You are on page 1of 51

tuyhW rªâ¤j

tH¡FfŸ

itnfh

btËpL
k.â.K.f. khÃy tH¡f¿P® mÂ
(kJiu »is)
2/869, âUnkhT® rhiy,
ahidkiy x¤j¡fil, kJiu - 625107
brš : 94437 94751
itnfh 3

üȋ jiy¥ò : tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

Kjš gâ¥ò : kh®¢ 2008

gâ¥ò MáÇa®, : g. mUz»Çehj‹


fÂÅ totik¥ò

üȋ msî : bl«Ä ir° 8½ x 5½

jhŸ : 80 G.S.M. nk¥ Ȥnjh

Kf¥ò m£il totik¥ò : É#a‹,


»Çna£o› °Lonah,
( 98402 75550

m¢á£nlh® : átr¡â m¢rf«, átfhá


( 04562-27 4005; 27 5005
Cell: 94433-79005

e‹bfhil : % 10 /-
4 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

tH¡f¿PNj tšyik!
Ú âia Ãiyeh£L»w ïl¤âš ïU¥gtD¡F
K‹dhš, všyh¡ Fok¡fS« rkkhdt®fns!
ï‹iwa cyf¤âš ÚâƋ mo¥gil¡ nfh£ghL,
‘r£l¤J¡F K‹dhš midtU« rk«’ v‹»w
fU¤ij, 2000 M©LfS¡F K‹dhny tF¤jt‹
jÄH‹!
khd cz®î cilat®fŸ, kuz« âra« v‹whY«,
Úâk‹w¤â‰F K‹ò k©oÆl kh£lh®fŸ.
tH¡f¿Piu it¤J¤jh‹ tH¡F. v›tsî
mUikahf xU tH¡if¢ n#ho¤J ïUªjhY«Tl,
mâY« VjhtJ xU X£il ïU¡f¤jh‹ brŒí«.
mij¥ gh®¤J mo¤J cil¤J, tH¡if¤
jf®¥gJjh‹ tH¡f¿PNj tšyik!

- itnfh
itnfh 5

bt‰¿ cWâ
m ¿th®ªj ng¢rhš - vG¤jhš, bgh‹ VLf˚ gâ¡f¡Toa
fU¤Jfis¢ brhšÈ¤jh‹, k¡fŸ k‹w¤âš âuhÉl ïa¡f«
ts®ªjJ. jĜeh£oš k£L« mšyhJ, m»y cyf¤âY« áªjid,
ng¢R, vG¤J M‰wšfis¥ jFâfis¥ bg‰w jiyt®fŸjh‹
tuyh‰W kh‰w§fis cUth¡»dh®fŸ. m¤jifa M‰wyhs®fŸ
tÇirƚ caÇa ïl¤ij¥ bg‰W ïU¥gt® itnfh!

j‹Dila M¤jukhd thj§fshš, ehlhSk‹w Éthj§f˚,


vªj¥ ãu¢áidÆY« mitƋ ftd¤ij¤ j‹g¡f« âU¥g¡
Toatuhf, mid¤J¡ f£á cW¥ãd®fˋ e‹kâ¥ig¥
bg‰wtuhf¤ âfœªjh®. mjdhšjh‹, ‘ehlhSk‹w¤J¡F itnfh
ngh£oÆlɚiy’ v‹w m¿É¥ò tªjnghJ, ‘xU âwikahd
ehlhSk‹w cW¥ãdNj fU¤Jfis, gÂia ïªâah ïH¡»‹wJ;
F¿¥ghf jÄHf« ïH¡»‹wJ’ v‹W kh‰W¡ f£á¤ jiyt®fŸ
fU¤J¤ bjÇɤjd®.

ïaš, ïir, ehlf« vd vªj¤ JiwahdhY«, m§nf j‹Dila


K¤âiuia¥ gâ¡f¡ Toat® itnfh itnfh v‹whš mJ
ÄifahfhJ. muáaš f£áfˋ všiyfis¡ flªJ, ïy¡»a¡
T£l§f˚ mt® M‰¿a ciufŸ, eLÃiyahs®fshš, tunt‰W¥
ghuh£l¥gL»wJ. M‹Ûf ïy¡»a¤ijí«, j‹Dila gh®itƚ
gil¤j Éj« M‹Ûfthâfisí« ft®ªJ cŸsJ.

ï‹iwa muáaš NœÃiyƚ ah® nt©LkhdhY« f£áia¤


Jt¡fyh«; jiyt® v‹W giwrh‰¿¡ bfhŸsyh«; ehisa Kjšt®
v‹W m¿É¤J¡ bfhŸsyh« v‹W cŸs Ãiyƚ, c‹djkhd
bghJthœ¡if¡F¢ brhªj¡fhuuhf, jiyt® v‹w brhšY¡F
K‰¿Y« jFâahdtuhf, fs¤âš Ëwhš midtU« ÉaªJ
gh®¡»‹w tifƚ É©zsht ÉRt%g« vL¡»‹w msî¡F
caÇa ÃiyÆny, ciH¥ghš - jFâahš - M‰wyhš kÇahij¡F
cÇa ïl¤âš ïU¥gt® itnfh v‹gij vtuhY« kW¡f KoahJ.

ehisa rKjha¤â‹ e«ã¡if¡F cÇa jiytuhf itnfh


mt®fis¡ fhz Ko»wJ. V‰W¡bfh©l bfhŸiff˚ rkur«
brŒJ bfhŸshjjhš, bghJ thœÉš mt® mila nt©oa
cau¤ij ï‹D« v£lɚiy. ‘thd« bjh£LÉL« öu«jh‹’ v‹w
e«ã¡ifnahL, nt§iffshf - tÇ¥òÈfshf itnfh jiyikƚ
m tF¡»‹w c©ikahd bjh©l®fˋ gy«jh‹, v¤jifa
6 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ
nrhjidfËY« jsuhj kd cWâia, mtU¡F mˤJ ïU¡»wJ.
ÕLeil nghL»‹w itnfhɋ gil, bt‰¿¢ áfu¤ij milªnj
ÔU«. ïJ cWâ, cWâ, cWâ!

jiyt® itnfh mt®fŸ ÛJ kâ¥ò¡bfh©l tH¡f¿P®fŸ


eLÃiyahd tH¡f¿P®fŸ, Mjuî eš» tU»‹wd®. itnfhɋ
jiyik V‰W¢ brayh‰¿ tU»‹w kWky®¢á tH¡f¿P® g£lhs«,
fHf« tH¡Ffis¢ rªâ¤j nrhjidahd fhy§f˚, f© JŠrhJ
flik M‰¿aJ. x¤JiH¥ò eš»a tH¡f¿P®fŸ midtU¡F«
beŠrh®ªj e‹¿ia¤ bjÇɤJ¡ bfhŸ»nw‹.

g‹Kf M‰wšfis xU§nf gil¤j jiyt® itnfh mt®fŸ,


‘tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ’ v‹w jiy¥ãš, 24.09.2007 m‹W
jŠir tH¡f¿P® k‹w¤âš ciu M‰¿dh®. mªj ciuƋ
x›bthU brŒâí«, rKjha¤â‹ gšntW TWfis¤ âwdhŒî
brŒ»wJ.

xU tH¡f¿Puhd itnfh mt®fˋ thj§fŸ, ïs«


tH¡f¿P®fS¡F tÊfh£l¡ Toait. jÄHf¤â‹ tH¡f¿P®fŸ
midtU« f£lha« m¿ªJ bfhŸs nt©oa brŒâfŸ Ãu«ãa mªj
ciuia, j«ã mUz»Ç mt®fŸ, ò¤jfkhf¥ gâî brŒJ cŸsh®.
ïa¡f tuyhiw, Kiwahf¥ gâî brŒJ tU»‹w mUz»ÇƋ
gÂfS¡F ekJ ghuh£LfŸ. 28.3.2008 m‹W, âU¢áƚ
eilbgW»‹w, kWky®¢á â.K.fHf khÃy tH¡f¿P®fŸ m fyªJ
ciuahlš fU¤ju§f ÃfœÉny, ïªj Ehiy btËÆ£L ïU¥gJ
bghU¤jkhdJ.

njtjh°,
k.â.K.f. r£l¤Jiw¢ brayhs®
itnfh 7

e‹¿!
k Wky®¢á âuhÉl K‹nd‰w¡ fHf¤â‹ ÛJ«, jiyt® itnfh,
bfhŸif És¡f m¢brayhs® ehŠáš r«g¤ cŸË£l fHf
K‹dÂÆd®, brh‰bghÊths®fŸ ÛJ«, jĜehL KGtJ« gy
Kidf˚, Úâk‹w§f˚ bjhL¡f¥g£L ïU¡»‹w tH¡Ffis
vâ®bfh©L, mt‰¿‹ KidK¿¤âl Kid¥òl‹ K‹Å‹W gÂ
M‰WtJ “kWky®¢á tH¡f¿P® gil.’

xU tH¡f¿Puhd itnfh mt®fŸ, k¡fŸ k‹w¤âš vL¤J


it¡»‹w thj§fis ehL m¿í«. ‘v§fŸ k‹w¤J¡F« itnfh tªJ
ciuah‰w nt©L«’ v‹W jŠir tH¡f¿P®fŸ k‹w« miH¥ò
ÉL¤jJ. mªj miH¥ig V‰W, 24.9.2007 m‹W, ‘tuyhW rªâ¤j
tH¡FfŸ’ v‹w jiy¥ãš, jiyt® itnfh mt®fŸ ciu
M‰¿dh®. nf£lh®¥ ã¡F« jifathŒ mikªj mtuJ
thj§fis, f£á rhuhj tH¡f¿P®fŸ midtU« ghuh£od®.

kJiu tH¡f¿P® R¥ghuh{, “jŠirƚ itnfh M‰¿a ciuia eh‹


neǚ nf£Éšiy; Mdhš, jŠrhñ® tH¡f¿P®fŸ gy® v‹Ål«
ghuh£o¢ brh‹dh®fŸ. mªj ciuia Ehyhf¤ bjhF¤J¤ jhU§fŸ,
fHf tH¡f¿P® mÂƋ rh®ãš eh§fŸ Ehyhf btËÆL»nwh«’
v‹W v‹Ål« bjhiyngáƚ nf£L¡ bfh©lh®. 28.3.2008 m‹W,
âU¢áƚ eilbgW»‹w, kWky®¢á â.K.fHf khÃy tH¡f¿P®fŸ
m fyªJ ciuahlš fU¤ju§f ÃfœÉny, ïªj Ehš
btËÆl¥gL»wJ.

br‹id ca®Úâk‹w kJiu¡ »isƚ tH¡Ffis¤ bjhL¤J,


thj§fis mL¡», bt‰¿¢ rhjid gil¤J tU»‹w tH¡f¿P®fŸ,
itnfhɋ kWky®¢á¥ gilƚ, Kid¥òl‹ K‹Å‹W gÂ
M‰W»‹w braškwt®fŸ, khÃy ïisP® m¢ brayhs®
f.mHFRªju«, kJiu khef® kht£l¥ bghUshs® v°.
Mir¤j«ã,kJiu khef® kht£l¤ Jiz¢ brayhs® v«.kndhfu‹,
khÃy r£l¤Jiw¤ Jiz¢ brayhs® òö® ïuh.rªâu‹,
8 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ
âU¥gu§F‹w« (»H¡F) x‹¿a¢ brayhs® m.fânur‹, kJiu
kht£l tH¡f¿P® m Jiz¢brayhs® nfh.uÉ M»nah®, ïªj
Ehiy m¢ál cjÉd®. mt®fŸ midtU¡F« v‹ e‹¿ia¤
bjÇɤJ¡ bfhŸ»nw‹.

jŠir tH¡f¿P® k‹w¤âš itnfh ciu M‰¿l V‰ghL brŒj,


jŠir kht£l k.â.K.f. brayhs® Jiu.ghy»UZz‹, khÃy
ïisP® m¤ Jiz¢brayhs® cjaFkh®, kJiu khef® kht£l¢
brayhs® óÄehj‹ M»nahU¡F e‹¿.

v‹ v©z§fis t©z§fŸ M¡», f©iz¡ ftU« Kf¥ò


m£ilia totik¤j »Çna£o› °Lonah É#a‹, Ir¡, áw¥ghf
m¢á£L¡ bfhL¤j Fknur‹ (átr¡â M®£°, átfhá), mYtyf¥
gÂf˚ cjÉa U¤u‹, nkhf‹jh°, fÂÅ totik¥ãš cjÉa
r§fu‹nfhɚ ghlhȧf«, kJiu eh. mKj‹, nkškhªij
brštuh{, Kf¥gl¡ fiyP® uh#h M»nahU¡F v‹ beŠrh®ªj
e‹¿ia¤ bjÇɤJ¡ bfhŸ»nw‹.

itnfhɋ òfœbg‰w ciufŸ Ehšfshfî«, xË¥gl¡


FWt£Lfshfî« btËÆl¥g£L cŸsd. jhaf¤âš »il¡F«.
Ehšfis¥ goí§fŸ, ciufis¡ nfS§fŸ, ghU§fŸ; e©g®fis¥
gh®¡f¢ brŒí§fŸ.

jÄiH neuhf m¢áL§fŸ, rhŒ¤J m¢álhÔ®fŸ


jĜ¢ brh‰fis¤ jŤjÅahf KGikahf vGJ§fŸ!
xUKiwnaD« cyf¤ij¢ R‰¿ thU§fŸ.
c§fŸ thœ¡ifia xU Ehyhf vGJ§fŸ.

mUzȂ
( 9444 39 39 03)
itnfh 9

tuyhW rªâ¤j
tH¡FfŸ
13 M©LfS¡F K‹d®, 1993 M« M©L et«g® khj« 19 M«
njâ m‹W vªj¤ jŠir tH¡f¿P® r§f¤âš eh‹ vªj mu§f¤J¡F
cŸns ciuah‰¿ndndh, mnj tshf¤J¡F cŸns, ï‹W
kŠRNœthd« kiH¤JË ÉG»w neu« bgU« âushd
tH¡f¿P®fŸ T£l«. “tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ” v‹w jiy¥ãš
ngRtj‰fhf, br¥l«g® â§fŸ 24 M« ehŸ, jŠir tH¡f¿P®fŸ
k‹w tshf¤âš c§fŸ K‹dhš É»nw‹.

gšntW muáaš f£áfis¢ rh®ªJ ïU¡f¡Toa tH¡f¿P®fŸ, ïªj


Ãfœ¢áƚ eh‹ ciu M‰Wtj‰F thŒ¥ò mË¥gj‰fhd
Ô®khd¤ij, xU kdjhf Ãiwnt‰¿¤ jªjh®fŸ v‹w â¤â¡F«
brŒâia v‹ m‹ò¢ rnfhju® cjaFkh® mt®fS«, Jiu.
ghy»UZzD« v‹Ål« T¿anghJ, eh‹ ÄFªj k»œ¢á
milªnj‹.

ï¥go xU ešy thŒ¥ig tH§»a mid¤J tH¡f¿P®fS¡F, ïªj


thŒ¥ig¤ jtwhf¥ ga‹gL¤j kh£lh‹ itnfh, muáaš ngá
vtiuí« fha¥gL¤j kh£lh‹ v‹w e«ã¡ifnahL, vd¡F ïªj
nkilia¤ jªJ ïU¡»w jŠir tH¡f¿P®fŸ r§f¥
bghW¥ghs®fS¡F«, tH¡f¿P®fS¡F« v‹ e‹¿ia¤ bjÇÉ¥gJ
jiyaha flik MF«.

tH¡Ffis tuyhW v¥go¢ rªâ¤jnjh, ï§nf kiH tªjhš mij


v¥go¢ rªâ¥gJ v‹w ftiynahL r§f¥ bghW¥ghs®fS«, V‹
ehD«Tl mnj ftiynahLjh‹ ïUªnj‹. VbdŚ, ïªj
10 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

Ãfœ¢áƚ ngr nt©L« v‹w nguthîl‹ tªJ ïU¡»nw‹. v‹


á‰w¿î¡F v£oa gy brŒâfis, fU¤Jfis, ïªj k‹w¤âš g»®ªJ
bfhŸs nt©L« v‹w cz®nthL tªJ ïU¡»nw‹. ‘Úâk‹w¤âš
xÈ¡f nt©oa Fuš, ehlhSk‹w¤âš xÈ¡f nt©oa Fuš, k¡fŸ
k‹w¤âš xÈ¡»wJ’ v‹W v‹ ïÅa e©g®fŸ ï§nf thœ¤J
ciu¤jh®fŸ.

‘Úâk‹w« rªâ¡f nt©oa r¡â thŒªj ï‹bdhU Úâk‹w«


ïU¡»wJ’ eh‹ brhšyɚiy; muáaš jh¤gÇa ɊPhÅ,
khnkij, kÅjFy tuyh‰¿‹ ngh¡if¤ âU¥ãa ‘_yjd«’ üiy¤
jªj fhuš kh®¡° brh‹dh®:

“The Jury itself has to face another Jury of public opinion.”

Úâk‹w« rªâ¡f nt©oa r¡â thŒªj ï‹bdhU Úâk‹w«-


mJjh‹ k¡fŸ fU¤J v‹»‹w khbgU« Úâk‹w«.

ï‹W br¥l«g® 24 M« njâ. ïJ v›tsî bghU¤jkhf mikªJ


ïU¡»wJ bjÇíkh?

‘nka® nfh®£’
281 M©LfS¡F K‹d®, 1726 M« M©L br¥l«g® khj« 24 M«
ehŸ, ôÅa‹ #h¡ bfho cy»‹ gy gFâf˚ g£blhË åᥠgwªJ
bfh©L ïUªj fhy¤âš, ãǤjhÅa¥ nguur® Kjyh« #h®{, »H¡F
ïªâa¡ f«bgÅ¡fhu®fŸ, br‹idÆY«, bfhšf¤jhÉY«, g«ghŒ
khefÇY« KÅágš khefuh£áfis mik¤J¡ bfhŸsî«,
Úâk‹w§fŸ mik¤J¡ bfhŸsî«, nka® nfh®£ v‹»w
Úâk‹w§fŸ mik¤J¡ bfhŸsî« mDkâ¡ bfhL¤jã‹ò,
br¥l«g® 24 M« njâjh‹ ‘nka® nfh®£’ v‹»w KjyhtJ Úâk‹w«,
bfhšf¤jhɚ mik¡f¥g£l mªj¤ âUehis Ãidñ£L»w
Éj¤âš, tuyhW rªâ¤j tuyhWfis eh‹ c§fŸ K‹dhš it¡f
ÉU«ò»nw‹.

jŠirjh‹ Äfî« bghU¤jkhd ïl«. thd¤âš nkf¡T£l«


âu©L ïU¡»wJ. kiH tu¡TL«. kiH tªJnghd m¿F¿í«
ïU¡»wJ. xUfhy¤âš ts« Ãiwªj e‹dhL ïJ. mjdhšjh‹
ïªj¢ nrhH k©ly¤J¡nf cÇa bgUikia, megha
Fnyh¤J§fŋ ïja¤ij¡ ft®ªj mUŸbkhʤnjt‹ v‹»w
nr¡»Hh®,
itnfh 11

nfh£La® gÅtiu¡ F‹¿‹ c¢áƚ


N£oa ts®òÈ nrhH® fhÉÇ eh£L
ïašòjid ah‹ eÉyš c‰wd‹
ïªj¢ nrhH eh£o‹ ïašig, òÈ¡bfho gwªjnj ïka¤â‹ c¢áƚ,
mij eh£oa nrhH® eh£o‹ bgUikia¢ brhšy tªnj‹ v‹»wh®.
ïªj¢ nrhH eh£il, ‘Ú® ehL’ v‹W brh‹dh®.

‘khkiH ngh‰WJ«’ v‹W ïs§nfh t®Â¤jhY«, Ú®ehL v‹W


miH¡f¥g£l ehL,
fhblšyh« fiH¡fU«ò
fhbtšyh« FiH¡fU«ò
khblšyh« fU§Ftis
tašvšyh« beU§Ftis
nfhblšyh« klt‹d§
Fs« všyh« flby‹d
ehblšyh« Ú®ehL
jidbah›th Ãy« všyh«
ï¥go Ú®ehL v‹W brhšy¤j¡f¥ bgUik v§F« ïšiyna v‹W
òfH¥g£l ïªj eh£o‹ áw¥ãnyjh‹, Úâ v§nf Ãiyeh£l¥g£lJ
v‹gj‰F Kfîiuahf, ekJ étFkh® mt®fŸ tH¡Fiu fhijia
ï§nf Ãidñ£odh®.

ïs§nfhɋ fh¥ãa¤âš tH¡Fiu fhij tU»wJ. k‹dtD¡F


vâÇny br‹W, fhÉÇ¥ó«g£od¤J¡ f©z», njuh k‹dh “ml
m¿î bf£L¥nghd murnd” v‹W nf£»whŸ.

tiuKiw tF¤j jÄH‹


m⮢á milªj k‹d‹, ‘Ú v§»UªJ tU»whŒ?’ vd¡ nf£f,
‘Úâia¡fh¤j kDÚâ¢nrhH‹ k©ly¤âš ïUªJ tU»nw‹’ v‹W
f©z» F¿¥ã£lhŸ. Úâia Ãiyeh£L»w ïl¤âš ïU¥gtD¡F
K‹dhš všyh¡ Fok¡fS« rkkhdt®fns. ï‹iwa cyf¤âš
ÚâƋ mo¥gil¡ nfh£ghL, r£l¤J¡F K‹dhš midtU« rk«
v‹»w fU¤ij, 2000 M©LfS¡F K‹dhny jªjt‹ jÄH‹.

mJ xU mu©kid. mj‹ thrȚ MuhŒ¢á k f£l¥g£L


ïUªjJ. xUehŸ mªj kÂƋ Xir xȤjJ. ‘v§nfh mty« ne®ªJ
É£lJ v‹W my¿¤Jo¤J Xo tU»wh‹ k‹d‹. gRɋ Jau¤ij
12 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

m¿ªjh‹. mj‹ f‹iw¡ bfh‹wt‹ j‹ kf‹ v‹W m¿ªJ, mªj¥


gÊia¤ Jil¡f¤ j‹ xnu kf‹ åâÉl§f‹ ÛJ njiu¢ brY¤j
nt©L« v‹wh‹. mik¢r® brhš»wh®, “fhu«gRɋ f©ÙU¡F¡
fhuzkhdt‹ ïstur‹ v‹gjdhš, jtW ne®ªJ É£lJ
v‹whY«, f‹Wjh‹ Xo tªJ r¡fu¤â‰F cŸns ïilòFªJ ïwªJ
É£lJ v‹W mik¢r®fŸ brh‹dhY« rkhjhd« milaɚiy
k‹d‹. xnubahU ãŸisjh‹ murU¡F, jt« ïUªJ bg‰w
ãŸis.

xU ikªj‹ j‹ Fy¤â‰F cŸsh‹ v‹gJ« czuh‹


j®k« j‹ tÊ¢bršif fl‹ v‹W j‹ ikªj‹
kUkªj‹ njuho cw cw®ªjh‹ kD ntªj‹
mUkªj murh£á mÇnjh ck¡F vËnjh v‹wh‹
xnu kf‹jh‹. ïU¥ãD« j®k« j‹ tÊƚ brštJ flik v‹W
Úâ tH§»dh‹. mUkªj kfŋ mªj¥ bgUik¡F cÇa nrhH
k©ly¤â‹ jŠirƚ, Úâk‹w§fis¥ g‰¿¥ ngr¡Toa thŒ¥ò¡
»il¤J ïU¡»wJ. ï§nf tªJ ïU¡»w itnfh xU eh‹ifªJ
M©L¡ fhy« tH¡f¿Puhf¥ gÂah‰wij ï§nf F¿¥ã£lh®fŸ.
_¤j tH¡f¿P®fŸ, mDgt« thŒªj tH¡f¿P®fŸ, jŠir
Úâk‹w¤âY« ca®Úâk‹w¤âY« thâL»w tšyik thŒªj
tH¡f¿P®fŸ ÃiwªJ ïU¡»w ïªj¢ rigƚ eh‹ ngR»nw‹.

jÄHŋ ju«
ïtdhš ïaYkh v‹whš, cŸs¤âš cuK« c©ikí«
ïU¡Fkhdhš, vªj ïl¤âY« vtD« vJî« brŒa Koí« v‹gij
eh‹ brhšyɚiy, mijí« jŠirjh‹ brhš»wJ. xU tH¡F
tªjJ. mªj tH¡»š, Úâ nf£L ïUt® tªjh®fŸ. mt®fSŸ xUt‹
bga® kh¡f«, ï‹bdhUt‹ bga® K¤J. ïªj M©L Mwh«
tF¥ò¥ ghl¤âš fijahf¢ brhšy¥g£L ïU¡»wJ ïªj¢ brŒâ.

k‹dndh âUkhtstdh« fÇfh‰bgUts¤jh‹. ta⚠ïisat‹.


ïtdhš Úâia¤ ju Koíkh? e« tH¡nfh buh«g¢ á¡fyhd tH¡F.
ïtndh ïisat‹ v‹W xU fy¡f«.

tH¡F v‹d?
kh¡f¤â‹ Ãy¤ij K¤J Éiy¡F th§» É£lh‹. á¿J fhy«
fʤJ, K¤J V® bfh©L cGjnghJ, bgU« bghU£bršt¤Jl‹ xU
itnfh 13

fUñy« mt‹ if¡F¡ »il¡»wJ. Éiykâ¥ò m‰w xU òijaš.


clnd ïªj K¤J, mij vL¤J¡bfh©L, Xo¢br‹W, ‘ïJ c‹Ål«
eh‹ th§»a Ãy¤âny »il¤jJ, cd¡nf cÇaJ” v‹»wh‹.

mj‰F kh¡fnkh, “eh‹ Ãy¤ij v‹iw¡F cd¡F ɉW


É£nlndh, mªj Ãy¤J¡F« vd¡F« vªj brhªjK« ïšiy ïJ
cd¡F cÇaJ. vd¡F¤ njitƚiy” v‹»wh‹ kh¡f«.

eh‹ Ãy¤ij¤jh‹ th§»ndnd jÉu, Ãy¤J¡F cŸns ïUªj


brh¤ijí« eh‹ th§fɚiy. ïJ vd¡F cÇaJ mšy, cd¡nf
cÇaJ v‹»wh‹ K¤J. ïJ mªj¡ fhy«.

g¡f¤J å£ony ts®»w khku¤â‹ »is j‹ å£L všiy¡F


cŸns m¤JÛ¿ EiHªJ v£o¥gh®¡»w neu¤âš, gG¤J¡ FY§F»w
fÅahf ïUªjhY« mJ v‹ å£L ÃHY¡F cŸns fÅ fhŒ¤J
ïU¡»w fhuz¤jhš, mªj¡ fÅí« vd¡F¤jh‹ v‹W tH¡F¤
bjhL¥gj‰F tH¡F k‹w¤ij ehLtJ ïªj¡ fhy«.

xU ãŸis¡F ïu©L jhah?


xU FHªij ahU¡F¢ brhªj« v‹W Ô®¥ò mË¡»w ntisƚ, mJ
Ô®¥ò mË¡»wt‹ Phd¤ij¥ bghW¤jJ v‹gj‰F, ÉÉÈa¤â‹
giHa V‰gh£oš Ú§fŸ gH»¡ nf£L ïU¡f¡ Toa rhyk‹ fij
Ãidî¡F tuyh«.

xU ãŸisia ïu©L bg©fŸ cÇik bfh©lho tU»wh®fŸ.


ïªj¡ FHªij vd¡nf brhªj«, eh‹ bg‰w FHªij v‹W mt®fŸ
ïUtNj Fuš vGªJ nfî»w neu¤âš, “FHªijia ïU Twhf
bt£o, ïUtU« ghâahf vL¤J¢ bršyyh«” v‹W rhyk‹
T¿ajhfî«, g¤J¤ â§fŸ tƉ¿š Rkªj mªj mUik¤ jhŒ,
“ïšiy ïšiy mtËl¤ânyna ïU¡f£L«” v‹W xUtŸ
T¿anghJ, “ïtns ïªj¡ FHªijƋ jhŒ” v‹W rhyk‹ Ô®¥ò¢
brh‹djhfî« ÉÉÈa¤âš brhšy¥gL»wJ.

FyÉ¢ir fšyhkš ghf« gL«


ï§nf fÇfh‰ bgUts¤jhÅl« mj‰F khwhd xU tH¡F tU»wJ.
Ãy¤âš »il¤j òijaiy ïUtUnk nt©lh« v‹»wh®fŸ.
òijaš K¤Jî¡F¢ brhªjkh? kh¡f¤â‰F¢ brhªjkh?
v‹»wnghJ, ït‹ ïisPdhf ïU¡»whnd? ït‹ v¥go ïªj
14 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

tH¡»š Ô®¥ò mË¡f¥ ngh»wh‹ v‹W mt®fŸ ftiynahL ïUªj


neu¤âš, ït‹ Kâatdhf ntl« jǤJ¡ bfh©L taJ
K⮪jtdhf tªJ Úâ ciu¤jh‹ v‹W«

ciu Koî fhzh‹ nrhH‹ v‹w


eiu KJk¡fŸ ct¥g
eiuKo¤J¢ brhšyhš
Kiw brŒjh‹ nrhH‹
FyÉ¢ir fšyhkš ghf« gL«
v‹w gHbkhÊ¡F V‰g mt‹ Ô®¥ò mˤjh‹ v‹W« xU ghlš.

v‹d Ô®¥ò?
“K¤Jî¡F xU mUik kf‹. kh¡f¤J¡F xU mUik kfŸ
ïUtU« âUkz« Ko¤J¡ bfhŸs£L«. ïªj¥òijaš ïUtU¡F«
nru£L«” v‹W mt‹ Ô®¥ò mˤjh‹.

všyh ïy¡»a§fËY« fÇfh‰ bgUts¤jh‹ eiu Ko¤J Ô®¥ò¢


brh‹dh‹ v‹W ïU¡»wnj jÉu, mJ v‹d tH¡F v‹W eh‹ njo¤
njo¥ gh®¤nj‹. vâY« »il¡fɚiy. ïJ g£od¥ghiyÆY«
ïšiy giHa ïy¡»a¤âY« ïšiy, gHbkhÊÆY« ïšiy.

ïªj M©L Mwh« tF¥ò¥ ghl¥ò¤jf¤âš, ïij fijahf¢ brhšÈ


ïU¡»wh®fŸ. V‰gj‰F¥ bghU¤jkhf ïU¡»wJ v‹gjdhš ï¥go
m⚠brhšy¥g£L ïU¡»wJ v‹W kh¤âu« c§fˋ ftd¤J¡F¡
bfh©L tU»nw‹.

3000 M©LfS¡F K‹dhš jÄG¡F ïy¡fz« tF¡f¥g£lnj,


mªj¤ bjhšfh¥ãa¤âš, bghUŸ mâfhu¤â‹ 647 N¤âu¤âš,

tH¡F vd¥gLt ca®ªnjh® nk‰nw


Ãfœ¢á mt®f£F Mfyhd
vd¡ F¿¥ãl¥g£L cŸsJ.

ca®ªnjh® vL¤J¢ brhštJ tH¡F.


ï‹iw¡F tH¡F k‹w¤âš v¥go¥g£l tH¡FfŸ tU»‹wd
v‹gij fhQ»w neu¤âš, Úâk‹w§fŸ gy e« f© K‹dhš tªJ
É»‹wd.
itnfh 15

âU¤â vGâa Ô®¥ò


F‰wthË vd¤ j©o¡f¥g£l gy ngiu, gy M©LfS¡F¥ ã‹dhš
mt®fŸ F‰w« ïiH¡fɚiy v‹W k¡fŸ k‹w« Ô®¥ò mˤJ
ïU¡»wJ. 2000 M©LfS¡F K‹dhš »¿°J ãw¥gj‰F 469
M©LfS¡F K‹dhš Vbj‹° efu¤âš ãwªjt‹ rh¡uO°. mt‹
tH¡F k‹w¤âš ÃW¤j¥g£L, mt‹ ÛJ F‰w¢rh£LfŸ
Rk¤j¥g£ld . “ït‹ flîis kW¡»wh‹ - flîŸ e«ã¡ifia
mÊ¡»wh‹, Vnjhnjh ngá ïisP®fis¡ bfL¡»wh‹” v‹w
F‰w¢rh£LfŸ it¡f¥g£ld. m¥nghJ #dehaf cz®îfŸ
jiH¤J ïUªj neu«, áªjidfŸ ts®ªJ ïUªj fhy«.

mªj k‹w¤âš Ô®¥ò mË¡»w #&]Çfˋ v©Â¡if 501. j‹ ju¥ò


tH¡if rh¡uO° vL¤J it¡»wh®. “m¿P® bgUk¡fŸ, PhÅfŸ,
muáaš khkÅj®fŸ ÃiwªJ ïU¡f¡Toa Vbj‹Ìš, ïªj tajhd
»Ht‹ ïisP®fis¡ bfL¡»nw‹ v‹gij v¥go V‰W¡
bfhŸ»Ö®fŸ?” v‹W nf£»wh®.

Ô®¥ò tH§f¥gL»wJ. m›tH¡F k‹w¤âš bkh¤j« cŸs 501


ng®fSŸ, 281 ng® rh¡uO° F‰wthË v‹W Ô®¥ò mˤjh®fŸ. 220
ng® F‰wthË mšy, Ãuguhâ v‹W Ô®¥ò mˤjh®fŸ. bgU«gh‹ik
Ô®¥ò V‰W¡ bfhŸs¥g£L, kuz j©lid Éâ¡f¥g£lJ.

mj‰F¥ã‹d® m§nf ïU¡»w xU ÔÉny “blšá âUÉHh”


el¡»wJ. blšá¤ njitij¡F¤ âUÉHh¡ fhy«. Vbj‹° eh£L
k¡fŸ, bghU£fnshL f¥gȚ mªj Ôî¡F¢ brš»wh®fŸ. mjdhš,
rh¡uOR¡F kuzj©lid x¤â it¡f¥gL»wJ. F¿¥ã£l njâƚ
kuzj©lid Ãiwnt‰w¥glɚiy. Ôî¡F¢ br‹W tÊghL
KoªJ tªjj‰F¥ ãwF kuz j©lidia Ãiwnt‰wyh« v‹w
Ãiyƚ áÇ£oah° v‹w e©g‹ brhš»wh‹.

“j¥ã¤J¢ brštj‰F tÊ ïU¡»wJ rh¡uO°. vdnt, Ú j¥ã¢br‹W


ÉL. Vbj‹° efu¤âš ïUªJ btËna br‹W kuz¤â‹ ãoƚ
ïUªJ j¥ã¤J¥ nghŒÉlyh«” v‹W brhš»wnghJ, rh¡uO°
brhš»wh‹. “eh‹ »nu¡f¤â‹ Vbj‹Ì‹ r£lâ£l§fS¡F¡
f£L¥g£lt‹. Úâk‹w¤â‹ Ô®¥ò kuz j©lid. mij eh‹
V‰»nw‹” v‹»wh®.

Mdhš e©g‹ mt‹ fU¤ij V‰fɚiy. Û©L«


tÈíW¤J»wh‹. m¥nghJ, rh¡uO° TW»wh®: “eh‹
16 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

r£lâ£l§fS¡F¡ f£L¥g£lt‹. th®¤ij¡F« thG»w


thœ¡if¡F« ntWghlhf, tŠrfkhf thœªjh‹ rh¡uO° v‹W
tU§fhy« v‹id¢ rã¡f¡TlhJ. vdnt, eh‹ kuz j©lidia
V‰W¡ bfhŸ»nw‹” v‹W brh‹dh®. ».K. 399 M©oš, “bfkyh¡”
v‹w bfhoaÉõ« mtD¡F¤ ju¥g£lJ. gU» koªjh® rh¡uO°.

Mdhš, k¡fŸ k‹w¤â‰F K‹dhš mªj¤ Ô®¥ò kh‰w¥g£L É£lJ.


281 ng® bfhL¤j¤ Ô®¥ò V‰f¤j¡fJ mšy v‹w Koî¡F tU»wJ
k¡fŸ k‹w«. cyf« ghuh£L»wJ. rh¡uO° ehlf¤ijna m‰òjkhf
vGJ»wh‹ thšnl®. ~ãbuŠR eh£L k¡fS¡F cz®¢á
C£Ltj‰F Ãfœ¢áfis¡ nfh®itahf¡ bfh©LtªJ vGJ»wh‹.

k¡fŸ k‹w« V‰fhj Ô®¥ò


ï‹bdhU tH¡Fk‹w«!

ïJ bfhšfjhî¡F K‹dhš, ãyh¤J k‹dŋ rigƚ, nuhkhÅa


r¡fut®¤âƋ ãuâÃâahf ïU¡f¡Toa MSeU¡F K‹dhš
F‰w«rh£l¥g£lt® xU ïisP®. mJtiu e«ã¡ifahf¢
brhšy¥g£L tªj fU¤JfS¡F kh‰whd fU¤Jfis, kiyfˋ
rÇîf˚ ngá tªjh® xU thÈg®. mt® bga® ïnaR »¿°J.

mt® T©oš ÃW¤j¥gL»wh®. mt®ÛJ F‰w¢rh£LfŸ


it¡f¥gL»‹wd. mt® ju¥ãš ntW vtU« thâlɚiy.
ïu©blhU th®¤ijfŸ mtnu ngR»wh®. gâî M»‹wd. v¢rÇ¡if¢
brŒ»wh®. Ô®¥ò tH§f¥ngh»w MSe® ngh‹oa° ãyh¤Jɋ
kidÉ, “mªj ešy kÅjU¡F¤ Ô§F ÉisÉ¡fhnj” v‹W
v¢rÇ¡»whŸ. mŠR»wh‹ ãyh¤J.

mªj Úâk‹w¤â‹ tH¡f¥go ahuhtJ xUtU¡F k‹Å¥ò¡


bfhL¡fyh«, j©lidƚ ïUªJ ÉLÉ¡fyh« v‹w kuò¥go,
m§nf ntjghyf®fS¡F K‹dhš âu©L É»‹w k¡fËl¤âš
nf£»wh‹.

“ïªj k‹w¤âš ï‹iw¡F ahU¡F ÉLjiy bfhL¡fyh«?” v‹»w


nghJ, m§nf ïUªjt®fŸ, cu¤j FuȚ, “fyf¡fhu‹
bfhŸis¡fhu‹ gughR¡F ÉLjiy bfhL§fŸ” v‹W T¢rš
vG¥ò»wh®fŸ. Mf, ÉLjiy gughR¡F, kuzj©lid ïnaR
»¿°Jî¡F. áYitƚ miwa¥g£L kuz j©lid. ïJ
nuhkòÇƋ tH¡fkhd kuz j©lid. °gh®lhf° c£gl,
itnfh 17

MÆu¡fz¡fhdt®fŸ áYitƚ miwa¥g£L¡ bfhšy¥g£L


ïU¡»wh®fŸ.

ïJ bjhl®ghd giHa Mtz§fis¤ njo vL¤J¤jh‹ bkš »¥r‹,


“Passion of the Christ’ v‹w mUikahd âiu¥gl¤ij btËÆ£lh®.
ïnaRɋ thœ¡ifia¢ á¤jǤJ, xU m‰òjkhd M§»y¤
âiu¥gl¤ij cUth¡»dh®. mªj¥ gl¤ij v⮤J¡ fU¤JfŸ
btËtªjd. eh‹ mij¥g‰¿ ÉrhǤnj‹. Mdhš, f¤njhÈ¡f
kjFUthf ïU¡»‹w ngh¥ M©lt®, “ïªj¤ âiu¥gl« rÇahdJ
jh‹” v‹W thofŚ ïUªJ rh‹¿jœ bfhL¤jh®. mªj¤
âiu¡fhÉa¤âš á¤jÇ¡f¥g£L ïU¡»‹w fh£áfŸ, igã˚
vGj¥glhjJ. Mtz§f˚ ïUªJ nrfÇ¡f¥g£lJ.

Ãid¤J¥ gh®¡f Koahj msî¡F¡ bfhLikahf¢ á¤âutij


brŒa¥gL»wh® ïnaR»¿°J. ÄUf¤jdkhf¤ jh¡F»wh®fŸ. mªj
bkȪj njf¤âš mt® áYitia¢ RkªJ bfh©L tU»wh® -
bfhšfjhɚ áYitƚ miwa¥gL»wh®. áuáY« fhšfËY«
iffËY« MÂfŸ miwa¥g£lJ. bgŒ»w kiHnahL áYitƚ
ïUªJ tʪJ XL»w ÚnuhL ïu¤jK« fyªJ Xoa mªj
neu¤âY«Tl, j‹id¤ J‹òW¤JgtU¡fhf ïu¡f¥g£lh®.

ï‹iw¡F cy»š nfhlhdnfho k¡fŸ j§fS¡F V‰gL»w


J‹gJau§fˋnghJ, “Jau¥gL»wt®fŸ gh¡»ath‹fŸ; mt®fŸ
MWjš milth®fŸ” v‹w mtuJ kiy¢ brh‰bghÊit Ãidthf¢
brhš»wh®fns, mJî« xU Úâk‹w¤â‹ Ô®¥òjh‹.

kh®¡° brh‹dij¥nghy, mªj¤ Ô®¥ig cyf« V‰fɚiy. k¡fŸ


k‹w« V‰fɚiy.

åu k§if n#h‹
1431 M« M©L ghß° efu¤âš xU Ô®¥ò.

T©oš ÃW¤j¥g£l bg©Q¡F taJ 20. mtŸ, ãÇ£oZ gilfis


v⮤J thŸ Vªâ¥ ngh® òǪJ, gy nfh£ilfis¡ if¥g‰¿dhŸ.
mtŸjh‹ åu«Ä¡f n#h‹ M~¥ M®¡. mtŸ ÛJ F‰w« rh£l¥g£lJ.
Úâk‹w¤âš gy nfŸÉfS¡F¢ rhk®¤âakhf gâšbrhšÈ¡
bfh©nltU»whŸ.

filáƚ, “eh‹ brŒjJ F‰w«” v‹W k‹Å¥ò¡ nfŸ v‹wh®fŸ.


18 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

v‹ m§f§fis¥ ãsªJ v¿ªjhY« eh‹ k‹Å¥ò¡ nf£f kh£nl‹”


v‹whŸ.

kuz j©lid Éâ¡f¥g£lJ. “cÆnuhL bfhS¤J§fŸ” v‹W


Ô®¥ò¢ brh‹dh®fŸ. ÉwF¡f£ilfis mL¡», m⚠n#h‹ M~¥
M®¡if¥ ngh£L cÆnuhL bfhS¤j¢brh‹dh®fŸ. 1431 #dtÇ 20
M« ehŸ, mtSila jiyƚ xU Fšyhit mÂɤjh®fŸ.
“Fool’s Cap” “K£lhŸ bjh¥ã” v‹W m⚠vGâ it¤jh®fŸ.
mªj¤ bjh¥ãƚ ãbuŠ¢ bkhÊƚ 3 brh‰fis vGâit¤jh®fŸ.
mtŸ jiyƚ it¤j mªj¤ bjh¥ãƚ, “áiyia tz§F»wtŸ
ntj¥òu£L¡fhÇ, rka¤ij kj¤ij v⮥gtŸ” v‹W vGâ
it¤jh®fŸ. mtis¢ á¤âutij brŒjh®fŸ.

k©Â‹ ÉLjiy¡F¥ nghuhoa, ãbuŠR eh£o‹ ïsturnu eh£o‹


murdhf tu nt©L« v‹W ãÇ£oZfhu®fis v⮤J¥ nghuhoa
n#h‹ M~¥ M®¡ cÆnuhL bfhS¤j¥g£lhŸ.

xU mâra« ÃfœªjJ. mj‰F ɊPhd¥ó®tkhd fhuz§fŸ


vd¡F¤ bjÇahJ. mtŸ cl«ãš cŸs gFâfŸ všyh« vY«ò«
rh«gYkhf vǪJ »lªjnghJ, mtŸ ïUja« k£L« vÇahkš
»lªjJ, beU¥ãš fUfɚiy. ãwF mªj ïUja¤ij vL¤J¡
bfh©LnghŒ XL»w eâƚ åádh®fŸ.

ïâšjh‹ Éá¤âu« ïU¡»wJ. rÇahf 24 M©LfŸ fʤJ, mnj


ghß° efu¤â‹ eh£l®nl« r®¢áš Û©L« xU Úâk‹w« ToaJ.

V‰fdnt tH§»a Ô®¥ò nkš Kiwplhf, bfhšy¥g£l n#h‹ M~¥


M®¡»‰fhf thjhl, mªj tH¡F k‹w¤â‰F mtˋ jhí«
rnfhjuD« tªJ ïUªjh®fŸ. tH¡f¿P®fŸ thjhodh®fŸ.
“n#hD¡F Éâ¡f¥g£l¤ j©lid bfh^ukhdJ; ïªj k©Âš
ãwªj c¤jkò¤âÇ mtŸ; tz¡f¤J¡F cÇatŸ”v‹W Ô®¥ò¢
brh‹dh®fŸ.

vªj ïl¤âš n#h‹ Ô ï£L¡ bfhS¤j¥g£lhnsh mªj ïl¤â‰F,


24 M©LfŸ fʤJ ÚâgâfS« tH¡f¿P®fS« ãbuŠR eh£L
k¡fS« br‹W, “n#h‹ M~¥ M®¡ thœf” v‹W KH¡f« vG¥ã
kÇahij brŒjh®fŸ.

Mf, tuyhW rªâ¤j tH¡Ff˚, xU Ô®¥ò áy M©LfŸ fʤJ


âU¤j¥gL»wJ.
itnfh 19

btŸis¡fhuŋ M£á¡ fhy¤âš tH¡f¿P®fŸ v¥go¥g£l


Kiwƚ tH¡F el¤âdh®fŸ v‹gJ Ritahd brŒâ. ïªâa
eh£o‹ c¢rÚâk‹w¤â‹ jiyik Úâgâahf ïUªj kh£áik
j§»a rg®thš tH§»a Ô®¥ò F¿¤J, mt® elto¡if F¿¤J Ä£
nl (Mid Day) M§»y VL brŒj Ék®rd¤â‰fhf, mªj ehËjʋ
MáÇa® btËp£lhs® fU¤J¥ gl« btËÆ£lt®fS¡F¤
j©lid tH§»aJ âšÈƚ ïU¡»w ca®Úâk‹w«.

eh‹ mªj tH¡F¡F cŸns bršy ÉU«gɚiy.

Mdhš, ïªâahɋ ca®Úâk‹w Úâgâ rg®thš ÛJ mtöW


tH¡F¡F ï¥go xU tH¡F j©lid. m¥goahdhš ah® ÛJ«
mtöW tH¡F¥ nghlyhkh? nghl¥g£L ïU¡»wJ. xU tH¡f¿P®
ÛJ nghl¥g£lJ. ïJ tH¡f¿P®fŸ k‹w« mšyth? tH¡f¿P®fŸ
c§fŸ f£á¡fhuU¡fhf thjhLtj‰fhf, flikia¢ brŒtj‰fhf
bt‰¿bgWtj‰fhf mgh©lkhf¢ Rk¤j¥g£l F‰w¢rh£Lfis
cil¤J v¿tj‰fhf tH¡f¿P®fŸ thjhL»w neu¤âš,
vL¤jhS»w brh‰fS¡fhf v§fŸ ÛJ tH¡F¥ nghlyhkh?

ïªj¡ nfŸÉ ï‹W ne‰wšy, 18 M« ü‰wh©oš vGªjJ.

kJiuƚ vGªjJ. nghoeha¡f}ǚ #ۋjh® ïUªjh®fŸ.


âUkiy fhkuh#¥g gh©oa eha¡f® mtUila bga®. mtU¡F
mªj ͚yh fby¡l® ¡nuhš beU§»a e©g®, btŸis¡fhu®. ïªj
ïUtU« beU§»a e©g®fshf ïU¥gJ, ft®d® khËifƚ
mâfhu« bg‰wtdhf ïUªj ršÈt‹ v‹»w btŸis¡fhu¤
Jiu¡F¥ ão¡fɚiy. m¥bghGJ ft®d® khËifƋ Kjš
ãuâÃâ. ft®dU¡F ïU¥g⚠ghâ mâfhu« mtU¡F ïU¡»wJ.

m‹iw¡nf bghŒtH¡F
mªj ršÈtD¡F« fby¡l® ¡nuhY¡F« jfuhW. fby¡l® ÛJ
bfh©L ïUªj btW¥ò fhuzkhf, fby¡lU¡F Äf nt©oat®
nghoeha¡f}® #ۋjh® v‹gjdhš, ft®d® mâfhu¤ij¥
ga‹gL¤â tH¡F¥ nghL»wh®. fhtš Jiwia vªj¡ fhy¤âY«
tH¡F¥ nghLtj‰F Vtyh«.ãÇ£oZfhu®fŸ ã‹g‰¿a tH¡f«
jhnd.

xU tH¡if¥ nghL« nghJ mj‰F v¥go v¥go n#ho¡f nt©L«


v‹W, mij cil¡»w ntiyƚ ïU¡»w c§fS¡F¤jhnd
20 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

bjÇí«. mJnghy m‹iw¡F« xU tH¡if¥ ngh£lh®fŸ. v‹d


tH¡F¤ bjÇíkh?
FâiufŸ ó£l¥g£l rhu£ t©oƚ tªJbfh©L ïUªj #ۋjh®,
m§nf ghijƚ tªJ bfh©L ïUªj ïu©L tÊ¥ngh¡f®fis
tÊk¿¤J¡ bfhŸis mo¤jh® v‹W tH¡F. mt® #ۋjh®.
beho¤J¥ nghd ïªj¡ fhy¤J mšy. #ۋjh® ghisa¡fhu®fshf
ïUªj bršt« bghUªâat®. mªj tH¡»š mtiu¡ ifJ
brŒ»wh®fŸ.
Äf¥bgÇa tH¡f¿P® V®£ eh®£l‹ mtU¡F tH¡fhl tU»wh®.
mtU« btŸis¡fhu®. Mdhš, ïªâa ehL ÉLjiy bgw nt©L«;
mJ btŸis¡fhuD¡F moik ehlhf ïU¡f¡TlhJ v‹w cz®î
bfh©l xU btŸis¡fhu®. mt®jh‹ òfœ bg‰w tH¡f¿P®
eh®£l‹. mt® Úâk‹w¤â‰F tªJ thjhL»wh®. m¥nghJ
brhš»wh®. “ft®d® khËif mâfhu¤ij¥ ga‹gL¤â¡ bfh©L
ïU¡»w ršÈt‹, j‹ brhªj¥ gifia¤ Ô®¤J¡ bfhŸtj‰fhf,
Fnuhš ÛJ bfh©l btW¥ò¡ fhuzkhf, mtU¡F Äfî« nt©oa
e©guhd #ۋjh® ÛJ bghŒ tH¡F¥ ngh£L ïU¡»wh®fŸ. ïJ
ft®d® khËifƚ ïU¡»w ršÈt‹ brŒj r┠v‹W F‰w«
rh£L»wh®.

tH¡f¿P® Ûnj tH¡F


m›tsîjh‹. ïªj tH¡f¿P® ršÈtid mtöwhf¥ ngá É£lh®
v‹W T¿, khdeZl tH¡F tH¡f¿P® eh®£l‹ ÛJ nghl¥g£lJ.
ï⚠âU¥gnk ïJjh‹. ï¥bghGJ t¡Ñny áiw¡F¢br‹W
ÉLth® v‹w Ãiyik tU»wJ. tH¡f¿P® Ûnj khd eZl tH¡F.
5 ng® bfh©l ~òš bgŠR¡F¥ ngh»wJ. jiyik Úâgâ bga®
#°o° fhȋ. mªj Iªâš xbubahUt® ïªâa®. mt® jÄH®.
mt®jh‹ #°o° K¤JrhÄ mŒa®. k‰wt®fŸ bf®#‹, ãuh©£,
gh®¡f® Mt®.

ghJfh¥ò¤ jªj Ô®¥ò


tH¡f¿P® bgUk¡fns, tH¡f¿P®fis ï‹iw¡F« ghJfh¡»‹w
xU Ô®¥ig m‹iw¡F¤jh‹, mªj¤ jiyik Úâgâ, 5 Úâgâfˋ
xUkdjhd Ô®¥ghf¢ brhš»wh®.
“ïªj eh£o‹ j‹ f£á¡fhuD¡fhf, ga« , J¢ryhf fhÇa«
M‰W»w flik ahU¡F c©L v‹W nf£lhš, mJ t¡ÑY¡F¤jh‹
itnfh 21

c©L. Mfnt, tH¡f¿P® j‹ f£á¡fhuUila tH¡if vL¤J¢


brhšÈ¥ ghJfh¥gj‰fhf mt® ngR»w ng¢irnah, mt® vL¤J
it¡»w F‰w¢rh£Lfisnah v⮤J, vªj tH¡F k‹w¤âY«
tH¡F¤ bjhL¡f KoahJ, tH¡fhl KoahJ. ”

v¥go ehlhSk‹w cW¥ãd®fŸ r£lk‹w cW¥ãd®fŸ


r£lk‹w§f˚ ehlhSk‹w§f˚ ngR»wnghJ, mj‹ ÛJ tH¡F¤
bjhlu KoahJ v‹W ghJfh¥ò ïU¡»wnjh, mij¥nghy
Úâk‹w¤â‰F cŸns xU tH¡f¿P® vL¤J it¡»w fU¤J¡F¥
ghJfh¥ò¤ jªJ ïU¥gJ, m‹iw¡F nghoeha¡f}ǚ #ۋjh®
tH¡»ny jªj Ô®¥òjh‹ ï‹wsî« tH¡f¿P®fis¥ ghJfh¤J¡
bfh©L ïU¡»wJ v‹gij eh‹ bjÇɤJ¡bfhŸs ÉU«ò»nw‹.

âU¥g Koí«
tH¡Ff˚ thjhL»wt®fˋ âwikia¥ bghW¤J, Úâk‹w¤â‹
gh®itna âU«ã ÉL«.
1921. kfh¤kh fhªâ¡F bršth¡F V‰g£L É£l neu«. mtuJ òfœ
guÉ¡ bfh©L ïU¡»w neu«. m¥nghJ ï°yhÄa r_f¤âš
bršth¡F¥ bg‰w ïU rnfhju®fŸ bksyhdh KfkJ mÈ,
bksyhdh rîf¤mÈ.
bksyhdh KfkJ mÈ òfœ bg‰w tH¡f¿P®. mt® kfh¤kh fhªâ
cl‹ ïuƚ nghŒ¡bfh©L ïU¡»wh®. 1921 #dtÇ 20 ïš, thšnl®
ïuƚnt °nlõŚ mtiu¡ ifJ brŒJ T©oš V‰W»wh®fŸ.
v‹d F‰w¢rh£L bjÇíkh? “ãÇ£oZ ïuhQt¤âny ï°yhÄa®fŸ
nru¡TlhJ v‹W ïuh#Jnuhf« brŒjh®, ïuhQt¤âš nr®¥gj‰F¤
jilahf ïUªjh®, nru¡TlhJ v‹W ãu¢rhu« brŒjh® v‹W mt®
ÛJ njr¤Jnuhf tH¡F. gšntW ãÇîf˚ tH¡F. Úâk‹w¤âš
Érhuiz¡F tªjJ. mtnu thjhL»wh®.

táa« brŒj bksyhdh


F‰w¢rh£oš K¡»akhd rhu«r« tH¡f¿P® Kf«kJ mÈ, K°È«
ïisP®fis táa« brŒJ bfL¤J É£lh®. ãÇ£oZ nguuR¡F
vâuhf táa« brŒJÉ£lh® v‹W F‰w« rh£oa tH¡»š, T©oš
ÃW¤j¥g£L ïUªj bksyhdh KfkJ mÈ, mtnu thjhL»wh®.

ešy mHfhf M§»y¤âš ngr¡ Toat®. Úâgâia¥ gh®¤J mt®


TW»wh®. “kh£áik j§»a Úâgâ mt®fns ï§nf mk®ªJ ïU¡f¡
22 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

Toa #]u®fŸ všnyhU«, F‰wthË¡ T©ony ÃW¤j¥g£L ïU¡»w


KfkJ mÈƋ Kf¤â‰F neuhf c£fhuhkš, KJif¡ fh£o¡
bfh©L c£fh®ªJ ïU¡»wh®fŸ.

ït® brhš»wh® “ï§nf mk®ªJ ïU¡»‹w #]u®fŸ všnyhU«


Kf¤ij ntW g¡f« âU¥ã¡bfh©L ïU¡»wh®fns, Vbd‹whš
eh‹ V‰fdnt ï°yhÄa ïisP®fis táa« brŒJ É£nl‹
v‹Wjhnd F‰w¢rh£L. ït®fisí« táa« brŒJ ÉLnt‹
v‹gj‰fhf Kf¤ij¤ âU¥ã c£fh®ªJ ïU¡»Ö®fsh? Úâgâ
mt®fns, bfhŠr« mt®fis ïªj¥ g¡f« âU«ã c£fhu¢
brhšY§fŸ. mt®fŸ Kf§fis ï‹D« eh‹ gh®¡fɚiy. eh‹
á¥ghŒfis táa« brŒJ É£lij¥ nghy mt®fisí« táa« brŒa
ÉU«ò»nw‹” v‹wh®. Úâk‹w¤âš áÇ¥ò miy guÉaJ.

clnd Úâgâ, “bfhŠr« Kf¤ij ïªj¥ g¡f« âU¥ò§fŸ” v‹»wh®.


âU¥ò»wh®fŸ. clnd brhš»wh®. “ešyntis v‹id¥
ghJfh¤Ô®fŸ. ïJtiu vd¡F K‹dhš ï§nf bg©fŸ c£fh®ªJ
ïUªjh®fŸ. ï¥bghGJ mt®fŸ všyh« ïªj #]ÇfS¡F¥ã‹dhš
c£fh®ªJ bfh©lh®fŸ. ï¥nghJ bg©fŸ Kf« vd¡F¤
bjÇaɚiy. ïšyhÉ£lhš ïnj g¥Ë¡ ãuhÌ¡»ô£l®, ïªj¥
bg©fis všyh« ït‹ nfh®£onyna táa« brŒjh‹ v‹W
v‹ÛJ ï‹bdhU F‰w¢rh£ilí« it¥gh® mšyth? m⚠ïUªJ
ešygoahf¤ j¥ã¤J É£nl‹” v‹»wh®.

clnd, Úâk‹w¤âš midtU« áÇ¡»wh®fŸ. mL¤J mt®


brhš»wh®. “Úâgâ mt®fns, Ú§fS« #]Çfis¥nghy Kf¤ij¤
âU«ã c£fh®ªJ ïUªÔ®fŸ. ï¥nghJ v‹g¡f« âU«ã ïU¡»Ö®fŸ.
m¥goahdhš v‹Dila táa« brŒ»w r¡â gykhf ïU¡»wJ”
v‹W bjǪJ bfh©nl‹. Úâgâiana eh‹ táa« brŒJÉ£nl‹
v‹W brhšÈÉ£L, v‹ ÛJ nghl¥g£L ïU¡»w 121 ã ãÇɚ
ïUªJ, uh#Jnuhf tH¡»š ïUªJ, všyh tH¡»‹ ãÇîfisí«
nr®¤jhš ïªj b#‹k« nghjhnj j©lidia mDgÉ¡f? v¤jid
b#‹k« vL¥gJ? v‹W nf£»wh®.

tH¡f¿P® fhªâ
mtuJ thj¤ âwikÆdhš, mªj Úâ k‹w¤â‹ gh®itna khW»wJ.
rÇ, ï›tsî áw¥ghf thjhL»w bksyhdh KfkJ mÈ ï¥go
v‹whš, mt® beŠáš ngh‰W»w kfh¤khfhªâ fhªâ v›tsî bgÇa
itnfh 23

t¡Ñš. v›tsî m‰òjkhf thjhodh® m»«rh _®¤â mwtÊƋ


_y« eh£o‹ ngh¡ifna âU¥ãat®. f¤âƋ¿ ïu¤j« áªjhkš,
ïªj eh£L¡F ÉLjiy bg‰W¤ jªjt®. mtiu¥g‰¿¡ bfhŠr«
brhš»nw‹. KjšKjyhf Úâk‹w¤â‰F¥ nghF«nghJ m¢r¥gL«
ïs« tH¡f¿P®fns, bfhŠr« nfS§fŸ.
1892 M« M©L. #£fhî¡F¡Tl m©z‹ bryî¡F¥ gz«
juhjjhš, g«ghƚ bjU¤bjUthf elªnj ngh»wh® nkhf‹jh°
fu«rª¤ fhªâ. tH¡nf tuɚiy. 3 khj§fŸ MÆd. xU tH¡F«
»il¡fɚiy. filáƚ xU tH¡F tªJ kh£oaJ. mt® bga®
kÄghŒ. mt® xU K°È«. mªj tH¡if el¤Jtj‰F mt‹ brh‹d
ghl«, Ú§fŸ Vb#©£ it¤J tH¡if¥ ão¡f nt©L« v‹W.
clnd fhªâ brhš»wh®, “vd¡F m¥go tH¡nf nt©lh«. mªj
khâÇ ão¡f eh‹ ÉU«gɚiy” v‹»wh®.
Mdhš, mj‰F Û¿ kÄghŒ nf° ït®fËl« tU»wJ. ït®
gyeh£fŸ c£fh®ªJ thjhl Ma¤jkh»wh®. ïubtšyh« go¡»wh®.
FW¡F Érhuiz brŒJ v¥go¡ nfŸÉfŸ nf£gJ v‹W všyh«
j‹id¤ jah®gL¤â¡ bfh©L Úâk‹w¤â‰F¢ brš»wh®. Úâk‹w«
gugu¥ghf ïU¡»wJ. fhªâ FW¡F Érhuiz bsrŒa nt©L«.
vGªJ É»wh®. ekJ tH¡f¿P® v¥goahtJ e«ik¡
fh¥gh‰¿ÉLth® v‹w e«ã¡ifíl‹ ïU¡»wh® kÄghŒ.
ïij r¤âa nrhjidƚ fhªâna vGJ»wh®.
eh‹ vGªJ Ënw‹. jiyR‰w Mu«ã¤jJ. Úâk‹wnk RHštJ
nghy¤ bjǪjJ. ka¡fkhf tªjJ. vd¡F x‹Wnk òÇaɚiy.
Úâgâ v‹id¥ gh®¤J¢ áǤJ ïU¥gh®. t¡ÑšfŸ všyh« gh®¤J¢
áǤJ ïU¥gh®fŸ. vJî« v‹ f©Q¡F¥glɚiy. FW¡F
Érhuiz brŒa, xU nfŸÉTl v‹ kd⚠njh‹wɚiy. xU
nfŸÉTl v‹ Phgf¤â‰F tuɚiy. eh‹ m¥gona c£fh®ªJ
É£nl‹.
x‹W« òÇaɚiy. ïªj tH¡if eh‹ el¤j KoahJ. ntW
tH¡f¿Piu¥ gh®¤J¡ bfhŸS§fŸ v‹W, nf° f£Lfisí«,
mj‰fhf th§»a 30 %ghiaí« eh‹ âU¥ã¡ bfhL¤J É£nl‹.
mªj tH¡if g£nlš v‹w tH¡f¿P® vL¤jh®. 50 %ghŒ
f£lz¤â‰F el¤âdh® v‹W r¤âanrhjidƚ vGJ»wh®.

ïj‹ãwF mt® ïªâahɚ vªj Úâk‹w¤â‰F« bršyɚiy.


mJnt mt® vL¤J¡bfh©l Kjš tH¡F, filá tH¡F. mj‰F¥
24 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

ãwF ntW vâY« M#uhfɚiy. Mdhš, bj‹dh¥ãÇ¡fhî¡F¢


br‹W gy M©LfS¡F¥ãwF, 1912 M« M©L, bj‹ M¥ãÇ¡f
eh£oš, Úâk‹w¤âš nghŒ É»wh®. tH¡f¿Puhf mšy,
F‰wthËahf¥ nghŒ É»wh®.

m§F ïU¡»w ïªâa®fŸ vtuhf ïU¥ãD«, f£lz« brY¤â


m§nf tá¥gtuhf gâî brŒJ bfhŸs nt©L«. gâî brŒahjt®fŸ,
48 k neu¤âš btËnaw nt©L«. fhªâ gâî brŒaɚiy, 48
k neu¤âš btËnawî« ïšiy. ifJ brŒa¥gL»wh®.
Úâk‹w¤â‰F¡ bfh©L tU»wh®fŸ.

ghÇ°l® go¤j fhªâ, ÚâgâÆl« brhš»wh®. “V‰fdnt ïj‰fhf¡


ifJbrŒa¥g£lt®fS¡F _‹W khj fL§fhtš j©lidí«, 500
gî‹ mguhjK« Éâ¡f¥g£L ïU¡»wJ. eh‹ mt®fisÉl
fLikahd F‰w¤ij¢ brŒJ ïU¡»nw‹. ïij¤ bjǪJ
bfh©lj‰F¥ ãwF« btËnawɚiy. Úâgâ mt®fns, vd¡F
mijÉl¡ TLjyhd j©lid bfhL§fŸ. ïªj¢ r£l¤â‹ ќ
v›tsî j©lid bfhL¡f Koínkh, mij¡ bfhL§fŸ” v‹W
fhªâ nf£»wh®.

r£l¥go mâf£r j©lid bfhL¡fth v‹W Úâgâ nf£»wh®.


m¥goahdhš, 6 khj fhy fL§fhtš j©lid. 1000 gî‹ mguhj«
v‹»wh®. ‘mijna bfhL§fŸ’ v‹»wh® fhªâ. Mdhš, Úâgâ 2 khj
fhy rhjhuz j©lid Éâ¡»wh®. mJjh‹ fhªâƋ Kjš
áiwthr«.

bfhŠr« nahá¤J¥ ghU§fŸ. ‘Úâk‹w¤âš vGªJ ËwnghJ


jiyR‰¿aJ, xU th®¤ij ngr Koahkš âz¿nd‹, bt£f¥g£L
c£fh®ªnj‹’ v‹W brh‹d nkhf‹jh° fu«rª¤ fhªâƋ
ciuia¡ nf£f, FkÇ Kjš ïka« tiu nfho¡fz¡fhd k¡fŸ
fh¤J¡ »lªjh®fŸ. mªj miuahil kÅjNj brhšiy¡ nf£f,
mt® tU»w tÊ všyh« jt« »lªjh®fŸ. mt® cŸs¤âš r¤âa«
ïUªjJ. ehbl§F« mªj r¤âa¤â‹ Fuiy¡ nf£lh®fŸ.

ngh¥ bjÇɤj tU¤j«


Úâ¡fhf¥ nghuhL»wt®fŸ-c©ik ngR»wt®fŸ v¥go
j©ild¡F cŸsh¡f¥gL»wh®fŸ v‹gj‰F fÈÈnah tH¡F xU
rh‹W. 17 M« ü‰wh©oš ïªj óÄ¥gªij¥ g‰¿ nfhg®Ãf°
brh‹d fU¤ij¢ brh‹dt‹jh‹ fÈÈnah. mt‹ brh‹dh‹.
itnfh 25

“NÇa‹ óÄia¢ R‰wɚiy. nfhŸfŸjh« NÇaid¢ R‰W»‹wd


“NÇa‹ ika¡ nfh£ghL” ïJ.

kje«ã¡if¡F khwhf ïij¢ brh‹dhny j©lid. m¥nghJ


f¤njhÈ¡f kj¤â‹ jiyik Õl« m¥go¥g£l c¤juî ãw¥ã¤J
ïUªjJ. Mdhš, fÈÈnah brh‹dh‹. mjdhš mt‹
j©o¡f¥g£lh‹. òâjhf tªj ngh¥ M©lt®, mªj¡ fU¤ij¢
brhšyyh« v‹W mDkâ bfhL¤jh®.

“ïU k©ly¡ nfh£ghL” v‹w üiy vGâdh®. mj‰F¥ ã‹d®


Û©L« T©oš ÃW¤j¥g£lh®. “NÇa‹jh‹ óÄia¢ R‰W»wJ. óÄ
NÇaid¢ R‰wɚiy v‹W Ú ïªj ïl¤âš g»u§fkhf¢ brhšy
nt©L«” v‹W rî¡fhš mo¤J¤ j©o¤jh®fŸ. rhF«tiu mt‹
ifâahf ïU¡f nt©L« v‹W j©lid Éâ¤jh®fŸ. filáahf,
NÇa‹jh‹ óÄia¢ R‰W»wJ v‹W nfh®£oš gykhf¢ brhšy
nt©L« v‹wh®fŸ.

rî¡fog£l fÈÈnah ntWtÊƋ¿, “M«, ‘NÇa‹ óÄia¢


R‰W»wJ’ v‹W gy¤j FuȚ brhšÈÉ£L, bkÈjhd FuȚ j‹
beŠr¿tJ bghŒa‰f v‹gij¥nghy, jd¡F¤jhnd brhšÈ¡
bfhŸ»wh‹. kfhghuj¤âš, nghǚ bt‰¿ bgWtj‰F¥ bghŒ brh‹d
j®k‹, j‹id¤jhnd Vkh‰¿¡ bfhŸtj‰fhf, “mRt¤jhk‹ v‹w
ahid ïwªjJ” v‹W brh‹djhf¢ brhšth®fns, mij¥nghy,
j‹id¤jhnd âU¥â¥gL¤â¡bfhŸtj‰fhf fÈÈnah, “ïšiy
ïšiy nfhŸfŸjh‹ NÇaid¢ R‰W»‹wd” v‹W jd¡F¤jhnd
bkÈjhf¢ brhšÈ¡ bfh©lhdh«. 1642 M« M©L mt‹ thœ¡if
KoªjJ.

Ô®¥òfŸ v¥go¤ âU¤j¥gL»wJ bjÇíkh e©g®fns?

350 M©LfS¡F¥ ã‹dhš, 1992 M« M©L. mnj thof‹ efu


ngh¥ M©lt® jiyikƚ ïU¡»w f¤njhÈ¡f¤ âU¢rigƚ,
“m‹iw¡F¡ fÈÈnahî¡F Éâ¡f¥g£l¤ Ô®¥ò jtwhdJ” v‹W
ngh¥ ïu©lh« #h‹ghš tU¤j« bjÇɤjh®.

350 M©LfS¡F¥ãwF mªj Úâk‹w¤â‹ Ô®¥ò jtwhdJ v‹W


tU¤j« bjÇɤJ, “fÈÈnah brh‹dJjh‹ c©ik; thdk©ly«
F¿¤j fÈÈnah nfh£ghLjh‹ rÇ. mÇ°lhoš mJtiu brh‹d
fU¤J V‰òilaJ mšy. mÇ°lhoȋ fU¤J, “fdkhd bghUŸ,
mG¤jkhd bghUŸ ïªj¥ óÄƚ tªJ ÉG»w neu« Fiwî.
26 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

bkÈjhd bghUisÉl fdkhd¥ bghUS¡F ntf« mâf« v‹w


fU¤J jtwhd fU¤J. vdnt, fÈÈnah fU¤nj rÇahdJ” v‹W
ngh¥ M©lt® brh‹dh®.

f£lbgh«k‹ thj«

ï¥go¥g£l brŒâfis¢ brhš»w ntisƚ, ïªj eh£o‹


ÉLjiy¡fhf¥ nghuhoat‹ T©oš ÃW¤j¥g£l fh£á Ãidî¡F
tU»wJ.

m§nf xU Úâk‹w«. eilbg‰w ïl«, beLŠrhiy¡F mU»š,


rhiy Xu¤âš Úâk‹w«. ešy btƚ neu¤âš To ïU¡»wh®fŸ.
mk®ªJ ïUªjt®fŸ ghisa¡fhu®fŸ. bfh©L tªJ ÃW¤j¥
g£lt‹ ghŠrhy§F¿¢á k‹d‹ åugh©oa f£lbgh«k‹. ghŠir
k‹dD«, mt‹ j«ã Cik¤Jiuí«, iffS¡F« fhšfS¡F«
Éy§FfŸ ó£l¥g£L, òJ¡nfh£ilƚ ïUªJ fhšeilahfnt
fa¤jhW¡F ïG¤J¡bfh©L nghdh®fŸ. âU¢áƚ nkš KiwpL
brŒayh«, òJ¡nfh£il k‹d‹ fh¥gh‹ v‹w e«ã¡ifíl‹
ïUªjh‹ f£lbgh«k‹.

bghGJ ÉoªjJ. nkš KiwpL brŒayh« v‹W j‹ j«ãÆl«


e«ã¡ifíl‹ brhšÈ¡ bfh©L ïUªjh‹ Kjš ehŸ ïuɚ.
Érhuiz v‹W Úâk‹w« bfh©LnghŒ ÃW¤j¥g£lh‹. Úâgâ ah®
bjÇíkh? jsgâ - ghd®nk‹.

tH¡F ehlf«

f£lbgh«k‹ gâiy¤ jÄʚ brhš»wh‹. mij JghZ ïuhkȧf


KjÈah® M§»y¤âš bkhÊbga®¤J ghd®nkD¡F K‹it¡»wh®.
k©Â‹ khd« fh¡f kwªJ, flik jt¿a bfh¤joikfsh»É£l
ghisa¡fhu®fŸ, FWÃy k‹d®fŸ tÇirahf c£fh®ªJ
ïU¡»wh®fŸ. Éy§F ó£l¥g£l åugh©oa f£lbgh«k‹ ÛJ
Rk¤j¥g£l F‰w¢rh£LfŸ IªJ.

fhy¤â‹ mUik fUâ eh‹ IªJ F‰w¢rh£ilí« ÉtǤJ¡ Tw


ïayhkš ïU¡»nw‹. m⚠ïu©lhtJ F‰w¢rh£L, ‘f«bgÅ
mâfhÇfis kâ¡f kwªjhŒ - fby¡l® Yhá§l‹ miH¤jnghJ
mtiu¥ gh®¥gj‰F kW¤jhŒ. ï¥go¢ rh£l¥g£l x›bthU F‰w¢
rh£LfS¡F« mUikahd gâšfŸ TW»wh‹ f£lbgh«k‹.
itnfh 27

mtDila g⚠“f«bgÅ mâfhÇfŸ v‹id¢ rªâ¡f tªjnghJ


eh‹ kâ¤J elªJ ïU¡»nw‹. gift®fshdhY« e©g®fshdhY«
kâ¡f¡ f‰W¡ bfh©lt‹ f£lbgh«k‹ v‹gij¤jh‹ ïJtiu
eh‹ Ãiyeh£o tªJ ïU¡»nw‹. Mdhš, âUbešntÈ Íšyh
fby¡liu jhœthu¤âš fh¤J¡ »lªJ gh®¡f nt©L« v‹w
Ãiyik¡F¡ f£lbgh«k‹ vLãoí« mšy, ntiy¡fhuD« mšy,
mJ vd¡F mtáaK« mšy” v‹»wh‹.

IªjhtJ F‰w¢rh£L. f«bgÅƋ ïuhQt¤ jsgâfŸ gy®


gLbfhiy brŒa¥gLtj‰F Ú fhuzkhf ïUªjhŒ v‹»wh®fŸ. ïJ
bfhiy¡ F‰w¢rh£L. ïj‰F¤jh‹ kuzj©lid. m¥bghGJ
mt‹ g⚠TW»wh‹ “ïªj k‹w¤âš v‹ ÛJ F‰w¢rh£il¢
Rk¤âat®fns, vdjUik ghŠrhy§F¿¢áƋ ÛJ f«bgÅ¡
fhu®fŸ gil vL¤J tUå®fŸ, Õu§»fis¡ bfh©L v‹
nfh£ilia¤ jf®¥Õ®fŸ, ïj‰F¥ ãwF« c§fis tunt‰W¢
ruzilth‹ khd¤ij ïHªJ f£lbgh«k‹ v‹W Ãid¤Ô®fsh?
v‹W nf£»wh‹.

mt‹ r£l¡ fšÿÇ¡F¥ nghdt‹ mšy - bgU« go¥ò go¤jt‹


mšy. ïªj¡ fhy¤J¥ go¥ig mªj¡ fhy¤âš go¤jhdh v‹w nfŸÉ
vG¥g¡TlhJ. mt‹ vªj¢ r£l¡ fšÿÇƚ go¤jh‹? vªj
t¡ÑÈl« gƉá nk‰bfh©lh‹? v‹bwšyh« nf£f¡TlhJ. mt‹
nf£»wh‹ mUikahd nfŸÉ.

“ïJtiu rǤâu« ï¥go¥g£l Éá¤âukhd fh£áia¥ gh®¤jJ


ïšiy. gil vL¤J v‹id mÊ¡f tªj ïuhQt¤ jsgâna ï§nf
Úâgâahf c£fh®ªJ ïU¡»w bfhLik, cy»š ntW v§nfí«
el¡fhj bfhLik. v‹ ÛJ gil vL¤Jtªj jsgâna ï§nf
Úâgâah? c§fŸ ehlf¤ij el¤J§fŸ - ïZl¥go v‹d Ô®¥ò
nt©LkhdhY« bfhL§fŸ” v‹wh‹.

k©oÆl kh£lh®fŸ
kuzj©lid v‹W Ô®¥ò¢ brhšÈÉ£L¥ nghŒ É£lh‹
ghd®nk‹. ö¡»š nghL«nghJ mt‹ m§nf ïšiy.
f£lbgh«kid¤ Jh¡»š nghL«nghJ elªjij¥ g‰¿, kWehŸ
ghd®nk‹ j‹ F¿¥ò neh£oš vGJ»wh‹. mt‹ vGJ»wh‹.
mtDila eh£F¿¥ãš “f£lbgh«kid¤ ö¡Fnkil¡F¡
bfh©L nghF«nghJ, mtDila tyJ g¡f¤âY« ïlJ
28 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

g¡f¤âY« ïU¡»w ghisa¡fhu®fŸ ÛJ btW¥ig cĜªjthW


j‹ fhȋ x›bthU moiaí« cWâahf vL¤J it¤J mt‹ ö¡F
nkil¡F¥ nghdh‹ v‹gij¥ gâî brŒ»nw‹. ïj‹_ykhf v⮥ò
cz®î v‹gJ v›tsî ntfkhf ïU¡F« v‹gij v¢rÇ¡ifahf
ïªj¢ brŒâia f«bgÅ¡F¤ bjÇÉ¡»nw‹” v‹W j‹ eh£F¿¥ãš
vGâ ïU¡»wh‹.
ïªj cz®î cilat®fŸ, kuz« âra« v‹whY« Úâk‹w¤â‰F
K‹ò k©oÆl kh£lh®fŸ.
1930 M©L #dtÇ khj« 31 M« njâ gŠr eâfŸ ghŒ»w
ghŠrhy¤â‹ åu ikªj‹ gf¤á§, Rfnj›, uh#FU k‰W« j‹ndhL
nr®ªj rfh¡fnshL mt‹ Úâk‹w¤âš bfh©LnghŒ ÃW¤j¥g£l
neu¤âš fG¤âš át¥ò¥ g£oia mªJ T©L¡FŸ nghdh®fŸ.
gf¤á§ fG¤âš át¥ò¥ g£o. Úâgâ gh®¡»wh®, Úâk‹w« gh®¡»wJ.
“ï‹Fyh¥ ͪjhgh¤” v‹W KH¡f« vG¥ò»wh®fŸ.
“rhtâšiy rhtâšiy byŋ rhtâšiy; gut£L« gut£L«
byŋ òfœ m»y« v§F« gut£L«” v‹W KH¡f« vG¥ò»wh®fŸ.
M«, mªj ehŸ byÅid¥ ngh‰W»‹w ehŸ. #dtÇ 21 M« ehŸ.
byŋ kiwî ehŸ. vdnt byŋ Ãidthf gf¤á§ nfh®£oš
KH¡f« vG¥ò»wh®. _‹W ehŸ fʤJ Û©L« ngh»wh®fŸ.
mnjnghy KH¡f« vG¥ò»wh®fŸ. Úâgâ¡F M¤âu« jh§fɚiy.
vdnt, iffS¡F Éy§F ó£l¢ brhš»wh®.
Éy§F ó£oaj‰F¥ãwF mt®fŸ Úâk‹w¤â‰F x¤JiH¡f
kW¡»wh®fŸ. mt®fis ïG¤J¡bfh©L ngh»wh®fŸ. áiwƚ
ïUªJ Û©L« bfh©L tU»wnghJ, “v§fŸ iff˚ Éy§F
ngh£L ïU¡»Ö®fŸ, eh§fŸ tu KoahJ” v‹»wh®fŸ. mo¤J
cij¤J¢ á¤âutij brŒJ, gf¤á§ cŸË£l IªJ ngiu k£L«
m‹iw¡F Úâk‹w¤â‰F¡ bfh©L tU»wh®fŸ. v¥go Éy§F
nghL»wh®fŸ v‹whš, gf¤á§ xU ifƚ Éy§F Éy§»‹ kWgFâ
ï‹bdhU nghÈ°fhuÅl«. ïu©L ifâfis¢ nr®¤J Éy§F
nghlɚiy. ï¥go¥g£l Kiwƚ miH¤J¡bfh©L
Úâk‹w¤â‰F tU»wh®fŸ.
m¥bghGJjh‹ gf¤á§ brhš»wh‹. ïJ Úâk‹wkh? ï§nf
c£fh®ªJ ïU¡f¡Toa Úâgâ, Úâgâah? mšyJ nghÈ°
mâfhÇah? How to take my notes? v¥go v‹ tH¡if¥g‰¿ v‹
rfh¡fnshL fyªJ ciuahLtJ? v‹W nf£»wh®. Úâk‹w¤âš
itnfh 29

tH¡if el¤j KoahJ v‹W Û©L« mt®fis btËna bfh©L


ngh»wh®fŸ. “ö¡»š nghlhÔ®fŸ. v§fis¤ J¥gh¡»ahš RL§fŸ
eh§fŸ òu£á¡fhu®fŸ” v‹W filá ÃÄl¤âšTl KH§»at‹
mšyth khåu‹ gf¤á§!

bghlh Úâk‹w¤âš...
eh‹ x‹iw ÃidîgL¤j ÉU«ò»nw‹. eh‹ gy tH¡Ff˚, gy
Úâk‹w§f˚ F‰wthË¡ T©oš ÃW¤j¥g£lt‹. xU tH¡»š
xU Úâk‹w¤âš bfh©LnghŒ ÃW¤j¥g£lnghJ, murh§f
tH¡f¿P® ÚâgâÆl¤âš xU kD bfhL¤jh®. ‘ït‹ Úâk‹w¤ij
É£L btËnatU»wnghJ, brŒâahs®fis¢ rªâ¤J mt®fS¡F¥
g⚠brhš»wh‹. ng£o bfhL¡»wh‹ - ït‹ Úâk‹w¤âš thia¤
âw¡f¡ TlhJ v‹W murh§f tH¡f¿P® ÚâgâÆl« kDit¡
bfhL¤jh®.
v‹ ïÅa rnfhju®fŸ njtjh°, åugh©oa‹ cŸË£l
tH¡f¿P®fŸ mªj k‹w¤âš ïUªjh®fŸ. vd¡fhf mt®fŸ m§nf
tUif jªJ ïUªjhY«, ïj‰F ehnd gâšbrhš»nw‹ v‹W
vGªnj‹.
“kh©òÄF Úâgâ mt®fns, eh‹ v‹Dila fU¤ij ï§nf gâî
brŒa ÉU«ò»nw‹. eh‹ Úâk‹w tshf¤âš brŒâahs®fSl‹
ngr¡TlhJ v‹W muR t¡Ñš kD bfhL¡»wh®. btŸis¡fhu‹
fhy¤âš gf¤á§F« mt‹ rfh¡fS« Úâk‹w¤âš KH¡f« vG¥ã
ïU¡»wh®fŸ. mijí« ïªj ehL gh®¤J mDkâ mˤJ ïU¡»wJ.
ï‹iw¡F ÉLjiy bg‰w ïªâahɚ, eh‹ Úâk‹w¤ijÉ£L
btËna ngh»w tÊƚ, brŒâahs®fŸ v‹Ål¤âš nfŸÉ nf£lhš
g⚠brhšy¡ TlhJ v‹W murh§f t¡Ñš kD nghL»whnu, ïnj
Ãiyik Úo¡Fkhdhš, ïÅ mtiu¡ nf£L¤jh‹ eh‹ _¢R Él
nt©L« v‹W brhšth® nghÈU¡»wnj?” v‹nw‹.
Úâgâ mikâahf¡ nf£lh®. ïu©L ÃÄl« fʪjãwF Úâgâ
T¿dh®, “ïªj nr«gU¡F btËƚ v‹d el¡»wnjh, mij¥g‰¿
vd¡F x‹W« bjÇahJ. mij¥g‰¿ eh‹ x‹W« brhštj‰F
ïšiy” v‹wh®.

cz®¢áia¤ Jh©L« ciu


cÇikfS¡fhf¥ nghuhL»wt®fŸ, tH¡F k‹w¤âš j§fSila
Ãaha¤J¡fhf¥ v¥go¥ nghuho ïU¡»wh®fŸ v‹gj‰F v¤jidnah
30 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

rh‹Wfis¢ brhšy Koí«. ne‰iwa âd« bjhiy¡fh£áƚ gh®¤J


ïU¥Õ®fŸ. 80 mfitia¡ flªjã‹dU«Tl, mbkÇ¡f
tšyuR¡F¢ á«k brh¥gdkhf ïU¡»‹w ~ãlš fh°£nuh xU
jiyáwªj tH¡f¿P®. òu£á¡fhu‹. ï‹D« brhšy¥nghdhš,
nrFntuhɋ th®¤ijf˚ brhštjhdhš, vâÇfis eLeL§f
it¡f¡Toa ãrhnrh Vnjh x‹W ~ãlš fh°£nuhîl‹ vªj neuK«
ïU¡»wJ v‹W F¿¥ã£lhnu nrFntuh, mªj ~ãlš fh°£nuh.

kh‹flh gil Kfhik¤ jh¡»aj‰fhf¡ F‰w« rh£l¥g£L mt‹


T©oš ÃW¤j¥gL»wh‹. gf¤á§F¡F V‰g£l mnj Ãiyikjh‹
mtD¡F«. Éy§F ó£l¥g£L áiwƚ bfhLik Ãfœ¤j¥gL»wJ.
eŠN£o mtid¡ bfhštj‰F¤ â£lÄL»wh®fŸ. m‹WKjš
ï‹W tiu v¤jidnahKiw á.I.V.¡fhu®fŸ â£lÄ£lh®fŸ. mt‹
RU£L g‰w it¥gt‹. vdnt RU£oš eŠir¡ fy¡f nt©L«,
czɚ eŠir¡ fy¡f nt©L« v‹W Ka‰á¤jh®fŸ. áiwƚ
bfhL¥gij ~ãlš fh°£nuh rh¥ãLtnj »ilahJ. mnj áiwƚ
ïU¡»w ifâfŸ mtD¡F czî rik¤J¡ bfhL¥gh®fŸ. áiwƚ
tH§F« RU£il¥ ão¥gJ« »ilahJ. ïªj Ãiyikƚ
Úâk‹w¤â‰F¡ F¿¥ã£l eh˚ tu nt©L«.

Mdhš, ~ãlš fh°£nuh bfh©L tu¥glɚiy. Úâgâ nf£»wh®


v§nf ~ãlš fh°£nuh? “mt® eu«ò¤js®¢á nehŒ fhuzkhf gL¤j
gL¡ifahf ïU¡»wh®. mt® ïªj Úâk‹w¤â‰F tu KoahJ. mt®
ïšyhknyna tH¡if el¤jnt©L«” v‹W muR t¡Ñš brhš»wh®.

m¥bghGJ bkšgh v‹»‹w xU ïs«bg©, “fd« Úâgâ mt®fns”


v‹W Fuš bfhL¡»whŸ. âL¡»£L¤ âU«ã¥ gh®¡»wJ Úâk‹w«
mªj¥ bg©kÂia. mtŸ jiy¡bfh©il¡F cŸns ïUªJ xU
foj¤ij btËna vL¡»whŸ. mJ áiw¢rhiy¡FŸ ïUªJ
ufáakhf ~ãlš fh°£nuh Úâgâ¡F mD¥ã it¤j foj«. “ïnjh
ïªj¡ foj¤ij¥ ghU§fŸ. ïJ ~ãlš fh°£nuh mD¥ã ïU¡»w
foj«” v‹»whŸ.

mªj¡ foj¤ij¥ go¡»wh®. “v‹id¢ áiw¢rhiy¡FŸnsna


bfh‹W xÊ¥gj‰F râ¤â£l« Ô£o ïU¡»wh®fŸ. eh‹ Rfkhf¤jh‹
ïU¡»nw‹. eh‹ eykhf¤jh‹ ïU¡»nw‹. v‹id Úâk‹w¤â‰F
tuÉlhkš Kl¡F»wh®fŸ” v‹W vGâ ïUªjh®. Úâk‹w¤â‰F¡
bfh©L tu¢brhš»wh® Úâgâ. bfh©L tu¥gL»wh® fh°£nuh.
Mnwfhš mo cau«. M#hDghFthd¤ njh‰w«, mHfhd¤ njh‰w«.
itnfh 31

ï‹iw¡F« mHfhd¤ njh‰w«jh‹. ïu©L iffËY« Éy§F.


khåu‹ ~ãlš fh°£nuh, ïu©L iffisí« ö¡»¥ ão¤jthW
nf£»wh® “ïJjh‹ Úâk‹wkh? ïJjh‹ v§fS¡F tH§f¥gL»w
Úâah? ifÉy§»£L¤jh‹ v‹id ÃW¤Jå®fsh?”

ahU« vâ®gh®¡fɚiy. Úâgâ Éy§Ffis mf‰w¢ brhš»wh®.

tH¡Fk‹w¤âš tH¡F elªJ Ô®¥ò tH§f¥gL»wJ. uhš fh°£nuh


cŸË£lt®fS¡F 13 M©LfŸ. áyU¡F 10 M©LfŸ. áyU¡F 7
M©LfŸ. ~ãlš fh°£nuhî¡F k£L« jÅ Érhuiz. Û©L«
jÅahf ÉrhÇ¡F«nghJjh‹, tuyh‰W¢áw¥òÄ¡f thj¤ij vL¤J
it¤J, “tuyhW v‹id ÉLÉ¡F«” v‹W KH§»dh®. neu« fUâ
mªj m‰òjkhd thj¤ij všyh« brhšy Koaɚiy. obuŒy®
gh®¤jhš Û⤠âiu¥gl¤ij všyh« gh®¡f ÉU«òtij¥nghy,
ïisP®fns goí§fŸ. ~ãlš fh°£nuhɋ thj¤âwikia¥
goí§fŸ. m⚠ïU¡f¡Toa cÆnuh£l« cŸs ÉLjiy
cz®¢áia¥ goí§fŸ.

mj‰F¥ãwF ~ãlš fh°£nuhî¡F 15 M©LfŸ áiw¤j©lid


m¿É¡»wh®fŸ. mij¡ nf£L¥ ò‹KWtnyhL btËna tU»wh®.
m¥nghJ mtuUnf br‹W fhty®fŸ Éy§F nghl¤ ja§F»wh®fŸ.
Vbd‹whš KjȚ Éy§F ngh£lnghJ mij¤ ö¡»¡fh£o,
ïnjhL eh‹ Éf nt©Lkh? v‹W nf£lt® MƉnw.

vdnt, âU«g Éy§Fnghl¤ ja§»anghJ, “v‹ ïs« e©gnd,


ï§nf th Éy§if¥ ó£L, v‹ if¡fofhu« cilªJÉlhkš” v‹W
áǤJ¡bfh©nl brhš»wh®. mtiu¡bfh©L brš»wh®fŸ. mj‰F¥
ãwF FW»a fhy¤âny ÉLjiy bg‰W btËna tU»wh®. òu£áia
el¤J»wh®, »ôghit ÉLÉ¡»wh®. cyf« mâra¤j¡f Éj¤âš
ï‹wsî¡F« ~ãlš fh°£nuhɋ Úâk‹w ciu, ÉLjiy
cz®ths®fS¡F všyh« áÈ®¥ò C£o¡bfh©L ïU¡»wJ.

Úâk‹w¤âš bešr‹ k©nlyh


ïnj cz®îfŸjh‹ bešr‹ k©nlhyhî¡F ïUªjJ. mJ xU
Úâk‹w« 1964 M« M©L #]‹ khj« 11 M« njâ, mªj
Úâk‹w¤âš bešr‹ k©nlyh ÃW¤j¥gL»wh®. mtUila jhah®
k‰W« kidÉ tªJ ïU¡»wh®fŸ. bršt« ÄFªj ghu«gÇa¡
FL«g¤âš ãwªjt® bešr‹ k©nlyh. åuÔu guhk¡»uk¢
32 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

brašfis mt®fŸ K‹ndh®fŸ mªj k©Âš brŒJ ïU¡»wh®fŸ.


mtiu¥ bg‰w jhí« beLªbjhiyî gaz« brŒJ Úâk‹w¤â‰F
tªJ ïU¡»wh®. m¥bghGJ všnyhU« â£lÄ£L, tH¡f¿PU¡F¥
gâyhf ï‹iw¡F bešr‹ k©nlyhnt mtUila ju¥ò thj¤ij
vL¤J it¥gJ v‹W Koî vL¡»wh®fŸ.

é‹ 11 M« njâ mt® j‹ ju¥ò thj¤ij vL¤J it¡»wh®. m¥nghJ


brhš»wh®. ‘ I am Nelson Mandala. I am the first accused. eh‹ ïªj
tH¡»‹ Kjš ãuâthâ. v‹ ÛJ F‰w¢rh£L, eh‹ ïuh#Jnuhf«
brŒnj‹ v‹W. eh‹ mij¢ brŒaɚiy. Mdhš, òu£á¡F eh‹
â£lÄ£nl‹. t‹Kiw ÛJ bfh©l fhjyhšmšy. btŸis Ãw¤J
k¡fŸ, v‹ ïdk¡fis¡ bfhLik¥gL¤â moik¥gL¤â it¤J
ïU¡»wh®fns, mªj moik Éy§Ffis cil¥gj‰F¤
â£lÄ£lJ c©ik. eh‹ #dehaf cz®it¡ bfhŸiffis¥
ngh‰W»nw‹. všnyhU« rk¤Jt¤njhL thH nt©L« v‹W
ca®ªj c‹djkhd nfh£gh£il neá¡»nw‹. mªj¡
nfh£gh£L¡fhf eh‹ rhf¤ jauhf ïU¡»nw‹” ïJ Úâk‹w¤âš
bešr‹ k©nlyh brh‹d th®¤ijfŸ.

Úâk‹w¤âš F‰wthË v‹W Ô®¥ò mˤjhY«, v‹d j©lid


v‹W ehis¡F m¿É¡f¥gL« v‹W Úâgâ brhš»wh®.
áiw¢rhiy¡F tU»wh®. ehis¡F kuzj©lid v‹W mt® vâ®
gh®¡»wh®. ïij mtnu ilÇƚ vGJ»wh®. kuz¤â‰F¤ jahuhf
cWâahf ïU. kuzkhdhY« thœtjhdhY« mJ â¤â¥ghfnt
ïU¡F« v‹W nõ¡°ãaNj th®¤ijfis vGâ it¡»wh®.

kWehŸ Úâk‹w¤â‰F¢ brš»wh®. bgU§T£l«. všnyhU« KH¡f«


vG¥ò»wh®fŸ. ‘Úâk‹w¤âš nfhõ« nghl¡TlhJ’ v‹»wh® Úâgâ.
Úâgâ¡F, F‰wthË Kf¤ij¥ gh®¡fnt J¢rš ïšiy. bešr‹
k©nlyh brhš»wh® v‹ Kf¤ij¥ gh®¡fnt ÉU«gɚiy Úâgâ.
Ô®¥ig thá¡»wh®. jd¡F kuzj©lidjh‹ v‹W vâ®gh®¤J
ïU¡»wh® k©nlyh. m¥bghGJ Úâgâ brhš»wh®, ‘MíŸ j©lid’
v‹W.

Úâk‹w¤âš xnu KQKQ¥ò« r¤jKkhf Úâgâ T¿aJ mt®fŸ


fh⚠rÇahf ÉHɚiy. m¥bghGJ xUt® vGªJ ËW brh‹dh®
‘Life, not death’ kuz« ïšiy v‹»wh®. mªj¡ fh£áia
t®Â¤JÉ£L, mt® eh‹ kdk»œ¢ánahL brš»nw‹ v‹»wh®.
itnfh 33

nt©lh« tH¡F ehlf«


Úâk‹w¤âš j©lidia¥ bg‰W kdk»œ¢ánahL br‹w
khkÅj®fSŸ xUt®jh‹ jªij bgÇah®.

1938 M« M©L or«g® khj« 6 M« njâ. br‹idƚ #h®{ lî©


nghÈ°. 4 MtJ nfh®£. ïªâ Mâ¡f¤ij v⮤J¥ ngh®òǪj jªij
bgÇah® ÛJ tH¡F. ïªj k© jªj khkÅj®, r® V.o.g‹Ü®brštK«,
uh#h r® K¤ijah br£oahU« ešy tH¡f¿Piu it¤J
thjhodh®fŸ. bgÇah® kW¡»wh®. “xU t¡ÑY« nt©lh« eh‹
gh®¤J¡ bfhŸ»nw‹” v‹»wh®. mt® brh‹dij všyh« brhštj‰F
neu« ïšiy. buh«g¡ fLikahf¢ brhš»wh®. V‹ nt©oaJ ïšiy
v‹gj‰F všyh« mUikahd És¡f§fŸ jU»wh®.

Úâk‹w¤J¡F tU»wh®. Úâgâia¥ gh®¤J¢ brhš»wh®:“fd«


nfh®£lh® mt®fns, vj‰F neu¤ij åzh¡F»Ö®fŸ? Ú§fŸ âU¥â
mil»wt©z«, kªâÇkh®fŸ âU¥â mil»wtiu¡F«, v›tsî
mâfg£r¤ j©lid ju Koínkh m›tsî mâfg£r¤
j©lidiaí«, gÊth§F« cz®¢á¡F¤ âU¥â¡F v›tsî
jhœªj tF¥ò áiw¢rhiy tF¥ò ju Koínkh m›tsî jhœªj
tF¥igí« vd¡F¡ bfhL§fŸ. v›tsî Ãahakhd ïy£áa¤ij
mila nt©LkhdhY« mj‰fhf fZleZl§fŸ miljš v‹D«
Éiy bfhL¡f nt©L«. ïªj Érhuiz ehlf¤ij clnd Ko¤J
ÉL§fŸ” v‹»wh®.

v‹d th®¤ijfŸ?v¤jifa J¢rš?

áiw¡F mŠrh¢ á§f«


Úâgâ ïu©L M©L fL§fhtš j©lid, ïu©L MÆu« %ghŒ
mguhj« f£l¤ jt¿dhš nkY« Xuh©L fL§fhtš Mf, _‹W
M©L fL§fhtš jªijbgÇahU¡F.

clnd midtU« ftiynahL mG»wh®fŸ. bgÇahnuh, rhšitia


cj¿¤njh˚ ngh£lgo á§f« nghy bgÇah® áǤJ¡bfh©nl
btËna tU»w fh£áia¥ gh®¡»wh®fŸ. á§f« mšyth? všnyhU«
ftiy¥gL»wh®fŸ. Mdhš, bgÇahnuh, “áiw¢rhiy tªJÉ£lJ
_‹W M©LfŸ _‹W M©LfŸ” v‹W áǤJ¡bfh©nl ngh»wh®
bgÇah®.
34 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

_‹W eh£fŸ fʤJ, or«g® 9 M« njâ etr¡â g¤âÇifƚ,


jĜ¤bj‹wš, njáathâ, Mya tÊgh£oš e«ã¡if¡ bfh©l,
âUKUf tÊghL brŒj âU.É.f. jiya§f« vGJ»wh®. “ïªj¤
jÄHf¤â‹ ehyh¤âirfËY« R‰¿¢R‰¿ XŒî ¢ RH‹W,
åuf®#id òǪJ tªj mªj¡ »H¢á§f«, ï¥nghJ áiwƚ XŒî
bg‰W ïU¡»wJ. áiwƚ jiyÃÄ®ªJ »l¡»wJ’ v‹W vGâdh®.

bgšyhÇ áiw¡F kh‰w¥gL»wh® bgÇah®. IªjhW khj« fʤJ muR


ÉLÉ¡»wJ. _‹wh©L¡ fhy« áiw v‹»wnghJ mâfg£r
j©lid bfhL§fŸ v‹W bgÇah® nf£lij¥nghynt, kfh¤kh
fhªâ nf£lh®, bešr‹ kh©nlyh nf£lh®.

m©zhɋ tiuaiw
“r£l« xU ïU£liw;t¡Ñȋ thj« xU És¡F. mJ ViHfS¡F¡
»il¥gJ ïšiy” v‹wh® ngu¿P® m©zh. mtU« xU
Úâk‹w¤ij¡ fh£L»wh®. gy ïy¡»athâfŸ gil¡fhjij
bg®dh£õh gil¡fhjij m‰òjkhf¥ gil¡»wh® m©zh.

ï§nf T©oš ÃW¤j¥gL»wt‹ ah®? fhÉa« vGâa gil¥ghË


njuGªöǚ ãwªjt‹, e«k C®¡fhu® f«g‹. F‰wthË¡T©oš
f«g®. F‰w« rh£LtJ ah®? ïy§if ntªj‹ ïuhtz‹. Úânjt‹
m§nf ïU¡»wh®. Úâ njtD¡F K‹dhš m©zh
F‰w¢rh£L¡fis¤ bjhL¡»wh®.

ïu¡f« ïšyhj mu¡f‹ v‹Önu, ehdh ïu¡f« ïšyhjt‹? v‹W


tÇirahf¡ nfŸÉfis¡ nf£»wh‹ ïuhtz‹. mij¡nf£l Úâ
njt‹ ka¡f« milªJ ÉG»wh®. T©oš ÃW¤j¥g£l f«g®
ïlW»wh®. nfhiy¥ão¤J¡ bfh©L ngh»wh®. ï¥go xU
ïy¡»a¤âš Tl, jdJ fU¤ij xU tH¡f¿P® _ykhf¢ brhšY«
tšyikí« M‰wY« ngu¿P® bgUªjif m©zh mt®fS¡F
ïUªjJ.

btÅ° efu tÂf‹


ïnjngh‹w xU fh£áia nõ¡°ãa® jU»wh®. buh«g¢ Ritahd
fh£á. btÅ° efu¤âš ïU¡F« xU ôj®. mt‹ bga®
m©nlhÅnah. f¥gš f«bgÅ¡F¢ brhªj¡fhu‹. mtÅl« Ãiwa
f¥gš ïU¡»wJ. mt‹ btËehLfS¡F mD¥ãa f¥gšf˚ áy
f¥gšfŸ _œ» É£ld. bgU¤j e£l«. iõy¡ v‹gtÅl«, 3000
itnfh 35

Èuh fl‹ th§» ïU¡»wh‹. F¿¥ã£l¤ njâƚ gz¤ij¤


âU¥ã¡ bfhL¡fhÉ£lhš, mj‰F <lhf, mªnjhÅnahɋ
ïUja¤ij bt£o¡ bfhL¡f nt©L« v‹gJ Ãgªjid v‹W
neh£oš vGâ th§» ïU¡»wh‹ fªJ t£o¡fhu‹ iõy¡.

F¿¥ã£l¤ njâƚ mªnjhÂahthš gz¤ij¤ âU¥ã¡ bfhL¡f


Koaɚiy. jtiz flªJ É£lJ. 3000 bfhL¡fhjjhš ïja¤ij
bt£o¡ bfhL¡f nt©L«. ftiynahL ïU¡»wh‹. m¥nghJ,
ïtDila e©g‹ iõy¡»l« br‹W, eh‹ 6000 bfhL¡»nw‹.
mªnjhÂnahit É£LÉL’ v‹»wh‹. mj‰F iõy¡ brhš»wh‹
Ú 6 kl§F bfhL¤jhY« rÇ 36000 bfhL¤jhY« rÇ, mJ vd¡F¤
njit ïšiy. x¥gªj¤âš brh‹dgo, mªnjhÂnah mtDila
ïUja¤ij bt£o¤ ju nt©L« v‹»wh‹.

ntW tÊ ïšiy. tH¡F Úâk‹w¤J¡F¢ brš»wJ. btÅ°


efu¤â‹ á‰wur®, Úâgâ M»wh®. mt® brhš»wh®. “xU òfœ bg‰w
tH¡f¿P® ïªj tH¡if K‹Å‹W el¤Jth®. mt®jh‹ ïªj
tH¡»š Ô®¥ò mË¥gh®” v‹»wh®. m¥nghJ xU ïs« tH¡f¿P®
tU»wh®. Úâk‹w« ToaJ.

iry¡ ïU¡»wh®. ïs« tH¡f¿P® nf£»wh®. ïja¤ij


bt£Ltj‰F¤ juhR bfh©L tªÔ®fsh? v‹»wh®.

clnd ït‹, ‘mbjšyh« rÇahf bfh©L tªJ É£nl‹’ v‹»wh‹.

clnd ïs« tH¡f¿P® brhš»wh®. “rÇjh‹. Vbd‹whš, ïja¤ij


bt£L«nghJ bfhŠr« Tl mâfkhfî« Fiwthfî« bt£o Él¡
TlhJ. kU¤Jt®fS« tªJ ïU¡»wh®fsh? všyh« jahuh?

‘jah®’ v‹»wh‹.

iry¡ brhš»wh‹: ‘v‹d mUikahd tH¡f¿P®. ïja¤ij bt£l


nt©L« v‹gij KjÈnyna brhšÈ É£lhnu, e« g¤âu¤âš
m›thWjhnd ïU¡»wJ’ v‹»wh‹.

mL¤J t¡Ñš brhš»wh®:ïja¤ij bt£L§fŸ. ïja¤ij k£L«


jh‹ bt£lnt©L«. xU gî©L ïja¤ij bt£l nt©L«. m¥go
Ú bt£L«nghJ, xU brh£L ïu¤j«Tl¢ áªj¡TlhJ. c‹ neh£oš
v‹d vGâ ïU¡»wJ. ïja¤ij k£L«jh‹ bt£Lnt‹ v‹W
36 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

ïU¡»wJ. mj‹go ïja¤ij bt£o¡ bfhŸsyh«. Mdhš, xU


brh£L¡ FUâ Tl ÑnH áªj¡ TlhJ” v‹»wh‹.

mªj eh£L¢ r£l¥go, ahUila cÆU¡fhtJ Mg¤J V‰g£lhš,


Mg¤J V‰gL¤âatNj brh¤JfŸ bkh¤jkhf¥ g¿Kjš brŒa¥gL«.
xU brh£L ïu¤j« áªâdhY« rÇ, c‹ brh¤JfŸ bkh¤jkhf¥
g¿Kjš brŒa¥gL«. ïªj eh£L¢ r£l« bjÇí« mšyth? v‹»wh®
ïs« tH¡f¿P®.

clnd iry¡ TW»wh‹: “ïšiy vd¡F ïu©L kl§F gz¤ij¡


bfhL¤JÉ£lhš, eh‹ nghŒÉL»nw‹” v‹»wh®.

mj‰F ït®, “mbjšyh« KoahJ” v‹wîl‹, iry¡ mriyahtJ


bfhL¤J Mis ÉL§fŸ v‹»wh®. ïs« tH¡f¿Pnuh mbjšyh«
KoahJ. brh‹dgo ïja¤ij bt£o vL¤J¡bfhŸ v‹»wh®.

ntW tÊ ïšiy. filáƚ mªj Úâk‹w« M©lÅƋ cÆU¡nf


ït‹ â£lÄ£ljhf F‰w«rh£o, iõy¡»‹ brh¤JfŸ KGikahf
g¿Kjš brŒa¥gL« - ghâ brh¤J m©nlÅahî¡F - Ûâ brh¤JfŸ
muR¡F v‹W m¿É¡»wJ.

M©nlÅah brhš»wh‹. vd¡F¢ brhšy¥gL»w mªj¥ ghâ¢


brh¤ijí« iry¡nf it¤J¡ bfhŸs£L« v‹»wh‹. ïJ
nõ¡°ãa® vGâa btÅ° efu tÂf‹ (Merchant of Venice) ehlf«.
ï⚠ïs« tH¡f¿Puhf tªjt‹ ah® v‹whš? M©nlÅah
e©gŋ fhjÈ ngh®Îah v‹w bg©jh‹, M© ntl¤âš tªJ
thjhoajhf nõ¡°ãa® vGâ ïUªjh®.

tH¡f¿PNj tšyik
vdnt, t¡Ñiy it¤J¤jh‹ nf°. v›tsî mUikahf n#ho¤J
ïUªjhY«Tl mâY« VjhtJ xU X£il ïU¡F«. mij¡
f©Lão¤J thjhLgt®fŸjh‹ bgÇa t¡Ñš. v›tsî bgÇa
nf[hf ïUªjhY«, v›tsî bgÇa âUldhf ïUªjhY« F‰w¤ij¢
brŒí«nghJ jla¤ij É£LÉ£L¤jh‹ nghth‹ v‹W
òuhÌ»ôõ‹ brhš»wJ. v›tsî bgÇa bf£o¡fhudhf ïUªjhY«
F‰w¤ij¢ brŒí«nghJ jla¤ijÉ£L É£L¤jh‹ nghth‹
v‹gJnghy v›tsî bgÇa òuhá»ô£luhf ïUªjhY«, n#ho¡F«
tH¡»š VjhtJ xU X£il ïU¡f¤jh‹ brŒí«. mij¥ gh®¤J
mo¤J cil¤J nfi[¤ jf®¥gJjh‹ tH¡f¿PNj tšyik.
itnfh 37

mkhthir ïuɚ bfhiy


ïnjngh‹W xU tH¡F mbkÇ¡fh eh£oš ïšÈdhŒ khÃy¤âš.
mªj tH¡»š F‰w« v‹dbt‹whš, F‰w« rh£l¥g£ltD« mt‹
e©gD« xU ehŸ kJ mUªâÉ£L elªJ tU»wnghJ vânu tªj
xUtid mt®fŸ ïU«ò cnyhf cU©ilia it¤J mo¤J¡
bfh‹W É£lh®fŸ. mj‰fhf mtD¡F kuzj©lid Éâ¡f¥gL«
v‹W áiw¡bfh£loƚ mil¡f¥g£L ïU¡»wh‹.

ïªj¢ brŒâia¥ g¤âÇifƚ go¡»wh® xU tH¡f¿P®. mªj¥


bgaiu¥ kh¤âu¤âš iffhš eL§F»wh®. v‹ cÆuhd e©g®
M«°£uh§ mšyth? mt‹ ïwªJ É£lh‹. mt‹ kf‹ mšyth
ï¥go kuz j©lidia vâ®gh®¤J¢ áiwƚ ïU¡»wh‹ v‹W
Fâiuƚ V¿, j‹ e©g‹ kidÉ Éjitia gh®¡f¥ngh»wh‹.
mtŸ mG»whŸ.

‘v‹ xnu kf‹ kuz j©lidia vâ®gh®¤J ïU¡»wh‹. tH¡F


el¤j v‹Ål« gz« ïšiy Iah’ v‹»whŸ. clnd tH¡f¿P®, ‘Ú
f£lz« vJî« ju nt©lh«. gz« ïšiy v‹W
ftiy¥glnt©lh«. eh‹ mªj tH¡if el¤J»nw‹” v‹W tªjh®.
mt®jh‹ Mãufh« ȧf‹. mªj tH¡if el¤J»wh®.

Úâk‹w¤âš FW¡F Érhuiz. bfhiy elªjjhf¢ brhšy¥g£l


ïuɚ, M«°£uh§ kf‹ ɚÈa« M«°£uh§F« mt‹ e©gD«
tU»wnghJ, vânu xUt‹ tªjjhfî«, cnyhf cU©ilia
it¤J mo¤jjhfî«, mt‹ f©iz¤ jh¡» mj‹ fhuzkhf _‹W
eh£fŸ fʤJ mt‹ ïwªjjhfî« tH¡F.

rh£á¡ T©oš rh£áia ÃW¤J»wh® Mãufh« ȧf‹.


Ú§fŸ neuoahf r«gt¤ij¥ gh®¤Ô®fsh?
‘M« gh®¤nj‹.’
ïuî neu«. v¥go¥ gh®¤Ô®fŸ?
‘eh‹ Ãyh btË¢r¤âš mªj¡ bfhiyia¥ gh®¤nj‹.’
m¥goah, ešy Ãyî btË¢r¤âyh gh®¤Ô®fŸ?
Mkh« gh®¤nj‹.
rÇ Ú§fŸnghfyh«.

gŠrh§f¤ij¡ bfh©L tU»wh®.F¿¥ã£l eh˚ Ãynt »ilahJ.


38 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

m‹iw¡F mkhthir. rh£á, bghŒ rh£á brhšÈ ïU¡»wh® v‹W


Mãufh« ȧf‹ brhš»wh®.

mL¤J F‰wthË ju¥ò rh£áa¤ij¡ bfh©L tªJ ÃW¤J»wh®.


m⚠ïªj r«gt« elªjj‰F kWehŸjh‹ ïªj cnyhf
cU©ilí« ftidí« mªj¥ gFâƚ jtwhf É£LÉ£L¥
nghdjhf mj‹ cÇikahs® xUt® brhš»wh®. Ãuguhâahd
ɚÈa«° M«°£uh§, Mãufh« ȧfŋ thj¤ âwikÆdhny
ÉLÉ¡f¥g£lh®.

Mãufh« ȧf‹ Äf¢áwªj tH¡f¿P®. mt® Úâk‹w¤â‰F¥


nghdnghJ mtU¡F V‰g£l mDgt¤ij¢ brhš»nw‹.

°lh©l‹ v‹»w mbkÇ¡f eh£o‹ òfœÄ¡f tH¡f¿P®


Úâk‹w¤âš ïU¡»wh®. m¥nghJ ȧf‹ #]Åa® yha®. òfœÄ¡f
tH¡f¿PNj thj¤âwikia¥ gh®¤J Éaªjh®. v‹d mUikahf
thj§fis it¡»wh® v‹W.

xU ehŸ xU tH¡»š Mãufh« ȧfŋ ÓÅa® t¡Ñš tuhkš, ït®


vGªJ j‹ ju¥ò thj¤ij¢ brhš»wnghJ, mªj Úâgâ¡F K‹dhš
°lh©l‹ v‹w tH¡f¿P® brhš»wh®. nf£lhny ntjidahf
ïU¡F« c§fS¡F mt® brhš»wh® ‘Úâgâ mt®fns I cannot stand
the face of this ape kÅj¡ Fu§F ngh‹w ïtDila Kf¤ij¥ gh®¡f
vd¡F¢ r»¡fɚiy ïªj tH¡if eh‹ el¤j kh£nl‹ v‹W
Úâk‹w¤âš brhš»wh®.

Mãufh« ȧfŋ g©gh£il¥ ghU§fŸ. ïij¡ nf£L mt®


nfhg¥glɚiy tU¤j¥glɚiy. mªj ïuɚ tªJ j‹
eh£F¿¥ãš vGJ»wh® ‘°lh©lŋ tH¡fhL« tšyik, mâš
ïUªJ eh‹ go¤J¤ bjǪJ bfhŸs nt©L«. mªj thj¤ âwikia
eh‹ bfhŠrkhtJ bgw nt©L«’ v‹W vGJ»wh®.

ït® ï¥go¥g£l ãw¥ãš ãwªjt® v‹W m©zhɋ ãw¥ig¥g‰¿


mªj th®¤ijfis ïªj òÅjkhd nkilƚ ga‹gL¤j
ÉU«gɚiy - mªj thrf§fis vGâ ngh®L it¤jh®fŸ. v§nf
fhŠáòu¤âš. mt®j« j«ãkh®fˋ ïja¤ij vÇkiyahf
bto¡f¢ brŒí« Äf ïÊthd th®¤ijfŸ. mj‰F m©zh
brh‹dh®, “M¤âu¥glhÔ®fŸ. xU bg£nuhnk¡° És¡if mj‹
g¡f¤âš it¤J, mj‰F¡ ÑnH cga« fhŠáòu« â.K.f. v‹W
itnfh 39

vGJ§fŸ. všnyhU« go¤J É£L¥ nghf£L«” v‹wh®. ïJjh‹


g©ghL.
mfœthiu¤ jh§F« Ãy«nghy j«ik
ïfœth®¥ bghW¤jš jiy
v‹wh® tŸSt®.

vªj °lh©l‹ ïªj kÅj¡Fu§F Kf¤ij¥ gh®¡f ÉU«gɚiy


v‹W brh‹dhndh, mnj °lh©l‹ 1965 V¥uš 14 btŸË¡»Hik
ehlf¡ bfh£lifÆDŸ bfhiyfhu‹ #h‹ ɚ»° ó¤,
if¤J¥gh¡»ahš R£L¡bfhšy, bfhŠr« bfhŠrkhf xU
ija‰fhu‹ filƚ Mãufh« ȧfŋ cÆ® ãǪJbfh©L
ïUªjnj, mªj neu¤âš °lh©l‹ tªJ brh‹dh‹. br¤J¡
bfh©L ïUªj Mãufh«È§fid¥ gh®¤J, ‘He belongs to ages. ït‹
íf§fS¡F¢ brhªj¡fhu‹’ v‹W mnj t¡Ñš, Mãufh« ȧfid¥
gh®¤J¢ brh‹dh‹.

£bu£°fh£ tH¡F
mªj¡ fhyf£l¤âš mbkÇ¡fhɚ v¥go Ú¡nuh¡fŸ
bfhLik¥gL¤j¥g£lh®fŸ v‹gj‰F tH¡f¿P®fns
ãuá¤â¥bg‰w tH¡Fjh‹ £bu£°fh£ tH¡F. ïªj tH¡F
Äf¡bfh^ukhd tH¡F. ï⚠Ԯ¥ò mˤj nuh#® nlhÅ v‹»‹w
mbkÇ¡f eh£o‹ c¢rÚâk‹w¤â‹ jiyik Úâgâ v‹d brh‹dh®
bjÇíkh?

“mbkÇ¡f muáaš r£l¤âš kÅj®fS¡fhf tH§f¥gL»w


cÇikfŸ fU¥g®fS¡F¥ bghUªjhJ. mt®fŸ kÅj ïd¤ânyna
ïšiy mt®fŸ kÅj®fns mšy.”

ïJjh‹ Uncle Tom’s Cabin’ v‹w üȋ _y¡fUthƉW. mJjh‹


Mãufh« ȧfid¡ bfhâ¤J vH¢brŒjJ. mªj¤ Ô®¥òjh‹
Ú¡nuh¡fŸ nghuh£l¤J¡F¡ fhuzkhƉW. 1863 #dtÇ 1 M« njâ
Ú¡nuh¡fS¡F ÉLjiy ãufld¤âš ifbaG¤J ï£lhnu Mãufh«
ȧf‹.

th¡F cÇik¡fhf thj«


mnj mbkÇ¡fhɚ ï‹bdhU mUikahd tH¡F ïU¡»wJ.
bg©fŸ j§fŸ cÇikfS¡F¥ v¥gobašyh« nghuhodh®fŸ v‹gJ
40 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

g‰¿ xU tH¡F ïU¡»wJ. gyU¡F¤ bjÇahJ. m¥nghJ bg©fS¡F


th¡F cÇik »ilahJ. mj‰fhf¥ nghuhoa bg©kÂjh‹ åu«
ÄFªj Nr‹ m©lÅ.

mt® Ãôah®¡ efǚ eilbg‰w cyf¥ bg©fŸ kheh£L¡F¢ br‹W,


“mbkÇ¡fhɚ bg©fS¡F X£L cÇik th§Ftj‰fhf eh‹
nghuhLnt‹” v‹wh®. 1872 M« M©L et«g® 1 M« njâ. Ãíah®¡
efu¤âš 5 M« njâ th¡F¥gâî. 1 M« njâna òâjhf
th¡fhs®fshf¥ gâî brŒ»wt®fŸ brŒJbfhŸsyh« v‹W
m¿É¥gî tU»wJ. Ko¤âU¤jf¤âš xU th¡F¢rhto ïU¡»wJ.
Nr‹M©l j‹ rnfhjÇfŸ 3 ngUl‹ ngh»wh®fŸ. mnjnghy I«gJ
bg©fis gy rhtofS¡F mD¥ò»wh®fŸ.

th¡F¢rhtofS¡F¢ br‹W, “v‹id th¡fhsuhf¥ gâî brŒa


nt©L«” v‹»wh®. m§nf ïU¡»w mâfhÇfŸ brhš»wh®,
“bg©fS¡F X£L »ilahJ. v¥go c§fŸ th¡Ffis¥ gâî
brŒtJ?” v‹»wh®.

clnd mtŸ brhš»whŸ: “muáaš r£l¤â‹ 17 MtJ ãÇɋgo


âU¤j¤â‹go bg©fS« M©fS« rk« v‹»wnghJ v§fS¡F
X£L¡ »ilahJ v‹W Ú v¥go¢ brhšyyh«?v‹id¥ gâî
brŒJjh‹ Mf nt©L«” v‹»wh®

kW¡»wh®fŸ. clnd mtŸ, “c‹ ÛJ »ÇÄdš tH¡F¥ nghLnt‹.


vd¡F cŸs cÇikia kW¤J Ú X£L¥nghl¤ jL¤jhš, tH¡F¤
bjhL¥ng‹. j©lid tªjhš cd¡F¢ áiwí« ïU¡»wJ,
mguhjK« ïU¡»wJ jahuh?” v‹»whŸ.

cl‹ mâfhÇ gaªJnghŒ nkš mâfhÇÆl« ÉrhÇ¡»wh‹. mtD«


gaªJ É£lh‹. “ rÇ, gâî brŒJ É£L¥ ngh§fŸ” v‹wîl‹, ïªj 4
ngU« j§fŸ th¡Ffis¥ gâî brŒ»wh®fŸ. et«g® 5 M« njâ
X£L« ngh£lh®fŸ. g¤âÇiff˚ brŒâ tªJÉ£lJ.
r£lÉnuhjkhf ïªj X£il¥ gâî brŒj mâfhÇfisí«, Nr‹
M©lÅiaí« ifJ brŒa nt©L« v‹W brhšÈ, Nr‹
M©lÅia¡ ifJbrŒJ T©oš ÃW¤J»wh®fŸ. ïJ buh«g¢
Ritahd xU tH¡F.

1973 M« M©L ïªj tH¡F el¡»wJ - ÚâgâƋ bga® A‹£


cÇikfis nt£ilahL»wt‹. mt‹ brhš»wh‹. 20 #]ÇfŸ
itnfh 41

c£fh®ªJ ïU¡»wh®fŸ “ït® F‰wthË v‹W Ô®¥ò mË¥gj‰F¤


jahuhF§fŸ, mij vGJ§fŸ” v‹»wh‹.

m‹W ïuî Nr‹ ilÇƚ vGJ»wh®. ï¥go¥g£l bfhLik cy»š


ïJtiu eilbg‰wJ ïšiy. Úâ FÊnjh©o¥ òij¡f¥g£lJ.
kWehŸ Úâk‹w¤âš ÃW¤j¥gL»wh®. Úâgâ nf£»wh®, ‘T©oš
ÃW¤j¥g£l F‰wthË, VjhtJ brhštj‰F ïU¡»wjh?” v‹»wh®.

clnd mªj m«ikah®u TW»wh®:‘Yes your honour. I have many


things to say. Ú§fŸ mˤj Ô®¥ò, #dehaf¤â‹ m¤jid
be¿fisí« FÊ njh©o¥ òij¤J É£O®fŸ. v‹ cÇikfis
všyh« g¿¤Ô®fŸ. v‹id k£L« mšy. v‹ bg© ïd¤ijna
moik¥gL¤â É£O®fŸ. ïJ bfhLikahd Ô®¥ò” v‹»whŸ.

M©fshš jahÇ¡f¥g£L, M©fshš guhkÇ¡f¥g£L,


M©fS¡fhfnt tH§f¥gL»w ïªj¢ r£l« bg©fS¡F vâuhdJ”
v‹»wh® Nr‹.

j©lidia¡ Fiw¡f¢ brhš»Ö®fsh? v‹W nf£»wh® Úâgâ.

“ïªj Úâk‹w¤âš vd¡F¡ fUiz njit ïšiy. r£l¤âš


v›tsî mâf j©lid bfhL¡f Koínkh bfhL§fŸ” v‹wh®.
filáƚ btW« üW lhy®jh‹ mguhj« Éâ¤jh®fŸ. mªj
mguhj¤ijí« mªj¥ bg©k brY¤j kW¤jhŸ. mtŸ ïwªJ 14
M©LfŸ fʤJ 1906 M« M©oš mbkÇ¡fhɚ bg©fS¡F
th¡F cÇik bfhL¡f¥g£lJ.

Úâk‹w¤â‰F¢ br‹W xU bg© j‹ X£L cÇikfS¡fhf¥


nghuhL»whŸ. ï¥go nghuhL»wt®fŸjh‹ v§nf m¡»uk«
elªjhY« mt®fŸ Úâk‹w¤âš ÃW¤j¥gL»wh®fŸ.

Ehbu«g®¡ tH¡F
1945 ïš Ï£y® ïw¥gj‰F ïu©L eh£fS¡F K‹dhš mbkÇ¡f
#dhâgâ %°£btš£, “ngh®¡ F‰w§fis ÉrhÇ¡f xU Úâk‹w«
mik¡f¥gl nt©L«. mj‰F mbkÇ¡fhɋ jiyik Úâgâ
ïuhg®£ #h¡r‹ m¿É¡f¥gL»wh®.” v‹wh®. r®¢áš, °lhȋ,
%°£btš£ _tU« nr®ªJ, ãuh‹° ehL« nr®ªJ, nfho¡
fz¡fhdt®fˋ rhî¡F¡ fhuzkhd ehÍ F‰wthËfS¡F
Érhuiz k‹w« mik¡f¥g£lJ.
42 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

kÅjFy tuyh‰¿š v§bfšyh« cÇikfŸ mÊ¡f¥g£L¡


bfhšy¥gL»wh®fnsh, mt®fS¡F r®tnjr¤âš Úâk‹w§fŸ
mik¡f¥gL«. Mfntjh‹, filáƚ Ï£y® j‰bfhiy brŒJ
bfh©lh‹, nfhagš° j‰bfhiy brŒJ bfh©lh‹.
bfhLikfS¡F¡ fhuzkhf ïUªj nfhaǧ, kuzj©lid
Éâ¡f¥g£L bfh£lo¡F¡ bfh©L bršy¥g£lh‹.

“ïªj Mâ¡f¢ r¡âfS¡F v‹ cÆiu¤ jhiuth®¤J¡ bfhL¡f¤


jahuhf ïšiy. v‹ cÆiu ït®fS¡F¤ ju ÉU«gɚiy v‹W,
fhtyhË gh®¤J¡ bfh©nl ïU¡f xU ÃÄl¤J¡FŸ raidL
kh¤âiuia ÉG§» É£lh‹. Xo tªJ nrhâ¡»wh®fŸ. cÆ® ãǪJ
É£lJ. ïJ Ehbu«g®¡ tH¡F k‹w«.

‘No more Mylai’

1968 M« M©L V¥uš khj« 14 M« njâ Éa£ehĚ “ikyhŒ”


v‹w xU »uhk¤J¡F cŸns mbkÇ¡f ïuhQt« òFªjJ. 500 ng®
mªj Ciu¢ nr®ªjt®fŸ - mbkÇ¡f ïuhQt¤J¡F¤ jiyik
jh§»¢ br‹wt®fSŸ xUt‹ ɚÈa« fhÈ.

“ï§nf Éa£eh« òu£á åu®fŸ ïšiy ïšiy” v‹wh®fŸ. <î


ïu¡f« ïšyhkš R£L¡ bfh‹wh‹. taJ K⮪jt®fis,
bg©fis, g¢ás« FHªijfis¢ R£L¡ bfh‹wh‹. ïu©L taJ¡
FHªij j¥ã XL»wJ, mªj¡ FHªijia Xo¥ão¤J¤ ö¡»¥
ngh£L¢ RL»wh‹. bfh^ukhd fh£á. go¤jhny f©f˚ FUâ
toa¢ brŒ»w fh£á.

500 ngiu¡ bfh‹wh®fŸ - mj‰F¥ãwF mbkÇ¡f eh£oš kdrh£á


ÉʤJ¡ bfh©lJ 1971 M« M©L T©oš ÃW¤j¥g£lh‹
ɚÈa« fhÈ. mt‹ brh¤JfŸ g¿Kjš brŒa¥g£L, rh»w tiu
áiwƚ mil¡f nt©L« v‹W Úâk‹w« Ô®¥ò jªjJ. ár‹
#dhâgâahf ïUªjh®. mtD¡F k‹Å¥ò¤ jªJ btËna É£lh®.

mj‰F¥ãwF v§nf ïuhQt¤ JU¥òfŸ nghdhY«, ‘No more Mylai’


v‹gJ tH¡fkh»¥ nghdJ.

ikyhƚ eilbg‰w bfhLikia¥ nghy¤jh‹ jĜ <H¤âY«


elªjJ.
itnfh 43

India’s Mylai
m¥ghɤ jÄH®fŸ m¥ghÉ¥ bg©fŸ, FHªijfŸ F‰wk‰wt®fŸ
bfhšy¥g£lh®fŸ. åL ålhf¢br‹W R£lh®fŸ fhȚ k©o
ï£lt®fisí« R£lh®fŸ ïij vGâat‹, ‘Times’ ïjʋ
brŒâahs® nlÉ£ Aî°nfh. mt‹ vGâa f£Liu¡F¤ jiy¥ò
‘India’s Mylai’ ‘ïªâahɋ ikyhŒ - mJjh‹ tšbt£o¤Jiw.”

åLålhf¢ br‹W ói# miw ïU¡»w jÄH‹ åLf˚, KUf‹ gl«


ïU¡»w jÄH‹ åLf˚, m¥ghɤ jÄH® jÄH¢á ïU¡»w åLf˚
ïuhQt¤ JU¥òfŸ J¥gh¡»¡ F©Lfis¡ bfh©L
R£L¡bfh‹wh®fŸ.

1993 et«g® 19 M« njâ ïªj Úâk‹w¤â‰F eh‹ tªnj‹. eh‹


ï‹iw¡F Û©L« nf£f ÉU«ò»nw‹. F‰wk‰wt®fŸ ÛJ
j©lid bfhL¥gJ jtW. F‰wk‰w nfhty‹ cÆ® g¿¡f¥g£lJ.
mJ xU åu fhÉa« MƉW.

I Accuse
xU jiyáwªj fhtš Jiw mâfhÇ ïjidna R£o¡fh£o vGâdh®.
Mšg®£ £iug° v‹gt‹ tH¡if¢ R£o¡fh£o vGâdh‹. Mšg®£
£iug° F‰w« m‰wt‹. mt‹ ãbuŠR eh£L¡F ôjFy¤âš ãwªj
jsgâ. mt‹ b#®kÅa ïuhQt¤â‰F¤ jftiy mD¥ãdh‹ v‹w
F‰w¢rh£il¢ brhšÈ v°l®nAá v‹»‹w jsgâí«, bA‹¿ v‹w
cgjsgâí« nr®ªJ mgh©lkhf¡ F‰w¢rh£L¡fis¢
Rk¤âdh®fŸ.

12 M©LfŸ áiw¤j©lid. blɚ° Ôɚ j©lid. F‰w«


m‰w oiug°, kidÉ k¡fis¥ ãǪJ , 11 M©LfŸ Ôɚ
thodh‹. vÇkiyahf¢ Ó¿ vGªjh‹, vG¤jhs® vÄÈ n#hyh. J©L
m¿¡iffis btËÆ£lh‹. “I accuse eh‹ F‰w« rh£L»nw‹”
v‹w jiy¥ãš. “eh‹ Úâk‹w¤ij¡ F‰w« rh£L»nw‹, j©lid
tH§»a Úâgâia F‰w« rh£L»nw‹, ïuhQt jsgâfis¡ F‰w«
rh£L»nw‹, ïªj eh£L k¡fis¡ F‰w« rh£L»nw‹” v‹W
F‰w¢rh£Lfis mL¡»dh®.

mªj vÄÈ n#hyhit¥ ão¤J, mtU¡F xU M©L


áiw¤j©lidÉâ¤jh®fŸ. ãbuŠR eh£L mâguhf »Ëkh‹nfh
tªjh®. Û©L« oiug° tH¡F Úâk‹w¤â‰F tªjJ.
44 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

ÉrhÇ¡f¥g£lJ. “oiug° F‰w« m‰wt‹ v‹W«, v°l®nAá


v‹gt‹jh‹ ïªj¤ Jnuhf¤ij¢ brŒjh‹ v‹gJ«
f©Lão¡f¥g£lJ. v°l®nfá eh£il É£L Xodh‹, bA‹¿
j‰bfhiy brŒJbfh©lh‹.

Mdhš, KjȚ j©lid Éâ¤jt‹, mtD« xU ïuhQt


jsgâjh‹ ghd®nk‹ j©lid Éâ¤jij¥nghy. 11 M©L
j©lid KoªJ 12 MtJ M©L bjhl¡f¤âš, “F‰w« m‰wt‹
oiug°, mtid ÉLÉ¡f nt©L«” v‹W bfh©Ltªjh®fŸ.

KjȚ mtD¡F¤ j©lid Éâ¡f¥g£lnghJ v‹d brŒjh®fŸ


bjÇíkh? ïuhQt cilia mtD¡F mÂɤjh®fŸ. cilthis
ïL¥ãš brhU»dh®fŸ. ïuhQt åu®fS¡F K‹dhš bfh©LnghŒ
ÃW¤â mt‹ bjh¥ãia¡ fH‰¿ åá Äâ¤jh®fŸ. mt‹ ïuhQt
cilfis »Ê¤J v¿ªjh®fŸ. cilthis ïu©lhf cil¤J
mtkhd¥gL¤âdh®fŸ. kuz¤ijÉl¡ bfhLikahdJ mtkhd«.
kuz¤ijÉl¡ bfhoaJ gÊ¢brhš.

12 M©LfŸ fʤJ Û©L« mtid vY«ò«njhYkhf¡ bfh©L


tªjh®fŸ. kidÉ k¡fis¥ ãǪJ, mtkhd§fis¢ RkªJ, Jnuh»
g£l¤ij RkªJ, áWfáWf¢ á¤utijfis mDgɤJ bfhŠr«
bfhŠrkhf cÆ® Jwªj oiug° âU«gî« tªjh®. mt‹ bkȪj
cl«ò¡F Û©L« ïuhQt cil mÂɤjh®fŸ, cilthis¤
jÇ¡f it¤jh®fŸ. ršô£ brŒjh®fŸ.

ãbuŠR k¡fŸ m‹W vG¥ãa nfŸÉ, 11 M©LfŸ g¿nghƉnw


oiugR¡F, mij¤ âU«g¡ bfhL¡f Koíkh? ãbuŠR ehL, ãbuŠR
eh£L Úâk‹w« 11 M©Lfis¤ âU«g¡ bfhL¡Fkh? mt‹ Jnuh»
v‹W mtkhd« ïiH¡f¥g£lnghJ mt‹ áªâa f©Ùiu¤
âU«g¡ bfhL¡Fkh? mt‹ FL«g«g£l mtkhd¤â‰F eZl<L
bfhL¡Fkh? nghdJ âU«òkh? mtid¢ rh®ªjt®fŸ g£l
ntjid, mj‰F v‹d eZl <L?

ÃuguhâfŸ j©o¡f¥gl¡ TlhJ


mjdhšjh‹, ÃughuâfŸ j©o¡f¥gl¡TlhJ v‹wJ Úâk‹w«.
F‰wthËfŸ j©o¡f¥glyh«. Mdhš, xU Ãuguhâ
j©o¡f¥gl¡TlhJ. F‰w« m‰wt®fŸ j©o¡f¥gl¡TlhJ.
mJjh‹ òÅjkhd tH¡f¿P® bjhʚ. ghJfh¡»‹w bjhʚ.
itnfh 45

Mfntjh‹, eh‹ nf£»nw‹. ïnjh Úy¡flY¡F¥ g¡f¤âš ïU¡»w


nrhH k©ly¤âš É»nw‹. ehthŒfis mD¥ãa, g£od¥ghiy
ghoa fhÉÇ¥ó«g£od«, flȚ mĜªJ nghfhj fhy¤âš <uhÆu«
M©LfS¡F K‹dnu flhu¤â‰F«, <H¤â‰F«, gHªÔîfŸ
g‹ÜuhÆu« ÔîfS¡F« f¥gšfis mD¥ãa nrhH k©ly¤âš
ËW nf£»nw‹.ÚâgâfS¡F K‹dhš É»‹w tH¡f¿P®fËl«
ïªj tH¡if¥ gâî brŒ»nw‹.

1992 M« M©L. ïnj t§f¡ flȚ, 450 ikšfS¡F m¥ghš


‘j§fnehth’ v‹»‹w xU f¥giy ïªâa¡ fl‰gilÆd® R‰¿
tis¤jh®fŸ. f¥gȚ ïUªjt®fŸ brh‹dh®fŸ, “eh§fŸ
ïy§if¡F¢ brš»nwh«, ahœ¥ghz¤J¡F¢ brš`»nwh«, t‹Å¡F¢
brš»nwh«” v‹W.

mt®fŸ vªj Míj§fisí« bfh©L bršyɚiy. kUªJ«


czî« bfh©L br‹wh®fŸ. mt®fis¢ R‰¿ tis¤jJ
ïªâa¥gil. v›tsnth k‹whodh®fŸ, nf£fntƚiy.

mt®fŸ brŒj ght« v‹d?


mªj¡ f¥gȚ tªj ahœ¥ghz¤ jsgâ, fhš CdK‰W mj‰fhf
Ợir¥bg‰W¤ âU«ãa »£Lî«, 9 ngU« j§fis¤ jh§fns
khŒ¤J¡ bfh©lh®fŸ.»uhidil vǪJ j‹ cÆiuna fU¡»¡
bfh©lh‹ »£L. Ûâ 9 ngU« mnjnghy koªJ flȚ Äjªjh®fŸ.
bkh¤j« 10 ng® ïwªjh®fŸ. k‰wt®fis¡ ifJ brŒjJ ïªâa¡
fl‰gil. iffis¥ ã‹òwkhf¡ f£o¡bfh©L tªJ f¥gȋ
nkšjs¤âš ÃW¤â ïÊîgL¤âdh®fns, mij¥ gh®¤J¥ gy®
ïuá¤jh®fns, eh‹ kdrh£á cŸst®fis¡ nf£»nw‹.

jÄH®fshf¥ ãwªjJ mt®fŸ ghtkh? k‰w tH¡Ffis vL¤J


it¤J¡ bfh©L mj‰fhf m¡Å¡ fizfis åR»Ö®fns, ïªâa¡
fl‰gil r®tnjr¡ flY¡FŸ nghtj‰F vªj¢ r£l¤âš mâfhu«
ïU¡»wJ?
filáƚ Úâk‹w¤J¡F¥ nghdJ. m©z‹ beLkhw‹
nghuhodh®. Érhf¥g£od« Úâk‹w¤âš tH¡F. mªj Úâgâ mHfhf
nf£lh®, “v›tsî ikšfS¡F m¥ghš nghŒ Ú§fŸ k¿¤Ô®fŸ?
e« flš všiy¡F cŸns tªjj‰fhf mªj¡ f¥giy¡ ifJ
brŒnjh« v‹W eh£L k¡fis Vkh‰¿¥ bghŒbrh‹d ïªâa eh£L¡
46 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

fl‰gil mâfhÇfŸ, “eh§fŸ 450 ikšfŸjŸË g‹dh£L¡


flȚjh‹ k¿¤njh«” v‹W Úâk‹w¤âš x¥ò¡ bfh©lh®fŸ.
m¥nghJ Úâgâ nf£lh®, mt®fŸ ïl¤âš Míj« ïUªâUªjhš 10
ng® rhf¤ JªjnghJ mt®fŸ cÆU¡F¥ gaªjt®fŸ mšy.
c§fis¤ jh¡» ïU¡fyhnk? Mf, Ú§fŸ brhštJ V‰f¤j¡fJ
mšy. mt®fŸ vªj MíjK« bfh©L tuɚiy.
m¥gona ïUªjhY« b#Üth f‹bt‹õ‹go, vªj ehL« vªj
gFâí« j§fŸ ïd cÇik¡F vªj¡ f¥gÈY« Míj« bfh©L
nghfyh«. b#Üth f‹bt‹õŚ ïªâah ifbaG¤J¥
nghlɚiy. Mdhš b#Üthɚ ïU¡»w fU¤Jfis ïªâah
V‰W¡ bfh©L cŸsJ. ïij¤jh‹ Érhf¥g£lz« Úâk‹wK«
brh‹dJ.
c¢rÚâk‹w¤J¡F¥ nghdh®fŸ. mJ brh‹dJ ifJ brŒjt®fis
mt®fsJ eh£L¡nf âU¥ã mD¥ò§fŸ mt®fŸ v§nf nghf
ÉU«ò»wh®fnsh m§nf âU¥ã mD¥ò§fŸ. c¢rÚâk‹w« jªj
Ô®¥ò.
V‹ ïªj¤ Ô®¥ò kiw¡f¥g£lJ? 11 M©LfŸ g¿ nghd oiugR¡F
thœ¡ifia¤ âU¥ã¡ bfhL¡f Koªjjh?

fhy« g⚠brhšY«


ï‹iw¡F¤ jŠir Úâk‹w tshf¤âš ïUªJ nf£»nw‹ »£Lɋ
cÆiu¤ âU¥ã¡ bfhL¡Fkh ïªâa muR? »£Lɋ cÆiu¤
âU«g¡ bfhL¡Fkh ïªâa¡ fl‰gil? ïªj¡ nfŸÉfŸ tsu£L«
ïisP®fˋ cŸs¤âš.
Ú§fŸ ÚâgâfŸ, eh‹ tH¡F¤ bjhL¤J ïU¡»nw‹.
fhy« Ô®¥ig tH§f£L«.
e‹¿, tz¡f«.

(24.9.2007 m‹W, jŠrhñ® tH¡f¿P®fŸ k‹w¤âš, ‘tuyhW


rªâ¤j tH¡FfŸ’ v‹w jiy¥ãš itnfh M‰¿a ciu)
itnfh 47

itnfh EhšfŸ,
kWky®¢á â.K.f. btËpLfŸ,
ќfhQ« EhšfŸ, xË¥gl¡FWt£LfŸ
jhaf¤âš ɉgid¡F cŸsd.

1. áiwƚ ÉǪj klšfŸ (jĜ) %. 500


2. From the Portals of a Prison (English) Rs. 400
3. nj‹ ky®fŸ - itnfhɋ ïy¡»a¢ brh‰bghÊîfŸ %. 75
4. itnfh foj§fŸ ghf« - 2 %. 25
5. itnfhɋ r§fehj« % 50
6. ïja¢ áwFfŸ % 50
7. Vaiko’s Clarion Call Rs. 50
8. State Autonomy : Declaration of MDMK Rs. 25
9. òaȋ Kf§fŸ %. 25
10. <nuh£L¥ gu %. 25
11. kWky®¢á nt§iffŸ %. 75
(k.â.K.f. bghW¥ghs®fˋ Kf¥gl§fŸ, KftÇ,
bjhiyngá v©fŸml§»a ifnaL)
12. fȧf¥g£o ãufld« %. 25
13. cÇik¥ nghuh£l§fŸ- beŒntÈ K. brªâyâg‹ %. 50
14. âuhÉl ïa¡f khåu®fŸ - M. tªâa¤njt‹ %. 50
15. cyf« R‰W« thÈg‹ - mUz»Ç %. 150
16. muáaš bghJthœÉš bt‰¿ bgw... mUz»Ç %. 20
17. rJu§f« - mUz»Ç %. 150

nk‰f©l Ehšfis¥ bgw ÉiHnth® bjhl®ò bfhŸf


044-2851 6565 / 66
mUzȂ 9444 39 39 03
48 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ

kWky®¢á
tH¡f¿P® gil
f.mHFRªju« M.A.B.L.,
khÃy ïisP® m brayhs®,
brš : 98431 - 48496

v«.kndhfu‹ B.A.B.L., òö® ïuh.rªâu‹ M.A.B.L.,


kJiu khef® kht£l¤ Jiz¢ brayhs® khÃy r£l¤Jiw¤ Jiz¢ brayhs®
brš : 94433 - 71797 brš : 97891 - 03969

g.R¥ghuh{ M.A.B.L., òö® ïuh.rªâu‹ M.A.B.L.,


jiyik¡ fHf tH¡f¿P® khÃy r£l¤Jiw¤ Jiz¢ brayhs®
brš : 94437 - 94751 brš : 97891 - 03969

m.fânur‹ M.A.B.L., nfh.uÉ B.A.B.G.L.,


âU¥gu§F‹w« (»H¡F) x‹¿a brayhs® kJiu kht£l tH¡f¿P® mÂ
brš : 94434 - 49821 Jiz¢brayhs®, brš : 93445 - 12878
itnfh 49

kWky®¢á tH¡f¿P® gil


50 tuyhW rªâ¤j tH¡FfŸ
itnfh 51

You might also like