6

19 lutego 2012
Aktorzy Niskobudetowy film trzyma nas w napiciu. Aktorzy wystpujcy w nim to amatorzy, przewanie znajomi reysera i harcerze ze szk londyskich. Nie sposb wymieni wszystkich. Alicja Kosok, odtwrczyni roli Inki, bardzo dobrze spisaa si w tej jake trudnej roli. Jak powiedziaa w rozmowie z Dziennikiem, by to jej debiut. O trudnych czasach wojny dowiedziaa si od babci. Trzeba przyzna, e reyser dokona dobrego wyboru, Alicja wzruszaa i bya bardzo przekonywujca. Majora Unicorn Zygmunta Szendzielarza gra Marcio Mrozek, a babci, zagraa Angielka Kit Adshead. Szczeglnie dobrze wypada scena, kiedy otrzymaa ona wiadomo od Inki. Starszego ks. Mariana Prusaka, ktry przekaza wiadomo babci, gra ks. Jzef Gula z kocioa w. Jana Ewangelisty w Putney. Ciekaw posta szeregowego Janka Kani, walczcego po stronie komunistw, stworzy Grzegorz Minor. Dwujzyczna modzie Jan Ledchowski chcia ten film zrobi rwnie dla angielskiej publicznoci, dlatego te dialogi s w jzyku angielskim z polskimi napisami, a sceny zostay nakrcone w angielskich domach i w angielskim lesie na terenie nalecym obecnie do Litwinw. Chodzio o to, aeby widzowie mogli utosami si ze scenami przedstawionymi w filmie. Obecnie wiele osb ma angielskich maonkw i przyjaci, czy znajomych Anglikw, ktrzy interesuj si histori Polski. Do polskich sobotnich szk uczszczaj rwnie dzieci z mieszanych maestw. NieJan Ledchowski chce zorganizowa dalsze pokazy filmu w innych orodkach w Londynie i poza nim. Ma nadzieje, e zainteresowane organizacje zgosz si do niego. Szczegy mona znale w ogoszeniach. ktre z nich mwi lepiej po angielsku ni po polsku, trzeba zachci je do obejrzenia historycznego filmu. Tego popoudnia moglimy rwnie obejrze film pt. Polska Szkoa na Putney im. Marii Skodowskiej-Curie. Polega on na rozmowach reysera z uczniami szkoy, podczas ktrych dowiadywalimy si, kiedy przyjechali oni z Polski, czy chc tam wrci, co myl o polskiej szkole i jak si czuj w angielskich szkoach. Due brawa dla Jana Ledchowskiego za podjcie takiego

niedzielne popoudnie 5 lutego w Sali Teatralnej POSK-u pokazano film pt. Inka w re. Jana Ledchowskiego. Ten amator-producent filmw dokumentalnych, po ukoczeniu odpowiedniego kursu zdecydowa sprbowa swoich si w filmach fabularnych. Inka to jego debiut. Jest to wstrzsajca historia Danuty Siedzikwnej pseudonim Inka 17-letniej sanitariuszki z 5. Wileskiej Brygady, ktra zostaa rozstrzelana w wizieniu w Gdasku, w 1946 r. Film oparty jest na prawdziwej historii, chocia dialogi w scenariuszu napisanym przez Jana Ledchowskiego s fikcyjne. Autor chcia pokaza jak mogoby przebiega przesuchanie i co mogoby by wwczas mwione. Prawdopodobnie nie dowiedzielibymy si nigdy, co si stao z Ink, gdyby nie ks. Marian Prusak, ktrego Inka poprosia o skontaktowanie si z jej babci. Zachowaam si jak trzeba Koniec II wojny wiatowej, nastay czasy stalinowskie, Inka zostaje aresztowana przez UB i oskarona o zastrzelenie policjanta. Torturowana i bita

JOLANTA POTOCKA

Wstrzsajcy film Inka

nie poddaa si i nie przekazaa adnych danych informacji. Powiedziaa wtedy: Ale tylko ja jedna zgin. Bylimy wiadkami przesuchania jednego ze wiadkw, ktry co chwila zmienia swoje zeznania. Inka zostaje skazana na mier. W karteczce, ktr przekazano jej babci napisaa: Jest mi smutno, e musz umiera. Przekacie Babci, e zachowaam si jak trzeba. Danuta. Obroca z urzdu przedstawi jej prob o uaskawienie skierowan do Prezydenta PRL. Nie zgodzia si na jej podpisanie. Bierut mimo modego wieku skazanej, a brakowao jej szeciu dni do 18 lat odmwi uaskawienia. Inka nie zgodzia si na zasonicie oczu przed rozstrzelaniem. Pluton egzekucyjny najpierw nie trafi do celu, a nastpnie odmwi wykonania wyroku. Ostatecznie wyrok wykona podporucznik UB Franciszek

Inka bohaterka filmu, grana przez Alicj Kosok Sawicki, w filmie przekonywujco gra go Ludomir Lasocki. Inka zgina z okrzykiem: Niech yje Polska!. Warto wiedzie, e ojciec Inki, ktry w 1940 roku zosta aresztowany przez NKWD i wywieziony do Rosji, w 1941 r. wstpi do Armii Andersa. Niestety wycieczony pobytem w Rosji, zmar po przybyciu do Teheranu w 1942 r. Podzieli los wielu Polakw. Matka dziaaa w AK. Zostaa zamordowana przez gestapo we wrzeniu 1943 r. Inka wraz z dwoma siostrami wstpia do AK pod koniec 1943 roku albo na pocztku 1944.

rawdziwy, pierwszy Festiwal Poezji, nazwany Wierszowiskiem 2012, bdzie mia swj fina 13 maja 2012 roku w Londynie. Organizator Polska Macierz Szkolna, wierzy e w przedsiwzicie zaangauj si nie tylko uczniowie, nauczyciele, ale take i rodzice skarbnica kreatywnoci, umiejtnoci i niebanalnych pomysw. Wierszowisko 2012 ma na celu popularyzacj poezji, ale take i integracj dzieci i modziey w Wielkiej Brytanii. Ju na pocztku marca zaczynaj si eliminacje w polskich szkoach sobotnich, ktre do 31 stycznia mogy zgasza swoje uczestnictwo w konkursie. Zgosia si ich imponujca liczba 24 placwki nie tylko z Londynu, ale take z Liverpool i Cambridge. W wyniku wewntrzszkolnych konkursw zostan wyonieni najlepsi z najlepszych kandydatw, a w cigu nastpnych dwch tygodni, w nieprzekraczalnym termiOrganizatorzy Wierszowiska 2012 zwracaj si o pomoc do wszystkich, ktrzy mogliby przyczyni si do sukcesu tego przedsiwzicia. Poszukujemy sponsorw i serdecznie zapraszamy do wsplnej pracy wszystkich rodzicw i opiekunw dzieci mwi koordynator aneta Sterna. Pytania i propozycje pomocy prosimy kierowa na adres: www.wierszowisko.zaneta@wp.pl

MAGORZATA BUGAJ-MARTYNOWSKA

Midzyszkolne spotkania, czyli I Festiwal Poezji

nie do 19 marca, kierownicy szk bd musieli zgosi ich nazwiska koordynatorowi przedsiwzicia, ktrym zostaa aneta Sterna, zwizana z Polsk Szko Przedmiotw Ojczystych im. Marii Skodowskiej-Curie w Putney. Kada szkoa, ze wzgldu na liczb uczniw, zgasza inn, ale ograniczon regulaminem, liczb osb. Wstpnie bd to po 4 osoby w kategorii indywidualnej z kadej ze szk i do 25 osb w kategorii zbiorowej z kadej placwki. Mimo znanej liczby szk sobotnich, ktre wezm udzia w konkursie, niezwykle trudno jest jeszcze poda rzeczywist liczb wszystkich uczestnikw, ktrzy wystpi tego dnia w Ognisku Polskim. Haso Festiwalu Nazwa Wierszowisko brzmi wesoo, radonie, sympatycznie mwi aneta Sterna i w takiej atmosferze festiwal powinien si odbywa. To ma by przyjemno, wsplne spotkanie, poznanie si, integracja i przede wszystkim fantastyczna zabawa. Hasem, tematem przewodnim przedsiwzicia jest twrczo Juliana Tuwima. Na jego Lokomotywie, Rzepce, czy Cudach i dziwach wychowao si niejedno pokolenie, a wiersze Wszyscy dla wszystkich, Warszawa, Dzieci w polu i Rozmowa ptakw na stae zagociy w Elementarzu Mariana Falskiego bardzo popularnego podrcznika do nauki jzyka polskiego w Polsce, w latach 70. i 80. Dzisiaj po t pozycj rwnie chtnie sigaj rodzice, ktrych dzieci robi pierwszy krok na drodze do nauki jzyka ojczystego. Ksiki z poezj Tuwima, podobnie jak wiersze Brzechwy, znajduj si w kadym polskim domu podkrela aneta Sterna. Bitwa o to, pod czyim patronatem bdzie rozgrywao si londyskie Wierszowisko, rozegraa si midzy tymi dwoma autorami. Ostatecznie aneta Sterna i Magorzata Lasocka, dyrektor szkoy na Putney, zdecydoway e bdzie to Wierszowisko Tuwima. Chcielimy nawiza to historii pierwszego Wierszowiska, jakie miao miejsce w Holandii, ktrego bohaterem by wanie Tuwim argumentuje aneta Sterna. To by ukon w stron pierwszych organizatorw, powrt do korzeni. Wspieraa nas w tym pani Podhorodecka, prezes Polskiej Macierzy Szkolnej, ktrej pomys bardzo si spodoba dodaje. Podobnie byo z logiem, ktre byo rwnie inspirowane Wierszowiskiem holenderskim. Pomys zrodzi si w rodzinie, bya to wsplna praca crki Weroniki i jej babci Hani, ktra w peni spenia nasze oczekiwania mwi aneta. Mao kto wie dodaje koordynatorka e Tuwim jest take autorem sw do piosenek Mio ci wszystko wybaczy, czy Na pierwszy znak, ktre piewaa Hanka Ordonwna. W jego Pomaraczach i mandarynkach rozsmakowa si Marek Grechuta a Wspomnienie przywoali Czesaw Niemen i Grzegorz Turnau. To nie pierwszy taki Festiwal Na przeomie lat 1998 i 1999 Dorota Hulsenboom z Holandii i Magosia Smka wsplnie przygotoway pierwsze Wierszowisko. Wziy w nim udzia dzieci ze szk polonijnych. Po czterech latach, do realizacji kolejnego Festiwalu doczy Tomasz Karawajczyk, ktry zauway jak przez ten czas Wierszowisko piknie si rozwino. Podczas pierwszych przesucha dzieci byy zestresowane, bay si wej na scen, natomiast podczas czwartej edycji, ci sami uczestnicy czuli si na scenie jak przysowiowe ryby w wodzie. Do Londynu wie o Wierszowisku dotara w wyniku spotkania Magorzaty Lasockiej z Tomaszem Karawajczykiem w Radzie Owiaty Polonijnej. Potem Magosia Lasocka opowiedziaa mi o Wierszowisku podczas padziernikowej konferencji dla nauczycieli i poprosia mnie o to, abym zostaa jego koordynatorem wspomina aneta Sterna. Tak pomys narodzi si na Wyspach. Wierszowisko to Festiwal Poezji oparty na regulaminie i posiadajcy jasno okrelone cele. To take nowe, ogromne wyzwanie, ktre ma szans na stae zagoci w kalendarzu londyskich, polonijnych imprez kulturalnych. Aby tak si stao, potrzebne s nie tylko chci i wola, ale take rce gotowe do pracy. Koordynator zapewnia, e starczy jej dla wszystkich, ktrzy pragn zaangaowa si w przedsiwzicie, poczwszy od sponsorw, do

aneta Sterna koordynator Wierszowiska 2012

19 lutego 2012
wyzwania. Inka na pewno pozwoli atwo przyswoi modym widzom histori Polski. Modzie szkolna atwo bdzie si identyfikowaa z rwieniczk Ink. Cay dochd z pierwszego pokazu (godz. 16.00), przeznaczono na Fundacj Medical Aid for Poland, a z drugiego (godz. 18.30) na pokrycie kosztw. Podczas projekcji filmu m.in. nie zabrako Anny Sabbat, ony poprzedniego prezydenta na Uchodstwie, Ireneusza Truszkowskiego, konsula generalnego RP, Olgierda Lalko, prezesa POSK-u, hm. Teresy Ciecierskiej, naczelniczki harcerek, dr Boeny Laskiewicz, prezesa Fundacji Medical Aid for Poland. Film koczy si wizyt reysera w Gdasku, podczas ktrej czyta on pamitkowe tablice na cze tych, ktrzy niepotrzebnie zginli: Danuta Siedzikwna Inka, sanitariuszka Zgrupowania Mjr. upaszki Orodka Mobilizacyjnego Okrgu Wileskiego AK, stracona niewinnie w 18 roku ycia z wyroku komunistycznego sdu, 28.VIII.1946 r. w Gdasku. Chwaa polegym w walce z wadz nieludzk za niepodlego Polski, wiar katolick i wolno czowieka. r

JUSTYNA DANILUK

Historia niewidzialnej armii

ludzi potrzebnych w Ognisku, w dniu przesucha. W ostatnich tygodniach do zespou Magorzaty Lasockiej i anety Sterny doczya Magorzata Szkudlarek, ktra w caoci bdzie odpowiadaa za sprawy organizacyjne. Londyski Festiwal umoliwia udzia nawet czterolatkom, a najstarsza kategoria zamyka si w przedziale wiekowym 14 plus. Wiersze uczestnicy wybieraj sami, a o przydziale do danej kategorii decyduje wiek uczestnika w dniu, w ktrym odbdzie si fina. Skad Jury pozostaje na razie tajemnic, ale koordynator zapewnia, e szykuj si niespodzianki i by moe w tej szczeglnej loy zasidzie jaki znany autorytet z Polski. Oceniany bdzie sposb recytacji, mimika, ruch sceniczny, oglna prezentacja, wraenie, scenografia, kostium, wykorzystanie rekwizytw, jak i to, czy kandydat do podium zmieci si w okrelonym czasie (dla kategorii indywidualnej wynosi on 5 minut a dla zbiorowej jest dwa razy duszy). Chcemy wczy do wsplnej zabawy rodzicw, bo wanie oni maj wspaniae pomysy i potrafi wykona przepikne kostiumy zaprasza aneta Sterna. Organizator zapewnia, e wszyscy, ktrzy wezm udzia w Wierszowisku 2012 otrzymaj dyplomy, pamitkowe medale opatrzone logiem, a ci ktrzy zajm pierwsze miejsca, nagrody rzeczowe. r

polskiej sztuce Mikea Levyego i Keystage Company usyszaam na jednym ze spotka Muzeum Wirtualnego Kresy-Syberia jakie p roku temu. Mike opowiada zebranym o swoim projekcie teatralnym, ktry realizowa z uczniami Ely College, a ktry dotyczy armii generaa Andersa. Dziaajca w Cambridge Keystage Company zajmuje si uczeniem historii modziey szkolnej, poprzez teatr. Prbujemy poczy histori z teatrem, poniewa wydaje nam si, e jest to bardzo dobry sposb nie tylko na nauk historii, ale rwnie na pogodzenie si z ni, zaakceptowanie jej twierdzi Mike. Mike, pisarz i scenarzysta uwaa, e wsplna historia potrafi czy pokolenia. Jestem pochodzenia ydowskiego, dowiadczenie historii II wojny wiatowej, Holocaust w oczywisty sposb zaway na tym jak widz histori i tragedi innych ludzi, szczeglnie Polakw. Jest przecie tak wiele ydowsko-polskiej wsplnej historii i mamy bardzo wiele ze sob wsplnego t sam czc nas misj do przekazania zaznacza Mike. T misja jest ocalenie od zapomnienia, odczarowanie niewidzialnych historii. Tym zajmuje si Mike. Jednym z projektw, nad ktrym pracowa bya sztuka teatralna Invisible Army.Cho sam pomys na zrealizowanie tematyki polskiej wyszed od Mikea, to jej fabu opracowano wsplnie, po wyczerpujcym zaznajomieniu si uczniw z tematem. Urodzeni na drugim kocu wiata Na histori o zsykach Polakw na Syberi w czasie II wojny wiatowej, i o pniejszej heroicznej woli stworzenia armii polskiej, Mike trafi cakiem przypadkiem. Rozmawiaem ze znajom, ktra cho urodzona w Anglii, miaa korzenie polskie. Opowiadaa mi, e jej brat urodzi si w czasie wojny w Palestynie. Nie potrafiem tego do koca poskada ze sob. Pytaem poczekaj, twoi rodzice s Polakami, tak? Tak. Katolikami, tak? Tak. A twj brat urodzi si w Palestynie w 1943 r.? Nie rozumiem, jak do tego doszo? Wtedy ona powiedziaa mi ca histori o jej ojcu, ktry zosta wywieziony na pocztku wojny na Syberi, a pniej doczy do Armii Andersa Musz przyzna, e zafascynowaa mnie ta historia. Od tego czasu upyno ju chyba 10 lat, i przez ten cay czas gdzie w mojej gowie ta opowie ya. Zaczem coraz bardziej interesowa si tym tematem, spotyka z przedstawicielami polskich organizacji, weteranami i w ten sposb powsta pomys

Mike Levy ze skryptem sztuki Invisible Army na sztuk Invisible Army. Ale tak naprawd wszystko zaczo si od historii, ktra opowiedziaa mi moja znajoma zaznacza Mike. Sztuka zostaa napisana wsplnie przeze mnie, grup modych ludzi z Ely College i jednego z nauczycieli ze szkoy, Briana Harveya, wic jest to wynik naszej wsppracy nad poczeniem wszystkich wtkw razem. Praca nad sztuk polegaa take na tym, e modzie z Ely College spotykaa si z weteranami, ktrzy przeyli zsyk, z dziemi weteranw. W ramach zbierania materiaw odwiedzilimy Imperial War Museum, bylimy w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego. Modzie naprawd bardzo zaangaowaa si w ten projekt. Czua jak bardzo niesprawiedliwie potraktowano Polakw po zakoczeniu wojny. Std te ich potrzeba opowiedzenia tej historii innym, przedstawienia jej wiatu. Wszyscy podeszli do realizacji tej sztuki do emocjonalnie, a trzeba pamita e ta modzie nie ma adnych zwizkw z Polsk zaznacza Mike. W projekcie bowiem nie wzia udzia modzie polska nikt si nie zgosi. Dlaczego zastanawia si Mike to dla mnie zagadka do dzi. Jest to troch smutne z jednej strony. Z drugiej za fakt, e w sztuk byy zaangaowane jedynie nastolatki brytyjskie jeszcze bardziej pogbia jej przesanie i zawizuje zwizki z Polakami podkrela. Sztuka bowiem z zaoenia miaa odnosi si do zwizkw historycznych czcych Polsk i Wielk Brytani. A jednym z boleniejszych momentw w historii tej relacji bya Parada Zwycistwa w Londynie w 1946 r., od ktrej wanie zaczyna si caa sztuka. Modzi Brytyjczycy po zakoczeniu zbierania materiaw wsplnie skonkludowali, e historia Polakw walczcych w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny zostaa zapomniana, szczeglnie wkad polskich lotnikw. Dlatego te ci modzi ludzie wpadli na wspaniay pomys rozpoczcia i zakoczenia akcji sztuki na Paradzie Zwycistwa w 1946 r., z ktrej polscy onierze zostali umylnie wykluczeni. Polska Armia bya wykluczona, staa si niewidzialna std te tytu, troch ironiczny. To moja historia Akcja sztuki Invisible Army rozgrywa sie na przeomie kilku lat, od pierwszych zsyek w 1940 r. do Londyskiej Parady Zwycistwa w roku 1946. Jest to historia pary modych Polakw, Danki i Aleksego, ktrzy jak tysice Kresowiakw zostali wyrwani ze swoich domw i zesani na Syberi. Pomimo godu, katorniczej pracy, nkajcych ich chorb i nieznonego zimna, udaje im si przetrwa i spotka po amnestii, ju przy formacji Armii Andersa. Historia modych i zakochanych, jest pretekstem do opowiedzenia tragedii wielu Polakw, o ich heroicznym trudzie i woli przetrwania, chci walki, a pniej rozczarowaniu jej winiakami. Jednak jak podkrela Mike Invisible Army to przede wszystkim historia o przetrwaniu pomimo przeciwnoci losu, opowie o mioci, przyjani i lojalnoci. Zaleao nam na pokazaniu jak najwikszej iloci scen romantycznych, lub tych opisujcych wszystkie uniwersalne uczucia i wartoci. Chcielimy wydoby z tej historii jak najwicej pozytywnych aspektw. Jednoczenie sztuka bazuje na gniewie gwnego bohatera, ktry obserwujc Londysk Parad Zwycistwa nie potrafi powstrzyma si od wzburzenia, pamitajc o ofierze zoonej przez swoich rodakw mwi Mike, podkrelajc, e cho unikano drastycznych scen i dosownoci przy realizacji sztuki, to jednak nie unikano tematw trudnych. Nie ma powodw, eby chroni modzie przed rzeczywistoci, bo to jest rzeczywisto, to si zdarzyo, powinni si tego dowiedzie. Myl, e w teatrze, jak twierdzi Szekspir, trzeba umie porusza si rwnie sprawnie zarwno na polu komedii, jaki i tragedii. Modzi ludzie, w wieku szkolnym, s wbrew pozorom bardzo dojrzali w sposobie, jaki radz sobie z tak skomplikowanymi emocjonalnie sprawami. Fakt, e byo to przeycie teatralne, pozwolio na ominicie pewnych traumatycznych szczegw, ale oni sami wydobyli z tej historii najwiksz warto opowiedzieli j innym, przekazali dalej. To znaczyo dla nich najwicej. Byli bardzo z siebie dumni. Modzi ludzie maj bardzo silne poczucie tego, co jest ze i tego, co

dobre stwierdzi. Scenarzysta Invisible Army zaznaczy, e cho organizacje teatralne najczciej wystawiaj musicale i komedie dla modziey, to sztuki historyczne czynnie j angauj, ucz zrozumie bardziej skomplikowane relacje spoeczne. Sztuka odniosa wielki sukces w Ely College. Odbyy si dwa przedstawienia, widzowie zostali uwiedzieni ca histori. Na premierze by obecny polski weteran, Karpatyczyk Stefan Mczka. Odwiedzi nas polski weteran, ktry zosta wywieziony z pierwszym transportem 10 lutego 1940 r. na Syberi, a pniej walczy w armii generaa Andersa. Przyjecha ze swoimi medalami. Przez ca sztuk nie przestawa powtarza to jest moja historia, to jest moja historia. Po przedstawieniu zosta zaproszony na scen i caa widownia oddaa mu honor owacj na stojco. Modzie toczya si w kolejce z pytaniami do niego. To byo naprawd niesamowite opisywa Mike. Modzi ludzie byli bardzo poruszeni udziaem w tym projekcie, to nie bya dla nich tylko sztuka do odegrania, oni naprawd j przeyli. Dla mnie to jest najwikszy sukces. Mike Levy w rozmowie z Dziennikiem podkrela, e dosta wiele wsparcia z zarwno z polskich instytucji, jak i osb prywatnych, ktre zaangaoway si w ten projekt. Muzeum Wirtualne Kresy Syberia pomagao nam w kontaktach z weteranami, sprawdzili skrypt sztuki, czy fakty historyczne si zgadzaj. Wsppracowalimy take z Imperial War Museum w Londynie, ktre wspaniaomylnie wypoyczyo nam cz swojej ekspozycji do uycia w sztuce. Halina Szulakowska, crka jednego z weteranw, ktra mieszka niedaleko Ely, i ktra staa si niesamowitym rdem informacji i wsparcia kilkakrotnie rozmawiaa ze uczestnikami projektu, ogldaa prby, a take pomoga uczniom z uczniami wykona wystaw szkoln wymienia Mike. Invisible Army jest projektem, ktry zosta sfinansowany grantem przydzielonym przez Heritage Lottery Fund. W tej chwili trwaj rozmowy na temat ewentualnego wystpu modych aktorw ze sztuk w Londynie. Mike przyznaje, e zaleaoby mu na pokazaniu Invisible Army Polskim Orodku Spoeczno-Kulturalnym. Chcielibymy te sfilmowa nasz sztuk i rozprowadza j w szkoach na caym wiecie, to byoby fantastyczne podsumowanie naszej pracy stwierdzi Mike Levy, dodajc, e w dalszym cigu bdzie pracowa nad polskimi projektami. Ostatnio zafascynowa si postaci generaa Maczka. r

FOT.: JUSTYNA DANILUK