Wees de puzzle-interviewer te slim af

Thierry Debels

21/12/04

Lang geleden waren jobinterviews gemoedelijke gesprekken. De kandidaat vertelde over

wat hij had bereikt en de interviewer vroeg vriendelijk wat de verdere doelstellingen
waren. De spelregels zijn enigszins veranderd. Onder invloed van Microsoft is het
‘puzzle-interview’ aan een sterke opmars bezig. De kandidaat krijgt tijdens zo’n
interview enkele moeilijke raadsels of puzzles voorgeschoteld. Niet om de intrelligentie
te testen, heet het dan. Maar om het creatief probleemoplossend vermogen of out-of-the-
box denken te testen. William Poundstone schreef een knap boek over het onderwerp. We
haalden er voor u de tien beste tips uit.

1. Bepaal eerst welk type antwoord vereist is: een monoloog of een dialoog

De meeste moeilijke interviewvragen vereisen een verbale prestatie waarbij je uitlegt hoe
je een probleem aanpakt en – hopelijk – eindigt met een juist of passend antwoord.
Vragen moeten in ieder geval onmiddellijk ingedeeld worden in functie van de vereiste
op een monoloog of dialoog. Logische puzzels vragen een monoloog. Je krijgt immers
een beperkt aantal gegevens en je wordt verwacht zelf een oplossing te bereiken.
Een voorbeeld van een dergelijke puzzel is het uitzoeken van de slechte biljartbal (zie
kaderstukje). In een dergelijk geval is het uitgerekend negatief om de interviewer om
extra informatie te vragen. Je hebt immers alle gegevens.

Bij zogeheten ontwerpvragen – “Ontwerp een kruidenrek.” – moet je juist om extra

informatie vragen. Indien je dit hier niet doet wordt je juist gepenalizeerd. Laten we even
bij het kruidenrek blijven. Een belangrijke vraag is bijvoorbeeld voor wie het rek bestemd
is. “Voor een kokschool”, vertelt de interviewer. En dat gegeven levert een totaal ander
ontwerp op natuurlijk.

Tot slot tonen goede kandidaten bij dergelijke ontwerpvragen aan dat ze het principe van
de trade-off kennen. Dit wil zeggen dat er keuzes gemaakt moeten worden. Door de juiste
vragen te stellen kan je dan ook de juiste keuzes maken.

2. Je eerste gedachte is altijd… fout

Bij puzzels en raadsels is je eerste gedachte gewoonlijk fout. Indien het immers zo
gemakkelijk was, zou het geen raadsel meer zijn. Dergelijke vragen worden verondersteld
moeilijk te zijn. Net zoals bij optische illusies, werken dergelijke puzzels enkel doordat je
in eerste instantie enkel je ‘dagelijkse’ mentale competentie gebruikt.

1
De meeste kandidaten slaan dan ook in paniek als ze het antwoord op een dergelijke
puzzel helemaal niet zien. De beste start is gewoon te vertellen waarom de logische
oplossing niet de correcte is. Niet alleen is dit beter dan helemaal niets zeggen, het is ook
een uitstekende manier om het probleem beter te begrijpen.

3. Vergeet dat je ooit hebt leren rekenen

Dat is in logische puzzels uiteraard. De meeste puzzels die gebruikt worden bij interviews
vereisen geen zwaar rekenwerk. Indien je denkt dat dit toch het geval zou zijn, ben je
wellicht verkeedr bezig. Er zijn ook zogeheten ‘faux calculus’ problemen die eenvoudige
oplossingen hebben waaraan geen spatje rekenkunde aan te pas komt. Geef trouwens
altijd het eenvoudige antwoord. Zelfs al kan je ook aan het antwoord komen door hogere
wiskunde te gebruiken. De interviewer zou kunnen argumenteren dat je door de bomen
het bos niet meer zag.

4. Lange, complexe vragen hebben vaak een kort en eenvoudig antwoord

Als een kwismaster vraagt welk land door Voltaire omschreven werd als “niet heilig, niet
Romeins en geen rijk’, geef dan maar als antwoord “het Heilig Romeinse Rijk”. Puzzels
en raadsels werken net zo. Bijna klassiek is het raadsel van het kwaadaardige monster en
de gevangen dwergen dat bijna een bladzijde beslaat om uit te leggen. Het antwoord is
even eenvoudig als kort.

5. Eenvoudige vragen vergen daarentegen complexe antwoorden

‘One-liners’ zoals “Hoe worden M&Ms gemaakt?” of “Waarom zijn riooldeksels rond?”
vragen juist relatief lange antwoorden waarbij de redenering goed onderbouwd wordt (zie
kaderstukje). Zorg dat je deze – op het eerste zicht eenvoudige – vraagjes goed
overdenkt. Je wordt namelijk gestraft als je een belangrijk element over het hoofd ziet.
Als een korte ontwerpvraag over design gaat, moet je – zoals in punt 1 gesteld - net extra
vragen stellen.

6. ‘Perfect logische wezens’ zijn niet zoals jij en ik

In veel puzzels en raadsels komen ‘perfect logische wezens (PLW)’ voor. Het gaat bijna
om een codewoord dat enkel door puzzelfanaten te begrijpen is. Als je verneemt dat
dergelijke wezens in de puzzel meespelen, moet je alles vergeten wat je over de
menselijke psychologie weet. Je moet immers veronderstellen dat een PLW een simpele
een-dimensionele motivatie heeft. Bijvoorbeeld zoveel mogelijk geld verzamelen. En
niets anders is belangrijk. Ook denkt een PLW bliksemssnel. Hij maakt nooit fouten en
treuzelt niet. Tot slot kent een PLW de psychologie volledig van een ander PLW.
Onzekerheid bestaat niet.

2
7. Als je helemaal vastzit, probeer dan een lijst te maken van de assumpties die je
maakt. Kijk wat er gebeurt als je telkens een van die veronderstellingen versoepelt of
helemaal loslaat.

In de moeilijkste puzzels zit het addertje vaak in de assumpties of veronderstellingen die

we impliciet maken. Ga het rijtje af van deze veronderstellingen en veronderstel het
omgekeerde. Leid dat je ergens heen? Met een beetje geluk zal je zien dat je vastzat door
een van die assumpties.

Zelfs als deze techniek niet werkt, kan je hiermee belangrijke punten winnen bij de
interviewer. Je toont immers aan dat je inziet dat het blootleggen van de assumpties en
het herformuleren van een probleem een belangrijk onderdeel is van het oplossen van de
puzzel.

8. Wanneer cruciale informatie ontbreekt in een logische puzzel, bekijk dan de

mogelijke scenario’s. Je zal merken dat je die zogeheten cruciale informatie
uiteindelijk toch niet nodig hebt om het probleem op te lossen.

Bijna elke logische puzzel gebruikt dezelfde truc, namelijk dat mensen verstijven
wanneer ze aan ‘ontbrekende’ infromatie komen. Wanneer een puzzel bijvoorbeeld een
disjunctie heeft, het kan het ene zijn of het andere – maar je weet niet welk, moet je
bereid zijn om verder te redeneren vanuit beide opties. Stel dat het X is, en kijk welke
resultaten je bekomt. Stel dat het daarentegen Y is, en ga dan na wat het antwoord is.

Meestal leidt dergelijke vorm van redeneren tot een doorbraak. En dat je de ‘ontbrekende’
informatie eigenlijk helemaal niet nodig had om de puzzel op te lossen.

9. Geef, waar mogelijk, een goed antwoord dat de interviewer nog nooit gehoord heeft

Deze raad is vooal bestemd voor open vragen zonder goed antwoord. Zoals bijvoorbeeld:
“Welke Belgische provincie zou je laten verdwijnen?” als variant op de Amerikaanse
vraag welke staat je zou kiezen. Volgens Poundstone is er genoeg bewijsmateriaal om aan
te nemen dat interviewers een overmatige waarde hechten aan originele antwoorden.
Vergeet ook niet dat dergelijke vragen opgesteld worden om dit ‘out-of-the-box’
vermogen te testen.

10. Speel het spel mee

Je kan je als kandidaat goed voorbereiden op dergelijke puzzle-interviews. In het boek

van Poundstone staan tientallen dergelijke vragen en ook op het internet vind je een schat
van informatie. Essentieel is dan dat je het spel meespeelt. En niet onmiddellijk weggeeft
dat je het antwoord onmiddellijk weet. Zet alle logische stappen zoals je anders zou doen
en doe vooral niet te triomfantelijk. Want daar hebben interviewers een hekel aan.

3
Kaderstukje: Hoeveel pianonstemmers zijn er wereldwijd?

Hieronder staan er enkele typische vragen die gesteld worden bij puzzelinterviews.
Probeer ze op te lossen met behulp van bovenstaande tips. Een meer uitgebreide lijst van
vragen en een meer uitgebreid antwoord vind je in het boek van Poundstone.

1. Hoeveel pianostemmers zijn er in de wereld?

2. Waarom zijn riooldeksels rond?
3. Hoe worden M&Ms gemaakt?
4. Mike en Todd hebben 21 euro samen. Mike heeft 20 euro meer dan Todd. Hoeveel
euro heeft elke jongen? Je mag geen breuken gebruiken.
5. Er zijn 8 biljartballen. Bij die ballen is er een die iets meer weegt dan de andere. Je
beschikt over een ouderwetse balans die aangeeft welke schaal meer weegt dan de
andere. Je mag slechts twee keer wegen om de defecte biljartbal te detecteren.

Antwoorden

1. Een dergelijke vraag wordt ook wel een ‘Fermi-vraag’ genoemd naar Enrico Fermi
die zijn studenten dergelijke ‘abusrde’ vragen stelde. Een typische analyse zou als
volgt kunnen gaan. Het aantal pianostemmers moet enigszins gerelateerd zijn aan het
werk voor pianostemmers. Dat gegeven is dan weer een functie van het aantal piano’s
in de wereld en hoe vaak ze gestemd worden. Hoevel piano’s zijn er? Laten we
starten in de VS. Er zijn 300 miljoen mensen en 100 miljoen gezinnen. Stel dat we die
groep opsplisten in een rijker gedeelte. Stel 50 miljoen gezinnen. Van die gezinnen
heeft tussen 1 en 100 % een piano. Laten we een percentage aannemen van 10 %. Dit
betekent 5 miljoen piano’s. Hoeveel stemmers heb je hiervoor nodig? Stel dat een
stemmer een halve dag aan piano werkt. Dat betekent dat 10 piano’s per week. En
500 piano’s per jaar. Hoe vaak moet een piano gestemd worden? Stel een keer per
jaar. Dit levert 10.000 stemmers op voor de VS. De VS zijn natuurlijk niet
representatief voor de rest van de wereld. Met een wereldbevolking van 6 miljard is
dit 20 keer de bevolking van de VS. Het aantal stemmers over de hele wereld is groter
dan in de VS alleen, maar zeker geen twintig keer. Laten we 4 keer nemen. Dat levert
een wereldtotaal van 40.000 op. Op zich is het niet zo belangrijk of dit antwoord
correct is. Zelfs al zijn het er 20.000 of 80.000 (een foutenfactor van 2, wat op zich
erg goed is voor een Fermivraag), belangrijker is de redenering.

2. Het beste antwoord is: om te vermijden dat het deksel in de put zou vallen. Bij een
vierkant deksel is dit immers mogelijk als het verticaal gehouden wordt. Een andere
antwoord is dat een dergelijk rond deksel gerold kan worden als het over een korte
afstand getransporteerd moet worden. Een ander mogelijk antwoord is dat een rond
deksel altijd past, terwijl een vierkant deksel op de juiste plaats gelegd moet worden.

4
3. Er zijn uiteraard verschillende foute antwoorden mogelijk. In het boek vind je er een
aantal. Het juiste antwoord is in ieder geval dat er eerst chocoladen vormpjes gemaakt
worden. Het binnenste van de M&M. In een volgende stap worden deze chocolade

vormpjes in een draaiende ‘betonmolen’ gedaan worden waarbij ze tegelijk bespoten

worden met een suikerachtige vloeistof die onmiddellijk hard wordt. Dat is de eerste
suikerlaag. De laatste stap bestaat in het besproeien met de kleurstof.

4. Je bent geneigd om te antwoorden dat Mike 21 euro heeft en Todd 1. Maar dan klopt
het totaal niet. Betonnen muur dus. Aangezien je geen breuken mag gebruiken. Maar
wacht eens even. Is een cijfer na de komma wel een breuk? Het juiste antwoord is in
ieder geval 20,50 en 0,50 euro. Het is ook het enige goed antwoord. Zelfs de
interviewer die beweert dat een cijfer na de komma ook een breuk is, moet je lik op
stuk geven. De bedoeling is dat je voet bij stuk houdt.

5. De ‘logische’ aanpak zal niet werken. Je verdeelt de 8 ballen in twee groepen van vier
en legt die op de schalen van de balans. Je hebt automatisch een groepje van 4 ballen dat
iets zwaarder is. De defecte bal bevindt zich hier. Het probleem is dat je maar een
weegbeurt meer hebt om die bal te detecteren. Onmogelijke opdracht dus. Alhoewel.
De correcte aanpak bestaat erin de eerste keer slechts 6 ballen te wegen: drie langs elke
zijde. Twee mogelijkheden. Is de balans in evenwicht? Dan bevindt de defecte bal zich
bij de twee resterende ballen. In de tweede weegbeurt kan die dan bepaald worden. Is de
balans niet in evenwicht? Dan neem je de twee van de drie ballen van de zwaarste groep.
In de tweede weegbeurt kijk je of deze gelijk zijn. Is er een verschil? Dan heb je
onmiddelijk de zwaarste. Zijn ze gelijk? Dan is de resterende derde bal de defecte bal.

Bron

William Poundstone, (2004), “How would you move mount Fuji?. How the world’s
smartest companies select the most creative thinkers”, Little, Brown and Company, New
York. ISBN 0-316-77849-4 (paperback) 15,35 euro

5
6