STATIK MUKAVEMET

1. Giri ve ana ilkeler, Vektrler ve kuvvetler, Maddesel noktalarn statii

NDEKLER (STATK)
1. Giri ve ana ilkeler, Vektrler ve kuvvetler 2. Rijit cisimler. Edeer kuvvet sistemleri 3. Rijit cisimlerin dengesi, Denge denklemleri, Serbest cisim diyagram

4. Arlk merkezleri,
5. Atalet momentleri

6. Dzlem ve uzay kafes sistemler

7.Uygulamalar

NDEKLER (MUKAVEMET)
1. 2. 3. 4. 5. 6. Mukavemetin Konusu Ve Amac, Mukavemetin Prensipleri, kuvvet, i kuvvet bileenleri, kesit tesirleri (zorlar) Gerilme ekil deitirme Gerilme ekil deitirme bantlar

7.

ekil deitirme enerjisi

1.GR
MEKANK
Mekaniin bir dal olan statii daha iyi anlayabilmek iin ncelikle mekanii ve ona bal konular hzl bir ekilde gzden geirmekte yarar vardr. MEKANK: Mekanik, kuvvetlerin etkisi altnda cisimlerin denge ve hareket artlarn anlatan ve inceleyen bilim daldr.

Mekanik ksma ayrlabilir:

1.Rijit cisimler mekanii: ekil deitirmeyen cisimler mekanii: a. Statik : Dengede bulunan cisimleri inceleyen bilim daldr. b. Dinamik: Hareket halindeki cisimleri inceleyen bilim daldr. 2. ekil deitiren cisimlerin mekanii a. Mukavemet

3. Akkanlar mekanii a. Skabilen b. Skamayan

STATN KONUSU

STATK:
Uzayda, kuvvetler etkisi altndaki cisimlerin denge koullarn inceler. Yukardaki tanmdan da aka grld zere statikte ana kavram vardr;

1. 2. 3.

Kuvvet, Uzay, Cisim.

NEML KAVRAMLAR
Uzay: Fiziksel olaylarn meydana geldii geometrik bir blgedir. ncelenen problemin trne gre uzay bir boyutlu, iki boyutlu ve boyutlu olabilir. Kuvvet: Hareketin nedeni olarak dnlen fiziksel etkenin matematik modelidir. Bir kuvvet uygulama noktas, dorultusu, yn ve iddeti ile bir btndr. Bu zelliklere sahip byklklerin vektrel byklkler olduu matematikten bilinmektedir. Cisim: Fiziksel olayn etkilerinin lld geometrik blgeye verilen addr. Statikte cisimler aada verilen iki ana idealletirmeyle tanmlanrlar: 1. Maddesel Nokta (Parack) 2. Rijid Cisim

STATN KONUSU
1. Maddesel nokta (Parack): ncelenen statik problemin karakteri nedeniyle boyutlar ihmal edilebilecek mertebede kk olan cisme verilen addr. Maddesel nokta olarak dikkate alnabilen cismin ktlesi bir noktada toplanm olarak kabul edilir. 2. Rijit cisim: Kuvvetler etkisinde boyutlar deimedii kabul edilen, dier bir deyimle herhangi iki noktas arasndaki uzaklk daima sabit kalan, ok sayda maddesel noktann bileimi olan ideal bir cisimdir. eitli etkiler altnda kat cisimlerin boyutlarndaki deime kk olduunda, boyut deiimiyle ilgilenilmeyen durumlarda yaplan bir kabul olup, bu kabul ilemlerde ok byk kolaylklar salar.

BRM SSTEMLER
temel birim vardr. Dier birimler bu temel birimden tretilmitir. Bunlar; Uzunluk (L), Zaman (T), Ktle (M).

MEKANN DEALLETRMELER
(YAPTII KABULLER):
1. Sreklilik: Ele alnan cismin atom ve moleklleri arasnda sanki boluk yokmu gibi btn hacmin boluk kalmayacak ekilde bu malzeme ile dolu olduunu kabul eder. Rijid Cisim: Kuvvet etkisinde cismin geometrisinde oluan kk deiiklikler ihmal edilerek sanki hi geometride deiiklik yokmu gibi hesaplar yaplr. Nokta Kuvvet: Cisme etkiyen sonlu bir kuvvet cisimde lokal (yerel) ekil deitirmeye yol aar. Bu yerel yer deitirme ihmal edilir. Bir cisim zerine tesir eden bir kuvvetin tatbik noktas, cisim zerinde yle bir noktadr ki kuvvet bu noktada toplanm farz edilir. Parack: Ktlesi olan fakat hacimsel boyutlar sfr olarak kabul edilen cisme parack denir.

2.
3.

4.

MEKANN KANUNLARI
Newtonun Temel Kanunu: (Sir Isaac Newton, 17.yy )

Birinci Kanun: Her cisim zerine bir kuvvet etki etmedike, nceki duraan konumunu yada sabit hzl dzgn dorusal hareketini srdrr. kinci Kanun: Hzn deiimi, cisme etki eden kuvvetle doru orantl ve bu kuvvet ynndedir.
nc Kanun: Her etkiye kar bir tepki vardr. Bu tepki, etkiye eit ve zt ynde, uygulama noktasna diktir. Newtonun ekim Kanunu: ki cisim birbirlerini ktlelerinin arpm ile doru orantl, uzaklklarnn karesi ile ters orantl ve bunlar birletiren dorultuda ekerler. Mm FG 2 r m, M: cisimlerin ktleleri r : iki maddesel nokta (cisim) arasndaki uzaklk G : Evrensel ekim sabiti.

Newtonun Birinci Kanunu: Her cisim zerine bir kuvvet etki etmedike, nceki duraan konumunu yada sabit hzl dzgn dorusal hareketini srdrr. Baslanga duraan halde olan veya sabit hzla bir doru boyunca hareket eden bir parack, dengelenmemi bir kuvvet etki etmedike bu durumunu korur

Newtonun kinci Kanunu: Hzn deiimi, cisme etki eden kuvvetle doru orantl ve bu kuvvet ynndedir.zerine dengelenmemis bir F kuvvetinin etkidii bir parack, kuvvetle ayn dorultuda ve bykl kuvvetle doru orantl olan bir a ivmesi kazanr. F kuvveti m ktleli bir paraca uygulanyorsa, bu kanun yle ifade edilir: F=ma

Newtonun 3. Kanunu: Her etkiye kar bir tepki vardr. Bu tepki, etkiye eit ve zt ynde, uygulama noktasna diktir. ki parack arasndaki karslkl etki ve tepki kuvvetleri esittir, ters isaretlidir ve ayn dorultudadr (ayn tesir izgisi zerindedir).

ekildeki top bir dzlem zerinde durmaktadr. Dzlemde, yani x,y dorultularnda top harekete kar serbest olduu halde dey dorultuda (z ynnde) hareket serbestlii yoktur. Bu kanuna gre dzlemin topa gsterdii tepki kuvveti R=W dir.

Newtonun ekim kanunu: Ktleleri M ve m olan iki maddesel nokta karlkl olarak eit ve zt ynl F ve F kuvvetleri ile ekilde grld gibi birbirini eker. Cisimler arasndaki bu ekime Newtonun gravitasyon kanunu denir ve aadaki formlle izah edilir.

ki parack arasndaki karslkl ekim:

F= iki parak arasndaki ekim kuvveti G= evrensel ekim sabiti G= 66.73(10-12) m3/(kg.s2) M,m = her bir paracn ktlesi r = iki paracn merkezleri arasndaki uzaklk

Gravitasyonal kuvvetler, her cisim ifti arasnda mevcuttur. Yeryz zerinde, llebilen tek gravitasyonal kuvvet, yerin ekiminden ileri gelen kuvvettir, g ivmesi,

Yeryzne gre gnin deeri, ekvatorda 9.78 m/s2, 450 lik enlemde 9.81 m/s2 ve kutuplarda 9.83 m/s2 olarak bulunmutur.ou mhendislik problemlerinde, gnin deeri 9.81 m/s2 olarak almak uygundur. Bir cismin ktlesini, genel ekim kanunuyla hesaplamak mmkndr. Cismin arlnn deeri, W ise ve cisim g ivmesi ile dtne gre

STATN LKELER
Statik drt temel ilkeye dayanr:Bunlar, 1. 2. 3. 4. Kuvvetlerin toplanmasnda paralelkenar ilkesi, Denge ilkesi, Sperpozisyon ilkesi, Etki-tepki ilkesi.

STATN TEMEL LKELER

Paralelkenar Kanunu: Bir maddesel noktaya etkiyen iki kuvvetin yerine bir tek kuvvet koymak mmkndr; bileke ad verilen bu kuvvet, kenarlar verilen kuvvetlere eit bir paralelkenarn kegenini izerek elde edilir. Bileke kuvvet gz nne alnan iki kuvvetin vektrel toplamdr,

STATN LKELER Bunun tersi de dorudur: bir kuvvet yerine dorultular belli iki kuvvet alnabilir. Bu kuvvetlere bilesenler ad verilir.

R = F 1 + F2 Tersine olarak paralelkenar ilkesi, verilen bir kuvveti verilen iki dorultuda belli iki kuvvete (bileenlerine) ayrmak iin de kullanlabilir.

STATN LKELER Denge ilkesi: Bir rijit cisme etkiyen iki kuvvetin dengede olabilmeleri iin tesir izgilerinin ayn, iddetlerinin eit ve ynlerinin zt olmas gerekir. rnein F1 = F2 ise ekildeki kuvvetler dengede olurlar,

STATN LKELER Sperpozisyon ilkesi: Bir rijit cisim,bir takm kuvvetlerin etkisi altnda dengede ise, aralarnda dengede olan dier birtakm kuvvetlerin eklenmesi veya karlmas ile cismin dengesi bozulmaz.

kinci ve nc ilke birletirilerek, rijit cisim statiinde kuvvetin bir kayan vektr olduu, yani ayn tesir izgisi zerinde, ayn iddet, dorultu ve ynde baka bir noktaya etkiyen bir kuvvet olarak gz nne alnabilecei grlebilir.

STATN LKELER Etki tepki ilkesi: Birbirlerine deen iki cismin deme noktalarnda etki ve tepki kuvvetleri ayn iddette, ayn tesir izgisi zerinde ve zt yndedirler.

Statiin dayand temel ilkelerden u sonular kartlabilir

kuvvet etkisindeki bir cismin dengede olabilmesi iin bu kuvvetin ayn noktada kesimesi gerekir. Kuvvet kayan bir vektrdr. Yani dorultu ve ya deismemek sartyla kuvvet kaydrlabilir

STATN LKELER

vektrn etki ettii bir cismin dengede olabilmesi iin bu vektrn kapal kuvvetler geni oluturmas gerekir. Maddesel nokta ten fazla kuvvetin etkisinde dengede ise problem grafik yoldan bir kuvvetler okgeni izerek zlebilir.

Statiin Problemleri ve Yntemi Statik problemlerinde aadaki gibi durumla karlalabilir:

1. Bileke aranmas: Kuvvetler sisteminde kuvvetlerin saysn azaltmak hesaplarda nemli kolaylklar salar. Eer kuvvetler sistemi bir tek kuvvete indirgenebilirse bu kuvvet aranan bileke olur.

2. Bileenlere ayrma: Baz durumlarda bir kuvvetin kendisi yerine belirli dorultulardaki bileenlerinin kullanlmas daha elverili olabilir. Bu durumda bileenlere ayrma problemi ile karlalabilir. 3. Denge problemi: Kuvvetler sisteminin dengede olmas iin salamas gereken koullarn incelenmesidir.

Statik problemleri incelenirken, problemdeki cisimlerin hepsi iin, her birine etkiyen kuvvetleri aka gsteren ayr ayr diyagramlar izilmelidir.
Dengesi incelenecek olan sistemin ya da cismin zerine etkiyen btn kuvvetlerin gsterildii diyagramlara serbest cisim diyagramlar (SCD) denir. Bu diyagramlarn elde edilebilmesi iin,

a) incelenecek olan cisim balarndan ve dier cisimlerden ayrlr, b) balardan ve dier cisimlerden ayrlan cismin serbest cismi zerine uygulanan kuvvetler gsterilir, c) serbest cisim birka paradan oluuyorsa, tm cismin SCD da, bu paralarn birbirlerine uygulad kuvvetler gz nne alnmamaldr, d) bilinen d kuvvetler iddet ve dorultularyla SCD da izilir, e) ba kuvvetleri (mesnet tepkileri veya mesnet reaksiyonlar) de, ban zelliine gre SCD da cisim zerine etkitilir.

BA (MESNET)
Cismin herhangi bir dorultudaki serbest hareketine mani olan eye ba denir. rnein, yatay bir dzlem zerinde duran top, dzlem boyunca harekete kar serbest olduu halde, dey olarak aaya doru hareket edemez.

MESNET (BA) TEPKLER

Bir takm d kuvvetlerin etkisine maruz olan ve harekete kar tamamyla serbest olmayan bir cisim mesnet noktalarnda bir takm basnlar meydana getirir. Bir mesnet zerindeki herhangi bir basn, mesnetten eit fakat zt ynl bir basncn domasna sebep olur, yle ki tesir ve zt tesir (reaksiyon) eit fakat zt ynl iki kuvvettirler. Bal cisme etkiyen iki cins kuvvet: Aktif kuvvetler (verilen kuvvetler): Yerekimi kuvveti ( W, Q) vb. Mesnetler yerine konulan zt tesir kuvvetleri (veya reaksiyon kuvvetleri) gelir ki yukardaki ekilde gsterilen Ra, Rb kuvvetleri bu eit kuvvetlerdir.

SERBEST CSM DYAGRAMI (SCD)

Cisimlerin mesnetlerinden izole edilip kendilerine etkiyen aktif kuvvetlerle, reaksiyon kuvvetlerinin bir arada gsterildii krokilere serbest cisim diyagram ad verilir. Bir cismin dengede olduunu syleyebilmek iin yalnz aktif kuvvetlerin dengede olmas kafi gelmez. Aktif ve reaksiyon kuvvetlerinin hep birlikte denge koullarn salamas gerekir.

KUVVETLER
Kuvvetleri dzlemde ve uzayda olmak zere,
1. Dzlemde kuvvetler, Dzlemde bir noktada kesien kuvvetler, Dzlemde paralel kuvvetler, Dzlemde genel kuvvetler hali, 2. Uzayda kuvvetler, Uzayda bir noktada kesien kuvvetler, Uzayda paralel kuvvetler, Uzayda genel kuvvetler hali.

Kuvvet
Kuvvet: Genel olarak, bir cismin dierine uygulad itmeveya ekme olarak dnlebilinir. Bu etkilesim, cisimler birbirine temas ederken veya cisimler fiziksel olarak ayr iken belirli bir mesafe zerinden gereklesebilir. Kuvvet, uygulama noktas (etki noktas), siddeti, dorultusu ve yn ile karakterize edilir. Bu zellikleri ile kuvvet vektrel bir byklktr.

Kuvveti; dorudan ve dolayl kuvvetler, i ve ds kuvvetler, yzeye ya da hacme yayl kuvvetler olarak snflandrabiliriz.

KUVVET SSTEMLER

KUVVET SSTEMLER

VEKTRLER
Mekanik olaylar lmekte ya da deerlendirmekte kullanlan matematiksel byklkler Skaler byklk: Sadece bir saysal deeri tanmlamakta kullanlr, pozitif veya negatif olabilir. Ktle, hacim ve uzunluk statikte ska kullanlan skalerlerdir. Vektrel byklk: Siddet, dorultu ve yn ile belirtilen fiziksel bir byklktr. Kuvvet, moment, konum vektrel birer byklktr. Vektr, ynlenmis bir doru parasyla temsil edilir.

VEKTRLER
Vektrel byklkler: Hz, ivme ve kuvvet gibi hem yn, hem dorultusu, hem de iddeti olan byklklere vektr ad verilir rnein kuvvet bir vektrel byklktr.

Bir F vektrnn iddeti F ya da F ile simgelenir. Vektr dorultusunu bir doru, ynn de bir ok belirler, ekil 2.1. ekil 2.1 deki vektr dorultusu zerindeki iki A(XA, YA) B (XB, YB) iki nokta olup, bu noktalar koordinatlaryla verilmilerdir; dolaysyla vektrn dorultusu belirlidir.

Vektrler harfin zerine ksa bir ok izilerek gsterilir

VEKTRLER
Vektrleri aadaki ekilde gruplayabiliriz: Sabit vektr, Serbest vektr, Kayan vektr, Birim vektr Eit vektrler, Negatif vektr,

Sabit vektr: Uygulama noktas sabit olan vektr. Mukavemette sabit vektrler kullanlr . Serbest vektr: Yn ve iddeti korunmak art ile uzayda serbeste hareket ettirilebilen vektrler. Kayan vektr: Ayn dorultu zerinde olmak koulu ile istenilen noktaya uygulanabilir. Statikteki kuvvetler kayan vektrlerdir. Statikte kuvvetlerin kayan vektrler olduu sperpozisyon ve denge ilkeleri yardmyla gsterilebilir.

Eit vektrler:ayn yn ve byklkte olan vektrlerdir.

Negatif vektr:verilen bir vektrle ayn byklkte ama ters ynde olan vektrdr

ekil 2.2a da, A noktasna etkiyen F kuvveti ele alnsn. Denge ilkesinden cisim ierisindeki bir B noktasna F kuvveti ile ayn tesir izgisi zerinde olan, ynleri ters, iddetleri F olan iki kuvvet yerletirilebilir, ekil 2.2b. Sperpozisyon ilkesi kullanlarak A noktasndaki F kuvveti ile B noktasndaki F kuvveti kaldrlabilir. Sonu olarak A noktasna etkiyen F kuvveti cisim zerindeki B noktasna tanm olur, ekil 2.2c.

VEKTRLER
Sabit vektr: Uygulama noktas sabit olan vektr. Mukavemette sabit vektrler kullanlr. Birim vektr: iddeti 1 birim olan vektrdr. Bu vektrler burada simgesi ile gsterilecek olup, boylar, yani iddetleri birim olan vektrlerdir,

VEKTRLER

Vektrler, iddeti, dorultusu ve yn bulunan, paralelkenar kanununa gre toplanan matematik ifadeler olarak tanmlanr. Baz ifadelerin iddeti ve dorultusu vardr ve okla gsterilebildii halde vektr saylamazlar. Byle ifadelerden bir ksm rijid cismin sonlu dnmeleridir.

VEKTRLER
Ktle, uzunluk, zaman, bir cismin younluu ve herhangi bir say gibi sadece bykl olan ifadelere skaler denmekte olup, mekanikte en sade ifadeler skalerlerdir. Mekanik problemlerin incelenmesinde skaler tanm yeterli olmayp, buna ek olarak vektr tanmna ihtiya vardr.

VEKTREL LEMLER
Vektrleri bir sabit ile arpma: A noktasna uygulanm bir F vektr rnein a>1 gibi bir sabit ile arplrsa,

VEKTREL LEMLER:
vektrlerin toplanmas Paralelkenar ilkesi: Vektrler bu ilke ile toplanrlar. ekil 2.5. Bu ilkenin matematik gsterimi

Vektrlerin Toplanmas

Vektrleri toplamak iin paralelkenar kural Vektrleri toplamak iin gen kural Kosins kural,

R2=P2 +Q2-2PQ CosB

Sins kural,

SinA/Q=SinB/R=SinC/A

vektrlerin toplanmas

gen ilkesi: F1 ve F2 vektrlerini birbirinin ucuna ekleyerek bilekeyi bulmak mmkndr.

Not: Vektr toplam komutatiftir, vektrler herhangi bir srada toplanabilir.

F1 ve F2 vektrlerini paralelkenar ilkesinin zel bir uygulamas olan gen ilkesine gre de toplayabiliriz. F1 vektrnn ucuna ve F2 vektr eklenir, ve F1in balangc ile ve F2 nin ucu birletirilir ve R bileke vektr elde edilir.

Vektrlerin Toplanmas

Vektr toplanmas deitirilebilir zelliktedir, P +Q=Q+P

Vektrleri karmak

Vektrlerin Toplanmas

veya daha fazla vektrn toplanmas gen kuralnn tekrar uygulanmasndan ibarettir. veya daha fazla vektrn toplanmas iin poligon kural

Vektrlerin Toplanmas

Vektr toplama ilemi birleme zelliine sahiptir.

P +Q +S=(P+Q) +S= P +(Q +S )

Bir vektrn bir skaler ile arplmas

Birden Fazla Ezamanl Kuvvetin Bilekesi

Ezamanl kuvvetler: Hepsi ayn noktaya etki eden kuvvetlerin tamam. Bir paraca etki eden ezamanl kuvvetlerin tamam, bu kuvvetleri vektrel toplam olan tek bir bileke kuvvet ile deitirilebilir.

Birden Fazla Ezamanl Kuvvetin Bilekesi

Vektr kuvvet bileenleri: toplamlar tek bir kuvvet gibi ayn etkiyi yapan iki veya daha fazla kuvvet.

Vektrlerin Toplam
A ve B vektr ayn etki izgisine sahipse paralelkenar kural cebirsel (skaler) toplama indirgenir.

(iddetlerin toplam)

Vektr karmas
A ve B vektrlerinin karlmas iin paralelkenar veya gen kural kullanlabilir. A ve B vektrleri arasndaki fark bileske vektr:

Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri: Birim Vektrler Verilen bir kuvvet birbirine dik iki bileene ayrlabilir. Bu durumda elde edilecek paralelkenar bir dikdrtgen olacaktr. Bileenler ise dikdrtgensel vektr bileenleri olarak adlandrlr ve Fx , Fy ile gsterilir. F= Fx +Fy

Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri: Birim Vektrler

Burada pozitif x ve y eksenleri zerinde ve birim byklkte iki vektr tanmlanacaktr. Bu vektrlere birim vektrler denir ve srasyla ve olarak gsterilir

Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri: Birim Vektrler

Vektr bileenleri skaler byklkleriyle birim vektrlerinin arpm eklinde ifade edilebilirler.

Fx ve Fy , in skaler bileenleri F olarak adlandrlr.

Birim vektrlerden oluturulmas mmkn olan iftlerin vektrel arpmlar yledir:

Kuvvetlerin x ve y Bileenleri le Toplanmas

3 veya daha fazla ezamanl kuvvetin bilekesi bulunmak istenirse, R =P+ Q+ S (Her bir kuvveti dikdrtensel bileenlerine ayrnz. Rxi+ R y j= P x i +Py j + Q x i +Qy j + S x i +Sy j Rxi+ R y j= (P x+ Q x +S x)i+ (P y+ Q y +S y)i

Kuvvetlerin x ve y Bileenleri le Toplanmas

Bir Paracn Dengesi

Bir paraca etki eden kuvvetlerin bilekesi sfra eit ise bu parack dengededir. Newtonun Birinci Kanunu: Eer bir paraca etki eden kuvvetlerin bilekesi sfr ise parack hareketsiz kalr veya sabit bir hzla dorusal hareketine devam eder.

Bir Paracn Dengesi

ki kuvvetin etkisindeki parack: - ayn skaler byklk - Ayn etki dorultusu - Ters yn

Bir Paracn Dengesi

veya daha fazla kuvvetin etkisindeki parack: - Grafik zm kapal bir poligon oluturur. - Cebirsel zm R= F =0 Fx =0 , Fy =0

Uzaydaki Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri

F vektr OBAC dzleminde bulunmaktadr.

Uzaydaki Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri

F vektrn yatay ve dikey bileenlerine Ayrnz. Fy = F cos y Fh = F sin y

Uzaydaki Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri Fh vektrn dikdrtgensel Bileenlerine ayrnz.

Uzaydaki Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri

F=F (cosx+ cosyj+ coszk) F=F = cosx+ cosyj+ coszk ,F vektrnn etki izgisi zerinde yer alan bir birim vektrdr ve cosx, cosy, cosz ise vektrnn yn kosinsleridir.

Uzaydaki Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri

Bir kuvvetin yn iki u noktasnn pozisyonlaryla tanmlanr

dx=X2-X1
d ,M ve N noktalarn birletiren vektr

d=dxi+ dy j +dx k

dx=X2-X1 dy=y2-y1 dz=z2-z1

Uzayda Bileke Kuvvetleri Tanmlamak

x, y, ve z dikdrtgensel bileenlerini kullanarak bilekeleri belirlemek lem admlar: 1. Her bir kuvvet vektrn birim vektrleri kullanarak yaznz. 2. Bileke kuvvet vektrnn x bileenini bulmak iin btn x bileenlerini toplaynz. rnein, Rx = Fx 3. Bileke kuvvet vektrnn y bileenini bulmak iin btn y bileenlerini toplaynz. rnein, Ry = Fy 4. Bileke kuvvet vektrnn z bileenini bulmak iin btn z bileenlerini toplaynz. rnein, Rz = Fz 5. Sonucu u ekilde ifade ediniz:R=

Rx i+ Ry j +Rz k

Uzaydaki Bir Paracn Dengesi

Paracn uzaydaki dengesi Eer bir cisim dengede ise ve eer problem boyutlu uzayda ifade ediliyorsa o zaman F= 0 ilikisi u ekilde ifade edilebilir: Fx = 0 Fy = 0 Fz = 0

Kuvvetlerin Vektrel Toplam

Kuvvetler, belli bir byklk, dorultu ve yne sahiptir ve vektrel bir byklk olduu iin paralelkenar kuralna gre toplanr. Statikteki iki genel problem: Bileenlerden bileke kuvvet bulmak Bilinen bir kuvveti bileenlerine ayrmak

Bir kuvvetin bileenlerine ayrlmas

Bir noktaya etkiyen bir tek vektr yerine ayn etkiyi yapacak iki veya daha fazla vektr koymak mmkndr.Bunlara vektrn bilesenleri denir. Bu bilesenleri bulabilmek iin: ki bilesenden dzlemde biri, uzayda ise bilesenden ikisi bilinmelidir. Bilesenlerin tesir izgileri bilinmelidir.

Analizde izlenecek yol

Paralelkenar kural Trigonometri Bileke vektrn bulunmas: Grafik zm:(Paralelkenar kural)

Bileke vektrn bulunmas:Trigonometri: Sinus Kural:

Cosinus Kural:

rnek Problem: ekildeki kanca F1 ve F2 kuvvetlerine maruzdur. Bileke kuvvetin byklk ve dorultusu belirleyiniz.

zm: Grafik Yntem Paralelkenar Yntemi

Alar; A COA = 90 -15-10 = 65o A OAB = 180 -65= 115o

zm:Trigonometrik yntemi; cosinus kural ile

dev: ekildeki kuvvetlerin bilekesini ve dorultusunu bulunuz.

dev: Eer ekildeki sistemde bileke kuvvet dikey ve aa ynde 1000N ise (a) =30 derece iken (b) F2 minimum iken F1 ve F2 nin uzunluklarn bulunuz.

Dzlemsel kuvvetlerin toplanmas (Kartezyen Koordinatlar)

Eer bir kuvvet x ve y eksenlerindeki bilesenlerine ayrlrsa, bu bilesenlere kartezyen bilesenler denir.x ve y eksenleri pozitif ve negatif ynler belirttiklerinden, bir kuvvetin dik bilesenlerinin bykl ve yn cebirsel skalerlerle ifade edilebilir.

Skaler gsterim Fx=F Cos

Fy=F Sin

Vektrlerin Kartezyen Koordinatlarna Ayrlmas (x, y, z)

Bir kuvvetin bilesenleri, kartezyen birim vektrler cinsinden ifade edilebilir. x ve y eksenlerinin dorultularn belirtmek iin srasyla i ve j kartezyen birim vektrleri kullanlr. Bu vektrler, boyutsuz birim uzunluktadr ve ynleri (ok ucu), pozitif veya negatif x ve y eksenini isaret etmesine bal olarak, art veya eksi isareti ile gsterilir.

Ayn dzlemdeki kuvvetlerin bileskeleri

Bir kuvvetin bilesenlerini gstermede kullanlan iki yntem de ok sayda dzlemsel kuvvetin bileskesini belirlemek iin de kullanlabilir. Bunun iin, her bir kuvvet nce x ve y bilesenlerine ayrlr ve sonra karslkl bilesenler ayn doru zerinde bulunduklarndan skaler cebir kullanlarak toplanr.

Vektrlerin Kartezyen Koordinatlarna Ayrlmas (x, y, z)

kiden fazla kuvvetin toplanmas

Herhangi bir sayda dzlemsel kuvvetin bileskesinin x ve y bilesenleri, btn kuvvetlerin x ve y bilesenlerinin cebirsel toplamyla bulunabilir.

Bileskenin bilesenleri belirlendikten sonra, sekildeki gibi, x ve y eksenleri boyunca izilebilir. Bileske kuvvet vektr toplamndan belirlenebilir. Bileskenin bykl ve yn ise su sekilde bulunabilir.

rnek Problem: ekilde verilen kuvvetlerin vektr olarak x ve y bileenlerini gsteriniz ve yaznz

Vektrel olarak:

dev: Bir reklam levhas aaya doru indirilirken sallanmasn nlemek iin A noktasndan iki kablo ile desteklenmektedir. Eer P deeri 300N ise trigonometriyi kullanarak aada sorulanlar bulunuz: a) Eer A noktasna etki eden iki kuvvetin bilekesinin (R) dik olmas gerekiyorsa gerekli olan asn hesaplaynz. b) Bileke kuvvetin deerini (R) hesaplaynz

Problem: A ve B yap elemanlar ekilde grld gibi bir konsola civatalanmtr. Her iki elemann da bask altnda olduu ve A elemanndaki kuvvetin 15 kN, B elemanndaki kuvvetin de 10 kN olduu dnlrse A ve B elemanlarna uygulanan kuvvetlerin bilekesinin bykln ve dorultusunu trigonometrik yntem ile bulunuz

Problem: 200 N luk kuvvet a-a ve b-b dorular zerindeki bileenlerine ayrlacaktr. a) b-b dorusu zerindeki bileen 120 N ise asn trigonometrik olarak hesaplaynz. b) a-a dorusu zerindeki bileenin deeri nedir?

Problem: kuvvetin bilekesinin bykln ve ynn bulunuz.

Problem: kuvvetin bilekesinin bykln ve ynn bulunuz.

Problem = 55 ise AC ubuunda ve BC halatnda meydana gelen kuvvetleri hesaplaynz.

Problem: P ve Q kuvvetleri bir uak para balantsna etki etmektedirler.Balantnn dengede olduunu, P = 2.5 kN ve Q = 3.5 kN olduunu biliyorsak A ve B ubuklarnda etkili olan kuvvetlerin byklklerini bulunuz.

Problem:Eer P = 400 N ve Q = 300 N ise her iki kuvvetin bilekesinin skaler bykln ve ynn bulunuz.

Problem:Balonu yerinde tutmak iin adet kablo kullanlmaktadr. Eer AB kablosunda oluan kuvvet ekme eklinde ise ve bykl 259 N ise balon tarafndan A noktasna etki eden dikey P kuvvetini bulunuz