlr
v
geclr
z
sonuna
atmayacaq.1
795. Rict ednlr
2518. mam li ():Allah-taala Admdn () Mhmmd
(s) qdr btn mrsl peymbrlri dirildr ki, onlar mnim
yanmda llrin v dirilrin, btn cinlrin v insanlarn
balarna qlncla zrb endirsinlr Mnim qaytma ardnca
qaytmam, rict ardnca rictim var. Mn bu qaydlarn v
rictlrin, bu yrlrin v intiqamlarn sahibiym.2
2519. mam Sadiq ():Dnyaya qaydan birinci xs Hseyn
ibn lidir (). O, yer znd o qdr hkmranlq edr ki,
qocalqdan qalar gzlrinin stn tklr.3
796. Rict ham n deyil
2520. mam Sadiq ():Rict mumi deyil, xsusidir.
Dnyaya
yalnz
xalis
mminlr
v
qat
mriklr
qaydacaqlar.4
1
2
3
4
Biharul-nvar,
Biharul-nvar,
Biharul-nvar,
Biharul-nvar,
c.53,sh.
c.53,sh.
c.53,sh.
c.53,sh.
102
47 ,
46 ,
39 ,
, hdis 125
hdis 20
hdis19
hdis1
461
159
Mehribanlq
797. Bir-biri il mehriban olmaq
Quran:
Mhmmd Allahn peymbridir. Onunla birg olanlar
kafirlrl amansz v bir-biri il mehribandr.1
Bundan lav, iman gtirnlrdn v bir-birin sbri v
mehribanl tvsiy ednlrdn olmaqdr. Bunlardr xobxtlr
(ml namlri sa llrin verilnlr).2
Hdis:
2521. Allahn Peymbri (s):Rhman Allah qlbi rhimli
insanlara rhm edr. Yer znd olanlara rhm edin ki, smada
olan da siz rhm etsin.3
2522. Allahn Peymbri (s):Nida vern Chnnmd
fryad qoparar:Ey mehriban! Ey balayan! Mni oddan xilas
et. Sonra Allah-taala onu oddan xarma bir mly mr verr
v o, Allahn qarsnda dayanar. Allah-taala ona buyurar:Sn
bir sry rhm etmisnmi?4
2523. mam li ():Rhm et ki, sn rhm etsinlr.5
2524. mam li ():Heyrtlnirm o ks ki, zndn
yuxardaknn rhmin v mehribanlna midvar olur, amma
nec d zndn aada olanlara rhm etmir.6
798. Mehribanla v rhm layiq olanlar
2525. Allahn Peymbri (s):Xar olmu adl-sanlya,
yoxsullam varlya, cahillr zamannda korlanm alim
mehribanlq gsltrin.7
2526. Allahn Peymbri (s):Yoxsullarla mehriban ol.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Fth, ay 29
Bld, ay17, 18
mali-Sduq, sh.174 , hdis9
462
2527. mam li ():z ailnin uaqlarna mehriban ol v

ailnin byklrin ehtiram gstr.9
mali-Mufid,sh. 222 , hdis 1
463
160
Rhmt
799. Allahn rhmti
2528. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gylri v yeri
yaratd gn, hr biri yerl gy arasndak msaf qdr olan
yz rhmt yaratd. Sonra rhmtlrdn birini yer zn endirdi
v hmin rhmtin sbbin yaradlmlar bir-birin rhm edir,
ana z balasna mhbbt bslyir, qular v heyvanlar su iir,
insanlar bir yerd yaayrlar.1
2529. Allahn Peymbri (s):nsanlar Cnnt yalnz
Allahn rhmti il daxil olacaqlar. rz etdilr:Htta siz d?
Buyurdu:Htta, mn d. Yalnz, Allah-taalann mni z
rhmtin amil etdiyi haldan baqa.2
2530. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin
lsn bilsydiniz, mtlq ona arxalanardnz.3
2531. mam Sccad ():Nicat tapan o qdr d tccb
dourmur. ksin, mhv olan kims tccb dourur ki, Allahn
bu qdr geni rhmti olduu halda mhv olmudur.4
800. Rhmtin sbblri
2532. Allahn Peymbri (s):Allahn mrlrin itat
etmkl znz Onun rhmtin qovudurun.5
2533. mam li () :Allahn rhmti Onu yad etmkl nazil
olar.6
2534. mam li () :Mehribanlq gstrmkl Allahn
rhmti nazil olar.7
1
2
3
4
5
6
7
464
465
161
Qohumluq
801. Sileyi-rhm (Qohumluq laqlrini saxlamaq)
2535. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmin savab istniln
digr xeyir mlin savabndan tez atar.1
2536. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmi yerin yetirmk
n (htta gr olubsa) bir illik yolu qt et.2
802. Sileyi-rhmin smrlri
2537. Xanm Fatimeyi Zhra ():Allah-taala sileyi-rhmi
xslrin saylarnn artmas n qrar vermidir.3
2538. mam Hseyn ():Kim lmnn txir salnmasn
v ruzisinin artmasn istyirs sileyi-rhmi yerin yetirsin.4
2539. mam Baqir ():Sileyi-rhm mllri v var-dvlti
artrar,
blan
qaytarar,
Qiyamt
gnnn
hesabn
5
asanladrar, lm txir salar.
2540. mam Baqir ():Sileyi-rhm xlaq v xasiyyti
gzlldirr, li aq edr, ruhu pakladrar, ruzini artrar, cli
yubadar6
2541. mam Hadi ():Allah-taala Musa ibn mranla ()
dananda Musa () rz etdi:Sileyi-rhm ednin mkafat
ndir? Allah buyurdu:Ey Musa! Onun lmn txir
salaram, can vermyin tinliklrini onunn asanladraram.7
803. laqni ksn il laq yaratmaq
2542. Allahn Peymbri (s):Qohumun sninl laqni
kss d, sn onunla laqni qrma.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Biharul-nvar,sh. 94 , hdis23
Biharul-nvar,sh. 91 , hdis15
466
2543. mam Hseyn () :Hamdan ox sileyi-rhm edn

xs, laqni ksn qohumu il laqni brpa edndir.9
804. Qohumluq laqsini ksmkdn kindirmk

Quran:
gr hakimiyyt yetisniz, yer znd fsad trdib
qohumluq laqlrini ksrsinizmi? Bunlar Allahn Lntldiyi
v qulaqlarn kar, gzlrini kor etdiyi kslrdir.2
Hdis:
2544. Allahn Peymbri (s):Allahn rhmti, aralarnda
qohumluq laqsini ksn xs olan xalqa nazil olmaz.3
2545. mam li ():nsanlar sileyi-rhmi ksdikd srvtlr
fsad trdnlrin lin ker.4
2546. mam Sadiq ():lm v mhvi tezldirn
gnahlardan biri d sileyi-rhmi ksmkdir.5
805. Sileyi-rhmin n az hddi
2547. Allahn Peymbri (s):Bir salamla olsa da, sileyirhmi yerin yetirin.6
2548. mam Sadiq ():Htta, gr bir qurtum su iirtmkl
olsa da, qohumuna sileyi-rhm et. n yax sileyi-rhm qohumu
incitmmkdir.7
9
2
3
4
5
6
7

Muhmmd, ay 22,23
Knzul-Ummal,hdis 6998,
Biharul-nvar, c.74,sh. 94 , hdis23
Tuhful-Uqul,sh. 57
467
162
Ruzi
806. Ruzi vern
Quran:
Hqiqtn, ruzi vern d, yenilmz qvv sahibi d
Allahdr.1
Hqiqtn, Rbbin istdiyi ksin ruzisini artrar, ya azaldar.
O, z bndlrinin haln biln v grndir.2
Hdis:
2549. mam li ():Ruzinin azalb oxalmasnn ixtiyar ruzi
vern Allahdan baqa he ksin lind deyil.3
2550. mam li () :Allah-taala ruzilri tyin etdi, bu vaxt
onlar az, ya ox, genbol v sx surtd daltl bld ki,
istdiyi ksi ruzinin bolluu v ya azl il imtahana ksin v
bunun vasitsil varlnn v kasbn krn sbrini akara
xartsn.4
807. Ruziy zmant verilmsi
Quran:
Yer znd el bir canl yoxdur ki, onun ruzisi Allahn
hdsind olmasn. Allah onun olduu v qaydaca (lcyi)
yeri bilir. nki bunlarn hams aq-aydn kitabdadr (Lvhimhfuzdadr).5
Hdis:
2551. Allahn Peymbri (s):Zmant verilmi ruzini
qazanmaqla mul olman sni Allahn vacib etdiyi mllri
yerin yetirmkdn saxlamasn. nki snin qismtind n
varsa sn atacaqdr v qismtind olmayan ey snin lin
yetmyck.6
2552. mam li ():Hr canlnn z ruzisi var.7
1
2
3
4
5
6
7
Zariyat, ay58
sra, ay30
Nhcl-Bla, xtb 91
Hud, ay6
mali-Sduq,sh. 264, hdis9
468
2553. mam li ():Bu qaradr, o is qartal, bu

gyrindir, o da dvquu. Hr bir quu ad il arb v onun
ruzisin zmant verib.1
2554. mam li () :nsanlar Allahn ryini yeynlrdir.
Allah
onlarn ruzisin zamin durmu v yemklrini tyin etmidir.2
2555. mam li ():Ruzini axtarn. nki ruzi onu axtaran
n zamin olunmudur.3
2556. mam skri () :Zmant verilmi ruzi sni vacib
ilrdn kindirmsin.4
808. Hrislik v ruzinin artmas
57. Allahn Peymbri (s):N hrisin acgzly ruzini ona
trf kr, n d kimsnin ruzidn xolanmamas ruzini ondan
kindirr.5
2558. mam li ():Bilin ki, Allah-taalann bndy qismt
etdiyi ruzi, onun zirkliyi v tdbirliliyi az olsa da, yr-skiklik
olmadan onun lin yetick. Elc d, ox zirk v tdbirli
olsa da, Allah-taalann onun n tqdir etdiyindn ox ruzi
lin atmayacaq.6
2559. mam Sadiq () :Ruzi hr ks z miqdarnda tyin
olunubsa hrislik ny lazm?7
2560. mam Sadiq () :Allah-taala sadlvhlrin ruzisini bol
etdi ki, ql sahiblri ibrt alsn v bilsinlr ki, dnya almaq v
zirklikl ld olunmaz.8
809. Ruzini orta hdd istmy hvslndirmk
2561. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cbrayl qlbim
bel tlqin etdi ki, he ks z ruzisini tam kild ld etmmi
dnyadan kmz. Bellikl, Allahdan qorxun, ruzi istmkd
orta hddi gzlyin v ruzinin gec glib atmas sizi onu haram
yollarla axtarmaa vadar etmsin. nki Allahn nemtlri ona
itatdn qeyri bir yolla l glmz.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, xtb 185

Nhcl-Bla, xtb 91
l-rad, c.1,sh. 303
mali-Mufiq,sh. 207 , hdis39
469
2562. mam li ():Dnyadan sn n atarsa, gtr v

sndn n z dndrrs, onu trk et. gr bel etmsn, n
az dnyan istmkd orta hddi gzl.1
2563. mam Sadiq ():Yaayn n istdiyin ruzinin
miqdar ruzi dalnca getmyn kimsnin istyindn ox v
qlbini dnyaya balayan, ondan raz olan hris xsin
tlbindn az olsun. Mtdil v hyal ol, tnbllikdn v
ziflikdn kin. Mmin n nsib ediln ruzidn tr al.2
810. Ruzi v onu axtaran

2564. Allahn Peymbri (s):gr insan lmdn qad
kimi ruzidn qasayd, lm glib onu haqlad kimi, ruzi d
yen glib ona atard.3
2565. mam li ():Ruzi, onu axtarmayann sorandadr.4
2566. mam li ():Ruzi iki nvdr: Birinci, snin onun
dalnca getdiyin ruzi, ikinci d onun snin arxanca gldiyi
ruzi.gr sn d onu axtarmasan, z snin yanna glck.5
2567. mam Sadiq ():Allah-taala mminlrin ruzisini,
onlarn he fikirlmdiklri yerdn atdrar. Sbbi d budur
ki, mmin ruzisinin haradan glcyini bilmynd ox dua
edr. 6
811. Sabahn ruzisinin qmini kmk
2568. Allahn Peymbri (s):Sabahn ruzisinin qmini
km. nki hr sabah z ruzisini gtirr.7
2569. mam Sadiq ():z ruzisinin qmini kn bir gnah
yazlar.8
812. Ruzinin gliinin gecikmsi
2570. Allahn Peymbri (s):Byk v pak Allah
buyurur:Mni ruzi vermkd lng hesab edn bnd qorxsun
ki, qzb glib dnyann bir qapsn onun zn aaram.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 393

Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 377
Nhcl-Bla, mktub 31
Nurus-Sqleyn, c.5,sh. 354 , hdis34
mali-Tusi,sh. 300 , hdis593
470
2571.
Allahn Peymbri (s):Allah-taala hr ks bir
nemt bx edrs, hmin xs Allaha hmd v kr etmlidir.
Kimin
ruzisi
txir
drs
Allahdan
gnahlarnn
balanmasn istsin.1
2572. Allahn Peymbri (s):z ruzisinin txir
ddyn v az olduunu grn xs, grk oxlu tkbir desin
v qmi-qsssi ox olan, oxlu istifar etsin.2
813. Ruzi gtirn v artran ey
2573. Allahn Peymbri (s):Camaata yemk ehsan vern
xsin ruzisi, ban dvnin belin batmasndan daha tez
glr.3
2574. Allahn Peymbri (s) (styirm ki, ruzim ox
olsun dey mracit edn buyurub): Hmi thartd
(rit qaydalarna sasn tmizlik) v pak halda ol, ruzin
artar.4
2575. Allahn Peymbri (s):oxlu sdq verin ki, Allah
siz ruzi yetirsin.5
2576. mam li () :Din qardana maddi kmk etmk
ruzini artrar.6
2577. mam li ():mant sadiq qalmaq ruzini artrar.7
2578. mam li ():Sdq vermkl ruzini (yer) endirin.8
2579. mam li ():Xo niyytli olann, ruzisi ox olar.9
2580. mam Baqir ():Hmi din qardana dua et ki, bu
ml ruzini sn trf ynldr.10
2581. mam Baqir ():Zkat vermk ruzini artrar.11
2582. mam Sadiq ():Ailsi il mehriban davranann ruzisi
artar.12
2583. mam Sadiq ():Yax ilr grmk ruzini artrar.13
2584. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.14
1
Uyune xbare Rza, c.2,sh. 26 , hdis171

3
4
5
Biharul-nvar, c.77,sh. 172, hdis10
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 137
9
10
11
12
13
14
2
471
814. Ruzinin ksilmsinin sbbi

2585. Allahn Peymbri (s):Kim mslman qardann
hquqlarndan birini yerin yetirms, tvb etmdiyi halda,
Allah-taala ruzinin brktini ona haram edr.1
2586. mam Baqir ():Bnd gnah edr v bu sbbdn
ruzi ondan geri gtrlr.2
2587. mam Sadiq ():ox haram yemk ruzini aradan
gtrr.3
815. Halal ruzi axtarmaq
2588. Allahn Peymbri (s):badt on hissdir, onun
doqquzu halal ruzi axtarmaqdr.4
2589. Allahn Peymbri (s):Ailsinin dolan n
zhmt kn xs, Allah yolunda cihad edn mcahid
kimidir.5
2590. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, bndsini halal
ruzi qazanmaq yolunda yorun grmyi sevr.6
2591. Allahn Peymbri (s):Halal ruzi qazanmaq hr
mslman kii v qadna vacibdir.7
2592. Allahn Peymbri (s):z zhmti il rk yeyn
xs sirat krpsndn ildrm kimi keck.8
2593. Peymbr (s):Allah-taala z zhmti il rk yeyn
ks rhmt nzril baxar v he vaxt ona zab vermz.9
2594. Allahn Peymbri (s):z ailsinin xrcini tmin
etmyn ks mlundur, mlun.10
2595. Mfzzl ibn mr:Dnyann bzi eylrindn axirt
n kmk gtrn. nki imam Sadiqin() bel buyurduunu
eitdim:Bzi dnya eylrindn axirt n kmk gtrn v
insanlara artq yk olmayn.11
816. n yax ruzi kafi hdd olandr
1

3
Tuhful-Uqul,sh. 372
4
5
6
7
Cami-xbar,sh. 389 , hdis1079
8
9
10
11
2
472
2596. Allahn Peymbri (s):lahi! Mhmmd v onun

ailsinin haqqna, Mhmmd v onun ailsini sevn ksin
hrmtin pak v kifayt edn qdr ruzi ver. Mhmmd v
onun ailsini dmn biln ks mal-dvlt v vlad bx et.1
2597. Allahn Peymbri (s):n yax ruzi kifayt edn
miqdarda olandr.2
2598. Allahn Peymbri (s):Az v kifayt edn miqdarda
olan ruzi, ox v Allah yad etmkdn kindirn ruzidn
yaxdr.3
1
2
3

473
163
Rvt
817. Rvt
2599. Allahn Peymbri (s):Rvt almaqdan kinin ki,
hqiqtn, o, xalis kfrdr. Rvtxor Cnntin trini
duymayacaqdr.1
2600. Allahn Peymbri (s):Allah rvt vern, rvt
alana v onlarn arasnda vasiti olana Lnt etsin.2
2601. mam li ():Sizdn qabaqklar ona gr lm v
pozunlua dar oldular ki, xalq z haqlarndan mhrum
etmidilr v insanlar (arsiz qalb rvt vermkl) o haqq
aldlar. Onlar insanlar batil mllr v yintilr vadar etdilr,
insanlar da onlarn ardnca getdilr.3
2602. mam li ():Siz bilirsiniz ki, mslmanlarn
namusunun, cannn, qnimtlrinin (mallarnn), hkmlrinin
Msuliyytini v idariliyini z hdsin gtrn xs xsis
olmamal v qrar verrkn, mhakim edrkn rvt
almamaldr. nki ks halda, o, hquqlar pozacaq v haqq
haqq sahibin atdrmayacaqdr.4
2603. mam li () (ox haram yeynlrdir aysi haqda):
Bunlar, din qardalarnn tinliklrini hll etdikdn sonra onun
hdiyysini qbul ednlrdir.5
2604. mam Sadiq ():Mhakimd rvt almaq Allaha
kfr etmkdir.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, mktub 79
Nhcl-Bla, xtb 131
474
475
164
Sudmr dvr
818. Krpnin sdmr dvr
Quran:
z krplrin sd vermyi tamamlamaq istyn analar,
btv iki ili sd versinlr.1
Hdis:
2605. Allahn Peymbri (s):Krp n anasnn
sdndn yax sd yoxdur.2
2606. mam li ():vladlarnza kimin sd verdiyin diqqt
yetirin. nki krp ona sd vernin tbiti il inkiaf edir.3
2607. mam Baqir ():z krpniz sd vermk n gzl
xlaql day tutun v pis xlaql daylrdn kinin. nki sd
(insann xsusiyytlrini) keirir.4
819. Nalayiq daylr
2608. Allahn Peymbri (s):Aldan km v gz
xstliyin tutulan qadnlar dayliy gtrmyin. nki sd z
tsirini qoyur.5
2609. mam li ():z krplrinizi xlaqsz v dli
qadnlarn sdndn uzaqladrn. nki sd z tsirini
gstrir.6
2610. mam Sadiq ():Yhudi v xaprst daynin sd,
nasibi (hli-Beyt () dmni) daynin sdndn yaxdr.7
Bqr, ay 233
Uyune xbarul Rza (), c.2,sh. 34 , hdis69
3
4
5
Biharul-nvar, c.103 , hdis13
6
7
Vsayilu-i, c.15, sh 187, hdis1
2
476
477
165
Razlq (1)
Allahn qzv- qdrin razlq
820. Razlq
2611. mam li ():Razlq nec d gzl yoldadr.1
2612. mam Hsn ():Allahn gzl seimin arxalanan,
Allahn onun n sediyi vziyytdn baqa bir vziyyt
arzulamaz.2
2613. mam Hsn ():Mmin z qismtindn naraz olduu
v z mqamn, vziyytini dyrsiz sayd halda nec mmin
ola bilr? Halbuki, onun hakimi (v taleyini tyin edn)
Allahdr.3
2614. mam Sccad ():Zahidliyin n ali drcsi,
vrnin (gnahlardan kinmyin) n aa drcsidir,
vrnin n yksk drcsi yqinin n aa drcsidir.
Yqinliyin n yksk drcsi (Allahdan) razln n aa
drcsidir.4
2615mam Sccad ():(Allahn) Ac qza v qdrin raz
olmaq minliyin n ali drcsidir.5
2616. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he bir hadis v
hvalatla laqdar ka, bu ba vermyydi demzdi.6
2617. mam Sadiq ():Allaha itatin tac, bndnin xouna
gls d, glms d Allahn iin raz olmaqdr.7
821. Razlq gtirn ey
2618. mam li ():Razln kk, Allaha knl adl il
etimad etmkddir.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 4
Biharul-nvar, c.78,sh. 106 ,
t-Tmhis,sh. 60 , hdis131
urrul-Hikm , hdis3805
478
hdis6
hdis25
hdis75
hdis28
2619. mam Sadiq ():Allah n yax tanyan insan, Allahn

qzav-qdrin hamdan ox raz olandr.9
822. Razln smrlri

2620. Allahn Peymbri (s):Allah bir bndni sevnd ona
bla gndrr. Sbr ets onu ser, gr raz olsa, onu z
n ser.2
2621. Allahn Peymbri (s):Allahn qismtin raz ol, n
ehtiyacsz insan olarsan.3
2622. mam li ():Razlq qmi aparar.4
2623. mam li ():n lzztli hyat Allahn qismtin raz
olan ks yaayr.5
2624. mam Hsn ():Mn, qlbindn (Allahndan)
razlqdan baqa bir ey kemyn ks zmant verirm ki,
Allah arsn, duas qbul olunacaq.6
2625. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlqda v
minlikddir. Qm-qss is kkd v narazlqda.7
823. Narazln nticsi
2627. mam Sadiq ():Kim Allahn qismt etdiyin raz
olmasa (slind) Allah z mqddratna gr ittiham
etmidir.8
2627. mam Sadiq ():Allahn mqddrat (qzas) hr bir
halda icra olunacaq. Buna sasn, bel mqddrata raz olan
xs savab qazanar v ondan naraz qalann Allah-taala
savabn aradan aparar.9
9
2
3
4
5
6
7
8
9

urrul-Hikm,hdis 410
479
480
166
Razlq (2)
Sbhan olan Allahn razl
824. Allahn razlnn amillri
Quran:
Mgr Allahn razln qazanmaq yolu il gedn kims,
Allahn qzbin gln xs kimidirmi? Onun yeri Chnnmdir
v bu nec d pis aqibtdir.1
Hdis:
2628. Biharul-nvar:Rvayt olunur ki, Musa ()
dedi:Ey Rbbim! Mn el bir i yol gstr ki, ona ml
ednd Snin razln qazana bilim. Allah-taala ona vhy
etdi:Ey mrann olu! Hqiqtn, Mnim razlm snin
narazlndadr v snin d buna taqtin yoxdur Musa ()
alayaraq scdy getdi v dedi:Ey Rbbim! Sn mn znl
shbt etmk iftixar il baucalq bx etdin, mndn qabaq
he bir brl shbt etmdin. ndi is, mn Snin razln
qazanmaa
vasit
ola
bilck
bir
mlin
yolunu
gstrmirsnmi? Allah-taala ona vhy etdi:Hqiqtn, Mnim
razlm,
Mnim
mqddratma
(qzav-qdrim)
razlndadr.2
2629. mam li (): ey bndni Allahn razlna
atdrar: ox istifar etmk, tvazkarlq v sdq vermk.3
2630. mam li ():Kim z bdnini ibadt zhmtin
salarsa, Rbbini raz salmdr. Kim z bdnini zhmt
salmasa, Rbbin itatsizlik etmidir.4
2631. mam li ():Allah-taala siz tqval olma taprd
v bunu, z bndlrindn razlnn tac v istyin evirdi.5
2632. mam li ():Allahn razl Onun itatin yaxndr.6
1
2
3
4
5
6
Ali mran, ay162

Nhcl-Bla, xtb 183
481
2633. mam Sccad ():Hqiqtn, sizin aranzda Allahn n

raz olduu ks z ailsini daha ox firavanlqda v rifah iind
saxlayandr.1
825. Allahn razlnn nianlri
2634. Biharul-nvar: Rvayt olunur ki, Musa ()
dedi:Ey Rbbim! Mni bndndn razlnn nianlrindn
agah et. Allah-taala ona vhy etdi:Mn bndmi z itatim
hazrlayb, gnahlardan uzaqladrdm grnd bil ki, bu
Mnim razlmn niansidir.2
2635. mam li ():Sbhan olan Allahn bnddn
razlnn niansi, bndnin Allah trfindn onun xeyrin v
ziyanna tyin etdiyin raz olmasdr.3
826. Yaradlmlarn razl v Yaradann narazl
2636.mam li () (Mhmmd ibn bibkr yazd
mktubundan): Allahn yaratdqlarndan birinin razlna xatir
z Rbbini naraz etmycyin bir ii bacarsan, bu ii gr. nki
Allahn razl hr razln caniinidir, amma he bir ey Allahn
razlnn yerini tutmaz.4
2637.mam Hseyn ():Kim insanlarn naraz qalmas il
Allahn razln ists, Allah-taala onu insanlarn ilrindn
ehtiyacsz edr. Kim Allahn naraz qalma il insanlarn
razln
axtarsa,
Allah-taala
onu
insanlara
taprar.
Vsslam.5
1
2
3
4
5

mali-Tusi, sh. 29 , hdis 31
Biharul-nvar, c.71,sh.208 , hdis 17
482
167
Mlayimlik
827.Mlayimliyin dyri
2638. Allahn Peymbri (s):Mlayimlik hr ny yolda
olarsa ona zint verr v hr ndn gtrlrs, onu
irkinldirr.1
2639.Allahn Peymbri (s):Bir-biri il dostluq ednlrdn,
z dostuna qar daha mlayim olann daha ox cri var v
Allah yannda daha sevimlidir.2
2640.Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir ailnin xeyrini
istynd onlarn zn mlayimlik qaps aar.3
2641. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n alls xalqla n
mlayim v mehriban rftar edndir.4
2642. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mlayim v
mehribandr, hr id d mlayimliyi sevr.5
2643. mam li ():Mlayimlik xobxtliyin aardr.6
2644. mam Baqir ():Hr eyin qfl var, imann da qfl
mlayimlikdir.7
2645. mam Kazim ():Mlayimlik hyatn yarsdr.8
828. badtd mlayimlik
2646.
Allahn
Peymbri
(s):Hqiqtn,
bu
din
mhkmdir. Ona mlayimlikl daxil olun v Allah bndlrini
zorla Allaha ibadt mcbur etmyin. Yoxsa n msafni qt
ed biln, n d miniyi salamat saxlayan svariy
bnzyrsiz.9
2647. mam li ():z nfsini ibadt etmk n aldat,
onunla mlayim rftar et v zorla ibadt vadar etm. Yalnz
1
2
3
4
5
6
7
8
9
l-Kafi, c.2,sh. 119 , hdis 6

rhe Nhcl-Bla, c.6,sh. 339
mali-Sduq,sh. 28 , hdis 4
urrul-Hikm,hdis 294
l-Kafi,c.2, sh. 120 , hdis 11
l-Kafi,c.2, sh. 86 , hdis 1
483
sn vacib edilmi ibadtlrdn baqa, onu asud v ad vaxt

ibadt tut. Bel ki, vaciblri vaxtnda yerin yetirmli v
onlardan ehtiyatl olmalsan.1
829. Mlayimliyin smrlri
2648. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mlayimlikd
artm v brkt var. Mlayimlikdn mhrum olan xeyirdn
mhrum olar.2
2649 mam li ():Mlayimlik tinliklri asan, mrkkb
arlri sad edr.3
2650. mam Hseyn ():Kim z nzrind bir x yolu
tapmayb arsiz qalarsa, mlayimlik onun mklnn hllin
aar olar.4
2651. mam Sccad ():Xzrn () Musa ibn mrana ()
axrnc vsiyyti bu idi:Kim bu dnyada baqas il mlayim
rftar edrs, Allah-taala Qiyamt gn onunla mlayim rftar
edr.5
2652. mam Sadiq ():z ilrind mlayim olan ks,
insanlardan istdiyi eyi ld edr.6
2653. mam Sadiq ():Hrmtli olmaq istyirsns mlayim
ol, xar olmaq istyirsns kobud.7
167. Nzart.
830. Allahn, mlklrin v bdn zalarnn nzarti.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala siz nzart edndir.8
(nsann) Dediyi el bir sz yoxdur ki, onun yannda bir
gzti hazr durub yazmasn.9
Hdis:
2654. mam li ():Bilin, ey Allahn bndlri! mllrinizi
v
nfslrinizi
qeyd
etmk
n
sizin
zrinizd
vucudlarnzdan nzartilr, bdn zalarnzdan casuslar v
sadiq gztilr tyin olunmular. N zlmt gecnin qaranl
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, mktub 69
Gurrul-Hikm,hdis 1778
Nisa/1
Qaf/18
484
sizin mllrinizi onlarn nzrindn itirr, n d mhnt v

bal darvazalar sizi onlardan gizldr.1
831. Nzart hvslndirmk
2655. Allahn Peymbri (s) :brahimin () shiflrind
nql olunur ki Al sahibi -madam ki, ondan al alnmaybgnn saatlarn z n drd hissy blmlidir: bir hisssini
Allahla mnacat v dua etmy, bir hisssini z nfsinin
hesabatn aparmaa, bir hisssini Allahn ona bx etdiyi
nemtlr bard dnmy v bir hisssini d z cann
halaldan bhrlndirmy srf etsin. nki bu vaxt ksiyi digr
vaxt n kmk v qlbin rahatlq tapmasnn, yorunluun
getmsinin sbbidir.2
2656. mam li ():zn trfindn zn nzarti,
gzti tyin et v z dnyandan axirtin n bhr gtr.3
2657. mam li ():Yaxdr ki, insan z nfsinin gztisi,
qlbinin nzartisi v dilinin mhafizisi olsun.4
2658. mam li ():Allah rhmt elsin z gnahna nzart
edn v Allahdan qorxan bndy.5
2659. mam li ():z dini, fikri, xlaq v trbiysindki
nqsanlar hesablamaqla onlar z sinsind, ya da yazl
surtd toplayb v aradan gtrlmsi n almaq all
insann hdsin dr.6
2660.
mam
Sadiq
():Allah-taalann
saya
(.)
moizlrindn:Ey sa! Harada olursan ol, Mni nzrind
saxla.7
2661. mam Sadiq ():Kimin iki gn eynil brabr olarsa,
zrr etmidir. Kimin sabah bu gnndn pis olarsa,
aldanlmdr. Kim z nqsanlarna nzart etms daim
nqsanlar iind qalar, kim z nqsanlarna davam edrs,
onun n lm daha yaxdr.8
832. Nzart v hesab-kitab
2662. mam Kazim ():Hr gn z nfsinin hesabatn
aparmayan ks, bizdn deyil. Yax i grms Allahdan onun
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, xtb 157

l-Xisal,sh. 525 , hdis 13
Biharul-nvar, c.78, sh. 6 , hdis 58
Biharul-nvar, c. 14,sh. 289, hdis 14
485
artmasn istyr, gr pis i grbs Allahdan balanmasn

istyr v Onun drgahna tvb edr.9
l-Kafi, c.2,sh.453, hdis 2
486
168
Ramazan
833. Ramazan ay
Quran:
nsanlar hidayt etmk, aydn yolu gstrmk v haqq
batildn ayrmaq n Qurann nazil olduu (bu hmin)
Ramazan aydr. Bellikl, kim bu ay grrs (gr sfrd
olmasa) oruc tutmaldr. Kim xst, ya sfrd olarsa, grk
hmin gnlrin say qdr baqa vaxtda oruc tutsun. Allah sizin
n asanlq istyir, sizin n tinlik istmir. Grk (tyin
olunmu) say kamala atdrasnz v sizlr doru yol
gstrdiyin gr Allah bykly il yad edsiniz (tkbir
deysiniz) v blk d kr edsiniz. 1
Hdis:
2663.
Allahn
Peymbri
(s):Ramazan
gnahlar
yandrdna gr Ramazan adlandrlmdr.2
2664. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn ilk gecsi
smann qaplar alar v son gecsindk balanmaz.3
2665. Allahn Peymbri (s):gr bnd Ramazan aynn
qiymtini bilrs, ilin badan-baa Ramazan olmasn istr.4
2666. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn hilal
grnnd Chnnmin qaplar balanar, Cnntin qaplar
alar v eytanlar zncirlnrlr.5
2667. mam li ():Bir gn Allahn Rsulu (s) biz xtb
sylyn zaman buyurdu:Ey insanlar! Hqiqtn brkt,
rhmt v balanmaq ay siz doru glmkddir. Bu ay
Allahn yannda n stn ay, gnlri n yax gnlr, saatlar is
n yax saatlardr. Bu ayda siz, Allahn qonaqlna dvt
olunmusunuz
v Allahn
kramtindn
bhrlnnlrin
crgsind dayanmsnz. Bu ayda sizin nfslriniz Allaha
tsbih, yuxunuz ibadtdir, mllriniz qbul, dualarnz
mstcbdr Mn qalxb rz etdim:Bu ayda n yax ml
1
2
3
4
5
Bqr/185
487
ndir? Allahn Peymbri (s) buyurdu:Ey bl-Hsn! Bu

ayda n yax ml, zn Allahn haram etdiklrindn
kindirmkdir.1
2668. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) ban ayndan
gn qalm Bilala gstri verrdi ki, camaat toplamaa
sslsin. Camaat toplananda Allahn Peymbri (s) minbr
qalxar, Allaha hmd, trif sylyndn sonra buyurard:Ey
insanlar! Hqiqtn bu ay siz trf z tutub v bu btn
aylarn aasdr. Onda bir gec var ki, min aydan yaxdr. Bu
ayda Chnnmin qaplar balanar, Cnntin qaplar alar.
Kim bu ay yaasa v balanmasa, Allah-taala onu z
rhmtindn uzaqladrar.2
2669. mam Sadiq () (Ramazan aynn hilaln grn zaman
z vladlarna syldiyi tvsiylrdn): B ayda z canlarnz
zhmt v sy vadar edin. nki bu ayda ruzilr blnr,
cllr yazlar v Allah drgahna daxil olan qonaqlarn adlar
qeyd alnar. Bu ayda bir gec var ki, o gecnin mli min ayn
xeyir mlindn yaxdr.3
2670. Allahn Peymbri (s):Kim Ramazan ayn yaasa v
balanmasa, Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.4
2671. Allahn Peymbri (s) (Ramazan aynn glii il bal
xtbsindn):
Bu byk ayda Allahn balanmasndan
mhrum olan kims bdbxtdir.5
2672.
Allahn
Peymbri
(s):Ramazan
aynda
6
balanmayan kims, bs hans ayda balanacaq?!
2673. mam Sadiq ():Ramazan aynda balanmayan
kims rfatda qalmas istisna olmaqla, gln Ramazanadk
balanmaz.7
1
2
3
4
5
6
7
mali-Sduq, sh. 56 , hdis 2
Uyune xbare Rza (), c.1,sh. 295 , hdis 53
488
169
Ruh
835. Ruh
Quran:
Sndn ruh haqda soruarlar de ki, ruh mnim Rbbimin
mrindndir v elmdn siz az bir miqdardan baqa bir ey
verilmmidir.1
Hdis:
2674. mam Sadiq ():Ruhlar bdnl qarmlar. Bdn
syknikli deyillr, ksin bdni araya alb hat edirlr.2
2675. mam Sadiq () :Ruh, zrin qaln bdn
geyindirilmi zrif, inc bir cisimdir.3
836. Ruhlar hazrlql sgrlrdir
2676. Allahn Peymbri (s):Ruhlar hazrlql sgrlrdir.
Tan ruhlar qarlql nsiyyt girir, tan olmayan ruhlar is
bir-birindn ayrlrlar.4
2677. mam li ():Dostluq, ruhlarn nsiyyti saysind
qlblrin bir-birin olan meylidir.5
2678. qiq ibn Slm:Bir kii Hzrt mirl-mmininin ()
yanna glib Onunla shbt edir v shbt snasnda
deyir:Mn sizi sevirm. li () buyurur:Yalan deyirsn rz
edir:Niy, ey mminlrin aas? Buyurur:z qlbimd snin
mhbbtini
tapmram.
Allahn
Peymbri
(s)
buyurmudur:Ruhlar fzada bir-biri il grr v bir-birilrini
qoxuyurdular. Bir-birini tanyanlar bir yer ylr v tan
olmayanlar is ayrlrdlar.6
837. Ruhun hallar
2679. mam li ():Bdnin alt hal var:
salamlq,
xstlik, lm, hyat, yuxu v oyaqlq. Ruh da beldir: hyat
1
2
3
4
5
6
sra, ay 85
Biharul-nvar, c. 61,sh. 34 , hdis 7
489
onun elmi, lm onun nadanl, xstliyi is onun kkidir.

Salaml onun minliyidir, yuxusu onun qflti v oyaql
onun drraksidir.1
2680. mam Sadiq () (bu Bsirin Yuxu vaxt ruh
bdndn xrm? sualnn cavabnda): Xeyr, ey bu Bsir!
nki ruh bdndn ayrlsa bir daha ona qaytmaz. Ancaq ruh
smann ortasnda gn kimidir: onun as hr yer saar.2
2681. mam Kazim ():nsan yatanda onun heyvani ruhu
bdnd qalr. Ondan xan is ql ruhudur.3
1
2
3
Biharul-nvar,c. 61, sh.40 , hdis 10

Camiul-xbar,sh. 488, hdis 1360
490
170
Rahatlq
839. Rahatln sbblri
2682. mam li ():Hr kim Allahn onunn tqdir etdiyinin
onun lin yeticyin min olarsa, qlbi rahatlq tapar.1
2683. mam li ():Xasiyytc uyun olan zvc iki
rahatlqdan biridir.2
2684. mam li ():Kifayt edn qane olan kims rahatlq
tapb dinclik mnzilind mskn salar.3
2685. mam li () :Zahidlik v dnyaya etinaszlq n
byk rahatlqdr.4
2686. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlq v
minlikddir. Qm-qss is kkd v narazlqda.5
2687. mam Sadiq ():n gzl rahatlq insanlardan
ehtiyacsz olmaqdr.6
840. Dnyada rahatlq axtarmaq
2688. mam Sadiq () (z shablrin xitab edrk
buyurur): Mmkn olmayan eyi arzulamayn! rz
etdilr:Mgr kim mmkn olmayan eyi arzu edir ki?
Buyurdu:Siz. Mgr dnyada rahatlq axtarmrsnzm?
Dedilr:Niy d yox? Bli (axtarrq). Buyurdu:Mminin
dnyada rahatl qeyri- mmkndr.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 371
Miktul-nvar,sh. 34
Miktul-nvar,sh. 184
Biharul-nvar, c. 81,sh. 195, hdis 52
491
492
171
kinilik
841. kiniliyin v meiliyin msthb olmas
2689. Allahn Peymbri (s):Hr mslman bir aac, ya bir
kin ks v bir insan, qu, ya da heyvan onun mhsulundan
yes, hmin xs n sdq savab saylar.1
2690. mam Baqir (): -Atam buyurard:lrin n yaxs
kinilikdir. kdiyindn yax ml sahibi d, pis ml sahibi d
yeyr. Yax ml sahibi yeyib Allahdan snin balanman
dilr. Pis ml sahibi is yeyr, ancaq yediyi nemt ona Lnt
v qar edr. Hminin, otlayan heyvanlar v qular da ondan
bhrlnrlr.2
2691. mam Baqir ():mirl-mminin () buyurard:Kim
su v torpaq olduu halda mhtac olarsa Allah-taala onu z
rhmtindn uzaqladrar.3
2692. mam Sadiq ():kinilik xalqn xzinlridir. Allahn
yaratd pak toxumu kirlr, Qiyamt gn onlarn mqam
hamdan stn, yaxnl v drclri hamdan oxdur. Onlar
mbark ad il arlrlar.4
2693. mam Sadiq () (mminlr grk Allaha tvkkl
etsinlr
aysi
bard):
Mminlr
dedikd
mqsd
5
kinilrdir.
2694. mam Sadiq ():lrin arasnda he bir i kinilik
qdr Allah yannda sevimli deyil v Allah-taala drzi olan
drisdn () baqa el bir peymbr gndrmmidir ki,
kinilikl mul olmasn.6
1
2
3
4
5
6
Mstdrkul-Vsail, c.13, sh. 460 , hdis 15892

Qurbul-snad, sh. 115 , hdis 404
l-Kafi, c.5, sh. 261 , hdis 7
Mustdrkul-Vsail, c.13,sh. 261 , hdis 15898
493
494
172
Zkat
842. Zkat
Quran:
Onlarn mallarndan sdq (zkat) gtr ki, bu vasitl
onlar pak edsn v onlara salam gndr ki, snin salamn
onlara sakitlik bx edir. Allah-taala eidn v bilndir.1
Namaz qln, zkat verin. Qabaqcadan znz n
gndrdiyiniz mllri Allah yannda tapacaqsnz. Hqiqtn,
Allah etdiklriniz btn mllri grndir. 2
Hdis:
2695. mam Sadiq ():Allah-taala (zikri ziz olsun) bu
mmt zkat kimi ar bir eyi vacib etmmidir. Onlarn
ksr hisssi bundan qeyri ey gr mhv olmayacaqdr.3
2696. mam Sadiq ():Zkat vermynin namaz faydasz
olar v vrni (gnahdan kinmyi) olmayann zkat qbul
olunmaz.4
2697. mam Sadiq ():Zkat varllar snamaq v
mhtaclara kmk mqsdi il tyin olunub. gr insanlar z
mallarnn zkatn versydilr bir nfr d olsun mhtac,
yoxsul mslman qalmazd v Allah-taalann onun n vacib
etdiyinin sbbin ehtiyacsz olard. nsanlar yalnz varllarn
gnahlarna gr yoxsul, mhtac, ac v lpaq olublar.5
843. Srvtlrin artmasnda zkatn rolu
2698. Allahn Peymbri (s):Allahdan srvtinin artmasn
istsn, onun zkatn ver.6
2699. mam li ():z mallarnz zkat vermkl
qoruyun.7
1
2
3
4
5
6
7
Tvb, ay 103
Bqr, ay 110
Mikful-nvar,sh. 46
Mn la yhzurhuul-Fqih, c.2, sh.8 , hdis 1579
495
2700. mam Hsn ():Zkat he vaxt srvti azaltmaz.8

2701. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel
yazldn grdk:nsanlar zkat vermyi trk edn zaman,
torpaq znn hr nv tarlalarndan, meyvlrindn,
mdnlrindn brktini gizldr.2
2702. mam Kazim ():Allah-taala zkat yoxsullarn
qvvsinin tmini v sizin srvtinizin artmas mqsdil tyin
etmidir.3
2703. mam Rza ():Zkat verilmyn zaman heyvanlar
lm dar olarlar.4
844. Zkat vermyn xs
2704. mam Baqir ():Allah-taala Qiyamt gn zkat
vermyn xsin srvtini alovlu v ikihrgcl fi ilana
dndrr. Hmin xsi d onun halqasnda yerldirr v sonra
ilana deyilr ki, Bu xs dnyada sn yapd kimi, indi sn
d
onun
trafn
halqaya
al.
Allah-taala
buyurmudur:Ehsannda
xsislik
etdiklri
ey
tezilkl
boyunduruq kimi boyunlarndan aslacaqdr5
2705. mam Sadiq ():Zkat vermyn xs lm vaxt
glnd hyata qaytmaq istyr. Bunu is Allah-taala
buyurmudur:Onlarn birinin lm an atanda deyr:Ey
Rbbim! ldn verdiyim eylrin vzin yax i grmk n
mni geri qaytar.6
2706. mam Sadiq ():Orular dstdir: zkat vermyn,
qadnlarn mehriyylrini (kbinini) zn halal bilnlr v borc
alb onu qaytarmamaq niyytind olanlar.7
2707. mam Sadiq ():Zkatndan bir qirat8 vermyn hr
bir mslmana de ki, istyir yhudi kimi, istrs d xaprst
kimi lsn.9
845. Zkat dn xslr
Quran:
Zkat yalnz yoxsullara, miskinlr, onu toplayb
paylayanlara, rklri (slama) tz isiniib-balananlara,
8
Biharul-nvar, c. 96, sh.23 , hdis 56

l-Kafi, c.2,sh.374, hdis 2
3
4
Biharul-nvar, c.73, sh.373 , hdis 8
5
Biharul-nvar, c.96, sh.8 , hdis 3
6
7
8
Qirat - karat, qiymtli dalarn 0,2 qrama brabr ki ls
9
Svabul-mal, sh. 281 , hdis 7
2
496
qullara, borclulara, Allah yolunda v yolda qalanlara Allahn

vacibat kimi mxsusdur.1
Hdis:
2708. mam Sadiq () (Sdqlr yalnz yoxsullar ndr
v aysi bard): Yoxsul dilnmk lini xalqa trf
uzatmayan kimsdir. Miskinin vziyyti yoxsuldan daha pisdir,
bais is vziyyti bunlarn hamsndan tin olandr.2
846. Hr eyin zkat var
2709. mam li ():Qdrtin zkat inafdr.3
2710. mam li ():Gzlliyin zkat ismtdir.4
2711. mam li ():Varlnn zkat qonularna yaxlq v
sileyi-rhm etmkdir.5
2712. mam li () :Salamln zkat Allaha itatd
almaqdr.6
2713. mam li ():catin zkat Allah yolunda
cihaddr.7
2714. mam Sadiq ():Sn oruc tutma tvsiy edirm.
nki o bdnin zkatdr.8
2715. mam Sadiq ():Hr eyin zkat var. Elmin zkat da,
onu z hlin yrtmkdir.9
2716. mam Sadiq ():Yaxlq nemtlrin zkatdr.
Himaydarlq mqam v mvqeyin zkat, gzt is qlbnin
zkatdr. gr hr bir nemtin zkatn versn, hmin nemt
yox olmaq thlksindn amanda qalar.10
847. Fitr zkat
2717. mam li ():Kim fitr zkat verrs, bu ml gr,
Allah-taala hmin xsin malndan verdiyi zkatn yerini
doldurar.11
2718. mam Sadiq ():Namaz peymbr (s) salam
gndrmkl tamama yetdiyi kimi, orucun tamamlanmasnn
rtlrindn biri zkatdr, yni fitrdir. Bel ki, bir xs
1
Tvb, ay60
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Vsailu-i, c.6, sh. 220, hdis 4
2
497
(Ramazan) aynn orucunu tutub, qsdn fitrni verms

orucunun faydas olmaz.12
12
Mnla Yhzuruhul-Fqih, sh.183,sh. 2, hdis 2085
498
173
Zaman
848. Zaman tanmaq
2719. mam li ():nsann agahl n z zmansini
tanmas kifayt edr. 1
2720. mam li ():Zmansini hamdan yax tanyan
insan, onun hadislrindn tccblnmyndir.2
2721. mam Sadiq ():z zmansini tanyan xs
bhlr mruz qalmaz.3
849. Zmany etimad edn xs
2722. mam li ():Zmansin etimad edn yer
yxlar.4
2723. mam li ():Kim zmany min olub (ona etimad
edrs) zman ona xyant edr. Kim zmanni byk
bilrs, zman onu xar edr.5
2724. mam li ():Kim zmanni mantdar bils, zman
ona xyant edr. Kim ona zmt vers, zman onu zlil v
xar edr. Kim zmany qzblnrs, o da ona qzblnr,
kim ona pnah gtirrs, zman onu tslim edr. Hr ox atan
hdf dymz v hkumtin dyimsi il zman
dyimz.6
2725. mam li ():Zman z sahibin xyant edr v
onu mzmmt edndn razlq istmz.7
2726. mam li ():Kim ban zmanyl qardrsa,
zman onu zn mul edr.8
850. Zman il dyn xs
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul,sh. 356
Uyune xbare Rza (), c.2,sh. 54, hdis204
499
2727. mam li ():Zmannin eybini tutan xsin eyb

tutma uzun kr.1
2728. mam li ():Kim zman il dys, zman onu
xar edib yer
srr. Kim zmany tslim olsa, amanda olmaz.2
2729. mam li ():Kim zman il dys hlak olar. Kim
zmanni mzmmt ets, z qzb glr.3
851. Zmannin eybi
2730. Ryan ibn Slt:Hzrt Rza () bdlmtllibin bu
beytlrini bizim n oxudu:
Tutar zman eybin btn insanlar
Mgr bizdn baqa onun eybimi var?
Vcudumuzda nqsan olduu halda
Daim gileyliyik sndn ey ruzigar.
Zman nitq glib dansa gr
Hcv il bizlri mzmmt edr
Ki, qurd yems d qurdun tini
nsanlar bir-birinin tini didr.
Mkrl brnrik tqva libasna
Yanmza gln qrib, vay halna.4
1
2
3
4
yune xbare Rza (), c.2,sh. 53, hdis 204

Tuhful-Uqul,sh. 85
yune xbare Rza (), c.2, sh. 177, hdis5
500
174
Zina
852. Zinann qadaan olmas
Quran:
Zinaya yaxnlamayn ki, o fahilik v pis yoldur. 1
Hdis:
2731. Allahn Peymbri (s):gr rli qadn z gzn
rindn baqa bir kii, ya namhrml doldurarsa, Allah-taala
ona qzblnr v onun btn mllrini batil edr. gr z
rin xyant edrs, ona qbr zab verdikdn sonra
Chnnm odunda yandrmaq Allahn haqqdr.2
2732. mam li ():Qeyrti olan, he vaxt zina etmz.3
2733. mam Sadiq ():Qiyamt gn n iddtli zab, z
ntfsini ona haram olan rhmd yerldirn kiiy
verilckdir.4
2734. mam Rza ():Zina bu fsadlara sbb olduuna gr
haram edilmidir: nsan qtli, sl-ncabtin aradan getmsi,
uaqlarn trbiysizlmsi, irs, miras mslsinin pozulmas v
bu kimi fsadlar.5
853. Zinann nticlri
2735. Allahn Peymbri (s) :Ey li! Zinann alt nticsi
var: dnyada, axirtd z xar. Dnyadak nticlri
budur ki, abr-hyan aparar, lm tezldirr v ruzini ksr.
Axirt nticlri is ar v dqiq hesabatn aparlmas, Rhman
Allahn qzbi v Chnnm odunda bdi qalmaqdan
ibartdir.6
2736. mam li ():Zina yoxsulluq gtirr.7
1
2
3
4
5
6
7
sra, ay 32
Nhcl-Bla, hikmt 305
501
2737. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel

yazldn grdk:Mndn sonra zina akarda olunacana
gr qfil lmlr oxalar.1
2738. mam Sadiq ():Zina geni yaylanda zlzllr ba
verr.2
854. Bdnin hr zvnn zinadan bhrsi var
2739. Msih ():tirlnib bayra xan qadn, n qdr ki,
onun tri baqalarnn burnuna yetiir, zinakardr v ona baxan
hr bir gz zina edir.3
2740. Msih ():Sn mxsus olmayan qadna gzn
dikmk olmaz. nki gzn (namhrm baxmaqdan)
saxlayanadk, he vaxt zina etmzsn. gr namhrm
qadnn htta libasna baxmama bacarsan, bel et.4
2741. Allahn Peymbri (s):nsann bdn zvlrinin hr
birin zinadan bir bhr yazlmdr ki, istr-istmz ona
yetir. Msln, gzn zinas (namhrm) baxmaq, ayan
zinas gnaha trf getmk v qulan zinas haram sslr
eitmkdir.5
1
2
3
4
5
l-Kafi, c.2,sh. 374, hdis 2

Thzibul-hkam, c.3, sh. 148, hdis 318
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 28
Tnbihul-Xvatir, c. 1,sh. 62
502
175
Zahidlik
855. Zahidliyin dyr-qiymti
2742. Allahn Peymbri (s):Allah-taalaya qlbi dunyadan
xartmaq kimi digr he bir ibadtl ibadt olunmayb.1
2743. mam li ():Zahidlik tqvallarn xasiyyti v daim
tvb ednlrin xisltidir.2
2744. mam li ():Din n ox kmk edn xisltlrdn
biri, dnyaya meyl gstrmmkdir.3
2745. mam Baqir ():Allah-taalann Musaya () plt il
syldiklrindn biri d Zintlnnlr, dnyada ehtiyac
duyulmayan eylr meyl gstrmmk qdr he bir digr
eyl Mnim n bznmdilr. olmudur.4
2746. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams bir otaa
ylmdr v onun aar dnyaya meyl gstrmmkdir.5
856. Zahidliyin hqiqti
Quran:
ki, linizdn xan ey gr qmlnmysiniz v siz
veriln ey gr sevinmysiniz. Allah he bir fxr edn
xdpsndi sevmz.6
Hdis:
2747. Allahn Peymbri (s):Dunyaya meyl gstrmmk,
el arzular qsaltmaq, hr nemt kr etmk v Allahn
haramlarndan kinmkdir.7
2748. Allahn Peymbri (s):Zahidlik halal zn haram
etmk deyil, ksin, zahidlik insann Allahn yannda olan
eylr z lind olan eylrdn daha ox min olmasdr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Biharul-nvar, c.70,sh. 322

Hdid, ay 23
Tuhful-Uqul,sh. 58
503
2749. mam li ():Zahidlik iki cmldn ibartdir. Allahtaala buyurmudur:ldn verdiyiniz ey gr Buna
sasn, ldn verdiyi ey gr qsslnmyn v ld etdiyi
ey gr sevinmyn xs, zahidliyin hr iki ynmn (kamil
zahidliyi) ld etmidir.1
2750. mam Sadiq () :Zahidlik axirt qapsnn aar v
atdn brat almaqdr. Zahidlik budur ki, sni Allahdan qafil
edib kindirn n varsa, hamsn qm-qss yemdn trk
edsn v onu trk etmyin nticsind qrura, xdpsndliy
dar
olmayasan.
Ondan
ilrinin
hll
olunmasn
gzlmysn, bu i gr triflnmyini arzulamayasan v
bunun vzind bir ey ummayasan. ksin, onu ldn
vermyi zn n rahatln sbbi v onun mvcud olmasn
bla, mhnt bilsn. Hmi bladan qaan ol v rahatlqdan
yap.2
857. Zahidin siftlri
2751. mam li ():Dunyaya zahid olan xs odur ki, haram
onun sbrin qalib glmsin v halal onu kr etmkdn
kindirmsin.3
2752. mam li ():Zahidlr v dnyaya arxa evirnlr
zahirn glrz olsalar da, qlblri alardr. zd ad olsalar
da, ox qsslidirlr. Onlara veriln ruziy ad olsalar da,
zlrin ox qzblidirlr.4
2753. mam Sadiq () (Dnyadan qaan kimdir? sualnn
cavabnda): Hesab-kitabn qorxusundan dnyann halaln v
czann qorxusundan onun haramn trk edn xsdir.5
2754. mam Rza() (Zahidin xsusiyytlri bard sualn
cavabnda): znn az qvvsi il kifaytlnn, lm gnn
hazr olan v diri (sa) qalmaqdan (qlbi) tng gln xsdir.
(Qlbind axirt v Allahla grmk vq olan xs).6
858. Zahidliyin amillri
2755. mam li ():Zahidliy n layiqli xs dnyann
eybini v nqsann bilndir.7
1
2
3
4
5
6
7

Nhcl-Bla, xtb 113
Uyune zbare Rza (), c.2,sh.52, hdis 199
504
2756. mam li ():Axirtin qiymtini bilmyn ks

dnyaya nec arxa evir bilr?8
2757. mam Baqir ():lm ox xatrla. nki lm ox
xatrlayan el bir insan yoxdur ki, dnyaya etinasz olmasn.2
2758. mam Kazim ()-bir qbrin ba zrind dayanb
buyurdu: Bir eyin ki, axr budur, el vvldn ona qlb
balamamaq yaxdr. Bir eyin ki, vvli budur, onun
aqibtindn qorxmaq yaxdr.3
2759. mam skri () gr dnya hli z alndan istifad
etsydi, dnya viran qalard.4
859. Zahidliyin smrlri
2760. Allahn Peymbri (s):Dnyaya meylsiz olmaq
bdn v qlb rahatlq bx edr. Ona meyl gstrmk is
bdni v qlbi ziyyt salar.5
2761. mam li ():Kim qlbini dnyadan zs, onun
xarlna dzmszlk gstrms, onda an-hrt atmaq
n rqabt girims, Allah-taala he bir mxluqun hidayti
olmadan onu z hidayt edr. Kimsdn tlim almadan z
ona elmini yrdr, hikmti onun qlbind hkk edr v dilin
gtirr.6
2662. mam li ():Dnyaya zahid v rbtsiz ol ki,
Allahn rhmti snin zrin ensin.7
2763. mam li ():Qlbi dnyadan zmk n byk
rahatlqdr.8
2764. mam Sccad ():Kim qlbini dnyadan zs,
dnyann musibtlri ona asan glr v onlardan narahat
olmaz.9
2765. mam Sadiq ():Qlblriniz dnyaya rbtsiz
olmaynca, qlblriniz imann irinliyini dadmaq haramdr.10
860. n zahid insan
2766. Allahn Peymbri (s):n zahid insan haramlardan
uzaqlaandr.11
8
3
4
5
6
7
8
9
Thful-Uqul,sh. 281
10
11
mali-Sduq,sh. 27, hdis 4
2
505
2767. mam li ():Dnyvi ilrl axirt itynlr kimi

olma Onlar dnyada zahid insanlar kimi danar, mld is
dnyasevnlr kimi olarlar.1
2768. mam li ():n stn zahidlik, zahidliyi gizli
saxlamaqdr.2
2769. mam li ():Zahid, insanlardan qaan zaman onun
ardnca get, zahid, insanlar axtaran zaman sn ondan qa.3
2770. mam Sccad ():Allah-taala buyurur:Ey Adm
vlad! Sn verdiyim ey raz v qane ol ki, insanlarn n
zahidi olasan.4
2771. mam Kazim ():Hqiqtn, sizlrin blalara n
sbrliniz dnyaya n zahid olannzdr.5
176
Evlnmk
861. Evlnmy hvslndirmk
Quran:
Subaylarnz, mli saleh qullarnz v knizlrinizi
evlndirin. gr onlar yoxsuldurlarsa, Allah z fzilti il onlar
varl edr. Allah geni ltf v elm sahibidir.6
V Onun (qdrt) nianlrindn biri d nsiyytd
olmanz n siz zvclr yaratmasdr. Sizin aranzda
mhbbt v mrhmt yaratd. Hqiqtn, bunda nemt
bard dnn insanlar n byk ibrtlr vardr.7
2772. Allahn Peymbri (s):Kim Allahla pak v tmiz
halda grmk istyirs, ailli halda Onun grn getsin.8
2773. Allahn Peymbri (s):slamda evlnmk qdr
Allaha sevimli v ziz olan he bir bina qurulmamdr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Bla, hikmt 28
Nur, ay 32
Rum, ay 21
506
2774. Allahn Peymbri (s):Evlnmk mnim snnmdir.

Kim mnim snnmdn z dndrrs mnim mmtimdn
deyil.1
2775. Allahn Peymbri (s):Gnc anda evlnn el bir
cavan olmad ki, onun eytan bel fryad qoparmasn:Vay
olsun ona! Vay olsun ona! Dininin d ikisini mnim rrimdn
qorudu. Buna gr d, insan digr d biri qorumaq n
ilahi tqvan qazanmaldr.2
2776. Allahn Peymbri (s):nsan evlnn zaman dininin
yarsn kamilldirmi olur. Digr yarsn qorumaq ns lahi
tqvan qazanmaldr.3
2777. Allahn Peymbri (s):Yuxuda olan evli xs, Allah
yannda gndzlr oruc tutan, geclr ibadt edn subaydan
stndr.4
2778. Allahn Peymbri (s):Ail qurun! nki bu i sizin
ruzinizi artrar.5
2779. Allahn Peymbri (s): z subaylarnz evlndirin.
Bu mll Allah-taala onlarn xlaqn gzlldirr, ruzilrini
artrar v mrdliklrini
oxaldar.6
2780. mam Sadiq (): Evlinin qld iki rkt namaz,
subayn qld yetmi rkt namazdan stndr.7
864. Subaylar
2781. Allahn Peymbri (s): Sizin n pis llriniz
subaylardr.8
2782. Allahn Peymbri (s): Aranzda n pislriniz
subaylarnzdr. Evlinin iki rkt namaz, subayn yetmi rkt
namazndan yaxdr.9
863. Din qardan evlndirmyin savab
2783. mam Sadiq (): Kim subay evlndirs, Qiyamt
gn Allah-taalann nzr sald xslrdn biri olar.10
1

3
4
5
6
7
8
9
10
2
507
2784. mam Kazim (): Allahn rinin klgsindn baqa

bir klg olmayan gn, nfr Allahn rinin klgsind
olacaq: z mslman qardan evlndirn, ya ona xidmt edn,
ya da onun sirrini gizldn xs.1
864. Qzlar tez r vermy hvslndirmk
2785. mam Rza (): Cbrayl Peymbrin (s) yanna glib
dedi:Ey Mhmmd! Rbbin sn salam gndrir v buyurur:
Bakir qzlarnz aacda olan meyv kimidir. Meyv yetind
onu drmkdn baqa bir drman yoxdur, ks halda, gn v
klk onu xarab edck. Bakir qzlar da qadnlq inkiaf
mrhlsin atanda, onlarn r vermkdn baqa bir drman
yoxdur.
Yoxsa,
aznlqdan
v
fsaddan
amanda
olmayacaqlar. Sonra Allahn Peymbri (s) minbr qalxb,
camaat toplad v Allahn frmann onlara atdrd.2
865. Ail qurarkn din hmiyyt vermk
2786. Allahn Peymbri (s): Kim qadnn gzlliyin gr
onunla evlns, z qlbinin istdiyini onda grmyck. Kim
qadnla onun var-dvltin xatir evlns Allah-taala onu hmin
mal-dvlt taprar. Bellikl, siz dindar qadnlarla evlnmyi
tvsiy edirm.3
2787. Allahn Peymbri (s): Qadnn gzl surtini, onun
gzl dindarlndan stn tutmaq olmaz.4
2788. Allahn Peymbri (s): Bir nfr siz eliliy gln
zaman dindarln v mantdarln bynsniz, ona qz
verin. Bel etmsniz, yer znd ox fsadlar v pozunluqlar
tryck.5
2889. mam Hsn () (onunla z qznn evlnmsi bard
mvrt edn bir kiiy xitabn): Onu tqval kiiy r ver.
nki snin qzn sevs ona hrmt edck v gr sevms
ona zlm etmyck.6
866. Ar mehriyynin mzmmt olunmas
2790. Allahn Peymbri (s): mmtimin n yax
qadnlar onlarn n gzl zllri v n az mehriyysi
olanlardr.7
1
2
3
4
5
6
7
l-Xisal,sh.141, hdis 162

Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 446, hdis 1534
Biharul-nvar, c. 103, sh. 237, hdis 25
508
2791. Allahn Peymbri (s): n yax mehriyy, n

yngl olandr.1
2792. mam Sadiq (): Qadnn bdbxtliyi v bablal,
mehriyysinin ox olmas v rin itatsizliyidir.2
867. Seim hmiyyt vermk
2793. Allahn Peymbri (s): Yax v lyaqtli aildn
evlnin. nki qann tsiri var.3
2794. Allahn Peymbri (s): z ntflriniz n (yax
seim) sein. nki qadnlar qardalarna v baclarna
bnzyn uaqlar dnyaya gtirrlr.4
2795. Allahn Peymbri (s) (camaata xitabn): Xzrauddimndn (xarabalqda bitn bitkidn) kinin. Dedilr:
Xzraud-dimn ndir? Buyurdu: Pozun aild bym
gzl zl qadn.5
2796. Allahn Peymbri (s): Axmaq qadnla evlnmkdn
kinin ki, onunla hyat yolda olmaq fsad v onun vladlar
kaftar siftlidir.6
868. rin hququ
2797. Allahn Peymbri (s): Qadnn zrind n byk
haqq olan xs onun ri, kiinin zrind n byk haqq olan
xs is onun anasdr.7
2798. Allahn Peymbri (s): Vay olsun rini narahat edn
qadna v xo o qadnn halna ki, ri ondan raz qalar.8
2799. Allahn Peymbri (s): gr bir ks digrinin
qarsnda scdy getmk mri versi olsaydm, mtlq
qadna z ri qarsnda scd etmk mri verrdim.9
869. Qadnn hququ
2800. Allahn Peymbri (s): Cbrayl daima mn
qadnlar bard taprard. Nticd, el gman etdim ki,
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Maniyul-xbar,sh. 152, hdis1
509
pozunluu sbut olunan haldan baqa, qadna tlaq vermk

olmaz.1
2801. Allahn Peymbri (s): Qadnn ri zrind olan
haqq budur ki, ri onun qarnn doyursun, bdnini geyindirsin
v he vaxt ona siftini turutmasn.2
2802. Allahn Peymbri (s): Kiinin qadna dediyi Mn
sni sevirm sz he vaxt qadnn qlbindn silinmz.3
870. rin xidmt
2803. Allahn Peymbri (s): gr qadn rin yeddi gn
xidmt edrs, Allah-taala Chnnmin yeddi qapsn onun
zn balayar v Cnntin skkiz qapsn onun zn aar ki,
istdiyi qapdan oraya daxil olsun.
Eyni zamanda buyurdu: z rin bir qurtum su iirdn el
bir qadn yoxdur ki, bu mli ona bir il gndzlri oruc tutmaq
v geclri ibadtl keirmkdn daha yax olmasn.4
2804. mam Sadiq (): mm Slm Allahn Rsulundan
(s) qadnlarn z rlrin xidmtlrinin fzilti bard
soruanda, o Hzrt (s) buyurdu: Qadn z rinin evini sliqy
salmaq mqsdil bir eyi yerbyer edrs Allah-taala ona z
nzrini yetirr v Allah-taala nzr yetirdiyi kimsy zab
vermz.5
2805. mam Kazim (): Qadnn cihad, z rin yax qulluq
etmsidir.6
871. Qadna xidmt
2806. Allahn Peymbri (s): Kii z arvadna su iirdn
zaman savab qazanar.7
2807. Allahn Peymbri (s): Kiinin z arvad-uann
yannda oturmas Allah yannda mnim bu mscidimd etikaf
etmsindn daha sevimlidir.8
2808. Allahn Peymbri (s): z arvadnn azna bir
loma uzadan kii savab qazanar.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

radul-Qulub, sh. 175
Tnbihul-Xvatir, c.2,sh. 122
Muhcctul-Beyza, c.3,sh. 70
510
872. ri incitmk
2809. Allahn Peymbri (s): z rini incidn qadn rin
kmk edib, onu raz salmaynca, Allah-taala onun namazn v
xeyir mlini - mr boyu oruc tutsa bel -qbul etmz. Kii d
hminin, gr z arvadn incidib zlm ets, hmin gnah v
zab onun n d var.1
2810. Allahn Peymbri (s): Mn z dylmy ondan
daha ox layiq olan arvadn dyn kiiy tccb edirm.2
2811. mam Sadiq (): Mlundur, mlundur, z rini
incidn v onu qmgin edn qadn. Xobxtdir, xobxtdir z
rin hrmt edn, ziyyt vermyn v btn hallarda ona
itat edn qadn.3
873. Pis xasiyyt sbr etmk
2812. Allahn Peymbri (s): gr kii Allaha xatir v
Onun mkafatna mid edrk z arvadnn pis xasiyytin sbr
edib, onu Allahn hesabna taprarsa, Allah-taala ona sbr
etdiyi hr gec v gndz gr yyub() peymbrin bla
mqabilind qazand savab bx edr. Qadnn gec v
gndz etdiyi gnahlar qumsallqdak qumlar qdr olsa bel.4
2813. Allahn Peymbri (s): rinin pis xlaq qarsnda
sbr edn qadna Allah-taala Fironun zvcsi Asiyann savab
qdr savab bx edr.5
874. Lyaqtli qadn
2814. Allahn Peymbri (s): Mmin, Allahn tqvasndan
sonra lyaqtli qadndan yax bir bhr gtrmmidir.6
2815. Allahn Peymbri (s): Dnyann n yax nemti
lyaqtli qadndr.7
2816. Allahn Peymbri (s): Kiinin xobxtliklrindn biri
d lyaqtli arvad olmasdr.8
875. Lyaqtsiz qadn
2817. Allahn Peymbri (s): n pis ey lyaqtsiz
arvaddr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Vsailu-i, c.14,sh. 116 , hdis1

Camiul-xbar,sh. 447 , hdis 1259
Biharul-nvar, c.103sh.253 , hdis 55
Svabul-mal,sh. 339 , hdis 1
511
2818. mam Sadiq (s): Mmini n ox mlub edn dmn

lyaqtsiz zvcdir.1
2819. mam Sadiq (): Allahn Rsulunun (s) dualarndan
biri bu idi: Qocalq ana atmam mni qocaldan qadndan
Sn pnah gtirirm.2
876. Allaha qar gnah etmkd qadna itat
2820. mam li (): Pis qadnlardan qorxun v onlarn
yaxlarndan kinin. gr sizi bir xeyir i arsalar qulaq
amayn ki, haramda v pis ilrd itat etmyiniz
tamahlanmasnlar.3
2821. mam li (): xtiyar qadnn lind olan hr bir kii
mlundur. 4
877. Ailnin xrclrind bzi incliklr riayt etmk
2822. Allahn Peymbri (s): Kim bazara daxil olanda bir
hdiyy alb onu z ailsin aparsa, bir dst mhtaca sdq
vern xs kimidir. Hdiyyni vernd qzlardan balayn.5
2823. mam Sccad (): Kim z ailsini daha ox rifahda v
firavanlqda saxlasa, Allah-taala ondan daha ox raz olar.6
878. Toya dvti qbul etmyin qaydas
2824. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimin dvt
olunan zaman, ora getmkd bir qdr lngiyin. nki bu
mrasim insana dnyan xatrladar. Amma dfn mrasimin
dvt olunan zaman ona getmy tlsin ki, bu mrasim
axirti xatrladar.7
2825. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn biriniz toy
mclisin dvt olunarsa, qbul edin.8
879. Evlnmyi akarlamaa hvslndirmk.
2826. Allahn Peymbri (s): Bu toylar akar edin, onlar
mscidlrd keirin.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Mnla Yhzuruhul-Fqih, c.3,sh. 390 , hdis 4370

512
2827. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimini akar v

eliliyi gizli edin.10
10
513
177
Grmk (Ziyart)
880. Allaha xatir grmy hvslndirmk
2828. Allahn Peymbri (s): Kim bir ehtiyaca gr yox,
yalnz mmin qardan grmk n onun evin gedrs,
Allah ziyart ednlrin srasnda yazlar. z qonaqlarna
ehtiram etmk is Allaha layiqdir.1
2829. mam li (): Allaha xatir ziyart edin. Allaha xatir
dostluq edin. Allaha xatir bxi edin v bxi vermkdn
Allaha xatir kinin. Allahn dmnlri il laqni ksin v
Allahn dostlar il laq yaradn.2
2830. mam Baqir (): Evlrinizd bir-birinizl grn.
nki bu bizim iimizi dirildr v bizim ii dirildn Allahn
rhmti olsun.3
2831. mam Sadiq (): Kim Allah yolunda v Allaha xatir z
mmin qardan grmy gedrs Qiyamt gn nurlu
libaslarn arasndan vuqarla ker v nyin yanndan kers
onu iqlandrar.4
2832. mam Sadiq (): Bir-birinizl grn v ziyart edin
ki, grlriniz qlblrinizin diri qalmasna, bizim hdislrin yad
edilmsin sbb olar v bizim hdislr sizi bir-biriniz
mehriban edr. gr onlara ml etsniz kamillik v nicat
tapacaqsnz. gr trk etsniz yolu azb, mhv olacaqsnz.
Bellikl, bizim hdislr ml edin ki, bel olan halda mn
sizin nicat tapmanza zaminm.5
2833. mam Kazim (): Mmin qardalarn bir-biril Allaha
xatir grmsi qdr he bir ey iblisi v onun ordusunu
darmadan etmir.6
881. Qardalarla grmyin smrlri
1
2
3
4
5
6

514
2834. Allahn Peymbri (s): Grmk v ziyart

mhbbt (toxumu) bitirr.1
2835. mam Cavad (): Din qardalar il grmk, qsa
olsa bel, qlin iklnmsin v bar vermsin sbb olar.2
882. Grmyin qaydas
2836. Allahn Peymbri (s): Bir gndn bir ziyart
daha sevimli olasan.3
2837. mam li () (olu Hseyn () vsiyytindn):
grmk prianlq gtirr.4
2838. mam li (): z (din) qardann dostluuna
olanda, artq n vaxt onun ziyartin gedcyin v onun
ziyartin glcyin hmiyyt verm.5
1
2
3
4
5
et ki,
ox
min
snin

515
178
Qbrlrin ziyarti
883. Peymbrin ziyarti
2839. Allahn Peymbri (s): Kim mnim ziyartim
glrs, Qiyamt gn onun fatisi olaram.1
2840. Allahn Peymbri (s): Kim yer znn hr hans bir
yerindn mn salam gndrs, salam mn glib atar. Kim
qbrim stnd mn salam gndrs, onu eidrm.2
884. Msum imamlarn ziyarti
2841. Allahn Peymbri (s) (Atacan! Sizi ziyart edn
ksin mkafat ndir? dey mracit edn Hsn ibn liy ()
cavabndan) Kim mni, Snin atan, ya qardan v ya snin
zn diri vaxt v dnyadan kndn sonra ziyart edrs,
mnim zrimd haqq var ki, Qiyamt gn onu ziyart edim
v onu gnahlarndan xilas edim.3
2842. Allahn Peymbri (s): Kim Bgid Hsni ziyart
edrs, Allah-taala ayaqlar titryn gn, onun qdmlrini
Siratn stnd mhkm edr.4
2843. Allahn Peymbri (s): Tezlikl mnim bdnimin bir
parsi Xorasanda dfn olunar. Onu ziyart edn el bir mmin
yoxdur ki, Allah-taala Qiyamt gn behiti ona vacib v
bdnini Chnnm atin haram etmsin.5
2844. mam Sadiq (): Kim vfatmzdan sonra bizi ziyart
edrs, bizi salmzda ziyart etmi kimidir.6
2845. mam Sadiq (): Kfnin yaxnlnda bir qbir var ki,
hr qmli oraya gedib onun yannda drd rkt namaz qlsa,
Allah-taala onun ehtiyacn dmkl onu ad edr.7
2846. mam Sadiq (): Allahn Rsulu (s) buyurmudur:
Mnim qbriml minbrimin arasnda Cnnt balarndan bir
ba var v mnim minbrim Cnnt arxlarndan birinin
zrind qurulmudur. nki Fatimnin (Allahn salam olsun
1
2
3
4
5
6
7

llu-raye,sh. 450 , hdis 5
Biharul-nvar, c.100 ,hdis 259 , hdis 7
516
ona) qbri, Allahn Rsulunun qbri il onun minbri

arasndadr. Fatimnin qbri Cnnt balarndan biridir v
Cnnt arxlarndan biri d ona trf axr.1
2847. mam Sadiq (): Kim Hseyni () onun haqqna v
mqamna layiq mriftl ziyart edrs Allah-taala onunn
min qbul olunmu hccin v min qbul olunmu mrnin
savabn yazar, onun kemi v glck gnahlarn balar.2
2848. mam Sadiq (): Hseyn ibn li () buyurard: gr
mnim zvvarm Allahn onun n n hazrladn bils, onun
sevinci (sfrin yorunluundan doan) dzmszlyndn
daha ox olar. Hqiqtn, onun zvvar hr bir gnahdan pak
halda z evin qaydar.3
2849. mam Sadiq (): mam Hseynin () ziyartin
gednd qm-qssli qlbl, nimda bdnli, toza bulam, ac
v tn halda ziyart et. nki Hseyn qm-qssli, nimda,
toza blam, ac v tn halda ldrld. z hactlrini
ondan ist v geri qayt, onun qbrinin knarnda mskn
salma.4
2850. mam Sadiq (): Kim mni ziyart ets gnahlar
balanar v yoxsulluqda lmz.5
2851. mam Sadiq () (Sizlrdn birinizi ziyart ednin
savab ndir? dey soruan kimsy cavabndan): Allahn
Rsulunu (s) ziyart edn xsin savab qdrdir.6
2852. mam Rza (): mirl-mmininin () qbrinin
ziyartinin Hseynin () qbrinin ziyartindn stnly v
fzilti mirl-mminin () Hseyndn () stnly v fzilti
kimidir.7
2853. mam Rza () (bn Snann sizin atanz ziyart edn
kimsnin savab ndir? sualnn cavabnda): Onun savab
Cnntdir. Bellikl, o alicnab ziyart et.8
2854. mam Rza (): Haqq v mqamm tanyan
dostlarmn arasnda, mni ziyart edn el bir xs yoxdur ki,
Qiyamt gn ona fat etmyim.9
2855. mam Rza (): Kim mni qrbt diyarda ziyart
edrs, Qiyamt gn yerd onun dadna yetirm v
onlarn qorxularndan, tinliklrindn onu xilas edrm: ml
dftrlri saa v sola verilnd, Siratdan kend, mllr
trzid llnd.10
1
Manil-xbar,sh. 267 , hdis 1

3
mali-Tusi,sh. 55 , hdis 74
4
Svabul-mal,sh. 114 , hdis 21
5
6
7
8
9
Uyune xbari-Rza (), c.2, sh.258 , hdis 16
10
Uyune xbari-Rza (), c.2,sh.255 , hdis 2
2
517
2856. mam Hadi () (mam Hseyn(), mam Kazim () v

mam Cavadn () ziyartlri bard brahim ibn Ubnin
sualna cavab): mam Hseynin () ziyarti stndr, ancaq
onlarn hamsn ziyart etsn daha kamil v savab daha ox
olar.1
2857. mam skri () (bu Haim Cfriy xitabn):
Mnim Samirrada qbrim Fratn hr iki trfinin sakinlrinin
min-amanlna sbbdir.2
885. mam Kazimn () qz Fatimnin ziyarti
2858. mam Sadiq (): Bizim bir hrmimiz var, o da
Qumdur. Tezlikl mnim vladlarmdan Fatim adl bir xanm
orada dfn olunacaq. Kim onu ziyart ets, Cnnt ona vacib
olar.3
2859. mam Cavad (): Qumda bibimin qbrini ziyart
ednin mkafat Cnntdir.4
886. Hzrt bdlzim Hsninin ziyarti
2860. Svabul mal:Rey halisindn bir nfr mam
Hadinin () yanna glnd Hzrt () ondan soruur:Harada
idin? (O kii deyir) Dedim:mam Hseynin () ziyartin
getmidim. Hzrt () buyurdu:Bil ki, z hrinizdki
bdlzimin qbrini ziyart etsn, Hseyn ibn lini () ziyart
etmi kimisn.5
887. mli saleh insanlarn qbrlrinin ziyarti
2861. mam Sadiq ():Kimin bizlri ziyart etmy imkan
atmrsa, mli saleh dostlarmzn qbrlrini ziyart ets
onunn bizim ziyartimizin savab yazlar.6
888. lnlrin qbrlrinin ziyarti.
2862. mam li():z lnlrinizi ziyart edin. nki onlar
sizinl grmkdn ad olurlar. nsan z ata-anasnn qbri
stnd onlara dua edndn sonra Allahdan z dilyini
dilmlidir.7
2863. mam Sadiq () (Davud Rqqinin nsan z atasnn,
qohumunun v qribin qbri stn gedir. Bu iin ona faydas
varm? sualna cavabndan): Bli. Sizlrdn biriniz bir
hdiyy verilnd ad olduunuz kimi, l d sizin bu iiniz
sevinir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Biharul-nvar, c.102sh. 265 , hdis 3
Svabul mal, sh. 124 , hdis 1
Biharul nvar, c.74,sh. 354 , hdis 29
518
889. Qbiristan hlin salam vermk

2864. mam li () (qbiristandan kerkn): Salam olsun
siz, ey qbirlrd yatanlar. Siz getdiniz, biz is qaldq. nallah,
biz d sizlr qoulacaq. Sizin evlrinizd baqalar oturur,
zvclriniz r gediblr, mallarnz blnbdr. Bu bizd olan
xbrlrdir. Ka bilydim sizd n xbr var? Sonra
buyurdu:Bilin
ki,
onlar
dil
ab
dansaydlar
bel
deyrdilr:Biz tqvan n yax azuq tapdq.1
519
179
Zint
890. Zint
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscidd z zintlrinizi
geyinin, yeyin, iin, lakin israf etmyin. O (Allah), israf ednlri
sevmz.1
Ey Peymbr! De ki, Allahn z bndlri n yaratd
zinti v tmiz ruzilri kim haram etmidir? 2
Hdis:
2865. Allahn Peymbri (s):Allah mmin bndsinin (din)
qardann yanna gednd zn, onu ziyart etmk n
hazrlayb bzmsini sevr.3
2866. mam li ():Sizlrdn hr biriniz onu n yax
siftd grmk istdiyi yad bir insan n zn bzdiyi kimi,
z mslman qardann yanna gednd d zn el
bzmlidir.4
2867. mam li ():Batini gzllik zahiri gzllikdn
yaxdr.5
2868. mam li ():mann zinti batinin pakl v zahirn
gzl rftardr.6
891. n gzl bzk
2869. Allahn Peymbri (s):Kiinin n gzl zinti imanla
maiyt olunan sakitlikdir.7
2870. mam li ():n gzl mslk sni insanlarla
qaynayb-qardran, onlarn arasnda sni gzl gstrn v ac
dillrini sndn kindirndir.8
2871. mam li ():He bir bznn Allaha ibadt kimi bir
1
2
3
4
5
6
7
8
raf, ay 131
raf, ay 132
520
zintl bznmyib.9
521
180
Msuliyyt
892. Msuliyyt
Quran:
And olsun snin Rbbin, onlarn hamsndan etdiklri
mllr bard soruacaq. 1
Hdis:
2872. mam li ():Allahdan, Onun bndlri v
torpaqlarna barsind qorxun. nki siz htta torpaqlara v
heyvanlara gr d cavabdeh olmalsnz. Allahdan qorxun v
Ona itatsizlik etmyin.2
893. mumi Msuliyyt
2873. Allahn Peymbri (s):Bilin ki, sizin hamnz
rhbrsiniz v riyyt3 sahibisiniz. Hamnz z riyytiniz v
liniz altnda olanlar bard soru-sual olunacaqsnz. Rhbr
xalqn basdr v z riyytin gr soru-sual olunacaq. Kii
z ailsinin basdr v onlara gr cavabdehlik damaldr.
Qadn z evinin v rinin uaqlarnn basdr v onlara gr
cavabdeh olmaldr.4
2874. mam li ():Hr bir kii z tabeliyind olanlara v
ailsin gr soru-sual olunacaq.5
894. Qulan, gzn v qlbin Msuliyyti
2875. Mn l yhzuruhul fqih:Bir kii mam Sadiq
()rz etdi:Mnim qonularmn cavan knizlri var v bu
knizlr xo avazla oxuyub ud alrlar. Mn l-z yuyulan yer
gednd bzn onlarn alb oxumaqlarna qulaq asmaq n
uzun mddt otururam Hzrt buyurdu:Sn Allah, sn d
bel edirsn?!! Allah-taalann Hqiqtn, qulaqdan, gzdn,
qlbdn, onlarn hamsndan soruulacaqdr buyurduunu
1
Hicr, ay 92, 93
Nhcl-Bla, xtb 167
3
Riyyt Bas, himayisi olan bir xalq ktlsi, camaat. Kimins rhbrliyi
altnda olan bir qrup insan.
4
Shihi-Muslim,sh. 1829
5
2
522
eitmmisnmi?6
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh.180 , hdis 177
523
181
Sual (1)
Elm yrnmk
895. Elmin aar
Quran:
Sndn qabaq da zlrin vhy etdiyimiz kiilrdn baqa
bir ks gndrmdik. gr bilmirsinizs, zikr hlindn
soruun.1
Hdis:
2876. Allahn Peymbri (s):Elm xzin, onun aarlar is
suallardr. Allah siz rhm elsin, soruun, nki bu id drd
nfr savab qazanar: soruan, cavab vern, qulaq asan v
onlar sevn.2
2877. Allahn Peymbri (s):Sual elmin yarsdr.3
896. Gzl trzd sorumaq
2878. Allahn Peymbri(s):Gzl trzd sorumaq dinin
yarsdr.4
2879. mam li () (tinlik douran bir sual soruan kiinin
cavabnda): yrnmk niyyti il soru, ziyyt vermk v
shv axtarmaq niyyti il soruma. nki yrnmk istyn
cahil alim kimidir. Aznla qdm qoyan alim is shv tutmaq
mqsdil soruan cahil bnzr.5
897. Yersiz sual vermkdn kinmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz akar olduu halda xounuz
glmdiyi eylr bard sorumayn. gr Quran nazil olanda
onlar bard sorusanz, siz aydn olar. Allah onlardan
(suallardan) kedi. Allah balayan v hlimdir6
Hdis:
1
2
3
4
5
6
Nhl, ay 43
Tuhful-Uqul,sh. 42
Tuhful-Uqul,sh. 56
Nhcl-Bla, hikmt 320
Maid, ay 101
524
2880. Allahn Peymbri (s):Mn siz rxst verndk,

siz mn rxst verin. nki sizdn qabaqklar ox sual
vermkdn v z peymbrlrinin yanna ox glibgetmkdn mhv oldular. Bellikl, siz gstri verdiyim
zaman, bacardnz qdr onu yerin yetirin v bir eyi
qadaan etdiyim zaman ondan uzaqlan.1
898. Bilmdiyin suallara cavab vermk
2881. Allahn Peymbri (s) (buzr tvsiyysindn): Ey
buzr! Bilmdiyin ey bard sndn soruanda bilmirm
de ki, onun nticlrindn xilas olasan. Bilmdiyin ey haqda
fitva verm ki, Qiyamt gn Allahn zabndan nicat
tapasan.2
2882. mam li():Alimdn cavabn bilmdiyi bir sual
soruanda bilmirm demy utanmaz.3
2883. mam li ():Kim bilmirm szndn uzaqlasa,
znn lm uurumuna dr.4
2884. mam Sadiq():Hr veriln suala cavab vern
dlidir.5
2885. mam Sadiq ():Alimin, ona veriln sualn cavabn
bilmynd Allah daha yax bilir. demy haqq var. Amma
alim olmayann bel demy haqq yoxdur v bilmirm
demlidir.6
1
2
3
4
5
6

Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 364 , hdis 2661
l-Mhasin, c.1,sh. 328 , hdis 664
Nhcl-Bla, hikmt 85
525
182
Sual (2)
Hact istmk
899. nsanlardan hact istmyin qadaan olmas
Quran:
Bu sdqlr Allah yolunda sxntya dn v (z
dolanqlarn tmin etmk n) sfr xa bilmyn
yoxsullar ndr. Onlar ox hyal olub (dilnilikdn
kindiklrin gr), mlumat olmayanlar onlar varl hesab
edirlr. Sn onlar zlrindn tanyrsan. Onlar insanlardan
israrla he n istmzlr. bhsiz ki, onlara sdq verdiyiniz
hr bir maldan, Allah agahdr. 1
2886. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Xahidn v
dilnilikdn ehtiyatl ol ki, o, dynada xarla v yoxsullua
sbb olar, Qiyamt gn is hesab-kitab uzundur.2
2887. Allahn Peymbri (s):Kim mn insanlardan he n
istmmyi sz verr ki, mn ona Cnnti verim? Suban
dedi:Mn. Bundan sonra Suban insanlardan he n
istmirdi.3
2888. Allahn Peymbri (s):Ehtiyacn dil gtirmyin
qapsn z zn aan el bir bnd olmad ki, Allah-taala
yoxsulluun yetmi qapsn onun zn amasn.4
2889. mam li ():Kim Allahdan qeyrisindn bir ey ists,
mhrumiyyt layiq olar.5
2890. mam Hsn ():Bu yerdn baqa bir yerd
ehtiyac istmk rva deyil: Ar qanbahasnda, ya zc
borcda, ya ldrc yoxsulluqda.6
2891. mam Sccad ():nsanlardan ehtiyac istmk
hyatda xarla, hya v abrn getmsin sbb olar. Elc d,
insann vqarn, zmtini azaldar v o, sl yoxsulluqdur.
1
2
3
4
5
6
Bqr, ay 273
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4,sh. 375 , hdis 5762
KnzulUmmal, hdis17142
Camiul-xlaq,sh. 379 , hdis 1061
526
Ehtiyac lini insanlara az uzatmaq is nd olan

ehtiyacszlqdr.1
2892. mam Sadiq ():Bizim imiz acndan ls d, ehtiyac
lini insanlara uzatmaz.2
900. Ehtiyac olmayan yerd kmk istmkdn
kindirmk
2893. Allahn Peymbri (s):Kim, ehtiyac olmad halda,
ehtiyac lini uzadarsa nticsi baar v rk ars olar.3
2894. mam Sccad ():Mn Rbbimi zamin tuturam ki,
ehtiyac olmadan baqasndan bir ey istyn el bir ks olmad
ki, onun bu dilyi bir gn onu hqiqi ehtiyac lini uzatmaa
mcbur etmsin.4
2895. mam Baqir ():Kim ehtiyac olmadan xahi (v
dilnilik) edrs, Qiyamt gn z rmaqlanm halda
Allahla grr.5
901. nsanlardan ehtiyacsz olmaa hvslndirmk
2896. Allahn Peymbri (s):Kim bizdn bir ey ists ona
verrik, kim bir ey istms Allah-taala onu ehtiyacsz v varl
edr.6
2897. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn hr biriniz kndir
gtrb bir qucaq odun gtirib satsa v bu il z abrn qorusa,
bu onunn ehtiyac lini uzatmaqdan daha yaxdr.7
902. Yaxl onun hlindn istmk
2898. Allahn Peymbri (s):Yaxl v bxii
mmtimin sxavtlilrindn v mehribanlarndan istyin ki,
onlarn klgsind yaayasnz.8
2899. mam li ():Snin abrn donmu buzdur, ehtiyac
istmk is onu damla-damla ridr. Bellikl, bax gr onu
kimin yannda ridirsn.9
2900. mam li ():Ehtiyacn aradan getmsi onu hli
olmayandan istmkdn daha asandr.10
1
Tuhful-Uqul,sh. 79
Vsailu-i, c.6,sh. 309 , hdis 15
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 346
10
Nhcl-Bla, hikmt 66
2
527
903. Dilk dilmyin qaydas

2901. mam Sadiq ():Sn rdd cavab vermsindn
qorxduun kimsdn he n istm.1
2902. mam Sadiq (): ey mhrumiyyt sbb olar:
istmkd israr etmk, qeybt v rixnd etmk.2
904. styni namid qaytarman qadaan olmas

Quran:
V dilnini (qapdan) qovma3
Hdis:
2903. Allahn Peymbri (s):Dilninin dilyini rdd
etmyin. nki dilnilrin yalan danmaqlar olmasayd,
onlarn xahiini rdd edn xs he vaxt nicat tapmazd.4
2904. Allahn Peymbri (s):Dilniy baxn, gr ona
ryiniz yansa sdq verin. nki o, doru danr.5
2905. mam li ():Dilnini libo geri qaytarma, ksin,
zmn ya xurma dnsinin yars olmu olsa bel, ona ver.6
2906. mam li ():Vermk istdiyin sdqnin azlndan
utanma, nki (dilnini) mhrum etmk ondan daha pisdir.7
2907. mam Hseyn (): Mhtac xahi etmkl z hrmtini
v abrn tkmdr. Sn d, onu namid etmmkl z abrn
v hrmtini saxla.8
2908. mam Baqir ():Dilni onun xahiind v istyind
n gizlndiyini bilsydi, he vaxt he kimdn bir ey istmzdi.
gr xahi olunan xs, namid qaytarmaqda n gizlndiyini
bilsydi, he vaxt he ks digrini namid qaytarmazd.9
2909. mam Sadiq ():Bir xs ehtiyac lini mn uzadan
zaman onun ehtiyacn dmy tlsirm. nki iin idn
kediyindn
v mnim kmyimin artq
ona fayda
vermmsindn qorxuram.10
2910. mam Sadiq (): dilniy yemk verin. Bundan
sonra ixtiyar sizin znzddir, istsniz daha oxunu
1
lamud-Din,sh. 303
Tuhful-Uqul,sh. 321
3
Zuha, ay 10
4
5
Nvadirul-Rvandi,sh. 3
6
Tuhful-Uqul,sh. 172
7
Nhcl-Bla, hikmt 67
8
Kful-umm, c. 2, sh.244
9
Tuhful-Uqul,sh. 300
10
Uyunu-xbru Rza(), c.2,sh.179 , hdis 2
2
528
yedirdrsiniz, istsniz d yedirtmzsiniz. Bel ki, artq o

gnnzn vzifsini yerin yetirmisiniz.1
2911. Msumlar ():Biz yardma layiq olann xahiini rdd
etmkdn qorxduumuza gr, buna layiq olmayanlara da
bxi verrik.2
1
2
ddtud-Dai,sh. 91
529
183
Sy symk
905. Mmini symk
2912. Allahn Peymbri(s):Mmini symk mhv olman
kandarnda durmaq kimidir.1
2913. Allahn Peymbri (s):Mmin thqiramiz szlr
demk fasiqlik (fisqdir), onunla mharib etmk kfr, onun tini
yemk (qeybtini etmk) Allaha itatsizlikdir.2
906. Sy symyin qadaan olmas
Quran:
Allahdan qeyrisini aranlar (sitayi ednlri) symyin ki,
bel olan halda onlar da dmnilik v cahilliklrin gr
Allah syrlr. Belc, hr mmtin mllrini (z gzlrind)
zintlndirdik. Onlarn son qayd Allahn yannadr. Allah
onlara etdiklri mllrdn xbr verckdir.3
Hdis:
2914. Allahn Peymbri (s):Klklri symyin. Onlar
(Allah trfindn) mmurdurlar. Dalar, anlar, gnlri v
geclri symyin ki, gnahkar olarsnz v znz qaydar.4
2915. Allahn Peymbri (s):nsanlar symyin ki, bu
iinizl onlarn arasnda znz dmn taparsnz.5
2916. mam li () (onu sym olan kiini symk istyn
Qmbr xitabn): Sakit ol, Qmbr! Sni syni xar v
rsvay halda qoy ki, Rhman Allah raz v eytan naraz
edrk dmnin cza vermi olasan. Toxumu yaran v
mxluqat yaradan Allaha and olsun ki, mmin z Rbbini
dzmllk v gzt etmk kimi baqa bir eyl raz etmdi.
Sakitlik kimi bir silah qdr baqa bir eyl eytan
qzblndirmdi v axmaa, onun mqabilind susmaq kimi
digr bir ey il cza vermdi.6
1
2
3
4
5
6

nam, ay 108
llu-raye, sh. 577, hdis 1
mali-Mufid,sh. 118, hdis 2
530
2917. mam Kazim () (iki nfrin bir-birin sy

sydyn grdkd): Birinci balayan daha ox zlmkardr
v qar trfin gnah zlm mruz qalan z hddini
amayanadk, onun boynundadr.1
2918. mam Kazim ():He vaxt bir-birini syn iki nfr
olmayb ki, onlardan daha ox sy syn daha aa mqama
kmsin.2
907. Peymbrlri v vsilrini syn xsin
czas.
2919. Allahn Peymbri (s):Kim peymbrlrdn birini
sys, onu ldrn. Kim onlarn vsilrindn birini sys,
kksiz ki, peymbri symdr.3
2920. mam Sadiq () (Allahn Rsulunu syn xsin hkm
bard veriln sualn cavabnda): Ona daha yaxn olan kims,
onu mhakim etmk n imamn yanna aparmadan
ldrsn.4
908. caz veriln sy
2921. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz (din)
qardan syn zaman onun elin, obasna, atasna, anasna
symsin. ksin, bel desin:Sn simicsn, sn qorxaqsan,
sn yalansan Bir rtl ki, onun hqiqtn bel olduunu
bilsin.5
1
2
3
4
5
Tuhful-Uqul,sh. 412
lamud-Din,sh. 305
mali-Tusi,sh. 365, hdis 769
531
184
Scdlr
909. Scdlr
2922. mam li ():Bndni he n oxlu scdlr v
rukular qdr pak olan Allaha yaxnladrmaz.1
2923. mam Sadiq () :Scd, Adm vladnn ibadtinin
zirvsidir.2
2924. mam Sadiq () (Sid ibn Ysarn Ruku halnda dua
edim ya scd halnda? sualna cavabndan): Bli, scd
halnda dua et. nki bndnin Allaha n yaxn hal scddir. O
halda dnyan v axirtin n Allahn drgahna dua et.3
910. Scdni uzatmaq
2925. Allahn Peymbri (s):Allahn sni mniml birg
qbirdn qaldrmasn istyirsns, vahid Qhhar olan Allahn
drgahna uzun scd et.4
2926. mam li ():Scdlri uzadn. nki iblis n Adm
vladn scd halnda grmk qdr daha ar v xoaglmz
bir mnzr yoxdur. Bel ki, scd etmk ona mr olunsa da,
mr itat etmdi.5
2927. mam Sadiq (); Bir dst insan Allahn Rsulunun
yanna glib rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Rbbinin qarsnda
Cnnti biz zmant ver. Allahn Rsulu(s) buyurdu:Bir
rtl ki, siz d uzun scdlrl mn kmk edsiniz.6
2928. mam Sadiq (): li ibn Hseyn () scdy gednd,
bdnindn tr axanadk ban scddn qaldrmazd.7
911. Scd lamti
Quran:
1
2
3
4
5
6
7
urrul-Hikm, hiss 10888

d-Dvat,sh. 33, hdis 70
l-Xisal,sh. 616, hdis 10
532
zlrind scdlrin sr-lamti var.8

Hdis:
2929. mam li ():Mn kii n alnnn saf grnmyini
v onda
scddn bir sr-lamt olmamasn bynmirm.2
2930. mam Baqir ():Atamn scd yerind bir nian
peyda yaranmd. ld iki df v hr df be qabar ondan
ksrdi. Buna gr o Hzrt Zus-sfnat yni qabar
sahibi deyrdilr.3
912. mam Hseynin () torpana scd etmk
2931. mam Sadiq ():Hseynin () torpana scd etmk
yeddi hicab yarar.4
8
2
3
4
Fth, ay 29
Biharul-nvar, c.85sh.153, hdis 14
533
185
Mscid
913. Mscid Allahn evidir
Quran:
Hqiqtn, mscidlr v scdgahlar Allahndr. Buna gr
Allahla brabr he ksi armayn.1
Hdis:
2932. mam Sadiq ():Sizlr mscidlr getmyi tvsiy
edirm. nki mscidlr Allahn yer znd evlridir. Kim pak
v tmiz halda oraya daxil olsa, Allah-taala onu gnahlardan
tmizlyr v zvvarlar srasnda qeyd edr. Bellikl,
mscidlrd ox namaz qlb dua edin.2
914. Mscidlri abad etmk
Quran:
Allahn mscidlrini yalnz Allaha v axirt gnn iman
gtirn, namaz qlan, zkat vern v Allahdan baqa he
ksdn qorxmayan xs abad edr. mid var ki, onlar doru
yolu tapsnlar.3
Hdis:
2933. Allahn Peymbri (s) (mscidlrin nec abad
olunmas bard buzrin sualnn cavabnda): Onlarda
sslrini qaldrmasnlar, nalayiq v bo-bo szlr, ilr vaxt
srf etmsinlr. Orada al-veri edilmsin. Mscidd olduun
mddtd hdr v hmiyytsiz ilrdn l ksn. gr
bel etmsn, Qiyamt gn zndn baqa bir ksi
danlamaa haqqn yoxdur.4
2934. mam Sadiq ():Kim bir mscid tiks, Allah-taala
onunn Cnntd bir ev tikr.5
915. Mscidlr getmk
1
2
3
4
5
Cin, ay 18
Tvb, ay 18
534
2935. Allahn Peymbri (s):Kim camaat namaznda

itirak etmk n mscid gets, atd hr bir addma yetmi
min yax mlin savab yazlar v hmin hddl drcsi ali
sviyyy ykslr. gr bu halda lrs, Allah-taala yetmi
min mlyi, qbrdn qalxan gndk onu qbrd ziyart
etmk, tnhalqda onunla munis olmaq v gnahlarnn
balanmasn istmkdn tr ayrar.1
916. Mscidd oturmaq
2936. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Mscidd
oturduun mddtd Allah-taala hr aldn nfs n sn
Cnntd bir drc verr, mlklr sn salam gndrr,
mscidd kdiyin hr bir nfs n sn on yax mlin
savab yazlar v on gnahn silinr.2
917. Mscidl qonuluq v onda namaz qlmaq
2937. mam li ():Mscidin qonuluunda yaayan xsin
bir zrl sbb, ya xst olduu haldan baqa msciddn qeyri
bir yerd qld namaz qbul deyil. rz etdilr:Ey mir-lmminin!
Mscidin
qonusu
kimdir?
Hzrt
()
buyurdu:Mscidd namaz qlmaq n dvt ssini eidn
xs3
2938. mam li ():Mscidin traf qrx zirdir, mscidin
qonuluu is hr trf qrx evdir.4
918. Mscidd db qaydalar
2939. Allahn Peymbri (s):Kim bu pis iyli dnni (yni
sarmsa) yeyrs, bizim mscid yaxnlamasn. Amma
mscid glmyck xs yemyin eybi yoxdur.5
2940. Allahn Peymbri (s):Mscidd iki rkt namaz
qlmadan onu znzn keid yeri etmyin.6
1
2
3
4
5
6

l-Xisal,sh.544, hdis 20
535
536
186
Sxavt
919. Sxavt
2941. Allahn Peymbri (s):Sxavt Allahn zmtli
xisltidir.1
2942. Allahn Peymbri (s):Allah-taala btn vlilrinin
tbitinin
xmirini
sxavtdn
baqa
bir
eyl
yourmamdr.2
2943. mam li ():Sxavt Allaha v insanlara
yaxnlaman sbbidir.3
2944. mam li (): Ala kmk etmk n sxavtdn
baqa bir eydn imdad istnilmsin.4
2945. mam li ():Sxavt mdrikliyin meyvsi v qnat
rfin dlilidir.5
2946. mam li ():Sxavt mhbbtin toxumunu spr.6
2947. mam li ():Sxavt mhbbt gtirr, xlaq v
xasiyyti bzyr.7
2948. mam Sadiq ():Sxavt peymbrlrin xlaqi
keyfiyytlrindn biri v imann stunudur. Sxavtli olmayan
mmin yoxdur. Yalnz yqinlik v ali hdf sahibi sxavtli ola
bilr. nki sxavt yqinlik nurunun asdr v buna gr
hdfi tanyan xs bxi etmk asan olar.8
2949. mam Sadiq ():Sizin n yaxlarnz sxavtlilriniz
v n pislriniz xsislrinizdir.9
920. Sxavtli
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Knzul-Umma,hdis 15962
Knzul-Umma, hdis 16204
Biharul-nvar, c.72,sh. 193,
urrul-Hikm, hdis. 1600
hdis 9
hdis 59
hdis 17
hdis 3
537
2950. l-Kafi:Allah-taala Musaya () vhy etdi ki, Samirini

ldrm. nki o, sxavtlidir.10
2951. Allahn Peymbri (s):Sxavtli xs Allaha
yaxndr, insanlara yaxn v Cnnt d yaxndr.2
2952. Allahn Peymbri (s):Sxavtlinin shvindn kein.
Hr df aya bdryn zaman Allah-taala onun lindn
tutar.3
2953. mam Sadiq ():Gnaha batm sxavtli gnc Allah
yannda xsis abid qocadan daha sevimlidir.4
2954. mam Rza ():Sxavtli xs insanlarn sfrsindn
yeyr ki, insanlar da onun sfrsindn yesinlr. Amma xsis
insanlarn sfrsindn yemz ki, onlar da onun sfrsindn
yemsinlr.5
921. Sxavtin srhddi
Quran:
lini boynuna balama (yni xsis olma) v tamamil aq
saxlama ki, pemanlq v hsrt iind oturarsan.6 (sra
29)
Hdis:
2955. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n sxavtlisi z
malnn zkatn verndir.7
2956. mam li ():Sxavt z malndan bxi, ehsan
vermk v baqalarnn srvti qarsnda zahidlik etmkdir.8
2957. mam Sadiq ():Krm v sxavt sahibi z maln
haqq yolunda xrclyndir.9
2958. mam Sadiq ():Sxavt bir kimsnin xahii olmadan
hyata ker. Amma xahidn sonra ediln sxavt
utancaqlqdan irli glir v mzmmtdn qamaq ndr.10
2959. mam skri (s):Sxavtin hddi var, gr onu
asalar ifrat olar.11
10

3
4
5
6
sra, ay 29
7
8
urrul-Hikm, hdis. 1928
9
10
11
2
538
539
187
Sirr
922. Sirr saxlamaq

2960. mam li ():Kim z sirrini gizlts, seim qdrti
onun z lind olar.1
2961. mam li ():Qlb uzaqgrnlikl, uzaqgrnlik
fikirlmkl v fikirlmk sirr saxlamaqla ld olunur.2
2962. mam li ():Snin sirrin snin sirindir. gr onu fa
etsn, sn onun siri olacaqsan.3
2963. mam li ():Aqil insann sinsi onun sirr sanddr.4
2964. mam li ():Sirr bilnlrin say hr n qdr ox
olarsa, onlarn fa olma ehtimal bir o qdr artq olar.5
2965. mam li ():N qdr mhbbtin varsa dostuna
hsr et, amma inamnn hamsn onun aya altna atma.6
2966. mam li () :lrin n uurlusu tam mxfilikl ba
verndir.7
2967. mam li ():z sirrini etimad etdiyin ksdn baqa
he kim verm.8
2968. mam li ():Snin
sirrinin bilinmmsinin n
qorxusu var!?9
2969. mam li ():z sirrini gizltmkd aciz olan xsin,
baqalarnn sirrini saxlamaa qdrti atmaz.10
2970. mam Sadiq ():Sirrin fa olmas
squta
uramaqdr.11
2971. mam Sadiq ():Snin sirrin, snin qannn bir
hisssidir. Buna gr snin damarlarndan qeyrisind
axmamaldr.12
1
Nhcl-Bla, hikmt 162

Nhcl-Bla, hikmt 48
3
4
Nhcl-Bla, hikmt 6
5
6
7
8
9
10
11
Tuhful-Uqul,sh. 315
12
2
540
2972. mam Rza ():Mmind bu xislt olmasa mmin

olmaz. Bir xislt z Rbbindn, bir xislt peymbrindn v
bir xislt d z vlisindndir. Rbbinin xislti sirr saxlamaqdr.
Allah-taala buyurmudur: Qeybi v sirri bilndir. Byndiyi
peymbrdn baqa he ksi z sirrindn, qeybindn agah
etmz.1
2973. mam Cavad ():Bir eyi mhkmlnmmi v sabit
olmam z xarmaq, onun korlanmasna gtirib xarar.2
923. Sirri vermy layiq olmayanlar
2974. mam li ():Sirr saxlamaa taqti olmayan nadana
sirr verm.3
2975. mam li ():mant sadiq olmayana sirr verm.4
2976. mam li (): nfr sirr vermk olmaz: qadna,
sz gzdirn v axmaa.5
2977. mam Sadiq ():Drd ey brbad olar: .v aldan
he bir bhrsi olmayana sirr vermk.6
1
2
3
4
5
6

541
188
adlq
924. adlanmaa layiq olan ey
2978. mam li () (Abdullah ibn Abbasa xitabn): Allah
trif etdikdn sonra bzn insan hr bir halda onun lin
atacaq bir eyi qazananda sevinir. Bzn d, he vaxt ona
ata bilmdiyi bir eyi ld etmynd qsslnir. Bellikl, sn
axirt ilrindn birin atanda sevin v onun ilrindn birini
ldn vern zaman qssln. bn Abbas deyrdi ki, Allahn
Rsulunun (s) szndn sonra, bu sz qdr he bir szdn
faydalanmadm.1
925. adln amillri
2979. mam li ():adla yumaq xasiyytdn baqa he
bir eyl kmk etmk olmaz.2
2980. mam li ():qlin kk qdrt, onun meyvsi is
sevincdir.3
926. Kim bir qlbi sevindirrs
2981. Allahn Peymbri (s):Cnntd darul-frh (yni
adlq sayar) adlanan saray var. Oraya yalnz mminlrin
yetimlrini sevindirnlr daxil olacaq.4
2982. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntd darulfrh adl bir saray var ki, oraya yalnz uaqlar sevindirnlr
daxil olar.5
2983. mam li ():And olsun btn avazlar eidn ks,
bir qlbi adlandran el bir xs olmayb ki, Allah-taala o
adlqdan bir ltf yaratmasn. Hmin xs bir tinliy,
msibt dnd bu ltf zaa axan su kimi msibtin
zrin axar v qrib dv srdn qovulduu kimi, o msibti
ondan uzaqladrar.6
1
2
3
4
5
6
rhe Nhcl-Bla, c.15,sh. 140

Mtalibus-Suul,sh. 50
Nhcl-Bla, hikmt 257
542
2984. mam Sadiq ():Sizlrdn hr hans biriniz bir mmini

sevindiribs yalnz onu sevindirdiyini fikirlmsin. slind,
Allaha and olsun ki, bizi sevindirmidir. Allaha and olsun, Allahn
Rsulunu (s) sevindirmidir.1
927. Mmini sevindirn, Allah sevindirmidir
2985. Allahn Peymbri (s):Kim bir mmini sevindirs,
mni
sevindirmidir.
Kim
mni
sevindirs,
Allah
sevindirmidir.2
928. Mminin qlbindn qmi aparman savab
2986. mam Sadiq ():Kim mminin qmini aparsa, Allahtaala axirt qmlrini ondan uzaqladrar v qbirdn rahat
qlbl qaldrar.3
2987. mam Sadiq ():Allah-taala mmini qbrdn
xaranda, onunla bir surt d xar v mminin qabanca
gedr. Mmin Qiyamt gnnn qorxulu shnlrindn birini
grnd, hmin surt deyr:qorxma v kdrlnm.
Mmin ona deyr:Sn kimsn? Surt deyr:Mn mmin
qardana atdrdn hmin adlq v sevincm.4
2988. mam Rza ():Kim mminin iinin dynn asa,
Qiyamt gn Allah-taala onun qlbinin dynn aar.5
1
2
3
4
5
l-Kafi,
l-Kafi,
l-Kafi,
l-Kafi,
l-Kafi,
c.2,sh. 189 , hdis 6

c.2, sh.188 , hdis 1
c.2,sh. 199 , hdis 3
c.2,sh. 190 , hdis 8
c.2,sh.200 , hdis 4
543
189
sraf
929. Hddi amaq
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscid gednd z zintlrinizi
geyinin, yeyin, iin v israf etmyin ki, Allah-taala israf ednlri
sevmz. 1
Hdis:
2989. mam li ():Biar israf! z nfsinin islahndan v
ldn verdiklrinin yerini doldurmaqdan nec d uzaqdr.2
2990. mam li ():sraf puluqdur, orta hddi gzlmks
srvt gtirr.3
2991. mam li ():Mal nahaq yer xrclmk israf v zay
etmkdir4
2992. mam Sccad () (duada): Ey Allahm! Mni israf
etmkdn kindir, ruzimi tlf olmaqdan qoru, malma brkt
vermkl onu artr v onu xeyir ilrd xrclmyin yolunu
mn gstr.5
930. srafnn niansi
2993. Allahn Peymbri (s):srafnn drd niansi var:
batil ilrl ynr, ona aid olmayan eyi yeyr, xeyirli ilr
meylsiz olar v ona xeyir vermyn xsi inkar edr.6
2994.
shaq
ibn
mmar:mam
Sadiqdn
()
sorudum:Mminin on kynyi ola bilrmi? Hzrt
buyurdu:Bli.
rz
etdim:yirmi
kynk
nec?
Buyurdu:Bli. Bunlar israf deyil. sraf l, bayr v qonaq
paltarn ev v lalt paltarlar etmkdir.7
2995. mam skri ():Hqiqtn, sxavtin hddi var.
gr onu asalar israf olar.8
1
2
3
4
5
6
7
8
raf, ay 31
Biharul-nvar, c.72 , hdis 9
Nhcl-Bla, xtb 126
Shifeyi-Sccadiyy,sh. 86, dua 20
Tuhful-Uqul,sh. 22
d-Durrtul-Bahir,sh. 43
544
931. srafn n az hddi

2996. Allahn Peymbri (s):ryin istdiyi hr eyi yemk
israfdr.1
2997. mam Sadiq ():srafn n az hddi qabn dibind
qalan suyu, ya yemyi atmaq, hminin bayr paltarn ev v
lalt paltarna evirmk v (xurma v meyvlrdki) yirdyi
tullamaqdr.2
932. sraf saylmayan ey
2998.
Allahn
Peymbri
(s):srafda
bir
xeyir
gizlnmmidir v xeyir ilrd israf yoxdur.3
2999. mam Sadiq ():Bdni salam saxlayan eyd israf
yoxdur slind israf mal tlf edn v bdn ziyan vern
eylrdir.4
3000. Biharul-nvar:mam Kazimdn () soruurlar:On
kyny sahib olmaq israfdrm? Buyurur:Xeyr. ksin, ox
kyny sahib olmaq kynklrin mrn uzadar. sraf l
paltarn irkli yer geymkdir.5
1
2
3
4
5

Biharul-nvar,c.75,sh. 303
,
,
,
,
hdis
hdis
hdis
hdis
7
2
6
1
545
190
Ourluq
933. Ourluq
Quran:
Oru kii v qadnn, etdiklri ml gr Allah trfindn
cza olaraq llrini ksin. Allah izzt v hikmt sahibidir. 1
Hdis:
3001. mam Rza ():Allah-taala ourluu haram etmidir.
nki, buna icaz verilsydi, mallarn mhvin v insanlarn
qtlin sbb olard. Bel ki, bir-birinin mallarn qsb etmk
qarlql ktlvi qtllr, mnaqilr v paxlla sbb olur.
Elc d ticart v snayedn uzaqlamaa, srvtlrin haram
v nalayiq yollarla ld edilmsin gtirib xarard.
Sa l bu sbbdn ksilir ki, oru sa li il yalara
toxunur. Sa l hm d onun bdninin n yax v n ox
fayda vern zvdr. Buna gr, onun ksilmsi oru n
cza v baqalar n bir ibrt drsidir ki, haram yolla mallara
tcavz etmk niyytindn l ksinlr. Hm d ona gr ki,
oru daha ox sa l il ourluq edir.2
934. Ourlua gr czalandrlmayanlar
3002. Allahn Peymbri (s):Orunun li, yalnz dinarn
drdd biri v ondan ox mbld ourluqda ksilr.3
3003. mam li ():Bir qzn qulandan zorla mirvari sran
ourlayan kii bard buyurdu:Bu akar ourluqdur. Sonra
allaq vurub zindana sald.4
3004. mam li ():Drd nfrin li ksilmmlidir :qapb
qardan, qnimt xyant edn, qnimtdn ourlayan v
fhlnin ourluq etmsi. nki bunlarn ii ourluq yox, xyant
saylr.5
3005. mam Baqir ()v ya mam Sadiq (): Yalnz divar
demk ya qfl sndrmaqla ev daxil olan orunun li
ksilr.6
3006. mam Sadiq ():gr fhl yaxud qonaq ourluq
ets, llri ksilmz. nki onlara etimad olunubdur.7
1
2
3
4
5
6
7
Maid, ay 38
Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 627 , hdis 183
Shihi-Muslim , hdis 1684
Vsailu-i, c.18,sh. 510 , hdis 5
llu-raye,sh. 535 , hdis 1
546
3007. mam Sadiq ():Qhtlik v aclq olan illrd orunun

li ksilmz.8
3008. mam Sadiq ():gr oru z aya il glib
ourluunu etiraf ets v Allah drgahna tvb edib ourlad
mal sahibin qaytarsa, li ksilmz.2
191
Xobxtlik
935. Xobxt
3009. Allahn Peymbri (s) (mirl-mminin () xitabn):
sil xobxt, sni sevn v sn itat edn xsdir.3
3010. mam li ():Xobxt insan Allaha ixlasla itat
edndir.4
3011. mam Sadiq ():Alim olmayan xobxt saylmaa
layiq deyil.5
936. Xobxtlik gtirn amillr
3012. mam li ():Elminiz ml edin ki, xobxt
olasnz.6
3013. mam li ():Alimlrl oturub dur ki, xobxt
olasan.7
3014. mam li ():Xobxtlik haqqa ballqdadr.8
3015. mam li ():z nfsinin hesabatn aparan xobxt
olar.9
3016. mam li ():Kim z nfsini islah etmk namin onu
ziyyt salarsa, xobxt olar. Amma kim z nfsini lzztlr
taprarsa, bdbxt olar v Allahn drgahndan qovular.10
937. Xobxtlik saylan ey
8

Thzibul-hkam, c.10,sh. 122 , hdis 489
3
mali-Tusi,sh. 426 , hdis 953
4
5
Tuhful-Uqul,sh. 364
6
7
8
9
10
2
547
3017.
Allahn
Peymbri
(s):Drd
ey
kiinin
xobxtliyidir: lyaqtli yoldalar, mlisaleh vlad, uyun olan
zvc v i yerinin z hrind olmas.1
3018. mam li ():Qlbd kin v paxlln olmamas
bndnin xobxtliyidir.2
3019. mam li ():Xeyir ilr grmy nail olmaq
xobxtlikdir.3
938. Hqiqi xobxtlik
3020. mam li ():Hqiqi xobxtlik insann iinin
xobxtlikl sonuclanmasdr. Hqiqi bdbxtlik is insann
iinin bdbxtlikl nticlnmsidir.4
3021. mam li ():mllr pak olan Allaha rz ediln
zaman hqiqi xobxt sl bdbxtdn ayrlar.5
939. n xobxt insan
3022. Allahn Peymbri (s):n xobxt insan byk
insanlarla yoldalq edndir.6
3023. mam li ():n xobxt insan tri lzzti, bdi
lzzt gr trk edndir.7
3024. mam li ():Dnyada n xobxt insan, zn ziyan
bildiyi eydn kinn v n bdbxt insansa z nfsinin
istklrin tabe olandr.8
3025. mam li ():n xobxt insan bizim fzilt v
mqammz tanyan, bizim vasitmizl Allaha yaxnlaan, biz
mhbbtd smimi v ixlasl olan, dediklrimiz ml edn v
qadaan etdiyimizi trk edndir. Bel insan bizdndir v
bdiyyt saraynda (Cnntd) bizimldir.9
3026. mam li ():n xobxt insan, hamdan tqval
olandr.10
Nvadirur-Ravndi,sh. 11
3
4
Mani xbar,sh. 345 , hdis 1
5
6
Biharul-nvar,c.74,sh. 185 , hdis 2
7
8
Vaqitus-Siffeyn,sh. 108
9
10
2
548
549
192
Sfr
940. Sfr
3027. Allahn Peymbri (s):Sfr xn ki, salam

qalasnz v qnimt ld edsiniz.1
3028. Allahn Peymbri (s):Sfr zabn bir hisssidir.
Sizlrdn biriniz sfri baa vuran kimi, tezlikl z ailsinin
yanna qaytsn.2
3029. mam li ():Sfrdn qabaq z yol yoldanla
maraqlan v ev almamdan qabaq bax gr, qonun kimdir.3
941. Sfrin qaydas
3030. Allahn Peymbri (s): nfr hmsfr olduqda,
z aralarndan bir nfri ba sesinlr.4
3031. Allahn Peymbri (s):nsanlarn bas sfrd
onlara xidmt edndir.5
3032. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz sfrdn
qaydanda bir da paras da olsa z ailsi n hdiyy v
thf gtirsin.6
3033. mam li ():Sn ona qar mnasibtd, onu
zndn stn bildiyin kimi, o da sni zndn stn bilmyn
xsl sfr xma.7
3034. mam Sadiq ():z sfrini sdq vermkl bala v
istdiyin vaxt yola d. nki sdq vermkl sfrin
salamatln alarsan.8
3035. mam Sadiq ():Loman z oluna dedi:Bir ne
nfrl hmsfr olanda zn v onlara aid olan ilrd yol
yoldalarnla mvrt et, onlarla glrz ol, ehtiyat n
gtrdyn azuqndn onlara liaqlq et. Sni dvt etslr
qbul et. eyd onlardan stn ol: susmaqda, ox namaz
1
2
3
4
5
6
7
8

Biharul-nvar,c.76,sh. 222 , hdis7
Nhcl-Bla, mktub 31
Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 536 , hdis 1866
550
qlmaqda v z minik, v ya srvt v yaxud gtrdyn

azuqd sxavtlilikd.1
3036. mam Sadiq ():Sfrd mrdlik aadaklardan
ibartdir: yol azuqndn yoldalarna bxi etmk, Allah
qzb gtirmyn zarafat etmk, hmsfrlr az mxalifd
olub, az narazlq etmk v onlardan ayrldqdan sonra onlar pis
szlrl yad etmmk.2
942. Qadaan olunmu sfrlr
3037. mam li ():nsan z dinin v namazna ziyan
dycyindn qorxduu sfr xmamaldr.3
3038. mam Sadiq () (Mhmmd ibn Muslimin sfrd
cnub olan v qsl almaq n qardan v buzdan baqa bir ey
tapmayan xsin hkm bard sualna cavabndan): Bel
vziyytd zrurt hal vardr. O, bir daha dinin ziyan vuran
mkana xmamaldr.4
923. Gzmk
3039. mam Sadiq () mamn qarda Abdullah ibn
Muhmmdin () mnzilind o Hzrtin () yanna glib Siz
fda olum. Buraya n mqsdl glmisiniz? dey soruan mr
ibn Hureys cavabnda buyurdu:Gzmk n.5
3040. mam Rza ():Bir gn xudmani bir gzintiy
xmdq. Amma xidmtilrdn biri duz gtrmyi yaddan
xarmd. Buna gr, bizim n ksdiklri kk qoyundan he
n yemyib geri qaytdq.6
1
2
3
4
5
6

mali-Mufid,sh. 44 , hdis 3
l-Mhasin, c.2,sh. 261 , hdis 2595
551
193
Su iirtmk
944. Su iirtmk
3041. Allahn Peymbri (s):Kiinin z arvadna su
iirtmyinin savab var.1
3042. Allahn Peymbri (s):Gnahlarn oxalanda,
dalbadal tnlr su ver.2
3043. mam Sccad ():Kim susam mmin su vers,
Allah-taala ona mhrlnmi Cnnt rabndan iirdr.3
3044. mam Baqir ():Kim tny bir az su iirts, Allahtaala ona mhrlnmi Cnnt rabndan iirdr.4
3045. mam Baqir ():Qiyamt gn hr eydn vvl
hesabat aparlan ey tny su vermyin sdqsinin savab
olacaqdr.5
3046. mam Sadiq ():n yax sdq yanan ciyri
srinltmkdir. Kim bir heyvann, ya ondan qeyrisinin yanl
ciyrini srinldrs, Allah-taala Onun klgsindn baqa bir
klgnin olmayaca gn onun zrin klg salar.6
945. Su vern layiq olan cht
3047. Allahn Peymbri (s):Camaata su vernin z
hamdan axrda su imlidir.7
1
2
3
4
5
6
7

Biharul-nvar,c.96,sh. 172 ,
Biharul-nvar,c. 75, sh. 172
552
hdis 8
hdis 13
hdis 8
, hdis 24
553
194
Mstlik
946. Hr mstedici haramdr
3048. Allahn Peymbri (s):Hr bir mstedici haramdr.1
3049. mam Baqir ():oxu mstlik gtirn hr eyin az da
haramdr.2
947. Mstedicilrin nvlri
3050. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Gnahn
mstliyindn kin. nki gnahn mstliyi rabn mstliyi
kimi, slind ondan da iddtlidir. Allah-taala buyurur:Kar, lal
v kordurlar. Buna gr, onlar qaytmayacaqlar3.4
3051. mam li ():Mstlik drd nvdr: rabn mstliyi,
var-dvltin mstliyi, yuxunun mstliyi v hakimiyytin
mstliyi.5
3052. mam li ():Aqil insan var-dvltin, qdrtin trifin,
v gncliyin mstliyindn kinmy layiqdir. nki bu
mstliklrin hr birinin qli zifldn v vqar aparan irkin
klklri var.6
3053. mam li ():Qflt v qrurun mstliyi badan,
rabn mstliyindn ge kilib gedr.7
l-Kafi, c.6, sh.409 , hdis 9

Biharul-nvar,c.79, sh.131 , hdis 20
3
Bqr, ay18
4
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.352 , hdis 266
5
6
7
2
554
195
Yaay yeri
948. Yaay yerinin geniliyi
3054. Allahn Peymbri (s):Mslmann xobxtliyindn
biri d geni yaay yerinin olmasdr.1
3055. mam Baqir ():Yaayn drdlrindn biri d
mnzilin darldr.2
949. Ehtiyacdan artq tikmkdn kindirmk
3056. mam li ():ziyytlrdn biri d insann yd
mal yemmsi v tikdiyi binada yaamamasdr. Sonra da
Allah-taalann yanna maldan v binadan mhrum olduu halda
kckdir.3
3057. mam Sadiq ():Ehtiyacdan artq olan byk bina
Qiyamt gn sahibinin boynuna yk olacaqdr.4
3058. mam Sadiq ():Yaay ehtiyacndan artq bina tikn
xs Qiyamt gn onu damaa mcbur olacaq.5
950. Evin satlmas
3059. Allahn Peymbri (s):Kim bir ev satb puluna onu
kimisini almasa, mal brkt tapmayacaq.6
3060. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz bir mnzil, ya
mlk satanda, bilsin ki, onu kimisini almasa, onun pulu
brkt layiq deyil.7
1
2
3
4
5
6
7

Nhcl-Bla, xtb 114
l-Mhasin, c.2, sh. 446 , hdis 2531
555
556
196
Silah
951. Silah dzltmyin mukafat
3061. Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir dy oxuna
gr 3 nfri Cnnt aparacaq: onu xeyir niyytl dzldni,
onu atan v bu oxu onun ixtiyarna verni.1
952. Silah v xeyir
Quran:
Kafirlr sizin z silahlarnzdan qafil olmadnz istyirlr.2
Hdis:
3062. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams qlncda v
qlncn klgsi altndadr. nsanlar qlncdan qeyri bir ey islah
etmz. Qlnclar Cnnt v Chnnmin aarlardr.3
3063. Allahn Peymbri (s):Cnnt qlnclarn klgsi
altndadr.4
3064. mam Sadiq ():Allah-taala z Rsuluna on il slam
insanlara dil il tbli etmyi mr etdi. Amma onlar bu dini
qbul etmkdn boyun qardlar. Nhayt, ona mharib
frmann verdi. Buna sasn, xeyir qlncda v qlncn
klgsinddir. vvld bel olduu kimi, yenidn bir daha bel
olacaq.5
953. Din dmnlrin silah satman qadaan
olmas
3065. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn): Ey
li! Bu mmtdn 10 nfr byk Allaha qar kfr edndir:
. hrb hli (mslmanlarla muharib edn dmnlr)
silah satan xs.6
1
2
3
4
5
6
Sunni bi Davud,sh. 2513

Nisa, ay102
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.356 , hdis 5762
557
558
197
Sultan
3066.
Allahn
Peymbri
(s):Sultann
xidmtind
durmaqdan ehtiyatl ol ki, bu i dini aradan aparar. Ona
kmklik gstrmy ehtiyat et. nki onun ilrini
bynmycksiniz.1
3068. Allahn Peymbri (s):Kim Sultana xidmt etmk
yolunu sers fitn v aznla dar olar. Kim sultana daha
ox yaxnlasa, Allahdan daha uzaq olar.2
3068. Allahn Peymbri (s):Sultann drgahndan v
trafndan uzaq ol. nki sizlrdn sultan drgahna v trafna
n yaxn olannz Allahdan n uzaq olannzdr. Kim sultan
Allahdan stn bils, Allah-taala tqvan ondan gtrr, onu
aqn v mttl edr.3
3069. mam li ():Sultann yaxn v sirda olmaq iri
minmi xs kimidir. nsanlar onun mqamna qibt etslr d,
z ne thlkli vziyytd olduunu daha yax bilir.4
3070. mam li ():Sultandan uzaq ol ki, onun hiyl v
mkrlrindn amanda qalasan.5
955. Sultann qarsnda ba ymk
3071. Allahn Peymbri (s):Kim z ehtiyacna gr zalm
sultann qarsnda zn alaltsa, Chnnm atind onunla
birlikd olar.6
3072. Allahn Peymbri (s):Kim bir ey tamahlanaraq
zalm sultan trifls v zn onun qarsnda xar v yngl
tutsa, Chnnmd ona yolda olar.7
3073. mam Sadiq ():gr mmin bir qdrt sahibinin, v
ya onun dinin mxalif olan xsin qarsnda onun dnya
malndan bir ey ld etmk niyyti il ba yib qulluunda
1
2
3
4
5
6
7

Nhcl-Bla, hikmt 263
mali-Sduq, sh.347 , hdis 1
559
dayanarsa, Allah-taala onun ad-sann yox edr. Bu i gr ona

qzblnr v zbana buraxar. gr onun dnya malndan bir
ey ld edrs, Allah-taala o maldan brkti gtrr.1
956. daltli sultann fzilti
3074. Allahn Peymbri (s):Tvazkar, daltli sultan yer
znd Allahn klgsi v Onun nizsidir.2
3075. mam li ():Rhbrlr yer znd Allahn hkmlrini
qoruyanlardr.3
3076. mam li ():Hqiqtn, Allahn sultan (haqq dinin
hakimiyyti v rhbrliyi) sizin ilrinizin qorunmasnn v
sahmana dmsinin sbbkardr. Buna gr, vaxt itirmdn
z meyliniz v ixtiyarnzla ona itat edin. Allaha And olsun, ya
siz bu ii edcksiniz, ya da Allah-taala slam sultann (islamn
haqq hkumtini) sizin linizdn alb, bir daha he vaxt siz
nsib
etmyck
v
hakimiyyt
sizdn
qeyrisin
4
taprlacaqdr.
1
2
3
4

Nhcl-Bla, hikmt 332
Nhcl-Bla, xtb 169
560
198
slam
957. slam
Quran:
Hqiqtn, Allahn yannda yegan din slamdr. 1
Kim slamdan qeyri bir dini sers, he vaxt ondan qbul
edilmyck v axirtd xsart urayanlardan olacaqdr.2
Hdis:
3077. Allahn Peymbri (s):slam stn olaraq qalacaq v
he bir ey ondan stn olmayacaq.3
3078. Allahn Peymbri (s):Kimin slam gzl v hqiqi
olarsa, z cahiliyyt dvrnd etdiyi mllr gr soru-suala
kilmyck. Kimin slam pis, irkin olarsa, etdiyi v edcyi
mllr gr hesabat aparlacaq.4
3079. mam li ():slamdan byk rf yoxdur.5
3080. mam li ():Hqiqtn, bu slam Allah-taalann z
n sediyi dindir. z nzarti altnda trbiy etdiyi
yaradlmlarn n yaxsna onu tbli etmyi mr etdi. Onun
stunlarn z mhbbti zrind qurdu. Onun izztil digr
dinlri xar etdi v onu ucaltmaqla baqa mzhblri aa
endirdi.6
3081. mam li () (slam vsf edrkn): slam n iql yol,
n akar keiddir. Onun yol nianlri uca, ba yolu parlaq,
raqlar iql v nur saandr.7
958. Mslman kimdir?
3082. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann
qardadr. Ona zlm etmz v nalayiq szlr demz.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Ali-mran, ay19
Ali-mran, ay85
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.334 , hdis 5719
Nhcl-Bla, hikmt 371
Nhcl-Bla, xtb 198
Nhcl-Bla, xtb 106
561

qardadr, ona xyant etmz, yalan sylmz v onu tk,
kmksiz qoymaz.1
gzgsdr.2
3085. mam Sadiq ():Mslman odur ki, insanlar onun
lindn v dilindn arxayn olsunlar. Mmin odur ki, insanlar z
mallarnda v canlarnda onu min bilsinlr.3
959. slamn dayaqlar
3086. Allahn Peymbri (s):slam lpaqdr. onun libas
hya, zinti vfa, mrdliyi xeyir v lyaqtli ml, stunu
vrdir (gnahlardan kinmk). Hr eyin daya var,
slamn daya da biz hli-Beyt () mhbbtdir.4
3087. Allahn Peymbri (s):slamn daya mn v
mnim hli-Beytim () mhbbtdir.5
3088. mam li ():slamn yeddi daya var: onlardan
birincisi qldir v sbr onun zrind qurulubdur. kinci dayaq
abr saxlamaq v doru danmaqdr. nc dayaq Quran
oxumaqdr (lazmi qaydada v peymbr nazil olduu kimi).
Drdnc dayaq Allaha xatir dostluq v dmnilik etmk,
beincisi Ali Mhmmdin haqq v onlarn vilaytini
tanmaqdr. Altnc dayaq (din) qardalarnn haqq, onlarn
himaysi v mdafisidir. Yeddinci dayaq insanlarla gzl
qonuluq etmkdir.6
3089. mam Baqir ():slam 5 stun zrind qurulubdur:
namaz qlmaq, zkat vermk, Ramazan aynn orucunu tutmaq,
Allahn evi olan Kbnin hcc ziyarti v biz hli-Beytin(s)
vilayti.7
3090. mam Rza ():mamt slamn artan kk v uca
axsidir.8
960. slamn mnas
1
2
3
4
5
6
7
8

Manil-xbar, sh.239 , hdis 1
l-Mhasin, c.1, sh.445 , hdis 1031
Tuhful-Uqul, sh.136
mali-Mufid, sh.353 , hdis 4
562
3091. Allahn Peymbri (s):slam qlbini tslim etmyin

v mslmanlarn snin lindn, dilindn rahatlqda v amanda
olmasdr.1
3092. Allahn Peymbri (s):Gnn balayan v
mslmanlarn ilrindn tr almayan xs mslman
deyil.2
3093. mam li ():slam el tslim olmaq, tslim el
minlik, minlik el tsdiq, tsdiqin z etiraf, etiraf el icra
v icra el mldir.3
3094. mam li ():Xyantdn uzaqlan. nki xyant
slamdan uzaqdr.4
3095. mam li ():Mslmann leyhin kmk edn xs
slamdan uzaqdr.5
3096. mam Sadiq () (O Hzrtdn suallar soruan v cavab
aldqdan sonra Allaha and olsun, slama gldim deyn am
hlindn bir nfr xitabndan): Xeyr. ksin, indi Allaha iman
gtirdin. slam imandan qabaqdr. slamn vasitsil bir-birindn
irs aparar, bir-biri il evlnrlr. Amma imann vasitsil savab
v mukafat qazanarlar.6
3097. mam Sadiq ():slamn vasitsil insanlarn qan
qorunur, mant sahibin atdrlr, evlnmk halal olur, ancaq
savab imann mqabilind verilir.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 125
563
199
Salam vermk
961. Mslmanlarn grmyi
Quran:
Orada bel dua edrlr:Allahm, Sn uca v paksan.
Grn zaman salam deyrlr. Dualarnn axr is
budur:kr olsun, almlrin Rbbi olan Allaha.1
Hdis:
3098. Allahn Peymbri (s):Salam vermk bizim dinin
rhmt v mehribanlq niansi, dvrmzn min-amanl v
pnahmzdr.2
3099. Allahn Peymbri (s):n xsis insan, salam
vermkd xsislik edndir.3
3100. Allahn Peymbri (s):Salama rvac ver ki, evinin
xeyir-brkti artsn.4
3101. mam Baqir ():Allah-taala insanlar yedirtmyi v
salama rvac vermyi sevr.5
3102. mam Sadiq ():Salam szdn qabaqdr.6
3103. mam Sadiq () (z ata babalarndan nql edir):
Allahn Rsulu (s) buyurmudur:Kim salam vermmi sz
balasa, ona cavab vermyin. Elc d buyurmudur: He
ksi salam vermyinc yemyin dvt etm.7
962. Salamda qabaqlamaq
3104. Allahn Peymbri (s):Allaha v Onun Rsuluna (s)
n yaxn olan insan birinci salam verndir.8
3105. Allahn Peymbri (s) :Birinci salam vern
tkbbrdn uzaqdr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Yunis, ay 10
l-Xisal, sh.181 , hdis 246
Camiul-xbar, sh.231 , hdis 596
564
3106. mam li ():Salamn 70 savab var: altm doqquzu

salam vern, biri d salam alana atar.1
963. Ev daxil olanda salam vermk
Quran:
Ev daxil olanda znz salam verin ki, bu Allah
trfindn mbark v pak salamlamadr.2
Hdis:
3107. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz ev daxil
olan zaman salam versin. nki salam hmin ev brkt
endirir v mlklr o evl nsiyyt girir.3
964. Salamn cavab vacibdir
Quran:
Siz salam verildiyi zaman ondan daha yax, ya onun kimi
salamla cavab verin ki, Allah-taala hr eyi hesaba alandr. 4
Hdis:
3108. Allahn Peymbri (s):Salam vermk msthbdir,
salam almaq is vacib.5
965. Salam vermyin qaydas
3109. Allahn Peymbri (s):Kiik byy salam versin, bir
nfr iki nfr, saylar az olanlar saylar ox olanlara, yol
gedn dayanana, ayaq st duran oturana salam versin.6
3110. Allahn Peymbri (s):Be eyi hl ki, saam trk
etmycm: uaqlara salam vermyi, mndn sonra snn
olsun dey.7
3111. mam Baqir ():N yhudiy salam verin, n d
xaprst. N mcusiy, n btprst, n sfr banda
rab inlr, n ahmat v nrd oynayanlara, n zn qadn
surtin salan kiiy, n ismtli qadna bhtan deyn air v
n d namaz qlana (namaz vaxt) salam vermyin. nki
namaz qlan salamn cavabn ver bilmir, halbuki mslmana
salam vermk msthbbdir, salam almaq is vacib. N slm
yeyn salam verin, n ayaq yolunda olana, n hamamda
olana, n aq-akar gnah v fisq edn fasiq salam
vermyin.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nur, ay 61
Nisa, ay 86.
565
3112. mam Sadiq () :Allahn Rsulu (s) qadnlara salam

verrdi. Onlar da Hzrtin salamnn cavabn alardlar. mir-lmminin() d hminin qadnlara salam verrdi. Amma cavan
qadnlara
salam
vermkdn
xou
glmzdi
v
buyurard:Qorxurdum ki, sslri mnim xouma glsin,
nticd savab v cr (mkafat) qazanmaq vzin gnaha
batm.1
566
200
Tslim olmaq
966. Tslim olmaq
Quran:
Bel deyil, Rbbin And olsun, onlar z aralarnda olan
ixtilaflarda sni hakim tyin etmyinc v snin verdiyin hkm
he bir narazlq etmdn, birbaa ona tslim olmaynca, iman
gtirmzlr. 1
Hdis:
3113. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda(s) vhy
etdi:Sn istyirsn v Mn d istyirm, amma yalnz Mn
istdiyim ba verck. Bellikl, gr mnim istdiyim tslim
olsan, snin d istyini tmin edrm. Amma Mnim istyim
tslim olmasan, sni z istyinin yolunda ziyytlr,
zhmtlr salacam v o zaman yen d Mn istdiyim ba
verck.2
3114. mam Baqir ():Yaradlmlarn arasnda Allahn
qzav -qdrin v mrin tslim olmaa n lyaqtli insan,
Allah tanyandr.3
3115. mam Baqir ():Biz sevdiyimiz xslr nisbt
salamatlqda olmaq (v onlara he bir ziyytin olmamasnn)
istyirik. Ancaq, Allahn mri gldikd, Onun istdiyin tslim
olarq.4
3116. mam Sadiq (): (Bir xsin mmin olduu ndn
bilinr? suala cavabndan): Onun Allah qarsnda tslim
olmasndan v Ona yetin hr xolua v tinliy raz
olmasndan.5
3117. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he vaxt kemid
olmu i bard ka baqa cr olayd demzdi.6
3118. mam Sadiq ():Bnd Maaallah, la haul va l
quvvt illa billah deyn zaman Allah-taala buyurar:Ey
1
2
3
4
5
6
Nisa, ay65
Biharul-nvar,c.82, sh. 136 , hdis 22
567
mnim mlklrim! Bndm tslim oldu. Ona kmk edin, onu

xilas edin v ehtiyacn dyin.1
568
201
Qulaq asmaq
967. Eidn qulaqlarn dyri
3119. mam li ():gr danan alim deyilsns, qulaq
asb eidnlrdn ol.1
3120. mam li ():Bilin ki, n yax eidn qulaq, ydnsihti eidn v qbul edndir.2
968. Sz eitmyn qulaq
Quran:
V dedilr:gr eitsydik ya dnsydik Chnnm
hlindn olmazdq.3
Hdis:
3121. mam li ():Hr qlbi olan all, hr qula olan
eidn v hr gz olan grn olmaz.4
969. Yax eitmk
3122. mam li () :z qulana yax eitmyi adt etdir
v snin islah olmana, paklna bir ey artrmayan szlr
qulaq asma.5
3123. mam li ():Allah xatrlayan eidnin z Allah yad
edndir.6
3124. mam li ():Kim yax qulaq assa, tez faydalanar.7
970. Qulan vziflri
Quran:
Bilmdiyin eyin ardnca getm. nki qulaqdan, gzdn,
rkdn (bunlarn) hamsndan soruulacaqdr. 8
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, xtb 105
Mlk, ay 10
Nhcl-Bla, hikmt 88
sra, ay 36
569
3125. mam li ():(Allah-taala) Qulaa onunla haram

eitmmyini vacib etdi.9
Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 564, hdis 628
570
202
Ad
971. Gzl adlar semk
3126. Allahn Peymbri (s):znz gzl adlar qoyun,
nki Qiyamt gn bu adlarla arlacaqsnz: Filanks olu
filan ks! Qalx z nuruna trf get. Filanks olu filanks, qalx,
snin nurun yoxdur.1
3127. Allahn Peymbri (s):vladlarnza peymbrlrin
adlarn qoyun.2
3128. mam Sadiq () (vladlarmza imamlarn adlarn
qoyman bir faydas varm? dey soruulduqda): Bli, Allah
haqq var. Mgr din mhbbtdn qeyri bir eydirmi? Allahtaala buyurmudur:gr Allah sevirsinizs Mn tabe olun ki,
Allah sizi sevsin v gnahlarnz balasn.3
3129. mam Kazim ():Kiinin z vladna verdiyi ilk bxi
v ehsan onun n gzl ad semyidir. Bellikl,
vladlarnza gzl adlar sein.4
972. Pis adlarn dyidirilmsi.
3130. mam Baqir () :Allahn Rsulu (s) kiilrin v
hrlrin pis adlarn dyidirrdi.5
1
2
3
4
5

Tfsirul-yyai, c.1,sh. 168, hdis 28
Biharul-nvar,sh. 104, hdis 4
571
203
Allahn adlar
973. Bismillahir rhmanir rhim
Quran:
O mktub Sleymann trfindndir v balayan,
mehriban Allahn ad il balayr.1
Hdis:
3131. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhim
hr bir yaznn baldr.2
3132. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhiml
balanmayan hr mhm iin axr yoxdur.3
3133. mam Sadiq ():Bismillahir rhmanir rhim demyi
trk etm, htta ondan sonra e'r gls d.4
3134. mam Sadiq ():Bzn bizim ilrdn biri z iini
Bismillahir rhmanir rhiml balamr, buna gr d Allah-taala
onu tinliklr v xoaglmz vziyytlr dar edir ki, ona
Allaha kr v sitayi etmyi baa salsn.5
974. Allahn smi zmi
3135. mam Baqir ():Allahn smi zmi yetmi hrfdir,
Asf (Brxiya) onun bir hrfini bilirdi. Asf o hrfi dilin gtirdi,
onunla bilqeysin taxt arasnda n var idis hams yerin
btinin batd v Asf lini uzadb, taxt gtrd. Sonra yer z
vvlki halna qaytd v bunlarn hams bir gz qrpmnda ba
verdi. smi zmin yetmi iki hrfi biz (hli-Beytin) yanndadr
v bir hrfi Allah tbark-taalann yanndadr. Onu znn
qeyb elmin mxsus edibdir.6
1
2
3
4
5
6
Nml, ay 30
Nurus-Sqleyn, c.1,sh.113, sh. 5, hdis 20
Biharul-nvar, c.14,hdis 113, hdis 5
572
204
Snn
975. Snny sadiq qalmaa hvslndirmk
3136. Allahn Peymbri (s):Snny sadiq olan xs
yax ml edrs mli qbul olar, shv edrs, balanar.1
3137. mam Sccad ():Allahn yannda n yax i, miqdar
az olsa bel, snny uyun grln idir.2
976. Snn qoyan xsin mkafat
3138. Allahn Peymbri (s):Kim z lmndn sonra da
ml olunan gzl bir snn qoyarsa, hm znn mkafat,
hm d o snny ml edn kslrin savabndan bir ey
azalmadan onlarn savab qdr savab var. Amma kim
bynilmyn bir snn qoyarsa v lmndn sonra ona ml
olunarsa, gnahkardr v onlarn z gnahlarndan bir ey
azalmadan, snny ml edn kslrin gnahlar qdr ona
da gnah yazlar.3
977. Bynilmi snnni lv etmyin qadaan
olmas
3139. mam li (): (Malik tri Misir vali tyin etdiyi
frmanndan): Bu mmtin byklrinin ml etdiyi, vhdt
v hmryliy sbb olan, xalqn iini nizama, sahmana salan
bynilmi snnni sndrma. He vaxt kemi snnlr az da
olsa lk gtirn bir snn v sul icad etm. nki bel olan
surtd kemi snnnin banisi savab qazanacaq, sn is onu
lv etmkl gnahkar olacaqsan.4
1
2
3
4
Nhcl-Bla, mktub 53
573
574
205
Gec oyaq qalmaq
987. Gec oyaq qalmaq
3140. Allahn Peybmri (s): eydn qeyri sbb gec
oyaq qalmaq rva deyil: Quran oxumaq, elm yrnmk v
glini r evin gndrmk.1
3141. Allahn Peymbri (s):Xiftn namazndan sonra
oyaq qalmaq iki nfrdn- namaz qlandan v msafirdnbaqa he ks rva deyil.2
3142. mam li ():Gec (ibadti n) oyaq qalmaq,
mtaqlarn (Allahla nsiyyt axtaranlarn) glstandr.3
3143. mam li ():Allaha itat v bndlik etmk n
gec oyaq qalmaq vliyalarn bahar v xobxtlrin badr.4
3144. mam li():n stn ibadt, pak olan Allah zikr v
yad etmk n gec oyaq qalmaqdr.5
3145. mam li():Ey Allahn bndlri! Allahdan qorxun,
(yaradl v axirt) fikri qlbini z hayna qalmaa mul
edn, Allah v Qiyamt gnnn qorxusu bdnini zifldn,
gec ibadti az olan yuxusunu da lindn alan alimin qorxduu
kimi qorxun.6
989. Bzi geclri (ibadt n) oyaq qalmaa
hvslndirmk
3146.
Allahn
Peymbri
(s):Kim
Fitr,
Qurban
bayramlarnn geclrini v ban aynn 15-ci gecsini oyaq
qalarsa (hya saxlayarsa), qlblrin ldy gn onun qlbi
lmz.7
3147. mam Rza():mirl-mminin () gecni
yatmazd: Ramazan aynn 23-c gecsi, Fitr bayramnn gecsi
1
2
3
4
5
6
7
Bihurul-nvar, c.76,sh. 178, hdis 3

Bihurul-nvar, c.76,sh. 179, hdis 5
urrul-Hikm,hdis 666
Nhcl-Bla, xtb 53
Svabul-mal, c.1,sh. 102 , hdis 2
575
v ban aynn 15-ci gecsi. Bu geclr ruzilr blnr, mrn

mddti v hmin il ba verck btn hadislr tyin olunar.8
Bihurul-nvar, c.97,sh. 88 , hdis 15
576
206
Rhbr
980. Rhbr
3148. Allahn Peymbri (s):Xalqn rhbri onun
xidmtisidir.1
3149. mam Hseyn () (Alicnab atas rhbrliyin mnas
bard soruduqda): Aily kmk etmk v onlarn zldiyi
zrr v ziyanlar z zrin gtrmkdir.2
981. Rhbrliyin amillri
3150. mam li ():Xalqn zhmtlrinin v xrclrinin
ykn zrin gtrmk bala sbb olar.3
3151. mam li ():Hqiqi alicnab odur ki, elmi v biliyi
ona byklk bx etsin. Hqiqi rhbr z Allahndan v
Rbbindn qorxandr.4
3152. mam li ():Rhbrlrin dyri v fzilti ibadtin
gzlliyinddir.5
3153. mam li ():nsan drd xisltl rhbr olar: fft
(mnvi paklq), db, sxavt v mdriklik.6
3154. mam Hsn ():Xahidn qabaq bx etmk n
byk rhbrin xisltindndir.7
982. Rhbrliy mane olanlar
3155. mam li():Alaqlarla kimk rhbrliy lk
gtirr.8
3156. mam Sadiq ():Az gnaha gr cza vern xs
rhbrlik etmy tamah gzn dikmmlidir. Az tcrbli,
zndn raz v inadkar xs balq tamahnda olmamaldr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Bla, hikmt 224
urrul-hikm, hdis 6559
577
3157. mam Sadiq ():He bir sfeh rhbrlik krssn

atmaz.10
10
578
207
Siyast
983. Siyast
3158. mam li () :Mlkn idariliyi siyastdir.1
3159. mam li():Bada oturanlarn blas siyastd
acizlikdir.2
3160. mam li ():Gzl siyast rhbrliyin davamiyytin
sbb olar.3
3161. mam li () :Gzl siyast xalqn mhkmliyinin
mnyidir.4
3162. mam li ():Yax tdbir grmk v israflqdan
kinmk gzl siyastdir.5
3163. mam li ():Pis tdbir tkmk viran olman
sbbidir.6
3164. mam li():Siyastin meyar daltdir.7
3165. mam li() :Mehribanlq siyastin badr.8
3166. mam li ():Dzml olmaq siyastin zintidir.9
984. Nfs hakim olmaq
3167. mam li ():Kim z nfsi il siyast apararsa, (onun
aas v rhbri olarsa) xalq zrind d siyast yrtmk
mqamna atar.10
3168. mam li():z nfslrinizl tqva il siyast aparn
v xstlrinizi sdq vermkl malic edin.11
3169. mam li():Hkmdar z ordusu il siyastl
davranmazdan vvl, z il siyastl davranmaldr.12
1
urrul-hikm,hdis 17
urrul-hikm,hdis 3931
3
4
5
6
7
8
9
urrul-hikm,hdis 772
10
11
12
2
579
580
208
Bu gnn iini sabaha saxlamaq
985. Bu gnn iini sabaha saxlaman qadaan
olmas
3170. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Arzunun
tsirindn bu gnn iini sabaha saxlamaqdan ehtiyat et.
nki sn sabahda yox, bu gnd yaayrsan. Bel ki, gr
snin n sabah alarsa, sabah da bu gnd olduun kimi ol
v gr snin n sabah olmasa, bu gnn iind shlnkarlq
etdiyin gr peman olmayasan.1
3171. mam li () (z dostlarndan birin mktubundan):
mrndn sn n qalbsa ldn verm v sabah v birign
dem. nki sndn qabaqklar z arzularna arxayn
olduqlarna v bu gn-sabah etdiklrin gr mhv oldular.
Bel ki, Allahn (lm) frman bu qafillri gzlnilmdn
haqlad.2
3172. mam li ():Kimin mhlti baa atbsa (ldn
verdiyini, l gtirmk n) mhlt istyr. Kim mhlt
verilrs, ii yerin yetirmkd bu gn-sabah edr.3
3173. mam li ():mli olmadan axirt mid bslyn
v uzun arzulara gr tvbni txir salan xs kimi olma...
onun qarsna bir hvt xanda gnah qabaa v tvbni
txir salar.4
3174. mam Sccad () (duasnda): Ey Allahm! Mn z
halma alamaqda kmk et. nki bu gn sabah etmkl
arzu v amallarla mrm hdr verib, pu etmim v artq
z xeyrin, nicatna midini itirnlrdn olmuam.5
3175. mam Baqir ():Bu gnn iini sabaha saxlamaqdan
ehtiyat et, nki bu i el bir dnizdir ki, insanlar onda batb
mhv olublar.6
1
2
3
4
5
6
Biharul-nvar, c.77,sh.
Nhcl-Bla,sh. 285
Nhcl-Bla,sh. 150
75 , hdis 3
75 , hdis 39
88 , hdis 2
164 , hdis 1
581
3176. mam Sadiq ():Tvbni txir salmaq zn

aldatmaqdr v bu gn-sabah etmk mttl qalmaqdr.7
582
209
Bazar
986. Bazarn mzmmt olunmas
3177. Allahn Peymbri (s):Bazar bixbrlik v qflt
saraydr. Kim bazarda bir tsbih des, Allah-taala ona min-min
savab yazar.1
3178. mam li() -Haris Hmdaniy yazd mktubdanBazarlarn yncaq yerlrindn kin ki, ora eytanlarn
topland meydan, fitn v aznlqlarn yarand yerdir.2
3179. mam Baqir ():Yer znn n pis yerlri bazarlardr.
Bazar eytann meydandr, sbh tezdn z bayran orada
sancb taxtn qurar v vladlarn hr trf peymanlri
(mayelrin l qab) az vernlr, ya trzini yngl knlr
v metrd ourluq ednlr, ya maln satmaq n yalana l
atana trf gndrr. O, z vladlarna deyr:Sizin atanz
(iblis) hl sa olduu bir halda atas (Hzrti Adm) lm
kiini aldatma siz tvsiyy edirm. blis bazara girn birinci
xsl daxil olar v bazar trk edn axrnc xs il oradan
xar.3
987. mam linin() bazar hlin nsihti
3180. bu Sid:li () bazara daxil olub buyurard:Ey
bazar hli! Allahdan qorxun v and imkdn kinin. nki
and imk alveri canlandrar, amma brkti aparar.
Hqiqtn, qazanc ld edn v tacir z ticartind haqqa
riayt etmyinc gnahkardr. Vsslam! Sonra gedr v bir
ne gndn sonra yenidn glib bel szlr buyurard.4
1
2
3
4

Nhcl-Bla, mktub 69
583
584
210
Dilri fralamaq
988. Dilri fralamaa hvslndirm
3181. Allahn Peymbri (s):gr mmtimin tinliy
dmk qorxusu olmasayd, onlara hr namazda dilri
fralama mr edrdim.1
3182. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn):
Hr dstmaz alanda, dilri fralama sn tvsiyy
edirm.2
3183. Allahn Peymbri (s) (hminin buyurur): Ey li!
Sn dilri fralama tvsiy edirm. Bacardn qdr bu
iin azalmasna yol verm. nki dilri fralanm halda
qlnan hr namaz, qrx gn dilri fralanmadan qlnan
namazlardan stndr.3
3184. Allahn Peymbri (s) :Dstmaz imann, dilri
fralamaq is dstmazn bir hisssidir.4
3185. Allahn Peymbri (s):z azlarnz dilri
fralamaqla tirli edin. nki azlarnz Qurann keid
yeridir.5
3186. Allahn Peymbri (s):Cbrayl daim dilri
fralama mn tvsiyy edrdi. O hdd ki, tezlikl bu ii
vacib edcyini gman etdim.6
3187. mam Sadiq () (Bu mxluqlarn hams insan
hkmnddirmi? sualnn cavabnda) : Dilrini fralamayan
xslri onlarn srasndan x.7
989. Dilri fralaman faydas
3188. Allahn Peymbri (s):Dilri fralamaq kiinin
gzl nitq sylmk qabiliyytini artrar.8
1
2
3
4
5
6
7
8

585
3189. mam Sadiq ():Dilri fralaman on iki xasiyyti

var: snndn olmas, az tmizlmsi, gzn nurunu
artrmas, Rhman olan Allah raz etmsi, dilri aartmas,
onlarn rmsinin qarsn almas, dama mhkmltmsi,
itah amas, blmi aparmas, hafizni gclndirmsi,
savablar iki df artrmas v mlklrin ad olmas.1
3190. mam Sadiq ():Siz dilri fralama tvsiy
edirm. nki bu i qlbdn vsvsni aparar.2
3191. mam Rza () :Dilri fralamaq gzn nurunu
artrar, sa oxaldar v gzdn mirvari suyunu aparar.3
990. Dilri fralaman qaydas
3192. Allahn Peymbri (s):Fran dilriniz uzununa
(yni saan sola) yox, enin (aa-yuxar) kin.4
3193. Biharul-nvar:Peybmr (s) misvak knd,
enin v gec df krdi: biri yatmamdan qabaq, biri
gec Allaha ibadt etmk n yuxudan oyananda, biri d sbh
namazna xmamdan qabaq. O Hzrt (s) Cbrayln
tvsiyysil misvak aacnn p il misvak krdi.5
3194. mam Baqir ():Shrlr dstmazdan qabaq dilri
fralamaq snndndir.6
1
2
3
4
5
6

l-Dvat,sh. 161 , hdis 445
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh. 480 , hdis 1390
586
211
Gnclik
991. Gnclik
3195. Allahn Peymbri (s) :Gnclik
dliliyin bir
budadr.1
3196. Allahn Peymbri (s):Sizin n yax cavanlarnz
orta yallarnza bnzmk istynlrdir. Sizin n pis orta
yallarnz cavanlarnz kimi rftar ednlrdir.2
3197. mam li () :ki nemtin qdrini onu ldn vern
xsdn baqa bir kims bilmz: cavanln v salamln.3
992. Gcnlrin trbiysi
3198. mam li():Hqiqtn, yeniyetmnin glbi xam
(ilnmmi) torpaq kimidir. Ora hr n atlsa qbul edr.4
3199. mam Sadiq (): -hvl xitabn- Bsry
getdinmi? rz etdi:Bli. Buyurdu:Xalqn bu i (bizim
vilayt v imamtimiz) sevgisini v onu qbul etmyini nec
grdn? rz etdi:Allaha and olsun azdrlar, myyn i
grblr, amma azdr. Hzrt () buyurdu:Gnclr diqqtli
olma sn tvsiy edirm. nki onlar hr bir yaxl qbul
etmky daha ox tlsirlr.5
993. Gnc yalarnda yrnmk
3200. Allahn Peymbri (s):Cavanlqda yrniln elm
daa hkk olunmu yazya bnzr, yal vaxtda yrniln elm
is su zrindki yazya.6
3201. mam Baqir ():gr mnim yanma (dini) elm
yrnmk istmyn bir gnc i gtirslr, onu tnbeh
edrm.7
1
2
3
4
5
6
7
l-xtisas,sh. 343 , hdis 343

Thful-Uqul,sh. 70
Qurbul-snad,sh. 128 , hdis 450
l-Mhasin, ay 1 , hdis 760
587
3202. mam Sadiq ():Sizin gnclri bu iki haldan qeyri bir

halda grmk istmirm: alim v ya tlb. nki bel olmasa,
shlnkarlq etmidir. gr shlnkarlq ets, zay olmudur.
gr zay olsa, gnahkar olar. Gnahkar olsa, and olsun
Mhmmdi haqq il gndrn, yeri Chnnmd olar.1
994. Gnc abidin fzilti
3203. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gnc abidin
vcudu il mlklrin qarsnda iftixar edr v buyurar:Baxn
Mnim bu bndm, Mn xatir z hvtindn l kmidir.2
3204. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cavan tvbkar
sevr.3
3205. Allahn Peymbri (s):Gnclik anda bndlik
yolunu tutan cavan abidin, yal vaxtnda ibadt balayan
qocadan stnly Allahn Rsullarnn digr insanlardan
stnly kimidir.4
3206. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, z gncliyini
Allaha itat hsr edn cavan sevr.5
995. Ftann mnas
3207. mam Sadiq (): -bir kiiy xitabn- Siz fta kim
deyrsiz? rz etdi:Cavana Hzrt () buyurdu:Xeyr. Fta
mmindir. shabi Khfin hams yallar idi, Amma Allah-taala
onlar imanna gr ftiy (cavanlar, mrdlr) adlandrd.6
1
2
3
4
5
6
mali-Tusi, sh. 303 , hdis 604

588
212
bh
996. bh
3208. mam li () :bh, haqqa oxar (bih) olduuna
gr, bh adlanmdr. Yqinlik bh vaxt Allahn
vliyalarnn yolunun i, doru yol is hidayt ednlridir.
Ancaq, bh vaxt Allah dmnlrinin dvtisi aznlq v
yol gstrnlri is korluq olar.1
3209. mam li ():bhdn kinin. nki bh fitn v
yoldan azdrmaq mqsdil ortaya atlmdr.2
3210. mam Baqir() :Qarya bh xan zaman
dayanmaq, lm uurumuna dmkdn yaxdr.3
3211. mam Sadiq () :n tqval insan bh vaxt
dayanandr.4
997. bhlrdn uzaqlaman vacibliyi
3212. Allahn Peymbri (s):Sni bhy salan hr n
varsa trk et, snd bh dourmayan eydn iind istifad
et. nki qoruun trafnda heyvan otaran, qorua daxil
olman astanasndadr.5
3213. Allahn Peymbri (s):Aydn halal var v bir d
aydn haram. Bunlarn arasnda bhli v namlum ilr d
mvcuddur. Bellikl, kim bhlri trk edrs haramlardan
nicat tapmdr. Kim bhlrdn yapsa, haramlara db
bilmdn mhv olar.6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 38
Nhcus-Sad, c.2,sh. 320
lamud-Din,sh. 301
589
590
213
Aac
998. Meilik
3214. Allahn Peymbri (s):gr Qiyamt gn glib
atsa v sizlrdn birinizin lind bir itil olsa, qalxb onu
kmyi bacararsa bu ii yerin yetirsin.1
3215. Allahn Peymbri (s):Bir mslman toxum sps,
ya bir itil basdrsa, o toxumun v itilin mhsulundan bir qu,
insan, yaxud otlayan heyvan yeyrs, hmin mslmana
sdqnin savab yazlar.2
3216. Allahn Peymbri (s) :Meyv aac kn el bir ks
olmayb ki, Allah-taala o aacn verdiyi meyvlr qdr ona
savab yazmasn.3
3217. Allahn Peymbri (s):Kim bir aac kib, meyv
verndk onu qorusa, qulluq etmkd sbrli olarsa, ondan
yeyiln hr meyvnin mqabilind Allah yannda onunn bir
sdq yazlar.4
999. Aac ksmk
3218. mam Sadiq () :Meyv aaclarn ksmyin ki, Allahtaala banzn stn zab endirr.5
3219. mam Sadiq () (aaclar ksmk bard veriln
sualn cavabnda): Eybi yoxdur. mmar ibn Musa deyir ki,
Sidr aac nec? dey rz etdim. Buyurdu:Eybi yoxdur. lbiyabanda sidr aacn ksmk mkruhdur. nki shrada bu
aac az taplandr. Amma burada mkruh deyil.6
1
2
3
4
5
6
Knzul-Ummal, hdis
Knzul-Ummal, hdis
Knzul-Ummal, hdis
Knzul-Ummal, hdis
l-Kafi, c.5,sh. 264 ,
l-Kafi, c.5,sh. 264 ,
9056
9051
9075
9081
hdis 9
hdis 8
591
592
214
cat
1000. cat
3220. mam li () :cat nqd olan izztdir.1
3221. mam li():cat nqd kmk v akar fziltdir.2
3222. mam li():gr xisltlr bir-birindn seilib ayrlsa,
hkmn doruluq catl v qorxaqlq yalanla birg olar.3
3223. mam Hsn () (cat ndir?salnn cavabnda):
Dmnlr qarsnda dyant v dyd mhkmlikdir.4
1001. catin amillri
3224. mam li ():catin tbitind xislt var, onlarn
hr birindki fzilt v dyr digrind yoxdur: z canndan
kemk, zillt getmmk, ad axtarmaq. gr bu xislt
catli insanda brabr v kamil kild olarsa, rqibsiz bir
phlvana v z zmansinin adl-sanl qhrmanna evrilr.
gr onda bu xisltlrdn biri digrindn daha artq olarsa,
hmin xisltd onun cati daha ox v qorxmazl daha
artqdr.5
3225. mam li ():Kiinin dyr-qiymti onun syi
qdrdir. Doru danma v sadiqliyi onun mrdliyi hdd v
onun cati d qeyrti qdrdir.6
3226. mam li ():Kiinin cati onun syi v qeyrti is
zillt getmmyi qdrdir.7
3227.
mam
li()
:cat,
zilltdn
utanman
qdrincdir.8
1002. n catli insan
1
2
3
4
5
6
7
8
urrul-hikm,hdis 572
Tuhful-Uqul,sh. 226
Nhcl-Bla, hikmt 47
593
3228. Allahn Peymbri (s):- shablr xitabnAranzda kimin n mhkm v n qvvli olduunu deyimmi?
rz etdilr:Bli, ey Allahn Rsulu! Hzrt (s) buyurdu:Sizin
n mhkm v n gclnz ad v raz olanda gnaha, batil
trf getmyn, elc d narahat, naraz vaxt haqq danmaq
yolundan xmayan, qdrt atanda haqq olmadna l
atmayandr.1
3229. mam li () :n catli insan hamdan sxavtli
olandr.2
3230. mam li ():n catli insan dzmkl nadanla
qalib glndir.3
3231. mam li () :Al sahibindn catli bir kims
yoxdur.4
3232. mam li () :n gcl insan, z nfsin daha ox
hakim olandr.5
1003. catin blas
3233. mam li ():catin blas uzaqgrnliyi trk
etmkdir.6
3234. mam li ():Hqiqtn, catin bir hddi var. gr
onu asalar qorxmazlq olar.7
1
2
3
4
5
6
7
Mani-xbar,sh. 366 , hdis 1

594
215
Pislik
1004. Yaxlq v pisliyin meyar
Quran:
Sizin n cihad tyin edildi, o da sizin xounuza glmir. N
oxdur sizin xeyriniz olan, ancaq xounuza glmyn ey. N
oxdur sizin xounuza gln, ancaq ziyannza olanlar. Allah
bilir, sizs bilmirsiniz.1
nsan xeyir dua etdiyi kimi, r dua da edr. nsan hmi
tlsndir.2
Hdis:
3235. mam li ():O yaxlq ki, onun arxasnda at var,
yaxlq deyil. O pislik ki, sonunda Cnnt var, pislik deyil.
Cnntl mqayisd hr bir nemt kiik v dyrsizdir.
Chnnmin mqabilind hr ziyyt v bla, salamatlqdr.3
3236. mam li () :Sbhan olan Allah hidayt edn bir
kitab gndrdi v onda yax il pisi byan etdi. Bel is,
yaxlq yolunu sein ki, hidayt olasnz. Pislik yolundan da
uzaqlan ki, mqsd atasnz.4
1005. Pisdn d pis
3237. Allahn Peymbri (s) :ki idn stn he bir xeyir
yoxdur: Allaha iman v Allah bndlrin xeyir vermk. ki
idn d byk rr yoxdur: Allaha rik qomaq v Allahn
bndlrin ziyan vurmaq.5
3238. mam li () :Pisdn daha pis olan onun czas,
yaxdan daha yax is onun mkafatdr.6
3239. mam li ():Pislik edn, pislikdn daha pisdir.7
1006. Pisliklrin aarlar
1
2
3
4
5
6
7
Bqr, ay 216
sra, ay 11
Nhcl-Bla, xtb 387
Nhcl-Bla, xtb 167
Nhcl-Bla, xtb 114
Nhcl-Bla, hikmt 32
595
3240. mam Baqir ():Allah-taala pisliy qfllar qoymu v

btn bu qfllarn aarn rabda qrar vermidir. Yalan is
rabdan da pisdir.1
3241. mam Sadiq () :Qzb, btn pisliklrin aardr.2
1007. rr toplusu
3242. Allahn Peymbri (s):blis z eytanlarna
dedi:Siz ti, mstedici eylri v qadnlar (nzrinizd
saxlama) tvsiyy edirm. nki bu eydn baqa pisliklri
hazrlayan he n tapmram.3
1008. r insann tbitinddir
3243. Allahn Peymbri (s) :Xeyir i grmk n
znz zhmt saln v bu yolda nfslrinizl mbariz
aparn. nki insann tbitind r qoyulmudur.4
3244. mam li ():z nfsini fziltlri qbul etmy
mcbur et. nki rzaltlr snin tbitind qoyulmudur.5
1
2
3
4
5

Tnbihul-Xvatir, c.2,sh.120
596
216
irk
1009. irkdn kinmk
Quran:
Loman z oluna nsiht ednd bel dedi:Olum,
Allaha rik qoma. nki irk byk zlmdr 1
Allah Ona rik qoma balamaz. Bundan qeyri
gnahlar is, istdiyi xs balayar. Kim Allaha rik
qoarsa, bhsiz ki, ox azmdr.2
Hdis:
3245. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Mbada bir
an Allaha rik qoasan. Htta, sni miarla ksslr, ya
oynan oynandan ayrsalar, ya dar aacndan assalar, ya da
odda yandrsalar bel.3
1010. irkin tlimi
3246. mam Sadiq ():Bni myy iman tlimini insanlar
n azad buraxd. Ancaq, irkin tlimini azad buraxmadlar ki,
insanlar irk trf knd onu tanmasnlar.4
1011. irkin n aa drcsi
3247. mam Baqir (): -irkin n aa drcsi bard
sualn cavabnda- irkin n aa drcsi budur ki, insan
meyv rdyin bu bir xrda da parasdr, da parasna
da bu bir rdydir desin. Sonra da, znn bu szn
inansn v ondan dnmsin.5
3248. mam Sadiq ()- el bu bard- z ryin, qidsin
bidt gtirn, sonra da ona xatir sevn v dmnilik edn
xsdir.6
1012. Gizli irk
1
2
3
4
5
6
Loman, ay 13
Nisa, ay 116
Mkarimul-xlaq, c.2, sh. 357, hdis 2660
597
Quran:
V onlarn ksriyyti Allaha iman gtirslr d, Ona rik
qoarlar.1
Hdis:
3249. Allahn Peymbri (s):zrxahla sbb olan idn
kin. nki onda gizli bir irk var.2
3250. mam Sadiq () -yuxardak ay bard- nsan bel
gr filanks olmasayd mn mhv olardm, filanks olmasyd
mn bel-el olardm, filanks omlasyd ailm mhv olard
deynd grmrsnmi ki, bu szlrl Allahn hakimiyytind,
ona ruzi vern, onu mdafi edn, tinliklri ondan
uzaqladran Allaha rik qour? Rvayti deyir, rz
etdim:Bs gr Allah filanksin vasitsil mn kmk
etmsydi mhv olardm. des nec? Buyurdu:Bli, bel
des eybi yoxdur.3
3251. mam Sadiq (): - yuxardak ay bard- Burada
mqsd, ibadtd irk deyil, itatd irkdir.4
3252. mam Sadiq ():Hqiqtn, irk qarqann
hrktindn d gz grnmzdir. Bir ii yada salmaq v bu
kimi eylr n zyn yerini dyimk gizli irkdir.5
3253. mam Sadiq ():- onlarn ksriyyti iman gtirmir
aysi bard- Onlar deyirdilr:Filan ulduzun batmas il v
bhmn ulduzun xmas il ya yaacaq. Yaxud da, fallara
muracit edr v onlarn dediklrin inanardlar. (Bunlarn
hams gizli irkdir).6
1
2
3
4
5
6
Yusif, ay 116
Tfsirul-yyai, c.2,sh. 397 , hdis 96
Mani-xbar,sh. 379 , hdis 1
598
217
eytan
1013. Allahn iblisl rftarndan drs almaq
3254. mam li():Allahn iblisl rftarndan drs aln. Bel
ki, Allah-taala onun uzunmddtli iini, yorucu zhmtlrini bir
anlq tkbbr gr batil etdi. O alt min il Allaha ibadt
etmidi v z d mlum deyil bunlar dnya illrindndir, yoxsa
axirt illrindn.1
1014. eytandan Allaha snmaq
Quran:
De:Ey Rbbim! eytanlarn vsvslrindn Sn
snram. Ey Rbbim! Onlarn mnim yanmda hazr
olmalarndan sn snram.2
Quran oxumaq istynd qovulmu eytandan Allaha
sn.3
Hdis:
3255. mam li ():Allaha hmd edir, eytann qovulmas
v uzaqladrlmasna gr, elc d onun tl v hiyllrindn
salamat qalmaa sbb olan ilrd Allahdan kmk istyirm.4
1015. eytann insanla dmniliyi
Quran:
Hqiqtn, eytan sizin dmninizdir. Bs, siz d ona
dmn olun. Hqiqtn, o z dstsini arxasnca arr ki,
onlar Chnnm hli olsunlar.5
Hdis:
3256. mam li (): Gizlinc qlblr nfuz edn v astaasta qulalara ovsun oxuyan dmndn kinin.6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 192

Muminun, ay 97, 98
Nhl, ay 98
Ncl-Bla, xtb 151
Fatir, ay 6
urrul-Hikm,hdis2623
599
2357. mam Sadiq () :blis mkr v hiyl dolu bu sarayn

hr yerind z tllrini qurmudur v onun mqsdi bizi
sevnlrdn baqa bir kims deyil.1
3258. mam Kazim (): -Cihad hans dmnl daha ox
vacibdir? sualna cavabndan- Sn daha yaxn v sninl
dmniliyi daha ox olanla... v snin dmnlrini sn
qar thrik ednl. O da eytandr.2
1016. eytann fitnlrindn agah etmk
Quran:
Ey Adm vladlar! eytan sizin ata-ananz Cnntdn
xardb ayb yerlrini zlrin gstrmk n libaslarn
soyundurduu kimi, sizi d aldatmasn. O v onun dstsi sizi,
onlar grmdiyiniz yerdn grrlr. Hqiqtn, Biz eytanlar
iman gtirmynlrin dostlar etdik. 3
Hdis:
3259. mam li():Yoldan arzdran amil var: qadnlar
sevmk (eytann qlncdr), rab imk (bu eytann
tlsidir), dirhm-dinara mhbbt (bu da eytann oxudur).4
1017. eytana sitayi ednlr
Quran:
Ey
Adm
vladlar!
Mgr
sizinl
hd-peyman
balamamd ki, eytana ibadt etmyin, o sizin aq-akar
dmninizdir? 5
Hdis:
3260. mam li () (eytann ardnca gednlri mzmmt
edrk): Onlar eytan z ilrinin meyar etdilr v eytan
da onlar z tlsin evirdi. Bellikl, onlarn qlblrind
yumurta sald, cc xartd, tdricn allarna nfuz etdi,
onlar xtalara v bdryilr dar etdi, batili gzlrind
bzdi. Onlarn ilri gclrind eytan rik olan v onun dili
il batil sz danan xsin ii kimidir.6
1018. eytann fitnlri
Quran:
1
2
3
4
5
6
Tuhful-Uqul,sh. 301
Tuhful-Uqul,sh. 399
raf, ay 27
l-Xisal,sh.113 , hdis 91
Yasin, ay 60
Nhcl-Bla, xtb 7
600
eytan sizi yoxsulluqla qorxudur v siz pis ilr grmyi

mr edir. Allah is siz z trfindn balanmaq v bxilr
vd edir. Allah geni rhmt sahibi v hr eyi bilndir. 1
eytan onlara vd verir v z arzularnn tlsin salr.
eytan onlara yalan vddn baqa bir ey vermz.2
Bs, niy Bizim zabmz onlara atanda nal kmdilr?
nki onlarn qlblri dalam v eytan onlarn mllrini z
nzrlrind bzmidir.3
Hdis:
3261. mam li ():Ey Kumeyl! blis z trfindn vd
vermir, ksin, z Rbbinin trfindn vd verir ki, onlar
gnah etmy vadar etsin v lmn uurumuna atsn.4
3262. mam li ():eytan bndy thkim olunmudur.
Gnah etmkdn tr gnah onun gzlrind bzyir v
tvby d midvar edir
ki, onu txir salsn.5
3263. mam Sccad ()- duasnda- gr eytan hiylyl
onlar Snin itatindn kindirmsydi, he bir gnahkar sn
qar gnah etmzdi. gr batili onlar n haqq libasnda
gstrmsydi, he bir yolunu azan Snin yolundan azmazd.6
3264. mam Sadiq () :blis z qoununa deyr:nsanlar
arasnda paxllq v haqqa tcavz toxumu spin. nki bu ikisi
Allah yannda irk brabrdir.7
1019. eytann fitnsindn qoruyanlar
Quran:
Hqiqtn, eytann iman gtirn v z Rbblrin
tvkkl ednlrin zrind hakimiyyti yoxdur.8
Hqiqtn, sn tabe olan yolunu azmlardan baqa,
bndlrimin zrind he bir hakimiyytin yoxdur. 9
Hdis:
3265. mam li ():ox dua et ki, eytann rrindn
amanda qalasan.10
1
Bqr, ay 268
Nisa, ay 120
3
nam, ay 43
4
Baratul-Mustfa,sh. 27
5
Nhcl-Bla, xtb 64
6
Shiftus-Sccadiyy, sh.144, dua 37
7
8
Nhl, ay 99
9
Hicr, ay 42
10
2
601
3266. mam Baqir () :Hqiqi qorxu il zn iblisdn

qoru.1
3267. mam Sadiq ():blis dedi:Be nfs var ki, onlara
qar he bir arm yoxdur. Bunlar xalis niyytl Allaha snan
v btn ilrind Ona arxalanan, gec-gndz Allaha ox
tsbih deyn, z n byndiyi eyi mmin qardana da
bynn, bana msibt glnd sbrsizlik etmyn, Allahn
ona qismt etdiyin raz olan v ruzi qmi kmynlrdir.
Ancaq, qalan btn insanlar mnim ovcumun iinddir2
1020. eytan hakim edn eylr
Quran:
Kim Rhman Allah yad etmkdn z dndrrs, onunla
yolda olmaq n ona bir eytan tyin edrik.3
Hdis:
3268. Allahn Peymdri (s):Bir gn Musa () oturmudu
v iblis onun yanna gldi... Musa () buyurdu:Mn el bir
gnahdan xbr ver ki, insan onu ednd sn ona hakim
olasan. blis dedi:zndn raz olmaq, mlini ox grmk,
gnah z nzrind kiik grmk.4
3269. mam li ():hvtprstlrl yoldalqlq imann
unudulmasna v eytann hazr olmasna gtirib xarar.5
3270. mam Sadiq ():blisin qadnlardan v qzbdn
gcl ordusu yoxdur.6
1
2
3
4
5
6

Zuxruf, ay 36
Nhcl-Bla, xtb 86
Tuhful-Uqul,sh. 363
602
218
er
1021. airlri mzmmt edn aylrin tfsiri
Quran:
V airlr yolunu azmlar tabe olarlar. Mgr
grmrsnmi ki, onlar hr yerd avara kimi dolanarlar? Yalnz
iman gtirn, yax ilr grn v Allah ox yad ednlrdn
baqa, ml etmdiklri eylri danarlar. Onlar zlm mruz
qaldqlan sonra kmk istdilr.1
Hdis:
3271. mam Baqir () (V airlr yolunu azmlar... aysi
bard): El bir air grmsnmi ki, bir kims ona tabe olsun?
Bu mzmmt olunanlar, slind dindn qeyri bir ey n elm
yrnnlr v nticd hm zlri yolu azan, hm d
baqalarn azdran camaatdr.2
1022. er, dil il cihaddr
3272. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mmin z qlnc
v dili il cihad edr. And olsun canm Onun qdrt lind
olana, mmin airlrin szlri dmn vurulan ox kimidir.3
3273. Allahn Peymbri (s) (Hssan ibn Sabit):
Mriklri hcv yaz ki, Cbrayl sninldir.4
3274. Allahn Peymbri (s): Bzi erlrd hikmt var,
bzi byanlarsa ovsunlaycdr.5
3275. mam Sadiq () :Kim bizim barmizd bir beyt er
des, Allah-taala onunn Cnntd bir ev tikr.6
3276. mam Sadiq ():Bizim barmizd bir beyt er deyn
el bir air olmayb ki, Mqdds Ruh ona kmk etmmi
olsun.7
1
2
3
4
5
6
7
ra, ay 224-227
Mani-xbar, sh 385, hdis 19
d-Durrul-Mnsur, c.6, sh.336
mali-Sduq, sh. 495, hdis 6
Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 1
Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 2
603
604
219
ar
1023. ar
3277. Allahn Peymbri (s): -Mharibni balamazdan
qabaq uar vermyi mr etdiyi zaman- arnzda Allahn
adlarndan biri olmaldr.1
3278. mam li (): Bdr gn Allah Rsulunun (s)
sahablrinin ar bu idi:Ey kmk olunmu, ldr!2
3279. Mustdrikul vsail:Cml mharibsind mirlmmininin () arlarndan biri bu idi: Ha mim, la yn srun
Ey Allahm, bizi hdi sndranlar zrind qalib et.3
3280. mam Sadiq (): Bdr gn bizim uarmz bu
olmudur: Ey Allahn qlbsi! Yaxnla, yaxnla!.Hseynin
() ar Ya Mhmmd
idi. Bizim d armz: Ya
Mhmmd!dir.4
1024. Qiyamtd mslmanlarn ar
3281. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn sirat
krpsndn kend mslmanlarn ar Allahdan baqa
Allah yoxdur v tvkkl ednlr grk Allaha tvkkl
etsinlr olacaq.5
3282. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn siratdan
kend mminlr bu ar deycklr: lahi! Bizi salamat
saxla, bizi salamat saxla.6
3283. Allahn Peymbri (s): Qiyamtin qaranlnda
mminlrin ar budur: Sndn baqa Allah yoxdur.7
1
2
3
4
5
6
7
Musitdrkul-Vsail, c.11, sh. 113 , hdis 12564

Musitdrkul-Vsail, c.11,sh. 113 , hdis 12560
rhe Nhcl-Bla, c.1, sh. 262
605
606
220
fat v vasitilik
1025. Dnyada vasitilik
3284. Allahn Peymbri (s):(Xeyir ilrd) Vasitilik edin
ki, mkafat grsiniz.1
3285. Allahn Peymbri (s): Kim z vasitiliyi il bir
ziyann qarsn alsa, ya bir xeyri brpa ets, Allah-taala
qdmlr titryn gn onun qdmlrini mhkm edr.2
3286. mam Sadiq (): Vasitilik, mqamn zkatdr.3
1026. Axirtd sfat
Quran:
De ki, fat tamamil Allaha mxsusdur. Gylrin v yerin
hakimiyyti Onundur. Annda Ona trf qaytarlacaqsnz.4
Kim Onun izni olmadan Onun yannda fat edr? 5
Rhman Allahdan hd-peyman alm xsdn baqa, he
kimd sfat olmaz.6
O gn Rhman Allahn izn verdiyi v szndn ad olduu
kimsdn baqasnn fati fayda vermz.7
Hdis:
3287. Allahn Peymbri(s):Ummtimin arasnda mnim
fatim, yalnz mnim hli-Beytimi () sevn xsin halna
amil olacaq.8
3288. Allahn Peymbri (s): Mn Qiyamt gn qlbind
acaqanadn qanad qdr iman olan xs, hkmn fat
edrm.9
3289. Allahn Peymbri (s): Mahmud (hmd olunmu)
mqana atanda, mmtimdn byk gnahlar ednlr n
fat edcm v Allah-taala onlarn barsind mnim
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tuhful-Uqul,sh. 381
Zumr, ay 44
Bqr, ay 255
Mrym, ay 87
Ta-ha, ay 109
607
fatimi qbul edckdir. Allaha and olsun, vladlarm

incidn fat etmycm.1
3290. Allahn Peymbri (s): Hr peymbr Allah
drgahna dua etmi v Ondan bir ey istmidir. Amma mn
(Allahdan) z xahiimi Qiyamt gn ummtim fat etmk
n saxlamam2
3291. mam Baqir (): Tezlikl Rbbin sn el bir ey bx
edr ki, ondan raz olarsan aysi bard- Bu fatdir. Allaha
and olsun, fatdir, Allaha and olsun ki, fatdir.3
3292. mam Sadiq ():- fat haqq yalnz... aysi
bard- Yalnz mirl-mminin () v ondan sonra gln
imamlara etiqad olanlara mxsusdur. Bu da Allah yannda
sahib olduqlar hmin hd-peymandr.4
1027. fatdn mhrum olanlar
3293. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim iki nfr
atmaz:Qdrt sahibi olan zalma v dindn xm
syankara.5
3294. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim mriklr v
zalmlar istisna olmaqla, byk gnah ednlr barsinddir.6
3295. Allahn Peymbri (s): Namaz yngl sayan mnim
fatim atmayacaq. Allaha and olsun ki, Kvsr hovuzunun
knarnda mniml grmyck.7
3296. Allahn Peymbri(s): Kim mnim fat etmyim
iman
qtirms,
Allah-taala
mnim
fatimi
ona
atdrmayacaq8
3297. mam Sadiq () (dnyadan kmk an glnd,
qohum- qrbasnn o Hzrtin () yanna toplamasn taprd
v sonra buyurdu): Namaz yngl sayan, he vaxt bizim
fatimiz nail olmayacaq.9
3298. mam Sadiq (): Nasibi olan xsin barsind htta
mqrrb (yaxn) mlklr v mrsl peymbrlr d fat
ets, fatlri qbul olunmayacaq.10
1

3
4
5
6
7
8
Uyune xbare Rza, c.1, sh. 136 , hdis 35
9
10
2
608
1028. Hamnn fat mhtac olmas.

3299. Biharul-nvar:bu ymn mam Baqir () dedi:
Ey bu-Cfr! Siz hmi xalq aldadb, Mhmmdin fati,
Mhmmdin fati - deyirsiniz. Hzrt () o qdr narahat
oldu ki, znn rngi qarald. Sonra buyurdu: Vay olsun sn,
ey bu ymn! Qarnnn v hvtinin iffti sni aldatd?! gr
Qiyamtin dhtli shnlrini grsn hkmn Mhmmdin (s)
fatin mhtac olacaqsan. Vay olsun sn, mgr fat
yalnz Chnnm ati onlara vacib olan xslr aiddir? Bu
vaxt buyurdu: lk insanlardan sonuncuyadk el bir xs
yoxdur ki, Qiyamt gn Mhmmdin (s) fatin mhtac
olmasn.1
1029. fat ednlr
3300. Allahn Peymbri (s): Allah yannda dst fat
edr v sfatlri qbul olunar: Peymbrlr, sonra alimlr,
sonra da hidlr.2
3301.
Allahn
Peymbri
(s):
fat
etmk
peymbrlr,
vsilr,
mminlr
v
mlklr
mxsusdur.3
3302. Allahn Peymbri(s):fat ednlr bedir: Quran,
qohum, mant, sizin Peymbriniz v Peymbrinizin hliBeyti() 4
3303. Allahn Peymbri (s): Tvbdn faydal fati
yoxdur.5
3304. mam li (): nsanlarn fatisi haqqa ml
etmk, sdaqt v dorulua vfal qalmaqdr.6
1030. Vasit
Quran:
Ey mminlr! Allahdan qorxun. Ona (pnah gtirmy)
yaxnlamaa aln v Onun yolunda cihad edin ki, blk nicat
taparsnz.7
Hdis:
3305. Allahn Peymbri (s): Allahdan mnim vasit
olmam dilyin... Kim mnim vasit olmam dils, ona
fat olunar.8
1
Biharul-nvar, c.8,sh. 38 , hdis

3
4
5
6
7
Maid, ay 35
8
16
75
39
75
609
3306. Allahn Peymbri(s): mamlar Hseynin ()

nslindndir. Kim onlara itat edrs, Allaha itat etmidir. Kim
onlara itatsizlik gstrrs, Allaha itatsizlik etmidir. Onlar
Allaha yaxnlamaq n n mhkm vasitdirlr.1
1031. fat n ox lyaqti olan insan
3307. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, sabah, Qiyamtd
sizlrdn mn n yaxn v mnim fatim n ox lyaqti
olan xs n doru danannz, mant hamdan ox sadiq
olannz, hamdan xlaql v insanlara n yaxn olannzdr.2
1032. Mminin fati onun mli qdrdir.
3308. Allahn Peymbri (s): Mminlrin arasnda da
ellri var ki, rbi v muzir qbillri qdr fat
edcklr. fat hamdan az haqq olan mminlr fqt otuz
nfr fat edcklr.3
3309. mam Baqir(): nsan var z xalqna v qohum
qrbasna fat edck, insan var z ailsin fat edck,
insan da var z mli qdr iki nfrin haqqnda fat edck.
Budur,
el
Mahmud
(bynilmi)
4
mqam.
221
Bdbxtlik
1033. Bdbxtin xsusiyytlri
3310. mam li (): Bdbxt z nfsi istklrin
aldanandr.5
3311. mam li (): Bdbxt, z qlindn v tcrbsindn
bhrlnmyndir.6
3312. mam li (): Gnahlar trk edin v z nfslrinizi
onlardan kindirin. nki bdbxt z cilovunu gnahlar
meydanna buraxandr.7
1
2
3
4
5
6
7
Uyune xbare Rza (), c.2,sh.58 , hdis 217

Nhcl-Bla, xtb 86
Nhcl-Bla, mktub 78
610
1034. Bdbxt, anasnn btnind bdbxtdir.

3313. Allahn Peymbri (s): Xobxt insan, anasnn
btnind xobxtdir. Bdbxt, anasnn btnindn bdbxtdir.1
3314. mam Sadiq (): Allah-taala z mxluqatn
yaratmam xobxtliyi v bdbxtliyi yaratd. Bellikl, Allah
xobxt bildiyi xsl dmnilik etmz. gr pis i grrs,
onun ii il dmn olar, z il yox. Amma bdbxt bildiyi
xsi he vaxt sevmz. gr yax i grrs onun bu iini
sevr, ancaq taleyin gr ondan xou glmz.2
3315. mam Sadiq (): Allah-taala bndni bdbxtlikdn
xobxtliy
krr,
amma
xobxtlikdn
bdbxtliy
krmz.3
3316. mam Kazim () (Peymbrin (s) Bdbxt insan,
anasnn btnind bdbxtdir.. sz bard ibn bi Umyrin
sualna cavabnda): Bdbxt insan, hl anasnn btnind
olarkn Allah-taala bilir ki, o glckd bdbxtlrin i v
mllrini grckdir. Xobxt olan insansa, hl ana btnind
olarkn, Allah-taala onun glckd xobxtlrin mllrini v
rftarn edcyini bilir.4
1035. Bdbxtliyin amillri.
3317.
mam
li
():
Bdbxtliyin
sbbi
dnyaprstlikdir.5
3318. mam Hseyn ()- rf gnnn duasnda buyururlahi! zn trfindn glbim el bir qorxu sal ki, sanki Sni
grrm. Tqva v zndn qorxu vasitsi il mni xobxt et,
gnah v itatsizlikl mni bdbxt etm.6
1036. n bdbxt insan
3319. Msih (): nsanlarn n bdbxti xalq arasnda z
elmi il mhurlaan v mli il tannmayandr.7
3320. Allahn Peymbri (s): n bdbxt insan dnyann
yoxsulluunu v axirtin zabn znd cm edndir.8
3321. mam li ()- n bdbxt insan kimdir? sualnn
1
Knzul-Ummal, sh. 491

t-Tovhid, sh. 357 , hdis 5
3
t-Tovhid,sh. 358 , hdis 6
4
t-Tovhid,sh. 358 , hdis 3
5
6
7
8
2
611
cavabnda- z dinini baqasnn dnyasna satan.1

1037. Bdbxtliyin lamtlri
3322. Allahn Peymbri (s): Bdbxtliyin lamtlri
bunlardr: alamayan gz, daglblilik, ruzi istmkd ox
hrislik etmk v gnaha israrl olmaq.2
3323. mam li (): Bdbxtliyin lamtlrindn biri dosta
qar hoqqabazlq etmkdir.3
3324. mam li (): Bdbxtliyin nianlrindn biri
yaxlara pislik etmkdir.4
1
2
3
4

l-Xisal,sh. 243, hdis 96
612
222
kr
1038. Allaha kr etmy hvslndirmk
Quran:
Mni yad edin ki, sizi yad edim. Mn kr edin v nakr
olmayn.1
Hdis:
3325. mam li (): kr var dvltin zinti v sbr,
tinliyin zintidir.2
3326. mam li (): Allah qarsnda siz n vacib olan
ml Onun nemtlrin kr etmk v Onun razlna sbb
olan eylri hazrlamaqdr.3
3327. mam Sadiq (): Hr kdiyin nfs n bir kr,
blk min kr v mindn d ox kr etmk sn vacibdir.4
1039. kr edn
Quran:
Allaha ibadt et v kr ednlrdn ol5
Hdis:
3328. mam Sadiq ():Misbahus ri kitabnda o Hzrt
aid olunub- gr Allah n, Onun muxlis bndlrinin Allah
ibadt etmlrindn tr, btn hallarda kr etmkdn yax
bir ibadt olsayd, o klmni btn mxluqatna aid edrdi.
Amma ondan yax ibadt olmadna gr, ibadtlrin arasnda
ona xsusi yer verdi v onun sahiblrini mxsusn qeyd edrk
buyurdu: Bndlrimin az bir hisssi kr edrlr.6
3329. mam Hadi (): kr edn, z krnn
brktindn, onun krn sbb olan nemtdn daha ox
sadt qazanar. nki nemtlr dnya maldr, amma kr,
nemtlri z il axirt aparar.7
3330. mam skri (): Nemtin qdrini kr edndn
1
2
3
4
5
6
7
Bqr, ay 152
l-rad, c.1, sh. 300
Zumr, ay 66
Misbahu-riyy,sh. 55
Tuhful-Uqul,sh. 483
613
baqa bir kims bilmz v nemtin krn, nemtin qdrini

bilndn baqa bir ks etmz.1
1040. Nemtin artmasnda kr etmyin rolu
Quran:
Rbbiniz bel byan etdi: gr kr etsniz sizin
nemtinizi artraram v gr nakrlk etsniz, hqiqtn,
Mnim zabm iddtli olacaqdr.2
Hdis:
3331. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin zn krn
el bir qapsn amad ki, bu zaman nemtin artm qapsndan
da biri onun zn almam olsun.3
3332. mam li (): Allah-taala bndy bir nemt vernd
v bnd z qlbind o nemtin krn ednd, krn
dilin gtirmmidn qabaq, min nemtin onun n artmas
vacib olur.4
1041. kr nemti n kr etmyin vacibliyi
3333. mam Sccad (): -duada- Mnim Sn kr etmyim
(nemtinin z) kr mhtac olduu halda Snin krn nec
yerin yetir bilrm? Hr df kr Sn deynd, el kr
etmk nemtinin zn gr bir daha kr Sn demk
mn vacib olur.5
3334.mam Sadiq():Allah-taala Musaya() vhy etdi:Ey
Musa! Mn, layiq olduum kimi kr et. Musa() rz etdi:Ey
Rbbim. Sn syldiyim hr bir krn z, Snin mn bx
etdiyin bir nemt olduu halda nec Sn layiq olduun kimi
kr edim? Buyurdu: Ey Musa! O krn uurunu Mnim
sn bx etdiyimi drk etdiyin zaman, krmn haqqn
yerin yetirmi olarsan.6
1042. krn hqiqti
3335. mam li (): Hr bir nemtin kr Allahn haram
etdiklrindn kinmkdir.7
3336. mam li (): Dmnin stn gldiyin zaman, ona
gzt etmyini z qlbnin kr bil.8
3337. mam Baqir (): Allahn az ruzisini zn ox bil ki,
1
2
3
4
5
6
7
8
lamud-Din,sh. 313
brahim, ay 7
Qssul-nbiya,sh. 161, hdis 178
Miktul-nvar,sh. 35
Nhcl-Bla, hikmt 11
614
bununla onun krn etmi olarsan.1

3338. mam Sadiq (): Nemtin kr haramlardan
uzaqlamaq v krn btvly insann hmd olsun,
almlrin Rbbi olan Allaha demsidir.2
3339. mam Sadiq (): Allah-taala bir xs nemt bx
edn zaman, hmin xs qlbind o nemti Allah trfindn
verildiyi kimi tanyarsa, onun krn yerin yetirmi olar.3
3340. mam Sadiq ():Peymbrin (s) qarsna xoagln
bir i xan zaman buyurard:Allahn bu nemtin kr.
Elc d, qm-qss gtirn bir hadis il rastlaanda
buyurard: Hr bir halda kr olsun Allaha.4
3341. mam Sadiq ()- Misbahu riy kitabnda o
Hzrt istinad olunduu kimi- krn n az insann nemtin
bilavasit Allah trfindn olduunu bilmsi v nemt n
Ondan baqa bir sbb grmmsidir. Hminin, Allahn bx
etdiyin raz olmas v Onun nemtil gnaha trf getmmsi,
ya da Allahn nemtindn, Onun he bir mrin v qadaanna
zidd olan yolda istifad etmmsidir.5
1043. n ox kr edn insan
3342. mam li (): n ox kr edn insan hamdan ox
qane v nemtlr gr n nakr insan, hamdan tamahkar
olandr.6
3343. mam Sccad (): Allaha n krl olannz, insanlara
n ox tkkr edninizdir.7
1044.
Yax
ml
sahibin
tkkr
etmy
hvslndirmk
3344. mam Hsn (): Alaqlq, nemt nakr
olmaqdr.8
3345. mam Sccad(): Sn yaxlq ednin haqq, ona
tkkr etmyin, yaxln dil gtirmyin, onu yaxlqla yad
etmyin v Allahla zn aranda onun n ixlasla dua
etmyindir. gr bel etsn, gizlind v akarda ona tkkr
etmi olarsan. z d, bir gn onun yaxlnn vzini
xmaa imkann olarsa, bunu et.9
1
Tuhful-Uqul,sh. 285
3
4
5
Misbahu-riy,sh. 53
6
l-rad, c.1,sh. 304
7
8
Tuhful-Uqul,sh. 233
9
2
615
1045. nsanlara tkkr etmyn Allaha minntdar

olmaz
3346. mam Sccad () : Allah-taala Qiyamt gn z
bndlrindn birin buyurar: Filanks tkkr etdinmi? O,
deyr: Xeyr, ey Rbbim! Mn Sn tkkr etdim. Allahtaala buyurar:Ona tkkr etmdiyin n, Mn d tkkr
etmmisn.1
3347. mam Sadiq (): Yaxln yolunu ksnlr Allah
Lnt elsin. Yni, bir xs yaxlq edilrs, o da bunun
mqabilind nakrlk edr v nticd yax ml sahibini
baqalarna yaxlq etmkdn kindirr.2
3348. mam Rza (): Kim insanlarn yaxlnn
mqabilind tkkr etms, Allaha tkkr etmmidir.3
1
2
3

l-xtisas,sh. 241
Uyune xbari Rza () c.2,sh. 24, hdis2
616
223
kk
1046. kk
3349. mam li () : Sn min olduundan yapma v
kkdn uzaqlama tvsiyy edirm. nki insann dini n,
kkin onun minliyin qalib glmsi qdr mhvedici bir ey
yoxdur.1
3350. mam li (): Haqq tapdm andan bri Onda kk
etmmim.2
3351. mam li () : Mnim z Rbbim minliyim var v
dinimd he bir bh yoxdur.3
3352. mam Sadiq (): irkab sizdn tmizlyr.4 aysi
bard- Burada mqsd, el kkin irkabdr. Allaha and
olsun, biz he vaxt z Rbbimiz bard kk dmrk.5
1047. kkin yaranma amillri
3353. mam li (): kk nadanln mhsuludur.6
3354. mam li (): Kim Allahn iind itatsizlik edrs,
kk dar olar. Kim kk drs, Allah ona stn glr. z
qdrti il onu xar edr v z clal il onu alaldar. Nec ki, o
da Allahn iind shlnkarlq etmidi.7
3355. mam li (): bhlnmyin ki, kk dar
olarsnz. kk dmyin ki, kfr yuvarlanarsnz. z
nfslriniz meydan vermyin ki, bel olan halda dind
shlnkarlq olar.8
3356. mam li (): kk, iman brbad edr.9
3357. mam li (): kk qlbin nurunu sndrr. 10
1
3
Hhcl-Bla, xtb 22
4
hzab, ay 33
5
l-Kafi, c.1, sh. 288 , hdis1
6
urrul-Hikm,hdis 725
7
Hhcus-Sad, c.1,sh. 373
8
Biharul-nvar, c. 2,sh. 54 , hdis24
9
urrul-Hikm,hdis 723
10
2
617
3358. mam li (): kkin mhsulu aqnlqdr.1

1048. kki gtrn ey
3359. mam li (): Ardcl surtd dnmkl kk
aradan gedr.2
3360. mam li (): Allahn yaratdqlarn grdy halda,
Onun varlna kk edn xs tccb edirm.3
3361. mam li ():He bir ixlasl bnd bhy dar
olmad v he bir yqin hli kk dmdi.4
3362. mam li (): kkin drd axsi var: mbahis
etmk, qorxu, aqnlq v tslim olmaq. Mbahisni zn
adt etmi xsin, gecsi shr olmaz. Kim glck
hadislrdn qorxuya ds, kemi qaydar. Trddd v
aqnlqda qalan eytanlarn caynanda didilr. Dnya v
axirt lmn tslim olansa, hr iki sarayda mhv olar.5
1
2
3
4
5
Hhcl-Bla, hikmt 126
Nhcl-Bla, hikmt 31
618
224
ahidlik
Mhkm msllrind
1050. daltli ahidlik
Quran:
Ey mminlr! Allahn razl namin qalxn v daltl
ahidlik edin. Bzi insanlarla dmniliyiniz sizi daltsizliy
vadar etmsin. daltli olun ki, bu tqvaya daha yaxndr v
Allahdan qorxun ki, Allah etdiklrinizdn xbrdardr.1
Hdis:
3363. Allahn Peymbri (s): Mn daltliym v
daltdn qeyri bir ey ahidlik etmrm.2
3364. mam li (): dalt, ahidliyin ruhudur.3
1051. ahidlik etmy hvslndirmk
Quran:
Allaha xatir doru ahidlik edin 4
ahidlr, adt vermk n arlanda, ondan boyun
qarmamaldrlar.5
Hdis:
3365. Allahn Peymbri (s): Kim bir nfr mslmann
haqqn brpa etmk n haqqna ahidlik edrs, Qiyamt
gn znn nuru gz ilyn msafd grnn halda gtirilr
v mxluqlar onu ad, sl-ncabti il tanyar.6
3366. mam Sadiq (): -ahidlr, ahidlik etmk n...
aysi bard- Bir xs ahidlik etmk n dvt olunduqda
Mn sizin n hadt vermirm demmlidir. 7
3367. mam Sadiq ():ahidlik etmk n dvt
olunanda, dvti qbul et.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Maid, ay 8
Knzul-Ummal, sh. 17735
urrul-Hikm,hdis 356
Tlaq, ay 2
Bqr, ay 282
Tfsirul-yyasi,sh. 156 , hdis524
Thzibul-hkam, c.6, sh. 275 , hdis752
619
1052. hadti gizltmk

Quran:
Allah trfindn gln hadti znd gizldn xsdn
daha zalm kim ola bilr?. 1
hadti gizltmyin. Kim onu gizldrs, qlbi gnahkar
olar. Allah etdiklrinizi bilir.2
Hdis:
3368. Allahn Peymbri (s):Kim ahidlik etmk n
arlan zaman, z hadtini gizldrs, yalan hadt vern
xs kimidir.3
3369. Allahn Peymbri (s):Kim z hadtindn dnb
onu gizlts, Allah-taala (Qiyamt gn) mxluqlarn yannda
onun tini zn yedizdirr v o, z dilini eyny-eyny
Chnnm gedr.4
1053. Sahidliyi qbul olunan xslr
3370. mam li (): -ureyh xitabn- Bil ki, z gnahnn
czasna gr allaq vurulmu v tvb etmmi, ya yalan
hadt vermsil mhurlaan, ya barsind bdgman
olunmu (bhli) xsdn baqa mslmanlar bir-biril
mnasibtd daltli saylrlar.5
3371. mam Sadiq ():Fasiqin ahidliyini, yalnz zn zidd
olacaq halda qbul edrm.6
3372. mam Sadiq ():mirl-mminin () n sy syn
v ac dili olann, n d kemid dinsizliyi il mhur olan
xsin ahidliyini qbul etmzdi.7
1054. hadt vermyin dbi
3373. Allahn Peymbri (s)-hadt vermk bard sualn
cavabnda-Gni grrsnmi? Mvzu snin n hmin
gn kimi aydn, iql olanda ahidlik et v ks halda hadt
vermkdn kin.8
3374. mam Sadiq ():hadtini ovcunun ii kimi
tanmasan ahidlik etmmlisn.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Bqr, ay 140
Bqr, ay 283
Svabul-mal,sh. 333
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.13,sh. 15 , hdis3243
Vsailu-i, c.18, sh. 250 , hdis3
l-Kafi, c.7, sh. 383, hdis3
620
621
225
hadt (2)
Allah yolunda lmk
1055. hidliyin fzilti
Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he vaxt l hesab etm.
ksin, onlar diridirlr v Allahn yannda ruzi yeyrlr. 1
3375. Allahn Peymbri (s):nsann Allah yolunda
ldrlmsi hddin qdr, hr yaxlqdan stn yaxlq
vardr. Bellikl, insan Allah yolunda ldrlrs, bundan stn
(v dyrli) yaxlq olmaz.2
3376. Allahn Peymbri (s):n rfli lm hadtdir.3
3377. Allahn Peymbri (s) :styirm ki, Allah yolunda
vuruum v ldrlm, yen vuruum v ldrlm. Yen d
vuruum v ldrlm.4
3378. Allahn Peymbri (s):hidin borcdan baqa btn
gnahlar balanar.5
3379. Allahn Peymbri (s):Dmnl z-z gln xs
gr ldrlndk mqavimt gstrs v ya qalib glrs,
qbr zab grmz.6
3380. Allahn Peymbri (s):hiddn baqa he kim
lmndn sonra, Allahn yannda xeyir nemtlrdn
bhrlnn v eyni zamanda, btn dnyan ona balasalar
da yenidn dnyaya qaytmaq istmz. nki o, hadtin
fziltini bildiyin gr, dnyada ldrlmk n dnyaya
qaytmasn arzulayar.7
3381. mam li ():Siz, ldrlmsniz d lcksiniz. And
olsun linin can Onun qdrt lind olana ki, baa min qlnc
zrbsinin endirilmsi, yataqda lmkdn daha asandr.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Ali-mran, ay 169
Shihi-Muslim , hdis1876
l-radul-Lil-Mufid, c.1,sh. 238
622
1056. hadt istmyin savab

3382. Allahn Peymbri (s):Kim sidq rkl Allahdan
hid olmasn istyrs, z yatanda ls bel, Allah-taala onu
hidlrin mqamna atdrar.1
1057. hid hesab olunanlar
3383. Allahn Peymbri (s):zn zlmdn qorumaq
yolunda ldrln xs, hiddir.2
3384, Allahn Peymbri (s):z eqini gizltdiyin v
pakln saxladna gr ln aiq, hiddir.3
3385. Allahn Peymbri (s):Mhmmd hli-Beytinin ()
mhbbti il dnyadan kn, hiddir.4
3386. mam Sccad ():Kim bizim qaimimizin () qeybti
dvrnd qlbind biz dostluq v mhbbt lrs, Allah-taala
Bdr v Uhud hidlri kimi min hidin mkafatn ona bx
edr.5
1058. Allah yolunda yaralanman savab
3387.
Allahn
Peymbri
(s):Kim
Allah
yolunda
yaralanarsa, Qiyamt gn mk trin bnzr bir tir saasaa, rngi zfran rngind v zrind hidlrin niansi il
glr. Kim ixlasla Allahdan hidlik ists, yataqda ls bel,
Allah-taala ona hidin mkafatn verr.6
1
2
3
4
5
6
623
226
hrt
1059. Tqdir olunmu hrt
Quran:
Mgr sni adl-sanl etmdikmi?1
v glck nsillr arasnda mni yax ad-sanla
tantdr.2
Hdis:
3388. Alahn Peymlri (s) (bir kiinin yax bir i
grdyn gr xalqn onu triflmsi bard sualnn
cavabnda): Bu, dnyada mmin glib atan bir mjddir.3
3389.
Allahn
Peymbri
(s):Allah-taala
mnim
mmtimdn bir bndni sevnd, seilmi bndlrin
qlblrin, mlklrin ruhlarna v z rinin sakinlrinin
qlblrin onun mhbbtini salar ki, onu sevsinlr. Budur
hqiqtn seviln insan.4
1060. Mzmmt olunmu hrt
Quran:
O axirt evini yer znd stnlk (tkbbrluk) v fsad
istmynlr
vercyik
v
gzl
aqibt
tqvallara
mxsusdur. 5
Hdis:
3390. Allahn Peymbri (s):Allah trfindn pislikdn
qorunan xsdn baqa, dinin v dnyasna gr xalq
arasnda barmaqla gstrilmsi bir r olaraq insana bsdir. 6
3391. mam li ():Dnyada bir pill yksk mqama
qalxmaq istyn v qalxan el bir bnd yoxdur ki, Allah-taala
axirtd onu hmin pilldn d yksk bir pill aa
endirmmi olsun.7
1
2
3
4
5
6
7
rh, ay 4
ra, ay 84
Qss, ay 83
rhi Nhcl-Bla, c.2, sh. 181
624
3392. mam Sadiq () (mmini vsf edrkn): Mmin dnya

izztini arzulamaz v onun xarlna dzmszluk gstrmz.
nsanlar dnyann qmini kmkddir, onu is axirtin fikri
mul etmidir.1
1061. Paltar v ibadt gr hrtin pislnilmsi
3393. mam Sadiq ():nsana rsvaylqda onun barmaqla
gstrilmsin sbb olan paltar geyinmsi v ya barmaqla
gstriln miniy minmsi bsdir.2
3394. mam Sadiq ():Allah-taala iki ey gr mhurluu
dmn bilir: Paltara v namaza gr mhurluq.3
3395.
mam
Sadiq
():badtl
mhurlamaq
bdgmanla sbb olar.4
3396. mam Sadiq ():hrtin yaxs v pisi d oddadr.5
1
2
3
4
5

Miktul-nvar, sh. 320
625
227
Mvrt
1062. Mvrt etmy hvslndirmk
Quran:
z Rbblrinin arna cavab verib namaz qlanlar v
ilri z aralarnda bir-biril mslhtlmk olanlar onlara
verdiyimiz ruzidn bxi edrlr1
Hdis:
3397. mam li (): Mvrt etmk (doru) yol tapman
gzdr. z ryi v fikri il kifaytlnn xs zn thlky
atmdr.2
3398. mam li ():Mvrt kimi (mhkm) dayaq
yoxdur.3
3399. mam li ():Mvrt etmk tvsiy v tviq
olunmudur, nki mslht vernin ryi (xsi qrzlrdn)
pak, mvrt ednin nzri (xsi grzlr v mnfi istklrl)
qarmdr.4
3400.Allahn Peymbri (s):Ey li! Qorxaqla mvrt
etm ki, mkln hll yolunu sn dar edr. Simicl mvrt
etm ki, sni mqsdindn kindirr. Hris adamla mvrt
etm ki, hrisliyi snin nzrind gzl gstrr.5
3401.mam li ():Yalan il mvrt etm. nki yalan
ilm kimi uza sn yaxn v yaxn uzaq gstrck.6
1064. Mvrt layiq olanlar
3402.mam Sadiq ():Mvrt onun drd hddindn qeyri
bir halda ba tutmaz: birinci hdd budur ki, mvrt etdiyin
all olsun, ikincisi azad v dindar olsun, ncs dost v
qardacanl olsun. Drdnc is budur ki, z irrini ona
deysn, o da zn bildiyin qdr hmin sirdn agah olsun v
1
2
3
4
5
6
ura, ay 38
Nhcl-Bla, hikmt 211
Nhcl-Bla, hikmt 54
llu-raye,sh. 559, hdis1
626
onu gizltsin, he ks demsin.1

1065.
Mslh
edn
bir
yol
gstrmy
hvslndirmk
3403. mam Sccad ():Mslht ednin haqq budur ki, yol
gstrmkn bir fikrin varsa ona yol gstrsn v bir
mlumat olmasa da, bu sahd mlumat olann yanna
gndrsn.2
3404.mam
Sadiq
():Kim
z
(din)
qarda
il
mslhtlnd hmin adam ona xalis niyytl yol
gstrms, Allah onun dncsini lindn alar.3
1066. Hkumt iind mvrt etmk
3405. mam li () (Maviyy yazd mktubundan):
Mvrt, yalnz mhacir v nsarlarn haqqdr. Onlar bir xs
bard razla glib onu rhbr adlandrarlarsa, Allahn razl
da el bundadr.4
3406.mam li ():Haqq sz danmaqdan, ya daltli yol
gstrmkdn kinmyin. nki ixtiyar sahibi olan byk Allah
mni hifz edib qorumasa, xta v shvdn amanda
qalmaram.5
3407.mam Hsnin () slh anlamasnda Maviy n
qoyduu rtlrdn biri budur: Maviy ibn bi Sfyann
zndn sonra bir ksi xlif tyin etmk haqq yoxdur. Bel ki,
ondan sonra xliflik mslsi mslmanlarn urasna
taprlacaqdr.6
1
2
3
4
5
6
Mkarimul-xlaq c.2, sh.98 , hdis2280

l-Mhasin, c.2, sh 438, hdis2521
Nhcl-Bla, mktub 6
Nhcl-Bla, hikmt 216
627
228
Qocalq
1067. Qocalq v a salar
Quran:
Odur sizi vvl zif yaradan, bu ziflikdn sonra qvv
vern, sonra da yenidn zifliy v qocala dar edn Allah.
Allah istdiyini yaradar. O alim v qadirdir. 1
Hdis:
3408. Allahn Peymbri (s):Qoca, z hmdminin
mhbbti, uzun mr v oxlu srvtin muqabilind hmi
gncdir.2
3409.mam li ():A salar lmn qasididir.3
3410.mam li ():A salar xbrdarlq n kifaytdir.4
3411.mam li ():Mnim n qocaln vuqar, gnclik
adlndan daha sevimlidir.5
3412.mam li ():Aqil qocalanda qli gnclr, nadan
qocalanda nadanl cavanlaar.6
3413.mam Baqir ():Bir gn brahim () z znd a tk
grb deyir:kr olsun almlrin Rbbi olan Allaha ki, mni bu
yaa atdrd v bir an bel gnah etmdim.7
3414.mam Sadiq ():A san mmin trf tlsdiyi
qdr, he bir eyin digrin trf tlsdiyini grmdim. A sa
mmin n dnyada vuqar v Qiyamt gn iq saan
nurdur. Allah-taala z xlili brahim() a salarla vqar bx
etdi. Bu vaxt brahim() rz etdi: Ey Rbbim! Bu ndir? Allah
buyurdu:Bu vqardr. brahim () dedi:Ey Rbbim! Mnim
vqarm artr. 8
1068. Qocalara hrmt
1
2
3
4
5
6
7
8
Rum, ay 54
Biharul-nvar , c.77 sh.147, hdis9
urrul-Hikm, sh. 7019
urrul-Hikm,hdis 4169-4170
llu-Sraye,sh. 104
mali-Tusi,sh. 699
628
3415.Allahn Peymbri (s):Yal mslmana ehtiram

Allaha ehtiramdr.1
3416.Allahn Peymbri (s):mmtimin qocasna hrmt
etmk, mn hrmt etmkdir.2
3417.mam Sadiq ():Ahllarnza hrmt edin v sileyirhmi yerin yetirin.3
3418.mam Sadiq ():Ahllarmza hrmt qoymayan v
uaqlarmzla mehriban olmayan bizdn deyil.4
1
2
3
4

629
229
i
1069. inin mqam
3419.mam li ():Allahn Peymbrin (s) insanlarn
mn paxllq etmlrindn ikaytlndim. O Hzrt (s)
buyurdu:Ey li! Cnnt daxil olacaq ilk drd nfr Mn, Sn,
Hsn v Hseyndir. Bizim arxamzda vladlarmz Cnnt
daxil olacaqlar. Onlarn arxasnda bizi sevnlr, sa-solumuzda
da bizim ilrdir.1
3420.mam Baqir ():Peymbrin (s) zvcsi mm
Slmdn li ibn butalib () bard soruduqda dedi: Allahn
Rsulundan (s) eitdim ki, li v onun ilri el nicat
tapanlardr.2
1070. inin xsusiyytlri
3421.mam li () (Nouf Bkaliy xitabn): Ey Nouf!
Bilirsnmi mnim im kimdir? rz etdi:Xeyr, Allaha and
olsun, bilmirm. Buyurdu:Mnim ilrimin (oruc tutman
tnliyindn) dodaqlar qurumu, (aclqdan) qarnlar bellrin
yapmdr. Tqva onlarn zlrindn grnr, gecnin abidlri
v gndzn irlridirlr.3
3422. mam Hsn () (Mn sizin ilrdnm deyn
kiinin cavabnda): Ey Allahn bndsi! gr bizim mr v
qadaalarmza itat edirsns, doru deyirsn. Yox, gr bel
deyilsns, hli olmadn ali mqam iddias il z gnahlarn
artrma. Dem ki, mn sizin ilrdnm. De ki, mn sizi
sevnlrdn v sizin dmnlrinizin dmnlrindnm. Bel
olan halda, sn yax insansan v yaxya trf istiqamt
gtrmsn.4
3423. mam Baqir ():Bizim ilrimiz yalnz Allahdan
qorxan v Onun mrin itat ednlrdir. Onlar tvazkarlq,
sadlik, mant sadiqlik v Allah ox yad etmkdn baqa bir
1
2
3
4
l-rad, c.1, sh. 43

l-rad, c.1, sh. 41
630
eyl tannmazlar.1
3424.mam Sadiq ():slind li isi qarn v qasq
ifftin malikdir, (ibadtd v nfsl mbarizd) alqandr,
Yaradan n ilyn, Onun mkafatna midvar olan v Onun
czasndan qorxandr. Bel xslri grn zaman bil ki, onlar
Cfri ilridir.2
3425. mam Sadiq ():Bizim ilrimizi eyd snayn:
namazn vaxtlarna riayt
etmkd, bizim dmnlrdn
sirlrini gizltmkd v qardalar il hmdrd olub onlara
maddi kmk etmkd.3
3426.mam Sadiq ():Bizim ilrin drd gz var: iki gz
siftind, iki gz d qlbind. Bil ki, insanlarn hams beldir.
Frq yalnz bundan ibartdir ki, Allah-taala sizin gzlrinizi aq
v grn, onlarn gzlrini is kor etmidir.4
1071. i olmayanlar
3427.mam Sadiq ():Szd ilikdn dm vuran, mlind
is bizim mllr zidd rftar edn, bizim i deyil.5
3428.mam Sadiq ():Bir dst insan deyir ki, mn onlarn
imamyam. Allaha and olsun, mn onlarn imam deyilm. Allah
onlara Lnt elsin. Prdni hr n qdr rtrms, onlar
prdni bir o qdr yrtrlar. Mn beldir, eldir deyirm,
onlarsa Onun mqsdi filan v bhmandr. deyirlr. slind
mn, mn itat edn xsin imamyam.6
3429.mam Sadiq ():Drd eyi inkar edn bizim i deyil:
merac,
qbrd
soru-sual,
Cnnt
v
Chnnmin
yaradlmasn v fati.7
3430. l-Kafi: mam Sadiq () bir kiidn onun xalqnn v
qbilsinin hvaln sorudu. Kii onlar ox trifldi. Hzrt ()
buyurdu:Varllar yoxsullarn xstlrin ba kirlrmi? Kii
dedi:Az olur. Buyurdu:Varllarla yoxsullarn bir-birin gligedii,
grmyi
necdir?
Kii
dedi:Az
olur.
Buyurdu:Varllarn yoxsullara maddi kmyi necdir? Kii rz
etdi:Siz
bizim
aramzda
nadir
xlaq
v
siftlri
buyurursunuz. Hzrt () buyurdu:Bs, onlar zlrini nec i
hesab edirlr?8
1
2
3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul,sh. 295
631
3431.mam Kazim ():Tnhalqda v xlvtd, qlbn

Allahdan qorxmayan bizim i deyil.1
1072. inin tsnifat
3432.mam Baqir ():Bizim ilr dstdir: bir dstsi
bizim admzla xalq qart edr, bir dstsi kimidir
(ryind n varsa akar edryni, sir saxlayan deyillr,
rklrind olan sirri fa edrlr), bir dst d qrmz qzl
kimidirlr v odda n qdr ox ridilslr, bir o qdr
saflaarlar.2
3433.mam Sadiq ():i nvdr: (birinci biz qar)
mhbbtli v mehriban olarlar, bel ilr bizdndir. (kinci)
zn bizlrl bzyn i. Kim bizlrl zn bzs, onun
bznmsin sbb olarq. (nc) Bizi z ruzisi n vasity
evirn i. Kim bizi ruzi qazanmaq vasitsi edrs, yoxsullua
duar olar.3
1073. ilr hddlrini aman qadaan olmas
3434.mam Baqir ():Ey i camaat! Ey Ali Mhmmd
ilri. Orta hddi gzlyin ki, iti gedn siz trf qaydacaq v
geri qalan da glib siz atacaq. nsarlardan Sdd adl birisi
rz etdi:Sn fda olum, iti gedn kimdir? Hzrt ():Biz z
barmizd demdiyimiz eylri, barmizd danan bir dstdir.
Onar bizlrdn deyil, biz d onlardan. rz etdi:Geri qalan
kimdir? Buyurdu:Xeyir istyn, axtaran xsdir. O, xeyr
atar v onun mkafatn tapar.4
1074. nsanlarla mnasibtd iy yaraan rftar
3435. mam Sadiq ():Ey bdl-la! Mnim trfimdn
ilr Allahn salamn v rhmtini atdr v de ki, mam
Sadiq siz bunlar deyir: Allahn rhmti olsun o bndy ki,
insanlarn baa ddklri szlri sylmkl v baa
dmdiklri szlrdn kinmkl xalqn mhbbtini zn
v biz trf clb etmi olur.5
3436. mam Sadiq ():Ey i camaat! Bizim abrmzn
qorunmasna sbb olun, bdnam olmamza bais olmayn.
nsanlara yax szlr deyin. Dillrinizi saxlayn, onlar bo,
1
2
3
4
5
Bsairud-Drcat,sh. 247, hdis1

632
mnasz v pis szlr danmaqdan kindirin.1

1075. Qiyamtd inin mqam
3437. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn biz
mhbbtlrind xalis olan mnim v hli-Beytimin ilri n
rin trafnda minbrlr dzlck. Allah-taala buyurar: Ey
Mnim bndlrim! Mn trf glin ki, z Krmimi sizin
aranzda
paylaym.
nki
siz
dnyada
zab-ziyyt
grmsnz.2
3438. Allahn Peymbri(s) (ibn Abbasn nd gedn,
birincilr, onlardr Allaha yaxn olanlar aysi bard sualnn
cavabnda): Cbrayl mn dedi: Onlar li v onun ilridir.
Onlar Cnnt gednlrin ncl v Allahn ltf, kramti
saysind Ona yaxndrlar.3
1
2
3
mali-Sduq, sh. 327, hdis17

Uyunu xbari Rza (), c.2, sh. 60, hdis232
633
230
Sbr
1076. Sbrin fzilti
Quran:
ox peymbrlr olub ki, Allaha sitayi ednlr onlarla
birg dmnlr qar vurumu v bu yolda onlarn bana
gln msibtlrdn ziflmmi v aciz qalmam, dmn
d tslim olmamlar. Allah sbr ednlri sevndir. 1
Allaha v Onun Rsuluna itat edin. Ziflyib, zmtqdrtiniz aradan getmsin v bir-birinizl kimyin. Sbr
edin ki, Allah sbr ednlrldir. 2
Hdis:
3439. Msih():Siz xounuza glmyn sbr etmsniz,
sevdiyiniz atmayacaqsnz.3
3440. Allahn Peymbri (s) (man ndir? dey
soruulduqda buyurdu): Sbr. 4
3441. mam li () :Sbr tin msibti asan edr.5
3442. mam li ():tinliklr sbr etmk rifah iind can
rahatlndan yaxdr.6
3443. mam Sadiq ():Mminin xmiri tinliklr sbr
etmkl yorulmudur.7
3444. mam Cavad ():Msibt sbr etmk, baqalarnn
msibtin sevinn n bir msibtdir.8
1077. Sbr v ali mqamlara atmaq
Quran:
srail vladlar sbr etdiklrin gr, snin Rbbinin onlara
verdiyi yax vd hyata kedi. 9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ali-mran, ay 146
nfal, ay 24
Muskkinul-Fuad,sh. 48
Muskkinul-Fuad,sh. 47
urrul-Hikm,hdis 533
Miktul-nvar,sh. 23
Kful-umm, c.3,sh. 139
raf, ay 137
634
Sbr etdiklrin
gr, onlarn
nianlrimiz
min
olduqlarna
arasndan bizim mrimizl hidayt edn imamlar tyin etdik.1

Hdis:
3445. mam li ():Sbrl ali mqamlara atmaq olar.2
3446. mam li ():Kim Allaha (qovumaa) xatir sbr
edrs, z mqsdin atar.3
3447. mam Sadiq ():Sbr imann badr4
1078. Sbr v qlb
Quran:
N ox olub ki, azsayl bir dst Allahn izni il saylar ox
olan dsty qalib glsin. Allah sbr ednlrldir.5
gr sbr edib, tqval olsanz v onlar da coub hay-ky
salmaqla stnz hcum etslr, Rbbiniz be min nian
qoyulmu mlkl siz kmk edr.6
Hdis:
3448. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, qlb sbrl v
iin uurlu sonluu tinlikl mayt olunur. Hqiqtn, hr
tinlikl yana bir asanlq da var.7
3449. Allahn Peymbri(s):Sbrl zfri gzlmk olar.
Kim daim bir qapn dyrs, axrda o qap zn alar.8
1079. Sbrli insann savab
Quran:
bhsiz, sizi qorxu, aclq, maln azl, canlarnz v
mhsullarnzla imtahan edcyik. Sbrlilr mjd ver.
Balarna bir msibt glnd biz Allah nk v Ona doru
qaydarq deynlr Rbblrinin salam v rhmti olsun.
Hidayt tapanlar da onlardr. 9
3450. mam li () (tqvallarn vsfind): Bir ne gn
sbr etdilr v uzun mddtli rahatlq tapdlar.10
1
Scd, ay 24
3
4
5
Bqr, ay 249
6
Ali-mran, ay125
7
8
9
Bqr, ay 155-157
10
Nhcl-Bla, xtb 193
2
635
3451. mam Sadiq ():ilrimizdn kim tinliy dnd

sbr edrs, min hidin mkafatn qazanar.1
3452. mam Sadiq ():Drd dar olan xs gr sbr edib
bunun Allah yolunda olduunu hesab edrs, Allah-taala ona
min hidin mkafatn yazar.2
1080. Sbrin mnas
3453. Allahn Peymbri (s.):Sbr razlqdr.3
3454. mam li ():Sbr, insann bir tinlik v msibtl
qarlaanda dzmllk gstrib z qzbini udmasdr.4
3455. mam li ():Sbr iki nvdr: snin xouna glmyn
eylr sbr etmk v sevdiyin eylrin mqabilind sbr edib,
zn saxlamaq (msln, haram lzztlrdn).5
3456. mam li ():Sbr, ya msibt qarsnda, ya itat
etmkd, ya da gnah trk etmd sbrdir. nc nv
vvlki iki nvdn stndr.6
3457. mam Baqir () (gzl sbr bard suala cavabndan):
O, insanlara giley v ikayt olunmayan bir sbrdir.7
1081. hli-Beyt ilrinin sbri
3458. mam Sadiq () (z shablrindn birin xitabn):
Biz sbrliyik, amma bizim ilr bizdn d sbrlidirlr. rz
etdim:Sn fda olum. Nec olur ki, sizin ilr sizdn sbrli
olur?
Buyurdu:Biz
bildiklrimiz
ey,
ilrimiz
is
8
bilmdiklri ey sbr edrlr.
1082. Sbrsizliyin nticlri
3459. mam li():gr sbrli olsan, ilahi mqddrat
snin barnd icra olunar v sn mkafat alarsan. Sbrsizlik
etsn d, ilahi mqddrat snin barnd icra olunacaq, lakin
sn gnahkar olacaqsan.9
3460. mam li():gr byklr kimi sbr etsn ox yax.
ks halda, minik heyvanlar kimi ziyyti unudacaqsan.10
1
t-Tmhis,sh. 59, hdis5

Tibbul-imm,sh. 17
3
4
urrul-Hikm,hdis1874
5
Nhcl-Bla, hikmt 55
6
Nhcl-Blanin rhi, c.1,sh. 319
7
8
9
Camiul-xbar,sh. 316, hdis882
10
Nhcl-Bla, hikmt 414
2
636
3461. mam li():Kim i v qazancn ziyytin sbr

etms, yoxsulluun ziyytin sbr etmlidir.1
3462. mam li():Hr kim sbr nicat verms, sbrsizlik
onu hlak edr.2
1083. Sbr yaradan amillr
3463. Allahn Peymbri(s):Kim zn sbr etmy vadar
ets, Allah- taala onu ox sbrli edr. Kim paklq ists, Allah
onu pak edr. Kim ehtiyacszlq axtarsa, Allah onu ehtiyacsz
edr. He bir bndy sbrdn daha yax v geni bir nemt
bx edilmyib.3
3464. mam li():Sbrin kk, Allaha hqiqi minliyin
olmasdr.4
3465. mam li ():Xoaglmz ilrin mqabilind zn
sbr vadar et. Nec d gzl xasiyytdir, haqqa xatir zn
sbr vadar etmk.5
3466. mam li():Xoaglmz ilrin mqabilind zn
sbr vadar etmk qlbi gclndirr.6
1
2
3
4
5
6
urrul-Hikm,hdis8987
Nhcl-Bla, hikmt 189
Nhcl-Bla, mktub 31
637
MNDRCAT
Mqddim.......................................................................................... 5
1. Fdakarlq......................................................................................11
2. car............................................................................................... 13
3. cl...............................................................................................15
4. Axirt.............................................................................................17
5. Qarda...........................................................................................19
6. db.............................................................................................. 26
7. Azan............................................................................................... 30
8. ncitmk.........................................................................................31
9. sir................................................................................................ 32
10. Blalar......................................................................................... 33
11. Yemk..........................................................................................36
12. lft............................................................................................. 39
13. Allah.............................................................................................40
14. Hkmdarlq..................................................................................41
15. Arzu.............................................................................................43
16. mmt......................................................................................... 46
17. mamt........................................................................................49
18. mam li......................................................................................59
19. mamlarn anas-Fatim...............................................................65
20. mam Hsn Mctba..................................................................67
21. mam Hseyn...............................................................................69
22. mam Sccad...............................................................................72
23. mam Mhmmd Baqir...............................................................74
24. mam Cfr Sadiq........................................................................75
25. mam Musa Kazm........................................................................77
26. mam Rza.....................................................................................79
27. mam Cavad.................................................................................81
28. mam Hadi...................................................................................83
29. mam Hsn skri......................................................................85
30. mam Mehdi.................................................................................87
31. man............................................................................................93
32. mantdarlq.............................................................................102
33. Snacaq vermk......................................................................104
34. nsiyyt.....................................................................................105
35. nsan..........................................................................................106
36. Xsislik.......................................................................................108
37. Bid't.........................................................................................111
38. sraflq.....................................................................................113
39. Yaxlq......................................................................................114
40. Brzx........................................................................................115
41. Brkt......................................................................................116
638
42. Glrzlk..................................................................................117
43. Bsirt.......................................................................................118
44. Batil...........................................................................................119
45. Nifrt..........................................................................................121
46.Zlm, zoraklq, itatsizlik...........................................................124
47. Alamaq....................................................................................126
48. hr......................................................................................... 128
49. Blat......................................................................................129
50. Tbliat......................................................................................130
51. Snaq..........................................................................................133
52. Bhtan.......................................................................................139
53. Mbahil....................................................................................140
54. Beyt......................................................................................... 141
55. Ticart.......................................................................................143
56. Tvb.........................................................................................148
57. Thmt......................................................................................153
58. Savab.........................................................................................154
59. nqilab........................................................................................155
60. Cbr (Aln yazs)........................................................................157
61. Qddarlq...................................................................................159
62. Qorxaqlq...................................................................................160
63. Mbahis...................................................................................161
64. Tcrb......................................................................................162
65. Dzmszlk edib fryad qoparmaq.........................................163
66. vz.......................................................................................... 164
67. Arayb axtarmaq........................................................................165
68. Mclis......................................................................................... 167
69. Yoldalq....................................................................................170
70. Camaat......................................................................................172
71. Cm......................................................................................... 173
72. Gzllik......................................................................................174
73. Cnabt.....................................................................................176
74. Ordu........................................................................................... 177
75. Cnnt.......................................................................................178
76. Divanlik....................................................................................183
77. Cihad (1)....................................................................................184
78. Cihad (2)....................................................................................187
79. Cihad (3)....................................................................................189
80. Nadanlq....................................................................................190
81. Chnnm.................................................................................193
82. Cavab........................................................................................196
83. Sxavt......................................................................................197
84. Qonu........................................................................................198
85. Mhbbt...................................................................................200
86. Hbs..........................................................................................207
639
87. Hicab.........................................................................................209
88. Hcc...........................................................................................210
89. Hcct.......................................................................................214
90. Hdis.......................................................................................... 216
91. Hddlr......................................................................................219
92. Mharib....................................................................................222
93. Mharib......................................................................................225
94. Azadlq v azadlik....................................................................226
95. Hrislik.......................................................................................227
96. Haram........................................................................................229
97. Pe........................................................................................... 231
98. Uzaqgrnlik..............................................................................233
99. Qm...........................................................................................235
100. Hesab-kitab..............................................................................238
101. Paxllq.....................................................................................243
102. Hsrt .....................................................................................245
103. Yaxlq....................................................................................246
104. Yaxlq etmk..........................................................................247
105. Hafiz.......................................................................................249
106. Kin bslmk...........................................................................250
107. Thqir......................................................................................251
108. Haqq........................................................................................252
109. Hquq......................................................................................255
110. Mhtkirlik...............................................................................257
111. Hikmt.....................................................................................259
112. And imk................................................................................262
113. Halal........................................................................................263
114.Dzmllk...............................................................................264
115. Axmaqlq..................................................................................266
116. Hamam....................................................................................268
117. Ehtiyac.....................................................................................269
118. Ehtiyat.....................................................................................272
119. Hyat.......................................................................................273
120. Heyvanat almi........................................................................274
121. Hya........................................................................................276
122. Aqibt......................................................................................278
123. Xidmt etmk..........................................................................279
124. Xvaric.....................................................................................280
125. Ziyankarlq...............................................................................282
126. Xuu (tvazkarlq)..................................................................283
127. Xtb.......................................................................................284
128. Xtt v xttatlq.......................................................................285
129. xlas......................................................................................... 286
130. Mxlis......................................................................................287
131. Xalis din...................................................................................288
640
132. xtilaf........................................................................................ 290

133. Yaradl...................................................................................292
134. Yaradan...................................................................................294
135. xlaq.......................................................................................297
136. rab.......................................................................................301
137. Qorxu.......................................................................................303
138. Xyant...................................................................................307
139. Xeyir........................................................................................309
140. stixar (Allahdan xeyir dilmk).............................................314
141. Camaatla mehriban davranmaq.............................................315
142. Dua..........................................................................................316
143. Dnya......................................................................................326
144. Yumaqlq gstrmk..............................................................336
145. Dvlt......................................................................................337
146. Drman v malic..................................................................338
147. Din........................................................................................... 340
148. Borc almaq...............................................................................344
149. Allah yad etmk......................................................................345
150. Zlillik......................................................................................352
151. Gnah......................................................................................354
152. Balq....................................................................................362
153. Yuxu......................................................................................... 363
154. Riyakarln mzmmt olunmas............................................364
155. Ry.......................................................................................... 367
156. Riba (Slm)............................................................................369
157.mid......................................................................................... 371
158.Rict (Dnyaya qayd)............................................................372
159. Mehribanlq..............................................................................373
160.Rhmt.....................................................................................374
161. Qohumluq................................................................................375
162. Ruzi.......................................................................................... 377
163. Rvt......................................................................................382
164. Sdmr dvr..........................................................................383
165. Razlq (1).................................................................................384
166. Razlq (2).................................................................................386
167. Mlayimlik................................................................................388
168. Ramazan..................................................................................391
169. Ruh..........................................................................................393
170. Rahatlq...................................................................................395
171. kinilik...................................................................................396
172. Zkat.......................................................................................397
173. Zaman.....................................................................................400
174. Zina......................................................................................... 402
175. Zahidlik....................................................................................404
176. Evlnmk.................................................................................407
641
177.
178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
190.
191.
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.
201.
202.
203.
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.
218.
219.
220.
221.
642
Grmk (Ziyart)..................................................................413
Qbrlrin ziyarti.....................................................................415
Zint........................................................................................418
Msuliyyt................................................................................419
Sual (1)....................................................................................420
Sual (2)....................................................................................422
Sy symk..........................................................................425
Scdlr...................................................................................427
Mscid......................................................................................429
Sxavt....................................................................................431
Sirr...........................................................................................433
adlq.......................................................................................435
sraf......................................................................................... 437
Ourluq....................................................................................439
Xobxtlik................................................................................440
Sfr........................................................................................442
Su iirtmk...............................................................................444
Mstlik.....................................................................................445
Yaay yeri..............................................................................446
Silah.........................................................................................447
Sultan......................................................................................448
slam........................................................................................450
Salam vermk..........................................................................453
Tslim olmaq...........................................................................455
Qulaq asmaq............................................................................456
Ad............................................................................................ 457
Allahn adlar............................................................................458
Snn......................................................................................459
Gec oyaq qalmaq...................................................................460
Rhbr.....................................................................................461
Siyast.....................................................................................462
Bu gnn iini sabaha saxlamaq..............................................463
Bazar.......................................................................................464
Dilri fralamaq.....................................................................465
Gnclik.....................................................................................467
bh......................................................................................469
Aac......................................................................................... 470
cat......................................................................................471
Pislik........................................................................................473
irk..........................................................................................475
eytan.....................................................................................477
er........................................................................................... 481
ar.........................................................................................482
fat v vasitilik.................................................................483
Bdbxtlik................................................................................486
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
kr......................................................................................... 488
kk......................................................................................... 491
ahidlik....................................................................................493
hadt (2)..............................................................................495
hrt......................................................................................497
Mvrt .................................................................................499
Qocalq.....................................................................................501
i............................................................................................ 503
Sbr ........................................................................................506
643
MVZULARIN
LFBA SIRASI L MNDRCATI
A
Ad............................................................................................................... 457
Aqibt......................................................................................................... 278
Aac........................................................................................................... 470
Alamaq..................................................................................................... 126
Axirt............................................................................................................ 17
Axmaqlq.................................................................................................... 266
Allah............................................................................................................. 41
Allah yad etmk......................................................................................... 345
Allahn adlar.............................................................................................. 458
And imk.................................................................................................. 262
Arayb axtarmaq......................................................................................... 165
Arzu.............................................................................................................. 44
Azadlq v azadlik..................................................................................... 226
Azan............................................................................................................. 30
B
Balq....................................................................................................... 362
Batil............................................................................................................ 119
Balq...................................................................................................... 359
Bazar.......................................................................................................... 464
Beyt.......................................................................................................... 141
Bdbxtlik.................................................................................................. 486
Blalar.......................................................................................................... 33
Blat....................................................................................................... 129
Brzx........................................................................................................ 115
Brkt....................................................................................................... 116
Bsirt........................................................................................................ 118
Bid't.......................................................................................................... 111
Borc almaq................................................................................................. 344
Bhtan........................................................................................................ 139
Bu gnn iini sabaha saxlamaq................................................................463
C
Cavab......................................................................................................... 196
Camaat....................................................................................................... 172
Camaatla mehriban davranmaq................................................................315
Cbr (Aln yazs)......................................................................................... 157
Cnabt...................................................................................................... 176
Cnnt........................................................................................................ 178
Chnnm.................................................................................................. 193
Cihad (1)..................................................................................................... 183
Cihad (2)..................................................................................................... 184
Cihad (3)..................................................................................................... 187
644
Cm.......................................................................................................... 173
D
Drman v malic.................................................................................... 338
Divanlik.................................................................................................... 183
Din.............................................................................................................. 340
Dilri fralamaq........................................................................................ 465
Dvlt......................................................................................................... 337
Dzmllk................................................................................................ 263
Dzmszlk edib fryad qoparmaq..........................................................163
Dua............................................................................................................. 316
Dnya......................................................................................................... 326
E
Ehtiyat........................................................................................................ 272
Ehtiyac....................................................................................................... 269
Evlnmk.................................................................................................... 407
cl.............................................................................................................. 15
db............................................................................................................ 26
xlaq.......................................................................................................... 297
kinilik...................................................................................................... 396
mantdarlq............................................................................................. 102
sir............................................................................................................... 32
vz........................................................................................................... 164
F
Fdakarlq..................................................................................................... 11
G
Gec oyaq qalmaq...................................................................................... 460
Gnclik....................................................................................................... 467
Grmk (Ziyart).................................................................................... 413
Gzllik....................................................................................................... 174
Glrzlk.................................................................................................. 117
Gnah......................................................................................................... 354
H
Hafiz......................................................................................................... 249
Haqq........................................................................................................... 252
Halal........................................................................................................... 263
Hamam....................................................................................................... 268
Haram........................................................................................................ 229
Hesab-kitab................................................................................................ 238
645
Heyvanat almi.......................................................................................... 274

Hicab.......................................................................................................... 209
Hikmt........................................................................................................ 257
Hbs........................................................................................................... 207
Hcc........................................................................................................... 210
Hddlr....................................................................................................... 219
Hdis.......................................................................................................... 216
Hrislik....................................................................................................... 227
Hsrt ........................................................................................................ 245
Hya........................................................................................................... 276
Hyat.......................................................................................................... 273
Hkmdarlq................................................................................................... 42
Hquq......................................................................................................... 254
Hcct........................................................................................................ 214
X
Xalis din...................................................................................................... 288
Xeyir........................................................................................................... 309
Xsislik....................................................................................................... 108
Xtt v xttatlq.......................................................................................... 285
Xvaric....................................................................................................... 280
Xyant...................................................................................................... 307
Xidmt etmk............................................................................................. 279
Xobxtlik................................................................................................... 440
Xuu (tvazkarlq)..................................................................................... 283
Xtb.......................................................................................................... 284
mamt......................................................................................................... 50
mam li....................................................................................................... 59
mamlarn anas-Fatim................................................................................ 65
mam Hsn Mctba................................................................................... 67
mam Hseyn............................................................................................... 69
mam Sccad................................................................................................ 72
mam Mhmmd Baqir............................................................................... 74
mam Cfr Sadiq......................................................................................... 75
mam Musa Kazm........................................................................................ 77
mam Rza..................................................................................................... 79
mam Cavad................................................................................................. 81
mam Hadi.................................................................................................... 83
mam Hsn skri...................................................................................... 85
mam Mehdi.................................................................................................. 86
man............................................................................................................. 92
car............................................................................................................. 13
xlas............................................................................................................ 286
xtilaf.......................................................................................................... 290
ncitmk....................................................................................................... 31
646
nqilab........................................................................................................ 155
nsan.......................................................................................................... 106
slam.......................................................................................................... 450
sraf............................................................................................................ 437
sraflq...................................................................................................... 113
stixar (Allahdan xeyir dilmk)................................................................314
K
Kin bslmk.............................................................................................. 250
Q
Qarda.......................................................................................................... 19
Qbrlrin ziyarti........................................................................................ 415
Qddarlq.................................................................................................... 159
Qm........................................................................................................... 235
Qonaqprvrlik........................................................................................... 538
Qonu......................................................................................................... 198
Qorxaqlq.................................................................................................... 160
Qorxu......................................................................................................... 303
Qohumluq................................................................................................... 375
Qocalq....................................................................................................... 501
Qulaq asmaq.............................................................................................. 456
M
Mehribanlq................................................................................................. 373
Mclis......................................................................................................... 168
Mhbbt................................................................................................... 200
Mstlik........................................................................................................ 445
Msuliyyt.................................................................................................. 419
Mscid........................................................................................................ 429
Mvrt.................................................................................................... 499
Mhtkirlik.................................................................................................. 257
Mbahil..................................................................................................... 140
Mbahis.................................................................................................... 161
Mharib...................................................................................................... 225
Mharib.................................................................................................... 222
Mxlis......................................................................................................... 287
Mlayimlik.................................................................................................. 388
N
Nadanlq..................................................................................................... 190
Nzart....................................................................................................... 387
Nifrt.......................................................................................................... 121
O
Ourluq...................................................................................................... 439
647
Ordu........................................................................................................... 177
P
Paxllq........................................................................................................ 243
Pe........................................................................................................... 229
Pislik........................................................................................................... 473
R
Rahatlq...................................................................................................... 395
Ramazan.................................................................................................... 391
Razlq (1)................................................................................................... 384
Razlq (2)................................................................................................... 386
Rhbr........................................................................................................ 461
Rhmt....................................................................................................... 374
Ry............................................................................................................. 367
Riba (Slm)............................................................................................... 369
Rict (Dnyaya qayd).............................................................................. 372
Riyakarln mzmmt olunmas...............................................................364
Ruh............................................................................................................. 393
Ruzi............................................................................................................ 377
Rvt........................................................................................................ 382
S
Savab......................................................................................................... 154
Salam vermk............................................................................................ 453
Sbr............................................................................................................ 506
Scdlr..................................................................................................... 427
Sdq....................................................................................................... 503
Sfr........................................................................................................... 442
Sxavt...................................................................................................... 197
Sxavt...................................................................................................... 431
Silah........................................................................................................... 447
Sirr............................................................................................................. 433
Siyast....................................................................................................... 462
Sual (1)....................................................................................................... 420
Sual (2)....................................................................................................... 422
Sultan......................................................................................................... 448
Su iirtmk................................................................................................. 444
Sdmr dvr............................................................................................. 383
Snn......................................................................................................... 459
Snacaq vermk....................................................................................... 104
Snaq.......................................................................................................... 133
Sy symk............................................................................................ 425
adlq......................................................................................................... 435
ahidlik....................................................................................................... 493
er.............................................................................................................. 481
648
eytan........................................................................................................ 477
fat v vasitilik.................................................................................... 483
hadt (2)................................................................................................. 495
hr.......................................................................................................... 128
kk........................................................................................................... 491
rab.......................................................................................................... 301
i.............................................................................................................. 503
irk............................................................................................................. 475
hrt......................................................................................................... 497
ar............................................................................................................ 482
bh......................................................................................................... 469
cat........................................................................................................ 471
kr............................................................................................................ 488
T
Tbliat...................................................................................................... 130
Tcrb...................................................................................................... 162
Thqir......................................................................................................... 251
Tslim olmaq.............................................................................................. 455
Ticart........................................................................................................ 141
Thmt....................................................................................................... 153
Tvb......................................................................................................... 148
U
Uzaqgrnlik.............................................................................................. 233
lft............................................................................................................. 40
mid........................................................................................................... 371
mmt......................................................................................................... 47
nsiyyt..................................................................................................... 105
Y
Yaxlq....................................................................................................... 114
Yaxlq....................................................................................................... 246
Yaxlq etmk............................................................................................ 247
Yaradan...................................................................................................... 294
Yaradl...................................................................................................... 292
Yaay yeri................................................................................................ 446
Yemk.......................................................................................................... 37
Yemk vermk............................................................................................ 541
Yoldalq..................................................................................................... 170
Yuxu........................................................................................................... 363
Yumaqlq gstrmk................................................................................. 336
649
Z
Zahidlik...................................................................................................... 404
Zaman........................................................................................................ 400
Zkat.......................................................................................................... 397
Zlillik......................................................................................................... 352
Zina............................................................................................................ 402
Zint........................................................................................................... 418
Ziyankarlq................................................................................................. 282
Zlm, zoraklq, itatsizlik........................................................................... 124
650

Mizanul Hikmet 1 Ci Cild Asl

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mizanul Hikmet 1 Ci Cild Asl

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2

lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan

toplanmas mvzusunda slam alimlri trfindn

ehtiyaclarna olan hatli bax il slam hdislrini

slam hdislri v ona aid elmlr sahsind

bir sra hallarda trcmd czi qsurlara gtirib

Seyyid likbr Ocaqnejad

zlrindn stn tutardlar. Nfsinin xsisliyindn, tamahndan

v ticart balasn. nki gr muzdla ils z ruzisin mane

l-Kafi, c.5 sh.90, hdis 3

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh. 21

Hr bir mmtin mr mddti vardr. Onlarn cli glib

12.rti v qti cl.

Ey qvmm! Bu dnya hyat keici bir eydir, qalmaq yeri

42.mam li ():Dnyaya rbti ola-ola axirt n i

urrul-Hikm, hdis 10829

50.mam li ():Qardan (sninl) dostluqda sndn gcl

Biharul-nvar, c.74, sh.165, hdis 29

60.mam li ():Dostluu Allaha gr olmayan ksdn

urrul-Hikm, hdis 8978

krplri uurtma, onun qaytmas v yenidn birlmsi n

77.mam li ():Snin yaxlqlarn rt-basdr edib

urrul-Hikm, hdis 1042

35.Qardan xtasna dzmk.

Biharul-nvar, c.74, sh.166, hdis 29

sbb olan ksdir.1

Nhcl-Bla, hikmt 479

qulluq etmk n Cnnt qulluqularndan bir qulluqu

l-Kafi, c.2, sh.206, hdis 4

urrul-Hikm, hdis 998

127.Allahn Peymbri(s):Gzl db aln zintidir.1

Biharul-nvar, c.77, sh.31, hdis 41

47. dbin tfsiri

Biharul-nvar, c.70, sh.73, hdis 27

150.mam Rza ():Uaa gstri verin ki, sdqni htta

l-Kafi, c.4, sh.4, hdis 10

52.lahi db qaydalarna yiylnmk

Biharul-nvar, c.92, sh.214, hdis 13

Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146

177.mam Sadiq ():Kim camaat incitmkdn l ks

l-Xisal, sh.17, hdis 60

l-Kafi, c.5, sh.34, hdis 3

olmayaraq ona su v yemk verilmli (v klgd

l-Kafi, c.5, sh.35, hdis 2

194.mam li ():Allln blas hiylgrlikdir.1

214.mam li ():Sbrliliyin blas xarlqdr.1

236.mam li ():mantin blas xyantdir.1

238.mam li ():Bxiin blas yersiz xrclmkdir.3

250.Allahn Peymbri(s):Qarnn dolduran xs gylrin

Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.100

262.mam Hadi ():Gec oyaq qalmaq yuxunu ry yatan

Biharul-nvar, c.78, sh.369, hdis 4

271.mam Sadiq ():Kim yemkdn vvl v sonra llrini

l-Mhcctul-byza, c.3, sh. 6

yaratmayan v baqalarnn da onunla nsiyyt tuta bilmdiyi

Biharul-nvar, c.75, sh.265, hdis 9

Loman, ay25, Zumr, ay38

Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can

amanlq olar, zifin haqq gcldn alnar, yax ml sahibi

Biharul-nvar, c.75, sh.358, hdis 72

etmkdn daha ox sevirm, bu istisna il ki, bir haqq brqrar

Biharul-nvar, c.77, sh.173, hdis 8

303.mam li ():Arzu ilm kimidir, onu grni aldadr v

urrul-Hikm, hdis 1896