SYASET BLM Siyaset Bilimi Nedir? "Siyaset" Arapa kkenli bir szck olup, at eitimi anlamna gelmektedir.

Bunun yannda ayn kavrama karlk Bat'dan alnan "politika" szc Yunan kkenli bir szcktr. "Siyaset" szcnn gnmzdeki anlamyla siyaseti lke, devlet, insan ynetimi biiminde tanmlamak olanakldr. Siyaset bilimini bir bilim olarak da, siyasal otorite ile ilgili kurumlarn ve bu kurumlarn olumasnda ve ilemesinde rol oynayan davranlarn bilimi olarak tanmlayabiliriz. (Siyaset Bilimi, Klal, 1999, 17-18) Siyaset Biliminin Douu ve Geliimi Siyasal konulara eilmi ve bu alanda nemini gnmze kadar koruyan yaptlar vermi olan dnrlere Eski Yunan'dan balayarak rastlanr.Ama yakn zamanlara gelinceye kadar,siyaset konusuna ilikin yaptlar felsefi olmaktan teye geememitir. Siyaset biliminin geliimi anlatlrken siyasal dnce tarihi iindeki yeriyle birlikte bu konuyu aklamaya almak ayrdedilemez bir gerektir. Siyasal dnce alannda felsefeden bilime doru yneliin Aristoteles(M.. 384-322) ile baladn syleyebiliriz.Aristoteles'in, andaki Yunan kentlerinin anayasasn ve siyasal sistemlerini karlatrmal olarak incelemesiyle ortaya kan "Politika" adl kitap, siyaset biliminin belki en eski kurucu kaynan oluturmaktadr. Aristoteles'ten uzun zaman sonra siyaset biliminin ikinci ncs grnmyle ortaya kan kii, Tunuslu bir slam dnr olan bni Haldun'dur.(1332-1406)bni Haldun devlet ve iktidar kavramlarn bilimsel bir yaklamla incelemitir.Oysa ayn ada yaayan Batl Hristiyan dnrleri, olaya dinsel bir adan bakmlardr. Siyaset bilimini douunda rol oynayan nc bir isim olarak da bir talyan dnr olan Machiavelli'yi grmekteyiz.(1469-1527)Amaca ulaan her aracn meru olduunu sylemitir.Aristoteles'in Politika's gibi, Machiavelli'nin Prens'i siyaset biliminin temel kaynaklar arasna girmitir. Machiavelli bu eserinde devletlerin ya Cumhuriyetle ya da Prenslikler biiminde ynetildiklerini syler ve Prens adl eserinin konusunun da prenslikleri incelemek olduunu belirtir.(Siyasal Dnceler ve Ynetimler, Gze, 1995, 103) 19. yzylla beraber,artk genel olarak toplumsal ve zel olarak da siasal dncenin bilimsellemeye balad grlmtr.Teknolojik atlmlar ve sanayileme sreci, batl toplumlarn yapsnda hzl deimeler yaratmtr.Kentler hzla kalabalklam, sanayi emekilerinden oluan yeni bir snf siyaset sahnesine girmeye balamtr.Siyaset bilimi de bu hzl yap deiiklerinin getirdii sayca ve nemce byk sorunlara zm aranrken, bir kargaa gibi grnen toplumsal olaylarn nedenleri ve aralarndaki balantlar aratrlken domutur. Sosyolojinin kurucusu saylan Auguste Comte(1798-1853), ayn zamanda siyaset biliminin de doasna katk yapan nemli mismler arasnda yer alr.Sosyoloji zamanla sosyal bilimler arasnda kendine yer etmesiyle sosyolojiden hareketle yeni bilim dallar olumutur.Buradan hareketle toplum bilimleri iinde bir dal oluturan siyaset bilimi de belirli bir uzmanlama sreci iine girerek "siyasal bilimler"e dnmtr. Siyaset bilimine katk yapan kiilerden bir dieri de Alexis De Tocqueville'dir.(1805-1859) Onun Amerika'da Demokrasi isimli yapt tam anlamyla bilimsel saylabilecek ilk ve nemli bir almadr.Kitap,zellikle toplumsal ekonomik gelimenin siyasal sistem zerindeki etkisini ortaya

koymak bakmndan nem tamakta ve birok adan gncelliini srdrmektedir.(Siyaset Bilimi, Daver, 1968, 22-23) Siyaset Biliminin Konusu Siyaset Biliminin konusu zerinde, bilim adamlar arasnda tam bir gr birliinden sz etmek zordur.Bazlarna gre konu yalnzca devletle snrldr.Ama ounluk daha geni bir kavram olan iktidardan hareket etmektedir. Devlet, toplumlarn evriminde ynetimin kurumlamas aamasnda ortaya kmtr.Siyaset ise devletten nce de, devletin dnda da var olmutur.te taraftan iktidar kavram, otoriteyi de ierir.Otoritenin grld her yerde de "yneten" ve "ynetilen" ayrm bulunur.Toplumun en kk birimlerinde, hatta ikili bireysel ilikilerde bile otoriteye rastlayabiliriz.Bu aklamalarn sonucunda siyeset biliminin konusu olarak "devlet"i kabul etmek nasl fazla dar bir ereveye skmak demekse, iktidar anlayna snmak da siyaset bilimini ilgisi olmayan alanlara itmek anlamna gelir. ktidar kavram, karar alma ve onu uygulama, uygun bulma gcn ierir.Bu nedenle de dnlebilecek tek iktidar bilimi siyasal iktidar deildir.rnein gnmzde bir ekonomik iktidardan sz edilebilir.Siyaset Bilimini ilgilendiren, siyasal iktidarn oluumu, paylalmas, ileyii ve kullanlmasdr; siyasal iktidarla ilgili srelerdir."Ekonomik iktidar" bata olmak zere dier iktidar trleri ise, siyaset bilimini ancak bu ereveye etki yapt lde ildilendirir.rnein aile ii iktidar siyaset biliminin konusunda yer almaz.Ancak, ne zaman ki aile ii iktidar, aileyi oluturan bireylerin siyasal davranlarna yansd lde, oy verme eilimlerine etki yapt zaman siyasal bilimin konusu olur.(Siyaset Bilimi, Klal,1999, 18) Siyaset Biliminin Kapsam Siyaset biliminin kapsam ve blmlerinin saptanmasnda, UNESCO'nun ncl ile 1948'de yaplan bir alma genellikle hareket noktasn oluturur.Bu tarihte Paris'te toplanan siyaset bilimciler, drtl bir snflandrmada birlemilerdir. 1. Siyaset Kuram a. Siyaset Kuram (genel) b. Siyasal Dnceler Tarihi 2. Siyasal Kuramlar a. Anayasa b. Devlet Organlar c. Yerel Ynetimler ve Blge Ynetimleri d. Kamu Ynetimi e. Devletin Ekonomik ve Toplumsal Grevleri f. Karlatrmal Siyasl Kuramlar 3. Partiler, Siyasal Kurumlar, Kamuoyu a. Siyasal Partiler b. Siyasal Grup ve Dernekler c. Yurttan Devlet ve Hkmet lerine Katlmas(seimler) 4. Uluslaras likiler a. Uluslarars Siyaset b. Uluslarars rgtler ve Ynetim c. Devletler Hukuku Ayrca siyaset biliminin kapsam, birok bilim dalyla yakn bir iliki iinde bulunmasn zorunlu

klmaktadr.Tarih, hukuk, ekonomi, corafya, sosyoloji, psikploji, demografya, istatistik gibi. (Siyaset Bilimi, Klal, 1999, 33; Siyaset Bilimi, Daver, 1968, 60-61) Siyaset Bilimindeki Baz Kavramlar Devlet: Belli bir paras zerine yerlemi; bir insan topluluuna dayanan ve topraklar zerinde bulunan herey zerinde otoriteye sahip, siyasal bir rgtle donanm sosyal bir organizasyondur. Siyasal Kurum: Devlet, siyasi parti, siyasi dernek gibi kurumlar ve siaysal iktidar faaliyetleri ile ilgili kurumlardr. Siyasal Sosyalleme: Yetikinlerin siyasal davranlarnn gerisinde yer alan ve ocukluktan itibaren grup, aile iinde retilen sosoyal deerleri kapsar. Siyasal Elit: Elit terim olarak Trke karl "sekinler" anlamna gelir.Siyasal elit ise, yksek iktidar snf olarak tanmlanr. Polifikasyon: Siyasal toplumlar yaratan srece polifikasyon yani siyasal sistemletirme denir. (Siyaset Bilimi, Daver, 1968, 78-121-122-123-156-172) Kamuoyu: Bir konuyla ilgili olarak halkta beliren fikir ve kanaat, genel kan. Demokrasi :Yunanca'dan tremi bir kelime olan demokrasi, basit anlamyla halkn kendi kendini ynetmesi demektir.Demokrasi, bat toplumlarnn snfsal yaplarndaki gelimeler sonucunda ortaya kan bir ynetim anlay olarak, gnmzde bu gelimeler sonucu, baz temel ilkeler zerine oturmutur.Bir devletin demokratik olabilmesi iin ; a) Serbest seim ve temsil ilkesinin, b) Genel ve eit oy ilkesinin, c) Seimler sonucu oluan parlamentoda ounluun ynetme hakkna sayg ilkesinin, d) Aznln haklarnn korunmas ve ounluun yetkilerinin snrlanmas ilkesinin, e) Yasalar nnde eitlik ilkesinin, f) Kiinin devlete kar temel hak ve hrriyetlerinin korunmas ilkesinin; anayasal dzen iinde gvence altna alnm ve uygulanyor olmas gerekir.(Anayasa Hukukunun Temel Kavramlar, Yzbaolu, 2000, 1476) Siyasi Parti: Halkn desteini elde etmek artyla siyasi iktidar elde etmek veya paylamak amacn gden srekli bir rgte sahip siyasi kurululardr.(Anayasa Hukuku, Hazr,1996, 118) Siyasal Davran: eitli alternatifler arasnda bir tercih yapmak, yeni karar vermek ve buna uyan eylemlere girimektir.(Siyaset Bilimi, Klal, 1999, 28) Otorite: taat edenler tarafndan meru grlen iktidardr.(Anayasa Hukuku, Hazr, 1996, 70) Siyasi ktidar: Bir lke veya toplumun btn zerinde geerli olan, maddi kuvvet ve zor kullanma gcne sahip iktidardr.(Anayasa Hukuku, Hazr, 1996, 66)

Siyaset Biliminde Yntem ve Teknikler Siyaset bilimi, siyasal otorite ile ilgili kurumlarn ve bu kurumlarn olumasnda ve ilemesinde rol oynayan bilim olarak tanmlanabilir.Siyaset bilimi de dier sosyal bilimler arasnda yer alan bir sosyal bilim dal olduuna gre, onun da bir metodu olaylara, yaklam biimi olmaldr.te tam bu noktada siyaset bilimi, biraz nceki tanmda ifade edilen kavramlar aklarken ve incelerken kendine has bir takm metodlara bavurmak durumundadr.Ancak toplum bilimlerinin en gen dallarndan biri olmas nedeniyle siyaset bilimi, dier toplum bilimlerinde dahi yeni yeni kullanlmaya balanm bir takm teknikleri, kendine has yeni teknikler haline getirememitir. XX. yzylda siyaset bilimi, olmas gerekenle uramay brakp, gerekte olan kendine konu almtr.Ancak deer yarglarn tamamyla kapsam d brakmayp, bir olguymu gibi deer yarglarn incelemekte fakat bu yarglarn deerlendirmesine girmemektedir. Siyasal bilim aratrmacs en genel ifade ile gzledii gerekleri toplar, snflandrr ve bir analize sokar.Ktphane almalar ve istatistik verilerin incelenmesi yoluyla almalarna yn verir.almalarnda saha almalarna da yer vererek, bu balamda genel olarak gzlem yntemini kullanr.(Siyaset Bilimi, am, 1975, 21) Sosyal bilimcinin, buna kout olarak siyaset bilimcinin, karsna bir takm metodolojik engeller kmaktadr.Bunlardan biri deney gldr.Bilindii zere, sosyal bilimlerde sosyal olaylar deneye tabi tutmak olduka gtr.Ancak baz sosyal bilimlerde ve bu rarada siyaset biliminde belli lde baz deneylere giriilebilir.Ancak burada bahsi geen deney, laboratuvardaki deneylerden ok farkldr.nk burada sosyal ierikli olgu ve olaylar gndemdedir.rnein Kabine Sistemi ile Bakanlk Sistemi karlatrlabilir; yahut ayn memlekette zaman iinde tek meclis sistemi ile ift meclis sistemi, bunlarn fayda ve sakncalar incelenebilir.(Siyaset Bilimi, Daver, 1968, 47) Siyaset bilimi, hemen hemen tm bilimlerde kullanlan tmdengelim ve tmevarm metodlarn da kullanmaktadr.Tmevarmda gerekler toplanarak bir takm genellemelere gidilir.Tmdengelimde ise, nce genellleme yaplp, sonra olaylara inilir.Tmdengelime siyaset biliminde zellikle teorik konularda rastlanr. Yaplan bu aklamalardan sonra imdi de bu konuda kendine has bir takm zellikleri olan birka yntemden bahsedelim. Bunlardan ilki, Makro ve Mikro analizdir.Bilindii gibi siyasal sistemle birey arasnda devaml ve karlkl bir ilikiler rgs vardr.Siyasal sistemi birey davranlaryla etkiledii gibi bireyler de,tutum ve davranlaryla, siyasal sistemi etkiler.Bu karlkl etki iki analiz metoduyla ortaya karlabilir:Makro ve Mikro Analiz.Sosyal bilimlerde makro, millet, devlet gibi byk birimleri; mikro da ufak birimleri - zellikle bireyleri - gsteren terimdir.Bu balamda, bir siyasal parti sisteminin ya da seim sisteminin siyasal rejim istikrarna ne ynde etkide bulunduunu aratrmak bir makro analiz konusudur.Buna karlk bireylerin politika ile niin uratklar ve neekilde ilgilendikleri sorusuna cevap aramak, bir mikro analiz almas yapmak demektir. kinci yntem Ampirik almalardr.Bir ksm siyaset bilimciler almalarnda ampirik araalarla hareket etmekte ve daha ok tmevarm yolundan giderek, topladklar bilgiyi ve yaptklar gzlemleri sistemletirmekte, bir takm sonulara varmaktadr.zellikle semen davran, oy verme gibi siyasal davran konularndaki almalar byledir. Dier bir yntem, problem zmedir.Siyasal bilimdeki aratrmalarn ou bugn problem zmeye ynelmitir.Problem zmeye bir takm nermelerle balanabilir; fakat burada nemli olan, bir takm genel prensiplare, kanunlara ulamaktan ok, belli somut problemleri zmektir.rnein az gelimi lkelerde demokrasinin ilememesi problemini ele alan siyasal bilimci bu olayn nedenlerini aratrr ve byle lkelere uyabilecek bir siyasal rejimin emasn izmeye alr. Son olarak ifade edilmesi gereken bir yntem de, Kurumsal Tasvir, Tanmlama ve Analiz-Teori

kuramdr.Siysal bilimcilerin ou bugn kurumsal tasvir, tanmlama ve zmleme metodunu kullanmaktadr.rnein" bir yasama organnn, bir mahkemenin yaps, kuruluu nedir?Bunlar nsal alr?" tarzndaki sorulara cevap ararlar.Daha ok bir takm bilgiler toplanlarak, genel prensipler halinde ifadeye almadan, yahut sebep-sonu ilikisini aramadan almak kurumsal tanmlama ve analiz metodudur.(Siyaset Bilimi, Daver, 1968,49-50) Tam bu noktada siyasal alanda sebep-sonu ilikisine dair bireyler sylenebilir.yle ki, siysal olaylarn ok ve karmak nedenlere sahip oluu, neden-sonu ilikisinin aka ortaya konmasn engellemekte, en azndan ok zorlatrmaktadr.Bunula beraber, siyasal bilimci, gzlemledii olaylardan bir neden-sonu ilikisi sezmeye alr.Bir varsaym gelitirir.ounlukla tarihe bavurarak, varsaymn dorulayacak rnekler gstermeye alr.(Siyaset Bilimi, Klal, 1999, 20-21) Sonu olarak unu syleyebiliriz ki; siyaset bilimi dier toplum bilimlerinden yntem ve teknik asndan pek farkl deildir.Siyaset bilimde kullanlan aralarn ou dier bilimlerce bulunmu, siyaset bilimci de bunlarn kullanmn gelitirmitir.(Siyaset Bilimi, am, 1975, 22) Siyaset Bilimi ve Dier Bilimler Din ve Siyaset ilikisi: Bata devlet olmak zere siyasal kurumlarn ve siyasal dncelerin dinin, din kurallarnn, teolojik ve metafizik ilkerin etkisinden kurtulup bamsz hale gelmesi uzuzn bir sosyal ve tarihi geilmenin sonucudur. Avrupa'da ve dier lkelerde din, zuzn yzyllar sren bir devirde toplumu ve devleti dzenleyen balca kuvvetlerden biri olmutur.Toplumlarn gelimesinde, devletlerin organlamasnda, kltrlerin olumasnda dinin etkisi grlmtr. Dinler, ilerinden ktklar ortam deitikten sonra da etkilerini belirli llerde srdrrler.Bu etkinin siysal yaamda genellikle tutucu ynde yansd sylenebilir. Ahlak ve Siyaset: Siyasette ara ve ama ilikisi:Bir ara olarak, siyasal iktidar her hangi bir amacn gerekletirilmesi iin kullanlabilir.Baz aralar etik ynden ntrdrler.Bunlarn ahlaki deeri sadece hizmet ettikleri amaca baldr. Siysal iktidarn znde bir ktlk olduu, siyasal iktidara sahip olanlarn, bunu, bakalarn boyunduruk altna almak, kiisel ve zmresel yarar salamak iin kulland ne srlmektedir.zellikle kutsal kitaplar ve din adamlar bu temay ilemektedirler.Fakat dnlen ideal toplumlar gerekletirmek iin yine de iktidar aracna ihtiya vardr.Siysal iktidarsz bir toplum dzeni dnlemez. Siyaset ve Bilim: Bilim halinde siyaset:Bilim halinde siyasetten sk sk szedilmitir.Hatta Eflatun gibi baz dnrler siyasetin bilginler tarafndan yaplmas halinde toplum iin yaral sonular douracan ilrei srmtr.Siyasette bilgi baar iin ok nemli bir faktrdr; fakat yeterli deildir.Siyasette baarl olduklar kabul edilen Bismarck ve Atatrk gibi baz ahsiyetler byk bir siyasal bilimci olmamalar yannda, ok tannm dnrler ve yazarlar da deillerdir.Fakat btn byk devlet adamlar, usta politikaclar bilimin nemini hibir zaman inkar etmemilerdir.(Siyaset Bilimi, Daver,1968, 8-9-22-23)

YARARLANILAN KAYNAKLAR: 1. Prof. Dr. A. Taner KILALI, Siyaset Bilimini mge Kitapevi, Ankara, 1999. 2. Do. Dr. Blent DAVER, Siyaset Bilimi, A..S.B.F.- Sevin Matbaas, Ankara, 1968. 3. Prof. Dr. Esat AM, Siyaset Bilimi, stanbul niversitesi Yaynlar, stanbul, 1975. 4. Do. Dr. Hayati HAZIR, Anayasa Hukuku, Literatr Yaynclk, Konya, 1996. 5.Prof. Dr. Necmi YZBAIOLU, Anayasa Hukukunun Temel Kavramlar, Ankara, 2000. 6. Prof. Dr. Ayferi GZE, Siyasal Dnceler ve Ynetimler, Beta Yaynclk, stanbul, 1995.