Zavall eytan, bana ne verebilirsin ki? Ykseklere gz dikmi insan bilincini, Senin gibiler kavrayabilir mi hi?

Sendeki gda doyurmaz insan, Elindeki kzl altn, civa gibi, Avcun iinden akp gider, Senin kumar masalarnda, Kimse kazanmaz, Daha sarlrken bakalarna bakar, Gnderecein kzlar, Verecein itibarn tanrsal gururu, Kuyruklu bir yldz gibi, Kayar gider; Bunlar m sunacaksn? Gster bana bakalm, Koparlmadan ryen meyveyi, Hergn yeniden yeillenen aac!

TEK KLASK

Kapak Tasarm : teki Ajans Kapak Resmi: Efkan Beyaz Dizgi : ubat Ajans,417 97 60 Bask: Yeni Dou Matbaas - 417 87 52

1. Basm , Mart 1992 2. Basm , Kasm 1993 3. Basm , Ocak 1995

teki, A Yayncln kuruluudur.

Ynetim Yeri: Mediha Eldem Sok: 52/1 06420 Kzlay/ANKARA Tel (Fax) 433 96 09

ISBN 975 - 7782 - 1 3 - 0

Johann Wolfgang Goethe

FAUST

Trkesi
Nihat lner

Johann Wolfgang Goethe

Johann Wolfgang Goethe 23 Austos 1749 tarihin de Frankfurt'ta dodu. Varlkl bir ailenin ocuu olarak olduka iyi bir eitim grd. Bylece ocuun kapsaml kiilik yaps (baba tarafnn aklcl ve an ne tarafnn youn duygusall) hereye ramen birarada varolabildi. Genliinde hukuk eitimini dok toraya kadar srdrmtr ve gerek anlamda edebi yata ynelmeden nce doabilimi ve resim sanat alanlarnda yeteneklerini ortaya koymutur. 1776'dan itibaren Weimar Dkalnda mavirlik yapt. Bu srada Weimar Tiyatrosu da ona balyd. Weimardaki devlet grevini yaamnn so nuna kadar devam ettirdi. Goethe'nin klasik dnemi nl talya seyahatinin (1786-1788) sonrasna rastlar. Gittii talya'da daha nce yalnzca kitaplarda okuduu Antik a ile gerek anlamda kar karya kald. Alman dnce ve edebiyatn derinden etkile dii gibi, ulusal snrlar ap dnya edebiyatnn ol mazsa olmaz yazarlardan biri olarak kabul edildi. Yaama 22 Mart 1832 ylnda gzlerini yumdu. Son szleri nldr: "Ik, daha ok k!

evirmenin Notu
Elinizdeki eviri Faust konusunda sanrm 5. veya 6. eviri de nemesi. Karlatrdm eviriler Sadi Irmak (1960), Vasfi Mahir Kocatrk (1963, 1968) ve Haan zzettin Dinamo'ya ait (1983; bu ayn zamanda en son eviri). evirinin 'artistik' ynne fazla bir arlk vermedim: In ra hata geebilmesi iin saydaml setim. zgn sanatsal bir abann ancak tiyatronun kendi zgn ortamnda gerekleebileceine inanyorum. Faust'a gelince, Goethe bunu olduka gen yata yazmtr ve konu peini brakmaynca, daha olgun bir dneminde onu yeniden ele almtr. Halk sylencesinde olduu gibi, Goethe, Faust'u ce henneme gnderecekti (klasik tragedya slne gre onu 'ldrecekti') ama sonra bu dncesini deitirdi. Herhalde hem Faust'un hem Mefistofeles'in inaas srasnda kendine ait faz lasyla malzeme kullanmtr. Kimse kendini bile bile ne cehenne me gnderir ne de bir cehennem kakn olduunu itiraf eder; en azndan akll biri. Doal olarak teekkr etmem gereken arkadalarm var: Eim Berna lner srekli redaksiyon yapt, Macit Koper baz blmlen okudu ve nerileriyle katkda bulundu ve btn alma boyunca Prof. Wilfried Buch sonu gelmez sorularm yantlad. Ayrca Yaynevinin titiz alma tarz ve Halil Hacaliolu'nun redaksiyonu almam ok olumlu ynde etkiledi. Ankara, 13 Mart 1992

TYATRODA N OYUN Tiyatro Mdr. Ozan. Palyao

Tiyatro Mdr: kinizde, zor ve skntl anlarmda, ou zaman bana yardmc oldunuz; Syleyin imdi: Nedir beklentileriniz, Almanya'daki giriimlerimiz iin? Halkn houna gitmeyi ok isterdim, nk yaayan da yaatan da odur. Direkler dikildi, tahtalar akld, imdi herkes bir enlik bekliyor. Oturuyorlar ite kaygszca, Daha imdiden kalarn atmlar, Ve hayrete dmeyi bekliyorlar. Halk ruhunun nasl doyduunu, yi bilirim aslnda; Ama hi bu kadar skntya dmemitim: Hergn en iyi eserleri grmeye, Seyirci alk deildir geri, Ama dehet kitap okudular. imdi ne yapsak da gsterimiz, Taze ve yeni gelse onlara, Hem anlaml olsa hem holarna gitse? nk en doal hakkmdr grmek, Gidip gelen dehetli doum sanclaryla, Seyircilerin nasl zorlukla getiini,

Bu kutsal kapmzn arasndan; Daha gndzden, omuzlayarak birbirlerini, Nasl gienin nnde diditiklerini, Ve onlarn bir bilet iin, neredeyse, Birbirlerini inediklerini- sanki ktlkta, Frn nnde ekmek alacaklar! Birbirinden ylesine farkl kiilerde, Etkili olabilen bir mucize, Ancak senin harcn, ey ozan; Arkadam, ne olur, Onu bugn de yarat. Ozan: Aman szetme bana, renkli kalabalklardan, Onlar grr grmez, ruhum kararr. Bizi zorla girdabna eken, O gidip gelen insan selini gzmden sakla. Gkyznn sessiz eiine gtr beni, Orada, yalnzca ozann ar sevinci serpilir; Orada ak ve arkadalk duygular, Tanrlarn dokunuuyla, Yreimize esenlik verirler ve korunurlar. Gnlmzn derinliklerinde, ah, Meydana gelenleri, Dudaklarmz ekinerek, Kah baarsz, kah baaryla, Mrldandktan sonra kendi kendine, Vahi bir ann iddeti yutuyor. Genellikle yllar gemeli ki, sonunda, Kusursuz bir yapt ortaya kabilsin. Parlak olan eyler, bir an iin domulardr, Gerek olanlarsa, kaybolmaz gelecek soylarda.

Palyao: Gelecek soylar beni ilgilendirmez dorusu! Ben de onlardan szedersem eer, Bugn yaayanlar kim elendirir? Oysa istedikleri ey, elencedir, Ve sunulmas gereken de budur. Mert bir delikanlnn varl, Bence hi de fena saylmaz. Hoa gidecek biimde konuan birini, nceden kestirilmeyen seyirci beenisi, Hayal krklna uratmaz; Bir de etraf istedii gibi kalabalksa, yice etkili olur yle biri. Uslu ve iyi bir rnek olun, Duyurun imgelemin btn korolarn; Akl, anlama, duygu ve tutkuyu; Ama, bunu yaparken hi unutmayn ki, lgnlklar da eksik olmasn. Tiyatro Mdr: Ve hereyden nce yeterince olay olmal! Seyretmek iin gelirler, En ok sevdikleri budur. Gzler nnde oksa olup biten, Seyirci kalabal, doyasya, Hayret iinde seyredebilirse, Yaygn bir baar kazanr, Hem de sevilen bir adam oluverirsiniz. Kalabalklarla ba edebilmeniz, Bir nicelik sorunudur; Sonuta herkes beendiini seer. Bolluk sunan, herkese bir eyler verir, Ve herkes memnun ayrlr messeseden.

Eer sahneye bir eser koyacaksanz, Birka tane eser birden olsun! Byle bir trly, Piirebilirsiniz herhalde. Bir btn yaratmann ne yarar var, Naslsa seyirciler, Didikleyecekler eserinizi. Ozan: Bilemezsiniz, bu ne berbat bir sanattr! Syledikleriniz, yzkarasdr gerek sanatnn! Bir beyefendi gibi savsaka bir eyler karalamak, Gryorum ki, sizlerin ilkesi olmu. Tiyatro Mdr: Sulamalarnz dokunmuyor bana. Esasl bir etki elde etmek, Ancak en iyi gerelerle mmkndr. Bir dnn yumuakln, Yarmak istediiniz tahta parasnn, Bir gz atn, kimler iin yazdklarnza! Biri can skntsndan gelmi, dieri, Fazlasyla donatlm bir sofradan; En ktleri ise, Yalnzca dergi okumaya gelenler. Dank bir zihinle akn ederler, Aceleyle, maskeli baloya gelir gibi, Ve admlar hzlandran yalnzca merak; Kendilerini ve sslerini sergileyen hanmlar, cretsiz olarak oyunculara katlr. Ozanln doruklarnda ne dler grrsnz? Dolu bir salon sizde yoksa sevin mi yaratr? Sanat severlere yakndan bir bakn!

10

Bir yarlar souktur, bir yarlar da ham. O adam, gsteriden sonra kat oynamay, bu ise, Bir kadnla lgn bir gece geirmeyi dlyor. Ve siz ahmaklar, bu trden amalar iin mi, lham perilerini durmadan rahatsz ediyorsunuz? Daha ok ve gittike daha ok vermelisiniz, Bu dmle mutlaka hedefi tutturursunuz. nsanlarn akln iyice kartrmaya aln, Zordur, onlar tatmin etmek Pekala, imdi neye karar kldnz, Sevince mi, yoksa keder ve aclara m? Ozan: Git de baka bir hizmetkar bul kendine! Ozan kii, en yce hakk, Doann balad insan olma hakkn, Senin uruna byle alaka yitirmemeli! O nasl sarsar btn yrekleri? Nasl her unsura egemen olur? Gnlnden kan uyumlu ses deil midir, Ozann bu baarsn salayan, Ve dnyay yreine geri eken? Doa, elindeki iplerin sonsuzluunu, Kaygszca dndrd kra zorlarken, Btn varlklarn uyumsuz kalabal, Keyifsiz ve kark sesler karrken: Akp giden ve hi deimeyen varlk dizisini, Kollara ayran ve ona can katan, llerle devinmesini salayan kimdir? ok sesli uyumun tnsn elde etmek iin, Kimdir teklii evrensellikle kutsayan? Frtnalar kim estirir tutkularda? Kimdir gn batmnn kzllna,

Arbal bir anlam kazandran? Kimdir btn ilk bahar ieklerini, Sevgilisinin yollarna dken? u anlamsz yeil yapraklar kimdir, Bir onur tac halinde ren? Olympos'u gven altna alan? Tanrlar birletiren? Ozanlkta kendini aklayan, nsann gc deil midir bu? Palyao: Kullann yleyse bu gzel gleri, Ve ozanlnzla ie koyulun, tpk, Bir ak macerasnda olduu gibi. nsanlar karlar, hisseder, birleirler, Ve olaylarn rgs gitgide geliir; nce sevin vardr, sonra aclar eklenir, Ve bir bakarsn ki, bir roman oluuvermi. Biz de ite byle bir oyun koyalm! Avulayn, dopdolu insan yaamn! oumuzun bilmeden yaad bir yaamdr bu, Onu her neresinden yakalarsanz, ilgi grr. Saydaml az olan renkli imgeler, Bol yanlg, gerek ise kk bir kvlcm Btn dnyay canlandran ve dirilten, En iyi iki, Byle mayalandrlr. O zaman genliin en gzel iekleri, Oyununuz iin toplanp sizden einirler, O zaman her narin gnl, Eserinizden melankolik bir gda emer, O zaman bir u, bir bu duygu kkrtlr, Ve hepsi grr, kalblerinde ne tadklarn. 12

O yalarda, Hemen alayp glmeye hazrdrlar, Sayglar vardr srkleyici olana, Ve yanlsamay severler henz; Tamamlanm kiilikler birey beenmez, Olu iindekilerse hep kanarlar. Ozan: O halde bana da geri vermelisin, Olu iinde olduum o zamanlar, Youn ezgilerin kayna, Hep yeniden dourduu, Sislerin dnyay perdeledii, Tomurcuklarn mucizeler vaadettii, Ve ben, ovalar batan baa kaplayan, Binlerce iei kopardm zamanlar. Hibir eyim yoktu, ama yetiyordu: Gerek tutkusu ve dlerin haz. Geri ver gem vurmadan bu gdleri, Derin, aclarla dolu mutluluu, Nefretin gcn, akn kudretini, Geri ver bana, genliimi. Palyao: Arkadam! Elbette ihtiyacn olur genlie: Savata dmanlar sardnda seni, Kzlarn en sevimlileri, Zorla boynuna sarldnda, Hzl yarn zafer tac, Uzaktaki zorlu varta grnnce, Cokulu danslardan sonra, Geceler iki masalarnda getiinde.

Ancak, hakim olduunuz aletin tellerini, Korkusuz ve incelikle tnlatmak, Kendi koyduunuz hedefe doru, Yaraan bir arayla kanat amak, Sizin grevinizdir, yal beyler. Genlere gre daha az deildir, Sizlere beslediimiz sayg; Denildii gibi yallk ocuklatrmaz, Bizi gerek birer ocuk olarak bulur. Tiyatro Mdr: Yeterince sz sylendi artk, Eylem de grmek istiyorum! Birbirinize vgler yadrmak yerine, Yararl bir i yaplabilir. Efkardan szetmek neye yarar? kircim sonuca gtrmez Eer ozan olarak ortaya ktysanz, Hkmedin edebiyata. htiyacmz biliyorsunuz, Sert ikiler tatmak istiyoruz; Hemen onlar hazrlamaya koyulun! ine bugn balamazsa insan, Onu yarn bitiremez, Ve bo gememeli hibir gn; Baarlmas mmkn grnene, Korkusuz bir kararllkla el atmak gerek, O zaman iin pei braklmaz, Ve onu bitirmeden eriilmez huzura. Biliyorsunuz, Alman sahnelerinde, Herkes istediini deneyebilir; Bugn de dekor ve makinalar, Esirgemenizi beklemiyorum. 14

Kullann, Byk ve kk gkyz klarn, Yldzlar da harcayabilirsiniz. Su, ate ve kayalklar, Hayvanlar ve kular, Hepsi bol miktarda mevcut. Bylece, bu dar ahap sahnemizde, Boy gsterir btn Yaratl; Ve ll bir hzla, Gkten balayp dnyadan geer, Sonunda da cehenneme gider.

GKYZNDE MUKADDME Tanr, Semavi ordular. Sonra Mefistofeles. byk melek ne kar. Refail: Her zamanki gibi syler gne, Karde alemlerle yanan ezgisini, Ve nceden belirlenmi yolculuunu, Gk grltsyle tamamlar. Grn meleklere g verir, Hibiri onu anlamasa dahi; Bu akl almaz, stn eserler, Grkem dolu, ilk gnk gibi. Cebrail: Ve hzla, anlalmaz bir hzla, Dner dnyann grkemi; Cennetin aydnl, korkun derin gece, Birbirine dnp durur; Kayalarn derinliklerinde deniz, Engin aklarla kprr, Ve alemlerin sonsuz hz, Kaya ve denizi beraberinde gtrr. Mikail: Denizden karaya, karadan denize, Frtnalar esintilerini yartrr, Ve evrelerini derinden etkileyen, fke dolu bir zincir oluturur. Bir patikada yakc bela alevlenir, Gk grltsnn takip ettii. Ancak, Efendimizin elileri, Sayg ile eilirler, Uyumlu gidii nnde gnlerin. 16

 birden: Grnn meleklere g verir, Hibiri seni anlamasa dahi, Bu akl almaz stn eserler, Grkem dolu, ilk gnk gibi. Mefistofeles: Efendimiz! Aramzdaki hal ve gidii sormak iin, Bir kez daha bize yaknlatndan, Ve beni grmek, Sevdiin bir tre olduuna gre, ite buradaym, hizmetkarlarnn arasnda. Bala, syleyecek parlak szcklerim yok, Varsn, evredekilerin hepsi alay etsin benimle; Eer brakm olmasaydn glme alkanln, Onlar gibi ilenmem, gldrrd seni mutlaka. Gne ve alemler hakknda birey syleyemem, Ama insanlarn skntlarn gryorum. Dnyann kk tanrs hep ayn halde, Ve ta ilk gnk gibi anlalmaz. Aslnda biraz daha iyi yaard, eer, Gknn yansmasn vermemi olsaydn ona; O buna akl adn vermi ve ondan yalnzca, Hayvandan daha hayvan olmak iin yararlanyor. Bana yle geliyor ki, zninizle Efendimiz, O sanki u uzun bacakl bceklerden biri, Hep uan, uarak zplayan ve otlarn arasnda, Hep ayn teraneyi dinleten. Hi olmazsa otlarn arasndan kmasa; lla da her ie burnunu sokacak. Tanr: Baka syleyecein yok mu? Hep ikayet midir, senden duyacaklarm? Sonsuza dek dnyadan honut olmayacak msn?

Mefistofeles: Hayr, efendimiz! Dnya'daki durumu, Her zamanki gibi olduka kt buluyorum. Keder dolu gnlerinden tr, acrm insanlara, Ben bile dokunmak istemiyorum onlara. Tanr: Faust'u tanyor musun? Mefistofeles: Doktor'u mu? Tanr: Evet, kulumu! Mefistofeles: Sahiden! Size garip bir biimde hizmet ediyor. O ahman yedii ve itii, Ne su grmtr ne toprak. iindeki kaynama onu uzaklara srklyor, Yar yarya bilincindedir kendi deliliinin; Gkyznden en gzel yldzlar ister, Dnyadan da en yksek hazlar, Ve her trden yaknlk ya da uzakla, Derinden devinen bu gnl kanmaz. Tanr: imdilik bana, Kark bir hizmet veriyorsa da, Onu yaknda aydnla kavuturacam. Kk bir aa henz yeillendii anda, Gelecekte onun iek aacan, Meyve vereceini bilir bahvan. Mefistofeles: Nesine bahse giriyorsunuz? Bu kulunuzu kaybedeceksiniz, Eer izninizle, Ona kendi yntemlerimle, Yavaa yaklarsam! 18

Tanr: O dnyada yaad srece, stediini yapmakta zgrsn. Yanlabilir de, insan devindike. Mefistofeles: Teekkr ederim size; nk llerle, Sevmedim hibir zaman uramay. En ok dolgun ve al yanaklar severim. Bir ceset iin klm kprdatmam; Kedinin fare iin hissettiklerini, Ben de yaayanlar iin hissediyorum. Tanr: Pekala, benden sana izin! zkaynandan uzaklatr bu ruhu, Ve gtr onu, becerebilirsen, Beraberinde aaya doru. Ama iyi bir insann, Karanlk bir devinim iinde olsa dahi, Doru yolun pekala farknda olduunu, tiraf etmek zorunda kaldn zaman, Utan iinde kacaksn karma. Mefistofeles: Bu artlar benim iin uygun! Zaten uzun srmez bu i. Bahis konusunda kayglanmam gereksiz. Amacma ulatm gn, izninizle, Gsm zafer cokusuyla dolduracam. O zaman Faust toz yutacak, stelik de zevkle, Ninem olan o nl ylan gibi. Tanr: Bunda da tmyle zgrsn; Senin gibilerinden hi nefret etmedim. Btn yadsyan ruhlar arasnda,

En az ifrit bana yk olur. ok kolayca gever insann eylemlilii, O hemen mutlak devinimsizlii zler; Dolaysyla katarm insann yanna, Kkrtc ve devinim veren bir arkada eytann yaratc grevi bu ite. Ama siz, tanrnn gerek oullar, Canl, zengin gzelliin tadn karn! Sonsuza dek yaayan ve devinen olu, Sizi sevgi dolu kollaryla sarsn, Ve siz, titrek bir grnmle uuanlar, Kalc dncelerle salamlatrn. (Gkyz kapanr, byk melekler dalr.) Mefistofeles: (yalnz) Zaman zaman ihtiyar grmeyi severim, Onunla bozumak istemezdim dorusu. Bu denli yksek bir efendinin, Ne kadar da ho, eytann ta kendisiyle, Byle insanca konumas.

TRAGEDYANIN BRNC BLM Gece Yksek tavanl, dar, Gotik tarznda bir odada Faust, yaz masasnn koltuunda, huzursuz. Faust: Aratrdm, ah, ateli abalarla, Felsefe, hukuk ve tp bilimini, Bir de, ne yazk ki, ilahiyat! imdi de duruyorum burada, bir ahmak gibi, Hi de akllanm deilim. Yksek nvanm, doktoram bile var, Ve on yldan beri rencilerimin burunlarn, Kah o yne kah bu yne ekitiriyorum Birey bilemeyeceimizi, sonuta anlamak iin! Buna dayanamyor artk yreim. Belki daha akllym btn o zppelerden, Doktor, uzman, yazar ve papazlardan; Belki ne kuku duyuyorum ne de kayg, Korkmuyorum cehennem ve eytandan Ama btn evkim de krld, Bireyler bildiime kandramyorum kendimi, nanamyorum, bireyler retebildiime, nsanlarn dncelerini deitirip, Onlara doru yolu gsterebileceime. stelik ne malm mlkm, ne param var, Ne de dnyada bir itibar ve gsteriim; Bir kpek bile yaamak istemez byle! Dolaysyla kendimi byye verdim imdi, Ruhun gc ve belagat,

Bana baz srlar aklasn diye; Bilmediklerimi ter dkerek, retmeye devam etmek istemiyorum; Dnyay znde bir arada tutann, Ne olduunu bilmek istiyorum; Onu devindiren gleri grmeliyim, Ve tohumun kendisini; Bktm artk, Szcklerin arasnda aranp durmaktan. Ey dolgun ay, nice geceyarlar, Seni yaz masamda karladm, Bir zamanlar, hznl arkadam, Kitaplarn, katlarn arasnda douverirdin; Kederime keke bu gece son kez tank olsan! Ah! Dalarn tepelerinde, Senin sevgili nda dolap, Hayaletlerle maaralarn evresinde usam, Senin solgun na braksam kendimi, Ve btn bu bilgi bulutundan syrlp, ilerinde ykanarak sala kavusam! Eyvah! Hala bu zindanda mym ben? Kahrolsun bu sessiz duvar delii, Burada gkyznn sevgili bile, Renkli camlarda krlp bulanklayor! Kurtlarn kemirdii, tozlarn rtt, Sararm sayfalarn yld, Bu kitap ynnda skm olmak; Kavanozlar, kutularla kuatlmak, Zaten aletlerle dolu bu yere, Atalardan kalma eyalar da ymak Bu mudur dnya! Buna dnya m denir!

22

Kendine sorman gerekli mi, niin yreinin, Korku iinde gsne tutunduunu? Niin aklanmayan bir acnn, Btn diriliini engellediini? Tanrnn insan yerletirdii, Canl doa yerine, seni evreleyen, Yalnzca duman, kf, hayvan iskeletleri, Ve llerin kemikleridir. Haydi! Ka! Engin topraklara doru! Nostradamus'un el yazmas, Bu sr dolu kitap, Rehber olarak yetmez mi sana? Yldzlarn dngsn, O zaman anlarsn ite, Ve doa sana retirse, Serpilir iindeki cann gc, Candan cana konuurcasna. Hibir yarar yoktur, Kuru kuruya dnceyle, Bu kutsal iaretleri aklamann; Ey ruhlar, yaknlarmda dolayorsunuz: Yant verin, duyuyorsanz beni! Kitab aar ve Byk Evren 'in iaretini grr. te! Bu grntnn bana ak, Btn duyularma birden haz verdi! Sinir ve damarlarmn ateini dirilten, Taze ve kutsal bir yaam mutluluu, Tm benliime yaylyor. imdeki kargaay dindirip, Zavall yreimi sevinle dolduran,

Ve gizli bir gdyle doann glerini, Bana aklayan bu iaretleri, Bir tanr m yazd? Ben bir tanr mym? Ik iinde kaldm! nmde duran bu ar biimler, Devinen doann ta kendisi. imdi anlyorum bilgenin u szn: "Ruhlarn dnyas kililtli deildir, Kapal olan duyularndr yalnzca, Yreinse l! Kalk, renci, kaygszca ykamaya git, lml gnln sabah afanda! (iarete bakar.) Nasl herey bir btnle kavuuyor, Tek tek eyler birbirinin iinde, Nasl devinip yayor! Gkyznn gleri alalp ykseliyor, Altn kovalarn birbirlerine sunuyor! Esenlik kokularn salan kanatlarla, Gkyznden yeryzne ynelen bu gler, Evrenin uyumlu ezgisini sylyorlar! Ne grnt! Ama ah! Yalnzca grnt! Seni nerenden kavrayabilirim, sonsuz doa? Ve siz, ey yaamn kayna olan gsler, Gkyznn ve dnyann bal olduu: Kurumu gnln zlemle yneldii, Kabaran emziren gsler, Ben hep umutsuzca hasretinizi mi ekeceim? (isteksizce sayfay evirir; Doa Ruhu'nun iaretini grr.) Bu iaretin bendeki etkisi ne kadar farkl! Sen, Toprak Anann z, bana daha yaknsn; 24

imdiden glerimin ykseldiini duyumsuyorum, imdiden arap imiesine atelendim, Cesaret duyuyorum, dnyaya almak iin, Dayanmak iin dnyann keder ve mutluluuna; Geliyor kasrgalarla boumann cesareti, Korkmamann, gemi batarken atrtlarla. Tepemde bulutlar toplanyor Ay, n gizliyor I snyor lambann! Dumanlar ykseliyor! Bamn evresinde, Krmz nlar uuuyor Yukardan, Bir souk esip arpyor bana, Farkndaym, Uruna yakardm o Ruh geldi. Sen, uuyorsun evremde, al bana? Ah! Kalbim paralanyor sanki! Duyularm bilmediim alglarla kabaryor! Yreimi tmyle sana teslim ettim! Mecbursun! Mecbursun! Yaamm pahasna olsa da!

(Kitab kavrar ve gizemli bir biimde Doa Ruhu'nun iaretini syler. Kzl bir alev parlar, alevin iinden de Ruh kar.) Ruh: Bana kim sesleniyor? Faust: (bakamyor) Ne korkun grn! Ruh: Gcnle getirdin beni, ekerek, Kendi alemimden, Ve imdi Faust: Eyvah! Sana dayanamyorum!

25

Ruh: Nefesinle yalvardn, Bana bakmak, sesimi duymak, ehremi grmek iin; Cannn bu gl yakar beni ekti, te geldim! -Senin gibi bir stn insanda, Nedir bu zavall dehet! Nerede kald, bu candan arn? Nerede o gnl ki, inde bir dnya yaratp tayan, inde bir dnya serpilten? O deil miydi, Sevin sarsntlaryla kabarp, Bizim gibi ruhlarla, Ayn dzeye kmak isteyen? Gl sesi kulama alnan, Var gcyle, Bana ynelen ey Faust, Sen neredesin? Sen misin o, esintimin sarlmasyla, Cannn iliklerine kadar titreyen, Korkuyla bklm bu solucan? Faust: Ateten grn, Senin nnden geri mi ekileceim? Benim, Faust, seninle eitim ben! Ruh : Yaamn sellerinde, eylem kasrgalarnda, Ykselip dalgalanrm ben, Giderim bir bu yana, bir o yana! Doum ve mezar, Sonsuz bir denizdir, Bir geli ve giditir, Ateli bir yaamdr, Ve zamann hzl tezgahnda, Bylece dokurum ben, Tanrsalln canl giysisini. 26

Faust: Engin dnyay arnlayan, Ey hamarat Ruh, Ne kadar yaknm sana! Ruh : Aklnla kavradn ruha benziyorsun, Bana deil! (ortadan kaybolur.) Faust: (yklarak) Sana deil mi! Kime benziyorum yleyse? Tanrnn bir sureti olan ben! Benzemiyorum, sana bile! (Kap alnr.) Kahrolas aksilik! Vuruundan biliyorumBu benim mezimMutluluklarn en gzeli kat ite! Neden beni rahatsz eder o kuru herif, Tam da esinlerle dopdoluyken! Robdambr giymi ve gece apkas takm olan Wagner, elinde bir lambayla girer. Faust isteksizce ona arkasn dner. Wagner: Balayn! Tiradnz duydum da: Herhalde yksek sesle, Bir Yunan tragedyasn okuyordunuz? Belagat sanatndan yararlanmak isterim, Etkisi byktr gnmzde. Eskiden beri iitmitim u vgleri, Bir oyuncu papazdan stndr diye. Faust: Doru! Papaz bir oyuncuysa eer: Bazen gerekten de yledir. Wagner : Ah! Kendi mzesinde srgn olunca, Ve yaam bayramdan bayrama, Bir drbnle, yle uzaktan grnce insan, Dnyay nasl konuarak ynetebilir?

27

Faust: Duyumsamadan, Yakalayamazsnz hibir eyi; zl, gl bir rahatlkla, inizden gelmeli dedikleriniz; Btn dinleyenlerin yreini. te bu yolla kazanmalsnz, Devam edin bakalm! Kartra durun; Bakalarnn ziyafetlerinden, Piirin bakalm u trlnz, Ve kllerinizin zavall alevini, Kendi soluunuzla sndrn! ocuklar ve maymunlar sizi beenir, Buysa eer zevkiniz Ama yrekten yree bir pencereyi, Ancak yreinizle aabilirsiniz. Wagner: Yalnzca alklannca, Konumac mutluluk bulur; Farkediyorum, daha gerilerdeyim pek. Faust : Katmerli bir ahmak olmaktansa, Drst kazanc aramalsnz! Sanatsallk az da olsa, Anlama ve doru dnce, Kendiliinden davurur kendini. Gerekten bir ey syleyeceksen, Szck m avlamam gerekir? nsanln dkntlerini topladnz, O parlak konumalarnz, Sonbaharda kuru yapraklar hrdatan, Sisli bir rzgar kadar esenliksizdir. Wagner: Ah, tanrm! Sanat uzun, Yaam ise ksa. Bu eletirel abalarm bir gn, Bende kafa, gnl brakmayacak. 28

Kaynaklara gtren yollar, Ne zordur, onlar ele geirmek! Ve daha yar yolu gemeden, Zavall eytanlar olan bizler, Herhalde lmek zorunda kalacaz. Faust: Susuzluu yudum yudum, Sonsuza dek dindiren kutsal kaynak, Kat mdr yani sence? Ancak kendi gnlnden kaynarsa, Esenlii bulabilirsin. Wagner: Balayn! Ama, ok byk bir zevktir, alarn tinine geri dnmek; Bakmak, bizden nceki bilgelerin dndklerine, Sonunda vardmz mthi aamay grmek iin. Faust: Tabii ya, yldzlara kadar gittik! Arkadam, dinle, gemi alar, Bizim iin yedi mhrl bir kitaptr; alarn tini dediiniz ey, alarn kendilerini yansttklar, Siz sayn baylarn tinidir, znde. Gerekten de ok yazk oluyor! Daha ilk bakta insan sizden kaar. Bir p tenekesi, bir hrdavat odas gibisiniz; Kuklalarn azlarna iyi yaraacak, Parlak ve kullanl ilkelerinizle, olsa olsa, Kasvetli bir Barok dramnda oynayabilirsiniz. Wagner: Ama dnya, insan yrei, insan tini! Herkes bunlar biraz bilmek ister. Faust: Evet, ne demekse bilmek! Kim ocuun gerek adn koyabilir? Bireyler bilen o aznlk, Taan yreklerini susturamayp,

Ayak takmna duygularn ve grdklerini, Aklamaya kalkan o aptallar, Ezelden beri armha gerilip yakld. Ama arkadam, rica ederim, Brakalm burada, Gece yars konumay. Wagner: Btn gece uyumazdm seve seve, Byle bilgece bir konuma iin. Ama yarn, Paskalya bayramnn ilk gnnde, Bir iki soru sormama izin veriniz. evkle aratrmalarm srdrdm. Epey biliyorum, ama hereyi bilmeliyim (kar) Faust: (Yalnz bana.) Nasl da hi yitirmiyor umudunu, Hep yavan ilerle uraan bu kafa; Doymak bilmez ellerle hazine avlyor, Ve bir solucan bulunca da seviniyor! Onun gibi bir insann sesi, burada, Beni ruhlarn sard yerde, Hi ykselebilir mi? Ama bu kez sana teekkr ediyorum, Dnyann en zavall oluna, ah. Duyularm neredeyse yok eden, Bir aresizlikten ekip kardn beni. Ah! Bu ylesine dev bir grnt ki, Yannda bir cce gibi kaldm. Ben, tanrnn sureti, sonsuz gerein aynasna, Kendimi o denli yakn sandm, Gkyznn parlakl ve berraklnda, Kendi kendimin tadn karttm, Bir lml olmaktan syrlr gibiydim; Ben, cennet kapsndaki melekten stn: 30

Sezgi doluluumla, doann damarlarnda, zgr bir g gibi aktm, Ve bir yaratc olarak, Tanrsal yaantdan yararlandm sandm; ok pahal dedim bu kendini beenmiliimi, Grleyen bir ses beni kaldrp att. Sana benzemek cretini gstermemeliydim! Seni aleminden getirmek iin yettiyse de, Seni yanmda tutmaya yetmedi gcm. O esenlik dolu anda kendimi, O denli kk ve o denli ulu hissettim; Sonra beni acmaszca, gerisin geri Belirsiz insan yazgsnn iine attn. Bana kim yol gsterecek? Nelerden saknmalym? Boyun emeli miyim bu itkiye? Ah! Kederlerimiz gibi eylemlerimiz de, Engelliyor elimizdeki yaamn gidiini. Tinimiz her neyi douruyorsa yce gzelliklerden, Yabanc bir tarzda, hep yabanc maddeler karr; yilie eritiimizde bu dnyada, bir de bakarz ki, Yanlsama ve deliliktir bunlar aslnda. Bize dirilik veren o yce duygular, Donup kalrlar dnyann karmaasnda. nce korkusuz uuuna ykselir hep imgelem, Geniler durur sonsuzlua kadar, umutlarla dolu, Sonra, zaman girdabna stste yenilince mutluluk, Kk bir mekan da yeterli olur. Kayg yerleir hemen yrein derinliklerine, Orada huzursuzca gizli aclar devindirir, Sevin ve dinginlik kalmaz sonunda;

Bu kayg hep yeni maskeler takar, Mal, mlk, kadn ve ocuk olur, Ya da su, ate, zehir ve haner; Aldrmaman gerekenlerin stnde titrersin, Ve hi yitirmediklerinin ardndan, Durmakszn alaman gerekir. Tanrlara e miyim! Fazlasyla derin bir duygu bu; Benim benzerim daha ok, Tozlarn iinde kvranp, Tozlar yutarak yaayan, Ve geenlerin tekmeleriyle, Geberip gmlen bir solucandr. Bu yksek duvarlarn, Yzlerce rafnda biriken, Ve bana yer brakmayan, Toz toprak deil midir? Bu hrdavat, bu binlerce p, Tutsak etmiyor mu beni, Bir gve dnyasnda? zlemlerimi, burada m gidereceim? nsanlarn her yerde kvranageldiini, Orada, burada mutlu birinin yaadn, Binlerce kitapta m okumam gerek? Bana ne srtyorsun, bo kurukafa? Sen de bir zamanlar beyninle, Benim yaptm gibi, karmakark bir zihinle, Ferah gnlerin zlemini ektin, Ve alacakaranlkta, Zavall bir karasevdayla, Gerein peinde kotun. Bu tekerlek, dili, hadde ve yaylar, 32

Beni alaya alan aletler bunlar; Ben kapda bekliyordum, Sizse anahtar olacaktnz. e yarar gibi grnyorsunuz, Ama aamyorsunuz srgy. Mmkn deildir gnn ortasnda, Doann perdesini gizlice amak: nsan tinine aklamak istemediini, Kaldra ve somunla zorla sklmez. Ve sen, hi kullanmadm eski alet, Babamn olduun iin buradasn yalnzca. Bu eski silindir de gittike isleniyor, Masann solgun lambas yannda. Bu kk malvarlm keke savursaydm, Yknn altnda terleyeceim yerde! Baba mirasna konacaksan eer, Yalnzca iine yarayanlar se, Kullanmadklarn, sana ancak yk olur; u ann yaratt ancak, u ann iine yarar. Niye gzm dalyor raftaki o yere? Yoksa o kk ie midir, baklarm eken? Niye birden iim alyor, Gece ormannda evremde ay esmiesine? Esenlikler sana, uzun boyunlu ie! Seni yerinden indirmek ite bir ayin, Sende tapyorum insan akl ve sanatna. Sensin, uyku veren sevgili svlarn z; Ey ince lmcl glerin en younu, Krma ustan imdi. Seni gryorum ve aclarm diniyor,

Sana dokunuyorum ve devinmem kesiliyor, Tinin selleri gitgide kuruyor. Dar atlyorum, yksek denizlere, Ayna gibi yansyor nmde seller, Yeni bir gn beni, Yeni ufuklara aryor. stme doru, hafif kanatlaryla, Bir ate arabas uuyor- hazrm, Evreni yeni bir yrngede gezmeye, Yeni uzaylarn katksz eylemliliine. Bu ulu yaam, bu tanrsal tad! Sen, az nceki solucan, Bunlara layk msn acaba? Evet! Yeter ki, kararllkla srtn dn, Yeryznn sevgili gneine. Herkesin gizlenerek yanndan getii kaplara, Asl korkusuzca, a onlar. imdi eylemle kantlamann zaman geldi, Yiite zsaygnn, Tanrlarn ycelii nnde geri ekilmediini, mgelemin kendisini ikenceyle kahrettii, O karanlk maarann nnde titremediini, O geidin dar aznda, Btn cehennemin alevleri yansa bile, Durdurulamayacan; Geldi kaygszca karar verme zaman, Bu adm atmaya, Hilie akp gitme tehlikesi olsa da. imdi gel yanma, berrak kristal kase! Yllardan beri aklma gelmemitin, k eski klfndan! 34

Atalarmn kutlamalarnda hep parlardn, Elden ele getiinde, Ve arbal konuklar keyiflendirirdin; Bana genliimin birok gecesini anmsatr, Senden ienlerin, indekini tek bir dikite boaltmadan nce, stndeki sanat dolu imge grkemine, Bir iirle vg yadrmalar tresi. imdi seni elden ele vermeyeceim, stndeki ilemeler araclyla, Gstermeyeceim zekam; te burada, hzla sarho eden bir sv var, Sendeki boluu koyu bir selle dolduruyor. Onu ben yaptm, onu seiyorum, Ve bu son ikimi btn canmla, Yortu adna yce bir selam olarak, Sabaha adyorum. (Kaseyi azna gtrr.) an ve Koro Sesleri. sa dirildi! Gizlice kahreden, Ve soydan soya geen, Yoksunluklar tarafndan, Kuatlan lmllere, Mjdeler olsun. Faust: Ne derin bir nlama, ne tiz bir tn, Kasemi zorla ekip gtryor! anlarn bask sesleri yoksa daha imdiden, Paskalya bayramnn haberini mi veriyor? Bir zamanlar mezarn gecesinde, Meleklerin dudaklarndan duyulan, Yeni bir ahiti dorulayan, O teselli ezgisini duyuruyor musunuz imdiden?

Kadnlar Korosu: Biz, ona sadk kalanlar, lsn ykamtk, Yatrmtk onu, Temiz bezlere sarp; Ah! Ve imdi de, sa'y bulamyoruz, Mezarnda. Melekler Korosu: sa dirildi! Bu keder dolu, Ama arndrc snama, Onu sevenler iin bitti, Ve bahtiyar oldu onlar. Faust: Niye beni buluyorsunuz bu tozlarn iinde, Gkyznn kudretli ve yumuak tnlar? Mlayim insanlarn olduu yerde nlayn! Mjdeyi duysam da inancm eksik; Mucize, en sevdii ocuudur inancn. Bu deerli mjdenin duyulduu gklere, Ynelmeye cesaretim yok; ama gene de, Genliimden beri tan olduum bu tn, Beni imdi yaama geri aryor. Gksel sevginin pc, Arbal bir Sebt gn sessizliiyle, stme kerdi o zamanlar. anlarn zengin sesleri sezgi dolu tnlard, Ve dua etmek bir gnl tadmyd; Akl ermez holukta bir zlem, Beni orman ve ayrlara gtrrd, Ve binlerce scak gzya arasnda, Benim iin bir dnya doard. Mjdelerdi bu ezgi, Genliin canl oyunlarn, Bahar bayramlarnn zgr mutluluunu. Anmsamayla gelen ocuksu duygular, Bu son, arbal adm atmaktan, 36

Beni alkoyuyor imdi. Ah, tnlamaya devam edin, Gkyznn tatl ezgileri! Gzyalarm boanyor, dnya beni geri ald! Havariler Korosu: Topraa verilen, Yaayan ve yce olan, Ykseklere kt m, Grkem iinde; Olu vecdiyle, Yaratan sevincin, Yaknnda m imdi; Ah! Varlmz, Dnyann gsnde, Bir keder. Erlerini zlem iinde, Geride brakt; Ah! stad, gzyalarmz, Mutluluundan trdr! Melekler Korosu: Dirildi sa, rmenin kucandan. zn balarnz sevinle! Onu candan venler, Sevgi gsterenler, Yemeklerini onunla, Kardee paylaanlar. Vaaz veren gezginler, Sevin mjdeleyenler, stad size yakndr, Sizin iindir!

ehir Kapsnn nnde Kapdan eit eit insan kar. Birka rak: Niye oraya gidecek miiz? kinci Grup: Biz av kulbesine kyoruz. lkleri: Ama biz deirmene doru gideceiz. Birinci: Biz de su kenarndaki kr kahvesine. kinci: O yol hi de gzel deil. kinci grup: Sen ne yapyorsun peki? nc: Ben dierleriyle gidiyorum. Drdnc: Burgdorf'a gelin benimle, En gzel kzlar ve en iyi biray, Orada buluruz phesiz, stelik birinci snf bir belay da. Beinci: Sen fazla keyiflisin, yoksa, nc kez mi kanyorsun? Ben gitmem o korkun yere. Hizmeti: Hayr. Hayr! Ben ehre dnyorum. Dieri: o mutlaka kavaklarda bekliyor olacak. Birinci: Bu benim iin mutlu bir haber deil ki; O, senin yannda yryecek, Pistte yalnz seninle dans edecektir, Senin sevincinden bana ne! Dieri: O bugn yalnz gelmez, Kvrck sal olan da olacakm. renci: Vay, orada yryen gzellere bak! Sayn arkadam, gel! Onlara elik edelim. Kuvvetli bir bira, ac bir ttn, Hizmeti kz da yanmda, zevk dediim ite bu. 38

Kentli kz: te sana yakkl olanlar! Yazk oluyor aslnda; Elik etmek varken, en iyilerine, Bu kzlarn peinde kouyorlar. kinci renci: (birincisine) yle acele etme imdi, Oradan iki kz geliyor. ok da tatl giyinmiler; Birinde benim gnlm var. Yavaa yryorlar, biraz sonra, Yanmzdan geecekler. Birinci: Sayn arkadam, ltfen! Geri evrilmek istemem. abuk! imdi avmz karmayalm. Cumartesi sprge sallayan o eller, Pazar gn pek de iyi okar seni. Kentli: Yeni belediye bakan, Hi houma gitmiyor! Bir kez seildi ya, gn getike-maryor. Kent iin ne yapyor ki? Gittike daha ok aztmyor mu? Hem iyice emir kulu olduk, Hem eskiye gre daha ok vergi dyoruz. Dilenci: (ark syleyerek) Merhametli baylar, gzel hanmlar, Giyiminiz ho, yanaklarmz al, Ne olur, bir bakn bana! Grn ve dindirin sefaletimi! Bouna laterna evirtmeyin bana! Verebilenlere ne mutlu, Herkesin kutlad bu bayram sabah, Benim iin bir hasat gn olmal.

Dier kentli: Pazar ve bayram gnlerinde en gzel konu, Savalar ve sava lklardr; Bir yandan, ta Trkiye denen yerde, Halklar birbirine girmiken, Sen cam kenarnda durur bir kadeh iersin, te yandan nehirden renkli gemiler geer; Sonra da akam honut olarak eve dner, Bar ve bar zamanlar iin kredersin. nc kentli: Evet, sayn komu! Ben de sizinle ayn fikirdeyim: Yaradursun onlar kafalarn, Birbirine girsin elalem; Yeter ki evimizde herey eskisi gibi kalsn. Yal kadn: (kentli kzlara) Ne gzel sslenmi, bu taze krpeler! Kimin ba dnmez ki sizlerden? Kibirli olmayn byle! Bu kadar yeter! stediinizi bulabilmek, sanatmdr benim. Kentli kz Agathe, ka! Ben ahsen saknrm, Ele gne kar bu tr cadlarla grnmekten; Geri bana Aziz Andre gecesinde gsterdi, Canl canl mstakbel eimi - Dieri: Cam kresinde bana da grnd biri, Bir asker, baka korkusuzlarn arasnda; Dnp duruyorum, aryorum onu her yerde, Ama bir trl onunla karlaamadm. Askerler: Yksek kaleler, Surlar ve burlar, Kibirli kzlar, Alayc tavrlar, Hepsini alt edeceim! 40

Ve bu aba cesaret istese de, Benzersizdir dl! Borazan sesi, Haber verir, Sevin ve lm. Bu saldrmaktr! Bu yaamaktr! Kzlar ve kaleler, Teslim olacak. Ve bu aba cesaret istese de, Muhteemdir dl! Faust ve Wagner. Faust: Baharn can veren sevimli bakyla, zlyor rmaklar ve dereler buzlarndan; Umudun mutluluu yeeriyor ovada; htiyar k gszleti, Ve boz dalara ekildi. Oradan, dolunun buz tanelerini, Para para bulutlarla, Ancak kaamak saanaklar halinde, Yeillenen krlara gnderiyor; Ama gne beyaz olan hibir eyi, Doada brakmaz, Her yerde olu ve devinim var, Hereye renklerle can vermek ister gne; Ve henz iekler amamsa da, Onlarn yerine sslenmi insanlar koyar. Arkan dn de kenti gr bu tepelerden; O bo, karanlk kapdan kan, Alacal kalabala bak; Bugn gnee kmak istiyor herkes.

41

sa'nn diriliini kutluyorlar; Bask evlerin boucu odalarndan, Zenaatn ve loncalarn balarndan, at ve damlarn basksndan, Ve sokaklarn ezici darlndan, Syrlp dirilen kendileridir nk. Kilisenin arbal gecesinden sonra, Hepsi ite gnna km. Bak, bu kitle nasl da eviklikle, Bahelere, tarlalara yaylyor, Irmak, kh yakadan yakaya, Kh kendi izini srerek, Nasl da hareket ettiriyor neeli sandallar, Ve kydan son ayrlan bu kay, O kadar yklemiler ki, neredeyse batacak. Dan uzak patikalarndan bile, Renkli giysilerin alacas yansyor. Kydeki kalabal da duymaya baladm; Halkn gerek cenneti bu ite, Sevinle haykrr gen ve ihtiyar: Burada insanm, insanlmda zgrm ite! Wagner: Sizinle, sayn doktor, dolamak, Bir ereftir ve de kazan; Yalnz bama gelemezdim, nk, Her trden hamla dmanm ben. alglar, barmalar ve oyunlar, En nefret ettiim seslerdir; Sanki kt bir ruh girmi ilerine, Debelenip tepiniyorlar, Bunun ad da elence ve mzik.

42

Ihlamur aacnn altndaki kyller. Dans ve ark. oban hazrlanm, dansa gidiyordu: Kurdela, elenk ve renkli bir ceket, Hepsi ona yakyordu. Ihlamurun alt iyice doluydu, Herkes deli gibi dans ediyordu. Hayda! Hayda! Hayda! Hey! Kemanlar da gzelce alyordu. oban hemen kalabala sokuldu, Ve o arada bir dilbere arpt, stemeden ama. Taze dilber yle bir bakt; "Aptal diye de ona att. Hayda! Hayda! Hayda! Hey! "Biraz dikkat etsene!" Dans edenler halka oldular, Bir saa bir sola dndler, Havaland etekler. Kzard herkes ve sndlar, Ve kolkola dinlendiler. Hayda! Hayda! Hayda! Hey! Ve elele tututular. "Kardeim, bu samimiyet de ne, Gven olur mu hi erkeklere, Hepsi de yalancdr."

43

oban ona diller dkt, Sonunda hlamurdan gidildi. Hayda! Hayda! Hayda! Hey! Diye sesler geliyordu. Yal Kyl: Sayn doktor, Pek gzel bir incelik, Bu denli bilgili bir adam olarak, Bizi horgrmeyip aramza karmanz. Bu yzden sunmak istiyoruz size, Yeni arabmzla dolu en gzel testiyi, Ve sunarken size ikinizi, dilerim ki, indeki her damla, Yalnzca susuzluunuzu dindirmekle kalmasn, Yaamnza bir yl daha katsn. Faust: Kabul ediyorum, Cana can katan ikinizi, Karlk olarak da, Esenlikler diliyorum. (Halk etrafnda toplanr.) Yal Kyl: Bu mutlu gnde gelmekle, nann ok iyi ettiniz, nk kt gnlerimizde, Bize iyiliiniz dokunmutu, Babanzn salgna son verip, Kzgn atein penelerinden, Klpay kurtard insanlar, Bugn urada yaamakta hala. Siz de, o gen yata, Tm hastalarn evine girerdiniz, Ve cesetlerin kt o evlerden, 44

Siz dipdiri kabildiniz Bunlar pek zorlu snamalard; Yardm edene, Yukardaki yardmc yardm etti. Hepsi: Esen kalsn bu snanm adam, Ve yardm dokunsun daha uzun zaman. Faust: Yardm etmeyi reten ve yardm edenler, Yukardakinin nnde eilirler.

Wagner ile yoluna devam eder. Wagner: Ey yce insan, Neler hissediyorsunuzdur kim bilir, Bu byk sayg karsnda, Ne mutlu, yeteneklerinden, Bylesine yararlanabilen kiiye! Babalar seni oullarna gsterir, Herkes sorar, toplanr, koar, alglar susar, dans durur; Yrdn yerde sra olurlar, Ve apkalar havaya frlatlr; Neredeyse diz kecekler, Kilise byklerinin nndeymiesine. Faust: Birka adm daha, o taa kadar, Sonra gezintimize biraz ara verelim. Dalgn dalgn, tek bama, Kendime dua ve orula ikence ederek. Ka kez oturdum burada, Umut doluydum ve inancm tamd; Gzya, inlemeler ve yalvarlarla, Tanry zorlamaya alyordum, Vebaya bir son vermesi iin.

45

Kitlelerin alk, imdi bana alay gibi geliyor. Ah, bir iin zne inebilsen; Baba ve oulun sahip olduu nn, Ne kadar haksz olduunu grrdn! Babam karanlk ve onurlu bir adamd, Drste ama kendine zg bir tarzda, Doa ve onun kutsal evresi stne, Kuruntulu abalarla akl yorard; rencileriyle birlikte, Kara bynn mutfana kapanp, Sonu gelmez formllere dayanarak, Olmayacak eyleri birbirine kartrrd. Krmz Aslann -korkusuz bir namzetMavi zamban lk suyunda nikah kylr, Ve ikisi birlikte, ak bir atein alevinde, Bir zifaf odasndan dierine kovalanr. En sonunda, kavanozdaki gen kralie, Alaca renkleriyle ortaya ktnda, Buna ila denilirdi, hastalarsa lyordu, Ve kimse: Var m iyileen? diye sormuyordu. Cehennemi eserlerimizle, Grdn dalar ve ovalarda, Vebadan daha fena i grdk. Binlerce kiiye, Kendim verdim bu zehiri; Onlar eriyip gitti ve imdi ben, Edepsiz katilin vld, Bu gnleri grmek zorundaym. Wagner: Nasl zlebilirsiniz buna! Onurlu bir adam iin yetmez mi, Ona retilen sanat titizlikle, Harfi harfine uygulamas? 46

Delikanl zamannda sayg gsterirsen, Atalarn sana iyi davranrlar; Adam olunca da bilimi ilerletirsin: bylece, Olun daha yksek hedeflere ulaabilir. Faust: Bu yanlg denizinden, kabileceini umut edene ne mutlu! Tam da bilmediklerin gerekli olur, Ve bildiklerin ie yaramaz. Ama bu gzel saatin varln, zntlerle tketmeyelim! Seyret, yeillerin arasndaki kulbelerin, Akam gneinin aleviyle nasl ldadn. Gne adm adm geri ekiliyor, Ve yeni yaamlar desteklemek iin, Acele ediyor. Bir gn daha yaand. Niin, imdi yerden kesip, Ykseltmez beni kanatlar, Keke hep gnein peinden gtrseler beni. Sonsuz akamst nlarnda, Sessiz dnyay grrdm altmda: Btn tepeler alev alev, ovalar sakin, Gm gibi dereler, altn rmaklar. Tanrsal gidiimi engelleyemezdi hibir ey, Uurumlarla vahi dalar bile: akn gzlere birden, deniz grnyor, Ve lman koylar. Ancak, sonunda Tanra batyor sanki; Gene devingenlik uyanyor iimde, Ve sonsuz n yudumlamak iin, Sabrszlkla yoluma koyuluyorum, nmde yeni bir gn, arkamda gece, stmde gkyz, altmda dalgalar.

47

Ah! Tinin kanatlar yle kolayca, Dnemez ki gvdenin kanatlarna. Ama herkeste doutan vardr, Ykseklere ve ilerilere atlmas duygularn: zerimizdeki maviliklerde, itilince kularn gl ezgisiKartal alm kanatlaryla, Ovalarn, gllerin zerinde, Asl kalnca havadaTurna yurduna dnnce. Wagner: Birok kuruntulu saatler geirdim, Ama bu tr bir ynelim olmad hi bende. nsan orman ve tarlalardan abuk bkyor; Kularn kanatlarn hi kskanmayacam. Tinin zevkleri bizi tmyle baka yoldan, Kitaptan kitaba, sayfadan sayfaya gtrr! Bylece k geceleri sevimli ve gzel olur, Mutlu bir yaam btn bedeni str, Ve, ah! Deerli bir elyazmasn atnda, Btn gkyz, yanna iner. Faust: Sen bir tr devingenliin farkndasn yalnzca, Dierleriyle de hi tanma! ki canldr, ah, benim gnlm, Ve biri dierinden hep ayrlmak ister; Canlardan biri kaba bir akla, Peneleriyle dnyaya kenetlenir; Dieri zorla tozlardan kalkar, Uar yce atalarn gklerine doru. Varsa, ey, yerle gkyznn arasn, Aabilecek gte ruhlar, O zaman kn o misk kokusundan, Ve beni buradan alp, Yeni, renkli bir yaama gtrn! Neler verirdim, byl bir pelerin iin! Ve tasa beni yabanc lkelere, 48

Deimezdim onu ne zevkli giysilerle, Ne de postuyla bir kraln. Wagner: Akn akn puslar iinde yaylp, nsana binbir ynden, Binbir tuzak hazrlayan, Bu bildik ordulara seslenme sakin. Ruhlarn keskin dileri, kuzeyden, Ok gibi sivri ularyla stne gelir; Doudan, hereyi kurutarak akn ederler, Cierlerini yerler senin; Gneyden geldiklerinde, lden yola koyulup, Bana kz stne kz yarlar; Batdan ise, nce dirilten bir sanak gelir, Sonra sen, tarlalar ve ayrlar, Suyun iinde boulup gidersiniz. Hemen duyarlar arn, Zarar ziyan vermek en byk elenceleri, Szn de dinlerler, nk seni aldatmaktr amalar; Gkyz elilerinin klna girip, Yalanlarn, Peltek bir ngilizceyle sylerler. Ama artk gidelim. Dnya solgunlat. Hava serinledi ve sis kyor! Evin deeri, ancak akamlar anlalr. Ama niye bakakaldn byle akn? Alacakaranlkta nedir dikkatini eken? Faust: O kara kpein ii ne ki, Tarlalarda koup duruyor? Wagner: Epeydir dolanyor, Ben onu hi nemsememitim. Faust: yice bak! Sence nedir bu hayvan? Wagner: Bir fino kpei -herhalde, Sahibinin izini bulmaya abalyor.

Faust: Farknda msn, nasl daralan dairelerle, Giderek bizi avladn? Ve yanl grmyorsam, peinde, Bir tr alev izi brakyor. Wagner: Benim grdm yalnzca, Siyah bir fino kpei; Herhalde grdnz, Gzlerinizin yanlsamas. Faust: Bana yle geliyor ki, Sessiz ve byl bir ember iziyor, Admlarmz balamak iin. Wagner: evremizde zplyp duruyor, Kaygl ve korkak, Herhalde sahibi yerine, ki yabanc bulduu iin. Faust: ember daralyor, iyice yaklat! Wagner: Gryorsun ite! Bir kpek, Bir hayalet deil o gelen. Hrlyor, kukulanyor bizden, imdi de yere yatt. Kuyruk sallyor, grdn m. Hereyiyle sradan bir kpek ite. Faust: Gel yanmza! Elik et bize! Wagner: Amma ahmak bir hayvan bu fino. Kalkarsn, sana bakar; arrsn, stne atlar; Bir eya yitirirsin, geri getirir; Bir sopa iin suya atlar. Faust: Sanrm haklydn sen. Hayaletten eser yok bu kpekte, stelik de eitilmi cinsinden. Wagner: Bir kpek, eer iyi eitilmise, Bilge kiinin bile houna gider. Evet, hakldr bu beeniyi kazanmakta, Bir rencinin en iyi rneidir o. (Kentin kapsndan ieri girerler.) 50

alma Odas Faust, Fino ile ieri girer. Kr ve ayrlardan ayrldm, Derin bir gece kt ortala; Ve uyandrd iimizdeki, Daha stn o cara, Sezgi dolu kutsal bir dehetle. Vahi gdler ve azgn devinim Uyuyakald; imdi kmldyor insan sevgisi, Ve tanr sevgisi iimizde. Sus artk, fino kpei, kouturmay brak! Neyi koklayp duruyorsun kapnn eiinde? Yat ve uyu sobann arkasnda, En iyi yastm vereceim sana. Nasl dalk yollarda elendirdiysen bizi, Komalarn ve zplamalarnla, imdi de kabul et ilgimi sessizce, Ho karlanan bir konuk gibi. Ah, bu dar hcrede, Yandnda lambamz, Cana yakn yla, Gnlmz aydnlanr, Ve kendini bilen yreimiz. Akl dile gelir yine, Umut yeniden serpilir, nsan bir zlem duyar: Yaamn akt derelere, Kaynana yaamn, ah. Hrlama, fino kpei; imdi btn canm saran,

Bu kutsal tnlarla, Hi uyumuyor hayvansal sesin. nsanlarn anlamadklaryla, Alay etmelerine alz, Ve homurdanmalarna, Eriemedikleri, yi ve gzelin karsnda; Sen de mi kpek, bunlara hrlayacaksn? Ama ah! Btn iyi niyetime karn, Hayal krkl saryor yine gnlm. Seller niin bu denli abuk kurur, Niin gene susamlk iinde kalakalrz? Sregiden deneyimimdir bu Ama, yoksunluumuzu gidermek mmkn: te dnyann deerini anlamaya, Tezahrne zlem duymaya balarz, Bunu da en onurlu ve gzel biimde, ncil'in ltsnda buluruz. Ah, dayanamyorum! Metnin asln ap, Bu kutsal kayna itenlikle, Sevgili Almanca'ma evirmeliyim. (Bir cilt aar ve balar.) Burada yazlan u: "Balangta kelam vard!" Daha burada duraksyorum! Kim devam etmeme yardm eder? Bence kelamn bu denli yksek bir deeri yoktur, Baka trl evirmem gerek bunu, Eer tin beni doru aydnlatyorsa. Burada yazlan u: Balangta anlam vard. yice dn bu ilk satr, 52

Kalemin imdiden koturmasn! Hereyi devindiren ve yaratan anlam mdr? Asl yle olmaldr: Balangta g vard! Ama daha yazarken bunlar, uyarlyorum, Bunun byle kalamayacana. Birden bir k buldum, tin bana yardm etti, Ve kaygszca yazabiliyorum: Balangta eylem vard! Eer paylaacaksam oday seninle, Fino kpei, ulumay brak, Havlamay da kes! Byle rahatsz edici bir arkada, stemem yaknmda. Yoksa ikimizden biri, Bu hcreden kp gidecek. Konuklarm kovmay sevmem geri, Ama kap ak ve sen zgrsn. Ancak, ne gryor gzlerim! Doada olabilir mi byle ey? Bu bir hayal mi, yoksa gerek mi? Nasl da byyor uzuvlar finonun! Boyu uzuyor zorlanarak, Bu bir kpein biimi deil! Bir hortlak getirmiim evime! imdiden, bir su aygr kadar oldu, Gzleri kan ana, dileri bir dehet. Dur bakalm, sen benimsin! Bu trden yar cehennem dllerinde, Sleyman'n anahtar etkili olur.

Ruhlar: (holden) eride biri yakaland! Sakn girmeyin, gitmeyin peinden! Kapana skm bir tilki gibi, aresizdir o cehennem kpei. Aman, saknn! Uarak gidip geliyor, nip kyor, imdi de zincirinden boand. Yardm edebilirseniz ona, Onu ylece brakmayn! Hepimize dokunmutu, Pek ok iyilii. Faust: Bu hayvana ilk szm, yle bir rbai olsun: Semender kz olsun, Dalgalansn su perisi. Hava perisi yok olsun, Toprak cini ilesin. Doann unsurlarn bilmesem, Glerini ve niteliklerini, Hayaletlere emir veremezdim. Alevlerle yok ol, Semender! Kpr ve toplan, Su perisi, Kuyruklu bir yldz ol, Hava perisi! Ey cin! Evimize yardm et, Ey cin! Bir son ver buna, Ve k ortaya. 54

Drt unsurdan hi biri, Bu hayvana girmemi. Sakinleti ve bana srtyor; Ama henz cann actmadm. imdi dinle bakalm, Baka bir nefesimi. Yoksa sen arkadam, Cehennemden mi katn? Gr o halde istavrozu! Kara ordunun tamam, Buna eer boynunu. Kabaryor sonunda yaratk, kaln kllaryla. Ey yitmi varlk! Gryor musun onu? Hi domam olan, Dile gelmeyeni, Gkleri gezeni, armha gerileni? Sobann arkasnda gizlenip, Bir fil kadar kabaryor. Btn odaya yayld bile, Ve bir sis haline gelecek sanki. Tavana kma sakn! Efendinin ayaklarna kapan! Grdn, bouna deil tehditlerim. Yakarm seni yoksa, mee tozuyla. Gstertme bana sakn, Teslisin n! Karlamamaya bak, Sanatlarmn en glsyle! (Bir yandan sis dalrken Mefistofeles, gezgin bir renci klnda, sobann arkasndan kar.)

Mefistofeles: art m yle bir grlt? Sayn baym ne buyururlar? Faust: Demek ki buymu finonun z! Gezgin bir renci? Buna glerim ite. Mefistofeles: Sayglar sunarm, bilgili baym! Beni olduka terlettiniz. Faust: Tant nce kendini? Mefistofeles: Kelam bu denli hor gren, Btn yanlsamalardan uzak, Varlklara derinlemesine bakan biri, Nasl olur da bu ayrnty sorar. Faust: Sizlerde, sayn baylar, znz, Genellikle adlarnzdan okunabilir, Ve bu arada iyi de anlalr ki, 'Sineklerin tanrs', 'batan karc', Ve 'yalanc' demek, Sizlere pek uygun der. Pekala, kimsin sen? Mefistofeles: Bir parasym o gcn, Hep kty isteyip iyiyi yaratan. Faust: Bu bilmecenin anlam ne? Mefistofeles: Hep yadsyan o ruhum ben! Hem de hakl olarak, nk oluan her ey, Yok olmay hak eder; Dolaysyla daha iyi olurdu, Hibir ey olumasa; Ksacas ktlk, Yani gnah ve yokolu dedikleriniz, Benim asli unsurumdur. Faust: Bir parasym diyorsun, Gene de bir btn olarak buradasn? Mefistofeles: Alakgnll bir gerei dile getirdim. 56

nsan, bu kk budalalk dnyas, Kendini bir btn olarak grrken: Ben o czn czym ki, Balangta hereydi; O karanln bir cz ki, Kendi iin douran; Ve imdi de bu kibirli k, Anas olan gece gklerine, Gz dikmekten vazgemiyorsa da, Baarsz kalacaktr, nk istedii kadar abalasn, Nesnelere yapmtr o. Ik nesneden yaylr, Nesneyi gzelletirir, Nesnelerdir akn durduran; Dolaysyla umarm uzun srmez, Onun nesnelerle birlikte yok oluu. Faust: imdi yce grevinizi anladm! Btnle dokunamadn iin, Kk ilerle urayorsun. Mefistofeles: Bununla istediimi baarm saylmam. Hilie kar koyan, yani 'eylik', Dnya yani, onu dize getiremedim; Dalgalar, kasrga, deprem ve yangn, Yapmadm da kalmad Sonunda deniz ayn deniz, Kara ise ayt kara! Ve kahrolas hayvan ve insan dl, Onu hibir ey etkilemez. Bugne dek kan gmdm! Hep yeni bir kuak doar, ldrmak iten bile deil.

Havadan, sudan ve topraktan, Binlerce tohum salr, Kuruda, nemde, scakta ve soukta olsun! Ve kendime alevi saklamasaydm, Bana ait hibir ey kalmayacakt. Faust: Demek ki sonsuzca devindirene, O saaltan yaratc kudrete kar, Haince yumduun donuk eytan yumruunu, Bouna sallyorsun! Ey kaosun aykr olu, Baka bir ura edin! Mefistofeles: Gelecek grmemizde, Bunlar derinlemesine tartrz. imdi acaba gidebilir miyim? Faust: Niin sorduunu anlayamadm. Artk seninle tan saylrz, stediin zaman ziyaretime gel. te pencere, burada kap, stiyorsan bacay kullan. Mefistofeles: tiraf etmem gerekir ki, Kk bir engel var kaygszca kmama, Eikteki be nl yldz Faust: Bu pentagram m cann yakar? Syle yleyse, cehennemin olu, Nasl girdin ieri, o seni uzak tutuyorsa? Akln nasl aldand? Mefistofeles: Ona dikkatli baklrsa, Kusurlu olduu grlr; Dar bakan n, biraz ak kalm. Faust: Bu ne kadar gzel bir rastlant! imdi sen benim esirim misin, ngrlmeden? Mefistofeles: eri girdiinde, fino kpei, 58

Bunu fark edememi, ama durum imdi deiti, Ve eytan ieride kilitli kald. Faust: Peki camdan niye kamyorsun? Mefistofeles: Bir yasadr, hortlak ve eytanlar iin: Girdikleri yerden kabilirler ancak. lk harekette zgrz, karken yasann kulu. Faust: Demek cehennemin bile yasalar var? Bu bence iyi bir ey, nk durum byleyse, Sizinle, sayn baylar, bir anlama yaplabilir? Mefistofeles: Sz verdiimiz eyleri, katksz olarak alrsn, Anlamalarmza tam olarak uyarz. Ama bu ok uzun bir konu imdi, Konumak iin daha zamanmz olacak; Ama imdi, ok rica ediyorum, Gerekten de gitmeliyim. Faust: Kal ite biraz daha, Birka mjde daha almalym. Mefistofeles: imdilik izin verin! Yine gelirim yaknda; O zaman istediin kadar sorarsn. Faust: Ben senin peinden gelmedim, Bu tuzaa kendin dtn. eytan tutabilen, tutsun! Tekrar yok nk bunun. Mefistofeles: Eer elik etmemi istiyorsan, hazrm, Zamann sanatmla ho tutmak artyla. Faust: Merak ettim, istediini gster; Yeter ki ho bir sanatn olsun! Mefistofeles: Bu nndeki bir saatte, arkadam, Duyularn iin, Bir yln aynlndan, Daha ok kazanacaksn. ncelikli ruhlarn syleyecekleri ezgi,

Bo bir by oyunu deildir. Burnundan damana varana kadar, Tm duyularn bayram edecek, Sonunda duygularn ayaklanacak. Hazrlk yapman da gerekmez, Biz zaten bir aradayz, Ve balayabiliriz hemen! Ruhlar: Aln karanlk kubbeler! Bizi ektike eken, Mavi sonsuzluk, Dosta ieri baksn! Karanlk bulutlar, Dalsn! Yldzlar parlyor; Yumuak bir kla, Yeni gneler ldyor. Gksel ocuklarn, Tinsel gzellii, Dalga dalga szlyor. zlem, Yollarm izliyor; Uuan giysileriyle, Kaplanyor yeryz, Bir ardak gibi, Altnda sevenlerin, Derin dncelerle, Yaam uruna, Birbirine sarld. Asma balar! Salkmlar! Dolgun zmler, Dyorlar, 60

Dar bir mahzene, Kpren araplar, Yksekleri, Geride brakp, Damla damla, Geiyor, Arasndan, Arnm madenlerin, Ve kendi halinde, Bir gl oluuyor, Yeil tepelerin, Arasnda, Ve kular, Sevinle dindiriyorlar, Susuzluklarn; Kanat ap, Uuyorlar, aydnlk adalara doru, Dalgal denizin, Enginleri zerinde; Korolar duyuluyor, Sevin lklaryla; Yaylalarda, Dans ediyorlar, Dalp, zgr evrene. Doruklara kyor, Bazlar, bakalar, Glde yzyor, Kimileri uuyor. Deviniyor hepsi, Yaama doru, Mutlu gzelliin, Sevgi yldzna, Uzaklara doru.

Mefistofeles: Uyudu ite! Ey havann ince ocuklar, baardnz! Ezginizle onu gzelce uyuttunuz! Bu konerto iin size borlu kalacam. eytan tutsak edecek bir adam msn sen! Dlerin tatl grntleriyle, Oyalayn onu, Onu deliliin denizine daldrn; Ama, eikteki byy paralamak iin, Bir farenin diine ihtiyacm var. Nefesimin gcyle uzun srmez, Bir kemirgenin burada dolanmas, Ve dediimi yapmas. Efendisi, kemelerin ve farelerin, Sinek, kurbaa, tahta kurusu ve bitlerin, Emreder sana: k ortaya ve kemirmeye bala, Eii bu yala yalaynca te zplayarak geliyor kemirgen! Hemen ie koyul! Beni tutsak eden u, En nnde o kenin. Bir kez daha srrsan, hallolacak. Ve sana gelince Faust, dlerinde kal, Gene grene dek. Faust: Yoksa yine mi aldatldm? Bu ruhlarla dolu kargaa, Niin birden dalverdi? Bir dmde mi grdm eytan, Ve kap giden bir fino muydu?

62

alma Odas Faust. Mefistofeles.

Faust: Kap m ald? Gir. Gene kim rahatsz ediyor beni? Mefistofeles: Benim. Faust: Gir. Mefistofeles: Bunu kez sylemelisin. Faust: Gir, yleyse! Mefistofeles: imdi oldu. Umarm, Aramzda sorun kmaz; Bir asilzade olarak, Kuruntularn datmak iin geldim: Kzl altn ilemeli giysiler iinde, stmde ipekten bir pelerin, apkamda bir horoz ty, Belimde klcm, uzun ve sivri, Ksacas, sana dm, Sen de ayn kla brn; bylece, Balarndan zlm olarak, zgrce, Yaamn ne olduunu renebilirsin. Faust: Giysi ne olursa olsun, Bu dar dnyada yaamak, ac verir bana. Yalnzca oyun oynamak iin yam geti, Dileksiz olmak iin de fazlasyla yalym. Dnya daha ne verebilir bana? Yoksunluk, yokluk, hep bunu ekeceksin! Budur, yaam boyunca her bir saatin, Bouk bir sesle yineledii, Herkesin kulaklarn nlatt, Sonu gelmez teranesi.

Dehetle uyanrm her sabah, Tek bir dileimi yerine getiren, Bir gn grsem; Kk bir mutluluk sezgisini bile, Bencil bir eletiriyle alatmayan, Devinen gnlmn yarattn, Yaamn binbir irkinlikleriyle engellemeyen, Tek bir gn geirsem: Ac gzyalar dkerdim. Gecenin karanl kncede, Korkuyla uzanrm yataa, Huzur, o zaman da yok, Dehetli dler beni bekler. Gnlmdeki tanr belki, En derinlerimde kalanlar devindirir, Ama her gcn stndeki bu g, Hibir ey kartamaz akla. Varolmak bir yktr bana, lm ise ho gelir; Nefret ederim yaamdan. Mefistofeles: Ama gene de lm, gerekten, stenilen bir konuk saylmaz. Faust: lm, Parlak zaferin anl defne tacn, akaklarna sardnda, Badndrc bir danstan sonra, Seni bir kzn kollarnda yakaladnda, O ne mutluluktur. Aklmn yksek kudreti, Keke alp gtrse ruhumu. Mefistofeles: Gene de, tandmz bir kii, o gecede, memitir koyu svy. Faust: Casusluk yapyorsun demek ki. 64

Mefistofeles: Hereyi bilmem belki, ama, ou eyin farkndaym. Faust: Tatl, tandk bir ses, Korkun kargaadan beni karp, ocuksu duygulardan arta kalan, Sevinli zamanlarn vaadiyle, Kandrdysa da, Ruhu kuatan tuzak ve kandrmacalar, Ve onu kr ederek, yaltaklanarak, Bu yas dolu maarada tutsak eden, Btn gleri kahrediyorum! Ruhun iine sarld, Kendi beenmilii kahrolsun. Duyularmz brakmayan grnn, Krletir irilii kahrolsun! Kahrolsun dlerin ikiyzll, nmz ve admzn szde kalcl! Kahrolsun yaltaklanan mal ve mlk, Kadn, ocuk, hizmeti ve kul! Kahrolsun, hazineler vaadederek, Akl almaz eyler yaptran, Ya da tembel bir zevk iin, Yastmz hazrlayan para tanrs! zmlerin uyuturan svs kahrolsun! En yksek ak, umut, inan, Hereyden nce sabr kahrolsun! Ruhlar Korosu: (grnmeden) Eyvah! Eyvah! Mahvettin gzel dnyay, Gl yumruunla; Paraland, dyor dnya! Bir yar-tanr krp dkt onu! Biz, alp hilie gtryoruz,

Geriye kalan ykntlar, Ve bu gzel iin, At sylyoruz. Dnyann kudretli olu, Muhteem insan, Dnyay yeniden yarat, Yeniden yarat onu gnlnde! Yeni bir yaam dosun, Ak bir zihinle, Yeniden bala, Yeni ezgilerin sesi ykselsin! Mefistofeles: Bunlar benimkilerin, En kkleri. Dinle, Yeni haz ve eylemlere, Seni nasl da, Ukalaca aryorlar. Alman istiyorlar, Koca dnyaya, kman artk, Anln durduran, Kann donduran, Bu yalnzln iinden. Bir akbaba gibi yaamn kemiren, Bu zntlerle oynamay brak. En kt topluluun iinde bile, nsanlarn arasnda bir insansn; Demek deildir ki bu, Seni alaklarn arasna atacaz, Ben byklerden biri deilim. Ama yaama adm atarsan, Benimle birlikte, Sana sz veririm ki,

66

Emrinde olacam her yerde, Ve yoldan olarak, stediini yapacam, Hizmetkarn, kulun olacam. Faust: Peki karlk olarak, Benden beklediin nedir? Mefistofeles: Vadenin dolmas daha ok uzak. Faust: Hayr, hayr. eytan bencilin tekidir. Ve tanr akna kolay kolay, Kimseye yararl bir i yapmaz. artlar aka koy ortaya; Bu trden bir hizmeti, Evi tehlikeye sokar. Mefistofeles: Sana, Bu dnyadaki hizmet iin balanrm, aretin yeter, ben kotururum; br dnyada bulutuumuzdaysa, Sen ayn eyi bana yapacaksn. Faust: br dnya umrumda deil; Sen nce bu dnyay yok et, Ondan sonra dierine bakarz. Btn sevincim bu dnyada, Aclarm dindiren gnetir benim; Dnyaya veda edebildikten sonra, Ne olursa, olacaksa, bana vz gelir. O uzaylarda insan sever mi, nefret mi eder, Bir yukars, bir aas kalr m hala, Bunlar beni hi rgalamaz. Mefistofeles: yleyse cesaretin var demektir, Benimle bir anlama yapmaya. Sanatm severek izleyeceksin yaknda, Hibir insann grmediini, Vereceim ben sana.

Faust: Zavall eytan, bana ne verebilirsin ki? Ykseklere gz dikmi insan bilincini, Senin gibiler kavrayabilir mi hi? Sendeki gda doyurmaz insan, Elindeki kzl altn, cva gibi, Avcun iinden akp gider, Senin kumar masalarnda, Kimse kazanmaz, Daha sarlrken bakalarna bakar, Gnderecein kzlar, Verecein itibarn tanrsal gururu, Kuyruklu bir yldz gibi, Kayar gider; Bunlar m sunacaksn? Gster bana bakalm, Koparlmadan ryen bir meyveyi, Hergn yeniden yeillenen aac! Mefistofeles: Bu trden bir grev beni korkutmaz, Sunabilirim yle hzineleri. Ama, arkadam, gelmedi mi zaman, Dostluumuzu sakin bir biimde, Kutlamamzn gzel bir sofrada? Faust: Bir gn doygunluk iinde, Tembel tembel uzanrsam yatama, Sonum gelmi olsun! Gzm boyayarak yalanlarnla, Beni bana yutturabilirsen eer, te o gn, son gnm olsun! Giriyorum bu bahise! Mefistofeles: Tamam. Faust: te elim; Eer yaadm bir an iin desem ki: Dur, geme! Ne kadar gzelsin! 68

Hemen vur beni zincire, Severek yok olup gidebilirim! O zaman lm anlar alsn, Hizmetimden ktn demektir bu, Saatler dursun, yelkovan dsn, Zaman benim iin bitmi olsun! Mefistofeles: yice dn, Bu szlerini unutmayacaz. Faust: Buna sonsuz hakkn var; Gafil bir kibirle konumadm, Varolduum srece kul kalacam, ster senin, ister bakasnn. Mefistofeles: Hemen bugn, Yeni doktoran yemekte kutlarken, Hizmetkarn olarak yapacam grevimi. Ancak birey daha- lm var, kalm var, Birka satr rica edeceim. Faust: Bir de yazl belge mi istersin, Seni titiz adam! Hi mi bir erkekle, Erkek szyle karlamadn? Yetmez mi, greceim gnler boyunca, Sylenmi szmn sonsuz geerlilii? Dnya, vahi bir hzla akp giderken, Beni verilmi bir sz m tutacak? Ama bu delilik bir kez yerlemi yreimize, Kim ondan kurtulmak ister ki? Sadakat katksz olarak gnlnde tayana, Ne mutlu! Hibir zveri, bouna deildir onun iin. Ama bir kat paras, mzal ve mhrl, Herkesin korktuu bir hortlaktr.

Daha kalemdeyken szckler lr, Ve katla balmumu egemen olur. Ey ktln ruhu! Benden hangisini istersin: Demir, mermer, parmen, kat? Keski, hakkak, kalem? stediini semekte zgrsn. Mefistofeles: Konuurken ateli abartmalar, Ne kadar sevsen de, Bir para kat iyidir her zaman. Kk bir damlack kanla, mza atarsn. Faust: Eer tmyle tatmin olacaksan, Bu sama oyunu oynayalm. Mefistofeles: Kan, ok zel bir svdr. Faust: Anlamay bozacamdan, Bu kadar da korkma! Btn gcmle istediim, Zaten sana verdiim szdr. Kendimi devaynasnda grmtm; Ama seninle ayn rtbedeyim. Byk Ruh beni horgrd, Kapand bana doa. Dnce silsilesi kopuklua urad, Her trl bilgiden ireniyorum artk. Duyularmzn derinliklerinde, Kzlemi tutkular sndrelim! By perdelerinin imdiye dek gizledii, Btn mucizeler artk bizim olsun! Zamann uultularna atlalm, Olaylarn akna brakalm kendimizi! Byle olunca ite, ac ve haz, Baar ve hayal krkl, 70

Diledikleri gibi skn etsinler; Ancak eylemlerinde dur durak bilmeyenler, Kendilerini erkekten sayabilirler. Mefistofeles: l ve belirli bir hedef, Szkonusu deildir sizin iin. Hereyin tadna bir bakmak, Geerken bireyler yakalamak istediinizde, Ben yarasn diyeceim sizin beendiklerinize. Yeter ki bulduklarnza aptallamadan el atn! Faust: Duydun ya, sevinten szeden yok. Yalpalamaya adyorum kendimi: Ac dolu hazlara, Akn nefretine, Can veren hayal krklna, Ve bilgiye susamlndan, Kurtulmu olan gnlm, Kendini bundan byle, Hibir kedere kapamayacaktr; Btn insanln kaderi neyse, imdeki benle tatmaktr dileim, En yksekte ve en derinde ne varsa, Kavramak istiyorum tinimle; nsanlarn mutluluk ve kederini, Gnlmde stste yp, bendeki beni, Onlarn benlerine eit klmak, Ve sonunda, ayn onlar gibi, Yklmak istiyorum ben de. Mefistofeles: Ah, inan bana, Binlerce yldan beri, Bu sert yiyecei ineyip durdum, Ama hibir insana rastgelmedim, Beikten mezara gidene kadar, Bu eski hamur mayasn sindirmi olsun!

Benim gibilerine inan, bu btn, Ancak bir tanr iin yaplmtr! Kendisi, Sonsuz bir grkemin iindeyken, Bizi karanla att, Ve btn bunlarn arasnda, Sizin iinize yarayansa, Gn ve geceden baka birey deildir. Faust: Ben gene de istiyorum! Mefistofeles: Kulaa ho gelen bir sz! Yalnzca bir kaygm var: Zaman ksa, sanat ise uzun. Belki dm dinleyip, Kendinizi bir ozan yerine koyarsanz, Bylece de dncelere dalp, Btn asil nitelikleri, Kendi onurlu banza yarsnz: Aslann korkusuzluunu, Ceylann hzn, Bir talyann ateli kann, Bir Kuzeylinin kararlln. Bylece erersiniz srrna, Mertlikle kurnazl birletirmenin, Ve bir plana uygun, kendinizi, Scak genlik duygular iinde, Sevdaya salmann bir yolunu bulursunuz. Eer bunu yapabilen birini tamsam, Ona Bay Mikrokosmos derdim. Faust: Ben neyim peki, imkan yoksa, Btn dncelerin dnp dolat, nsanlk tacn elde etmenin? Mefistofeles: Sonuta- neysen o'sun. Bana, 72

Kvrck sal bir peruk da taksan, Ayan, Kaidelerle arn arn ykseltsen de, Her kimsen hep o olursun. Faust: Farkediyorum, bouna, nsan tininin btn hzinelerini, Srkleyerek kendimde topladm, Ve sonunda baktmda, Bir milim bile ykselmemiim, Sonsuza yaklamamm hi. Mefistofeles: Sayn Baym, sizin bak anz, Olduu gibi gsteriyor nesneleri. Bu ii daha akllca yapalm, Yaam sevinci uup kamadan nce. Cellat akna! Senin deil mi, Ellerin ve ayaklarn, Kafan ve kaba etlerin; Bunun yansra, Taze taze tadna baktklarm, Kendime katm saylmaz mym? Eer alt beygirin parasn, Verebilecek durumdaysam, Onlarn gc benim olmaz m? Sanki yirmidrt bacam varm gibi, Koar dururum ve hibir ey eksilmez, Onurlu bir adam olmamdan. Haydi! Btn dncelerini brak, Ve dorudan atl benimle dnyaya! Benden sana sylemesi: Kuramlarla uraan bir herif, Kt bir ruhun kurak bir ayrda, Dolatrd bir hayvan gibidir, evrede gzelim yeil otlaklar dururken.

Faust: Nasl olacak bu i? Mefistofeles: Buradan ekip gideceiz ite. Nedir bu ikence odas! Nasl bir hayattr bu? Hem kendini, hem rencilerini, Skntlara bouyorsun! Bu ilerle bakalar urasn! Sen yoksa saman m dveceksin? Zaten bilebilecein en iyi eyleri, Anlatamayacaksn ocuklara. Dinle, hatta imdi holden geliyor sesi, rencilerinden birinin! Faust: u anda mmkn deil, Onu grmem. Mefistofeles: Zavall ocuk, Uzun zaman bekleyecek imdi, Eli bo geri evirmeyelim onu. Gel, bana ceketinle apkan ver; Bu klk pek gzel gider bana. (stn deiir.) Bu ii kurnazlma brak! Onbe dakikada tamamdr; Sen de bu arada, Yolculuk iin hazrlanrsn. (Faust kar.) Mefistofeles: (Faust'un uzun ceketiyle). Unut artk akl ve bilimi, Bu en stn glerini insann; Kendini, Yanlsama ve bylere brak, Yalanc ruhun desteiyle, O zaman benimsin ite Kader ona yle bir tin vermi ki, Baedilmeksizin hep ileri atlr, 74

Ve fazlasyla aceleci bu devinimde, Yeryznn nimetlerini es geer. Srkleyeceim onu, Vahi yaamn iine, Ve nemsizliin slklarna; O rpnmal, donakalmal, Falta gibi almal gzleri, Ve kabaran itah iin, Doymak bilmeyen dudaklar nnde, Yiyecek ve iecekler uumal; Bouna yalvaracaktr, Doyumsuzluunu dindirmem iin; Kendini adamasayd da eytana, Yok olup gidecekti zaten!
Bir renci gelir.

renci: Kente henz yeni geldim, Ve btn saygmla, Herkesin vgyle szettii adamla, Konumaya ve tanmaya geldim. Mefistofeles: Efendiliiniz, Beni sevindiriyor! Karnzda grdnz adamn, Dierlerinden fark yok; Bakalarna da gittiniz mi? renci: Benimle ilgilenmenizi rica ediyorum! Btn iyi niyetimle, Biraz para ve genliimle, Ben size geldim; Annem gitmemi istememiti; Ama, bu diyarda renmem gerek, e yarar baz eyleri.

Mefistofeles: yleyse doru yere vardnz. renci- Gerei sylemek gerekirse, Bundan pek de emin deilim. Bu duvarlar, bu odalar, Hi bana gre deil. ok kstl bir alan bu grnen, Ne yeillik var ne de bir aa, Bu snflar ve sralarda, Duymam, grmem ve dnmem, Pek mmkn grnmyor. Mefistofeles: Alkanla baldr herey. Bir ocuk anasnn memesini, Hemen isteyerek kabul etmez, Ama sonra zevkle doyurur kendini. Bilginin gslerini de ayn ekilde, Gn getike daha ok zlersiniz. renci: bilginin boynuna, Sevinle sarlmak isterdim; Ancak, syleyin bana, Onun yanma nasl varacam? Mefistofeles: Devam etmeden nce, Kendinizi aklayn ve syleyin, Hangi faklteyi semek istediinizi renci: Olduka bilgili olmak isterdim, Kavramak amacndaym yeryznde, Ve gkyznde olup bitenleri, Yani bilim ve doay. Mefistofeles: Doru izi srmektesiniz; Ancak, kendinizi datmamanz gerek. renci: Btn canm ve bedenimle, Bunlar dnyorum; Tabii, houma gitmez de deil, Biraz zgrlk ve oyalanma,

76

Bayram gnlerinde, yaz vakti. Mefistofeles: Zaman iyi kullanmanz gerek, O kadar abuk kap gidiyor ki; Ancak, size dzenlilik, Zaman kazanmay retir. Deerli arkadam, dolaysyla nerim, Collegium Logicum1 ile balayn. Tin gzelce tmar edilir, Cendereye sokulur ki, Dnceler yrngelerinde, Daha arkanl ilerlesin, Karmakark bir gidile, Kendini artmasn diye. Sonra da gnler boyunca, Daha nceleri hep tek hamlede, Yiyip ierken olduu gibi, Yaptmz eyler iin: Bir! ki! ! sayar gibi, Admlarn gerekli olduunu, retecekler sizlere. Aslnda, dnce fabrikasnda, Dokuma sanatndaki gibi, Tek bir hareket binlerce iplii eker, Mekik byk bir hzla gelir gider, pler grnmeden rlr, Ve bir hamleyle, Binlerce balant kurulur. Ama ieri giren filozof, Sizlere kantlayacaktr ki: Birinci bu, ikinci adm da u, Ve bu iki adm olmasa, nc ve drdnc adm da olamaz. renciler bunu her yerde tekrarlar,

Ama dokumac da olamamlardr. Canl bir nesneyi bilmek isteyenler, nce ondan tini kovar, O zaman paralar tutarlar elinde, Ama ne yazk ki, eksiktir, Aralarndaki tinsel balar. Kimya buna encheiresin naturae2 der, Bilmeden kendisiyle alay eder. renci: u anda iyi izleyemedim sizi. Mefistofeles: rendiinizde, hereyi indirgemeyi, Ve zelliklerine gre snflandrmay, Herey kolaylaacak. renci: Btn bunlar, Beni ylesine aptal etti ki, Sanki kafamda bir deirmen ta dnyor. Mefistofeles: Sonra da, hereyden nce, Metafizie ynelmeniz gerek! Burada sizden beklenen, nsan beyninin almadklarn, Derin bir tinle kavramaktr; Beynin hem aldklar, Hemde almadklar iin, ahane szckler var bu alanda. imdilik ilk yar-ylmzda, Dzenli olmaya zen gsterin. Be saat ders yaplr hergn; Ve zilden nce snfta olun! Gelmeden iyice hazrlanp, Paragraflarnz ezberleyin Dikkat etmelisiniz, Kitapta yazl olandan, Aykr bir sz sylememeye; Ruh-l Kuds konuurcasna,

78

Not almay ihmal etmeyin! renci: Bu bence de ok nemli! ok ie yaradn dnyorum; Yazl olarak sahip olunanlar, Rahatlkla eve gtrlebilir. Mefistofeles: Ama artk syleyiniz, Hangi fakltedir istediiniz? renci: Hukuk ok zahmetli olsa gerek. Mefistofeles: Bundan dolay, Sizi knayacak deilim. Bu retinin durumunu bilirim ben. Kanunlar ve haklar, Sonsuz bir hastalk gibi Miras yoluyla devam eder; Kendilerini soydan soya srkleyip, Ar aksak yer deitirirler stelik. Mantk samalk haline gelir, yilik ise bela olur; Vay haline, Bu mirasa konan torunlarn! Ama doutan bizim olan haklardan, Ne yazk ki, hi sz edilmiyor! renci: Daha da tiksindim imdi! Aydnlattnz kiiye ne mutlu. imdi kararm neredeyse, lahiyat eitiminden yana. Mefistofeles: Bu bilimle ilgili, Sizi yanltmak istemezdim ok zordur yanl yoldan saknmak; Bu bilim bol gizli zehirle ykldr, Devadan neredeyse hi ayrdedilmeyen. Bu alanda da en iyisi, Yalnzca birine balanarak,

Bu stadn adna yemin etmektedir! Genel olarak da - szcklere sarln! Gerekler tapmann, Kuku gtrmez kapsndan, Bylelikle geersiniz. renci* Ama szcn olduu yerde, Bir kavram da olmaldr. Mefistofeles: yle olsun! Ancak, Kendine kayglarnla eziyet etmemelisin; Kavramlarn eksik olduu yerde, Bir szck imdata yetiir ite. Szcklerle ok iyi dvlr, Bir sistem hazrlanabilir szcklerden, nanabilirsin szcklere, Ve tek bir harfini eksiltemezsin. renci:Btn bu sorularmla, balayn, Zamannz alyorum; ama- size zahmet, Tp bilimi hakknda da birka sz, Ltfeder misiniz bana? yl srecek bir eitim, Olduka abuk geer, Ve tanrm! Alanlar da ne geni. Bir ipucu olsa elimde, Sezgilerimle devam ederdim. Mefistofeles: (kendi kendine.) Bktm bu kuru konumalardan, eytan kimliime dnmeliyim, (sesli.) Tbbn ruhunu kavramak kolaydr; Hem byk evreni, Hem kk evreni incelersiniz, Sonunda da grrsnz ki, Tanrnn istedii olur aslnda. Bilimsel bilgileri, 80

Uzaklarda aramanz bounadr, Kim kendi kendine ne renebilirse, Ancak onu renir; Ama annda kavrayandr, Bu i iin seilmi kii. Boyunuz pounuz yerinde, Herhalde cesaretiniz de var, Ve siz kendinize gvenirseniz, Dier canlar da size gvenir. zellikle kadnlar ynetmeyi, yice renmeniz gerek; Sonu gelmez binbir szlanmalar, Tek bir noktada iyiletirilir, Ve efendi gibi davranrsanz, Avucunuzda oynatrsnz hepsini. nce nvannz gven alamal, Sanatnzn stnlne dair; Ho geldin olarak da hemen batan, Bir elden geirirsiniz nesneyi, Bakas iin bu yllar ister; Nazike, nabzn yoklayn sonra, Ve bilgili baklarla gzne bakarak, zgrce beline sarln, Acaba korse dar m diye. renci: Bu bana ok daha iyi grnd! Neyin nerede olduu anlalyor. Mefistofeles: Kuramlar soluktur, deerli arkadam, Ve yeildir hayatn altn aac. renci: Yemin ederim, Bir d gryorum sanki. zninizle, sizi gene rahatsz edip, Bilgeliinizi en temelden, renebilir miyim bir gn?

Mefistofeles: Elimden gelirse, elbette. renci: Ancak gitmeden nce mutlaka, An defterime bir yaz balayn! Mefistofeles: Memnuniyetle. (Yazar ve geri verir.) renci: (Defterden okur.) Eritis sicut deus, scientes bonum et malum (Saygyla eilir ve veda eder.) Mefistofeles: O eski sz ve ylanm izleyedur. Tanrnn sureti olsan da, Zor anlar yaayacaksn. Faust girer. Faust: Yolculuumuz nereye? Mefistofeles: istediin yere. nce kk dnyay, Sonra byk dnyay greceiz. Su gibi akp giden bu dersten, Hem byk bir zevk duyacaksn, Hem de ne yararlar greceksin. Faust: Uzun sakalmn adna, korkarm ki, Hafif bir yaama alk deilim. Bu denemede baarsz olacam; Dnyada nasl hareket edilir, Hibir zaman bilemedim. Bakalarnn nnde ok klyorum, Atamayacam bu ekingenlii stmden. Mefistofeles: Deerli arkadam, kendine gvenip, Yaamay rendiinde, Bu da geecektir. Faust: Peki nasl yola koyulacaz? Atlar ve araba nerede? Mefistofeles: Pelerinleri amamz yeterlidir, 82

Onlar bizi havada uuracak. Ancak, bu cesur adm atarken, Yanna fazla eya almayacaksn. Hazrlayacam ateli hava, Ayaklarmz kolayca yerden kesecek. Ve ykmz hafifse, Hzla kacaz ykseklere; Yeni yaamnda uurlar olsun.

Auerbach'n Leipzig'teki meyhanesi Neeli insanlarn iki masas Frosch: Niye kimse imiyor? Niye kimse glmyor? Brakn surat asmay! Islak saman gibisiniz bugn, Baka zaman alev alev yanardnz. Brander: Senin kabahatin, Hibir katkn yok ki; Ne bir budalalk yapyorsun, Ne de pis bir aka. Frosch: (Bandan aa bir bardak arap boaltr.) te buyur, ikisi birden! Brander: Katmerli domuz seni! Frosch: Kendiniz kandnz! Sichel: Kavga edecekseniz dar! Haydi! Hoppa! Avaznz kt kadar, arklar syleyin, Barn arn,

Zkkmlann! Altmayer: Eyvah, yandm! Pamuk getirin! Bu herif, Kulak zarlarm patlatacak. Sichel: Demek ki bodrum duvarlar, Pelere gereken kudreti veriyor. Frosch: Doru dedin! Darlan varsa, ekip gitsin! A! tara lara da! Altmayer: A! tara lara da! Frosch: Grtlak ayar da yapld. (arkya balar.) Roma'nn kutsal imparatorluu, Nasl da hala yklmad? Brander: Berbat bir ark! Siyasi bir ark! irkin bir ark! Yuh sana! Yatn kalkn, tanrya kredin, Roma mparatorluu'nu, Dert etmek zorunda olmadnz iin. Ben kendime byk bir kazan sayarm, mparator ya da babakan olmamay. Ama bizim de bir bamz olmal; Haydi bir Papa seelim aramzdan. Hangi niteliin belirleyici olduunu, Neyin insan ycelttiini bilirsiniz. Frosch: (ark syler.) Kanatlan, ey gzel blbl, Onbin selam gtr yarime. Siebel: Yare selam yok! Duymak istemiyorum bunlar! Frosch: Selam ve pckler yare! Beni durduramayacaksn!

84

(ark syler.) Al kap! Sessiz gecede. Al kap! Sevgili burada. Kapan kap! Sabah oldu. Siebel: Evet, syle, syle arkn, Ve vgler yadr ona! Zaman gelince ben de gleceim. Beni aldatt, sana da yle yapacak. Ksmeti cce bir cin olsun! Krtrsn onunla bir kebanda; Cad bayramndan dnen yal bir kei de, Drtnala giderken selam versin ona! Gerek etten ve kemikten bir delikanl, Bu dilber iin fazladr. Ona gndereceim biricik selam, Camlarn indireceim tadr! Brander: (Masaya vurarak.) Dinleyin! Dinleyin! Szm dinleyin! Sayn baylar, itiraf ediniz ki, Ben yaamasn bilen bir adamm; Aklar var aramzda, Ve onlara bir ark adamak, Boynumuzun borcudur. imdi dikkat! te yepyeni bir ark size! Nakarata katln hep birlikte! (ark syler.) Bodrumda bir yuvas vard. Tereya yiyen bir farenin, Ve yiye yiye byd gbei, Doktor Martin Luther gibi. A kadn ona zehir verdi; Dnyas yle darald ki,

Ak kavurmu gibi bedenini. Nakarat: (Cokulu.) Ak kavurmu gibi bedenini. Brander: Fare delice dnd durdu Btn amurlu sular iti, Trmalad, paralad evi, Ama hibir ey fayda etmedi; Birka kez korkuyla zplad, Ve birazdan herey bitti, Ak kavurmu gibi bedenini, Nakarat: Ak kavurmu gibi bedenini. Brander: Korkuyla gnn ortasnda, Mutfaa koup geldi fare, Kvrand ocan yannda, Zavall bir halde inledi, Zehir veren a glyordu: "Bak ite son raddeye geldi, Ak kavurmu gibi bedenini. Nakarat: Ak kavurmu gibi bedenini. Siebel: Amma da sevindi bu alaklar. ok ho bir sanat dorusu, Farelere zehir vermek! Brander: Sen onlar ok mu seviyorsun? Altmayer: Kelli felli arkadamz, Merhametli ve evcil bir hale geldi, Bahtszlktan. Karn ien o farede, Kendi asln grd. Faust ve Mefistofeles ieri girer. Mefistofeles: Hereyden nce, Neeli bir topluluun arasna, Sokmak gerek seni. 86

Hayatn yaamak, greceksin, Ne kadar kolay. Buradaki halk iin hergn bayramdr. Akllar kt, keyifleri yerinde, Bu sirk dans kalabalnda, Durmadan dner durur herkes, Kuyruuyla oynayan yavru kediler gibi. Baarlarndan ikayeti olmadklar, Ve meyhaneci hesaba yazd srece, Memnun ve mesut sayarlar kendilerini. Brander: Bunlar yoldan geliyor, Garip tavrlarndan anlald zere, Ve geleli bir saat bile olmam henz. Frosch: Sahiden; haklsn galiba! Helal olsun bu Leipzig'e! Kk bir Paris'tir adeta, Sakinleri birok ey grr. Siebel: Neyin nesidir sence, Bu gelen yabanclar? Frosch: Bu ii bana brakn! Dolu bir kadehin eliinde, ocuun diini eker gibi, Alrm laf azlarndan. Asilzadeye benziyor adamlar, Marur ve ask suratl. Brander: Bahse girerim ki, Pazar rtkanlar bunlar! Altmayer: Kim bilir. Frosch: zleyin imdi, Nasl cendereye alyorum onlar. Mefistofeles: (Faust a) Halk hibir zaman eytan hissetmez, Enselerinden tutsa bile.

Faust: Selammaleykm, baylar! Siebel: Aleykmselam ve teekkrler. (Alak bir sesle, Mefistofeles'i yandan szerek.) Niye topallar bu herif bir ayandan? Mefistofeles: Yannza oturmamza izin var m? Burada iyi bir arap bulamayacamza gre, Hi olmazsa ho sohbetinizle mest olalm. Altmayer: Hayat sizi martm galiba. Frosch: Rippach'tan, Ge saatte yola km olmalsnz. Yemeinizi Cellat Hans'la m yediniz? Mefistofeles: Evet, bugn onunlaydk! Hep sizlerden szetti, Ve herbirinize selam gnderdi. (Frosch'a doru eilir.) Altmayer: (alak sesle.) Grdn m gnn! ini biliyor! Siebel: Amma da kurnaz bir herif! Frosch: Sabredin, kstracam onu. Mefistofeles: Yanlmadysam, Deneyimli seslerin korosunu duyduk. Duvarlarn yanks byle olan bir yer, ark sylemenin tam yeridir! Frosch: Siz bir sanat msnz yoksa? Mefistofeles: Yo, hayr! Buna gcm yetmez, Ama zevk almaz deilim. Altmayer: Bize bir ark syleyin yleyse! Mefistofeles: ounluk istedikten sonra. Siebel: Ama yepyeni bir ark olsun! Mefistofeles: araplarn ve arklarn gzel memleketi, spanyadan yeni dndk. (ark syler.) , Bir zamanlar bir kral vard,

Ve byk bir biti vard onun, Severdi onu olu gibi. Bir gn terzisini artt, eri girdiinde terziye dedi ki: Bu asilzadeye pantalon keseceksin, lp biip, elbiseler dikeceksin. Brander: Ancak terzi iyice anlasn ki, lleri ok titiz alsn, Ve yitirmeyecekse kellesini, Pantolonda buruma olmasn! Mefistofeles: Kadife ve ipekler iindeydi, Kordonlarla sslenmiti, Hem de bir istavroz taktlar; Bakan da yaptlar sonunda, Bir yldz verdiler kocaman. Bylece de kardeleri, Oldular sarayn saygn kiileri. Saraydaki beyler ve hanmlar, Bundan ok rahatsz oldular, Kralie ve hizmetileri, Isrlp kovalanyorlard, Ama hi kmldayamyorlard, Kanmalar da imkanszd, Halbuki biz kmldarz, Ve srlnca kanrz . Nakarat: (Cokulu.) Halbuki biz kmldarz, Ve srlnca kanrz. Frosch: Bravo! Bravo! Bu gzeldi! Siebel: Her bite nasip ola! Brander: Parmaklar bileyin, Gzelce yakalayn onlar!

Altmayer: Yaasn hrriyet! Yaasn arap! Mefistofeles: Hrriyeti saygyla kutlamak zere, Ben de kadeh kaldrmak isterdim, arabnz bu denli kt olmasa. Siebel: Bunu bir daha duymak istemeyiz. Mefistofeles: Meyhanecinin ikayet etmesinden korkmasam, Bu deerli misafirlere, Bizim mahzenden sunuda bulunurdum. Siebel: Gelsin arabnz! Ben durumu idare ederim. Frosch: Eer iyi bir kadeh yaratabilirseniz, Sizinle vnrz; ancak, Tadmlktan fazlasn getirin; nk birey tartacaksam, Azm dolu olsun isterim. Altmayer: (Alak sesle.) Hissediyorum, bunlar Ren nehrinin kysndan. Mefistofeles: Bir tirbuon bulmanz gerekir! Brander: Ne yapacaksnz onu? Flar, Kapnn nnde deil herhalde? Altmayer: O arkada, sepetin iinde, Meyhanecinin aletleri duruyor. Mefistofeles: (Tirbuonu alr, Frosch'a.) Syleyin imdi, ne tatmak isterdiniz? Frosch: Nasl yani? Birka eidiniz mi var? Mefistofeles: Herkes istediini dileyebilir. Altmayer: (Frosch 'a.) Oha, azn sulanmaya balad. Frosch: Pekala! Semem gerekirse, Ren blgesinin arabn isterim, nsanna en iyiyi, kendi memleketi sunar. Mefistofeles: (Frosch'un oturduu yerde, tirbuonla masann ke narnada bir delik amaya balar.)

90

Biraz balmumu bulmalsnz ki, Buray tkayacaz! Altmayer: kat hepsi. Mefistofeles: (Brander'e.) Ya siz? Brander: Ben ampanya istiyorum, yice kpren cinsinden! (Mefisto delik aar, bu arada biri balmumu tkatan hazrlamtr ve delikleri kapatr.) Yabanc olandan hep kaamazsn, yi eyler ou zaman uzamzdadr. Gerek bir Alman, Fransz sevmese de, araplarn zevkle ier. Siebel: (Mefisto onun oturduu yere yaklanca.) tiraf etmeliyim ki, sekleri sevmem, Benimki sahici bir tatl arap olsun. Mefistofeles: (Delik aarak.) Tokaya arab akacak, sizin iin. Altmayer: Hayr, beyler, yzme bakn. Bizimle alay m ediyorsunuz? Mefistofeles: Aman! Aman! Sizin gibi asil misafirlerle, Alay etmek cesaret ister. abuk ve ekinmeden, Syleyin emrinizi! Altmayer: Btn araplar bana uyar, Sormanza hi gerek yok! (Delikler hazrlanp tkandktan sonra.) Mefistofeles: (Garip hareketlerle.) zm vardr balarn, Keinin ise boynuzlar;

erbet zmden gelir, Balar ise aatr, Aatan bir masa da, zm suyu verebilir. Doaya derin bir baktr bu! nanrsanz, bir mucize ite! Tkalar karp keyfinize bakn! Hepsi: (Tkalar karrlar ve istedikleri arap akar.) Ne gzel bir emedir bu, bizim iin akan! Mefistofeles: Ancak, dikkat gsteriniz ki, Kadehten arap dklmesin! (Arka arkaya ierler.) Hepsi: (ark eklinde.) Yamyamlar gibi ho olduk! Domuzlar gibi keyif getirdik! Mefistofeles: Halk bylece hr oldu, bakn, Ne kadar da iyiler! Faust: Buradan kmak istiyorum. Mefistofeles: Bekle ve gr imdi, Hayvansalln aheseri, Birazdan tezahr edecek. Siebel: (Dikkatsizce ier, arap yere dklr ve alev haline gelir.) Yardm edin! Yangn kt! Yanyor cehennem! Mefistofeles: (Aleve hitap ederek.) Sakin ol, dost unsur (Arkadalara.) Yalnzca Araf'tan gelen, Bir damla ateti bu imdilik. Siebel: Neymi bu? Bekle! Bunu pahal deyeceksiniz! Bizi tanmyorsunuz galiba. Frosch: Bunu kesinlikle, kinci bir kez yapmayn!

92

Altmayer: Bence, Onu biraz kenara ekelim. Siebel: Nasl yani, baym? Hokkabazlk yaparm m diyorsunuz? Mefistofeles: Sus yal arap fs! Siebel: Sprge sap seni! Bir de kstahlk m ediyorsun? Brandner: Bekle, dayak yiyeceksin imdi. Altmayer: (Masann kenarndan bir tka eker ve ate kmaya balar.) Yanyorum! Yanyorum! Siebel: Byclk bu! Gebertin onu, katli vaciptir. (Baklarn ekip Mefistofeles'in zerine yrrler.) Mefistofeles: (Ciddi bir tavrla.) Yanlsamann yalanc szleri, Akl ve mekan deitirdi, Burada grn, baka bir yeri! (aakalp birbirlerine bakarlar.) Altmayer: Neredeyim? Bu ne gzel bir memleket! Frosch: zm balan! Doru mu bu grdklerim? Siebel: Ve hemen urada zm salkmlar! Brander: Yeil yapraklarn arasnda, Ne gzel bir salkm, Ne gzel bir ba! (Siebel'i burnundan tutar, dierleri de birbirleriyle aynsn ya parlar ve baklarn kaldrrlar.) Mefistofeles: (Ayn ciddi tavrlarla.) Yanlsamann gz ba zlsn! eytann akas da unutulmasn! (Faust'la birlikte yok olurlar, arkadalar irkilirler.) Siebel: Ne var? Altmeyer: Nasl?

Frosch: Yoksa senin burnun mu bu? Brander: (Siebel'e.) Senin burnun da benim elimde? Altmayer: Yumruk yemi gibi, Batan aa sarsldm! Bir sandalye getirin, Ayakta duramyorum! Frosch: Olamaz! Syleyin bana, ne oldu? Siebel: O herif nerede? Bulursam, yaatmam onu! Altmayer: Gzlerimle grdm, kapdan Bir arap fsyla utular Ayaklarm da kurun gibi. (Masaya ynelir.) Hala arap akyor mu acaba? Siebel: Aldatmacayd herey, Yalan ve gz boyama. Frosh: Bana gene de yle gelmiti ki, Gerekten arap iiyordum. Brander: Peki o zmler neyin nesiydi? Altmayer: Gel de mucizelere inanma!

94

Cad Mutfa Alak bir ocakta, atein stnde byk bir kazan. Kazandan ykselen buharda deiik hayaletler grnr. Dii bir ebek kazann yannda oturur ve kp alarak tamamasn salar. Erkek ebek yavrularla birlikte ocan yannda oturur ve ellerini str. Duvar lar ve tavan en garip trden byclk aletleriyle bezelidir. Faust: Bu kuduruk by ileriyle, Aram hi iyi deildir benim! Bu lgn kargaa m, Sz verdiin saaltma? Bir kocakarya m danacam? Otuz ylm alp gtrecek iksir, Bu pis mutfakta m piecek? Daha iyi birey bilmiyorsan, Ben yandm demektir! Daha imdiden midim kesildi. Doann kendisi, Ya da asil bir insann tini, Byle bir iksir yaratmad m? Mefistofeles: Yine bilgie konuuyorsun dostum! Seni genletirmek iin, Doal yollar da var; ancak, Baka bir kitapta yazl, Acayip bir blmdr bu. Faust: Bilmek istiyorum. Mefistofeles: Pekala! Para, hekim ve by olmakszn, yle bir are daha var: Hemen bir tarla bul kendine, apala orada ve kazadur, Ne kafan ne bedenini,

Bu darack alandan hi ayrma, Katksz gdalar alp, Bir hayvan gibi hayvanlarla yaa, Hi de sanma ktlk ettiini, Gbreyi kendin brakrsan, Hasat veren o tarlaya. Bylece hi phesiz, Seksen ya genleirsin! Faust: Buna alk deilim ben, Katlanamam, Elime bir bel alma zahmetine. Byle snrl bir hayat, Hi de bana gre deil. Mefistofeles: O zaman i cadya kald demektir. Faust: yi de, Cad art m bu i iin? Sen yapamaz msn bu iksiri? Mefistofeles: Benim oyalanacak vaktim yok! Bir iksir yapacam srede, Bin kpr ina edebilirim mesela. Beceri ve bilgi yetersizdir, Bu eser sabr ister. Hassas mayas ancak zamanla, Gerekli olan gc kazanr, Ve karm oluturan unsurlar, Akla hayale sacak gibi deil! ksiri eytan retir, Ama kendisi yapmaz. (Hayvanlara bakarak.) Bak, ne incelikli bir soy! Hizmeti kz ve uak! (Hayvanlara.) Evin hanm yok galiba.

96

Hayvanlar: Evden kt, Davete gitti, Uarak bacadan! Mefistofeles: Ne kadar srer byle evrede umas? Hayvanlar: Ne kadar srerse, Ayaklarmzn snmas. Mefistofeles: (Faust a.) Nasl buldun narin hayvanlar? Faust: Bu kadar zevksiz birey hi grmedim! Mefistofeles: Hayr, bana en ho gelen, te bunun gibi sohbetlerdir! (Hayvanlara.) Kahrolas kuklalar, syleyin bana, Nedir bu kartrdnz lapa? Hayvanlar: Yaptmz bu koyu orba, Dilenciler iindir. Mefistofeles: Mterileriniz ok yleyse. ebek: (Srnerek yaklar ve Mefistofeles'e yaltaklanarak.) At barbutlar, Zengin et beni, Ben kazanmalym! Durumum kt, Para gelsin ki, Neemi bulabileyim. Mefistofeles: Bu maymun ne mutlu olurdu, Bir de loto oynayabilse! (Bu arada byk bir bireyle oynayan yavrular, onu ne doru iterler.)

ebek: te size dnya, Bir iner, bir kar, Ve durmadan dner; Cam gibi, Krlr abucak! i ise, boluk. uras parlyor, Buras daha da; "Ben yayorum!" Sevgili olum, Ondan uzak dur! Yoksa lrsn! O kildendir ve Keskindir krklar. Mefistofeles: Bu kevgir neye yarar? ebek: Eer sen bir hrszsan, Hemen sana isim koyar, (Diisine gider ve ona kevgirin iinden baktrr.) Kevgirle baktn halde, Bu hrszn isminde, Sana yasak olan da ne? Mefistofeles: (Atee yaklaarak.) Peki bu byk tencere nedir? ebek ve diisi: mark budala, Bizim u kazana, Tencere mi dedi? Mefistofeles: Saygsz hayvan! ebek: Yelpazeye davran, Rahata yaslan! (Mefistofeles'i zorla bir koltua oturtur.) 98

Faust: (Uzun zamandan beri bir aynann nnde, kah yaklaarak kah uzaklaarak oyalanp durmutur.) Ne gryorum ben? Sanki byl aynada, Cennetten bir grnt beliriyor! Ah, akn en hzl kanatlaryla, Onun diyarna ulaabilsem! Ah, daha ileri gidemiyorum, Yaklamaya cesaret ettiimde, Sislerin arasnda yitiveriyor! Bir kadnn en gzel resmi! Bir kadnn bu denli gzel olmas, Mmkn m? Gklerin btn anlam, Bu uzanm bedende mi karma kacakt? Dnyada byle bir varlk var mdr? Mefistofeles: Tabii ki, Bir tanr alt gn uratktan sonra, Yaptna kendisi bile bravo derse, Akl banda bir eser, Ortaya km olmal. imdilik doya doya seyret; Kendi imkanlarmla, Byle bir sevgili bulabilirim sana, Ve kimin ksmetiyse, ei olarak, Onu evine gtrmek, ne mutlu ona! (Faust bakn aynadan alkoyamaz. Mefistofeles koltuunda ge rinip yelpazeyle oyalanarak, konumaya devam eder.) Burada, Bir kral gibi tahtmda oturuyorum; Asa elimde, yalnzca bir tac eksik. Hayvanlar: (imdiye kadar bir kargaa iinde garip hareketlerde

bulunan hayvanlar, bar ar arasnda Mefistofeles'e bir tac getirirler.) Ter ve kan yaptrsn, bu tac, ne olursun! (Sakar davrandklarndan tac krlp ikiye ayrlr, ellerinde iki parayla ortalkta zplamaya balarlar.) Olan oldu imdi; Dilimiz zld, Gzmz grd, Kulamz ald, Kafiyeler uydu Faust: (Aynaya doru.) Eyvah, delirmek zereyim. Mefistofeles: (Hayvanlar gstererek.) Benim de neredeyse bam dnecek. Hayvanlar: Ve baarrsak, Uydurabilirsek, Dnebiliriz de! Faust: (Hala aynaya doru.) Gsmde bir yanma balad! Hemen gidelim buradan! Mefistofeles: (Yukardaki istifini bozmadan.) Drst birer air olduklarn, Kabul etmek gerekir en azndan. (imdiye dek diinin gznden kam olan kazan tamaya balar ve bacadan dar vuran byk bir alev meydana gelir. Cad, korkun sesler kararak bacadan ieri girer.) Cad: (Dii ebee.) Ay! Ay! Ay! Ay! Kahrolas hayvan, kazana bakmazsn! Seni pis domuz, hanmm yakarsn! 100

Lanet hayvan seni! (Faust ve Mefistofeles 'i grnce.) Burada ne olmu. Neyin nesi? Kimin fesi? Kim gizlice girmi? Ate saacam, Sizi yakacam! (Kpklerin alnd kepeyi kazana daldrr; Faust, Mefistofeles ve hayvanlara alevler saar. Hayvanlar inler.) Mefistofeles: (Yelpazeyi ters evirir ve onunla anak mlei datr.) Al bakalm, lapalar! Al bakalm, anaklar! Elensene, rm l. Tempolu yap, tekerlemeni. (Cad fke ve dehet iinde geri gider.) Beni tanmadn m! iskelet! Yaratk! Bir anda paralarm seni ve maymunlarn, Kimse durduramaz beni! Efendini, stadn tanmyor musun? Saygn yok mu kzl elbiseye? Horoz tyn gzn grmyor mu? Yoksa bana, Kendi ismimi syletecek misin? Cad: Kabalmz, yce efendim, Bu kezlik balamanz dilerim! Bir at aya gremiyorum. Ve iki karganz da yok? Mefistofeles: Bu kez iin kendini kurtardn; Son karlamamzdan beri, Epey zaman geti, bu arada, Btn dnyann kltre boulmas,

eytan da etkiledi; O kuzey canavar yok artk; Boynuzlar, kuyruk ve peneler, Vazgeemediim at aya, Hepsi gerilerde kald, nk onlarla topluma kmak, Dert aar artk bama. Dolaysyla, birok delikanl gibi, Yllardan beri bir takma bacam var. Cad: (Dans ederek.) Aklm fikrim at benim, Asil iblis misafirim! Mefistofeles: Bu ismi kullanman, istemiyorum, kocakar! Cad: Niye? Var m size zarar? Mefistofeles: Bu isim oktan beri, Masal kitaplarnda kald; Geri insanlar bundan karl kmad, nk kt eytan gittiyse de, Ktler yerli yerinde duruyor. Bana Sayn Baron diye hitap edersen, Konu kapanm olur, Dier asilzadeler gibi, Ben de bir asilzadeyim. Eer kukulanyorsan asil kanmdan, Hatrla ite benim armam! (Bir el hareketi yapar) Cad: (lgn kahkahalar atar.) Ha! Ha! Tam da sizin tarznz! Her zaman akacydnz! Mefistofeles: Dostum, beni yanl anlama! Byle yrr iler, bu cadlarla. Cad: Bir hizmetim olacak m, sayn baylara? Mefistofeles: Bir yudum alacaz o malum svdan! Ama iyice dinlenmiinden olsun; 102

nk gcn ikiye katlayan, Zamandr yalnzca. Cad: Bir ka kez baktm tadna, Buradaki ienin, ksir artk kokmuyorsa, Zevkle ondan veririm. (Alak sesle.) Ama hazrlklar tamam olmadan, erse bundan o adam, Bir saat bile srmez, Ve kesinlikle dirilmez. Mefistofeles: Yarasn iksir, o bizim dostumuz; Layktr ona, en iyi mutfak. Sen daireni yap, konuadur, Ver ona dolu bir bardak! (Cad garip hareketlerle bir daire izer ve dairenin iine gizemli eyalar yerletirir; bu arada cam bardak ve kavanozlar tnlamaya, kazan ses karmaya balar ve mzik oluur bylece. Cad son ola rak byk bir kitap getirir, ebekleri dairenin iine gtrp onlar masa gibi kullanr ve mealeleri de onlara tutturur. Faust'a yanna gelmesi iin iaret eder.) . Faust (Mefistofeles e) Hayr, syle bana, ama nedir? Bu lgnlk, bu delice hareketler, Bu adi kat; Hepsini bilirim, Nefret ederim onlardan. Mefistofeles: amata ite! Glnecek eyler; Kat olmay brak imdi! Bir hekim olarak, Hokkabazln yapacak elbet,

Yoksa iksir sana yaramaz(Faust'u daireye girmeye zorlar.) Cad: (Abartl hareketlerle kitaptan yksek sesle okumaya balar. Bileceksin, Biri on yapmay, ki eksiltince de, Nasl kar, Zengin olursun, O zaman. Drd yitir! Be ve alt, Diyor cad, Yedi ve sekiz edince, Tamam kar: Dokuz eit bir, On ise hitir, Cadlarn kerrat, te budur. Faust: Kocakar sayklamaya balad galiba. Mefistofeles: Bitmesine daha ok var, yi bilirim, btn kitap byle devam eder; Vaktinde bununla epey zaman yitirmitim, nk tam bir eliki, Hem aklllar hem budalalar iin, Ayn lde bir giz olarak kalr. Dostum, bu sanat hem eski hem yenidir. ile Bir ve Bir ile diyerek, Gerein yerine yanlgy yaymak, Btn alarda gelenekten sayld. Rahat rahat ene yaplabiliyor bylece: Ahmaklarla kim uramak ister? nsan szckleri duyunca, ayn zamanda, Hep onlarla ilgili bir ey, Dnmesi gerektiini sanr.

104

Cad: (Devam eder.) Bu yksek kudret, Bilimimiz, Herkesten gizlidir! Dnmeyenler, Kaygszca, Onu elde ederler. Faust: Neler samalyor yine? Bam atlayacak gibi oldu. Sanki yzbin lgn birden, Koro halinde konuuyor. Mefistofeles: Yeter, yeter stn Sibel! ksiri getir ve kaseyi, Azna kadar doldur; Bu iki, Dostuma zarar vermez; Neler yudumlamtr, Bu stn nitelikli adam. (Cad, byk bir merasimle, iksiri bir kaseye dker; Faust kaseyi azna gtrnce kk bir alev kar.) Dorudan dik hepsini! Tasalanma! Hemen yreini keyiflendirecektir. eytanla senli benli oldun, Alevden mi korkacaksn? (Cad daireyi bozar. Faust dairenin dna kar.) Cad: Bu kck yudum, Yarar size umarm! Mefistofeles: (Cadya.) Ve benden bir iyilik istersen eer, Cad bayramnda haber vermen yeter. Cad: Bu katta da byl szler var!

Arada bir sylerseniz bu ezgiyi, Grrsnz tlsml bir etkiyi. Mefistofeles: (Faust'a) Hemen gel ve koluma gir; stesen de istemesen de, Terlemen gerekir; Svnn gc, ine dna ilesin diye. Ve iten bir keyifle, Fark edeceksin birazdan, Teninin nasl kmldandn, Bir daha rahat vermemecesine; Asil bir ataletin deerini de, Zaman gelince retirim sana. Faust: abuk bir kez daha, Aynaya bakmak istiyorum! Kadnn grnts, O kadar gzeldi ki! Mefistofeles: Hayr! Hayr! Kadnlarn en gzelini, Canl olarak karnda greceksin. (Sessizce.) Yutmu olduun bu svyla, Grdn her kadn, Sana Helena gibi gelecek.

Cadde Margarete yoldan geer. Faust: Gzel bayan, balayn kstahlm, Size acaba elik edebilir miyim? Margarete: Hayr, balamyorum, 106

Evime de yalnz bama giderim. (Faust'u bir kenara itip eker gider.) Faust: Tanr akna, bu kz ne gzel! Byle birini hi grmedim. Hem ahlakl, hem erdemli, stelik de hazr cevap. Krmz dudaklar, yzndeki lt, Bunlar dnyada unutamam! Yreimin iine iledi, Yere bakarak konumas; Nasl da kesip att, Sevimli kz! (Mefistofeles girer.) Faust: Dinle, bu dilberi bana bulmalsn. Mefistofeles: Pekala, hangisini? Faust: Az nce buradan geti. Mefistofeles: u mu? Daha imdi papazdan geliyordu O da kz gnahlarndan zgr kld; Hcrenin yaknndan gizlice gemitim: Amma da susuz bir kz, Bouna gnah kartmaya gelmiti; Ona benim gcm yetmez! Faust: Ama ondrt yanda da deil artk. Mefistofeles: Btn sevimli iekleri, Kendisi iin isteyen, Ve elde edilemeyecek, Hibir gurur, hibir sevgi brakmayan, Bir Bay ren gibi konuuyorsun; ler her zaman byle gitmez. Faust: Sayn Maestro vg yadran, Yasalarla canm skma imdi! Ksa ve z olarak ifade ediyorum: Bu tatl ve gen beden,

Gece yarsna kadar kollarmda olmazsa, Yollarmz ayrlyor demektir. Mefistofeles: Olabilecekleri dnn! Yalnzca frsatn yaratmak, En az iki haftam alr. Faust: Bana ise onunla yedi saat yeterdi, Bu kk yarat batan kartmak iin, eytana gerek kalmazd o zaman. Mefistofeles: Neredeyse, Bir Fransz gibi konumaya baladnz; imdi iin asl tadn karmayn ltfen: Dolayszca zevke ulamann ne anlam var? Fransz romanlarnn szettii gibi, n-k, git-gel, bir yn tantana, Ve ss bebeinizle ilgili trl aba, Yoksa eer, zevkiniz yarm kalr. Faust: Arzularm bunlarsz da yapabilir. Mefistofeles: imdi kavga ve akay, Bir kenara brakalm. Size diyorum ki, Bu gzel ve gen kzmz, Aceleyle elde edilmez. Saldrmakla yklmaz bu kale; Kurnazla bavurmak gerek. Faust: O halde bir eya getir, Bu melein hzinesinden! Beni yaad yere gtr! Boynundan bir earp, Bir orap ba getir, Cokun sevgime! Mefistofeles: Bu aclarnzda size, Yardm ve hizmet etmek istediimi, Anlamanz iin, 108

Hi zaman yitirmeden, Sizi hemen bugn, Odasna gtreceim. Faust: Onu grebilecek miyim? O benim olacak m? Mefistofeles: Hayr! Bir komusunda olacak. Siz bu srada tek banza, Onun havasn solduu yerde, Gelecekteki zevklerin, Umudunu tadabileceksiniz. Faust: Gidiyor muyuz imdi? Mefistofeles: Henz erken. Faust: Ona bir armaan bul yleyse! (kar.) Mefistofeles: Hemen bir hediye? Ne ho! Baaracaktr o zaman! Birok gzel yerler, Ve gml hazineler bilirim; Biraz dnmeliyim. (kar.)

Akam. Kk ve derli toplu bir oda. Margarete salarn rer ve bann stnde toplar. Margarete: ok bilmek isterdim, kimdi, Bugn grdm o bay. Olduka yakklyd, Asil biridir mutlaka; Alnnda yazlyd O kstahl gsteremezdi yoksa (kar.)

Mefistofeles. Faust. Mefistofeles: Girsene, sessizce gir ieri! Faust: (Bir sre sustuktan sonra.) ok rica ediyorum, beni yalnz brak! Mefistofeles: (etrafna baknarak.) Her gen kz bu kadar tertipli olmaz. Faust: (Ban kaldrp etrafa bakarak.) Hogeldin! Bu kutsal mekan aydnlatan, Tatl tan. Umut krasnn dindirdii, Tatl ak kederi, Yreimi kaplasn. Etraf sessizlii soluyor, Dzen ve doyumu. Bu fakirlikte ne bolluk! Ne mutluluk bu zindanda! (Kendini yatan yanndaki deri koltua atar.) Sen ki, nceki kuaklara, Sevin ve aclarda, Kollarn amtn, Bana da bir yer bala! Bu baba tahtnn etrafn, Kim bilir ka kez, ah, Bir alay ocuk sarmtr! Dolgun yanakl ocukluunda, Kutsal sa'ya kran gnnde, Sevgilim belki burada bir atasnn, Solgun elini pmtr. Her yerde, sevgilim, Senin kadn elini gryorum, u temiz masa rtsnde,

110

Ve u kumla ovulmu yerlerde. Sevgili elin! Ah! Tanrsal elin! Bu kulbe bir cennet oluveriyor. Ve urada! (Yatak rtsn kaldrr.) Nasl rperiyorum sevinten. Burada saatler gesin isterdim. Burada Doa Ana, Sakin dlerin iinde, Bir melek yaratt! Yaamn scakl henz, ncecik gsnde doarken, Burada uyuyordu bu ocuk; Tanrnn mucizesi, Kutsal bir arnmlk iinde, Burada meydana geldi! Ya sen! Seni buraya ne getirdi? Nasl da etkilendin derinden! Ne aryorsun burada? Niye arlat yrein? Zavall Faust! Tanyamyorum seni. Byl bir hava m sard beni? Daha biraz nce biricik arzum, Dolaysz bir zevk tatmakt, imdi bir akn dnde dalyorum! Havadaki her bir esintinin, Oyunca myz biz? u anda ieri girseydi, Nasl da cezasn ekerdin, lediin bu crmn! Ah, koca adam, nasl kk der! Ve dalm bir halde, Nasl da ayaklarna kapanrdn.

Mefistofeles: (Girer.) abuk! Onun geldiini grdm. Faust: Dar! Dar! Asla buraya dnmem! Mefistofeles: Yanmda arca bir kutu getirdim, Bir yerlerde buldum onu. Dolaba saklayn, Ve yemin ederim ki, Kendinden geecektir; Onu size kazandrmak iin, Kutuya gzel eyler dizdim. Btn kzlar gelir bu oyuna. Faust: Ne yapsam acaba? Mefistofeles: ok soru soruyorsunuz! Mcevherleri kendiniz mi alacaksnz? O halde bu arzularnzn, Hem bu gzel gnn zamanna, Hem kouturan bendenize, Acmasn salk vereceim. Pintilik etmeye umarm ki, Niyetiniz yoktur! Kafasn kar, ellerini ovalar (Kk kutuyu dolaba yerletirir ve kilidi kapar.) imdi hemen gidelim! abuk! Bu tatl ve gen kzn kalbini, Sizin iin kazanmaya alyoruz; Siz de yle bakyorsunuz ki, Sanki amfiye girip, Ders vermeniz gerekiyor, Ve sanki fizik ile metafizik, Soluk renkleriyle, Karnzda cisimlemi! Haydi! abuk! 112

Margarete, elinde bir lambayla. Margarete: erisi yle boucu ve skntl ki; (Cam aar.) Ama dars pek scak deil. Garip oluyorum, neden acaba Keke annem eve dnse. Her yerim rperiyor Gereksiz yere korkuyorum ite, Vesveseli bir kadn gibi! (Soyunmaya balar ve ark syler.) Eskiden bir kral vard, lene dek vefalyd, Kraliesi lrken ona, Bir altn kupa brakt. Bu hediye kraln hereyiydi, Hep ondan ierdi sofralarda; Ve her yudum alnda Yala dolard gzleri. Ve gelince lme zaman, Kral btn mlkn sayd, Hereyini soyuna brakt, Ama altn kupay saklad.

Kral sofrasnda oturuyordu, Yannda tm soylular, Atalarnn atosuydu, Engin denize bakan.

Yal ayya son bir kez, Hayat ateini yudumlad, Derin sularna denizin, Att gzelim kupay. Grd dp batmasn, Derin sularda bardan, Ve hi imedi bir daha, Bir damla dahi olsa. (Elbiselerini yerletirmek zere dolab aar ve mcevher kutusu nu grr.) Bu gzel kutu nasl geldi buraya? Halbuki dolab kitlediimden eminim. Hayret dorusu! Acaba ne var iinde? Annemin bor verdii biri, Onu belki rehin brakt. Kurdelasnda bir de anahtar var En iyisi kutuyu amak herhalde! Bu ne? Aman tanrm! Baksana, Byle birey mrmde grmedim! Mcevher! Asil bir kadn, En gzel bayram gnlerinde, Bunlar taktrsa yeridir. Bu zincir bende nasl durur acaba. Kimin olabilir bu muhteem eyalar? (Mcevherleri taktrr ve aynann nne geer.) Hi olmazsa kpeler benim olsayd. nsan hemen deiiveriyor. 114

Gzellik, genlik neye yarar? yidir, hotur, ama ite o kadar; Yar bir acmayla iltifat edilir; Altna baldr oysa herey, Herkesin gz altndadr. Bizim gibilere de yazk olur!

Gezide Faust dnceli dnceli bir aa bir yukar yrr. Mefistofeles: (Faust'a) Karlksz btn aklar adna! Cehennem atei akna! Keke bunlardan, Daha kt eyler bilsem de, Kfr etsem doya doya! Faust: Neyin var? Nedir seni byle ileden karan? Bu kadar eki bir surat, mrmde grmedim! Mefistofeles: Eer eytann kendisi olmasaydm Kendimi eytana teslim ederdim! Faust: Akln kart galiba? Ama bir lgn gibi, Ortaln tozunu attrmak, Sana iyi yakyor dorusu! Mefistofeles: Gretchen iin edindiim mcevherleri, Dnsene, bir papaz alp gtrm! Anasnn, kutuyu grr grmez, Korkudan dizleri tutulmu; ok da hassas bir burnu var kadnn,

Zaten onu ncilden kartmaz ya, Ve her nesnenin anlar, Kutsal m gnah m olduunu; Mcevherlerde de, Selamet olmadn, Apak grd. "Evladm", diye feryat etti, "Haksz mal ve mlk, Ruhu karartr, kam kurutur. Biz bunlar Meryem Ana'ya adayalm, Ve cennetin nimetlerine sevinelim!" Kk Margaret dudan bkt: zm ye, ban sorma, Tmyle imansz olamaz herhalde, Onlar byle incelikle, Buraya getiren her kimse diye. Anas bir papaz artt, O da bu akay duyar duymaz, Hemen bakmaya geldi, Ve dedi ki: "Doruluk budur ite, Nefsini yenen, kazanr. Kilisenin salam bir midesi vardr, Sindirim gl ekmeden, Btn halinde lkeler yemitir o; Yalnzca kilise, sevgili hanmlar, Haksz mlk sindirebilir." Faust: Bu bilinen bir adettir, Bir yahudi ya da bir kral, Aynsn yapabilir. Mefistofeles: Bunun zerine papaz efendi, Cepledi bro, zincir, yzk ve kpeleri, Ve cennette dllendirileceklerine dair, Sz verip teekkr etti, sanki, 116

Ona bir sepet fndk hediye edilmi Hanmlar da bundan ok duyguland. Faust; Ya Gretchen? Mefistofeles: Huzursuzluk iinde bekleyip duruyor, Ne istediini, ne yapacan bilemiyor, Gece gndz mcevherleri dnyor, Daha ok da, Onlar getiren kimseyi. Faust: Cannn sklmasna zldm. Sen yarim iin hemen yenisini bulutur! lkinde fazla birey yoktu zaten. Mefistofeles: Tabii, tabii! Sayn baym iin, Herey ocuk oyunca! Faust: Bu kez de benim dediimi yap, Ve komusuna asknt ol! eytan, imdi brakma kendini, Getir mcevherlerin yenisini! Mefistofeles: Bastne, yreimin efendisi. (Faust kar.) Bu trden ak bir budala, sevdii, Hoa vakit geirsin diye, Gne, ay ve yldzlar, Bir anda harcayverir.

Komunun evi Marthe yalnz bana Marthe: Tanr balasn, Hi iyi etmedi kocam! ekti gitti, dnyay dolayor,

Beni de ot minderde yalnz brakt. Ona hep iyi davrandm, Tanr bilir, Severdim onu yrekten. (Alamaya balar.) Belki lmtr bile! - ne ac!Keke onun ldne dair, Elimde bir belge olsa! Margarete ieri girer. Margarete: Bayan Marthe! Marthe: Gretelim ne oldu? Margarete: Nerdeyse, Dizlerimin ba zlecek! Dolabmda yine yle bir kutu, Bu kez de abanoz aacndan, Bulmaz mym dersiniz, stelik de iindekiler, lkinden ok daha muhteem. Marthe: Bunu annene sylememen gerek; Yoksa yine itirafta bulunur hemen. Margarete: Ah, baksana! Ah, gryor musun? Marthe: (Ona mcevherleri takar.) Ah, seni mutlu varlk! Margarete: Ancak, bu halde ne sokakta, Ne kilisede grnebilirim. Marthe: Sk sk bana urayp, Mcevherleri gizlice takarsn. Aynann nnde, Bir saat gezinirsin, Biz de hoa vakit geiririz; Sonra da bayramda seyranda, Altrarak, bir bir ortaya kartrsn. nce bir zincir, sonra da inci kpe; 118

Annen herhalde fark etmez, Ya da bireyler uydururuz. Margarete: Kim getirmi olabilir, Bu iki kutuyu? Garip eyler dnyor! (Kap alnr.) Aman, tanrm! Annem mi geldi yoksa? Marthe: (Perdenin arasndan bakar.) Yabanc bir bay - Buyrun! Mefistofeles girer Mefistofeles: Kendimi tantmadan, eri girip rahatsz ettiim iin, Hanmlardan zr dilerim. (Margarete'nin nnde saygyla eilip biraz geri ekilir.) Bayan Marthe Schwerdtlein ile grecektim! Marthe: Benim, neyi grecektiniz? Mefistofeles: (Sessizce Marthe'ye.) Sizinle tanm olmak, imdilik benim iin yeterli; nemli bir misafiriniz var sanrm, Kstahlm balayn, leden sonra gene gelirim. Marthe: (Sesli.) Dnyada aklna gelir miydi, yavrum! Seni bir asilzade sand bu bay. Margarete: Ben bir fakirin kzym; Tanrm! Sayn baym, ok naziksiniz; Bana ait deil bu mcevherler.

Mefistofeles: Ah, yalnzca mcevherden tr deil: Yaratlnz, duru baknz. Kalabildiim iin nasl da sevindim. Marthe: Peki ziyaretinizin nedeni nedir? Merak ettim Mefistofeles: Getirdiimin, yi bir haber olmasn isterdim! Umarm, bana kzmazsnz: Kocanz ld ve selam syledi. Marthe: ld m? Canm benim! Eyvah! Kocam lm! Ah, fena, oluyorum! Margarete: Ah! Sevgili bayan, Kendinizi kahretmeyin! Mefistofeles: Dinleyin imdi, Bu zc hikayeyi! Margarete: Bunun iin, Hi ak olmak istemedim, nk byle bir kayp, Beni kederden ldrrd. Mefistofeles: Sevinte ac, acda sevin hep olacak. Marthe: Anlatn bana, Yaam nasl son buldu! Mefistofeles: Kocanzn mezar Padua'da, Yaknnda Aziz Antonius'un; Ebedi ve souk yata, Kutsanm bir toprakta. Marthe: Bana baka bir haber, Ya da vereceiniz birey yok mu? Mefistofeles: Evet, bir dilek, Olduka byk bir yk; yz dua okutmanz istedi! Bu arada belirtmeliyim ki, Benim de ceplerim bo.

120

Marthe: Ne! Bir hatra bile, Gndermedi mi? Bir gezginci ran bile, A kalmak, Dilenmek pahasna da olsa, Biriktirdikleriyle edindii, Ve kesesinin dibinde saklad, Bir ziynet eyas yok mudur? Mefistofeles: ok zgnm Madam; Ama parasn, Har vurup harman savurduu, Sylenemez aslnda. Hatalar iin piman oldu, evet, Ama daha ziyade, Talihsizliine ierledi. Margarete: nsanlar, Ne kadar talihsiz! Ben de adna dua okuyacam. Mefistofeles: Hemen evlenmee deer, ok ince ruhlu bir kzsnz. Margarete: Ah, hayr, Henz bunun sras deil. Mefistofeles: Bir kocanz olmasa bile, imdilik bir kavalyeniz olsun. Gkyznn, En yce nimetlerinden biri, Sizin gibi sevimli bir kza, Sarlabilmektir. Margarete: Memleketimizin adeti byle deil. Mefistofeles: Adet olsun, olmasn Bu da yakk olabilir Marthe: Ne olur anlatn! Mefistofeles: Ben lm deinde bulundum: Yatt yer tezekten halliceydi; Ancak, hristiyanca lmedii sylenemez,

Ve kabark bir hesab olduunu, Grmemezlikten gelemedi- feryat etti: "Meslei ve karm terk ettiim iin, Nasl da nefret ediyorum kendimden! Ah, bunu hatrlamak beni ldryor, Beni bari bu hayatta balasa!" Marthe: (Alayarak.) Ne iyi adam! Onu oktan baladm. Mefistofeles: "Ancak, Tanr bilir, onun suu, Benim suumdan byk." Marthe: Bu yalan ite! Ne! Bir aya mezardayken, nsan yalan syler mi hi! Mefistofeles: Herhalde son anlarnda, Ne dediini bilmiyordu, Deneyimlerim doruysa bu konuda. yle devam etti: "Karma nce ocuk, Sonra da, en geni anlamda, Ekmek temin edeceim diye, Bo bo oturacak zamanm olmad hi, Ve kendi payma deni, Bir kez olsun, Huzur iinde yiyemedim." Marthe: Demek btn sadakat ve akm unuttu, Ve gece gndz ektiklerimi! Mefistofeles: Etmeyin, Sizi btn yreiyle dnd. Bana unlar anlatt: "Sonra Malta'dan ayrlrken, Karm ve ocuklar iin, Yana yakla dua ettim! Ve gkyz balad bize, Padiaha ait, Byk hazineler tayan, 122

Bir Trk gemisini tutsak etmeyi. Korkusuzluk bylece dl grd, Ve ben de adet olduu zre, Payma dt kadaryla, Ykm tuttum." Marthe: Ne diyorsunuz? Nerede acaba? Yoksa bir yerlerde gml m? Mefistofeles: Drt ynn hangisine uup gittii, Hi belli deil. Yabancs olduu Napoli'de dolatnda, Gzel bir bayan onunla ilgilendi; Yaamnn sonuna kadar unutamad, Bir sevgi ve ballk grd ondan. Marthe: Vay apkn! ocuklarndan alan hrsz! Her trl yoksulluk ve keder de, Deitirememi alaka yaantsn! Mefistofeles: Gryorsunuz! lm de bundan oldu. Sizin yerinizde olsam, Usluca bir yl yasn tutardm, Bu arada da, Yeni bir hzineyi gzme kestirirdim. Marthe: Ah, tanrm! lk kocam gibi, bu dnyada, Bir kincisini bulamam! yle sevimli bir lgnd ki. Gezip tozmay, Yabanc kadnlar ve yabanc arab, Bir de o kahrolas barbutu, Fazlasyla severdi. Mefistofeles: Demek ki, Evliliiniz yryebilirdi, eer o da, Sizin kadar hogrl olsayd. Bu hogrnz srecekse,

Size yzmz takmak isterdim! Marthe: Beyefendi aka ediyor! Mefistofeles: (Kendi kendine.) imdi gitme zaman geldi att! Bu kadnn karsnda, eytan bile, Vaadini yerine getirmek zorunda kalr, (Gretchen 'e.) Peki sizin gnl ileriniz ne alemde? Margarete: Sayn baym neyi kasteder? Mefistofeles: (Kendi kendine) yi yrekli, susuz ocuk! (Sesli.) Elveda, hanmlar. Marthe: Ancak unu sylemeliyim: Sevgili eimin nerede ve ne zaman, ldne ve mezara konulduuna dair, Bir belge istiyorum. Hep dzenlilikten yana oldum, Gazeteye de bir lm ilan vermeli. Mefistofeles: Tabii, sayn bayan, ki tann aznda, Herey her yerde gerek olur; ok incelikli bir arkadam var, Onu da yargcn nne karrm. Birlikte size urarz. Marthe: Gerekten mi? Mefistofeles: Peki gen kzmz da gelecek mi? Dostum ho bir gen! Birok yer grm, Ve bayanlara hep kibar davranr. Margarete: Kzarrm ben, O bayn nnde. Mefistofeles; Dnyann kral da gelse, Sakn kzarmayn. Marthe: Evimin arkasndaki bahede, Sizi bu akam bekleriz.

124

Cadde Faust. Mefistofeles. Faust: Ne oldu? ilerleme var m? Daha ok mu srecek? Mefistofeles: Bravo, dorusu! Bakyorum ki, atelisiniz! Yaknda Gretchen sizindir. Komusu Marthe'de, Onu bu akam greceksiniz; Adeta patanlk ve ingenelik iin, Yaratlm bir kadn. Faust: ok iyi! Mefistofeles: Ancak, Bizden de istenilen bir i var. Faust: Her hizmet karlkldr. Mefistofeles: Yalnzca kk bir ifade vereceiz; Kadnn kocas, Padua'nn kutsal topranda, Bedenen yattna dair. Faust: ok akllca! nce yolculuk etmemiz gerekir. Mefistofeles: Sancta Simplicitas! 4 Bu szkonusu deil, Fazlasn bilmeden tanklk edeceksiniz. Faust: Eer daha iyi bir fikriniz yoksa, Bu tasary unutabilirsiniz. Mefistofeles: Kendinizi bir aziz mi sandnz! lk kez mi yalanc tanklk edeceksiniz? Tanr, dnya ve iinde devinenlerle ilgili,

nsan, akl ve yreiyle ilgili, Yce tanmlar yapmadnz m? Kstah bir yzle, Yreinizde korku duymadan? in aslna bakarsanz, Bu konularda bildiklerinizin, Bay Schwerdtlein'in, lmyle ilgili bildiklerinizle, Ayn dzeyde olduunu, tiraf etmeniz gerekir. Faust: Sen bir yalancsn, Ve hep bir yalanc, Bir sofist kalacaksn. Mefistofeles: Olaylarn derinine inilmezse, Bu dorudur. nk yarn, sayglar sunarak, Gretcheni batan karp, ten sevdiine yemin eden, Ben olmayacam herhalde! Faust: Bunu hem de, Btn yreimle yapacam. Mefistofeles: Pekala! Sonsuz bir ballk ve ak, O biricik, hereyden stn, Ve kar konmaz arzu Btn yreinizle, bunlar da, Syleyebilecek misiniz? Faust: Brak imdi! Tm olacak! Eer hissediyorsam; Bu duygu, bu karmaa iin, Bir ad arayp, Bulamyorsam, Btn aklmla dnyay deip,

126

Btn yce szcklere sarlyorsam, Ve beni yakan bu ate iin, Usuz bucaksz, Tmyle sonsuz diyorsam, eytanca bir yalana m, Kandm demektir? Mefistofeles: Ben gene de haklym! Faust: Dinle! unu karma aklndan, Ve rica ediyorum, Nefesimi tkettirme lla ki hakl kmak isteyen, Az laf yapt srece, Mutlaka hakl kacaktr. imdi gel, konumaktan bktm, nk sen haklsn; Her eyden nce, Mecbur olduum iin.

Bahe Margarete Faust 'un kolunda, Marthe Mefistofeles ile birlikte, bir aa bir yukar gezinerek. Margarete: Farkndaym; Sayn baym nazik davranp, Beni utandrmak iin, Kendini alaltyor. Bir yolcu alktr, iyi yreklilikten tr, Kimsenin kusuruna bakmamaya. ok iyi biliyorum ki, Benim yaln konumalarm,

Sizin gibi bilgili bir kimseyi, Pek elendirmez. Faust: Gzlerinin bir bak, Bir szn, Bu dnyann btn bilgeliinden, Daha ok elendiriyor beni. (Elini per.) Margarete: Rahatsz olmayn! Bu sert ve bakmsz elleri, Nasl pebiliyorsunuz! Her gn ne iler yapyorum, Bir bilseniz! Annem ok titizdir. (Geerler.) Marthe: Ya siz baym, Hep yolculuk mu edersiniz? Mefistofeles: Ah, i g bizi durmamaya zorlar! Ne acdr bazen ayrlmak, Kalabilmek de elde deil! Marthe: Hzl genlik yllarnda, zgrce dnyay dolamak, Kimine yarayabilir; Ama elemli zaman gelir atar. Ve yapayalnz bir ihtiyar olarak, Mezara kadar srnmek, imdiye dek kimseye iyi gelmemitir. Mefistofeles: Bu uzak gnleri dnmek Bana imdiden dehet veriyor. Marthe: Dolaysyla, sayn baym, Zamannda karar vermek gerekir. (Geerler.) Margarete: Evet, Gzden uzak, gnlden uzak. Kibarl elden brakmyorsunuz; Ancak benden daha akll, Birok arkadanz vardr mutlaka. Faust: Ah, gzelim! nan ki, aklllk dedikleri, ou zaman, nn gremeyen bir kendini beenmiliktir. Margarete: Nasl olur?

Faust: Ah, yalnlk ve ocuksuluk, Nedense, Kendini ve kutsal deerini, Hi aklna getirmez! Ve astlkla alakgnllln, Sevgi dolu doann verdii, En yce nimet olduunu. Margarete: Siz beni yalnzca, Kk bir an iin aklnza getirin, Benim sizi dnmek iin, Yeterince zamanm olacak. Faust: Siz ounlukla, Yalnz kalyorsunuz galiba? Margarete: Evet, evimiz kktr, Ama alma gerektirmiyor da deil. Hi yardmcmz yok; Yemek yaplacak, yerler sprlecek, Sonra diki nak ve rg, Sabahtan akama kadar kouturma; Ve annem her konuda ok skdr! Aslnda, Kendimizi fazla skmamz da gerekmiyor; Bakalarna gre rahat saylrz: Babam bize iyi bir servet brakt, Bir evimiz var, Ve kent dnda bir bahemiz. Neyse ki u sralarda, Gnler olduka sessiz geiyor; Aabeyim askerde, Kk kardeimse ld. Onunla zor anlar yaamtk; Ama btn zorluklara, Bir kez daha katlanrdm, ok seviyordum o kk ocuu. Faust: Eer sana benzediyse, Bir melekti herhalde. Margarete: Onu ben byttm,

Ve bana ok dknd. Babam ldkten sonra domutu. Annemden midi kesmitik, Pek kt durumdayd. Ve ok yava, zamanla iyileti. Zavall ocua meme vermesi, Mmkn olmad, Ben de onu, yalnz bama, St ve suyla besledim; Bylece ocuk benim oldu, Benim kolumda, benim kucamda, Kendini huzurlu hissederdi, Kprdard ve byrd. Faust: phesiz, En gzel mutluluu tadyordun. Margarete: Ama zor saatler geirdiim de oldu. Geceleri kk beii, Yatamn yannda dururdu; O kmldar kmldamaz uyanrdm; Bazen beslerdim, Bazen yanma alrdm, Gene de susmazsa, Yatamdan kalkp, Onu kollarma alr, Odada dolatrrdm, Ve sabahlar erkenden, amar ykamam gerekirdi; Sonra da ar pazar, Ve yemek ileri, Hergn ayn ey. nsan isteksizlie kaplyor, baym, Ama buna karlk, Yemek itahl yenir, Ve geceleri uyku kamaz. (Geerler.) Marthe: Zavall kadnlar ne talihsizdir; Mzmin bekarlar doru yola yneltmek, Gerekten ok zor bir i.

Mefistofeles: Ancak sizin gibi biri, Beni fikrimden vazgeirebilir. Marthe: Drst olun, baym, Henz kimseyi bulamadnz m? Kalbinizi kimseye balamadnz m? Mefistofeles: Bir atasz der ki, Kendine ait bir ocak, Ve iyi bir kadn, Altn ve incilere bedeldir. Marthe: Demek istiyorum ki, Hi heves etmediniz mi? Mefistofeles: Her yerde, Bana olduka kibar davranld. Marthe: Sormak istediim, Hi ciddi olmad m gnlnz? Mefistofeles: Kadnlar ciddiye almamak, ok uygunsuz bir davrantr. Marthe: Ah, beni anlamyorsunuz. Mefistofeles: Bunun iin gerekten zgnm! Ancak anlyorum ki Siz ok iyi yreklisiniz. (Geerler.) Faust: Demek beni tandn, Kk meleim, Baheye girdiimde? Margarete: Grmediniz mi, Yere bakmak zorunda kaldm. Faust: Anlay gsterecek misin, O gnk kstahlma; Sen kilisiden dnerken, Yaptm markl, Balayacak msn? Margarete: akna dnmtm, Byle birey hi bama gelmedi; Kimse arkamdan kt konuamaz. Acaba, dedim kendi kendime, Davranlarmda m vard, Uygunsuz ya da erdemsiz bir yan.

Bir yabanc, hi ekinmeden, Bir dilbere neride bulunuyordu. Ama itiraf etmem gerekir ki, Etkilemi olmamdan yararlandnz; Sonra da kendime ok kzdm, Size daha fazla kzamadm diye. Faust: Tatl sevgilim! Margarete: Durun! (Bir papatya koparp teker teker yapraklar koparmaya balar.) Faust: Bu ne? iek mi topluyorsun? Margarete: Hayr, yalnzca bir oyun. Faust: Nasl? Margarete: Bana gleceksiniz. (Yapraklar koparr ve kendi kendine bireyler syler.) Faust: Nedir mrldandn? Margarete: (Biraz daha yksek sesle.) Beni seviyor-sevmiyor. Faust: Sen tanrsal bir varlksn! Margarete: (Devam eder.) Seviyor-sevmiyor-seviyor-sevmiyor (Son yapra kopararak, sevin iinde.) Beni seviyor! Faust: Evet, evet! iein syledii, Tanrlarn sz olsun. Seni seviyor! Bunun ne demek olduunu anlyor musun? Seni seviyor! (Kz iki elinden tutar.) Margarete: Bam dnyor! Faust: Hi korkma, Sylenmeyeni, Ellerimde hisset; Kendini tmyle ver ki, Sonsuza kadar srmesi gereken, Bir sevinle dolalm. Sonsuz!

132

Bir son bulmas perianlk demektir. Hayr, sonu yok! Sonu yok! (Margarete ellerini skar, sonra brakr ve koarak ayrlr. Faust bir an iin dnceye dalar, sonra onu takip eder.) Marthe: (Gelir) Karanlk kyor. Mefistofeles: Evet, biz de gitmeliyiz. Marthe: Kalmanz isterdim, Ama buras ok kt niyetli bir yer. Sanki kimsenin ii gc yokmu gibi, Herkes komusunun att her adm, Hibir ey karmadan izler, Ve ne yaparsan yap, dedikodu olur. Nerede bizim iftimiz? Mefistofeles: Buradaki yoldan uup gittiler, Sevinli yaz kular. Marthe: Gen adam ondan holand galiba. Mefistofeles: Kz da ondan. Dnya hali ite.

Kk bir bahe kulbesi Margarete ieri girer, kapnn arkasna gizlenir, sus iareti ya par ve aralktan dar bakar. Margarete: Geliyor! Faust: (eri girer.) Beni kzdrmak istiyorsun! Yakaladm seni! (Onu per.) Margarete: (Ona sarlr ve per.) Sevgilim! Seni btn yreimle seviyorum. (Mefistofeles kapy alar.) Faust: (Ayan yere vurarak.) Kim o? Mefistofeles: Bir arkada! Faust: Bir mahluk! Mefistofeles: Ayrlma vakti geldi. Marthe: (Gelir.) Evet baym, ge oldu. Faust: Size elik edemez miyim? Margarete: Annem beni- Hoa kaln! Faust: Gitmem art m? Hoa kaln. Marthe: Gle gle. Margarete: Yaknda grmek zere! (Faust ve Mefistofeles kar.) Margarete: Aman tanrm! Byle bir adam, neler biliyordur! Onun nnde utanyorum, Dediklerine de hep evet diyorum. Ben zavall, bilgisiz bir kzm, Bende ne buluyor acaba. (kar) 134

Orman ve maara Faust yalnz." Ey yce Ruh, baladn, Verdin bana hereyi, Her istediimi. Bouna deildi, Atelerin iinden, Bana yzn gstermen. Grkemli doay, Krallk olarak verdin bana, Ve onu duyumsayabilme, Onun tadn karabilme gcn. Yalnzca souk bir hayretle, Doaya konuk olmama izin vermedin; Bana bakabilmeyi baladn, Bir dostun yreine bakar gibi, Doann derin gnlne. Btn canllar gsterdin, Tanttn bana, Sessiz fundalklardaki, Havada ve sudaki kardelerimi. Kasrgalar, Orman kasp kavurduunda; Dev gibi am aalar, Devrilirken, ezip getiinde, Yanlarndaki dal ve gvdeleri; Ve tepelerin topra, bu dte, Bo ve bouk bir sesle grlediinde; O zaman sen beni, Korunakl bir maaraya getirdin,

Bana beni gsterdin, Ve kendi gnlmde, Gizli, derin yaralar ald. Ve bulank gzlerimin nnde, Yattran, arnm bir ay dounca, Kaya duvarlar ve slak allklar, Eski alara ait, Gm rengi glgeleri yansttlar, Ve dindirdiler, zlenimin youn duygularn. Ah, imdi anlyorum, nsann kusursuza eriemediini. Beni tanrlara gittike yaklatran, Bu sevincime, Yoksun olamayacam bir yolda kattn, O her ne kadar, souk ve kstaha, Kendi kendimi aalatp, Senin baladklarn, Bir solukta hie evirse de. Gsmde yakt vahi atele, O gzel kadnn grnyle, Durmadan kkrtyor beni. Yalpalayarak gidip geliyorum, Arzudan doyuma ve doyumdan arzuya. Mefistofeles girer. Mefistofeles: Yaam artk yeterince tatmadnz m? Bkmadnz m, byle uzayp gitmesinden? Bunu bir kez denemek iyi olabilir; 136

Ama daha sonra bir yenilik de istenmez mi! Faust; Bu gzel gnde, Beni rahatsz etmekten baka iin yok mu? Mefistofeles: Peki, peki! Seni severek rahat brakrm, Ancak bunda ciddi olman da salk vermem. Senin gibi, Sevimsiz, kaba ve deli bir arkada, Pek de byk bir kayp olmaz aslnda. Btn gn iim bamdan akn! Ve neyin yaplp yaplmamas gerektii, Baymzn alnnda yazl da deil. Faust: u tavrlara bak! Benim asabm bozduu iin, Bir de teekkr bekliyor. Mefistofeles: Zavall dnyal, Ben olmasaydm, Nasl bir yaamn olacakt? mgelemin kuruntularndan , Seni kurtardm sanmtm; Ve ben olmasaydm, imdiye kadar, Bu dnya yuvarlandan ekip gitmitin. Maaralarda, kayalarn atlaklarnda, Ne diye bir bayku gibi oturuyorsun? Niin yiyeceini bir kurbaa gibi, Karanlk yosunlarn, Islak talarn arasnda aryorsun? Ne gzel, ne tatl bir ura! Doktor hala yayor iinizde. Faust: Bu sszlarda gezmenin verdii, Yeni yaam gcn sezinleyebilseydin,

Anlayabilseydin bunu, Mutluluumu balamazdn, yle bir eytansn. Mefistofeles: Dnyay aan bir sevin! Gece vakti ilerin iinde dalarda yatmak, Dnya ve gkyzn hazla kucaklamak, Bir tanr olana kadar havayla dolmak, Sezgilerle dnyan delip demek, Alt gnlk yaratl gnlnde duymak, Gururlu bir gle bilmem neyi tatmak, Taarak her eyin iine akan, Bir sevin seli haline gelmek; te bylece syrlrsn, Dnyann bir olu olmaktan, Ve bu stn sezgiye-(Bir el hareketi yapar.) Belirtemeyeceim bir biimdeSon verirsin. Faust: Yuh sana! Mefistofeles: Hounuza gitmedi demek; Erdemli bir tavr iinde yuh demekte, Hakl saylrsnz, nk iffetli kulaklar duymamal, ffetli yreklerin vazgeemediklerini. Ksacas, Ara sra balyorum, Bu kendinizi kandrma elencesini; Ama buna uzun sre dayanamazsn. te gene yoldan kmsn bile, Ve bu halin srerse: Delilik ya da korku ve dehet iinde, Harap olur gidersin. 138

Yeter artk! Sevgilin evinde oturuyor, Darald ii ve kapand yrei. Hi aklndan kmyorsun, Kar konmaz bir akla seviyor seni. Nasl eriyen kar sular, Bir dereyi tarrsa, Kzgn aknla aka geldin, Ve onu kzn yreine akttn; imdi senin bu deren kurudu. Bence, ormanlarda taht kurmak yerine, Zavall, gencecik kz, Gsterdii sevgi iin dllendirmek, Yce baymza daha ok yakrd. Onun iin zaman, Dayanlmaz bir yavalkla geiyor. Pencerede oturup, Kentin eski surlar stnden, Bulutlarn gemesini izliyor. "Bir ku olsam diye gnler, Ve yarm geceler boyunca ark sylyor. Bazen neeli, genellikle zgn, Bazen de belli oluyor alad, Sonra gene sakinleir gibi oluyor, Ama her zaman sevdal. Faust: Ylan! Ylan! Mefistofeles: (Kendi kendine.) Nasl da kafesledim onu! Faust: Rezil! ek git buradan, Ve o gzel kadnn adn anma, Yan delirmi aklma getirme yine,

Tatl bedenine duyduum arzuyu! Mefistofeles: Nedir bu? Senin katn dnyor, Ve neredeyse gerekten de yle. Faust: Ne kadar uzakta olsam da, Yaknm ona, Ne unuturum, ne yitirebilirim; Dua ederken dudaklarnn dedii, stavrozdaki sa'y bile kskanyorum. Mefistofeles: Dorusu, benim de sizi, Gl tomurcuklarnn altnda yatan, O ikizler iin kskandm oldu. Faust: ekil karmdan, tellal! Mefistofeles: Gzel! Siz bardka, beni glme tutuyor. Olan ve kz yaratan tanr, Bu olana onlara da tanmay, En asil grev bildi. imdi gidelim buradan, Yazk oluyor! Sevgilinizin odasna gideceksiniz, lme deil. Faust: Cennetin sevinci nedir ki, Onun kollarnda? Isnmak istiyorum gsnde! zlemini duymuyor muyum her zaman? Bir kakn deil miyim? Evsiz, barksz bir kimse? nsanlk d bir yaratk, Amasz ve huzursuz; Ve arzularn dellenmesiyle Bir elale gibi, 140

Kayadan kayaya arptktan sonra, Uultularla uuruma doru gitmiyor muyum? te yandaysa o, ocuksu, Henz uyanmam duygularla, Alplerdeki kulbesinde yayor; Evcil uralar iinde, Kk dnyasna kapanm. Ve tanrnn lanetledii ben, Bir kayay kaldrp, Onun dnyasn paralamakla kalmadm! Kendisini; huzurunu da sarstm! Sen, cehennem! Zorla, bu kurban istedin! Ey eytan, yardm et! Bu korku dolu saatler abuk gesin! Kanlmaz olan her neyse, Hemen olsun bitsin! Kaderi benim stme yklsn, Ve o da yok olsun, Benimle birlikte! Mefistofeles: Nasl da kaynyorsun yine, Ve kz gibi yanyorsun! Git yanma ve onu teselli et, ahmak! Bu kk kafa, Bir k yolu bulamaynca, Hemen sonun geldii sanr. Yaasn korkusuzlar! Baka durumlarda, Olduka eytancaydn. Daha tatsz bir ey yoktur dnyada, aresiz bir eytandan.

Gretchen'in odas Gretchen krk banda, yalnz. Margarete: Huzurum kat Arlat kalbim Huzur bulamayacam Hi, hibir zaman O yanmda olmaynca Ne mezarn Ne dnyann Hi bir tad yok Zavall bam Karmakark oldu Zavall aklm Para para oldu Huzurum kat Arlat kalbim Huzur bulamayacam Hi, hibir zaman Camdan bakarsam Onu grmek iindir Onun uruna yalnz karm evimden

142

Yry Boyundaki incelik Glmesi Gzlerindeki g Konumasnn Byl aklcl Ellerinin kavray Ve ah, pmesi beni Huzurum kat Arlat kalbim Huzur bulamayacam Hi, hibir zaman Durmadan gnlm Onu zlyor Ah, sarlabilsem ona Tutabilsem onu

Ve istedii gibi pebilsem onu Eriyip giderdim pnde!

Marthe'nin bahesi Margarete. Faust.

Margarete: Sz ver bana, Heinrich! Faust: Elimden ne geliyorsa! Margarete: Syle bana, Din ile aran nasl? Sen ok iyi bir insansn, Ancak sanrm ki, Dine fazla aldrmyorsun. Faust: stnde durma, sevgilim! Senin iin en iyi duygular beslediimi, Fark ediyorsun. Sevdiklerim iin canm ve kanm feda; Kimseyi inancndan ve kiliseden, Alkoymak istemem. Margarete: Bu doru deil ama, nanmak zorundasn! Faust: Zorunda mym? Margarete: Ah keke fikrini deitirebilsem! En temel din ilkelerine bile uymuyorsun. Faust: Hayr, onlara saygm var. Margarete: Evet, ama isteksiz. Kilise ayinine, Gnah karmaya, oktan beri gitmedin. Tanrya inanyor musun? Faust: Sevgilim, Kim diyebilir ki: 144

Ben tanrya inanyorum? stersen papazlara ya da bilgelere sor; Yantlaryla, soran alaya alrlar. Margarete: Yani sen inanmyorsun? Faust: Gzelim, beni yanl anlama! Tanrdan kim szedebilir? Kim diyebilir ki: "Ben ona inanyorum!"? "Ben ona inanmyorum" demeye, Kim yanar, Bunu kim hisseder? Evreni kapsayan, Evreni koruyan, Seni de kapsayp korumuyor mu, Seni, beni, kendisini? stmzde gkyz almyor mu? Yeryz sapasalam, Uzanmyor mu altmzda? Ve ebedi yldzlar, Sevecen bir glmsemeyle, Ykselmiyor mu? Seninle gz gze deil miyiz, Ve herey, Senin kafan ve yreinde, Bir araya gelip, Sonsuz bir giz iinde, Hemen yanbanda olumuyor mu, Grnmeden grnerek? Yreinin-bykl el verdiince, Btn bunlar doldur iine, Ve duygularn counca,

Buna istediin ad ver: Mutluluk! Gnl! Sevgi! Tanr! Benim aklma bir ad gelmiyor! Duygu hereydir; Bir ad, Sesle dalp gider, Gkyznn kzlerini, Puslara sarar. Margarete: Btn bunlar, Olduka iyi ve gzel; Baka szlerle de olsa, Papaz da hemen hemen, Ayn eyleri sylyor. Faust: Gkyznn altndaki btn gnller, Bunlar her yerde syler, Her biri kendi dilinde; Kendime zg dilimle, Ben de syleyemez miyim? Margarete: Byle konutuunda, Akla yatyor sylediklerin, Ama hala bir gariplik kalyor geriye: nk sende Hristiyanlk yok. Faust: Gzel sevgilim! Margarete: Seni o adamla birlikte grmek, Ne zamandr ac veriyor bana. Faust: Niye? Margarete: Birlikte olduun bu adamdan, Btn ruhumla nefret ediyorum; Btn yaamm boyunca hi bir ey, Onun yz kadar yreime dokunmad. Faust: Bebeim benim, korkma! 146

Margarete: Varl beni alt st ediyor. Aslnda nasl seni grmeyi zlyorsam, Ondan da gizli bir dehet duyuyorum, stelik bence o bir kat. Faust; Byle garip kimseler de olmal. Margarete: Onun gibileriyle birlikte, Yaamak istemezdim dorusu! Kapdan girdiinde, yle alayl bakyor ki, Ayn zamanda da yar fkeli; Hibir eyle ilgilenmedii belli, Kimseyi sevmedii, Alnnda yazl. Senin kollarnda olmak, Bana huzur veriyor, zgr oluyorum, iim snyor, Oysa onun varl, iyice daraltyor yreimi. Faust: Sezgi dolu meleim benim! Margarete: Bu duygu ylesine gl ki, Ne zaman bizim yaknmzda olsa, Neredeyse, Seni sevmediime inanyorum; imden dua bile edemiyorum, O etrafta olunca, Bu da beni bitiriyor. Sana da Heinrich, yle gelmeli. Faust: Sen onu sevimsiz buluyorsun! Margarete: imdi gitmem gerek. Faust: Hi mi, bir saat bile, Kollarnda olamayacam,

Gs gse, kalp kalbe? Margarete: Keke geceleri, Evde yalnz bama kalsam! Yoksa bu gece senin iin, Ak brakrdm srgy; ancak, Annemin uykusu pek derin deil, Ve ona grnrsek, ite o an lrm! Faust: Meleim, bu bir zorluk deil. te kk bir ie! damla yeterlidir, Doann derin uykusunu, eceine katmaya. Margarete: Senin iin yapmayacam ey yok! Umarm ona zarar vermez! Faust: Aksi halde, Bunu nerir miydim? Margarete: Sana bakmak, sevgilim, yeter, Bilmiyorum, Nedir isteine beni boyun ediren; Senin iin o kadar ok ey yaptm ki, Geriye neredeyse hibir ey kalmyor.(kar.) Mefistofeles girer. Mefistofeles: Maymun gitti mi? Faust: Gene casusluk mu yaptn? Mefistofeles: Hereyi ayrntlaryla iittim, Doktor beye din dersi verildi; Umarm size yarar. Kzlar byk bir ilgi gsterirler, Birinin gelenee uygun olarak, Dindar ve yaln bir yapda olmasna, 148

nk bu konuda boyun eiyorsa, Bize de boyun eer diye dnrler. Faust: Sen yle bir canavarsn ki, Bu vefal cann, Kendisine bal bana, Mutluluk veren inancyla, Yitik olabileceini bildii, Sevgilisi iin, Ac ektiini anlamyorsun. Mefistofeles: Doyumun tesindeki doyumsuz ak, Bir kz seni kandryor. Faust: amur ve atein hilkat garibesi! Mefistofeles: Ve fizyonomiden de, Bir stad kadar anlyormu. Benim varlmda, Bilmem ne hissediyor, Ve yzmdeki maskeciim, Gizli bir anlam tayormu; Farkndaym, Kendime zg bir deha olduumun, Belki de eytann ta kendisi. Neyse, bu gece? Faust: Bundan sana ne? Mefistofeles: Bu sevinte, Benim de paym olacak!

eme banda Gretchen ve Lieschen, testilerle. Lieschen: Barbelchenden haberin var m? Gretchen: Hayr, hi. Pek insanlarn arasna kmyorum, Lieschen: Tabii, Sibylle bana bugn syledi: O da sonunda batan km. Kibarlk taslaynca byle olur! Gretchen: Ne oldu ki? Lieschen: Kokusu kt! Yiyip itiiyle, Artk iki can besliyor. Gretchen: Deme! Lieschen: Ama o da hak etti ite. Ne zamandr bir herife aslyordu! Ne gezmeler, tozmalar, Kye, danslara gitmeler, Pastalar, araplar, Gzellerin gzeliydi her yerde; O da gzelliini birey sand, stelik hi utanmadan, Olandan hediye kabul etti. Sonra da sevimeler, pmeler derken, ieini yitirdi ite! Gretchen: Zavall ey! Lieschen: Bir de acyor ona! Bizim gibiler krk bandayken, Annemiz bizi akamlar brakmazken, O, tatl sevgilisiyle birlikteydi; 150

Kapnn nndeki bankta, Karanlk girite, Saatler ok abuk geiyordu. imdi boynunu bksn bakalm, Ve crm gmleini giyip, Kilisede gnahlarn affettirsin! Gretchen: Onunla herhalde evlenir. Lieschen: Budala olmas lazm! evik bir olan iin, Her yerde hava ho. Zaten gitti. Gretchen: Bu hi gzel deil! Lieschen: ocuu dourursa, yand; Kk ocuklar, gittii her yerde, Bandaki erdenlik tacn ekitirir, Ve halk kapsna hayvan yemi dker.(kar.) Gretchen: (Eve giderken.) Nasl bakalarn ktlerdim eskiden, Zavall bir kz tkezlediinde! Nasl bulamazdm dilin szcklerini, Bakalarnn gnahlarn anlatacak! Yaptklar bana kapkara gelirdi, Onlar daha da karalamak yetmezdi, Kendimi kutsar byklk taslardm, Oysa imdi kendim safi gnah oldum! Ama bana btn bunlar yaptran, Tanrm! O kadar iyi ve sevgi doluydu ki!

Hisar ii Bir duvar oyuunun iinde Mater Dolorasa'nn bir heykeli nnde iek sakslar. Gretchen sakslara iek koyar. Margarete: Ac dolu anamz, aresizliimi gr, Bala bana ehreni! Yreini hanerleyen, Binlerce acyla, Gryorsun olunun lmn. Tanrya gnderiyorsun, Olun ve kendin adna, aresizlik hkrklarn. Kim anlayabilir, Aclarn beni, Nasl kemirdiini? Zavall kalbimin korkularn, Uruna titrediini, istediini, Ancak sen, sen bilirsin! Nereye gitsem, Nasl, nasl, Szlyor gnlm! Yalnz kalr kalmaz, Alyor, alyor, alyorum, Kalbim paralanyor. 152

Bu sabah erkenden, Sana iek topladmda. Penceremin camlarn, Gzyalarmla buuladm! Gne doduunda, Odamn iine erkenden, Btn bu kederimden, Uyumamtm hala. Yalvarrm, kurtar beni, Utan ve lmden! aresizliimi gr, Aclarla dolu anamz, Bala bana ehreni!

Gece. Gretchen'in kapsnn bulunduu cadde. Valentin, bir asker, Gretchen 'in aabeyi. Valentin: Bir zamanlar iki alemlerinde, Bazlarmz, kzlarn erdemlerini, Yksek sesle vp dolu kadehlerle Bu vgleri sulandrdklarnda, Dirseimi masaya dayar, Otururdum gven ve huzur iinde, Ve bir glmsemeyle sakalm okayarak, Bu gevezelikleri dinlerdim; Dolu kadehimi kaptm gibi de,

Konuurdum: "Herkes iyi ho! Ama birini gsterin bana bu lkede, Sevgili Gretelime benzeyen, Eline su dkebilecek birini?" Dorusun! denirdi, kadehler nlard, Ve bazlar barrd: "Gerekten de, Kardei btn kzlarn incisi!" Ve gevezelik edenler susarlard. Ya imdi- salarm yolmak, Duvarlar trmalamak geliyor iimden!neli szler, burun kvrmalarla Her adi hergele, svsn m bana! Sulu bir borlu gibi, Aa m oturacam; Rastgele bir laf, Canm m skacak imdi! Ve bunlar syleyenleri yere yksam da. Onlara yalanc diyemeyeceim. Kimdir bu gizli gizli yaklaanlar? Doru gryorsam, iki kiiler. Eer o ise, enselerim, Ve sa brakmam. Faust. Mefistofeles. Faust: Kilise evinin penceresinden, Sonsuz n aydnl, Nasl da yukar vurup, evrede gitgide solgunlaveriyor, Ve sonunda karanlkta yitiyor. 154

Gnlm de, Byle bir gece gibi. Mefistofeles: Benimse, Duvarlara srtnp, gizli gizli, Yangn merdiveninden trmanan, Kk bir kedi gibi, Dizlerim titriyor. Biraz ehvet hrszl, Biraz ak faaliyeti, Erdemli biri gibi oldum. ki gn kalmasna ramen, O ahane Valpurgis geceleri, imdiden gzmde ttyor. Onlar iin sabahlamaya deer ite. Faust: Parladn grdm o hazine, Sonunda yzeye kacak m? Mefistofeles: Kk ana birazdan, Topraktan karma zevkine varacaksn. yle bir bakmtm, ahane akeler var iinde. Faust: Peki ya bir mcevher, Hi olmazsa, Sevgilime yaraacak bir yzk? Mefistofeles: yle birey hatrlyorum, Sanrm inci cinsinden bir tak. Faust: Pekala! Bir hediye gtrmeden, Yanna gitmek istemezdim. Mefistofeles: Bir zevki bedavadan tatmak, Keyfinizi bozmamal. imdi de, madem gkyz,

Yldzlarla parlyor, Gerek bir sanat eseri dinleyeceksiniz: Ona erdem dolu bir ark syleyeceim, yice batan karmak iin. (Gitarla birlikte ark sylemeye balar.) Ne iin var erkenden, Burada, gzel kzm, Kapsnda sevgilinin? Sakn, sakn girme! Seni kz olarak, eri alr, Ama yle kamazsn. Aman saknn bundan! Bir kez oldu mu, Kararr dnyanz, Zavall, zavall kzlar! Birini sevince, yilik yapmayn, Size yzk takmadka. Valentin: (ne kar.) Ne akyorsun burada? Kahrolas! Lanetli keme avcs! nce bu aleti eytana gnderelim! Arkasndan da arkc eytana gitsin! Mefistofeles: Gitar paraland, e yaramaz artk. Valentin: imdi de kafalar paralanacak! Mefistofeles: (Fausta) ekilmek yok, Doktor! Haydi! Yanmdan ayrlmayn, 156

Ben idare ederim sizi. kartn u ii! Siz saldrn! Ben karlarm hamleleleri. Valentin: Bunu karla bakalm! Mefistofeles: phesiz! Valentin: eytan dvyor sanki! Bu da ne? Elim tutuluyor. Mefistofeles: (Faust'a) Hamle yap! Valentin: (Der.) Eyvah! Mefistofeles: imdi usland herif! Hemen gitmemiz gerek! Kaybolalm imdi, Bar, ar balad bile. Polis beni tutsak edemez, Ama kan dklm olmas, Benim iin apayr bir sorundur. Marthe: (Pencereden.) Herkes dar! Dar! Gretchen: (Pencereden.) Bir k getirin! Marthe: (Pencereden.) Svyorlar birbirlerine, kavga var, Barp kllarla dvyorlar. Halk: Biri lm yatyor! Marthe: (Evden karak.) Katiller kat m? Gretchen: (Evden karak.) Kimdir burada yatan? Halk: Anann olu. Gretchen: Tanrm! Ne felaket!

Valentin: lyorum! Sylemesi kolay, lmekse daha da kolay. Ne diye alayp duruyorsunuz kadnlar? Yanma gelin ve dinleyin beni! (herkes yaklar) Gretchen'im benim, bak! Yan kk, Ve henz akll da saylmazsn, Ama yaptklarn ok kt. Aramzda sana sylyorum ki, Eer bir fahie olduysan, Bundan artk bana ne! Gretchen: Aabey! Tanrm! Neler oluyor? Valen tin: Tanry, Bu akann dnda brak! Olan oldu bir kez, Ve nasl devam edebilirse. yle devam eder. Bir adamla baladn, Yaknda saylar artar, Ve bir dzineyi tamamladn m, Btn ehir sana sahip olacak. Utan dodu mu bir kez, Gizlice dnyaya gelir, Ve bana, Gecenin peesi sarlr; Evet, onu ldrmek istersin, Ama o geliir ve byrse, Gndzleri de plak dolar, Ki gzellememitir bu arada. ehresi irkinletike, Gnn daha da ok arar. 158

Daha da imdiden gzmle gryorum, Kentteki btn iyi insanlarn, Hastalkl bir cesetten kaar gibi Sen- fahieden, Katklarn. Gzlerine baktklarnda, Korkuyla dolsun gsndeki kalbin, Artk, Altn bir zincir takmayacaksn! Kilisede, Mihrap nnde duramayacaksn! Dantelli yakanla, Elenemeyeceksin danslarda! Dilenci ve sakatlarla birlikte, Karanlklarda saklanp inleyeceksin, Ve tanr seni sonra balasa da, Dnyadaki yaamn kahrolsun! Marthe: Tanrdan ruhunuzun gnahlarn, Balamasn dileyin! Beddua m edeceksiniz imdi? Valentin: Keke seni gebertebilsem, Rezil patan kar! O zaman mit edebilirdim ite, Btn gnahlarmn balanmasn. Gretchen: Aabey! Bu ne cehennem azab! Valentin: Sana alamay brak dedim! Asl onurunu yitirdiin zaman, Kalbime en ar darbeyi vurdun. imdi kendimi, lm uykusuna brakyorum; Tanrya bir asker, Ve drst bir insan olarak varacam. (lr.)

Katedral Ayin, kilise orgu ve koro sesleri. Kalabalk halkn arasnda Gretchen. Gretchen'in arkasnda Kt ruh. Kt Ruh: Susuz gnlerinde, Gretchen, Mihrap nne geldiinde, Ve ypranm kitapndan, Kalbinin bir yars, ocuka bir oyun isteiyle, Dier yans da, Tanryla dolu olarak, lahiler sylemeye altnda, Ne farklyd duygularn. Gretchen! Akln nerede? Yreinde, Hangi su var ilediin? Senin yznden, Uzun keder uykusuna, Yatan annenin ruhuna m, Dua ediyorsun? Kapnn eiindeki kan, Kimin kan? Ve imdiden yrein, Kabarp kmldanmyor mu, ten ie? Seni ve onu, Sezgilerin ngrsyle, Sarmyor mu korkular? 160

Gretchen: Eyvah! Eyvah! Kendi hakkmda, stme stme gelen dncelerden, Kurtulabilsem keke. Koro: Dies irae, dies illa Solvet saeclum in favilla. 5 (Org sesi.) Kt Ruh: Gazap geliyor! te borazan sesleri! Mezarlar sarslyor! Yreinin kllerinden, Sarsntlarla, yeniden, Azap ateleri, Ykselmeye balyor! Gretchen: Gidebilsem buradan! Org sesleri, Soluumu kesiyor sanki, Ve koronun ilahileri, Yreimi yok ediyor. Koro: Judex ergo cum sedebit, Quidquid latet adparebit, Nil inultum remanebit.6 Gretchen: im daralyor! Beni hapsediyor stunlar, Kubbe stme yklyor! Nefes alamyorum! Kt Ruh: Gizle kendini! Gnah ve utan, Sakl kalmaz Hava? Ik? Vay haline!

Koro: Quid sum miser tunc dicturus? Quem patronum rogaturus? Cum vix justus sit securus7 Kt Ruh: ehresini gstermez, Aydnlk kii sana. Sana ellerini uzatmak, Arnm olanlar rpertir. Vay haline! Koro: Quid sum miser tunc dicturus?8 Gretchen: Komum! ienizi! (Dp baylr.)

Valpurgis Gecesi9 Harz dalar. Schierke ve Elend civarlar. Faust. Mefistofeles. Mefistofeles: Bir sprge sap istemez miydin? Ben kabasndan bir keim olsun dilerdim. Bu yolda daha ok uzaktayz hedeften. Faust: Ayaklarm armad srece, Bu budakl baston yeter bana. Yolu ksaltmann ne yarar var ki! Vadilerin labirentinde dolamak, sonra, Sularn tkenmezcesine kaynayp, zerinden aktklar kayalardan gemek, Budur ite yollarn tad tuzu! Bahar gelmi kayn aalarna, 162

amlar bile onu hissediyor imdiden, Niye bizde de ayn etkiyi yapmasn? Mefistofeles: Dorusunu sylemek gerekirse, Ben hibir ey hissetmiyorum! Bedenimde hala k hkm sryor, Kar ve buz, yoluma daha uygun derdi. Ne kadar da hznl ykseliyor gekin aleviyle, Krmz ayn yarm kalm yuvarla, Pek de admlarmz aydnlatt sylenemez, arpacaz her aa ve kayaya. zninle bir Aldatc Ik aracam! Orada bir tanesi pek ho ldyor. Hey! Arkadam! Gelmez miydin yanmza? Byle amaszca m yakacaksn n? Bir iyilik yapp bize yolu aydnlat, Yukarlara doru! Aldatc Ik: Size saygm kantlamak iin, Kararsz doam dizginlemeye alacam; Aslnda hep zigzaglarla ilerleriz. Mefistofeles: Vay! Vay! nsan taklit etmek istiyorsun. eytan adna dzgn yr, yoksa, Bir nefeste sndrrm titrek yaamn. Aldatc Ik: Anlyorum ki, Ev sahibi sizsiniz, Sizin dediiniz olsun. Ancak u var ki, Bugn damzda by hkm sryor, Ve Adatc Ik, Sizlere yol gsterecekse, yle pek titizlenmemeniz gerekir.

Faust, Mefistofeles Aldatc Ik karlkl ark syleyerek. D ve by dnyasna, Girdik gibi grnyor. erefinle, doru yn gster, Bir an nce varalm yukar, Bu ssz enginlerden Aalar diziliyor ardarda, Nasl da hzla geiyorlar, Kayalklar aaya eiliyor, Ve bu tatan burunlar, Nasl da horlayp flyor! Ta ve imin arasndan, Dere ve ay akp gidiyor. alt m? Bir ezgi mi? Akn at m duyduklarm? Tanrsal gnlerin sesleri mi? Umutlarmz, sevgilerimiz, Ve eski alarn efsaneleri, Yanklanarak geliyor. Uhu! Puhu! diyor sesleri, Bayku, kzkuu ve alakargann, Onlar bu gece uyumad m? Uzun bacakl, i karnl bu yaratk, Bir kertenkele mi, allkta? Ve aakkleri, ylan gibi, Kum ve kayada kvrlyor, Garip tuzaklar kuruyorlar, Bizi korkutup yakalamak iin; 164

Yamru yumru lifli kollar, Kaba ve canl uzanyor, Seyyahlarn yoluna doru. Tm renklerden fareler, Sryle ortaya kyor, Yosun ve otlarn dibinden! Ve youn bir kme halinde, Uuuyor ate bcekleri, Geri artyorlar hep bizi, Ama elik de ediyorlar. Duruyor muyuz, yryor muyuz, Syleyin bana? Herey, herey sanki dnyor, Kayalar ve aalar, Surat ediyor, Ve aldatc klar, oalp byyor. Mefistofeles: Skca tutun eteime! Kk bir zirveye varyoruz; Buradan aknlkla seyredebilirsin, Dan kz gibi Altn Tanrsn. Faust: Nasl da puslu bir tan kzll, Garip bir biimde vadilerde ldyor, kyor, uurumlarn derinlerine bile. uradan bir duman ykseliyor, Oradan sisler geiyor, Bu pus ve bitkiler, Kz gibi aydnlanyor, Ve bu alev,

ncelip szldkten sonra, Bir pnar gibi parlayveriyor; Buradaki vadide, kvrlarak, Yzlerce damara ayrlyor, uradaki kuytudaysa, Birden bire toplanyor. Kvlcmlar sryor evreye, Altn rengi bir kum, Salyormu gibi. Ama bak, bu yksek kayalklara! Sanki olduklar gibi yanyorlar. Mefistofeles: Altn Tanrs, Bayram erefine, Bu saray ahane aydnlatmam m? yi ki bunu karmadn; Hissetmeye baladm imdi, Azgn davetlilerin geliini. Faust: Nasl da kt bir rzgar esiyor! Tokat gibi arpyor enseme! Mefistofeles: Kayalarn ihtiyar kaburgalarna, yice tutun, Frtna atar yoksa seni, Bu uurum mezarna. Sis geceyi younlatrd. Ormandan gelen atrtlar dinle! Baykular rkp kayor. Dinle, stunlar atlyor, Yeil sonsuzluun saraylarnda. Eiliyor, knlyor dallar! iddetle inliyor gvdeler! Kkler gcrdyor ve esniyorlar! 166

Korkun bir karmaayla dyor, stste ylyor hepsi, Ve enkazlarn yuvarland atlaklarda, Rzgarlar uulduyor. Yukardaki sesleri duyuyor musun? Uzakta ve yaknda? Evet, btn da boyunca, Cadlarn ezgisi yaylyor! Koro halinde cadlar: Cadlar gtnde bayrama, Tarla san, Tohumlar yeildir. Byk gruh biraraya gelir, eytan tepelerinde oturur. Alr dalar ve tepeler, Yellenir cadlar, kokar keiler. Ses: Kocakar Baubo tek gelir, Dii bir domuza binip. Koro: Sayg gsterin hak edene! Baubo kars ne ksn! Gl bir domuz, anamz stnde Cad gruhu, onun szn dinle. Ses: Sen hangi yoldan geldin? Ses: lsenstein10 zerinden! Baykuun yuvasna bir uradm da, Falta gibi ald gzleri! Ses: Cehenneme kadar yolun var! Bu kadar da hzl gidilmez ki! Ses: Beni de srkleyip durdu, Yara bere iinde kaldm!

Cadlar. Koro: Yol genitir, yol uzundur, Bu ne delice devinim? Dirgen batar, sprge analar. ocuklar boulur, atlar dalar, Bycler. Yarm Koro: Evde ar ar dolanrz, Daha hzldr karlar. Elem evine gidilecekse eer, Bin adm ndedir onlar. Bycler. Dier Yarm Koro: Fazla titiz saylmayz biz, Kadn belki bin adm atar, Ama her ne kadar hzlysa da, Erkek onu bir hamleyle yakalar. Ses: (Yukardan.) Gelin haydi! Gelin bizimle! Kayalk denizindekiler! Sesler: (Aadan.) Biz de tepeye gelmek istiyoruz. amar ykarz, tertemiziz; Ama hibir zaman ocuumuz olmaz, ki Koro: Rzgar sustu, yldz kat, Ay solgun n gizliyor. Bu byl koro uuurken, Alev kvlcm salyor. Ses: (Aadan.) Bekle! Bekle!

168

Ses: (Yukardan.) Kayalarn arasndan, Kimdir baran? Ses: (Aadan.) Beni de aln! Beni de! yzyl oldu, trmanyorum, Hala tepeye varamadm. Benzerlerimin arasnda olmak, En byk arzum benim. ki Koro: Sprgeye, sopaya binilir, Dirgen uar, keiler koar, Bugn havaya ykselemeyenler, Bizim iin artk yitiktirler. Yar Cad: (Aada.) Ne zamandr yryorum, taban tepiyorum; Ama dierleri ok ileride! Evimde huzurum kayor, Onlara da ulaamyorum. Cadlar Korosu: Melhemle cadya cesaret veririz, Paavralar yelkenimiz olur, amar teknesi bizim gemimiz, Bugn uamayan yaya kalr. ki Koro: Tepeye doru gnce biz, Yerin yaknndan gideriz, Btn ayrlar biz kaplarz, Gruh halindeki cadlarz. Mefistofeles: ti kak, sramalar, Takrdlar, kaynama, bar ar,

Geli gidi, parlamalar, Pis bir koku ve ateler, Gerek bir cad kazan! Tutun bana! Yoksa ayrverirler bizi. Neredesin? Faust: (Uzaktan.) Burada! Mefistofeles: Ne! Oraya nasl srklenebildin ki? Ev sahiplii hakkn kullanmam gerekecek. Yer an! Asilzade geliyor. Yer an! Tatl avam sizi! Aln! Doktor Bey, tutun bana! imdi de, Tek bir hamlede, Kalabalktan kaalm; Benim gibi biri iin bile, Fazlasyla lgn bir ortam. u yan tarafta aydnlk bir yer var, Beni nedense ekiyor o allk. Gel benimle! ine girelim. Faust: elikinin ruhu! Pekala! Dediin gibi olsun. Gerekten de ok akllca: Valpurgis gecesi uruna, Bu dan tepesine kyoruz, Sonra da gizleniyoruz. Mefistofeles: u rengarenk atelere bak! Olduka canl bir dernek, Biraraya gelmi orada. Kk bir dnyada, Kimse yalnz kalmaz. 70

Faust: Ama ben yukarda olmay yelerdim! Duman ve ate kmaya balad bile. Akn ediyor elemin evresine kalabalk; Birok bilmece akla kavuur imdi. Mefistofeles: Ama ayn zamanda, Yeni bilmecelerin dmleri de atlr. imdi brak dnyay, Sakin sakin oturalm urada. Eskiden beri grenek deil midir, Byk dnyann iinde, Kk dnyalar yaratmamak. Gencecik cadlar var orada, rlplak, Yal cadlar da rtnmekle, yi yapmlar. Hatrm iin hogr gsterin; abas az, zevki byktr. alg sesleri gelmeye balad. Kahrolas zrlt! Ona almak gerek. Gel benimle! Gel haydi! Baka trl olmayacak, Onlara yaklap seni aralarna gtreceim, Yeniden birileriyle tantracam seni. Ne diyorsun, arkada? Hi de kk bir yer saylmaz buras. Baksana! Ucu buca grnmyor neredeyse. Yz tane ate yaklm bir srada; Dans, gevezelik, yemek, iki ve ak; Syle bana, bundan iyisi nerede var? Faust: Bizi toplulua katmak iin, Byc olarak m, eytan olarak m, Tantacaksn kendini?

Mefistofeles: Geri tannmadan ortaya kmaya alknm, Ancak u var ki, Gala gnlerinde gstereceksin madalyalarn. Bir dizba nian bana paye vermiyor belki, Ama at aya burada iyi tannr. O srnerek gelen salyangozu gryor musun? Duyargalaryla o bile kokumu ald. stesem de kendimi yadsyamam burada. imdi gel! Gidelim ateten atee, Ben grcym, sen de talip.
(Snm, yalnzca kzleri kalm bir atein evresinde oturan birka kiiye.)

Yal baylar, niye byle kenarda kaldnz? Bence, ortasnda olmalydnz, Bu yaygara ve genlik ateinin; Evinde herkes yeterince yalnzdr, Nasl olsa. General: Ulusuna kim gvenebilir, Uruna ne yaparsan yap; Kadnlarda olduu gibi, halkta da, Hep en gzde olan genliktir. Bakan: Yitirdiler bugnlerde doruyu, Nerede o eski gnler; O zamanlar biz hereydik, Altn yllard onlar. Yeni Zengin: Hi de aptal saylmazdk, Ve oka yapardk, yaplmayacaklar; Ama imdi her ey altst oluyor, Tam da ykmz tutuyorduk. 172

Az buuk akllca yazlm bir eserden; Ve yeni kuaa gelince, Alp yrm kendini beenmilik. Mefistofeles: (Birden ok yalanm grnr.) Eriti insanlk, kyamet gnnn olgunluuna. Cadlarn dana bu son kmda; Ve arabm bulank aktna gre, Dnya da gelmitir kendi eiine. Eskici Cad: Sayn baylar, bakmadan gemeyin! Bu frsat karmayn, Yakndan bakn mallarma, Neler neler bulacaksnz Yeryznde esiz olan dkkanmda, Hibir eya yoktur ki, Adamakll bir zarar vermemi olsun, nsanlara ve dnyaya. Burada tek bir haner yoktur, zerinden kan akmam, Tek bir mcevher, Sevilmeye deer bir kadn batan karmam, Tek bir kl, Anlamay bozmam, Hatta arkada arkadan vurmam olsun. Mefistofeles: Nineciim! Zamana ayak uydur biraz. Ne olduysa oldu bitti! Gemi, gemite kald! Yenilik denen eyden haberin yok mu? Yeniliktir ancak, bize ekici gelen. Faust: Neredeyse kendimden geeceim, Ne biim bir ayindir bu.

Mefistofeles: Btn girdap yukar yneldi, ttiini sanp, kendin itiliyorsun. Faust: Peki bu da kim? Mefistofeles: Ona iyi bak! Lilith onun ad. Faust: Kim dedin? Mefistofeles: Adem'in ilk kars. Onun salarndan saknmalsn, Gen bir erkei sardnda onlarla, Kurtulu yoktur kolay kolay. Faust: Gryor musun, Oturan o iki cady, Biri yal, biri gen; Dans etmekten yorgun dmler galiba. Mefistofeles: Bu gece durup dinlenmek yok. Yeni bir dans balyor, hadi gel. O cadlar kapalm. Faust: (Gen cadyla dans ederken.) Vaktiyle gzel bir dmde, Bir elma aac grdm, ki gzel elmas vard, Ben de kp trmandm. Gzel Cad: Elmac arzuluyorsan, Hem de cennetten beri, Buna ben ok sevindim, Bahemde var onlardan. Mefistofeles: (Yal cadyla.) Vaktiyle korkun bir dmde, Yark bir aa grdm, Ortas korkun almt, Ama gene de houma gitti. 174

Yal Cad: Sayglar sunarm, valyem, At ayann sahibi, Byk tka hazr olsun, Bu ebatlardan korkmazsan. Proktofantazmc: Kahrolas halk! Bu ne kstahlk? oktan beri kantlanmad m size: Ruh dediinin hibir zaman, Doru drst ayakta duramayaca, stelik de dans ediyorsunuz, Btn dier insanlar gibi! Gzel Cad: Ne ii var onun balomuzda? Faust: Burnunu sokmad yer yoktur ki. Bakalar dans ederken, O bu yaplan deerlendirir, Ve dansn her adm hakknda, Bir laf etmedike, O admlar atlmam saylr. Onu en ok kzdran da, leriye admlar atmamz. Eer onun deirmeni gibi, Hep ayn dairede dnp dursanz, Buna diyecei olmazd; zellikle de, onu verseniz, Bu arada. Proktofantazmc: Hepiniz hala burada msnz! Bu ne kstahlk. Yok olsanza. Biz aydnlatmadk m? eytan dlleri, hi mi kural tanmazsnz; Bu kadar akll olmamza ramen, Gene de ruhlardan kurtulamadk.

O kadar uratm, temizlemek iin delilii, Ama ortalk bir trl arnmyor; Bu ne kstahlk! Gzel Cad: Canmz skma artk! Proktofantazmc: Ruh srs, ite yznze sylyorum, Ruhun bask altna alnmasna gelemem ben; Benim ruhum emirlere itaat etmez.
(Dans edenlerce srklenir.)

Bugn amacma ulaamadm. Ama hi olmazsa yolculuk ettim, Ve umut ederim ki, son admmdan nce, eytan ve yazarlar alt ederim. Mefistofeles: Birazdan, Bir su birikintisine mecektir o, Bu ekilde kendini rahatlatr, Ve slkler kabasna yapnca, Ruh ve ruhlar unutur.
(Danstan ayrlm olan Faust'a.)

Niin braktn o gzel kz, Ne gzel ezgiler sylyordu sana? Faust: Ah, tam arksn sylerken, Azndan kzl bir farecik kt. Mefistofeles: Bu gayet, uygundur, titizlenme gene; Hi olmazsa gri bir fare deildi. Hem babaa olunca ne farkeder? Faust: Sonra da grdm ki Mefistofeles: Neyi? Faust: Mefisto, gryor musun, Oradaki soluk benizli, gzel kz, Yalnz bana, uzakta? Yava yava ilerliyor, 176

Ve adm atmadan szlyor sanki. tiraf etmem gerekir, Bana yle geliyor ki, yi yrekli Gretchen'e benziyor. Mefistofeles: Brak orada kalsn! O kimseye yaramamtr. Byl bir imgedir o, cansz, bir put. Onunla karlamak iyi deildir; Delici bak insann kann dondurur, Neredeyse taa evirir. Medusa'y duymusundur. Faust: Gerekten, Bir lye ait sanki gzleri, Sevgi dolu bir elin kapatmad. Bu gs Gretchen'in bana sunduu, Sahip olduum tatl bedene ait. Mefistofeles: abuk kanan budala seni, Bu bir by! Onu gren herkes, Kendi sevdiini grdn sanr. Faust: Bu nasl bir zevk! Nasl bir ac! Gzlerimi akmyorum bu grnten. Ne gzel sslerdi bu ince boynu, nce krmz bir kurdela, Bir bak srtndan daha ince! Mefistofeles: Doru! Ben de ayn fikirdeyim, Ban koltuunun altnda da tayabilirdi, nk Perseus onu uurdu Nedir hep bu delilik eilimi! Gelsene tepecie doru, Prater10 gibi elenceli bir yer; Ve bir hal gelmediyse bama,

Gerekten bir tiyatro gryorum. Bugn ne oynanacak? Servilibis: Yeni bir oyun, Birazdan balayacak, Yedi oyundan sonuncusu, nk tre olan say budur. Meslekten olmayanlar yazd, Meslekten olmayanlar da oynuyor, zninizle, sayn baylar, Meslekten olmadm halde, imdi perdeyi amam gerekiyor. Mefistofeles: Sizleri cad danda grmek ne iyi, nk ait olduunuz yer, tam buras.

Valpurgis Gecesi Ryas11 ya da Oberon ve Titania'nn altn evlilik yldnm Perdearas Tiyatro Ynetmeni: Bugn bizler dinleniyoruz, Sahnenin mert iileri, Eski bir da, nemli bir vadi, Bugnk sahnenin cephesi. Herold: Evliliin altn olmas, Elli yl gerektirir, Ama olmamas kavgann, Altnn ta kendisidir. 178

Oberon: Ey ruhlar, neredesiniz, Hep birlikte ortaya kacaz, Kral ve kralie bartlar, Ve bunu imdi kutlayacaz. Puck: Cin geliyor dnp dnp, Uygun adm ayak srtyor, Alayn peinden srklyor, Herkes birlikte seviniyor. Ariel: Ariel ezgiler estirir, Tanrsal berrak tnlarla, irkinleri arsa da, Gzelleri de getirir. Oberon: ki e iyi geinmek isterse, Bizi rnek almal ki kii birbirini sevecekse, nce onlar ayrmal. Titania: Erkek ks, kadn dargnsa, Tutun ikisini birden, Yollayn gneye birini, Kuzeye doru da dierini. Btn Orkestra: (Fortissimo.) Sinek az ve burunlar, Tekmil soydalar, al kurbaas, crcr bcei, Orkestrann algclar.

Solo: imdi bir gayda geldi, Bir sabun kpdr o, Bask burnunun ezgisi, Smkl bcek zrlts. Henz oluan tin: rmcek aya ve kurbaa gbei, Ve uuran kanatklar, Bu pek bir yaratk olmad, Ama belki bir iir yapar. Sevgililer: Admlar kk, saraylar yksek, Misk gibi iler ve kokular iinde, Tp tp bu yrymzle, Varacak gibi deiliz gkyzne. Merakl yolcu: Bu maskaralk nedir, rezalet, Gzlerime inanamyorum, Oberon, yce tanr, Seni de mi burada buluyorum? Ortodoks: Kuyruu ve penesi grnmyor, Ama hibir kukum kalmad, Eski Yunanl tanrlar gibi, Oradaki de bir eytand. Kuzeyli Sanat: Bugnk tasarlarm geicidir, Taslak niyetinde, Ama hazrlanyorum imdiden, talya seyahatine.

180

Prist: Ah! Buraya nasl dtm. Buras dilsel bir felaketmi, Ve btn cad gruhundan, Pudra yalnz ikisi koymu. Gen Cad: Pudra ve etek neyime gerek, Yal, solgun bir dii miyim, rlplak, tekemin stnde, Oturup, plak etimi gstereyim. Kibar Fahie: Yaam tarzmz elvermiyor, Bir az dalana giremem, Umarm ki uzun srmez, Bu tazeliinle rmen Orkestra efi: Sinek az ve burunlar, plak kadndan uzak durun, al kurbaas, crcr bcei, l dna tamayn. Rzgar Gl: (Bir yn gstererek.) te tam dlediim ortam, Gelin gibi tm kzlar Bekar erkekler seviniyor, Umutla doluyor insan. Rzgar Gl: (Dier yn gstererek.) Eer yeryz bir anda yutmazsa, Ve hepsini bir anda yutmazsa Koar admlarla hz alacam, Kendimi cehenneme atacam.

Hicivli iirler: Biz haereler geldik, Kk keskin kskalarla, Babamz olan eytana, Saygmz sunmaya. Hennings: Gryor musun u kalabal, Nasl safa eleniyorlar, Sonunda da sanacaklar ki, yi bir yrek tayorlar. Musaget: Bu cad ordularna, Karmay pek severim, lham perilerine gre, Onlar kolayca ynetirim. Sabk 'Zamann Dehas': evren iyiyse adam olursun, Gel ve tut eteklerimi, Cad dann, Alman yaznn, Yeterince genitir zirveleri. Merakl Seyyah: Bu kazk gibi adam da kim, Kibirli admlarla yryen, Koklayarak galiba iz sryor: "Cizvitler iin aranyor." Turna Kuu: Berrak sularda avlanrm, Ve amurlu sularda da, Dolaysyla benim gibi bir imam, eytanlara karr zaman zaman.

182

Dnya ocuu: nann bana, sofular iin, Herey bir aratr, Cad bayramnda yaptklar, Dini bir toplantdr. Dans: Yeni bir koro mu yaklayor, Davul sesleri duyuluyor, "Rahatsz olmayn" birey yok, "Kamlardan balaban sesleniyor." Koreograf: Nasl da herkes oynatyor, Yeteneine gre uzuvlar, Kambur zplyor, hmbl hopluyor, Grne kimse aldrmyor. Kemanc: Birbirinden nefret ediyor, Bu hergele takm, Orfe'nin saz hayvanlar, Gayda bunlar birletiriyor. Dogmac: Dncelerimi deitirmez. Ne eletiri ne de kuku, eytan da bir ie yaramal, Yoksa niye varolmal. dealist: Ancak bu kez imgelem, i iyice aztt, Bunlar m niteliklerim, Bir ahmak oldum gittim.

Realist: Bu yaratklar beni skyor, Ve birazdan ok kt olacam, lk kez btn mrmde, Ayaklarmla yere basamayacam. Metafiziki: Buras tam bana gre, Bugn sevin iindeyim, eytandan yola karak, yi ruhlar karsaym. Kukucu: Kk alevi grp izledike, Hedef yaknlat sandlar, Halbuki eytana kuku uyar, Bana uygundur bu diyar. Orkestra efi: al kurbaas, crcr bcei, Sizi yeteneksizler, Sinek azlar ve burunlar, Kahrolas mzisyenler. evikler: Gamszdr btn srmz, Neeli yaratklardan oluan, Devam edemeyince ayaklarmz, Kafamzn stnde yrrz. Hantallar: Lokmamz hi brakmadk, Ama yeterince dans ettik, Ayakkablar dald gitti, Yaln ayak kalakaldk.

184

Aldatc Iklar: Bataklktan geliyoruz biz, Zaten orada olutuk, Ama buradaki elencede, Birer parlak kavalyeyiz. Kuyruklu Yldz: Ykseklerden frlayp geldim, Evim yldz ve alevler, imdi ayrda ters dndm, Bana kim yardm eder. imanlar: Aln! evredekiler! Aln! Getiimiz yerde ot bitmez, Ruhlar geliyor, ruhlar geliyor, Ve csseleri arlk tayor. Puck: Yer yerinden oynad, Sizi fil yavrular Bugn en ok ses getiren, Kaba Puck'un kendisi olmal.
Ariel:

Sevgili Doa Ana ve de Ruh, Size kanatlar takt, Benimle gelin, grnmez izimde, Gllerin at bir tepeye. Orkestra: (Pianissimo.) Yukarlarda aydnlanyor, Bulutlar ve sisler; Yapraklarda bir hava, Kamlarda bir rzgar, Ve herkes dalyor.

Kapal bir gn. Tarla. Faust. Mefistofeles. Faust: Sefil olmu! aresiz! Anacak halde her yerde dnp dolam ve imdi de mahpus! Bir sulu olarak zindana atlp korkun aclara terk edilmi, o sevgili bahtsz varlk! Buraya kadar vard sonunda!- Sahtekar, erefsiz hortlak seni, btn bunlar benden sakladn!- Dikil orada, dikil! eytanca gzlerini fkeyle kafann iinde yuvarlayadur! Karmda dikil ve dayanlmaz varlnla bana meydan oku bakalm! Mah pusmu! Geri dnlmez bir sefalet iinde! Elemli ruhlarn ve duygusuzca yarglayan insanln elinde! Ve btn bunlar olup biterken sen beni en yavanndan elencelerle oyalyor, benden gittike byyen kederini gizleyip onu yardmsz bir ekilde kendi mahvna brakyorsun..! Mefistofeles: Bu ilk kez onun bana gelmiyor. Faust: Kpek! ren yaratk! Ey, kudreti sonsuz olan Ruh! Bu solucan gene o kpek haline dntr, bir zamanlar ge celeri evremde dolaan, gezinen masum insanlarn ayaklar nnde yerlerde yaltaklanan ve ona doru eilindiinde omuzlara sarlan o kpee. Ona gene en sevdii eklini ver ki, topran stnde nmde srnsn ve ben bu yitmi ya rat ayaklarmla tekmeleyeyim!- "lk kez onun bana gelmi yor!"- Yazklar olsun! Yazklar olsun! Tek bir can bile bu de rin sefalete dmemeliydi ve ilk kez bu duruma den cann, lm aclar iinde kvranrken sonsuz merhameti olan tanrnn gznde btn dierlerini balatmas gerekirdi! Yalnzca bir kiinin bu sefaletine tank olmak kanmn ekilmesine yetiyor- sen ise binlercesinin kaderine kaytszca srtyorsun! Mefistofeles: Evet, gene aklmzn snrna vardk, yani sizin insan aklnzn ters yz olduu noktaya. Dayanamyorsan, neden bizimle ibirliine giriirsin? Umak istiyorsun - imdi ban m dnyor? Biz mi seni sktrdk yoksa sen mi bizi? 186

Faust; ren dilerinle beni tehdit etmeye kalkma! reniyorum!- Bana grnmeye gnl indiren ey byk ve muhteem Ruh, yreimin iini biliyorsun ve gnlm; bama gelen felaketlerden, mahvoluumdan tad alan bu rezi le beni niye zincirledin? Mefistofeles: Bitti mi imdi? Faust: Onu kurtar ya da vay haline! Bin yln en korkun bedduas sana bela olsun! Mefistofeles: ntikama yargcn balarn zemem, kapatt kaplar aamam. -"Onu kurtar!" - Onu mahveden kimdi? Ben mi, sen mi? (Faust fkeyle evresine bakar.) imekler mi yadracaksn? yi ki o siz sefil lmllere veril medi! Susuzken karlk veren birini yere ykmak, sktklar anda kendilerini rahatlatmaya alan tiranlarn bilinen tarzdr. Faust: Beni yanna gtr! O zgr kalmal! Mefistofeles: Ya kendini iine attn tehlike? Bil ki, kentte hala senin elinden dklen kan yerde duruyor. ldrm ol duun kiinin mezar stnde intikam ruhlar dolayor ve geri gelen katile pusu kuruyorlar. Faust: Bunu da m diyecektin? Btn dnyann lm ve ci nayetleri bana gelsin, canavar seni! Beni ona gtr dedim, kurtar onu. Mefistofeles: Seni oraya gtreceim, yapabileceklerim ise ancak unlardr! Gkyznde ve yer yznde btn kudret bende mi ki? Zindancnn zihnini ben sislere brrm, sen de anahtarlar alp, onu insan eliyle zindandan karrsn! Ben gzclk ya parm, byl atlar hazr olacak, sizi karrm. Yapabilecek lerim bunlardan ibaret. Faust: Hemen gidelim!

Gece, ak bir arazi

Faust, Mefistofeles, siyah atlarla frtna gibi gidiyor. Faust: Bu kargal kayada, Ne ileri var oradakilerin? Mefistofeles: Kimbilir neyin peindeler, Neyi hazrlyorlar? Faust: Uuyorlar, bir yukar, bir aa, Eiliyorlar, kalkyorlar. Mefistofeles: Bir cad topluluu. Faust: Bireyleri serpip, Bireyler kutsuyorlar. Mefistofeles: Geelim! Geelim!

Zindan Faust, elinde birka anahtar ve bir lamba, demir bir kap nnde. Faust: oktan beri unuttuum bir rperme, Kaplyor beni, Btn kederi insanln, stme kyor. Burada yatp kalkyor o imdi, Bu slak duvarlarn arkasnda, ledii su da, Yalnzca iyi yrekli bir delilikti! 188

Yanna gitmeye ekiniyorsun demek! Onu yeniden grmek seni korkutuyor! Kmlda! Duraksarsan, Daha da yaklar lm. (Kilidi kavrar, ieriden bir ark duyulur.) Annem, o fahie, ldrd beni! Babam, o namussuz, Etimi yedi! Kardeim toplad, Kemiklerimi, Ve souk bir yere, Gmd onlar; Ben de bir ku oldum, Ormanda yaayan, Uar, uar giderim! Faust: (Kilidi aar.) Sevgilisinin onu dinlediini, Zincir sesini, samanlarn hrtsn, Duyduunu bilmiyor. (eri girer.) Margarete: (Yatt yerde gizlenir.) Eyvah! Eyvah! Geliyorlar! Ah, ac lm! Faust: (Sessizce.) Sus! Sus! Seni kurtarmaya geldim. Margarete: (Srnerek) Eer bir insansan, Payla benimle bu kederi. Faust: Bekileri uyandracaksn! (Amak zere kilitleri alr.)

Margarete: (Dizlerinin stnde.) Kim verdi sana, cellat, zerimdeki bu kudreti! Daha gece yarsndan, Beni almaya geliyorsun! Bana ac, yaamm esirge! Yarn sabah, Yeterince erken deil mi?(Ayaa kalkar.) ok gen, henz ok gen deil miyim! imdiden lmem mi gerekir! ok da gzeldim, Ve bu da beni mahvetti. Arkadam yaknmdayd, imdiyse uzaklarda; Erdenlik tacm paraland, Dald iekleri yerlere. Canm actma bana dokunurken! Ac bana! Sana ne yapm olabilirim? Beni bouna yalvartma, Seni hayatmda grmedim! Faust: Dayanamyorum bu acya! Mergarete: Hereyim sana bal. Brak beni, hi olmazsa, ocuumu emzireyim. Btn gece kucamdayd; imdi de, beni aalamak iin, Onu ldrdm sylyorlar. Bunu hi unutamayacam. Hakkmda arklar uyduruyorlar! Bu insanlarn yapt ok kt! 190

Eer eski bir masal byle diyorsa, Benimle ne ilgisi var. Faust: (Dizleri stne ker.) Seni seven bir insan, Ayaklarna kapanp, Seni kurtarmak istiyor, Tutsa olduun bu aclardan. Margarete: (Diz kerek.) Evet, diz kelim, Ve azizlere yalvaralm! Bak! Bu basamaklarn altnda, Eiin altnda, 1 Cehennem kaynyor! Elemli eytan, Korkun bir fkeyle, Grltler koparyor. Faust: (Yksek bir sesle) Gretchen! Gretchen! Margarete: (Dikkatle.) Arkadamn sesiydi bu. (Ayaa srar. Zincirler der.) O nerede? Seslendiini duydum. Kurtuldum! Kimse tutamaz beni. Uarak boynuna atlacam, Sarlacam ona! Gretchen diye seslendi! Eikte duruyordu. Cehennemin uultusu ve atrts, fke dolu, eytanca aalamalar, Engelleyemedi, O tatl, sevgili sesi tanmam.

Faust: te benim! Margarete: Sensin! Ah, bunu bir daha syle! (Onu elleriyle kavrayarak.) O! O ite! Btn aclar nerede? Nerede zindann, zincirlerin korkusu? Sensin? Beni kurtarmaya geldin. Kurtuldum! Seni ilk kez grdm cadde, Ve Marthe ile seni beklediimiz, O neeli bahe, yeniden, Gzlerimin nne geldi. Faust: (Onu gtrmek ister.) Gel! Gel benimle! Margarete: Ah gitme! Senin bulunduun yerde olmak, Bana sevin veriyor. (Onu okar.) Faust: Acele et! Acele etmezsen, Bunu pahal deriz. Margarete: Nasl? Artk pemiyor musun? Arkadam, bu kadar ksa bir sre, Benden uzak kalman, pmeyi unutturdu mu sana? Niin korku kaplyor iimi, Senin boynuna sarlmken? Halbuki szlerin, baklarn, Bana hep btn gkleri balard; Nefesimi keserdin, beni perken. p beni! 192

Yoksa ben seni perim! (Ona sarlr.) Eyvah! Dudaklarn souk, Ve sessiz. Sevgin nerede? Onu senden alan nedir?(Ona srt evirir.) Faust: Gel! zle beni! Cesaret al, sevgilim! Sonsuz bir alev iinde, Sarlyorum sana, Yeterki beni izle! Yalnzca bunu istiyorum! Margarete: (Ona dnerek.) Peki sen misin o? Faust: Benim! Gel benimle! Margarete: Balarm zdn, beni kucakladn, Ama niin ekinmiyorsun benden? zdn kiinin, arkadam, Kim olduunu biliyor musun ki? Faust: Gel! Gel! Gece aydnlanyor. Margarete: Annemi ben ldrdm, ocuumu suda bodum. Hem sana hem bana, Balanm deil miydi o? Sana da.- Sensin! nanamyorum. Elini ver! Bu bir d deil! Sevgili elin! - Ah, elin slak! Sil onu! Bana yle geliyor ki, Elinde kan var. Sen ne yaptn! Tanrm! Klcn knna geri gtr, Ltfen, ltfen!

Faust: Gemi gemite kalsn, ldryorsun beni. Margarete: Hayr, sen yaamalsn, Mezarlar tarif edeceim sana, Hemen yarndan balayarak, Onlara bakman gerek; Anneme en iyi yeri ver, Yanma da aabeyimi, Beni ise biraz uzaa, Ama ok da deil! Ve km, samda olsun, Baka kimse yanmda yatmayacak! Senin yanma sokulmak, Tatl, sevgili bir mutluluktu! Ama bunu artk baaramyorum; Yanna gelmek iin, Kendimi zorlamam gerekiyor, Sanki beni geri itiyorsun; Halbuki sensin, yi yrekli ve drst baknla. Faust: Eer ben olduumu hissediyorsan, Gel yleyse benimle! Margarete: Buradan dar m? Faust: zgrle. Margarete: Eer darda mezar bekliyorsa, Eer pusu kurmusa lm, gidelim yleyse! Buradan, sonsuzluun yatandan baka, Hibir yere gitmem Gidiyor musun imdi? Ah, Heinrich, Keke gelebilsem seninle! Faust: Yapabilirsin! Yeter ki iste! 194

Kap ak! Margarete: Gidemem; benim iin umut yok. Kamak neye yarar? Brakmazlar peimi. Dilenmek ne feci, stelik de vicdan azabn varsa! Bilmediin yerlerde dnp dolamak, yle sefil bireydir ki, Sonunda gene de yakalarlar seni! Faust: Senin yannda olacam! Margarete: abuk ol! abuk! Zavall ocuunu kurtar! Acele et! Derenin yanndaki yoldan, Kprnn zerinden, Ormandan ieri Solda, iskelenin orada, Gln iinde. Hemen yakala onu! kmaya abalyor, rpnyor hala! Kurtar! Kurtar! Faust: Kendine gelmeye al! Yalnzca bir adm atabilsen, Kurtuldun demektir! Margarete: Keke tepeyi aabilsek! Annem bir kayaya km orada, Kanm donuyor onu dnnce. Annem bir kayaya km orada, Ba gidip gidip geliyor; Ama iaret etmiyor, ban sallamyor, Ba iyice arlam, Ve o kadar ok uyumu ki, Artk uyanmayacak.

Bizim mutluluumuz iin, O uyudu. Onlar sevinli zamanlard! Faust: Eer konumak, Yalvar yakar olmak ie yaramayacaksa, Seni buradan tayarak gtreceim. Margarete: Brak beni! Zorla olmaz! ldrecek gibi tutma beni! Eskiden senin iin hereyi yapardm. Faust: Gn aaryor! Sevgilim! Sevgilim! Margarete: Gn! Evet, gn balyor! Son gnmn bu; Dn gnm olsayd keke! Gretchen'in seni yanna aldn, kimseye syleme. Erdemlik tacm paralarlar yoksa! Olan oldu ite! Gene greceiz birbirimizi; Ama dansta deil. Sessiz sessiz birikiyor, Kalabalklar. Meydan, sokaklar, Onlara dar geliyor. anlar alyor, krlyor kalem. Beni nasl da tutup balyorlar! Kanl sehpann nne srklendim bile. Herkes ensesinde, Demirin keskinliini hissediyor, Benim boynuma inecek demirin. Dnya, suskun bir mezar gibi, nmde yatyor! 196

Faust: Keke hi domasaydm. Mefistofeles: (Darda grnr.) Haydi! Yoksa mahvolursunuz. Yararsz bir ikircim! kircim ve bouna konuma! Atlar rperiyor, Tan aaryor darda. Margarete: Nedir bu, yerden ykselen? O mu! O! Gnderin onu! Ne istiyor, bu kutsal yerde? Beni istiyor! Faust: Yaamalsn! Margarete: Ey ilahi adalet, Sana teslim ediyorum kendimi! Mefistofeles: (Faust'a) Gel! Gel! Yoksa seni, Onunla brakp giderim. Margarete: Sana teslim oluyorum, tanrm! Kurtar beni! Melekler! Kutsal ordular. Sarn ve koruyun beni! Heinrich! Bana dehet sayorsun. Mefistofeles: O sulu bulundu! Ses: (Yukardan.) O, kurtuldu! Mefistofeles: (Fausta) Gel yanma! (Faust'la birlikte kaybolur.) Sesi (ieriden, gittike zayflayarak.) Heinrich! Heinrich!

AIKLAMALAR 1) Mantk Bilimi. 2) Doa almas 3) Siz de tanr gibi olacak, iyi ve kty bileceksiniz. 4) Kutsal saflk! 5) Kyamet gn, tanrnn gazab, Dnyay eritip kl edecek. 6) Tanr mahkemesini kuracak, Btn srlar aa kacak, Hibir ey gizlenemeyecek. 7) Doru olanlar bile zor kurtulurken, Zavall ben ne sylerim o zaman? Kim beni savunacak? 8) Zavall ben ne sylerim o zaman? 9) "Valpurgis Gecesi", halk sylencesine gre cadlarn bayram gecesidir. Halk arasnda bu toplantnn Harz Dalarnda yapld sylenirdi. 10) Viyana'daki nl elence park 11) Valpurgis Gecesi Ryas, Shakespeare'in "Bir Yaz Gecesi Ryas" adl eserinden 'esinlenmitir'. Goethe burada kendi zamanndaki baz insan tiplerini alaya alr. Gnmzn okuru iin kimin kastedildii belki zor an lalabilir ama bu trden hayaletler gnmzde de yok deil.

199