BYL E BUYURDU Z ERD$T

F riedrich Nietzsche


evi ri : Korkut Ata


ilgi kltr sanat




Cep Yayin No: 10
Byle Buyurdu Zerdt
Friedrich Nietzsche
Genel Yayin Ynetmeni / Ahmet Izci
eviri / Korkut Ata
Editr / Taner Dileklen
I Tasarim / Adem enel
Kapak Fotografi / Dr. Serhat Demiroglu
Kapak / Yunus Karaaslan
T. C. Kltr Bakanligi Sert ifika No:14111
Ilgi Kltr Sanat Yayincilik 2010
Ilgi Kltr Sanat Yayincilik
ataleme Sokak. No: 27/10
Cagaloglu / ISTANBUL
Tel: 0212 526 39 75
Belgegeer: 0212 526 39 76
www. ilgiyayinevi.com
bilgi @yayinevi. com








indekiler
BYLE BUYURDU ZERDT ............................................................................................1
BIRINCI BLM ZERDT N BALANGI SYLEVI ...........................................6
ZERDT N SESLENII ................................................................................................. 16
Degime stne ........................................................................................................... 16
Erdem Krsleri stne .................................................................................................... 17
te Dnyalilar stne ....................................................................................................... 19
Bedeni Kmseyenler stne .......................................................................................... 21
Sevin ve Tutku stne ..................................................................................................... 22
Solgun Sulu stne ......................................................................................................... 23
Okuma ve Yazma stne .................................................................................................. 25
Dagdaki Aga stne ........................................................................................................ 26
lm gt leyenler stne ................................................................................................ 28
Sava ve Savailar stne ................................................................................................ 29
Yeni Putlar stne ............................................................................................................ 30
Panayirin Sinekleri stne ................................................................................................ 32
Namusluluk stne ........................................................................................................... 34
Dost stne ....................................................................................................................... 35
Bin ve Bir Hedef stne.................................................................................................... 36
Yakin Sevgisi stne ........................................................................................................ 38
Yaraticinin Yolu stne .................................................................................................... 39
Gen ve Yali Diicikler stne ........................................................................................ 41
Zehirli Yilan Sokmasi stne ............................................................................................ 42
ocuk ve Evlilik stne .................................................................................................... 43
Serbest lm stne ......................................................................................................... 45
Armagan Veren Erdem stne .......................................................................................... 47
II. BLM .......................................................................................................................... 51
Ayna Tutan ocuk............................................................................................................. 51
Mutluluk Adalarinda ......................................................................................................... 53
Aciyanlar stne ............................................................................................................... 55
Rahipler stne ................................................................................................................. 56
Erdemliler stne ............................................................................................................. 58
Ayaktakimi stne ............................................................................................................ 60
Zehirli rmcek stne .................................................................................................... 62
nl Bilginler stne ........................................................................................................ 65
Gece Trks .................................................................................................................... 66
Dans Trks .................................................................................................................... 68
Mezar arkisi .................................................................................................................... 69
Kendini Yenmek stne.................................................................................................... 72
Yce Insanlar stne ........................................................................................................ 74
Kltr lkesi stne ......................................................................................................... 75
Lekesiz Kavrama stne ................................................................................................... 77
Bilginler stne ................................................................................................................ 79
airler stne .................................................................................................................... 80
Byk Olaylar stne ....................................................................................................... 82
Falci .................................................................................................................................. 84
Kurtulu stne ................................................................................................................ 86
Insan Kurnazligi stne .................................................................................................... 89
En Sakin Saat .................................................................................................................... 91
III. BLM ......................................................................................................................... 94
Gezgin ............................................................................................................................... 94
ehre ve Bilmece stne .................................................................................................. 96
Istenmeden Gelen Mut luluk ............................................................................................... 99
Gne Dogmadan ............................................................................................................ 101
Kltc Erdeme Dair ................................................................................................... 103
Zeyt in Dagi stnde........................................................................................................ 107
Geip Gitme stne ........................................................................................................ 109
Dnmeler stne............................................................................................................. 111
Yurda Dn ................................................................................................................... 114
Ktlk stne .......................................................................................................... 116
Agirligin Ruhu stne..................................................................................................... 119
Eski ve Yeni Levhalar stne ......................................................................................... 122
Iyileen Hasta .................................................................................................................. 134
Byk zlem stne ...................................................................................................... 139
Diger Dans arkisi........................................................................................................... 140
Yedi mhr veya evet ve min arkisi .......................................................................... 143
I V. BLM .................................................................................................................... 146
Bal Kurbani ..................................................................................................................... 146
Yardim Isteme igligi ..................................................................................................... 148
Krallarla Konuma .......................................................................................................... 150
Kum Slg .................................................................................................................... 153
Byc ............................................................................................................................ 155
Hizmet Dii ..................................................................................................................... 160
En irkin Insan ............................................................................................................... 163
Gnll Dilenci ............................................................................................................... 166
Glge .............................................................................................................................. 168
gle Vakt i ....................................................................................................................... 170
Selamlayi ....................................................................................................................... 172
Akam Yemegi ................................................................................................................ 175
Yksek Insan stne ....................................................................................................... 176
Gam arkisi ..................................................................................................................... 183
Bilim stne ................................................................................................................... 187
l Kizlari Arasinda ........................................................................................................ 188
l Byyor: Yazik l Gizleyenlere! ............................................................................ 189
Uyani ............................................................................................................................. 193
Eek Bayrami .................................................................................................................. 195
Sarholuk arkisi ............................................................................................................. 197
Iaret ............................................................................................................................... 202



BRNC BLM

Z ERD$T N BA$L ANGI SYL E V
1
Zerdt otuz yaindayken yurdunu ve yurdunun gln birakarak daga ekildi. Orada on yil
boyunca bikmadan, usanmadan ruhunu dinledi. Ama sonunda gnlnde bir degiiklik duydu.
Bir gn tan kizilliginda kalkti, gnein karisina get i ve ona yle seslendi:
Ey byk yildiz, aydinlatacak bir eyin olmasa yazgin ne olurdu? On yil var ki buraya,
magarama ikiyorsun. Eger ben, kartalim ve yilanim olmasaydik iigindan ve yolundan
bezerdin. Fakat biz her sabah seni bekledik. Iiginin fazlasini aldik ve bunun iin seni
kutsadik. Bak; ben, fazla bal toplami ari gibi uzanacak ellere muhtacim.
Insanlar arasinda akillilar deliliklerine, fakirler de zenginliklerine bir defa daha sevininceye
kadar armaganlarimi paylatirmak ist iyorum. Bunun iin aagilara inmeliyim. Nasil ki sen
cmert yildiz, akamlari denizin arkasina iniyor ve arka dnyaya iik gtryorsan ben de
senin gibi, inmek istedigim insanlarin aralarina inmeliyim.
Ey, en byk mut lulugu bile kiskanmadan grebilen tok gz, beni kutsa. Tamak isteyen
kadehi kutsa ki iinden su, altin gibi aksin ve mutlulugun pariltilarini her tarafa taisin. Bak,
bu kadeh yine boalmak, Zerdt yine insan olmak ist iyor.
Zerdt n inii byle baladi.
2
Zerdt, yalniz olarak dagdan aagiya indi ve kimse ile karilamadi. Fakat ormanin iine
girince karisina yali bir adam ikti. Bu adam ormanda kk toplamak iin kutsal
kulbesinden ikmiti. Iht iyar, Zerdt e yle seslendi:
Bu yolcu bana yabanci gelmiyor, bir ka yil nce buradan gemit i. Adi Zerdt t, fakat o
degimi. O zaman kln daga gtryordun, bu gn ateini vadilere mi taimak ist iyorsun?
Kundakilik cezasindan korkmuyor musun? Evet, Zerdt tanidim. Onun gz saftir ve
agzinda hibir kin gizlenmez. Dans eder gibi yrmesi ondan degil mi? Zerdt degimi,
Zerdt ocuk olmu. O uyaniktir; imdi uyuyanlar arasinda ne yapacak? Yalnizlikta iken bir
deniz iindeymi gibi yaiyordun ve deniz seni taiyordu. imdi ne yazik ki karaya ikmak
ist iyorsun. Ne yazik ki gvdeni yine kendin srklemek ist iyorsun.
Zerdt cevap verdi: Insanlari seviyorum.
Ihtiyar dedi ki; Benim ormana ve yalnizliga ekiliim neden, insanlari pek ok sevdigimden
degil mi? imdi tanriyi seviyorum. Insanlari sevmiyorum. Insan, bence olduka eksik bir
eydir. Insan sevmek beni yok edebilirdi.
Zerdt dedi ki; Ne diye sevgiden bahsediyorum, ben insanlara bir armagan gtryorum.
Ihtiyar; Onlara bir ey verme. Onlardan al, daha iyi. Onlardan bir ey al ve onlarla beraber
tai, daha iyi. Bu onlarin houna gider, yeter ki senin houna gitsin. Eger ki onlara bir ey
vermek istersen sadakadan baka bir ey verme. Ve bunun iin de onlari dilendir. dedi.
Zerdt; Hayir dedi. ben sadaka vermem. Sadaka verecek kadar fakir degilim.
Ihtiyar, Zerdt e gld ve yle dedi:
yle ise hazinelerini kabul ettirmeye bak. Onlar yalnizliga ekilenlere kari gvensizdir ve
bizim, armagan vermek iin geldigimize inanmazlar. Bizim, sokaklardaki adimlarimiz onlara
ok sessiz gelir. Gece, gnein dogmasindan ok nce, yataktayken, bir adamin ayak sesini
iitseler kendi kendilerine bu hirsiz nereye gidiyor? ; diye sorarlar. Insanlara gitme, ormanda
kal. Hayvanlar arasina gitsen daha iyi. Neden benim gibi olmak istemiyorsun? Ayilar arasinda
ayi, kular arasinda ku.
Iht iyar, ormanda ne yaparsin? diye sordu Zerdt. Ihtiyar yle dedi:
Ben arkilar besteleyip sylerim ve arkilar bestelerken gler, aglar ve sylenirim. Bylece
tanriyi verim. arki syleyerek, aglayarak, glerek tanriyi, kendi tanrimi verim. imdi
syle bakalim bize getirdigin armagan ne?
Zerdt, bu sz iit ince iht iyari selamladi ve yle konutu:
Size verecek neyim olabilir? Birakin, abuk gideyim de sizden bir ey almayayim.
Ihtiyarla Zerdt iki ocuk gibi, glerek ayrildilar.
Zerdt, yalniz kalinca kendi kendine sylendi: Nasil oluyor da ormandaki bu kutsal iht iyar,
tanrinin lm oldugunu daha iitmemi bulunuyor?
3
Zerdt, ormanin eteklerinde bulunan en yakin kasabaya vardiginda halki, bir ip cambazini
seyretmek iin geldikleri pazar yerinde toplanmi buldu. Zerdt halka yle seslendi:
Ben size Insanst n gretiyorum. Insan, ailmasi gereken bir eydir. Onu yenmek iin ne
yaptiniz? imdiye kadar btn varliklar kendilerinden stn bir varlik yarattilar. Siz bu byk
yaratiin gerisinde mi kalacaksiniz? Insani aacaginiz yerde hayvanliga dnmeyi mi tercih
edeceksiniz?
Insana gre maymun nedir? Glnecek veya aci bir utan verecek bir ey. Ite insan da
'Insanst ne gre byle olmalidir. Glnecek veya aci bir utan verecek bir ey. Siz,
solucandan insanliga kadar yol aldiniz ve iinizde birok ey hl solucandir. Bir zamanlar
maymundunuz ve imdi bile insan, her maymundan fazla maymundur.
Iinizde en yet kininiz bile, yalniz bir ot ve hayal kariimidir. Ben sizin hayalet veya ot mu
olmanizi isteyeyim?
Bakin size Insanstn gretiyorum.
'Insanst dnyanin, yaamin amacidir. Iradeniz demelidir ki: Insanst dnyanin,
yaamin amaci olmali.
Size yalvariyorum kardelerim, dnyaya, yaama sadik kalin ve size br dnya
mit lerinden bahsedenlere kanmayin. Bunlar bilerek veya bilmeyerek zehir saanlardir.
Bunlar, yaami aagi grenlerdir, lm halinde olanlardir ve kendileri zehirlenmilerdir.
Yaam, bunlardan usanmitir. Birakin gitsinler.
Bir zamanlar tanriya isyan, en byk gnahti. Fakat tanri ld ve onunla birlikte bu gnahlar
da ld. imdi en korkun ey, yaama kari gnah ilemek ve bilinmesi mmkn olmayani
yaamin amacindan stn tutmaktir.
Bir zamanlar ruh, bedeni aagilardi ve o zaman bu kmseme byk bir beceriydi. Ruh;
bedeni ciliz, irkin ve a grmek ist erdi ve bylece bedenden ve yaamdan siyrilmak ist erdi.
Ah, bu ruhun kendisi cilizdi, irkindi ve ati; ikence de bu ruhun ehvet iydi.
Fakat kardelerim, siz syleyin; bedeniniz ruhunuz hakkinda ne diyor? Ruhunuz, fakirlikten,
kirlilikten ve acinacak bir rahat dknlgnden meydana gelmi degil midir?
Gerekten, insan kirli bir nehirdir, kirli bir nehri kirlenmeden iine alabilmek iin bir insanin
deniz olmasi gerekir.
Bakin, size Insanstn gretiyorum. O, ite bu denizdir ki iinde byk kmsemeniz
batabilir.
Grp geirebileceginiz eylerin en byg nedir? Bu byk kmsemenin zamanidir.
Mutlulugunuzun, aklinizin ve erdemlerinizin de size igren gelecegi zamandir.
Benim ansim nedir ki? O; fakirlik, kirlilik, acinacak bir rahat dknlg. Fakat yazgim
varligina sahip ikmaliydi diyeceginiz zamandir.
Benim aklim nedir ki? O; bi lgiye kari bir aslanin yiyecegine duydugu iddet li istegi
duyuyor mu? O; fakirlik, kirlilik acinacak bir rahat dknlgdr. diyeceginiz zamandir.
Benim erdemim nedir ki? O, henz beni ildirtamadi. Iyilik ve ktlklerimden ne kadar
biktim. Bunlarin hepsi yoksunluk, kirlilik ve acinacak bir rahat dknlgdr. diyeceginiz
zaman.
Benim adalet im ne ki? Alev ve kmr oldugumu grmyorum. Oysaki adil olan, alev ve
kmr olur. diyeceginiz zaman.
Benim acimam nedir ki? Acima, insanlari sevenin akildigi bir armih degil midir? Oysaki
benim acimam henz bir armiha gerilmedi. diyeceginiz zaman.
Byle konuuyor, byle bagiriyor muydunuz? Ah sizin byle bagirdiginizi bir iitebilsem!
Gnahiniz degil, kanaat krliginiz gklere haykiriyor. Gnahinizin iinde bulunan cimriliginiz
gklere haykiriyor.
Diliyle sizi yalayacak yildirim nerede? Sizin ailanmaniz gereken cinnet nerede?
Bakin, size Insanstn gretiyorum. O, bu yildirimdir; o, bu deliliktir.
Zerdt, szlerini bit irince halktan biri bagirdi: Ip cambazinin szlerini ok dinledik, imdi
artik kendisini gsterin bize ve btn halk Zerdt e glyordu. Fakat bu szlerin kendisine
yneldigini sanan ip cambazi, iinin baina geti.
4
Zerdt, halka airarak bakti. Sonra yle konutu:
Insan bir ipt ir ki hayvanla Insanst arasina gerilmit ir. Uurum stnde bir ip!
Tehlikeli bir gei, tehlikeli bir yolculuk, tehlikeli bir geriye baki, tehlikeli bir rperi ve
duraklayi.
Insanda byk olan ey nedir? Bir ama degil, bir kpr oluudur.
Insanda sevilebilecek ey, onun bir gei ve bir bati olmasidir.
Ben o adamlari severim, nk yaamayi bilmezler, ola ki bat anlar olsunlar, nk onlar
kariya geenlerdir.
Ben byk kmseyicileri severim, nk onlar saygililardir ve kari kiyiya duyulan
zlemin oklaridir.
Ben o adamlari severim, nk batmak ve kurban olmak iin ancak yildizlarin ardinda bir yer
aramazlar; aksine, kendilerini yaama kurban ederler, ta ki yaam bir zaman gelip
'Insanstnn olsun!
Ben o adami severim, nk anlamak iin yaar ve Insanstnn gelecegini anlamak ister.
Ben o adami severim, nk Insanstne ev yapmak ve ona toprak, hayvan ve bitki
hazirlamak iin aliir ve keifler yapar. Bylece kendini yok etmek ister.
Ben o adami severim -ki o kendi degerlerini sever; nk degerler, kendini yok etmenin ve
zlemin bir okudur.
Ben o adami severim, nk kendisine bir damla bile fikir ayirmaz, aksine tamamen
erdeminin ruhu olmak ister. O, bylece fikir halinde kpry geer.
Ben o adami severim ki; erdeminden askisini ve felaket ini hazirlar: O bylece ancak
erdeminin hatiri iin yaar ve daha fazla yaamak istemez.
Ben o adami severim ki; ok fazla erdeme sahip olmak istemez. Bir erdem iki erdemden daha
fazla erdemdir. nk o erdem belanin asildigi dgmdr.
Ben o adami severim ki; ruhunu harcar, teekkr beklemez ve hibir ey geri vermez. nk
o, daima armagan verir ve kendisini korumak istemez.
Ben o adami severim ki; zar kendi lehine dtg zaman utanir ve sorar: Ben bir hilekr
miyim? nk o harcanmak ister.
Ben o adami severim ki; iine altin szlerle balar ve verdigi szlerden fazlasini yerine get irir.
nk o yok olmayi ister.
Ben o adami severim ki; gelecektekilere yakiir ve gemitekileri kurtarir. nk o var olan
durum yznden harcanmak ister.
Ben o adami severim ki; tanrisini hkm altina alir. nk tanrisini sever, zira o tanrisinin
gazabi yznden yok olmalidir.
Ben o adami severim ki; ruhu, yaralandigi zaman da derindir ve kk bir macera yznden
harcanabilir. O, bylece kpry severek geer.
Ben o adami severim ki; ruhu dolup tamitir, yle ki kendisini unutmutur ve her ey onun
iindedir. Bylece her ey ona lm getirir.
Ben o adami severim ki; ruhu ve kalbi zgrdr. Bylece kafasi yalniz kalbinin kabidir, ama
kalbi onu yok olmaya srkler.
Ben btn o adamlari severim ki, insanlarin stnde asili duran siyah bulutt an tek tek den
agir damlalar gibidirler. Onlar yildirimin gelmekte oldugunu haber verirler ve haberci olarak
yok olurlar.
Bakin, ben bir yildirim habercisiyim ve bulutun agir bir damlasiyim. Amma bu yildirimin adi
'Insanstdr.
5
Zerdt bu szleri syledikten sonra yine halka bakti ve sustu; kendi kendine: Orada
duruyorlar ve glyorlar; beni anlamiyorlar, ben bu kulaklara uyan agiz degilim. dedi.
Gzleriyle iitmeyi grenmeleri iin kulaklarini mi patlatmali?
gtleyenler, aklabanlar gibi yaygara mi yapmali? Yoksa tepinenlere mi inaniyorlar?
Gvendikleri bir eyleri var. Bu gvendikleri eyin adina ne diyorlardi? Ona kltr diyorlar;
onlari kei obanlarindan ayirt eden eymi bu.
Onun iin kmseme kelimesini iitmeyi sevmezler. imdi ben onlarin gururlarina
seslenecegim.
Onun iin en kmsenecek eyden bahsedecegim, ama bu, son insandir.
Ve Zerdt, halka yle seslendi:
Insanin bir ama edinecegi zaman gelmit ir.
Insanin en yksek umut larinin tohumunu ekecegi zaman gelmit ir.
Henz toprak buna yetecek kadar bereketlidir. Fakat bir zaman olacak, bu toprak fakirleecek
ve artik hibir yksek aga yet itiremeyecek.
Yazik, insanin zleminin okunu, insan zerinden airamayacagi ve yayinin gerilmeyi
unutacagi bir zaman gelecek.
Size diyorum ki: dans eden bir yildiz dogurabilmek iin, insanin iinde uzlamayan bir yan
olmalidir. Size diyorum: Iinizde henz bu vardir.
Yazik, artik insanin hibir yildiz doguramayacagi zaman geliyor. Yazik, kendi kendini
nemsiz, degersiz gremeyen en zavalli adamin zamani geliyor.
Bakin size son insani anlat ayim:
Ak nedir? Yarat i nedir? zlem nedir? Yildiz nedir? Son insan byle sorar ve gz kirpar.
O zaman dnya klmtr ve stnde her eyi klten son insan siramaktadir. Son
adamin cinsi, toprak piresi gibidir, kk kurutulamaz. Son adam, en uzun mrldr.
Son insanlar biz mutlulugu kefettik derler ve gz kirparlar.
Onlar yaanmasi g semt leri terk etmilerdir. nk isi gereklidir. Henz komu sevilir ve
ona srtnlr, nk isi gereklidir.
Hasta olmak, gvensiz olmak, onlara gre gnahkrliktir. Iht iyat lidirlar; ayrica ayagi talara
ve insanlara takilan, delidir.
Ara sira biraz zehir! Bu, ho ryalar verir ve sonunda biraz fazlaca zehir, ho bir lm get irir.
Henz aliir, nk i eglencedir. Fakat eglencenin zararli olmamasina dikkat edilir.
Artik zengin ve zgrt olan yoktur. Her ikisi de sikintilidir. Artik hkmetmek isteyen kim,
itaat etmek isteyen nerde? Her ikisi de sikintilidir.
obani olmayan bir sr! Herkes ayni eyi ister, herkes birdir. Baka bir ey isteyen, kendi
arzusuyla timarhaneye gider.
Eskiden btn dnya ilgindi. En inceleri byle der ve gz kirparlar.
Akillidirlar ve olan her eyi bilirler. Bylece sonsuz alay konulari vardir. Henz dv vardir.
Fakat abuk bariirlar. Yoksa mideleri bozulur.
Gndz ve gece iin birer kk keyifleri vardir. Fakat sagligi sayarlar.
Biz mut lulugu kefettik. Son insanlar byle derler ve gz kirparlar.
Zerdt n balangi sylevi burada sona ermiti. nk bu anda halkin haykirii onun
szn kesmit i: Ah Zerdt diyorlardi bu son insanlari bize ver, bizi bu son insanlardan
yap. Insanst senin olsun. Btn halk, ilgin bir nee iinde agizlarini apirdatiyordu.
Fakat Zerdt kederlendi ve kendine yle dedi:
Beni anlamiyorlar, ben bu kulaklara uyan agiz degilim.
Sanirim dagda ok fazla kalmiim. Irmaklarin ve agalarin sesini ok fazla dinlemiim. imdi
onlara, kei obanlarina syler gibi sesleniyorum.
Ruhum, hareketsiz ve dagin kuluk zamani gibi aydinlik... Fakat onlar saniyorlar ki; ben
soguk bir insanim ve korkun akalar yapan bir dalgaciyim.
imdi bana bakiyorlar ve glyorlar ve glerken bana kin duyuyorlar. Glleri buz gibi
soguk!
6
Burada agizlari susturan, gzleri donduran bir olay oldu, nk bu arada ip cambazi ie
balamiti. Cambaz, kk bir kapidan ikmi ve iki kule arasina, halkin ve panayirin stne
gerilmi olan ipin stne gelmit i. Cambaz yolun yarisina varinca kk kapi bir daha aildi.
aklaban bir herif oradan sirayarak hizli hizli, cambazin arkasindan yrd:
Ileri! Miskin, topal, tembel hayvan, hdk! Yr ki ayagim sana arpmasin. Bu iki kule
arasinda iin ne? Senin yerin kulenin ii. Seni oraya t ikmali. Senden daha ustasinin yolunu
kapiyorsun! diye haykiriyor ve cambaza yaklaiyordu. Fakat aralarinda bir adim uzaklik
kalinca her agizi susturan ve her gz donduran korkun bir ey oldu; arkadan gelen, eytan
gibi bir iglik koparmi ve nndekinin stnden atlamiti. Rakibinin zafer kazandigini gren
birinci cambaz; dengesini kaybet mi, sirigini elinden birakmi ve sirigindan nce; bir kol,
bacak kasirgasi halinde aagiya dmt. Panayir ve halk, firtina kopmu denize dnmt.
Herkes birbirini igneyerek kami ve cambazin vcudunun arpacagi yer bsbtn
boalmiti.
Fakat Zerdt yerinde kaldi. Cambazin vcudu henz canli, fakat parampara bir halde onun
yanina dt. Bir an sonra adam kendine geldi ve Zerdt yaninda diz km halde grd.
Orada ne yapiyorsun? dedi. oktan biliyordum ki eytan benim bacagimi kiracak. imdi
beni cehenneme srklyor. Onun elinden almak mi ist iyorsun?
Zerdt; erefimle sylerim ki dostum, syledigin eylerin hibirisi yoktur. eytan yoktur ve
cehennem yoktur. Ruhun, bedeninden daha nce lecekt ir. Artik hibir eyden korkma. dedi.
Adam, gvensizlikle gzlerini ati. Syledigin dogru ise dedi, hayatimi kaybetmekle bir
ey kaybetmi olmayacagim. Ben, dayakla ve alikla oyun gretilmi hayvandan pek fazla bir
ey degilim.
Hayir, dedi Zerdt sen meslegini tehlikeden yarattin. Bunda kmsenecek bir ey yok.
imdi de meslegin yznden lyorsun. Bunun iin seni kendi ellerimle gmecegim.
Zerdt bunu sylediginde son nefesini vermekte olan adam, artik ses ikarmadi; yalniz, sanki
teekkr etmek iin Zerdt n elini ariyormu gibi elini kimildatti.
7
Bu arada akam olmu ve panayir karanliga brnmt. Halk dagilmiti. nk aratirma ve
dehet iin bile bir yorulma gerekir. Fakat Zerdt, toprak stnde yatan lnn yanina oturdu
ve dnceye daldi. Bylece zamani unuttu. Fakat sonunda gece oldu ve bir soguk rzgr,
yalnizin stnden esmeye baladi. O zaman Zerdt ayaga kalkti ve kendi kendine yle dedi:
Gerekten, Zerdt bugn gzel bir balik avi yapti. Bir insan yakalayamadi, fakat bir cenaze
buldu.
Insanin varligi korkun, yine de anlamsizdir. Bir aklaban onun yok olmasina neden olabilir.
Ben, insanlara varliklarinin anlamini gretmek ist iyorum: Bu anlam Insanstdr. Insan
denen siyah bulutun yildirimi
Fakat ben henz onlara uzagim. Benim dncelerim onlara hitap etmiyor. Insanlarin gznde
ben, deli ile l arasi bir eyim.
Gece karanlik, Zerdt n yollari karanlik... Gel, soguk ve kati yoldaim! Seni ellerimle
gmecegim yere taiyayim.
8
Zerdt bunlari kendi kendine syledikten sonra ly sirt ladi ve yola koyuldu. Daha, yz
adim gitmemit i ki, yanina bir adam sokuldu ve kulagina bir eyler fisildadi. Hele bak, bu
adam kuledeki aklabandi. Zerdt, diyordu, bu ehirden uzakla, burada ogu kii sana
kin duyuyor. Iyiler ve adiller senden nefret ediyorlar. Seni dman sayiyorlar, sana hor
bakiyorlar. Hak dinin mminleri senden nefret ediyorlar ve seni halk iin tehlike sayiyorlar.
Sana glmeleri, hakkinda hayirli oldu. Gerekten, bir aklaban gibi konutun, l kpege
yanamak hakkinda hayirli oldu. Bylece alalmak sayesinde bugn iin yakayi kurt ardin.
Fakat bu ehirden uzakla, yoksa yarin senin stnden de at larim, bir canlinin bir l
stnden atlayii gibi... Bunu syleyen, kayboldu. Fakat Zerdt karanlik sokaklardan yoluna
devam etti.
ehrin kapisinda mezarcilarla karilati. Bunlar fenerlerini Zerdt n yzne tuttular. Onu
tanidilar ve alay ederek dediler ki: Zerdt, l kpegi alip gtryor. Zerdt n mezarci
oluu ne iyi! nk biz ellerimizi bu lele kirletmek istemeyiz. Zerdt, eytanin elinden
lokmasini almak mi ist iyor? ok iyi. Afiyet olsun! Bari eytan Zerdt ten daha usta bir hirsiz
olmasa. eytan ikisini de alar; ikisini de yer! Bunu diyenler ba baa vererek
glyorlardi.
Zerdt buna bir ey demedi; yoluna devam etti. Ormanlar ve bat akliklar iinden iki saat
kadar yol aldiktan sonra a kurtlarin uluyularini duydu. Aligini hissetti. Bylece, iinde iik
yanan bir evin nnde durdu.
Alik beni bir haydut gibi bastiriyor. Alik; ormanlar ve batakliklarda ve de derin gece
iinde beni bast iriyor.
Aligin tuhaf kaprisleri var. ok defa yemekten sonra gelir. Bugn, btn gn hi gelmedi.
Acaba nerde kalmiti?
Zerdt bunlari diyerek evin kapisini aldi. Elinde iik tutan yali bir adam ikti ve sordu: Bu
gelen kim? Uykumu bozan kim?
Bir l ve bir diri, dedi Zerdt... Bana yiyecek ve iecek ver. Gndz yemeyi unuttum.
Alari besleyen, kendi ruhunu ferahlatmi olur. Hikmet in geregidir bu.
Ihtiyar uzaklati. Fakat az sonra yine geldi. Zerdt e ekmek ve arap get irmit i. Burasi alar
iin kt bir yerdir dedi. Onun iin burada oturuyorum. Insan ve hayvan bu terk edilmilige
ugrar. Fakat yoldaina da yiyecek ve iecek ver. O senden daha yorgun. Zerdt cevap verdi:
Yoldaim ldr. Ona yedirmek ok gtr. Ihtiyar mirildanarak: Bana ne, dedi. kapimi
alan, verdigimi almali. Yiyin ve rahatiniza bakin.
Zerdt bundan sonra iki saat daha yol aldi. Yola ve yildizlarin iigina kendini birakti. nk
o, gece yrmeye aliikti ve uyuyanlarin yzne bakmayi severdi. Fakat t anyeri agarirken
kendini kuytu bir ormanda buldu. Hibir yol grnmyordu. Orada ly bir aga kovugunun
iine yerlet irdi. nk onu kurtlardan korumak ist iyordu. Kendisi de toprak ve yosun zerine
uzandi. Az sonra yorgun bir vcut ve sakin bir ruhla uykuya daldi.
9
Zerdt uzun zaman uyudu. Uyku iinde yalniz sabahi degil kulugu da geirmit i. Fakat
sonunda uyandi. Ormana ve sakinligine hayret le bakti. Sonra birden kara grm bir denizci
gibi hizla dogruldu ve bir sevin igligi kopardi; nk yeni bir gerege ermit i. Kendi
kendine yle dedi:
Gzmde bir iik akti! llere ve istedigim yere taiyabilecegim cenazelere degil, canlilara
ve yoldalara iht iyacim var. Kendi arzulariyla ve benim istedigim yere kadar beni izleyen,
canli yoldalara muhtacim.
Gzmde bir iik akti: Zerdt halka degil, havarilere seslenmeli. Zerdt bir srnn obani
ve kpegi olmamali.
Srden biroklarini ayartmak! Ben ite bunun iin geldim. Halk ve sr, varsin bana
kizsin. obanlar Zerdt e haydut desin.
Ben onlara oban diyorum. Onlar kendilerine iyiler ve adiller diyorlar. Ben onlara oban
diyorum, ama onlar kendilerine Hak Dinin Mminleri diyorlar.
u iyilere ve adillere bakin. En ok kimden nefret diyorlar? Kendilerinin deger tablosunu
kirandan, paralayandan. Fakat o, yaraticidir.
Yaratici; yoldalar arar, ller aramaz. Sr ve mminler de aramaz. Yaratici, yeni levhalar
stnde yeni degerler yaratacak ortaklar arar.
Yaratici, yoldalar ve hasat ortaklari arar; nk her ey onda hasada olgundur. Fakat onun
yz oraga iht iyaci vardir. Bunlar olmayinca baaklarini dker ve zlr.
Yaratici, yoldalar arar. Oraklarini bilemesini bilenleri arar. Bunlara yirtici diyecekler, i yi
ve kty yok edici diyecekler. Fakat onlar hasat yapanlar ve bayram edenlerdir.
Zerdt, yaratma ortagi ariyor. Zerdt, hasat ve bayram ortagi ariyor. Onun srler, obanlar
ve llerle ii ne?
Ey benim ilk yoldaim, hoa kal! Seni aga kovuguna iyice gmdm ve kurtlardan iyice
sakladim.
Fakat senden ayriliyorum, vakit ge, iki sabah arasinda ben bir gerege vardim.
Ben, oban ve mezarci olmamaliyim. Artik bir daha halkla da konumayacagim, bir lye de
son defa seslenmi oluyorum.
Yaratanlara, hasatilara ve bayram edenlere katilacagim. Onlara gk kuagini ve stinsan a
ikaran merdivenleri gsterecegim. arkimi yalnizlara ve ift yalnizlara syleyecegim.
Iit ilmemi eyler iin kulagi olanin, kalbini mut lulukla dolduracagim.
Ben hedefime varmak ist iyorum, ben kendi yolumu yryorum. Gecikenler ve mizmizlar
zerinden at layip geecegim. Bylece benim yrym, onlarin batii olacak.
10
Zerdt bunlari kendi kendine sylerken gle olmutu. Bu sirada bir ey arar gibi gklere
bakti. nk bainin stnde bir kuun keskin igligini duymutu. Bu kimdi? Havada bir
kartal, geni daireler izerek uuyordu. Boynuna bir yilan, av gibi degil, bir dost gibi asilmiti.
nk yilan kartalin boynuna sarilmiti.
Bunlar benim hayvanlarim! dedi Zerdt ve gnlden sevindi.
Yeryznn en gururlu hayvani ile en akilli hayvani. Bunlar haber almaya ikmilar...
Haber almak istiyorlar. Zerdt sag mi? Gerekten, ben hl yaiyor muyum?
Insanlar arasinda olmak, hayvanlar arasinda olmaktan daha tehlikeli. Zerdt, tehlikeli
yol lardan yryor. Bana hayvanlarim yol gstermel i.
Zerdt bunlari sylerken ormandaki azizin konumasini hat irladi. Iini ekerek kendi
kendine yle dedi:
Daha akilli olabilsem, yilanim gibi, ok akilli olabilsem
Fakat olanaksiz bir ey ist iyorum. Onun iin gururumdan, daima aklimla beraber yrmesini
dileyeyim.
Ve bir gn aklim beni terk ederse -ah o kamayi sever- o zaman gururum deliligimle beraber
umali.
Zerdt n inii byle baladi.

Z ERD$T N SESLEN$
Degime stne
Size, ruhun degimesini anlatacagim. Ruhun deve, devenin aslan ve sonunda aslanin ocuk
oluunu!
Saygili, dayanikli ve kuvvetli bir ruhun agir ykleri vardir. Onun kuvvet i, daima agiri ve en
agiri ister.
Agir nedir? Dayanikli ruh byle sorar. Deve gibi diz ker ve iyi yklenmek ister.
Yigit ler, en agir ey nedir ki omuzuma alayim ve kuvvet ime sevineyim? Her trl cefayi
ekebilen ruh byle sorar.
Kibrini zedelemek iin alalmak mi? Hikmet iyle alay iin deliligini belli etmek midir?
Yoksa zaferini kut layan bir davadan ayrilmak, ayarticiyi ayartmak iin yksek daglara ikmak
midir?
Akil erdirmenin ayir ve otu ile geinmek ve geregin akiyla ruhta alik ekmek midir?
Hasta olmak ve teselliye geleni geri evirmek ve senin istedigini hibir zaman duyamayan
sagirlarla dost luk yapmak midir?
Bizi hor grenleri sevmek ve bizi korkutmak isteyen hayalete el uzatmak midir?
Iinde gerek var diye kirli sulara dalmak ve soguk kurbagalari, sicak yengeleri itememek
midir?
Btn bu en g eyleri, dayanikli bir ruh yklenir. Ykn almi ve l yolunu tutan bir
deve gibi, o da kendi lne dogru yrr.
Fakat en issiz lde ikinci degime olur. Ruh, aslanlair. Hr olmak ve kendi lnde egemen
olmak ister.
Burada son efendisini arar. Son tanrisina dman olmak ister ve zafer iin byk devle
bogumak diler.
Artik ruhun efendi ve tanri olarak taniyamadigi byk dev nedir? Byk devin adi Sen
yapmalisindir. Fakat aslanin ruhu ben isterim der.
Sen yapmalisin onun yolunda altin kivilcimlariyla parlayan pullu bir hayvandir ve her pulun
stnde altin bir parilti i le sen yapmalisin parildar.
Bu pullarin stnde binlerce yillik degerler parildar ve devlerin en gls yle der: Btn
degerler bende parildar. Btn degerler yaratilmitir ve btn yaratilmi degerler benim. Ve
gerekten, artik ben isterim egemen olmalidir. Dev byle syler.
Kardelerim, ruhun aslanlamasina ne gerek var? Dayanikli ve saygili yk hayvani neye
yetmez?
zgrlge ermek ve greve kari da kutsal bir hayir diyebilmek! Kardelerim, ite bunun
iin aslan gereklidir.
Yeni degerlere hak kazanmak! Bu, dayanakli ve saygili bir ruh iin almalarin en
korkuncudur. Gerekten de bu, onun iin bir el koymadir ve bir yirtici hayvan iidir.
Bir zamanlar o en kutsal ey olarak sen yapmalisini seviyordu. imdi sevgisinden zgrlk
alabilmek iin her eyde cinnet ve keyfi lik bulabilmelidir. Bu el koyma iin aslana iht iya
vardir.
Fakat syleyin kardelerim, aslanin yapamayip da ocugun yapabilecegi ey nedir? Yirtici
aslan niin ocuga dnmelidir?
ocuk bir gnahsizlik, temizlik ve bir unutmadir. Bir yeni balama, bir oyun, kendiliginden
yuvarlanan bir tekerlek, bir ilk hareket ve kutsal bir evet tir.
Evet kardelerim, yarat icinin oyunu iin kutsal bir evet gereklidir. Ruh, imdi kendi
iradesini ister ve dnyayi kaybeden, kendi dnyasini kazanir.
Size ruhun degimesini syledim: Ruh, nasil deve oldu, deve nasil aslanlati ve sonunda
aslan nasil ocuk oldu?
Zerdt byle dedi. Bu, Alaca Inek denen ehirde oluyordu.
Erdem Krsleri stne
Zerdt e, uyku ve erdem hakkinda ok iyi eyler syleyen bir bilgini vdler. Bundan dolayi
o, ok saygi ve kabul grrm ve btn genler krssnn etrafinda toplanirlarmi. Zerdt
bu bilgine gitti ve krssnn nne oturdu. Bilgin yle diyordu:
Uykuya kari saygi ve utan duymali. Iin bai budur. Kt uyuyanlarin ve gece uyanik
duranlarin yolundan ekilin.
Hirsiz bile uykuya kari utan duyar. Hirsiz, hep gece, sessizce alar ve kaar. Fakat gece
bekisi utanmazdir, utanmazca ddgn tair.
Uyku kolay bir sanat degildir. Onun hatiri iin btn gn uyanik durmak gerekir.
Gndzn kendini on defa yenmelisin; bu, iyi bir yorgunluk verir ve ruhun uyuturucusudur.
Yine on defa kendinle barimalisin, nk yenme acidir ve barimayan kt uyur.
Gndzn on gerek bulmalisin, yoksa gece de geregi ararsin ve ruhun a kalir.
Gndz on defa glmeli ve neelenmelisin. Yoksa geceleyin mide, bu keder babasi, seni
rahatsiz eder.
Bunu bilen azdir. Iyi uyumak iin btn erdemlere sahip olmak gerekir. Yalan yere taniklik
mi? En yakindaki kiza ehvet mi duyacagim? Btn bu dnceler uykuyu bozar.
Btn erdemlere sahip olsan bile, bir eyi iyi anlamali; bizzat erdemleri de tam zamaninda
uykuya yollamali. Ta ki bu uslu diiler, senin yznden birbirleriyle didimesinler.
Tanri ile ve komu ile bari. Bu iyi uykunun artidir. Komunun eytani ile de bari halinde
olmali. Yoksa geceleyin senin evrende dolair.
Benim iin en iyi oban, koyununu en yeil yamaca srendir! Iyi uyku ile bu bagdair.
Ne ok eref ve ne de byk servet isterim; bu, zihni karitirir. Ama iyi bir n ve kk bir
kasaya sahip olunmayinca da iyi uyunmaz.
Kk bir topluluk, bence kt topluluktan daha geerlidir. Yeter ki tam zamaninda gitsin ve
gelsin. Iyi uykunun bir arti da budur.
Kafaca yoksul olanlar da houma gider! Bunlar uykuyu kolaylatirir. Hele kendilerine srekli
hak verilirse mut ludurlar.
Erdemlilerin gn byle geer. Gece olunca uykuyu agirmaktan ekinirim! Erdemlerin
efendisi olan uyku, agrilmak istemez.
Aksine, gndzn ne yaptigimi ve ne dndgm hatirlarim. Bir inek gibi sabirli, gevi
getirerek sorarim: Senin on zaferin nelerdi ve kalbime huzur veren on barima, on gerek, on
glme nelerdi?
Bunlari dnrken ve bu kirk dnceye dalarken, erdemlerin efendisi olan uyku,
agrilmadan, birdenbire beni bastirir.
Uyku gz kapaklarima dokunur; orasi agirlair. Uyku agizima dokunur; orasi aik kalir.
Gerekten, bu hirsizlarin en sevimlisi, yumuak keler stnde gelir ve dncelerimi alar;
o zaman u ders krss gibi budala kalakalirim.
Ama artik uzun zaman ayakta kalamam; artik yatarim.
Zerdt bilginin bu szlerini duyunca kendi kendine gld: nk gznde bir iik akmiti.
Kendi kendine yle dedi:
Bu kirk dnceli bilgin, bence bir delidir. Fakat saniyorum ki uykuyu i yi anliyor.
Bu bilginin yakininda olanlara ne mut lu! nk byle bir uyku bulaicidir, kalin duvarlar
arasindan bi le bulair.
gt krssnde bile bir by var. Genlerin bu erdem sylevcisinin karisinda oturmalari
bouna degilmi.
Onun hikmet i u: Iyi uyumak iin uyanik durmak. Ve gerekten, hayatin bir amaci olmasa
ve bir samalik semem gerekirse bence seilmeye en layik bu olurdu.
Zamaninda, erdem gret icileri aranirken neler istendigini imdi tm aikligiyla anliyorum: Iyi
bir uyku ve uyuturucu etkisi yapan erdemler araniyordu.
Btn bu vlen krs, din gtleri verenlerin hikmet i ryasiz bir uykuydu. Onlar hayat
iin baka bir anlam tanimiyorlardi.
Bugn de bu erdem gtleyicisi gibi dnen bazilari var. Hatta onlar bu kadar itenlikli bile
degiller. Fakat onlarin zamani gemit ir. Artik uzun zaman ayakta kalamazlar! Ite yatiyorlar
bile.
Bu uykucular mut ludurlar. nk yakinda balari decekt ir.
Zerdt byle dedi.
te Dnyallar stne
Zerdt de bir zamanlar, btn te dnyalilar gibi, insanin tesi kuruntusuna kapildi. O
zamanlar dnya bana, istirapli ve eziyet eken bir tanrinin eseri gibi grnrd.
O zaman dnya bana, bir rya ve bir tanri iiri gibi grnrd; ilahi bir memnun olmamiin
gzleri nnde, bir duman gibi grnrd.
Iyi ve kt, haz ve elem, ben ve sen; yaraticinin gzleri nnde renkli bir duman gibi
grnrd bana.
Yaratici, kendisinden uzaklamak ist iyordu; o zaman dnyayi yaratti.
Aci eken iin istirabindan uzaklamak ve kendini kaybetmek ilgin bir haz verir. Bir zaman
dnya bana ilgin bir haz ve bir kendini kaybetme gibi grnrd.
Bu dnya sonsuz, sonsuz bir elikinin rnegi, mkemmel olmayan bir rnegi - mkemmel
olmayan yaratici iin ilgin bir haz- dnyayi bir zamanlar byle gryordum.
Bylece ben de btn te dnyalilar gibi, insanin tesi kuruntusuna kapildim. Gerekte,
insanin tesi nedir?
Ah kardelerim, benim yarattigim bu tanri, btn tanrilar gibi bir insan eseri ve kuruntusuydu.
O, bir insandi hatta zavalli bir insan ve bir ben!
Bu bana kendi kl ve alevimden geliyordu. Bu hayalet bana gerek te dnyadan gelmiyordu.
Ne oldu kardelerim? Ben kendimi, istirap ekeni, yendim. Kendi klm daga taidim. Ve
kendime daha parlak bir alev buldum. Ve bakin, o zaman derhal hayalet kayboldu.
imdi benim iin, hastaliktan yeni kalkmi biri iin, byle hayalet lere inanmak dert ve
istirapt ir. Istirap ve hakarettir. te dnyalilara byle sesleniyorum.
Btn te dnyalari yaratan, aci ve iktidarsizlikti. Ve yalniz en ok aci ekenin duyabilecegi
kisa bir mut luluk kuruntusuydu.
Bir adimla, bir lm adimiyla son duraga varmak isteyen bir yorgunluk, artik bir ey
isteyemeyen zavalli, toy bir yorgunluk. Btn tanrilari, teki dnyalari yaratan duygu!
Bana inanin kardelerim, vcuttan yilginlik gsteren vcuttu! O, varligin kendisine sesleniini
dinliyordu.
Ve bylece kafasiyla ve yalniz kafasiyla degil, btn varligiyla son duvarlarin arasindan geip
te dnyaya gmek istiyordu.
Fakat te dnya, insanlardan iyi gizlenmit ir. O, ilahi bir hi olan insansiz ve insanca olmayan
dnya. Ve varlik insana hi hitap etmez, megerki insan olarak bunu yapsin.
Gerekten; her trl varlik g kanit lanir ve g sylet ilir. Syleyin kardelerim, en iyi
kanit lanan ey, en acayip ey degil midir?
Evet bu ben ve benin kariti ve kariikligi en iten olarak kendi varligindan sz eder. Bu
yaratan, isteyen ben-ki her eyin ls ve degeridir.
Ve bu en iten varlik, ben; bu vcuttan dem vurur ve hatta iir syledigi, hayal kurdugu ve
kirik kanat larla titredigi zaman bile bedeni ister.
Ben gitt ike daha iten konumasini grenir! Ve grendike beden ve hayat iin daha fazla
saygi duyar.
Benim benim, bana yeni bir gurur gretti. Onu insanlara sylyorum:
Artik bainizi kutsal eylerin gizine gmmeyin. Tersine, onu zgrce taiyin. Yaama anlam
kazandiran bir kafa taiyin.
Insanlara yeni bir irade gretiyorum:
Insanin kr krne gittigi yolu tutun, onu onaylayin. Hastalar gibi ondan sapmayin!
Bedeni ve hayati hor gren tanri katini ve kurtarici kandamlasini bulan, hastalardir. Fakat
bu tatli ve karanlik zehri bile, bedenden ve yaamdan aliyorlardi!
Sefalet lerinden kamak ist iyorlardi. Fakat yildizlar onlara ok uzakti. O zaman ilerini
ekerek; Ne olur, baka bir varlik ve mut luluga ulatiracak tanrisal yollar bulunsa! dediler.
Bylece kendi ikmazlarini ve kanli ikilerini bulmu oldular.
Bu nankrler, bylece bedenden ve yaamdan siyrilabileceklerini zannettiler. Oysaki bu
siyriliin arpintisini ve neesini kime borluydular? Vcutlarina ve bu topraga!
Zerdt hastalara kari efkat lidir. Gerekten, onlarin teselli tarzlarina ve nankrlklerine
kizmaz. Tek, hastaliktan kurtulsunlar ve yenenler arasina katilsinlar ve kendilerinden daha
stn bir varlik yaratsinlar.
Zerdt, kendi kuruntusuna dikkat le bakan ve gece yarisi, tanrisinin mezari etrafina sokulan,
hastaliktan yeni kalkmi olanlara kizmaz. Fakat bence onun gzyalari da hastaliktir ve hasta
bir bedenin eseridir.
airler ve tanri ilginlari arasinda ok hastalar vardi. Bunlar anlayanlardan ve erdemlerin en
genci olan itenlikten iddet le nefret ederler.
Onlar daima geriye, karanlik zamanlara bakarlar. Fakat o zaman kuruntu ve iman baka bir
eydi. Aklin ilginliklari tanri benzerligiydi ve phe gnahti.
Bu tanri benzerlerini pekiyi tanirim. Onlar kendilerine inanilmasini isterler. Ve phe gnahtir
derler. zellikle kendilerinin neye inandiklarini pekiyi bi lirim.
Gerekten, onlar da en ok te dnyalara ve kurtaran kandamlalarina degil, bedene inanirlar
ve onlarca kendi bedenleri, mut lak varliktir.
Fakat vcut onlarca hasta bir eydir ve vcuttan siyrilmak ist erler. Onun iin lm
gtleyenlere inanirlar ve zellikle t e dnya gtleri verirler.
Kardelerim! Beni, saglam vcudun sesini dinleseniz daha iyi, bu ses, daha it en daha t emiz
bir sest ir.
Saglam, mkemmel, dik vcut daha iten konuur ve yaamin amacindan sz eder.
Zerdt byle dedi.
Bedeni Kmseyenler stne
Bedeni kmseyenlere seslenmek ist iyorum:
Bildiginizi degit irmeyin ve bana yeni bir ey gretmeyin, yalniz vcudunuza hoa kal
deyin, yani susun.
Ben, beden ve ruhtan ibaretim. ocuk byle der. Neden ocuklar gibi konumamali?
Fakat uyanik ve bilgin adam yle der: Ben tamamen bedenden ibaret im. Baka hibir eyim
yok. Ve ruh ancak bedende olan bir eyin adidir.
Beden; byk bir akil, tek hedefli bir okluk, bir sava ve bir bari, bir sr ve bir obandir.
Kardeim, senin kk aklin da bedeninin bir parasidir. Ruh dedigin ey byk aklinin bir
parasi ve oyuncagidir.
Ben diyorsun ve bu kelime ile gururlaniyorsun. Fakat bundan daha byg ki, sen ona
inanmak istemezsin, bedenin ve onun byk aklidir. O, ben demez. Fakat beni oluturur.
Duyunun hissettigi, aklin anladigi, kendiliginden bir sonu vermez. Fakat duygu ve ruh her
eyin amaci olduklarina seni inandirmaya aliirlar. O kadar kibirlidirler.
Duygu ve ruh, alet ve oyuncaktirlar. Bunlarin ardinda asil varlik vardir. Bu varlik; duygularin
gzyle arar, ruhun kulaklariyla dinler.
Bu varlik srekli arar ve dinler. Kiyaslar, zorlar, fetheder, tahrip eder, hkmeder ve Benin
de hkimidir.
Kardeim, dncelerin ve duygularin ardinda kudretli bir amir, mehul bir egemen vardir.
Asil varlik budur. O, senin bedenindedir, o senin bedenindir.
Senin bedeninde hikmet inden fazla kavrayi vardir. Ve kim bilir bedenin, bu en keskin
hikmet i ne amala kullanir!
Bedenin benine ve onun gururlu sirayilarina gler. Fikrin bu sirayilari ve uulari
niye? diye sorar. Benim amacim iin bir dolambali yol. Ben, ben in ipini tutan ve ona
anlamlarini fisildayanim.
Beden, bene yle der: uranda agri duy. O agri duyar ve daha fazla agri ekmemeye
bakar. Ite dncesi yalniz bunun iindir.
Beden bene der ki: urada haz duy. O zaman sevinir ve sik sik sevinmeyi dnr. Ite
dncesi bunun iindir.
Bedeni hor grenlere bir sz sylemek isterim: Onlarin hakaret leri saygilaridir. Hakaret i ve
saygiyi, deger ve iradeyi yaratan nedir?
Bizzat yarat ici, saygiyi ve hakareti yaratmitir. Haz ve elemi yaratmitir. Yaratici, beden
iradesinin eli olsun diye ruhu yaratmitir...
Bedeni hor grenler, deliliginiz ve hakaret inizle bile vcudunuza hizmet ediyorsunuz.
Size derim ki, bizzat bedeniniz lmek ist iyor ve hayattan ayriliyor.
Artik en ok sevdigi eye gc yetmez: Kendinden ileri bir varlik yaratmak. O en ok bunu
ister. Btn istegi budur.
Fakat artik zaman gemit ir. Vcudu hor grenler, artik vcudunuz gmek ist iyor.
Varliginiz batmak ist iyor. Onun iin vcudu hor grenlerden oldunuz. nk artik
kendinizden ileri bir varlik yarat amazsiniz.
Onun iin hayata ve topraga kiziyorsunuz. Kmsemenizin ai bakiinda uygunsuz bir
kiskanlik vardir.
Bedeni hor grenler, sizin yolunuzdan gitmiyorum. Siz bence Insanstne kpr degilsiniz.
Zerdt byle dedi.
Sevin ve Tut ku stne
Kardeim, senin bir erdemin varsa ve bu senin erdeminse bunda hi kimse ile ortak degilsin.
Tabii, sen erdemine ad takmak ve onu okamak istersin. Onun kulagini ekmek, onunla
eglenmek istersin.
Bak, imdi onun adina halk da kat ilmi bulunuyor. Ve sen erdeminle halklami ve srlemi
oluyorsun.
yle desen daha iyi olurdu: Ruhuma elem ve haz veren, vcudumun susadigi ey, adsizdir
ve anlatilamaz.
Erdemin, isimlerin gizine sigmayacak kadar yce olmali. Eger ondan sz etmeye mecbur
kalirsan, kekelemekten utanma. yle konu ve kekele:
Benim iin iyi budur, onu begeniyorum. Onu seviyorum. Bu iyi eye tek baima sahip olmak
isterim.
Onu bir tanri buyrugu, bir insan yasasi ve ktlg olarak istemem. O benim iin evrenin
tesine ve cennet lere yol gsteren bir ey degildir.
Benim sevdigim, yaamsal bir erdemdir. Onda az kurnazlik vardir. Ve kamu aklindan pek az
ey vardir.
Fakat bu ku benim yanimda yuvasini yapmitir. Onun iin onu sever ve korurum. imdi
yanimda ve altin yumurtalarinin stnde oturuyor.
Ite byle syleyerek erdemini vmelisin.
Bir zamanlar tutkularin vardi ve onlara kt diyordun. Fakat imdi yalniz erdemlerin var.
Bunlar senin tutkularindan yet it iler.
En yksek hedefini bu tutkularina emanet etmit in. Bylece bu tutkularin senin erdemlerin ve
sevinlerin oldular.
Ister deve kinlilerin, ister ehvet lilerin, ister iman ilginlarinin, ister int ikamcilarin soyundan
ol. Ne olursan ol. Sonunda btn tut kularin, erdemlerin oldular. Ve btn eytanlarin da
meleklerin oldular.
Bir zamanlar mahzeninde azgin kpekler vardi. Fakat sonunda bunlar kular ve sevimli
arkicilar oldular.
Zehirlerinden kendi iksirini kaynattin. Gam inegini sagiyordun. imdi memelerinden t at li st
iiyorsun. Ve artik senden ktlk gelemez. Megerki erdemlerinin savaindan dogan ktlk
ola.
Kardeim, ansin varsa tek bir erdemin olur ve daha fazla olmaz. Bylece kpry daha
abuk geersin.
ok erdeme sahip olmak ayricalikli bir eydir. Fakat g bir yazgidir. Niceleri le gitt iler ve
kendilerini ldrdler. nk erdemlerin sava alani olmaktan yorulmulardi.
Kardeim, sava ve savamak kt mdr? Fakat bu ktlk gereklidir. Erdemlerin arasinda
kiskanlik, gvensizlik ve ift ira gereklidir.
Bak erdemlerinin her biri nasil en yksek hedefi arzular! Her erdem btn ruhunu ister; fke
de, nefret de, sevgi de btn kuvvetini ister. Ruhunun igirt kani olmak ister.
Her erdem baka erdemi kiskanir. Ve kiskanlik korkun bir eydir. Erdemler de kiskanlik
yznden yok olabilirler.
Kiskanlik aleviyle sarilan, sonunda akrep gibi zehirli kuyruguyla kendi kendisini sokar.
Ah kardeim, bir erdemin kendisine ift ira ettigini ve kendisini hanerledigini hi grmedin
mi?
Insan, ailmasi gereken bir eydir. Onun iin erdemlerini sevmelisin. nk onlar yznden
yok olacaksin.
Zerdt byle dedi.
Solgun Sulu stne
Ey yargilar ve kurban edenler! Hayvani, baini egmeksizin ldrmek istemiyorsunuz. Bakin
solgun sulu baini egdi. Gzlerinde byk kmseme beliriyor.
Benim ben im, ailmasi gereken bir eydir. Benim ben im bence insanin byk
aagilamasidir. Bu gzler byle konuuyor.
Kendi hkmn kendi verdigi an, onun en yksek aniydi. Bu ycelik aninin bayagiliga
dnmesine izin vermeyin.
Kendi kendinin acisini ekene artik baka kurtulu yoktur. Megerki tez bir lm gele.
Ey yargilar sizin ldrnz bir acima olmali. Bir alma olmamali. Dikkat edin ki
ldrrken siz kendiniz yaamaya hak kazanasiniz.
ldrdgnzle barimaniz yetmez. Kederiniz, Insanst ne olan sevginiz olmali. Hayatt a
kalmaya byle hak kazanirsiniz.
Dman deyin, kt demeyin. Hasta deyin, rezil demeyin. Deli deyin, fakat cani demeyin.
Ve sen ey kizil yargi, kafanin iinden geenleri aiga vurman gerekirse herkes yle
haykirir; Defol ey haere, zehirli solucan!
Fakat fikir baka, eylem baka, eylemin biimi baka! Bunlar arasinda baglanti yoktur.
Bu solgun adami solduran, bir hayaldi. Suu iledigi zaman onun ustasiydi. Fakat iledikten
sonra onun grnmne dayanamadi.
Ve artik her zaman kendisini bir eylemin faili olarak gryordu. Ben buna delilik derim;
ist isna onun varligina brnmt.
Bir el srme tavugu hipnotize eder; onun iledigi fiil, zavalli kavrayiini bagladi. Hipnotize
etti. Ben buna fiilden sonra gelmi bir delilik derim.
Dinleyin yargilar, bir baka delilik daha var; bu, fiilden nceki deliliktir. Ah sizler, bu ruhun
derinliklerine bence yeter derecede dalamiyorsunuz.
Kizil yargi yle der: Bu sulu neden ldrd? Bir ey almak ist iyordu da ondan. Fakat
ben size diyorum: Onun ruhu kan istiyordu, almak degil, o biaktaki mut luluga susamiti.
Onun zavalli akli bu deliligi kavrayamadi. Kanda ne var? dedi. Hi olmazsa ldrdgnden
bir ey almak, bir almak istemez misin?
Ve o, zavalli aklina uydu. nk aklinin hkm onun stne kurun gibi yklendi. Ve
bylece ldrrken aldi da. O deliliginden utanmak istemiyordu.
Ve imdi suunun kurun yk, yine onu eziyor. Ve zavalli akli yine yle durgun, inmeli ve
agir.
Kafasini sallayabilse yk stnden yuvarlanacak. Fakat bu kafayi kim sallayabilir?
Bu insan nedir? Ruhun iinden dnyaya yayilmak isteyen bir hastaliklar yigini! Bunlar
avlanmak ister.
Bu insan nedir? Birbiri yaninda ender olarak sakin durabilen vahi yilanlardan bir yumak!
Bunlarin her biri diari ikar ve dnyada av arar.
Bu zavalli vcuda bakin, onun acilarini ve arzularini bu zavalli ruh, kendisine gre aikladi.
Biaktaki mut luluga duyulan kat ilce zevk ve tutku diye aikladi.
imdi hasta olani ktlk bastirir. O, kendine aci veren eyle aci vermek ister. Fakat baka
zamanlar da vardi. Baka bir ktlk ve iyilik de vardi.
Bir zamanlar phe ktyd. Ve irade bizzat kendisiydi. O zaman hasta, byc ve cin
olmutu. Ve cin olarak aci ekerdi. Ve aci vermek isterdi.
Fakat bu sizin kulaginiza girmiyor. Bana diyorsunuz ki; bu sizin iyiliginize zarar verir. Fakat
sizin i yiliginizden bana ne?
Ktlkleriniz degil birok iyilikleriniz bana bulanti veriyor. Ah sizin de bu solgun sulu gibi
bir deliliginiz olsa da o yzden bo yere harcanasiniz! Isterdim ki cinnet iniz gerek baglilik
veya adalet olsun. Hlbuki sizin erdeminiz, yalniz uzun yaamak ve acinacak bir rahata
kavumak iindir.
Ben, nehir kiyisinda bir parmakligim. Tutunabilen bana tutusun. Ama ben sizin topal
degneginiz degilim.
Zerdt byle dedi.
Okuma ve Yazma stne
Btn yazilmi eyler iinde, yalniz kanla yazilmi olani severim. Kanla yaz! Fark edeceksin
ki kan, ruhtur.
Yabanci kani anlamak kolay degildir. Avare okuyuculardan nefret ederim. Okuyucuyu
taniyan, artik onun iin bir ey yazmaz. Daha yzyil okunsun, bizzat ruh da kokuacak.
Herkesin okuma grenebilmesi, zamanla yalniz yazmayi degil, dnmeyi de bozuyor.
Bir zamanlar ruh tanriydi. Sonra insanlati. imdi hatta halklaiyor.
Kanla ve zdeyilerle yazan, okunmak degil ezberlenmek ister.
Dagda en kisa yol tepeden tepeyedir. Fakat bunun iin uzun bacaklarin olmali. zdeyiler
tepeler olmali ve muhataplar iri yari olmali.
Hava temiz ve hafif, tehlike yakin ve ruh, ocuksu bir neeyle dolu... Bunlar birbirine iyi
yarair.
Ben etrafimda cinler isterim. nk cesurum. Hayalet leri dagitan cesaret, kendisine caniler
yaratir. Cesaret glmek ister.
Artik sizinle ayni eyleri duymuyorum. Altimda grdgm bu bulut, beni gldren bu si yah
ve agir bulut. Ite bu, sizin firtina bulutunuzdur.
Ykseli istediginiz zaman siz yukari bakarsiniz, ben aagi bakarim. nk ben ykselmiim.
Sizden kim, ayni zamanda gler ve ykselmi olabilir?
En yksek daglara tirmanan, btn bu dramlara ve dram ciddiyet ine gler.
Cesur, kaygisiz, dalga geen ve zorlu Hikmet bizim byle olmamizi ister. Hikmet bir
diidir ve srekli zafer kazanani sever.
Bana diyorsunuz ki: Hayati srklemek gtr! Fakat tan agarirken gelen gururunuz ve
akamki teslimi yet iniz neye yarar?
Hayati srklemek gtr. yleyse pek nazlanmayin. Biz hepimiz dayanikli erkek ve dii
eekleriz.
Vcudunun zerinde bir damla ig var diye titreyen bir gl goncasiyla ortaklaa neyimiz var?
Gerekten, hayati severiz. Fakat yaamaya degil sevmeye alitigimiz iin.
Akta daima biraz cinnet vardir. Fakat cinnette de her zaman biraz akil vardir.
Hayati seven bana da; insanlar arasinda kelebek ve sabun kpg ve bu eitten olanlar,
mut lulugu en iyi anlami grnyorlar.
Bu yufka, ilgin, narin, hareket li ruhcuklari t itrer grmek! Bu, Zerdt gzyalarina ve
arkilara bogar.
Ben yalniz dans etmesini bilen bir tanriya inanabilirdim. Ve eytanimi grnce onu agir, derin
ve ciddi buldum. Bu, agirligin ruhu idi. Onun yznden her ey der.
fke ile degil glmsemeyle ldrlr. Haydi, agirligin ruhunu ldrelim!
Ben yrmeyi grendim. O zamandan beri kendimi koturuyorum. Ben umayi grendim, o
zamandan beri kimildamak iin it ilmeye iht iyacim kalmadi.
imdi hafifim, imdi uuyorum, imdi kendimi altimda gryorum, imdi iimde bir tanri
dans ediyor.
Zerdt byle dedi.
Dagdaki Aga stne
Zerdt, bir delikanlinin kendisinden ekindigini grmt. Bir akam Alaca Inek denen
ehrin etrafini saran daglarda yalniz yrrken, bu delikanliya rast geldi. Gen; bir agaca
yaslanmi yorgun bir bakila vadiyi seyrediyordu. Zerdt, delikanlinin yanindaki agaci tuttu
ve yle konutu:
Bu agaci ellerimle sallamak istesem bunu yapamam. Fakat bizim grmedigimiz rzgr, onu
zer ve istedigi tarafa eger. Biz en ok, grnmeyen eller tarafindan egilir ve yogruluruz.
Delikanli akinlikla ayaga kalkti ve Zerdt n sesini iit iyorum, ben de onu
dnyordum, dedi. Zerdt u cevabi verdi:
yleyse ne korkuyorsun? Insanin hali de bu aga gibidir. Ykseklere ve aydinliklara ikmak
istedigi oranda kkleri topraga; aagiya, karanliga, derine ve ktlge dalar!
Evet ktlge! dedi del ikanli. Benim ruhumu nasil oluyor da kefediyorsun? Zerdt
glmsedi ve Bazi ruhlar hi kefedilemez. Megerki onlari i lk bulan biz olalim. dedi.
Delikanli bir kez daha Evet ktlge! di ye bagirdi.
Zerdt, sen dogru sylyorsun. Ykseklere ikmak istedigim zamandan beri artik kendime
gvenemiyorum. Artik kimse bana gvenmiyor. Bu nasil oluyor?
Ben hizla degiiyorum. Bugnm dnmle zit dyor. Merdivenleri tirmanirken ok defa bir
iki basamak birden at liyorum. Bunu hibir basamak bagilamiyor.
Yukari ikinca kendimi srekli yalniz buluyorum. Kimse benimle konumuyor. Yalnizligin
buzu beni t itret iyor; ykseklerde ne istiyorum?
Benim kmsemem ve zlemim beraber byyorlar. Ykseklere iktigim oranda,
ykselenleri kmsyorum. Yksekte onlarin ii ne?
Ykselmemden ve sendelememden ne kadar utaniyorum! Solumamla ne kadar alay
ediyorum! Uanlardan ne kadar nefret ediyorum! Ykseklerde ne kadar yorgunum.
Delikanli burada sustu. Zerdt yanlarindaki agaca bakti ve yle dedi:
Aga bu yksek dagda yalniz duruyor. Boyu insan ve hayvani amitir. Eger konumak
isteseydi onu anlayacak kimse bulunmazdi. O, o kadar boylanmitir.
- imdi bekliyor ve bekliyor- Neyi bekliyor? O, bulutlara yakin bulunuyor; herhalde ilk
yildirimi bekliyor.
Zerdt bunu syleyince delikanli heyecanli bir ifade ile bagirdi; Evet Zerdt, sen geregi
sylyorsun. Ben yksekleri dileyince batmami ist emi oldum. Ve benim bekledigim yildirim
sensin. Bak, sen grneli beri ben neyim artik? Beni harap eden, sana kari duydugum
kiskanliktir. Delikanli byle konutu ve aci aci agladi.
Fakat Zerdt kollarini delikanliya doladi, birlikte yrmeye baladilar.
Bir sre beraber yrdkten sonra Zerdt sze yle baladi:
Bu, benim kalbimi paraliyor. Kari kariya kaldigin tehlikeleri gzlerin, szlerinden daha
iyi anlatiyor.
Sen henz, zgr degilsin. Sen henz zgrlg ariyorsun. Bu arayi sana uykusuz geceler
geirtmi.
zgr yksekleri ist iyorsun. Ruhun, yildizlarin zlemini ekiyor. Fakat senin kt hisselerin
de zgrlge susamilar.
Vahi kpeklerin serbest olmak ist iyorlar. Ruhun btn zindanlari amaya ugrairken, onlar
keyiflerinden mahzenlerinde havliyorlar.
Sen benim gzmde henz zgrlg dnen bir tutsaksin. Ah, byle tutsaklarin ruhlari
uyanik, fakat hilekr ve kt olur.
Ruhu zgrlge kavuan da temizlenmeye mecburdur. Onda henz ok hapis ve batak vardir.
Onun gzleri de temizlenmelidir.
Evet kari kariya kaldigin tehlikeyi biliyorum. Fakat sana sevgim ve midimle yemin
veririm; Sevgi ve midini terk etme.
Henz kendini soylu hissediyorsun. Senin usandigin ve sana kt gzle bakanlar da henz
seni soylu buluyorlar. unu bil ki herkesin yolunu bir soylu kesmektedir.
Iyilerin yolunu da bir soylu kesmektedir. Hatta ona iyi dedikleri zaman bile onu yok etmek
isterler.
Soylu olan, yeni bir ey ister ve yeni bir erdem yaratmak ister. Iyiler ise eskiyi isterler ve
eskinin devam etmesini isterler.
Fakat soylunun kari kariya kaldigi tehlike, onun bir iyi olmasi degildir. Bir kstah, alayci
ve yikici olmasidir.
Ah, ben en yksek mit lerini kaybeden soylular tanirdim. imdi onlar btn yksek
mit lerini inkr ediyorlar.
imdi kisa zevkleri iinde ilginca yaiyorlar. Gnlk hedeflerden baka emel bilmiyorlar.
Ruh biraz da ehvettir, diyorlar. Bylece ruhlarinin kanat lari kiriliyor; bu ruh imdi yerde
srnyor ve kemirerek kirleniyor.
Bir zamanlar kahraman olmayi dnyorlardi. imdiyse keyif dknleridirler. Kahraman,
onlara gre korkun ve hazin bir eydir.
Fakat sevgim ve midimle sana yemin veririm; ruhundaki kahramani terk etme. En yksek
midini kutsal tut.
Zerdt byle dedi.
lm gtleyenler stne
lm gtleyenler vardir. Dnya, hayattan ekilmelerini nerdigimiz byleleriyle doludur.
Ite byle gereksiz insanlarla doludur dnya. Bu fazlalar yznden hayat bozulmutur.
Bunlari sonsuz hayat szleriyle kandirip bu dnyadan ayirmak gerek.
lm gtleyenlere sari veya kara diyorlar. Fakat ben onlari size baka renklerde de
gstermek ist iyorum.
Ite ilerinde vahi hayvan taiyan, keyfetmek ve kendini yemekten baka bir ey yapamayan
korkunlar! Onlarin keyifleri de bir kendini yemedir.
Bu korkunlar, daha insan bile olamamilardir. Varsin lm vaaz etsinler ve kendileri de
gsnler.
Ite ruhu veremliler; daha dogmadan, lmeye balarlar ve yorgunluktan bir tarafa ekilip,
kendi kendine zlem ekerler. Onlar lmeyi ist iyorlar. Bizim de onlarin bu arzusunu
onaylamamiz gerekir. Bu lleri diriltmekten ve bu canli tabut lari zedelemekten sakinalim.
Karilarina bir hasta, bir iht iyar, bir cenaze iksa hemen hayat botur derler. Fakat kendileri
ve varligin yalniz bir yzn gren gzleri botur.
Yogun bir kedere brnm ve lm get irecek kk rastlantilara inanip, byle beklerler ve
dilerini gicirdat irlar.
Veyahut ekerlemelerine uzanirlar ve ocuklariyla alay ederler: Bir saman p gibi olan
hayat larina asilirlar. Ve bir saman pne asili durmakla alay ederler. Onlarin hikmet i
udur; Yaamak isteyen delidir. Ite biz bu kadar deliyiz ve hayatta en byk delilik budur.
Hayat yalniz acidir. Bazilari byle derler ve bu yalan degildir. yleyse yalniz aci olan bu
hayatin bitmesine aliin!
Erdemleri onlara u gd vermelidir: Sen kendini ldrmelisin. Sen kendini bu hayattan
ekmelisin.
lm gtleyenlerden bazilari, ehvet gnahtir! derler. Birakin, kenara ekilelim ve ocuk
yapmayalim.
Bazilari da: Dogurmak gtr derler. Ve niye dogurmali? Btn doganlar mutsuz
oluyorlar! Bunlar da lm gtleridir.
Yine bir kisimlari; Acimak gerek. Neyim varsa alin. Ben ne isem alin ki hayat a daha az
baglanayim. der.
Fakat tam merhamet li olsalardi en yakinlarini hayattan biktirirlardi. Kt olmak, onlarin
gerek iyilikleri olurdu.
Fakat bunlar hayattan ekilmek isterler. Bakalarini zincirleri ve armaganlariyla hayata daha
siki baglanmaktan ne bekliyorlar?
Hayat lari vahi bir alima ve huzursuzluktan ibaret olanlar, sizler, hayattan pek yorgun degi l
misiniz? lm gtleri iin pek olgun degil misiniz?
Vahi alimayi, aceleyi, yeniyi, yabanciyi seven sizler, kendinizden memnun degilsiniz.
alimaniz, kendinizi unutmak iin arzu ve bir kamadir.
Hayat a daha fazla inansaydiniz, kendinizi ana bu kadar kapt irmazdiniz. Fakat beklemek
iin, hatta tembellik etmek iin bile yet eri kadar isteginiz yok.
Her yerde lm gtleyenlerin sesi inliyor ve dnya, kendi lerine lm gtlenmesi gereken
byle insanlarla doludur.
Ya sonsuz hayat? Bence onlar iin uygun, yeter ki tez gsnler.
Zerdt byle dedi.
Sava ve Savalar stne
En iyi dmanlarimiz tarafindan esirgenmek istemeyiz. Keza gnlden sevdiklerimizin de bizi
esirgemesini istemeyiz. Bylece birakin size geregi syleyeyim:
Savataki kardelerim; sizi gnlden severim. Ben sizdenim ve sizin en iyi dmaninizim.
Birakin size geregi syleyeyim:
Kalbinizdeki kini ve kiskanligi bilirim. Kini ve kiskanligi tanimayacak kadar byk
degilsiniz. Bari bunlardan utanmayacak kadar byk olun.
Gerege ulamanin azizleri olmazsaniz bile hi olmazsa onunla savaan olun. Bunlar o
kutsiyet in yoldalari ve ncleridir.
ok asker gryorum. ok dman grmek isterdim! Giydikleri eye niforma diyorlar.
Fakat niformanin iindekiler tek t ip olmasa!
Gzleri daima bir dmani, kendi dmanini arayanlar olun. Iinizde bazilarinizda ilk bakita
bir kin vardir.
Dmaninizi aramalisiniz. Kendi fikirleriniz iin kendi zgrlgnz aramalisiniz. Fikriniz
yenilse bile it enliginiz zafer kazanmalidir.
Barii yeni savalarin araci olarak sevmelisiniz. Ve kisa barii uzun baritan fazla
sevmelisiniz.
Size i degil sava neririm. Bari degil zafer neririm. Iiniz sava, bariiniz zafer olsun!
Ancak okla yay elde bulundugu zaman, susulup sakin oturulabilir. Yoksa gevezelik edilir ve
ekiilir. Bariiniz zafer olsun.
Diyorsunuz ki savai kutsal kilan ey iyi bir davadir. Ben size derim ki her davayi kutsal
yapan ey iyi bir savatir.
Sava ve cesaret, yakin sevgisinden byk eserler yaratmitir. imdiye kadar kazazedeleri,
acimaniz degil cesaret iniz kurt ardi.
Iyi nedir? diye soruyorsunuz. Cesur olmak iyidir. u sz kk kizlara birakin. Iyi ey hem
gzel hem sevimli olandir.
Size kalpsiz diyorlar. Fakat yreginiz saftir. Ve ben it en utancinizi severim. Siz
meddinizden utaniyorsunuz, bakalari cezir lerinden.
Siz irkin misiniz? Pekl kardelerim, yleyse irkinin mantosu olan yce yi giyininiz.
Ruhunuz bydg zaman cokun olur. Sizin yceliginizde ktlk vardir. Sizi tanirim.
Ktlk de takinla ender karilair. Fakat bunlar birbirlerini anlamazlar. Ben sizi tanirim.
Sizin, kin besleyecek dmanlariniz olmali. Fakat hor grlecek dmanlariniz olmamali.
Dmaninizla gurur duymalisiniz. O zaman dmaninizin baarisi da sizin baariniz olur.
Yaslanmak Bu klelerin kibarligidir. Sizin kibarliginiz sz dinleme olmali. Emirleriniz bile
itaat olmali.
Iyi bir dmanin kulagina sen yapmalisin, ben isterimden daha ho gelir. Ve sevdiginiz
her eyi kendinize kumanda ettirmelisiniz.
Hayata olan sevginiz en yksek midinize olan sevginiz olsun. Ve en yksek midiniz, en
yksek hayat dnceniz olsun.
Fakat en yksek dncenize, birakin ben kumanda edeyim. Bu kumanda udur; Insan
yenilmesi gereken bir eydir.
Bylece boyun egme ve sava ierisinde mrnz srn.
Uzun yaamada ne var. Hangi dman esirgenmek ister?
Ben sizi esirgemem. Ben sizi gnlden severim, savataki kardelerim.
Zerdt byle dedi.
Yeni Putlar stne
Baka bir yerde henz uluslar ve srler vardir. Fakat bizde yoktur kardeim. Bizde devlet ler
vardir.
Devlet nedir? Pekl; imdi kulak verin. nk size uluslarin lmnden bahsedecegim.
Btn soguk maddelerin en sogugunun adi devlettir. Onun yalani da soguktur. Ve agzindan u
yalan sizar: Ben devlet , ben halkim.
Bu, yalandir. Uluslari meydana get iren yaraticilardir. Onlar bu uluslarin stne bir iman ve bir
ak gerdiler. Bylece hayata hizmet ett iler.
Biroklari iin tuzak kurup buna devlet diyen bozgunculardir. Onlar kit lelerin stne bir kili
ve yz tutku astilar.
Henz halk var olan yerde devlet anlailmaz bir eydir. rf ve hukuka kari kt bir kasit ve
bir gnah sayilarak ondan nefret edilir.
Size u iareti veririm; Her ulus kendi iyi ve ktsnden bahseder, bunu komu anlamaz.
O, dilini rf ve hukukunda yaratmitir.
Fakat devlet, btn iyi ve kt dillerle yalan syler. Ne sylese yalandir ve sahip oldugu her
ey almadir.
Onda her ey sahtedir; bu isirgan alinmi dileriyle isirir. Bagirsaklari bile sahtedir.
Iyi ve ktde dil karmakariik! Size devlet i byle tarif ederim. Bu iaret lm iradesine iaret
eder. Gerekten, lm gtleyenlerini agirir.
Gereginden pek fazla adam doguyor. Bu gereksizler iin, devlet yaratilmitir.
Bakin devlet bu gereksizleri nasil ayirtiyor ve nasil gevi getiriyor:
Dnyada benden byk bir ey yoktur. Ben, tanrinin dzen veren parmagiyim. O vahi
hayvan byle homurdar. Ve diz kenler, yalniz uzun kulakli ve kisa grller degildir.
Ah ey byk ruhlar; o, yalanlarini sizin iinize de sindirir. Ah, kendilerini harcamasini seven
cmert gnlleri avlar.
Ey eski tanriyi yenenler, o sizi de bulur. Siz savata yorulmutunuz. imdi yorgunlugunuz
yeni puta yariyor.
Yeni put, etrafina kahramanlar ve namuslular dizmek ister. Bu soguk hayvan, iyi vicdanlarin
iiginda gnelenmeyi sever.
Bu yeni put, kendisine yalvarirsaniz size her eyi vermek ister. Bylece erdemlerinizin
pariltisini ve gururlu gzlerinizin bakiini satin alir.
Ey gereksizler, o sizi yemlemek ister. Evet bunun iin cehennemi bir sanat bulmutur; Ilahi
ereflerin ss iinde parlayan bir lm ani.
Evet, biroklari iin bir lm bulunmutur ki kendisini hayat gibi ver. Gerekten, btn
lm gtleyenlerine esasli bir yardim.
Iyi ve kt btn zehir ienlerin bulundugu yere, devlet derim. Iyi ve kt herkesin kendisini
kaybettigi yere devlet derim. Herkesin yava yava lmne, hayat denildigi yere devlet
derim.
u gereksizlere bakin; kiflerin eserlerini ve egemenlerin hazinelerini alarlar ve bu
hirsizliga egit im derler. Ve bunlarin hepsi onlara dert getirir.
u gereksizlere de bakin! Daima hastadirlar ve safralarini kusarlar ve buna gazete derler.
Birbirlerini yutarlar. Fakat hazmedemezler.
u gereksizlere bakin; servet ler kazanirlar ve bununla yoksullairlar. Iktidar isterler ve nce
ikt idarin kerpeteni olarak ok para isterler. Bu acizler!
u evik maymunlarin tirmaniina bakin! Birbirlerinin stnden aip tirmanmak isterler ve
bylece bataga ve ukura yuvarlanirlar.
Hepsi taht a ulamak isterler. Mutlulugun yalniz taht zerinde bulundugunu sanirlar! ok
defa tahtin zerinde bataklik vardir ve ok defa taht, batakligin stnde durur.
Bunlarin hepsi, bu tirmanan maymunlar ve bu azginlarin hepsi bence delidir. Putlar pek fena
kokar. Bunlarin hepsi, bu puta tapanlar, bana fena kokar.
Kardelerim, enelerinizin ve tutkularinizin dumaninda mi bogulmak istersiniz? Daha iyi,
pencereleri kirin ve diari firlayin!
Fena kokunun yolundan kain. Bu insan kurbanlarinin dumanindan kain.
Byk ruhlar iin dnya imdi de aiktir. Henz etrafinda sakin denizlerin kokusu esen birok
yerler, yalnizliga ekilenler iin bo duruyor.
Henz byk ruhlar iin zgr bir hayat vardir. Gerekten, az eye sahip olana az hkmedilir.
Yaasin bu kk fakirlik!
Ancak devlet in bittigi yerde, gereksiz olmayan insan balar. Gerekli adamin trks ve esiz,
biricik arkisi burada balar.
Evet kardelerim, onun bittigi yerde Insanst nn gkkuagi kprs balar.
Zerdt byle dedi.
Panayrn Sinekleri stne
Dostum yalnizligina ka! Seni byk adamlarin grltsnden sersemlemi ve kklerin
ignesiyle didiklenmi gryorum.
Orman ve kaya seninle vakur, susmayi bilirler.
Sevdigin geni dalli agaca benze yine! O, denizin kenarinda susan ve dinleyen bir tavirla
durmaktadir.
Yalnizligin bitt igi yerde panayir balar ve panayirin baladigi yerde byk artist lerin
grlts ve zehirl i sineklerin viziltisi balar.
Dnyada en iyi eyler bile, gsterecek kimse bulunmazsa, bir eye yaramaz. Halk bu
gstericilere byk adam der.
Halk, bykten pek anlamaz. Byk, yaraticidir. Oysaki halk yalniz byk davalarin
gstericilerini ve art ist lerini tanir.
Dnya, yeni degerler yaratanlarin etrafinda dner. Grnmeden dner. Oysaki halk ve hret
artist lerin etrafinda dner. Dnyanin gidii byledir.
Art ist in zeksi vardir. Fakat zeknin vicdani zayiftir. O daima en ok inandirabilecegi eye
inanir.
Yarin baka, br gn baka bir eye inanir. Onun duygulari halk gibi ve hava gibi sik degiir.
Devirmek! Bu ona gre kanittir. ildirtmak! Bu ona gre iknadir ve kan ona delillerin en
saglami grnr.
Yalniz duyarli kulaklara sizan bir gerege, yalan ve hi der. Gerekten, o ancak dnyada
byk grlt yapan tanrilara inanir.
Panayir atafat li aklabanlarla doludur ve halk bu byk adamlarla vnr. Onca zamanin
egemenleri bunlardir.
Fakat zaman onlari baski altina alir, bylece seni baski altina alirlar ve senden de bir evet ve
hayir isterler. Yazik, bu leh ve aleyh arasinda mi yer almak istiyorsun?
Ey gerek aigi, bu sokulganlari ve dnekleri kiskanma, gerek hibir zaman bir dnegin
koluna asilmamitir!
Bu biktiran, usandiranlardan kendini koru. Insani ancak panayirda evet veya hayir la
bastirirlar.
Btn derin kaynaklarin duyuu yavatir. Derinliklerine den bir eyin ne oldugunu anlamak
iin uzun zaman beklemeleri gerekir.
Gerek byklkler panayirin ve hretin tesindedirler. Yeni degerlerin yaraticilari daima
panayirin ve hret in stnde bulunurlar.
Dostum, yalnizligina ka. Seni zehirli sineklerle didiklenmi buluyorum. Sert ve saglam bir
havanin est igi yerlere ka!
Yalnizligina ka. Sen kklere ve acinacak adamlara ok yakin yaadin. Onlarin grnmez
lerinden ka. Bunlar senin iin ten baka bir ey degildirler.
Onlara artik el kaldirma! Onlar sayisizdir. Ve sinek avciligi sana dmez.
Bu kkler ve acinacak yaratiklar sayisizdir. Ve nice grkemli yapilari, yagmur damlalari ve
vahi ot lar harap etmit ir.
Sen bir kaya degilsin, fakat damlalarin oklugu seni oymu bile! Damlalarin oklugundan
atlayacaksin.
Zehirli sineklerden seni yorulmu gryorum. Yz yerinde kanayan yaralar ailmi
gryorum. Ve gururun fkelenmek bile istemiyor.
Onlar senden masumiyet le kan isterler. Kansiz ruhlari kana hasrett ir. Onun iin btn
masumiyet leriyle sokarlar.
Fakat ey derin adam, sen kk yaralarin da acisini pek derinden duyuyorsun ve daha ifa
bulmadan ayni zehirli slk vcuduna tekrar sokulur.
Bu pisbogazlari ldremeyecek kadar gururlusun. Fakat sakin ki, onlarin btn bu zehirl i
haksizliklarina dayanmak sana bela get irmesin!
Onlar seni verek de etrafinda vizildarlar. Yiliiklik onlarin vdr. Onlar senin derine ve
kanina yakin olmak isterler.
Sana bir tanri veya eytana yaptiklari gibi yiliirlar. Bir tanri veya eytan karisinda oldugu
gibi acinirlar. Fakat neye yarar? Onlar dalkavuk ve mizmizlardir. Baka bir ey degillerdir.
ok defa kendilerini sana ho gsterirler. Fakat korkaklarin kurnazligi her zaman bu
olmutur. Evet korkaklar, kurnazdir.
Dar ruhlariyla seni ok dnrler. Sen onlarca her zaman dndrc bir eysin. ok
dnlen her ey, dndrc olur.
Bu erdemlerin iin seni cezalandirirlar. Aslinda yalniz hat alarini bagilarlar.
Sen sakin ve drst oldugun iin dersin ki; Bu kk varliklar susuzdur. Fakat onlarin dar
ruhlari yle dnr: Btn byk varliklar suludur.
Sen onlara efkat li olsan bile kendilerine hakaret ettigini zannederler ve senin iyiligine gizli
acilarla karilik verirler.
Senin sessiz gururun onlarin zevkini bozar. Bir defa da gururlu olacak kadar alakgnll
olursan seni ayartirlar.
Biz bir adamda buldugumuzu alevlendiririz de! Onun iin kklerden sakin!
Senin karinda kendilerini kk grrler ve alakliklari sana kari grnmez bir kin halinde
yanar, tutuur.
Kendilerine yaklatigin zaman nasil sustuklarini ve kuvvet lerinin, snm bir at ein dumani
gibi kayboldugunu hissetmedin mi?
Evet dostum, sen en yakinlarin iin bir vicdan azabisin; nk onlar sana layik degillerdir.
Bylece senden nefret ederler. Ve kanini emmek ist erler.
Yakinlarin daima zehirli sinek olacaklardir. Sende byk olan ey, onlari daima daha zehirl i
ve daha fazla sinek yapacaktir.
Dostum yalnizligina, sert ve kuvvet li bir havanin est igi yere ekil. Senin kismet in, sinek
kovalayiciligi degildir.
Zerdt byle dedi.
Namusluluk stne
Ormani severim, ehirlerde yaama ktdr. Orada ok azginlar var!
Azgin bir diinin ryasina girmektense bir kat ilin eline dmek daha iyi degil mi?
Ve u erkeklere de bakin; gzlerinden, dnyada bir kadinla yatmaktan daha iyi bir ey
olmadigi okunuyor.
Ruhlarinin dibi bataklik! Batakliklarinin bir de zeksi varsa, ne yazik!
Bari hayvan olarak mkemmel olsaydiniz. Fakat hayvan olmak iin masum olmak gerekir.
Duygularinizi ldrmenizi mi nereyim? Duygularinizda namus neriyorum.
Size namusu mu nereyim? Namus bazilarinca bir erdemdir. Fakat biroklari iin hemen
hemen bir gnahtir.
unlar kendilerini tutarlar, fakat ehvet denen dii kpek, yaptiklari her eyde kiskanlikla
siritir.
Erdemlerinin zirvesine ve soguk zeklarina kadar onlari bu hayvan ve onun huzursuzluklari
izler.
Ve ehvet kpegi, kendisinden biraz et esirgendigi zaman, bir para akil iin dilenmesini nasil
biliyor!
Siz dramlari ve kalp burkan eyleri seversiniz. Fakat ben sizdeki dii kpege kari
gvensizim.
Gzleriniz bana pek zalim gelir ve sikinti iinde olanlara ehvet le bakarsiniz. ehvet iniz
kiyafet degit irerek acima ismini almadi mi?
Size u sembol de veririm: eytanlarini kovmak isterken bizzat bat akliga gmlenler az
degildir.
Namus kime g gelirse vazgemeli. Ta ki bir cehennem yolu olmasin. Bu, ruhun batakligi ve
azginligidir.
Kirli eylerden mi sz ediyorum? Bence iin en kts bu degildir.
Olgun olan, geregin suyuna kirli oldugu zaman degil, sig oldugu zaman girmeyi sevmez.
Gerekten, t am anlamiyla namuslu olanlar vardir. Bunlar temiz kalplidirler. Sizden daha ok
ve daha sevimli glerler.
Onlar namusa da glerler ve namus nedir? derler.
Namus delilik degil midir? Fakat bu delilik bize geldi. Biz ona gitmedik.
Biz bu konuga barinak ve gnl verdik. imdi bizde oturuyor, istedigi kadar kalsin.
Zerdt byle dedi.
Dost stne
Etrafimda daima biri fazla! Yalnizliga ekilen kii byle dnr. Bir kere bir; bu,
zamanla iki olur.
Ben ve beni sik sik unu grrler; Bir dost olmasaydi nasil dayanirdik?
Yalniz iin dost, daima ncdr. nc, bir mantardir ki iki kii arasindaki konumanin
derinlere dalmasini nler.
Ah btn yalnizlar iin ok fazla derinlikler vardir. Onun iin bir dosta ve onun
yksekliklerine zlem ekerler.
Bakalarina olan imanimiz, kendimizde neye inanmak istedigimizi aiga ikarir. Bir dosta
olan zlemimiz, bizi ele verir.
ok defa sevgi ile yalniz, kiskanligi at lamak isterler.
ok defa tecavz ederler ve bunu gizlemek iin bir dman ortaya ikarirlar.
Hi olmazsa benim dmanim ol. Dost luk dilemeye cesaret edemeyen gerek saygi, byle
der.
Bir dosta sahip olmayi isteyen, onun ugrunda savai gze almali ve sava yapabilmek iin
dman olabilmeli.
Dostundaki dmana da saygi gstermeli.
Dostuna, kendisine ulamadan yanaabilir misin?
Insan dostunda en iyi dmanini bulmali. Ona kari koydugun zaman kalbinle ona en yakin
olmalisin.
Dostunun karisinda iplak olmak mi istersin?
Oldugun gibi grnmen; dostuna eref vermeli. Fakat o seni bunun iin eytana havale etmek
ister.
Oldugu gibi grnebilen, ildirtir. iplakliktan rkmeye bu derece mecbursunuz. Evet, eger
tanri olsaydiniz elbiselerinizden utanmaya mecbur olurdunuz.
Dostun iin ne kadar sslensen azdir. nk sen onca Insanstne ok ve zlem ifade
etmelisin.
Dostunun ehresini grmek iin ona uyurken baktin mi?
Dostunun ehresini baka nasil grrsn. O przl ve mkemmel olmayan bir aynada kendi
eklinin grndr.
Dostunu uyurken grdn m? Dostunun grnm sana dehet vermedi mi? Ah dostum,
insan ailmasi gereken bir eydir.
Sezmek ve susmakta dost usta olmali. Her eyi grmek istememelisin. Dostunun uyanikken
ne yaptigini ryan meydana ikarmali.
Senin seziin, dert ortakligin olmali. Ta ki dostunun dert ortakligi edip et meyecegini bilesin.
O, sende belki keskin gz ve sonsuz bakiini seviyor.
Dostuna olan dert ortakligin, sert bir kabuk altinda saklanmali. Ve bir diin bu kabugu
isirirken kirilmali. O byle t atlanir ve nefisleir.
Dostun iin temiz hava, yalnizlik, ekmek ve ila misin? Bazilari kendi zincirlerini zemezler.
Fakat dostlarinin kurtaricilaridir.
Kle misin? Dost olamazsin.
Uzak misin? Dost olamazsin.
Kadin da pek uzun zaman kle olarak saklandi. Onun iin kadin dostlugu bilmez.
O, yalniz aki tanir.
Kadinin akinda sevmedigi her eye kari haksizlik ve krlk vardir. Kadinin bilinli akinda
bile iik yaninda karanlik, yildirim ve baskin vardir.
Kadin henz dostluga elverili degildir. Kadinlar, henz kedi veya kuturlar. Olsa olsa
inekt irler.
Kadin henz dostluga elverili degildir. Fakat erkekler, syleyin iinizde kim dostluga
yeteneklidir?
Ah, ey erkekler, sizin ruh cimriliginiz ve yoksunlugunuz. Dostunuza verebildiginiz kadarini
ben dmanima verebilirim. Ve bununla yoksullamam.
Arkadalik var, dostluk da olmali.
Zerdt byle dedi.
Bin ve Bi r Hedef stne
Zerdt ok lkeler, ok uluslar grd. Birok ulusun iyi ve kt saydiklari eyleri grendi.
Zerdt dnya zerinde iyi ve ktden daha byk kuvvet bulamadi.
Deger yargisi olmayan hibir ulus yaayamaz. Fakat yaamak isterse komusunun
yargilarindan ayri yargilara sahip olmalidir.
Bir ulusun iyi dedigine baka bir ulus rezalet der. Ben byle grdm. urada kt denilen ey,
orada erguvan bir erefle ssl!
Komu komuyu hibir zaman anlamadi, ruhu hep komusunun ilginligina ve ktlgne
hayret etti.
Her ulusun stnde bir degerler levhasi asilidir. Bak bu, o ulusun zaferinin levhasidir. Bu, o
ulusun kudret iradesinin sesidir.
O ulusa, g olan ey geerlidir; elzem ve g olan eyse iyidir. En kesin iht iyatan kurt aran
nadir ve en g ey, kutsaldir.
Hkmederek, komusunu kiskandiracak ekilde zafer kazanmi olarak ve parlayarak yaptigi
ey; bu, o ulusa yce, en nemli ve her eyin anlami ve amaci olan eydir.
Evet kardelerim, bir ulusun iht iyacini, topragini, ggn ve komusunu tanidiniz mi bylece
zaferlerinin yasasi ve bu merdiven stnde mit lerine t irmaniinin nedenlerini sezmi
olursunuz.
Daima birinci olmalisin ve bakalarini gemelisin, kiskan ruhun kimseyi sevmemeli,
megerki dostun ola bu sz bir Yunanlinin ruhunu titretti, bylece byklgn yolunu tuttu.
Dogru sylemek, ok ve yayda usta olmak benim ismimin geldigi ulus iin bu yntem
sevimli ve gt. O isim ki bana hem sevimli hem agir gelir.
Ana babayi saymak ve ruhun derinliklerine kadar onlara boyun egmek; baka bir ulus bu
zafer levhasini zerine asti ve bununla kuvvet li ve sonsuz oldu.
Baglilik gstermek ve baglilik yznden kt ve bozuk eyler iin bile eref ve kan feda
etmek. Baka bir ulus bunu syleyerek zafere ulati ve kendini byle zorlarken byk
mit lere gebe kaldi.
Gerekten, insanlar her trl iyilik ve ktlklerini gstermilerdir. Gerekten, bunu bir
yerden almadilar ve bir yerde bulmadilar. Bu, onlara gkten bir ses gibi inmedi.
Insan kendini korumak iin ilk defa eyaya deger bit i.
Eyanin anlamini, insani anlamini o yaratti. Onun iin kendine insanim diyor. Bu, deger bien
demekt ir.
Ancak takdir sayesinde deger meydana gelir. Ve takdirsiz varligin anlami kalmazdi.
Yaraticilar bunu iit in.
Degerlerde degime! Bu, yarat icilarda degimedir. Yaratici olmaya mecbur olan, daima yikici
olur.
Balangita uluslar yaraticiydilar. Sonra yaratici insanlara az rastlanir oldu. Gerekten kii en
ge bir yaratiktir.
Uluslar, st lerine bir iyilikler levhasi astilar. Hkmet mek isteyen sevgi ile boyun egmek
isteyen sevgi birleerek byle levhalar yarattilar.
Srdeki keyif bendeki keyiften daha eskidir ve iyi vicdan sr ismini aldigi srece, ancak
kt vicdan ben der.
Gerekten, kurnaz ve ikarini oklarinin ikarinda arayan ben; bu, srnn kk degil,
bit iidir.
Sevenler ve yaratanlardi ki; iyi ve kty yaratmilardi. Sevginin ve kinin atei btn
erdemlerde belirir.
Zerdt birok lkeler ve uluslar grd. Zerdt dnya zerinde sevenlerin eserinden byk
bir kudret bulamadi. Bu eserlerin adi; iyi ve kt yd.
Gerekten bu vme ve yermenin kudret i korkun bir eydir. Syleyin kardelerim, onu kim
zorlayabilir. Syleyin bu hayvanin bin kat li ensesine kim kement atabilir?
imdiye kadar bin hedef vardi. nk bin ulus vardi. Eksik olan ey bin kat li ensenin
kemendidir. Bir tek hedef eksiktir: Henz insanligin hedefi yoktur.
Fakat kardelerim syleyin; insanligin hedefi olmayinca bizzat kendisi de yok degil midir?
Zerdt byle dedi.
Yakn Sevgisi stne
Yakinlariniz iin israr ediyorsunuz. Ve gzel szler buluyorsunuz. Fakat ben size derim ki
yakinlariniza olan sevginiz, bizzat kendinize olan kt sevginizdir.
Bizzat kendinizden kaarak yakininiza siginiyorsunuz. Ve bundan bir erdem yaratmak
ist iyorsunuz. Fakat ben bu zverinizin i yzn bil irim.
Sen, benden daha eskidir. Sen kutsal sayilmitir. Fakat ben henz degil! Onun iin
insan yakinina sokulur.
Size yakin sevgisini mi neriyim? Yakinlardan kamayi ve en uzaktakini sevmeyi neririm.
En uzaga ve gelecege olan sevgi, yakin sevgisinden daha yksekt ir. Eyaya ve hayalet lere
sevgi; insana olan sevgiden daha yksekt ir.
Kardeim, nne koan bu hayalet senden gzeldir. Ona neden etini, kemigini vermiyorsun?
Fakat korkuyorsun ve yakinlarina kouyorsun.
Siz kendinize dayanamiyorsunuz ve kendinizi yet eri kadar sevmiyorsunuz. imdi yakininizi
sevgiyle aldatmak ve onun hatasiyla yaldizlanmak ist iyorsunuz.
Isterdim ki bu eit yakinlariniza ve onun komularina kat lanmayasiniz ve bylece dostunuzu
ve onun takin ruhunu bizzat kendinizden yaratasiniz.
Kendi lehinizde konumak istediginiz zaman bir tanik agiriyorsunuz. Onu, hakkinizda
iyidir demeye kandirinca, kendinizin iyi olduguna inaniyorsunuz.
Yalanci, yalniz bilgisi kariliginda konuan degildir. zellikle bilgisizligi karisinda
konuandir. Ilikilerinde kendinizden byle sz ediyorsunuz. Ve kendiniz hakkinda,
komunuzu aldatiyorsunuz.
Deli yle der; Insanlarla iliki, karakt eri bozar. zellikle karakter bulunmazsa!
Birisi yakinina, kendisini aradigi iin gider. Digeri kendini kaybet mek istedigi iin gider.
Kendinize olan diger gamliginiz, yalnizliginizi bir hapse evirir.
Yakininiza olan sevginizi deyen daha uzaktakilerdir. Ve beiniz birleince bir altincinin
lmesi gerekir.
Sizin bayramlarinizi da sevmem. Orada pek fazla art ist grdm. Seyirciler bile art ist pozu
aliyorlar.
Size, yakin sevgisini nermem, dostu neririm. Dost sizin iin evrenin bayrami ve
'Insanstn sezi olmali.
Size dostu ve onun takin gnln gretiyorum. Fakat takin gnller tarafindan sevilmek
isteyen, bir snger olmali.
Size iinde hazir bir dnyasi olan ve iyiliklerin kabugu olan dostu, daima armagan etmeye
hazir bir lemi olan yaratici dostu gretiyorum.
Onun zlen dnyasi; ktden iyinin, rast lantidan amacin oluu ugrundaki sava sirasinda
yine birleir.
Bu gnnn nedeni, gelecek ve en uzaktaki hedef olmali. Dostunda Insanstn kendi
nedenin olarak sevmelisin.
Kardelerim, size yakin sevgisini nermem. Size en uzagi sevmeyi neririm.
Zerdt byle dedi.
Yaratcnn Yolu stne
Kardeim yalnizliga ekilmek mi istersin? Kendine olan yolu aramak mi istersin, biraz
durakla ve dinle:
Arayan, kendisini kolaylikla kaybeder; her yalnizlik sutur. Sr byle der. Ve sen ok
uzun zaman sr iinde kaldin.
Srnn sesi sende de inlamaya devam edecek. Ve Vicdanim artik seninle ortak degildir
diyecek olsan, bu bir yakinma ve aci olacak.
Bak, bizzat bu aciyi bir vicdan dogurmutur. Ve bu vicdanin son kivilcimi, senin gaminda
parildamaktadir.
Fakat kederinin yolunu, yani bizzat kendine olan yolu yrmek mi istersin? Bana bunu hak
ettigini ve kuvvet ini gster.
Yeni bir kudret ve yeni bir hak misin? Bir ilk hareket misin? Kendinden yuvarlanan bir
tekerlek misin? Yildizlari kendi etrafinda dnmeye zorlayabilir misin?
Ah, ykseklikler isteyen o kadar tutku var ki! Kibirlinin o kadar istekleri var ki, bana bu
ehvet dkn ve kibirlilerden olmadigini gster.
Ah, ok byk fikirler vardir ki, bir krkten baka bir ey degildirler. Krklerler ve daha
fazla boaltirlar.
Kendine zgr m diyorsun? Bir boyunduruktan kurtuldugunu degil, egemen dncelerini
iitmek isterim.
Boyunduruktan kurtulmaya layik bir adam misin? Uakliktan iktigi zaman, son degerini de
kaybedenler vardir.
Nelerden kurtuldun? Bu bana viz gelir. Fakat gzn bana unu apaik bir ekilde sylemeli;
zgr, ama ne amala?
Kendi iyilik ve ktlgn kendin yaratabilir misin? Ve iradeni bir yasa gibi kendine egemen
kilabilir misin? Kendi kendinin yargici ve kendi yasanin int ikamcisi olabilir misin?
Kendi yasasinin yargici ve int ikamcisi ile yalniz kalmak korkuntur. Bir yildiz, uzayin
boluguna ve yalnizliginin buzlu soluguna byle atilir.
Ey yalniz adam, bugn henz kalabaligin acisini ekiyorsun. Bugn henz btn cesaretine
ve mit lerine sahipsin.
Fakat bir zaman gelecek, yalnizlik seni yoracak. Bir zaman gelecek gururun egilecek. Ve
cesaret in kirilacak. Bir zaman gelecek, Ben yalnizim! diye haykiracaksin.
Bir zaman gelecek, yksekligini grmeyecek ve alakligi pek yakin duyacaksin. Kendi
yceligin bir hayalet gibi seni korkut acak. Bir zaman gelecek, Her ey yanli! diye
bagiracaksin.
Yalnizi ldrmek isteyen hisler vardir. ldrmezlerse kendilerinin lmesi gerekir. Fakat kat il
olmayi baarabilir misin?
Kardeim, aagilamak kelimesini ve seni aagi grenlere kari adil olmanin acisini tanir
misin?
Senin hakkindaki dncelerini degit irmeye oklarini zorladin. Bunun int ikamini alacaklar.
Onlara yaklatin; fakat yine de nlerinden geip, gitt in.
Bunu sana hibir zaman bagilamayacaklar. Sen onlari get in. Fakat sen ykseldike
kiskanligin gz seni o oranda kk grr. En ok, uandan nefret edilir.
Demelisin ki; Bana kari nasil adil olabilirsiniz? Ben kendime sizin haksizliginizi
yakitiriyorum.
Onlar yalniza haksizlik eder ve amur at arlar. Fakat kardeim eger bir yildiz olmak istersen
byle yaptilar diye onlari daha az aydinlatmamalisin.
Ve iyiler ve adillerden sakinin! Onlar kendi erdemlerini yaratani armiha germeyi severler.
Onlar yalnizdan nefret ederler.
Kutsal basit likten de sakinin! Basit olmayan her ey onlarca kutsal olmayandir.
Bu odun yigini, atele oynamasini da sever.
Kendi sevginin baskinlarindan da sakin. Yalniz, rast geldigine pek abuk elini uzatir.
Bazi adamlara, elini degil, yalniz peneni uzatmalisin. Ve isterim ki penenin t irnaklari da
olsun.
Fakat; rast gelebilecegin en kt dman, bizzat kendin olacaksin. Bizzat sen, magaralarda ve
ormanlarda kendini izlersin.
Yalnizsan, kendine giden yolu yryorsun. Fakat bu yol, kendine ve yedi eytanina ugrar.
Sen, kendinin inkri, cini, cinnet i, falcisi, delisi, phecisi, ugursuzu ve ktlg olacaksin.
Kendi alevinde, kendini yakmak istemelisin. Kl olmadan nasil yenileneceksin?
Yalniz, sen yaraticinin yolundan yryorsun. Yedi eytanindan kendine bir tanri yaratacaksin.
Yalniz, sen, sevenlerin yolundan yryorsun. Sen bizzat kendini seviyorsun. Ve yalniz
sevenlerin yaptigi gibi kendini kmsyorsun.
Seven, yaratmak ister, nk kmser. Sevdigini kmsemeyen, aktan ne anlar?
Sevgin ve yarat iciliginla yalnizligina git kardeim. ok sonra hakkaniyet , topallayarak seni
izleyecektir.
Gzyalarimla yalnizligina git kardeim. Ben kendinden stn bir ey yarat mak isteyen ve bu
yzden harcanani severim.
Zerdt byle dedi.
Gen ve Yal Diici kler stne
Zerdt, alaca karanlikta rkek rkek yle nereye gidiyorsun? Mantonun altinda yle zenle
sakladigin ey nedir?
Sana armagan edilmi bir hazine mi? Yeni dogmu bir ocugun mu? Ey ktler dostu, sende
mi hirsizlarin yolunu tuttun?
Gerekten kardeim, dedi Zerdt o bana armagan edilmi bir hazinedir. Taidigim ey, bir
kk gerektir.
Fakat bu gerek, afacan kk bir ocuk gibidir. Ve eger agzini tutmasam bagiracak.
Bugn, gn batarken yolda gidi yordum, bir iht iyar kadina rast ladim. Bana yle dedi:
Zerdt, biz kadinlara ok ey syledi. Fakat kadin hakkinda hibir ey sylemedi.
Kadinlar hakkinda ancak erkeklerle konuulur. dedim.
Bana da kadindan sz et. dedi. Ben onu derhal unutacak kadar iht iyarim.
Ihtiyar kadinin dedigini kabul ettim. Ve ona yle dedim:
Kadinda her ey bir bilmecedir. Ve kadinda her eyin bir tek hal nokt asi vardir. Bu,
gebelikt ir.
Erkek, kadin iin bir aratir. Ama daima ocuktur. Fakat kadin, erkek iin nedir?
Gerek erkek iki ey ister: Tehlike ve oyun! Onun iin kadini, en tehl ikeli bir oyuncak
oldugu iin ister.
Erkegi savaa kari egitmeli. Ve kadini, savaani dinlendirmeye. Baka trls deliliktir.
Savaan, pek tatli meyveleri sevmez. Onun iin kadini sever. En tatli kadin bile acidir.
Kadin, ocugu erkekten daha iyi anlar. Fakat erkek, kadindan daha ocuktur.
Gerek erkekte bir ocuk gizlidir. Bu, oynamak ister. Haydi bakalim kadinlar, erkekteki bu
ocugu kefedin.
Kadin; saf, ince ve henz var olamayan bir dnyanin erdemleriyle parlayan mcevher gibi bir
oyuncak olmali.
Akinizda bu yildizin iigi parlamali. midiniz Insanstn dogurmak olmali.
Akinizda cesaret olmali ve akinizla, sizi korkutanin stne yrmelisiniz.
erefiniz akinizda olmali. Yoksa kadin ereften pek anlamaz. erefiniz, sevildiginizden daha
fazla sevmek ve hi bir zaman ikinci olmamaktir.
Erkek, seven kadindan korkmali. Kadin o zaman her eyi feda eder ve baka her ey onca
degersiz olur.
Erkek, kin besleyen kadindan korkmali! Erkek, ruhunun derinl iginde ktdr sadece, oysa ki
kadin berbattir.
En ok kimden nefret edersin, demir, miknatisa byle sormu. En ok senden nefret
ederim, nk ekersin, fakat kendinde tutacak kadar kuvvetli degilsin.
Erkegin mutlulugu, Ben isterim der. Kadinin mutlulugu, O ist iyor, der.
Bak, imdi dnya ne esiz. Btn sevgisiyle boyun egen kadin byle dnr.
Kadin boyun egmeli. Ve sigligina bir derinlik aramali. Kadinin ruhu sigdir. Sig bir su stnde,
hareket li, ilgin bir zardir.
Erkegin ruhu ise derindir. Onun nehri, yeralt i magaralarinda aglar. Kadin onun kuvvet ini
sever, fakat anlayamaz.
Ihtiyar kadin bana u cevabi verdi; Zerdt pek gzel eyler syledi. Hele gen olanlar iin.
Ne tuhaf! Zerdt kadinlari az tanir. Fakat onlar hakkinda syledigi szler ok dogru. Bunun
nedeni kadinda hibir eyin olanaksiz olmayiidir.
imdi benim u kk armaganimi teekkr yerine kabul et. Ben bunu verecek kadar
iht iyarim. Onu iyi sar ve agzini kapa. Yoksa bu kk gerek pek iddetli haykirir.
Kadin armaganini ver. dedim.
Ihtiyar kadin yle dedi:
Kadinlara mi gidiyorsun? Kirbaci unutma.
Zerdt byle dedi.
Zehi rli Ylan Sokmas stne
Zerdt, sicak bir gn bir incir agacinin altinda, kollari yznde uykuya dalmiti. Bu sirada
zehirli bir yilan geldi ve boynundan yle soktu ki Zerdt agridan bagirdi. Elini yznden
ekince zehirli yilani grd. Yilan Zerdt n gzlerini tanidi. Ve acemice kivrilarak kamak
istedi. Zerdt Olmaz! dedi. Henz benim teekkrm almadin. Beni zamaninda
uyandirmi oldun. Daha uzun yolum var.
Yolun artik kisadir. dedi yilan, kederli. Zehrim ldrcdr. Zerdt glmsedi. Bir
yilanin zehri ile bir devin ldg grlm m? dedi. Fakat zehrini geri al, onu bana
armagan edecek kadar zengin degilsin. O zaman yilan tekrar Zerdt n boynuna sarildi ve
yarasini yaladi.
Zerdt bir zaman sonra bunu havarilerine anlatinca: Bu kissadan ikaracagimiz hisse
nedir? dediler. Zerdt u cevabi verdi:
Iyiler ve adiller bana ahlak yikicisi diyorlar. Benim ykm ahlak diidir.
Fakat siz, bir dmaniniz oldugunda onun ktlklerine iyil ikle karilik vermeyin. nk bu,
utandirir. Tersine size iyilik yaptigini ona kanit layin. Utandirmaktansa, fkelenmek iyidir.
Ve size svenlere iyilik yapmaniz, houma gitmez. Siz de biraz svn daha i yi.
Ve size byk bir haksizlik yapildiginda hemen buna be kk haksizlik ekleyin. Yalniz,
haksizliklarla ezi len adami seyretmek ktdr.
Bunu zaten biliyor muydunuz? Ortaklaa yapilmi bir haksizlik, bir yarim haktir. Ve
haksizligi, ancak taiyabilecek adam yklenmeli.
Bir kk int ikam, hi int ikam almamaktan daha insanidir. Ve eger ceza saldirgan iin bir hak
ve eref degilse, sizin cezalarinizi da istemem.
Kendisini haksiz ikarmak, hak iddia etmekten daha kibardir. Hele, insan hakli olursa! Yalniz,
bunun iin yeteri kadar zengin olmali.
Sizin soguk adalet inizi sevmem. Yargilarinizin gznde bana daima cellat ve onun soguk
demiri grnr.
Gren gzle, sevgi anlatan adalet nerde? Syleyin!
yleyse yalniz btn cezalari degil, btn sulari da taiyacak bir sevgi icat edin.
yleyse yargilardan baka herkesi beraat ett iren bir adalet bulun.
unu da iitmek ister misiniz? Tam adil olmak isteyenler iin yalan da bir insan severlik olur.
Nasil tam adil olayim? Herkese kendi payini nasil vereyim? Ama herkese kendi payimi
veririm, bu yeter.
Sonunda kardelerim, yalnizlara haksizlik yapmaktan ekinin. Bir yalniz bunu nasil unutabilir
ve nasil karilik verebil ir?
Yalniz adam, bir derin gl gibidir. Iine bir ta atmak kolaydir. Fakat ta dibine kadar kerse,
syleyin, kim onu ikarabilir?
Yalniza hakaret etmekten ekinin. Fakat bunu yaparsaniz artik onu ldrn.
Zerdt byle dedi.
ocuk ve Evlili k stne
Kardeim, yalniz senin iin bir sorgum var. Bunu bir sonda gibi ruhunun dibine atiyorum.
Derinligini anlamak iin.
Sen gensin, evlilik ve ocuk arzu ediyorsun. Fakat sana sorarim; ocuk istemeye ehil bir
adam misin?
Sorarim; zafere erimi misin? Kendi kendini zorlayan misin? Duygularinin hkimi misin?
Erdemlerinin efendisi misin? Sorarim!
Yoksa arzun, hayvanliktan ve zina iht iyacindan mi? Yalniz kalmaktan mi, kendinle
geinememekten mi geli yor?
Isterim ki, zaferin ve zgrlgn ocugu zlesin. Zaferine ve kurtuluuna canli anit lar dikesin.
Kendinden tesi iin ina etmelisin. Fakat bunun iin nce kendin, beden ve ruha tam yapili
olmalisin.
Iin yalniz remekten ibaret olmamali. Kendinden stn varlik yarat malisin. Bu i iin evlilik
bahesi sana yardim etmeli.
Daha yksek bir varlik, bir ilk hareket, kendiliginden dnen bir tekerlek, bir yarat ici
yaratmalisin.
Evlenme, iki kiinin btn yarattiklarindan daha stn bir varlik get irme iradelerine derim.
Byle bir iradenin sahibi olduklari iin iki kiinin birbirini saymasina derim.
Senin evliliginin anlami ve geregi bu olmali. Fakat u gereksizlerin evlilik dedigi ey; buna
ne ad vereyim?
Ah bu iki kiinin karilikli ruh yoksunlugu! Ah, bu iki kiinin karilikli ruh kirliligi! Ah, bu
iki kiinin acinacak rahat dknlg!
Bunlarin hepsine evlilik diyorlar. Ve nikhlarinin gkte kiyildigini sylyorlar.
Bu gereksizlerin ggn istemem. Bu ilahi agda kucaklaan hayvanlari istemem.
Birbiri iin yarat madigi bu iki insanin nikhini onaylamak iin topallayarak gelen tanri da
bana uzak olsun.
Byle evliliklere glmeyin! Hangi ocuk ana-babasinin haline aglamak iin nedene sahip
degildir?
u adam, bana olgun ve dnyanin anlamini kavramaya yetkin grnd. Fakat karisini grnce
dnyayi bir timarhane sandim.
Evet ben isterdim ki bir azizle bir kaz ift letikleri zaman dnya sarsintiyla irpinsin.
u adam, bir kahraman gibi gerekleri aradi. Ve sonunda kk ve ssl bir yalan yakaladi.
Buna evliligim diyor.
u adam, ilikilerinde pek ekingen ve ok g begenirdi. Fakat birdenbire sonsuz olarak
dernegini bozdu. Buna evliligim diyor.
u adam, melek erdemlerine sahip bir hizmeti ariyordu. Fakat birdenbire bir kadinin
hizmet isi oluverdi. imdi yalniz bir melek olmasi kaldi!
Btn alicilari dikkat li gryorum. Hepsinin hilekr gzleri var. Fakat en hilekr adam bile
karisini torbada aliyor.
ok kisa delilikler -siz buna ak diyorsunuz. Ve evliliginiz, uzun bir budalalik halinde bu kisa
deliliklerinize bir son veriyor.
Kadina olan sevginiz ve kadinin erkege kari olan sevgisi... Bu, aci eken ve gizlenen
tanrilara bir acima olsaydi. Fakat ok defa iki hayvan birbirini buluyor.
Sizin en iyi akiniz bile akin bir sembol ve acikli bir alevden ibarettir. O ise daha yksek
yollari aydinlatacak bir fenerdir.
Biraz da kendinizden tesi iin sevin. Byle sevmeyi grenin. Bunun iin akinizin aci
kadehini imelisiniz.
En iyi akin kadehinde bile acilik vardir. Bylece Insanstne sicaklik get irir. Bylece
yaratici, sana susuzluk verir.
Yaraticiya susuzluk, Insanstne zlem ve ok! Kardeim syle, evlil ik iraden bu mu? Bu
iradeyi ve bu evliligi kutsarim.
Zerdt byle dedi.
Serbest lm stne
oklari ok ge ve bazilari da pek erken lrler. Zamaninda l. vecizesi henz yabanci
geliyor.
Zamaninda l. Zerdt bunu nerir.
Fakat hibir zaman, zamaninda yaayamayan, zamaninda nasil lsn? Keke hi dogmasaydi.
Gereksiz kiilere bunu neririm.
Fakat gereksizler de henz lmlerini nemsiyorlar ve en bo ceviz bile kirilmak ist iyor.
Herkes lm nemsiyor. lm henz bayram degil! Insanlar henz en i yi bayramlarini nasil
kutlayacaklarini grenmediler.
Ben size yaraticinin yaayanlara bir diken ve bir adak olan lmn gsterecegim.
Yaratici, zafer kazanmi bir halde, umanlar ve venlerle evrili olarak kendi lm ile lr.
Byle lmeyi grenmeli.
Byle bir lmenin, canlilara yeminler sunmadigi hibir bayram kutlanmamali.
Byle lme en iyisidir. Fakat ikincisi, mcadelede lmek ve bir byk ruhu harcamaktir.
Fakat sizin sinerek sokulan ve bir efendi gibi gelen yasli lmnz, savaanin ve zafer
kazananin yabancisidir.
Size kendi lmm ve istedigim iin bana gelen serbest lm verim.
Bunu ne zaman isteyecegim? Bir hedef ve bir varise sahip olan, bu hedef ve varis iin tam
zamaninda lmek ister.
Ve hedef ve varise saygi iin, hayat mabedine kuru elenkler asmaz.
Gerekten, ben tel evirenlere benzemek istemem. Bunlar tellerini uzat irken kendileri geri
giderler.
Bazilari gereklerin ve zaferlerinin degerinden ok fazla yalanirlar. Disiz bir agizin artik her
geregi sylemeye hakki yoktur.
hret sahibi olmak isteyenler t am zamaninda ereften ayrilmali. Ve Zamaninda gitmek!
g hnerini gstermeli.
En fazla tat verdigimiz zaman, kendimizi yedirmeyi durdurmaliyiz. Uzun zaman sevilmek
isteyenler bunu bilirler.
Eki elmalar vardir ki, yazgilari gzn son gnne kadar beklemekt ir. Bunlar olgunlair,
sararir, buruurlar.
Bazilarinin kalbi, bazilarinin ruhu daha nce ihtiyarlar. Bazilari da genliklerinde dkn
iht iyardirlar. Ge genleen, uzun zaman gen kalir.
Bazilarina yaam aksilik eder ve yreklerini bir zehirli slk aindirir. Bunlar lm
kendi lerine yakitirma aresine baksinlar.
Bazisi hi tatlilamaz, daha yazin rr. Onu dalda tutan ey, korkakliktir.
Pek oklari pek uzun zaman dalda asili kaldilar. Bir firtina gelse de btn bu rk ve kurt
yeniklerini agat an silkse.
Tez lm gtleyenleri gelse! Bunlar bence hayat agalari iin en iyi firtinalar ve
sallayicilardir. Fakat yalniz, yava yava lm ve btn evrene ait olan felaket lere
dayanmayi nerdiklerini duyuyorum. Ah, Evrene ait olana dayanmayi neriyorsunuz. Ey
om agizlilar ite bu evrene ait olan, size fazla dayaniyor.
Gerekten, yava yava gelen lm gtleyenlerinin saygi gsterdikleri o Yahudi, pek erken
ld ve onun erken lmesi, o zamandan beri oklarinin baina ansizin gelen bela oldu.
Yahudi Isa, yalniz Yahudiligin gzyalarini ve kederini; iyilerin ve adillerin kinini taniyordu.
Bylece lm zlemine tutulmutu.
lde iyilerden ve adillerden uzak kalabilseydi belki yaamayi, evreni sevmeyi ve glmeyi
grenirdi.
Kardelerim, bana inanin. O pek erken ld. Eger benim yaima kadar yaasaydi, tebliglerini
geri alirdi. Geri alacak kadar asildi.
Fakat henz olgunlamamiti. Delikanli ham sever. Ve hamlikla insandan ve evrenden nefret
eder. Onun gnl ve ruhunun kanat lari henz agirdir ve serbest degildir.
Olgun erkekte delikanlidan fazla ocukluk ve daha az gam vardir; lm ve dirimi daha i yi
anlar.
lmek iin zgr ve lmde zgr olabilen ve evet demeye zaman kaldiginda hayir diyebilen.
Bylesi, lmeyi ve yaamayi anlar.
Dostlarim, lmnz insan ve topraga kari bir gnahkrlik olmamali. Bunu ruhunuzun
tatliligindan dilerim.
lmnzde, ruhunuz ve erdeminiz evrenin etrafindaki akam kizilligi gibi parildamali.
Yoksa lmnz kt bir lmdr.
Siz, dost larim, hat irim iin evreni daha fazla seviniz diye, ben byle lmek isterim ve beni
doguran topraga karimak isterim.
Gerekten, Zerdt n bir hedefi vardi. Zarini atti. imdi siz, dostlarim, hedefimin varisi
oldunuz. Altintopu size atiyorum.
Dostlarim, altintopu attiginizi grmeyi her eyden fazla severim. Bunun iin bir sre daha
dnyada dolaiyorum. Beni bagilayin.
Zerdt byle dedi.
Armagan Veren E rdem stne
1
Zerdt ok sevdigi Alaca Inek adli ehre veda edince, kendilerini onun havarisi ilan
edenler, onu izlediler, ugurladilar. Bylece bir yol aprazina vardilar. Burada Zerdt
kendilerine, yalniz yrmek istedigini ve artik yalniz yryecegini syledi. Havariler ona bir
hatira olarak altin kabzasinda, gne etrafinda bir yilan sarilmi olan bir asa armagan ettiler.
Zerdt asaya memnun oldu. Ona dayandi ve havarilerine yle dedi:
Syleyin, nasil oldu da altin en yksek degere ulati? Nadir, faydasiz oldugu ve tatli bir
parlakliga sahip oldugu iin! O daima armagan edilir.
Altin en yksek erdemin sembol olarak en yksek degere erdi. Armagan edenin gz, altin
gibi parlar. Altin pariltisi, ayla gne arasinda bari yaratir.
En yksek erdem; nadir, faydasiz ve tatli pariltilidir. En yksek erdem armagan eden
erdemdir.
Gerekten, havarilerim, sizi anliyorum. Siz armagan erdemini benim gibi yorumluyorsunuz.
Kediler ve kurt larla ortaklaa neyiniz var?
Kurban vermeye ve armagan etmeye susadiniz. Onun iin dnyanin btn servet lerini
ruhunuzda toplamaya susamisiniz.
Ruhunuz hazineler ve tilsimlar aramaya doymuyor. nk armagan etmeye doymayan bir
erdeminiz var.
Her eyi kendinize toplamak ist iyorsunuz ki sevginizin armagani olarak sizden fikirsinlar.
Gerekten, byle armagan edici bir sevgi btn degerlerin gaasibidir. Fakat ben bu bencilligi
kutsarim.
Bir de baka bencillik vardir; zgrt, a, daima almak isteyen hastalarin bencilligi, hasta
bencillik!
O her parlayan eye bir hirsiz gz ile bakar. Ve doyacak kadar yi yecegi olana ain itahiyla
bakar. Ve daima armagan edenlerin masasina sokulur.
Bu tutku, bir hastalik ve grnmez bir soysuzlamadir.
Bu bencillik hirsiz tutkusudur ve veremli bir bedenden gelir.
Syleyin kardelerim, bizce kt ve en kt ey nedir? Soysuzlama degil midir? Ve armagan
edici ruhun bulunmadigi yerde soysuzlama olur.
Bizim yolumuz ykselen bir yoldur. Bir eit stn bir tre dogru. Fakat her ey benim iin
diyen soysuz duygu, bizim iin korkuntur.
Duygularimiz ykseklere uar. Bylece vcudumuzun sembol, ykseliin semboldr.
Byle ykseli sembolleri, erdemlerdir.
Vcut ite byle, bir oluan ve savaan halinde tarihten geer. Ya ruh bu bedenin nesidir?
Bedenin mcadele ve zaferlerinin yoldai ve yankisi!
Btn iyilik ve ktlk isimleri birer semboldr. Onlar konumazlar, yalniz iaret ederler.
Onlari bilmek isteyen, delidir.
Kardelerim, ruhunuzun sembollerle konutugu saatlere dikkat edin. Bu saat erdemlerinizin
kaynagidir.
O zaman bedeniniz ykselir, yeniden dirilir ve mut luluguyla mest eder ve onu; yaratici, takdir
eden, seven ve her eyin iyisi yapar.
Yreginiz bir nehir gibi geni ve dolu akip, etrafindakiler iin bir bereket ve bir tehlike oldugu
an; erdemlerinizin kaynagidir.
vme ve yermenin stne ikabildiginiz ve iradeniz bir sevenin iradesi olarak her eye
hkmet mek istedigi an, erdemlerinizin kaynagidir.
Ho olan eyi kk grdgnz ve yumuak eylerden en ok uzaklatiginiz an, erdeminizin
kaynagidir.
Bir iradenin sahibi olarak ve btn iht iyalardan dn sizin iin zorunlu grdg an,
erdemlerinizin kaynagidir.
Gerekten, bu erdem yeni bir iyi ve ktdr. Gerekten yeni, derin bir aglayiin ve yeni bir
kaynagin sesidir.
Bu yeni erdem kudrettir. Bir gl fikirdir ve onun etrafinda uyanik bir ruhtur. Bir altin gne
ve etrafinda bir anlama yilanidir!
2
Zerdt burada biraz durdu ve havarilerine sevgi i le bakti. Sonra konumaya devam etti. Sesi
degimit i:
Kardelerim erdeminizin kudret iyle evrene sadik kaliniz. Armagan sevginiz ve iradeniz,
evrenin amacina hizmet etsin. Sizden bunu dilerim, sizden bu yemini isterim.
Evrene ait olandan onlari kairmayin ve kanat larla sonsuz duvarlara arptirmayin. Ah, her
zaman o kadar ok yolunu airmi erdem vardi ki!
Yolunu airan erdemi tipki benim gibi, evrene eviriniz. Onu bedene ve hayat a iade ediniz ki
evrende bir ama, bir insani ama versin.
Ruh ve erdem imdi ye kadar yzlerce eit yanli yollara saptilar. Ve yanli hareket ler
yaptilar. Ah vcudumuzda hl btn bu delil iklerin ve hatalarin izleri vardir. Bunlar beden
ve irade haline gelmilerdir.
imdiye kadar ruh ve erdem yzlerce tecrbeye girimi, yzlerce defa yolunu airmitir.
Insan bir tecrbeydi. Ah birok hata bizde vcut lamitir.
Bin yillarin yalniz bilinci degil, deliligi de bizim baimizdadir. Varis olmak tehlikeli eydir.
Henz adim adim rast lanti devi ile arpiiyoruz. Ve imdiye kadar btn insanlikta bir
amatan yoksunluk anlamsizligi hkm srmtr.
Ruhunuz ve erdeminiz evrenin amacina hizmet etmeli kardelerim. Ve her eye yeniden sizin
tarafinizdan deger biilmeli. Bunun iin savaan olmalisiniz. Bunun iin yaratici olmalisiniz.
Vcut, bilerek temizlenir. Bilgi ve deneyim ile ykselir. Idrak edenin btn igdleri
kutsallair. Ve ykselenin ruhu en olur.
Doktor, kendine yardim et. Bylece hastalarina da yardim etmi olursun. Onun en iyi yardimi,
kendi kendini ifalandirabileni iyi grebilmesidir. Henz yrnmemi binlerce yol, hayat in
binlerce gizli adlari ve sagliklari vardir. Halen insan ve insanin dnyasi tkenmemi ve
kefedilmemit ir.
Ey yalnizlar, uyanik durun ve dinleyin! Gelecekten gizli kanat darbeleriyle rzgrlar esiyor.
Ve hassas kulaklara iyi haberler geliyor.
Bugnn yalnizlari ve ayrilanlari, bir zamanlar siz bir ulus olmalisiniz. Bizzat kendini semi
olan sizlerden seme bir ulus yet imelidir ve bu ulus iinden de Insanst dogmalidir.
Gerekten, dnya, artik bir dinlenme yeri olmalidir. Ve imdiden, evrenin etrafinda ifa
getiren, yeni bir koku ve yeni bir mit var.
3
Zerdt bunlari syledikten sonra, son szn sylememi birisi gibi sustu. Asayi phe
iinde uzun zaman elinde salladi. Sonunda konumaya baladi. Sesi degimit i.
Havarilerim, artik yalniz gidiyorum. Siz de ekilin ve yalniz gidin. Ben yle ist iyorum.
Gerekten, size neririm, benden ayrilin ve Zerdt e direnin. Hatt a daha iyisi, ondan utan
duyun! O belki sizi aldat mitir.
Idrak adami, yalniz dmanlarini sevmekle kalmamali, dostlarindan da nefret edebilmeli.
Daima grenci kalmak bir hocaya iyi bir dl degildir. Ve siz neden benim elengimi
didiklemek istemiyorsunuz?
Bana saygi gsteriyorsunuz; ya bir gn sayginiz kaybolursa, ne olacak? Sakinin ki bir resim
stunu sizi ldrmesin!
Zerdt e inandiginizi sylyorsunuz. Fakat Zerdt te ne var? Benim mminlerimsiniz.
Fakat btn mminlerde ne var?
Henz kendinizi aramadiginiz bir zamanda beni buldunuz. Btn mminler byle yapar.
Onun iin btn imanlarin asli yoktur.
imdi size beni kaybet menizi ve kendinizi bulmanizi neriyorum. Ve ancak hepiniz, beni,
inkr ett ikten sonra size dnmek istiyorum.
Gerekten, kardelerim o zaman kaybett iklerimi baka bir gzle arayacagim. Sizi baka bir
sevgi ile sevecegim.
Bir zaman sonra benim dost larim ve ayni midin ocuklari olacaksiniz. O zaman byk
gleyi sizinle beraber kutlamak iin nc defa aranizda bulunacagim.
Bu byk gle, insanin hayvanla Insanst arasindaki yolunun ort asinda bulundugu ve
akam yolunu en byk midi olarak kut ladigi zamandir. nk bu yol, yeni bir sabahin
yoludur.
O zaman batan, bir at layan olarak, bizzat kendisini kutsayacak ve kavrayiinin gnei
tepesinin stnde bulunacaktir.
Btn tanrilar lmtr. imdi ist iyoruz ki Insanst yaasin.
Gelecekte, byk glede, son arzumuz bu olmali.

I I. BLM

... Ve ancak hepiniz beni inkr
ettiqiniz zaman size dnmek isterim.
Gerekten, kardelerim, o zaman
kaybettiklerimi baka gzlerle
arayacaqtm. O zaman sizleri
baka bir sevgi ile seveceqim...
Zerdt
Ayna Tutan ocuk
Zerdt bundan sonra insanlardan ayrilarak daga ve magarasinin yalnizligina dnd.
Tohumunu sami bir ifti gibi beklemek iin.
Fakat ruhu sevdiklerine kari sabirsizlik ve zlemle doldu. nk onlara verecek daha ok
eyleri vardi. Zaten en zor ey, sevgi dagitmaktan vazgemek ve armagan etmekten
utanmaktir.
Yalnizin aylari ve yillari byle get i. Fakat hikmeti artti ve dolgunluguyla ona aci verir oldu.
Sonunda bir sabah, t an kizilligindan nce kalkti. Yataginin zerinde uzun uzun dnd ve
kendi kendine yle mirildandi:
Ryamda beni uyandiracak kadar rkt en ey neydi? Elinde ayna olan bir ocuk yanima
gelmedi mi?
Zerdt! diyordu ocuk, Aynada kendini gr!
Fakat aynaya bakinca bir iglik kopardim, yregim paralandi. nk aynada kendimi degil,
bir eytan suratini ve alayci gln grdm.
Gerekten ryanin iaret ini ve uyarisini ok iyi anliyorum. Mezhebim tehlikeye dm,
yabani otlar, bugday yerine gemek istiyor.
Dmanlarim etkili olmu, mezhebimin ehresini bozmular, yle ki sevdiklerim kendilerine
verdigim armaganlardan utanir olmular.
Dostlarimi kaybetmiim. Kayiplarimi arayacagim saat gelmi.
Zerdt bu szlerle yerinden firladi. Fakat hava almaya ugraan rkm biri gibi degil, esin
gelmi bir muganni ve bir veli gibi.
Kartali ve yilani ona hayret le bakiyorlardi. nk ehresinde, tan kizilligi gibi, gelmekte olan
bir mut lulugun ifadesi belirmit i.
Hayvanlarim, bana ne oldu? dedi Zerdt, Ben degimedim mi? Bana mutluluk bir kasirga
gibi gelmedi mi?
Benim mutlulugum ilgindir ve del ice konuacaktir. O henz pek gent ir; ona kari sabirli
olun.
Mutlulugumdan yaralandim. Btn dert ekenler doktorum olsunlar.
Tekrar dostlarima ve dmanlarima inebilecegim. Zerdt yine konuacak, armagan
edebilecek ve sevdiklerine en ho eyleri yapabilecek.
Benim sabirsiz sevgim seller gibi aagiya, dogua ve inie taiyor. Ruhum susan daglardan ve
istirap firtinalarindan vadilere dogru agliyor.
Pek uzun zaman zlem ekt im ve uzaklara baktim; yalnizlikta pek fazla kaldim, bu yzden
susmayi unuttum.
Ben artik tamamen agiz kesildim. Yksek kayalardan akan irmagin agiltisi oldum, szlerimi
vadilere dogru salmak ist iyorum.
Sevgi irmagim varsin sapa yollarda yuvarlansin. Bir nehir, sonunda denize yol bulamaz olur
mu?
Evet, iimde yalniz, kendine yeten bir gl var. Fakat benim sevgi irmagim onu da birl ikte
srklyor denize dogru!
Yeni yollardan gidiyorum. Iime yeni eyler doguyor. Btn yarat icilar gibi eski dillerden
biktim. Ruhum artik ainmi tabanlar stnde dolamak istemiyor.
Her konuma, bana ok yava geliyor. Firtina, senin arabana at liyorum. Ve muzipligimle seni
de kirbalamak ist iyorum.
Bir bagirma ve bir coma halinde uzak denizler amak ist iyorum. Dost larimin oturdugu
mut luluk adalarini buluncaya kadar!
Dostlarim arasindaki dmanlarim! Hitap edebilecegim herkesi ne kadar ok seviyorum!
Dmanlarim da beni mut lu ediyor.
En vahi atima at lamak istedigim zaman, en ok iime yarayan mizragimdir. O, ayaklarimin
her zaman hazir hizmet isidir.
Dmanlarima firlattigim mizrak. Dmanlarima ne kadar mteekkirim ki sonunda
mizragimi atabiliyorum.
Bulutumdaki gerginlik pek fazla idi. Yildirimlarin kahkahalari arasinda derinlere saganaklar
yagdirmak ist iyorum.
O zaman ggsm iddet le kabaracak ve kasirgasini daglarin stnden kuvvetle frecek.
Benim ggsm byle rahat layacak.
Gerekten mut lulugum ve zgrlgm bir firtina gibi geliyor! Ama dmanlarim, kafalarinin
stnde bir eytanin ilginlik ettigini sansinlar.
Dostlarim sizler de benim bu vahi hikmet imden dehet duyacaksiniz ve belki de
dmanlarimla birlikte kaacaksiniz.
Ah, sizleri oban kavallariyla geriye ayartabilsem! Ah, benim hikmet aslanim hafif
kkremeyi grense. Biz zaten beraber ok ey grendik.
Benim vahi hikmet im issiz daglarda gebe kaldi. Yalin kayalar zerinde yavruladi. En
kk yavrusunu dogurdu.
imdi sert lde deli gibi dolaiyor ve yeil imenler arayip duruyor. Benim eski vahi
hikmet im!
Dostlarim, o, en ok sevdigini; kalplerinizin yumuak imenleri stne, sevginizin stne
yat irmak ist iyor.
Zerdt byle dedi.
Mutluluk Adalarnda
Olgun ve tatli incirler agalardan dklyor. Onlar iyi ve tat lidirlar ve dklrken kirmizi
kabuklari yirtiliyor. Ben olgun incirler iin bir kuzey rzgriyim.
Dostlarim, bu inanlarim incirler gibi sizlere dklyor. Onlarin z suyunu iin ve lezzet li
etini yiyin. Ort alik gzdr, gk temiz ve zaman ikindidir.
Bakin etrafimizda ne dolgunluk var. Ve bu kalabaliktan siyrilarak uzak denizlere bakmak
gzeldir.
Bir zamanlar uzak denizlere bakarken tanri denirdi. Fakat imdi size Insanst demeyi
gretiyorum.
Tanri bir dtr. Fakat isterim ki dnz yaratici iradenizi gemesin.
Bir tanri yaratabil ir misiniz? yle ise bana tanri lafi etmeyin. Ama pekl Insanst
yaratabilirdiniz!
Belki bizzat siz olamazsiniz, kardelerim, fakat kendinizi Insanstnn babalari ve dedeleri
haline get irebilirsiniz. Sizin en iyi yaratmaniz bu olmali.
Tanri bir dtr. Fakat isterim ki dnz dnme yeteneginizle sinirli olsun.
Bir tanri dnebilir misiniz? Fakat gerek iradeniz, her eyi insan iin dnlmesi,
rlmesi, duyulmasi mmkn bir ekle get irmeye alimali. Kendi duygularinizi sonuna
kadar dnmelisiniz.
Dnya dediginiz eyi, siz yaratmalisiniz. O; bizzat sizin akliniz, hayaliniz, iradeniz, sevginiz
olmali. Gerekten ey anlayanlar, bu size mut luluk vermeli.
Ey anlayanlar, bu mitten yoksun olarak hayata nasil dayanabileceksiniz? Siz, ne kavranmasi
olanaksiz ne de akla sigmayan eyler iin dogmu olabil irsiniz!
Fakat dostlarim size yregimi tam aayim; eger tanrilar var olsaydi ben tanri olmamaya nasil
dayanabilirdim. O halde tanri yoktur.
Bu sonuca isabet le vardim. imdi o beni ekiyor.
Tanri bir dtr. Fakat bu dn acilarina kim lmeden dayanabilir. Yaraticinin imani elinden
alinmali mi? Ve kartalin kartal mesafelerine szlmesi yasak edilmeli mi?
Tanri bir dncedir ki her dogruyu egri ve her duran eyi dner yapar. Zaman gese ve her
lmlnn yalan oldugu meydana iksa nasil olurdu?
Bu d, insana ba dnmesi verir ve midesini bulandirir. Gerekten ben byle bir de, ba
dnme hastaligi derim.
Byle tek, tam, hareketsiz, tok ve sonsuz hakkindaki btn dncelere kt ve insan
dmanligi derim.
Her sonsuz ey! Bu bir sembolden ibarettir! Ve airler pek fazla yalan sylerler!
Fakat en iyi semboller, zamandan ve olutan sz etmeli; bunlar her lmlnn vnc ve
savunmasi olmali.
Yaratma! Acilardan ve yaamin hafife alinmasindan byk kurtulu budur. Fakat yaratici
olmak iin ok aci ekmek, ok degimek gerekir.
Siz yaraticilar, yaaminizda birok aci lmeler olmali. Onun iin her lmlnn savunani
olmalisiniz.
Bizzat yaratici, yeni dogan bir ocuk olmak iin, bir doguran olmali ve dogum sancisi
ekmelidir.
Gerekten, yolum ruhun iinden, yz beikten ve yz dogum sancisindan get i. ok ayriliklar
geirdim. Ben kalp burkan son saat leri tanirim.
Fakat benim yaratici iradem ve yazgim byle ist iyor. Size daha it enlikle syleyeyim; Benim
irademin asil istedigi ey, byle bir yazgidir.
Hisseden her ey, bendeki aciyi eker ve tutsaklik iindedir. Fakat iradem bana hep kurtarici
ve sevin get irici olarak gelir.
Irade kurtarir! Irade ve zgrlk hakkinda en dogru inan budur. Zerdt size byle gretiyor.
Artik istememek, artik deger biememek, artik yaratmamak: Ah, bu byk yorgunluk bana
daima uzak kalsin!
Kavramada dahi yalniz irademin tanikligini ve olu hazzini duyarim. Ve eger kavrayita
masumluk varsa, bunun nedeni onda yarat ma iradesi bulunmasidir.
Bu irade, beni tanridan ve tanrilardan uzaklamaya ayartmiti. Eger tanrilar var olsaydi
yaratacak ne kalirdi?
Fakat en iten yaratma iradem, beni her zaman yeniden insanlara ynelt ir. Bylece ekici,
taa ynelt ir.
Ah, ey insanlar, ta da bir resim, benim resimlerimin resmi uyuyor. Ah, o resim en sert, en
irkin tata uyumaya zorunludur.
imdi ekicim, onu tutsak edene kari ilginca saldiriyor. Ta, tuz buz oluyor. Ben ne
yapayim!
Ben onu tamamlamak isterim; nk bana bir glge grnd. Bana bir zamanlar, her eyden
daha hafif ve daha sakin bir ey geldi.
Bana glge gibi gelen, Insanstnn gzell igiydi. Ah kardelerim, tanrilardan artik bana ne!
Zerdt byle dedi.
Acyanlar stne
Dostlarim, dostunuzla yle alay ediyorlar: Zerdt e bakin, bizim iimizde, hayvanlar
arasindaymi gibi dolaiyor mu?
Fakat yle dense daha iyi olurdu: Dnen, insanlar arasinda, hayvanlar iindeymi gibi
hareket eder.
Dnen iin bizzat insan kirmizi yanakli bir hayvandir.
Bu nasil oldu? ok sik utanmaya zorunlu oldugu iin degil mi?
Ah dostlarim, dnen yle der; Utan, utan, utan! Insanin tarihi bundan ibarettir.
Onun iin soylu olan, utandirmaktan vazgeer. Btn dertlilerin utancini eker.
Gerekten, acimalarla mut lu olan yumuak kalplileri sevmem. Bunlarin utan taraflari pek
eksiktir.
Acimaya zorunluysam aciyan adini almak istemem. Aciyan isem uzakt an uzaga aciyan
olmayi seerim.
Daha tanimadan, baimi rter ve kaarim. Dost larim sizin de byle yapmanizi isterim.
ansim, yoluma sizler gibi dertsizleri; mitte, yemekte, balda benimle beraber olabilecekleri
ikarsin.
Gerekten, ben kederlilere unu veya bunu yaptim. Fakat daha i yi sevinmeyi grensem daha
gzel bir i yapmi olurdum.
Insanlik dogali insan ok az sevinmit ir. Atalardan kalma tek gnahimiz budur!
Eger daha fazla sevinmeyi grensek bakalarina aci vermeyi ve aci dnmeyi daha kolay
unuturuz.
Onun iin dert lilere yardim et mi olan elimi yikiyorum, onun iin ruhumu da temizliyorum.
nk dert liyi dert ekerken grmekten ve onun utanci ugruna utandim ve ona yardim
ederken gururuna sert bir saldiri yapmi oldum.
Byk gzell iklere, holuklara, t eekkr edilmez. Tersine kin beslenir ve eger kk iyilik
unutulmazsa, ondan kemirici bir kurt meydana gelir.
Kabul et mede nazli olun. Bylece kabul ediinizi bir byklk yapin! armagan edecek bir
eyi olmayanlara bu gd veririm.
Fakat ben bir armagan edenim. Bir dost olarak dostlara armagan vermeyi severim. Fakat
yabancilar ve fakirler benim agacimdan meyveyi kendileri koparsinlar. Bu daha az utandirir.
Fakat dilencileri tamamen ortadan kaldirmali. Gerekten, onlara bir ey vermek de, vermemek
de insani zer.
Gnahkrlar ve vicdan azabi ekenler de byle. Bana inanin dostlarim, vicdan azaplari insana
isirmayi gret ir.
Fakat en kts kk dncelerdir. Gerekten, ktlk yapmak, kk dnmekten daha
hayirlidir.
Ama siz, Kk ktlklerin verdigi zevk bizi nice byk ktlklerden alikoyuyor.
dersiniz, fakat bu ite tasarruf etmek istememeli.
Kt eylem bir iban gibidir. Kainir ve pat lar. O iten konuur.
Bak ben hastaligin kendisiyim. kt eylem byle der. Bu onun namuskrligidir.
Fakat kk dnce mantara benzer! Sokulur, bklr ve hibir yerde olmak istemez. Kk
mantarlar yznden btn vcut, sararip soluncaya kadar!
Fakat eytanin baskisi altina girenin kulagina unu derim; eyt anini bytsen daha iyi
edersin. Henz senin iin de bir byklk yolu vardir!
Ah kardelerim, her adamin bir tarafi ok fazla bilinir. Bazilari bize effaf grnr, fakat
byle oldugu halde yine ilerini bilemeyiz.
Insanlarla yaamak gtr, nk susmak zordur. Ve biz tersimize gidene kari degil, bizi hi
ilgilendirmeyene kari en ok hiddet gsteririz.
Fakat dertli bir dostun varsa onun dert lerine bir dinlenme yatagi ol. Ama sert bir asker yatagi!
Onun en ok byle iine yararsin.
Ve bir dost sana ktlk yaparsa ona yle de; Bana yaptigini sana bagiliyorum. Fakat
kendine yaptigini ben nasil bagilayayim?
Her byk sevgi byle konuur. O affi da, acimayi da yener.
Insan, kalbini siki tutmali. nk o, elden kairilirsa kafa da abuk kaybedilir.
Ah, dnyada aciyanlarin deliliklerinden daha bykleri nerde grlr ve dnyada aciyanlarin
deliliklerinden daha byk acilar dogurmu ne vardir?
Yazik btn o sevenlere ki, acimaktan daha yksek bir eye sahip degillerdir.
Bir zamanlar eytan bana unu dedi; Tanrinin da bir cehennemi vardir, onun insanlara olan
sevgisi budur.
Bu yakinlarda ondan u sz duydum; Tanri ld. Tanri insanlara olan acimasi yznden
ld.
Bylece, merhametten sakinin. Insanin stne kara bulut oradan gelir. Gerekten, ben havanin
iaret lerini iyi anlarim.
u sze de dikkat edin! Her byk sevgi, btn acimalarimizdan stndr. nk sevgi,
sevgiliyi yaratmak da ister. Ben kendimi ve kendim gibi en yakinimi sevgime veriyorum.
Bu btn yaraticilara seslenit ir.
Fakat btn yarat icilar sertt ir.
Zerdt byle dedi.
Rahipler stne
Zerdt, bir zamanlar havarilerine bir iaret vermi ve yle seslenmit i:
unlar rahiptirler! Benim dmanlarim olsalar da yanlarindan sakince ve kili ekmeden
gein.
Onlar arasinda da kahramanlar vardir. ogu fazla aci ekmit ir. Bunun iin bakalarina da aci
vermek isterler.
Onlar kt dmanlardir. Alakgnlllklerinden daha kindar bir ey yoktur. Ve onlara
saldiran, abuk lekelenir.
Fakat benim kanim onlarin kaniyla akrabadir. Ve kanimi onlarin kaninda da kutsanmi
grmek isterim.
Rahipler geince Zerdt e bir aci kt. Bu acisiyla kisa bir zaman bogutuktan sonra sze
baladi:
Bu rahiplere acirim. Bunlar benim zevkimi bozarlar. Fakat insanlar arasinda bulunali beri
bence en nemsiz ey budur.
Yine de ben onlarla acida ortagim ve ortaktim. Bence onlar esirler ve damgalilardir. Kurtarici
dedikleri, onlari zincire vurmutur.
Sahte degerlerin ve bo szlerin zincirine! Ah, birisi onlari kurtaricilarindan kurtarsa!
Bir zamanlar, deniz onlari alkarken, bir adaya ikacaklarini saniyorlardi. Fakat bakin ki, o,
uyuyan bir gerekt i.
Sahte degerler ve bo szler. Bunlar lmller iin en kt gereklerdir. Ktlk onlarin
iinde uzun zaman uyur ve bekler.
Fakat sonunda uyanir ve stne yerlemi olanlari yer ve yutar.
u rahiplerin yaptiklari kulbelere bakin. Tat li kokulu magaralarina kilise diyorlar.
Ah, bu sahte iik! Bu bozuk hava! Ruhun yksekliklerine uamadigi bu yer!
Onlarin inanlari unu emreder; Ey gnahkrlar, merdivenleri diz stnde t irmanin.
Gerekten, bunlarin utan duygularinin ve ibadetlerinin oynak gzlerini grmektense
utanmazlari grmeyi tercih ederim.
Bu magaralari ve tvbe merdivenlerini kim yaratti?
Ne zaman temiz gk yine kirik tavanlardan bakar ve yikik duvarlardaki otlara ve kirmizi
gelincige ynelirse, kalbimi o zaman bu tanri evlerine ynelt irim.
Onlar kendilerine kari koyana ve aci verene t anri dediler. Ve gerekten, onlarin ibadet lerinde
kahramanlik trnden ok eyler vardir.
Ve ilahlarina, insani armiha germekten baka trl sevgi gstermesini bilmiyorlardi.
Cenazeler halinde yaamak ist iyorlardi. Ve cenazelerini siyahla rtyorlardi. Ve hl
szlerinden l odalarinin kt kokusunu duyarim.
Onlara yakin yaayan, iinde kurbaganin t at li bir melankoliyle arki syledigi siyah havuza
yakin yaar.
Kurtaricilarina inanabilmem iin, daha gzel arkilar sylemelidirler. Havariler bana daha
zgr grnmelidir!
Onlari iplak grmek isterim. nk yalniz, gzellik tvbe demelidir. Hlbuki u
mumyalami gam kimi ikna eder?
Gerekten, onlarin kurtaricilari bile zgrlkten ve zgrlgn yedi gnnden gelmiyorlardi.
Gerekten, bizzat onlar aklin halisi stnde dolamamilardi!
Bu kurtaricilarin ruhu, deliklerden oluuyordu. Fakat her delige kendi bo inanlarini, tanri
dedikleri delik tikayicilarini yerlet iriyorlardi.
Ruhlari acimalarinda bogulmutu ve acimadan kabardika yzeye bir byk delilik ikiyordu.
Srlerini gayret le ve haykirila kprlerin stnden sryorlardi. Sanki gelecege yalniz bir
tek kpr varmi gibi. Gerekten, bu obanlar da srye dhildiler. Bu obanlarin kk
ruhlari ve genie akillari vardi; fakat kardelerim, en geni ruhlar bile ne kk eylerdi!
Yrdkleri yola kan iaretleri yaziyorlardi ve delilikleri onlara geregin kanla
kanit lanabilecegini sylyordu. Oysaki kan, geregin taniklarinin en ktsdr. Kan, en temiz
bilgiyi zehirler ve kalplerin kini ve inanci haline get irir.
Hatta birisi, kendi bilgisi iin at ee atilsa bile neyi kanit lar? Kendi yanginindan kendi dersini
ikarmak, daha agir bir eydir. Gamli gnl ve sikintili kafa; bunlarin birlemesinden
kurtarici denen kpr meydana gelir.
Halkin kurtarici dedigi bu kpklerden daha bykleri ve daha glleri vardi!
Kardelerim, zgrlk yolunu bulmak iin btn kurtaricilarin daha bygnden kurtulmaniz
gerekir.
Henz Insanst var olmamitir. Ben her ikisini, en byk ve en kk insani iplak
grdm. Bunlar birbirlerine pek fazla benziyorlar. En bygn bile pek fazla insan buldum.
Erdemli ler stne
Durgun ve dalgin ruhlara gk grlts ve havai fieklerle seslenmek gerekir.
Hlbuki gzell igin sesi yava konuur; o ses, ancak en uyanik ruhlara sokulur.
Benim kalkanim bugn yavaa titredi ve gld. Bu, gzelligin kutsal gl ve t itreyiidir.
Erdemliler, benim gzell igim, bugn sizin halinize gld ve yle seslendi; Onlar dl de
isterler.
Ey erdemliler, siz dl de mi istersiniz? Erdem iin dl, dnya iin cennet ve bugnnz iin
sonsuzluk mu istersiniz?
imdi ne cret ne veznedar var, dersem bana kizar misiniz? Hatta ben erdem dldr bile
demem.
Ah, benim kederim udur; her eyin iine yalandan bir dl ve karilik uydurmular. Ey
erdemliler sizin ruhunuzun derinligine de!
Fakat benim szm, ruhlarinizin dibini bir domuz burnu gibi demeli. Sapan srleri demek
ist iyorum size.
Iinizdeki btn gizlilikler diariya ikmali. Ve tartaklanmi bir halde meydana iktiginiz
zaman yalaniniz da ortaya ikacak.
nk sizce gerek u; kin, ceza, dl, karilik gibi kirli szleri kabul edemeyecek kadar
temizsiniz.
Erdemlerinizi, bir ananin ocugunu sevdigi gibi sevdiginizi sylersiniz, fakat bir ananin
sevgisine karilik dl bekledigi nerde iit ilmit ir?
Erdemiz, en ok sevdiginizdir. Sizde halkanin susuzlugu var! Her halka kendine ulamak iin
abalar ve bklr.
Erdeminizin her eseri, snen bir gne gibidir. Onun iigi daima yoldadir. Fakat bu yolunu ne
zaman bit irecek!
Bylece erdeminizin iigi, i bittikten sonra bile yoldadir. O unutsa ve lse bile iik huzmesi
yaar ve hareket eder.
Erdemliler ruhunuzun derinligindeki gerek udur: Erdeminiz sizindir. Ve yabanci degildir.
Bir zar ve bir rt degildir.
Fakat yleleri de vardir ki, onlarca erdem bir kirba altinda kivranmaktir. Ve siz onun
igligini ok dinlediniz.
Bazilari gnahlarinin rmesine erdem derler. Ve bir gn kinleri ve kiskanliklari susunca
adillikleri uyanir. Ve onlar mahmur gzlerini ovar.
Yine bazilari vardir ki, aagiya dogru ekilirler. Ve eytanlarini da ekerler. Fakat battiklari
oranda gzleri, tutkularin tanrilarina dogru zlemle bakar.
Siz erdemliler, kulaginiza u igliklar da gelmitir: Ben ne degilsem tanrim ve erdemim
odur.
Yine bazilari vardir ki talar stnde gicirdayan arabalar gibi yava ve hiriltili yrrler.
Yetkinlik ve erdemden ok dem vururlar. Bunlar ayaklarinin zincirine erdem derler.
Yine bazilari vardir ki, kurulmu gnlk saatler gibidirler. Tiktaklarini yaparlar ve bu t iktaga
erdem denmesini isterler.
Gerekten, bunlar houma gider. Byle saat leri nerede bulursam alay ederek kuracagim.
Varsin bu sirada mirildansinlar da.
Bazilari da bir tutam adalet leriyle gururludurlar. Ve bu yzden her eye kari asidirler.
Sanki dnya adaletsizliklerinde bogulacakmi gibi.
Ah erdem kelimesi agizlarindan ne kt ikiyor. Ve ben adilim dedikleri zaman, bu daima;
Int ikamim alindi! anlamina gel iyor.
Erdemleriyle dmanlarinin gzlerini oymak isterler ve ancak bakalarini alaltmak iin
ykselirler.
Yine yleleri vardir ki, bat akliklarinda otururlar ve kamilar iinden yle konuurlar:
Erdem, bataklikta sakin oturmak demekt ir.
Biz kimseyi isirmayiz ve isirmak isteyenin yolundan ekiliriz. Ve her eyde grmz bize
ailanan grtr.
Bazilari da jest i severler. Ve erdem bir eit jesttir diye dnrler.
Dizleri ibadette ve elleri erdem duasindadir. Fakat kalpleri bunun farkinda degildir.
Yine bazilari var ki, erdem gereklidir demeye erdem derler. Fakat gerekte polise gerek
olduguna inanirlar.
Ve insandaki ykseklikleri gremeyen bazilari onun alakliklarina pek yakin olmaya erdem
diyorlar. Kt bakilarina bylece erdem diyorlar.
Bazilari ykselebilmek ve kalkinmak isterler, buna erdem derler. Bazilari devrilmek isterler,
onlar da buna erdem der.
Bylece herkes erdemli olduguna inanir. Hi olmazsa herkes iyi ve kty tanidigini iddia
eder.
Fakat Zerdt, btn bu yalancilara ve delilere; Erdemden ne haberiniz var? Erdemden ne
haberiniz olabilir? demek iin gelmemit ir.
Tersine dost larim, delilerden ve yalancilardan grendiginiz u eskimi szlerden bikmanizi
sylemeye geldi.
dl, karilik, adalet, int ikam szlerinden bikmalisiniz.
Bencil olmayan bir hareket iyidir. sznden bikmalisiniz.
Ah, dostlarim, ananin ocugunda oldugu gibi, kendi varliginiz yapacaginiz ilerde olmali.
Sizin erdemiz bu olmali.
Gerekten, yz sznz ve erdeminizi, en sevgili oyuncaklarinizi elinizden aldim. imdi
bana ocuklar gibi kiziyorsunuz.
Siz denizde oynuyordunuz, dalga geldi oyuncaklarinizi batirdi. imdi agliyorsunuz.
Fakat bu dalga size yeni oyuncaklar getirecek ve nnze yeni renkli kabuklar dkecek.
Bununla teselli bulacaklar. Onlar gibi, siz de dostlarim, tesellinizi ve renkli kabuklarinizi
bulacaksiniz.
Zerdt byle dedi.
Ayaktakm stne
Hayat bir haz kaynagidir. Fakat ayaktakiminin itigi pinarlar zehirlenir.
Ben btn temizlere vefaliyim. Fakat siritan agizlari ve pislerin kokusunu sevmem. Onlar
gzlerini pinara dikerler ve igren glleri pinardan yansir.
Uariliklariyla kutsal suyu zehirlediler ve kirli ryalarini nee diye yorumlarken, kelimeleri de
zehirledi ler.
Ya kalplerini, at ee yaklatirirlarsa alev snkleir. Ayaktakiminin atee girdigi yerde bizzat
ruh yanar kavrulur.
Onlarin elinde meyve buruur ve rr. Onlarin bakilari meyve agacini dal gibi kurutur ve
rtr.
Hayattan elini eken bazisi, yalniz ayaktakimindan ayrilmi oldu. nk o pinarda, alevde ve
meyvede ayaktakimiyla ortak olmak istemedi.
Ve bazilari kirli devecilerle birlikte sarnicin etrafinda oturmamak iin le gitt iler ve yirtici
hayvanlarla birlikte susuzluk ektiler.
Birer yikici olan ve meyve agalarina dolu gibi gelen bazilari, yalniz ayaklarini,
ayaktakiminin bogazina tikamak ve seslerini kesmek istediler.
Bana en ok bulanti veren lokma, hayat iin dmanligin, lmn ve azap armihlarinin
gerekli oldugunu bilmek degildir.
Tersine bir zamanlar hayatta ayaktakimina da iht iya var mi diye sordum ve az kalsin bu soru
yznden boguluyordum.
Zehirlenmi pinarlar, pis kokan ate, kirlenmi ryalar ve ekmek iinde kurt gerekli midir?
Kinim degil, tiksint im hayat imi kemiriyor.
Ah, ayaktakimini da zeki buldugum zaman zekdan da igrendim.
Hkmdarlarin hkmetmekten ne kastettiklerini grendikten sonra onlardan da yz evirdim.
Onlar ayaktakimiyla ortak olarak iktidar iin sahtekrlik etmeye, hkmetmek diyorlar.
Yabanci dil konuan uluslar arasinda kapali kulaklarla oturdum, ta ki sahtekrlik laflarini ve
ikt idar pazarliklarini duymayayim.
Btn dnler ve bugnler iinde, burnumu t ikayarak ve isteksiz get im. Gerekten, btn
dnler ve bugnler kt kokuyor. Gerekten, btn dnler ve bugnler ayaktakiminin kt
kokusunu yayiyor.
Iktidar, yazi ve haz ayaktakimina uzak kalmak iin uzun zaman dilsiz, sagir ve ktrm gibi
yaadim.
Ruhum, zorlukla ve dikkatle merdivenleri ikti. Bunlar ferahlatan haz sadakalariydi. Krn
hayati asa ile srnerek get i.
Bana ne oldu byle? Tiksint iden kendimi nasil kurtardim? Gzm kim genletirdi. Ve
ayaktakiminin bulunmadigi pinarlarin yksekligine nasil ulatim?
Tersine, t iksint im mi bana kanat ve pinari sezen kuvvet i yaratti?
Gerekten, haz pinarini tekrar bulmak iin en ykseklere ikmam gerekt i.
Onu buldum kardelerim. Burada, en yksek yerde haz pinarim fikiriyor. Burada hibir
ayaktakiminin katilmadigi bir hayat vardir.
Zevk pinari, akiin bana pek hizli geliyor! Ve ok defa kadehi doldurmak isterken
boaltiyorsun.
Sana daha alakgnll yaklamayi grenmeliyim. Kalbim sana dogru ok hizli akiyor.
Iinde kisa, sicak, agir, mutlu yazimin yandigi kalbim. Benim yaz kalbim. Senin serinligine,
nasil zlemdir!
Baharimin durgun gami get i. Haziranda grlen kar yumaklarimin hirinligi get i. Tamamen
yaz ve yaz glesi kesildim.
En ykseklerde soguk pinarlar ve mut lu bir sakinl ik iinde bir yaz. Dostlarim geliniz ki,
sakinlik daha tat lilasin.
nk burasi bizim yksekligimiz ve bizim yurdumuzdur. Burada btn kirlilerden ve kt
kokulardan ok uzaklarda ve sarp bir yerdeyiz.
Dostlar, temiz gzlerinizi zevkimin pinarina dikiniz. O, bundan bulanmaz. Pinar, temizligiyle
sizin glmenize karilik verir.
Yuvamizi gelecek agacinin stne kuruyoruz. Biz yalnizliga ekilenlere, kartallar gagalarinda
yemek get irmeli.
Gerekten, kirlilerin yiyemeyecekleri bir yemek! Onlar at ei yi yebileceklerini sanirlar ve
agizlarini yakarlar.
Gerekten, biz burada pisler iin bir yurt hazirlamiyoruz. Onlarin vcut larina ve ruhlarina
bizim mut lulugumuz bir buz magarasi gibi gelir.
Kuvvet li rzgrlar gibi, onlarin stnde yaayalim. Kartallara, kara, gnee komu. Sert
rzgrlar byle yaar.
Ve bir zaman gelecek, bir rzgr gibi, aralarinda esecegim ve ruhumla ruhlarini susturacagim.
Benim gelecegim bunu emreder.
Gerekten, Zerdt btn dzlklerin sert rzgridir. O btn dmanlarina ve btn
tkrenlere u gd verir; Rzgra kari tkrmekten ekinin.
Zerdt byle dedi.
Zehi rli rmcek stne
Bak, bu zehirli rmcek magarasidir. Onu kendin grmek ister misin? Agi urada asilidir.
Dokun da titresin.
Nah ite kendiliginden geliyor. Ho geldin rmcek! Sirtinda bir iaret, bir kara gen var.
Ben, ruhunda ne oldugunu da bilirim.
Senin ruhunda vardir. Isirdigin yerde si yah kabuk biter. Senin zehrin, kiniyle ruha ba
dnmesi verir.
Ey eit lik gtleyenler, ruhu titreten sizler iin bu sembol kullaniyorum. Siz bence zehirl i
rmceklersiniz ve kendini saklayan kincilersiniz.
Fakat ben sizin saklandiginiz eyleri aiga vuracagim. Onun iin yznze kari
yksekliklerin kahkahasiyla glyorum.
Onun iin aginizi kopariyorum ki fkeniz sizi yalancilik magaranizdan ikarsin. Ve
hakkaniyet sznzn arkasindaki kininiz ortaya iksin.
nk insanin kinden kurtarilmasi, en yksek umuda gtren kpr ve uzun sren kt
havalardan sonra grlen gkkuagidir bence.
Fakat zehirli rmcekler bunu istemezler. Dnyanin kinimizin firtinalariyla dolmasi bizce
hakkaniyettir, birbirleriyle byle konuurlar.
Onlarin rmcek kalpleri; Bize eit olmayan her eyden int ikam almak ve her eye
kfretmek isteriz. diye szleir.
Ve eit lik iradesi! Bundan sonra erdemin ismi bu olmali ve kudret i olan her eye kari
haykirmaliyiz.
Ey eit lik gtleyenler, kudretsizligin zalim ilginligi sizde eit lik diye haykiriyor. En gizli,
zalim ehvet leriniz erdem kelimelerine brnyor.
Zedelenmi kibir, saklanmi kiskanlik, belki babalarinizin kibri ve kiskanligi. Bunlar sizden
ate ve kin halinde ikiyor.
Babanin gizledigi ey, oglunda aiga ikar. ok defa ogul, babanin aiga ikmi sirridir.
Onlar heyecanli gibidirler, fakat onlari heyecana getiren kalp degil, kindir. Ince ve soguk
grndkleri zaman onlari byle yapan kiskanliktir.
Kiskanliklari onlari dalgin dalgin dnenlerin yoluna da ynelt ir. Kiskanliklarinin iaret i
udur; daima airi giderler. yle ki; yorgunluklari sonunda, kar zerinde uyumaya mecbur
olurlar.
Her ikyet lerinden kin sesi duyulur. Her vglerinde bir ceza vardir ve yargi olmak onlara
mut luluk gibi gelir.
Fakat dostlarim, size u gd veririm. Ilerinde ceza verme egilimi kuvvet li olanlara
gvenmeyin.
Bunlar z ve kaynagi bozuk halktir. Suratlarindan cellat ve polis kpegi bakar.
Adaletten, haktan ok bahsedenlere gvenmeyin. Gerekten, ruhlarinin eksigi yalniz bal
degildir.
Kendilerine iyiler ve adiller, diyorlarsa da unutmayiniz ki, ikiyzl olmalari iin ikt idardan
baka bir eksikleri yoktur.
Dostlarim, bakalari i le karitirilmak, bakalarina benzet ilmek istemem.
yleleri vardir ki, benim hayat ilkemi telkin ederler ve ayni zamanda eit l ik gtleyen ve
zehirli rmceklerdir.
Bu zehirli rmcekler magaralarinda oturup hayata sirt larini evirdikleri halde hayati verler.
Bundan amalari aci vermekt ir.
imdi ikt idarda olanlara aci vermek isterler. nk bunlarda lm gd geerlidir.
Byle olmasaydi rmcekler baka trl gtleyeceklerdi. Bizzat onlar daha nce dnyayi en
fazla inkr eden ve tanriya ortak koanlara ceza verenlerdi.
Bu eit lik gtleyenleriyle karitirilmak istemem. nk bence hakkaniyet li hkm udur;
Insanlar eit degildir.
Ve eit olmamalidirlar da. Eger byle demeseydim Insanstne olan sevgim ne olurdu?
Insanlar, bin trl kpr ve patika stnden gelecege koumalidir. Ve aralarinda daha fazla
sava ve eitsizlik olmalidir. Byk sevgim bana bunu sylet ir!
Dmanlarinda sahneler ve hayalet ler yaratmalidirlar. Ve bu hayalet lerle birbirlerine kari en
etin bir savaa girimelidirler.
Iyi ve kt, zengin ve fakir, byk ve kk ve btn diger deger yargilari, bunlar bizzat
hayat in kendisini yenmesi iin silah ve akil olmalidir.
Bizzat hayat, oklari ve merdivenleriyle ykseklere ikmak ister. Uzak mesafelere bakmak ve
tatli gzelliklere ynelmek ister. Onun iin yksekliklere muhtatir.
Yksekliklere muhta oldugu iin merdivenlere; merdivenler ve ikicilar arasinda zit liklara
iht iyaci vardir. Hayat, ykselmek ve ykselerek kendini yenmek ister.
Dostlarim, bana bakin, bu rmcekler magarasinin bulundugu yerde eski bir tapinagin
yikintilari ykseliyor. Ona dikkat li bakin!
Gerekten, bir zamanlar burada fikirlerini ta halinde ykselten; en akilli bir insan gibi,
hayatin btn sirlarini bil iyordu.
Gzellikte de sava ve eitsizlik olmasini ve iktidar ve stn ikt idar iin harp yapilmasi
zaruretini o burada bize en aik iaret lerle gsteriyor.
Burada kubbe ve kavis bir gre yapar gibi, nasil ilahi bir ekilde bagdaiyor. Bu ilahi
stunlar iik ve glge araciligi i le nasil birbirlerini aiyorlar!
Dostlarim, biz de byle gzel ve emin bir dmanlik yapalim, birbirimize kari, ilahi bir
ekilde ykselelim.
Vay, eski dmanim, rmcek, beni isirdi. Parmaklarimi i lahi bir gven ve gzellikle isirdi.
Bu bir ceza ve adalet olmali o, byle dnr. O burada dmanlik erefine arkilarini
bouna sylemi olmamali.
Evet o cn aldi. Ve eyvah, imdi int ikam ile baimi da dndrmek ist iyor.
Fakat dostlarim, baimin dnmemesi iin u stuna beni sikica baglayin. Kindarlik kasirgasi
olacagima, stunlara bagli azizlerden olurum daha iyi!
Gerekten, Zerdt, dnen bir kasirga degildir. O, bir dans edense de bir rmcek dansr asla
degildir.
Zerdt byle dedi.
nl Bilginler stne
Ey nl bilginler, siz hepiniz halka ve onun bo inanilarina hizmet ettiniz. Gerege degil. Ite
onun iin size ikram gsterdiler.
Ve onun iin sizin imansizliginiza dayandilar. nk imansizliginiz halka dogru bir
dolambali yol ve bir nkteydi. Efendiler bunu klelerine bagilar. Ve onlarin ilginliklariyla
keyiflenir.
Fakat kpeklerin canavardan nefret ettigi gibi, halk kimden tiksinir? Serbest ruhtan, zincir
dmanindan, tapmayan adamdan, ormanda yaayandan!
Onu kesinden kovmak! Halkin hak fikri budur. Ve bela en keskin dili kpegini bylesine
kari kikirtir.
Eskiden beri u ses ykselir; Gerek burada, halk da burada! Yazik, yazik arayanlara!
Ulusunuza, saygida hak yaratmak ist iyordunuz, ey nl bilginler siz buna gerek iradesi
dediniz. Iinizden daima unu sylyordunuz; Halkin iinden geliyorum, tanrinin sesi de
bana oradan geliyor.
Halkin szcs olarak eek gibi inati ve tilki gibi kurnazdiniz.
Halkla iyi geinmek isteyen bazi kudretliler, atlarinin nne bir de eek, nl bir bilgin
kotular.
nl bilginler; isterim ki, aslan postunu artik sirtinizdan atasiniz. Yirtici hayvanin benekl i
postunu; aratiran, fethedenin yelesini stnzden ikarin.
Sizin hakseverliginize inanmam iin ibadet iradenizi kirmalisiniz.
Bence dogru adam, t anrisiz llere giden ve herkese sundugu kalbini paralayandir.
O; sari kum iinde, gneten yanmi oldugu halde, karanlik agalar altinda canlilarin
dinlendigi bol kaynakli adalara zlemle gzn kaydirir.
Fakat susuzlugu, onu bu rahat dknlerine benzemeye kandiramaz. Ve nerede bir vaha varsa
orada put vardir.
Alik ekerek, zorlu, yalniz ve tanrisiz; aslan iradesi kendini byle bulmak ister.
Uak mut lulugundan uzak, tanrilardan ve ibadetten kurtulmu, korkusuz ve korkun, byk
ve yalniz! Gerek adaminin iradesi byle olmayi diler.
teden beri lde; gerek sevenler, serbest ruhlar l bi lgini olarak otururlar. Oysaki
ehirlerde iyi yemlenmi nl bilginler, su hayvanlari oturur. Yani onlar her zaman eek gibi,
halkin arabasini ekerler.
Ben onlara bundan tr fkelenmem. Alt indan sslerle parlasalar da bence daima iplak ve
uak kalirlar.
ok defa iyi ve ucuz uaktirlar. nk uak olmaya mecbursan hizmet inden en ok
faydalanacak olani aramalisin. Kurnazlik bunu gerektirir.
Senin efendine hizmet ediin, onun ruhunu ve erdemini ykseltmeli. Sen de onun ruhu ve
erdemiyle birlikte byrsn.
Gerekten, siz nl bilginler ve halk hizmetkrlari, siz halkin ruhu ve erdemiyle birlikte
bydnz ve halk da sizinle birlikte ykseldi. Bunu sizin lehinize sylyorum.
Fakat erdemlerinizde de bence halk olarak kaliyorsunuz. Budala bakili halk, zeknin ne
oldugunu bilmeyen halk!
Zek, bizzat hayati kesen hayattir. O, kendi acisinda kendi bilgisini arttirir. Bunu biliyor
muydunuz?
Zeknin mut lulugu, kurban hayvani olmak iin gzyaiyla kutsanmaktir. Bunu biliyor
muydunuz?
Krn krlg ve onun aramasi ve yoklamasi, baktigi gnein kudret ini kanit lamali. Bunu
biliyor muydunuz?
Kavrayan, daglari ina etmeyi de grenmeli. Zeknin daglari devirmesi pek byk bir ey
degil. Bunu biliyor muydunuz?
Siz yalniz zeknin kivilcimini tanirsiniz. Fakat siz rs ve ekicin gaddarligini bilmezsiniz.
Gerekten, zeknin gururunu tanimazsiniz. Eger zeknin alakgnlllg bir defa
konusaydi ona hi tahamml edemezdiniz.
Henz hibir zaman zeknizi bir kar ukuruna atamadiniz. Buna yetecek sicakliginiz yok.
Onun iin sogugun verdigi hazzi tanimazsiniz.
Fakat zekya ait eyleri pek gizli tutuyorsunuz ve hikmet inizden ok defa kt airler iin bir
hastane ve dknlerevi yaratiyorsunuz.
Siz kartal degilsiniz, onun iin zeknin irkilmelerindeki mut lulugu tatmadiniz. Ku olmayan,
uurumlar stnde yerlememeli.
Siz bana ilik geli yorsunuz, hlbuki her derin irmak soguk akar. Zeknin en i pinarlari, buz
gibi soguktur. Sicak elleri ve alian insanlari serinlet ir.
nl bilginler, karimda irkin ve kaskati duruyorsunuz; sizi kuvvet li bir rzgr ve irade
srklemiyor.
Hirin rzgrlarla t itreyen ikin bir yelkenin, denizde kaydigini grmediniz mi?
Hikmet im ite o yelken gibi, zekm kasirgasindan t itreyerek denizin stnde gidiyor; benim
cokun hikmet im.
Fakat siz halk hizmet krlari ve nl bilginler, benimle beraber nasil yryebilirsiniz?
Zerdt byle dedi.
Gece Tr ks
Gecedir! imdi btn fiskiyeler daha gr sesle konuurlar. Benim ruhum da bir fiskiyedir.
Gecedir! Ancak imdi sevenlerin btn trkleri coar. Benim ruhum da bir sevenin
trksdr.
Iimde dindirilmemi, dindirilemez bir ey var. Bu, sesini ykseltmek ist iyor.
Iimde bir sevme istegi var ki akin dilini konuuyor.
Ben iigim, keke gece olsaydim! Ama iikla evrili olmak benim yalnizligimdir.
Ah, gece ve karanlik olsam! Iigin memelerinden nasil emmek isterdim!
Kk, parlak yildizlar ve stmzdeki ate bcekleri sizi de kutsamak ve iik
armaganinizdan dolayi mut lu olmak isterdim.
Fakat ben kendi iigimin iinde yaarim ve kendimden ikan alevleri kendim ierim.
Ben almaktaki mut lulugu bilmem ve ok defa almanin almaktan daha hayirli oldugunu
dnrm.
Benim fakirligim odur ki, elim armagan vermekten dinlenmez. Bekleyen gzler ve zlemin
aydinlik gecelerini grmek benim kiskanligimdir.
Ah, btn armagan verenlerin anssizligi! Ah, gneimin kararmasi! Ah, istemek tut kusu! Ah,
tokluk iinde alik!
Bunlar benden alirlar; ama ruhlarina da dokunuyor muyum? Vermekle almak arasinda bir
uurum vardir ve en kk ukur bile en sonra kprlenir.
Gzelligimden bir alik doguyor; aydinlattiklarima aci vermek ist iyorum, armagan
ettiklerimden almak ist iyorum; ktlk yapmaya bu kadar susamaktayim.
Elime dogru bir el uzandigi zaman geri ekmek, derken yavalayan bir elale gibi
gecikmek! Ktlk yapmaya byle susuyorum.
Benim zenginligim byle bir int ikam dnyor. Benim yalnizligimdan byle bir hile
kayniyor.
Armagan vermekten duydugum mutluluk, armagan verirken ld, erdemim kendi
cmertliginden bezdi.
Boyuna armagan veren, ut anci kaybetmek tehlikesiyle kari kariyadir. Boyuna dagitanin eli
ve kalbi, dagitma yznden nasirlair.
Gzm artik dilencilerin ut anci karisinda yerinden firlamiyor.
Elim, artik dolu ellerin t itremesine kayitsiz.
Gzme ya ve kalbime keder nereden geldi? Ah btn armagan verenlerin yalnizligi! Ah,
btn parlayanlarin suskunlugu!
Bo uzayda birok gne dnyor. Onlar btn karanliklara iikla seslenirler, ama bana kari
susarlar.
Ah! Iigin parlayan eylere kari dmanligi udur ki yoluna insafsizca devam eder.
Parlayan eylere gnlden bezgin, gnelere kari soguk, her gne byle dner.
Gneler yrngelerinde bir firtina gibi uarlar, onlarin devirleri byledir. Sarsilmaz
iradelerin peinde giderler, onlarin soguklugu budur.
Ah karanliklar, geceler! O parlayan eylerden sicaklik yapan sizsiniz! Iigin memelerinden
st ve serinlet ici iksiri emen sizsiniz.
Ah, etrafim buz gibi, elim buz iinde yaniyor. Ah iimde sizin susuzlugunuza bir susuzluk
var.
Gecedir! Ne yazik ki ben iik olmaya, gecelerin susuzlugunu ekmeye ve yalniz olmaya
mecburum.
Gecedir! Arzum bir pinar gibi iimde kayniyor, konumak ist iyorum.
Gecedir! imdi btn fiskiyeler daha gr konuurlar. Benim ruhum da bir fiskiyedir.
Gecedir! Ancak imdi btn sevenlerin arkilari uyanir. Benim ruhum da bir sevenin
arkisidir.
Zerdt byle dedi.
Dans Trks
Zerdt, bir akam, havarileriyle bir ormandan geiyordu. Bir pinar ararken, agalar ve
it lerle evrilmi, sakin, yeil bir imene vardilar. Burada kizlar birbirleriyle dans ediyorlardi.
Zerdt grnce dansi biraktilar. Fakat Zerdt dosta bir jestle onlara yaklati ve yle
dedi:
Dansi birakmayin sevimli kizlar. Yaniniza gelen, kem gzl bir oyunbozan ve bir kiz
dmani degildir.
Ben eytana kari tanrinin szcsym. eytan agirligin ruhudur; ama ben sizin hafif, ilahi
danslariniza ve gzel bilekli ayaklariniza nasil dman olabilirim?
Geri, ben bir ormanim ve koyu agalardan bir geceyim, ama servilerimin altinda,
karanligimdan rkmeyen glfidanlari da vardir.
Ve kizlarin en ok houna giden kk tanriyi da bulur. O, pinarin yaninda gz kapali
yatmaktadir.
Evet, bu gndz hirsizi gpegndz uykuya dalmi! Acaba ok mu kelebek kovalamiti.
Gzel danszler, eger kk tanriyi biraz zorlarsam bana kizmayin; o, bagiracak ve
aglayacaktir. Glebilmek iin henz aglamaktadir.
Yali gzlerle sizden bir dans rica edecektir. Ve bizzat ben, onun dansina bir trk
syleyecegim.
O agirligin ruhuna, bir dans ve alay trks syleyecegim. Siz ona dnyanin hkimi dersiniz,
en gl ve grkemli eytan odur.
Kupido ve kizlar birbirleriyle dans ederlerken Zerdt n syledigi trk udur:
Ey hayat, geen gn, gzlerinin iine bakttm. Kavranmaz bir leme daldtqtmt duydum.
Fakat sen beni oradan alttn bir olta ile ektin ve seni kavranmaz diye nitelediqim zaman
alaylt gldm.
Btn baltklartn sz bu, diyordun; kendilerinin kavrayamadtqt eye kavranmaz derler.
Fakat ben sadece dnek, vahi ve her eyimle bir diiyim ve erdemli olmayan bir dii.
Siz erkekler bize sadtk, sonsuz, esrarlt deseniz de kendi erdemlerinizi bize yaktrtrtrstntz, ey
erdemliler.
O inantlmaz ey, byle glyordu. Fazla kendisini yerdiqi zaman glmsemesine hi
inanmam.
Vahi hikmet imle ba baa konuurken fke i le bana unu dedi ; Sen istiyorsun, arzu
duyuyorsun ve seviyorsun, bunun iin hayatt vyorsun.
Az kalstn, kt bir cevap verecek ve fkeliye gereqi syleyecektim. En kt cevap
hikmet ine gereqi sylemektir.
mz arastnda durum byledir. Asltnda yalntz hayatt seviyorum. Onu, en ok nefret ettiqim
zaman seviyorum.
Fakat hikmet ime kart pek yumuoqtm. Bunun nedeni, bana hayatt stk stk hattrlatmastJtr.
Onun gz, gl ve alttn oltast vardtr. Bu ikisi birbirine o kadar benziyorsa ben ne
yapaytm!
Bir gn bana hayat Bu hikmet de kim? diye sorunca, Evet hikmet! dedim; Ona,
susuzluk duyulur ve doyulmaz. Ona perdelerden baktltr. O, aqlar iinden tutulur.
O, gzel mi? Ne bileyim. Fakat en yalt sazanlar bile onunla yemleniyor. O, kaprisli ve
inattJtr. ok defa dudaklartnt tstrdtqtnt, taraqtyla satnt ters taradtqtnt grdm.
Belki de kt ve sahtedi r ve her eyiyle bir diidir. Fakat kendisini yerdiqi zamandtr ki en
fazla iqfal eder.
Bunlart hayata syleyince alaylt gld ve gzn kapadt. Kimden bahsediyorsun? Benden
mi? Haklt bile olsan bu, yzme kart sylenir mi? Fakat imdi bi raz da hikmet inden
bahset.
Ah sevgili hayat, gzlerini yine attn ve kendimi yine kavranmaz bir leme dalmt buldum.
Zerdt bu trky syledi. Fakat dans bit ip kizlar gidince ilendi.
Gne oktan batti. dedi. ayirlik nemli, ormandan serinlik geliyor. Etrafimda bilinmez bir
ey var ki dnceli bakiyor. Ne o Zerdt, sen yaiyor musun?
Niin, niye, ne sayede, nereye, nerde, nasil?
Hl yaamak, deli lik degil mi?
Ah dost larim, iimde byle konuan, akamdir. Kederimi bagilayin.
Akam oldu. Akam oluunu bana bagilayin.
Zerdt byle dedi.
Mezar $ar ks
Orasi mezarlar adasidir. Susan ada. Genligimin mezarlari da ordadir. Oraya hayat in sonsuz
yeil elengini gtrmek ist iyorum.
Gnlmde bunu kararlatirarak denizi atim.
Ey genligin hayalleri, ey akin bakilari, ilahi anlar, sizi ne tez kaybettim! Sizi bugn
llerim gibi aniyorum.
Ey aziz llerim, sizden bana tat li bir koku geliyor. Kalbi ve gzyalarini coturan t at li bir
koku! Gerekten, bu koku yalniz yolcunun kalbini coturuyor.
Insanlarin en yalnizi ben, onlarin hl en zengini ve en ok kiskanilaniyim. nk size
sahiptim ve siz hl bana sahipsiniz. Syleyin, agacin bu kadar tatli elmalari benden baka
kime dmt?
Ben hl sevginizin varisi ve dnyasiyim. Ey en ok sevdiklerim, renk renk ve yolunu
kaybetmi erdemlerinizin anilariyla iekleniyorum.
Ey sevimli, garip gzellikler; birbirimize yakin olmak iin yaratilmitik. Bana ve isteklerime
rkek kular gibi degil, gvenene gvenerek geliyordunuz.
Evet , benim gibi, sadik ve yumuak bir sonsuzluk iin yarat ilmitiniz. Ey ilahi anlar ve
bakilar, size bunu imdi bir sadakatsizlik olarak mi sayayim? Sizden sonra hl hibir isim
grenmedim.
Gerekten ey kaaklar, pek erken ldnz. Ama ne siz benden katiniz, ne ben sizden.
Birbirimize sadakatsizlikte masumuz.
Ey mit lerimin kulari, beni ldrmek iin sizi bogdular ve ey sevgililer; er, kalbime isabet
ettirmek iin size ok atti.
Ve ok isabet etti. Benim en ok sevdigim, varim yogum sizdiniz. Onun iin gen ve pek erken
lmeye mecburdunuz.
Oku, sahip oldugum eyler arasinda en kolay yaralanabilene attilar. Bu sizdiniz. Sizin teniniz
bir ty, daha dogrusu bir bakita snen bir glmsemeydi.
Fakat dmanlarima unu demek isterim; Sizin bana yaptiklariniz karisinda adam ldrme
hi kalir.
Bana btn lmlerin en ktsn reva grdnz. Bir daha yerine konmaz eylerimi aldiniz.
Dmanlarim, size byle diyorum!
Genligimin hayallerini ve sevimli bylerini ldrdnz. Oyun arkadalarimi, o aziz ruhlari
aldiniz. Onlarin anisina bu elengi ve bu lanet i koyuyorum.
Soguk gecede bir sesin kayboluu gibi sonsuz olan eyimi, mrm azalttiniz. Onlar imdi
bana ilahi gzlerin bakii kadar bile srmeyen bir an gibi kisa geliyor.
Zamaninda benim namusum i yi bir saat inde yle demit i; Her varlik bence ilahi olmali.
O zaman kirli hayalet lerle beni bastirdiniz. Ah, o gzel saat nereye utu?
Bana her gn, kutsal olmali. Genligimin hikmeti bir zamanlar byle derdi. Gerekten en
bir hikmet in sz!
Fakat dmanlarim, siz, benim gecelerimi aldiniz ve onun yerine uyku kairan aci koydunuz.
Ah, bu en hikmet nereye utu?
Bir zamanlar mutlu ku iaret lerini arzulardim. Fakat siz benim yoluma ucube bir bayku
ikardiniz. Ah, o yumuak arzum nereye utu?
Bir zamanlar btn tiksint ilerden kurtulmayi dnrdm, fakat siz benim yakinlarimi ve en
yakinlarimi bir iban haline getirdiniz. Ah, benim en soylu adagim nereye utu?
Bir zamanlar kr olarak mut lu yollardan yryordum. Siz krn yoluna sprnt attiniz.
imdi o kr kaldirimlarda yrmekten tiksini yor.
En g eyi yaparken ve kendimi yenmenin zaferini kut larken beni en ok sevenleri, sanki
kendilerine aci veriyormuum gibi haykirttiniz.
Gerekten, siz her zaman ayni eyi yaptiniz. Benim en tatli balimi ve en iyi arilarimin emegini
zehir ettiniz.
Hayirseverligime her zaman en sirnaik dilencileri yolladiniz. Acima duygumun karisina
islah edi lmez arsizlari dizdiniz.
Bylece erdemlerimin imanini yaraladiniz.
En kutsal eyimi de kurban ettigim zaman sofulugunuz, semiz armaganlarini buna ekledi.
Bylece, sizin yaginizin dumaninda en kutsal eyim boguldu.
Bir zamanlar, hi yapmadigim ekilde, dans etmek istiyordum. Dans ederek gklere siramak
ist iyordum. O zaman en sevimli arkicilarimi kandirdiniz. O, bu suretle berbat, agir bir havaya
baladi. Dertli bir kaval gibi kulagima flemeye baladi.
Ey kat il arkici, ktlk alet i, en gnahkr adam! En gzel dansima hazirlanmitim. Sesinle
heyecanimi ldrdn.
En gzel eylerin semboln yalniz dansla syleyebilirim. Oysaki imdi en yksek sembolm
sylenmeden iimde kaldi.
En yksek midim sylenmeden ve kurtarilmadan kaldi. Genligimin btn hayalleri ve
tesellileri soldular.
Buna nasil dayandim? Bu yaralarin acisina nasil kat landim? Ruhum bu mezarlardan tekrar
nasil dirildi?
Evet, iimde yaralanmasi, gmlmesi imknsiz ve kayalari paralayan bir ey var; bu benim
irademdir. O, yillari susarak ve degimeyerek izler.
O benim ayaklarimin stnde kendi yolunu yrmek ister, benim aziz iradem. O, yaralanmaz
ve sert bir kuvvettir.
Yaralanamayacak tek yerim topuklarimdir. Sen en sabirli ey, sen hl yaiyorsun ve oldugun
gibisin. Ve hl btn mezarlardan kalkiyorsun.
Genligimin henz kurtarilmami sirri da sende yaiyor. Ve burada genlik ve hayat halinde
mit le dolu, bu sari mezar yikintilarinin stnde oturuyorsun.
Evet ey iradem, henz benim iin, btn mezarlarin yikicisisin. Yaa! Mezarlarin bulundugu
yerde dirilmeler de vardir.
Zerdt byle dedi.
Kendini Yenmek stne
Gerek iradesi ey en akillilar! Sizi ynelten ve ayartan ey bu, yle mi?
Olu halindeki her eyi dnebilmek iradesi; sizin iradenize bu adi veri yorum.
Olu halindeki her eyi anlailir yapmak istiyorsunuz. nk onun dnlmesi mmkn
oldugundan, hakli bir gvensizlikle pheleniyorsunuz.
Fakat o size itaat etmeli ve egilmel idir. Iradeniz bunu ister.
Ruhunuzun bir aynasi ve yansimasi gibi dz ve zekya kul olmali.
Ey, en gller, sizin kudret iradeniz olarak btn iradeniz bu. Iyiden, ktden ve deger
bimekten bahsett iginiz zaman da bu.
nnde diz kebileceginiz bir dnya yaratmak ist iyorsunuz. Sizin son umudunuz ve
cokunlugunuz bu.
Yiyici olmayanlar, yani halk; stnde bir sandalin yzmeye devam ettigi irmak gibidir. Ve bu
sandalda susan ve debdebeli deger lleri bulunur.
Siz iradenizi ve degerlerinizi, oluan irmagin stne koydunuz. Halkin iyi ve kt diye iman
ettigi eyler bana eski bir kudret iradesini aiklar.
Ey en gller byle konuklari bu sandallara yerletiren ve onlara ssl ve gururlu isimler
veren sizdiniz ve sizin egemen iradenizdi.
Irmak, sandalimizi daha ileri taiyor. Ve onu taimaya mecburdur. Kirilmi dalganin kprp
fkeyle tekneye kafa tutmasindan ne ikar!
Ey en gller kari kariya oldugunuz tehlike, iyilik ve ktlklerinizin sonu; bu irmak
degildir. Tersine bizzat o, kudret iradesidir. Tkenmeyen, yaratan hayat iradesidir.
Fakat benim iyilik ve ktlk hakkindaki szlerimi anlamaniz iin size hayat ve btn canlilar
hakkindaki fikrimi syleyeyim.
Ben canliyi izledim. Canlinin zelliklerini bulmak iin en byk ve en kk yollardan
getim!
Agzini kapadigi zaman, yz katli ayna ile bakiini yakaladim. Ve o gz benimle konutu.
Fakat canli buldugum her yerde buyruga uyma buldum. Her yaayan bir buyruga uyandir.
Ikinci nokta udur; kendi buyruguna uymayan, emir altina girer. Hayatin gidii byledir.
Iittigim eylerin ncs de udur; emretmek buyruga uymaktan gtr. Bunun nedeni,
yalniz emredenin btn buyruga egenlerin ykn taiyiindan ve bu ykn onu kolayca
ezmesinden degildir.
Her emir verme bence bir deneyim ve bir cesarettir. Canli, emir verdigi zaman daima kendini
zorlar.
Evet , o kendine emir verdigi zaman emrin cezasini ekmeye mecburdur. O, kendi yasasinin
hkimi, int ikam alani ve kurbani olmaya mecburdur.
Bu neden byle oldu? diye kendime sordum. Canliyi boyun egmeye, emretmeye ve
emrederken buyruga uymaya kandiran ey nedir?
Szm dinleyin yiyiciler, acaba hayat in sirlarini zp kklerine ulaabiliyor muyuz?
Canlinin bulundugu her yerde kudret iradesi buldum. Ve hizmetinin iradesinde de efendi
olmak arzusunu buldum.
Daha zayifin, daha glye hizmet etmesi iin, zayifin iradesi kendinden daha zayifa hkim
olmaya ikna eder. Fakat o bu istege sahip ikmaz.
Kk, bygn buyruguna uyarken daha kgne hkim olmanin keyfini tair. En byk
de kudret iradesi ugruna canina kiyar.
En bygn vazgemesi, creti, lmle ve lm tehlikesiyle oynamaktir.
zveri, hizmet ve sevgi bulunan yerde egemen olmak iradesi vardir. Zayif olan, dolambali
yollardan kuvvet linin kalbine ve kalesine sokulur ve kudret alar.
Yaam bana u sirrini verdi; Bak, ben kendini daima yenmeye mecbur olanim.
Siz ona reme iradesi, hedefli bir igd, daha yksege, daha uzaga ve daha yukariya ynelen
bir igd dersiniz. Fakat bunlarin hepsi birdir ve bir sirdir.
u noktayi reddedecegime, lmeyi tercih ederim! Nerede aagilama ve yaprak dkm varsa
orada hayat kendini kudret ugruna feda eder.
Ben bir sava, bir olu, bir hedef ve elikiler hedefi olmaya mecburum. Benim irademi
kefeden, onun hangi egri yollardan gitmeye mecbur oldugunu da bulur.
Ne yaratsam ve ne kadar sevsem az. Sonunda ona ve sevgime dman olmaya mecburum,
iradem byle ister!
Ve sen ey anlayan, irademin bir patikasi ve bir ayak izisin. Gerekten, benim kudret iradem
senin iradenin ayaklari stnde de gerege dogru yol alir.
Var olmak iradesini ortaya atan, geregi syleyememit ir. Byle bir irade yoktur.
nk var olmayan bir ey, isteyemez. Ve varligi olan bir ey daha ne varligi isteyebil ir?
Nerde yaam varsa orada irade vardir, fakat yaama iradesi degil, kudret iradesi. Ben bunu
gretiyorum!
Yaayan iin birok ey hayattan daha degerlidir. Ve deger bien gibi konuan, kudret
iradesidir.
Bir zamanlar yaam bana bunu gretti. Siz en egemenler, kalbinizdeki bilmeceyi bununla
zyorum.
Evet size sylyorum; sonu olmayan bir iyilik ve ktlk yoktur. O daima kendini yenmeye
mecburdur.
Siz deger bienler, iyi ve kt hakkindaki szleriniz ve degerlerinizle yanlilik yapiyorsunuz.
Bu gizli sevginizle ruhunuzun parlayii, t itreyii ve couu bundandir.
Fakat degerlerinizden daha gl bir kuvvet ve daha byk bir zafer dogar. Yumurta ve
kabugu buna arpilarak kirilir.
Iyilik ve ktlkte bir yarat ici olmak isteyen, nce bir yikici olmaya ve degerleri yikmaya
mecburdur.
En byk ktlk, en yksek iyilik iin gereklidir. Bu iyilik ise yaraticiliktir.
Acaba bu ok kt bir ey midir? Bunu konualim ey gller, susmak daha ktdr.
Gizlenen btn gerekler zehirli olurlar. Bizim gereklerimizden paralanacak her ey, varsin
paralansin, daha kurulacak nice yapilar var.
Yce nsanlar stne
Denizimin dibi sakindir. Onun akadan maddeler sakladigini kim fark edebilir?
Benim derinligim sarsilmaz. Fakat yzen bilmece ve kahkahalarla parildar.
Bugn yce bir adam grdm. atafatli ve ruhun tvbecisi bir yce! Ah, ruhum onun
irkinligine nasil gld?
Kabarik bir ggsle nefes alir gibi duruyordu; bu yce ve dm adam.
Avlayabildigi irkin gereklerle ve yirtik elbiselerle dolu, stnde birok da diken asiliydi.
Fakat hibir gl yoktu.
O henz glmeyi ve gzelligi grenmemit i. Bu avci, anlama ormanindan asik surat la
dnyordu.
Vahi hayvanlarla yaptigi savatan dnyordu. Fakat onun asik suratindan da vahi bir hayvan
bakiyordu. Yenilmemi bir hayvan.
Hl siramak isteyen bir kaplan gibi duruyor. Fakat ben bu gerilmi ruhlari sevmem. Bu geri
ekilmilere ben, iyilik isteyen biri degilim.
Dostlarim, zevk ve tatmak zerinde tartiilamaz diyorsunuz. Fakat btn hayat zevk ve tatma
ugruna bir savatir.
Zevk hem agirlik, hem kefe, hem tartandir. Yazik o canlilara ki kavgasiz, agirliksiz, kefesiz ve
tartisiz yaamak isterler!
Bu yce adam yceliginden bir biksa, ite o zaman gzelligi belirir. Ite o zaman, onun tadina
bakmak ve onu lezzet li bulmak isterim.
O, ancak kendinden dndg zaman glgesini at layabilecek ve kendi gnei iine girebilecek.
O, glgede ok oturmutu. Ruhunun ilesini eken yanaklari solmutu. Ve az kalsin beklerken
aligindan lecekt i.
Henz gznde aagilama vardir ve agzinda nefret gizlidir. Olay imdilik beklemede fakat
sessizligi henz gnete yatmiyor.
O, boga gibi yapmaliydi. Ve mutlulugu, topragi koklamaliydi. Topragi aagi grmemeliydi.
Ben onu, bgrerek ve somurtarak saban demirinin nnde giden beyaz bir boga gibi grmek
isterim.
O, kendi kahramaninin hat iri iin bildigini unutmalidir. Yalniz yksek degil, ycelmi bir
adam olmalidir. Bu iradesiz adami bizzat tutsaklari ykseltmelidir. O vahi hayvanlari zorladi.
Bilmeceleri zd, fakat kendi vahi hayvan ve bilmecelerini de kurtarmali ve onlari ilahi
ocuklar haline getirmeli.
Onun kavrayii henz glmeyi ve kiskanmamayi grenmedi. Onun kpren tutkusu henz
gzellikte sakinligini bulmadi.
Gerekten onun dilegi toklukta degil, gzellikte susmali ve batmali. ekicilik byk ruhlarin
gururundadir.
Kahraman, kollarini bainin zerine koyarak dinlenmeli ve dinlenmeyi yenmeli.
Fakat kahramanin gznde en g ey, gzel olandir. Btn sert iradeliler iin en g ulailir
ey gzeldir.
Biraz daha ok, biraz daha az! Ite burada o fazla, en fazla
Ey yceler; gevek adaleler ve ainmi bir irade ile durmak sizce en g eydir.
Iktidarin ltfedip, grlecek kadar yakin yere iniine gzellik derim.
Ey kudretli, ey gzellik; yalniz unu senden isterim; senin iyiligin, kendini son defa yenmen
olmali.
Senden her ktlg bekleyebilirim, onun iin senden iyilik isterim.
Gerekten ben, penelerine inme indigi iin kendilerini iyi zanneden zayiflara glerim.
Erdem stununa benzemelisin. O gittike gzelleir ve incelir ve ykseldike ii sert leir ve
direnci artar.
Sen yce adam, bir gn sen de gzel olmalisin ve kendi gzell igine ayna tutmalisin.
O zaman ruhun, ilahi tutkulardan titreyecek ve senin kibrin de bir ibadet olacak!
Ruhun sirri udur; kendisini kahraman terk ettigi zamandir ki ryasinda ona kahramanst
yaklair.
Zerdt byle dedi.
Kltr l kesi stne
Gelecege dogru ok fazla utum; beni bir dehet aldi.
Etrafima bakinca, zamanin tek yoldaim oldugunu grdm.
O zaman geriye, yurda dogru artan bir sratle utum; bylece araniza, kltr lkesine geldim.
Ey hazir olanlar! Sizin iin ilk defa olarak bir gler yz ve iyi arzular get irdim. Gerekten,
yregimde zlemle geldim.
Fakat bana ne oldu? Her ne kadar korktuysam da glmeye mecbur oldum. Hayat imda bu
kadar alaca bulaca bir ey grmemit im.
Ayagim ve kalbim t itrerken glyordum, glyordum ve btn boya anaklarinin lkesi
burasi di yordum.
En hazir olanlari, yznz ve organlarinizi elli boya lekesiyle boyanmi grdm de atim.
Etrafinda elli tane de ayna vardi ve renk oyununuza dalkavukluk ediyorlardi.
Gerekten, ey zaman insanlari, kendi suratinizdan daha uygun bir maske taiyamazdiniz, sizi
bu halinizle kim taniyabil irdi.
Gemiin iaret leriyle dopdolu ve bu iaret ler zerine yeni iaret ler boyanmi haldesiniz.
Bylece kendinizi btn yorumculardan gzel gizlemisiniz!
Hatta insan cigere kadar nfuz edebi lecek bir gze sahip olsa bile sizin cigeriniz olacagina
kim inanir? Siz boyalardan ve yapitirilmi yaftalardan mrekkep olsaniz gerek!
Peelerinizden btn zamanlar ve uluslar renk renk bakiyorlar. Ve jest lerinizden renk renk
btn adet ler ve inanlar konuuyor.
Sizden peenizi, rtnz, boyanizi, jest lerinizi alsalar da yine kulari rktecek kadar bir
eyiniz kalir.
Gerekten, bizzat ben sizi bir zamanlar iplak ve boyasiz grerek rkm bir kuum. Ve o
iskelet, bana bir de ak iaret i yapinca katim.
Toprak altinda irgat ve gemiin glgesinde olmayi tercih ederim. nk toprak altindakiler
sizden daha olgun ve dolgundurlar.
Ey zaman adamlari, beni zen u ki sizin ne iplak, ne giyinmi halinize dayanabilirim.
Geregin btn korkunluklari ve yollarini airmi kulara rpert i veren her ey, sizin gerek
dediginiz eylerden daha iten ve daha yumuaktir.
nk siz; Biz, imani ve bo inanii olmayan, tamamen gerek insanlariz diyorsunuz.
Ggsnz byle kabartiyorsunuz, hatta ggsnz olmasa bile.
Evet ey alaca bulacalar, siz nasil inanabilirdiniz? Siz ki btn inanilmi eylerden meydana
gelmi bir tablosunuz...
Siz, bizzat imanin degien inkrisiniz. Ve her fikrin kolunu bacagini kirarsiniz. Ey gerek
insanlar, ben size inanilmazlar diyorum.
Sizin ruhlarinizda btn zamanlar birbirlerini ekitiriyorlar. Ve btn zamanlarin ryalari ve
dedikodulari sizin uyanikliginizdan daha gerektirler.
Siz kisirsiniz. Onun iin imaniniz yok. Fakat yaratmaya mecbur olan, hep gerek ryalarina
ve yildiz iaret lerine sahipt ir ve her zaman imana inanir.
Siz nnde mezarcilar bekleyen yari ailmi kapilarsiniz. Sizce gerek u; Her ey
harcanmaya layiktir.
Ey kisirlar, karimda ne ciliz duruyorsunuz! Ve iinizde niceleri bunun farkindadir!
Ve yle derler: Ben uyurken bir tanri gizlice benden bir ey aldi. Bir kadin yapmaya
yetecek kadar bir ey. Benim cilizligim ne tuhaftir. Nice zaman adamlari byle konuur.
Ey zaman adamlari, siz gln eylersiniz. Hele kendinize atiginiz zaman ok garip
oluyorsunuz.
Sizin akinliginiza glemeseydim ve anaginizdaki igren eyleri yutmaya mecbur olsaydim
halim yaman olurdu!
Fakat ben agir bir yk taimaya mecbur oldugum iin sizi hafife alacagim. Benim demet imde
bcekler ve kanat kurtlari bulunuyorsa ne ikar!
Gerekten bundan tr ykm agirlamaz. Ve ey zaman adamlari, byk yorgunluk bana
sizden gelmemeli.
Ah, zlemimle daha nereye ikayim? Btn daglardan baba ve ana yurt larina bakiyorum.
Fakat hibir yerde yurt bulamadim. Ben btn ehirlerde yabanciyim. Btn kapilardan
kaanim.
Son zamanlarda kalbim beni aralarina yolladigi zaman, adamlar bana yabanci ve alayci gibi
geliyorlar. Ve ben btn ana ve baba yurtlarindan kovulanim.
Onun iin artik ocuklarimin en uzak denizlerden henz kefedilmemi lkesini seviyorum.
Yelkenimi bu lkeye ynelt iyorum.
Babalarimin ocugu oluumu, ocuklarimda gidermek isterim. Ve bugnk durumu gelecekte
demeyi dilerim.
Zerdt byle dedi.
Lekesiz Kavrama stne
Dn, ay dogarken onun bir gne dogurmak istedigini sandim. Ufukta o kadar geni ve
dolgundu.
Fakat onun gebeligi yalanci bir gebelikti. Ayin kadin olduguna inanmaktansa erkek olduguna
inanmayi tercih ederim.
Bu ekingen gece, hayalperest zayif bir erkekt ir. Gerekten o, damlar stnde vicdan azabiyla
dolair.
Aydaki bu papaz, tutkulu ve kiskantir. Dnyaya ve sevenlerin btn sevinlerine ehvet
duyar.
Hayir, bu damlar zerinde dolaan kediyi sevmem ben. Yari kapali pencerelerden sokulan her
eyden nefret ederim.
O, yildizdan bir hali stnde dindar ve sakince dolair. Fakat ben ayaklarinin ucuna basarak
yryen ve mahmuzu ikirdamayan bacaklari sevmem.
Her iten adim ses verir. Oysaki kedi, toprak stnden tyer. Bak ay, kedi gibi ve itenliksiz
geliyor.
Siz hassas ikiyzl ve saf anlayii onlara u sembol veririm; size ehevi derim.
Siz de topragi ve topraktan olani seversiniz, bunun farkindayim. Fakat sevginizde utanma ve
vicdansizlik vardir. Aya benzersiniz.
Sizin ruhunuzu, dnyevi olani aagi grmeye kandirmilar, ama bedeninizi degil. Hlbuki
sizde en kuvvet li ey odur. Ve imdi ruhunuz bedeninizin buyruguna uydugu iin utaniyor. Ve
kendi utancindan sinsi ve yalanci yollara sapiyor.
Sizin yalanci ruhunuz kendi kendine yle der; Bence en yce ey hayata tutkusuz olarak
bakabilmekt ir. Kpek gibi dilini ikararak bakmak degil! lm bir irade ile bencilligin
tutkusundan ve mdahalesinden uzak, soguk ve uuk bir surat la, fakat sarho ay gzleriyle
bakmali!
Kandirilmi olan, kendini yle kandirir; Bence en sevimli ey topragi, ayin sevdigi gibi
sevmek ve onun gzelligine ancak gzle dokunmak.
Bence en lekesiz anlayi, yaayanin karisinda yz tane gz olan bir ayna gibi bulunabilmek
ve baka bir ey istememekt ir.
Ah, kurnaz, ikiyzl ve azginlar, tutkunuzda masumluk yoktur. Onun iin tutkuya ift ira
ediyorsunuz.
Gerekten siz topragi; bir yaratan, yet it iren, olutan zevk duyan insan gibi sevmiyorsunuz.
Masumluk nerededir? Yaratma iradesinin bulundugu yerde. Kendinden daha stn bir varlik
yaratmak isteyen, bence en temiz iradeye sahip olandir.
Gzellik nerede? Btn irademi kullanmaya mecbur oldugum yerde. Bir resmin yalniz bir
resim olarak kalmamasi iin sevmeyi ve lmeyi istedigim yerdedir.
Sevmek ve lmek! Sonsuz varolutan beri bu ikisi birbirine uyar. Sevmeyi istemek, lm de
istemekt ir. Siz korkaklara byle derim.
Fakat sizin kisir ailiginiz, bakip grmek ist iyor. Ve korkak gzlerle temas edebilen ey,
gzel olmak iddiasinda! Ah soylu kavramlari kirlet en sizler!
Siz lekesizler ve saf anlayililar, o kadar geni ve dolgun bir ekilde ufukta bulunsaniz bile bir
ey doguramayacaksiniz, bu sizin lanetiniz olsun.
Gerekten, aya bir sr soylu adlar takiyorsunuz. Ve ey sahtekrlar, kalbinizin tatigina
inanmamizi ist iyorsunuz. Fakat benim szlerim alakgnll, egri szlerdir. Yemekte masa
altina drdgnz eyleri seve seve kaldiririm. Ve siz ikiyzllere her zaman geregi
syleyebilirim. Benim kiliklarim, kabuklarim, dikenlerim siz ikiyzllerin burnuna bat ar.
Sizin ve sofranizin etrafinda her zaman kt hava vardir. nk ehevi dnceleriniz,
yalanlariniz ve gizlilikleriniz her zaman bu havanin iindedir.
Kendinize ve bedeninize inanmaya cret edin. Kendine inanmayan, daima yalan syler.
Siz temizler, boynunuza bir ilahi muska takmisiniz! Igren slgnz ilahi bir maske altina
sokulmu!
Gerekten, ey objekt ifler, siz aldat iyorsunuz. Zerdt de bir zamanlar sizin ilahi derilerinize
vurgundu. Bu derinin iinde tikilmi olan yilan iskelet inin farkinda degildi.
Siz saf anlayililar, bir zamanlar oyunlarinizda ilahi bir oyun arardim. Sizin sanat larinizdan
stn bir sanat yok sanirdim.
Yilan lei ve kt koku bana, uzagi kapiyordu. Ve bir sincap hilesi ortalikta dolaiyordu.
Fakat ben size yaklatim. O zaman bana gndz oldu. imdi gndz, size geliyor. Ayin
iktaligi sona erdi.
Bakin tan kizilliginin karisinda tutulmu ve soluk bir halde duruyor.
nk o (gne) geliyor, yanan geliyor. Onun dnyaya olan sevgisi geliyor. Btn gnelerin
sevgisi isteme ve yaratma tutkusudur.
Bakin, denizlerin zerinden nasil sabirsizlikla geliyor. Sevgisinin susuzlugunu ve sicak
nefesini duymuyor musunuz?
O, denizi emmek ve derinligini kendi seviyesine ykseltmek ist iyor. imdi denizin tutkusu
bin ggsle kabariyor; deniz gnein susuzlugu tarafindan plmek ve emilmek ist iyor. O,
hava olmak, iigin yksekliklerine ulamak ve bizzat iik olmak ist iyor. Gerekten, ben de
gne gibi hayati ve btn derin denizleri severim.
Ve bence anlayi; Btn derinlikler benim seviyeme ykselmeli! demektir.
Zerdt byle dedi.
Bilginler stne
Ben uykudayken bir koyun, baimdaki elengi kemirmi ve yle demi; Zerdt, artik bir
bilgin degildir.
Bunu demi ve bai dik uzaklami. Bunu bana bir ocuk anlatti. Yikilmi duvarlarin dibinde
kirmizi gelincikler ve deve dikenleri arasinda, ocuklarin oynadigi yerde yat masini severim.
Ben hl ocuklar, deve dikenleri ve gelincikler gznde bir bilginim, onlar ktlklerinde
bile masumdurlar.
Fakat koyunlarin gznde artik bilgin degilim. Yazgim byle. Aziz olsun o kadar.
nk gerek udur; ben artik bilginlerin evinden katim ve arkamdan kapiyi kapadim.
Ruhum onlarin masasinda uzun zaman a kaldi. Ben onlar gibi anlayii, ceviz kirmak
anlamina almiyorum.
Ben zgrlg ve taze toprak stndeki havayi severim. Onlarin saygi ve it ibarina deger
vermektense kz derisi zerinde uyumayi tercih ederim.
Ben kendi fikirlerimden yanmiim. ok defa nefesim tikaniyor. O zaman btn tozlu
odalardan kaip aik havaya ikmak ist iyorum.
Fakat onlar glgede, serin otururlar. Ve her eye seyirci kalmak isterler. Gnein basamaklari
yaktigi yerde oturmaktan ekinirler.
Sokakta oturup, gelip geene laf atanlar gibi bekler ve bakalarinin buldugu fikirleri
yakalamaya bakarlar.
Elle tutmak istedigimiz zaman, un uvali gibi tozarlar.
Fakat kim farkina varir ki onlarin tozlari, taneden ve yaz tarlalarinin bereketinden gelir!
Bilginlik tasladiklari zaman kk deyileri ve gerekleri beni igrendirir. Hikmet lerinde bir
koku var ki batakliktan gelir gibi. Gerekten ben o batakliktan kurbaga viyaklamasi duyarim.
Beceriklidirler. Usta parmaklari vardir. Benim sadeligimin onlarin mrekkeplikleri yaninda ne
ii var? Onlarin parmaklari iliklemeyi, rmeyi ve dokumayi iyi becerir. Ruha byle orap
rerler.
Iyi birer zemberekt irler. Yalniz, dogru kurmaya bakmali. O zaman saat i hatasiz gsterirler ve
bu sirada kk bir ses ikarirlar.
Degirmen gibi dnerler. Ve gtrler. Onlara yalniz ince taneler atmali. O zaman taneyi
gtmesini ve beyaz bir un yapmasini bil irler.
Birbirlerini kontrol ederler ve hi gvenleri yoktur, kk kurnazliklarda kift irler.
Bilgileriyle felli bacaklar zerinde yryenleri beklerler. rmcekler gibi beklerler.
Onlari daima zenle zehir hazirlarken grdm. Bu ii yaparken parmaklarina cam eldiven
takarlar.
Sahte zarlarla da oynamasini bilirler. Bazen oyunda terleyecek kadar kiziirlar.
Biz birbirimize yabanciyiz. Onlarin erdemleri sahteliklerinden ve sahte zarlarindan daha ok
sinirime dokunur.
Ben onlarin arasinda bulunurken st lerinde bulunuyordum. Bunun iin bana kizdilar.
Birinin, balari stnde dolatigina inanmak istemezler. Onun iin benimle balarinin arasina
taht a, toprak ve moloz doldurdular. Bylece adimlarimin sesini hafiflettiler. imdiye kadar
beni en az dinleyen en bilginleriydi.
Benimle aralarina, btn insan hatalarini ve zayifliklarini koydular. Buna evlerinde sahte
zemin adini veriyorlar.
Buna ragmen fikirlerimle bakalari stnde dolaiyorum. Hatta kendi hat alarimla dolamak
istesem bile, yine onlarin ve kafalarinin stnde bulunuyorum.
nk insanlar eit degildir. Gerek budur. Ve benim istedigim eyi onlar istemezler.
Zerdt byle dedi.
$ai rler stne
Zerdt, havarilerinden birine yle diyordu:
Bedeni daha iyi taniyali beri, ruhun bence nemi kalmadi. Ve sonsuz denen her ey bir
sembolden ibaret.
Havari cevap verdi; Daha nce de byle bir ey sylemit in. Fakat airler ok yalan syler
diye eklemit in. Bunu neden demit in?
Zerdt, Neden diye soruyorsun. dedi, Ben o adamlardanim ki onlara neden, diye soru
sorulamaz. Ben bunlari henz dn m yaadim? Fikirlerimin nedenini yaayali beri hayl i
zaman geti. Eger nedenlerimi de yanimda taimak gerekseydi benim bir hafiza ambari
olmam gerekmez miydi? Fikirlerimi kendim iin saklamam bile bana fazla geliyor. Ve nice
kular uup gidiyorlar.
Bazen gvercinligime yabanci ve elimle dokundugum zaman t itreyen bir kuun sigindigini
grrm.
Fakat Zerdt, sana bir zaman ne diyordu? airlerin ok yalan syledigini mi? Fakat Zerdt
de bir airdir. Onun bu i de geregi syledigine inaniyor musun? Neden inaniyorsun?
Havari cevap verdi; Ben Zerdt e inanirim. Fakat Zerdt baini salladi ve glmsedi.
Inanman, hele bana inanman beni mut lu etmez.
Fakat birisi ciddiyet le, airler ok yalan syler, diyorsa haklidir. Biz ok yalan syleriz.
Biz pek az ey biliriz. Ve g greniriz. Onun iin yalan sylemeye mecburuz.
Biz airlerden, arabinin safligini gidermeyen kim var?
Kilerimizde nice zehirli kariimlar yaptik. Tarif edilmez nice iler yaptik.
ok az ey bildigimiz iin, ruha zgrt olanlar houmuza gider.
Hele kadinlar!
Hatta iht iyar kadinlarin akamlari anlattiklari masallara bile zlem duyariz. Ve kendimizce
buna sonsuz kadinlik deriz.
Sanki zel ve gizli bir kapi varmi da, grenmek isteyenlere oradan bilgi dagitiliyormu gibi,
halka ve onun zdeyilerine inaniriz.
ayirda veya issiz tepelerde yatip kulaklarini diken herkesin, gkle yer arasindaki eylerin
bazilarinin bilgilerine sahip olabilecegine btn airler inanir.
Ve airler kendilerine yumuak heyecanlar gelince bizzat doganin kendilerine ik oldugunu,
doganin kulaklarina gizlice okayici szler fisildadigini duyarlar ve lmller nnde bununla
ggs kabartirlar.
Ah yerle gk arasinda o kadar ok ey var ki bunlari ancak airler hayal edebilirler. Hele tanri
hakkinda! nk btn ilahlar air sembolleri ve air uydurmalaridir.
Gerekten, daima gklere, yani bulutlarin lemine ykseliriz, bu bulutlar stne alaca
krklerimizi kurariz. Ve sonra onlara tanrilar ve st insanlar deriz.
Onlar, ancak bu iskemlelere oturabilecek kadar hafift irler. Btn o airler ve st insanlar!
Ah, olaganst bir eymi gibi grnmek isteyen btn bu acizlerden ne bikkinim! Ah btn
airlerden ne bezginim.
Zerdt byle deyince mezi ona kizdi. Fakat sustu. Zerdt de sustu. Ve gzleri sanki ok
uzaklara bakiyormu gibi iine yneldi. Sonunda iini ekt i ve nefes aldi. Ve yle dedi; Ben
bugnn ve dnn eseriyim. Fakat iimde bir ey var ki; yarinin, yarindan sonranin ve daha
uzak bir gelecegindir. Ben eski ve yeni airlerden bezginim. Bence hepsi di grnle
ilgilidir. Ve sig sulardir. Derinlere dalamamilardir. Onun iin, duygulari dibe ulaamamitir.
Biraz ehvet, biraz can sikintisi! Onlarin en ok dndg buydu.
Onlarin saz tingirtilari bir hayalet in hiiltilaridir. Seslerin ililiginden ne anliyorlardi!
Onlar temiz de degillerdi. Derin grnsn diye, btn sularini bulandirmilardir. Ve
bylelikle baritirici grnmek istediler. Fakat bence araci ve karitiricidirlar. Yarim ve
pist irler.
Ah, ben agimi onlarin denizlerine daldirdim ve balik avlamak istedim. Fakat daima eski bir
tanrinin baini ekt im.
Bylece deniz, aa bir ta vermi oldu. Bizzat onlar da denizden gelmi olabilirler.
Tabii, ilerinde inci vardir. Fakat kabuklu hayvanlara, o oranda benzerler. Ve kendilerinde ruh
yerine genellikle tuzlu bir smk buldum.
Onlar denizden gurur da grenmilerdir. Deniz, tavus kularinin en gzeli degil mi? Tavus, en
irkin bir manda karisinda bile kuyrugunu aar, gmten ve ipekten kanat larindan hi
bikkinlik gstermez.
Manda, hayretle bunu seyreder. Ruhunda kuma yakin, sazliklara daha yakin, bataga en yakin
olarak.
Mandaya gzellikten, denizden ve tavus ssnden ne? airlere, bu sembol sylerim.
Gerekten, onlarin ruhlari tavuslarin tavusudur ve bir kibir denizidir.
airin ruhu seyirci ister. Isterse seyirci manda olsun.
Fakat ben bu ruhtan bezdim. Ve gryorum ki o da kendinden bezecek.
Ben airleri degimi ve bakilari kendilerine ynelmi gryorum.
Ruh tvbekrlarinin geldigini gryorum. Bunlar onlardan meydana gelmit ir.
Zerdt byle dedi.
Byk Olaylar stne
Zerdt n mut luluk adalarina yakin bir ada var ki, stnde her zaman bir yanardag tterdi.
Bu dag iin halk, zellikle yali kadinciklar, tednyanin kapisi nnde bir kaya kt lesi derler
ve bu yanardag iinden geen dar bir yolun tednyanin kapisina indigini sylerler.
Zerdt, mutluluk adalarinda iken, bir gemi bu yanardagin bulundugu adaya demir atmiti.
Tayfalari tavan vurmak iin karaya iktilar. Fakat tayfa ve kaptanin bulutuklari gle zamani
birdenbire bir adamin uarak kendilerine dogru geldigini grdler ve yle bir ses duydular;
Zamanidir, tam zamanidir! Fakat bu hayalet kendilerine daha yaklainca hayret le grdler
ki o, Zerdt tr. Hayalet bir glge gibi yanardaga dogru sratle uuyordu. nk kapt an
hari, tayfalar Zerdt taniyordu. Ve onu halkin sevdigi gibi seviyorlardi.
Dmenci yari ekinmeyle kariik bir sevgiyle; Bakin! dedi, Zerdt cehenneme gidiyor!
Bu gemiciler yanardag adasina iktiklari zaman, Zerdt n ortadan kayboldugu
syleniyordu. Dostlari onun, geceleyin bir gemiye bindigini ve nereye gidecegini
sylemedigini anlattilar.
Ortalikta bir tela vardi. Fakat gn sonra bu telaa tayfalarin anlattigi hikye de katildi ve
artik herkes, eyt anin Zerdt kairdigini sylyordu. Ancak havarileri bu dedikoduya
glyorlar ve hatta ilerinden birisi; Zerdt n eytani kairdigina daha fazla inanirim.
diyordu. Ama ruhlarinin derinliginde ok tela ve zlem duyuyorlardi. Onun iin Zerdt,
beinci gn ortada grnnce sevinleri byk oldu.
Zerdt n ate kpegi ile konutuklarinin hikyesi udur:
Arzin bir kabugu vardi ve bu kabugun da hastaliklari vardir. rnegin bu hastaliklardan birinin
adi insandir.
Hastaliklardan diger birinin adi atekpegidir. Bu atekpegi hakkinda insanlar arasinda ok
yalan haberler dolamitir. Bu sirri zmek iin denize aildim ve geregi iriliplak grdm.
Atekpegi masalinin aslini biliyorum artik. Yalniz kocakarilarin degil, bakalarinin da
korktuklari, altst edici eytanlarin yksn biliyorum.
Atekpegi! ininden ik! diye bagirdim ve Derinligin ne kadar derin, yukari dogru
fikirttigin eyi nereden aliyorsun syle!
Denizden bol bol iiyorsun. Senin tuzlu gevezeligin bunu belli ediyor. Gerekten derinlerde
yaayan bir kpek olarak gidani ok yzeyden aliyorsun.
Seni, olsa olsa arzin karninin szcs sayarim. Ve ne zaman altst edici eytanlarin yksn
dinlediysem hep sana benzettim. Tuzlu yalanci!
Siz, bgrmeyi ve klle rtlmeyi biliyorsunuz. Siz, agzi kalabaliklarin en bygsnz ve
yosun kaynatma sanatini iyi grenmisiniz.
Sizin bulundugunuz yerin yakininda daima yosun, snger ve magaradan bir ey bulunur. Bu
meydana ikmak ister.
Siz zgrlk diye bgrmesini seversiniz. Fakat ben etrafinda ok bgrme ve duman
bulunan byk olaylara inanmayi unuttum.
Dostum, cehennem grlts bana inan en byk olaylar, en amatali zamanlarimizda degil,
en sakin zamanlarimizda olur.
Dnya, yeni amatalar kifinin degil, yeni degerler bulanin etrafinda dner, sessiz dner.
Ve it iraf edin, senin grltn ve dumanin ekildigi zaman ok bir ey olmuyor, ne ikar, bir
ehir mumyalair ve bir heykel batakliga derse?
Ve heykel devirenlere u lafi da sylemek isterim; denize tuz dkmek ve batakliga heykel
devirmek en byk delilikt ir.
Heykel, t iksint inizin batakliginda yatiyordu. Fakat tiksint iden tekrar hayat ve gzellik
olumasi, onun kanunudur.
O imdi ilahi hat larla ayaga kalkiyor, sikintili ve aldatici bir pozla. Ve gerekten, deviriciler,
onu devirdiginiz iin; o, size teekkr edecekt ir.
Krallara, kiliselere ve btn iht iyarlik ve erdem hayranlarina u gd veririm; kendinizi
devirt iniz. Ta ki tekrar hayata kavuasiniz. Ve erdem size yaklasin.
Ate kpegine byle syledim. Fakat burada szm kest i ve sordu. Kilise mi? Bu da ne?
Kilise, dedim; bir eit devlettir. Ve devlet lerin en sahtesidir. Fakat ikiyzl kpek sus.
Sen kendi trn pek iyi bilirsin.
Devlet de senin gibi bir ikiyzl kpekt ir. O da senin gibi iman uyandirmak iin dumanla ve
amata ile konuur ve geregin varligindan sz ettigini syler.
nk devlet yeryznn en nemli varligi olmak ister ve ona inanilir da.
Ben bunu syleyince atekpegi hirsindan ilgina dnd. Nasil! dedi, Arz zerinde en
nemli hayvanim diyor ve ona inaniyorlar? Bogazindan o kadar korkun sesler ve dumanlar
ikiyordu ki, kederinden ve hirsindan bogulacak sandim. Fakat sonunda sakinlet i. Soluklari
hafifledi. O sakinleince glerek yle dedim:
Sen zlyorsun atekpegi. O halde senin iin sylediklerim hakli. Ve hakli oldugumu
gstermek iin baka bir atekpeginden sz edecegim. O, gerekten arzin kalbinden konuur.
Onun nefesinden altin ve altin yagmuru sizar, onun kalbi byle ister. Onca; kl, duman ve
kaynar yosun anlamsizdir. Alaca bir bulut gibi glmseme saar. O, senin hirlamana,
tkrmene ve kederlenmene yabancidir. Fakat altini ve glmeyi arzin kalbinden alir. nk
unu bilesin ki arzin kalbi altindandir.
Atekpegi bunu duyunca beni daha fazla dinlemeye dayanamadi. Utanarak kuyrugunu
topladi. Ve mirildanarak hav, hav dedi ve magarasina indi.
Zerdt bunu anlatti. Fakat havarileri dinlemediler bile. nk ona tayfalardan, t avandan ve
uan adamdan sz etmek iin byk bir arzu duyuyorlardi.
Bundan bana ne? dedi Zerdt. Ben hayalet miyim? O benim glgem olsa gerek. Siz
herhalde gezgin ve glgesi hakkinda bazi eyler iitmisiniz. Fakat urasi kesindir ki; ben
glgemi daha kisa tutmaliyim, yoksa nm bozacak.
Zerdt, kafasini bir defa daha salladi ve hayret etti. Bir kere daha; Bundan bana ne? dedi.
Hayalet niin -Zamani, tam zamani!- diye bagirdi. Neyin tam zamani?
Zerdt byle dedi.
Falc
Insanlarin byk bir kedere dtklerini grdm. En iyileri bile ilerinden bezmilerdi.
Bir mezhep ortaya ikmiti ki slogani u idi; Her ey botur, hepsi birdir, her ey gemit ir.
Ve btn tepelerden yanki geliyordu; Her ey botur, hepsi birdir, her ey gemit ir.
Olduka iyi bir hasat yaptik. Fakat neden btn meyvelerimiz rd ve esmerlet i? Son
gece muzip aydan ne dt de byle oldu? Btn emekler boa ikti. arabimiz zehir oldu.
Tarlalarimiza ve kalplerimize nazar degdi. Hepimiz kuruduk. stmze ate dse kl gibi
tozacagiz. Hatta biz atei bile sndrebiliriz.
Btn pinarlarimiz kurudu. Deniz bile ekildi. Btn temeller yikilacak. Fakat derinlik
yutmak istemiyor.
Iinde bogulabilecegimiz deniz nerede? Byle dert yaniyoruz. Sig batakliklar stnde byle
dert yaniyoruz.
Gerekten, biz artik lemeyecek kadar yorgunuz. imdi artik uyanik duruyor ve mezar
boluklarinda yaamaya devam ediyoruz.
Zerdt bir falcinin byle syledigini duydu. Ve onun fali yregine dokundu. O, degimit i.
Kederli ve yorgun dolati durdu. Ve falcinin anlattigi adamlara benzedi.
Zerdt havarilerine az sonra Bu alaca karanlik gelecek. dedi. Ben iigimi bundan nasil
kurtarayim ki, bu gamin iinde snmesin? nk o iik uzak dnyalari ve en uzak geceleri
aydinlatacak.
Zerdt yreginde bu kederle dolaiyordu. gn ne yedi ne iti. Huzurunu kaybetmit i ve
konuamiyordu. Sonunda derin bir uykuya daldi. Fakat havarileri ne zaman uyanacak ve
konuacak ve ne zaman kederlerinden kurtulacak diye uzun geceler bainda nbet beklediler.
Zerdt uyandiginda sesi havarilerine pek uzaklardan geliyor gibiydi:
Dost larim benim ryami dinleyin ve onu yorumlamaya yardim edin. Bu rya bana bir
bilmece gibi geliyor. Onun iaret i iinde saklidir ve tutsaktir ve serbest kanatlarla uamaz.
Ryamda hayattan ayrilmitim. lmn o issiz dag kulesinde gece ve mezar bekisi
olmuum. Yukarida lmn tabut larini bekliyordum. Basik tavanlar, bu zafer iaretleriyle
doluydu. Cam tabut larin iinden, yenilmi hayat bana bakiyordu.
Toz haline gelmi sonsuzlugun kokusunu duyuyordum. Ruhum tasali ve tozluydu. Zaten
orada, kimin ruhu ferahlayabilir ki?
Etrafimda gece yarisi aydinligi vardi. Yanimda yalnizlik melmit i ve hirlayan lm
sessizligi, dostlarimin en kts ile lemit ik.
En pasli anahtarlari taiyordum ve onunla btn kapilarin en gicirtilisini aabiliyordum.
Kapinin kanat lari kimildayinca btn koridorlara aci bir gicirti yayiliyordu. Bu ku sevimsiz
tyordu ve uyandirilmak istemiyordu. Fakat o susup da etrafta sessizlik balayinca bu
korkun sessizlik iinde yalniz kalmak daha korkuntu ve kalbi burkuyordu.
Zaman, yle bir ey varsa, byle geiyordu. Ben ne bileyim! Fakat sonunda beni uyandiran
olay meydana geldi.
Kapi gk grler gibi defa vuruldu, kubbeler yankiyla defa inledi. O zaman kapiya
gittim.
Alpa! diye bagirdim, Kln daga taiyan kim? Alpa, Alpa kln daga taiyan kim?
Anahtari soktum, kapiyi kaldirmaya ugratim, fakat daha bir parmak aralik olmadan uluyan
bir rzgr kapinin kanat larini ati. Islik alarak, grleyerek, nme si yah bir tabut atti. Tabut
uluyarak, terek atladi ve iinden bin bir kahkaha firladi. Bin ocuk, melek, bayku, deli ve
ocuk kadar iri kelebek surat larindan bana kari kahkaha firliyordu. Korku ile irkildim, yere
dtm ve dehetten mrmde bilmedigim ekilde bagirdim, kendi feryadim beni uyandirdi
ve kendime geldim.
Zerdt ryasini byle anlatti ve sonra sustu. nk ryasini yorumlayamiyordu. Fakat en
ok sevdigi mezi hizla ayaga kalkti. Zerdt n elini tuttu ve yle dedi:
Ah, Zerdt, bizzat senin hayatin bu ryayi yorumlar. lm kulelerinin kapisini paralayan
tiz sesli rzgr sen degil misin?
Hayatin rengrenk maskeleri ve ktlkleriyle dolu tabut bizzat sen degil misin?
Gerekten, Zerdt, l odalarina bin kat li ocuk kahkahasi gibi girer ve btn gece mezar
bekilerine ve karanlik anahtarlarla dolaan baskilarina gler.
Sen kahkahanla onlari rktecek ve devireceksin.
Kudretsizlik ve uyanma, senin onlar zerindeki ikt idarini kanit layacak, hatta uzun gece ve
lm yorgunlugu geldiginde sen yine gkyzmzde batmayacaksin, ey hayatin mjdecisi!
Sen bize yeni yildizlar ve yeni gece gzellikleri gsterdin. Gerekten, glmeyi renkli bir rt
gibi stmze serdin. imdi daima tabut lardan ocuk glmsemesi kaynayacak ve btn
lm yorgunluklarina sert bir rzgr esecek. Bunun gvencesi ve falcisi bizzat sensin.
Gerekten, sen bizzat onlari, dmanlarini ryanda grdn. Bu senin en kt ryandi. Fakat
nasil ki sen o ryandan uyanip kendine geldiysen, onlar da uyanacaklar ve sana
geleceklerdir.
mez byle dedi. Btn tekiler, Zerdt n etrafina toplandilar ve elini tuttular. Ve ryasini
ve kederini unutarak kendilerine dnmesini rica ettiler. Fakat Zerdt yataginda dogrulmu ve
yabanci bir bakila oturuyordu. Uzun bir yolculuktan dnm gibi, havarilerine bakti ve
yzlerini yokladi. Henz onlari taniyamamiti, fakat havarileri kendisini ayaga kaldirinca
birdenbire bakii degit i, olan biteni kavradi. Sakalini sivazlayarak gr sesle yle dedi:
Pekl, bunun zamani var mezlerim, abuk iyi bir yemek hazirlayin, kt ryalari byle
demek isterim. Fakat falci yanimda yesin ve isin. Ona bir de iinde batabi lecegi bir deniz
gstereyim.
Zerdt byle dedi. Ve ryasini yorumlayan insanin yzne uzun uzun bakti ve baini salladi.
Kurtulu stne
Zerdt bir gn byk kprnn stnden geerken, etrafini sakat lar ve dilenciler aldi. Bir
kambur ona yle dedi:
Bak Zerdt, halk da senden bir eyler greniyor ve senin mezhebine inaniyor. Ama halkin
sana tamamen inanmasi iin bir ey daha gerekir; biz sakat lari da ikna etmelisin. Bak iimizde
her eidi var. Krleri grdrebilirsin, ktrmleri yrtebilirsin, kamburlari biraz
dzeltebilirsin. Zannederim ki sakat larin Zerdt e inanmasi iin en iyi are budur.
Zerdt konuana u cevabi verdi:
Kamburun kamburlugunu alsak cani da alinmi olur. Halk buna inanir. Ve eger krn
gzn geri versek, dnyada kt eyleri ok grr ve bu yzden kendisine ifa verene lanet
eder. Ktrm yrten, ona en byk zarari verir, nk yrmeye balayinca gnahlar da
onunla beraber harekete geer. Halk ktrmler iin byle der. Ve eger halk, Zerdt ten bir
ey greniyorsa Zerdt halktan niye bir ey grenmesin? Fakat ben, insanlar arasinda
bulunali beri gryorum ki, birinin tek gzl, brnn sagir, bir ncsnn topal oluu ve
baka birinin dilini, burnunu veya kafasini kaybetmi olmasi nemsiz eydir.
Ben daha kt eyler grdm ve gryorum. yle ki, hepsini anlatamam. Bazilari hakkinda
da susmam. Insanlar vardir ki, her eyleri eksikt ir, fakat yine de bir eyleri fazladir. Insanlar
vardir ki; byk bir gzden, byk bir agizdan, byk bir karindan veya herhangi byk bir
organdan baka bir ey degildirler. Bunlara ters ktrmler derim.
Yalnizligimdan dnp de ilk defa bu kpr zerinden geerken, gzme inanamadim. Bir
baktim, bir daha baktim. Sonunda yle dedim; Bu bir kulaktir, bir insan kadar byk bir
kulak. Daha dikkat li baktim; kulagin altinda bir ey kimildiyordu ki, acinacak kadar kk
ve elimsizdi. Gerekten o muazzam kulak kk ince bir sapin stnde oturuyordu. Sap bir
insandi. Gznn nne bir mercek koyan; onda kk, kiskan bir surat ve bulanik bir
ruhcuk da grebilirdi. Fakat halk bu byk kulagin yalniz bir insan degil, byk bir insan, bir
dahi oldugunu sylyordu. Fakat ben halka, byk insandan sz ettigi zaman hibir ekilde
inanmadim. Ve byk insan dedikleri eyin sakat bir ktrm olduguna ve birok eyinin
eksik, yalniz bir eyinin fazla olduguna hkmettim.
Zerdt, kambura ve onun temsi l ett iklerine bu szleri syledikten sonra derin bir kederle
mezlerine dnd ve yle dedi:
Gerekten dost larim, ben insanlar arasinda, insan kirintilari ve oranlari arasindaymiim gibi
dolaiyorum.
Gzm iin en korkun ey, insani parampara olmu; bir sava sahasinda veya kasap
dkknindaymi gibi grmekt ir.
Gzm bugnden gemie kaydiginda da ayni eyi grr. Paralar, organlar ve korkun
rastlantilar. Fakat hibir insan gremiyor.
Dnyanin imdiki ve gemiteki hali; ah dost larim, benim en tahamml edemedigim ey
budur. Eger ben gelecek eyleri de gren bir veli olmasaydim nasil yaardim?
Bir grc, bir isteyici, bir yaratici, bizzat bir gelecek ve gelecege bir kpr Ve zgnm
bu kprnn stnde bir ktrm. Zerdt ite budur.
Siz de ok defa soruyorsunuz. Zerdt kim? Bu bizim neyimiz? Bana oldugu gibi, kendinize
de soruyorsunuz.
O, bir adayici midir, bir gereklet irici midir, bir fat ih midir, yoksa bir varis midir, bir gz,
mdr, yoksa bir sapan demiri midir, bir hekim midir yoksa bir ifa bulan midir?
Bir air midir yoksa bir gerek midir? Bir kurtarici midir, yoksa bir baglayici midir? Bir hayir
midir, yoksa bir er midir?
Ben insanlar arasinda gelecegin paralari arasindaymiim gibi dolaiyorum, grdgm
gelecegin
Benim btn iirim ve dncem, paralari bilmeceleri ve korkun rast lantilari tek para
haline get irmekt ir.
Ve eger insan; air, bilmece zen ve rast lantidan kurtaran olmasaydi, insan olmaya nasil
dayanabil irdim?
Gemileri kurtarmak ve btn byleydi leri byle ist iyordum haline get irmek! Bence
kurtulu budur.
Irade-kurtarici ve sevin get iricinin adi budur. Dostlarim size bunu grett im. Fakat unu da
grenin; bizzat irade henz hapist ir.
Irade kurtarir. Fakat kurtariciyi da zincire vuran eyin adi nedir? Byleydi ; iradenin di
gicirtisi ve en ileli derdi budur. Olmu eylere kari ikt idarsiz olan iin, btn gemilere
kari kt bir seyircidir.
Irade geriye gitmesini istemez. Zamani ve zamanin tutkularini kiramamasi, iradenin en
ekilmez derdi budur.
Irade kurtarir. Kederinden kurtulmak ve zindaninin alayindan kurtulmak iin irade ne bulur?
Ah, her tutsak bir ilgin olur ve tutsak irade de kendisini ilginca kurtarir.
Zamanin geri gitmemesine kizar. Gemi, onun yuvarlayamadigi tatir. O bylece gam ve
hiddet talari yuvarlar ve kendisi gibi gam ve fke duymayandan int ikamini alir.
Irade, bylece bir kurt arici ve bir aci verici oldu. Ve aci ekebilen her eyden de geriye
gidemedigi iin, int ikam aliyordu.
Intikam, iradenin zamana ve gemie kari tiksint isinden ibarettir.
Gerekten, irademizde byk bir delilik var. Ve bu deliligin espri grenmesi, her insani eye
bir lanet oldu.
Kin ruhu! Dostlarim, insanlari imdiye kadar en ok dndren buydu. Ve aci olan her yerde
ceza bulunmaliydi.
Bu ceza, int ikamin kendi kendisine verdigi addir. O, bu yalan sze siginarak iyi vicdanli
grnmek ister.
Irade, gemii kapsamadigi iin istiraplidir. Onun iin bizzat irade ve hayat birer ceza
olmalidir.
Sonunda ruhun zerine bulut lar yigilir ve u ilginlik hkm meydana gelir; Her ey sona
eriyor, onun iin her ey bitmeye layiktir. Zamanin ocuklarini yemesi yasasi bizzat adalettir.
Delilik bunu telkin eder.
Her ey hukuk ve cezaya gre ve ahlaki bir siraya uydurulmutur. yleyse olaylarin
akiindan ve varlik cezasindan kurtulu nerede? delilik bunu syler.
Sonsuz bir hukuk varsa kurtulu olabilir mi? Ah, -byleydi- tai kimildatilamaz. (Yani
gemie etki edilemez) O halde, btn cezalar sonsuz olmali. delilik bunu syler.
Hi bir eylem yok edilemez; ceza i le nasil olmami hale gelir. Varlik denen ceza undan
dolayi sonsuz; o daima eylem ve su olmayan mecburdur. Megerki irade kendini kurtarsin ve
istemek, istememek haline gelsin. Fakat kardelerim, bu bir ilginlik masalidir.
Ben, irade yarat icidir, dedigim zaman sizi btn bu masallardan uzaklatirmi oldum.
Yaratici irade byle ist iyordum, byle isteyecegim deyinceye kadar byleydi hkmleri
bir kirinti, bir bilmece ve bir korkun rastlantidan ibarettir.
Fakat byle konuuyor muydu, bu ne zaman olacak? Irade kendi deliliginden korunabilir mi?
Irade bizzat kendisinin kurtaricisi ve sevin getiricisi oldu mu? Kini ve di bilemeyi unuttu
mu? Ona zamanla barimayi ve btn barimalarin daha stnde olan eyi kim grett i?
Kudret isteyen irade, barimaktan daha stn bir ey istemelidir. Bu nasil oluyor? Gemii
istemeyi ona kim gretti?
Zerdt sznn burasinda birdenbire durdu. Pek fazla korkmu gibi bir hal aldi. Korkmu
gzlerle kredenlere bakti. Bakii, onlarin fikirlerini ve ilerinde saklanani bir ok gibi deldi,
fakat az sonra yine glmsedi ve tatlilikla yle dedi:
Insanlarla beraber yaamak g; nk susmak g, hele bir geveze iin.
Zerdt byle dedi. Fakat kambur, konumayi dinlemi ve bu sirada yzn rtmt. Fakat
Zerdt n gldgn duyunca soran bakilarla gzn ati ve yavaa yle dedi:
Fakat Zerdt kredenlerine neden bizimle konutugu gibi konumuyor?
Zerdt cevap verdi: Bunda aacak ne var? Kamburlarla kamburca konuulabilir.
Pekl, dedi kambur, grencilerle de okul dedikodusu yapilir. Fakat Zerdt neden
grencileriyle kendisiyle konutugu gibi konumuyor?
nsan Kurnazlg stne
Yksekler degil, yama korkuntur.
Gzn aagiya diki ldigi ve el in yukariya asildigi yer.
Bu ifte irade ba dndrr. Ah dostlarim, benim kalbimin ifte iradesini de kefettiniz mi?
Benim yamacim ve t ehlikem odur ki bakiim ykseklere dikilir ve elim aagilara tutunmak
ister.
Iradem insanlara tutunur, kendimi zincirlerle insanlara baglarim; o beni, yukariya,
'Insanstne ikarir; nk, diger iradem orayi ister. Bunun iin insanlar arasinda kr gibi
yaarim, onlari tanimiyormu gibi; ta ki elim saglam bir yer olan inancini kaybetmesin!
Siz insanlari tanimam; etrafimda bu karanlik ve bu avuntu yayilmitir.
ehir kapisi yolunda her afacani bekler ve sorarim; beni kim aldatmak ister?
Benim birinci kurnazligim odur ki yalancilara kari iht iyat li olmamak iin kendimi
aldat malarina izin veririm. Insanlara kari dikkat li olsam bile; insan benim balonuma nasil
baglama yeri olabilirdi? Oradan ok kolay kopar ve havalanirdim.
Bu alinyazisi benim talihim stnde iken, ben dikkatsiz olmaya mecburum.
Insanlar arasinda kim rezil olmak istemezse btn bardaklardan imeyi grenmelidir. Ve
insanlar arasinda kim temiz kalmak isterse kirli su ile de yikanmayi bilmelidir.
Kendimi teselli iin ok defa yle derim; pekl, pekl, iht iyar gnl! Baina bir anssizlik
geldi, bunu sanki bir mut lulukmu gibi al ve tadini ikar.
u da benim teki insan kurnazligimdir; kibirlileri gururlulardan fazla korurum.
Yaralanmi kibir, btn dramlarin anasi degil mi? Ama gurur zedelendigi zaman, gururdan
daha iyi bir ey dogar.
Hayati iyi izleyebilmek iin, hayat oyunu iyi oynanmali, fakat bunun iin iyi artistler gerekir.
Btn kibirlileri iyi art ist ler olarak grdm. Onlar oynarlar ve isterler ki iyi seyredilsinler.
Btn zeklari bu arzularidir. Onlar sahneye ikarlar, kendilerini kefederler. Yakinlarinda
hayati izlemeyi severim. Bu, insani gamdan kurtarir.
Kendini begenmileri korurum. nk onlar beni gamdan kurtarirlar. Ve bir oyuna baglar gibi
insana baglarlar.
Ve sonra, kendini begenmiteki basit ligin derecesini kim lebilir. Ben onlarin basit ligine
acirim ve onlara kari ltufkrim.
Kendini begenmi, kendi imanini sizden grenmek ister. Sizin bakilarinizla beslenir.
Ellerinizden alki kemirir.
Kendisi hakkinda ustaca yalan sylerseniz yalaniniza inanir. nk ben neymiim diye iini
eker.
Ve kendini iyi bilmemek tam bir erdemse, kendini begenmi de basit liginin farkinda degildir.
Benim nc insan kurnazligim odur ki, bir ktnn bakilarini sizin korkakliginiz
yznden ktlemem.
Sicak gnein, gne altinda kulukalanan acayip eylere; kaplanlar, hurmalar, yilanlara
bakmasina bayilirim.
Insanlar arasinda da sicak gnein kulukalattigi eyler ve ktlerde de birok acayiplikler
vardir.
En bilginleriniz bana o kadar akilli grnmezlerse de; ktleri de pek nleri kadar kt
bulmadim.
ok defa baimi sallayarak sordum; ingirakli yilanlar daha ne ingirdiyorsunuz?
Gerekten, kt iin de bir gelecek vardir. Ve henz insanlar en sicak gneyi
bulamamilardir.
Yalniz on iki ayak genilikte ve ayak uzunlukta olan nice eyler pek kt grnyor. Fakat
bir zamanlar daha byk devler dnyaya gelecek.
'Insanstnn yaninda ona layik olan devst bulunmasi iin daha ok sicak gnein islak,
bakir ormanlarda yanmasi gerekir.
Sizin yaban kedilerinizden kaplanlar ve zehirl i yengelerinizden t imsah meydana gelmel i.
nk iyi avci, iyi bir av ister.
Gerekten, siz iyi ler ve adiller, sizde glnecek ok ey var. Hele imdiye kadar eytan
dediginiz eyden olan korkunuz!
Ruhunuzda byklge kari o kadar yabancisiniz ki Insanst bile iyi ligiyle size korkun
gelecekt ir.
Siz gller ve bilginler, iinde Insanstnn iplakligiyla grndg, hikmet gneinden
kaardiniz!
Grebildigim en yksek insanlar, size kari olan phem ve gizli eglencem budur! Iddia
ederim ki benim Insanst dedigime siz eytan diyeceksiniz.
Ah, ben bu en yksek ve en iyi lerden bezginim. Onlarin yksekliklerinden yukarilara,
diarilara Insanstne ulamak isterim.
Bu en iyi insanlari iplak grdgmde beni bir tiksint i aldi. Uzak geleceklere umak iin
kanat lanasim geldi.
Uzak geleceklere! En uzak gneye, t anrilarin giyinmekten utandiklari yere.
Fakat siz yakinlarim ve agdalarim; sizi ssl, degiik kiyafet li i yiler ve adiller olmaya layik
grmek isterim.
Sizin aranizda ben de degiik kiyafet li bulunmak isterim. Ta ki kendimi ve sizi tanimayayim.
Benim son insan kurnazligim bu!
Zerdt byle dedi.
En Sakin Saat
Dostlarim bana ne oldu? Beni perian, isteksiz, gitmeye hazir; ah sizlerden ayrilmaya hazir
gryorsunuz.
Evet Zerdt bir defa daha yalnizligina ekilmeli. Fakat bu defa ayi inine isteksiz gidiyor.
Bana ne oldu? Buna kim neden oldu? Ah benim fkeli hanimim byle istedi. Onun adini size
hi sylemi miydim?
Benim korkun hanimimin adi; en sakin saattir. O dn akam benimle konutu. Size her eyi
sylemeliyim ki birdenbire sizden ayriliimdan dolayi bana kirilmayasiniz.
Uykuya dalanin dehet ini tanir misiniz? Ayagimin altindan zemin kaip rya balayinca,
insan iliklerine kadar t itrer.
Bunu size rnek olarak sylyorum; dn en uygun saatte zemin alt imdan kaydi ve rya
baladi. Yelkovan kimildadi. Hayat imin saat i nefes aldi. Etrafimda o kadar grlmemi bir
sessizlik vardi ki kalbim t itredi.
En sakin saat, o zaman bana sessiz yle dedi; Zerdt biliyorsun.
Bu fisildayiin dehet iyle bagirdim. Benzim soldu. Fakat konumadim.
O zaman yine, sessiz, yle dedi; Sen bi lirsin Zerdt, fakat sylemezsin.
Sonunda bir inat i gibi cevap verdim; Evet bilirim, ama sylemek istemem.
O zaman yine, sessiz syledi; Istemiyor musun Zerdt? Dogru mu? Inadinda israr etme.
Bir ocuk gibi agliyor ve titreyerek diyordum ki; Isterdim, ama nasil yapayim? Bunu bana
bagila. Buna benim gcm yetmez.
Yine sessiz konutu; Sana ne oluyor Zerdt? Szn syle ve patla.
Cevap verdim; Ah, o benim szm m? Ben kimim? Ben daha gvenlisini beklerdim. Ben
byle bir sz yznden pat lamaya bile layik degilim.
Yine sessiz konutu; Sana ne oluyor? Henz alakgnlllgn yeterli degil!
Alakgnlllgn yz ok serttir.
Cevap verdim; Alakgnlllgmn derisi nelere dayanmadi? Yksekligimin eteginde
oturuyorum. Benim tepelerimin ne kadar yksek oldugunu bana kimse sylemedi, fakat
vadilerimi iyi tanirim.
Yine sessiz konutu; Ey Zerdt, daglari kimildatmak isteyen, vadileri ve ovalari da yerinden
oynatir.
Cevap verdim; Benim szm henz daglari kimildat madi ve syledigim eyler insanlara
ulamadi, insanlara dogru gittim, fakat henz onlara ulamadim.
Yine sessiz konutu; Ne haberin var ki, imen stne iy, gecenin en sakin saat inde der!
Cevap verdim; Kendi yolumu bulup yrdgm zaman benimle alay ett iler. Ve gerekten o
zaman ayaklarim t itriyordu. O zaman bana yle dediler; Sen yolunu unuttun. Artik
yrmeyi de unutursun.
Yine sessiz konutu; Onlarin alayindan ne ikar? Sen boyun egmeyi unutmu bir adamsin.
imdi emredeceksin.
Herkesin en ok muhta oldugu kim bilmiyor musun? Byk emirler verebilen.
Byk iler baarmak gtr. Fakat byk emirler vermek daha gtr.
Sende af edilemeyecek ey u; ikt idarin var, fakat hkmetmek istemiyorsun.
Cevap verdim; Emredebilmek iin aslan sesine ihtiyacim var.
Yine fisildar gibi sylendi; Firtinayi get iren, en yava szlerdir. Gvercin ayaklari stnde
gelen fikirlerdir ki dnyayi idare ederler. Zerdt, sen gelecek bir eyin glgesi gibi
gitmelisin, bylece emredecek ve emrederek nde yryeceksin.
Cevap verdim; Utanirim.
Yine sessiz syledi; Sen daha ocuk olmalisin ve utantan kurtulmalisin. Sende henz
genligin gururu var. Ge genlet in. Fakat ocuk olmak isteyen, genligini de yenmelidir.
Uzun zaman dndm ve t itredim, fakat sonunda bata syledigim sz syledim; Ben
istemiyorum.
O zaman etrafimda bir glme oldu. Ah, bu glme nasil iimi paraladi ve kalbimi det i!
Bana son defa olarak yle dedi; Zerdt, senin meyvelerin olgun, fakat sen meyvelerine
layik bir olgunlukta degilsin, onun iin yine yalnizliga ekilmelisin. nk daha olgunlaman
gerekir.
Tekrar gld ve kati. Sonra etrafimda yine sessi zlik baladi. Ben yerde yatiyordum ve her
tarafimdan ter boaniyordu.
Dostlarim, imdi her eyi iitt iniz. Ve yalnizliga gidiimin nedenini grendiniz. Sizden bir ey
saklamadim. Benden insanlarin en agzi sikisinin kim oldugunu da duydunuz. Ah dostlarim,
size syleyecek daha szm ve verecek eyim var. Niin vermiyorum? Cimri miyim?
Zerdt bu szleri syleyince dostlarindan ayrilmanin verdigi aci i le ve hikirarak agladi ve
onu kimse teselli edemedi. Fakat o geceleyin yalniz olarak gitt i ve dostlarini birakti.

I I I. BLM

Siz ykseli istediqiniz zaman
yukartya bakarstntz. Bense
ooqtya bakartm. nk ben
ykselmiim. Sizden kim aynt
zamanda glebilir ve ykselmi
olabili r? En yksek daqa tkan,
btn dramlara ve abus
kederlere gler...
Zerdt
Gezgin
Gece yarisiydi. Zerdt adanin br kiyisina varmak iin bir sirt stnden yola ikmiti.
Vapura binmek ist iyordu. O kiyida yabanci gemilerin de ugradiklari iyi bir liman vardi.
Mutluluk adalarindan denize ailmak isteyenler bu gemilere binerlerdi. Zerdt, daga
tirmanirken ocuklugundan beri yalniz baina yaptigi gezileri, tirmandigi dag ve tepeleri
dnyordu.
Ben bir gezginim ve bir daga tirmaniciyim! diyordu kendi kendine. Ovalari sevmem ve
yle grnyor ki bir yerde uzun zaman sakin oturamam.
Baima yazgi ve yaayi olarak ne gelirse gelsin, onda daima bir dnp dolama ve bir
tirmani vardir. nk sonunda insan ancak kendi hayat ini ve kendi iini yaar.
Karima rast lantilarin ikabilecegi zaman, get i artik! Bana benim olmayan ne debilir?
Benim olan bana dner, sonunda bana dner.
Benim kendi varim; oktandir uzaklarda olan ve bir takim rast lantilar, olaylar arasinda
dagilmi olan eylerim bana dner.
Bir ey daha biliyorum! imdi son zirvemin ve oktandir beni bekleyen eyin nnde
bulunuyorum. Ah, imdi en sarp yoluma t irmanacagim, en yalniz dolamama baladim.
Ama benim karakterimde olanlar byle bir andan kamazlar. Bu an der ki; Ite imdi
byklk yolunu yryorsun. Zirve ve uurum! Bu ikisi imdi birlemit ir.
Byklk yolunu yryorsun! imdiye kadar senin iin en byk tehlike olan ey, imdi sana
son siginak oluyor.
Byklk yolunu yryorsun! Art ik arkada hibir yol grmemek, senin en byk yrekli ligin
olacak.
Byklk yolunu yryorsun! Bu yolda kimse seni srnerek izlemeyecek. Ayagin arkanda
kalan yollari sildi, yolun stnde imknsizlik yazili.
Hibir merdivenin olmasa bile kendi bainin stne ikmayi baarmalisin, yoksa yukariya
nasil ikacaksin?
Kendi kafanin zerinden ve kendi kalbini at layarak! imdi en yumuak tarafin, en sert cephen
olmali.
Kendini ok korumu olan, bu airi zen yznden hastalanir. Insani sert let iren eyi velim!
Yag ve bal akan lkeyi sevmem.
ok ey grmek iin dikkatini kendinden uzaklatirmak arttir. Bu sert lik her tirmaniciya
gereklidir. Fakat anlayan olarak grebilen, eyanin en ndeki temellerinden gayri neyi
grsn?
Ama Zerdt, sen her eyin dibini ve arkasini grmek istersin. Onun iin kendi stne
ykselmelisin, o kadar ykselmelisin ki yildizlarin bile aagida kalsin.
Evet, kendimi ve yildizlarimi kendimden aagida grmeliyim. ite benim iin zirve budur.
Bana son zirve olarak bu kaldi.
Zerdt daga tirmanirken kalbini bu sert zdeyilerle teselli ediyordu. nk kalbi imdiye
kadar bilmedigi ekilde yaraliydi. Dag sirtinin zirvesine varinca deniz, gznn nne aildi.
Orada durdu, uzun zaman sustu. Bu ykseklerde gece soguk, berrak ve yildiz gibi aydinlikti.
Sonunda kederli yazgimi anliyorum. Pekl, hazirim, imdi son yalnizligim baladi, dedi.
Ah, bu altimdaki siyah kederli deniz, ah, bu gebe gece bezginligi, ah, yazgi ve deniz, sizlere
inmeliyim.
En yksek dagimin ve en uzun gezimin nnde bulunuyorum. Onun iin imdiye kadar
iktiklarimdan ok fazla, derinlere inmeliyim, imdiye kadar tattigim kederlerin en koyusuna
ve en karanlik firtinalarina inmeliyim, yazgim byle, pekl, hazirim.
En yksek daglar nereden ikiyor? Bir zamanlar bunu sorardim. grendim ki en yksek
daglar denizden ikiyorlar. Bunun belgesi, onun kayalarinda ve zirvelerinde yazilidir. En
yksek ey, en derin eyden ikmalidir.
Zerdt, dagin soguk zirvesine vardigi zaman byle diyordu. Fakat denizin yakinina gelip
kayalar arasinda yalniz kaldiginda yoruldugunu hissetti. zlemi de artmiti.
Henz her ey uykuda! dedi, Deniz de uyuyor, bana uyku mahmuru ve yabanci gzlerle
bakiyor. Ama sicak bir nefesi var. Bunu duyuyorum ve rya grdgn hissediyorum. Sert
yastiklar stnde rya grerek kivraniyor.
Dinle! Dinle! Kt anilarla nasil inliyor! Kt eyler beklediginden mi? Ah ey karanlik dev,
senin iin zgnm, seninle birlikte kederliyim ve sana aciyorum.
Ah ne kadar isterdim ki elimin kuvvet i yetse de seni bu kt ryalardan kurtarsam.
Zerdt byle sylerken kasvet le kendi haline gld; Zerdt, dedi, denizi de avutmak
ist iyorsun ha!
Ah, sevimli ilgin Zerdt! Ah gveni ve mut luluguyla takin Zerdt! Ama sen her zaman
byleydin, her korkun eye kutsal bir gizlilikle yaklairdin. Her korkun eyi okamak
isterdin. Bir sicak nefes ve penenin stnde yumuak bir rt! Her eyi byle sevmeye ve
avutmaya hazirdin. Sevgi ok yalniz olanlara tehlikedir. Her eye sadece canli oldugu iin
sevgi. Gerekten, benim sevgideki deliligim ve yok olmam glnecek ey.
Zerdt byle dedi ve yine gld. Fakat o anda terk ett igi dostlarini hatirladi. Sanki onlara
kari bir su ilemi gibi kendi fikirlerine fkelendi ve glerken bu yzden aglamaya baladi.
Zerdt fke ve zlemle aci aci agliyordu.
ehre ve Bilmece stne
I
Geminin yolculari arasinda Zerdt n bulundugu duyulunca herkeste byk bir aratirma ve
bekleyi uyandi. (nk bahtiyarlik adalarinda baka bir yolcu daha vardi). Fakat Zerdt iki
gn sustu. Kederden o kadar sagir ve soguktu ki ne bakilara ne szlere cevap veriyordu.
Fakat ikinci gn akami kulaklarini iyice ati. Ama hl susuyordu. Bu gemide dinlenmesi
gereken ok acayip ve tehlikeli eyler vardi ki uzaktan geliyordu ve uzaga gidiyordu. Zerdt
bunun gibi uzak yolculuklara ikanlari ve tehlikesiz yaamayanlari severdi. Sonunda dinleye
dinleye dili zld ve kalbindeki sogukluk dagildi. Ve yle konumaya baladi;
Cesur arayicilar, deneyici ler ve usta yelkenlerle korkun denizlere ailan sizler:
Bilmece sarholari, alaca karanliktan memnun ve ruhlari bir flt sesiyle her zaman bir girdaba
ayartilabilenler, sizler nk siz korkak bir elle bir ipligi yoklamak istemediniz ve
kefettiginiz eyleri fethetmekten nefret edersiniz. Size grdgm bu bilmeceyi anlatacagim.
En yalniz adamin ehresini!
Geenlerde l renkli gn dogumlarinda dudaklarimi birbirine basarak sert ve tasali
yryordum. ok kere gnelerin battigini grdm.
Kt, bozuk, inati ve zerinde hibir ot ve fidan bitmeyen bir pat ikadan yryordum! Bir
dag patikasi, ayaklarimin inadi altinda hiirdiyordu.
akillarin alayci atirtilari stnden ve talari igneyerek sessizce yryordum. Bacaklarim
yukari dogru yol almiti.
Yukari dogru! Bacaklarimi aagi dogru eken agirliga, benim en kt dmanim ve eytanima
ragmen yukari dogru.
Yukari dogru! Bu agirligin ruhu yari cce, yari kstebek, inmeli ve fel ederek kulagima,
beynime kurun agirliginda damlalar akitarak stme yklenirken alayci bir mirilti ile
heceleyerek:
Ey Zerdt, dedi, ey bilgin! Kendini pek yukarlara at misin. Fakat her firlat ilan ta,
dmeye mahkmdur!
Ey Zerdt, bilgin adam, firlat ilmi t a, yildizlarin paralayicisi, bizzat kendini bu kadar
ykseklere attin. Fakat her firlatilan ta decektir.
Kendi kendinin mahkmu ve bizzat talanmaya hkml. Zerdt t ai ok uzaga firlattin.
Fakat o senin tepene decek.
Cce, bundan sonra sustu ve susmasi uzun srd. Fakat susuu bana agir geldi. nk bu
durumda iki kii tek kiiden daha yalnizdir.
Ykseldim, ykseldim, hayal kurdum ve dndm. Fakat hepsi beni sikitirdi. En aci
ikencelerle yorulmu fakat daha kt bir rya ile uyandirilmi bir hastaya benzedim.
Fakat bende bir ey var ki adina cesaret diyorum. Bu imdiye kadar bende her neesizl igi
ldrmtr. Ite bu cesaret, bana sessizlikle unu sylett i: Cce, ya sen, ya ben!
Cesaret en iyi ldrcdr. Saldiran cesaret. nk her saldirita bir cmb vardir.
Insan en cesur hayvandir. Btn hayvanlari bununla yenmit ir. Insan bu cmble her aciyi
yenmit ir. Insan acisi en derin acidir.
Cesaret, uurumlardaki ba dnmesini de yener. Insan nerede uurumda degil ki? Grmek
bile uurumlari grmek degil midir?
Cesaret en iyi ldrcdr. Cesaret acimayi de ldrr ve acima, en derin uurumdur. Insan
hayati ne derinlikte grrse, aciya da ayni derinlikte bakar.
Cesaret ve saldiran cesaret en iyi ldrcdr. O lm de ldrr. nk o der ki: Hayat bu
muydu? Pekiyi yleyse bir daha!
Bu zdeyite ok gzel bir cmb vardir, kulagi olan iit ir.
I I
Dur, cce! dedim, Ya sen ya ben! Fakat ben senden kuvvet liyim. Sen bendeki uurumlu
fikirleri bi lmezsin, bu fikirleri taimaya dayanamazsin.
Burada beni ferahlatan bir ey oldu. Gizli eyleri grenmeye merakli cce, omuzumdan at ladi
ve karimdaki bir taa oturdu. Durdugumuz yerde bir geit vardi.
'u geide bak cce! dedim. Bunun iki yolu var. Burada iki yol birleiyor, bu yolun sonuna
kadar henz kimse varmadi.
u geriye giden uzun yol, sonsuza dek srer. Ve u teki yol, bu da baka bir sonsuzluga
gider.
Bu yollar birbirleriyle eliirler ve kafalariyla birbirlerini iterler. Ite bu geitte
birlemilerdir. Geidin yukarisinda adi yazilidir; An.
Fakat bunlardan biri izlense ve daima daha fazla ve daha derin izlense, zanneder misiniz ki bu
yollar sonsuz olarak elisinler?
Cce, Her dz ey yalan syler. diye hakaret le mirildandi. Her gerek egridir, bizzat zaman
bile bir dairedir.
Ey agirligin ruhu! diye fke ile sylendim. Bu ii o kadar kolaya alma. Yoksa seni
oturdugun yerde birakirim topal; seni yukarlara ben taidim!
u ana bak dedim. Bu an geidinden geriye dogru uzun bir yol gidiyor. Arkamizda bir
sonsuzluk var.
Yryebilen herkes, bu yolu yrm olmali, degil mi? Meydana gelebilecek her ey, bir defa
olmali, yapilmali ve geilmeli, degil mi?
Eger her ey nceden bir defa daha gelmise bu ana, ne dersin cce? Bu an da daha nceden
bir defa gelmi, degil midir?
Her ey birbirine o kadar baglanmi degil midir ve bu an btn gelecek eyleri hatta
kendisini de kendine ekecek, degil midir?
yleyse yryebilen her ey, bu uzun yoldan da yryp gemelidir.
Ay iiginda srnen bu rmcek ve bizzat ayiigi, ben ve u kapinin nndeki sen. Hep
beraber sonsuz eylerdik. Fisildaarak hepimiz eskiden de bir defa byle bulumu olsak
gerek, degil mi?
Tekrar dnyaya gelmek ve u teki yola, bu uzun korkun yola gitmek zorunda degil miyiz?
Daima yeniden dnyaya gelmek zorunda degil miyiz?
Byle konuuyordum. Gitt ike yavalayarak konuuyordum. nk kendi fikirlerimden ve
zellikle gizli fikirlerimden korkuyordum. Burada birdenbire yakinlardan bir kpek havlamasi
duydum.
Daha nce de byle bir kpegin byle havladigini duymutum. Gemii hat irladim. Evet en
uzak ocukluk yaimda duymutum.
Bir kpegin byle havladigini duymutum. Bir kpegin kafasini yukariya kaldirarak tyleri
diken diken t itreyerek, kpeklerin bi le hayalet lere inandiklari sakin gece yarisinda, byle bir
kpegin havladigini duymutum. Daha imdi dolunay, l sessizligi iinde evin ardina get i.
Yuvarlak bir alev gibi sakindi. Basik damin stnde bir yabanci mlk stnde durur gibiydi!
O zamanlar kpek airmiti. nk kpekler hirsiza ve hayalete inanirlar. Ite kpegin sesini
bir defa daha duyunca yine acidim.
Cce, geit, rmcek ve btn fisildamalar nereye kayboldular? Rya mi gryordum,
uyanik miydim? Kendimi birdenbire vahi kayalar arasinda en durgun ay iiginin altinda
yalniz kalmi buldum.
Fakat urada bir insan yatiyor, urada bir kpek siriyor, inliyor, tylerini kabartiyor. imdi
benim geldigimi grd, tekrar ulumaya baladi. Sizlaniyordu. Bir kpegin byle yakardigini
hi duymu muydum?
Ve gerekten, grdgm eyi daha nce grmemit im. Agzindan siyah agir bir yilan sarkan
bir gen obani kivranirken, t itrerken, bozulurken bozulmu ehresiyle grdm.
Bir ehrede bu kadar tiksint i ve bu kadar dehet li bir korku grdgm olmu muydu?
Herhalde oban uykudayken, yilan, bogazina girmi ve orasini sokmutu.
Elimle yilani ekt im. Fakat bouna. Onu bogazdan ayiramadim. Isir, isir. Baini isirarak
kopar . Iimden dehet, nefret, kin, acima btn iyi ve kt taraflarim hep birlikte, byle
bagiriyordu.
Ey etrafimdaki cesurlar, arayicilar, usta yelkenlerle bilinmemi denizlere ailanlar,
zmszlg sevenler!
Zamaninda grdgm bilmeceyi bana zn. En yalniz adamin ehresini anlatin.
nk o bir ehre ve bir nceden grmeydi. Zamaninda iaret olarak grdgm neydi ve bir
zaman sonra gelecek olan kimdir?
Bogazini yilan sokan oban kimdir?
Bogazinin iine en agir, en karanlik eyler sokulacak olan adam kimdir?
oban sesimi anladi, kuvvet lice isirdi. Ve yilanin kopmu baini tkrerek agzindan firlatti.
Ve ayaga kalkti.
Artik o, bir oban ve bir insan degildi. Glen, degimi, kutsiyet e ermi birisi idi. Dnyada
henz hi kimse onun gldg gibi glmemit i.
Ah kardelerim, yle bir gl duydum ki bir insan glmesi degildi. imdi beni bir susuzluk
ve yat itirilamayan bir zlem kemiriyor.
Bu gle kari zlem beni kemiri yor. Of, yaamaya hl nasil dayaniyorum ve imdi lmeye
nasil dayanirdim!
Zerdt byle dedi.
stenmeden Gelen Mutluluk
Zerdt, kalbinde byle zmszlk ve aciliklarla denizi geiyordu. Fakat mutluluk
adalarindan ve dostlarindan drt gnlk bir ara ile ayrilinca, btn acilarini yenmit i. Yine
zafer kazanmi ve saglam bir durumda yazginin stndeydi. O zaman neeli, vicdanina yle
seslendi:
Gene yalnizim ve yalniz olmak ist iyorum; temiz gk ve aik denizle yalniz. Etrafimda yine
ikindi oluyor.
Dostlarimi, zamaninda bir ikindi vakt i bulmutum. Son bulumamiz da yine bir ikindi
vakt iydi. Btn iiklarin hafifledigi saat .
Yerle gk arasinda, bir ans eseri olarak yolculukta bulunan her ey, kendisine bir barinak
olsun diye aydin bir gnl arar. imdi btn iiklar mut luluktan hafiflemit ir.
Ey hayat imin ikindisi, bir zamanlar benim baht im da bir barinak olmak iin vadiye inmit i.
Bu konuksever ruhlari orada bulmutum.
Ey mrmn ikindisi, fikirlerimin bu canli bit kisi ve en yksek midimin sabah iigi
birleebilselerdi neler feda etmezdim!
Yaratici, zamaninda yoldalar ve kendi midine ocuklar ariyordu. Bunlari bulamayacagini ve
ancak kendisinin yaratmasi gerektigini anladi.
Bylece imdi iime koyuldum. ocuklarima gidiyorum ve onlardan geliyorum. Zerdt,
ocuklarinin hatiri iin kendisini gelit irmelidir.
nk insan en ok kendi ocugunu ve kendi eserini sever. Insanin kendisine byk sevgi
duymasi gebelige iarettir. Ben yle dnrm.
ocuklarim henz baharlarinda yeeriyorlar. Birbirlerine yakin, bahemin ve dnyamin en
gzel agalari hep birlikte rzgrdan sallanarak.
Gerekten, bunlari bir defa da yalniz birakmak ist iyorum ki yalnizligi, inadi ve gelecegi
dnmeyi grensinler.
Bu aga elastiki bir katilik, budakli ve denize igrilmi halde durmalidir. Yenilmez bir hayatin
canli bir deniz feneri gibi.
Onlardan her biri, dag hortumunun su it igi ve firtinalarin denizi alkadigi yerde, tek balarina
bir gn ve bir gece nbet tutmalidir ki kendini denesin ve ne oldugu bilinsin.
Acaba benim cinsimden ve benim soyumdan midir? Kuvvet li bir iradeye sahip midir?
Konuurken de susabil ir mi, verirken alacak kadar hogrl m? Bir gn gelip Zerdt n
yaratma ortagi, bayram ortagi, yoldai olabilir mi? Benim irademi ve her eyin olgunlamasi
gerektigini deger levhalarinin stne, yazabilir mi? Ite bunlar denensin ve bylece o taninsin!
Ite onun ve o gibilerin hatiri iin ben kendimi olgunlatirmaliyim. Bylece mutlulugumdan
uzaklaiyor, kendimi belalara sunuyorum. Kendimi son bir sinava ve taniya birakiyorum.
Evet ayrilmak zamani geldi. Gezginin glgesi, en uzun bir dinlenme ve en sakin saat; bunlarin
hepsi bana tam zamani diyorlar.
Rzgr anahtar deliginden ieriye flyor ve gel diyor. Kapi yavaa ailiyor ve git diyor.
Fakat, ben ocuklarima olan sevgimle daglanmi yatiyorum. Istek, bana bu halkayi
baglamiti. ocuklarimin avi ve kendimi onlarda kaybetmenin sevgisi!
Istek benim iin kendimi kaybetmekt ir. ocuklarim, sizler benimsiniz. Bu sahiplenmede
yalniz gven bulunmali ve istekten eser bulunmamali.
Fakat sevgimin gnei, kaynatacak kadar sicakti. Zerdt kendi znde kayniyor. Bylece
glgeler ve pheler stmden uup gittiler.
Buza ve kia zlem duyuyorum. Ah ki ve buz, beni yine inletseler ve t itretseler diye
sizlaniyordum, o zaman iimden buzlu bir sis ykseldi.
Gemiim mezarlarimdan ikti. Nice canli gmlm acilar uyandiran bu ezici sizilar,
uykularini almilardi ve l rtleri iinde sakli duruyorlardi.
Her ey bana iaret le unu haykiriyordu; Zamani geldi. Ama ben duymuyordum. Sonunda
uurum kimildadi ve fikrim beni isirdi.
Ah bir uurum gibi fikir, benim fikrim; ne zaman t itremeden senin kazdigini duymaya
dayanacak kadar kuvvet li olacagim?
Senin kazdigini duyarken yregim agzima gel iyor. Ey uurum susuzlugu, senin susman beni
bogacak!
Seni yukariya agirmaya hibir zaman cesaret edemedim. Seni beraberimde taidigim bana
yet iyor. Son aslan cesaret i ve kudret i gsterecek kuvvette degilim henz.
Senin agirligin beni korkutmaya yet iyor.
Fakat bir gn seni yukariya ikaracak aslan sesine ve kudret ine sahip olmaliyim.
imdilik kendimi yenmi bulunuyorsam daha byk eyleri de yenmek isterim. Bir zafer,
mkemmellet igimin mhr olmalidir.
imdilik daha, belirsiz denizlerde dolaiyorum. Basit dilli rastlanti beni okuyor, ne ve
arkaya bakiyorum. Henz bir son gremiyorum.
Son mcadelemin saat i henz almadi. Yoksa imdi aliyor mu? Gerekten etrafimdaki deniz
ve hayat, hilekr bir gzellikle beni seyrediyor.
Ey mrmn ikindisi, ey akamdan nceki mutluluk, ey aik denizin limani! Ey gvensizlik
iindeki sakinlik! Hepinize kari ne kadar gvensizim!
Gerekten! Sizin hilekr gzelliginize kari gvensizim. Pek tat li glmsemelere kari
gvensiz olan aiga benziyorum. En ok sevdigim sertlikle, nazike iten bir kiskan ik gibi,
bu iht iyar saat i nmden it iyorum.
Ruhani saat, uzakla benden. Sen bana istegimin karisinda mutluluk get irdin. Ben imdi en
derin acima ulamak ist iyorum. Senin geliin zamansiz!
Ruhani saat, git buradan! ocuklarimin yanina sigin. abuk, daha akam olmadan nce benim
ansimla onlari kutsa!
Ite akam yaklaiyor, gne batiyor. Hoa kal ansim.
Zerdt byle dedi. Ve btn gece mutsuzlugunu bekledi. Fakat bouna. Gece, aydinlik ve
sakindi. Ve talih ona gittike yaklati. Fakat sabaha kari Zerdt kendi kendine gld ve
alayli alayli yle dedi; ans beni kovaliyor. Bunun nedeni kadin peinde komayiimdir.
Oysaki ans bir diidir.
Gne Dogmadan
Ey stmdeki temiz, derin gk. Ey iik uurumu, sana bakarak ilahi tutkularla rperiyorum.
Kendimi senin yksekligine atmak; benim derinligim budur.
Senin temizliginde gizlenmek; benim masumiyet im budur.
Tanriyi, gzelligini rtyor, en yildizlarini sakliyorsun, susuyorsun. Hikmet ini bana,
konumadan gretiyorsun.
Bugn alkanan denizin stnde sessiz dogdun. Sendeki sevgi ve ar, firtinali ruhuma ferahlik
veriyor.
Gzelligine brnm olarak bana geldin ve hikmetinle seslendin.
Senin ruhundaki utanma duygusunun ve gsteriinin farkina varmaz olur muyum? Bana,
insanlarin, en yalnizina, gneten nce geldin.
Biz nceden beri dostuz. Kederimiz, sevincimiz ve zmz ortaktir. Gneimiz bile ortaktir.
Biz birbirimizle konumayiz. nk pek fazla ey biliriz. Biz birbirimize susarak hitap ederiz,
bilgilerimizi birbirimize glmseyerek veririz.
Ateimin iigi sen degil misin? Anlayiimin ikiz ruhu sende degil mi?
Her eyi beraber grp grendik. Birbirimize ve birbirimizin stne ykselmeyi ve lekesiz
glmsemeyi beraber grendik.
Aramiza zorlama, hedef ve su bir yagmur gibi damladigi zaman parlak gzlerle
kilometrelerce uzaktan bulutsuz derinliklere glmsemeyi beraber grendik.
Ve eger yalniz dolasaydim, ruhum geceleyin ve sarp yollardan neyin aildigini duyardi?
Daglara ikmisam kimi ariyordum, daglarda senden baka kimi ariyordum?
Btn gezint ilerim ve tirmanilarim! Bunlar zorunluydu. aresiz kalmiin aresiydi. Btn
iradem yalniz umak, sana dogru umak ister.
Geici bulutlar ve seni lekeleyen eyler kadar nefret ettigim ne var? Kendi kinimden bile
nefret ediyordum. nk seni lekeliyordu.
Geici bulut lara kizarim. Bu sinsi, hirsiz kediler senin ve benim ortak olan bir eyimizi
alarlar. Muazzam ve sinirsiz bir evet ve min imizi alarlar.
Biz geici bulut lara kizariz. Bu aracilara ve baritiricilara, kutsanmayi da lanet lenmeyi de
grenmemi olan bu yarim yamalaklara kizariz.
Ey aydinlik gk, seni geici bulut larla rtlm grmektense bir uurumda gksz oturmayi
ve kapali gk altinda bir fii iinde kalmayi tercih ederim.
ok defa bu geici bulut lari zikzakli tellerle, imekten bir altin teliyle yakalamak istegini
duyarim. Gk grler gibi, ikin karinlarina davulla vurmak isterim. fkeli bir davulcu senin
evet ve min ini aliyor. Ey stmdeki temiz aydinlik gk, ey iik uurumu, onlar benim
evet ve min imi senden aliyorlar.
nk grlty, gk grlemesini ve saganaklari bu sinsi, pheci, kedi sessizligine tercih
ederim. Insanlar arasinda da en ok sinsi lerden, yarimlardan, kararsiz geici bulut tiplerinden
nefret ederim.
Kutsamayi bilmeyen, lanet lemeyi grenmeli. Bu iten gt bana berrak gkten geldi. Bu
yildiz karanlik gecelerde de benim ggmde grnr.
Ey temiz, berrak gk, ey iik uurumu. Sen beni kuattika ben bir kutsayici ve evet
deyiciyim ve btn uurumlara kutsayici evet imi tairim.
Ben kutsayici ve evet deyici oldum. Bu i iin uzun zaman ugramaya mecburum. Kutsanacak
ellerim boalsin diye grei olmaya mecbur oldum.
Ama benim kutsamam udur; her eyi kendisine layik bir gk olmak. Yuvarlak bir ati,
zmrt bir an ve sonsuz bir gven, byle kutsayan bahtiyardir.
nk her ey sonsuzluk pinarinda iyi ve ktnn tesinde vaft iz edilir.
Iyi ve kt ancak ara glgeleri, lo hznler ve geici bulut lardir.
Bu szm bir kutsamadir, bir gnah ileme degildir! Her eyin stnde rast lanti, tanrisal iffet,
tanrisal yalnizlik ve tanrisal takinlik vardir.
Yalnizlik! Bu, dnyanin en eski asaletidir. Bunu herkese verdim, onlari bir maksat la
klelikten kurtardim.
Bylece bu zgrlk ve tanrisal neeyi bir zmrt am gibi her eyin stne ami oldum.
Onlarin stnde ve onlarin araciligiyla hkmeden bir sonsuz irade yoktur.
Hepsinde bir ey imknsizdir; mantikli diye grettigim bu azman takinligi ve bu deliligi o
sonsuz iradenin yerine koydum.
Ancak bir para uur, yildizdan yildiza serpilmi bir hikmet tohumu, bu eki maya her eye
karimitir, deliligin hatiri iin her eye bir hikmet karimitir.
Bir para hikmet mmkndr ama herkeste, rastlant inin ayaklari stnde dans etmeyi tercih
eden, mut lu bir gven hissi buldum.
Ey stmdeki temiz, yksek gk; senin temizliginin eseri olarak grendim ki sonsuz akil,
rmcegi ve rmcek agi yoktur. Sen benim iin kutsal rast lantilarin dans ettigi zeminsin,
ilahi zarlar ve oyuncular iin bir tanri masasisin.
Kizariyorsun ha, sylenmeyecek bir ey mi syledim, seni kutsayayim derken gnah mi
ilemi oldum?
Yoksa yzn kizartan ikisi arasindaki utan mi?
Byk gn geliyor diye susmami ve gitmemi mi istiyorsun?
Dnya derindir ve gndz dnldgnden daha derindir. Gn dogmadan her ey konumaz
ama o gn geli yor, haydi ayrilalim.
Ey stmdeki mahcup, parlak gk! Ey gne dogmadan nceki bahtiyarligim, gndz oluyor.
Onun iin ayrilalim.
Zerdt byle dedi.
Kltc Erdeme Dai r
I
Zerdt karaya ayak basinca dogru kendi dagina ve magarasina gitmedi. Birok yollardan
dolati. eit li sorular sorarak aiklama aldi. Ve kendisi iin mstehziyane yle dedi:
u irmaga bak ki birok kivrimlar yaptiktan sonra kendi mansabina dklyor.
grenmek ist iyordu; bu aralik insanlar nasil olmutu? Bymler miydi yoksa klmler
miydi? Birdenbire bir ara yeni evler grd, aarak sordu: Bu evler ne olacak? Onlari hibir
byk ruh kendi sembol olarak kurmamiti. Onlari bir afacan ocuk oyun kutusundan mi
ikardi? Ah bunlari baka bir ocuk da yine kutusuna koysa! Hele u odaciklara bak! Buraya
erkekler girip ikabilir mi? Bu evleri ipekbcegi veya kendilerini de yalat acaklari pis kedileri
iin yaptiklari hissini aliyorum.
Zerdt durdu ve dnd sonra kederli yle dedi:
Her ey klm her yerde basik kapilar gryorum. Benim gibileri oradan geebilir ama
bklerek!
Ah kklerin karisinda bklmeye mecbur kalmayacagim lkeme, ne zaman varacagim?
Zerdt iini ekt i ve uzaklara daldi. Ayni gn kltc erdem hakkindaki sylevini verdi.
I I
u halkin arasinda dolaiyorum ve onlari inceliyorum. Erdemlerini kiskanmadigim iin beni
affetmiyorlar.
Onlara; Kk insanlarin kk erdemlere iht iyaci vardir. Kk insanlarin da gerekli oluu
bana aci geliyor! dedigim iin bana di bi liyorlar.
Ben bu yabanci diyarda tavuklarin bile isirdiklari horoza benzi yorum, ama bu yzden
tavuklara dargin degilim.
Btn kk zntlere oldugu gibi, bunlara kari da kibarim, nk dikenlere aleyhtar
olmak, sanirim ki ancak kirpilere yarair.
Akamlari atein etrafinda oturduklari zaman, hep benden sz ederler ama beni dnmezler.
Hakkimdaki amatalar dncelerimin stne bir rt eker, bu sakinligi grendim.
Bu karanlik bulut bizden ne istiyor? Dikkat li olalim da bize bir salgin hastalik get irmesin!
Birbirleriyle byle amata ederler.
Geenlerde bir kadin bana gelmek isteyen ocugunu, Bu adamin gzleri, ocuk ruhlarini
yakar diyerek benden uzaklatiriyordu.
Ben konutugum zaman ksryorlar. Saniyorlar ki ksrk sert rzgrlara kari bir siperdir.
Mutlulugumun firtinasini kefedemiyorlar.
Bizim, Zerdt iin henz zamanimiz yok! diyorlar. Fakat Zerdt iin olmayan bir
zamandan ne ikar?
Hele beni vmeleri! Bunlarin vmeleriyle nasil avunabilirim? O v, benim iin bir dikenl i
kuaktir belimden ikarirken de bana batar.
Onlardan unu da grendim; ven, bir ey veriyormu gibi poz aliyor. Oysaki daha fazla
armagan almak ist iyor.
Ayaklarima sorun, acaba onlarin vleri ve avutmalari houna gidiyor mu? Byle bir t iktakla
ayaklarim ne dans edebilir ne de sakin durabilir!
Beni verek kltc erdemlere kandirmak ist iyorlar, ayaklarimi kk ansin aldigini
oynamaya alitirmak ist iyorlar!
u halkin iinde dolaiyorum ve onlari inceli yorum. Onlar klmlerdir ve gitt ike
klecekler. Mut luluklari ve erdemleri budur.
Onlar erdemde de alak gnlldrler. nk rahatlik isterler, rahat likla ancak alak gnll
erdem uyuur.
Onlar da geri kendilerine gre bir yrme ve ilerleme grenirler, ama ben buna aksama
derim. Bu halleriyle acelesi olanlar iin birer engelden baka bir ey degillerdir.
Bazilari ileri dogru yrr ve ensesini bkerek geriye bakar. Bylelerini igneyip geesim
gelir.
Ayak ve gz, yalan sylememeli ve birbirlerinin yalanini cezalandirmamali. Ama kklerin
yalani ok olur. Ilerinden birkai iradeye sahipt ir. Fakat ogu iradeye tutsaktir.
Birkai itendir. Fakat ogu sahte aktrdr.
Aralarinda istemedikleri halde ve farkinda olmadan artist lik edenler vardir. Saf, temiz olan
hep az olur. Hele saf, temiz art ist ler.
Burada erkek az, onun iin kadinlar erkekleiyor. nk kadinda kadinligi bulmak iin,
gerek erkeklik gerekir.
En kt ikiyzllkleri u; emredenler, emre uyanlarin erdemlerine ikiyzllk edi yor.
Ben hizmet ediyorum, sen hizmet ediyorsun, biz hizmet ediyoruz. Ikiyzllkle hkmedene
byle tapinilir. Hele en bataki de ilk hizmet i ise yaziklar olsun!
Ah gzm onlarin ikiyzllklerine dikildi! Sinek mut luluklarini ve gneli pencere
camlarindaki viziltilarini kefettim!
O kadar iyilik, o kadar dknlk grdm; o kadar adalet, o kadar acima ve o kadar
dknlk!
Birbirlerine kari iyi, adalet li ve yuvarlaktirlar. Kum tanelerinin birbirlerine kari iyi adalet li
ve yuvarlak olulari gibi!
Bir kk mut lulugu alak gnlllkle kucaklamayi yazgi sayiyorlar ve bu sirada yeni bir
kk ansa dogru gzlerini ailatiriyorlar.
Onlar esasinda kse olmak isterler, hele kimsenin kendilerine aci vermemesine bakarlar.
Bylece herkese uyum ve saygi gstermi oluyorlar.
Adina erdem deseler de bu, bir korkakliktir.
Bu kk adamlar bir defa sert konuacak olsalar, ancak ses kisikliklarini belli ederler. Her
esint i onlarin sesine kisiklik verir.
Kurnazdirlar! Erdemlerinin kurnaz parmaklari vardir. Fakat yumruklari yoktur. Parmaklari
yumruklamayi bilmez.
Alakgnll ve uysal yapan her ey, onlarca erdemdir! Bylece kurdu kpeklet irirler ve
insani da insanin en basit evcil hayvani haline get irdiler.
Siritarak; Biz her eyin ortasini arariz. len savailardan da, keyif sren domuzlardan da
uzagiz. derler.
Fakat bu, eit lik adinda olsa da aslinda bir orta halliliktir.
I I I
u halkin arasinda dolaiyorum ve bazi eyler sylyorum. Fakat onlar bunu kavramayi ve
saklamayi bilmezler.
Gnahlarindan dolayi sulandirmak iin gelmedigime aiyorlar. Evet gerekten, ben
yankesici lerden korununuz demek iin gelmedim.
Sanki ilerinde, sesleri ucu sivri bir tebeir gibi gicirdayan ukalalarin sayisi yetmezmi gibi,
sivri akilliliklarini daha da sivriltmedigine aiyorlar.
Iinizdeki, ellerini kavuturup inleyerek ibadet etmek isteyen btn korkak eytanlari
lanet leyiniz. dedigim zaman Zerdt dinsiz! diye bagiriyorlar.
Bunu zellikle yazgiya razi olanlar sylyorlar. Ite bunlarin kulagina bagirmayi severim.
Evet ben Zerdt, tanrisiz Zerdt m!
Ah, bu her eyi tanriya ykleyen insanlar! Nerede kklk, hastalik ve adilik varsa bit gibi
oraya sokulurlar. Onlarin belini bkmekten ancak tiksint i beni alikoyar.
Ben Zerdt, dinsiz Zerdt, diyorum ki benden daha tanrisiz kim var ki ondan ders almakla
sevineyim.
Ben Zerdt, tanrisiz Zerdt, benim gibisini nerden bulayim? Benim eim, benzerim,
kendilerini iradelerine tabi tutanlar ve her trl yazgiciliktan uzaklaanlardir.
Ben Zerdt, tanrisiz Zerdt, her rastlantiyi kendi anagimda kaynatirim ve iyice piince
houma giden yemek olur.
Evet bazi rast lantilar gl olarak karima ikmilardir, fakat iradem daha gl ikmitir. O
zaman rastlanti diz kp yalvarmaya balamitir, yalvararak ve okayarak kalbimde bir
barinak aramaya ugramitir. Bak Zerdt demitir dostun dosta gelii gibi geliyorum.
Bana uygun kulagi olan kimsenin bulunmadigi bu yerde ne syleyeyim? Bari rzgrlara
haykirayim!
Siz kkler, gittike klyorsunuz. Ey rahat dknleri; tuz buz oluyorsunuz,
harcanacaksiniz!
Birok kk erdemleriniz, kk ihmalleriniz ve bir sr kk razi olulariniz yznden
harcaniyorsunuz!
ok fazla esirgenmek ok fazla fedakrlik etmek; sizin dnyaniz bu! Ama bir agacin
bymesi iin kayalar etrafinda sert kkler atmasi gerekir.
Ihmal ettiginiz eyi btn insan geleceginin dokusuna ryorsunuz. Sizin en kgnz bile
gelecegin kanindan emerek yaayan bir rmcekt ir.
Ey kk erdemliler, sizin bir eyi aliiniz da almaya benzer.
Afacanlarinizin bile vn u; Ancak gasp yapilmayan yerde almali.
Her eyi tanridan bekleyip, yazgiya razi olmanin bir kurali da u; Her ey ele geebilir.
Fakat ey rahat dknleri, size derim ki Her ey alinir ve her ey elinizden alinacak.
Ah, her trl yarim iradeyi kendinizden atsaniz da tembellikte de et kinlikte de tam kararli
olsaniz.
Ah, benim u szm anlasaniz!
Ne olursa olsun, daima istediginizi yapiniz.
Fakat ilk nce, bir ey isteyebilen insanlar olunuz. Yakinlarinizi kendiniz gibi seviniz, ama
nce kendinizi seven insanlar olunuz. Byk sevgi ile sevmek byk aagilama ile sevmek
Zerdt, o dinsiz byle diyor.
Bana uygun kulak kimsede olmadiktan sonra, niye konuuyorum! Ben buraya zamanindan bir
saat nce gelmiim.
Bu halkin iinde ben, kendi ncelim, kendimim; bu karanlik sokaklardaki horoz sesi
kendimindir.
Fakat onlarin saat i geliyor! Benim saat im de geliyor! An be an daha dnyorlar, daha
fakirleiyorlar ve daha kisirlaiyorlar. Zavalli, o zavalli dnya
Yakinda kurumu ota benzeyecekler. Kendilerinden bikacaklar, sudan fazla atein zlemini
duyacaklar!
Ah yildirimin aziz saat i! gle vaktinin sirri!
Bu halki bir zaman gelip hareket li bir ate haline getirmek ve alevden dillerle konuturmak
isterim.
Bir zaman gelip alev dillerle u haberi versinler; O geliyor, o byk gle yakindir!
Zerdt byle dedi.
Zeytin Dag stnde
Ki, o zorlu dost, evime geldi. Onun dosta el sikiindan ellerim mosmor.
Bu zorlu dosta saygi duyarim. Fakat onu yalniz birakmayi severim. Ondan kaarim. Iyi
koulursa ondan uzaklailabilir!
Sicak ayak ve sicak fikirlerle rzgrin sakin oldugu yere, zeyt in dagimin gne kesine
kouyorum.
Burada zorlu dostuma glyorum. Ve evimdeki sinekleri t emizledigi ve bir sr kk
grltleri susturdugu iin onunla aram iyi.
O, bir sivrisinegin arki sylemesinden, hele ikisinin bir arada syleyiinden hi holanmaz.
Sokaklari yle tenhalatirir ki gece ay iigini korku alir.
Ki, sert bir konuktur. Fakat ona saygi duyarim. Ve cilveli kizlar gibi ikin gbekli at e
putuna tapmam.
Bir para di takirdatmak put lara tapmaktan iyidir! Benim tarzim bu. Dumani stnde
karanlik ate putlarina pek kizarim.
Eger seversem, kiin sevmeyi yazin sevmeye tercih ederim. Ki evime geleliden beri
dmanlarimla daha iyi, daha candan alay ediyorum.
Hatta dege sokulsam bile! Benim sokulgan ansim orada da gler. Yalan ryam bile gler.
Ben bir sokulgan miyim? Byklerin nnde asla sinemedim. Ve yalan sylemisem sevgi
yznden sylemiimdir. Onun iin ki yatagimda da keyifliyim.
Yufka bir yatak, beni kaba yataktan daha fazla isitir. nk ben yoksullugumu da kiskanirim.
Yoksullugum bana en ok kiin aziz gelir.
Her gnme bir akayla balarim. Bir soguk dula kii alaya alirim. Benim azili ev dostum
buna pek homurdanir.
Kl rengi bulutlarini ekip ggm asin diye, onu bir mum iigiyla gidiklamasini severim.
Sabahlari zellikle akaciyimdir. Kovalarin emede t akirdadigi ve at larin sessiz sokaklarda
sicak sicak kinedigi erken saat lerde; gk ailsin, bir ak bali, sakalli iht iyar, ki gg ailsin
diye sabirsizlikla beklerim.
Ki gg, susan gk! ok defa gneini bile gizleyen gk!
Uzun ve aydinlik susmayi ondan mi grendim? Yoksa o mu benden grendi? Yoksa her
birimiz bunu kendimiz mi bulduk?
Her iyi eyin bin trl kaynagi vardir. Btn iyi ve cesur eyler, hayata keyifle atilirlar. Bunu
tekrarlamamalari mmkn m?
Asil ve cesurane bir ey de uzun susmak ve ki gg gibi parlak, yuvarlak gzlerle bakmak ve
onun gibi, gneini ve bklmez gne iradesini gizlemektir. Gerekten, bu sanat i ve kia
yakian bu cesaret i iyi grenmiim!
Benim en sevimli muzipligim ve sanatim odur ki sessizligin kendisini sessizlikle meydana
ikarmamayi grenmit ir.
Szlerle ve zarlarla oynayarak ssl bekleyicilerimi aldat irim. Bu zorlu dikkat lilerden iradem
ve hedefim siyrilmalidir.
Derinligim ve son irademi kimse gremesin diye, uzun ve aydinlik susmayi kefettim.
Nice akillilar grdm, ilerini kimse grmesin diye ehrelerini karart irlar ve sularini
bulandirirlar.
Fakat asil bunlara daha kurnaz gvensizler ve ikarcilar sarar ve en gizli sirlarini alarlar!
Hele aydinlar, uyaniklar, effaflar; bence en usta susucu bunlardir. Dipleri o kadar derindir ki
en berrak su bile onlari meydana ikaramaz.
Ey kar sakalli suskun ki gg! Ey stmdeki yuvarlak gzl ak ba! Ey ruhumun ve
irademin gksel iaret i!
Altin yutmu birisi gibi ruhumu amasinlar diye gizlenmeye mecbur degil miyim?
Btn bu evremdeki kiskanlar ve dertliler uzun bacaklarimi grsnler diye tahta ayaklik
taimamali miyim?
Bu duman tten oda dkn tkenmi ruhlar ve onlarin kiskanligi benim mut luluguma nasil
dayanabilirler?
Bylece onlara tepelerimdeki kii ve buzu gsteriyorum! Dagimin btn gne kemerleri
kuandigini degil!
Onlar benim yalniz ki firtinalarimin sesini duyarlar. zlemli, agir, sicak gney rzgrlari gibi
sicak denizlerden get igimi duymazlar.
Baimdan geen kazalara ve rast lantilara acirlar. Fakat ben derim ki; Birakin, rast lanti bana
gelsin. O bir ocuk gibi masumdur.
Eger mut lulugumun evresini kazalar, ki sikintilari, buz ayisi kasket i ve buz gg zarflariyla
sarmasan; mut luluguma nasil dayanabilirler!
Bu kiskanlarin ve dertlilerin merhamet ine acimasam!
Onlarin karisinda iimi ekerek, ayazdan dilerimi tikirdat arak ve kendimi acimalar ierisine
sabirlica sardirmasam; mutluluguma nasil dayanabilirler?
Ruhumun en uygun cesaret ve iyi niyet i odur ki kiini ve buz firtinalarini gizlemez; o, soguk
kabarciklarini da saklamaz.
Birisinin yalnizligi hastanin kamasidir. tekinin yalnizligi hastadan kamadir.
evremdeki btn bu ai afacanlar varsin ki sogugundan dilerimin takirdadigini ve iimi
ektigimi iitsinler. Bu i ekmesi ve di t akirdatmasiyla onlarin isitilmi odalarindan da
kaarim.
Ellerimdeki soguk kabarciklarimdan dolayi bana acisinlar ve benimle beraber i eksinler.
Aklin iigindan dnyoruz diye sizlansinlar.
Bu aralik iplak ayakla zeyt in daginin stnde dolaip duruyorum. Zeyt in daginin gnel i
kesinde arki sylyor ve btn acimalarla alay ediyorum.
Zerdt byle dedi.
Geip Gitme stne
Zerdt bylece agir agir, birok halk ve ehirler iinden geerek dolambali yollardan dagina
ve magarasina gitti. Bu yolculukta farkinda olmadan byk ehrin kapisina da ugramiti.
Burada agzi kpkl bir deli, elini aarak ona dogru geldi ve yolunu kest i. Bu, halkin
Zerdt n maymunu dedikleri deliydi. nk Zerdt onun szlerinden bir eyler
grenmit i ve onun hikmet hazinesinden bazi eyler edinmit i. Deli, Zerdt e yle dedi:
Zerdt, burasi bykehir; burada arayacak bir eyin yok, burada her eyi kaybedebil irsin.
Bu batakliga niin dalmak ist iyorsun? ehir kapisina tkrp geri dnsen daha iyi!
Burasi yalniz dncelerinin cehennemidir. Burada byk fikirler canli canli kizartilir ve
paralanarak piirilir.
Burada btn byk duygular rr. Burada yalniz kuru duygucuklar takirdar. Ruhunun
mezbahalari i le firinlarinin kokusunu almiyor musun?
ldrlm ruhlarin kokulari yayilmiyor mu?
Ruhlarin kirli paavralar gibi asildiklarini grmyor musun?
Onlar bu paavralardan gazete yaparlar.
Ruhun burada sz haline geldigini duymuyor musun? Igren sz bulaiklari! Onlar bu sz
bulaiklarindan gazete de yaparlar.
Birbirlerini kotururlar ve nereye gideceklerini bilmezler. Birbirlerini kizdirirlar, altinlarini
akirdatirlar.
Sogukturlar, isinmak iin kaynami su ararlar. Isindiklari zaman donmu ruhlarla serinlemek
isterler. Kamuoyu yznden hepsi acili ve saralidir.
Burada her trl ktlk ve gnah var, fakat erdemliler de var; yapmacik erdem!
Tembelce yazip izen el lerinin, oturmaya ve beklemeye yarayan kaba etlerinin, uydurma
bebeklerle kutsandigi yapmacik erdem!
Burada srlen tanrisi iin birok dindarlik, kandirmaca, avutmaca, dindarane tkrk yalama
ve ikiyzllk var.
Yildiz ve tanrinin bagilama tkrg, yukardan aagiya damlar. Yildizdan yoksun her ggs
yukarilara byle zlem eker.
Ayin halesi vardir ve halenin glgesi vardir. Dilenci srs ve yapmacik erdem, saraydan
gelen her eye tapar.
Ben hizmet iyim, sen hizmet isin, biz hizmet iyiz. Yapmacik erdem, hkmdarina byle
tapar. Ufak ggsne bir nian kazanmak iin, hak ettigi nian ggsne takilsin diye.
Fakat ay en byk olan eyin etrafinda dner. Hkmdar da en geici eylerin etrafinda
dner. Bu ise bezirgnin altinidir.
Srlerin tanrisi, altin kasasinin bekisi degildir. Hkmdar dnr, ama bezirgn ynet ir.
Zerdt, sende kuvvet li, aydin ve iyi olan ne varsa onlarin hatiri iin bu bezirgnlar ehrine
tkr ve geri dn.
Burada kan, damarlarda kirli ve pis akar. Bir kargaalik iindeki btn ssl ve sahte
insanlarin toplandigi bu byk ehre tkr!
Ezilmi ruhlu, dar ggsl, kurnaz bakili, pis parmakli halkin ehrine tkr!
Utanmazlarin, yapikanlarin, yazi dalaverecilerinin, azgin isteklilerin ehrine tkr!
Ciliz, ehvet li, rk, yarali ve karitiricilarin toplandigi ehre tkr!
- Bykehre tkr ve geri dn!
Zerdt burada agzi kpkl delinin szn kest i ve agzini kapadi.
Artik yeter! dedi. Szlerinden ve tarzindan oktandir t iksini yorum!
Bizzat kurbaga ve yenge olacak kadar uzun zaman bu bataklikta niin oturdun?
Senin kendi damarlarinda pis ve igren bir bataklik kani akmiyor mu? Vakvaklamayi ve
gnah ilemeyi grenmedin mi?
Niin ormana gitmedin? Niin topragi srmedin? Deniz yeil adalarla dolu degil mi?
Senin aagilamalarini kmserim. Beni uyaracagina niin kendini uyarmadin? Benim
aagilamalarim ve benim uyarici kuum yalniz sevgiden umali, fakat bat akliktan degil!
Agzi kpkl deli! Sana benim maymunum diyorlar. Fakat ben sana, homurdanan domuzum
derim. Homurdanmanla, benim deliligi vm de bozuyorsun.
Sana ilk homurtuyu veren neydi? Kimsenin seni fazla sevmemesi mi? Ite bu yzden bu
pislige girdin ki homurdanmaya neden bulasin.
Birok kinler iin neden bulasin! Senin btn kprmen kinden ibarettir. Kendini begenmi
deli, seni anliyorum!
Hakli oldugun yerde bile senin deli szlerin bana zarar verir. Zerdt n sz yz defa da
hakli olsa sen sznde daima haksizlik yaparsin.
Zerdt byle dedi. Byk ehre bakti, iini ekerek uzun zaman sustu. Sonunda yle dedi:
Yalniz bu deliden degil, bu byk ehirden de t iksiniyorum. Her ikisinde de ne dzelt ilecek,
ne bozulacak bir ey var.
Yazik u byk ehre! Ah, onun stun stun alevlerle yandigini grsem!
Byle yangin stunlari byk gleye rast lamali. Ama bunun daha zamani var. Ve kendine
zg bir yazgisi var!
Ey deli, veda iin sana u gd veririm; Bir yer ki artik orada sevemiyoruz, oradan geip
gitmel i!
Zerdt byle dedi, delinin ve ehrin nnden geti, gitt i.
Dnmeler stne
I
Ah bu imende daha geen gn yeil ve canli olan eyler, imdi sararip solmu! Buradan ne
kadar ok mit balini kendi kovanlarima taimitim.
Btn bu gen kalpler iht iyarladilar ha, iht iyar bile degil yorgun, adi ve rahat dkn
oldular; Biz yine dindar olduk. diyorlar.
Daha geen gn onlarin, erkenden cesur adimlarla yrdklerini gryordum. Fakat onlarin
anlayii arayan bacaklari yorulmu, imdi artik sabah cesurluklarini bile inkr ediyorlar!
Evet ilerinden bazilari bir zamanlar bir dansr gibi yrrd. Onlara hikmet imin
glmseyiini iaret verirdi. imdi onu iki bklm puta dogru srnrken gryorum.
Bir zamanlar sinekler ve gen airler gibi iik ve zgrlk etrafinda irpinirlardi. Bir para
yalandilar ve bir para sogudular, imdi daha ktmser ve bir klkedisi halindeler.
Yalnizligin beni bir balina gibi yutmasindan mi kalpleri irkildi? Kulaklari benim davul ve
tellal sesimi uzun zaman zlemle bekleyip duymadiklari iin mi byle oldu?
Ah, kalplerinde dayaniklilik ve airi cesaret bulunanlar daima azdir. Bylelerinin ruhu sabirli
olur, tekilerse korkaktir.
tekiler ocukluk onlardadir. Bu kiiler, bu gereksizler, bunlarin hepsi korkaktir.
Onlarin baina, benim cinsimden iler gelir. Yani ilk yoldalari ller ve igirt kanlar olur.
Ikinci yoldalari ise onun inananlari olacaklardir. Canli bir sr, ok sevgi, ok delilik ve
zamansiz saygi.
Insanlar arasinda benim cinsimden olan, byle inananlara gnl baglamamali. Insanlarin bu
kaamakli ve korkak huylarini bilenler, bu baharlara ve renkli imenlere inanmamali.
Baka trl olabilselerdi, baka trl isteyeceklerdi. Yarim yamalaklar, her btn bozarlar,
yapraklar sarariyorsa bunda ikyet edecek ne var? Birak gitsinler ve dsnler. Zerdt;
ikyet etme, hatta onlarin altina sert bir rzgr fle. Yapraklari fle Zerdt fle de btn
sararmi ve solmular senden daha abuk uzaklasinlar.
I I
Biz yine dindar olduk. Bu dnmeler bunu it iraf ederler. Bazilari da it iraf edemeyecek kadar
korkaktirlar.
Bylelerini gzlerinden tanirim ve yzlerine; kizaran yzlerine kari sylerim bunu; Siz yine
tapanlar oldunuz.
Ama tapmak bir rezillikt ir.
Iyi bilirsin, iindeki korkak eytan; elini kavuturmak ve ggsne koyarak rahat lamak ister.
Bu korkak eytan sana; bir tanri vardir. der.
Bylece iiktan korkanlar arasina girmi olursun. Iik bunlarin rahatini kairir. Artik kafani
gittike daha derin geceye, karanliklara gmmeye mecbursun.
Evet, sen saat i iyi set in, gece kulari imdi yuvalarinda uyuyorlar. Iiktan korkanlar iin
akam saat i ve bayram saat i geldi.
Fakat bu bayram kut lanmaz!
Sesini duyuyorum ve kokusunu aliyorum! Sizin av ve tainma zamaniniz geldi. Olay bir
yaban avi degil; fakat usta, yumuak, sinsi ve sessiz tapanlar avi.
Ruhani sallapat iler avi! Btn kalpler iin fare kapanlari yine hazir ve nerede bir perde asam
orada bir yarasa kaiyor.
Yaninda baka bir pervane de var miydi? nk her yerden kk gizli topluluklarin
kokusunu aliyorum; nk nerede bir odacik varsa orada sofular ve bu sofularin havasi var.
Bunlar uzun geceler yan yana otururlar ve konuurlar; Birakin yine ocuklar gibi olalim ve
sevgili tanri, diyelim. Bunlarin agizlari ve mideleri dindarane ekerlemelerle bozulmutur.
Veya rmceklere akil greten ve putun altinda ag rmek iyidir diyen hilekr, sirlari
grenmeye merakli bir rmcege uzun geceler bakarlar.
Veya gndzn bir oltayla batakligin kenarinda otururlar ve derinlere daldiklarini
zannederler. Fakat balik bulunmayan yerde balik avlamaya kalkana sig bile demem.
Yahut eski karisindan ve onun vglerinden bikip, algisiyla daha taze bir kadin avlamaya
alian bir algicidan, neeli harp almayi grenirler.
Veya karanlik odalarda ruhun grnmesini bekleyen bir yari mecnundan rpermeyi
grenirler. Oysaki ruh, byle yerden kaar!
Yahut gamli rzgrlardan, gamli sesler grenmi bir iht iyarin islik almasini dinlerler.
O rzgrlara islik alar ve kederli seslerle gamli gtler verirler.
Bunlardan bazilari gece bekisi bile olmulardir. imdi kaval almayi, geceleyin dolamayi ve
oktandir uykuya dalmi iht iyarlari uyandirmayi bilirler.
Dn gece bahe duvarinda bu iht iyarlardan be sz dinledim. Bunlari iht iyar, kederli, kuru
gece bekileri sylyorlardi.
Bir baba olarak evlat larina iyi bakmiyor! Insan babalari bunu daha iyi yaparlar.
O pek iht iyar! ocuklarina artik hi bakmiyor. teki gece bekisi byle cevap verdi.
ocuklari var mi? Bunu kendisi ispat etmezse kimse ispat edemez! ok isterim ki o bunu
esasli surette ispat etsin.
'Ispat mi? Sanki herhangi bir eyi ispat etmi gibi! Ispat ona zor gelir, kendisine inanilmasina
ok deger verir.
Evet! Evet! Kendisine inanilmasi onu mut lu eder. Ihtiyarlarin huyu bu! Bizim de halimiz
bu!
Iiktan rken iki iht iyar gece bekisi birbirleriyle byle konuuyorlar ve arkasindan dokunakli
kavallarini flyorlardi. Dn gece bahe duvarinda bunlar oldu. Bense glmekten katildim,
kusacaktim, fakat bilmiyordum nereye? Ve iime ktm.
Evet, eekleri sarho grmek ve gece bekilerinin tanridan phelendiklerini duymak beni
katilasiya gldrr.
Btn bu phelerin zamani artik oktan gemedi mi? Byle eski, uyuuk, iiktan rken
eyleri kim uyandirabilir!
Eski ilahlarin oktan sonu geldi ve gerekten, iyi, en, ilahi bir sonlari oldu!
lmn zamanina ulamadilar. Bu yalandir. Dogrusu odur ki onlar bir defasinda da kendi
kendilerine glmekten ldler! Bu bir tanrinin en dinsizce sz syledigi zaman oldu. O sz
udur; Bir tek t anri vardir. Benden baka tanrin olmamali!
Kabasakal, kiskan bir tanri! O kendini unutmutu. O zaman btn ilahlar gldler ve
taht larinin stnde sallanarak yle bagirdilar; Tanrilik bu degil midir ki i lahlar vardir, fakat
ilah yoktur.
Kulagi olan iitsin
Zerdt sevdigi Alaca Inek adli ehirde byle dedi. Buradan kendi magarasina ve
hayvanlarina ulamak iin iki gnlk yolu vardi. Ruhu ise yuvaya dnn sevinci iindeydi.
Yurda Dn
Ey yalnizlik! Yurdum, yuvam yalnizlik! Vahi gurbette o kadar uzun ve vahi yaadim ki sana
gzyalarimla dnmemek mmkn degil!
imdi beni bir ana gibi parmaklarinla korkut, bir ana gibi bana glmse ve de ki; Bir
zamanlar bir kasirga gibi benden uzaklaan kimdi?
Ayrilan yle dedi; Yalnizlikta ok fazla kaldim. Ve susmayi unuttum. Bunu imdi grendin
mi?
Ey Zerdt, her eyi biliyorum. Sen kalabaligin iinde benim yanimda oldugundan daha
fazla yalnizsin.
Terkedilmek ve yalniz olmak baka eyler. imdi bunu grendin. Insanlar arasinda daima
vahi ve yabanci kalacaksin.
Hatta onlar seni sevdikleri zaman dahi kendilerine vahi ve yabanci kalacaksin. nk onlar
her eyden nce korunmak isterler.
Oysaki imdi burada, yurdundasin. Burada her eyi syleyebilirsin. Ve btn temelleri
sarsabil irsin, burada kendinden utanacak gizl i sakli duygular yoktur.
Burada her ey seni tatlilikla dinler ve sana yakinlik gsterir. nk onlar bu sirtin stne
oturmak isterler. Burada her sembolle her gerege ulaabilirsin.
Burada her eye drst ve itenlikle seslenebilirsin.
Burada her eyin dogrusunu syleyen adamin szleri, kulaklara vg gibi gelir!
Fakat terkedilmi olmak baka ey. Hatirlar misin Zerdt, sen ormanda kararsiz bir halde ve
bir l gibi nereye gidecegini bilmedigin bir sirada kuun, senin stnde nasil iglik atiyordu?
Insanlar arasinda olmayi, hayvanlar arasinda olmaktan daha tehlikeli buldugun zamani
hatirliyor musun? Ite bu, terkedilmekt i!
Ve Zerdt, bo kovalar arasinda bir arap pinarindan, susuzlara arap dagittigini biliyor
musun?
Sarholar arasinda susuz ve yalniz oturdugun ve geceleri ikyet ettigini, Almak vermekten
daha tatli ve daha mut lu, hatta almak almaktan daha hayirli degil mi! dedigini hatirliyor
musun? Ite terkedilmek buydu.
Ve en sakin saat in aldigini ve bu saat in seni kendinden uzaklatirdigini ve sana gizli bir fisilti
ile konu ve parala dedigini.
Ve senin btn bekleme ve susmani sana dert yaptigini ve alakgnll cesaret ini korkakliga
evirdigini hatirliyor musun? Ite bu, terkedilmekt i.
Ey yalnizlik! Yurdum yalnizlik! Sesin bana ne mutlu ve ne it en sesleniyor!
Biz, birbirimize bir ey sormayiz. Birbirimizden ikyet imiz yok. Her iimiz aik.
nk sende her ey aik ve berrak! Burada saatler bile daha abuk gei yor. nk karanlikta
zaman, aydinlikta oldugundan daha sikintili geer.
Btn varliklar hakkinda her fikir bana burada gelir. Burada her varlik dile gelmek ister ve
her olu benden konumayi grenmek ister.
Fakat ya aagida! Orada her konuma anlamsiz! Orada unutmak ve geip gitmek en i yi akil.
Ite bunu grendim!
Insanda her eyi kavramak isteyen, her eye saldirmali. Fakat benim ellerim bunu
yapamayacak kadar temiz.
Ben onlarin havasindan bile solumak istemem. Ne yazik ki onlarin grltleri ve agiz
kokulari iinde ok uzun zaman kaldim.
Ey etrafimdaki mut lu sessizlik! Ey temiz kokular! Sessizligin ve sakinligin ne temiz nefes
alii var? Bu mut lu sessizlik nasil dinliyor?
Ya aagida? Orada her ey konuur, fakat hibir ey dinlemez. Hatta zdeyiler anlarla
alinsa bi le, panayirin bezirgnlari o sesi para akirtisiyla bogarlar.
Orada herkes konuuyor. Kimse anlamak bilmiyor. Her ey suya dyor, fakat derin
pinarlara dalan yok.
Orada her ey konuuyor ve konumanin sonu gelmiyor.
Her ey gidakliyor, fakat yuvada sakin oturup civciv ikartmak isteyen yok.
Daha dn; zaman iin ve dileri iin sert gelen eyler, gagalanmi bir halde bugnklerin
enelerinden sarkiyor.
Orada her ey konuuyor ve her sir ortaya ikiyor. Bir zamanlar sir diye tutulan ve derin
ruhlarin gizemi sayilan eyler, imdi herkesin agzinda!
Ey insan varligi, ey garip yaratik, karanlik sokaklarin grlts artik arkamda kaldi. Beni
korkutan en byk tehlike arkamda kaldi.
Beni korkutan en byk tehlike; esirgemek ve acimakti ve her insan korunmak ve dert lerini
paylamak ister.
Gerekleri gizleyerek, ilgin bir el ve takin bir kalple ve acimanin kk yalanlariyla
hazirlanmi! Ite insanlar arasinda byle yaiyordum.
Onlar arasinda degiik kiyafette ve dayanabilmek iin kendimi inkra hazir bir halde yaiyor
ve yle diyordum; Ey ilgin sen insanlari tanimiyorsun.
Insanlar arasinda yaanirsa insan unutulur. Insan kalin bir bilinmeyen ile evrilmi. Uzagi
gren gzler buna ne yapsin?
Beni tanimasalardi, o zaman ben ilgin, onlari kendimden fazla esirgerdim. Ben kendime
kari sert davranmaya aliigim. Ve bu korunma iinde kendimden alirim.
Insanlar arasinda ugursuz damlalarin oyduklari ta gibi zehirli sineklerden delik deik edilmi
bir halde yaiyordum. Ve kendi kendime yle diyordum: Her adi ey kendi adiligimden
dolayi masumdur.
Her ilerinde iyi denenleri, en zehirl i sinekler olarak buldum. Onlar masumiyet le sokarlar ve
btn masumiyet leriyle yalan sylerler. Bana kari nasil adil olabilirlerdi!
Iyiler arasinda yaayanlari, acima yalana alitirir. Acima duygusu btn zgr gnlleri
zehirler. nk iyilerin budalaligi sonsuzdur.
Orada, aagida kendimi ve zenginligimi gizlemeyi grendim. nk herkesin kalbini zgrt
buldum. Benim acima duygumun herkeste grebildigi yalani buydu. Kimde zek var ve
kimde fazlasi var; grr ve kokusunu alirdim!
Onlarin ho olmayan hikmet leri, ben onlara hikmet dedim, ho olmayan demem. Bylece
kelimeleri yutmayi grendim. Onlarin mezarcilarina aratiricilar ve deneyiciler derim.
Bylece kelimelerin anlamini degit irmeyi grendim. Mezar kazicilari kendi hastaliklarini
kaziyorlar. Btn molozlarin altinda fena kokular saklidir. Molozlara dokunmamali, daglarda
yaamalidir.
Mutlu bir burunla yine dag zgrlg soluyorum! Sonunda burnum insana ait btn kt
kokulardan kurtuldu!
Sert havalar, kprm araplar gibi, ruhumu canlandiriyor ve beni aksirtiyor. Afiyet olsun.
Zerdt byle dedi.
Ktlk stne
Ryamda, son sabah grdgm ryamda, dnyanin br ucunda bir tepe zerinde
bulunuyordum. Elimde bir terazi vardi ve dnyayi t artiyordum.
Yazik ki sabah kizilligi pek erken geldi. Ve kiskan gn dogumu beni yakarak uyandirdi.
Gn dogumu daima benim sabah ryalarimin alevlerini kiskanir.
Ryada dnyayi, zamani olan iin llmesi mmkn, tartmasini bilen iin tartilmasi
mmkn, kuvvet li bir uucu iin stnden uulmasi mmkn, ilahi zorluklara aliik olanlar
iin sezilmesi mmkn grdm.
Benim ryam cesur bir yelkenci, yari gemi yari yelkenli. Kelebekler gibi sessiz, at macalar
gibi sabirsiz. Nasil oldu da bugn dnyayi tartmak iin sabir ve dayaniklilik gsterebildi?
Acaba benim glmseyen, uyanik gndz hikmetim btn sonsuz dnya grleriyle alay
eden hikmet im mi onunla gizlice konutu?
nk benim hikmet im yle der; Kuvvet bulunan yerde, sayi egemendir. Sayinin daha fazla
kuvvet i vardir.
Ryam bu sinirli dnyaya nasil gvenle bakiyordu! Aratirmadan, korkusuz ve yalvarmadan!
Dnya sanki serin, yumuak, ipek derili, olgun bir alt in elma gibi avucumun iine girdi.
Dnya kendini bana byle teslim etti.
O tepenin zerinde dnya bana, geni iradeli ve yol yorgunlarina bir tahta basamak gibi
egilmi bir aga eklinde grnd.
Sanki nazik eller bana bir sandik uzattilar. Utanmayi ve saygiyi bilen gzler iin okayici bir
sandik. Bana dnya byle grnd.
Insan sevgisini uzaklatiracak kadar anlailmaz degil, insan aklini uyuturacak kadar aik
degil. Dnya, bana bu gn arkasindan kt eyler sylenen, oysa insanca, iyi olan bir ey gibi
grnd!
Sabah ryama ne kadar teekkr etsem azdir ki; bugn erken zamanda dnyayi tarttim!
Ryam bana bugn insanca, iyi bir ey olarak grnd. Bu hlya ve bu gnller avutucusu!
Ben de gndz ona ayni ekilde karilik vermeliyim ve onun en iyi tarafini grenmeliyim!
imdi ben de, en kt eyi teraziye vurayim ve insanca iyi tartayim.
Kutsamasini greten lanetlemesini de gretmit ir. imdi dnyada en ok lanetlenen ey
nedir? Bunu teraziye vurmak isterim!
ehvet , hkmetme tutkusu, bencillik. imdiye kadar en ok lanet edilen ve en ok
ift iraya ugrayan ey bunlardir. imdi bu eyi insanca, iyi tartayim.
Pekl! Ite benim dagim, karida deniz! Deniz, o eski, yz bali, nemli, sevdigim deniz.
Yumak yumak, sadik ve vahi deniz!
Pekl! Yuvarlanip gelen denizi teraziye vurayim. Bir de tanik seeyim ki baksin.
En yalniz, keskin kokulu, geni kubbeli aga, sevdigim aga seni tanik tutuyorum!
imdi bu, hangi kpr stnde oluyor? Nasil bir kuvvet, ykseklikleri aagiya dogru zorluyor
ve en yksek ey nedir? Yukari dogru ikmak!
imdi terazi hazir ve sakin duruyor. Bir kefesine agir soruyu atiyorum. teki kefe agir
cevabi taiyacak.
ehvet! Vcudu hor gren yobazlarin gzne diken ve btn te dnyalilarin lanet ledikleri
ey. nk ehvet, btn bu ilgin greticileri ileden ikarir.
ehvet! Ayak t akimi iin, stnde kizarilan hafif ate, kurt yenigi odunlar, le kokan
paavralar iin azginlik sobasi.
ehvet! Serbest ruhlar iin masum ve zgr topragin mut lulugu. imdiki zamani gelecege
baglayan kpr!
ehvet! Yalniz solmu olanlar iin tadilmi bir zehir. Fakat aslan iradeliler iin byk kalp
ilaci. araplar iinde en byk saygiyla saklanan arap.
ehvet! Daha yksek bir mutluluk ve yce mit lerimiz iin byk ans sembol. oklarina
evlilik adanmitir, hatta evlilikten fazla bir ey.
Erkek ve kadindan daha yabanci olan biroklarina ve erkekle kadinin birbirine ne kadar
yabanci olduklarini kim gerekten anlamitir?
ehvet! Ama ben fikirlerim etrafinda set ler isterim, szlerim etrafinda da yle, ta ki baheme
domuzlar ve hayalperest ler girmesin.
Hkmetme tutkusu! En kati yreklilerin elindeki alevden kirba! En amansiz hakkinda
kullanilmak iin saklanmi, amansiz ikence. Canli atelerin karanlik alevi!
Hkmetme tutkusu! En kendini begenmi uluslarin karisina ikan ilgin fren. Belirsiz
erdemlerle alay eden her kisraga ve her gurura binen kuvvet!
Hkmetme tutkusu! Btn rm ve oyulmu eyler iin deprem. Khne mezarlarin
stnden yuvarlanan cezalandirici, kirici kuvvet, zamansiz cevaplarin yanindaki yildirimdan
soru iaret i!
Hkmetme tutkusu! Bakiindan insan kovuklara kaar, iki bklm olur ve feryat eder,
yilandan ve domuzdan daha alaklair ve sonunda byk aagilamayi haykirir.
Hkmetme tut kusu! Byk kmsemenin korkun greticisi ki ehirlere ve devlet lere ekil
yerinden! diye nerir ve sonunda onlarin kendilerine Ben buradan ekilmeliyim. dedirt ir.
Hkmetme tutkusu! Erguvan mut luluklari, ekici bir ekilde gklere resmeden bir ak gibi,
temizleri ve yalnizlari kendi kendilerine yet ecekleri bir ykseklige tirmanmaya kandirir.
Hkmetme tutkusu! Yksek olan ey aagiya inip ikt idari almak isterse buna tutku denir mi?
Gerekten bu dknlkte, bu inite byk bir taraf yoktur.
Yalniz ykseklik, sonsuz olarak yalnizlikta kalmasin ve kendisiyle yet inmesin diye, dagin
vadiye inmesi ve dag rzgrlarinin ovalara esmesi iin ah byle bir zlemin kutsama ve
erdem adini kim bulacak? Adi bulunamayan bu eye Zerdt bir zamanlar armagan eden
erdem demit i.
Ite o zaman ki gerekten ilk defa, Zerdt bencilligi kutsamiti. Kudret li bir ruhtan kaynayan
saglam ve kutsal bencillik! O kudret li ruhtan ki yksek, gzel ve zafer kazanan beden
onundur. Ve etrafinda her ey bir aynadir.
Kuvvet li ve inandirici beden! Bir dansr ki sembol ve zeti kendi kendiyle keyiflenen
ruhtur. Ite byle, beden ve ruhlarin kendi kendilerine keyiflenmelerine, erdem denir.
Onlarin iyi ve kt deyileriyle bu keyifleni, kutsal koruluklarla rtl! Kendi mutluluguyla
btn basit eyleri uzaklatirir. Btn korkulu eyleri kendinden uzaklatirir. O kt! der ve
korkagi amalar! Daima sizlanan, inleyen, t elalanan ve kk ikarlari derlemekle megul
olan her ey ona basit grnr.
O her acili hikmet i de basit grr. Gerekten, hikmet ler var ki karanlikta iek aar. Gece
glgesi hikmet i ki her ey kibirli diye daima iini eker.
Korkak gvensizlik, baki ve el siki yerine yemin isteyen ve pheci hikmet onca
degersizdir. nk bu, korkak ruhlarin iidir.
abuk begenilen, kpeke sirt st yatan, alakgnll olan her ey, ona daha degersiz
grnr. Ve abuk begenilen, alakgnll, kpeke ve gerici hikmet ler vardir.
Kendini hibir zaman savunmak istemeyen bir tiksint i, zehirli salyayi ve kt bir bakii
yutabilen bir zorunluluk, pek fazla yet inen ve pek fazla sabirli olanlardan da igrenir. nk
bu, kle tarzidir.
Bu aziz kibirlilik tanriya kari olsun, insana kari olsun veya ahmak insan grlerine kari
olsun, btn bu kleliklerin yzne tkrr.
Kt! Sklm pklm, klevari, klece gz kirpan, burkuk kalple ve korkak budalaliklarla,
pen sahte fedakrlik ktdr.
Sahte hikmet... Btn klelikler yorgun ve bitkin espriler, hele akin, karanlik, acayip papaz
delilikleri.
Btn papazlar, dnyadan bezginler, btn bu dii ve uak ruhlular, ah btn bunlarin
oyunlari, bencilligin hesabina yazilmitir. Oysaki bencillige konu olan eylere erdem
denmel iydi.
Bu, dnyadan bezgin korkaklar, put rmcekleri kendilerini vazgemi gstermek istiyorlar.
Ama btn bunlar iin bir gn, bir degime, bir adalet kilici ve byk bir gle geliyor. O
zaman her ey meydana ikacak ve benl igi kutsal ve saygin sayanlar ve benci ll igi kutsayanlar
bildiklerini syleyecekler ve falcinin dedigini diyecekler; Bak o byk gle yakindir,
geliyor.
Zerdt byle dedi.
Agrlgn Ruhu stne
I
Benim agzim halkin agzidir. Benim konumam kibar zppelere kaba gelir. Szlerim
mrekkep hokkalarina ve kalem t ilkilerine yabanci gelir.
Benim elim bir delinin elidir. Btn masalara, duvarlara ve bunun gibi mecnunane ziynet lere
ve karalamak iin yeri olan her eye yaziklar olsun, her eye lanet!
Benim ayagim bir at ayagidir. Onunla ta, toprak, tarla t apan her eyi teperim ve btn
koularda eytanin ncsym.
Benim midem bir kartal kursagidir. nk en ok kuzu etini seviyor; herhalde bir ku
kursagidir.
Masum eylerle beslenir, azla yet inir; umaya, uzaklamaya hazir ve sabirsiz! Benim tarzim
bu! Bunda bir ku tarzi bulunmaz olur mu? Ben, hele agirligin ruhuna da dmanim. Bu da
ku tarzidir. Gerekten, ben agirligin ruhuna ezelden dmanim.
Dmanligim nerelere uup kamadi ki? Bu konuda ok ey syleyebilirim ve sylemek
isterim, ama bo bir evde yalniz olmaliyim ve kendi kulaklarima sylemeliyim.
Tabii, baka arkicilar da vardi ki girt laklari ancak ve ancak ev doldugu zaman ailir. Elleri o
zaman konuur, gzleri o zaman anlam kazanir, kalpleri o zaman uyanir! Ben bunlara
benzemem.
I I
Insanlara gnn birinde umayi gretecek olan adam, btn sinir talarini devirecekt ir. Btn
sinir talari yok olacaktir ve o dnyayi yeniden ve hafif bir dnya olarak kutsami olacaktir.
Ku en seri attan daha hizli uar. Fakat onun da kafasi, henz umayi bilmeyen insan gibi
yine agir topraga gmldr.
Agirligin ruhu ister ki hayat ve toprak agir olsun! Fakat hafif olmak ve bir ku olmak isteyen,
kendini sevmelidir. Ben bunu gret iyorum. Tabii sararip solmularin ve hastaliklilarin
sevgisiyle degil! nk bu gibilerin bencillikleri de ryp yok olur.
Insan kendisini kutsal ve saglam bir sevgiyle sevmeyi grenmeli. Insan kendisine tahamml
etmeyi grenmeli ve saga sola dalmamali. Ben bunu gretiyorum.
Byle saga sola bakmaya, bakalarini dnmek di yorlar. Bundan byk yalan ve ikiyzllk
olamaz. Hele bu sz btn dnyaya agir gelenler sylerse!
Gerekten, kendi kendini sevmeyi grenmek, bugnden yarina oluverecek bir i degildir.
Aksine btn sanat larin en zoru, en incesi ve en ok sabir isteyenidir.
Insanin kendine ait olan her ey kendinden iyice saklanmitir. Ve btn gmler iinde en g
ikarilan, insanin kendi gmsdr. Agirligin ruhu byle yapar.
Daha beikteyken bize iyilik ve ktlk diye agir szler ve agir degerler gretirler. Bize
verdikleri eyizin adi budur. Ve bize, bu eyizin hatiri iin yaadigimizi sylerler.
ocugu, kendi kendini sevmemeyi greterek kendimize bagliyoruz. Agirligin ruhu byle
yapar.
Ve bize verilen bu eyizi kuvvet li omuzlarimizla yalin daglarin zerine t airiz. Terledigimiz
zaman bize derler ki; Evet hayata katlanmak zordur.
Evet, insanin kendisini taimasi gtr! Bunun nedeni kendi omuzlarinda birok yabanci ey
taimasidir. O, bir deve gibi ker ve sirtina bolca yk yklenir. Hele gl, dayanikli ve
saygili olursa! O zaman pek ok yabanci szler ve yabanci degerler yklenir ve hayati bir l
olarak dnr!
Ve gerekten insanin kendisine ait bazi eyleri taimasi da gtr! Insanin iinde birok ey
salyangoza benzer. Igren, kaygan ve yakalanmasi g!
yle ki, stne altin nakili bir asil kabuk ister. Fakat kabuga ve gzel bir manzaraya ve
kurnaz bir krlge sahip olmak sanatini da grenirdi.
Insanda birok ey aldaticidir. Nice kabuklar pek ince, pek hazin ve pek fazla kabuktur.
Birok gizli i yilikler ve kuvvet ler ok defa aiga ikmaz. En nefis erezler bazen agzinin
tadini bilen yiyici bulamaz!
Bunu kadinlar, o en sekin erezler bunu iyi bilirler. Biraz iman veya biraz zayif; bu
kadarcik fark ansa ne kadar etki eder!
Insanin kefedilmesi zordur. Hele insanin kendi kendisini kefetmesi daha zordur. ok defa
zek, ruh hakkinda yalan syler. Agirligin ruhu bunu yapar. Fakat yle diyen kendisini iyi
kefetmit ir; Benim iyiligim ve ktlgm budur. Herkese iyi, herkese kt diyen cceyi
ve kstebegi susturmu olur.
Gerekten, her eyi iyi bulan ve hele dnyayi en iyi ey diye dnenleri de sevmem. Bunlari
pek fazla yet inmeci bulurum.
Her eyden tat almak isteyen yet inmecilik! En yksek zevk bu degildir. Ben evet ve hayir
demesini bilen ve agzinin t adini bilen damaklari ve mideleri severim.
Fakat eline geeni igneyip yutmak; bu, domuz tarzidir! Daima I- A demek; bunu yalniz
eekler ve ona benzeyenler grenirler.
Benim zevkim koyu sari ve sicak kirmizidir. Benim zevkim her renge kan katar. Fakat evini
beyaza boyatan, bana beyaz boyali bir ruh gsterir.
Kimi mumyalara kimi de hayalet lere ik olur. Bunlarin ikisi de et e ve kana dmandir. Ah
bunlar sinirime dokunur! nk ben kani severim.
Herkesin tkrk attigi yerde oturup kalmayi istemem. Benim zevkim bu. Hirsizlar ve
yalancilar arasinda oturmayi tercih ederim. Kimsenin agzinda altin yoktur. Fakat tkrk
yalayanlar daha fazla sinirime dokunur. Insanlar arasinda buldugum en igren t ip, sevmek
istemedigi halde yine sevgiden geinmek isteyen parazit lerdir.
Ya kt hayvanlardan olmak veya hayvan egit icisi olmaktan baka yapacak ey bilmeyenleri
de mutsuz bulurum. Bunlarin yaninda yerleemem. Bunun gibi daima beklemeye mecbur
olanlar da anssizdir. Bunlar da sinirime dokunur. Btn gmrkler, eriler, krallar ve
btn baka yurt ve dkkn bekileri!
Gerekten, ben de beklemeyi grendim. Ve esasli grendim. Ama kendimi beklemeyi ve her
eyden nce durmayi, gitmeyi, komayi, siramayi, tirmanmayi ve dans etmeyi grendim.
Ama benim nerim udur; bir sre sonra yeri gelip de umayi grenmek isteyen, nce ayakta
durmayi, yrmeyi, komayi, tirmanmayi ve dans etmeyi grenmelidir. Bunlar olmadan
uulmaz!
Ip merdivenlerle nice pencerelere tirmanmayi grendim. Kemikli bacaklarimla yksek
siriklara tirmandim. Aklin yksek siriklari zerine oturmanin bana verdigi mut luluk az
degildi.
Byk stunlar stnde kk alevler gibi parildamak. Bu bir d, nk iik kktr. Fakat
yolunu kaybetmi gemiler ve kazazedeler iin byk avuntudur!
Birok dolambali yollarda dolaarak kendi hikmet ime ulatim. Gzmn kendi
uzakliklarima daldigi yerlerde bir merdiven stnde ykseklere tirmanmadim. Ben yol
sormayi sevmem. Btn bunlar sinirime dokunur. Yolu, yollara sordum ve onlari byle
denedim.
Btn yrym bir deneme ve bir sormaydi. Gerekten, byle sorularin cevabini vermeyi
de grenmeli. Bu benim houma gider.
Bu ne iyi, ne ktdr. Fakat benim zevkimdir. Ne ondan utanirim, ne de onu gizlerim.
Ite benim yolum. Ya sizinki? Bana yol soranlara u cevabi verdim; Yol mu? Byle ey
yoktur.
Zerdt byle dedi.
Eski ve Yeni Levhalar stne
1
urada oturuyorum ve etrafimda eski, kirilmi levhalar ve yeni, yari yazilmi levhalar
bulundugu halde bekliyorum. Benim saat im ne zaman alacak? Aagiya inecegim saat ,
grubumun saat i. nk bir defa daha insan iine gitmek ist iyorum.
Ite bunu bekliyorum. nk nce saat imin aldigina dair iaret lerin belirmesi gerekir. Yani,
glen aslan ve gvercin srs!
Bu aralik, kendi kendimle konuuyorum. Kimse bana yeni bir ey anlat miyor. Bari kendimi
kendime anlatayim.
2
Insanlar arasina vardigimiz zaman eski bir bo inanca sahip olduklarini grdm. Hepsi
insanlar iin iyi ve kt olan eyleri bildiklerini saniyorlardi.
Erdemlerden bahsetmek onlara eski ve yorgun bir inan gibi geliyordu. Ve iyi uyumak
isteyen, yataga yatmazdan nce iyiden ve ktden sz ediyordu.
Ben yle diyerek uykularini kairdim; Iyi ve ktnn ne oldugunu yaraticidan baka henz
kimse bilemez! Yaratici ise, insanlara bir hedef yaratan ve topraga bir anlam ve gelecek
verendir. Ancak, bu yaraticidir ki iyi yi ve kty yaratir.
Onlara eski ders krslerini ve btn eski inanlarini yiktirdim. Erdem stat larini, azizlerini,
airlerini ve dnya kurtaricilarini onlara gln gsterdim.
Ktlk dolu egemenleri ve hayat agaci stnde pinekleyip, bezginlik saanlari onlara gln
gsterdim.
Bir le ve sirt lan gibi, onlarin byk mezar caddelerine bizzat oturdum ve onlarin
gemilerine ve kof saltanatlarina gldm.
Gerekten, gt verenler ve deliler gibi onlarin kk byk eylerine fke ve kinle
haykirdim. En iyi eylerinin bi le kk oldugunu hatt a en kt eylerinin bi le kk oldugunu
haykirdim! Ve byle gldm.
Benim dagda dogmu egemen zlemim ve vahi hikmet im iinde haykirdi ve gld; benim
byk ve kanat irpan zlemim!
zlemim ok defa glerken beni aagi yukari firlatti. Bylece gneten sarho olmu bir
hayret oku halinde korkuyla utum.
Uzak gelecege utum. Henz hibir ryada grlmeyen gelecege, kimsenin hayal etmedigi
kadar sicak bir gneye; tanrilarin iplak dans ettikleri yere!
Simgelerle konumak ve airler gibi kekelemek, gerekten air olmaya mecbur olduguma
utaniyorum!
O zamanlar btn olulari bir ilahi dans ve bir ilahi cret diye dnyor ve dnyayi ilgin ve
kendine dogru kaar buluyordum.
Birok ilahin sonsuz bir kaimalari ve tekrar aramalari ve birok ilahin birbirlerine zit
konumalari, birbirlerine zit iitmeleri ve birbirlerine zit olarak olmalari!
Bana zaman, an lardan ibaret oldugu dncesini veriyor; zorunluluklarin bizzat zgrlk
oldugu ve zgrlgn dikenleriyle mut luluk iinde oynadigi zamanlar.
Benim de eski eytanimi ve ezeli dmanimi, yani agirligin ruhu ve onun yarattigi her eyi
tekrar grdgm zaman! Cebir, kanun, zaruret, sonu, ama, irade ve iyi ve kt
stnde dans edilecek ve dans edilip geilecek bir ey bulunmamali mi? Hafif eyler iin,
kstebekler ve agir cceler bulunmamali mi?
3
Yine orada idi ki; Insanst szn syleyen, insanin geilmesi gereken bir yol oldugunu ve
onun bir ama degil bir kpr oldugunu ve insanin yeni sabah kizilliklarina yol aacak olan
glenini ve akamini mut lulukla vmesi gerekt igini sylemit im.
Byk gle, erguvandan ikindi ve akam kizilliklari hakkinda Zerdt n szleri bunlardi.
Gerekten, onlara yeni yildizlar ve yeni geceler gsterdim ve glmeyi bir alaca adir gibi,
bulut lar, gece ve gndz stne gerdim.
Btn iirlerimi ve dncelerimi onlara grettim. Insanda paralar halinde, bilmece ve garip
rastlantilar eklinde bulunan eyleri birlet irip tek bir iir haline get irmeyi grettim.
air, bilmece zcs ve rast lantinin kurtaricisi olarak, onlara geleceklerini yaratmayi
grettim. Yaratarak kurtarii grett im.
Iradelerine Ben byle istedim ve byle isteyecegim! dedirt inceye kadar, insana gemiinden
kurtulmayi grett im.
Yalniz bunun kurtulu oldugunu ve kurtuluun bundan ibaret oldugunu grettim.
imdi onlarin arasina son defa girebilmek iin kendi kurtuluumu bekliyorum.
nk insanlar arasina bir defa daha gitmek isti yorum. Onlarin arasina inmek ist iyorum.
Onlara en degerli armaganimi, lrken vermek ist iyorum!
Bunu en zengin varlik olan gneten, batii sirasinda grendim. Gne batarken, tkenmez
hazinelerinden denize altin saar. yle ki en fakir baliki bile, altin kreklerle krek eker.
Ite bir zamanlar bunu grdm ve bunu izlerken gzyalarima doyamadim.
Zerdt de gne gibi batmak ist iyor. Ite bunun iin etrafinda eski, kirilmi levhalar ve yeni,
yari yazilmi levhalar bulundugu halde oturuyor ve bekliyor.
4
Bak, urada yeni bir levha var. Fakat onu benimle birlikte vadi ye ve etten kalplere taiyacak
kardelerim nerede?
Byk sevgim bylece en uzak hedeflere yneliyor. En yakinlarin, koruma! Insan, atlanmasi
gereken bir eydir.
At lamanin birok yollari ve tarzlari vardir. Bunun aresine bak! Yalniz bir aklabandir ki
insanin stnden siranip geebilecegini dnr.
En yakininda kendini yok et ve gasp edebilecegin bir hakki kendine verdirme!
Yaptigin eyi, bakasi senin adina yapamaz. Senin yaptigin eye bakasi senin adina karilik
veremez.
Kendini ynet emeyen, boyun egmelidir. Bazilari kendilerini ynet ebilirler.
Fakat kendilerine boyun egebilmeleri iin ok eksikleri vardir.
5
Soylu ruhlarin tarzi budur. Onlar hibir eyi bedavadan istemezler, hele hayati!
Halk tabakasindan olan, amasiz yaamak ister. Fakat biz, bize verilmi olan hayata karilik
ne verebilecegimizi dnrz!
Gerekten u kibar bir szdr: Hayatin bize adadigini, hayattan almaliyiz.
Tat vermeden tat almak istememeli.
Tat ve namus en utanga eylerdir. Her ikisi aranmak istemez. Bunlara sahip olmali, fakat
daha iyisi su ve aci aramali.
6
Ey kardelerim, ilk olan eyler daima kurban edilir. Biz i lk eyleriz.
Hepimiz gizli kurban masallarina kaniyoruz. Eski put larin hatiri iin yaniyoruz ve
kizartiliyoruz.
En iyi eyimiz yenidir. Bu, eski damaklari gidikliyor; et imiz krpe ve derimiz bir kuzu derisi.
Nasil olur da eski putperestleri tahrik etmeyiz!
En iyi eyimizi kizartma yapan eski putperest, kendi iimizde oturur. Ah kardelerim, nasil
olur da ilk olanlar kurban olmazlar!
Fakat bizim tarzimizin geregi budur. Ve ben, kendilerini korumak istemeyenleri severim. Bo
yere harcananlari btn kalbimle severim. nk onlar kariya geenlerdir.
7
Gerekten, dogru olmayi pek azlari baarir! Ve bunu baaranlar da bunu istemezler. Hele
iyiler, hi!
Ah bu iyiler, iyi insanlar hibir zaman geregi sylemezler; ruh iin, byle iyi olmak bir
hastaliktir.
Bu iyiler bagilarlar. Teslim olurlar. Kalpleri yumuaktir ve uyumludurlar. Fakat boyun egen
kendisini iitmez!
Iyiler gznde kt denen eyler bir araya gelmeli ki; bir gerek dogabilsin! Ah kardelerim,
byle bir gerek yaratmak iin yeter derecede kt msnz?
Korkun araba, uzun gvensizlik, gaddar hayir, bikkinlik, canlidan kesme; btn bunlarin bir
araya gelmesi ne kadar nadirdir! Fakat gerek, bu tohumlardan meydana gelir!
imdiye kadar btn bilgiler, kt vicdanlarin yaninda yet imit ir! Ey geregi kavrayanlar,
eski levhalari paralayiniz, paralayiniz!
8
Suyun stunlari olsa ve irmagin stnde kpr ve parmaklik bulunsa, her eyin akintida
olduguna kimse inanmaz.
Budalalar bile buna it iraz ederler. Ve derler ki her ey akiyor mu? Irmagin stnde stunlar ve
kprler var ya! Kprnn stnde her ey sabittir. Btn degerler, kprler, iyi ve kt
kavramlari... Bunlarin hepsi sabittir. Hele azili ki, irmaklar dondurucusu gelince; en akacilar
bile gvensizligi grenirler ve o zaman yalniz budalalar degil; herkes, her ey sabit durmali
mi? der.
Aslinda her ey sabitt ir. Bu kia yakiir bir derst ir. Verimsiz zaman iin elverili bir eydir.
Ki uykusuna dalanlar ve soba bainda pinekleyenler iin bu iyi bir avuntudur.
Aslinda her ey sakindir. szne lodos it iraz eder!
Lodos bir kz. Ekine yaramayan bir kz, fkeli bir kz, bir yikici ki fkeli boynuzlariyla
buzu kirar! Ve buz da kprleri yikar!
Ah kardelerim he ey akinti halinde degil mi? Btn kprler ve parmakliklar suya dmedi
mi? Iyi ve ktye artik kim tutunacak?
Yazik bize, yaasin, lodos esiyor! Kardelerim btn sokaklarda bu gd veriniz!
9
Eski bir dnce vardir ki adi iyi ve ktdr. Bu inancin tekerlegi imdiye kadar falcilar
etrafinda dnmtr.
Bir zamanlar falcilara inanirlardi. Onun iin her eyin yazgi olduguna ve yazginin gereginin
zorunlu olduguna inanirlardi.
Sonra da btn falcilara inanmaz oldular. Ve una inanir oldular; zgrlk her eydir.
Istedigin her eyi yapabil irsin.
Kardelerim imdiye kadar yildizlar ve gelecek hakkinda ancak bo inanlar ileri srlmtr.
Fakat bir ey bilinmemit ir. Onun iin imdiye kadar iyi ve kt hakkinda yalniz bo
inanlara dlm fakat bir ey bilinmemit ir.
10
almamalisin! ldrmemelisin! bir zamanlar bu szler kutsaldi. Bu szlerin karisinda diz
bklr, kafa egilir ve pabu ikarilirdi.
Fakat size soruyorum, dnyada byle kutsal szlerden daha beter hirsizlar ve kat iller nerde
vardir?
Bizzat hayatin iinde hirsizlik ve ldrme yok mudur? Byle szler kutsal sayilinca, bununla
bizzat gerek katledilmi olmadi mi?
Yoksa hayata zit ve hayattan rkt en bir lm gd myd bu? Kardelerim paralayiniz,
eski levhalari paralayiniz!
11
Gemi olan her eye kari benim acima duygum, onlarin feda edilmi olmasini grmektir.
Her cinsin acima duygusuna, ruhuna ve ilginligina kurban edilmi ve her ey onun kprs
haline gelmit ir.
Byk bir diktatr ortaya ikabilir ki, kendi lt fu ve iddet iyle btn gemi eyleri bir kpr,
bir iaret, bir igirt kan ve bir horoz sesi olmaya zorlayabilir!
Fakat u da baka bir tehlike ve benim baka acimamdir; halk tabakasindan olanin
dnceleri, dedesine kadar varir ve dedesinde zaman biter.
Bylece btn gemi eyler feda edilmit ir. nk bir defasinda olabilir ki halk tabakasi
egemen olur ve sig sularda btn zamani bogar.
Onun iin kardelerim, yeni bir soylular sinifi gereklidir ki halk tabakasina zit hareket etsin ve
yeni levhalar stne yeniden soylu kelimesini yazsin.
Soylulugun var olabilmesi iin birok soyluya ve eit eit soylulara iht iya vardir. Yoksa
zamaninda bir simgeyle ifade ettigim gibi tanrilik odur ki tanrilar vardir. Fakat tanri yoktur.
12
Ah kardelerim size yeni bir soyluluk gstermek ve gretmek ist iyorum. Siz, gelecegin
ekincileri, yet it iricileri ve taniklari olun.
Evet, para soylulugu, bezirgn soylulugu gibi satin alabileceginiz bir soyluluk degil; nk
alinabilen eyler degersizdir!
erefiniz, soy sopunuzdan degil, gideceginiz yoldan gelmeli. Sizi gemek isteyen iradeniz ve
adimlariniz Yeni erefiniz bu olmali!
Gerekten, bir prense uaklik etmi olmak degil, ne var bu prenslerde? Ve duran bir ey, daha
saglam dursun diye desteklemek degil! Slaleniz saraylarda grevli diye degil! Ve siz bir
flaman gibi sig havuzlarda uzun zaman oturmaya alitirildiniz diye degil. nk durabilmek
grevli takiminin bir becerisidir ve grevli takimi lmden sonra gelecek mutluluga inanirlar,
oturabilmeyi isterler.
Kutsal tanidiginiz bir ruh, at alarinizi sevimli diyarlara gtrd diye degil. Ben bunu vmem.
nk agalarin en kts olan hain yet it igi lke vlecek bir yer degildir.
Ve gerekten, bu kutsal ruh ve onun valyeleri nereye sefer ett ilerse; keiler, kazlar ve put
kafalar nde yrmtr!
Ah kardelerim, soylulugunuz geriye degil ileriye bakmali! Btn ata ve ecdat diyarlarindan
srlmelisiniz!
ocuklarinizin lkesini sevmelisiniz. Bu sevgi, sizin yeni soylulugunuz olmali. En uzak
denizlerde, henz kefedilmemi diyarlar! Yelkenleriniz o tarafa ailmali. Ve onu
aramalisiniz!
Babalarinizin ocugu olmak gnahini, ocuklarinizda gidermelisiniz.
Btn gemii byle kurtarin. Size bu yeni deger levhasini gsteriyorum!
13
Yaayip da ne olacak? Yaama bo ey, yaama saman dvmek, yaama yanip da
isinmamak. Bu eski gevezeliklere hl zdeyi diyorlar. Fakat bu szler eski oldugundan,
daha fazla deger veriliyor. Bataklik bile soyluluk veriyor.
ocuklar yle diyebilirlerdi; Ateten korkuyorlar, nk at e onlari yakiyor! Eski masal
kitaplarinda ocuka ok ey var ve her zaman saman dven, dvmenin nasil karisinda
olsun? Byle del ilerin enelerini kapamali!
Byleleri masaya otururlar ve bir ey get irmezler, hatta yemek istegini bile. Byle oldugu
halde her ey bo! diye mirildanirlar.
Ah kardelerim, iyi yemek, iyi imek hi de kt bir ey degil! Hi bir zaman honut
olmayanlarin, deger yargilarini paralayiniz, paralayiniz!
14
Temize her ey temizdir! Halk byle der. Fakat ben de derim ki; Domuza her ey
domuzdur!
Onun iin hayalciler ve kalpleri burkulmu bezginler yle sylerler; Dnya acayip bir
pislikt ir.
nk bunlarin hepsi temizlenmeyen ruhlardir. Hele te dnyaya gmeden, rahata
kavuamayanlar! tednyalilar!
Holarina gitmese de yzlerine kari unu diyecegim; onlarin dnyasi insan makat ina benzer.
O kadari dogru.
Dnyada ok pislik var, bu da dogru! Fakat dnya bu yzden garip bir pislik degildir.
Dnyada birok eylerin kt koktugu sznde bir gerek var. Fakat bizzat bir eyi zorla
yapma, kanat lar ve pinarlar bulan kudret ler yaratir!
En iyide bile igrenecek bir taraf vardir. En iyi bile yok edilmesi gereken bir eydir.
Kardelerim, dnyada ok pislik bulundugu sznde ok gerek var!
15
Dindar tednyalilari, vicdanlarina baglilikla ve sanki dnyada bundan daha yanli ve bozuk
bir ey yokmu gibi yle szler sylediklerini iittim:
Birak dnyayi kendi baina! Ona kari bir parmak bile kaldirma.
Birak kim isterse bogazlasin, biaklasin, sksn ve kazisin. Buna kari da parmak kaldirma.
Bu suretle dnyadan vazgemeyi grenirler.
Ve kendi akil ve kavrayiini bizzat kendin bogazlamalisin! nk bu, bu dnyaya ait bir
akildir. Bu ekilde dnyadan siyrilmayi grenirsin!
Kardelerim, softalarin bu eski deger yargilarini paralayiniz, paralayiniz. Dnyaya ift ira
eden bu szleri paralayiniz!
16
ok ey grenen, iddet li tutkularini unutur. Btn karanlik sokaklarda fisildanan sz
budur.
Hikmet, adami yorar. Bu dnya buna degmez; sen bir tutku besleme! Bu yeni levhayi, pazar
yerlerinde bile asili buldum.
Kardelerim bu yeni levhayi da paralayiniz! Bu gd verenler, dnya yorgunlari, lm
gtleyen ve bostancilardir; nk bakin bu da bir uaklik gddr. Onlarin g grenmeleri
ve en iyi eyi grenmeyileri ve her eyi pek arabuk yapilari, yemesini bilmeyileri,
midelerinin bozuklugu bundan!
Onlarin ruhu bir bozuk midedir, lme zendirir! Kardelerim, gerek ruh bir midedir. Hayat
bir keyif inaridir. Fakat btn bu kederlerin nedeni olan bozuk midenin btn kaynaklari
zehirlenmit ir.
Kavramak; bu aslan iradeliye keyif verir! Fakat yorulana, hkmedilir. Ve btn dalgalar
onunla oynar.
Zayif insanlarin tarzidir bu. Yollarini airirlar. Ve sonunda yorgunluk onlara sorar; Durup
dururken neden yola iktin. Hepsi anlamsiz.
Her ey anlamsiz! Hibir ey istememeli! Bu gt onlarin kulagina ho gelir. Oysaki bu bir
uaklik gddr.
Kardelerim, Zerdt btn yol yorgunlarina serin ve sert bir rzgr gibi geliyor. O birok
burunlari aksirtacak.
Benim zgr nefesim duvarlar arasindan da geer. Hapislere ve tutsak ruhlara da girer.
Irade kurtulmali! nk istemek yaratmaktir. Benim gdm bu. Ve siz sadece yaratmak iin
grenmelisiniz. Ve grenmeyi, iyi grenmeyi benden grenmelisiniz.
Kulagi olan iitsin.
17
Ite deniz karida! Yol oradan belki byk deme geer. Fakat bu belkiyi, kim kabul edecek?
Sizden kimse lmn genzine atilmak istemez! O halde nasil dnyadan bezmi oluyorsunuz!
Dnyadan bezgin! Fakat henz topraktan uzaklami bile degilsiniz! Hala sizi topraga ehvet li
ve kendi toprak yorgunlugunuza ik buluyorum!
Dudaklariniz bouna sarkmiyor. Onlarda henz bir kk dnya arzusu var ve gzlerde
unutulmaz bir dnya keyfinin bulutugu yzmyor mu?
Evren zerinde birok degerli keif vardir. Kimi faydali kimi ho Bunlarin hatiri iin
dnyayi sevmeli.
Ve bazi keifler de var ki kadin memesine benzer. Hem faydali, hem ho!
Fakat siz dnya yorgunlari, dnya tembelleri, sizi kirbala okamali! Kirba darbeleriyle sizi
tekrar neelendirmeli.
nk dnyayi kendinden bezdiren, hasta ve yaama yorgunlari degilseniz, kurnaz
tembellersiniz veya anak yalayici keyif kedilerisiniz. Tekrar keyiflenmeyecekseniz
gmelisiniz!
ifasi olanaksiz olanlara hekimlik etmemeli. Zerdt bunu gret iyor. Bylece tednyaya
gmelisiniz. Fakat hayata bir son vermek, bir yeni misra bulmaktan daha fazla cesaret ister.
Btn doktorlar ve airler bunu bilirler.
18
Kardelerim, yorgunlugun yarattigi levhalar vardir. Tembelligin yarattigi levhalar vardir.
Bunlar ayni eyi syleseler de farkli dinlenmek isterler...
u alaga bakin! Hedefine az bir uzaklik kalmitir, fakat yorgunluktan inat la kuma yatmitir
bu yigit!
Yorgunluktan yola, evrene, hedefe ve kendine esneyip duruyor. Daha bir adim bile atmak
istemiyor bu cesur!
imdi gne onu kizartiyor ve kpekler terini yaliyor. Fakat o inadindan yattigi yerde yatiyor
ve rezil olmayi tercih ediyor.
Hedefinden az bir uzaklikta rezil olmak! Gerekten, onu salarindan gge ekmeye mecbur
kalacaksiniz bu kahramani!
Birakin yattigi yerde yatsin! Ve serinlet ici ve bayiltici yagmurla, uyku; o avutucu, ona gelsin.
Kendiliginden uyanincaya kadar birakin onu yatsin. Yorgunlugu ve yorgunlugun btn
izlerini stnden atincaya kadar yatsin!
Yalniz kardelerim; kpekleri, miskin sokulanlari, btn sr halinde sokulanlari ve her
kahramanin terine yapian iikli alayini ondan uzaklatirin!
19
Etrafima emberler ve kutsal sinirlar iziyorum. Benimle birlikte daha yksek daglara
ikanlar azaliyor. Gittike kutsallaan daglardan bir si lsile ina ediyorum. Kardelerim,
benimle nereye kadar ikabilirseniz ikin, ama yaninizda bir asalak bulunmasin.
Asalak; sokulgan, yapikan bir solucandir ki sizin hasta ve yarali yerlerinizde semirmek ister.
Ve onun becerisi ykselen ruhlarin yorulduklarini sylemekt ir. Onlarin kederlerine ve nazik
utanlari iine igren yuvasini yapar.
Kuvvet linin zayif ve soylunun fazla yumuak oldugu yere, o, igren yuvasini yapar. Asalak
bygn, kk, yarali kelerine yerleir.
Btn olu halindeki eylerin en yksek ve en alak tarafi nedir? Asalak, en alak eydir.
Fakat en yksek olan, en ok asalak besleyecekt ir.
Ruh ki en uzun merdivene sahipt ir. Ve en derinlere kadar inebilir. Nasil olur da parazit lerin
ogu onun sirtina binmez?
En geni ruh ki kendi iinde en uzaklara gidebilir, aldanabilir ve sapabilir; en gerekli ey ki
keyfi yznden gelecege ger. Olu halindeki ruh ki gelecege dalar, varligi ki iradeyi ve
tutkuyu ister.
En geni ruh ki kendi kendinden kaan en geni dairelerde kendine yet iir ve del ilik ona en
tatli ekilde seslenir.
Kendi kendini en ok seven ve iinde her eyin akinti ve zit akintisi, med ve cezri bulunur.
Nasil olur da en yksek ruh en kt parazit leri taimaz!
20
Kardelerim ben zalim miyim? Fakat ben diyorum ki deni itmeli de!
Bugn den, hayal kirikligina ugrayan her ey; onlari kim tutabilir? Fakat ben onlari itmek
de isterim!
Kayalari, yalin derinliklere yuvarlamanin keyfini bilir misiniz? Bugnk insanlara bakin.
Nasil benim derinliklerime yuvarlaniyorlar?
Kardelerim, ben daha iyi oyuncularin bir ncsym, bir rnegiyim! Benim rnegime uyun.
Umayi gretemiyorsaniz, daha abuk dmeyi gretin bari!
21
Ben cesurlari severim. Fakat kili olmak yetmez. Beklemesini de bilmeli!
ok defa kendisine gvenmek ve sessizce geip gitmek daha byk cesarettir. Bylece insan
kendisini daha degerli dmanlar iin saklami olur.
Kin beslenecek dmanlariniz olmali. Fakat hakaret e deger dmanlariniz olmamali.
Dmanlarinizla gurur duymalisiniz. Bir zamanlar bunu grett im.
Kardelerim, daha degerli dmanlar iin kendinizi saklayin. Onun iin ok dmanlarin
nnden geip gidin. Hele ulustan, uluslardan sz eden sokak takimini, bir tarafa birakin.
Onlarin leh ve aleyhteki fikirlerine aldirmayin. ok haksizlik vardir. Bunlari seyreden,
fkelenir.
Onlarin iine bakmak onlara saldirmakla birdir. Onun iin ormanlara kain ve birakin kiliciniz
uyusun!
Kendi yollarinizi yryn! Birakin halk ve uluslar kendi yollarindan gitsinler. Fakat bu yollar
bir tek mit iigi bile gstermeyen karanlik yollardir!
Varsin oralarda bezirgnlar hkmetsin. Orada parlayan her ey eri altinidir. Artik krallar
devri geti. Bugn ulus denen ey artik bir krala layik degildir.
Bakin, u uluslara nasil eriler gibi her sprntlkten en kk ikarlari derliyorlar!
Gizlice birbirlerini izlerler. Birbirlerinden bir ey airmaya ugrairlar. Bunun adina da iyi
komuluk derler. Nerede o eski aziz zamanlar ki bir ulus Ben baka uluslara egemen olmak
isterim. derdi.
nk kardelerim, en iyi olan hkmetmelidir. Ve en iyi olan hkmetmek ister. Baka trl
konuulan yerlerde en iyi insan yok demekt ir.
22
Eger ekmek bedava olsaydi bunlar ne diye haykiracaklardi? Onlarin eglenceleri geimleridir.
Birakin geimlerini g kazansinlar!
alimalarinda da birer yirtici hayvandirlar. Kazanmalari da bir gasptan ibarettir.
Kandirmacalari da ok! Onun iin birakin ileri g olsun!
Onlar daha ince, daha kurnaz ve daha insana yakin yirticilar olsunlar. nk insan en iyi
yirtici hayvandir.
Insan btn hayvanlardan ustaliklar gasp etmitir. Onun iin insanin ii hepsinden daha
gtr.
Yalniz, kular insanlarin stndedir. Hele bir kere insan umayi da grenirse eyvahlar olsun!
O zaman gasp arzusu nerelere kadar ykselecek!
23
Erkek savaa elverili, kadin dogurgan olmali. Ve her ikisi kafalariyla ve bacaklariyla iyi dans
etmeli. Bir defa olsun dans etmeden geirilen gn kaybolmu saymaliyiz. Bir gerek ki
iinde kahkaha yoktur, bize yalan gelmeli.
24
Sizin evlenmeniz, dikkat edin kt bir baglanma olmasin. Pek acele baglandiysaniz!
Arkasindan zina gelir.
Evlilikte yalan ve evlilikte egriliktense zina daha iyi! Bana bir kadin diyordu ki, ola ki nikhi
bozdum, fakat nikh beni daha nce bozdu.
Uygunsuz evlileri en kt kindarlar olarak buldum.
Onlar artik yalniz olmadiklarinin int ikamini btn dnyadan almak isterler.
Onun iin it en insanlarin birbirlerine yle demelerini isterim: Birbirimizi seviyoruz.
Birakin sevgimizi koruyalim. Yoksa bizim anlamami bir aldanitan ibaret olur.
Bize bir sre verin, bir kk evl ilik yapalim. Ve byk evl ilige elverili olup olmadigimizi
deneyelim! Iki kiinin her zaman bir arada bulunmasi byk bir eydir!
Btn iten insanlara bunu neririm. Eger baka trl nerseydim ve baka trl konusaydim
st insana olan sevgimin anlami kalir miydi?
Yalniz remeyin, kendinizi de gein! Kardelerim, ite bu i iin evlilik bahesi size yardim
etsin!
25
Her eyin esasi hakkinda bilgili olan, sonunda gelecegin kaynagini ve yeni esaslarini
arayacaktir.
Kardelerim, ok gemez, yeni uluslar meydana ikacak ve yeni pinarlar, yeni derinliklere
dogru aglayacaktir.
Deprem ki birok pinari enkaz altinda birakir. Birok eyleri rter, fakat iten gelen kuvvet leri
ve birok gizli eyleri meydana ikarir.
Deprem yeni pinarlar meydana ikarir. Eski uluslarin depreminden pinarlar fikirir.
Bak, burada birok susuza pinar, birok zlemliye kalp ve birok alete bir irade var. diye
bagiranin etrafinda bir ulus toplanir. Bu bir deneyimdir.
Emredebilen ve boyun egmeye mecbur olan, byle denenir. Ah, bu deneyim, nasil uzun bir
aramanin, isabet in, isabetsizligin, grenmenin ve yeni deneyimlerin ardindan gelir!
Insan toplulugu bir deneyim ve bir uzun arayitir. Ben bunu gretiyorum. Bu topluluk
emredecek birini arar.
Kardelerim! Bir deneyim, fakat bir anlama degil. Zayif kalplilerin ve yarim yamalaklarin bu
gibi deger yargilarini paralayiniz, paralayiniz!
26
Kardelerim! Insan gelecegi bakimindan en byk tehlike kimlerden geliyor? Iyilerden ve
adillerden degil mi? Bu gibiler yle konuurlar ve kalplerinde yle hissederler:
Iyiligin ve adalet in ne oldugunu biz bil iriz. Ve biz onlara sahibiz. Bu konuda hl aratirma
yapanlara yaziklar olsun!
Ktler ne kadar zarar verirlerse versinler en byk zarar iyilerden gelir!
Dnyaya ift ira edenler ne kadar zarar verseler de en byk zarar iyilerden gelir. Kardelerim
zamaninda birisi iyilerin ve adillerin kalplerini okumu ve bunlar yiyici lerdir demit i. Fakat
onu anlayamamilardi.
Hele iyiler ve adiller onu hi anlayamazlardi. nk onlarin ruhu iyi vicdanlarinda hapist ir.
Iyilerin budalaligi pek kurnazcadir.
Fakat gerek udur; iyiler, yiyiciler olmaya mecburdurlar. Baka trl olamazlar!
Iyiler kendi zel erdemlerini icat edeni armiha germeye mecburdurlar! Gerek budur.
Iyilerin ve adillerin yurtlarini ve kalplerini kefeden ikinci adam En ok kimden nefret
edersiniz? diye sorandir.
Yaraticilardan nefret edenler, en ok levhalari ve eski degerleri paralayana cani derler.
Iyiler yaratamazlar. Onlar sonun balangicidirlar.
Yeni levhalara yeni degerler yazani armiha gererler. Kendileri iin gelecegi feda ederler.
Btn insan gelecegini armiha gererler!
Iyiler daima sonun balangiciydilar.
27
Kardelerim, bir zamanlar son insan hakkinda syledigim szleri anlami miydiniz?
Btn insan gelecegi bakimindan, en byk tehlike kimlerden geliyor; iyiler ve adillerden,
degil mi?
Iyiler ve adilleri paralayiniz, paralayiniz. Bu szm de anladiniz mi kardelerim?
28
Benden kaiyor musunuz? rktnz m? Bu szlerimden titriyor musunuz?
Ah kardelerim, size iyileri ve iyilerin deger yargilarini paralayiniz dedigim de, insani kendi
aik deniz yolculuguna ikarmitim.
Ve asil imdi insana dehet, etrafina bakinma iht iyaci, byk hastalik, byk t iksint i ve byk
deniz tutmasi geliyor.
Iyiler size yanli kiyilar ve yanli gvenler gretmilerdi. Iyilerin yalanlari iinde dogmu ve
bytlmtnz. Iyilerin her eyinde yalan ve sahtekrlik var.
Fakat insan denen dnyayi kefeden; insan gelecegini ve dnyasini da bulmutur. imdi artik
benim cesur, uyanik ve sabirli denizcilerim olun!
Kardelerim, dogru yryn, dogru yrmeyi grenin.
Deniz kpryor. Biroklari size tutunarak dogrulmak ist iyor.
Deniz kpryor. Her ey denizdedir. Haydi bakalim, eski denizci kalpleri!
Ata diyari mi? Bizim ynmz, ocuklarimizin diyarina dogrudur! Byk zlemimiz o tarafa
dogru. Denizden daha ilgin, denizden daha firtinali bir ekilde kpryor.
29
Bir zamanlar adi kmr, elmasa demi ki, Sen niye bu kadar sertsin? Yakin akraba degi l
miyiz?
Kardelerim, ben de size soruyorum: Neden bu kadar yumuaksiniz, benim kardelerim degil
misiniz?
Neden bu kadar yumuaksiniz, neden bu kadar kaamakli ve uysalsiniz? Neden kalplerinizde
bu kadar inkr ve yalanlama var. Neden bakilarinizda bu kadar az yazgi var?
Yazgi ve affetmez yazgi olmak istemez misiniz? Yoksa benimle beraber nasil zafere
ulaacaksiniz?
Sertliginiz yildirimlari koparmak ve paralamak istemezse nasil olup da yarat icilikta bana e
olabileceksiniz?
Yaraticilar sert olur ve eliniz, binlerce yil bir muma basar gibi bastigi zaman bu size bir
mut luluk vermeli!
Binlerce yilin iradesi stne, bir madene yazar gibi, madenden daha sert, madenden daha
soylu yazmak bir mut luluktur. Ancak en soylu olan, ok serttir. Kardelerim bu yeni deger
levhasini size veri yorum; Sert olunuz!
30
Ey iradem, sen btn glklere ynel. Ey benim zorunlulugum! Beni kk zaferlerden
esirge! Yazgim dedigim ruhumun dilegi! Ey iimdeki! Ey stmdeki beni byk yazgi iin
sakla!
Ey iradem, son byklgn en son byklk iin sakla. Zaferinde acimasiz ol. Ah kim
zaferine yenilmedi!
Ah, kimin gz bu mahmur gn dogumunda kararmadi?
Ah, kimin ayagi zaferde sarsilmadi ve ayakta durmayi unutmadi!
Byk glede hazirlikli ve olgun bulunmam iin, alev halindeki maden yildirimlarina gebe,
bulut ve kabarmi st l meme gibi hazir ve olgun olmam iin!
Bizzat kendime ve en gizli emelime hazir olmam iin, onun okuna bir yay ve onun yildizina
zlemli bir ok gibi hazir olmam iin!
glesinde olgun ve hazir, parlak bir yildiz ve yok edici gne oklariyla mut lu, bizzat bir
gne ve acimasiz bir gne iradesi ve zafer iin yok etmeye hazir bir gne olmak iin!
Ey iradem, zorluklara ynel, ey benim zorunlulugum! Beni byk bir zafer iin sakla!
Zerdt byle dedi.
yileen Hasta
1
Zerdt, magarasina dndkten az sonra bir sabah, bir ilgin gibi yatagindan firladi, korkun
bir sesle haykirdi ve yat akta birisi daha varmi da kalmak ist iyormu gibi bir durum aldi.
Zerdt n sesi duyulunca hayvanlari irkilerek ona yaklatilar ve Zerdt n magarasina civar
magaralardaki btn ke bucaklardan btn hayvanlar uarak, srnerek, sirayarak
firladilar. Fakat Zerdt yle konutu:
Uurumlu dnce, derinliklerimden yukari ik! Uykucu solucan, ben senin horozun ve tan
zamaninim. Haydi, haydi sesimden uyan!
Kulaklarinin tikacini a. Dinle! nk ben seni dinlemek ist iyorum! Haydi, haydi! Burada
mezarlara dahi dinlemeyi gretecek kadar gk grlts var.
Gzlerinden uykuyu, krlg ve btn ahmakliklari sil. Beni gzlerinle de dinle. Benim sesim
anadan dogma krler iin de bir ifadir.
Ve bir defa uyaninca artik sonsuza kadar uyanik kalmalisin. Koca nineleri, tekrar uyusunlar
diye, uykularindan uyandirmak bana yakimaz.
Kimildiyor, geriniyor, horluyor musun? Haydi haydi horlama konu! Tanrisiz Zerdt, o
tanrisiz seni agiriyor!
Ben Zerdt; hayatin szcs, acinin szcs, evrenin szcs; seni en uurumlu fikrim seni
agiriyorum!
Yaasin! Geliyorsun, seni dinliyorum. Uurumun konuuyor. En derin yerimi aydinliga
ikardim.
Yaasin, haydi, ver elini ha! Birak! Ha ha! Tiksint i, tiksint i, t iksint i Yaziklar olsun bana!
2
Fakat Zerdt bu szleri syler sylemez, bir l gibi yikildi. Ve uzun zaman bir l gibi
kaldi. Kendine geldiginde solgundu. Titriyordu ve kalkamiyordu. Ve hayli zaman yemek ve
imek istemedi. Bu hal onda yedi gn srd. Fakat hayvanlari gece gndz yaninda kaldilar.
Yalniz, kartal yiyecek get irmek iin yuvadan uuyordu. Kartal gasp edebildigi eyleri
getiriyor ve Zerdt n yatagina koyuyordu. Bu suret le Zerdt ilekler, bgrt lenler,
zmler, yaban elmalari ve gzel kokulu otlar ve am kozalaklari ile evrilmi bulunuyordu.
Ayakucunda kartalin obandan glkle airabildigi iki kuzu bulunuyordu.
Sonunda, yedi gn sonra Zerdt yataginda dogruldu ve eline bir yaban elmasi alarak kokladi.
Bu koku houna gitti. O zaman hayvanlari Zerdt le konumanin zamani geldigine inandilar.
O, Zerdt, dediler, yedi gndr gzn aamadan yatiyorsun. Ayaga kalkmak istemiyor
musun?
Magarandan diari ik! Dnya bir bahe gibi seni bekliyor. Rzgr sana kavumak isteyen
ho kokularla oynuyor. Ve btn irmaklar senin peine dmek ist iyor.
Yedi gndr yalniz kaldigin iin, her ey senin zlemini ekiyor. Magarandan diari ik! Her
ey senin doktorun olmak ist iyor!
Yoksa sana yeni ve g bir bilgi mi geldi? Ekimi hamur gibi yatiyordun. Ruhun kabariyor
ve btn kiyilari aiyordu.
Ah hayvanlarim! dedi, Zerdt, Gevezelige devam edin, birakin ben dinleyeyim! Sizin
gevezeliginiz beni ferahlatiyor. Gevezelik edilen yerde dnya bir baheye benzer.
Kelimelerin ve seslerin bulunuu ne gzel ey! Kelimeler ve sesler, sonsuz ayrilar arasinda bir
gkkuagi ve ortada olan kpr degil mi?
Her ruha baka bir lem gerek; bir ruh baka bir ruh iin bir te dnyadir.
En yakin eyler arasinda cokun denizler, en gzel bir ekilde yalan syler. nk en kk
arayi kprlemek en zor it ir.
Benim iin nasil olur da benim diimda bir ey bulunur! Di yoktur! Fakat btn seslerde
bunu unutuyoruz. Ne iyi ki unutuyoruz!
Eyaya isimler ve sesler verilmesi, insanin onlarla keyiflenmesi iin degil midir? Konuma
gzel bir gariplikt ir. Insan onunla her eyin stnden dans eder geer.
Btn konumalar ve seslerin btn yalani ne sevimlidir! Sevgimiz, seslerle rengrenk
gkkuagi stnde dans eder.
Bunun zerine hayvanlar dediler ki; Bizim gibi dnenler iin her ey dans eder. O gel ir
elini uzatir, gler, kaar ve geri gelir.
Her ey gider ve her eyi geri gelir; varligin tekerlegi daima dner. Her ey lr ve her ey
yeniden iek aar. Varligin yili sonsuza devreder.
Her ey kirilir, her ey yeniden yapilir. Varligin evi daima ayni evdir. Her ey ayrilir ve her
ey yeniden buluur. Varligin halkasi daima kendisine sadik kalir.
Varlik her an yeniden balar ve burada her eyin etrafinda kre dner. Her ey orta,
sonsuzlugun yolu egri!
Zerdt, Ey apkinlar ve laternalar, dedi ve gld. yedi gnde yerine gelmesi gereken
eyleri ne gzel biliyorsunuz! Ve o korkun hayvanin bogazima sokulup beni bogdugunu
nasil biliyorsunuz! Fakat ben onun baini isirarak kopardim ve tkrp attim. Sizler ondan bir
laterna arkisi mi meydana get irdiniz? Fakat imdi yatiyorum. Bu isirma ve tkrmeden
yorgunum. Ve henz kendi kurtuluumun hastasiyim.
Ve siz bunlarin hepsini izlediniz mi? Hayvanlarim, sizde mi zalimsiniz? Insanlarin yaptigi
gibi benim byk acima seyirci mi olmak istediniz? Insan en gaddar hayvandir.
Insanin evren zerinde en houna giden ey dramlar, boga greleri ve armiha germelerdir ve
insan cehennemi kefedince, onu evrenin gg yapti.
Byk insan bagirinca kk insan acele ona koar. Ve keyfinden dili bogazindan sarkar.
Fakat bu ona acimam der.
Kk adam, hele air, lafla dnyadan ne ustaca ikyet eder! Onu iit in, fakat btn
ikyet lerde gizli olan hazzi da iitmemezlik etmeyin!
Byle hayat ikyetilerini hayat, bir gz kirpmasiyla yener. apkin der ki, Beni seviyorsun
ha, azicik bekle. Henz senin iin zamanim yok.
Insan kendi nefsine kari en zalim olan hayvandir.
Gnahkrlar, gnah ikaranlar, put taiyanlar adini alanlarin iddet li isteklerinde gizli ehvet i
duymazliktan gelmeyin!
Ve bizzat ben insanin ikyet isi mi olayim? Ah, hayvanlarim imdiye kadar yalniz unu
grendim ki insana iyilik etmek iin ktlk yapmak lazimdir.
Ve en kt ey onun iin en iyi kuvvettir. Ve en sert ta en yksek yaraticinindir. Ve insan
daha i yi ve daha kt olmalidir.
Insanin kt oldugunu bilmekle bu ikence tahtasina baglanmi olmadim, aksine hi kimsenin
bagirmadigi bir kuvvet le bagirdim!
Insanin en kt tarafi bile kktr. Ve insanin en iyi tarafi da pek kktr!
Insandaki byk bezginl ik; bu beni bogdu. Ve bogazima sokuldu. Falcinin syledigi de beni
bogdu? Hepsi bir, degmez, bilmek insani bogar.
nmden uzun bir gndogumu topallayarak geiyordu. lm yorgunlugunda ve lm
sarholugunda bir keder, esneyen bir agizla konuuyordu.
Kederim; Insan daima yeniden gelir. Kk insan, sen yorgunsun. diyerek topalliyor ve
uykuya dalamiyordu.
Insanin dnyasi, gzmde bir magaraya dnmt. Ggs iine kmt ve her canli ey
bana bir kemik ve moloz bir gemi gibi grnd.
Hznm btn insan mezarlarinda oturuyor ve artik ayaga kalkamiyordu; iimi ekmem ve
sormam, gece gndz beni boguyor, tirmaliyor ve sizlatiyordu!
Ah, insan daima yeniden gelir! Kk insan daima yeniden gelir!
Bir zaman en byk insanla en kk insani iplak grmtm. Birbirlerine ok benziyorlardi
ve en byg bile fazla insandi.
En byg de ok kk! Insandan bezginligimin nedeni buydu. En kk insanin bile daima
yeniden gelmesi! Beni btn varliktan bezdiren buydu.
Ah, tiksint i, t iksint i, t iksint i!
Zerdt byle dedi, iini ekt i ve rperdi. nk hastaligini hatirlamiti. Fakat burada
hayvanlari onun szn kestiler. Ey iyileme evresinde olan, artik konuma! Dnyanin seni
bir bahe gibi bekledigi diarlara ik.
Diariya; gllerin, arilarin ve gvercin srlerinin yanina ik! zellikle ten kularin yanina
git ki tme grenesin.
nk tmek iyileenler iin gereklidir. Saglikli olan varsin konusun. Saglam adam da
arkilar istese bile iyilemektekinin istediginden baka arkilardir!
Siz apkinlar ve laternalar susun artik! dedi Zerdt ve hayvanlarina gld. Kendime yedi
gnde buldugum avuntuyu ne gzel bildiniz!
Tekrar arki sylemek gerekt igini ve bu iyilemeyi, bu avuntuyu kendim iin buldum. Bundan
da kendinize bir laterna arkisi mi ikarmak ist iyorsunuz?
Iyileme evresindesin, artik konuma, dediler hayvanlar; kendine yeni bir laterna insan,
daha iyi bir laterna ara. Zerdt bak yeni arkilarin iin yeni laternalar gerek!
Zerdt, arki syle ve co. Yeni arkilarla ruhunu ifalandir ki sen, henz hibir insana
yazilmami byk yazgini taiyabilesin!
Zerdt, senin hayvanlarin senin kim oldugunu ve ne olman gerekt igini bi lirler. Bak sen
daima yeniden gelmeyi gretensin. Senin yazgin bu!
Bunu greten ilk insan olursun da bu byk yazgi senin iin en byk tehlike ve hastalik
tekil etmez olur mu?
Bak, senin grett igin eyi biz biliyoruz. Her ey ve bizler daima yeniden gelecegiz. Ve bizler
birok defalar yeniden geldik, bizimle beraber her ey de byle.
Sen gretiyorsun ki oluun byk bir yili vardir. Korkun byklkte bir yil! Bu bir kum saat i
gibi daima yeniden evrilmelidir ki yeniden dolsun ve boalsin.
En byg ve en kg, btn bu yillar, eit olsun ve biz kendimiz her byk yilda daima
ayni kalalim. Byklgmzde ve kklgmzde!
Ey Zerdt, sen imdi lmek isteseydin kendine ne diyecegini bil irdik; fakat hayvanlarin
senden henz lmemeni rica ediyorlar!
Sen, aksine t itremeden mut lulukla geni bir nefes alarak konuacaktin. Ve ey en sabirli insan,
lseydin sirtindan agir bir yk ve baski kalmi olacakti!
Diyecekt in ki; Ite lyorum ve kayboluyorum; bir anda bir hi olacagim. Ruhlar da bedenler
gibi geicidir.
Fakat nedenlerin dgm ki ben onun iindeyim, daima geri gelir. O beni yeniden yaratacak.
Ben, kendim daima yeniden geliin nedenlerinden birisiyim!
Ben yeniden dogarim bu gnele, bu evrenle, bu kartalla ve bu yilanla beraber. Fakat yeni bir
hayata veya daha iyi bir hayata veya imdiki hayatin aynina degil!
Ben daima yeniden gelirim ve imdiki hayat imin aynina, noktasi noktasina ayni. yle ki her
eye yeniden gelme dersini veririm. Ve yine byk evren ve insan glesinden sz ederim. Ve
insanlara Insanstnn gelecegini haber veririm.
Szm syledim ve bu szm yznden harcanacagim: Benim yazgimin geregi bu. Haberci
olarak, bo yere harcanacagim!
Batmakta olanin kendisini onurlandiracagi saat geldi. Zerdt n inii byle biter.
Zerdt n hayvanlari, bu szleri syledikten sonra sustular ve onun konumasini beklediler.
Fakat Zerdt onlarin sustugunu duymadi. Gzleri kapali ve uyur gibi bir halde yatiyordu.
Belki de uyuyordu. nk imdi ruhuyla konuuyordu. Fakat onu bu derece sakin ve dm
gren yilan ve kartal bu sakinl ige saygiyla, yavaa ekildiler.
Byk zlem stne
Ey ruhum, sana zamaninda ve nceden der gibi bu gn demeyi ve her ey stnden
neeyle dans edip gemeyi grettim.
Ey ruhum, btn ke bucaklardan seni ikardim ve stndeki tozu, rmcegi ve lolugu silip
sprdm.
Ey ruhum, seni kk utantan ve kaamak erdemlerden temizledim ve seni gnein karisina
iplak ikmaya ikna ettim.
Ruh denen firtina ile kabaran denizinin stne fledim ve btn bulut lari oradan kovdum.
Hatta gnah denen bogucuyu bogdum.
Ey ruhum, sana firtina gibi hayir demeyi ve aik gk gibi evet demek hakkini verdim.
Iik gibi sakin duruyorsun ve hayir diyen firtinalar arasindan geiyorsun.
Ey ruhum, sana yaratilmi ve yaratilmami eyler hakkindaki zgrlgn iade ettim!
Gelecektekinin keyfini senin kadar kim bilir.
Ey ruhum, sana aagilamayi grett im. Fakat slk gibi gelen aagilamayi degil byk, seven
aagilamayi! En fazla aagiladigi yerde en ok seven aagilamayi! Ey ruhum, bizzat
nedenlerini kandirasin diye, kendini kandirmayi grettim, denizi kendi yksekligine eken
gne gibi.
Ey ruhum, seni boyun egmekten, diz kmekten ve efendim demekten vazgeirdim, bizzat
sana zorunluluklara ynel ve yazgi isimlerini taktim.
Ey ruhum, sana yeni isimler ve eit li oyuncaklar verdim. Ve sana yazgi ve halkalarin
halkasi ve zamanin gbegi ve zmrt an dedim.
Ey ruhum, senin dnyana imek zere btn hikmet leri, btn yeni araplari ve hikmet in eski,
grlmemi derecede sert araplarini verdim.
Ey ruhum, stne btn gneleri, btn geceleri, btn susmalari ve btn zlemleri
dktm. Bylece seni bir asma gibi byttm.
Ey ruhum, imdi artik sik ve altin zm taneleri, kabarik memelerle dolu bir asma gibi zengin
ve agir duruyorsun!
Ey ruhum, senden daha fazla seven daha geni, daha kuatma iinde bir ruh hibir yerde
yoktur. Gemile gelecek, sende oldugu kadar, nerede byle birbirine yakin bulunur?
Ey ruhum, her eyimi sana verdim ve elim artik boaldi. imdi bana glmseyerek ve agir
bali; Hangimiz teekkre borluyuz? diyorsun.
Alici aldigi iin, verici teekkre borlu degil mi? Armagan etmek bir zorunluluk degil mi?
Almak bir acima degil mi?
Ey ruhum, kederindeki glmseyii anliyorum. Senin airi zenginligin, dileyen eller yarat iyor.
Dolgunlugun cokun denizlere bakiyor, ariyor ve bekliyor.
Glmseyen gzlerinin ggnden, airi dolgunlugun zlemi bakiyor!
Evet , ruhum, glmsemeni grp de gzyalarindan erimemek mmkn m?
Glmseyiindeki iyilige melekler bile gzyai dkyorlar.
Senin iyiligin ve fazla iyiligindir ki sizlanmak ve aglamak istemez. Fakat ruhum yine de
glmsemen gzyalarina, zlem eken ve t itreyen agzin hikiriklara zlem ekmektedir.
Her aglayi bir sizlanma ve her sizlani bir sulama degil midir? Kendi kendine byle
diyorsun. Ve onun iin ruhum, dertlerini dkmektense glmsemeyi tercih ediyorsun.
Olgunlugunun btn acisini ve asmanin hasatilari beslemesinden dogan zlemini,
gzyalarinla dkyorsun.
Fakat ruhum, erguvan gamini aglayarak gidermek istemezsen arki sylemeye mecbur
kalacaksin! Bak, sana unlari haber verirken bizzat ben glyorum!
Btn denizler sakinleip senin zlemini dinleyinceye kadar grleyen arkilar syle!
Sakin, zlemli denizlerin stnde sandal yznceye kadar, btn iyi ve kt garibelerin alt ini
etrafinda zipladiklari esrarli hazine grlnceye kadar grle!
Irili ufakli hayvanlar, hafif ve tuhaf bacagi olan her ey meneke mavisi yollarda dolaincaya
kadar grle.
Garip hazineye, gnll sandala ve onun efendisine dogru grle. Bu efendi ise elmas hasat
biagiyla bekleyen, zm koparicidir.
Ey ruhum, senin byk kurtaricin o adsiz ki adini gelecekteki arkilar bulacak.
Daha imdiden ve gerekten, daha imdiden mstakbel arkilarin kokusu geliyor! Yaniyor ve
hayal ediyorsun. Daha imdiden derin avuntu pinarlarindan kana kana iiyorsun. Daha
imdiden gamin, gelecekteki arkilarin mut lulugunda dinleniyor.
Ey ruhum, sana artik her eyimi ve en son eyimi vermi bulunuyorum, ellerim tamamen
boalmitir. Sana arki sylemeyi nermek son iimdi.
imdi syle! Sana arki sylemeyi nerdigime gre, kim kime teekkre borludur? Ama
daha iyisi ey ruhum, bana arki syle, bana arki syle, syle de sana teekkr edeyim.
Zerdt byle dedi.
Diger Dans $ar ks
1
Ey hayat, bu yakinlarda gzlerinin iine baktim. Gece gznde altin piriltisi grdm. Bunun
verdigi keyift en kalbim duruyordu. Gece sularinda altin bir kayigin parildadigini grdm.
Batmakta olan, ien, tekrar iaret veren altin bir sal lanti kayigi!
Dans dkn olan ayagima bir gz attin; glen, soran, eriten, sallayan bir baki.
Seni anlamak iin, topuklarim gerildi ve ayak parmaklarim dinlendi. Dansrn kulagi ayak
parmaklarinda olur!
Sana dogru siradim. Sen geriye ekildin. Dalgalanan salarin bana dogru uzadi.
Senden ve yilanlarindan uzaga siradim. O zaman yari usta ve arzu dolu gzlerle karimda
duruyordun.
Egri bakilarla bana egri yollar gsterdin. Ayagim egri yollarda srmeyi grendi!
Yakinligindan korkarim. Seni uzaktan severim. Senin kaiin beni eker. Senin araman beni
durdurur. Aci ekiyorum. Fakat senin hatirin iin ne acilara katlanmam ki!
Onun soguklugu yakar, kini igfal eder, kaii baglar, alakgnll davranilari tahrik eder.
Ey byk baglayici, sarici, aldat ici, arayici, bulucu, senden kim nefret etmez! Ey masum,
sabirsiz, rzgr gibi aceleci, ocuk gzl sulu, seni kim sevmez!
Garip sargi, beni imdi nereye akiyorsun? Ey tatli yabani av ve ey nankr, benden yine
kaiyor musun?
Dans ederek seni izlerim. En kk izlerinde de seni izlerim. Neredesin? Bana elini, hi
olmazsa bir parmagini ver!
Burasi magara ve it. Yolumuzu airacagiz. Dur, sakin dur. Baykularin ve yarasalarin
hiiltilarini duymuyor musun?
Ey bayku, ey yarasa, beni maymunlatirmak mi ist iyorsun? Neredeyiz? Bu ulumayi ve
dalamayi kpeklerden grendin.
Beyaz dilerinle beni sevimli isiriyorsun. Kizgin gzlerin peremlerinin arasindan bana dogru
firliyor?
Bu; ta, aga stnde bir danstir. Ben bir avciyim. Benim kpegim mi yoksa dag keim mi
olmak istersin?
imdi yanima gel. Ve korkun sirayici abuk gel, at la uradan! Yaziklar olsun, sirarken
bizzat ben dtm!
Ey cret, yattigimi gr ve acima dilendigime bak. Seninle daha iyi yollara gitmek isterdim.
Sakin alaca fundaliklar arasinda sevimli bir yol! Veya karidaki gl boyunca, orada alt in
baliklar yzerler ve dans ederler!
imdi yorgunsun ha? Karida koyunlar ve akam kizilliklari. oban kaval alinca uyumak ho
degil mi?
Bu kadar bitkin, yorgunsun ha? Ben seni tairim, birak kollarin dsn! Susuzluk ekersen
verecek bir eyim var. Fakat sen onu imek istemezsin!
Ah bu melun, kivir kivir yilan. Nereye katin? Fakat yzmde penenin izlerini ve kirmizi
lekelerini duyuyorum.
Senin saf obanin olmaktan biktim! Ecinni, imdiye kadar hep ben sana arki syledim. imdi
de sen bana bagir!
Kirbacimin temposuna gre dans etmeli ve bagirmalisin! Kirbaci unutmadim ya? Hayir!
2
Hayat bana zarif kulaklarini kapayarak yle cevap verdi:
Ey Zerdt, kirbacini o kadar iddet li aklatma! Bilirsin ya grlt fikirleri ldrr. Hlbuki
bana imdi narin fikirler geliyor.
Biz, ikimiz de iyilik ve ktlk yapmayanlariz. Adamizi ve yeil imenimizi, biz ikimiz iyi ve
ktnn tesinde bulduk. Yalniz ikimiz, onun iin birbirimize iyi davranmaliyiz!
Birbirimizi candan sevmesek bile candan sevimiyoruz diye kederlenelim mi?
Sana kari iyi, hatta ok iyi oldugumu bilirsin. Bunun nedeni senin hikmet ine kiskanlik
duymamdir. Ah bu uak, hikmet ilginligi!
Hikmet in seni koyup bir kasa sevgim de kaip giderdi!
Bundan sonra hayat dnceli dnceli; arkasina, nne bakti. Ve yavaa yle dedi: Ey
Zerdt, bana yeter derecede sadik degilsin! Beni, syledigin kadar sevmiyorsun; biliyorum ki
yakinda beni terk etmeyi dnyorsun.
Bir eski, agir, inilt i ani vardir. O, geceleyin inilt isini senin magarana kadar duyurur.
Bu an, gece yarisi saat ini alarken birle on iki arasinda bunu hatirlarsin.
Zerdt, biliyorum, beni yakinda terk etmek istedigini dnyorum.
Evet, dedim yavaa, fakat bunu sen de biliyorsun ve darmadaginik sari peremlerinin
arasindan, kulagina yavaa bir ey syledim.
Zerdt bunu bi liyorsun! Bunu kimse bilmez!
Birbirimize ve stnden serin akamin gemekte oldugu imene baktik ve aglatik. Fakat o
zaman bana hayat btn hikmet lerinden daha sevimli idi.
Zerdt byle dedi.
3
Bi r!
Ey insan, dikkat et.
ki!
Karanlk gece yar ne diyor?
!
Uyuyordum. Uyuyordum.
Drt!
Derin ryadan uyandm.
Be!
Dnya derin.
Alt!
Gndz dnldnden daha derin.
Yedi !
Ac derin.
Sekiz!
Haz, kalp acndan daha derin.
Dokuz!
Elem der ki : Zeval bul!
On!
Fakat her haz, sonsuzl uk ister.
On Bi r!
Deri n, deri n bir sonsuzluk ister.
On ki!
Yedi mhr veya evet ve min arks
1
Ben eger bir falciysam ve byk bir yay stnde ve iki denizin arasinda dolaan falci zeksina
sahipsem, yorgun olan ve ne lmek ne yaamak isteyen her eye ve btn derin vadilere
dmansam, karanlik kucakta yildirima ve kurtarici iik huzmesine hazir ve evet diyen, glen,
gelecek kefeden yildirim huzmelerine ve yildirima gebeysem!
Byle bir gebel ige ne mut lu! Ve gerekten; gelecegin iigini atelemek isteyen, uzun zaman
sikintili bir hava halinde daglarda asili durmaya mecburdur.
Ah, nasil olur da sonsuzluga ve dgn halkama, yeniden dnyaya gelmenin halkasina tutku
duymam?
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
2
Hiddet im mezarlari devirdiyse, sinir talarini oynatti ve eski deger levhalarini paralayarak
sarp uurumdan aagiya yuvarladiysa!
Eger alay edilerim rm szckleri yok etti ve lo mezarlari, rmcekleri bir sprge
gibi, bir rzgr gibi silip sprdyse!
Eski tanrilarin gmldkleri yerlerde nee iinde oturduysam ve eski yaam yadsiyicilarinin
heykelleri yaninda dnyayi severek, yaami kutsayarak yer aldiysam!
Bu kirik damlardan ieri temiz gne iigi girerse, mezarlari ve kiliseleri bile sevebilirim.
Yikilmi olani severim!
Ah, nasil olur da sonsuzluga ve evlilik nianina; yeniden dnyaya geliin nianina tutku
duymam!
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
3
Yaraticinin havasindan tek bir nefes bile almisam ve rast lantilari zorlayan o gksel
zorunluluktan bir yildiz dansi yapmak istemisem!
Arkamdan iin gk grltsnde, fakat boyun egerek izleyen yaratici yildirimin grlemesiyle
bir defa glmsem!
Dnyayi depreme vererek ve atlatarak ve iinden ate nehirleri fikirtarak bir defa olsun
tanrilarla ilah masasinda zar atmisam!
(nk dnya bir ilahlar masasidir ve yaratici yeni szler ve ilahi hamlelerle t itrer.)
Ah nasil olur da sonsuzluga ve dgn halkasina ve yeniden dnyaya gelmenin tutkusuna
kapilmayayim.
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
4
Iinde her eyin iyice karitirildigi u kpkl ve baharli testiden bir defa olsun, dolu bir
yudum it imse!
Elim bir defa olsun en uzagi en yakina, atei ruha, keyfi aciya ve en kt eyleri en iyi eylere
akitabildiyse!
Her eyin o potada iyice kariabilmesi iin gerekli olan o kurtarici tuzun bir t anecigi isem,
nk biri vardir ki iyiyi kt ile birletirir ve en kt eyi bile baharat olarak kprtme iine
elverilidir.
Nasil olur da sonsuzluga, dgn halkasina ve yeniden dnyaya gelmeye istek duymam.
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola!
nk seni seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
5
Eger ben denize ve denize benzeyen eylere, hele bana fkeyle karilik veren eylere
bagliysam!
Bil inmez eylere dogru yelken aan o arayici havasi iimde varsa, havamda bir denizci neesi
varsa!
Benim neem; Sahil kayboldu ve son zincirim skld. Sinirsiz deniz etrafimda grlyor.
Zaman ve mekn btn geniligiyle nmde parliyor. Ihtiyar kalp, haydi bakalim haydi
bakalim diye haykirirsa!
Ah! Nasil olur da sonsuzluga ve dgn halkasina, yeniden dnyaya gelmenin halkasina istek
duymam?
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
6
Benim erdemim bir dansz erdemi ise ve iki ayagiyla altin zmrt bir tutkunluguyla
siriyorsa.
Benim ktlgm, gl ve leylak fidanliginda yerlemi olan ve glen bir ktlkse.
-nk glmekte btn ktlkler yan yanadir, fakat bu ktlkler kutsaldir. Ve kendi
mut luluklariyla zgrlge ermilerdir-
Btn zorluklarin kolay, btn bedenlerin dansz, btn ruhlarin ku oluu benim iin A ve D
ise, gerekten bu benim A ve Dmdir.
Ah! Nasil olur da sonsuzluga ve dgn halkasina, yeniden dnyaya gelme halkasina tutku
duymam?
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
7
Ben, bir defa olsun, stme sakin bir gk gerdim ve kendi kanat larimla kendi ggme
utumsa!
Ve ben, oynayarak derin ve iiktan uzak kelere yzdmse ve zgrlk kuumun hikmet ine
erdimse!
Fakat ku hikmet i yle der; Bak ne alt var, ne st! Ey hafif, at kendini! arki syle!
Konuma artik!
Btn szler agirlar iin degil midir? Hafifler iin btn kelimeler yalanci degil midir? arki
syle; konuma artik!
Ah! Nasil olur da sonsuzluga ve dgn halkasina, yeniden dnyaya gelme halkasina istek
duymam?
Henz ocuk yapmak istedigim kadini bulamadim. Meger o, sevdigim kadin ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!

I V. BLM

Ah, dnyada actyanlartn
yapttqt tlgtnltqt kim yapar. Ve
actyanlartn deliliklerinin neden
olduqu actya ne neden olabilir?
O sevenlere yaztk olsun ki
actmalartndan daha stn bir
yksekliqe sahip deqillerdir.
Bana bir gn eytan yle dedi :
Tanrtntn bile bir cehennemi var.
Bu onun insanlara olan sevgisidir.
Geenlerde ondan u sz dinledim:
Tanrt ld, insanlara olan
actma duygusu yznden ld.
Zerdt
Bal Kurban
Zerdt n ruhunun stnden yine aylar ve yillar geti. O, bunun farkinda olmadi, fakat
salari agarmiti. Bir gn magarasinin nnde bir tain stne oturup sakin sakin uzaklara
bakarken -oradan deniz ve zikzakli uurumlar grnr-, hayvanlari dnceli dnceli
etrafinda dolatilar ve sonunda karisina geldiler ve dediler ki:
Zerdt, kendi mut luluguna mi bakiyorsun?
Mutlulukta ne var? diye cevap verdi Zerdt, oktandir mut luluga baktigim yok. Ben
eserime bakiyorum. Hayvanlari:
Ah Zerdt! dediler, Iyi eylerden bikkinlik getirmi bir adam gibi konuuyorsun.
Mutlulugun gk mavisi glnde yatmiyor musun? Zerdt, apkin, deliler! dedi ve gld,
Simgeyi ne gzel set iniz! Fakat bilesiniz ki benim ansim bir su dalgasi gibi degil, bana
baski kurar, benden ayrilmak istemez. Erimi zi ft gibidir.
O zaman hayvanlari yine dnceli dnceli, etrafinda dolatilar ve tekrar karisina dizilerek
dediler ki:
Zerdt, bu nedenle olacak ki sain gm gibi agardigi halde yzn sarardi ve karardi. Bak,
zift inin iinde oturuyorsun.
Ne sylyorsunuz hayvanlarim, dedi Zerdt ve gld, gerekten, ziftten sz etmekle
gnah iledim. Benim baima gelen, btn olgunlaan meyvelerin baina gelir. Kanimi
koyulatiran ve ruhuma durgunluk veren, damarlarimda toplanan, baldir.
Zerdt, dediler hayvanlari ve ona yaklatilar, yle olacak, fakat bugn yksek bir daga
ikmak istemez misin? Hava ok aik ve bugn dnya her zamankinden daha i yi grlr.
Evet, hayvanlarim dedi Zerdt, gerekten gnlme uyan iyi bir neride bulundunuz.
Bugn yksek bir daga ikacagim. Fakat bana orda bal hazirlayin. Sari, beyaz, halis, buz gibi
serin petek bali. Biliniz ki orda bir bal kurbani vermek ist iyorum.
Zerdt, yksege ikinca kendisine elik eden hayvanlari geri evirdi ve kendisini yalniz
buldu. O zaman btn kalbiyle gld, etrafina bakindi ve yle dedi:
Kurbanlardan ve bal kurbanlarindan sz ediim szmn bir hilesi ve gerekten faydali bir
delilikt i. Bu dag tepesinde, yalniz magarasinda ve yalniz hayvanlar arasinda oldugumdan daha
serbest konuabilirim.
Neyi kurban etmeli? Bana armagan edilen eyi israf ediyorum. Bin elle israf ediyorum. Nasil,
buna nasil kurban vermek denir?
Bal arzuladigim zaman yem ve ayilarin ve acayip kularin da dillerini yalayarak arzuladiklari
tatli bir urup ve lapa istemiim. -Ve o kpek ki ancak avci ve balikilara gerekli olur!- Eger
dnya karanlik bir hayvanlar ormani ve vahi avcilarin eglence bahesi ise ben uurumlu,
zengin bir deniz grmeyi tercih ederim. Ilahlarin bile arzu duyduklari, balik ve yengelerle
dolu bir deniz ki ilahlar burada baliki ve ag aticisi olurlar. Dnya irili ufakli acayip eylerle
bu kadar doludur.
Hele insan dnyasi, insan denizi! Ite ben altin oltami ona daldiriyorum ve diyorum ki: Insan
uurumu ail!
Ail ve baliklarini, parlak yengelerini bana firlat! Bugn en iyi yemimle en tuhaf insan
baliklarini yemleyecegim!
Bizzat mut lulugumu btn uzaklara ve geniliklere atiyorum.
Birok insan, baliklari isirmayi ve irpinmayi grenirler mi diye sabah, gle ve akam
arasindaki btn uzakliklara yayiyorum.
Ta ki gizli, sivri engellerimi isirarak benim yksekliklerime ykselsinler. Deniz dibinin en
eit li varliklari, btn insan balikilarin en fenasinin dzeyine ykselsinler.
Ben oldum olasiya byleyim. eken, ykselten, yukari ekenim. Bir ekici, retici ve
yet it iriciyim ki kendi kendime oldugun gibi ol demem bouna degildir.
O halde insanlar, benim yanima ikabilirler. nk henz inmemin iaretlerini bekliyorum.
Ve henz mecbur oldugum halde insanlar arasina inmiyorum.
Ite onun iin bu yksek daglar stnde, hilekr ve alayci bekliyorum. Ne sabirsizim ne
sabirliyim. yle birisiyim ki artik sabretmedigi iin sabretmeyi unutmutur.
Yani yazgim bana sre taniyor. Beni unuttu mu acaba? Yoksa byk bir tain arkasinda
glgede oturup sinek mi avliyor?
Ve gerekten, sonsuz yazgima minnettarim ki beni zorlamiyor, koturmuyor ve poz vermek
ve ktlk yapmak iin bana zaman birakiyor. Bu sayede, bu yksek dagda balik tutmami
midir?
Bu zirvede yapmak istedigim ey bir delilik olsa bile aagilarda beklemek yznden tren
dkn, yeil ve sari olmaktan daha iyi.
Beklemek yznden fkeyle soluyan, daglarin uluyan firtinasi ve sabirsiz ki vadilere dogru
yle bagirir:
Dinleyin, yoksa sizi tanrinin kirbaciyla dvecegim.
Byle fkelere zlmem, bunlar benim iin ancak glnecek eyler!
Ya bugn konuacak veya bir daha konuamayacak olan bu byk grlt davullari imdi
sabirsizlansalar gerek!
Fakat ben ve ansim, biz bu gne seslenmi yoruz. Hi bir zaman da seslenmeyecegiz.
Konumak iin sabrimiz, zamanimiz, hatta fazla zamanimiz var. nk nasil olsa o bir defa
gelecek, geip gitmemeli!
Nasil olsa bir defa gelecek ve geip gidemeyecek olan ne? Byk ansimiz bizim byk, uzak
insanlik lemimiz, bin yillik Zerdt lemidir.
Bu uzaklik, ne kadar uzak olabilir? Bana ne? Fakat bu yzden saglamligi daha az degil mi?
Bu temelin stnde iki ayagimla ve gvenle duruyorum.
Sonsuz bir zemin stnde! Sert, eski kayalar stnde, bu yalin daglar zerinde ve btn
rzgrlarin gelip dagildiklari ve nerede, nereye, nereden? diye sorduklari yerde.
Ey benim aydinlik, kutsal muzipligim! Gl, burada gl! Yksek daglardan aagiya parlak bir
alay kahkahasi birakiver. Pariltilarinla bana en gzel insan baliklarini yemleyiver!
Btn denizlerde bana ait ve benden olan her eyi bana yakalayiver ve bana getiriver. Ben
btn balikilarin en kts olarak bunu bekli yorum.
ik, ik oltam! Gir ieriye, in aagi. ansimin yemi! Kalbimin bali, en tatli damlani damlat.
Oltam, btn kara kederlerin karnina saplan.
Gzm! Diariya, diariya! Ah etrafimda ne kadar ok deniz ve afaklari sken insan
gelecekleri var. Ve stmde nasil gl rengi bir sakinlik, nasil bulutsuz bir susma var!
Yardm steme glg
Ertesi gn Zerdt, magarasinin nndeki tainin stnde oturuyor ve hayvanlari ise yeni gida
ve yeni bal get irmek iin diarilarda dolaip duruyorlardi. nk Zerdt eski bali son
damlasina kadar tketmit i. Fakat Zerdt elinde sopasi, vcudunun glgesi yere vurmu bir
halde dnceli dnceli oturup dururken, dncesi kendisine ve glgesine ait degildi,
birdenbire irkildi ve dehete dt. nk kendi glgesinin yaninda bir glge daha grmt.
Telala etrafina bakip ayaga kalkinca yanindakinin o falci oldugunu grd. O falciya bir
defasinda kendi sofrasinda yedirmi iirmit i. Falci byk yorgunluktan bahsedendi ve yle
demit i; Hepsi bir, hibir eyin degeri yok, dnya anlamsiz! Bilmek, adami bogar. Fakat
falcinin ehresi bu aralik degimit i. Zerdt, gzlerinin iine bakinca o yine irkildi. nk
yznden o kadar kt haberler ve kl renkli yildirimlar gemit i.
Zerdt n ruhunda geen olaylari hisseden falci, yzn silmek ister gibi elini geirdi.
Zerdt de byle yapti. Ikisi bu ekilde sessizlik ve sakinlik iinde kendilerini toplayip
kuvvet lendikleri zaman birbirlerini tanimak istediklerinin iaret i olarak el siktilar.
Ho geldin. dedi Zerdt. Byk yorgunlugun falcisi! Zamaninda benim sofra dostum ve
konugum oluun boa gitmesin. Bu gn de benimle beraber ye, i ve neeli bir iht iyar seninle
beraber sofraya oturdugu iin mazur gr.
Neeli bir iht iyar mi? dedi falci. Baini sallayarak; Kim olursan ol ve ne olmak istersen ol.
Zerdt sen bu yukarlarda en uzun kalansin. Artik yakinda sandalin kuru kalmayacak.
Kurulukta mi oturuyorum? diye sordu Zerdt glerek. Falci cevap verdi:
Daginin etrafindaki dalgalar, byk gerekliligin ve kederin dalgalari ykseli yorlar,
ykseliyorlar. yle ki yakinda senin kayigini kaldiracaklar ve seni srkleyip gtrecekler.
Zerdt bunun zerine sustu ve hayret etti. Falci, iitmiyor musun? dedi. Derinliklerden
yukarlara dogru gelen kkreyii ve alkanii duymuyor musun?
Zerdt yine sustu ve dinledi. O zaman uurumlarin birbirine attigi ve hi kimsenin tutmak
istemedigi uzun bir haykiri duydu. Bu haykiri o kadar ktyd ki!
Sonunda Zerdt, er habercisi dedi. Bu bir yardim isteme feryadidir. Ve bir insan
igligidir. Belki de siyah bir denizden geliyor. Fakat insan acisindan bana ne? Esirgenmi
oldugum son gnahi biliyor musun?
Falci, takin bir kalple Acima! dedi ve iki elini birden kaldirdi. Ah Zerdt, seni byk
gnahini ilemek iin aldatmaya geliyorum.
Bu szler henz sylenmit i ki bir iglik daha duyuldu. Bu defa iglik daha uzun, daha
korkuntu ve daha yakindan geliyordu. Iit iyor musun? Iit iyor musun Zerdt? diye
bagirdi falci. Bu iglik sana, seni agiriyor. Ve diyor ki; Gel, gel, gel, zamanidir tam
zamanidir.
Zerdt bunun zerine zihni karimi ve sarsilmi bir halde sustu. Sonunda tereddt le sordu;
Beni agirip duran kim?
Falci, sertlikle Sen onu bilirsin. dedi, Ne saklaniyorsun? Seni agiran, yksek insandir.
Zerdt tyleri rpererek Yksek insan mi? dedi, Ne ist iyor, ne ist iyor yksek insan? Ve
vcudundan ter boaniyordu.
Fakat falci Zerdt n bu korkusuna cevap vermedi. Aksine derinlikleri dinledi. Ama uzun
zaman oradan bir ses alamayinca gzn evirdi ve Zerdt n ayakta durdugunu ve
titredigini grd. Zerdt! dedi. Kederli bir sesle; Mut lulugundan bai dnm bir adam
gibi durmuyorsun; dmemek iin dans etmelisin!
nmde dans etmek ve btn hnerlerini gstermek istesen de, kimse bana; Bak burada son
neel i insan dans ediyor di yememel i.
Burada olanlari aramak iin bu daga ikanlar bouna gelmi olurlar. Burada yalniz oban
magaralari, kovuklar, saklanacak yerler bulurlar. Fakat mut luluk kuyulari, hazineler ve yeni
altin mut luluk damarlari bulamazlar.
Mutluluk; byle gmlmlerin ve yalnizlarin yaninda mutluluk nasil bulunur? Son ansi,
mut luluk adalarinda ve uzakta unutulmu denizler arasinda aramaliyim.
Fakat hepsi bir, hepsi bo, aramanin faydasi yok, artik mut luluk adalari da yok.
Falci bylece iini ekt i; fakat son iini ekmesinde Zerdt n yine akli baina geldi. Ve
derin bir uurumdan aydinliga ikan birisi gibi gvenle Hayir, hayir, defa hayir! diye gr
bir sesle bagirdi. Ve sakalini sivazladi. Ben bunu daha iyi bilirim. Baht iyarlik adalari var
yine. Sen sus, keder kumkumasi!
Ey kuluk vakt inin yagmur bulutu! iriltiyi birak. Senin gamindan nem kapmi ve bir kpek
gibi islanmi degil miyim?
Yine kurulanmak iin silkiniyorum ve senden kaiyorum. Buna ama. Sana kaba mi
grnyorum? Fakat burasi benim bahem.
Senin stn insanina gelince! Pekl ben onu, hemen o ormanlarda ararim. Sesi oradan
geliyordu. Belki kt bir hayvan onu sikitiriyordur.
O benim lkemde! Burada ona bir zarar gelmemeli. Ve gerekten, benim yanimda pek ok
kt hayvan var.
Zerdt bu szleri syleyince gitmek istedi. Fakat falci yle dedi:
Zerdt sen yaramazin birisin biliyorum. Bi liyorum, beni baindan atmak ist iyorsun. Hatta
benimle kalmaktansa hayvanlarin peinden ormana gitmeyi tercih edersin. Fakat bunun sana
ne faydasi var? Akam beni yine yaninda bulacaksin. Senin magaranda sabirli ve bir odun gibi
kati oturup, seni bekleyecegim.
Zerdt yrrken, yle olsun dedi; Magaramda nem varsa senindir, konugumundur.
Fakat orda bal bulacak olursan, yala onu Ayi! Ve ruhunu tatlandir. nk akamleyin ikimiz
de keyifli olmaliyiz.
Bugn bittigi iin keyifli olmaliyiz. Ve sen bile oyun ayisi gibi arkilarimla dans etmelisin.
Inanmiyor musun? Kafani mi salliyorsun? Haydi, haydi, koca ayi! Ben de bir falciyim.
Zerdt byle dedi.
K rallarla Konuma
I
Zerdt, daglarinda ve ormanlarinda henz bir saat yol almiti ki birdenbire garip bir alaya
rastladi. Ini yolu stnde talar ve erguvani kemerlerle bir flaman gibi ssl iki kral
geliyordu. Bunlar nlerinde bir eek sryorlardi. Zerdt hayret le kendi kendine Bu krallar
benim lkemde ne ariyorlar? dedi ve abucak bir fundalik arkasina saklandi. Fakat kafile
kendine yaklainca hafif bir sesle; Tuhaf, dedi, bunlar birbirine nasil uyuyor? Iki kral
gryorum, fakat yalniz bir eek!
Burada krallar durdular ve gldler, sesin geldigi tarafa baktilar. Sonra birbirlerine bakitilar.
Sag taraftaki kral Bizim halk da byle dnr ama sylemez. dedi.
Soldaki kral, omuz si lkt i ve cevap verdi; Bu bir kei obani veya kayalar ve agalar arasinda
pek uzun kalmi bir yalniz olacak, nk toplumdan uzak kalmak da ahlaki bozar.
Ahlaki mi? dedi acilikla br kral; yle ise kimden kaiyoruz. Iyi sosyet emizin gzel
adetlerinden degil mi?
Gerekten yalnizlar ve kei obanlari arasinda bulunmak kendisine yksek sosyete denen
sahte, boyali, makyajli kalabalik arasinda bulunmaktan daha iyi. Bu halk kendisine asi dese de
her eyleri hele kanlari eski hastaliklar ve bundan daha kt ifacilar yznden bozulmutur.
Bunlar arasinda yine en iyisi; kaba saba, inati, saglam bir kyldr. Bu gnn en kibari o. Bu
gnn en kibari kyl, kyl tarzi egemen olmali. Halk tabakasinin lkesi bu! Ben aldanmam.
Halk dedigin bir tuhaf alaimdir.
Halk kalabaligi! Bunda her ey birbirine kariik! Kutsalla melun, kahramanla Yahudi ve
Nuhun gemisinden her trl hayvan!
Iyi adet ler mi? Bizde her ey sahte ve bozuk. Kimse hrmet etmeyi bilmiyor. Ite bundan
kaiyoruz. Bunlar ikiyzl kpeklerdir ki hurma yapraklarini yaldizlarlar. Bu tiksint i beni
boguyor, biz krallar bile sahte olduk. Atalardan kalma ziynet lerle ssl ve en budala ve en
kalin kafali olanlar iin seyredilecek acayip bir garibeyiz. Bu bizimle balamadi. Fakat unu
sylemeliyiz ki sonunda bu sahtekrliktan biktik ve igrendik.
Btn bu nara atanlardan, yazi yazan sahtekrlardan bezirgn kokusundan, agiz kokusundan
uzaklatik! Halk tabakasi iinde yaamak ve onlarin bai olmak! Tiksint i, tiksint i, t iksint i! Biz
krallarda ne var artik?
Soldaki kralsa yle dedi; Eski hastaligin nksetti. Zavalli kardeim, t iksinme nbet in tuttu.
Fakat biliyorsun ki bizi dinleyen var.
Bu szleri can kulagiyla dinleyen Zerdt, gizlendigi yerden ikti, krallara yaklati ve yle
dedi:
Krallar, sizi dinleyen, seve seve dinleyen Zerdt tr.
Ben bir zaman; Krallarda ne var? diyen Zerdt m. Affedin, siz birbirinize Biz krallarda
ne var? dediginiz zaman sevindim.
Fakat burasi benim lkem ve benim egemenligim altinda. lkemde ne aramak ist iyorsunuz?
Belki de aradigim eyi, yani Insanstn yolda bulmusunuzdur.
Krallar bunu iit ince ggslerine vurdular ve ikisi birden Biz tanindik dediler. Bu szn
kiliciyla kalbimizdeki en koyu karanligi dagittin. Bizim iht iyacimizi kefettin. nk bak biz
'Insanstn bulmak iin yola iktik.
Biz kral olsak da bizden stn insani ariyoruz. Bu eegi ona gtryoruz. nk en yksek
insan yeryznn en yksek hkmdari olmali.
Insan yazgisi bakimindan, dnyaya hkmedenlerin en kuvvet li insanlar olmamasi kadar aci
bir ey yoktur. Aksi halde her ey sahte, egri ve uydurma olur. Hele onlar sonuncu insanlar ve
insandan fazla sigirsalar! O zaman ayak takiminin fiyat i ykselir. Hatta halk tabakasi Erdem
yalniz bendedir! der.
Neler iit iyorum? dedi Zerdt, Krallar iin ne hikmet , bayildim! Buna canim bir iir
yapmak ist iyor. Fakat yle bir iir ki herkesin kulagina gre degil. Ben oktandir uzun
kulaklilari hesaba katmayi unuttum. Haydi bakalim, haydi bakalim.
Fakat burada eek de lafa kariti ve kt bir niyet le anirmaya baladi.
Zamantnda - zannederim birinci kutsal ytlda
arapla sarho olan Sibylle dedi ki :
Eyvah, iler ters gidiyor!
Tkendi, bitti, dnya hibir zaman bu kadar kmedi
Roma orospuluqa ve orospu odaltqtna dt
Romantn Sezart stqtrlart, tanrt bile Yahudileti!
2
Zerdt n bu misralari krallarin houna gitt i. Sagdaki kral dedi ki; Zerdt seni grmeye
ikmakla ne iyi etmiiz! Oysaki senin dmanlarin resmini kendi aynalarinda, alayli alayli
glen bir eytan surati gibi gsterdiler. yle ki sen kalbimizi aiyordun, sonunda dedik ki
Grnnden bize ne?
Siz barii yeni savalarin araci olarak sevmelisiniz. Ve kisa barii uzun baria tercih
etmelisiniz. diyen adami grmemiz gerekir.
Kimse imdiye kadar byle cengver szler sylememit i. Iyi nedir? Cesur olmak iyidir. Her
eyi kutsallatiran, iyi bir savatir.
Ah Zerdt, byle szler iit ince damarlarimizdaki atalar kani kayniyor. Bu ilkbaharin, eski
arap fiilarina seslenii gibi.
Kililar, kirmizi benekli yilanlar gibi birbirine girince, at alarimiz hayat i severlerdi. Onlara
bari gnei soluk gelirdi. Hele uzun bari onlari utandirirdi.
Yildirim gibi parlayan kililari duvarlarda ie yaramaz bir ekilde asilmi grnce at alarimiz
ilerini ekerlerdi. O kililar gibi savaa susuzluk ekerlerdi; nk bir kili, kan imek ister.
Ve tutku iinde kivilcimlanir.
Krallar, babalarinin mut luluklari stne byle gevezelik ederken Zerdt e onlarla alay etmek
hevesi geldi. nk bunlarin yali ve zarif ehreleriyle pek barisever krallar olduklari
belliydi. Fakat Zerdt kendini tuttu; Haydi dedi, Zerdt n magarasi karida, yol oraya
gtrr. Bu gnn uzun bir akami olmali. Fakat imdilik yardim dileyen bir ses beni sizden
ayiriyor.
Iinde krallar oturur ve beklerse magaram onur duyar. Fakat tabii uzun zaman beklemeye
mecbur kalacaksiniz.
Ne yapmali, bugn beklemek, saraylarda oldugundan daha iyi nerede grenilir? Bugn artik
krallara kalmi olan tek beceri bekleyebi lmekten ibaret degil mi?
Zerdt byle dedi.
Kum Slg
Zerdt sik ormanlardan ve yosunlu topraklardan dnceli dnceli yrd. Fakat g
eyler stnde dnen her insanin baina geldigi gibi, farkinda olmaksizin bir insan ayagina
basmiti. Birdenbire bir vay sesi iki lanet ve yirmi kfr suratina arpildi. yle ki dehetinden
sopasini kaldirdi ve ayagina bastigi adama vurdu. Fakat hemen akli baina geldi ve yaptigi
delilige glmeye baladi.
Zerdt, ayagina bastigi adama -ki fke ile dogrulup oturmutu- Affet! dedi. Affet ve nce
sana bir sembol syleyeyim;
Uzak eyler hayal eden bir gezginin tenha bir sokakta gnete yatmakta olan bir kpege
farkinda olmaksizin arpmasi gibi.
Nasil bu ikisi, lecekmi gibi irkilen, kindar dmanlar gibi birbirlerine saldirirlarsa biz de
yle yaptik.
Fakat ne de olsa, bu kpekle bu yalniz az kaldi birbirlerini okayacaklardi. Bunlarin ikisi de
yalniz.
Ayagina basilan, fke ile Kim olursan ol! dedi. Sen yalniz ayaginla degil, sembolnle de
bana fazla basiyorsun!
Baksana, ben kpek miyim? Oturan, bunun zerine ayaga kalkti ve iplak kolunu batakliktan
ekti. nk balangita yere uzanmi yatiyordu. Bir bataklik vahisini gzet leyen birisinin
taninmamak iin saklanmasi gibi.
Zerdt, irkilerek Fakat ne yapiyorsun? diye bagirdi. nk iplak kolundan ok kan
akmakta oldugunu grd. Baina ne geldi, talihsiz, seni uyuz bir hayvan mi isirdi?
Kolu kanayan adam, hl fkeyle glyordu. Sana ne? dedi ve yoluna devam etmek istedi.
Ben burada kendi lkemdeyim. Herkes benden istedigini sorabilir. Fakat kaba bir adama
cevap veremem.
Aldaniyorsun! dedi Zerdt acimayla ve onu tuttu, Aldaniyorsun! dedi. Burada kendi
degil benim lkemdesin ve bu lke iinde kimseye zarar gelmemesi gerekir. Bana ne ad
verirsen ver. Ben kendimim ve kendime Zerdt diyorum.
Haydi, u yukari yol Zerdt n magarasina gider. Uzak degildir. Orada yaralarinin
iyilemesini beklemek istemez misin? anssiz adam, hayatta ansin yok. nce seni hayvan
isirdi, sonra da ayagina insan basti.
Ayagina basilan adam, Zerdt n ismini iit ince degiti. Bana ne oluyor? diye bagirdi, Bu
dnyada beni dnen Zerdt denen bu insandan ve kanla geinen slkten gayri kim var?
Bu bataklikta slgn yznden bir baliki gibi yatiyordum. Slk uzanmi kolumu on defa
soktu. Sonra da daha gzel bir slk, yani bizzat Zerdt, soktu.
Ne ans ne mucize! Beni avutarak bu batakliga get iren gn yaasin! Slklerin en iyisi, en
endamlisi, byk vicdanlar slg Zerdt yaasin! Ayagina basilan, byle dedi.
Zerdt onun bu szlerine ve zarif, saygili tarzini sevdi. Kimsin? diye sordu ve elini uzatti;
Aramizda aydinlatilacak, neelendirilecek ok ey kaliyor. Fakat temiz, aydinlik bir gn
baliyor gibime geliyor.
Ben zeknin vicdanlisiyim dedi teki ve ruh konularinda benden daha siki, daha dar, daha
kesin kimse yoktur. Istisnasi, bunu kendisinden grendigim Zerdt tr.
Birok eyi yarim bilmektense hibir ey bilmemek daha iyidir! Yabanci yasalara gre bir
egemen olmaktansa kendi kendimin delisi olmayi tercih ederim. Her eyin dibine bakarim:
Acaba o byk m kk m? Adi bataklik veya gk mdr? Ne ikar? Bana stnde
durulabilecek bir el kadar yer yeter. Yeter ki gerekten toprak ve zemin olsun. El kadar bir
yer! Bunun stnde durulabilir. Gerek bilgi ve vicdan bakimindan byk, kk diye bir ey
yoktur.
Bylece sen solucani yalayan misin? diye sordu Zerdt, slgn her eyini incelemisin,
vicdanli adam.
Zerdt, dedi, ayagina basilan, bu ok byk bir i. Ben bunu nasil baarabilirim.
Fakat benim ustasi oldugum ve iyi tanidigim ey, solucan beynidir. Bu benim lemimdir.
O da bir lemdir! Burada gururum dile geldigi iin beni affet. Bu ite benim eim yoktur.
Onun iin diyorum ki burada kendi evimdeyim.
Bu bir tek eyi, yani slgn beynini ne kadar zamandan beri aratirip duruyorum ki kaygan
gerek artik elimden kamasin! Burasi benim lemim.
Bu yzden her eyi biraktim. Her ey bana bir geldi. Ilmimin hemen yaninda kara cehalet im
var.
Aklimin vicdani benden onu ister ki bir eyi bileyim baka hibir ey bilmeyeyim! Her yarim
bilgi; uuan, hayale dalan her ey beni tiksindirir. Itenligimin bitt igi yerde krm ben ve kr
olmak isterim. Fakat bilmem gereken yerde de iten olmak isterim. Yani sert, dar, kesin,
hogrsz.
Ah Zerdt, senin bir zamanlar Zek hayattir ki bizzat hayati keser! deyiin, beni senin
tarikatina sevk ve ikna etti ve gerekten, kendi kanimla kendi bilgimi arttirdim.
u manzara gsteriyor ki diye sze kariti Zerdt, -nk vicdanli adamin iplak kolundan
hl kan akiyordu. On slk bu kolu sokmutu. Ey tuhaf adam, bu grn yani bizzat sen
bana ok eyler gretiyorsun! Senin hogrsz kulagina belki her eyi syleyemezdim!
Haydi! Ayrilalim artik! Fakat seni tekrar grmek isterim. u yukari dogru olan yol magarama
gider. Bu gece orada benim sevgili konugum ol!
Zerdt n ayagina basmakla sana verdigi aciyi gidermek isterim. Bunu daha sonra
dnrm. Fakat imdi bir yardim isteyen igligi, acele beni buradan uzaklatiriyor.
Zerdt byle dedi.
Byc
1
Zerdt, bir kayanin etrafindan dolainca, az aagida ve ayni yol stnde bir sarali gibi
irpinarak karninin stne den bir adama rastladi. Dur! dedi Zerdt kendi kendine.
Yardim isteyen ses bu stn insandan gelmi olacak. Ona yardim etmek mmkn m
bakayim? Adamin yattigi yere dogru kounca, titreyen kzgzl bir iht iyar adam grd.
Onu dogrultmaya ve ayaga kaldirmaya ne kadar gayret ettiyse bouna! Hatta talihsiz adam
yaninda birinin bulundugunun bile farkinda degildi. Aksine, terkedilmi bir yalniz gibi
dokunakli jestlerle etrafina bakiniyordu. Fakat sonunda birok titreme, bklme ve
irpinmadan sonra yle sizlanmaya baladi:
Beni kim tstrtr, beni arttk kim sever,
Bana kalplerinizin alevini verin!
Ayaqt tstrtlan bir yart l gibi
Uzanmt titreyerek, sarstlarak, ah mehul hummalarla,
Sivri, buzlu, don stunlartnda titreyerek
Senden kovuldum ey dnce!
Arttk taktlamayan, gizli, korkun!
Bulutlar arkastndaki avct, sen!
Senin ytldtrtmtnla arptlmt olarak!
Bana karanltklardan alayla bakan gz!
Byle yattyorum
Btn sonsuz ikencelere uqrayan beni eq, beni sar.
Actlartn en insafstzt, sen!
Bil inmeyen tanrt, sen vurdun beni!
Bir defa daha,
Daha derin vur!
Bu kalbi de, parala!
Knt dili oklarla
Bu ikence neye!
Yine ne baktyorsun?
Insan actlartna doymayan,
Zarara sevinen, tanrtlartn ytldtrtm gz!
ldrmek deqil,
Yalntz ikence etmek, ikence etmek mi istiyorsun?
Bana ikence etmek neden?
Ey ktlqe sevinen mehul tanrt!
Ha! Sokularak yaklatyorsun,
Bu gece yartst,
Ne istiyorsun, syle!
Beni st|trtrtyorsun, basttrtyorsun,
Ha, ok bile yaklartn.
Git! Git!
Nefesimi duyuyorsun
Kalbimi dinliyorsun
Ktskan!
Neyi ktskantyorsun?
Defol, defol! Bu merdiven ne olacak?
Kalbime girip, en gizli fikirlerimin iine mi sokulmak istiyorsun?
Utanmaz, mehul htrstz!
Ne almak istiyorsun?
Neyi dinlemek istiyorsun?
Ne ikenceler yapmak istiyorsun?
Ey ikence eden,
Ey cellat tanrt!
Yoksa kpek gibi nnde ktvranaytm mt?
Boyun eqen, savruk, o|tn,
Hattrtn iin kuyruk mu sallayaytm?
Bouna! Sokmaya devam et.
En zalim diken!
Haytr. Ben bir kpek deqilim.
Sadece, senin bir vahinim.
Ey avctlartn en zalimi!
Senin en gururlu esirinim,
Ey bulutlar arkastntn htrstzt!
Syle arttk!
Benden ne istiyorsun, ey yol kesen?
Ey ytldtrtma brnm! Ey mehul! Syle,
Ne istiyorsun? Ey mehul tanrt!
Nastl? kurtarmak iin para mt?
Kurtarmak iin parayt ne yapacakstn?
Daha fazla bir ey iste! Gururumun nerisi bu!
Ve ktsa konu! Gururumun biri de bunu nerir.
Ha, ha!
Beni, beni mi istiyorsun, beni mi?
Beni? Tamamen mi?
Ha, ha!
Ey deli, bana ikence mi ediyorsun?
Gururumu mu ktrmak istiyorsun?
Bana sevgi ver! Beni arttk kim tstrtr?
Beni arttk kim sever?
Stcak eller uzattn!
Kalplerin alevini verin!
En yalntz olana verin!
Bu buzu verin! Ah yedi kanlt buzu.
Bizzat dmanlara rezilliqi qretin.
Ey en zalim dman!
Ver, kendini ver!
Katt! Kendisi katt!
Son ve tek dostum,
Byk dmantm,
Yerin mehul.
Benim cellat tanrtm
Katt!
Haytr, geri gel,
Btn ikencelerinle!
Son yalntza dn!
Btn gzyat trmaklartm
Sana doqru aktyor
Ve kalbimin son alevi
Sana parltyor!
Geri gel,
Mehul tanrtm, actm, son talihim!
I I
Fakat burada Zerdt daha fazla kalamazdi. Sopasini aldi, btn kuvvet iyle, sizlanana vurdu.
fkeli bir glle Sus! diye bagirdi, Oyuncu, kalpazan, ey her eyi yalanci, sus! Ben seni
iyi tanirim!
Kt byc, ayaklarini dayakla isitirim ben senin. Senin gibilerini dayakla isitmayi bilirim!
Birak! dedi iht iyar adam ve yerden siradi. Artik dvme Zerdt, ben sana t iyatro
yapiyordum. Benim sanat im bu. Byle bir oyunla seni denemek istedim. Fakat sen benim ne
oldugumu iyi anladin.
Fakat senin de bana verdigin rnek nemsiz degil. Sen sertsin, egemen Zerdt. Gereklerinle
sert vuruyorsun. Sopan bu geregi meydana ikardi.
Hala fkeli ve karanlik bir bakila Ikiyzllk yapma! dedi Zerdt, Sahte oyuncu, sen
sahtesin; gerekten nasil dem vuruyorsun?
Ey tavuslarin tavusu, ey kibir denizi, bana oynadigin oyun neydi? Kt byc, sen byle
sizlanirken ben kime inanmaliyim.
Ruhun tvbecisini oynuyorum, dedi iht iyar adam, bu sz zamaninda sen bulmutun!
Ruhunu bizzat kendi aleyhine ynelten airi ve bycy, kendi kt bakilari ve vicdani
yznden donmu, degimi insan roln oynadim. Sen de it iraf et Zerdt, oyunumu ve
yalanimi olduka ge fark ettin. Kafami iki elinle tuttugun zaman bir sikintida olduguma
inanmitin. Onu ok az sevmiler, ok az sevmiler diye sizlandigini duydum. Seni bu
derece aldatmak muzipligime ho geliyordu.
Zerdt serte; Benden daha zeki olanlari aldatmi olabilirsin. Ben sahtekrlara kari nleml i
degilim. Ben nlem almadan yaamaya mecburum. Yazgim bu!
Fakat sen aldatmaya mecbursun. Seni bu kadar tanirim. Sen iki, , drt, be trl kiliga
girmeye mecbursun. imdi it iraf ettigin ey bile bence tam dogru ve tam yalan degil.
Ey adi kalpazan, nasil baka trl olabilirdin? Doktora iplak grnmen gerekse hastaligina
bile makyaj yapardin.
imdi de karimda Yalniz oyun iin yaptim dedigin zaman yine yalanin yaldizliydi. Fakat
bunda ciddi bir taraf da vardi. Sende ruhun tvbekrindan bir ey var.
Seni kefediyorum. Herkesi byleyebildin. Fakat kendine kari yalan ve hilen kalmadi. Artik
kendine kari byszletin.
Bir gerek olarak t iksint i topladin. Senin art ik hibir szn dogru degil! Fakat agzin, agzina
yapimi olan t iksint i dogrudur.
Ihtiyar byc, inati bir sesle; Sen kimsin yahu! diye bagirdi. Bugn yaayanlarin en
byg olan benle byle kim konuabilir? Ve gznden Zerdt e dogru yeil bir yildirim
firladi. Fakat yine degit i ve kederli yle dedi;
Zerdt, artik biktim, sanatimdan tiksiniyorum. Ben byk degilim. Kendimi niye baka
trl gsteriyorum? Fakat sen ok iyi biliyorsun, ben byklk ariyordum.
Bir byk adam gibi grnmek ist iyordum ve biroklarini kandirdim. Fakat bu yalan benim
gcm ati. Bu yzden helak oluyorum. Zerdt, benim her eyim yalandir. Fakat bo yere
harcandigim, dogrudur.
Zerdt gzn kaydirarak Byklk araman sana eref verir. Fakat sana ihanet de eder. Sen
byk degilsin.
Ey kt iht iyar byc! Sende saygi duydugum taraf, senin en iyi ve en iten tarafin
kendinden bezmi olman ve ben byk degilim diye sylemendir.
Sana ruhun tvbekri olarak hrmet ederim. Ancak bu itenligin yalniz bir andan ibarettir.
Fakat syle, benim ormanlarim ve kayaliklarim arasinda ne ariyorsun ve kendini yoluma
atmakla benden ne grenmek ist iyorsun?
Benim neyimi denedin?
Zerdt byle dedi. Bakilari kivilcimliydi. Ihtiyar byc bir sre sustu. Sonra dedi ki; Seni
denemek mi? Ben yalniz ariyorum. Zerdt, ben saf, dogru, basit bir adam, egemen bir insan,
anlayiin en ycesine varmi, bir byk adam ariyorum.
Zerdt, biliyor musun, ben Zerdt ariyorum!
Burada ikisi arasinda uzun bir susma oldu. Fakat Zerdt kendi iine kt ve gzlerini
kapadi. Ama sonra karisindakine dnerek bycnn elini tuttu. Sessizce ve zenle yle
dedi:
Haydi, bu yol oraya ikar, Zerdt n magarasi orda. Bulmak istedigini orda arayabilirsin.
Kartalimla yilanimdan akil dani, onlar aramana yardim etsinler. Fakat benim magaram
byktr.
Bana gelince, henz byk bir adam grmedim. Bugn en ince adamlarin gz bile byg
grmek konusunda pek yeteneksiz. Bu bir halk tabakasinin lkesidir.
Nice iirilmi adamlar grdm ki halk onlar iin Bak ite byk adam! diye bagirmitir.
Fakat krkler neye yarar? Sonunda yerinde yeller eser.
Pek fazla ien kurbaga sonunda patlar. Yerinde yeller eser. imi bir eyin karnina biak
batirmak gzel bir eglencedir. ocuklar, iit in bunu!
imdi, halk tabakasinin gndr. Bygn kgn kim oldugunu kim bi lecek? Byklk
aramadan mutluluk duyacak kim? Yalniz bir deli bunu baardi.
Garip deli, byk adam mi ariyorsun? Sana kim grett i bunu? Bugn bunun zamani mi? Kt
arayici, beni ne diye deniyorsun?
Zerdt ferahlami bir kalple byle dedi ve glerek yoluna devam etti.
Hizmet D
Zerdt, bycden ayrildiktan az sonra yolunun stnde yine bir adam grd. Zayif, solgun
yzl, uzun, kara bir adam. Zerdt n keyfi kati. Eyvah dedi kendi kendine, karimda
oturan mumyalanmi keder. Rahip cinsinden birisi olacak. Bunlarin benim lkemde ii ne? u
bycden yakami siyirir siyirmaz, yine bir kara oyuncu mu yoluma ikti? Kahrolasi bir by
ustasi. Tanrinin izniyle karanlik mucizeler gsteren birisi. erefli kilinmi bir dnyanin inkri.
Fakat eytan, bulunmasi gereken yerde hi bulunmuyor. Bu alak topal cce, daima ge
kaliyor.
Zerdt, iinden byle sverek kara adamin yanindan siyrilmak istedi. Fakat i baka trl
oldu. nk o anda oturan adam Zerdt grmt. Ummadigi bir baht iyarliga konmu
birisi gibi, yerinden siradi ve Zerdt e yaklati.
Kim olursan ol ey gezgin, dedi, yolunu airmi yali bir adama, bir arayiciya yardim et ki
baina bir i gelmesin.
Bu lem bana yabanci ve uzak. Yabani hayvanlarin uludugunu da duydum. Beni koruyacak
olan burada degil.
Ben son dindar adami ariyorum. O kutsal ve yalnizi ariyorum ki ormaninda yalniz olarak
bugn btn dnyanin bildigi eyi henz iitmemitir.
Btn dnya bugn neyi biliyor? diye sordu Zerdt. Bir zamanlar btn dnyanin
inandigi eski tanrinin artik lm oldugunu mu?
Byle mi diyorsun? dedi iht iyar kederli. Ben bu iht iyar tanriya son saat i gelinceye kadar
hizmet ettim.
Fakat imdi hizmet diiyim. Artik efendim yok. Ama yine de zgr degilim ve artik
anilarimdan baka bir zevkim yok.
Bu daglara iktim ki bir iht iyar papaya ve kilise pederine yakiir bir bayram yapayim.
nk bilesin ki ben son papayim. Dindar anilar ve ibadet lerin bir Kbesi.
Fakat imdi ormanin azizi ki tanrisina daima arki syleyerek ve inleyerek ibadet ederdi, yani
en dindar adam, lmtr.
Kulbesine gittigimde onu artik bulamadim. Yalniz lmne uluyan iki kurt buldum. nk
btn hayvanlar onu severdi. Bunun zerine oradan ayrildim.
u halde bu ormanlara ve daglara bouna mi gelmi olayim? Bylece karar verdim ki baka
birini, tanriya inanmayanlarin en dindarini, Zerdt arayayim.
Ihtiyar byle dedi ve keskin bir bakila karisindakine bakti. Zerdt ise iht iyar papanin elini
tuttu ve hayranlikla onu seyrett i.
Bak muhterem adam! dedi. Ne gzel ve uzun bir el. Bu daima iyilik dagitmi bir adamin
eli, imdi de aradigin adami, beni, yani Zerdt tutuyor.
O benim. Tanrisiz Zerdt benim, benden daha tanrisiz kim var ki ondan ders almakla
vneyim diyen Zerdt benim, tanrisiz Zerdt benim.
Zerdt byle dedi ve bakilariyla iht iyar papanin dncelerini ve iindekileri deldi. Sonunda
yle dedi:
Onu en ok sevmi ve ona sahip olmu olan, onu en ok kaybetmi olandir.
Bak, ikimizden daha tanrisiz olani benim. Fakat buna kim sevinebilir?
Dnceli ona sonuna kadar hizmet mi ettin? diye sordu Zerdt. Onun nasil ldgn
biliyor musun? Onu acima duygusunun bogdugunu sylyorlar dogru mu?
Insanin armihta asili oldugunu grp buna dayanamadigini ve insana olan sevgisi yznden
ldgn sylyorlar dogru mu?
Fakat iht iyar papa cevap vermedi, rkek, acili ve karanlik bir ifadeyle etrafa bakti.
Uzunca bir dnmeden sonra Birak lsn, dedi Zerdt ve iht iyarin gzlerine bakarak
Birak gitsin, birak lsn. Bu lnn ardindan yalniz iyi eyler sylemen, saygideger olsa da,
onun kim oldugunu ve ne garip yollardan gitt igini benden iyi biliyorsun.
gz arasinda konuurken (nk bir gz krd) ihtiyar keyiflenerek; Tanriya ait
konularda ben Zerdt ten ok eyler bilirim.
Sevgim ona yillarca hizmet etti ve her eyde iradem onun iradesine uydu. Fakat iyi bir uak,
efendisine ait her eyi bilir. Hatta efendisinin kendisinden gizledigi eyleri bi le.
O gizli bir tanriydi. Gizliligi severdi. Oglunu bile gizli yollardan meydana get irmit i. Imaninin
kapisinda zina vardir.
Onu bir ak tanrisi olarak venler, aki yeter derecede yksek grmeyenlerdir. Bu tanri yargi
da olmak istemiyor muydu?
Fakat seven, dl ve kariligin tesinde sever.
Bu dogulu t anri, genliginde sert ve kindardi ve sevgililerinin keyfi iin bir cehennem
yapmiti.
Fakat sonunda yumuak, merhamet li, alingan oldu. Babadan ok bykbabaya benzedi, hatta
daha ok topal bykanneye benzedi.
Sararmi, solmu bir halde sobasinin bainda oturur, zayif bacaklarini ovardi; dnyadan
bezgin, iradeden bezgin bir hale gelmit i ve sonunda bir gn pek fazla olan acima duygusu
yznden boguldu.
Iht iyar papa, dedi Zerdt, bunu gzlerinle grdn m? Byle de olabilir, baka trl de
olabilir. Tanrilar ldkleri zaman eit eit lmlerle lrler.
Pekiyi, u ekilde veya bu ekilde ld ya. O, kulagimin ve gzmn houna gitmezdi.
Ardindan daha kt bir ey sylemek istemiyorum.
Ben, berrak ve iten olan eyleri severim. Fakat o iht iyar papa bil iyorsun, onda sana benzer
bir taraf vardi. Onun szleri trl anlama gelirdi.
O aika konuan da degildi. Kendisini iyi anlamadik diye bize ne kadar kizardi, bu fkeci.
Fakat niye daha aik konumazdi?
Kabahat, kulagimizdaysa kendisini iyi iitemeyen bu kulaklari bize niye verdi?
Kulaklarimizda amur mu tikaliydi? Pekl, kim tikadi bu amuru oraya?
Bu acemi anaki ok eyi de kt yaratmiti.
Kt yarattigi bu yaratiklardan ve anaklardan int ikam alii sagduyuya kari bir gnah
ilemekt i.
Dindarligin da bir sagduyusu olur. O zevk yle der; Birak byle tanriyi! Tanrisiz daha iyi!
Kendi kuvvet iyle kendi yazgisini yazmak, deli olmak ve bizzat tanri olmak daha iyi!
Neler iit iyorum, dedi iht iyar papa kulak kabartarak, Zerdt, sen bu imansizlik iinde
sandigindan daha dindarsin. Iindeki herhangi bir tanri seni dinsizlige sevk etmi.
Seni artik bir tanriya inanmaktan alikoyan ey kendi dindarligin degil mi? Senin airi
itenligin, seni iyi ve ktnn tesine yollayacak.
Bak, senden esirgenmi bir ey kaldi mi? Gzn, elin, agzin var. Bunlar sonsuz gemiten
beri kutsamak grevini almilardir. Kutsamak yalniz elle olmaz.
En tanrisiz insan olmak iddiasinda isen de yakinlarinda gizli tts kokusu aliyorum. Bu hem
houma gidiyor hem de bana aci veriyor.
Birak bir gececik konuk olayim Zerdt, senin yaninda oldugu kadar hibir yerde rahat
etmem.
Zerdt, byk hayret iinde min, byle olsun, dedi, bu yol oraya varir. Zerdt n
magarasi orda!
Oraya kadar sana ben elik etmek isterdim ey saygin adam! nk ben btn dindar insanlari
severim. Fakat imdi beni yardim isteyen bir ses agiriyor. Benim lkemde kimse dert
grmemel i.
Magaram iyi bir limandir. Hele kederlilere yardim etmesini pek severim.
Fakat senin kederini omuzundan kim kaldiracak? Ben bu ii yapacak kuvvette degilim.
Bekleyelim de birisi senin tanrini uyandirsin.
nk eski tanri artik yaamiyor. O, tam olarak lmtr.
Zerdt byle dedi.
En i r kin nsan
Zerdt, yine daglardan ve ormanlardan get i. Gzleri bir eyler ariyordu. Fakat o yardim
isteyen sesi hibir yerde gremiyordu. Ama btn yol boyunca sevinli ve minnettardi.
Bugn kt balamasina karilik bana ne gzel eyler getirdi. Ne tuhaf adamlar buldum.
Sert tahil taneleri igner gibi onlarin szlerini uzun zaman igneyecegim. Diim o taneleri, st
gibi ruhuma akincaya kadar, igneyip gtmeli. dedi.
Yol, bir kayayi dolamiti ki birdenbire manzara degiti ve Zerdt bir lm diyarina girdi.
Burada siyah ve kirmizi kayalar yalinlaiyordu. Ne ot, ne aga, ne de ku sesi vardi. Btn
hayvanlarin, hatta yirtici hayvanlarin ekindikleri bir yerdi burasi. Yalniz bir eit irkin,
kalin ve yeil yilan vardi ki iht iyarladiginda lmek iin buraya gelirdi. Onun iin obanlar bu
vadiye yilan mezari derlerdi.
Fakat Zerdt karanlik bir aniya daldi. Bu vadiye bir defa daha geldigini saniyordu. Birok
karanlik eyler aklina geliyordu. Bylece yavaladi, sonunda durdu. Fakat gzn ainca
yolunun stnde, insana benzer birinin oturdugunu grd. Ama insana az benziyordu. Ifade
edilmez bir eydi. Zerdt birdenbire, byle bir eyi gzleriyle grmenin utanci bastirdi.
Beyaz salarina kadar kizarmi bir halde gzn kaydirdi ve bu kt yeri terk etmek iin
ayagini kaldirdi. Fakat o zaman l issizligi ses verdi. Suyun, geceleyin, tikanmi su
borularinda ikardigi sese benzeyen bir ugultu ve bir hirilti duyuldu. Sonunda bunun bir insan
sesi ve bir insan sz oldugu anlaildi. yle diyordu:
Zerdt, Zerdt bilmecemi z, konu, konu! Taniktan int ikam almak nedir?
Seni geriye ekiyorum. Burasi kaygan buz! Dikkat et ki gururunun bacagi kirilmasin.
Kendini begenmi Zerdt, sen kendini gl bilirsin. Ey sert cevizler kiran, z u bilmeceyi.
Benim kim oldugum bilmecesini! Syle kimim ben?
Zerdt bu szleri iitt iginde ruhunda ne getigini tahmin edersiniz? Merhamet onu
bastirmiti. Birok balta yemi bir mee gibi, kendisini devirmek isteyenleri de korkutacak bir
tarzda yere devrildi. Fakat az sonra yine ayaga kalkti. ehresi sert lemit i.
Mekanik bir ses tonuyla; Seni tanidim, dedi, sen tanriyi ldrensin. Birak gideyim.
Ey en irkin adam; sen, seni grene, senin iini diini grene dayanamadin, bu t aniktan
int ikam aldin.
Zerdt, byle dedi ve ayrilmak istedi. Fakat o biimsiz yarat ik Zerdt n elbisesinin bir
kenarindan tuttu, yine hirlamaya ve kelimeler aramaya baladi. Kal! dedi, Kal, geip
gitme, seni deviren baltayi anladim. Zerdt, tekrar ayaga kalkiin ne iyi!
Biliyorum, tanriyi ldrenin halinin nice oldugunu iyi anladin. Kal burada, otur yanima. Bu
bouna olmayacak.
Senden baka kime gideyim? Kal yanimda. Fakat bana bakma, bylece irkinligime hrmet
et.
Ben izleniyorum! imdi son siginagim sensin. Beni kinleriyle izlemiyorlar, byle bir
izlenmeyle alay ederdim, gururlanir ve sevinirdim.
imdiye kadar btn baari iyi izlenenlerin olmadi mi? Iyi izleyen boyun egmeyi kolay
grenir. Bir defa byle, fakat sonra
Fakat benim kaiim ve sana siginiim onlarin acimalarindandir. Zerdt beni anlayan, tek ve
son siginagim, koru beni.
Tanri ldrenin halinin nice olacagini iyi anladin. Kal burada. Fakat sabirsiz adam, gitmek
istersen benim geldigim yoldan gitme. Bu yol ktdr.
ok laf ettigime ve sana gt verdigime kiziyor musun? Fakat bilesin ki ben o yum, en irkin
adam.
En byk ve en agir ayaklar benim. Yrdgm yol bozulur. Get igim yollari kert ir ve
harap ederim.
Benim yanimdan sessizlik ile geiinden ve yznn kizarmasindan anladim ki sen
Zerdt sn.
Bakasi olsa bakii ve szyle bana sadakasini ve merhamet ini firlatirdi. Fakat ben bu kadar
dilenci degilim. Bunu anladin sen.
Aksine ben; byk, korkun, irkin, anlatilamaz eyler bakimindan ok zenginim. Zerdt
senin utanman bana eref verdi.
Ve bugn acimak sikicidir diyen tek adami, Zerdt bulmak iin aciyanlarin
kalabaligindan yakami g siyirdim.
Tanrinin acimasi olsun, insanin acimasi olsun; acima utancin karitidir. Yardim etmek
istememek, yardim etmekten daha kibar bir erdem olabilir.
Fakat bugn, btn kk adamlarin erdemi acimadan ibarett ir. Onlarin byk felakete,
byk irkinlige ve byk baarisizliga kari saygilari yoktur.
Kalabalik koyun srlerinin arkasindaki kpegin yaptigi gibi, bu insanlardan uzaklara
bakarim. Bunlar iyi niyet sahibi, iyi irade sahibi akilli adamlar degil.
Sig havuzlari kk gren bir balikil kuu gibi, kk dalgalara, kk iradeler ve kk
ruhlara metelik vermem.
Bu kk adamlara ok uzun zaman hak verildi. yle ki sonunda onlara ikt idar da verildi.
imdi diyorlar ki; Kk adamlarin onayladiklari ey iyidir.
Ve bugn gerek, bu kalabaligin iinden gelen papazin syledigidir. u garip kutsi ve kk
adamlarin szcs ki kendisi hakkinda gerek benim derdi.
Bu kibirli adam oktandir kk adamlarin ibiklerini kabartir. Ve Gerek benim! diyerek bir
Ve hayir! defa hayir! dedin.
Sen bu adamin aldatiina kari insanlari uyardin ve ilk olarak acimasina kari uyardin.
Herkesi degil, bakalarini degil, kendini ve senin gibileri!
Byk sikinti iinde bulunanlarin utanmasindan utanirsin ve gerekten; Ey insanlar acimadan
bu tarafa bir byk bulut geliyor, dikkat edin! diyerek.
Ve Btn yaraticilar sert olur ve her byk ak acimanizdan stndr! diyerek. Zerdt hava
iaret lerini ne kadar iyi grendigimi tahmin edersin!
Fakat bizzat sen; sen de kendini kendi acimana kari uyardin. nk birok sikinti iinde
olanlar, perianlar, bogulmakta, donmakta olanlar sana gelmek zere yoldadirlar.
Buna kari da uyanik olman gerek. Benim en iyi, en kt bilmecemi, bizzat beni ve yaptigim
ii iyi zdn. Seni devirecek baltayi ben bilirim.
Fakat onun tanrisinin lmesi gerekirdi. O her eyi gren gzlerle bakiyordu. insanin
derinliklerini ve dibini gryordu, irkinligi gryordu.
Acimasi utanmak bilmiyordu. Benim en kirli keme sokulmutu. Bu gizli eyleri grenmeye
alian, bu sikici, bu airi aciyan lmeliydi.
O daima beni gryordu. Ya bu taniktan int ikam almak ya da lmek ist iyordum.
Her eyi ve insani gren tanri; bu tanrinin lmesi gerekiyordu. Insan byle bir tanigin
yaamasina dayanamaz.
En irkin adam byle dedi. Fakat Zerdt ayaga kalkti ve gitmek istedi. nk iliklerine
kadar titriyordu.
Ey anlatilamaz ey! dedi. Senin yolundan gitmekten beni engelledin. Buna bir t eekkr
olarak kendi yolumu sana veyim, bak, Zerdt n magarasi u yukaridadir.
Magaram byk, derin ve ok kelidir. Orada en gizli ey bile saklanacak bir yer bulur.
Ve magaramin hemen yaninda srnen, uan, sirayan yaratiklar iin yz tane ke bucak
vardir.
Ey atilmi adam, kendi kendini de attigina gre insanlar ve insanlarin acima duygusuyla
yaamak istemiyorsun. yleyse benim gibi yap ve her eyi benden gren. Yalniz, yapan
grenir.
En bata ve ilk olarak hayvanlarimla konu. En gururlu hayvanla en kurnaz hayvan, bunlar
bizim rehberimiz olsun.
Zerdt byle dedi. ncekinden daha dnceli ve daha yava yoluna devam ett i. nk
kendisine birok ey soruyor fakat cevap bulamiyordu.
Insanin ne zgrt, ne irkin, ne hiriltili ve ne kadar ok gizli utanmasi var.
Bana diyorlar ki, insan kendisini sever. Ah, insanin kendisine olan sevgisi ne kadar olsa
gerek? Acaba insan kendisini ne kadar kmseyebilir?
u karidaki adam da kendisini seviyor ve kendisini aagi gryor, bence o byk bir seven
ve byk bir kmseyendir.
Kendisini ondan daha fazla kmseyeni grmedim. Bu da bir ykseklikt ir! Sakin bu adam
bagirmasini iittigim Insanst olmasin?
Ben byk kmseyicileri severim. Fakat insan, yok edilmesi gereken bir eydir.
Gnll Dilenci
Zerdt, en irkin adamin yanindan ayrilinca, dgn hissetti ve kendisini yalniz buldu.
Aklindan birok soguk ve yalniz eyler geiyordu ve bu yzden kendisine me geli yordu.
Fakat ykseklere dogru tirmandika bazen yeil imenler nnden, bazen sabirsiz bir irmagin
atigi yat ak kenarindaki vahi kayaliklardan geiyordu. O zaman kendisini daha isinmi ve
daha keyifli hissetti.
Bana ne oldu? diyordu; Sicak ve canli bir ey beni neelendirdi. Bu benim etrafimda olsa
gerek. imdi kendimi daha az yalniz hissediyorum. Bilinmez yoldalar ve kardeler etrafimda
dolaiyorlar. Onlarin sicak nefesleri ruhuma degiyor.
Fakat etrafina bakinip yalnizligini avutanlari aradiginda, civardaki bir tepe zerinde duran
inekleri grd. Bunlarin yakinligi ve kokusu Zerdt n kalbini isitmiti. Fakat bu inekler bir
hat ibin szlerini dinliyorlardi. Bu yzden kendilerine yaklaani grmediler. Fakat Zerdt
iyice yakinlarina gelince ineklerin ortasinda konuan bir insan sesi duydu. Inekler, balarini
konuana dogru evirmilerdi. Zerdt o zaman sirayarak hayvanlari dagitti. nk
ineklerde acimayla tedavisi mmkn olmayan bir ariza meydana gelebileceginden
korkuyordu. Fakat bunda aldanmiti. nk yerde bir adam yatiyor ve hayvanlara seslendigi
belli oluyordu. Hayvanlarin bundan rkmedigi anlailiyordu. Bu bir uslu adamdi ve bir dag
hat ibiydi ki gzlerinden iyilik akiyordu. Zerdt hayret le Burada ne ariyorsun? diye bagirdi.
Burada ne mi ariyorum? Senin aradigini ey rahat bozan! Yani arz stnde mut lulugu
ariyorum. Bunun iin bu ineklerden ders almak ist iyorum. Biliyor musun, sabahtan beri onlara
hitap ediyorum. imdi bana cevap vereceklerdi. Bizi niye rahatsiz ettin?
Eger ineklere benzemezsek cennete gidemeyiz. Biz onlardan gevi get irmeyi grenmel iyiz.
Gerekten insan, dnyaya sahip olsa da gevi getirmeyi grenmedikten sonra neye yarar?
Kederinden kurtulamaz.
Bugn insanin byk kederi t iksint idir. Bugn kalbi, agzi ve gzleri t iksint iyle dolu olmayan
kim var? Sen de, sen de fakat ineklere bak!
Dag gts byle dedi ve gzn Zerdt e evirdi. nk o ana kadar sevgi yle ineklere
bakiyordu. Fakat imdi birdenbire degit i. Bu konutugum kim? di ye irkilerek bagirdi ve
sirayarak kalkti.
Bu, tiksint isi olmayan insandir, bu bizzat Zerdt tr, byk t iksint iyi yenendir; bu gz, bu
agiz, bu kalp bizzat Zerdt ndr.
Byle diyerek gzyalariyla, karisindakinin elini pt ve beklemedigi bir zamanda degerli
bir armagan ve mcevhere kavumu birisi gibi kalakaldi. Inekler btn bu olan bitenlere
bakiyor ve aiyorlardi.
Benden bahsetme ey garip, ey sevimli adam! dedi Zerdt. Ve kibarca Kendinden bahset.
dedi. Sen, bir zamanlar byk bir servetten vazgeen gnll dilenci degil misin?
Kendi servet inden ve zenginlerden utanarak kalbini ve varligini armagan etmek zere en
fakirlerin yanina kaan sen degil misin? Fakat o fakirler armaganini kabul et memilerdi.
Ama beni kabul etmediler. dedi gnll dilenci. Biliyorsun bu yzdendir ki hayvanlarin ve
u ineklerin yanina geldim.
Zerdt Ineklerden grendin ki hak vermek, hak almaktan daha zordur ve armagan etmek bir
sanattir, sanat larin ve iyiliklerin en incesi ve en ycesidir.
Hele bugnk gnde! dedi gnll dilenci. Btn alaklarin ayaga kalktigi ve kibarlik
tasladigi, yani halk tabakasi gibi hareket ettigi bugnk gnde. Bil irsin, ayak takiminin ve
klelerin uzun, kt ve yava yava ilerleyen isyan gnne geldik, bu hareket byyor,
byyor.
imdi aagilik olanlari her iyilik ve her armagan, isyana ynelt iyor. Airi zenginler dikkat li
olsunlar.
Geni karinli ve dar bogazli ielerden damlatmak isteyenler dikkat etsinler. Bugn byle
ielerin boynunu kiriveriyorlar.
ehvet li bir tutku, igren bir kiskanlik, kirli bir duygusu, aagi tabakanin gururu!
Btn bunlar suratima arpiyor. Fakirlerin mut lu oldugu sz artik dogru degildir. Gk lkesi
artik ineklerin!
Denemek iin Niin zenginlerin degil? dedi Zerdt ve bu sirada sakin adami yalamak
ist eyen inekleri kovdu.
Beni ne deniyorsun? dedi, Sen benden iyi bilirsin, Zerdt, beni en fakirlerin yanina
ynelten neydi? En zenginlerinden duydugum t iksint i, degil mi?
Soguk gzler, ehvet li dncelerle her plkten ikar derleyen sulu zenginlerden, rm
vcut larinin kokusu gklere ykselen bu ayak takimindan.
Kadinlara kari vahi, ehvet li, unutkan ve babalari ku lei veya paavra toplayicisi olan bu
dzme ve sahtekr halk tabakasindan, bunlarin orospudan pek farklari yoktur.
Ayak takimi aagida, ayak takimi yukarda! Bugn artik zengin ve fakir olan kim? Bu farki
unuttum ve oradan katim. Ve kaa kaa u ineklerin yanina geldim.
Uslu adam byle dedi. Konuurken soluyor ve terliyordu. yle ki hayvanlari buna bir defa
daha aiyorlardi. Fakat Zerdt onun sert konumasini duyduka glmsyor ve susarak
kafasini salliyordu.
Byle sert szler gerekince, kendini zorluyorsun ey dag gts! Agzin ve gzlerin bu
sertlige elverili degil!
Ve kanimca miden de degil. nk byle fke, kin ve takinlik mideyi bozar. Senin miden
daha yumuak eyler ister. Sen bir et yiyici degilsin. Daha ok bitki ve kk adamisin. Belki
taneler gtrsn. Herhalde etin zevkine yabancisin ve yumuak eyler seversin.
Gnll dilenci ferahlayarak Beni iyi tanidin. dedi. Bali severim. Taneler de gtrm.
nk agiza yumuak gelen ve nefesi temizleyen eyleri severim. Yumuak huylu avareler ve
gndz hirsizlari gibi, ignemesi uzun zaman isteyen eyleri severim. Bunda en i leriye varan
ite u ineklerdir. Onlar gevi getirmeyi ve gnete yatmayi kefetmilerdir. Kalbi yoran g
dncelerden de ekinmesini bilirler.
Pekl dedi Zerdt sen benim hayvanlarimi da grmeliydin, kartalimi ve yilanimi. Bugn
dnyada onlarin ei yoktur.
Bak, u yol benim magarama gider. Bu akam onlarin konugu ol ve hayvanlara hayvan
ansindan sz et ben gelince kadar. nk imdi bir yardim isteyen ses beni agiriyor ve eger
magaramda buz gibi taze petek ve altin bali bulursan onu da ye.
Fakat imdi, tuhaf, sevimli adam, ne kadar g de olsa, abuk ineklere veda et. nk onlar
senin en yakin dost larin ve stat larindir.
Yalniz bir ayricaligin var! dedi sevimli dilenci. Bizzat sen iyisin ve bir inekten daha iyisin
Zerdt.
Zerdt fkeyle defol, defol dalkavuk diye bagirdi. Byle dalkavukluk ve ikiyzllk ile
benim balimi ne bozuyorsun?
Defol, defol buradan! diye bir defa daha bagirdi ve nazik dilenciye sopasini kaldirdi, fakat o
kati.
Glge
Gnll dilenci kami ve Zerdt, yalniz kalmiti ki arkasindan yeni bir ses iitt i. Bu ses
Dur, Zerdt bekle beni, benim, Zerdt, ben senin glgenim diyordu. Fakat Zerdt
beklemedi. nk daglarindaki kalabaliktan ona ani olarak bir bezginlik gelmit i. Benim
yalnizligim nerde? diyordu.
Gerekten bu ok oluyor. Bu dag kalabaliklati. Benim lkem artik bu lemden degil. Bana
yeni daglar gerekir.
Glgem mi beni agiriyor? Glgemde ne var? Varsin beni takip etsin, ben ondan kaarim.
Zerdt, kendi kendine byle syledi ve yola koyuldu. Fakat arkasindaki onu izledi ve az
sonra birbiri ardinda koucu ortaya ikti. nde gnll dilenci, arkasinda Zerdt ve en
arkada glgesi! Henz pek fazla komamilardi ki Zerdt, deliliginin farkina vardi ve bir
hamle ile btn bezginligi ve bikkinligi zerinden silkt i.
Nasil! diyordu, Eskiden beri en gln eyler bizim gibi eski yalnizlar ve azizlerden
gelmez mi?
Gerekten, deliligim daglar gibi kabardi. imdi alti deli bacaginin birbiri arkasindan
takirdadigini duyuyorum.
Fakat Zerdt bir glgeden korkabilir mi ve glgenin benden daha uzun bacaklari oldugunu
dnebilir mi?
Zerdt iiyle, diiyla glerek byle dedi, oldugu yerde durdu ve birdenbire durdu. Az kalsin
arkasindan gelen glgeyi yere devirecekt i. Glge onu o kadar yakindan izliyordu ve o kadar
zayifti ki! Zerdt glgesini iyice inceleyince bir hayalet karisindaymi gibi irkildi. Glge o
kadar zayif, kara kuru ve yalanmi grnyordu ki.
Zerdt iddet le Sen kimsin? dedi. Burada ne iin var? Neden glgem oldugunu iddia
ediyorsun? Senden holanmiyorum.
Affet dedi glge. Benim, glgen oldugumu affet. Senin houna gitmiyorsam Zerdt, bu
konuda seni ve zevkini takdir ederim.
Ben senin topuklarini ok izlemi bir gezginim. Hedefsiz ve yurtsuz daima yollardayim. yle
ki sonsuz Yahudi den pek farkli degilim. u var ki sonsuz degilim ve Yahudi de degilim.
Ne? Srekli yollarda mi olmaliyim? Her rzgrla sarsilarak, kargaa iinde, it ilerek? Ey arz,
bana artik fazla yuvarlak geliyorsun!
Her yerde oturdum ve yorgun tozlar gibi aynalar ve pencere camlari stnde uyudum. Her ey
benden aliyor, bana bir ey veren yok ve ben zayifliyorum. Neden bir glgeye benzedim.
Fakat Zerdt, en ok senin arkandan yrdm ve utum. Kendimi senden sakladimsa da
senin en iyi glgendim. Sen nereye oturduysan ben de oraya oturdum.
Gnll olarak ki damlari ve karlar zerinde koan bir hayalet gibi seninle en uzak, en soguk
lemlerde dolatim.
Her yasak, irkin ve uzak eyi seninle birlikte aradim ve bende herhangi bir erdem varsa
hibir yasaktan korkmayiimdir.
Kalbimin saydigi eylere seninle beraber kiydim, btn sinir talarini ve levhalarini devirdim.
En tehlikeli arzulara kapildim. Gerekten, her trl cinayet i bir defa iledim.
Kelimelere, degerlere ve byk isimlere olan imanimi senin yznden unuttum. eytan deri
degitirecek olsa ismi de degimez mi? Belki bizzat eytan deriden ibarettir.
Hibir ey gerek degildir, her ey olabilir. Kendime byle diyordum. En soguk sulara
kafamla ve kalbimle daldim ve ka defa bir kirmizi yenge gibi iplak kaldim.
Ah, iyilere kari duydugum iman, utanma ve iyilik hissi nereye gitt i? Bir zamanlar sahip
oldugum yalanci iffet nereye kayboldu? Iyilerin ve soylu yalanlarinin iffet i!
Geregi ok defa yakindan izledike, o kafama arpti. Bazen yalan syledigimi zannett im.
Fakat bir de baktim ki geregi bulmuum.
Her ey gzmde pek fazla aydinlandi. imdi hibir ey umurumda degil! Sevdigim hibir
ey artik yaamiyor. Hl kendimi nasil seveyim?
Ya arzu ettigim gibi yaamak veya hi yaamamak. Ben bunu ist iyorum. En kutsal varlik da
bunu ist iyor. Fakat yaziklar olsun! Hl neem var mi? Hl bir hedefim ve yelkenimin
ynelebilecegi bir limanim var mi?
Glge, byle dedi ve onu dinlerken Zerdt n kalari atildi ve sonunda kederli Sen benim
glgemsin. dedi. Kari kariya oldugun tehlike kk degildir. Ey zgr ruh ve gezgin, sen
kt bir gn geirdin, dikkat et ki daha kt bir akam gelmesin.
Senin gibi huzursuzlara sonunda bir hapishane bile aziz gelebilir. Hapse tikilmi canilerin
nasil uyudugunu hi grdn m? Bunlar sakin uyurlar. Yeni gvenlerinin tadini ikarirlar.
Kendini sakin ki sonunda sekter bir iman; sert, siki, iyi bir rzgr mi? Fakat kim bilir o nereye
eser ve hangi rzgrin iyi ve srkleyici rzgr oldugunu kim bilir?
Bana daha ne kaldi? Yorgun ve kstah bir kalp! Sabirsiz bir irade, bklm bir bel.
Bunlar benim yurdumu ariyorlar. Zerdt, bilirsin bu arama bir baskindir. Beni kemirir.
Benim yurdum nerde? Bunu soruyor, ariyorum ve ariyorum ve bulamiyorum. Ey sonsuz her
yer. Ey sonsuz hi bir yer, ey sonsuz bounalik .
Bir keder seni hapsetmesin. nk seni dar ve siki olan her ey kirlet iyor ve deniyor.
Sen hedefi kaybetmisin. Bu kaybin acisini nasil unutacaksin? Bununla yolu da kaybetmi
oluyorsun. Zavalli hayalperest gezgin! Yorgun kelebek! Bu akam biraz dinlenmek ve yuva
ister misin? yle ise benim magarama ik!
u yol oraya gider. imdi acele senden ayrilmaliyim. Sanki imdiden stmde bir glge var.
Etrafimin yine aydinlik olmasi iin yalniz yrmek ist iyorum. Bunun iin daha uzun zaman,
neeli, ayakta olmaliyim. Fakat akamleyin benim magarada dans edilecek.
Zerdt byle dedi.
gle Vakti
Zerdt yrd, yrd ve artik kimseyi bulmadi. Yalnizdi. Yalnizligin tadini ikardi ve
saat lerce iyi eyleri dnd. Fakat gle vakt i gne tepesinin stne geldiginde yali, egri ve
kambur bir agacin nne gelmit i. Aga, bir asmanin dallariyla kucaklanmi ve gizlenmit i.
Asmanin bol, sari zmleri gezginin gzne arpti. Zerdt burada susuzlugunu biraz
gidermek ve bir zm koparmak arzusunu duydu. Fakat elini zme dogru uzatinca baka bir
ey arzuladi. Agacin yanina uzanmak ve bu gle saatinde uyumak!
Zerdt bunu yapti ve rengrenk ayirlarin sessizligi ve gizliligi ierisinde yerde yat arken
kk susuzlugunu unuttu ve uykuya daldi. Zerdt n daha nce dedigi gibi Her ey
birbirinden daha gereklidir. Yalniz Zerdt n gzleri aik kalmiti. nk bu gzler agaci
ve asmanin gzell igini grmeye ve vmeye doymamiti. Uykuya dalarken Zerdt kendi
kendine yle dedi:
Sessizlik, sessizlik, dnya imdi mkemmel olmadi mi? Bana ne oluyor imdi?
Bir hafif rzgrin grnmeden, ty gibi hafiflikle kiriik deniz zerinde dans etmesi gibi,
uyku stmde dans ediyor.
O benim gzm kapamiyor, ruhumu uyanik birakiyor, o gerekten hafif, ty gibi hafif.
O beni kandiriyor, bilmem nasil? Iimden vgler yagdiran bir el gibi beni zorluyor. Evet ,
ruhumun sessizligi iin beni zorluyor.
Garip, ruhum nasil yorgun ve nasil geviyor!
Ruhuma yedinci gn akami tam gle vakti mi geldi? oktandir iyi ve olgun eyler
arasinda mi dolaiyordu?
Garip ruhum uzaniyor, uzaniyor ve sakin yatiyor. O ok iyi eyler tatmitir. Bu altin keder
onu eziyor. Sakin limana girmi bir gemi gibi agzi sessiz sakinlige kavutu. imdi uzun
gezilerden ve hirin denizlerden yorgun, topraga yaslandi. Toprak daha sadik degil mi?
Byle bir gemi karaya yanatiginda ve yaslandiginda bir rmcegin karadan ona dogru
recegi ag yeterli gelir. Daha kuvvet li bir halata ihtiya olmaz.
Topragin koynunda, sakin bir koydaki yorgun gemi gibi dinleniyorum. Topraga sadik, gvenli
ve ince ipliklerle ona bagli.
Ne mut luluk, ne mut luluk! arki sylemek ister misin ruhum? imende yat iyorsun. Fakat bu
saat hibir obanin kaval almadigi sakin, gizli bir bayram saat i!
Sakin ol. Sicak gle, imenler stnde uyuyor, arki syleme, sakin ol, dnya mkemmel.
arki syleme, imen kelebegi; ruhum, fisildama bile. Sessizlige bak, gle uyuyor. Agzini
kimildat iyor. Bir damla mut luluk imiyor mu?
Eski, esmer bir altin mut luluk damlasi, bir altin arap damlasi.
Mutluluk onun stnden uuyor, glyor, bylece bir tanri glyor. Sakin ol.
Mutluluk iin ne kadar az ey gerek. Bir zamanlar byle derdim ve kendimi akilli sanirdim.
Fakat imdi grendim ki bu bir hataydi. Zeki deliler daha iyi konuurlar.
Ite asil o az ey en esiz, en hafif, bir sincap hiiltisi, bir nefes, bir an. Mut lulugun eidi o
kadar nemli degildir. Sakin ol.
Bana ne oldu? Dinle, zaman mi kati acaba? Dmyor muyum, dmedim mi? Dinle,
sonsuzluk pinarlarinda miyim?
Bana ne oldu? Sakin ol. Eyvah kalbime saplaniyor; kalbim, bu kadar mut luluk ve byle bir
darbeden sonra, paralan, paralan!
Nasil, dnya imdi, mkemmel daha yuvarlak ve daha olgun degil mi? Yuvarlak, altin
olgunluk nereye uuyor acaba? Arkasindan gideyim; akil, sakin ol.
Burada Zerdt uyandi ve uyumakta oldugunu hissetti.
Kalk ey uykucu! dedi kendine. gle uykucusu, haydi, haydi iht iyar bacaklar. Vakit geldi,
daha alacagim epeyce yol var.
Uykuya kaniyorsunuz daha ne kadar, bir sonsuzluk mu? Haydi, haydi iht iyar kalbim, byle
bir uykudan sonra ne kadar uyanik kalacaksin!
O tekrar uykuya dalmiti. Ama ruhu bedeninin aleyhindeydi ve isyan ediyordu, yine yatti.
Rahat birak beni. Dnya imdi mkemmel olmadi mi? Ah altin, yuvarlak top.
Kalk, dedi Zerdt, kk hirsiz, gndz hirsizi, nasil hl gerinip uzaniyorsun, iini
ekiyorsun, derin pinarlara dyorsun ha!
Ruhum sen kimsin? Burada irkildi, nk bir gne huzmesi yzne dmt.
Ey stmdeki gk! dedi iini ekerek ve dogruldu, Bana mi bakiyorsun? Garip ruhumu mu
dinliyorsun?
Topraktaki her eyin stne den bu bir damla iyi ne zaman ieceksin? Bu garip ruhu ne
zaman ieceksin? Ne zaman ey sonsuzluk pinari, ey korkun gle uurumu, ruhumu ne zaman
geriye alacaksin?
Zerdt byle dedi ve agacin yaninda yattigi yerden bir mehul sarholuktan uyanir gibi
uyandi. Gne hl bainin zerindeydi. Bundan anlailir ki Zerdt pek uzun uyumamiti.
Selamlay
Ikindi zeriydi ki Zerdt uzun, bouna aramalardan ve dolamalardan sonra magarasina
dnm bulunuyordu. Fakat magarasina yirmi adim kadar yaklatigi zaman hi beklemedigi
bir ey oldu. Byk yardim dileyen sesi yeniden duydu. Garipti ki ses, bu defa kendi
magarasindan geliyordu. Uzun, garip bir iglik! Zerdt bunun birok sesten olutugunu fark
etti. Ses uzaktan dinlendigi zaman tek bir agizdan ikiyor gibiydi.
Zerdt magarasina sirayarak girdi. Onu meger bu ses oyunundan sonra ne tuhaf bir t iyatro
bekliyormu! Gndzn grdg btn t ipler yan yana orda oturuyorlardi. Sagdaki ve soldaki
krallar, eski byc, papa, gnll dilenci, glge, ruhun vicdani, falci, eek; en irkin adam
baina bir t a geirmi ve beline iki erguvan kuak sarmiti. nk o, btn irkinler gibi
gzellemeye heveslidir.
Bu bulanik toplulugun ortasinda Zerdt n kartalinin tyleri diken diken olmutu. nk
sorulan sorulari cevaplandirmaya gururu izin vermiyordu. Zeki yilan, kartalin boynuna
dolanmiti.
Btn bunlari Zerdt, byk akinlikla grd. Sonra konuklarina dikkat le bakti, ruhlarini
okudu, yeniden hayrete dt. Bu aralik topluluk ayakta, Zerdt n konumasini bekliyordu.
Zerdt yle dedi:
Siz airmilar! Siz garbiler! Sizin yardim dileyen sesinizi mi duydum? Bugn btn gn
bouna aradigim adamin nerde bulunmasi gerekt igini imdi biliyorum; yksek insan.
Yksek insan kendi magaramda bulunuyor! Fakat neye hayret ediyorum! Bal kurbani ve
ansimin hileli davet leriyle onu bizzat kendim ayartip buraya get irmedim mi?
Fakat saniyorum ki siz, toplu bir halde kalamayacaksiniz. Birbirinizin huzurunu
bozuyorsunuz. Ey yardim dileyenler, yle birisi gelmeli ki sizi gldrmeli, bir gldrc, bir
dansr, bir rzgr, bir vahi av, herhangi bir deli; siz ne dnyorsunuz?
Ey akinlar, affedin ki sizlerden byle kk ve degersiz biimde sz ediyorum. Fakat
kalbime cesaret veren eyi kefedemi yorsunuz.
Bakiiniz beni bagilar! Bir perian adama bakan herkes cesur olur, bir periana hitap etmek
iin herkes kendisini yeteri kadar cesur bulur.
Bizzat bana bu kuvvet i siz verdiniz. Gzel bir armagan. Saygideger konuklarim, uygun bir
konuk armagani! Haydi yleyse, kizmayin ben de size kendi armaganlarimi sunayim.
Burasi benim lkem ve benim hkmdarligimdir. Fakat benim olan her ey bu akam ve bu
gece iin sizin olsun. Hayvanlarim size hizmet etsinler. Magaram konukeviniz olsun!
Benim yuvamda kimse rahatsiz olmamali. Kararghimda herkesi vahi hayvanlardan
korurum. Size sundugum ilk ey budur; gven!
Ikincisi; kk parmagimdir. Bir kere parmagimi tutunca btn elimi hatta kalbimi alin.
Haydi bakalim. Ho geldiniz konuklarim.
Zerdt byle dedi ve sevgi ve muziplikle gld. Bu selamlamadan sonra konuklari bir defa
daha egildiler ve saygiyla sustular. imdi sagdaki kral, hepsi adina cevap verdi.
Ey Zerdt, bize elini ve selamini veriinden Zerdt oldugunu anladik. Karimizda kendini
alalttin. Hemen hemen saygi duygularimizi zedeledin.
Fakat senden baka kim byle bir gururla alalabilir. Bu bizi ayaga kaldirir, gzlerimiz ve
kalplerimiz iin bir ziyafet oluturur.
Yalniz bunu grmek iin bu dag gibi yksek daglara umayi severiz. Biz gezmeye istekli
olarak geldik. Burada bulanik gzleri aydinlatacak eyi grmek istiyorduk.
Gryorsun, btn yardim dilenmelerimiz get i. Dncemiz ve kalbimiz ferahladi. Nerdeyse
cesaret imiz de daha cesur ve iradeli olacak.
Zerdt, arz zerinde yksek ve kuvvet li bir irade kadar sevindirici bir ey yet iemez. Arzin
en gzel rn budur. Byle bir aga btn bu evreyi neelendirir.
Senin gibi bym olanlari, Zerdt, amlara benzet irim. Uzun, sert, yalniz, grkemli ve en
elast iki agatan!
Kuvvet li yeil dallariyla kendi hkmdarligini kaplar. Havalardan, rzgrlardan ve bu
yksekliklerde bulunan eylerden zorlu sorular sorarak, daha kuvvetli cevaplar veren bir
kumandan, bir zafer kazanan, byle bitkileri seyret mek iin yksek daglara ikmayi kim
istemez?
Burada senin agacinda, karanlik ve bozuk olanlar bile bu heyecani yaar, senin bakiinda
korkaklar bile gven bulurlar ve kalpleri ifaya kavuur.
Ve gerekten, bugn birok gz senin dagina ve agacina ynelmit ir. Byk bir zlem
balamitir. Niceleri soruyorlar; Zerdt kimdir?
Ve sen kimin kulagina bal arkini damlatirsan, btn saklanmi olanlar, yalnizlar ve yalniz
ift ler, kendi kendilerine;
Zerdt, hl sag mi, artik yaamaya degmez. Her ey bouna, her ey bir! Megerki
Zerdt le beraber yaayalim.
Gelecegini oktan haber veren o adam niin gelmiyor. diyorlar. Biroklari bunu soruyorlar.
Yalnizlik onu yuttu mu? Yoksa biz mi ona gidelim?
imdi yikilan ve iindeki lleri saklayamayan bir mezar gibi yalnizlikta kendinden beziyor
ve yikiliyor. Her yerde yeniden dirililer grnyor.
imdi Zerdt, daginin etrafinda dalgalar ykseliyorlar, ykseliyorlar. Dagin ne kadar yksek
de olsa biroklari sana yet iecek. Sandalin artik kuru kalmayacak.
Biz airmilarin magarana gelmemiz ve art ik airmayiimiz, iyilerin sana dogru yolda
olduklarinin gerek bir iaret idir.
nk o insanlar arasinda tanrinin son kalani da sana dogru yoldadir. Onlar, byk zlemin,
byk tiksint inin byk bezginligin adamlari!
Btn o adamlar ki tekrar mit li olmayi grenmedike veya senden byk midi
bellemedike yaamak istemezler.
Sag taraftaki kral byle konutu ve pmek zere Zerdt n elini tuttu. Fakat Zerdt onun
saygisini reddetti, irkilerek geri ekildi ve sessizlik iinde uzaklara utu. Fakat az bir zaman
sonra yine konuklarinin yanina geldi. Onlara aydinlik ve deneyen gzlerle bakti ve yle dedi:
Konuklarim ey yksek insanlar, sizinle aik ve Almanca konumak isterim. Bu daglarda
bekledigim sizler degildiniz. , Almanca ne aik ha! Tanri korusun! dedi soldaki kral.
Grlyor ki o sevgili Almanlari tanimiyor, bu dogulu bilgin, fakat o Almanca ve kaba
demek ist iyor. Pekl, bugnk gnde zevklerin en kts bu degil!
Hepiniz yksek insanlar olabilirsiniz. Ama benim iin iimde susan fakat daima susmayacak
olan insafsiz iin yeter derecede yksek ve kuvvetli degilsiniz!
Siz sag kolum degilsiniz.
Sizin gibi zayif ve ince bacaklar zerinde duranlar it iraf etseler de etmeseler de esirgenmek
isterler.
Fakat ben kollarimi ve bacaklarimi esirgemem. Ben savailarimi esirgemem. Benim
savaimda ne ie yaracaksiniz? Siz benim zaferime engel olursunuz. Hatta iinizden bazilari
davullarimin sesini iitse yere yuvarlanir.
Benim iin yeter derecede gzel ve yakiikli da degilsiniz. Ben derslerime saf, parildayan
aynalar isterim. Oysaki sizin yaninizda benim hayalim bile bozuk grnyor.
Omuzlarinizi nice ykler ve nice anilar bastiriyor. Ke bucaginizda nice kt cceler yer
tutmu. Gizli ayak takimi sizin iinizde de var.
Yksek trden insan olsaniz dahi sizde daha pek ok ey egri bgrdr. Sizi dosdogru bir
kaliba dkecek demirci henz dnyada yok.
Siz yalniz kprsnz. Daha stn insanlar, sizin stnzden gemeli.
Siz basamaklarsiniz. Onun iin sizi igneyerek kendi magarasina ikana kizmayin.
Sizin tohumlarinizdan bir gn saf bir ogul ve mkemmel bir varis dogabilir. Fakat bu uzaktir.
Benim ismimi ve benim mirasimi alabilecek insanlar degilsiniz.
Bu daglarda bekledigim sizler degilsiniz. Ve son defa olarak, beraber aagi inecegim insanlar
sizler degilsiniz. Siz yalniz daha olgun insanlarin bana dogru yolda olduklarinin bir
iaret isiniz.
Byk zlemin, byk t iksint inin, byk bezginl igin adamlari degilsiniz ve tanrinin kalani
dediginiz insanlar degilsiniz.
Hayir, hayir, hayir, defa hayir! Bu daglarda bakalarini bekliyorum ve onlarsiz ayagimi
atmak istemiyorum.
Daha yksek, daha kuvvet li, daha cesur, daha neeli, ruhlari ve bedenleri daha gzel yapilmi
insanlari bekliyorum. Glen aslanlar gelmelidir.
Konuklarim! Ey garip insanlar, benim ocuklarim hakkinda bir ey bi lmiyor musunuz?
Onlarin bana dogru yolda olduklarini bilmiyor musunuz?
Bahelerimden, mut luluk adalarimdan; benim, yeni, gzel trmden sz edin! Niin bundan
sz etmiyorsunuz?
Sizden istedigim armagan, ocuklarimdan sz etmenizdir. Ben buna yetecek derecede
zenginim. Bu i iin fakirletim. Bu ocuklari, bu canli bitkileri, irademin ve en yksek
midimin hayat agalarini bir grsem neler vermezdim!
Zerdt byle dedi ve konumasini birdenbire kest i. nk iini zlem kaplamiti. Kalbinin
heyecani iinde gzlerini ve agzini kapadi. Btn konuklari da sessizlik ve sakinlik iinde ve
aakalmilardi. Yalniz iht iyar falci el leri ve tavirlariyla iaret ler veriyordu.
Akam Yemegi
Bu sirada falci, Zerdt le konuklarinin selamlamasini kest i ve zaman kaybetmek istemeyen
birisi gibi sokularak, Zerdt n elini tuttu ve yle bagirdi:
Fakat Zerdt, bir ey tekinden daha gerekli bizzat sen byle dedin. Haydi, imdi, bence
bir ey her eyden daha gerekli. Tam zamaninda bir sz; beni yemege agirmadin mi? Burada
uzun yollardan gelen birok insan var. Karnimizi szle doyurmayacaksin ya!
Ve burada, donmaktan, bogulmaktan, suda bogulmaktan btn diger beden eziyet lerinden
bahsettiniz. Fakat kimse benim acimi sylemedi; Alik!
Falci byle dedi. Fakat Zerdt n hayvanlari bu szleri iit ince irkilerek katilar. nk
gryorlardi ki gndzn getirdikleri eyler bir falciyi bile doyurmaya yetmeyecek.
Falci Susuzlugum da byle! dedi. Ancak burada suyun, senin sylevlerin gibi bol ve
yorulmadan akirdayip aktigini duyuyorum. Fakat ben arap isterim.
Herkes Zerdt gibi anasindan dogali beri sudan baka bir ey imez degildir. Yorgun ve
solgunlar iin su elverili degildir. Bize arap gerek. Ancak o, ani bir sakinlik ve saglik verir.
Falcinin arap istedigi bu esnada, sagdaki kral, sakin adam konumaya baladi. Biz arap
bulduk. Sagimdaki kralla beraber, bir eek yk arap getirdik. Ekmekten baka bir eksigimiz
yok.
Ekmek mi! dedi Zerdt ve gld. Yalnizlarin da ekmegi olmaz. Fakat insan sadece
ekmekle yaamaz. Tersine krpe kuzu et i yer. Benim iki tane kuzum var. Bunlari hemen
kessinler ve baharat la hazirlasinlar. Byle severim. Meyve ve sebzemiz de eksik degil. Hatta
midesine dkn olanlara bile yeter. Kiracak cevizlerimiz ve zecek bi lmecelerimiz de var.
Kisaca iyi bir yemek yiyecegiz. Fakat yemek yemek isteyen piirmeye yardim etmeli. Hatta
krallar bile. nk Zerdt n yaninda bir kralin bile ailik etmesi gerekir.
Bu teklife hepsi raziydilar. Yalniz gnll dilenci et, arap ve baharata kari isyan etti.
Alaylica; Zerdt n tuhafligina bakin! dedi. Byle yemek piirmek iin mi daglara ve
magaralara gelinir.
Kk yoksulluk yaasin demesinin anlamini ve dilencileri kovmak istemesini imdi
anliyorum.
Sen de benim gibi istedigini yap iht iyat li adam; dedi Zerdt, tanelerini igne, suyunu i
ve seni mutlu ederse mutfagini v.
Benim yasalarim benimkilere geer. Benim yasalarim herkes iin degildir. Fakat bana mensup
olanlar saglam yapili, hafif ayakli olmali.
Savalari ve bayramlari sevmeli. Kederli olmamali. Hayalperest olmamali, en g ie bir
bayrama gider gibi saglam, at ilmaya hazir olmali.
En iyi eyler benim ve benimkilerindir. Bunlar bize verilmezse aliriz. En iyi gida, en temiz
gk, en kuvvet li fikirler, en gzel kadinlar.
Zerdt byle dedi, fakat sagdaki kral yle karilik verdi:
Garip ey, bir egemenin agzindan byle zekice szler hi iit ilmi midir? Gerekten
egemenlerin garip tarafi budur. Hele o, bir eek degil zeki bir adamsa!
Sagdaki kral byle dedi ve hayret etti. Fakat eek, onun szlerine fke ile anirarak karilik
verdi. Ite tarih kitaplarinda akam yemegi denen uzun yemegin balangici buydu. Bu
yemekte yksek insandan baka bir ey konuulmadi.
Yksek nsan stne
1
Insanlar arasina ilk defa gittigim zaman bir byk delilik, yalnizlara zg bir delilik
yapmitim. Panayira gitmit im.
Topluluga hitap ederken kimseye hitap etmemi oldum. Fakat akamleyin cenazeler ve ip
cambazlari benim yoldalarim olmulardi. Ben de hemen hemen bir cenaze gibiydim.
Fakat yeni sabahla birlikte yeni bir gerege erdim: Panayirdan, ayak takimindan, ayak
takiminin grltsnden ve uzun kulaklarindan bana ne? demeyi grendim.
Siz yksek insanlar unu benden grenin: Panayirda kimse yksek insanlara inanmaz. Orda
konumak isteseniz halk tabakasi gz kirpar ve biz hep eit iz der.
Siz yksek insanlar, halk tabakasi gz kirparak yle der; Yksek insan yoktur. Hepimiz
eit iz. Tanrinin gznde hepimiz biriz.
Tanrinin gznde de ha! Fakat bu tanri ld. Fakat halkin gznde eit olmak istemeyiz. Ey
yksek insanlar, panayirdan uzaklain.
2
Tanrinin gznde ha! Fakat artik bu tanri ld. Ey yksek insanlar bu tanri sizin iin en byk
tehlikeydi.
O, mezara gireli beri siz tekrar dirildiniz. Artik imdi byk gle geliyor. Artik imdi yksek
insan egemen olacak.
Bu szleri anliyor musunuz kardelerim? Irkildiniz mi? Bainiz dnyor mu? nnzde bir
uurum ailiyor mu? Cehennem kpegi sizi isiriyor mu?
Haydi haydi, ey stn insanlar! Ancak imdi insan, geleceginin dogum sancisindadir. Tanri
ld, imdi ist iyoruz ki Insanst yaasin.
3
En ok endie duyanlar bugn soruyorlar; Insan nasil korunacak?. Fakat Zerdt tek ve ilk
insan olarak unu soruyor: Insan nasil yok edilecek?
Kalbimde yalniz Insanst var. Bence nemli tek ey bu! Insan umurumda degil! En
yakindaki, en fakir, en sikinti iinde bulunan, en iyi insan degil!
Kardelerim, insanda sevebilecegim ey, onun bir gei ve bir bati oluudur. Sizde bana
sevgi ve mit veren birok ey var.
Sizin kmseyiiniz, ey yksek insanlar, bana mit veriyor. nk byk kmseyiciler
byk saygililardir.
Sizin perian oluunuzda saygiya deger ok ey vardir. nk teslim olmayi ve kk
kurnazliklari grenmediniz.
Bugn kk insanlar egemendir; bunlar teslimiyet, alak gnlllk, kurnazlik, alima,
zen vesaire gibi kk erdemleri nerirler.
Diilere yakian, klelere yakian ve halk kalabaligina yakian ey; bugn bu, insan yazgisina
egemen olmak ist iyor. Nefret, nefret, nefret!
Insan en iyi, en uzun ve en ho ekilde nasil yaar? di ye sormaktan yorulmuyorlar. Bunlar
bugnn egemenleridir.
Kardelerim, bu egemenleri ve bu kk adamlari yok edin, bunlar Insanst iin en byk
tehlikedirler.
Ey yksek insanlar, kk erdemleri, kk kurnazliklari, kk zenleri, karinca tavirlarini,
acinacak dinlenme dknlgn, kit lenin mut lulugunu yok edin.
Teslim olmaktansa perianliga dn daha iyi. Ve gerek! Ey yksek insanlar, bugn
yaamayi bi lmeyiinize seviniyorum. nk bu ekilde en iyi yaami oluyorsunuz.
4
Kardelerim, cesaret iniz var mi? It en misiniz? Taniklar karisinda cesaret degil, bir tanrinin
bile grmedigi yalniz ve kartal cesaret ine sahip misiniz?
Soguk ruhlar, katirlar, krler, sarholar bence cesur olamazlar. Cesur olmak iin korkuyu
bilmek, fakat onu yenmek gerekir. Uuruma gururla bakmak gerekir. Uurumu kartal gzyle
grmek gerekir ve uurumu kartal penesiyle tutmak gerekir. Cesur bunlara derim.
5
Insan ktdr. En glleri bana inat byle konutular. Keke bu dogru olsa! nk
ktlk insanin en iyi kuvvet idir.
Insan daha iyi ve daha kt olmali. Ben bunu greniyorum. Insanst iyiliklerini
yaratmak iin, en byk ktlk gerekir.
Insan acilarinin ilesini eken kk insanlar iin, bu gt uygun der. Fakat ben byk
gnahi, kendime byk avuntu sayarim.
Fakat bu szler uzun kulakliklar iin degildir. Her sz her agiza yakimaz. Bunlar ince ve
uzak eylerdir. Koyun agizlari bunlara dokunmamali.
6
Yksek insanlar, saniyor musunuz ki sizin fenalatirdiginiz eyleri iyilet irmek iin ben
gelmiim?
Yahut siz akinlari, yataginizda rahat ett irmeye memurum? Yahut siz akinlara, yolunu
airmilara ve huzursuzlara yeni, hafif kaldirimlar gstermem gerekir?
Hayir, hayir, defa hayir! Sizin cinsinizden daha iyileri, daha fazla sayida harcanmalidir.
Iiniz gittike daha zor ve daha sert olmali. Ancak bu ekildedir ki insan, yildirimin arpacagi
bir ykseklige ikar ve paralanir. Yildirima uygun bir ykseklik! Benim dncem ve
zlemim uzaga, uzuna gider. Sizin kk, kisa ve eit li sefalet lerinizden bana ne?
ektiginiz aci bence yeterli degil. nk kendinizin acisini ekiyorsunuz. Henz insanin
acisini ekmiyorsunuz. Baka trl konuursaniz yalan sylemi olursunuz. Sizlerin btn
acisi benim ekt igim acidan degildir.
7
Yildirimin zararsiz hale gelmesi bana yetmez. Onu drmek istemem. O, benim iin
alimayi da grenmelidir.
Benim hikmet im uzun zamandan beri bir bulut gibi toplaniyor. Daha sakin ve daha karanlik
oluyor. Yildirim doguracak olan her hikmet byle olur.
Bugnn insanlarina iik olmak istemem. Onlarin gzlerini kamatirmak isterim. Hikmet imin
yildirimi, onlarin gzlerini parlat!
8
Iktidariniz stnde bir ey istemeyin. Ikt idarlari stnde bir ey isteyenlerde yaman bir
sahtekrlik vardir. Hele byk eyler isterlerse. Bu kalpazanlar ve oyunbozanlar, byk
eylere kari gvensizlik uyandirirlar. Bu ai gzller, bu boyali slkler, byk kelimelere
brnerek, yapmacik erdemlerle ve parlak sahte eserlerle sonunda kendilerine kari da sahte
olurlar.
Ey yksek insanlar, bunlara kari uyanik olun. Bugn bence itenlikten daha ender ve daha
degerli bir ey yoktur.
Bugn halkta var mi bu itenlik? Halk bygn, kgn, dogrunun ve itenligin ne oldugunu
bilmez. Masumane egridir. Daima yalan syler.
9
Ey yksek insanlar, iten adamlar, aik kalpliler; gvensiz olun, derinliklerinizi gizli tutun.
nk bugn, halk tabakasinin gndr.
Halkin, bir zamanlar, nedensiz olarak inanmaya alitigi eyleri, bugn kim nedenlerini
gstererek yikabilir?
Panayirda jest ler ikna eder. Fakat nedenler sylenirse halk tabakasi gvenmez.
Ve bir defasinda da gerek zafer bulursa hakli bir gvensizlikle; Hangi kuvvetli hata bu zafer
iin savati? diye sorun.
Bilginlerden de sakinin. Onlar size kin beslerler. nk kisirdirlar. Soguk, kurumu gzleri
vardir. Karilarinda her ku, tylerini dker.
Byleleri yalan sylememekle ggs kabartir. Fakat yalan sylememek aczi, henz gerek
sevgisi demek degildir. Sakinin.
Hummasiz olmak henz kavramak degildir. Sogumu ruhlara inanmam. Yalan syleyemeyen,
geregin ne oldugunu bilmez.
10
Yukari dogru ikmak ist iyorsaniz kendi ayaklarinizi kullanin. Kendinizi taitmayin. Yabanci
sirt lara ve kafalara binmeyin.
Fakat sen ata mi bindin? Hedefine dogru, at mi koturuyorsun? Pekl dostum! Ama tutuk
bacaginla atin stnde hedefine varip, attan inince vardigin yksekl ikte, ey yksek insan,
tkezleyeceksin!
11
Ey yaraticilar, ey yksek insanlar, insan ancak kendi ocuguna gebedir.
Aldanmayin, en yakininiz kim? En yakininiz iin ugraiyor, fakat onun iin bir ey
yaratmiyorsunuz.
Ey yaraticilar bu iin i unutun. Erdemlerinizin geregi odur ki iin, etrafinda , nk ile i
yapmayasiniz. Bu kk sahte kelimelere kulaginizi tikayin.
Yakinlar iin bu kk adamlarin erdemidir. Bu u demekt ir. El eli yikar , her ey
karilikli. Kendi ikarlarini elde etmeye haklari ve kuvvet leri yok.
Ey yaraticilar, gebelik zeni ve gebelik kederi sizin yararinizadir. ocugu gzleriyle daha
kimse grmediyse de o sevginizi korur, esirger ve besler.
Btn sevginizi ocugunuza vermek sizin erdeminizdir. Sizin en yakininiz, eseriniz ve
iradenizdir. Kimseyi iinize karitirmayin.
12
Ey yaraticilar, ey yksek insanlar, doguracak olan hastadir. Fakat dogurmu olan kirlidir.
Kadinlara sorun. Keyif verdigi iin dogum yapilmaz. Agri, tavuklari ve airleri gidaklatir.
Ey yaraticilar, sizde birok kirli ey vardir. Bu nedenle ana olmaniz gerekir.
Yeni bir ocuk! Ah ne kadar yeni kirle birlikte dnyaya gelir! Gznz ain. Dogurmu
olan, ruhunu yikayip temizlemelidir.
13
Iktidariniz stnde erdemli olmayin. Olasilik kariliginda kendinizden bir ey istemeyin.
Babalarinizin erdemlerinin ayak izlerinden yryn. Babalarinizin iradesi beraber gelmezse
ykseklere nasil ikacaksiniz?
Ilk olmak isteyen sonuncu olmamaya dikkat etmeli. Babalarinizin gnahkr olduklari yerde
aziz gibi grnmek istemeyin.
Babasi; kadina, kuvvet li araba ve domuz etine dkn olanin, kendi nefesinden iffet istemesi
neye benzer? Bu bir delilik olur. Byle bir adamin bir, iki, kadina koca oluu bana ok
grnr. Hatta tekkeler yaptirsa ve kapisinin stne kutsiyet yolu diye yazdirsa, ben yine
derim ki neye? Bu yine bir deli liktir. Kendisine bir hapishane veya bir siginak yaratirsa ne iyi!
Fakat bunu sanmam.
Inzivaya get irdigimiz ey orda byr. Iimizdeki sigir bile. Bu nedenden biroklarina
yalnizlik nerilmez.
Dnyada l azizlerinden daha kirli bir ey var midir? Yalniz eytan degil, domuz bile
bunlarin evresine saldirir.
14
rkek, mahcup, iyi at layamayan bir kaplan gibi beceriksiz! Yksek insanlar sizi ok defa
byle yan tarafa siviirken grdm. At lamada baarili olamadiniz.
Fakat ey zar oyunculari, bunda ne var! Siz oynamayi ve alay etmeyi, geregi gibi
grenmediniz. Daima bir byk alakgnlllk ile oyun masasinda oturmuyor muyuz?
Siz byk bir hamlede baarisizliga ugradinizsa, bu nedenden bozuk insanlar mi sayilirsiniz?
Ve sizler bozuksaniz bu nedenden insan da bozuk mudur?
Ya insan baarisizliga ugrarsa! Haydi, haydi!
15
Bir ey ne kadar yksek trden olursa o kadar ender olur. Ey yksek insanlar, hepiniz
baarisiz yaratilmi degil misiniz?
Cesaret iniz kirilmasin. Bunda ne var? Daha ok ey mmkndr. Kendinize layik ekilde
glmeyi greniniz.
Siz, bozuk ve yarim eser olarak meydana gelmisiniz. Bunda aacak ne var? Ey yari
kirilmilar, sizin iinizde insan gelecegi baski yaratmiyor mu?
Insanin en uzak, en derin ve yildizlar gibi yksek, byk kuvvet i. Btn bunlar sizin
anaginizda birbirine kari kprmyor mu?
Nice anaklarin kirilmasina aacak ne var? Kendinize, geregi gibi glmeyi grenin. Ey stn
insanlar, daha neler mmkndr!
Ve gerekten, imdiden neler olmutur? Bu dnya kk, iyi ve iyi yaratilmi eylerden yana
ne kadar zengindir.
Ey yksek insanlar, etrafiniza kk, iyi eyler diziniz. Bunlarin altin olgunlugu kalbe ifa
verir. Mkemmel olan ey midi gretir.
16
imdiye kadar arz zerinde en byk gnah neydi? Glenlere yazik! sz degil miydi? Bu
sz syleyen, yeryznde glecek bir ey bulamiyor muydu? yleyse aramasini bi lmiyordu.
Bir ocuk bile glecek ey bulur.
O adam, yeter derecede sevmiyordu ve bize kari uluyor ve di gicirdatiyordu.
Sevmedigimiz yerde hemen lanetlememiz mi gerek? Kanimca bu bir zevk bozuklugudur.
Fakat ite o adamin zevki de bozuktur. Halk tabakasindan geliyordur.
O sadece az seviyordu. Yoksa onu sevmediklerine, o kadar kizmazdi. Btn byk sevgiler
sevgi istemezler, daha fazla bir ey isterler.
Bu gibi bagsizlarin yolundan ekilin. Bu hasta bir biimdir. Halk tarzidir. Onlar hayat a ve
dnyaya kt gzle bakarlar.
17
Btn bu adamlarin yolundan ekilin. Bunlarin agir bir ayaklari ve karanlik kalpleri var: Dans
etmesini bilmezler. Nasil olur da bunlara dnya hafif grnr?
Btn iyi eyler hedeflerine egri olarak yaklairlar. Kedi gibi kamburlarini ikarirlar.
Ilerinden, yakin mut luluklarina mirildanirlar. Btn iyi eyler, glerler.
Bir adamin kendi yolu zerinde olup olmadigi, adimindan belli olur. Benim gidiime bakin!
Fakat hedefine yaklaan, dans eder.
Ve gerekten, bir asilacak resim haline gelmedim. Ve henz bir stun gibi kati, tatan ve
durgun degilim. Ben hareket li yaamayi severim.
Yeryznde bataklik ve hzn var, ama ayagi hafif olan, batakliktan geebilir ve sprlm
buz stndeki gibi dans eder.
Kardelerim, kalplerinizi ykselt iniz. Daha ykselt iniz! Ayaklarinizi da unutmayin! Ey iyi
dansrler, ayaklarinizi da kaldirin ve daha iyisi kafanizin zerinde durun.
18
Glenin taci, bu gl elengi taci! Bizzat ben bu taci baima koyuyorum ve glm
kutsuyorum. Bu ii yapacak daha kuvvetli adam bulamiyorum.
Dansr Zerdt ve dnceleriyle iaret veren hafif Zerdt, umaya hazir, btn kulara
iaret veren, her eye hazir, cretli Zerdt.
Falci Zerdt, glen Zerdt, sabirsiz olmayan, zgr Zerdt, atlamalari ve yari at lamalari
seven Zerdt, ben bu taci kendi baima koyuyorum.
19
Kardelerim, kalplerinizi ykselt iniz. Daha ykselt in ayaklarinizi da unutmayin. Ey iyi
dansrler, bacaklarinizi da kaldirin. Daha iyisi tepetakla durun.
Mutlulukta da agir hayvanlar vardir. Dogutan dztabanlar vardir. Bunlar balarinin zerinde
durmaya ugraanlar gibi garip zahmet lere kat lanirlar.
ansizliktan deli olmaktansa anstan ilgin olmak daha iyi! Topallayarak yrmektense, kaba
saba dans etmek daha iyi! Size u gd vereyim; En kt eyin bile iki iyi ters tarafi
vardir.
En kt eyin bile iyi dans bacaklari vardir. Ey yksek insanlar, dogru bacak zerinde
durmayi grenin.
Henz samaligi ve halk tabakasina yakian yazgiyi unutmadiniz.
Halkin ukalalari bugn bana ne kadar sama grnyorlar. Fakat bugn halk tabakasinin
gndr.
20
Daglardan kopan rzgrlara benzeyin. O kendi arkisina gre dans etmek ve denizleri
ayaginin altinda titretmek ister.
- Eeklere kanat t akan, dii aslanlari sagan ve halk t abakasini bir kasirga gibi spren bu cesur
ruh yaasin!
Btn at lak kafalara, solmu yapraklara ve erpe dman olan ve firtina olan bu ruh, o
batakliklar ve gamlar iinde, temel stnde gibi dans eden ruh yaasin!
Halkin yalanci kpeklerine ve btn bozuk, somurt kan yaratiklara kin besleyen bu zgr ruh
yaasin! Bu glen kasirga, btn ktmserlerin ve somurt kanlarin gzlerine toz frr!
Ey yksek insanlar, en kt tarafiniz o ki gerekt igi gibi dans etmeyi, dansta kendinizi amayi
grendiniz! Siz bozuk yaratildiysaniz bunda ne var!
Daha ok ey olasidir. Glerek kendinizi gemeyi grenin. Iyi dans edenler, kalbinizi
ykselt in. Daha ykselt in ve gzel glmeyi unutmayin.
Bu, glenin tacini, gl elengi tacini; kardelerim, bu taci size atiyorum. Glmeyi
kutsuyorum. Yksek insanlar, dans etmeyi grenin.
Gam $ar ks
1
Zerdt bu szleri sylerken magarasinin kapisi yakininda bulunuyordu. Fakat son szleri
syledikten sonra konuklarindan kati ve kisa bir zaman iin aiklara siviti.
Ey etrafimdaki temiz kokular! diye bagirdi. Ey etrafimdaki aziz sakinlik! Fakat
hayvanlarim nerde? Kartalim ve yilanim gelin, gelin!
Hayvanlarim, syleyin btn bu stn insanlar fena mi kokuyorlar. Ey etrafimdaki gzel
koku, ne kadar sevdigimi imdi anliyorum hayvanlarim.
Zerdt bir daha tekrarladi; Hayvanlarim sizi seviyorum!
O bu sz sylerken kartal ve yilan yanina sokuldular ve ona baktilar. Bylece bir araya
geldi ve gzel havayi beraber soludular ve kokladilar. nk burada hava, yksek insanlarin
yaninda oldugundan daha temizdi.
2
Zerdt magarasindan ayrildiktan az sonra iht iyar byc ayaga kalkti ve dikkat le etrafa bakti
ve yle dedi; O gitt i ey yksek insanlar, ben de onun gibi okayici isimlerle sizi
gidiklayayim. imdiden benim ktlk ve byk ruhum ve Zerdt e taban tabana zit olan
gamli eytanim baima toplaniyor. Onu affedin! imdi karinizda by yapmak ist iyor, tam
zamani, bu fena ruhla bogumak bouna.
Siz, hangi erefli ismi alirsaniz alin, serbest ruhlar mi, dogrular mi, ruhun ilekeleri mi,
zincirleri zlmler mi, byk zlemliler mi, hangi ismi alirsaniz alin, benim gibi; byk
tiksint inin acisini eken ve tanrinin ldgn henz beikte de yeni bir tanri bulunmadigini
bilen sizlere, benim kt ve byc eytanim baglilik gsteriyor.
Ey yksek insanlar, sizi tanirim. Onu tanirim ve istemeyerek sevdigim bu garip Zerdt de
tanirim. O bana ok defa gzel bir aziz kurtuk gibi gelir. Gamli eytanimin, kt ruhumun
begendigi, tuhaf bir dayaniklilik gibi gelir! Saniyorum ki kendi kt ruhumun hatiri iin
Zerdt seviyorum. Fakat imdi bu kt ruhlu, akam alaca karanliginin eyt ani, baima
musallat oluyor ve beni zorluyor. Ey yksek insanlar onun keyfi yerinde.
Gzlerinizi ain! O, iplak gelmek ist iyor. Kadin olarak mi, erkek olarak mi? Daha
bilmiyorum. O geliyor ve beni zorluyor, gznz ain.
Gndz snyor, her ey iin hatta en iyi eyler iin bile akam geliyor. Ey yksek insanlar,
dii mi, erkek mi; bu eytani ve bu akam hznnn ruhunu grn ve dinleyin.
Ihtiyar byc byle dedi. Dikkat le etrafina bakinda sonra arpini ele aldi:
3
Gndz ferahltqt berraklaan havada,
Grnmeden, iitilmeden,
Topraqa damladtqt zaman.
nk btn teselliler gibi bu teselli iqi de,
Hafif ayakkabt giyer.
Hattrltyor musun, hattrltyor musun ey stcak kalp?
Bir zamanlar nastl susuzluk ekerdin,
Ilahi gzyalartna ve iq damlalartna!
Yorgun ve bitkin, susuzluk ekerdin,
Sart imenler stnde,
Akam gneinin battlart
Siyah aqalardan geerek etraftnda dolartklartnt,
Gz kamartran gnein alev baktlartnt hattrltyor musun?
O zarara sevineni,
- Ey gerek kahramant sen- byle alay ediyorlardt
Haytr, yalntz bir air
Bir hayvan ki kurnaz, ytrttct, sinsi
Yalan sylemeye mecbur,
Bi lerek, isteyerek yalan sylemeye mecbur,
Ganimete vurgu,
Rengrenk srfe veren,
Kendisi de bir srfe,
Kendi kendisinin avt,
Bu mu gerek kahramant?
Haytr, yalntz deli, yalntz air!
Yalntz rengrenk konuan,
Deli srfelerinden rengrenk hayktran,
Yalan szlerin strttnda ykselen,
Sahte gklerin,
Sahte yerlerin,
Rengrenk gkkuaklartntn stnde,
Dolaan, yzen,
Yalntz deli, yalntz air!
Bu mu gerek kahramant?
Sakin deqil, katt, dz, soquk
Bir resim haline gelmi,
Mabetlerin nne konmayan,
Bir il ahi kapt bekisi haline gelmeyen,
Bir ilahi stun!
Haytr! Byle gerek tablolartna dman,
Mabetlerden ok vahete alttk,
Kedi cesaretiyle dolu,
Her pencereden atlayarak,
Her rastlanttntn iine girerek,
Her vahi ormana dalarak,
zlemle koklayarak,
Bakir ormanlarda sen,
Renk renk vahi hayvanlar arastnda,
gnahkr, saqlam, renk renk, koastn!
ehvetli hareketlerle,
Mutlu, alayct, mutlu cehennemlik, kana susamt,
mutluluk,
Paralayarak sokularak gizlenerek koastn!
Yahut dikilmi gzlerle uurumlara bakan,
Kendi uurumuna bakan,
Bir aslan gibi ;
-Ah bu uurumlar nastl aoqtya, ieriye, gittike
daha derinlere sokulurlar!
Birdenbire doqruca,
Uarak,
Kuzulara arpmak,
Stcak itaha ile aoqtya,
Kuzulara dkn,
Btn kuzu ruhlartna fkeli,
Ve koyun gibi, apak ynl, koyun gzl,
Koyun gibi bakan,
Her eye dman,
Bylece,
Kartal gibi kaplan gibidir,
airin zlemleri!
Senin zlemlerin bin kurtuqun alttnda mt?
Ey deli, ey air!
Tanrtlart koyun gibi grerek,
Insanlara baktyordun!
Insanda tanrtyt paraltyordun, insandaki koyun gibi,
Paralayarak glyordun.
Senin mutluluqun bu,
Bir kaplantn ve bir kartaltn mutluluqu,
Bir airin ve bir delinin mutluluqu!
Berrak havada,
Ay halesinin,
Erguvan ktrmtztlart arastnda, yeil renkte
Ve ktskanltkla grnp gitmesi,
Gndze dman,
Her adtmda gizlice,
Gl yataklartna,
Onl art kertinceye kadar iaret vererek,
Gece, solgun batmak!
Ben de bir zamanlar byle batttm.
Gerek evhamtndan,
Gnden, zlemlerimden,
Gndzden bezgin, ttktan hasta,
Aoqtya doqru akama doqru blgeye doqru ktm!
Bi r gerekle,
Yanmt ve susuz olarak,
Hattrltyor musun, hattrltyor musun ey ateli kalp!
Ona da nastl susadtqtnt,
Btn gereklerden srgn edilmi olduqum iin.
Yalntz deli,
Yalntz air!
Bilim stne
Byc byle usulca arki syledi. Ve btn oradakiler, kular gibi, farkinda olmaksizin
bycnn hilekr ve gamli ehvet inin iine dtler. Yalniz ruhun insaflisi kanmadi. O
bycnn elinden derhal arpi aldi ve yle bagirdi; Hava, ieriye temiz hava alin, Zerdt
getirin, ey kt iht iyar byc, bu magarayi sikintili ve zehirli bir hale get iriyorsun.
Ey sahte ve ssl adam! Sen bilinmez tutkulara ve vahet lere saldirmak istiyorsun. Senin
gibiler gerekten sz edince, yaziklar olsun!
Byle bycklere kari dikkat li olmayan zgr ruhlara yazik! zgrlkleri mahvolacak. Sen
hapisleri gretiyorsun ve insanlari avutarak oraya dndrmek istiyorsun.
Sen iht iyar, ey kt eytan, ikyet lerinde bir kandirici var. Sen namusu verken gizlice
ehvete davet edenlere benziyorsun.
Vicdanli, byle konutu. Fakat iht iyar byc etrafina bakti, zaferinin tadini aldi ve
vicdanlinin yaydigi bezginligi yok etti; Sakin ol, , dedi alakgnll bir sesle, i yi arkilar,
iyi yankilar uyandirmak isterler. Gzel arkilardan sonra uzun zaman susmali.
Btn yksek adamlar yle yapar. Fakat sen arkimdan bir ey anlamadin mi? Sende byc
ruhundan pek az ey var.
Kendinden ayirmakla beni vm oluyorsun, dedi vicdanli, Pekl fakat siz tekiler, ne
gryorum, gnahkr gzlerle oturup duruyorsunuz.
Ey zgr ruhlar, zgrlgnz nereye gitt i? Sizler dans eden iplak kadinlara uzun zaman
bakmi olanlara benziyorsunuz. Bizzat ruhlariniz dans ediyor.
Yksek insanlar, sizin iinizde bycnn kt by ve yalancilik ruhu dedigi eyden daha
fazla bulunmali. Biz farkli olmaliyiz.
Ve gerekten, Zerdt magarasina dnmeden nce yeter derecede konumu ve dnm
olduk. Biliyorum ki biz hakliyiz.
Burada da siz ve ben farkli eyleri ariyoruz. rnegin ben daha ok gven ariyorum. Zerdt e
bunun iin geldim. nk o her eyin sarsildigi, arzin depreme ugradigi bugnde en saglam
kule ve iradedir. Fakat sizin gzlerinize bakinca bana yle geliyor ki daha ok gvensizlik
ariyorsunuz.
Daha fazla rperme, daha fazla tehl ike, daha fazla deprem. Yksek insanlar, phemi ho
grn anliyorum ki sizler bana en ok korku veren eye yani en tehlikeli hayata, vahi hayvan
hayatina, ormanlara, magaralara, yalin daglara ve t ehlikeli uurumlara zlem duyuyorsunuz.
Ve sizce en iyi adam tehlikeden kurtaran degil, tersine sizi btn yollardan ikaran,
saldiranlardir. Fakat gerekten arzunuz bu ise bana olanaksiz gibi gelir.
nk korku, insanin sonsuz ve temel duygusudur.
Btn sonsuz gnahlar ve sevaplar korku ile aiklanir. Benim sevabim da korkudan meydana
gelmit ir. Onun adi bilimdir.
Vahi hayvanlardan korku, insanin iinde bulunan hayvan da dhi l oldugu halde, bu korku
insanda en uzun zamandan beri meydana gelmi bir duygudur. Zerdt buna ierdeki hayvan
der.
Bu uzun, eski korku ki sonunda ince, ruhani ve zekice bir hal alir ve kanimca bilim ismini
almitir.
Vicdanli adam byle dedi fakat magarasina hemen geri dnm ve bu szleri anlami olan
Zerdt, vicdanli adama bir demet gl atti ve onun gereklerine gld. Nasil! dedi, imdi
neler iittim. Gerekten, ya sen delisin ya ben! Senin geregini derhal tepetakla getiriyorum.
Yani korku bizi kayirdi. Fakat cesaret; maceracilik, bilinmeyene at ilma, bakalarinin cret
etmedigi eylere girime; sanirim ki insanin gemii budur.
Insan en vahi en cesur hayvanlarin yeteneklerini kiskanmi ve onlari almitir. Bu sayededir
ki insan olabilmit ir.
Gitgide ince, zarif, ruhani bir hale gelen bu cesaret, kartal kanat li ve yilan gibi kurnaz olan bu
insan cesaret i. Sanirim cesaret ve bilim budur.
Yan yana oturanlar hep bir agizdan Zerdt! diye bagirdilar ve bir kahkaha attilar. Bu
kahkaha bir kara bulut gibi stlerine ykseldi. Byc de gld ve kurnazca yle dedi;
Pekl kt ruhum kati. O ruhun bir sahtekr olduguna bir aldatici ruh olduguna dikkat inizi
ekmemi mi ydim?
Hele kendisini iplak gsterdiginde! Fakat onun oyunlarina ben ne yapayim? Onu ve dnyayi
ben mi yarattim?
Zerdt, fena bakiyorsa da yine tatli olalim, tatli konualim. Bakin ona, bana kizdi.
Gece olmadan o yine beni sevmeyi ve vmeyi grenir. O byle delilikler yapmadan
yaayamaz.
O dmanlarini sever. Bu sanati, benim grdgm insanlar arasinda, en iyi bilen o. Fakat
buna karilik dostlarindan int ikam alir.
Byc byle dedi ve yksek insanlar kendisini alkiladi. Zerdt her eyde dzelt ilecek ve
it iraz edilecek bir nokta bulan bir adam gibi gezindi, ktlk ve iyi likle dostlarinin elini sikti.
Fakat magarasinin kapisina gelince diardaki iyi havaya ve hayvanlarina zlem duydu ve
sivimak istedi.
l Kzlar Arasnda
1
Zerdt n glgesiyim diyen gezgin Gitme buradan, dedi, yanimda kal, gitme. Yoksa eski
hznmz depreecek. dedi.
Zaten iht iyar byc bize en kt kederlerini ailadi. Hatta karidaki dindar papazin gzleri
bile yaardi ve yeniden hzn denizine yelken ati.
u krallar neeli rolndeler. Bugn iimizde en ok onlar grendi. Fakat bahse girerim ki
taniklar olmasa, kt oyunlar da yeniden balar.
Geici bulut larin, nemli hznn, sama ggn, alinmi gnelerin, uluyan sonbahar
rzgrlarinin kt oyunu!
Ulumamizin ve yardim istememizin kt oyunu! Zerdt yanimizda kal. Burada, dile gelmek
isteyen birok gizli sefalet, birok akam, birok bulut ve ok sikintili hava var.
Sen, bizi kuvvet li insan kafasi ve kuvvetli zdeyilerinle besledin. Yemekten sonra yumuak,
dii ruhlarin bize tekrar musallat olmalarina izin verme.
Yalniz sen bizim etrafimizda havayi berrak ve kuvvet li yapabil irsin. Senin magaranda
buldugum bu iyi havayi hibir yerde bulabildim mi?
Nice diyarlar grdm. Burnum havayi denemesini bilir. Burnum en ok senin yaninda zevk
buluyor.
Eski bir animi mazur gresin. Bir zamanlar l kizlari arasinda yazdigim bir sofra arkisini
bana bagilamalisin.
Bu kizlarin evresinde, gzel, berrak dogu havasi vardi. Eski Avrupanin bulutlu, gamli
havasindan en uzakta bulundugum yer orasiydi.
O zamanlar byle dogu kizlarini ve stnde bulut ve fikir bulunmayan mavi gg severdim.
Inanmazsiniz, dans etmedikleri zaman ne kadar uslu otururlardi. Derin fakat kk sirlar,
kolay bilmeceler, erezler gibi fikirsiz.
Rengrenk ve yabani! Fakat bulutsuz, zlen bilmeceler! Bu kizlarin hatiri iin o zamanlar
bir sofra sonu iiri yazmitim.
Gezgin ve glge byle dedi ve kimsenin cevabini beklemeden iht iyar bycnn elinden arpi
aldi. Bacak bacak stne atti, rahata ve egemenane etrafina bakti. Fakat hortumlariyla
yabanci di yarlarda yabanci havayi tadan birisi gibi, havayi yava yava ve emerek iine ekt i
ve bundan sonra bir eit inilt i ile arkisina baladi.
2
l Byyor: Yazk l Gi zleyenlere!
Ha! atafatlt!
Gerek atafatlt!
Uygun bir balangt,
Afrika gibi atafatlt!
Bir aslana laytk,
Yahut ahlaki qtlerle bqren bir maymuna laytk,
Fakat size gre deqil!
Ey, en aziz sevgililerim,
Ayaqtntztn dibine ilk olarak,
Bir Avrupalt stfattyla,
hurmalartn alttnda oturmak bana ktsmet oldu. Sel!
Gerekten, hayrete ayan,
Ite oturuyorum burada,
le yaktn ve tepede,
le o kadar uzak,
Ve hibir eyi llememi halde!
Bu kk vahadan,
Aoqtya yutulmu bir halde,
O imdi esneyerek,
Sevimli aqztnt atyordu.
Btn aqtzlartn en gzel kokulusu,
Onun iine dtm.
Onun iine byle dtm,
Sizlerin iinize dtm,
Ey en sevgili dostlartm. Sel !
Konuquna ikram eden,
O balina yaastn... anltyor musunuz?
Bu benim bilgi bir imantm,
Bu kadar sevimli bir vahayt gizleyen,
O kartn yaastn!
Bunun gibi! Fakat benim phelendiqim ey,
Ki bunun iin Avrupadan geldim.
Btn yalt elerden daha phecidir.
Allah tslah etsin min!
imdi bu kk vahada,
Oturuyorum bir hurma gibi.
Esmer, tatlanmt, alttn gibi, istekli.
Yuvarlak, bir ktz aqztna hasret
Fakat daha ok, ktza benzeyen,
Buz gibi soquk, kar gibi beyaz, keskin,
Istrtct dilere istekli!
Ite onlara can atar btn stcak hurmalar. Sel!
Bu bahsettiqimiz gney meyvelerine
Benzeyip, ok benzeyip,
Yantyorum burada.
Kk kanatlt bceklerle kuattlmt,
Ve bunun gibi, daha kk,
Daha delice, daha gnahkr,
Arzular ve ilhamlarla evrili,
Sizinle evrili!
Ey susan ve sezgi dolu,
Ktzlar, kediler,
Zleyha, Dudu!
Sfenksle evrili, ben bir sz iine,
Birok hisler koyartm!
All ah beni lisan gnahtndan dolayt affetsin
Burada oturuyorum ve en gzel havayt iime ekerek,
Gerekten bir cennet havast,
Aydtnltk, hafif hava.
Aydan aoqt den havalartn en gzeli, en alttnt,
Bu bir rastlantt mt?
Yoksa atrt cesaretten mi?
Eski airlerin anlatttqt gibi,
Fakat ben, pheci,
Bundan pheleniyorum!
Ve Avrupadan bu amala geliyorum,
O Avrupa ki, daha phecidir yalt kartlardan!
Allah tslah etsin. min!
Bu en gzel havayt ierek,
Hortumlarla bardaklar gibi imi,
Geleceksiz, gemisiz,
Bylece oturuyorum burada.
Ey en sevgili dostlar,
Hurmaya baktyorum,
Nastl bir dansz gibi,
Lqiliyor, bklyor ve kalastnt salltyor.
ok baktltrsa, onun gibi dans edilir,
Bir dansz gibi ki zannederim,
oktan beri, tehlikeli ol acak kadar uzun zamandan beri,
Daima tek ayaqtntn zerinde duruyor.
Bylece santrtm,
teki bacaqtnt unutuyor.
Bo yere aradtqtm,
br bacaqt, ttlstmlt ikizi, bulamtyorum.
O gzelim, zarif,
Yapraklartntn ve elbiseciqinin alttnda bulamtyorum.
Evet sevgili dostlartm,
Lqer bana inantrsantz,
O ayaqtnt kaybetmi,
O kaytp,
Sonsuza kadar kaytp!
br bacak!
Ah yaztk, o gzel br bacaqt.
Acaba nerde olabili r ve nerede yalntzltqtna yanabilir?
O yalntz bacak?
Yoksa sama, sart yeleli,
Bir aslandan mt korkuluyor?
Yoksa ttrnaklanmt, kopartlmt mtJtr?
Yaztk, yaztk, sel!
Ah aqlamaytn,
efkatli kalpler,
Aqlamaytn!
Hurma kalpleri, st gqsleri,
Tatlt, kalp,
Torbactklart,
Aqlama arttk,
Solgun dudu!
Erol, iyi Zleyha. Cesaret, cesaret!
Yoksa burada,
Kuvvet veren, kalp kuvveti,
Bir ey mi var?
O anlamlt bir vecize,
atafatlt bir telkin,
Ha... tk, gel. Vakar!
Vakar erdemi, Avrupalt vakart,
fle, fle yine!
Ey erdem krq,
Ha!
Bir defa daha bqrmek,
Ahlaki bqrmek?
Ahlak aslant olarak,
l ktzlartntn kartstnda bqrmek!
nk ey en sevgili ktzlar,
Erdem ulumast,
Her eyden ok
Avrupaltntn zlemi Avrupaltntn altqtJtr.
Ite kartntzda bir Avrupalt olarak bulunuyorum!
Baka trl hareket edemem, Allah yardtmctm olsun,
min!
l byyor, yaztk l gizleyenlere!
Uyan
1
Gezgin ve glgenin arkisindan sonra magaranin ii grlt ve kahkaha ile doldu. Toplanmi
olan konuklar hep birden konutuklarindan ve eek de bu durumda sakin kalamadigindan,
Zerdt te ziyaretilerine kari kk bir t iksint i ve alay uyandi; onlarin neesinden memnun
oluyordu. nk bunu bir iyileme iaret i sayiyordu ve bylece aiklara siviti ve
hayvanlarina yle dedi:
Yardim dilenmeniz ne oldu? Bezginligi stnzden attiniz, zannederim ki benim yanimda
yardim istemeyi unuttunuz.
Fakat bagirmayi hl unutamadiniz. Zerdt kulaklarini tikadi. nk eegin I-A sesi garip
bir tarzda yksek insanlarin sevin grltlerine kariiyordu.
Neeleri yerinde! diye sze baladi. Kim bilir belki de ev sahiplerinin zararinda. Ancak
benden glme grendilerse de grendikleri, benim glm degildir.
Fakat bundan ne ikar! Onlar iht iyar adamlar; onlarin iyi leme sreleri kendilerine gre.
Glmeleri kendilerine gre. Kulaklarim daha kt eylere dayandi ve yorulmadi.
Bugn bir zaferdir; agirligin ruhu, benim ezeli dmanim kaiyor, uzaklaiyor! O kadar agir
ve kt balayan bugn ne iyi sona eriyor!
Ve sona ermek istiyor. Akam olmakta! O iyi binici denizin stnden atini sryor. Erguvan
eyerinin stnde ne gzel sallaniyor, bu mut lu yolcu!
Gk duru, ona bakiyor. Dnya derin ve yanima gelmi olan garip eyler, benim yanimda
yaamaya deger.
Zerdt byle dedi. Bu sirada magaradan yine yksek insanlarin kahkahasi ve igliklari
duyuldu. Zerdt yeniden sze baladi.
Oltam et ki ediyor, onu isiriyorlar. Dmanlari; agirligin ruhu kaiyor, imdiden kendi
kendilerine glmeyi greniyorlar. Dogru iit iyor muyum?
Erkek yemegim, etkili ve kuvvet li szlerin roln oynuyor ve gerekten ben onlari karin
iiren sebze ile beslemedim! Tersine savai yemegi ile fat ih yemegi ile onlarda yeni tutkular
uyandirdim.
Kollarinda ve bacaklarinda yeni mit ler belirdi. Kalpleri ferah, yeni kelimeler bulabiliyorlar.
Yakinda cesaretleri daha iradeli olacak.
Byle bir yemek, dogaldir ki ocuklara, zlemlilere ve gen kadinlara elverili degildir.
Onlarin bagirsaklarina baka are bulmali, ben onlarin hekimleri ve hocalari olamam.
Bu yksek insanlardan t iksint i uzaklaiyor; Pekl bu benim zaferimdir. Benim lkemde
gven duyuyorlar. Budalaca utanmadan kurtuluyorlar.
Kalplerini boaltiyorlar, iyi saat ler geri geliyor. Bayram ediyorlar ve tekrarliyorlar.
Mteekkir oluyorlar.
Mteekkir olularini en iyi iaret diye kabul ediyorum. Az sonra bayram yapmayi
dnecekler ve eski dostlarina anit lar dikecekler. Bunlar iyileme srecinde olanlardir.
Zerdt kendi kendine byle dedi ve uzaklara bakti. Hayvanlari ona sokuldular, onun
mut luluguna ve sakinligine saygi gsterdiler.
2
Fakat Zerdt n kulagi birdenbire irkildi, nk imdiye kadar kahkaha ve grlt ile dolu
olan magara birdenbire bir l sessizligine brnmt. Fakat burnu d agalarindan gelen
ho bir tts kokusu aldi.
Ne oluyor, ne yapiyorlar? diye sordu ve konuklarina grnmeden bakmak iin kapiya
yaklati. Fakat tuhaf! Orada gzleri ile ne grse iyi!
Hepsi yine dindar olmular, ibadet ediyorlar, deli olmular. dedi ve ok ati. Ve gerekten,
btn bu yksek insanlar yani iki kral, hizmet dii papa, kt byc, gnll dilenci, seyyah
ve glge, iht iyar falci, ruhun vicdanlisi ve en irkin adam! Bunlar ocuklar ve dindar iht iyar
kadinlar gibi, diz kmler eege tapiyorlardi. imdi en irkin adam hirlamaya ve horlamaya
balamiti sanki anlatimi mmkn olmayan bir ey konuacakmi gibi. Fakat sonunda
kelimeler meydana get irecek hale gelince anlaildi ki taptiklari eege kari dindarane bir vg
ve minnetti. Bunun metni u idi:
min! Hamd- sena, kran, ltuf ve inayet ve kuvvet sonsuza kadar Allahimiz iindir.
Fakat eek buna kari I- A diye aniriyordu.
O ykmz tair, uak kiyafet ine girer, ok sabirlidir, hibir zaman hayir demez ve
Allahini seven onu terbiye altina alir.
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
O konumaz, megerki yarattigi dnyaya evet desin! lemini byle ver. Onun zeksi
konumamaktir! Bylece nadiren haksiz grnr.
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
Belirsiz olarak dnyayi dolair. Iinde erdemini sakladigi vcudu, kl renklidir. Ruhu varsa
onu saklar. Fakat herkes onun uzun kulaklarina inanir.
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
Ne gizli bir hikmettir ki bunun uzun kulaklari vardir ve daima evet der, hibir zaman hayir
demez. Dnyayi kendisine benzeterek yaratmadi mi? Yani mmkn oldugu kadar budala!
Eek buna I-A diye aniriyordu.
Sen egri, dogru yollardan gidersin. Fakat biz insanlarin egri ve dogru sandigimiz eyler,
senin umurunda degil. lken iyi ve ktnn tesindedir. Senin masumiyet in odur ki
masumiyet inin ne oldugunu bilmezsin!
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
Bak kimseyi kovmuyorsunuz. Ne dilenciyi ne krallari! ocuklarini yanina kabul edersin ve
kurnaz olanlar seni aldatirlarsa I-A diye anirirsin.
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
Sen dii eekleri ve taze inciri seversin. Yemeyi hor grmezsin. Aciktigin zaman yregini bir
ey giciklar.
Bunda ilahi bir hikmet vardir.
Eek buna kari I-A diye aniriyordu.
Eek Bayram
1
Sylev buraya gel ince Zerdt artik kendine hkim olamadi, eekten daha gr bir sesle I- A
diye bagirdi ve ildirmi konuklarin ortasina siradi. Fakat orda ne yapiyorsunuz
insanogullari! dedi ve onlari, tapmakta olanlari, yerden kaldirdi. Sizi Zerdt ten baka
birisi grseydi yazik olurdu!
Herkes diyecekt i ki yeni imaninizla en kt kfirlersiniz veya iht iyar kadinlarin en
ilginisiniz.
Hele sen iht iyar papa! Bir eege tanri diye tapmaya nasil dilin variyor?
Zerdt! dedi papa, Bagila, fakat tanri konusunda ben senden daha aydinim. Bylesi
dogrudur.
Tanriya bu biimiyle tapmak, ekilsiz olarak tapmaktan daha iyidir. Aziz dostum u zdeyii
dn; derhal anlarsin ki bu zdeyite gerek saklidir.
Tanri bir ruhtur diyen, imansizliga dogru en byk adimi atmi oluyordu. Bu szn
ktlgn yeryznde gidermek mmkn degildir!
Yeryznde hl tapacak bir ey bulunmasi iht iyar kalbimi oynatiyor. Bu iht iyar, dindar papa
kalbini ho gr Zerdt.
Zerdt, gezgin ve glgeye hitaben; Sen kendine zgr ruhlu mu diyorsun ve buna da
inaniyor musun? Ve hl da burada put ve papaz hizmet inde bulunuyorsun! Esmer kiza
yaptigindan daha kt bir ey yapmi oluyorsun. Ey kt yeni mmin!
ok kt! dedi gezgin ve glge. Haklisin, fakat ne yapayim? Zerdt sen ne dersen de,
eski tanri yine yaiyor. Btn kabahat en irkin adamda, t anriyi o uyandirdi. Bir zamanlar
tanriyi ldrdgn sylyorsa da lm, tanrilar iin bir n yargidir.
Ve sen! dedi Zerdt Kt, iht iyar, byc ne yaptin? Sen byle, tanrinin eekliklerine
inanirsan bundan sonra sana kim inansin? Yaptigin ey budalaliktir. Ey zeki adam, nasil oldu
da bu budalaligi yaptin?
Ah Zerdt, dedi zeki byc hakkin var, bir budalalikti, benim de ok gcme gitti.
Hele sen! dedi Zerdt, ruhun vicdanlisina; Dn ve parmagini burnuna sok. Bu,
vicdanina dokunmuyor mu? Ruhun byle ibadet leri yapamayacak ve bu ibadet kardelerinin
kokusuna dayanamayacak kadar temiz degil mi?
Bunda bir ey var. dedi vicdanli adam ve parmagini burnuna soktu. Bu oyunda bir ey var
ki hatta vicdanimi tatmin ediyor. Belki de tanriya inanmaya yet erli degilim. Fakat urasi
gerek ki tanri bu kiyafet inde bana en ok inanmaya elverili grnd. En dindar adamlarin
tanikligina gre tanri sonsuzmu. Bu kadar bol zamani olan, sabirli olur. Mmkn oldugu
kadar yava ve budalaca hareket eder ve bu suretle iini yrt ebilir.
Pek fazla zeksi olan, byle budalalara ve ilginlara bayilir. Kendini dn Zerdt. Kendini!
Gerekten! Sen bile zek ve hikmet inin fazlaligindan eekleebil irsin.
En olgun bir egemen, en egri yollara gitmeyi sevmez mi? Zerdt n bakii bunu gsterir.
Senin bakiin!
Sonunda bizzat sen! dedi Zerdt ve en irkin adama dnd. Adam, elini eege dogru
kaldirmi bir halde yerde yatiyordu, eliyle eege arap veriyordu. Ey niteleyemedigim ey;
syle, orada ne yaptin, beni degimi saniyorsun. Gzlerin iildiyor, irkinliginin stnde
yceligin rts var, ne yaptin?
Tanriyi yeniden uyandirdigin dogru mu ve niin, o hakli olarak ldrlm ve yok edilmi
degil miydi?
Sen, beni uyanmi sayiyorsun; ne yaptin, neye dndn, dnceni niye degit irdin? Ey
anlat ilamaz ey syle!
Ah Zerdt, dedi irkin adam sen tuhafsin. Tanri hl sag mi? Dirildi mi? Yoksa tamamen
ld m? Iimizden hangimiz bunu daha iyi bilir, sorarim sana!
Fakat bir eyi iyi biliyorum. Zamaninda senden grenmit im. Tam ldrmek isteyen, gler.
fkeyle degil glmeyle ldrlr. Zamaninda byle dedin. Ey Zerdt, ey esrarli adam,
fkesiz ldren, tehlikeli aziz, sen tuhafsin!
2
Fakat o sirada Zerdt byle garip cevaplardan hayrete dm halde magarasinin kapisina
siradi ve konuklarina dnerek gr bir sesle bagirdi:
Ey garip deliler, ey aklabanlar, karimda kendinizi ne degit iriyorsunuz, ne gizliyorsunuz?
Sonunda yine ocuklar gibi dindar olmanin ve ocuklar gibi tapmanin, el kavuturmanin ve
sevgili tanri dediginizin sevinci ve neesi iinde kalbiniz oynuyor.
Fakat artik bu ocuk odasini, magarami birakin, bugn btn ocuklar orda. ocukluk
ilginliginizi ve kalp heyecaninizi u diarlarda sogutun.
Elbette ocuklar gibi olmazsaniz cennete gidemezsiniz. (Ve Zerdt burada eliyle yukariyi
gsteriyordu). Fakat biz asla cennet i istemiyoruz, biz erkegiz, onun iin dnyayi ist iyoruz.
3
Zerdt yine konumaya baladi. Ey yeni dostlarim, dedi, garip adamlar, yksek adamlar,
imdi ne kadar houma gidiyorsunuz!
Yine neeli oldugunuzdan beri! Gerekten hepiniz iek amisiniz. Bana yle gel ir ki sizin
gibi agalara yeni bayramlar gerekir.
Kk, cret li bir haylazlik, herhangi bir ibadet ve eek bayrami, herhangi bir iht iyar, en,
Zerdt delisi ve ruhlarinizi ferahlatacak bir meltem rzgri!
Yksek insanlar, bu geceyi ve eek bayramini unutmayin. Bunu benim yanimda buldunuz.
Bunu iyi bir iaret sayiyorum. Byle eyleri ancak iyilemekte olanlar bulur! Kendiniz iin,
benim hatirim iin bu eek bayramini bir daha tekrarlayin.
Zerdt byle dedi.
Sarholuk $ar ks
1
Bu aralik konuklar birer birer diariya ve serin, dnen geceye iktilar. Zerdt ise kendi
gece lemini; iri, yuvarlak ayi ve magarasinin yanindaki gm aglayanlari gstermek zere,
en irkin adami elinden tutmu yryordu. Sonunda btn bu iht iyar fakat yrekleri ferah
adamlar sessizce yan yana dizildiler, dnyanin ne kadar gzel olduguna atilar. Gecenin
gizemi yava yava kalplerini kapladi. Zerdt kendi kendine yle dnd: Bu yksek
insanlar ne kadar houma gidiyor! Fakat bunu onlara sylemedi. nk onlarin mut luluguna
ve sessizligine saygi gsteriyordu.
Fakat bu sirada ailacak, uzun bir gnn en ailacak olayi meydana geldi. En irkin adam
bir defa daha zirlamaya ve kekelemeye baladi. Fakat kelimeler, sylemeye baladigi zaman
agzindan birden bir soru ikiverdi. Derin, duru, iyi bir soru ki dinleyenlerin yregini oynatti.
Dost larim, dedi en irkin adam, bugn iin ne dnyorsunuz? Ben btn mrm
boyunca ilk defa olarak yaami olduguma memnunum.
Bu kadarini anlatmak bana yetmez. Dnya yaamaya deger. Zerdt le geen bir gn, bir
bayram bana dnyayi sevmeyi grett i. Hayat bu muydu diye, lme sormak isterim. Peki,
yleyse bir defa daha!
Dostlarim ne dnyorsunuz, benimle birlikte lme seslenmek istemez misiniz, hayat bu
muydu? Peki, yleyse Zerdt n akina bir defa daha!
En irkin adam byle dedi. Gece yarisina az bir zaman kalmiti. O zaman meydana gelen
olayi ne saniyorsunuz?
Yksek insanlar onun sorularini iit ince degit iklerini ve iyileme srecine girdiklerini ve
bunlari kime borlu olduklarini fark ettiler. O zaman teekkrle, saygiyla, okayarak elini
perek ve kimi aglayarak, kimi glerek Zerdt n etrafinda siradilar. Yali byc
keyfinden dans ediyordu. Bazi ykclerin sandigi gibi o zaman t atli arap oktuysa da tatli
hayat daha fazlaydi ve btn yorgunlugunu unutmutu. Hatta o zamanlar eegin bile dans
etmi oldugunu anlatanlar vardi. Bunlara gre en irkin adamin, eege arap verii bouna
degildi. Bu dogru olsun, yalan olsun o akam eek dans etmemi bile olsa bir eegin dans
etmesinden daha garip ve daha nemli eyler olmutu o akam. Kisaca Zerdt n dedigi gibi;
Onda ne var?
2
En irkin adam bunlari derken Zerdt sarho bir durumdaydi, bakii durgundu. Dili
kekeliyordu, bacaklari sallaniyordu. Kim bilir ruhundan neler geiyordu? Gnl uzaklardaydi.
Iki deniz arasinda yksek bir kavis zerinde, gemile gelecek arasinda bir siyah bulut gibi
dolaarak Yksek insanlar koluna girince biraz kendine geldi, saygi ve zen gsterenlerin
kalabaligini eliyle itti. Fakat konumadi. Ama birdenbire kafasini evirdi. nk kulagina bir
ses gelmit i. O zaman parmagini agzina koyarak Geliyor! dedi.
Hemen etrafinda sessizlik ve gizem olutu. Derinlerden bir an sesi geliyordu. Zerdt,
yksek insanlarin yaptigi gibi, sesi dinledi ve tekrar parmagini agzina koyarak yine Geliyor,
geliyor, gece yarisi oluyor! dedi. Sesi degimiti. Fakat hl yerinden kimildamiyordu.
Ortalik daha sakin ve sessizdi. Herkes hatta eek, Zerdt n erefli hayvanlari; kartal ve yilan
ve bunlar gibi; Zerdt n magarasi, byk, serin ay ve gece Hep beraber dinliyorlardi.
Zerdt ise nc defa olarak parmagini agzina koydu ve yle dedi.
Geliyor, geliyor, geliyor, haydi gezinelim. Saat i geldi haydi gece gezint isi yapalim!
3
Yksek insanlar, gece yarisi oluyor; kulaklariniza o eski anin benim kulagima syledigi eyi
syleyin.
Bir insandan fazla grp geirmi olan o gece yarisi aninin konumasi gibi; gizli, dehet li ve
yrekten.
O an ki babalarinizin acili kalp darbelerini sayardi.
Ah! Ah! Nasil iini ekiyor, ryasinda nasil glyor, derin gece yarisi!
Sakin, sakin, seslerinizin sustugu bu soguk havada gndzn ses vermeyen bazi eyler imdi
dile geliyor.
imdi konuuyor, imdi iit iliyor, imdi gece yarisi, uyanik duran ruhlara sokuluyor. Ah! Ah!
Nasil iini ekiyor, ryasinda nasil glyor?
Iitmiyor musun, sana, eski, derin gece yarisi nasil; gizli, dehet li ve yrekten sesleniyor.
Ey insan, dikkat et!
4
Eyvah, zaman nereye gitt i! Derin pinarlara kmedin mi? Dnya uyuyor.
Ah! Ah! Kpek uluyor. Ay iigi var. Kalbimin, gece yarisi ne dndgn szlere
dkmektense lmeyi tercih ederim. Zaten ldm. Geti... rmcek, etrafimda ne ryorsun?
Kan mi ist iyorsun. Ah! Ah! ig dyor, saat geliyor.
Tylerimin rperdigi ve dgm saat. Srekli sorup duruyor. Buna dayanacak yrek kimde
var?
Dnyanin egemeni kim olsun? Ey byk ve kk nehirler, yle akiniz demeyi kim ister?
Saat yaklaiyor. Ey insan, ey yksek insan! Dikkat et! Bu szler hassas kulaklar iin, senin
kulagin iindir. Derin gece yarisi ne sylyor?
5
Ruhum beni srklyor, dans ediyor. Asil sorun, gnn konusu; Dnyanin hkimi kim
olmali?
Ay soguk, rzgr sakin. Ah! Ah! ok ykseklere utunuz mu? Dans ediyor musunuz? Fakat
bacak bir kanat degildir.
Iyi dansrler, imdi btn nee get i! arap maya oldu, kadehler kst, mezarlar
kimildaniyor.
ok ykseklere umadiniz! imdi mezarlar kimildaniyor! lleri kurtarin. Niin, bu uzun
gece ve ay bizi sarho etmiyor? Yksek insanlar, mezarlari kurtarin. lleri dirilt in! Ah
solucan daha ne kaziyor? Saat yaklaiyor, yaklaiyor!
an aliyor, kalp inliyor; odun kurdu, kalp kurdu kaziyor. Ah, ah dnya derin!
6
Tat li laterna! Tat li laterna, sesini seviyorum. Senin sarho, garip sesini! Sesin ne zamandir, ne
kadar uzaklardan ve sevgi havuzlarindan geliyor!
Ey eski an, ey tatli laterna, btn aci kalbini deiyor. Baba acisi, babalar, atalar acisi.
Sylevin olgunlati.
Sonbahar gibi, ikindi zamani gibi yalniz; kalbim gibi olgun konuuyorsun. Bizzat dnya
olgunlati. zm esmerleiyor, zm imdi lmek ist iyor. Mut lulugunda lmek ist iyor.
Yksek insanlar, bunun kokusunu almiyor musunuz? Ondan gizli bir koku geliyor.
Sonsuzluk kokusu, glgn esmer bir altin arap kokusu. Eski mutluluk kokusu.
Dnya derin, gndz dnldgnden daha derin. diyen sarho bir gece yarisi, lm
mut lulugunun kokusu!
7
Birak beni, birak beni, ben senin iin fazla temizim. Bana dokunma. Dnyam imdi
mkemmel olmadi mi?
Tenim senin ellerin iin fazla temiz. Birak beni sersem, bulanik gndz! Gece yarisi daha
berrak degil mi?
Gndzden daha aydinlik ve daha derin olan gece yarisi ruhlari, o en kuvvetliler, en
bilinmedikler, en temizler dnyaya hkim olmali.
Ey gndz, beni mi ariyorsun? Mutluluguma mi dokunuyorsun? Sence zengin, yalniz bir
hazine, bir altin kasasi miyim?
Ey dnya, beni mi ist iyorsun? Ben dnyevi miyim? Ben ruhani miyim? Sence ilahi miyim?
Fakat ey gndz ve dnya siz pek aksaksiniz.
Daha zeki el leriniz olmali! Daha derin mut luluklara, daha derin ansizliklara, herhangi bir
tanriya, eliniz uzaniyor. Elinizi bana uzatmiyorsunuz.
Benim ansizligim, benim ansim derindir ey garip gndz. Buna ragmen ben bir tanri
degilim, tanrinin bir cehennemi degilim. Onun acisi derindir.
8
Garip dnya, tanri acisi daha derindir. Elini tanri acisina uzat, bana degil. Ben neyim? Sarho
tatli bir lat erna, bir gece yarisi laternasi. Bir an ki kimse anlamaz. Fakat ey yksek insanlar,
zmlere hitap etmeye mecburum. nk siz beni anlamazsiniz.
Ey genlik! Ey gle! Ey ikindi! Get i, get i. imdi gece, akam ve gece yarisi geldi. Kpek
uluyor.
Rzgr bir kpek degil mi, o da inliyor, dilerini gsteriyor, uluyor. Ah! Ah! Nasil iini
ekiyor! Nasil glyor! Nasil soluyor ve horluyor, gece yarisi!
imdi nasil uyanik konuuyor. Bu sarho air kadin! Sarholugunu yuttu mu acaba? Pek fazla
mi uyandi? Gevi mi getiriyor?
Derin gece yarisi, ryasinda acisini tekrar igniyor. Acisindan fazla hazzini! Elem derin
olunca keyfini igner. nk haz, acidan daha derindir.
9
Ey asma, beni ne vdn? Seni kestigim iin ben gaddarim, sense kaniyorsun. Benim sarho
gaddarligimi nasil vyorsun?
Olgunlaan her ey lmek ister. zmcnn biagi aziz olsun dedin. Fakat ham olan her ey
yaamak ister. Yazik!
Aci der ki; Defol ey aci!, fakat aci eken her ey olgunlamak keyiflenmek ve zlemi
duymak iin yaamak ister. Daha uzak, daha yksek, daha aydinlik eylere zlem ekmek!
Aci eken; Ben varis isterim, ben ocuk isterim, kendimi istemem der. Ama zevk, varis
yaratmak, ocuga sahip olmak istemez. Zevk kendisini ister, sonsuzluk ister, yeniden gelmek
ister, sonsuza kadar ayni kalmak ister.
Aci der ki; Kalbim paralan; bacagim kana, kanadim u! Yukarilara u! Haydi iht iyar
kalbim, aci der ki; zeval bul!
10
Ne saniyorsunuz yksek insanlar, ben bir falci miyim? Bir hayalperest miyim? Sarho
muyum? Rya yorumcusu muyum? Bir gece yarisi ani miyim?
Bir ig damlasi miyim? Bir sonsuzluk kokusu muyum? Iitmiyor musunuz? Koku almiyor
musunuz? imdi dnya mkemmel oldu! Gece yarisi bir gledir de.
Aci da bir hazdir, lanet de bir kutsamadir. Gece de bir gnet ir, ya ekilip gidin ya da unu;
Akilli da bir delidir demeyi grenin.
Bir hazzi hi kabul ettiginiz oldu mu? Dost larim, bylece btn acilari da kabul etmi
oldunuz. Her ey birbirine bagli, birbirine kenet li, birbirine ik!
Bir defa istediniz mi, iki defa istediniz mi ve bir defa olsun Houma gidiyorsun mut lu an!
dediyseniz her eyin tekrar etmesini istersiniz!
Ey sonsuzlar, bunu sonsuz ve srekli olarak seviniz ve aciya da deyiniz ki; Zeval bul, fakat
yine gel, nk btn hazlar sonsuzlugu ister.
11
Her haz, her eyi sonsuz ister; bal ister, maya ist er, sarho gece yarisi ister, mezarlar ister,
mezar gzyalari avuntusu ister, akam kizilligi mutlulugu ister.
Hazzi istemeyen ey, btn acilardan daha fazla susuz, a, dehet li ve gizlidir. O, kendisini
ister. Kendisini isirir. Iinde, halkanin iradesi greir.
O birisi alsin diye sevgi ister, kin ister. O, airi zengindir; armagan eder, at ar, dilenir. Alana
teekkr eder, kine hedef olmak ister.
Haz o kadar zengindir ki acilara, cehenneme, kine, rezalete, sakatliga, dnyaya susuzluk
eker. nk bu dnyayi pekl tanirsiniz!
Yksek insanlar, bu aziz ve cretli haz size sizin kederinize zlem duyar.
Ey eksik yarat ilmilar! Her sonsuz haz, eksik yaratilmilara zlem eker.
nk her haz, kendisini ister. Onun iin kederi de ister!
Keder! Paralan ey kalp! Yksek insanlar, grenin, haz sonsuzluk ister.
Haz, her eyi sonsuz ister. Derin, derin bir sonsuzluk ister.
12
Trkm grendiniz mi artik? Trkmn anlamini kavradiniz mi? Pekl, haydi! Yksek
insanlar, imdi benim koroma katilin. imdi adi bir defa daha ve anlami Btn sonsuzluga!
olan trky syleyin. Yksek insanlar, Zerdt n korosuna katilin!
Ey insan, dikkat et!
Derin gece yartst ne diyor?
Uyuyordum, uyuyordum,
Derin ryadan uyandtm!
Dnya derin,
Gndz dndqmden daha derin.
Keder derin,
Haz kederden daha derin.
Keder keder; zeval bul!
Fakat her haz sonsuzluk ister
Derin, derin sonsuzluk ister.
aret
Bu gecenin sabahinda Zerdt yatagindan firladi, kuagini sardi ve karanlik daglardan dogan
sabah gnei gibi kuvvet li ve parlak, magarasindan ikti.
Ey byk yildiz, dedi, bir zamanlar syledigi gibi, ey derin mutluluk gz, eger
aydinlattiklarin olmasaydi mut lu olabilir miydin? Sen uyanip dogdugun ve armaganlarini
dagittigin zaman insanlar odalarinda kalsalardi, senin gururlu utancindan nasil fkelenirdi?
Haydi! Ben uyanik oldugum halde onlar uyuyorlar. Yksek insanlar, bunlar benim gerek
yoldalarim degil, daglarimda bekledigim onlar degil.
Ben kendi eserime ve kendi gnme gitmek isterim. Fakat onlar sabahimin iaret ini bilmezler.
Adimim onlari uyandirmaz. Hl magaramda uyuyorlar, ryalari hl benim sarholuk
iirlerimi iiyor. Vcutlarinda henz kulak, beni dinleyecek kulaklari yok. Gne dogarken
Zerdt kendi kendine bunlari syledi. Bu sirada yukarilara bakti. nk stnde kartalinin
keskin igligini duymutu.
Haydi, dedi yukari dogru, bu bana yakiir, bu benim houma gider, hayvanlarim uyanik,
nk ben uyanigim.
Kartalim uyanik ve o da benim gibi gnee saygi gsteriyor. Kartal, penesiyle yeni iigi
yakaliyor. Sizler benim gerek hayvanlarimsiniz. Sizi sevi yorum.
Fakat henz gerek insanlarim yok.
Zerdt byle dedi. Fakat bu sirada birdenbire etrafinda sayisiz kularin kanat vurularini
duydu. Bainin etrafinda ku civiltisi ve kalabalik o kadar oktu ki gzlerini kapadi ve
gerekten, stne bir bulut km gibiydi. Yeni bir dmana atilan oklardan bir bulut! Fakat
bu yeni bir dost stnde bir sevgi bulutuydu.
Hayret iinde; Bana ne oluyor! dedi Zerdt ve magarasinin kapisinin yanindaki byk taa
yavaa meldi. Elleriyle etrafindaki, yukarisindaki, aagisindaki kk kulari ittikten sonra
daha tuhaf bir ey oldu! nk bu sirada farkinda olmaksizin pek sicak bir sa yiginina el i
batmiti. Ayni zamanda bir kkreme sesi geliyordu. Yumuak, uzun bir aslan kkremesi!
Iaret geliyor! dedi Zerdt ve kalbinde bir degiiklik oldu. Ortalik daha fazla aydinlaninca
ayaklarinin ucunda sari, muazzam bir hayvanin yatmakta ve baiyla dizine yaslanmi
oldugunu grd. Hayvan, kendisinden ayrilmak istemiyordu ve eski efendisini bulmu bir
kpek gibiydi. Fakat gvercinlerin gsterdigi sevgi, aslaninkinden daha az degildi.
Gvercinler, aslanin burnunun nnden get ike aslan baini salliyor, aiyor ve glyordu.
Btn bunlar iin Zerdt yalniz bir sz syledi; ocuklarim yakindadir, sonra tamamen
sustu. Fakat kalbi huzura kavumutu. Gzlerinden ellerine ya damliyordu. Artik hibir eye
dikkat etmiyordu ve hayvanlara aldiri etmeden hareketsiz duruyordu. Bu sirada gvercinler
etrafinda uuuyor, omuzuna konuyor, beyaz saini okuyor ve sevgi gstermekten
usanmiyorlardi. Fakat kuvvet li aslan, Zerdt n eline damlayan gzyalarini yaliyor ve
utanarak kkryor ve homurdaniyordu. Hayvanlarin yaptigi buydu.
Btn bunlar uzun veya kisa bir zaman devam ett i. nk dogrusunu sylemek gerekirse
byle eyler iin dnyada zaman ls yoktur. Bu aralik yksek insanlar Zerdt n
magarasinda uyanmilardi ve Zerdt n yanina gidip sabah selamini vermek zere siraya
diziliyorlardi.
nk uyandiklari zaman Zerdt n, yanlarinda bulunmadigini grmlerdi. Fakat
magaranin kapisina vardiklarinda ve adimlarinin sesi duyuldugunda aslan, kudret le ve
birdenbire Zerdt birakip magaraya dogru kkreyerek siradi. Yksek insanlar aslanin
kkreyiini iit ince bir agizdan bagirmaya baladilar, geriye katilar ve bir anda kayboldular.
Ama Zerdt; dalgin ve yabanci, yerinden kalkti, etrafina bakindi ve akinlikla yalnizligini
duyarak kendi kendine sordu yava yava; Iitt igim neydi, bana ne oldu?
imdi hafizasi canlanmi ve bir bakita dnle bugn arasinda oluan olaylari kavramiti.
Ite bu ta! dedi ve sakalini sivazladi. Dn bu tain zerinde oturuyordum ve burada falci
karima ikmiti ve imdi de iittigim sesi, byk yardim igligini, ilk olarak burada
duymutum.
Yksek insanlar, dn sabah iht iyar falcinin bana bildirdigi yardim agrisi sizindi. Sizin
sikintiniz bana saldirmak ve denemek ist iyordu. Zerdt, diyordu bana, seni son gnahina
kikirtmak iin geliyorum. Son gnahima mi? dedi Zerdt ve kendi szne fkelenerek
gld.
Son gnahimdan baka nem kaldi?
Zerdt yine iine ekildi, byk tain zerine oturdu ve dnceye daldi. Sonunda birdenbire
sirayarak:
Acima, acima, yksek insanlara acima! diye bagirdi. ehresi mekaniklemit i. Pekl!
Bunun zamani vardi, ne nemi var?
Benim acim ve benim acima duygum. Bana ne!
Ben mut lulugu mu ariyorum? Ben eserimi ariyorum!
Haydi! Aslan geldi, ocuklarim yakinlarda. Zerdt olgunlati, saat im aldi!
Bu benim sabahimdir. Benim gnm baliyor; gel, gel byk gle.
Zerdt byle dedi ve karanlik daglardan dogan sabah gnei gibi kuvvetli ve parlak,
magarasini terk etti.