Professional Documents
Culture Documents
APOSTILA PRTICA
DE
FARMACOTCNICA II
Prof. Herbert Cristian de Souza
SUMRIO
3
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
AVISOS IMPORTANTES
A chamada ser feita com 15 minutos de aula. Portanto a tolerncia mxima para chegar ao
laboratrio at as 19:05;
Os alunos s podero fazer aula prtica se estiverem devidamente vestidos;
As fichas tcnicas devero ser confeccionadas antes da execuo das frmulas;
4
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
SOLUES
REGRAS PARA O PREPARO DE SOLUES
1. Partculas pequenas de uma mesma substncia dissolvem mais rapidamente do que as partculas maiores,
portanto melhor triturar a substncia para que seu tamanho diminua;
2. Para uma solubilizao mais rpida melhor levigar a substncia com um lquido viscoso, como o
propilenoglicol ou glicerina;
3. Quanto mais solvel for a substncia, mais rpida ser sua dissoluo;
4. Quando se prepara um elixir ou uma soluo hidro-alcolica aconselhvel dissolver os constituintes
solveis no lcool antes de mistura-lo ao restante do veculo e os constituintes hidrossolveis devem ser
previamente solubilizados na gua.
5. Agitadores magnticos, misturadores eltricos economizam tempo e ajudam a preparar produtos
uniformes;
6. A filtrao de um lquido pode ajudar na obteno de produtos claros, lmpidos
7. Um medidor de pH barato, ajuda na conferncia do pH e a preveno de incompatibilidades relacionadas
a esse pH
8. Dissolver sais em uma quantidade mnima de gua antes de adicion-lo a um veculo viscoso
9. Agitar constantemente quando misturar dois lquidos minimiza incompatibilidades devido aos efeitos da
concentrao
10. Quando incorporar um material insolvel, levigar o p com uma pequena poro do veculo ou um lquido
miscvel com o veculo
11. Agitar gentilmente e no chacoalhar o produto para evitar a formao de espuma
12. Adicione lquidos de alta viscosidade a lquidos de baixa viscosidade com agitao constante
13. Sempre esteja atento ao pH e concentrao alcolica dos produtos preparados
14. Quando filtrar, esteja atento sobre o que est sendo retido no filtro
15. Quando trabalhar com hidrocolides, deixar que hidratem lentamente antes de qualquer incorporao
16. Quando selecionar um veculo, estudar a concentrao do frmaco, solubilidade, pKa, sabor e
estabilidade.
17. Consideraes ou estudos sobre o veculo devem incluir pH, aroma e sabor, edulcorante, cor,
conservantes, viscosidade, compatibilidade e, se indicado, agentes suspensores e emulsificantes.
18. Quando preparar elixires, dissolver os constituintes solveis em lcool no lcool e os constituintes
solveis na gua, em gua. Adicione a soluo aquosa soluo alcolica, com agitao, para manter alta
a concentrao do lcool, o mais possvel.
19. Talco pode ser usado para remover leos essenciais em excesso. Isso obtido pela adio de 1-2 g de
talco por 100 ml de soluo e filtra-se. Durante a filtrao, as primeiras pores do filtrado so devolvidas
ao filtro at obteno de um filtrado lmpido (repassar o filtrado).
20. Sistemas co-solventes, misturas de gua, lcool, glicerina e propilenoglicol podem ajudar na clarificao
de solues que so pouco lmpidas, devido a insolubilidade em gua.
21. A velocidade de dissoluo pode ser aumentada colocando-se o bquer em um banho ultra-snico
22. Partculas pequenas dissolvem-se mais rpido que partculas grandes
23. Agitao aumenta a velocidade de dissoluo do frmaco
24. Geralmente, quanto mais solvel for o frmaco, mais rpida ser a sua velocidade de dissoluo
25. Quando trabalhar com um lquido viscoso, a velocidade de dissoluo do frmaco diminuda
26. Um aumento na temperatura geralmente permite um aumento na solubilidade e na velocidade de
dissoluo de um frmaco. Algumas excees so o Hidrxido de Clcio e Metilcelulose
27. A solubilidade de um frmaco no inico pode ser aumentada ou diminuda pela adio de um eletrlito
28. A solubilidade de uma substncia cida pouco solvel aumentada quando o pH do meio aumentado
(converso a sal)
29. A efetividade de um conservante pode estar relacionada ao pH. Por exemplo: Parabenos so geralmente
utilizados na faixa de 4 a 8, Clorobutanol requer pH menor que 5 e, o Benzoato de sdio mais efetivo em
pH ao redor de 4.
5
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 1.
1. Calcule a quantidade de cada componente acima para se fazer um volume final de 2,5 ml.
Lquido C......................35ml
Slido B........................9,0g
Lquido R......................2,5ml
Liquido P......................20,0ml
gua destilada......q.s.p...100,0ml
2. Calcule o Feq do estolato de eritromicina.
Dados: PM Estolato de eritromicina 1056,41. PM de Eritromicina base 733,94
3. Calcule o Feq do Acetato de Hidrocortisona.
Dados: PM Acetato de hidrocortisona 404,51. PM de Hidrocortisona base 362,47
4. Calcule o Feq da amoxicilina Trihidratada.
Dados: PM da molcula de amoxicilina trihidratada 419,46. PM da molcula de amoxicilina anidra
365,41
5. Calcule a quantidade de cada componente para fazer 60 cpsulas da seguinte frmula:
Cloridrato de Sertralina...................................50mg
Cloridrato de fluoxetina..................................12mg
Dados: PM do HCl Sertralina 342,69 / PM da Sertralina Base 305,97
PM do HCl Fluoxetina 345,79 / PM da Fluoxetina Base 308,74
6. Faa a correo do cido Flico que contm 5mg/cpsula, sendo que a matria-prima disponvel
tem 12% de umidade.
7. Faa a correo da Uria, sendo que a matria-prima disponvel tem 5% de umidade.
8. O laudo de Aciclovir relata que este frmaco est com 5% de umidade. Sabendo que o PM do
aciclovir de 225,2g, encontre a massa que corresponde aos 5% de umidade.
9. Calcule o Fc dos seguintes frmacos, e indique qual a quantidade que dever ser pesada para se
preparar 120 cps.
Clcio quelato (18% - significa que o teor do Clcio de 18%)...........................0,10mg
Carbonato de clcio (40%)..................0,20mg
Carbonato de magnsio (40%)............0,33mg
Cobre sulfato (25%)............................0,20mg
Excipiente q.s.p.....................................1cps
10. Quantos gramas de um frmaco so necessrios para se fazer 120ml de uma soluo 25% p/v?
11. Como preparar 120ml de uma soluo a 0,25% de sulfato de neomicina a partir de uma soluo
estoque que contm 1 grama desta substncia em 10,0 ml?
6
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
12. Quantos litros de uma soluo a 8% podemos preparar com 500,0 g de um frmaco?
13. Quantos gramas de um frmaco so necessrios para preparar 200g de uma soluo a 10% p/p?
14. Quantos gramas de uma soluo a 70% p/p com uma densidade de 1,2 g/ml sero necessrios
para preparar 600ml de uma soluo 10% p/v?
15. Quantos gramas de um soluto so necessrios para preparar 240g de uma soluo a 12% p/p?
16. Como seria preparada uma soluo a 3% p/p usando a glicerina como solvente e sabendo que o
volume final desta soluo de 120ml (densidade=1,25g/ml)?
17. Quanto de lcool a 92,8% seria necessrio para preparar 500,0 ml de lcool a 70%?
18. Qual a concentrao, % p/p, de acar em um xarope preparado dissolvendo 5kg de acar em
8Kg de gua?
19. Uma soluo contm 37% de um frmaco. Que quantidade desta soluo seria necessria para
preparar 480ml de uma soluo que contm 2,5% deste componente ativo?
20. Qual a concentrao final de lcool em uma mistura de 5 litros de lcool a 25%, 1 litro a 50% e 1
litro a 95%?
21. Qual a concentrao em % de frmaco na seguinte mistura: 2kg de soluo a 3% p/p; 300g de
soluo a 2,5% p/p e 500g de soluo a 4,2% p/p?
22. Em qual proporo deve-se misturar lcool a 50% e gua destilada para obter uma soluo a
35%?
Entendendo a concentrao de solues em PPM
O termo PPM refere-se a Partes Por Milho em massa em volume. Para um soluto em concentraes
muito pequenas, a expresso da concentrao em termos de %p/v torna-se muito dificultosa. Nestes
casos, comum o uso da unidade partes por milho (PPM).
Ento,
1PPM significa, 1 parte de SOLUTO (em mcg, mg, g, kg, litros ,etc) em 1.000.000 de partes de
SOLUO (em mcg, mg, g, kg, litros ,etc). Assim:
1PPM 1mg de soluto _______________________1.000.000ml* de soluo
*(Nestes casos, deve-se usar em termos de volume, para adequar ao termo SOLUO)
3PPM 3mg de soluto _______________________3.000.000ml* de soluo
23. Quantos miligramas de Fluoreto de Sdio (NaF) so necessrios para se preparar a formula
abaixo, sabendo-se que a dissoluo de uma colher de ch (5,0ml) da soluo abaixo em 235ml
de gua resulta numa soluo de 3ppm de NaF.
NaF.....................................?g
Agua destilada.......q.s.p...90ml
7
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 2.
COMPONENTES DA FORMULAO
cido brico
gua destilada
q.s.p
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
8
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 3.
COMPONENTES DA FORMULAO
Cnfora
lcool etlico
q.s.p.
SOLUO CANFORADA
PESO
TERICO
10g
100ml
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
9
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 4.
COMPONENTES DA FORMULAO
Sacarose
Nipagin
Nipazol
gua destilada
q.s.p
XAROPE SIMPLES NF
PESO
TERICO
85%
0,15%
0,05%
100ml
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
10
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 5.
COMPONENTES DA FORMULAO
CMC (Carboximetilcelulose)
Sacarina
Sorbitol
Metilparabeno (Nipagin)
gua destilada
q.s.p
Essncia
XAROPE SUGGAR-FREE
PESO
TERICO
2,0%
0,1%
5,0%
0,1%
100ml
qs
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
11
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
SUSPENSES
OBSERVAO
Como as suspenses possuem ps insolveis, esta forma farmacutica no pode ser filtrada
12
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 6.
COMPONENTES DA FORMULAO
xido de magnsio
Xarope de laranja ou xarope simples
CMC
Nipagim
Nipazol
gua destilada q.s.p
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
13
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 7.
COMPONENTES DA FORMULAO
Carbamazepina
Glicerina
Propilenoglicol
Sorbitol
Sacarina sdica
Metilparabeno
Soluo de metilcelulose 1%
Essncia
Xarope simples
q.s.p
SUSPENSO DE CARBAMAZEPINA
PESO
TERICO
2,0g
5,0ml
5,0ml
10,0ml
0,05g
0,1g
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
50,0ml
q.s
100ml
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
14
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 8.
COMPONENTES DA FORMULAO
Hidrxido de alumnio
Sorbitol
Glicerina
Nipagim
Nipazol
Xarope simples q.s.p
Essncia
SUSPENSO ANTI-CIDA
PESO
TERICO
4,0g
10,0g
2,5g
0,15g
0,10g
100,0ml
q.s
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
15
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 9.
COMPONENTES DA FORMULAO
lcool cetoesterarlico
lcool cetlico
Glicerina
leo mineral
Ou Oleato de Decila (Cetiol V)
EDTA
Metilparabeno (Nipagim)
Propilparabeno (Nipazol)
gua destilada
q.s.p
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
0,15g
0,2g
0,1g
100g
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
16
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 10.
COMPONENTES DA FORMULAO
Polawax (Alcool ceto estarlico + Mono
estearato de sorbitano 20 OE)
leo mineral
Oleato de Decila (Cetiol V)
Propilenoglicol
Nipagin
Nipazol
ButilHidroxitolueno (BHT)
gua destilada
q.s.p
Imidazolidinil uria
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
19,0%
3%
4%
5%
0,15%
0,10%
0,05%
100g
0,1%
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
17
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 11.
COMPONENTES DA FORMULAO
Carbopol 940
(uniphen) Fenoxietanol + parabenos
Glicerina
Trietanolamina (ou sol. NaOH 50%)
gua destilada qsp
GEL DE CARBOPOL
PESO
TERICO
0,8g
0,4g
5,0g
Qs pH 6,5
100,0g
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
18
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 12.
COMPONENTES DA FORMULAO
CMC Carboximetilcelulose
Glicerina
Soluo conservante
gua destilada
q.s.p
PESO
TERICO
1,0g
10,0g
2,0g
100g
GEL DE CMC
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
19
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
POMADAS
TCNICAS GERAIS DE MANIPULAO
1. SIMPLES INCORPORAO: as pomadas preparadas por este processo no utilizam agente
levigante, sendo os princpios ativos slidos ou lquidos incorporados diretamente base.
Pequenas pores da base podem ser usadas para facilitar a reduo das partculas ou a sua
incoporrao.
2. SOLUO E INCORPORAO: os frmacos so dissolvidos em algum solvente apropriado e a
soluo obtida posteriormente adicionada base.
3. LEVIGAO E INCORPORAO: emprega-se este processo para frmacos incoluveis. Faz-se a
levigao com o agente levigante apropriado ao p ou mistura de ps finamente divididos,
e depois procede-se sua incorporao na base da pomada.
4. FUSO E INCORPORAO: neste, o excipiente fundido antes da incorporao do frmaco.
Uma poro da massa fundida pode ser usada como levigante. Efetua-se a fuso quando a
preparao de uma pomada necessrio incorporar ceras, espermacete, etc. Inicia-se a fuso
mediante a adio da substncia de maior ponto de fuso, acrescentando em seguida as
demais de PF menor. Em seguida, incorporam-se os leos e resfreia-se com agitao
contnua.
20
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 13.
COMPONENTES DA FORMULAO
Lanolina
BHT
Vaselina
q.s.p
POMADA SIMPLES
PESO
TERICO
30,0%
0,02%
100%
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
21
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 14.
COMPONENTES DA FORMULAO
Salicilato de metila
Mentol
Vaselina lquida
Cnfora
Vaselina slida
q.s.p
POMADA ANALGSICA
PESO
TERICO
2,0ml
0,5g
2,5g
0,5g
30,0g
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
22
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 15.
COMPONENTES DA FORMULAO
xido de zinco
Amido
Vaselina lquida
Vaselina slida
PASTA LASSAR
PESO
TERICO
12,5
12,5
q.s levigar
q.s. 50,0
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
23
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 16.
COMPONENTES DA FORMULAO
xido de clcio
gua destilada
GUA DE CAL
PESO
TERICO
1g
100ml
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
24
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 17.
COMPONENTES DA FORMULAO
Talco
xido de zinco
Glicerina
gua de cal
Metiparabeno
PASTA DGUA
PESO
TERICO
25,0g
25,0g
25,0g
25,0g
0,15g
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
25
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
SUPOSITRIOS
TCNICA GERAL DE MANIPULAO
1. Em gral de porcelana, fundir o excipiente em b.m. Caso no tenha o b.m, evite a chama
direta.
2. Em gral de porcelana, incoporrar os frmacos a uma pequena quantidade de excipiente
fundido.
3. Adicionar o restante do excipiente fundido e misturar at a consistncia desejada (viscosa).
4. Verter nos moldes previamente lubrificados e deixar solidificar naturalmente, ou levar ao
refrigerador.
26
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 18.
COMPONENTES DA FORMULAO
Glicerina
Carbonato de clcio
cido esterico
gua destilada
SUPOSITRIO DE GLICERINA
PESO
TERICO
30,0g
0,5g
2,0g
5,0ml
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
27
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
PRTICA 19.
COMPONENTES DA FORMULAO
PEG 400 (Polietilenoglicol)
PEG 4000 (Polietilenoglicol)
SUPOSITRIO DE PEG
PESO
TERICO
20%
80%
PESO
PRTICO
FUNO
FARMACUTICA
MATERIAL UTILIZADO:
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
TCNICA DE PREPARO
1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________
7. _______________________________________________________________________________
8. _______________________________________________________________________________
9. _______________________________________________________________________________
10. _______________________________________________________________________________
11. _______________________________________________________________________________
12. _______________________________________________________________________________
13. _______________________________________________________________________________
14. _______________________________________________________________________________
15. _______________________________________________________________________________
16. _______________________________________________________________________________
17. _______________________________________________________________________________
18. _______________________________________________________________________________
19. ______________________________________________________________________________
20. _______________________________________________________________________________
21. _______________________________________________________________________________
22. _______________________________________________________________________________
23. _______________________________________________________________________________
24. _______________________________________________________________________________
25. _______________________________________________________________________________
DATA DE FABRICAO ______/______/_______
DATA DE VALIDADE _____/______/______
ASS. ALUNO ___________________________ VISTO DO PROFESSOR_____________________________
USO FARMACUTICO____________________________________________________________________
28
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
N DCB
00182
Peso molecular:
284,47
Fator de Correo:
Consultar o certificado de anlise da
matria-prima para verificar a
necessidade de aplicar o fator de
correo.
Cd. DCB
00124.01-0
N CAS
57-11-4
Formas farmacuticas usuais:
Pomadas, emulses tpicas,
emulses, cpsulas,
comprimidos e supositrios.
Usos:
Adjuvante farmacotcnico: lubrificante de comprimidos e cpsulas, emulsificante
Grau de pureza / aplicao:
Grau farmacutico
Especificao Geral
Teor ou Potncia: Mistura de cidos esterico e palmtico. O contedo de cada um dos dois cidos graxos de no mnimo
40% e a soma dos dois componentes no deve ser inferior a 90,0%. Pode conter antioxidante
Testes Bsicos de Identificao
Caractersticas organolpticas: Massa slida de cor branca ou fracamente amarelada, de aspecto lustroso e cristalino, ou
p branco ou branco amarelado. Odor e sabor so fracos, semelhantes aos de sebo ranoso
Solubilidade: 1 g solvel em 20 m de etanol, em 2 mL de clorofrmio, em 3 mL de ter etlico, em 25 mL de acetona e
em 6 mL e tetracloreto de carbono. muito solvel em sulfeto de carbono, solvel em acetato de amila, benzeno e
tolueno. Insolvel em gua
Ponto de fuso: Entre 54C e 70C
Volatilizao: Entre 90C e 100C
Densidade: No aplicvel
Identificao
ndice de acidez: Entre 200 e 212
ndice de steres: Entre 0 e 10
ndice de iodo: No mximo 4
ndice de saponificao: Entre 200 e 220
Ensaios de Pureza
pH: No aplicvel
Cinzas sulfatadas: No mximo 0,1%
Limite de metais pesados: 0,002%
Embalagem e Armazenamento
Armazenar em recipientes bem fechados
Amostragem
Verificar procedimento geral e/ou especifico de amostragem.
Precaues
Observar descrito na FISPQ.
Referncias
a
1. Farmacopia Brasileira, 1996. p.1, 4 .ed
Elaborado por:
Aprovado por:
FARMCIA UNIPAC
Data:
Reviso n:
N de pgina:
de
29
APOSTILA PRTICA DE FARMACOTCNICA II UNIPAC CAMPUS ARAGUARI
PROF. HERBERT CRISTIAN DE SOUZA
REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS