1)Teoria e Trektis strategjike?

Teoria e tregtise e ka pranuar prej kohesh qe qeveria munde te luaj nje role te dobishem kur tregjet nuk jane krejtesisht konkurruese.Kjo teori tani eshte shtrire ne rolin e qeveris ne tregtine nderkombetare.Kjo rryme mendimi ne rritje quhet tregti strategjike.Egzistojne rrethana specifike qe lidhen me konkurrencen e paperkryer,ne te cilat mundt te zbatohet tregtia strategjike te cilat ne I paraqesim si qmimi, perseritjadhe faktori I jashtem. 2)Teorite e Tregtise Nderkombetare a) Merkantelizmi Deri ne vitet 1800 teorite e tregtise ishin krysisht si rezultat I filizofise ekonomike dhe politike me emrin MERKANTELIZEM. Sipas kesaj teorie mbi tregtine nderkombetare fuqia dhe pasuria e nje vendi varet nga thesari (usually gold or silver) qe keto vende jane ne gjendje ta akumulojne, sipas tyre kjo arrihet(akumulimi I pasurise pra te thesarit) kur nje vend eksporton me shume se sa importon. Objekt I merkantelisteve ishte rritja e suficitit tregtar. Pasuria e akumuluar nga keto vende perdorej per ushtri dhe per mbrojtje. Akumulimi I pasurise(suficitit tregtare) vazhdon edhe sot duke u quajtur neomerkantelizem dhe objektiv I tij eshte jo vetem qe ky akumulim I pasurise te perdoret per mbrojtje por eshte me komplekse si rritjen e nivelit te punezenies, akumulimin e investimeve kapitale ETJ. b)Teoria klasike e tregtise Kjo teori e tregtise tregon dhe shpjegon shkaqet dhe efektet e tregtise. Shume mallra importohen nga kerkesa per to, ne nje kohe kur ato nuk mund te prodhohen ne vend. Shumica e mallrave mund te prodhohen ne qdo vend mirpo qdo vend e ka epersine ne disa prodhime e disavantazh ne disa tjera. Ekonomistet klasik ne krye me Adam Smith dhe Rikardon argumentuan se te gjitha vendet do te fitonin nese secili vendos te prodhoj mallra dhe sherbime duke I shfrytezuar burimet qe I kane ne epersi. . Sipas teorise klasike qdo vend duhet te specializohej per prodhimin e produkteve dhe kryerjen e sherbimeve aty ku ato kane epersi. Ky veprim do ta qoj vendin ne produktivitet dhe efektivite me te madh dhe net e ardhura me te larta me te cilat mund te paguhen importet nga jasht te produkteve dhe sherbimeve te cilat jane te specializuara vendet tjera dhe te cilat I kerkojne qytetaret e vendit baze. 3)Politika dhe ligjet Politika dhe ligjet luajne nje role shume te rendesishem ne biznesin nderkombetare .Nganjehere edhe planet me te mira shkojne shtrember si rezultat I ndikimeve te papritura politike dhe ligjore, nderkohe qe mungesa e parashikimit te ketyre faktoreve mund te shpjere ne mos realizimin e asaj qe mund te ishte nje sipermarrje e suksesshme biznesi.Sigurisht nje ambient I vetem politik dhe ligjore nuk egzistone.Vendimmarresi I biznesit duhet te jete I vetedijshem per faktoret politik dhe ligjore ne nivele te ndryshme. Ambienti politik ne shumicen e shteteve synon te ofroje ndime te pergjithshme per perpjekjet nderkombetare te biznesit te firmave qe I kane zyrat qendrore brenda shtetit. Tre fushat kryesore te aktiviteteve qeveritare qe jane shume te rendesishme per menaxhimine bizn. Nderkombetare jane :embargot dhe sanksionet tregtare,kontrrolet e eksporteve dhe rregullimi I aktivitetit te biznesit nderkombetare. 4)Mjedisi politik dhe ligjore? Ne qdo vend ka rreziqe politike por niveli I rrezikut ndryshone nga njeri vend ne tjetrin.Ne pergjithsi rreziku politik eshte me I ulet ne vendet qe kane nje te kaluar te gjate stabiliteti politik. Rreziku politik eshte me I larte ne vendet qe nuk e kane kete te kaluar. Megjithate nje numer vendesh qe ne pamjen e pare dukeshin se kishin stabilitet politik, shume shpejte jane perfshire nga levizje popullore masive qe ishin shprehje e pakenaqesive ne vite te popullsise. Egzistojne tri (3) lloje kryesore te rrezikut politik: -Rreziku I pronesis qe ka te beje me pasurine dhe jeten ,

-Rreziku operativ qe ka te beje me pengesen e punes normale ne nje firme, dhe -Rreziku I transferimit qe hapet kryesishte kur behet perpjekja per te transferuar fonde midis vendeve te ndryshme. 5)Tregjet ne tranzicion dhe integrime? Shumica e rritjes se ekonomis globale do te mare vrull nga rritja e tregjeve ne rajonin e paqesorit aziatik. Perfitimet nga tregtia e lir dhe nga stabilizimin i kurseve te kembimit realizohen vetem nese vendet jan te gatshme te leshojn diqka nga pavarssia dhe autonomia.Shume vende si ato te BE kane arritur ne nje nivel te larte integrimi te ekonomive te tyre megjithat sovranitetit mbeter i forte.Natyra dhe shkalla e lidhjeve ekonomike midis vendeve percaktojn nivelet e integrimit ekonomik. 6)Format e angazhimit ne Biznesin Nderkombetar Kur nje kompani don te hyj ne Biznes Nderkombetar ajo duhet te vendos per format e ndryshme te hyrjes ne binznes me vendet e huaja. Kategorite kryesore te biznesit nderkombetare jane: -Eksporti-importi I mallrave-Eksporti I mallrave eshte kur mallrat dergohen jasht vendit per tu shitur ndersa imporit I mallrave eshte kur mallra bihen ne vend. Keto (dergimi jasht dhe prurja ne vend e mallrave) quhen edhe eksporte-importe te dukshme pasi qe jaje te mira materiale te prekshme dhe ato shihen gjate hyrjes dhe daljes ne vend ose nga vendi. Kompanite me shume jane te angazhuar me eksporit-import te mallrave se sa me forma te tjera te biznesit nderkombetar, kjo me se shumti ngjan te ndermarrjet e vogla. -Eksport-importi I sherbimeve-Kur mirren te ardhura quhen eksport I sherbimeve nedersa kur paguhen quhet import sherbimesh,vetem ne nivel nderkombetare. Meqe sherbimet nuk jane te premkshme ato quhen edhe Eksport-importe te padukshme. Eksport-importi I sherbimeve ka forma te ndryshme si: a) Udhtimet, turizme dhe transporti nderkombetare b) Performanca e sherbimeve c) Perdorimi I pasurive -Investimet e huaja-investimet e huaja kan formen e investimeve kapitale dhe ndahen ne investime te drejteperdrejte te huaja dhe ne investime portofol. a) Investimet e huaja te drejteperdrjeta(IDH)-jane ato investime qe I japin investitorit kontrollin e kompanise se huaj. Nese dy ose me shume kompani ndajne pronesine e IDH-se kjo quhet ndermarrje e perbashket ndersa nese njeri perj partnereve eshte shteti IDH-ja quhet nderrmarrje MIXE. IDH-ja eshte angazhimi me I madh qe mund ta bej nje kompani vendase ne biznesin nderkombetare sepse ketu inevstohet jo vetem capital por edhe transferohet personeli dhe teknologjia. b) Investimet Portofol-Jane investime jasht vendit qe nuk I japin investitorit kontrollin e kompanise. Zakonisht keto investime kane te bejne me blerjen e askioneve ne nje kompani ose me blerjen e oblgiacioneve nga investitori. Keto investime jane te rendesishme per kompanite qe nuk kane operacione te gjera nderkombetare. c) Aleancat strategjike-Jane marrveshje me rendesi strategjike qe behen midis dy kompanive te marra vesh. d) Korporatat shumekombeshe(KSH)-Jane kompani qe marrin iniciativa globale ne tregjet e huaja. Pra ato jane te gatshme te provojne tregjet dhe produktet ne qdo vend te botes. Kategorete si eskport-importi I mallrave, eskport-importi I sherbimeve dhe Investimet I tregojne nsakcionet e tyre nderkombetare(jasht vendit).

7)Teoria e ciklit jetsore te produktit Teoria e vilklit jetesor te produktit e Rajmond Vernonit,ka aplikim te rendesishem edhe per investimet e drejteperdrejta nderkombetare.Vernon thekson se modelet e tregtis dhe te investimeve nderkombetare varen nga staid I cilkit te jetes se produktit te firmes.kjo teori sygjeron qe zhvillimi I produktit te ri te inovuar ka me shum te ngjar te behet ne vendet e industrializuara. Faza 1) produkti i ri-ne kete faze zhvillimi i produktit nuk eshte i standardizuar, per ket arsye kostot jane shune te larta Faza2) produkti ne maturim- nderkohe qe produkti zhvillohet produkti zhvillohet, procesi i tij behet gjithnje e me shume i standardizuar.Vermoni argumentonte se firmat ne kete faze perballen me nje vendim kritik ose te humbas pjesen e tregut ndaj prodhuesve te huaj. Faza 3) produkti i standardizuar- ne kete finale produki eshte tersisht i standardizuar ne prodhinin e tij. Normat e fitimit jane te ulta dhe konkurenca eshte e eger. 8)Kartelet dhe llojet Karteli sht nj asociacion i prodhuesve t nj produkti t caktuar. Marrveshjet pr mimet e mallrave prfshijn shitsit dhe blersit t cilt lidhin nj marrveshje pr t menaxhuar mimet e mallrave t caktuara. ASEAN ( Shoqata e Vendeve t Azis Juglindore) : Indonezia, malajzia, Filipine, Singapuri, Tajlanda, Brunei. OPEC (Organizata e Vendeve exportuese t Nafts): Algjeria, Ekuadori, Indonezia, Irani, Iraku, Katar, Emiratet e Bashkuara, Venezuela, Gaboni, Arabia Saudite. Kartelet dhe marrveshjet mbi mimet e mallrave: prcaktojn mimet e mallrave ne vendet n zhvillim dhe n ato t zhvilluara. Vendet e zhvilluara eksportojn produkte finale, ndrsa ato n zhvillim eksportojn produkte parsore ose gjysmfinale. Kartelet definojn mimin pr t eliminuar konkurimin n mime nga vendet e ndryshme: psh OPEC tenton t definoj mimin e nafts. Etj 9)Shpjego rregullimin e sjelljes ne Biznesin Nderkombetare? Percaktimi i asaj qe eshte e pershtatshme eshte e ndryshme nga njeri vend ne tjetrin dhe nga njera qeveri ne tjetren. Nje nga fushat kryesore ne te cilen qeverite mund te perpiqen te kontrollojne aktivitetin e biznesit nderkombetar dhe bojkoti. Per shembull shtetet arabe perpiluan nje liste te zeze te kompanive qe kane marrdenje me Izraelin. Bojkotet mund te nisin edhe nga konsumatoret ose ligjvenesit e pakenaqur. Firmat qe ushteojne aktivitetin e tyre jashte vendit preken edhe nga ligjet kunder dhe korrupsionit .ne shume vende pagat app nderet jane pjese e jetes dhe si shperblim per sherbimet qeveritare pritet "vaisja e rrotave " . Per kete arsye dhume kompani qe zhvillojnr biznesin jashte vendit vazhdimisht janr te detyruara te paguajne ryshfete ose tu bejne ndere zyrtarve te huaj me qellim qe te perfitojne kontrata 10) Tregjet Spot , Forward , Option, Future Tregjet SPOT sherbejne per blerjen ose shtijen e valutave pra kembimin e valutave dhe ky kembim me se shumti behet brenda dy diteve afariste(two bussines days). Tregu I valutave Forward I mundeson pjesmarresve blerjen ose shitjen e valutave ne date dhe kurs te kembimit te specifikuar, pra ky kembim I valutave ne kete treg behet ne te ardhmen brenda 30, 90, 180 diteve dhe duhet cekur se monedhat kryesore kembehen ne keto tregjje. Tregu Option ne tregun e valutave option pjesmarresit I jepet e drejta per ta blere ose shitur monedhen me nje qmim ne afatin e percaktur. Tregu Future Ne tregun e valutave Future eshte njejt si ne tregun Forward vetem dallon ne sasine minimale te monedhes me te cilen mund te futesh ne kete treg valutore , ne tregun Future sasia minimaleme te cilen mund te futesh eshte me e vogel se ne tregun Forward. Ky treg u mundeson edhe firmave te vogla te kyqen ne te.

10)Nevoja per biznes nderkombetare? .Nje komb I cili nuk behet pjese e e tregut global e ka te garantuar renjen e peshes ekonomike dhe pekeqsimin e standardit te jetes se shtetasve te tij.Shpejtsia kreativiteti dhe inovacioni shume shpeshe jan bere me te rensesishme per suksesin nderkombetar se sa madhsia e kompanise.Biznesi nderkombetar ju ofron kompanive tregje te reja.Prandaj nje kombinim midis biznesit local dhe ati nderkombetar ofron me teper mundesi zgjerimi,rritjeje dhe te ardhura sa sa duke u mbeshtetur vetem tek nje biznes local.Biznesi nderkombetar lehteson levizjen e faktoreve te prodhimit perveq tokes dhe u siguron mundesi sfiduese punesimi me aftesi proesionale e siermarrese. 11)Lidhjet e sotme globale ? Biznesi nderkombetar ka krijuar nje rrjet lidhjesh perreth botes qe na bashkojne net e gjitheve shtetet institucionet dhe individet-me afer se kurre me pare.Keto lidhje bashkojne tregtine , tregjet financiare,teknologjike dhe strandardin e jeteses ne nje menyre te pashembullt.Ngrica ne brazil dhe efekti I saj mbi prodhimin e kafes ndjehet ne te gjithe boten. 12)Qka eshte Globalizimi? Globalizimi eshte proces ne zhvillim ku shtetet kombet te pavarura jane duke u nderlidhur ndermjet veti ne nje tersi globale. Komponentet kryesore te globalizimit jane: Globalizimi I tregeve dhe Globalizimi I produkteve Globalizimi EKONOMIK-eshte process ku ekonomit nderkombetare po shkrihen ne nje system te ndervarur ekonomik global. 17)Kufizimi I importeve? Shumica e vendeve kudo neper bote kane te pakten nje pajtim siperfaqsore me parimet nderkombetare .megjithate shume vende I nxjerrin pengesa te konsiderueshme tregtis se lire me anen e barrierave dhe kontrolllit te importeve .ato gjenden kryesishte ne vendet qe vuajne nga nje deficit I madhe tregtar dhe probleme te medha me infrastrukturen.Kur vendet nuk arrijne nje marrveshje vullnetare per te rregulluar fluksin e tregtise dhe te investimeve ato shpesh vendosin kuota dhe tarifa per produktet e inportuara,qe jane perkatesishte kufizime sasiore te importit dhe taksa mbi qmimin e produktit te importuar. 18)Burimet e njohurive kulturore ? Koncepti I dijes mbi kulturat eshte I gjere dhe I shumanshem.njohurit per kulturat mund te percaktohen sipas menyres qe perfitohen,informacioni faktik apo objektiv merret nga te tjeret ndepermjet komunikimit,kerkimit apo edukimit.Njohurit nga pervoja nga ana tjeter mund te fitohen vetem duke perfshire ne nje culture te ndryshme nga ajo vetiake. 19)TEORIA E AVANTAZHIT KRAHASUES? RIKARDO vuri re se edhe pse nje vend kishe avantazh krahasues ne prodhimin e njerit nga dy produktet ai duhet te ishte relativisht me efektiv se vendi tjeter ne prodhimin e nje malli sesa te nje tjeter.Rikardo e quajti kete avantazhi krahasues.Cdo vend keshtu do te kishte avantazh krahasues ne prodhimin e njerit nga dy produktet dhe te dy vendet do te perfitonin duke u specializuar tersishte ne nje product dhe duke treguar per tjetrin. 20)TEORIA E AVANTAZHIT APSOLUT?-Adam Smith vuri re ne disa shtete per shkak te aftesive te puntorve te tyre ose cilesis se burimeve te tyre natyrore.mund te prodhonin te nejtat produkte me te tjeret me me pak ore pune,ai meriton ket lloj rendimenti avnatazh absolut.