-3-

Basın İşletmelerinde Maliyet Kavramı: İşletmeler, hammadde, işçilik, genel üretim giderleri için belli
ödemelerde bulunur. Bütün bu çabalar şu amaçlara ulaşmak için yapılır:
-Uzun dönemde kâr elde etmek, -Topluma hizmet,
-İşletmenin yaşamını sürekli kılmak, -Büyüme ve toplumsal sorumluluk.
Bu amaçlara ulaşmak için maliyetlere katlanmak gerekir.
*Medya işletmelerinin temel yapısı gelir ve gider dengesine dayanıyor.
*Basın işletmeleri iki yönlü işletmelerdir
1-Sinai İşletme / Hizmet İşletmesi 2-Ticari İşletme
*Ticari işletmeler ürünü alıp satarken belli fedakarlıklarda bulunur. Bu alışveriş sırasında bir nakit alışverişi söz
konusu olur.
*Sınai işletme olması üretim yaparken hammadde ve girdiyi temin ederken nakit akışı söz konusu olur. Hizmet
işletmesi özü itibariyle hizmeti yerine getirdiği için iki boyutuyla ortaya çıkar. Basın işletmesi ikisini tümüyle
barındırır.
*İki işi yerine getirirken bir nakit akışı yapıyor basın işletmeleri. O zaman demek ki bu hizmetleri yerine
getirirken maliyet dediğimiz olgu ortaya çıkıyor.
*Maliyet, para ile ölçülebilen harcama tutarı, mal ve hizmet üretebilmek için yaptığımız fedakarlıkların
toplamıdır!
*Maliyet bilgileri, muhasebe sisteminden sağlanıyor. Muhasebe bilgi sistemi içinde kayıt etme, raporlama ve
değerleme işlevlerinin ön planda olduğunu görürsünüz.
*Bu işlerin somutlaşmış şekli gelir tablosunda ve bilançolardadır.
*Maliyet muhasebesinin sağladığı bilgiler 4 amaç doğrultusunda kullanılır:
*Üretilen ürünlerin birim maliyetlerinin hesaplanarak işletmelerin faaliyet sonuçlarının saptanabilmesi,
*Planlama ve kontrol amaçlı kullanılması
*Başarı değerleme aracı olarak kullanılması
*Kararlara dayanak oluşturmak üzere kullanılması.
BİRİM MALİYET: Basın işletmeleri için kârı kestirmek için önemlidir ama en önemli mantığı bu ürünü üretirken
kaça mal olduğunu öğrenmektir. Çünkü satış fiyatının belirlenmesi için bir birimin kaça mal olduğunu bilmemiz
gerekiyor.
PLANLAMA VE KONTROL AMAÇLI KULLANILMASI: Maliyetin en önemli amaçlarından biri kontrol.
Kontrolün amacı ne, bir hedef belirliyorsunuz bu hedefin gerçekleşip gerçekleşmediğini gerçekleşmediyse
nedenlerinin ne olduğunu kontrolü geriye dönük yapıyorsunuz. Planlama ileriye dönük, kontrol geriye geçmişe
dönük. Bu maliyet bilgileriyle Habertürk gazetesi çıkmadan önce ben şu gazeteyi şu maliyetten satacağım
demiştir. Bu süreçte onu ne derece gerçekleşip gerçekleşmediğini nasıl öğrenecek? Kontrol ederek öğrenecek.
BAŞARI DEĞERLEME ARACI OLARAK KULLANILMASI: Kârın istenilen düzeye ulaşıp ulaşmadığı
çalışanların istenilen düzeyde performans gösterip göstermediğini, ürünün verimli kullanıp kullanılmadığını nasıl
öğreniyoruz, bütün bu maliyetleri hesaplayarak başarı değerlemesini yapabiliyoruz. Örneğin kârdan bahsedelim
bir önceki yılla bu yıl arasındaki oran nasıl değişti. Kâr düşmüşse bu maliyet kalemlerinin hangisindeki artıştan
dolayı değişmiştir. Bütün bu dinamikleri araştırarak işletmelerin başarılı olup olmadıklarını görebilirler.
*Kâr başarı değerleme araçlarının önemli bir göstergesi olduğu için kârı yüksek tutmanın önemli yollarından
birisi maliyet kalemlerini iyi yönetmek ve düşürmektir.
KARARLARA DAYANAK OLUŞTURMAK: Bu özellikle yöneticileri ilgilendirir. Çünkü yöneticiler,
işletmelerinin başarısını daha doğrusu diğer işletmelerle rekabet konumlarını belirlemek için o ürünlerinin ne
derece esnekliğe sahip olmasını isterler. Çok yüksek bir maliyetle girdi alıyorsanız sizin rakibiniz sizden daha
düşük bir girdi alıyorsa rekabeti uzun süre götürmeniz zorlaşır. O zaman yöneticiler karar verirken o maliyet
avantajlarının olup olmadığına göre piyasada atacakları hamlenin sertliğini belirleyeceklerdir. Buna maliyet
liderliği diyoruz.
***Küçük bir gazete mi maliyet avantajına sahiptir, büyük bir gazete mi?
Bir ürünü toptan alırken mi ucuzdur? Perakende alırken mi? Toplu alırken ucuzdur.
Bütün mesele sinerji sağlamaktır. Bu sinerji sağlandığı anlardan biri de maliyettir. Holding çatısında olmak
maliyet açısından avantaj sağlar. Aynı çatı altında yönetilirse farklı yerlere ödenmesi gereken kira, elektrik,
gibi giderleri ödemekten kurtulacağı için ödemelerini kısmış yani giderlerini azaltmış olur. Bir maliyet
avantajı ve rekabet avantajı olduğu için işletmeler doğal olarak bu yöne gidiyor. Örneğin holding çatısı
altında iseniz özellikle son düzenlemelerle birlikte taşeronlaşmaya izin veriliyor. Aynı anda bir işletme
işçisini başka bir yerde çalıştırabiliyor. Aynı havuzdan aynı işçileri farklı yerlerde kullanabiliyor.
1
BASIN İŞLETMELERİNDE MALİYET TÜRLERİ: Her işletme kendi amacına uygun maliyet türünü belirler
birini öne çıkarır. Burada işletmenin neye ulaşmak istediği neyi elde etmek istediği çok önemlidir. Hangi maliyet
türünü kullanacağımızı belirlerken şunlara dikkat etmemiz gerekiyor:
1-hızlı, kolay maliyet hesaplama olanağı sağlaması gerekiyor.
2-kontrol etmeye olanak sağlayacak bir maliyet türü olması gerekiyor.
3-Planlama ve karar verme açısından yönetimin ihtiyaçlarını karşılayabilmesi gerekiyor.

Ürünün yüklenmesine göre maliyetler: Direkt-Endirekt-İşgücü Maliyetleri

Üretim Hacmine Göre Maliyet Türleri:

-Sabit Giderler
-Değişken Giderler: Doğrusal/Progresif/Degresif/Marjinal/Yarı Değişken

Cinslerine göre maliyetler:

1-İşgal Maliyetleri
2-Sermaye Maliyetleri: Amortisman Giderleri/Borçlanma Maliyeti/Kiralama(Leasing) Giderleri
3-İşletme ve Yönetim (İdare) Maliyetleri
4--Pazarlama Maliyetleri: Satış Maliyetleri/Reklam Harcamaları/Promosyon Harcamaları
5-Dağıtım Maliyetleri:
*Doğrudan Kanallar (Abonman Çalışmaları Maliyetleri-Posta Maliyetleri)
*Aracılı Kanallar
-Dağıtım İşletmeleri ve Bayi Maliyetleri (Ulusal Dağıtıcılar-Bölge Dağıtıcıları ve Kent Bayileri-Tali Bayiler)
-Basında İade Sorunu ve Maliyetlere Etkisi

1-İşgal Maliyetleri: Burada kastedilen, basın işletmeleri üretim yaparken üretimin gerçekleştiği fiziksel ortamdır.
Televizyon binası gazeteler için matbaalar, Kağıt depoları, araziler o ürünü gerçekleştiği yerler tüm bunlar işgal
maliyetleri olarak geçiyor. İşgal maliyetleri ile sermaye maliyetleri birisi fiziksel özelliğine diğeri maliyet akışıyla
birbirini bütünlüyor. İşgal maliyetleri “Satın alma ve kiralama” olarak iki şekilde oluşur. Basın işletmeleri eğer
güçleri varsa satın alma yolunu tercih ederler çünkü üretim tesislerinin işletmenin mülkiyetinde olması, üretimin
sürekliliği açısından güvence sağlar. Ancak farklı yollarda değerlendirilebilecek sermayenin bina satın almak için
kullanılması, işletmeyi bu gelirden mahrum bırakır. Bu da işletmeler için fırsat maliyetidir.

2-Sermaye Maliyetleri: İşletme sahip ve ortaklarının ve üçüncü kişilerin işletmeye koydukları varlıkların tümü
sermayedir.. Sermayeye bakınca sahiplik açısından üçe ayrılır:
*Esas sermaye: işletme sahiplerinin işletme kurulurken işletmeye yatırdıkları varlıklardır.
*Oto finansman): İşletmenin kendi yarattığı varlıkların işletme bünyesinde bırakılmasıdır.
*Yabancı sermaye: İşletmenin kaynakları dışında sağlanan borçlar yabancı sermaye diye geçiyor. Kısa ve uzun
vadeli alınır. İşletme dışından alınan yabancı sermayelere de ekonomik mali gücü yerinde olmayanlar başvuruyor.
İşletmenin mali yapının güçlenmesinde en önemlisi işletme sahip ve ortaklarının koyduğu sermayedir. Eğer her
şeyi öz sermayende karşılarsanız fırsat maliyetinden oluyorsunuz. Öz sermayenin avantajı ani dalgalanmalara,
krizlere karşı güvence sağlıyor. İflas durumunda en son çıkacak sermaye öz sermayedir. Özsermaye de bir borç
ama işletme sahiplerinin borcudur. Eğer enflasyon yüksek değilse bir işletmede borçların artması işletmeye
fırsatlar sağlayabilir. Kredi imkanlarının geniş olduğu piyasalarda borçlanma her zaman avantaj olur.
*İşletmelerde yabancı kaynakların borcu attıkça kar etme olanağı artıyor ama risk büyüyor. Bütün mesele dengeyi
optimal düzeyde tutabilmek. Optimal düzey de işletmeden işletmeye değişiyor.

2.A) Amortisman Giderleri: Bir yıldan daha uzun süre işletmede kullanılmak üzere edinilen duran varlıkların
değerlerini korumak üzere ayrılan giderlerden oluşur. Eğer kendimiz bir makine, ofset teknikleri matbaa teknikleri
tüm somut şeyleri almışsanız bunların maliyeti o satın alma maliyeti değil aynı anda maliyet oluşturmuyor.
Onlardan faydalı ömrü boyunca kullanılacak oranda her yıl giderleştiriyoruz amortisman ayırıyoruz. Nakit çıkışı
olmuyor ve amortisman bir kerede tümünün maliyet olarak görülmemesini sağlıyor.
2.B) Borçlanma Maliyeti: Bir firmanın borç maliyeti faiz oranı, vergi oranı ve taşıdığı riskin ortak sonucu olarak
şekillenir. Basın işletmelerinin öz sermaye yapıları ne kadar güçlü olursa olsun, banka ve benzeri kurumlardan
sağlanan krediler önemli yer tutmaktadır. Bunlar arasında sermaye varlıklarının finansmanında kullanılan
değerlerin başında banka kredileri gelir.
2
2.C) Kiralama (Leasing) Giderleri: Makine, tesis, araç-gereç-bina benzeri yatırım mallarının kullanım hakkının
bir kira bedeli karşılığında belirli bir süre için elde edilmesidir. Özellikle büyük gruplar diyor ki ben bu kadar
parayı matbaaya makineye bağlayacağıma giderim leasing kuruluşuna o benim adıma alsın bana kiralasın ben
kira ödemelerini yapayım. İşletme sermayesi dönen varlıkların ne kadarının uzun vadeli borçlarla yapıldığını
gösterir. Kiralama yoluyla o işletme sermayesini zayıflatmıyorsunuz çünkü fazla borçlanmıyorsunuz. Makine
alınca fazla borca gireceğinizden işletme sermayesini azaltırsınız. Kiralama daha az olur. Haliyle işletme
sermayeniz güçlü olur.
Leasingin dezavantajı: Öz varlıkların aktif büyüklüğü daha rahat kredi bulmayı kolaylaştırır. Eğer leasing yoluyla
aldıysanız, leasing aktifinizi büyütmeyeceği için dezavantaj olur.

3-İşletme ve Yönetim (İdare) Maliyetleri: İşletme maliyetleri, üretimde çalışanlara ödenen ücretler ile maddi
varlıklara yapılan harcamalardan (bakım onarım, enerji, su) oluşur. Yönetim giderleri, yönetimde çalışan personel
ücretleri ve çalışanların sosyal eklentiler ile işletmenin faaliyetini gerçekleştirmek için gereksinim duyduğu genel
giderlerden oluşmaktadır.
Basın işletmelerinde sürekli gelişen teknikler, basında değişime ayak uydurabilen profesyonel yönetimlerin önünü
açmıştır.

4-Pazarlama Maliyetleri: Basında üretim aşamasından sonra ürünün hedef kitleye ulaşması için katlanılan
giderlerin tümü pazarlama maliyetleri içinde yer alır.
4.A) Satış Maliyetleri: Yazılı basın ürünlerinin satılması için yapılan harcamalardan oluşur. Bu harcamalar hedef
kitleyi ikna etme, okuyucu taleplerine ilişkin piyasa araştırmaları gibi çabayı kapsar. Satış maliyetleri, yayının
büyüklüğüne, amacına, politikasına, okuyucunun demografik yapısına bağlı olarak değişir.
Son yıllarda satış maliyetleri artmıştır. Medya tirajı artırmak için bu yönde rekabete girmiştir. Medyanın satış
politikasında görülen bu değişmenin temelinde reklam oranı ile tiraj arasında kurulan ilişki yatmaktadır. Daha çok
mevcut tiraj rakamını tutturmak için strateji izlenir. Bütüncül bir tiraj politikası yok. oysa satış birimleri kararsız
okuyucu ve reklam veren üzerine yoğunlaşmalıdır. Ulusal tirajı artırma çabasına girmeliler. Satış birimlerinin
ürün-okuyucu uygunluğunu sağlamak için hedef kitlenin taleplerini araştırması gerekir.
4.B)Reklam Harcamaları: KİA’yı kullanarak bir ürün, hizmet ya da fikir hakkında hedef kitleyi bilgilendirmek,
ikna etmek ya da etkilemek için belirli bir reklamveren tarafından ücreti ödenen iletişimdir. Basın sektörü
reklamların alındığı ve yayınlandığı ortamlardır. Yazılı basının reklamveren olarak yaptığı reklam/ilan
harcamaları daha çok televizyonlarda yoğunlaşır. Verilen promosyonlar, ekler televizyonlarda reklam olarak
yayınlanır.
4.C)Promosyon Harcamaları: Satışları ve reklamları artırma kaygısı basının promosyona başvurma nedenleri
arasında önemli yer tutar. Günümüzde artık haber bir gazetenin satılmasını sağlayan tek unsur olmaktan çıkmıştır.
Promosyon olarak verilen ürünlerin çeşitliliği, dağıtım şirketlerini ve bayileri zor durumda bırakmaktadır.

5-Dağıtım Maliyetleri:Gazete, değerini ve tazeliğini çabuk kaybeden dayanıksız bir maldır. Bu nedenle hemen
satılması gerekir. Özellikle uzun mesafeye dayalı dağıtımda gazetenin başka aracılı kanallardan yararlandığı
görülür. Dağıtım kanallarını
“Doğrudan Kanallar (Abone/Posta/Otomat) “İyi ve sürekli işleyen posta sisteminin olmasını gerektirir.”
ve
Aracılı Kanallar “Profesyonelleşen bir örgüt yapısını gerektirir.”
-Dağıtım İşletmeleri ve Bayi Maliyetleri (Ulusal Dağıtıcılar-Bölge Dağıtıcıları ve Kent Bayileri-Tali Bayiler)
-Basında İade Sorunu ve Maliyetlere Etkisi

5-A)DOĞRUDAN KANALLAR
Abone Sistemi: İnsan emeğine dayanır. Sokak sokak dolaşarak gazete dağıtan ve müşterinin kapısına yayınları
bırakan ayaklı insan filosu, adeta aracılı sistemlerde görünle makinelerin yerini almıştır. Maliyet ve gelir
açsından abone sisteminin üstünlükleri:
-Alınan avansların (bedelin satıştan önce tahsil edilmesi) nakit dengesine olumlu katkı sağlar.
-Okuyucu profili bellidir, -Satış önceden güvence altına alınmıştır.
-Yüz yüze görüşme sayesinde abonelerin ikna edilerek sayısı artırılabilir. –Satış promosyonu verilebilir.
-Dağıtılan yayının iade oranını azaltır.
Bu sistemin zayıflıkları: -Erken ulaştırma zorluğu, -Az ücrete çalışan bulma sıkıntısı, -Organizasyon ihtiyacı,
-Koordinasyon ve iyi ekip bulma sorunu.
3
5-B)Posta Maliyetleri: Gazeteye göre dergiler sık tercih eder. dağıtım ve maliyet avantajı vardır. Ancak basın
işletmeleriyle posta idaresi arasında belirlenen bir ücret üzerinden adreslere gönderilen yayınların çok çeşitli
olduğu durumlarda sıkıntı yaşanabilir. Hafta sonu dağıtım yapılmaması, postada yaşanan gecikmeler her yerde
güçlü posta sisteminin gelişmemesi nedeniyle sık tercih edilmez.
5-B)ARACILI KANALLAR
*Dağıtım İşletmeleri ve Bayi Maliyetleri: Üreticinin gazete veya dergisi okuyucuya/tüketiciye dağıtım işletmeleri
tarafından ulaştırılır. Yazılı basın işletmesinden ayrı örgütlenir. Dağıtım işletmelerinin örgütlenme yapısı
karışıktır. Bu işletmeler;
Basın işletmesi—Ulusal dağıtıcılar—Bölge Bayileri—Tali Bayiler –Okuyucular
Olarak noktalar ve bağlantı noktalarıyla örülmüşlerdir. Dağıtım sırasında depolama, taşıma ve haberleşme
maliyetleri büyük ölçüde dağıtım sisteminin örgütlenme yapısına bağlı olarak değişir.
Hızlı bağlantıların getireceği maliyet dezavantajı, nokta sayısının getireceği avantajla giderilebilir.
Büyük bir organizasyonu gerektiren dağıtımdaki bu elemanlardan her birinin verdiği hizmet karşılığı aldığı satış
komisyonu yayıncı kuruluşların toplam dağıtım maliyetlerini oluşturur.
-Ulusal Dağıtıcılar: Diğer dağıtım elamanlarına göre daha güçlü, büyük ve iyi örgütlenen işletmelerdir.
Dağıtımda görülen sorunlar:
*Düşük ulusal tiraj nedeniyle araç filosunun büyüklüğü ve yaşanan atıl kapasite sorunu,
*Ulaşım aksaklığının yarattığı risk, *Mamul tesliminde görülen aksaklıklar,
*Düşük karlılık ve verimlilik kaybı,*Maliyeti yüksek yollar,
*Sağlıksız ulaşım nedeniyle verilen fireler, *Uzun mesafe,
*Promosyon ve kelerle beraber görülen ürün çeşitliliği, *Tali bayi-anabayi ve basın işletmesi sürtüşmesi.

*Bölge Dağıtıcıları ve Kent Bayileri: Ulusal dağıtıcılar ve kent bayileri arasında ara bağlantı noktası bölgesel
dağıtıcılardır. Son satıcıdan aylık tahsilatı yapan ve dağıtım şirketine ödeme yapan, bu yüzden de son satıcının
riskini taşıyanlar da kent bayileridir.

*Tali Bayiler: Okuyucunun karşısındaki gazete satıcısı tali bayidir. Bölge ya da kent bayiinden gazeteyi alan,
okuyucuya veren, tek tek paraları toplayan, satılmayanları paketleyip geri veren de tali bayidir. İyi müşteri
ilişkileri ve başarılı satış politikaları olan tali bayiler, bir işletmenin tirajını yükseltebilir.

*Basında İade Sorunu ve Maliyetlere Etkisi: İade sayısını tutturmak zor olsa da tali bayilerden hedef kitleye
ilişkin sağlanacak veriler ve geçmiş satış rakamları, doğru tahmin yapmayı kolaylaştırmaktadır. İade gazete ve
dergiler, bir basın işletmesinin maliyet ve gelir dengesini olumsuz biçimde etkilemektedir.
1-Gazete ve dergilerin üretim sürecinde katlandığı işgücü, enerji, hammadde girdileri, satış maliyetinin
yükselmesine yol açar. Böylece iade gazete olması durumunda işletmeler, satış maliyetlerine katlanır.
2-İade gazetelerin dağıtıcılar aracılığıyla okuyucuya ulaştırılması pahalı bir iştir. Burada işletmeler dağıtım
maliyetine katlanır.
3-İadelerin okuyucudan paketlenerek toplanması ve yayıncıya geri dönmesi de belli bir gidere yol açar.
4-En önemlisi de işletme, iade miktarı kadar satış gelirinden yoksun kalmaktadır.
5-Özellikle gazeteler açısından aynı gün satılmayan her nüsha mürekkebe boyanmış değersiz kağıttan farkı
yoktur. Geri dönüşümü olmadığı için hurda kağıtların depo kirası gibi giderler de belli bir yük gerektirir.
İadelerin oranı, büyük ölçüde, bayilerdeki okuyucu/satıcı/alıcı tipolojilerine bağlıdır. Bayilerde 4 satın alıcı tipi
vardır;
1-Sadık/düzenli alıcılar 2-Sadık/düzensiz alıcılar
3-Sadık olmayan/ düzenli alıcılar 4-Sadık olmayan düzensiz alıcılar

4
Üretim Hacmine Göre Maliyetler:
Üretim hacminden kastettiğimiz ürettiğimiz şeyin miktarıdır. Ürettikçe miktar artar. Miktar arttıkça maliyet
kalemlerinde değişim meydana gelir.
Bir işletmenin maliyetleri, faaliyet hacmi ve kârı arasındaki ilişki biçimi,
*Başa baş noktasında satış miktarı/tutarının ne olması gerektiği,
*Kârı etkileyen faktörlerdeki değişimlerin maliyet-hacim-kâr üzerindeki etkisi üzerine odaklanır.
İşletmeler karar alırken rekabete ayak uydurabilmek için en azından o ürünlerin maliyetlerini o maliyetlerdeki
değişimleri ve kâr ilişkisini bilmek zorundalar. Satış gelirlerimizi belirleyen faktör fiyattır. Fiyatı yükseltirseniz
satılan miktar düşük olur. Fiyatı düşük tutarsanız satılan miktar artar. O zaman yapılması gereken miktar ve fiyat
arasındaki o dengeyi tutturabilmektir. Fiyatı belirleyebilmek için pazarlama politikası belirlersiniz. Bu
bahsettiğimiz kavramlarla ilişki kurabilmek için (ürün miktarı, fiyat, kar, maliyet) bütün bunlar arasındaki ilişkiyi
bulabilmemiz için hacmini sınıflandırmamız gerekiyor.
Kısaca, faaliyetler üzerinde: Miktar(Faaliyet hacmi)-Fiyat (Satış fiyatı tespiti)-Maliyet(Değişken-Sabit
maliyetlerdeki değişim) analiz edilir.
Bu bağlamda 3 soruya cevap aranır:
1-Üretilecek/Satılacak Ürün 2-Fiyatlandırma Politikası 3-Pazarlama Politikası

Üretim hacmine göre maliyetleri sınıflandırırken iki başlık kullanıyoruz.

1-Sabit maliyetler
2-Değişken maliyetler

1-SABİT MALİYETLER: Üretim hacmi değişse de değişmese de hep aynı kalan maliyetler sabit maliyetlerdir. O
döneme ait amortisman oranı, kira, sabit ücretler sabit maliyetleri oluşturur.
*Üretim arttıkça kapasite değişikliği yapılmadığı takdirde birim başına düşen sabit maliyetler düşer!
Bu durum, sermaye ve teknoloji yoğun çalışan basın işletmelerinin neden kitlesel üretim yapmak zorunda
olduklarını açıklar.
Toplam büyüklük sabit maliyetlerde değişmez. 1 birim de üretseniz kira aynı, bina için ayırdığınız amortismanlar
aynı. Hatta hiç üretmeseniz matbaa tesislerinden ayırdığınız amortismanı aynıdır, değişmez. O zaman bir birim
için tüm o toplam sabit maliyet büyüklüğü aynı ise iki birim ürettiğinizde o maliyet ikiye bölünür. Yüz bin birim
üretseniz yüz bin birime o toplam büyüklük bölünür. Böylece, sabit maliyetlerde üretim miktarı arttıkça birim
başına düşen miktar düşer. Basın işletmelerinin kitlesel üretiminin temelinde bu yatıyor.
2-DEĞİŞKEN MALİYETLER: Üretim miktarına bağlı olarak, üretim miktarı arttıkça artan, azaldıkça azalan
giderlerdir. Örneğin işçilik ve hammadde giderleri. Değişken maliyetler, birim başına sabittir. Üretim miktarı
arttıkça üretilen birim sayısı da değişeceğinden toplam olarak değişirler.
-Doğrusal Maliyetler: Üretim miktarına bağlı olarak ürün birimi değişmeyen, orantılı olarak hep aynı kalan
maliyetlerdir. Üretim miktarına bağlı olarak 1 gazete ürettiğinizde 1 birim maliyete katlanıyorsanız iki gazete
ürettiğinizde iki birim maliyete katlanırsınız. Miktar olarak arttıkça birim başına düşen değişmez.
-Progressif Maliyetler: Sürekli artış gösteren maliyetlerdir. Aşırı kapasite ile çalışıldığında ortaya çıkar.
-Degresif Maliyetler: Temposu giderek yavaşlayan bir artış gösteren maliyetlerdir. Örneğin dağıtımın tek seferde
yapılması.
-Marjinal maliyetler: Bir birimden iki birime geçildiğinde en son birimin maliyette yarattığı değişiklik marjinal
maliyettir. Yani üretime eklenen bir birimin neden olduğu maliyettir.
-Yarı değişken maliyetler: Faaliyet hacmindeki değişmelere paralel olarak artıp azalan fakat üretim hacmiyle
doğra orantılı olarak değişmeyen maliyetlerdir. Denetim giderleri, gözlemci-personel giderleri, makinelerin
onarım bakım giderleri, temizlik malzemesi giderleri.

BAŞA BAŞ ANALİZİ: Toplam gelirlerle giderlerin eşitlendiği noktaya başa baş noktası deniliyor. Sabit
maliyetler öyle bir şey ki 0 bile olsa sabit maliyetler büyüklük olarak durur.

5
Toplam Maliyetler=Sabit Maliyetler+Değişken Maliyetler

Faaliyet Kârı=Brüt Satış Kârı-Toplam Faaliyet Giderleri

Net Kâr=Faaliyet Kârı-Vergi

Katkı Payı=Satışlar-Değişken Maliyetler

Katkı Oranı = Brim Satış Fiyatı- Birim Değişken Maliyet Katkı Payı
--------------------------------------------------- = ------------------------
Birim Satış Fiyatı Birim Satış Fiyatı

Gelir Tablosuna Göre Maliyet-Hacim-Kâr Analizi

*A İşletmesi gazete üretip satmaktadır.
*Gazetenin birim satış fiyatı= 0.4 TL/birim
*Dönem içinde aylık 1.500.000 adet basılacağı öngörülmektedir.
*Bu gazetenin her birini üretmek için 0.18 TL/birim değişken maliyete katlanılmaktadır.
*Toplam sabit maliyet 220 bin TL’dir.
*NET KAR=?

Toplam gelirlerden giderlerin maliyetlerini düşürdüğünüz zaman kara ulaşıyoruz. Bu karı bulmak için de katkı
payını bulmamız gerekiyor. Katkı payından kastedilen bu gelirlerle sabit maliyetleri karşılama oranıdır.

Toplam Birim Başına Yüzde

Satışlar (Gelirler)
0.4x1.500.000 adet 600.000 0.4 100

Değişken Maliyetler
0.18x1.500.000 270.000 0.18 45

Katkı Payı=Satışlar – Değişken Maliyetler

Katkı Payı=600.000-270.000
Katkı Payı=330.000 330.000 0.22 55

Katkı Oranı=0.4 TL-0.18 TL 0.22 (Katkı Payı)

----------------------=0.55
0.4 TL 0.4 (Birim Satış Fiyatı)

Toplam Sabit Maliyet 220.000

Net Kâr=Katkı Payı-Toplam Sabit Maliyet

Net Kâr=330.000-220.000=110.000

6
BAŞA BAŞ ANALİZİ:
Maliyetlerin gelirlere eşit olduğu nokta başa baş noktasıdır. Bunun altında satış olması zarar, üstünde olması
kârdır. Başa baş noktasının en önemli faydası satış rakamının minimum ne olması gerektiğini açıklamasıdır.

Soru:
Toplam sabit maliyet = 200 bin TL
Birim satış fiyatı = 0.7 TL (70 kuruş)
Birim değişken maliyeti=0.3 TL (30 kuruş)
Başa baş noktası ve Başa baş miktarı =?

BAŞA BAŞ NOKTASININ MATEMATİKSEL EŞİTLİK YÖNTEMİYLE BULUNMASI:

KAR=Satış gelirleri –Değ işken Maliyetler-- Sabit Maliyetler
KAR=(Birim satış fiyatı x Satış miktarı)-(Birim değişken maliyet x Satış miktarı) - (Sabit Maliyetler)

*Başa Baş Miktarı:

Başa baş noktasında kâr=0’dır.
0=(0.7x) - (0.3x) – 200.000
200.000=0.4x
500.000=x=Başa Baş Miktarı (birim)

*Başa Baş noktası (Tutar)=Satış miktarı x Satış Fiyatı

=500.000x0.7
=350 bin TL

*BAŞA BAŞ NOKTASININ KATKI PAYI İLE BULUNMASI:

Katkı Payı=Birim Satış Fiyatı – Birim Değişken Maliyet

BBN (Miktar) = Toplam Sabit Maliye 200 bin TL

------------------------------- =----------------------- = 500 bin birim
Birim Satış Fiyatı-Birim Değişken Maliyet 0.7-0.3

BBN (Tutar)= Satış Miktarı x Satış Fiyatı = 500.000 x 0.7 =350 bin TL

***GÜVEN MARJI: İşletmenin fiili satışlarıyla başa baş noktasının satış tutarı arasındaki farka denir.
Güven marjı=Fiilen gerçekleşen satışlar-Başa baş noktası tutarı
Güven marjı oranı=Güven Marjı / Fiili Satışlar

***Fiili satış tutarı 400 bin olsaydı, güven marjı ve güven marjı oranı ne olurdu?
Güven marjı = 400-350 bin = 50 bin TL
Güven marjı oranı=50 bin / 400 bin =%12.5