Kadir Misiroglu

YETMt TURK EVVELlNE KADAR, DONYA'NIN EN BUYUK

MILLET!,

NlIlAYET

YIL

DEVLETLERtNDEN BlRlYDl. YEMEN'DEN ORTA AVRUPA OVAIARINA KADAR HER TARAFTA O'NUN ANLI BAYRAGI DALGALANMAKTAYDI. O GUNKU TOPRAKLARIMIZ UZERtNDE BUGUN YiRMiDEN FAZLA DEVLHTClK KURULMUTUR. BU KAYIPLAR, TEKNtK GELl$MEYE ZAMANINDA AYAK UYDURAMAYIIMTZLA, BUNUN BtR NETlCESt OLAN AACILIK DUYGUSUNA KAPILMAMIZ yOzunden ortaya CIKMI$TIR. BU DURUM Hlg UPHEStZ ?ElTLl tC VE DI AMlLtN ESERtYDt. BOYLE OLDUGU HALDE, BtRgOK KOTO NlYETL! KtMSE KABAHATl, BlZl, BtZ YAPAN YUCE DlNlMlZ, SAGLAM AHLAKIME VE AN'ANELERtMlZE YUKLEYEGELMtLERDtR. BUNLAR, NE YAZIK Kl; YUZ YILI A? AN BtR ZAMANDANBERI ORTALIKTA KOL GEZtP YAYDIKLARI YANLI FlKlRLERtN SlSLENDtRDtGt ORTAMDA,
IIERTURLU YIKICI
FlKRtN BlNBlR TUZAGlNI KU-

RARAK BtRCOK MASUM VATAN EVLADINI, MtLLl BENLlK VE IMANLARINDAN SOGUTABtLMlLERDtR!..

BU TUZAKLARIN EN KORKUNCU DA MUHAKKAK Kl; YALAN YANLI TARlHt YAYINLARDIR. BUNU DlKKATE ALAN YAYINEVlMlZ KURULUUNDAN BERt ClDDl TARlH YAYINLARINA HU-

SUSi BlR AGIRLIK VERMtTtR.

GAYEMlZ, VATAN COCUKIARININ SAF DtMAG VE GONULLERlNE, ONLARIN UFKUNU AYDINLATACAK BUYUK VE ULVi DUUNCELERtN ILK TOHUMLARINI ATABlLMEKTtR!
..

Sebil

Yaymevi

ISBN 975 - 7480

21

ir Sebil

Yayimdir

KIRIK KILIQ

KADIR MISIROGLU

KI KILIC
UgQncCI Basim
Copyriht Sebil Yayinevi

ISBN 975

7480

21

Sebil Yayinevi
Bab-i Air Cad. Vilayet

Han

Kat:

Cagaloglu
Tel:

istanbul
-

526 38 96

527 20 99

Sebil Yayinlan

UmumT Nu

167

Kapak
Dizgi

Tertibi

NECATi ONAT

Baski
Cild

UKAZTANITIM KAPTAN OFSET JRFAN MUCELLiDHANESi

TAKDiM

Elinizde
vasidir.

tuttugunuz bu kitap, kaderin act bir mey-

1972 Hazirani'nda ~ hikayesi uzun surecek macera He - Eskiehir Askeri Cezaevi'ne tikilmistik. Burada son derecede agir sartlar altinda
bir
gili

uzayip giden mevkufiyetimiz esnasinda bize en gug gelen, sevkitaplanmizdan ayri kalmis olmamizdi.

Gergekten
gdrusebiliyor ve
sokabiliyorduk.

burada

ne dogru durust ne de okumak istedigimiz bir

ziyaretgilerimizle
kitabi

cezaevine

Bu memnuiyet,

Kur'an-i Kerim'e bile samildi.

Halbuki bizim galismalartmiz pek gok kaynaga muracaati gerektiriyordu. Bu sebeple bize ancak oturup roman yazmak
kalmisti.

Osmanli
savvuru,
ite

Tarihi'ni

kronolojik

olarak

romanlastirmak

ta-

bu

sartlar

ve bu mecburiyetlerin eseri olarak

ilk

dogmustur. Bununla beraber,

nazarda "gocuk kitabi" tarzmda

dusunulen

bu

eserler,

fiihakika

nesredilmislerse

de

ihtimal

bu nam - temadi

altinda

tab

ve

eden

mesleki

hususiyetimiz yuzunden

pek de gocuk seviyesinde

bir huviyete

kavuturulamami$tir. B6yle olmasina ragmen, onlan bir kere yaymevimizi "Qocuk Kitaplan Serisi" iginde nesretmis fakat, daha ziyade, dikkatini geken buyukler tarafindan okundukianna sahid olmusuzdur. Bu sebepledir ki, bu defa onlan, normal

ebadda

basarak
Ahval

imanli

Turk

gengliginin

istifadesine

ar-

musaid olmadikga - basiangigtaki tasawurumuza uygun olarak - bu seriyi devam ettirmemize^ imkan olmadigi meydandadir. Biz, daha ziyade yakin tarih mevzediyoruz.

zuulan He

itigali

kendimize vazife addetmi bulundugumuzdan

tarih

ITHAF
Aziz dostum

bu

gibi

kadim

He

ugra?maya

firsat

bulabilecegimizi

sanmiyoruz. Yine de her

havale ederiz.
Eskiehir

?ey/'

Cenab-i Hakk'm Him ve takdirine

yazilan

Osman Topba Omer Faruk Topba'a

Bey'in Sevgili oglu

Askeri

CezSevi'nde

bu ug kitabm son

buyuyiince okumasi

igin.

derecede

gug

paralayan serait altmda vucuda geldigini tahmin olmasa gerektir. Biz bu husustaki tafsilati ileride
ig

Kadir

MISIROGLU

neredilecek

olan

"Bir

Muhakemenin
sizi

MuhSkemesi"
Tarihi'nin

isimli

galismamiza

havale

ederek,

Osmanli

ku-

rulusundan "Timur Gailesi"ne kadar devam eden vekSyii He

basbasa

birakiyoruz.

Kadir Misiroglu
28 Ocak 1978
Bostanci

- Istanbul

JQiNDEKiLER
- KABUL

OLAN DUA

9 19

II

- YASLI ZAFER iKi

III

KUCUK DOST

38
51

IV

KURBAGA HASAN

KABUL OLAN DUA

V - KifQUK VALl
VI
VII
VIII

62

- BiRE DOGAN, BlRE

DOGAN

80

- ASlL DOSMAN
- QAL -

87
,

Kari
Sabahtan
at

tepelerin arkasinda
iizerine

batmaya hazirlanan Gune,

turuncu
isjklanni

"Kosova"
meltemle

son

gondebir

QOBAN QAL

riyordu. Artik

sabahki kizgmhgi kalmami, lath

92
birlikte

IX

SON FIRSAT

aksam

serinligi

de baslamiti.

99
105

beri bir
ile

an

dump

dinlenmemis. ve namazlanni dahi

X-KIRIKKIUC

ustunde Tma

yani kas gdz iaretleriyle kilmi olan gaziler,

nihayet yer yer kagimaya balayan

belerini
indiriyorlardi.

dumana son ve

kat'i

dar-

Onlarin,

rengarenk sanklanyla dusman

kuvvetleri uzerine atilislan uzaktan ruzgarda dalgalanan bir lale

bahgesini andinyordu.
Gazilerin "Allah!.. Allah!.." nidalan, Haglilann "Hurra!.. Hurra!.." diye boguk haykinslan, gelik kiliglann
sert tulga
ler,

ve

zirhlar uzerine inisjerinden gikan tok

iniltileri

at

kisnemeleri ve yarali

birbirine

madeni seskaniyor ve kari

daglarda yankilaniyordu. Gunein son ve zayif isiklan, keskin

ve
"

panltili kiliglarla,
kizil
1

yer yer

birikinti

haline gelen
getirirken,

duman
tabiatla

kanlari
birlikte

uzerinde

akisler

meydana

H ag

"in talihleri

de kararrnaya basliyordu.

10

KIRIK KILig

KADlR MISIROGLU
gdsteriyordu.

11

Takvimler,

1389

Yilinin

15

Hazirani'ni

Or-

Yakub'un kumanda etmekte oldugu

sol tarafa dalgin dalgin bakbir ekil almiti.

dusunu duman karsjsinda

lunan

bir hilal

eklinde mevzilendirmi bu-

makta olan Padiah'm yuz

hatlari

Sniden asabT

Osmanh Bakumandani Suitan Birinci Murad, merkez kesiminde yer almi ve "Otag-i HCimayun" denilen
gadinni sava sahasina hakim birtepeye kurdurmutu. Yaninda

Bunu goren

Pasa'lar orada bir fevkaladeligin cereyan etmekte

oldugunu farketmi ve nazarlarmi o tarafa gevirmilerdi.

Hakikaten arkasmi
bir
bir

meelige vermi olan sol cenah, son

agir tazyiki karsjsinda daya-

Sadrazam Qandarli
Osmanli

Ali

Paa

ile

Timurta Paa oldugu halde

gayretle topatianan

dumanm

savasj bu tepeden idare ediyordu.

Ordusu'nun,

Rumeli

askerinin

yer

aldigi

sag
sol

kanadina ehzSde Bayezid, Anadolu askerinin yer

aldigi
ikisi

namayip gerilemeye balamiti. Sehzade Yakub, buyuk bir gayfakat dumanin agir retle mevkiini korumaya galisjyor, hucumlanna karsi koyamiyordu. Bu hali goren Birinci Murad,
yanina gagirdigi
"

kanadma

ise,

ehzSde Yakub kumanda

olan

ediyordu. Her

de

bir yenigeri
git,

birbirinden

yigit

bu

iki

yetimi
dirayetle

evladmm "Birleik
imha
edisjni

Hagli

Ordusu"nu buyuk

Tez var

erine u emri vermiti:

seyreden

imdadina

yetisin!..

Sehzade BSyezid'e sdyle, acele kardesjnin Aradan be dakika gegmemiti ki; yenigeri
ulatirmiti.
igin

Sultan Murad'm gogsii gururla kabanyordu.

Yalniz

- her nedense - otaginm dnunde beyaz

vardi.

bu
bir

emri

SehzSde BSyezid'e

Fakat

BSyezid'in
bir

at
bir

kardeine yardim edebilmesi

diger baa ortasindan

sava sahasini

batan

Cizerinde hareketsiz

duran PSdiah'in halinde ahilmami

ve
hatta
zaferi
bile

durgunluk

Savasj

kaniksamis.

Sehzade
saldirdigtni

gorunuyordu. Kayitsiz ve

lo bakisjanni,

uzaga

gevirmiti.

yanp gegmesi gerekiyordu. bu maksadla diiman saflanna goren Sirp Krali Lazar, yirmi bin Bonak askerini
Bayezid'in
saldirtmisti.

Gergekten bu yaa gelinceye kadar pek gok savas. idare

etmi ve sayisiz zafer kazanmiti. Bu sebeple an ve erefe

O'nun uzerine

doymusju. Fakat O'nun bu durgunlugu, zafere doymu ve onu

kaniksamis.

yine Rumeli askerine

Daha once Karamanogullan'na kari yapilan bir savata kumanda etmi olan Sehzade Bayezid'e
Id

olmakla

izh

edilebilir

gibi

degildi.

Bu durum

asker tarafindan son derecede gevik hareket etmesinden dolayi

yanindaki pa?alara bile garip ve mfinali gelmekteydi. O'nun bu

duunceye daldigmi higbir zaman gdrmemisjerdi. Bu yuzden Padiah'in bu uzun sukutunu bir turtii izah edemiyor, buna ragmen de kendisine higbir ey sormaya
kadar
derin
bir

cesaret gosteremiyorlardi.
bir zamandan beri hepsi de suduruma alikin olmayan paalara bu miiddet oldugundan da daha uzun gelmiti. Onlarla Padiah arasmda bu muddet zarfinda gSyet kisa bir konuma gegmi, o da oyle olmutu: Dumanm heriiiz direnmekte oldugu bir siradaydi. SehzSde

Bu sebeple

iki

saate yakin
bir

suyorlardi.

Boyle

Bu unvana hakli olarak sahip etmek imkanini bulan Sehzade Bayezid, bu yirmi bin Bonak askerini darmadaginik ederek kardeinin imdadina yetimiti. O'nun arkasmdan Yahya Bey, Kara Mukbil Bey, Evranuz Bey ve Sarica Paa gibi diger kumandanlar da sol cenahin yardimma kousmu, bunun uzerine gerileyen ehzade Yakub toparlanarak yeniden dumana "Y
i i

rim"

adi

takilmiti.

oldugunu bir.kere daha

isbat

saldirmaya baslamiti.
Artik
saflar
birbirine

girmi

ve

kiyasiyla
dedikleri

bir

vuruma
Ordusu"

balamiti.

Turkler,

Onlarm "Rumeli"
toplanan bu

Avrupa top-

raklarmdan atmak

igin

muazzam

"Hagli

12

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROGLU
yok olmak uzereydi. Tepeden tirnaga zirha buriinmus olmalan higbir fayda vermiyordu. Birerbirer, budanan agagdallan
ite

13

idaresi

altindaki

Turk Ordusu, Rumeli'de ba ddndurucu

bir

kalan atlan, ki$neyerek saga sola kagisjyorlardi. Halbuki ancak altmis. bin kisjye varan Osmanli Ordusu'nun birkag misli bir kuvvete sahip olan Haghlar, "Kosova"ya ne umitlerle gelmisjerdi.
Sirp Krali Lazafin tevikleriyle kurulan bu "Birlesjk Hagli Or-

gibi

devrilen

duman

askerlerinin

sahipsiz

siir'atle ilerlemiti.

Bundan endieye kapilan "Balkan

Ordulan
tekil

Kavimleri"

birgok kereler Birlesjk Hagli

ederek Turkler'in

uzerine saldirmilar fakat bunlann hepsi de yalgin kayalara

garpan

hirgin dalgalar gibi

dagihp pargalanmisji. Ancak bu sefer

yenilen "Hagli Ordusu" bunlann en buyiiguydu. Hakikaten bu

zafer, Sultan
ereflisiydi.

dusu"na

"Bulgarlar",

"Macarlar",

"Arnavutlar"

ve

"Ulahlar"

gonullu olarak katilmi?lardi. Siir'atle teekkiil eden bu muazzam Orduya kumanda eden Sirp ve Bosna Krallan galip gele-

Murad'm sjmdiye kadar kazandigi zaferlerin en Qunku Hiristiyanlar igin artik Turkleri Rumeli'den
higbir

sokup atmanin

imkani kalmiyordu!..
ki;

ceklerinden o kadar emindiler

ki;

Sultan Murad'i tutup getirecek

Fakat tuhafi uydu

bu neticeden tamamiyle emin bulunan

olana, buyiik mukafatlar bile vaad etmilerdi. Fakat iste heniiz

Sultan Murad'm o nurani yuzunde, kagan

duman

askerini sey-

akam

karanligi

bastirmadan maglup ve perian

bir

halde

kacismaya baslamisjardi. Biiyiik ve iddiah ragmen, birtekgun biledayanamamisjardi!..

Babasi Orhan GSzi'nin ani dlumu
iizerine

konusmalanna
Osmanli tahtina

otuz dort yainda gegmis. olan Sultan Murad sjmdi altmis. yedi yasjndaydi. Fakat hala giicii kuvveti yerindeydi. Gergekten bembeyaz sakallan olmasa, bir delikanli zannolunacak kadar

memnuniyet alSmeti gdrulmiiyordu. Sanki kazandigi bu muhteem zaferden hig de memnun olmamiti. Dalgin ve los, bakilarla, ogullan BSyezid'le Yakub Bey'lerin dumani kovalayilanni seyrediyor ve hig konumuyordu. Sadece bir ara SehzSde BSyezid'in duman
rederken
bile

en kiiguk

bir

kuvvetlerini yararak kardesjnin

'"

Bu, ancak O'nun yapabilecegi

yanindaki
bir

imdadina
bir

yetitigi goriince:
iti!..

Askerler O'na se-

geng ve

dingti.

bepsiz yere "Yildirim" admi takmamilar!.. diye minldanmiti.

ummadigi bir zamanda gegmiti. Bu mevkiin hakkini vermeye pek de hazir degildi. Once, Turk Ordusu'nu ilk
Tahta,
hig

O zaman
ninde lunan

Sadrazam Candarli
sonra
yerine
igin

Ali

Paa'nm

zih-

sual belirmiti. Acaba, artik bir hayli ihtiyarlami bu-

defa Rumeli yakasina gegirerek onunla arka arkaya birbirinden parlak zaferler kazanan agabeysi Suleyman Paa, feci bir kaza

Padiah,

kendisinden

gegmeye hangi
iki

oglunun daha

layik

oldugunu gdrmek

mi onlari ordunun

sonunda ehid olmutu. O'nun arkasindan da bu aciya dayanamayip babasi Orhan Gazi az bir zaman sonra vefat etmisji. Bu suretle devlet yuku omuzlanna gdken Sultan Murad
hazirliksiz

ve

ordusunu

olmasina ragmen, bu yuku seref ve cirayetle taimi zaferden zafere koturarak ulkesini bir hayli

yan kanadina kumandan tayin etmisji?!. Yoksa deminden beri bunu mu duunuyordu? Bu dusunceyle zihninden iki Sehzadeyi karilatirmaya koyulan Ali Paa birden Padiah'in cevap bekler gibi bir eda ile kendisine dogru baktigmi fark etmis. ve derhal
toparlanarak:
"

geniletmiti.

Evet,

SultanimL.

Allah

O'nu

devlete

ve

millete

Gergekten
"Hiidavendigar"

"yigit"
lakabiyla

veya
anilan

"kahraman"

manasindaki

bagilasm!.." diye bir

cevap

yetitirmiti.

Sultan Murad'm dirayet ve

Timurla Paa da bu sdzu tasdik

lamiti.

makammda bami

sal-

14

KIRIK KILIQ

KADlR MISIRCKSLU

15

Pasa bu konusmadan Padisah'm Sehzade Bayezid'i kardesinden daha fazla begenmekte oldugunu anlamisti. Fakat simdi her ugii de alabildigine susuyorlardi. Pasalar, Padisah'm
Ali

Paa'nm hatinni kirmakla, sirnni agiklamak arasmda kararsiz kaldi. Bir muddet duundukten sonra: " Paa Hazretleri!.." dedi. "Ben, bu savata Sehadet
bilen Padiah, Ali

derin bir keder ve dusiince iginde oldugundan tamamiyie emindiler.

erbetini

igmek

erefine

nail

olacagimi

umit

etmekteydim.

Fakat bunu O'na nasil

sorabilirlerdi?!.

Diinyaya gelmi ve geleceklerin en dogru sOzlusti

dun akam

Mehter takimi zafer marslan galmaya baslayinca atindan

inen Padisah,

hemen yanibasindaki
da O'nu takip
tahtina
el
ettiler:

otagina dogru yurumeye

basladi. Pasalar

Qadmna
yumuak
isSret etti.
bir

girince

gegip

oturan

Sultan

Murad,

bas ve

hareketiyle Pasalara

da oturmalanni

ite siz de goruyorsunuz ki; ben hayatta kaldim. Rahat doegimde can vermek istemiyorum. Bu kadar savaa girdim. Butun arzum, ehid olup, ahrette Allah'in huzuruna kanli elbiselerimle gikmaktir. Artik evlatlanm da yetiti. Sonra bu devlet sahibsiz degildir!..

bunu bana mujdelemiti. Fakat

bitti,

sava

fakat

Yine hig konusmuyorlardi.

ite sizler

de

varsiniz!.."

Padisah'm dusunce ve kederini merak eden Qandarli Ali Pasa'nin artik sabri tiikenmisti. Butun cesaretini toplayarak: " Sultamm, cur'etimi bagislayimz ama boylesine sevi-

Bu
bir

sOzlerin

son kismmi

giiglukle iitebilecek

derecede yavas

sesle s6ylemi olan Padisah, yine dalmiti.

kadar

ki,

Ali

Pasa'nin:
"

iizulmenizin sebebi nedir?!. Acahatamiz mi oldu?!." deyince Padisah daldigi derin duuncelerden siynlir gibi oldu. Bu (edakar silah

nilecek bir

gunde bu derecede
bir

ba caninizi sikan
bir

DevletlumL

arkadama
yine de:
"

cevap vermek luzum ve

zaruretini hissetti.

Fakat

igin hep birlikte son arzusu sehid olmaktir. Fakat henuz o giinlere gok zaman var!.. Devlet bizden hizmet bekler!.. Sizsiz biz ne yapabiliriz!.."

Bunun igin uzulmeyiniz!.. Bu din ve devlet daha nice savasjara girecegiz!.. Hepimizin de

diye verdigi kariligi duymamisti

bile!..

Hayir

gormedim.
yapmitir.

Paa Hazretleri!.. Hig kimsenin bir hatasini Herkes bu devlete hizmet igin elinden geleni
Allah

Hakikaten savas gununden

rasi'na gelen Sultan

bir

gun evvel "Kosova" Sahigin

Murad, savas

gerekli miizakerelerden
Artik

Yarm

huzuruna vardigimizda hepinizin yuzu ak

uziintusunun
Ali

sonra gadinna gekilmis fakat

Sehzadelerinin
yetistigini,

sabaha kadar uyumamisti.

basina

olsun!.." dedi

ve yine sustu.
Padiah
sebebini

ordunun

gegebileceklerini

Anlailan

agiklamak

is-

dusundugunden bu

seferin kendisinin son seferi olacagmi he-

temiyordu. Bunu farkeden

"

Sultanim!..

Paa biraz daha ileri giderek: Cumlemiz ugrunuza baimizi vermeye

neyse
Boylesi-^
diye ilave
iizuntuye
etti.

hazinz!.. Allah akina soyleyiniz, sizi kederlendiren her

sap ediyordu. Yasi da bir hayli ilerlemisti. Otuz yili aan an ve sereflerle dolu Bakumandanligina sehadetle son vermek istiyordu. Bunun igin seccadesi Cizerinde sabahlami ve ellerini
yuce Rabbine agarak soyle yalvarmisti:
"

garesine

bakalim!..

gark

olmaniza

gonliimuz razi
Ali

degildir!.."

Ya

Rabbi!..

Bedir

sehidlerinin

islam'a

temel

olan

Paa, gergekten dogru soyliiyordu. Butiin Paalar, bu

igin

namh bakumandanlan

balanni vermeye hazir olduklanni

mubarek kanlan hakki igin!.. Bedir sehid ve gazilerinin sanh serdan ve butun varliklan serefine halk eyledigin Kainatin Efendisi

birgok kanh garpimada defaatle isbat etmilerdi.

Bunu gok

iyi

Muhammed

Mustafa Aleyhisselam hakki

igin!..

Kerbela

16

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

17

Ugrunda canimizi fedaya hazir oldugumuz yiice Kur'an hakki iginl.. Bana bu savasta ehidlik nasib eyle!.. Ta ki, Ba yastikta can vermeyeyim!.. Ahrette senin huzuruna
iginl..

sehidleri hakki

basmi kaldirarak gadirin yari agik kapisindan dian bakti. Paalann bin firlayip gadirin oniine gikmi, aniden elini kilicina
atmisti.

Oyle ya,

hig

patirti yapilabilir miydi?!.

kanli

elbiseleriyle

gikacak

olan

islam

ehidleri

zumresine

koca Padisah'm gadirmin Oniinde gurultu Bu sirada Padisah'm yanina girmek is-

teyen
yordu:

bir

Sirpli,

muhafizlarla

katilayim!.."

munakaa

ediyor,

ve dyle

di-

Gergekten sehidler, kefenle

biseleriyle gomulurler. Ahrette

degil de iizerlerindeki kanli elde Cenab-i Hakk'm huzuruna, o

" Birakm beni!.. Kotu Mujdeye geldim. Sirp Krali'ni

bir niyetim yoktur!..

Ben
bir

elgiyim!..

sekilde gikacaklardir.

yakaladilar, ite getiriyorlar!.."

Sapkasmi
Bunlari diisunen ve sehid olmayi btiyuk bir arzuyla dileyen

gikarip eline almiti.

bir

Hiirmetkar
belli

tavn vardi.

Sultan

Murad o gece
ara,

kanli

gdz

yasjari

dokerek seccadesinin

uzerinde sabahlamis ve yuce Rabbine yalvarmiti.

Bir

bastirmis.

ve

yorgun ve aglamaktan kizarmis. gozlerine uyku bir anlik bir sayiklama gegirmisti. Bu esnada

Mumani olurlarken gadirin iginden bu manzarayi seyreden Sultan Murad: " Birakm gelsin!.." diye seslendi.
oluyordu.
hafizlar kendisine

Kiyafetinden

Sirp

asilzadesi

oldugu

yuce

ruyasmda Peygamber Efendimizi gdrmus, ve O nur ummani varliktan, duasinm kabul edildigi mujdesini almiti. Bu riiyadan buyuk bir heyecanla uyanan Sultan Murad
da ukur secdelerine ka-

Muhaf izlar kenara gekilerek bu garip elgiye yol verdiler. Kendine elgi siisu veren ve Sirp Krah'nin yakalandigma dair mujdeyi vermek iizere Padiah'in huzuruna kabul olunmasini isteyen bu
Sirpli

Milo

kalkip abdest tazelemis. ve sonra

admda

bir asilzadeydi.

panmisti.
Bir riiyada

Peygamber Efendimiz gorunurse o ruyanin mutriiyada bile

laka gergekleecegini biliyordu. Seytan,

kenara gekilmis. olan iki sira muhafizin arasmdan gegerek Padiah'm gadirmdan igeri girdi. Padiah'a yaklainca hurmet gosteriyormu gibi egildi. Fakat
birlikte aniden atilarak son derecede gevik bir harekuaginm arasmdan gikardigi egri bir hangeri var kuvvetiyle o buyuk kumandanin tarn kalbine sapladi. Qadirm igindekilerin bir anlik askmligmdan istifade ederek

Verilen

musaade

uzerine

yuce

egilmesiyle
ketle

varligm ekline giremedigi

tabiiydi. Bunlari

igin

boyle riiyalara umitle baglanmak

kalbi seving

duunen Sultan Murad'in

bir

ve heyeriiyasinin

canla dolmutu.

gun akama kadar buyuk

bekleyen

sabirsizlikla

kagmaya yeltenen

gergeklesmesini

Sultan

Murad,

akam

Mi!o gadirdan dian ug ddrt adim atmaya

yenigerilerin kilig

uzeri

kalmadan uzerine uuen

altmda hemen oracikta
" " " "

umitsizlige kapilmis. ve derin bir

duunceye

ve hanger darbeleri

dalmiti.

Oyle ya
nasil
ttirtfl

Peygamber

Efendimizin

mujdesinin

gergeklememesi
bir

mumkun

olabilirdi!..

Sultan Murad'in havsalasi bunu

almiyordu. ite sava bitmi fakat kendisi hayatta kalmili!..

Bu du?uncelerle zihni birkag saatten beri karmakansjk olan Sultan Murad yine derin bir dusunceye dalmisti.
Otagin dnundeki birtakim
guriiltu

Yakala!.." AIL." HainL"

Tut!.."

gebertildi. Yenigeriler:

ve munakaalar

gibi kisa feryatlarla Milo'un isjni bitirirken, gadirin iginde artik

tizerine

18

KIRIK KILIQ

19

son nefesini vermekte olan Sultan Murad'in gitgide

sesle:
"

kisilan bir

EshedCi enla

ilahe illllah ve

ehedu enne Muhammedgetirdigi

en abduhu ve ResuluhuL" diye "Kelime-i ehadet"

isitiliyordu.

buyuk kumandanm otuz

egilmemis
olan

yildir higbir

dusman

karsisinda

mubarek
biraz

basi,

gbgsunden sicak ve temiz kani

Nurlu

kenarma yikilmis, yere dogru akmaya baslamisti.

tahtin

yCizunde
Yesil,

onceki

kederli

ifadeden

higbir

iz

kal-

mamisti.
kipirdiyor,

bademT

gdzleri

kapanirken

dudaklan

hala

"Kelime-i

ehadet"i

tekrarlamaya

gali?tigi
bir

anlailiyordu.

Yuzunu

tath bir ifade kaplamisti.

Sonsuz
artik

haz

ve saadete gark oldugu anlasjhyordu. Oyle ya, olmus, yuce Peygamberimizin kendisine
gergeklemisti!.. Artik

duasi kabul
mijjde

verdigi

YASLI ZAFER
Murad'in son Sultan gdren Sadrazam
nefesini

da

"ila-yi

kelimetullah" yani Kur'an-i

KerTm'i

kommak ve
kanli

yiiceUmek

igin

can verip Ahrette Allah'm huolan

sehitler

vermek uzere oldugunu

zuruna

elbiseleriyle

gikacak

kafilesine

Ali

Paa, ndbetgi subayini gagirarak

askerler arasinda bir

katilmislil..

ona u emri
"

verdi.
etraftaki

Derhal

"hafiz"

mevcud olup
tir!.."

olmadigini aratir ve kimi bulursan alip buraya ge-

Subay:

Basiistune
gadirdan
gikti.

Pasa

Hazretleri!.."

diyerek

selam

verip

birlikte kagan dusman kuvkovalamakta olduklarmdan gadirm civarmda pek az kimse vardi. Bunlar da Padisah'm muhafazasina aynlmis olan bir avug yenigeriydi.

Askerlerin gogu kumandanlanyla

vetlerini

Nobetgi subayi birkag dakika sonra erler arasindan "h &i iz" oldugunu sdyleyen temiz yuzlii bir gengle igeri girdigi zaman Ali Paa ile Timurta"Pasa, Padisahi itina ile kucaklanna
alip tahttan indirerek alelacele

ddsek haline

getirilmis birtakim

20

KIRiK KILIQ

KADlR MISIROGLU
yatirmis.
bir

21

brtulerin

uzerinde

kibleye

dogru

bulunuyorlardi.

adamlannin yapilacak

iin

Mubarek nasi uzerine temiz ve beyaz

islam

Hukuku demek olan "Seriafe

bu
yazili

garsaf brtulmus, aldigi

uygui

gdriilup gbrulmedigine dair verdikleri

denirdi.

hanger yarasindan akan temiz kani bu ortiiden disanya vur"Fetvt;"

cevaplara
ise

Fetvalan dnceleri

mustu. Hig kimscde ses yoktu. Adeta iaretle konuuyorlardi.

Kazaskerler, sonralan

Sanki Baskumandanlarmi uyandirmaktan korkuyorlardi. Oysa

ki;

SeyhLliriamlar vermilerdi.

0, goktan ebedi uykusuna dalmis,

asil

ruhunu yiice Rabbine

hafiz

Osmanli Devleti'nde
ve alimljre buyuk
bir

ta

Osman

Gazi zamanindan

beri ilme

ehemmiyet

verilirdi.

Bata Padi?ah olmak

teslim etmistiL

Sadrazamin

iaretiyle

ehidin

bas.

ucuna gbmelen

uzere har rutbeden devlet adamlan, kendilerine Allah'in emirlerini bildiren

efendi, dokunakli bir sesle "YSsin Suresi"ni

okumaya

din

adamlanna hurmette kusur

etmezlerdi.

basladi.

Bu sirada Sadrazam Ali Pasa, okunan Kur'an'i dinlemek uzere yere gdmelmeye hazirlanan Timurtas Pasa'nin elinden tutarak: " Gel Pasa kardesim!.. Bizim derhal halledilmesi gereken ba?ka bir isimiz var!.." diyerek O'nunla gadirin dnune dogru

Bu
O'nu
"

yiizden,

Kazasker Efendi selam vererek Sadrazamin

gadinndan

igeri girdigi

zaman, Paalar derhal ayaga kalkarak

igin dziir

karsjladilar. Ali

Paa, kendisini ayagina gagirttigi

diledikten sonra:

Efendi HazretleriL"
bulundugunuz yere
bir

dedi.

"Durum musaid

olsaydi,

ben

yurudu.

Disan gikarken de ndbetgi subayina kendisi gelinceye kadar igeriye kimseyi sokmamalarini ve baka hafizlar da bulunarak
Kur'an

sizin

gelirdim. Fakat

zaman

dar!..

Qok acele
bir

olarak ehemmiyetli

mes'ele hakkinda mutereken derhal

okunmaya devam olunmasini

karara varmak mecburiyetindeyiz!.."

emretti.

Sadrazamin gadin Padisah'mkine gok yakin kurulmustu. Ali Pasa, Timurta Paa'yla birlikte bu gadirdan igeriye girerken de
emir subayina derhal Kazasker Efendi'nin buldurulmasmi ve yanina getirilmesini, baka higbir kimsenin de gadirdan igeriye

Kazasker Efendi, Padiah'a yapilan suikasdi dgrenmiti. Bu

sebeple Sadrazamin "ehemmiyetli
kasdettigini derhal anlamisti.
"

bir

mes'ele" sdzuyle neyi

yine de:

Ne hususta
Ali

Buna ragmen

Pasa

Hazretleri?!." diye

sormaktan kendini

alamadi.

sokulmamasim

siki siki tenbihledi.

Biraz sonra Kazasker Cendereli Kara Halil Efendi bulunmus.

ve Sadrazamin gadinna
sirada
Paalar,

getirilmisji.

Kazasker Efendi

igeri girdigi

hangisinin Sehzade Padiah ilan edilmesinin daha dogru olacagi mevzuunda hararetli bir muzakereye dalmis. bulunuyorlardi. "Kazaskerlik", "Seyhulislamlik" makami kuruluncaya kadar Osmanli Devleii'nde en yuksek ilmT ve adit makamdi. Kazasker, biitun kadilar yani hakimlerle din adamlannin en buyuk amiriydi.

Bayezid'le

Yakub'dan

Pasa anlatmaya basladi ve: "Suttan Murad Efendimiz Hazretleri feci bir suikasd sonunda sehid olmu bulunuyor. ehzadelerin higbirinin henuz bu durumdan haberi yoktur. Onlar u anda kagan dumani kovalamakla mesguller. Fakat birkag saate var"

Sadrazam

Biliyorsunuz," dedi.

maz
nun

gelirler.

Her

ikisi

de babalannm yerine gegmek

ister

ve buolur!..

igin birbirleriyle

gatismaya kalkiirlarsa halimiz nice

Osmanli Devleti'nde kuruluundan itibaren din adamlannin rey ve gdruleri sorulmadan higbir ciddi karar alinamazdt. Din

Bu takdirde her birinin emrindeki asker, birsadakat borcu olarak kendi kumandani igin kilica davranir. ite o zaman binbir
gugliikle
ruz!..

kurulmu ordumuzu kendi Bu yuzden, mes'ele gayet

ellerimizle
naziktir.

mahvetmis

olu-

Gergi dusmanda,

KADlR MISIR06LU
22
KIRIK KILIQ

23

Padisahimizin

sehadetini

ogrense

dah.
bir

..

jndan
bile

beyanina mecbur
istifadeye

etti.

Zira vebalden yani mes'uliyet altina girbir

kalkisacak mecal kalmadi. Fakat yine de

an

bassiz kal-

mek
eda
"

ve gunah kazanmaktan gok korkardi. Bu yuzden sakin

ile

mak bence
lim.
bir

nig

de dogru
iki

olmaz!.,

imdi hep

birlikte

sehzadeyi terazinin birer kefesine koya-

Hangisinin padiahliga layik olduguna karar verirsek ona haberci salarak durumu bildirelim ve kendisini gagirip tahta

Pasa kardeim!.." dedi. "Madem dyleyse, sdyleyeyim. sehzade de son derecede iyi yetismislerdir. Bu makama her ikisi de layiktir. Fakat bence Sehzade Yakub'a haber
Her
iki

sdze balayarak:

gikarahm.

Ondan sonra da digerinin garesine bakanz!.." Sadrazam AN Paa sdzlerinin bu noktasinda biraz

gdnderip buraya gagirarak O'nu Padisah

ilan etmelidir!..

Gergi Bayezid yaga daha buyuktCir. Bu bakimdan da hak du-

dbndu ve: " Ne dersiniz Pasa Hazretleri!.. Bu iki ehzadenin acaba hangisi padisahhga daha layiktir?!." diye sordu. Timurtas. Paa, sakallanni Rumeli savaslarmda agartmis
rakladiktan sonra Timurta Paa'ya

O'nundur
letimizin

denilebilir.

Fakat bu

kadar muhim

degildir!..

Dev-

kurucusu

kugugii oldugu halde

Hazretleri
ise,

Gazi Hazretleri de kardeslerinin en babasmin yerine gegmiti. Orhan GSzi agabeyisi Alaeddin Paa dururken Padiah

Osman

tecrubeli bir

kumandandi. Son derecede

kill

olmustu!.."
ileriyi

gbrur

bir devlel

adamiydi. Hesabini
milletinin

kirk

yararak yapar ve daima devlet ve

Timurta Paa,
etti: "

bir

an durakladiktan sonra sdzlerine devam

bir

menfaatini gbzetirdi. Gerektiginde Allah yolunda ve

devleti

ugrunda

canmi

fedaya

daima

ve

Boyle duunmemin

sebebi de udur: Sehzade

hazirdi.

Fikri

so-

ruldugunda, siikunetle ve tane tane konuur, dusuncelerinde de

ekseriya isabet ederdi.

BSyezid her bakimdan mukemmeldir. Fakat bence biraz fazla

sert

magrurdur.

Bu

da Padisahlik

igin

buyuk

bir

mahMu-

gok sevdigi bakumandaninm bu ani ehadeti karisinda daha da durgunlamiti. Bir muddet bos bakislaiia
Simdi
ise,
Ali

zurdur.

Biliyorsunuz
vaffakiyetimiz

ki;

biz Allah

yolunda garpisan

bir milletiz.

de ancak

Allah'in yardimiyladir,

Allah yolunda

Paa'yi suzdukten sonra isteksiz bir ekilde:

"

Siz

bilirsiniz

Paa

Hazretleri!.."

dedi.

"Nasil

munasib

yuruyenlere ise gurur, asla yakimaz!..

Buna
hesab

bir

de

asiri sertligi
ki;

ekleyerek ortaya gikacak durumu

bir

gdrurseniz dyle yapiniz!.."

ediniz!
hig

suriinden

Zaten pek az konusan Timurta Paa'nin bu defa teeshig konusmak istemedigi anlasiliyordu. Fakat Ali
"

yuzunden

Sehzade Bayezid sertligi ve gururu kimseye danisip gdrusmeye luzum hissetmeden

Korkarim
verir

pek gok ani karar

ve devleti helake

gdturur!..

Paa:

Hayir

Pasa
ve

kardeim.
millete

Kanaatinizi
kari

agikga

Sehzade Yakub
sdyle-

ise,

askerlikge pek de agabeyisinden geri

melisiniz!..

Allah'a

mes'uluz.

Qzulmekte
za-

kalmamakla beraber,
vardir.

huyca

rahmetli

babasma daha gok

bir sert-

haklisiniz!.. Sizi anliyorum.

Ama

benzer. Yani ancak icabettiginde kullanacagi muvazenli

ligi

dlenle oliinmez!.. Vazifemizi

yapmaliyiz!.. isabetli bir segim

yapmazsak bundan dogacak

kalir!.."

rarlann vebali bizim iizerimizde

dedi.
bir fikir

Bu

"vebal" sozu Timurta

Paa'y konumaya ve

Benim duuncelerim bunlardir. Yine de siz bilirsiniz!.." diyerek basmi dnune egdi. Sadrazam Ali Paa O'ndan bu cevabi beklemiyordu. Bu

24

KIRIK KILig

KADiR MISIROGLU

25

yiizden O'nu hayret ve alaka

"

ile

Pasa kardeim!.." dedi.

gerektir
ki,

dinledikten sonra:

ihtisam iginde cereyan etmiti.

"Pek gGzel sdylersin! Fakat kaaskerlikge kardesjnden

bile

Merkezi "Kutahya" oian Germiyan

Beyligi, Sultan

Murad'in

bul

etmek

ehzade Bayezid
rnaglubiyetten

tahta gegtigi sirada kuvvetge Osmanli Devleti'ne

denkti. Fakat

hemen hemen
"Anadolu

gok ustundur. Daha bugunkii savata

kardesini

bunu

isbat

ederek

Osmanhlar Rumeli'de
arazilerini
bir

ust uste birbirinden parlak

mutlak

bir

sahid olmadik
bile:
"

mi!..

hep birlikte Hatta bunu goren Sultan Murad Efendimiz

kurtardigina
bir
isti.

zaferler

kazanarak

hayli

genisjetince

Beylikleri'nce korkulacak bir varlik haline gelmislerdi.

Bu ancak O'nun yapabilecegi

Germiyan
Askerler O'na se-

Beyligi,

Osmanli

Devleti'yle

Karaman

Beyligi

arasmda
varisi

sikisjp kalmiti.

Karamanogullan, Konya ve yoresine

tabii

bepsiz yere "Yildinm" adini takmamisjar!" diyerek takdirlerini

belirtmemisjer miydi?!.

sahip olduklanndan kendilerini "Selguklu Devleti"nin

bir

sayiyor ve bata Osmanlilar olmak uzere butun Anadolu

Bu sekilde sdze baslayan Sadrazam

Beyazid'm
istirak eltigi

Ali

Pasa, Sehzade
bir bin

Beylikleri'ne

dumanhk

guduyorlardi.

savaslardaki parlak basanlarini

ilan

Fazladan olarak da bu sirada Germiyanlilar, Karaman Beyligi'ne kari

arkasma hikaye ederek O'nu padiah

olacagini isbat etmoyo galisjyordu.

etmenin daha dogru

isparta ybresinde hukiim siiren "Hamidogullan"na

yardim

etmisjerdi.

Bu

yiizden

de

Karamanogullan'ndan

Bu sirada Paalarm bu konusmalanni hemen hemen hie sdze kanmadan dinlomekte olan Kazasker Efendi'ye de once
Timurtas. Pasa'nin sozleri gok dogru

gekinmekteydiler.

Sultan Murad ise yiizunu Batiya gevirmisti. Rumeli'de kuffara

kari ust uste zaferler kazaniyor

g6zukmutu. Fakat

Ali

ve Anadolu

Beylikleri'ne karsj

Paa, Sehzade Bayezid'in meziyetlerini anlattikga iginden O'na hak vermeye balamiti. Hatta Ali Paa, Sultan Murad'in

son derecede dostane

bir

siyaset takib ediyordu.

saghginda Sehzade Bayezid'e daha gok kiymet verdigini ve O'nu daha ziyade begendigini soyleyince kendisi de Ali

Bu sebeplerle Osmanogullanyla bir akrabalik tesis etmek isteyen Germiyanoglu Suleyman Sah, ulkesinin ileri gelen
alimlerinden
biri

olan ishak Fakih'in bakanligi altinda segkin

bir

Paa'nm

bu

goruunii

dogrulayan

bazi

muahedelerini

kimselerden kurulu

heyeti

kiymetli

hediyelerle

sirada

Bu yiizden Bayezid'i segmek kendisine Sultan Murad'in yerine getirilmesi gereken bir vasiyeti gibi geimiti. Kazasker Efendi, dusuncelerinin bu noktasinda hayallere
hatirlamiti.

dalmisti. Artik Ali Pasa'nin

ne sbyledigini farkinda

bile degildi.

Murad nezdine gbndermisji. Bu heyet, Suleyman ah'in kizi Devlet Hatun'u Sehzade Bayezid'e zevcelige teklif etmis ve bu kabul edildigi takdirde gelinin geyizi olmak uzere "Kutahya", "Simav", "Tavanli" ve "Egri6z" kalelerinin de
Edirne'de bulunan Sultan

dnunde Sehzade Bayezid'in sekiz yil evvel Bursa'da icra edilen dugun merasimi ve Sultan Murad'in o gunku memnun ve mes'ud hali canlanmiti.
Gozlerinin

Osmanlilara veriiecegini
Sultan Murad bu

bildirmisti.

teklifi

memnuniyetle kabul etmi, hemen

hazirliklarma

Bursa'ya

gelerek

dugun
ileri

balamiti.

Butiin

Gergekten

Sehzade

Bayezid'in

Germiyanoglu

Suleyman
bir

Sah'm

kizi

Devlet Hatun'la evlenisj sirasinda Bursa'da yapilan

bile

Musluman muhtesem
Aradan

devletlerin
bir bir

gelenlerine davetgiler gonderilerek

hazirlanmiti.
hazirliklar ikmal edilmi, gelini,

dugun programi
ay
bile

dugiin merasimi peri masallannda

gdrulmemi derecede

gegmeden

26

KIRIK KILIQ

KADlRMISIROGLU
bir

27

gidip getirmek igin Bursa'dan

rilmisti.

muazzam

kafile

yola gikakafileyi

yine

igleri

gumus
de

akgelerle dolu tepsi ve sahanlar vardi. Geri ka-

Binden fazla segkin insanin

teskil ettigi

bu

Ku-

lan sekseni

ellerinde, uzerleri kiymetli tasjarla islenmi saibrik,

tahya ehri'nin varoslannda karsilayan Germiyanoglu Suleyman ah, misafirlerinin gegecegi butun yollan kiymetli halilarla
ddetmisti.

han, masrapa,

legen ve

samdan

gibi altin

ve giimusten

ma'mul

kiymetli

eyalar oldugu

halde davetlilerin

dnunden

buyiik bir intizamla gegmislerdi.

misafirler arasinda
hatirliyordu.

Kazasker Efendi de bu
seyi,

oldugu

igin

her

Bundan sonra
esir kiz ise,

davetlilerin

dnunden gegen yuz geng ve guzel

golgede birakacak
bir

en ince teferruatina kadar

erkek

esirleri bile

servet ve

KCitahya'da birgok ziyafetlerle agirlandiktan sonra tekrar yola

ihtiamla resmi gegidi

tamamlayarak
Osmanli

seyircilerin takdir

ve hay-

gikan kafile bu defa ug bin kisjden fazlaydi. En dnde beyaz

at

bir

ranliklarmi uzerlerinde toplamislardi.

uzerine bindirilmis olan gelin gidiyordu. Atin butun koumlan

altindandi.

som

Bu
ve
bir

kiymetli

hediyeler,

Devleti'nin

zenginlik

ve

Suleyman Sah, bu
hayranlik

gelin alayina dahil olanlara

ihtiamini butun yabanci elgilerin

gdzu dnunde ortaya koymakta

devletlerden

hil'atler

giydirmis, hepsini ihsan ve hediyelere gark etmisti. Yol

Osmanli Paasi'nin

bile

komu

daha zengin
Takdim
uzerinde

boyunca

halkin

ve

alaka

duygulanyla,

cokun
ihtiami,

oldugunu gdstermekteydiL
Sultan Murad, sonsuz
bir

tezahiirati iginde ilerloyon gelin alayinin zenginlik

ve

haz ve sSadet
yuz

igindeydi.

seyredenlerin gdzlerini kamastmyordu.

edilen hediyelerden kendine higbir sey alikoymamisti. Evrenuz

Bey'in yiizu kiz, yuzu erkek olan
taidiklan
iki

Bursa, her taraftan gelen misafirlerle tiklim tiklim dolmustu.

esirini, elleri

Akla durgunluk verecek derecede zengin hediyelerle gelen

muazzam

servetle

birlikte

Memluk

Sultani'na ve-

Musluman

devletlerin elgileri, Sultan

Murad'a

birbiri

ardindan,

rilmek uzere Misir elgisine,

kiymetli egerleri

Misir'dan gonderilen cins atlarla

teslim ve hediye etmiti.

getirdikleri hediyeleri sunuyorlardi.

de Evrenuz Bey'e

Memluk Sultam'nin

elgisi,

egerleri

gok

kiymetli
geri

taslarla

Diger hediye getirenlere de daha kiymetli hediyelerle mukabele

etmisti.

suslenmis cins arap atlan,

digerleri

de ondan

kalmayan
igin

Onlarin hediyelerini de alimlerle diger

ileri

gelen kim-

kiymetli hediyeler getirmislerdi.

Anadolu

Beyliklerinin elgileri ise,

selere ve fakirlere dagitmisti.

Zihni,

gdz kamastinci hediyelerle adeta

yanmislardi.

birbirinden baskin

gikmak

bu muhteem dugunGn debdebesiyle megul olan Ka-

zasker Efendi, Sultan Murad'in Sehzade Bayezid'e daha buyiik

bir

Fakat asil hayal dtesi kiymetli hediyeleri Osmanli ileri gelen bey ve kumandanlan takdim eylemislerdi. Bunlar arasinda Evrenuz Bey'inkiler hepsinden daha muhtesemdi. Evrenuz Bey, her biri digerinden daha geng ve guzel, yuzu
kiz

sevgi ve alaka

duyduguna

Belki daldigi

bu hayal

tamamen kanaat getirmisti. alemine daha da devam edecekti. Fakat

artik

Sadrazam Ali Paa bu sirada Sehzade Bayezid hakkindaki konusmasmi bitirip de:
"

yuzu erkek

ikiyuz esir takdim etmisti. Bunlar tek sira halinde

Siz ne dersiniz Efendi HazretleriL" diye kendisine

ayrilip:

hitab

Sultan

Murad

ve

segkin

davetliler
ilk

dniinde
igleri

resmi

gegit

edince daldigi alemden

"

yapmislardi. Erkek esirlerin

onu

ellerinde

duka altunu

Dogru sdylersiniz Paa

Hazretleri!..

dolu gumi'js. tepsiler taiyordu. Miiteakip O'nun ellerinde ise

BSyezid Hazretleri babasinm yerine

Bence de Sehzade gegmeye daha layiktir. Ka-

28

KADlR MISIR06LU
KIRIK KILig

29

naatimce Sultan Murad Efendimiz de sag olsalardi O'nu

ederlerdi" dedi.
Ali

gikti.

tercih

Paa bu cevaptan memnun

Hazretleri,

kalmiti.

Tekrar Timurtas

Paa'ya ddndu ve:

"

Siz Pasa

Sehzade Bayezid
gibi
iki

Hazretleri'nde

bi-

raz fazla "sert

ve gururlu olmak"
haklisiniz.

Atma atlayip yarim saat zarfinda, en kestirme yollardan Sehzade Bayezid'e ulasan emir subayi O'na aci haberi vermioti. Pasalar Sehzade Bayezkfe haber saldiktan sonra Sultan Murad'm mubarek nasi bulunan gadira ddnmiis, balar;ni onune egerek hattzlann okuduklan Kur"an-i Kerim'i dinlemeye
koyulmuslardi.

zaaf gdruyorsunuz. Bungerektir

ki;

da tamamiyle

Fakat

unutmamak

dev-

letimizin ddrt tarafi dCismanla gevrilidir.

Bu bakimdan

disiplini

Aradan az bir zaman gegmisti ki; Sehzade Bayezid yaninda ileri gelen kumandanlardan Saruca Paa ile Evrenuz Bey
oldugu halde gadirdan
igeri girdi.

ayakta tutacak olan sertlige biraz da ihtiyag oldugunu kabul

et-

mek

mecburiyetinde degil miyiz?!.

ki;

Gurura gelince, dusiinunuz

gunlasir ve bu zaafmi
Vakit
azaldi.

heniiz otuz yalannda bir gengtir.

Sehzade Bayezid Hazretleri Zamanla savaslarda pisip ol-

Bu anda ehzade'nin ah u figani ile hafizlann yanik sesleri birbirine karisti. Babasmin mubarek nai uzerine kapanmi,
higkinklarini zabtedemiyordu!..

da yener kaatindeyim.
neredeyse dusman takibinden
bir
ki;

Sadrazam
sesle:
"

Ali

Paa,

Sehzade'ye dogru egilerek yava

bir

Sehzadeler,

ddnerler. Unutmayiniz

her birinin emrinde ordumuzun

Efendimiz!.. Kul
eylemek
ki

taifesi

arasinda aczinizi gdstererek ah u

de Padisah olmak ister ve bu ugurda birbirleriyle gatisirlarsa ne yapanzL Nice masum kanlari ddkuliir bir hesab ediniz!.. Daha fazla gecikmeye gelmez. Artik bir karara varmaliyiz. Yoksa sonraki pismanlik fayda vermez. Elimizi cabuk tutmahyiz" dedi. Bunu uzerine Timurtas Paa:
yansi vardir.
ikisi
"

figan

sizlere yakismaz!.. Metin olunuz

ve gegip u tah-

"biat" edip Padisahligmizi ilan edelim!.." diye fisildayinca Sehzade BSyezid acele olarak gagnlismdaki asil sebebi kavrayarak dogruldu ve goz yalarmi zabtederek gegip
ta oturunuz

tahtaoturdu!..

Dogru sdylersin
ve

Pasa kardesim!..

Tedbiriniz yerindedir.
Ali

Allah, devlet

millet igin hayirli etsin!.."

diyerek

Paa'yi.tas-

dik

etti.

Kazasker Efendi de ayni goruse

katilinca Ali

Paa

el-

lerini birbirine
"

garparak kapidaki emir subayini gagirdi ve:

Derhal

atma

atla!..

En kestirme yollardan Sehzade

Sultan

Bayezid Hazretleri'ne

ula!..

Murad Efendimizin sehid

sdyle!..

oldugunu

bildir!..

Acele

buraya

yetismesini

Yolda

Sehzade Yakub'a veya adamlarma

higbir

rastlarsan agzini siki tutup

ey

hissettirme!.." emrini verdi.

Emir Subayi:
"

Ba

ustuno Pasa

Hazretleri!.." diyerek

gadirdan dian

30

KADiR MISIROGLU

31

"Culusiye" denilen bahsisler dagitilirdi.

Bu defa da yine bdyle oldu. Kazasker Efendi duasini fatiha!" diyerek bitirince merasim tamamlanmisti. Neferler
ikier,

"El

birer

dianya
ile

giktilar.

Qadirda

artik

Padisah
diger

olan

Sultan

Bayezit

Pasalar basbasa kaldilar.

takibindeki

Dusman
erler

ehzade Yakub ve

kumandan ve

ve giraglar
seslerden

neredeyse ddnmek uzereydiler. Qadirin disinda mes'ale yakilmiti. Askerler zafer senligi yapiyordu. Qogalan

dusmanin

takibindeki

erlerin

bazilarinm ddndugu

anlasiliyordu. Kimi Sultan

Murad'm ehadeti haberini duyunca

ogrenince se-

agliyor, kimi Yildinm Bayezid'in tahta gegtigini

vinerek zater senligine katihyordu.

Qadirin agik kapisindan bu durumu gdren

fesinin

Ali

Pasa, vazive:

adinn civannda o anda kumandan ve erlerden pek az

"

Efendimiz!.." dedi. "Her seyden ehemmiyetli olan husus,

Bu
da,

henuz bitmedigini anlayarak yeni Padisah'a ddndii

ordumuzdaki
is,

etmek manasina gelen bir nev'T segimdi. Biat merasiminde yeni Padisah tahtina oturur, dizinin uzerine konulan uzunca bir salin ucu tahtin kenanndan sarkitilirdi. Hazir bulunanlar tek sira hayeni Padisah'in segilisini kabul
linde Padisahi selamlayarak

kimse bulundugundan
iginde bitmisti.

"biat

merSsimi" on

dakika

devlet ve milletimizin bekasidir.

birlik

ve

beraberlige baglidir.

Bence

ilk

yapilacak

biraderiniz

Yakub

Bu merasim

Bey

mes'elesini halletmektir!.."

Ali

Paa, sdzlerinin bu

noktasinda

bir

gdzlerini diger paalar uzerinde gezdirdi.

an duraklayarak Onlann higbirisinin o

ifa-

ana kadar bu mesele uzerinde diisunmemis olduklan yuz

kenannda

sarkitilan sail

dnunden geger ve bir ucu tahtin dper gibi yaparlardi. Bunun manasi;
bir

delerinden anlasiliyordu. Esasen hepsi de sevinmekle uzulmek arasinda saskin ve mutereddittiler. Bir tarafta Suttan Murad
Hazretleri'nin

"Senin Padisahhgim kabul ediyorum!" demekti.

Padisah'in dnunden dnce alimler gegerdi. Bunlar.
tahtin

mubarek

nasi

yatiyor,

diger

taraftanda

yeni

ucu

Padisah,

muazzam Osmanli

Tahti'nda

bir dirayet

ve cesaret

kenanndan
igin

sarkitilan sail

dpmez ve selam

verirken

de

heykeli halinde dimdik oturuyordu.

Ali
"

egilmezlerdi. Padisah

da onlar gegerken kendilerine

hiirrnetini

gostermek

yaga

kalkardi.

Sehzade Yakub
evvel

Pasa

sdzlerine devamla:
Hazretleri'nin Padisahliginizi kabul et-

Tahtin dnunden bu sekilde alimlerden sonra kumandanlar

meyerek emrindeki askerlerle karsi koymaya kalkisabilecegini

hesap etmek mecburiyetindeyiz!..
biraz dedi.

Bu suretle merasim tamamlanmca en yuksek rutbeli din alimi yiiksek sesle bir dua okur, herkes "amin!.." derdi. Bundan sonra da askere

gegerdi. Sonra da erler ve diger hazir bulunanlar!..

takdirde birbirimizi kirarak

perTsan

eyledigimiz

dumana

giilung oluruz!.."

32

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROGLU

33

Padisah dalgin ve duunceli gdrunu/ordu. Sadrazama hitab

ederek:
"

macerali birkag seyahat yapmisti. Bunlardan

gibi bir

eli

bos ddndugu

Pasa HazretleriL. Dusundugun tedbir nedir?" diye sordu.

iizerine Ali

seferinde de ugradigi, yolu uzerindeki Venedik'te eski bir borcundan dolayi tevkif ve hapsedilmisti. Esaretten kurtulmak
igin

Bunun
"

Pasa daha agik konusmak luzum ve

dedi.

ih-

seyahate gikarken yerine

haber gdndererek para

vekil biraktigi

buyuk oglu Andhazinede

tiyacini hissetti ve:

ronik'e

istemisti. Andronik'in

SultanimL"

"Tedbir odur

ki,

Sehzade Yakub'a

para mevcud olmadigini bildirmesi iizerine Selanik Valisi olan

diger oglu Manuel'e muracaat etmis ve ancak O'nun gdnderdigi
bir

acele
disini

bir

haberci gdndererek Sultan Murad Efendimizin kenbildirelim.

gagirttigmi
kirisiyle

Geldiginde gadirda tertibat olarak

miktar parayi vererek canini kurtarabilmisti.

istanbul'a

O'nu yay
Ali

bogduralim!.."
bitirir

dondukten sonra kendisini esaretten kurtaran oglu

eli

Pasa
ki,

sdziinii

bitirmez

Padisah'in yuzune bakti.

belli

Manuel'i saltanat ortagi yapmisti. Seyahatten

igin

bos ddndugu
fetihlerini

O'nun bu tedbirden pek

memnun
gegmez

olmadigi
ilk

oluyordu. Mu-

de Osmanhlar'la anlasarak onlann Rumeli'deki

ka-

hakkak

tahta geger

icraat olarak kardes kani

bul etmis
etmisti.

ve kendilerine savaslarda asker vermeyi de taahhud

sonra,

ddkmok
"

istemiyordu. Endiseli
bir

bir sekilde:

Baska
Ali

gare bulamaz miyiz,

Pasa

Hazretleri?!." diye

Daha
ettiginden
suretiyle
ikinci

1363 Yilmda imzalanan bu anlasmayi

oglu

ihl^il

sordu.

uguncii

Teodoras'u

Turkler'e

rehin

vermek

Pasalann hepsi de basjarmi bnlerine egmis susuyorlardi. Bu

suale yine
"

anlamayi yenilemiti.
oglu
Manuel'i

Sultaniml

Pasa cevap verdi: Anhyorum

kendisine saltanat ortagi

yapmasma
bir

ki;

kardes

kani

ddkmek

is-

kizan Andronik, babasinin, yaptigi anlasma geregince,

askerleriyle

kisim

temiyorsunuz. Haklisiniz!.. Bu, kolay karar verilebilecek

degildir.

bir is

Sultan
istifade

Murad'in

emrinde

ve

Anadolu'da

bu-

de bas kaldinp isyan etmez diye dusiinuyorsunuz. Fakat bir de aksi ihtimali dusununuzL O takdirde
Belki

lunmasindan
ki;

ederek isyan

etmisti.

Fakat tuhafi uydu

bu sirada Rumeli'de bulunan Savci Be/i de kandirarak, O'nu

ddkulecek

masum
bir

kanlan ve devletimizin karsilasacagi teh-

likenin biliyukluguyle kardesinizin kanini sdyle bir

niz!..

mukayese
igin

edi-

Boyle

tehlikenin

muhtemel olup olmadigi

"Savci

de

da babasina karsi isyan ettirmisti. Babalanna, karsi isyan eden bu iki asi Sehzade kuvvetlerini birlestirmislerdi. Derhal Rumeli'ye gegen Sultan Murad bunlann etrafindaki kuwetleri
dagitmis, kagan asi sehzadeler, Dimetoka'ya siginmislardi. Sul-

"Sehzade Savci Bey

Ali

vak'asi"ni hatirlamak kafidir!.."

Paga'nin

hatirlattigi

Bey

vak'asi" o

ana kadar
baska

tan

Murad
BayezirJ,

bunlann

yakalanmasi

isini

Sehzade

BSyezid'e

kardesi
bir hal

Yakub

Bey'in canina kiymak istemeyen ve bu ise

havale etmisti.
kisa siiren
bir

garesi arayan Padiah'm zihnine takilmiti.

garpismadan sonra
birlik

asileri

yaka-

Sehzade Savci Bey de Yildinm

annis,

BSyezid'in kardesiydi. Sultan

layarak babasina getirmisti. Devletin

titreyen Sultan

ve beraberligi uzerine
sonra

Murad'in tahta gegtigi sirada Bizans Krali bulunan Beinci YuRumeli'deki

Murad, Andonik'i babasina teslim etmis, kendi

ise

Turk

ilerleyisini

durdurmak

igin

yardim

sehzadesi Savci Bey'i

dldurtmusju.

gdzlerine

mil

gektirdikten

saglamak uzere bazi

Hiristiyan devletleri

ve Papalik nezdinde

Halbuki

son

derecede

merhametliydi.

Buna

34

KIRIK KILK?

KADIR MISIROGLU

35

ragmen devlete

isyan ederek

birligi

tehlikeye koyan ve birgok

af-

istemiyordu. Diger Pasalara ddnerek:

"

mSsumun

kaninin

akmasma sebep

olan 6z oglunu bile asla

Siz ne dersiniz Paalanm!.." dedi.

o

fetmemisti!..

Pasalar,
kaldirdilar.

ana

kadar

dnlerine

egik

duran

baslarmi

Bunlari hatirlayan yeni Padisah, Ali Pasa'ya hak verir gibi

Hepsi de pek gok savalara girmis, sakallarmi devlet

Ali

olmustu. Fakat yine de kardesjne kiymak istemedigi

belli

oluyor-

ve

millet

yolunda agartmis tecrubeli kumandanlardi.

Pasa'yi

Qunku Savci Bey devlete Be/in ne yapacagi henuz

du.
;

fiilen
belli

isyan etmiti. Halbuki

degildi. iste

YSkub
et-

can kulagiyle dinlemis ve vicdanen O'na hak vermislerdi. Onlar

Belki

de isyan
bu

da kisa kisa cevaplarla Sadrazamin gorusune

dirdiler.
"

katildiklanni

bil-

meyecekti.

Ama

ya

ederse?!.

Padisahi

nokta

Bunu uzerine Kazasker Efendi'ye ddnen Padisah:

verir misiniz Efendi Hazretleri?!." diye sordu.

du?iinduruyordu. Ustelik O'nun isyan edip etmeyecegini an-

Fetva

lamak

igin

uzun boylu duunup tasmmaya

vakit

de

yoktu.

Kazasker Efendi'nin "Evet" manasinda basini sallamasi

uzerine de:
"

ehzade Yakub, diisman takibinden mutlaka ddnmtis, u anda belki de oraya gelmek iizere yoldaydi.
Padisah'in bu tereddudiinii yuziinden anlayan
"

olmaliydi.

PekalaL
Ali

Pekala!..

Allah

cumlemizin gunahlanni

af-

Ali

Paa:

fetsin!.."

diye minldandi.

Sultanim!.." dedi. "Size bu

dirligini

teklifi

birlik

ve

diisjjndugumuz

igindir.

yapmamiz sirf devletin Yoksa ki; haa SehzSde

Sadrazam
dair olan yeni

Paa, bu kararin icabini yerine getirmek

ilk

igin

gadirdan dian gikarken

karan, kendi dz kardesinin idamina

Bunu sahst bir sebeple de isigin ben kulunuzun kellesini vurmak gerektigine kani olursaniz, bunda dahi tereddud etmeyiniz!.. Devlet millet sag olsun, der kanimizi helal ederiz!..
Hazrelleri'ne bir kasdimiz yoktur.
tiyor degiliz.

Eger bunu saglamak

Padisah kaderin bu zorlu mecburiyetiyle kari kariya gelmenin ve baka bir hal yolunun bulunamamasinm
izdirabiyla

kahrolarak

boanan

sicak

gdz

yasjanni

zap-

tedemiyordu!..

Duuncenizde yanilmis olursaniz

Allah

katledilen,

masum

oldugu

igin
ol-

huzuruna tertemiz

gikar!..

Siz de niyetiniz uzere mes'ul

isabet varsa

mazsmiz.

Ama

duuncenizde

buyiik

bir

fitne

dnlenmisolur!..

Padisahlar bu

gibi

hallerde firtmaya tutulmus bir geminin

kaptanina

benzerler.

Eger kaptan,

bir

kisim

malini
bir

denize

ddkerek gemisini kurtarmak imkani varken o

esirger de cesur ve fedakar
birlikte

kisim mail
igindekilerle

davranmazsa gemiyi
budur.

batinr!..

Benim

bildigim

Ama

dusunursunuz. Padisahlara
zindir!.."

Allah'in

ilhami

daha dogru vardir. Ferman sisiz

Paa artik susmustu. Padiah, bir hayli ikna olmasina ragmen yine de tereddud gegiriyor, bir turlii kardesine kiymak
Ali

36

KADiR MISIROGLU

37

zafer kazanmislardi.

Fakat bu zaferin sevincini

bir tdrlfl
tarif

his-

sedemiyorlardi. Yureklerinde bir keder dugumleniyor,

edile-

mez

aci

ve buruk

bir hisle sarsiliyorlardi.

Suttan Murad, sehadeti nihayet kendisi arzu etmisti. Fakat

Sehzade Yakub'un gencecik yata isyan etmek

bogdurulmasmi
kesden,
Ali

ihtimali var diye

bir

turlu

hazmedemiyorlardi.
birlik

Pek

tabi?

her-

Pasa kadar
bu,

devletin

ve beraberligi endisesiyle
kahis-

hareket ederek hislerine hakim olmasi beklenemezdi.

Bu yuzden
zandiklan

"Birinci

Kosova Harbi"nin
hazzini

galipleri,

buyuk

zaferin

tam
iki

manasiyla

sedemiyorlardi. Arkasindan bakakaldiklan

miibarek ehidin

Ertfisi

gun "Kosova" Sahrasi'nda, sabah namazindan sonra saf baglayip namaza duran gazilerin bnunde iki
ehid duruyordu. Bunlardan
biri,

kivrilan yollarda bir gorunCip bir

gdzden kaybolarak Bursa'ya

bir

dogru yol alan tabutlan, zaferlerinin san ve erefi iizerine

lut

bu-

duasi kabul olup

digeri ise,

golgesi gibi diismus

ve onu

matlatirmisti.

Gergekten

bir

gun

ehadet serbetini igen Sultan Murad,

talihsiz

O'nun

once pek
zafer"di!..

biiyiik bir zafer

kazanmisjardi. Fakat bu,

bir "yasli

sehzadesi Yakub
haberci

Bey'di!..

Yeni Padiah'm, nihayet katline

gonderilen

razi

oldugu Yakub Bey'e

O'na

yolda

rastlamisji.

diiman takibinden
hal

donmekte olan Yakub

Bey'e,

Yorgun argm babasmin derarkadaslanna

gagirtmisj.."

huzuruna gelmesini emrettigi

"

bildirilince silah

ddnerek:

Siz yavas yavas.

gittigini

geliniz!..

beni Gazi

babam

diyerek atini mahmuzlamiti.

Kendisine

terliplenen

tuzaktan

habersizdi._

Son

sur'atle

dlume

asla bilmiyordu!..

Gece karanhginda babasmin gadin

gadirma sokmu?lar, geng Sehzadeyi yay
igeri

diye O'nu Sadrazamin

iizerine atilari cellatlar

girdigi

anda

kiriiyle

bogmulardi!..

Cenaze namazi kilindiktan sonra Bursa'ya dogru yola gikanlan baba ogul bu iki tabutun arkasindan bakakalan gaziler,
goz yasjanni tutamiyorlardi.
Bir

gun evvel hakikaten buyuk

bir

38

KADiR MISIROfiLU

39

Turkler'in

dnune

yeni bir fetih sahasi agmisti.

Bu saha, onlarm
List

"Rumeli" dedikleri Dogu Avrupa topraklanydi. Burada

birbirinden

uste

parlak

zaferler

kazaniliyordu.

Halki,

Bizans

zulumlerinden usanmis olan koca memleketler, kolayca Osmanli idaresi attina girmeye baslamislardi.

Ancak, bu
miyordu.

muazzam
yuzden

fetih hareketi,

genis kadrolu

bir

orduya

ihtiyag g osteriyor,

Osmanli

Devleti'nin niifusu ise,

buna

kafi gel-

Bu

yeni

fethedilen

yerlerdeki

kimsesiz
yetistirip

Hiristiyan gocuklanni toplayarak

Musliiman terbiyesiyle

"Yenigeri" adiyla yeni bir ordu sinifi kurulmasi duunulmustu.

Her yaz, Rumeli'ye giden

III

bir heyet, davullar galip, tellallar

bagirtarak kimsesiz Hiristiyan

getiriyordu. Bunlar,

gocuklanni toplayip Bursa'ya

ettirildikten

merasimle siinnet
bir

sonra Endegibi

iKl

KUCUK DOST

run'da askerlik gagina kadar tarn

yetistirilirlerdi.

Miisluman gocugu

Bursa

Sarayi, etrafi yuksek duvarlarla gevritmis genis.

bir

Bu
katilan

sekilde

Enderun'da

yetistirilerek

Osmanli

Ordusu'na
kurulu

ve bakimli
lonu"
ile

bahgenin igine insa

edilmisti.

Taht Sa-

Miislumanlastinlmis

Hiristiyan

gocuklanndan

diger birgok yuksek Devlet dairesini ihtiva

Yenigeri Sinifi'nin mevcudu, Birinci Sultan

eden bir merkez bina vardi. Bunun etrafinda da bahgenin surasma burasina serpilmis birgok sjrin ve sanatkarane yapilmis bina yer aliyordu. Turk
emekleriyle
ta
isgi

Murad zamanindaki Kosova Meydan Muharebesi'nde henuz sadece bin kisi kadardi.
Bdylesine azhk olmalanna ragmen,
iyi

yetistirilmis

olmalan ve
olarak

ve ustalarmin 6z
Turk tas ve tahbiri

savaslarda

daima

Padisahm

muhafazasina

memur

meydana

getirilmis olan

bu

binalar,

O'nun etrafinda yer almalan sebebiyle kendilerinden her yerde

oymaciligmin en guzel drnekleriydi. Bu bunlardan

idi.

de

gokga ve dvguyle bahsedilmekteydi.

Yenigeriler,

"Enderun" denilen saray mektebi

son derece
birlikte

siki

bir

disiplin

altinda

yetitirilir,

Bu mekteple Saray mensuplarmin gocuklanyla, "Yenigeri

savas san'atiyla

dim

bilgileri

Ocagfna

kaydolan

Hiristiyan

gocuklan

okutulur

ve

kuguk mescidinde bes vakit

olani bulunmazdi.

de ogrenirlerdi. Enderun'un namazlanni cemaatle kilarlardi.

yedi yasindan kuguk

yetistirilirlerdi.

Cunku buraya alinan gocuklar arasinda

Sdgul'te kurulan kuglik "Osmanli Beyligi" kisa

vetlenip genisleyerek hududlan

zamanda

kuv-

Zaten her Musliiman gocugu, en geg yedi

silah

Marmara

sahillerine varan kud-

yasinda muntazaman namaz kilmaya baslardi. Dersler ve

talimleri de,

retli bir devlet haline gelmisti. Buradan, Ortian Gazi'nin buyuk Suleyman Pasa kumandasmda Canakkale Bogazi oglu gegilerek Avrupa topraklanna ayak basilmiti. Bu buyuk hamle,

namaz

vakitlerine

gbre ayarlanmiti.
kullanilirdi. Kiliglar, kalaletleri

Talimlerde hakiki fakat kuguk silahlar

kanlar,
giirzler

ve

her

gesit

savas

onlarm

kul-

40

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROGLU

41

lanabilecekleri buyuklukte olurdu.

alip

vucudga serpildikge

CocukL. er yii bir yas daha bu silahlar da biraz daha buyukleriyle

tarafi gesitli

Ordunun yeni

bir

sefere ugurlandigi

bir

gun, talebenin

birisi

Firuz Bey'i tesadufen muallimler

odasinda tek basina oturmu

bir

degisjirilirdi.

aglarken gdrmustu. Bu haber, kisa

agaglar ve nadide
yayilmi

zamanda butun mektebe

katilamadigi
ki;

Saray bahgesinin hemen her

gigeklerle

ve herkes O'nun

artik

seferlere

igin

bezenmis oldugu halde Enderun'un dniinde gakil doenmis geni bir meydanlik vardi. Silah talimleri burada
yapilirdi. Bir

hirsmdan agladigina hukmetmisti. Muhakkak

O, bu mektepte

kendisini zincire vurulmus yarali bir arslan gibi hissediyordu.

simf diarda talimdeyken digerleri de igeride

gesitli

dersler gdrurlerdi.

Bu

dersler, tarih, cografya,

hesap ve hendese
aitti.

(geometri) gibi birsavagiya yarayan ilimlerle islamiyet'e

Bir

Pek az konusur ve daima son derecede asabi gdriinurdu. Sanki dinmeyen bir ig sizisi gekiyordu!.. gun, gocuklan bahgede ikiser ikier elestirerek onlara kilig
kullanmasmi
ve
kalkanla
rakibin

gun,

Enderun'un

dniindeki

gakil

ddeli

meydanlikta

kilicindan

korunmasini

iigiincu sinifta

okuyan gocuklann kihg kalkan

iki,

talimleri vardi.

Bu

dgretiyordu. Herkes bir taraftan karsismdakine

hucum

ediyor,

simfta okuyan gocuklann en biiyugii on

en

kiigCigu

de on

diger taraftan

da kalkaniyla

kendisini

korumaya

galiiyordu.

yasmdaydi.
Kilig

Qelik kiliglann kalkanlar iizerine inmesinden gikan sert

madenT

kalkan dersini veren, Firuz

Bey adinda son derecede

bir

sesler, birbirine kansjyor

ve karsj binalarda yankilaniyordu.

sert

ve

disiplini

seven

bir

hocaydi. Firuz Bey, karayagrz

Ana-

Firuz Bey, birbirleriyle vuru?an gocuklar arasinda dolasiyor

dolu gocuguydu. Birgok savalara girmis. ve ustiin baanlar kazanmiti.

vardi.

Vucudunun gdriinen

yerlerinde bile bazi yara

izleri

ve gdrdugii hatalan duzeltiyordu. O, bdyle gocuklann hareketlerini kontrol ede ede siralarm bir bama vardiginda. dbur
basta
iki

Bunlardan sag kasrnin uzerindeki O'nun yiizune daha

bir ifade

er-

gocuk

silahlan

birakarak kiyasiya yumruklamaya

kekge

kazandinyordu. Bunun, Kosova Meydan Mu-

baslamisjardi.

harebesi'nde aldigi soyleniyordu.

Talebeleri arasinda,

Kavgacilann
igin

biri,

digerine

nazaran

daha

iri

yari

go-

O'nun

hatir

hocalik
Ali

ettigi

duyul-

zukuyordu.

Rakibini

altma

almi,
bir

kafasini

gakil

tasjanna

mutu. Soylentiye gore Firuz Bey, Sadrazam

rine kari

Pasa'mn emGazi

surtuyordu. Alttakinin burnundan

kan fikirmaya balamis ve

gelmemek
Sdgut'e
ilk

igin

sava meydanlanndan ayrilarak hoimisj.. Atalari Ertugrul

calik etmeyi
ile birlikte

mecburen kabul etmis

bu kan, soluk ve gilli yiizune den kiiguk gdrunuluydu.

Qocuklar,
bir

yayilmisti.

Oldukga

ciliz

ve

rakibin-

gelenlerdenmi!.. Ailesinde pek gok ehid

arada onlarin etrafmda toplanarak ddvuu

ciliz

ve gazi varmis, deniliyordu.

Mektebin en
disinden
itibarh

seyre koyulmuslardi. Alta dusmus olan

larmi

gocugun akan kanayirmayi

diiu-

hocasi olan Firuz Bey, gocuklann kenbir

gdrdOkleri

halde

higbirisi

bunlan

en

fazla

gekindikleri

kimseydi.

Halbuki

O'nun
bile

nemiyordu!.. Sanki ortada eglenceli bir oyun oynaniyordu. Bir

sjmdiye kadar higbir talebeyi dovdiigu hatta azarladigi

gdrulmemiti.

anda

Firuz

Bey

gibi sert bir

hocanin
birisi,

dersinde olduklanni

bile

Buna ragmen O'nu her gdrenin

kalbi urpertiyle

unutuvermisjerdi. Ustelik hig

kavganin ne sebeple ortaya

garpardi. Kendisiyle konuurken hig kimse O'nun gatik kasji ve

hig

giktigmi bilmedigi gibi, kimin hakli, kimin haksiz

haberleri yoktu.

oldugundan da

gulmeyen gehresine bakmak

cesaretini asla gdsteremezdi.

Buna ragmen:

42

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROGLU

43

" " "

VurL" Yasa!.."
sesler

bula?mi olan

elbiseleri bazi

yerlerinden yirtilmi?, mintaninin

igin

butun dugmeleri kopmutu.

Aglamamak
yiizune

kendini giiglukle

Varol!.." gibi sbzlerle

bagnsjyor ve kavgayi kizisjmyor-

zaptediyordu. Kuguk ve sari sagli bai birkag yerinden zedelenmi,

lardi.

akan

kanlan

gilli

dogru

yayilmiti.

Tarn

Bu

her

an

biraz

daha azalan

kihg

ve

kalkan
bir-

manasiyla

bitik bir

haldeydi.
iki

akirtismin ustiine gikip da Firuz Bey'in kulagina vannca,

Obur bastaki gocuklann talimi birakip oraya toplastiklanni gorunce o tarafa ydneldi. Yavas yavas. ve vakur adimlarla yiiriiyordu. Once talim sirasmda iki gocugun kazara birbirlerini yaraladiklanni sanmiti. Ciinkii boyle vak'alar
bakti.
bir

den arkasina donup

gocugu Firuz Bey'in gazabindan kurtaran ans eseri bir hadise oldu. Gergekten Emir Buharf HazBey'den retleri aniden orada belirmis, iizgun bir gehre ile Firuz on sekiz Arkasinda soruyordu. oldugunu gocuklara ne
sirada bu kavgaci

yaslarmda gozuken

iyi

giyimli bir

gocuk

vardi.

Bu

da, Yildinm

sik sik ortaya gikardi. Gergi elerin herhangi birinin hatasindan

Bayezid'in buyuk oglu

ehzade

Ertugrul'du.

ederek karsjsmdakini yaralamasi siddetle yasakti. Fakat bazan kasdi olmaksizm boyle vak'alann zuhurettigi oluyordu.
istifade

Firuz Bey, bunlann her

bir

ikisini

de gayet

iyi

taniyordu. Qunku,

kere ehzade Ertugrul'un da

kilig

kalkan hocasiydi. Emir Bu-

Firuz

Bey,

kalabaliga

dogru

yaklashkga
ikier

kavgayi

sey-

harT Hazretlerini ise, koca Bursa'da

tanimayan

bir tek fert bile

redenlerden
karsjlanna

kendisini

gdrenler

birer

hemen
gibi

esjerini

yoktu. O, devrin

en buyuk din

alimiydi. Asil adi

emseddin Meh-

alarak

higbir

sey

olmami?

talimlerine

baliyorlardi. Bbylece kalabalik agilip dagilinca ortada

sadece

med oldugu halde halk arasinda Emir Buhar? diye taniniyordu. Camiye giderken ahali O'nu gbrmek igin yollara ddkulurdu.
Herkes keramet sahibi olduguna inanmaktaydi. Ayni zamanda Bursa Kadisi'ydi. Vazifesini ifa ederken higbir tesire kapilmaz ve adaletten asla ayrilmazdi. O'nun icabinda
Yildinm Bayezid butun
ahali
gibi sert bir

kavgacilar kalmisU. Firuz

kat'iyyen hizlandirmamisji.

Bey

onlari gbrmii? fakat yuruyuunii

O,

kavga yerine vardiginda hala

hirsini

alamami olan

ustteki gocuk, alttakinin

gakil talanna

kan ve tozlara bulasmi kuguk basjni

hiikumdara

bile
bir

kafa tutabildigini

garpmaya devam ediyordu. Birden, etraftaki kalabaligm dagilmi olmasi ve bagnmalann kesilmesi dikkatini gekmi olacak ki; baini kaldirmca, Firuz Bey'in o, ige urperti
veren sert bakilanyla karilamiti.
Derhal korku ve heyecanla dogruldu. Once toz ve topraga bulami ve urasi burasi berelenip gizilmi ellerine bakti. Sonra egilip kuguk kege kulahini alarak silkeleyip bama gegirdi. Ne yapacagmi ve ne soyleyecegini kestiremiyordu. Kavgayi tamamen gdrmu olan Fiaiz Bey, acaba kendisine ne yapacakti?!.

bilmekteydi.

Gergekten

davada

Yildinm

Bayezid'in ahidligini kabul etmemiti. Bunun igin O'nun be vakit namazini muntazaman cemaate devam ederek kilmama-

smi

ileri

surmutu.

Firuz Bey, sjmdi Padiah'm bile kendisinden gekindigi bu

buyuk

velinin

yaninda bu

iki

kavgaci

gocugu

nasil

ceza-

landirabilirdi!..

giriilmis
retleri'nin

Qocuklarm bu hareketini hocalik otoritesine kari buyuk bir tecavuz olarak gbruyordu. Emir BuharT Hazo anda oraya gelmesine cani sikilmisti. Fakat
veliye hissettirmemeye galiarak:
dedi.
hislerini

imdi diger gocuk da yava yava ve giiglukle dogrularak

ustunii

yine
"

bami

kontrol

etmeye

balamiti. Toz, toprak ve kanlara

HigL Kavga etmiler efendim!.."

de o buyuk

44

KIRIK KILIQ

KADiR MISIRO^LU

45

Emir BuharT Hazretleri:

"

"

Kanlarmi

iyice temizledikten

sonra O'nu mektebin hekiisin bitince

Sebep neymis?" diye sordu.

sebebini

mine (doktor) gotur de yaralanna merhem sursun!..

Kavgamn
"

henuz

Firuz

Bey de

bilmiyordu.

Bu

de ders odasma
Zira onlar

gel!..

Ben seni orada bekleyecegim!.."

igin

yiizden gocuklara ddnerek:

da bu sirada ders yapmak

gidiyorlardi.
vakti,

Enderun'daki hu-

"

Nigin ddvutunuz?" diye sordu.

!..

susi

odalanna

!.."

Her sabah kusjuk

adina

Saray'm kadmlara mahsus olup

bitisigindeki

Firuz
"

Bey

sesini biraz

Nigin ddvustiinuz? Sdylesenize!.." diye sualini tekrarladi.

ikisinin

daha yukselterek:

"Harem"

denilen

kisminin

"SehzSdeler

DSiresi"ne gelen Emir BuharT Hazretleri, buranin buyuk salo-

de korku ve heyecandan soluklan kesilmisti. Baslanni dnlerine egmis susuyorlardi. Diger gocuklar hadiseyi unutmus gibi talimlerine devam ediyor, bir taraftan da gdz ucuyla olup bitenleri takip ediyorlardi.
Sordugu suale o an Bey gocuklara:
"

Qocukfarm

nundaki sedirinde be on dakika kadar

sirada 0, kendisine sunulan
bir

istirahat

ederdi.

Bu

nar veya gul serbetini iginceye

kadar Sehzade de

hazirlanir,

sirma islemeli cuz kesesini boyhurmetle

elini

nuna asarak

gelip

hocasmm
ile

operdi.

Sonra da

igin

cevap alamayacagmi anlayan

Firuz

Enderun'daki odalanna gitmek iizere bahgeye gikarlardi.

Sehzadeler Dairesi
yikayip da gelin bakahm!.. Sizinle
eliyle

Enderun'un arasi

iig

ddrt yuz metre

Gidip su kanlanmzi

sonra gbrusecegim!.." diyerek

mektebin

sebiiini isaretetti.
bir

Bu, "Sizinle sonra gdriisecegim!.." sdzii aslmda muthis tehdiddi. Fakat gocuklar, o am atlattiklan igin igten ige yine

memnun

de

Bu mesafeyi her gun hocasmm iki adim gerisinde yurijyen SehzSde Ertugrul, Emir BuharT Hazretleri'yle talim sahasinin kenarmdan gegerek Enderun'a gelir ve burada ogle namazma kadar ders okurdu. Ogleden sonra Sehzade baka hokadardi.
calarla askerlik derslerine galiir,

olmuslardi.

dan uzaklasti. de kan kaybmdan bayilmak uzere bulunuyordu. Zaten soluk olan yuzii daha da soluklasmis, adeta bembeyaz olmustu. Bu manzarayi goren Sehzade Ertugrul bir adim ileri gikarak:
"

Buyuk gocuk hemen sebile yonelerek oraKugiigunde adim atacak gug, takat yoktu. Belki

Emir BuharT Hazretleri de

Kadilik Dairesi'ndeki isjnin baina

irilen

doner ve orada dnune

get-

davalara bakardi.

Simdi hocasindan yarah gocukla mesgul olmak musaadesini

koparan Sehzade sevingle:

"

Muallim Bey!.." dedi

"izin verirseniz

O'nunla ben mesgul

Bas

iistune

Efendi

Hazretleri!.."

diyorck

adeta

olayim. Baksaniza zavallmin yuruyecek hali kalmamis!.." Firuz Bey:

"

atilircasma yarali gocuga yapiti.

O'nu belinden kavramaya

galisarak bir kolunu

omuzuna
sirma

gekti.

Cocugun
ipekli

kolu Sehzade'nin

Ne dersiniz?" gibilerden
yuzune
veli,

Hazretleri'nin

rayan buyuk
verdi:
"

bir ekilde Emir BuharT Bu bakism manasini derhal kavsehzadeye, Firuz Bey yerine kendisi cevap

manali

boynundan aagiya
lanmiti.

gikik gibi sarkmi, basi

da omuzuna yaselbiselerine

bakti.

Sehzade'nin

isjemeli

de

gocuktan kan ve toz toprak bulasmisti.

Onlann arkalanndan bakakalan ve Sehzade'nin gdsterdigi

Pekil.
etti:

bu algak gdnulluluge hayran olan Firuz Bey:

"

Ve

ilave

Efendi Hazretleri" dedi. "Sehzade Hazretleri'ne nigin

46

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

47

musaade buyurdunuz?!.
Emir BuharT Hazretleri:
"

Bakiniz elbiseleri kirlenecek.

yaptirabilirdik!.."

Bu

isi

gocuk,

bir

ara masmavi ve parlak gdzlerini minnettar dolu

etmiti.

bir

gocuklardan herhangi birine de

eda

ile

Sehzadeye gevirmi ve tebessiim

gorunce kugiicuk
kalbi,
bir

Sehzade bu

tebessiimu
nasil sevgi

hayat kurtarmiscasina

Hakhsiniz!" dedi. "Fakat Sehzade'nin gocuga

bir

heyecanla dolmutu. Yarali gocugun kendine geldigini gorunce

aklina,

ve merhamet dolu
Varsin elbiseleri

nazarla

baktigini

farketmediniz

mi?!

O'na sorulacak birgok sual gelmisti. Qunku merak

vardi.

ettigi

kirlensin!..

Zaran yok. Yardim ve merhamet

pek gok sey

etmislerdi?!.

Her seyden once adi neydi?.. Nigin kavga

duygulan korelmesin

de!.."

Kendisini

dbven gocuk

kimdi?!.

Dengi olmadigi

Bu cevap uzorine sdzu

degisjiren Firuz Bey, gocuklann

gece
igin

halde O'na nigin satasmiti?!.

gunduz

mahpus

gibi

daima

mektepte

kaldiklan

sikildiklarmdan ve higbir eglenceleri

olmadigmdan bahsedince
getirip kukla

Qocugun tebessumiine mukabele eden Sehzade, buna ragmen sadece:

"

Emir BuharT Hazrotlori:

"

Gegmi olsun,

karde!.."

demekle

yetindi.

Neden

haftada

bir

gun olsan "Karag6z"u

Zira O'nu konuturarak yormayi simdilik dogru bulmamisti.

oynatarak gocuklan eglendirmiyorsunuz?" dedi.

Firuz Bey, hayrotlo biiyiik Veli'nin yuziine bakti ve:
"

Cocuk

kendisini herhalde tanimis olmaliydi.

Her gun Enderun'a

gerekirdi.

gelip giderken

O'na uzaktan olsun gormus olmasi

Karagoz'u

seyretmek caiz

midir,

Efendi Hazretleri?!."

Cocuk:
"

diye sordu. Emir BuharT, Karagoz'un oyunlarinm birgok ibretlerle

Sagolun

iyi

kalbli

Sehzademiz!.." diye mukabele edince

dolu oldugunu, bunun sanildigi

gibi sirf

bireglence olmayip

bundan emin olmustu.

imdi O'nun kendiliginden biraz daha konumasini istiyordu.
Fakat gocuk konusmaya hig de
niyetli

insanlan giildurup eglendirirken duundiirup ders de verdigini

anlatmaya koyuldu. O'nun soylediklerine gore Karagoz'un perdesi bu dlumlu

lan n

gdzukmuyordu.

thtimal

dunya aleminin

ta kendisiydi.

Oyunlan da, insantaraflarmi

ddvuldugu

igin ciliz

vucudu

gibi

gururu da incinmisti.

hayat

ve

dusuncelerinin

aksayan

gdster-

Sehzade
rakini
"

iini bitirirken

yine de birkag hususu

dgrenmek me-

mekteydi.
iki

yenemedi

ve:

hoca, Karagoz uzerinde bdylece konusa konua mektebin

yiiriirlerken

Adm ne senin kardes?!." diye sordu.

bitkin bir sesle

dnune dogru dnune kadar

ehzade de yarah gocugu

j.nra

sebilin

Cocuk
"

once:

tasiyip gdturmustu.

Hasan!.." dedi.
bir

Qocugu kenara
tarafini iyice sildi.
la

oturttuktan

avucunu su doldurarak her

bir

Sonra

sey hatirlamis

gibi hafifge

dogrulmaya

galisti,

kege

Sonra cebinden ipek

gevre gikardi. Bunun-

kulahini duzeltti ve:

"

O'nun

sari saglan

ve kuguk,

gilli

yuzunii kuruladi. Ucu arkaya

Bana Yenigeri Hasan

gerekirdi.
Kimbilir

derler!.."
igin

diye ilave

etti.

kivrik

kege kulahini

iyice silkeledikten

sonra basina

oturttu.

Halbuki yenigeri olabilmesi

daha Enderun'da

yillarca

Serin suyu yiizune serptikge yavas. yava kendine gelen

okumasi

daha sjmdiden o

kendini

nasil

immjitHim mi mill fill]

48

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU
gdruyorduL
Sehzade:
"

49

kaynamisti. Hasan, Sehzade'ye tekrar tekrar tesekkur ettikten

Memnun

oldum. Benimki de ErtugrulL" dedi ve ilave

sonra me'yus
"

bir ifade ile:

etti:
"

Bir

daha bulusamayiz

Peki o kavga
cevap

degil mi?" diye sordu.

ettigin

kimdi?"

Sehzade:
"

sikmiti.

Cocugun yuzu birdenbire eksidi. O'nu hatirlamak canini Cevap vermek istemiyordu. Fakat ehzade'nin ken-

- Ne munasebet, istersen her gun

olabilir?"

bulusabiliriz.

Buna

kirn

mani

deyince:

disine bakarak
"

bekledigini gdrunce:
o!.."

Hasan:
"

Tilki Hakki...

Bizim sinifin en ahlaksizidir

gitti:

dedi.

Son"

Muallimlerimiz" diye Hayir" dedi ve Bak su

Bizi
eliyle

karsilik verdi.

ra

aralarmdaki
"

" "

"

Hakki mi?!." Evet." Peki ama Hakki demisler O'na?" ey!.. kurnaz ve ahlSksizdir da onun
Tilki

konusma sdylece uzayip

Sehzade:
gdstererek ilave
etti:

nigin Tilki

Tilki gibi

igin!

Sizin
ar-

benim kaldigim yerdir. Firsat bulursan sabahlan nah su pencerenin altina gelip beni gagirl. Hemen kosargelirim!.."
" "

"

karsiki daire

anlayacagmiz bizim smifta herkesin

kadaslar takar, ISkaplann hepsi
bir

bir lakabi vardir.

Bunu

hayvan

adidir.
biridir!.."

Ama

onunki,

oralara sokmazlar Agaglann arasma saklanarak

ki!.."

en

fenSsi!.. Qflnkfl
" "
"

Sana da lakab Sdylesene!.."

bir
!..,

o ahlaksiz, adi gocugun

taktilar

mi?"

yatak odami gorursun. Ben de perdeleri kasden agik birakirim!.."

"

koca igde agacina

sokulursun. Istersen su
bile

tirman!..

zaman benim

!.."

man benim
cevap vermiyordu.

Ama oradan sana seslenince baskalan da duyar. O zahalim nice olur?"

istersen!.."

Cocuk

art ik

bir tiirlu

Cam

"

fena halde
"

sikilmisa benziyordu.

takmislar diye
"

bir

Peki

Sehzade acaba O'na gok kotu muddet duiindukten sonra:

kavga

bir

ad mi
"

Dalian hisirdat Yok olmaz!.. Onu duyarlar." miiddet duundu. Sonra atilarak: Bak aklima bir gare geldi. Ben
bir

Hasan

nigin

ettiniz?" diye yeni bir sual sordu.

Qocuk
rarlamisa

yine susuyordu.

Sehzade

sualini

birkac kere tek-

da

asla

bir

cevap

alamami?ti.

Bu defa O'nu

agaca gikip dallann arasma saklandiktan sonra agag kurbagasi gibi viyaklanm. Sen de o sesi isitince disan gikarsin!..
" "

uzdugunii dii$unen SehzSde:

"

Peki Yenigeri Hasan!.. Kalk

artik gidelim dedi.

Sen kurbaga ses Hem de Bizim koyde pek

bir

gibi

gikarabilir misin?"
goktular!.."

nasil!..

Hasan yavaga dogruldu. gdze geldiler. iki gocugun saf

El ele tutustular

ve tekrar goz

Hasan'in

bu
el

sozu

sdyledikten

sonra

gdzleri

dolu

dolu
'

kalbleri artik birbirine

ismmis ve

ele tutusmus, onlerine bakarak ru yurumekte olduklar.ndan Sehzade bu hali

olmustu. Fakat

mektebe dog-

farkedememisti

50

KIRIK KILig

51

Hasan'in yedi yasinda ayrildigi kdyiinde kimsesiz

vardi.

bir

anacigi

kdy gok uzaklardaydi.

Bir

gun orduyla sefere gikmak

edip

nasib olunca, Sofya'nin bir koyundeki zavalli anacigmi mutlaka

arayip

bulacak

ve

O'nu

da

razi

Muslumanlikla
baskasinin

sereflendirecekti!..

Qiinkii

artik

Musliimanlardan

cennete giremeyecegini dgrenmisti.

O
taktigi

bunlan diisunurken, Sehzade de Hasan'a arkadaslarinm

adin ne oldugunu ve bugiinkii kavganin sebebini tahmin
galisiyordu.
Qiinkii
bir

etmeye
memisti.

Hasan bu

iki

suale cevap verQiinkii artik

"iki

Ama

bunlan

gun mutlaka dgrenecekti.

yabanci degil, birbirlerinden hrgbir sirlanni saklamayacak

kugiik dost" olmulardi!..

IV

KURBAGA HASAN

ehzade

Ertugrul,

kugiik

Hasan'i

mektebin hekimine

ayrildi. Ders odasina geldiginde Emir Buhari Hazretleri her gun kullandiklan sedef kakmali rahlenin baina oturmus hafif

gdtiirdiikten

sonra

vedalasip

O'ndan

bir

sesle Kur'an-i Kerim okuyordu.

bir

kapadiktan sonra

Sehzade kapiyi yavasga minder ahp, hocasmin karisina oturdu.

koyarak basini 6niine egip

Minnacik

ellerini dizlerinin iizerine

okunan

Kur'an'i

dinlemeye koyuldu.
bitmisti.

Emir Buhart Hazretleri'nin okudugu sure, az sonra

Ertugrul, derhal
aldi.

"SadakallahulazTym" diyerek Kur'an-i Kerim'i kapadi. Sehzade

ayaga

kalkti. Kur'an-i Kerim'i

besmele

ile

eline

Hurmetle dpup basma gotiirdukten sonra raftaki yerine koydu. Sonra da ciiz kesesinden gikardigi ders kitabini rahlenin
uzerine birakti. Bu
bir "Fikih"

yani islam

Hukuku

kitabiydi.

gibi yine, kitabini rahlenin uzerine agmis olmasina ragmen ehzade'nin cani hig de ders yapmak is-

Her derste oldugu

52

KIRIK KILIQ

KADlR MISIR06LU

53

temiyordu.
takilmisji.

Zihni,

kiigiik

Hasan'in cevap

vermedigi suallere

nigin

kavgaya tutusmus byleyse!..

isin

Belli ki;

dayak yiyecek,

bari

zekasini kullanarak
Hazretleri,
dirsegini

Bunu farkeden Emir BuharT

dayayarak dogruldu ve:
"

rahleye

" "

Sehzadem
karsi

senin halinde

bir

durgunluk

var!..

Yoksa
olan
bat

" "

dovulen gocuga mi uziiliiyorsun?!" diye sordu.

Ne efendim?" Basbayagi zekasini kullansaydi Hig zeka gucune konulur mu?" Oyle mi saniyorsun!.. Bak istersen sana bunu
gibi
iste!.."

iginden siynlsaydi!.."

sirf

He, Cistun bilek

karsi

Aaa!..
bir

is-

Derse

dikkatsizligi

anlasildigi

igin

mahgup

eden

hikaye anlatayim!.."

Sehzade, basjm
pembelemisti.

hafifge

onune

egdi. Kugiik

beyaz

yuzii, hafifge

Bu

teklifi

memnuniyetle kabul eden Sehzade minderini biraz

yaklastirarak dinlemeye hazirlanirken Emir Buhart
kitabi

daha rahleye
"evet"

Bu hareketin
dersi,
"

demek oldugunu
bir

derhal farkeden hocasi,

Hazretleri

de dnundeki

kapayarak arkaya yaslanmis ve

Nigin ddgusmii!er?" diye sordu.

basini kaldirmadan:

O'nu

teselli

edecek

sohbete gevirmeyi uygun bularak:

anlatmayabalamiti:
"

Mevlana

Hazretleri'ni biliyorsun.

Sana evvelce O'ndan

Sehzade
"

bahsetmistim."
" iyi

HigL"dedi.
yurekli talebesini
istiyordu.

Emir BuharT Hazretleri bu hassas ve

konuturup avutmak
"

"

Evet." O'nun "Mesnevi" adinda son derecede kiymetli

ite

bir

Bu yiizden

sualini tekrarladi.

eseri vardir.

Bunda

insanlara ders ve ibret olarak birgok alaka

Nasil

hig!..

Kendisine sormadin mi?"

verdi:

gekici hikaye yer almitir.

Sehzade cevap " Sordu m."

latacagim hikayedir
alt

ki;

Bunlardan biri de imdi sana anzeka kuvvetinin vucud kuvvetini daima

bir misaldir."

edebilecegine gok guzel

" Eee!.."
"

Higbir cevap vermedi!.."

an
ikisi

SehzSde Ertugrul, Hocasinin anlatacagi meye balamisti. Heyecanla:

Hazretleri'nin
"

hikgyeyi

merak

et-

Bir

de

sustular.

Sonra yine Emir BuharT

Buyurun Efendi
Buharl

Hazretleri!.. Sizi dinliyorum" dedi.

sual
etti:
" " "
"

sormaya baslamasiyla aralanndaki konusma sbyle devam

Emir

Hazretleri

cubbesinin

eteklerini
bir

dizlerinin

uzerine toplayarak minderine daha rahat

sekilde yerlesti ve

" "

O'nu hekime gbturdun mu?" Yaralan derin Oldukga." Vah!.. Rakibi mektebin en gocuguymu!.. Siz de gordunuz
Evet!.." rniydi?"

anlatmayabaladi:
"

Bir

memlekette guzel
bir

bir

vadi varmis.

Bu vadide

gesitli

hayvanlar gayet mes'ud

gur ve berrak
bir

hayat surerlermis. Vadinin, sulan

deresi varmi. Her taraf yemyesilmis. Etraftaki

bol bol yetiyormus.

Vah!.."

sebze ve meyveler, butun hayvanlara

citmezmis.

Bu
in-

kbtii

yiizden aralannda higbir kavga olmaz ve kimse, kimseyi

ya,

ondan hem daha buyuk ve hem de daha

"

giiglu kuvvetliydi."
bir

Peki O da akrani olmayan, kendinden buyuk

gocukla

Fakat guniin birinde bu vadiye

bir arslan

dadanmi ve hay-

54

KIRIK KILig

KADiR MISIRChSLU

55

vancagizlara rahat ve huzur vermez olmus:.. Her gun buraya

yol

bir

ve:
"

ugruyor

ve

kimi pengesine gegerirse pargalayip karnini

artik dirlik, diizen

Eger"

demiler "Sdzumuz dogru gikmazsa bizden

is-

doyuruyormus. Vadide

kalmamis. Hayvanlar

tedigin sekilde intikam alabilirsin.

ninle kirn

Buna

kirn

mani

olabilir!..

Se-

bu zalim arslandan usanmislar. Hig

birinin

gucu ona

karsi koy-

boy olgusebilir ve

kirn

senin emrine karsi

bir

gelebilir!.."

maya

kafi

gelmiyormus. Her an hucuma ugramak korkusuyla

araya
toplanarak

Bu sdzler arslana makul gelmis ve bunu

tayda gdrmus.

kere denemekte

hayat kendilerine adeta zehir olmus!..

Nihayet

bir

bu

belaya

karsi

bir

gare
til-

Hayvanlar

vadilerine

ddnmusler

ve

kararlarmi

tatbike

dusiinmusler. Her hayvan ayri

kinin
"

bir fikir ileri

surmus. Nihayet
Tilki

baslamilar. Her

su diisuncesi hepsine uygun gbriinmus.

Hepimizin her gun Slum

demis

ki:

onun
ki:
"

karnini

gun sirasi gelen gidip arslana teslim olarak doyuruyormus. Hal bdyle devam ederken arslana
tavsana gelmis. Tavsan arkadasjanna demis
ederseniz,

korkusuyla yasamasindansa
bir sira tesbit

yem olma

sirasi

arslana

yem olmak

igin
ile

aramizda

edelim. Sirasi

gelen kendi ayagi

ursun. Varip bu

gidip teslim olarak arslanin karnini doy-

Musaade

ben arslanin yanma

biraz ge-

fikrimizi

O'na da anlatahm.
higbir

Umanm ki;

bbyle yaelde

cikerek gitmek istiyorum. Qunkii o zalimin serrinden

dimi ve

hem

ken-

parsak

hem
igin

avini

zahmete

katlanmadan

hem de

sizleri

kurtaracak bir hile dusundiim!.."

edeceginden
lecegimiz

teklifimizi

kabul eder ve

hem de

biz siramizi bi-

Hayvanlar bir agizdan ona gikismis ve:

"

her an Plum korkusu gekmekten kurtuluruzL

igin

Minnacik

bir tavsansin!..

Koca arslana sen ne yapa-

Sirayi tesbit

herkes, ancak

ve aci
"

de aramizda kur'a gekeriz. Bu takdirde gun yani kur'a kendisine geldiginde korku geker. Diger gunlerini emin ve rahat gegirir!.."
bir

bilirsin!..

Haydi, korkakhgin ICizumu yok, ordu bozuculuk etme!..

kendini

tek

Bizi

de,

de kurtarayim derken o canavar hayvaniki:

kizdinp uzerimize saldirtacaksin!.." demisler.

Topluca arslanin yanma giderek bu karari

igin de daha hayirlidir. Qiinku artik avini elde zahmete katlanmazsm!.." diye ilave etmisler. Arslan bunlann sdzune inanmamis ve: " Ben" demis "Hazir yemeye aliskin degilim. Rizkimi zahmet gekerek, aim teri ile elde etmek bana daha gok zevk verir.

Bu, senin
igin higbir

bildirmisler ve:

etmek

Bu gidisle arslan hepimizi yiyip bitirecek. Beni korkuyor sanmayinL Gergi korkmuyor da degilim. Amma bu dusuncem korku eseri degildir. Ben siram gelinceye kadar boyuna dusundum ve bu aman vermez hasmimizi yok edecek bir hile tertipiedim. Musaade edin!.. Bakin neticede
isin

Tavan " Bu

itiraz

etmis ve demis
yoktur.

sonu

Hadi diyelim

ki; teklifinizi

kabul edip de butun gun arka ustu ya-

hepiniz nasil

memnun

kalacaksiniz!.."
etmisler.

tayim. Fakat sizin sozunuze nasil guvenebilirim. Bu yaa kadar

Hayvanlar yine
olanlarm

itiraz

Kendisinden daha kuvvetli

karara uyarak gidip arslana

hepinizden gdrmedigim
insanlardan
bile

hile algaklik kalmamitir. Siz,

sirasmda

bile sirasi gelince verilen

kurnaz ve hilekarsiniz!.."
kabul olunursa kendisinin nzkinda
vermisler.
bir

teslim olduklanni sdyleyerek tavsana mizikgilik

etmemesini

ih-

Hayvanlar,
silme

teklifleri

ek-

tar etmisler.

olmayacagma sdz

Sadece devamli

bir oliim

Bu

suretle

munakasa

bir hayli

uzaymca, tavsanm arslanin

kendiliginden

korkusundan kurtulmak

igin

bu karara vardiklarmi izah etmisjer,

yanma

gecikerek gitmek

hususundaki arzusu

56

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROGLU
fazia

57

gergeklesmis. Bu yiizden artik

gikmis.

lafi

daha

uzatmayarak yola
bir hayli

Yolda

diye sormus.
"

da mahsus yavas yuruyerek

gecikmis

olarak arslanin yanina varmi.

Bilakis"

demi. Sizin adinizi duyunca kiistahga gulerek,

Arslan tavani gorunce dfkeyle kukremis ve:

Ben bu algaklann sdzlerinde durmayacaklanni sdylememis miydim!.. Sdyle bakalim nigin zamaninda gelmedin de beni agliktan kivrandirdm?.." diye bagirmis.
Tavsan
"

Bu daglarm krali benim!.. Sizi birakmam!.." Ben de eger korkmuyorsa size meydan okudugunu bildirmem igin bana musaade etmesini diledim." " Hay hay!.." dedi ve Have etti; diye tavan anlatmaya dekirn oluyor.

"0 da

dedi.

vam
"

etmi:

ellerini

kavusturup arslani hiirmetle selamladiktan

sonra dziirdilemis ve:

Sizin emrinize karsi gelmek benim

bile

gibi bir acizin aklinin

kdsesinden

gegmez!..

Ne

sartim var!.. Arkadasini burada alikoyacagim. gelmezsen onu yerim. Krahniza da sdyle buradan gegip onun yanina gidecek her hayvani yakalayip yiyecegim.
bir

Yalniz
geri

Eger

haddime!..

Ama

ben elde

ol-

mayan sebeplerden
"

Kabadayi

ise

buyursun

gelsin!..
bitirince

Yoksa

agliktan geberir!.."

dolayi geciktim." demis.

Arslan tavana daha da beter kizmis ve:

Tavan
balami ve:
"

sozlerini

arslan

hirsmdan

kiikremeye

"Neden yolda baz/ aksilikler olacagim hesap ederek ona gore biraz erken davranmadin. Senih derhal kafam koparmaliyim. Benden kork-

Ozriin kabahatinden de biiyuk" demi.

Hemen dnume duiip

cehenneme
hay!..

beni oraya gotur

ki;

o kustahin

canini

yollayayim!.." demi.

madm

mi?!.

Yumruk kadar
birtakim

Tavsan cevap vermi:

"

bir tavsansin,

bu ne

ciir'et!..

Bir

de
bir

karsima

gikmi

Hay

yalanlarla

beni

aldatmaya

galii-

yorsun!.. Nasil olsa seni pargalayacagim.

mazsaniz

artik

Ama

Zaten baska gare de yok. Eger bunu yapbizim vadiden buraya higbir hayvan gelemez!..

once guzel

cezS dusunmeliyim
"

Qunkii o kiistah yolu kapadi."

ki,

arkadalanna da
ki;

ibret olsun!.."

Tavsan arslana demis

disine
Dilediginiz cezayi veriniz!.. Sizin emrinize kirn kanji ge-

Bunun Cizerine tavan arslanin dnune dusmu, onu kenmeydan okuyan diger arslanin yanina gdturmek uzere
arslani bir

lebilir.

Hele ben neyim

yola koyulmus.

ki!..

Fakat sdzlerimi dinlerseniz

karli

gikarsiniz.

Ben yolda

Tavan
durarak:
"

kuyunun basina getirmi ve

biraz uzakta

bir aksilik olabilecegini

de hesaba katarak

erken davranmitim. Ta kuluk vakti yola giktim. Hatta sirf benimle karnimzin iyice doymayacagini da hesaba katarak yanima bir tavsan daha almistim. Yan yolda dnumuzu bir baska
arslan kesti. Canimiza kasdetti,

iste

o burada!" demis.

Arslan tavsana:
"

Nigin

geri gekiliyorsun?" diye dfkeyle kukremi.

ona sizden bahsettim ve bize

olmayacagini sdyledimL" Tavsani dikkatle dinlemeye koyulan arslan onun sdzunu keserek:
iyi "

dokunmasmin

kendisi igin

"

Tavan diger arslandan korktugunu beyan edince: Gel benimle, bana guvenmiyor musun ki; yanimda

bir

Peki benim adimi duyunca

bakasindan korkuyorsun!.." diyerek onu kendine dogru gekmis ve kuyunun basjna gegip bakmis.
Kuyudaki durgun suda kendi aksini gdren arslan hiimla

sizi

serbest birakmadi mi?"

58

KIRIK KILIQ

KADlRMISIROGLU

59

kiikremis. Qiinku bunun bir gdriintii oldugunu kedememi. Kuyuda yanindaki tavanm da
lirdiginden

kizginliktan fargdruntiisii

be-

san zannettiklerinden O'nun sdylediklerini zevkle dinliyormu. Bizim hoca vaazin sonuna kadar kendini zor zabtetmi.

onu da diger tavsan sanmisj.. Tavanin dogru sdyledigine inanmi. Kendisine meydan okuyan rakibini pargalayacagi iimidiyle kuyuya dalmi. Dalis. o dali!.. Ahmak hayvan, derin kuyunun iginde debelene debelene garesizlik
iginde

Vaaz
"

Ey MuslumanlarL" demi. "Bu sizin hoca diye dinuymayan birlediginiz adamin butun sdzleri yanlistir. islamiyet'e medtakim bo laflarla sizleri kandinyor. Ben bu kadar sene
resedeokumu..."

biter

bitmez ayaga kalkarak:

bogulmus

gitmis!..

Hayvanlar tavanm bu
bir

hileyi diisuniip

bulan parlak zekasi sayesinde zorlu

eski mes'ut hayatlanna

hasimdan kurtularak

Adam

sdzlerini

tamamlayamami?. Qunku caminin

igi

bir

devama

basjamisjar."
bitirdigi

anda kanivermi.

Emir BuharT Hazretleri hikayesini

Ertugrul'un parlak yesil gozleri
verdigi dersi
iil

zaman Sehzade

Kursiideki hoca:
"

isjldi.

O'nun, bu hikayenin

Bu

serseri, cahil

yabanci da nereden

gikti.

Atin u

gok

iyi

kavradigini farkeden Emir BuharT kalin

kdstekli saatini gikarip bakti.

Henuz

Kadilik Dairesi'ne gitmesi

kustaht dian!.." diye baginyormu. Cemaat, hig yillardan beri kdylerinde bulunan Vaiz etendiyi

gereken
"

vakit gelmemisli.

Talebesinin anlattiklarma

memnun

boylesine karaiayan

bir

yabanciya inanir mi?!. Hep

birlikte

kaldigini goriince:

ehzadem" dedi. "istersen sana

Lutfedersiniz Efendi
Medreseyi
Ertugrul memnuniyetle:

bir

baka hikaye daha

anlaiayim!.."

ehzade
"

adamcagizin uzerine cullanmisjar. camiden dian atmilar. tekrar mezun Ustii bai yirtik, ka?i gdzii morarmi bir halde gbren hopiiklum suklum adamcagizi oldugu medreseye ddnen
casi sormu:
"

Tekme

tokat,

zavalliyi

Hazretleri!.." diye karilik verdi.

bir

Emir BuharT Hazretleri bunun uzerine baka latmaya baladi:

"

hikaye an-

Hayrola!.. Bu ne

hal?!.

Sana ne
bir bir

oldu?.."

Zavallicik baindan gegenleri

bir

anlatinca:

bitirerek
i

hoca olan
bir

bir

kimse,

camide

"

Ya!.."

demi.

"Demek bdyle
ilimleri

oldu!.."

imamlik etmek iizere

vaktiymi?.

ararken yolu

kdye dumu.

Namaz
kilmi.

Bu hoca da kdyun camiine giderek namazini

Namazdan sonra bir hoca meye baladigini gdrunce:

"

efendinin, kursuye gikarak vaaz et-

Bakalim
muddet

nasil

vaaz edecek!" diyerek oturup dinlemeye

koyulmu.
Bir

okudun ama siyaset ilmini okumadin. Eger onu da okumus. olsaydm bu hal basjna gelmezdi. Simdi tekrar burada kal da biraz da siyaset ilmi oku!.." Bu teklifi kabul eden bizim hoca, yeniden medreseye kayilmini de dolarak bir iki yil da siyaset ilmi okumus. Siyaset
okuyup
"

Sonra Have etmi: " Evlat, sen dint

dinledikten sonra

balami. Qiinku kursiideki

degilmis.
Higbir

cam fena halde sikilmaya hocanm sdzleri tahammul edilir gibi

cahili bilgili bir in-

bitirdigi

gun hocasi kendisine demis.

git!..

ki:

Tekrar o kdye

Adam sagma

sapan, agzina ne gelirse sdyluyormu.

midir!..

Oradaysa

artik

Bakalim ayni cahil hoca orada siyaset derslerinde dgrendiklerine gore

eyden haberi olmayan cemaat da bu

hareket edersin!.."

60

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

61

Hocasinin

elini

operek medreseden aynlmi?. Once

igin

kiyafetini

ederiz!.." dedi.

sonra da hatirlanip taninmamasi

degisjirerek

sakal ve biyiginm seklini

Emir Buhari Hazretleri

giktiklan

yine

ayni
eski

kdye
vaizin

gitmi.

Namaz
gikip

vakti

cemaatin

zaman

kapinin

ile SehzSde Ertugrul ders odasindan onunde Firuz Bey'le karsjlasjilar. O da

arasina

kanip

kiirsuye

gikmayacagini

dersten gikmt, muallimler odasina gidiyordu. Selamlatiktan

sonra, hatinna sabahki kavga gelen Emir BuharT Hazretleri:
"

gbzetlemeye koyulmus.
Hakikaten namazdan sonra ayni cahil hoca, kursuye gikarak yine sagma sapan bir vaaza baslami. Bu sefer vaazi sabir ve
dikkatle dinlemis. Sonra, tarn vaizin

Firuz Beyefendi" dedi. "Sabahki kavganin sebebi ney-

mi. Ogrenebildin mi?"

kursuden inecegi sirada

Firuz Bey:
"

ayaga kalkarak:
"

Ey

Evet," dedi.

Bu gocuklarda tuhaf

bir

adet turedi.
bir

Bir-

guruttiim.

MusliimanlarL" demi. "Yillarca rnedresede dirsek Pek gok vaiz efendi gdrdum. Fakat bu sizin
gibi bilgili

birlerine isim takiyorlar. Kendilerine

kag kere bunun kdtu

ey

kdyunuzdeki
lamadim!.."

ve yiiksek

bir

Slime higbir yerde rast-

oldugunu anlattimsa da kar etmedi. Bilmem hangisi dtekine "tilki" demi. O da dburune "kurbaga" deyince kavgaya
tutumular. Bu gocuklarla

cemaat kendisini can kulagi ile dinlemeye basjamis. Kursuden tnmek iizere olan hoca da memsdzleri sbylerken

ugramak gok zor vesselam!.."

bu

Emir Buhart
"

Hazretleri:

Ha

oyle mi?!." der gibi basjni sallarken arkasmdaki

nuniyelinden

dileri

gorunurcesine tebessum ediyormu.

de-

ehzade
ki,

Ertugrul

gulmemek
taklidi

igin

dudaklanni isinyordu.

Demek

vamla:
"

Boyle kiymetli
bir

Hasan'in lakabi "kurbaga" imi. Tevekkeli degil penceresinin

bir

liocanm kdyunuzde bulunmasi

sizin

oniine gelince kurbaga

"

yapacagini sdylemiti. iginden:

igin biiyiik bir ereftir.

Bu

gibi kimseler, Allah'in veli kullandirlar.

bir

Kurbaga!.."
igin

"Kurbaga

Hasan"

diye

sdyleniyor

ve

Her kimin uzerinde bdyle mubarek

kallanndan
panir.
ug..."

tek

kil

hoca efendinin sabulunsa, ona cehennemin bir kapisi kaiki

gulmemek

kendisini zorzaptediyordu!..

Eger

iki kil

bulunursa

cehennem

kapisi kapanir. Eger

yine sozunu tamamlayamami. Qunkii cemaat kursudeki hocayi aagi alip sakallanni koparmaya balami.

Adam

Hocanm bagnmasiyla cemaatin

kansmis.
layarak o kdyden

itiip

kakimalan

birbirine

Az sonra yolunmus. kaza ddnen cahil hoca, kagmaya mecburolmusj.."

tasi taragi top-

Hikaye
dini
"

bittigi zaman SehzSde Ertugrul gulmemek igin kenzor tutuyordu. Tekrar saatine bakan Emir BuharT Hazretleri:

Eh,

artik vakit geldi.

Hadi kalkahm!.. Dersi yann

telafi

I f

,!.,. illtlllllJ

62

KADlR MISIR06LU

63

bitirmesinden

bir

hafta sonra Bursa'ya donmtitu. B6yle oldugu

halde bu

de pek uzun gelmisti. ehzadeler Dairesi'nin geni ve kubbeli hamammi bir gun
bir

hafta ehzade'ye yine

sabahleyin kalkar kalkmaz da guzelce yikanmiti. Sonra en yeni elbiselerini giyinerek sabah namazini kilmi, kendisini almaya gelecek olan Emir BuharT
iyice yaktirmi,

ewel akamdan

Hazretleri'ni

beklemeye koyulmutu.

bir turlu gegmek bilmiyordu. Buyuk salondaki "endam aynasi"nin karisina gegerek ustiinu baini kontrol eden Sehzade, imdi iki kath bir heyecan duyuyordu. Bir ta-

Fakat vaktt

KGgClK VALi
erken saatinde uyanan ehzdde Sabahin derecede
heyecanliydi. Biitiin
gegirmili. Qiinkii bir giin

vazifeye tayin edilecegini umid ederek artik gocukluktan gikmi sayilacagina seviniyor, diger taraftan da goktan beri hasretini gektigi babasini gorecegi igin kiigiik kalbi

raftan

resmi

son geceyi adeta uykusuz

Ertugrul,

once seferden donen babasi Yildinm Bayezid: " Yarin kusluk vakti, hocasi ile birlikte yamma gelsin!.." diye haber gbndererek O'nu taht salonuna gagirtmisji.

kadar babasinin yuzunii pek az yandan Rumeli'deki fetihlere devam ederken diger yandan da birgok beyliklere aynlmi bulunan B Anadolu'da Tilrk Bit1igi ni kurmaya galisan Yildinm Bayezid, durup dinlenmeden yildinm hiziyla bir cepheden digerine
gtirebilmiti.

heyecanla garpiyordu. Hakikaten bu yaa

Qunkij,
bir

Ddrt yas,
retlerinin

dort

dniinde

ay ve dort gunliikken Emir Buhar? Haz"Besmele" gekerek derse baslamis olan

kouyor ve

at ustiinden inmiyordu.

Daha
tarn

tahta

geger gegmez

karsjsina

bir

yigin
igin

mes'ele

Sehzade, tahsilini bitireli bir hafta oluyordu. Artik on uguncii yasmin igindeydi. Viicutga da bir hayli gelisjp serpilmisti. Delikanlilik gagi baslamak iizereydi. Agir bir dint ve askeri tahsil gormus, fikren de bir hayli gelimiti.
tahsilini bitiren Sehzadelere, resmi bir vave yavas yavas devlet idaresine alismalan saglanirdi. Sagdan soldan bunu duymus olan ehzade Ertugrul, babasinin

gikmiti. Bir kere Rumeli'de guvenligi

saglamak

Sirplilann

bir itaat altina alinmalan gerekmiti. Diger yandan da Anadolu'daki diger Turk beyliklerinde Osmanlilar aleyhine bir

Adet oldugu uzere

esmeye baslamiti. Yakub Qelebi'nin Oldurulmesini bahane ederek guya O'nun intikamini almak maksadiyla Oshava
manli hududlanna tecavuzler balamiti.

zife verilir

Osmanli mulkune
ziyade
riklerinin eseriydi.

kari giriilen
bitip

seferden donmesini dort gdzle beklemiti. Tahta giktigi gunden beri Anadolu ve Rumeli arasinda adeta
bir cepheden digerine koan YiWirim Bayezid'in bazan aylarca bile Bursa'ya ugramadigi oluyordu. Fakat bu defa iyi bir tesadiif eseri olarak ehzade'nin tahsilini

Karamanogullan'nin

bu tecavuz hareketleri, daha tukenmek bilmeyen tah-

Anadolu

Beylikleri,

mekik

dokuyarak

artik

dylesine

dumanca

bir tavir almislardi ki;

Osmanli Devleti'ne karsi aralannda Os-

manlilara en dost bilinen Germiyan Beyligi'nin basmdaki

Yakub

Bey

bile

ewelce

kizkardesj Devlet Hatun'un geyizi olarak ve-

rilmi

bulunan

yerleri geri

almaya

kalkimiti.

64

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

65

Bu durumu gdren
Rumeli
dolu'ya
isjerini

Yildirim Bayezid, gerekli tertibati alarak

siir'atle
ilk

yoluna koyduktan sonra derhal AnaBati

gegmi?ti.

olarak

Anadolu
kaldirip

beylikleri

uzerine

ihtan ile karsilasinca yikmaya mecbur kalmisti. Aradan pek az bir zaman gegince blen Yuannis'in o zaman Bursa'da bulunan oglu Manuel bir yolunu bulup kagarak gidip
kat'i bir

yuriiyerek birer birer, "Germiyan", "Saruhan",

"Mentee"

Beyliklerini

otladan

"Aydmogulan" ve bunlarm arazilerini

Bizans
Yildirim

tahtina

oturmustu.

Buna

Bayezid,

Bizans'in

Lilkesine katmi?ti.

arttinlmasi,

surlar dahilinde bir

Bundan sonra bugiinku

suretle kisa

son derecede sinirlenen vermekte oldugu verginin Turk mahallesi kurulmasi ve

bir

Isparta ydresinde

hukum suren "Haiizere butun Bati

ehirde

Turkler'in

davalanna

b*kmak uzere
eden

kadi

bu-

midogullan BeyligT'ne karsi sefer agan Yildirim Bayezid, bu

lundurulmasi
nuel'i

gibi sartlar ihtiva

sert bir ultimatomla

zamanda Gavur
-

Izmir harig

olmak

tehdid etmis. fakat red cevabi almiti.

tarihte
ilk

MaBunun uzerine 1395

Turkler
tarafindan

Anadolu'yu ele gegirmis oluyordu.

yilindan beri

izmir'in

bu kismina, 1344
olan
-

yilinda

defa
siiren

olarak

Istanbul

zaman

kuwetli

bir

donanmaya sahip

"Rodos dvalyeleri"nin elinde bulunmasindan dolayi "Gavur

Izmir" denilmekteydi.
Hiristiyanlik alominin tahrikine
fethini

bu kusatma sonunda ehir ele gegirilememisse de Manuel, ancak Osmanli Devleti'nce ileri
sur(ilmii

kusatilmisti.

Uzun

olan artlan kabul etmek suretiyle sulhe

nail

ola-

sebep olmamak

igin

burasmin

bilmiti.

sjmdilik sonraya birakan Yildirim Bayezid, Hamidogullan'nin arazisini de felhettikten sonra Konya uzerine

yuriiyerek

ehri

kuatmiti.

Ciinku Anadolu

Beyliklerini

Os-

manlilar aleyhine tahrik edenin Karamanlilar oldugunu biliyordu.

Bu ku?atma uzerine Karaman Hukumdan Alaeddin Ali Bey, once o zaman Larende denilen Karaman'a kagmi, daha sonra
Beysehir
isteginde

Anadolu Beylikleri ve Bizans'la ugrairken de asla ihmal etmemiti. Burada da teebbus gucunii daima kendi elinde bulundurmak isteyen Padiah, Kuzey ve Bati hududlarma kuwetli birer ordu gondererek fetih hareRumeli'yi
ketlerine

Yildirim Bayezid,

devam

eylemiti.

kalmayan
almmiti.

"Eflak"

ve

Osmanli sinirlanna tecavuzden geri Voyvodasi Mirga, kisa zamanda itaat altina

civanni

Osmanlilar'a

birakmak
teklifi

artiyle

bans,

bulunmustu.

Mecbur kalmadikga Musluman kani

kabul ederek Kon-

Turkler Avrupa

yakasma

ddkmek istemeyen

giktiklan sirada bugunkii

Yildirim Bayezid bu

Romanya

bdlgesinde

iki

ya kusatmasindan vaz gegmisti.

Prenslik vardi. Bunlar "Eflak" ve "Bugdan" Prens-

Bu sirada artik bir hayli kuvvetlenmis. bulunan Osmanlt donanmasi da Ege Denizi'ndeki adalara muhtelif baskinlar yapmaktaydi.

likleriydi. Osmanlilar bunlan iki memleket manasina gelen "Memleketeyn" kelimesiyle adlandirmislardi. Eflak ve Bugdan'in basmda bulunan Prenslere ordu kumandani manasinda "Voyvoda" denilmekteydi.

Bizans

ise,

tamamen Osmanli
ki;

Devleti'ne tabi bir hale gelig

misti. Yildirim

Bayezid, kdhne n, -ans'in

gidiyordu
istedigi

ilerine

miidahalede
is-

o kadar

Yildirim Bayezid devrinde Macar tahtinda bulunan Sigismund, Rumeli'de Turkler'e kari Hiristiyanligm koruyucusu

ileri

kimseyi tahta gikanyor,

rolunu

oynamaya

baslamiti.

temedigini de derhal indiriyordu.

beylikleriyle
nis,

Bu sebeple Bulgaristan
yeltenmi

Buna ragmen O'nun Anadolu

firsat bilen

iizerinde

Osmanli

topraklarma

te'cavuze

ugramakta olmasmi

ve

yapilan

imparator Yuan-

ehrin surlarmi tamire kalkigmi fakat Yildinm'in sert ve

garpismalar sonunda geri gekilmeye mecbur kalmiti. Bu harekat esnasmda Bulgarlar'in da O'nunla birlik olduklan

66

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

67

gbruldugiinden 1393 yilinda "Bulgaristan KralligVna son verilmisti.

Durumdan
birde:

haberi olmayan Lala,

lafi

uzattikga uzatiyor, arada

Evvelce

itaat

altina

alinmi

bulunan

Eflak

Voyvodasi

Mirca'nin yeniden Osmanli topraklarma tecavuze yeltenmesi uzerine 1394 yilinda harekete gegen kuwetli bir Turk Ordusu,

" iyi dinle ehzadem, bak artik gocuk degilsin!.." diyerek ehzade'nin dalgmligmi gidermeye gahsiyordu. ehzade ise kurbaga sesi arada bir kesilince: "

O'nu ta Transilvanya'ya kadar kovalayarak bu bolgeyi bastan

Acaba
israrli

darilip

gitti

mi?" diye endiseleniyor, fakat az sonBir

basa

fethetmiti.

ra ayni

viyaklama baslayinca ferahliyordu.

muddet
bi-

ite bir

gun Once Bursa'ya gelmis olan

Yildmm

Bfiyezkj bu

sonra lalanin bu uzun talimat ve nasihatini kolay kolay

tirmeyecegini anlayan $ehzade:
"

seferden ddnmu bulunuyordu. Halk, gok sevdigi Padiahmi coskun bir seving tezahuratiyle karilami ve ehirde gunlerce
siirecek bir zafer senligi baslamisji.

dakika lalacigim!.. Sdzunii unutma!.. Ben imdi gelecegim!.." diyerek firlayip kendini bahgeye atmi, arkasmdan
Bir

Kendisini gelip alarak babasinin huzuruna gdturecek olan Emir Buhari Hazretlerini beklemekte olan ehzade Ertugrul'un

hayretle bakakalan Lala'nin:

heyecani

bir

turlu yatismiyordu. LSIasi yanina oturmu, O'na

Nereye, nereye?!. Ne bu acele?!. Emir Buhari Hazretleri neredeyse gelmek iizeredir!.." diye sdylendigini duymami ve
"

Padisah'm huzurunda nasil hareket edecegini anlatiyordu. Lala'nin sdyledigine gdre; Padiahlar hie kimseye ayaga
kalkmazlarmi. Ancak, hurmet
rerse,
ettikleri bir

goktan bahgedeki biiyuk igde agacinm altina varmiti!..

ehz3de
Firsat

Ertugrul,

Hasan'la

Tilki

Hakki'nin

ddgustiikleri
ilerietmiti.

ayaga

kalkmis.

olmamak

igin

kimse huzurlarma gidaha bnceden yerlerinden

giinden beri O'nunla sik sik bulumus ve dostlugu

kalkarak sanki o kimse huzura almdiginda tesadufen ayakta bulunuyorlarmi gibi davranirlarmi. Emir Buhart Hazretleri ile bir-

buldukga ehzadeler Dairesi'nin dniine gelen Hasan biiyuk igde agacina tirmanarak bir agag kurbagasi sesi gikarmaya baslar ve bdylece ehzade'ye geldigini bildirirdi. Bu
sesi

huzura kabul olunacagi igin Padiah, muhtemelen bdyle hareket edecekmi. Esasen bir gdrusmede Padiah ayaga kallikte

karsa bunun manasi:

duyan ehzade ise, hemen koup gelir, iki arkada basbaa tatli bir sohbete dalarlardi. Son zamanlarda hemen hemen gunasin gdrusOrolmulardi.
Bir

Artik

gbrume

bitmitir. Qikabilirsiniz!.."

demekmi.
ederlermi.

gdrusmenin bittigini bdyle belli huzuruna giren O'nun oglu da olsa bir yaPadiah'm Aynca, banci gibi resmi davranmasi gerekirmi!.. nasil Bunlari sdyleyen Lala konumasma devamla, huzura
Padiahlar
girilip

de olmayan Sehzade, bir turlu megale bulamamis ve cam pek gok sikilmisti. Bir kurbaga sesi isitebilmek iimidiyle her gun bami uzatip pencereden bahgeyi dinlemis, fakat aksilik bu ya, Hasan da bu hatta ortalikta gdzukmemiti.
artik dersi

haftadan beri
bir

vakit

gegirecek

verigikilacagmi, sorulan suallere ne tarzda cevaplar

lecegini anlatiyordu.

ehzade

ErtuQrul ise bir

muddetten

beri

dinlemiyor, O'nu dinliyormus. gibi gorunmesine ragmen, asla bahgedeki Qunku bekliyordu. bitmesini sbzun bir an ewel geliyordu. viyaklamasi biiyuk igde agaemdan israrh bir kurbaga

68

KADlR MISIR06LU

69

dikletirdi
"

ve

Sdylesene, beni dzlemedin mi yoksa?!." diye

bir

yari serzenisli bir ifadeyle:

sualini tek-

rarladi.

Fakat bu suali sormasiyla buyuk

oldu.

hayrete kapilmasi

bir

Qunku Hasan'in
Kendisine

zeki bakisli, koyu mavi gdzleri yas do-

luydu.

bugulanmis

gdzlerle

los

los

bakiyordu.

daha da meraklanmisti. Bir haftadan beri ortalikta gbziikmemesi acaba kendisine aid bir aksilikten mi ileri gelmisti. Once O'na ne alemde oldugunu sormak varken, nigin kendisini gormeye gelmediginden bahisle serzeniste buErtugrul, simdi

ehzade

lunmakla
igde agacinin dibine Ertugrul'un hizla SehzSde varmasiyla agagtan, uzerine diisercesine atlayan Habiiyiik

bencillik

mi etmisti. Hasan'in vefakarligmdan suphe

etmek
disini

haksizlik degil miydi?.. Hig, ciddi bir

miydi?!.

sebep olmasa ken-

gormeye gelmemezlik eder

san'm boynuna sanlmasi

bir oldu.

iki

gocuk

bir hayli

Bunlan diisunen ehzade, Hasan'a tekrar sordu:

"

zamandan
Karsilasmamn
gunluk
"
ilk

beri gdrusmemisjerdi.

Sdyle, nigin aghyorsun!.. Bir derdin mi var?!. Yoksa

heyecani gegince Hasan'in halinde birdur-

onun

igin

mi gdzukmedin?!."
Hasan'in
teessuru

sezen

Sehzade,

O'na
etti:

bir

haftadan

imdi
beri

nigin

daha

da

artmisti.

Sari,

gilli

gdzukmedigini sordu ve Have

Yoksa beni dzlemedin mi?L"

basini

yiizunden asagiya dogru bircamda toplanip yava yava yuvarlanan iri yagmurtaneleri gibi goz yaslari damliyordu.
dur-

Hasan

bnune

egdi.

Bu soz O'nu daha da

gunlastirmis, sanki Sehzade'nin sualini duymamisti.

Sehzade bu dost yuze uzun uzun bakti. Eskiden beri son derecede guzel, manali ve ahsiyetli buldugu bu kuguk yiizde
de simdi
kendisi gibi
ilk

O'nun dnceki gdrusmelerde de bazan bdyle dalgmlastigi olurdu. Umumiyetle yedi yasindayken aynldigi koyunden bahsederken orada
biraktigi

genglik ve erkeklik alametleri belirmeye

tiiyler

baslamisti.

Ham

bir

ayvanin uzerindeki

gibi

ince,

sari

kimsesiz anacigini hatirlar ve derin

ellerini

biyiklan belli oluyordu.

bir

Qunku

da

artik

on ddrduncu yasmi

hayale dalardi. Bu yuzden her namazda kugucuk

yuce

suruyordu.

Rabbine agar,
anacigini

bir

an once
ve
igin

bir

sefere

istirak

ederek gidip
anlatmak
kus

Goz

yalanyla yol yol islanmis bu dost yuzu, simdi kendisine

tatli

bulmak

O'na

gok daha

dgrendigi

gergekleri

ve manali geliyordu. insan yuzu giilerken

bir

sathi,

imkanini lutfetmesi
gibi inlerdi.

Rabbine yaivanr ve adeta

nigin

yarali bir

aglarken ise gok derin

mana

kazaniyordu. Sehzade bu

Fakat bu defa O'nun dogup buyudugu kdyden bah-

yegane arkadaini
seviyordu.

kugiik ve sat bir kalbin butun

sevme
gekti.

guciiyle

sedilmemiti.

Acaba yine

duygulanmi ve susmutu. Bunu

iki eli

Goz
bir

yalanni

yumuak ve

sefkat dolu bir el ha-

merak eden ehzade, Hasan'in egik basmi

arasina alarak

reketiyle sildikten

sonra O'nu kendine dogru

Hasan'in

bai iradesiz

ekilde Sehzade'nin

gdgsune

yaslandi. Kugiik

70

KIRIK KILIQ

KADlR MISIR06LU

71

kege kulhahi hafifge geriye kaydi. Iki arkada, yillarca ayri kaldiktan sonra bulu?an iki dz kardes. gibi bir miiddet oylece
kaldilar.

ben olmak

isterdim!.."

Sehzade

gdzlerini

uzaklara

gevirmis.

Hasan'i

iizen

Hasan hislerini anlatmaya daha da devam edecekti. Fakat Sehzade O'nun sdzunii keserek: " Sen neredeyse buyuk bir air olmusunL. Neler

mes'elenin ne oldugunu tahmin etmeye galisiyordu. Hasan bir saatin tikiaki gibi Sehzade'nin sihhatli kalb atisjarmi duyuyor,

sdyliiyor ve hislerini ne guzel anlatiyorsun!.." dedi.

Sehzade
sediyordu.

ise,

gogsiinde

O'nun

nefesinin

sicakhgini

his-

Hakikaten Hasan gok guzel konusuyor ve arkadasma duydugu hududsuz sevgiyi mukemmel bir surette dile
riyordu.
"

kari
geti-

Bir

miiddet sonra dogrulan

Hasan,

Sehzade'nin

Devamla:
tath urpertiler

yuzune bakmadan: " Keke sen bir Sehzade olmasaydm!.." diye minldandi.

Seni gormek, o igimde

duymak benim
igin

uyandiran Shenkli
bir tiryakilik

sesini

adeta dniine gegilmez

Sehzade:
"

haiini aldi" dedi.

Nigin?.." diye sordu.

Sehzade:
"

Hasan:
"

Peki Syleyse, sdyle bakalim

bir

haftadan beri nere-

Seni o kadar seviyorum

etti:

ki;

anlatamam!.." dedi ve sonra

lerdeydin?!." diye sorunca:

Have
"

Hasan:

Sen

bir

SehzadesinL

Belki

de

ilerde

Padiah ola-

"

Kendimi sensiz yasayabilmeye

Bu

alitirmak istedim!.. Fakarilik verdi.

caksm!.. Seni bu dlgiide

sevmemde gelecege
alt

aid bir

menfaat

kat olmadi. Olmuyor. ite

bak yine geldim" diye

umidinin rolu olmak ihtimali zihnimi

ust ediyor. Gergi

bunu
gocuk

Gdzleri yine dolu dolu olmutu.

sdzlerin

mSnasmi

an-

pek gok duundum ve bu

kat dyle

zanla kendimi bir hayli sugladim. Fa-

lamayan Sehzade:
"

zannediyorum

ki;

benim

gibi kimsesiz,

yetim

bir

Nigin, nigin bensiz

yaamaya alismak

istiyorsun?!." diye

olsaydin da seni yine ayni derecede severdim!.."

sordu.

Sehzade: " Pek tabii!.." diye

Hasan O'nun
karsjlik verdi.
"

bir

vazrfeye tayin edilerek Bursa'dan uzak-

latinlacagini dgrenmisti.
.

Hasan
"

sdzlerine devamla:
igin bel-

Bu,

nasil olsa olacak!..

Hem de

mecburen!.. Seni

arlik

Hatta o zaman korkusuz ve endisesiz olacagim

asil

burada birakmazlar!.." dedi.

O'nu
"

ki daha da gok severdim. Cesaretimi kiran biraz da senin bir Sehzade olmandir. Belki Sehzadeligin gok ehemmiyetli olabilir.

teselli

Birkag
Birkag
Evet!..

etmek
yil

ihtiyacini

hisseden Sehzfide:
bitirirsin.

sonra sen de mektebini

O zaman

bir

Fakat bence
dolu olan
sevgi,

ehemmiyetli olani senin o en temiz duygularla

kolaymi bulup seni de benim bulundugum yere tayin

diye karsihk verince hayrete kapilan Hasan:
"

ettiririz!.."

saf kalbindir!..
ulvi

Suva batinlmis

bir

sunger pargasi

gibi

merhamet ve
ki;

duygularla dolu olan kalbin!..

Bana dyle

yil

mi?!." diye sordu.

geliyor

senin

etin,

kemigin sanki

madde

haline gelmi bir vic-

O'nun
"

dandir!.. Evet yalniz vicdan!..

Damarlarmda dolaan sicak kan,

hislerini bir

anda kavrayamayan ehzade kisaca:

Oyle degil mi?!." dedi.

72

KIRIK KILIQ

KADlRMISIROfiLU

73

Sehzade O'nun uziilmesinin sebebini yine anlayamumisti. Bir muddet bekledikten sonra basim hizla diklestirerek sualini tekrarladi. Bu
finiiri9

Hasan

yine sustu ve tekrar basjni

egdi.

bir nevi

put haline getirilmis olacagini anlatiyordu.

karsi

O zaman
edi-

hatinma sana

duydugum

sevgi geldi.
veli,

Acaba hata mi

yorum diye duundum.

okumustu. Dedi
"

biiyuk

sanki kalbinden gegenleri

hareketiylo arkaya kagan, kuguk kege kiilahim duzeltti. Sanki O,

artik
"

ki;

az onceki kederli insan degildi. Ofkeyle:

Higbir menfaat arzu ve umidine bagh olmayip

kurulan
dostluk

sirf

Allah

Sen" dedi.
iste,

"Beni ve hislerimi anlamaktan gok uzaksin!..

diyorsun!..

igin

ve

arkadasliklar

mustesnadir.

Boyle
eder.

Bak gun

birkag

yil

Herhalde birkag

yil

sana birkag
gel

bagliliklar iistelik

Cenab-i Hakki son derecede

Hazretleri'nin

memnun
ile

gibi geliyor.
ki;

Evet haklisin!.. Herkes sevdigi kadar hisseder.

iste

Peygamberimiz Efendimiz
karsilatinlmi,

buyurduklarma gore;
gunahtane az gel-

Demek

sen beni

bu kadar seviyorsun!..
yil

Ama

de

bir

Ahrette hesabi gorulmekte olan bir insanin sevaplan

lari

de bana sor bakalim!.. Birkag sensiz olmak nedir?!. Dilerim

biiyuk bir ihtiyacin

degil,

sadece birkag saat

bile

sevaplan gunahlarmdan
gdnderiliyormu.
bir

bir

Allah'tan hig kimsenin kiigiik bir

diginden

cehenneme

yardim ve fedakarligina muhtag olmayasin!..

igin degil, belki

Ama

olursan,

Kendisine herhangi
lirse

kimseden sadece

bir tek

sevap

alabi-

zaran def
detlerin

igin bile

sana gelecek en kiigiik bir 6z canimi feda elmek bana haz ve saaBir diken, senin
isterim!..

kurtulup cennete gidebilecegi bildirilmi.

Bunun

iizerine

en ulasilmazini bahedecektir.

ayagina
Beni an-

adam da once en gok guvenip timid ettigi kimseler olan ana ve babasma muracaat etmis. Fakat ne anasi ve ne de babasi kendisine bu bir tek sevabi
giiglukle

batacagina benim gdziimun bebegine batsin

layabiliyor

vermemisler.

Bunun uzerine

binbir

musun acaba?!." Hasan konusmasma devam etmek

kesti ve:

buyutup

yetitirdigi

gocuklanna basvurmu. Onlar da

bir

istiyordu.

Fakat Sehzade

adamcagizin istegine musbet

Umidsiz ve
eli

karihk vermemisler.

O'nun sdziinu yine

"

Sevgi tek
sudur
ki;

tarafh

olmazL"
hislerini

dedi.

"Aramizda birfark varsa,

da

sen

sdyliiyorsun.

Daha dogrusu
hislerimi

soyleyebiliyor,

ifade

edebiliyorsun!..

Bense

igimde

sakliyorum."

ddnuyormus. Yolda, dunyadayken sevitigi bir arkadasina rastlami. Arkadasj O'nu uzgun gdrunce nigin iizuldugunu sormu. O da durumu anlatmis. Meger o arkadainm da sadece bir tek sevabi varmis. Gerisi hep gunahmi. Bu yuzden cehenneme gidiyormus. Kendi
bo
bir

sekilde geri

Hasan:
"

durumunu
karsilik verdi.

hig

hesaba katmadan bu
ettirmis

bir

tek sevabini israrla arLizere yol-

Sevgi gizlenmez!.. Gizlenemez!:." diye

gizliyor degilim.
iste

kadasina kabul
lanmi.

ve yine cehenneme gitmek

Sehzade:
"

Evet ben de biliyorum, sevgi gizlenmez, gizlenemez!..

Fakat bu harekete, Cenab-i Hak son derecede

olmus. Bu yuzden O'nu da afvederek o
nete gondermisj.."
iki

memnun
cen-

Zaten ben de
ifade
etti:
"

Sadece senin

gibi giizel sbzlerle

arkadasi

birlikte

edemiyorum.
Bir

hepsi bu kadar!.." dedi ve sonra ilave

Bu

izahati dinleyen

gun hocam, derste

Allah'tan

baska herhangi

bir

seyin

"

Hasan:
bizim

Umarim

ki;

arkadasligimiz da

ayni

sekilde
nail

fazla

sevilmemesi

gerektigini, asiri bir sekilde sevilen her seyin

Cenab-i Hakk'i

memnun

eder de O'nun atv ve merhametine

74

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

75

olmamizi
"

saglar!.."

deyince Sehzade Ertugrul:

"

Qabuk
Nee??."

soyle!..

Derhal buradan ayrilmam gerek. Simdi

ettirme!.."

insallah!.." diye karsjlik verdi.

LSIamla beni munakaa

"

Bu sirada bina tarafmdan

Lala'yi
lettigini

kendilerihe dogru gelmekte olan

Mektebden kagacagim!.."
diye bagiran
ki;

gdren Sehzade, gecikerek Emir Buhari Hazretlerini bekanladi, Lala muhakkak ki; O'nu aramaya Qikmiti. HaBugtin

"

Sehzade farkma varmadan

isjtmiti.

sesini

o kadar yukselmisti
bile

yanlarma tamamen yaklamis olan Lala

Fakat Hasan son
iyi-

san'in ellerini sikica tutarak:

"

O'nun bu hayret dolu nidasmi

hocamla

birlikte

gaginldik.
dedi.

Herhalde geciktim.

babamin huzuruna Lalam beni aramaya gikmiL"

gazi

derecede sakin duruyordu. Gdzlerini Sehzade'nin deh?etten ce agilmi gozlerine dikerek kendinden emin ve kat'T bir
deyletekrarladi:
"

ifa-

Lala'nin gelmekte oldugu istikamete arkasi

donuk olan Ha-

Kagacagim!.."
gocuk bu
Qunkii
fikrin

san, ba?mi govirip bakinca

"

durumu kavradi ve

aceleyle:

iki

munakaasini

yapmak

firsatini

buLala,

Halbuki asil sana sdytemek istedigim baka bir ey

lamadilar.

artik

yanlarma

varmis.

bulunan

vardi." dedi.

ehzade'ye serzenisje bakarak, kendisini Padiah'a gdturmek

uzere gelen Emir Buhari Hazretleri'nin on dakikadan beri beklemekte oldugunu

ehzade merakla: "~Ne?.."diyesordu. Hasan etrafina bakmdi, sonra kuguk basjm dniine egerek yutkundu. Sdylemekle sdylememek arasinda tereddiit gegirdigi belli oluyordu. ehzade israrla: " Neydi gabuk soyle!.." diye sikitinnca Hasan tekrar arYuzii endieli bir ifade kazanmiti.

ve bdyle buyuk

bir

insani

bekletmenin

yakisjksizligini bildiriyordu!..

kasma

ddniip bakti. Lala, kendilerine bir hayli yaklasmis bu-

Daha fazla tereddude imkan kalmadigmi anladi. Qunku sdyleyecegi sdzun Lala tarafmdan iitilmesini asla arzu etmiyordu. Bu sebeple yavas bir sesle:
lunuyordu.
"

Seni nereye
Nasil?.."

tayin ederlerse

ben de oraya gelecegim!.."

dedi.
"

"
"

Basbayagi." Nasil basbayagi?..

Bu

Seni mektebden dian birakirlar mi

saniyorsun!..

nasil olabilir!.."

"

Sdylesene

nasil olacak

bu

i!.."

76

KADIRMISIR06LU

77

dusuniiyordu. O'nu fikrinden caydirmanin gok gug olacagini tah-

min eden Sehzade, zihninden bu ise

Birden
Firuz

bir

gare anyordu.

Bey'in

hafifge

koluna dokunmasiyla daldigi

dusiincelerden
ettigini

siynlan

Sehzade, babasmm kendisine hitab

farketti.

Derhal

Padisah'i ciddi bir devlet

"

ayaga kalkarak tahtin dniine adami gibi selamladiktan sonra:

geldi.

Buyurun Efendimiz!.." dedi.

once diger devlet adamlarmdan gdrdugii hareket tarzini aynen tekrarlayan Sehzade, butun huzurda bulunanlann bakislarmi uzerinde hissediyordu. Padisah kendisini tepeden
Biraz

tirnaga siizdukten sonra:

"

OglumL"

dedi.

"Derslerini

baganyla

bitirmisin!..

Emir
Veliyi
tu.

BuharT Hazretleri arkasinda SehzSde Ertugrul oldugu halde taht salonundan igeri girdigi zaman
Yildirim Bayezid ayakta bulunuyor ve

AferinL Sen gelmeden hocalannin bazilanyla senin hakkinda

gdrustum. Anlattiklanna fazlasiyla

Efendi
Hazretleriyle

memnun
Kendileri

oldum. Simdi de

gdriitum.

de

senden

her

Sadrazamla konusuyordu. Sozunii gabucak tamamlayarak biiyuk

hurmetle karsiladi. O'nu elinden tutarak yambagina
oturt-

bakimdan memnun olduklanni

Yildirim

ifade buyurdular!.."

BSyezid'in "Efendi Hazretleri" sdziiyle kasdettigi,

Hazretleri'ydi.

Emir BuharT
sdzlerine
"

Bu yiizden O'na bakmis ve O'nun da

Salonda devlet buyiiklerinden kalabalikga bir grup vardi. Padisah oturduktan sonra onlar da sedirlere yerlestiler. Bunbiri

basjni sallayarak kendisini tasdik eyledigini gdrdiikten sonra

lardan

ortada kalmis olan Sehzade'yi elinden tutup kendine

oturttu.

Devletimizin dort

devam

etmisti:
tarafi

dusmanla

gevrilidir.

Biz bu kadar

dogru
degildi.

gekerek yanina

Bu,

Firuz

Bey'den

baskasi

dusman arasmda yasayabilmek igin kiliglanmizi bir an bile elimizden birakmamaya mecbumz. Ancak dinimizin yiice emirde hatirdan uzak tutmayarak hak ve adfiletten asla ayrilmamaliyiz. Zira unutma ki; devletler, ancak ve ancak adalet
lerini

Padisah, sanki Sehzade'yi hig gdrmemisti. Emir BuharT Haz-

ve Sadrazamla koyu birsohbete daldi. Orada bulunanlar, konusulanlan biiyuk bir sukunetle dinliyor ve kendilerine hitab
retleri

sayesinde varliklanni devam

Sen.
din?

ettirebilirler.
bilgileri

edilmedikge soze karismiyorlardi.

Bir

sey soruldugu zaman da

ve

askeri

yeterince

dgrenmis

buin-

ayaga kalkarak:
"

lunuyorsun. Simdi sira, bu

bilgileri

tatbike gelmistir.
igin faydali

Qunku

"

Efendimiz" veya: Sultanim!.." diye soze baslayarak pek kisa

dikkat

sanlari olgunlatinp devlet ve millet

bir

olabilecek hale
vali

cevap ve-

getiren tecrtibedir.

Bu sebeple seni "Saruhan SancaQi"miza

ilk

riyorlardi.

tayin ediyorum. Sehzadelerin idarecilikte

yillanni

muhim

bir

Bu durumlara
dinliyor,

diger

taraftan

eden Sehzade biriaraltan konusulanlan da Hasan'm o muthi karanni

vilayetin valiliginde gegirmeleri devletimizde

dteden beri

tatbik

edilen yerinde bir adettir.

78

KIRIK KILIQ

KADlR MISIROfiLU

79

Simdi

git

hazirhklara

basja;

Birkag

gikacaksin!.. Tayin oldugun vilayet

gune kadar yola hakkmda Sadrazam Paa

ben de su kadanni duunup tasjnmadan ve
gdriimeden
higbir karar

bakmish.

ehzade bu sdzleri sdylerken gdz ucuyla Firuz Be/e O zaman taht salonundaki devlet btiyukleri iginde
Firuz

sana

gerekli
ki,

izahati
valiligin

verecektir.

Simdilik
iyice
ile

sadece

Bey,

ehzade'nin

kimi

kasdettigini

anlamiti.

sdyleyeyim

esnasmda

etrafindaki tecrubeli devlet biiyiikleri

vermeyeceksin!.. Tabi?

yanma

bdyle kimseler de verilecektir."

PSdisah'in bu sdzleri sdyledikten sonra

sdyleyeceklerinin
"

susmasmdan O'nun

mehur kavga gununden sonra birkag kere onlarin Qunku bahgede buluup samimi bir hava iginde gdrutuklerini gormutu. ehzade'nin kendisine bakimdan O'nun: " Bana yardim et!.." demek istedigini anlamiti. Bu sebep-

bittigini

Emredersiniz Efendimiz. diye sdze basjamissa da tamamlayamadi. Padiah merakla: Yalniz ne?l." diyerek O'nun sdziinu Bu sual uzerine tekrar konumaya balayan Sehzade: Yalniz u hususu sormak istiyorum acaba istedigim
Yalniz..."

anlayan SehzSde Ertugrul:

le

yavaga yerinden kalkarak: " Efendimiz!.." dedi. "Sehzade

Hazretleri'nin kasdettikleri

sdziinii
"

Ciinkii

Hasan,
zeki,

talebelerimizden

biridir.

Gergi

heniiz

tahsilini

ta-

kesti.

mamlamami

olan

bir yenigeri
kabiliyetli

namzedidir. Fakat son derecede

bir

galikan ve

gengtir.

ehzSde

ile

birlikte

"

ki,

gdnderilmesinde bence

higbir

mahzur

yoktur.

Bununla beraber

herhangi

bir

kimseyi yanima

almama musaade buyuailacak

hiikiim devletlii efendimizindir!.." dedi

ve tekrar yerine oturdu.

mi?"diyesordu.
Yildinm Bayezid, O'nun yaninda devlet biiyukterinden herhangi
"

birini

yardimci olarak alip gotiirmek istedigini sanmiti. Bu

sebeple oglunun nasil birtercih yaptigini anlamak maksadiyla:

Mesela kimi?!." diye sordu.

ismi
ilk

$ehz3de heyecan ve tereddudunu yenerek

"

Yenigeri Hasan'iL" dedi.

belirmiti.

sukunetle:

Sehzade, Firuz Bey"e gozleriyle teekkur ederek bakarken, muddet dylece kaldiktan sonra basjni kaldinp yava bir sesle: " Pekaia!.. PekalaL" diyerek ayaga kalkti.. PSdiah'in ayaga kalktigini gdrenler de siir'atle yerlerinden kalkarak birer birer tahtin dnune gelip selam vererek gikmaya
Pcidiah diiunmeye dalmiti. Bir

baladilar.
bir

Bu
ifadesi

defa duyan Padiah'm yuzunde muthi

Qiinku

hayret

larina yol

ehzade'nin

kimi

kasdettigini

an-

Sehzade de ayni hareketi tekrarladiktan sonra hocavermek igin kenara gekildi. Emir BuharT Hazretleri'yle Firuz Be/in arkalanndan buyuk
salonunu terketmekte olan Sehzade'nin
kiigiik kalbi

Acaba bu Yenigeri Hasan kimdi?!. Gozlerini etrafindaki Bey ve Pasalann uzerinde gezdirdi. Onlar da higbir sey anlamamia benziyorlardi. Biraz tereddutten sonra
layamamiti.

taht

heye-

canla garpiyordu. Qunkii biraz dnce

girdigi

kugiik bir

Sehzade olarak
gibi

bu salondan, sjmdi merkezi Manisa olan "Saruhan"

ehzade'ye ddnerek: " Kim bu Yenigeri Hasan?!." diye sordu. ehzade:

ehemmiyetli bu vilayete tayin

ayriliyordu.

edilmis. bir "KGgtlk Vali" olarak

Hem

de en sevdigi insani dahi beraberinde gdturme

olarak!..

"

Heniiz Enderun'da okuyan

musaadesini koparmi
namzedidir Efenetti:

bir yenigeri

dimiz!.." dedi
"

Ama o daha sjmdiden

ve biraz durakladiktan sonra

bir yenigeri

ilave

kadar kuwetli, cesur

ve

bilgilidirL"

80

KADlR MISIROGLU
#.

81

Yildinm Bayezid Han'm, "Nigbolu Kalesi"ni kuatan dumanin durumunu dgrenmek ve onlardan "dil" almak iizere Evrenuz Be/le, sadakatinden uphe edilmeyen Sirp Despotu
Istefan

Lazarovig'i

bir

kisim

adamlanyla

birlikte

sabah karanligmda

Padiah'm "OtaQ-i Hilmayun'* denilen gadirmda sabahki toplantiya itirak eden kumandanlardan bakasmin haberi yoktu, "dil" konuturularakdu?manin ahvali

kefe gdnderdiginden,

hakkmda
en dnde
VI

bilgi

alinacak esirlere denirdi.

baglami olan gazilere yaklainca hig kimse, kosturan Gazi Evrenuz Bey'i tanimakta giigliik gekmedi. O'nu tabir caizse Rumeli'nin dagi tai tanirdi.
SCivariler, saf

at

BfRE DOGAN, BiRE

unes,
ufukta
kizil

DOGANL
mor
renkli

Sakallanni savasjarda ve at ustCinde agartmi bulunan bu namli kumandanin ata bir baka tiirlu binii vardi.

ve

bulutlann
batmisti.

kanimindan

haleler

Gelenler terden sirsiklam olan atlarmi birer kaziga bagladiktan sonra abdest ahp ayn bir cemaat teskil ettiler. Qunkii onlar yetiinceye kadar cemaat, farzi evvel kilman

birakarak

heniiz

Ovaya dagilmis gadirlarmdan gikan gaziler, grup grup cemaatler teskil ederek namaz kilmaya
hazirlaniyorlardi. Abdestini alanlar, kendilerine en yakin olan safa gegip oturuyor, balanni dnlerine egerek her taraftan bir-

akam namazinin sonuna yaklamiti. Namazdan sonra, Otag-i Hiima>un'da "divan" denilen toplanti vardi. Buna keiften ddnen Gazi Evrenuz Bey'le istefan
Lazarovig de katildilar. Bunlar, dil yani esir elde edememisjerse de konutuklan kdylulerden dumanm durumu hakkmda bir hayli malumat toplamisjardi. Divanda butiin duyup
bgrendiklerini bir bir anlattilar.

den okunmaya
koyuluyorlardi.

Ortalik

baslayan "Ezan-i Muhammedr'yi dinlemeye gitgide kararmakta, uzaktan Tirnova

farkedildi. Fakaz gazilerde emaresi belirmemisti. Ciinku, bunlann diisman olmayacagini tahmin etmek gug degildi. Duman olsalar

isiklannin bir bir yandigi gorulmekteydi. Tarn bu sirada, ovanin bir ucundan bes on atlmin, karalti halinde gitgide yaklasmakta olduklan

ehrVnin

ciliz

higbir telas

Anlatilanlara gore "Blrlesjk Hagh Kuwetleri" yuzbin kiiden ziyadeydi. Avrupa'nin buyuk kuguk, butun devletleri, bu orduya imkanlan nispetinde katiimislar, gikarabilecekleri en muazzam

her

ta-

rafa

yer[e ? tiri!mi?

bulunan

ndbetgileri

gegerek

ordugaha
Dogrusu

boylesine yaklaamazlardi. Peki ama, alacakaranlikta atlarmi boylesine ko?(urarak yaklaan bu

suv^riler kimlerdi?..

orduyu vucuda getirmilerdi. Diiman iki kol halinde harekete gegmisti. Bunlardan biri, bu seferin tanziminde ve butun Avrupali Hiristiyan devletlerin

Turkler'e karsj birlemelerinde dnciiluk

eden Macar
ordu,

Krali

Siis-

gismund'un

kumandasi

altmdaydi.

Bu

bu suale o anda cevap verebilecek pek az kimse

Sirbistan

vardi.

Qunku

tikametinde ytiruyerek Tuna Nehri'nin sol sahili boyunca Osmanh topragina girmiti. ileri harekata devam ederken

de

82

KIRIK KILIC

KADiR MISIROGLU
ve
ih-

83

karsilastigi
tiyar

mudafaasiz Miisluman
kiligtan gegirmi?,

kdyluleri gocuk, kadin

Gergekten
Padiah:
"

"Birleik

Hagli

Ordusu"nun hareketini dgrenen

demeden

mallanni yagmalayip evlerini

atese vermisti

Bu
ki,

defa da elirnden kurtuldun, kdhne Bizans!.. Fakat

yine gelecegim ve seni mutlaka alacagim!.." diyerek

"Korkusuz Jan" lakabiyla meshur olan Never Kontu'nun kumandasi altindaki ikinci kol ise, Budin - Erdel uzerinden Eflak'a
gegmis. burada Eflak Voyvodasi Miga'yi da beraberine alarak ileri yuriiyusuno devam etmisti. iki ordu, Nigbolu Kalesi Oniinde
birleserek bu kaleyi kusatmislardi.

unutma
Anadolu

ve

Rumeli

askerlerinin

siir'atle

Edirne'de

top-

lanmalanni emretrni?ti.
Kendisi de ku?atmayi kaldirarak emrindeki onbin
vetle harekete gegmiti.
kisjlik

kuv-

Bu

izahati

dinleyen

Padisah,

ige

urperti

veren

tesirli

kumandanlann yagiz etrafindaki bir miiddet bakislanni gehrelerinde dolastirdi. Bunlar herbiri birgok muharebeye girmis, bu yolda sac sakal agartmis kimselerdi;
lerbeyi

Anadolu ve Rumeli askerlerinin de kendisine yetismesiyle Edirne'den yola gikan Yildinm Bayezid, akil almayacak kadar kisa bir zaman zarfinda ite Ttrnova'ya
ulasmiti. Burasi,
alti

muhasara

altindaki Nigbolu Kalesi'ne

sadece

Kara Timurtas Paa, Sadnazam Ali Beylerbeyi olmu bulunan SehzSde Ertugrul'un eski hocasi Firuz Bey... Anadolu askerlerine kumanda etmekte bulunan SehzSde Stileyman Qelebi ile Sehz&de Mustafa Qetebl de
li

Saaica Paa, BeyPasa ve artik Rume-

saatlik bir mesafeydi.

buyiik bir sur'atie

YiHinm'in istanbul I'lusatmasindan vaz gegerek bu kadar Tirnova'ya kadar geldigi haberi, diisman
urperiici bir lesir

cephesinde
,!

meydana

getirmis,

Once bu habere

inartilmak ist&nmemjti. ^ahadiin:

oradaydi.

Sultan BSyezid,

ister gelsin, ister

gelmesin, biz gelecek

Paalarm her

biri

bir

turlu

tedbir

alinmasi teklifinde bu-

lunmuslardi. Padisah, hepsini buyuk

bir dikkat

ve sabirla

din-

lemisti. Artik nihai karari vermesi gerekiyordu. Qunku ve ancak onun hakkiydi. Boyle oldugu haide o, Paalann, verecegi karari beklemekte olduklanm unutmus gibi derin bir sukuta dalmis, zihni Otag-i Humayun'dan gok uzaklara gitmisti.

yaz, Ermenistan Kralligi'ndan gegip Suriye'ye girecek, Yafa ve Beyrut kapilanni Araplardan alacagiz!.. Suriye'ye varmak igin

bu, yalniz

Arz-i

daha baska sehirieri de elde edecegiz ve Kudiis Sehri ile butun Mukaddesi fethetmeye gidecegiz!.." diyen SIgismund bile
Ciinku

saskin birhaldeydi.
gekilmis oldugunu sancligi bir
(

bulundugu bir sirada ortaya gikan ve O'nu kusatmayi kaldirarak Rumeli hududlanna komaya mecbur eden bu Hagli taarruzu iyiden iyiye canini sikmiti. Emrindeki kuvvetin, dumanin ancak yarisi kadar
istanbul'u ikinci defa olarak kuatmi

YiWinm'm asker toplamak igin Anadolu iglerine anda O'nun Tirnova'ya ulastigi haberi aiinmis bulunuyordu. Turkleri daha onceki birkag savasta

olduguna
olurdu, su

hie

aldirmiyordu.

Zira

harb,

O'nun

igin

adeta.bir

eglenceydi. Er meydanina bir

i

dugune

gider gibi giderdi.

Ama

he

yakinen tammak imkanim bulmu olan Sigismund, bu haberin dogrulugundan asla suphe etmiyordu. Turkler'in akil almaz dirayet ve cesaretlerini O'nun kadar tanimayan silah ar-

biraz

daha geg orlaya giksaydi da u

buna mani olmak
belliydi.
igin

Bizans'in bir
Halbuki,

an once isini dumanin da

bitirerek "istanbul FStihi" oluverseydii..

asil

aceleyle harekete

YiWinm yetisinceye kadar mutlaka dusecegini zannederek beraberinde getirdikleri figilar dolusu saraptan igip igip gece giinduz sarho, olarak hora teperken o gadinna gekilmi, kara kara dusuniiyordu.
kadaslan, Nigbolu Kaiesi'nin
Diger taraftan Padisah, Otag-i
I

gegrnis oldugu agikga

lumayun'undaki

silah

ar-

84

KIRIK KILIQ

KADiR MISIR06LU

85

kadasjanna vardigi karari bir kilometre bir mesafeye kadar

cek
hatti

tiirlu

agiklamiyordu.

Dumana on

kararmi
hakkakti.

agiklasa,
Zira

kendisine

mSni olmak
yuzyirmi
bin

isteyecekleri
kisilik

mu-

yaklasjldigi bir sirada takip edile-

tek

basjna

bir

duman

hareket

igin

bir

karara

vanlmamasi olacak ey

genbarini yararak kaleye varabilmek,

bile

degme

babayigidin hayal
ki,

degildi?!. Bunu duunen ve sabn tukenen Paalar, basjarmi onlerine egmis bekliyorlardi. Padiah, acaba bir karara vara-

edemeyecegi

bir

i?ti!..

Bu yuzdendir
teklif

P&diah top-

lantidakilerin

herbirini

uzun uzun suzerek

tartip

ddkmu, bu

mamis. miydi?!. O'nu gok daha zor giinlerde yakinen gdrup

tanimis
vardigi

muthis. vazifeyi

onlarm higbirisine

dahi edememiti. So-

olan

Pasalar,

buna

ihtimal

veremiyorlardi.

karari

agiklamak

mi

istemiyordu?!.
biri

Acaba Bu da

du[inulemezdi. Qadinna toplananlann her

O'nun yoluna

bas koymus. cesur, sadik ve fedakar insanlardi. Bunu birgok kereler blume meydan okuyarak ispat etmisjerdi. O halde Padisah nigin haia susuyordu?!. O'nun bu uzun sukutu Pasalar
igin

Sdeta gdziilmesi imkansiz

bir

muamma

haline gelmisti.

Padiah'a sual sormak edebe aykinydi. Buna hig kimse ana kadar dalgin dalgin cesaret edemezdi. Bu uzun sukutu,
dusiinen Padisah'in gur bir sesle: pekala Pasalanm!.. Sabah olsun, hayrolsun!.." demesi

sona

erdirdi.

Pasalar,

kavuklarmi

ana kadar onlerine egmis. bulunduklan kocaman kaldirdiklannda Padisah'in ayaga kalkmi bu"gikabilirsiniz!.."

isj, bizzat ifa etmeye Muhasara altmdaki kalenin durumunu pek merak ediyordu. Gergi kale muhafizi Dogan Bey son derecede cesur ve dirayetli bir kumandandi. Fakat etrafi dumanla gevrili bulundugundan kendisine bir haber ulatinlamamiti. Pek tabit olarak Yildinm'in ordusu ile birlikte imdada yetitiginden haberi yoktu. Acaba kalenin silah ve erzak bakimindan ne dlgiide kari koymak imkani vardi?!. Yildinm, Dogan Be/in gdresizlik iginde kalip mukavemetten vaz gegmesinden korkuyordu. Bunun igin O'na mutlaka, imdadina yetiildigini duyurmak istiyordu. Bu tehlikeli ii, gece karanligindan istifado suretiyle gun dogmadan bitirmek gerekiyordu. Bunu dugunen PSdiah, yavaga gadirdan gikti. Hava puslu, etraf sessizdi. S&dece

nunda

hig

kimsenin gdze alamayacagi bu

karar vermiti.

lundugunu gorduler. Bunun

demek oldugunu
hizasinda

nobetgilerin dudiikleri iitiliyordu.

Ndbet noktalarmda yakilmis

gok

iyi

biliyorlardi.

Hafifge egilip ellerini gdgusleri

birer

olan geraglarm lo aydinliginda

liyordu.

kocaman

golgeler husule ge-

gaprazlayarak geri geri yuruyup

giktilar.

birer

gadirdan dian

Yildinm sessiz ve sakin adimlarla gadirinm dnunde

hazir duran

atma

yaklati.

Kendi ndbetgisi O'nu

farketmiti. Fa-

Otag-i

Humayun'da
iki

yalniz kalan Padi?ah,

dest

aldi.

rekat "Hacet

namazi"

kildi.

once yeniden abBuyuk bir istek igin

agarak "Fetih
is-

kat

yanma yaklaamazdi. Ancak, ndbetginin, PSdisah'in ne yapmak istedigini kavramasina imkan kalmadan O bir sigrayita
sur'atle

kilinan

bu

namazdan sonra
basjadi.

Kur'an-i

Kerim'i

atma binerek son

tirme yollari gayet
at

gozden kaybolmutu.
gizli

Suresi"ni

okumaya

Bunu da

bitirdigi

sirada herkes
iitilmiyordu.

Padiah, Tirnova'dan Nigbolu Kalesi'ne giden

iyi

ve kes-

tirahate gekilmis bulunuyordu. Etrafta

ses seda

biliyordu.

Buralan O'nun gengliginden beri

Padiah kararmi

vermiti.

Gece

karanliginda, hig kimseye

koturdugu harb sahalanydi. Daglar ve ormanlardan gegen

haber vermeden gizlice ve yildmm sur'atiyle Nigbolu Kalesi'ne varacak ve kale kumandaniyla konuup ddnecekti. Biraz once Bu pasalara agiklamadigi ve derin derin duundugu buydu.

sarp patikalarda birkag saat at koturan Yildinm Bayezid, tarn

gece yansi kale bedenlerinin dibine varmiti. Kaleye gunlerden beri ku ugurmayan duman O'nun yildinm sur'atiyle ara-

86

kirik Kiug

87

larmdan suzulijp gegtigini farkedememisji. L.sasen bdyle

tesebbuse, hig kimse ihtimal veremez, aralarma
kansabilecegine inanamazdi.
bir

bir

yabancmm

Kale burglarinda yakilan mes'alelerin yari aydmligmdan muhafiz

ndbetgilorin karaltilan farkediliyordu.

ndbetgilerinin
Yildirim,
ati

Uzaktan dusman
Ilik

karakol

dudukleri

isjtiliyordu.

bir

sonbahar
istercesine

akamiydi.
"

kale bedenlerine tirrnanmak

saha kalkmis olan

uzerinde dogrularak

giir bir sesle:

Bire DoQaanL Bire DogaanL diye bagirdi.

anda kale burglannda ve
bir

O
sesi

tetikte

bulunan Dogan Bey, ge-

cenin siikutunu

kurun

gibi

delerek etrafa yayilan bu erkek

VII

tanimakta gugluk gekmemisji. Fakat kulaklarma inana-

miyordu.
"

Dogan Bey, heyecanla

kulak kabartti. Yildinrn'tn sesi:

Bire Dogan!.. Halin Nicedur?." diye tekrar giirleyince

ASlL

D0MAN

Dogan

Bey'in hig suphesi kalmamish.

Bu O'nun

sesiydi. Fakat

buraya nasil
beri

golobilmiti?!. Etrafta kaleyi

kisjlik

gepegevre kuatmi
vardi. Birkag giinden

olan yuzyirmi bin

birduman kuvveti

sabah safak sokerken, Osmanh Ordusu'nu Ertesi karsjsinda goren Haghlar, adeta gdzlerine
namiyorlardi.

ina-

kaleye bir kus.

bile

ugurtmuyorlardi. Fakat simdi bunlan

duunecek zaman
"

Birkag

gun evvel
Yildirim,

istanbul'u

kuat-

degildi.

Heyecanla burgtan

egilip sarkarak:

Buyrunuz, saadetlii hunkarim!.." diye karsihk

tekrarladi.

makla megul bulunan

verdi.

bu uzun mesafeyi

Yildirim:
"

Halin nicedur?!." diye

ne zaman asmis. da Nigbolu Kalesi'ne kadar gelebilmiti!.. Haghlar, hayret ve dehete kapilmakta hakhydilar. Zira o

Dogan Bey,

dii!jmanin bir haftadan beri kaleyi karadan ve

ettigini,

gunku

artlar iginde, yani at sirtinda istanbul'dan ta Nigbolu'ya

bir
iki

nehir cihetinden tazyik

fakat Padiahlannin mutlaka im-

kadar gidebilmek, en 'az

agirliklanyla birlikte

haftalik

iti.

dada gelecegine inanan

bildirdi.

gazilerin metanetle kari koyduklanni

koskoca

bir

ordu

olarak!..

Hem de butun Ama Yildirim, ol-

Aldigi

bu

habere

memnun

olan

Padisah, son defa

olarak:
"

Hole dayanin bakalim!..

ite biz

de gelip

yetitik!.."

diye

kumandandi. Ancak bu defaki Hagli Ordusu'nda bunu bilmeyen pek gok kimse vardi. Bunlar bos bir hayale kapilmi, Yildinm'm asker toplamak ve vakit kazanmak
mazi olur yapan
bir
igin

bagirdiktan sonra geldigi gibi simsek sur'atiyle gdzden kayboldu.

Anadolu'ya

gekildigini

sanmislardi.

Fakat

o,

ite

karilanndaydi.
YikJinm'in

Bu konusmalan duyan diisman karakol efradi, hadiseyi kumandanlanna ulastirmislarsa da onlan inandirmalan mumkun
olmamisti!..

hig

olmazsa

bir

muddet daha geleme-

yecegini, Nigbolu Kalesi'ninse fazla karsi

koyamayacagmdan
igip igip

mutlaka teslim olacagini duunerek sabaha kadar

hora

88

KIRIK KILig

KADlR MISIR06LU

tepmis

bulunan

Haglilar,

tedbirsiz

yakalanmislardi.
bir

Gergi

asilzadeleri Bursa'dan ayrilarak, memleketlerine gitmek uzere

karsilarmda kendi sayilannin ancak yansi kadar

ordu vardi.

yola gikacaklardi.
Esirler,

Ama

bu, Rumeli'yi

"vatan"
Sirf

kilmaya azmetmis olan kudretli

en yeni

elbiselerini giymisler,

serbest olarak gruplar

geliyorlardi.

Turk Ordusu'ydu!..
Yildinm
zamlamisti.

sayica ustiin olmakla ona galip ge-

halinde halkm
bir yildan beri,

arasmdan gegerek saraya

Bursa'da
gibi
bir esir degil,

Esasen

linemeyecegi kag defa anlasilmisti!..

Bayezid,

bu sehrin halkindan herFakat

gelirken
iglerinde

ordusunu

bir

"hi la

I"

seklinde

ni-

hangi

bir

kimse

yasamislardi.

Bu Turk ve islam sehrinden

yollarda

ilk hiicuma gegen Fransiz Osmanli Ordusu'nun bu sovalyeler karsisindaki merkez kesimi once kasden gerileyerek dusmani igine gekmi, sonra da hilalin serbest uglarmi birlesjirerek onlan kiskaca alip

Dusman saflarmdan

unutulmaz
muthi
bir

hatiralar
eziklik

edinerek
vardi.

aynlacaklardi.

sdvalyeleriydi.

Zira

Nigbolu'ya

karsjlastiklan

mudafaasiz
Halbuki
misafir

kdyluleri kiligtan gegirmis, mallarmi

yagmalamislardi.

Turkler,

kendilerine

bir

esir

degil

sur'atle
belli

imha olmaya

etmisti.

Bdylece daha basjangigta harbin neticesi

adeta

erefli

bir

muamelesi

yapmi,

onlan,

efen-

baslamiti. Gergekten

sadece

iig

saat suren bu

dilikleriyle utandirmilardi. Bunlardan

birisi

de Fransiz
olarak

Krali'nin

garpisma sonunda kagabilen duman askerlerinin gogu Tuna Nehri'ni gegmeye gahsjrken bogulmustu. O kadar ki; bu
kanli

yegeni Korkusuz Jan'di.

Fransiz
TurkleCle
esir
ilk

dvalyelerinin

kumandani

Nigbolu'da

Hagli seferinin teskiline amil olan nehir yolundan,

Macar

Krali

Sigismund dahi

defa karsilasmi bulunan bu asilzade asker, Once

igerlemis,

bazi yakinlannin yardimiyla kagarak cantni

kiligtan gegirilmis,

gOglukle kurtarabilmiti. Kagamayanlar

pek

gogu da
gikarken:
"

esir

edilmiti.

Esirler

arasmda baste bu

sefere

tahammul edilmez bir izdirap duymutu. Gururunu inciten bu esaret ona pek agir gelmiti. Fakat bir yildan ziyade, eskiden barbar sandigi TUrkler arasmda
dutugune pek

Gdk kubbe gokecek

ileri

yaamak, onun birgok

olsa, mizraklanmizla tutariz!.." diye

yanlis.

duuncelerini duzeltmi, gergegi

gormesini saglamisti.

dgunen Fransiz
uzere birgok
Bunlar,

6valyelerinin

kumandani Korkusuz Jan olmak gelen diisman kumandani vardi.

gdturulmek uzere Gelibolu'ya vasil
ol-

Uzun

boylu, genis omuzlu,

sanm, kalm pazulu

bir

bir

geng olan
Adeta

Korkusuz Jan

saraya giden yolu yavas. yava ve mutereddid

haldeydi.

Bursa'ya

adimlarla katederken zihni karmakansik

esirlikten

duklannda Hagli donanmasi da Bogaz'dan gegmekteydi. Bata Macar Krali Sigismund olmak uzere bu donanmayla kagmakta
bulunan
bu sirada sahile dokulmus binlerce arkadaslarmi elemle seyretmislerdi.
Haglilar,

esir silah

yakmlanna kavudolayi muamelelerden iyi GordCigu sacagma sevinemiyordu. birgok kereler bir daha Turkler'le harb etmeyecegine yemin
kurtulduguna,

memleketine

ve

etmiti. Padiah'in kendilerine:

"

Gegmis

olsun!.."

demek
bir

igin

onlan son defa olarak hubile

Bursa'da buyuk
larm "f

bir

fevkaladelik vardi. Halk, esirleri ve on-

zuruna kabul edecegini bilmese, saraya

gitmeyecekti. Fakat

idye"
beri

denilen kurtulus parasmi getiren Hiristiyan heyet

igin

yuce Turk hukumdarim

atiyordu.

kere daha yakindan gormeye can

mensuplanni gdrmek
yildan

caddeleri doldurmutu.
alitiklan

gun,

bir

aralannda

gormeye

esir

Hiristiyan

90

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROGLU

91

Taht salonuna

ilk

alman Korkusuz Jan

oldu. Padisah, sedef

recegini

kestiremiyordu.

Esaretten

kurtuldugunun

kendisine

kakmah

tahtinin ustiinde bir zafer abidesi gibi dimdik oturuyor,

ifade edildigi bir

am

yasiyordu. Fakat bir esirlikten kurtulurken

kocaman kavuklan ve uzun ciibbeleriyle ellerini kavusturmus, Osmanli Bey ve Pasalan, O'nun etrafmda ayakta bekliyorlardi. Geng ve yakisikli Fransiz sovalyesi Korheybetli sakallan,

kendisi
esirlik

dmrunun sonuna kadar devam edecek bir baska basliyordu. Bu da karsismdaki "asil duman"m kudretli
igin,

sahsiyetiyle

temsil

etmekte bulundugu yuce Turk

Milleti'nin

kusuz Jan, sapkasmi gikararak tahta dogru

ilerledi.

Birkag adim

ulailmaz meziyetlerine

duymaya

basladigi buyiik hayranhkti!..

mesafede durarak
Padisah
edorken:
"

hafif bir

reverans yapip Padisahi selamladi.

isaretiyle

belli

belirsiz

bir

bas

bu selama mukabele

Gegmis

olsun!..

Memleketinize saadet ve selametli

gidi

niz!.."dedi.

yor, fakat

Korkusuz Jan, gordugti iyi muameleye tesekkur etmck istisoze nasil baslayacagmi kestiremiyordu. Heyecan ve

utangtan,

omuzuna kadar ddkulen uzun ve kumral

memleketindeyken
Turkleri

saglari bile

sirsiklam ter olmustu. Nihayet kendisini toparlayarak, gdrdugu

misafirperverlikten,

baska

turlu

tanidigmdan, boyle bilse onlarla harbetmek igin Nigbolu'ya gelmesinin imkansiz olacagmdan bahsetmeye baslamisti. Birden
bire
"
"

O'nun yeminini hatirlayan Padiah: Yeter" der gibi elini havaya kaldirarak:

Jan!.." dedi.
igin

"iittim

ki;

bir

daha aleyhime

silah kul-

yemin etmissin!.. imdi bu yeminini sana iade ediyorum. Yurduna dondugun zaman benimle yine savasmak
istersen,

lanmamak

butun.Avrupa hukumdarlanni yardima

gagirabilirsin!..

Ne kadar biiyiik bir ordu toplayabilirsen, bana san ve eref kazanmak igin o kadar firsat vermis olursun. Beni harb meydanlannda daima kar?inda bulacagina emin olabilirsin. Qiinku ben, harb ve zaferler igin yaratilmis bir insanim. Benden ileride

bulunmak arzusuna
caklardir!.."

kapilanlar,

daima benden geride

kala-

Padisah

sdziinii bitirdiginde

Korkusuz Jan'in hurmet ifade

et-

mek uzere

egik duran basi, daha da egilmisti.

Ne cevap

ve-

92

KADlR MISIR06LU

93

kugiik bir baslangiciydi. Tarihlerimizde

felaketin
nasil
bir
ilk

Timur

GSilesi" denilen

eden bu acikh hSdiseler, acaba gelisme gdsterecekti?!. Bunu o anda kimsenin

safhasini teskil

hakkiyle
devrini

tahmin edebilmesine imkan yoktu. Ancak, kurulus

henuz tamamlamis bulunan Osmanli Devleti igin gok agir bir darbe teskil edecek muthis bir musibetin anbean yaklasmakta oldugunu sezmeyen yoktu. MalkogoQIu Mustafa Bey'in anlattiklan bu his ve kanaati takviye ediyordu. Zira anlasiliyordu ki, biiyuk bir ordu ile Anadolu uzerine yuruyen Timur, Osmanlilar'in Hagli dusmanlanndan daha siddetli bir kin ve husumet ile doluyclu. Turk ve Miisluman olduguna bakVIII

maksizm dniine gikan her manii yakip yikarak

Nesebini zoraki
bir

ilerliyordu.

surette Cengiz Han'a

dayayan Timur"un
bir hayli gelismiti.

CAL COBAN CALL

Ortaasya'da kurdugu devlet kisa

zamanda

Otag-i Hiimayun'da
hati

gergek bir matem havasi esiyordu. Pasalar, bastarmi dnlerine egmis, verilen iza-

O'nun muhteris ve miicadeleci kurucusu ise, kazandigi parlak basanlardan simararak "cihangir" olmak sevdasina kapilmisti. Bu maksadla iki defa batiya dogru ilerleyerek nice halis Turk ve
islam
beldelerini

kanh goz yaslari akitarak

yakip

yikmis,

mamureleri,

uzerinde

bay-

dinliyorlardi.

Padisah

ise, aglamamak igin kendisini zor zaptediyordu. arasmda aciz ve garesiz gflzukmenin mevkiine yakismayacagmi diisunmese, O da sicak goz yaslanni goktan

Kul

taifesi

harabeye gevirmiti. O'nun bin ddrt yuz yili kuslann bahannda gergeklesen ve Sivas kapilarma kadar ilerleyen bu ana kadar seferi, Muslumanlar uzerine uguncti atilisiydi.
tunedigi bir
birgok

boaltacakti.

Buna ragmen arada

kuguk
Artik,

devleti

haritadan

silmis,

topraklarmi

iilkesine
kudretli

bir

kuvvetle siktigi
ile

yum-

ruklanni dizlerine vuruyor, bazan da ipek bir gevre

katmisti.

kendisine Osmanli

Devleti ve

O'nun

kocaman

kemer burnunu siliyormus gibi yaparak belli etmeden nemlenen gdz yaslanni kuruluyordu. Padisah bdylesine derin bir elem ve kedere bogan, "Sivas Kalesi"nin basma gelen facianin
i

hukiimdan Yildinm Bayezid'i en buyiik rakip olarak gfirmeye

baslamiti.

Bu

yuzdendir

ki;

Osmanli

hukumdarma

karsi
(!..)

kabulu

imkansiz sartlar

ileri

suruyordu. Kendisi de Turk

ve hatta
edil-

hikayesiydi. Olanlan nakleden

Bu geng kumandan,
zangir zangir

de Malkogoglu Mustafa Bey'di. anlattiklannin heyecan ve izdirabiyla

gbrdugii dehsetli facianin tesi-

Miisluman

(!..)

olan Timur, guya irkdas ve dindalarmin kanini

ddkmek

istemedigini gostermek istiyor ve

buna mecbur

titriyordu. Qiinkii

rinden hala kur(ulamamiti.

memesini diliyordu. Aslmda bunlarm hepsi de birer aldatici bahaneydi. Hakikatte Osmanli Devleti'nin mutlak bir surette
kendisine tabi olmasini arzu ediyor ve bunu gergeklestirmeyi

Osmanli Devleti'nin kuruluundan beri gdriilmemis bulunan bu facia, aslmda biiyuk

bir

benzeri

bir

musibetin

kafasina

koymu bulunuyordu.

94

KIRIK KILIQ

KADIR MISIROGLU

9b

kazanmis buyiik bir hukumdarin Timur'a boyun egmesine ve O'nun yersiz tekliflerini kabul etmesine imkan yoktu. Neticenin silahli bir gatismaya varacagini kestirmek hig de gug degildi. Bunu bir an evvel gergekle?tirmek isteyen Timur, ileri surdugu artlan her gun biraz daha agirlastinyordu.
Yildinrn
gergeklestirmisti.
kaldirmisti.

Yildinrn Bayezid gibi ernsalsiz zaferler

gdstermesin!.."
Biz Timur'un kalabalik bir ordu
ile

ehrimiz uzerine dogru

gelmekte bulundugu haberini alinca toparlanarak alinacak tedbirleri gorusmeye baslamistik. Sehrin valisi ehzade Siileyman
Qelebi Hazretleriyla Karakoyunlu Aireti Reisi Kara Yusuf

Bey

Anadolu Turk ve islam birligini Bu ugurda birgok kiiguk beyligi ortadan Bunlarm beyleri de Timur'un etrafinda toplanmisTi.
bir

BSyezid,

bu kadar buyuk bir duman kuvvetine kari kiigucuk bir kale ne yapsm, diyerek sehri terkedip gittiler. Bu yiizden kalenin mudafaasi bendenize kaldi. Malumu devletleri oldugu uzere Anadolu
Beylerbeyi Timurtas. Pasa kumandasinda gonderiien yardimci
kuvvet,

O'nu devamli
lardi.

surette Osmanlilar'la gatismaya tesvik ediyor-

ehzade Siileyman Qelebi

aralanna

Hazretlerinin emrindeki kuvbirlikleri girmiti.

Timur'un Osmanli Devleti'ni ortadan kaldirmasiyla tekrar

tahrik

vetlerle birieemedi. Zira

dusman

eski beyliklerini kurabileceklerini hesapiiyoriardi. Fakat Timur'u

Osmanli Devleti'ne kar?i

rupa'daki

eden sadece buniar

rahatsiz

degildi.

Av-

Esasen, kaleye yardimci bir kuvvet gdnderildigini ogrenen Timur, bir kisim askerini onlarm uzerine sevkederek kendilerinin
kaleye yaklamaiarmi onledi. Gerek bu kuvvetlerin ve gerekse

Turk

islam

ilerleyisinden

olgn

birgok

de bu maksadia O'nun yaninda bulunuyorlardi. Buniar da, amansiz bir diisjnan oiarak gorduklori Osmanlilar'dan ancak bu suretle kurtulabilecekleri
umidini tasiyorlardi.
Talihin garip bir cilvesidir
ki, sirf

Hiristiyan devletin hususi elgileri

Sehzade Siileyman Qelebi

Sivas, Timur'un
giin

Hazretlerinin

Timur'un ordusuna

Kayseri civannda magliip olduiclan maiuiTidui

amansiz hucumlarma

karsi tarn

on sekiz

bir

sahsT hakimiyet tesis

et-

metanetle direndi. Sehre her dakika manciniklaria ta yagdinliyordu. Nihayet halkm ileri gelenleri bir tedbir du^unduler

mek maksadiyla Turk ve

yikarak batiya dogru
(!..)

islam ehir ve kasabaianni yakip

ve dediler
"

iig

defa yuriiyen Timur, ustelik

hem

Turk

Bu zalim, bu
yetisinceye

ki:

gidile ehrimizi ele gegirecektir. Padisahi-

ve hem de Muskiman (!..) di. Fakat O'nun Turkluk ve Muslumanliga verdigi zarar hesapsizdi. Fakat asil korkung tahribatini bin ddrt yuz yili bahannda gergeklegtirdigi bu iiguncu seferinde icra etmiti. Gergekten, Semerkand'dan yola gikan Timur o yilm Temmuz ayinda Pasinler uzerinden Erzincan'a

miz

kadar

dayanmamiz

imkansizdir.
hirer

Butiin

gocuklanmizi toplayip dnumiize katalim. Ellerine

verelim.

rahle

Bu

rahlelere Kur'an-i Kerim'ler koyarak baslari ustunde

tasjtalim!..

Yavrulanmizi bdylece dnumiize katarak kendisine,

sehrimizi

daha
igin

fazla

tahrip

varmisti.
teklif

Buranm

emiri,

kendisini Yildinm'a kari

korumasim

gegirmemesi

ricada bulunahm.

etmemesi ve Ne de olsa

ahaiiyi
bir

kilictan

Miislumandir.

ederek O'na aradigi bahaneyi vermiti. Erzincan'dan Sivas uzerine harekete gegen ve Anadolu yollanni bilmeyen Timur'a
Erzincan Emiri
Sivas'i
gibi
ile

Akkoyunlu

Osman

Bey, rehberlik ediyorlardi.

kusatan Timur'un burasmi nasi! eie gegirdigini ve ne zulumler yaptigini Yildinm'in huzurunda anlatan Maldiyordu. "Allah boyle bir faciayi bir

Umulur ki yola gele!.." Bu tedbir herkesge uygun goruldu. Sehirdeki sekiz on yaslannda ne kadar gocuk varsa toplatildi. Bunlarm ellerine birer rahle verildi. Rahlelerin uzerlerine de Kur'an-i Kerim'ler yerlestirildi. Hepsi binlerce gocuktu. Bu masum yavrulan onumiize
katarak kaleden
giktik.

kogoglu Mustafa Bey:

"

Timur'un ehri kuatrnis olan kuvvet-

Hunkanm!.."

daha

lerine

dogru ilerlemeye baladik.

O zalime haber vermiler.

KIRIK KILIQ

KADlR MISIRO<Sl_U

97

" Gelenlerin dnlerinde binlerce gocuk var. Baslari uzerinde, iginde Kur'an-i Kerimler bulunan rahleler taiyorlar.

siddetle birbirine vurarak tahti uzerinde dogruldu. Bu:

"

Susun!..
sdylemedi.

ve

dinleyin!.."

demekti. Fakat Padisah higbir

his-

Ne

yapalim?.." diye sormuslar.

sdz

Zira

kendinde konusacak gug kuvvet

indi.

O zalim
"

ne emir verse begenirsiniz?!.

gigneyip
gegin!.."

setmiyordu. Yavasga tahttan

Birden,
binlerce
kalktilar.

Pasalar da derhal ayaga

Hepsini

demis.

Simdi O'nun ne yapacagmi

merak

ediyorlardi.
Ati

O,

yavrunun, suruler halinde saldiran canavar dusman askerlerinin atlannm ayaklan altinda gighklar atarak ezildiklerine sahid oldu.
Zavalliciklar kagamiyorlar.

masum

yavas yavas gadinn kapisina dogru yurudii.

liyordu.

hazir,

bek-

Tarn atmin yanina vardiginda birdenbire uzerindeki

silkeleyip
bir sigrayita

Kur'an-i

Ke-

rimler ise yerlerde surunuyordu!.."

atarcasma ve arkasindan bakakalan Pasalara:

atalet
"

ve uzuntuyii

atma

bindi

Malkogoglu Mustafa Bey, sozlerinin bu noktasmda susmak mecburiyetinde kalmisti. Zira bogazi tikaniyor, higkinklarini
zaptedemiyordu. Esasen Pasalar'in ah u figamndan sozlerinin son kismi anlailamamisti. Bir miiddet bekledikten sonra kendisini loparlayarak" "

Herkes

isiyle

gucuyle mesgul olsun!.." diye bagirdi.

yahis-

Anlasilan aglamak

pamiyordu.
setmisti.

fakat bunu pasalannm yaninda Bu sebeple oradan uzaklasmak luzumunu

istiyor,

Padiah,

bir

g^ziler, bu gaddar insana karsj direnerek O'nu daha (azla kan ddkmesine sebep olmak istemediler. Verdigi soze inanmak mecburiyetinde kaldilar. Bu sdz, direnmekten vaz gegip teslim olursak kimsenin kanini ddkmeyecegine dairdi. Fakat o hilekfir adam, ne yapti biliyor

Sa&tetlu Nihflyet

lunkarim!.." diyerek yeniden

soze basladi.

derenin kenannda atmdan

muddet doludizgin gittikten sonra, kugiik bir indi. Temiz ve berrak suda abdest
ikindi

alarak biraz ferahladi. Kaftanini yeil gimenler uzerine sererek

vakti

ofkelendirip

gegmek uzere bulunan

namazini

kildi.

Sonra

bir

agaca yaslanarak derin derin dusiinmeye koyuldu. Acaba ne

yapmahydi?!. Kendisi
kiiffara kari

savairken arkasinda, Turk

ve Musliiman oldugunu

iddia

eden fakat zulum ve hiyanette

musunuz?!. Sehir teslim olduktan sonra gazilere hitaben

bir

dumani

konusma yaparak: " Ben kan dokmemeye sdz

bile gdlgede birakan bir kara bela zuhur etmisti. O'nun bu defa gigneyip gegtigi yer kendisinin gok sevdigi bir sehirdi.

verdim, fildurmemeye
diri diri

degil!.."

Bunu dusunen Yildinm,

"

dedi.

Sonra da

tarn dbrt bin babayigit gaziyi

topraga

Sivas'tan

aldigim

bu

ikinci

aci

haber

oldu!.."

diye

gdmdurttu!.."

minldandi.

faciayi

Malkogoglu Suleyman Bey, Sivas Kalesi'nin basma gelen bu anlatmaya artik devam edemiyordu. Zira Pasalarm bir-

Gergekten Sivas O'nu daha once de kalbinin ta derinlerinden

yaralamiti.

Bu guzel
Kadi

ehrin, Osmanlilareline

gegmeden bnceki
BiriigTni

birlerine

kanan higkink ve feryadlan

1

sozlerinin anlasilmasini
bir

hukCimdan

Burhaneddin'di.

"Anadolu

imkansizlastinyordu. Padisahi

"

..uzurunda ise daha yuksek

sesle konusulamazdi. Boylece

latilanlarm
talihin

bir

muddet

gegti.

Padiah da an-

heyecan ve teessuriine

kapilmisti.

Aglamiyor fakat

bu

cilvesi karsisinda kahroluyordu;

ilk

igin O'nu da ortadan kaldirmasi gerekmiti. EsSsen Kadi Burhaneddin bunu goktan hak etmisti. Zira Osmanhlar aleyhine sayisiz tertiplere ba vurmustu. O'nunla Qorum Ovasi'nm "Kirkdilim" mevkiinde karsi kariya gelmisti.

gergekletirmek

Nihayet kendini

toparlayan yine PSdisah oldu.

Ellerini

Simdi, Yildinm Bayezicfin zihninde, "Kirkdilim Harbi" denilen

98

KIRIK KILig

99

bu garpismamn aciklrbirsahnesi canlanmisti: Savasin en kizistigi bir an... Yildinm'in en buytik oglu Sehzade ErtuQrul, VSIisi bulundugu Saruhan ve Karesi
eyaletlerinin askerlerinin
geviklikle

;."..

basmda, yasjndan beklenmeyen

her gikani

bir

ddgiismekte, dnune

yere sermektedir.

Yaninda en sSdik arkadasi Yenigeri Hasan vardir. Sehzadeyi hedef alarak atilan bir oku farkeden Hasan, ani bir hareketle atilarak bu oka kendisi hedef oldu. Sol bdgrunden yaralanmis,
ezilecekti.

atindan yere diismustu. Dusmanlann atlarinm ayaklan altinda Bunu goren Sehzade Erturul, dayanamadi. Derhal
atladi. Yarali arkadasjni

omuzlayarak tekrar atina binmeye galisiyordu. Bu sirada her taraftan yagmur gibi ok yagiyordu. Arkadasini omuzladigi igin bir an kendisini hakkiyle korumak imkanindan mahrum kalmiti. Qevik bir hareketle alma atyere
lamisti.

IX

Simdi

yarali

arkadami yukari gekmek

igin

egilmiti.

Tarn bu sirada arka arkaya atilan d6rt be ok, sur'atle omuz baina saplanmis, O'nu tepesi ustu tekrar yere indirmiti. Bunu gdren duman bu iki yaralinm uzerine gullanarak onlari ehid
etmiti.

SON FIRSAT

Yildinm
degildi.

BSyezid Han,

bir

miiddet

daha

kirlarda

bayirlarda yalniz basina dolaip durdu. Kendisini

Savastan sonra, meydani gezen gaziler, bu iki ktigiik dostun yara bere igindcki mubarek cesetlerini birbirlerine sanlmi bir
haldebulmuslardi.
Gozlerinin

avundurup
Nihayet

teselli

etmeye

galiiyordu.

Fakat

yiiregindeki derin izdirap, teskin edilebilir cinsten

akam
tiirlu

karanhgi

bastinrken

atmi

tinsa

dnunde bu manzara yeniden canlanan YikJinm

kaldirarak gadinnin yolunu tuttu. Zihni karmakanikti.

Ne

yap-

BSyezid, tarn bu sirada dereye dogru yaklasan bir surunun yanibaina oturan gobanini farketmemiti. Qoban O'nu herhangi bir yolcu sanmis, rahatsiz etmemek igin gdlgelik bir yere
ilisivermiti.

masi

gerektigini bir

kestiremiyor, vicdanini tatmin

edecek
ra-

birkararveremiyordu.

Bu sirada muhasara

altindaki istanbul'un teslim

olmasma

Fakat

o,

kavalini gikararak

dertli dertli

galmaya bas-

mak

kalmis

bulunuyordu.

Yillardan

beri

ruyalanna

giren
ta-

layinca Yildirim, derin bir

aleminden
gdrunce:
"

aynldi.

uykudan uyanircasina daldigi hayal Basini gevirip de yambasjndaki gobani

Istanbul

FStihligi" ite

gergeklesmek uzereydi. Fakat diger

raftan, ulkesinin

Dogu sinirlarmda Timur

-

denilen bir kara bela

gal goban

ortaya gikmiti. En giizel Turk

gal!..

isISm ehir ve kalelerini yakip

Ne

Ertugrul gibi oglun 6ldu,

ne de Sivas

yikiyor, giinahsiz ahaliyi kiligtan gegiriyordu.

Butun bu olanlara

gibi

kalen

yikildi!.."

diye minldandi.

nasil seyirci kalmabilirdi!..

Yildirim Bayezid Han'in istanbul'u bu, ddrduncu kuatiiydi.

100

KIRIK KILIQ

KADiR MISIROtSLU
1391 yilindaki ilk kusatmadan bu yana gegen dokuz yil zarfmda Anadolu ve Rumeli Savalan'ndan firsat bukjukga derhal Bizans surlanna dayanmisti. Osmanh topraklan iginde bir adacik
kalmis bulunan bu Hiristiyan kalesinin mutlaka fethi gerekiyordu. Fakat her defasinda hudud boylannda beliren bir sava
gibi

101

hareketleri iizerine tekrar harekete

gegen Yildinm,

istanbul'u

dbrdiincu defa olarak kusatmisti. imdi Timur beiasinin ortaya

gikmasiyla

bu

kusatmadan
Bizans'in

dogmutu.

Halbuki

vazgegmek mecburiyeti biitun karsi koyma imkanlan

da

tehlikesi,

kbhne Bizans'in imdadina

yetisiyor,

Yildinm

mu-

tukenmis, sehir dahilinde aglik ve isyanlar ba gbstermiti. Halk

hasarayi kaldirarak cepheye

komak mecburiyetinde

ve hatta askerlerden

bir

kismi mudafaadan umid kesmiler,

kaliyordu.

"Nigbolu Zaferi"nin arifesinde de bbyle olmamis miydi?.. Nigbolu'da birlesik Hagli ordusunu perian ederek artik rabat bir nefes alan Yildinm, bu defa istanbul'u fethelme yolunda

sehrin Turkler'e teslimini ister bir

"Istanbul FStihi" olmasi artik

duruma
ediyor,

gelmislerdi. Yildinm'in
ki,

gun mes'elesiydi. Fakat ne gare

O'nun
elinden

Timur'un

tecaviizleri

devam

kur-

daha

kat'i

bir

adimlar atmisti. "Anadolu Hisan'ni yaptirarak

istemisti.

tulabilenlerin anlattiklan YikJtnm'in yuregini dagliyordu. Hig ol-

Bogazi kontrol altma almak

Cunku her defasinda,

verilmis

mazsa
ci

bir

muddet daha, Timur'un zalimane hareketlerine

seyir-

Bi-

zans'a deniz yoluyla yardim gelmesi onlenememisti.

kalinarak istanbul'un dusmesi beklenebilir miydi?!. Yildinm

birturlu karar veremiyordu.
Ali

zaman "Guzelce Hisaf

adi

olan bu

buna
hisarin

insasindan sonra Yildinm Bayezid, Bizans imparatoru Ikinci Manuel'e bir iiltimatomgOndererek ehrin teslimini istemisti. Bu
teklifin

O'nun gadmna dandugiinu haber alan Sadnazam

huzura kabuliinu
dilemisti.

Pasa

Yildinm bu gece kimseyi kabul ede-

reddi iizerine sehri yeniden kusatmisti. Bu,

O'nun

mecegini "Divan"in sabah

Bi-

namazini miiteakiben huzurunda

Bogaz'm sadece Anadolu yakasindaki bir hisar, Bizans'in yardim almasmi bnlemeye kafi gelmemisti. Bu yuzden muhasara tahminlerden fazla uzamisti.
Diger
taraftan

zans'i iiguncu kusatisiydi. Fakat

yapilacagmi

bildirdi.

Ertesi sabah, devrin

bey ve pasalan

yerlerini aldiktan
Ali

sonra

divan basladi.

ilk

olarak sbz olan

Sadnazam
igin

Pasa,

Timur

Bizans

imparatoru

ikinci

Manuel

de

G3ilesi"ni sulh yoluyla atlatarak istanbul'un

muhasarasina debulundugu,
kijffara yara-

istanbul'da bir Turk mahallesinin kurulmasma,

bu mahallede

vam olunmasi
goklugu,

fikrini ileri

surdu.
fillerle

Bunun

Timur'un askerlerinin
edilmi

insa edilecek
Turklerin

camide hutbenin Yildinm Han adma okunmasina, davalanna ayn bir mahkemede ve islSmt esaslar
attin

ordusunun

takviye

Muslumanlar arasinda kan dokulmesinin ancak

yacagi
gibi

dairesinde bakilmasma, Osmanlilara yilda onbin verilmesine razi olmustu.

"harag"

noktalar uzerinde durarak uzun bir

konuma

yapti.
et-

imparator
latmis fakat

ikinci

Manuel bu

tavizler

sayesinde tehlikeyi

Bu goruu begenmeyen ve sadnazamin meye Hoca Firuz Bey:

at"

likirlerine

itirak

ilk

firsatta verdigi

sozden cayarak dtismanca hareizah

Saadetlu
etti.

Hunkarim!.." diyerek sdze basjadi ve Timur

ketlere girismisti. Gergekten Turkler'e karsi yeni bir Hagli seferi tertiplenmesini temin maksadiyla seyahate gikarak Avrupa'nm
belli

gailesini savassiz

atlatmamn imkasiz bulundugunu uzun uzun

Timur*la Yildinm Bayezid arasindaki karsjlikli

mek-

bah

biitiin

merkezlerini dolamisti. O'nun bu dtismanca

tuplara istinaden O'nun isteklerini soyle siraladi:

1

Bagdat Hukumdan

Ahmed

Celayir

ile

Karakoyunlu

102

KIRIK KILIQ

KADiR MISIR06LU

103

oymagi

Reisi

Kara Yusuf'un

Timufa

teslim

edilmesi

veya

agirlatiracagindan emin olmaliyiz.

Ne gabuk

unuttunuz, daha

dldlirulmesi...

gegen gun gelen mektubunda:

Timur tarafindan zaptedilmis
zalime
karsj
iki

Bunlar,

iilkeleri

taiihsiz

"

Nasil

gokte

bir

tanri

varsa,

yeryuziinde de

bir

tek

hukumdardirlar.

himaye edilmeleri

ricasiyla

hukumdarbulunmalidir!." demiyor muydu?!. Bence istanbul mu-

Yildinm Han'a siginmislardi. Hoca Firuz Bey,

"

Hakh

hasara^mdan vaz gegerek Timur'un uzerine yurumeli ve ma-

fakat zayif olanlan, kuvvetli fakat zalim olanlara

degil midir?!.

sum

h-ulkin

imdadma
agir

kosmalidir. Zira maruf sdzdur

ki,

"Ma-

karsi

korumak sianmiz

Onlan teslim etmeye

elinden alinan

vic-

zarratlann def'i menfaatlerin celblnden evladir," diyerek sozlerini

bitirdi.

danimiz nasil
2

razi olur?!." diye

Timur'a kilavuzluk

soruyordu.

Ortaliga

bir

sukut

hakim

olmutu.

Kimse
bu

ne

ettigi [gin,

Kemah

Ka-

sdyleyecegini
sdzlere

kestiremiyordu.

Kumandanlarinm,
olduklarmi

hakli

lesi'nin tekrar

Erzincan Hakimi Tahirten'e iade edilmesi.

ragmen tereddud

iginde

gdren

Yildinm

Fiaiz Bey:

Bunu yapmak, cezalandtrilmasi gereken bir miikafatlandirmak demek degil midir?!. Bunu yaparsak, yapmi olacagiz, hig siiphesiz Timur'dan korktugumuz
Sdyleyin

Bayezid, hafifge dogrularak:

haini
nigin
igin!..
" "

Beylerim, pasalanm!.." hitabiyla sdze baladi ve: Gdruyorum tereddud Timur'un

ki;

igindesiniz!..

teklitlerini

kabul

ettigimiz

takdirde

artik

devletimizin

istiklalinden

bah-

bana,

beylerim,

pasalanm!..

Saadellu

hiinkanmrn

sedilemez!.. Sizce
igin

onunde sdyleyin!.. ler, bu ansineye

yordu.

At sirtinda
nasil

dlmeye ahdetmis

gaziler olan siz-

neyimiz noksandir

namusun higbir kiymeti yok mudur?! Sava ki, ondan serefsiz bir sulh diyelim. O,

gekebileceksiniz?!."

diye feryadedi-

ehzadelerden 4 Ondan kagan

3

birinin

Timur'un yanina yollanmasi,

saglan-

oduya malikse, bizim de askerimiz az degildir. Eger ondan aman dileyecek olursak bundan bdyle silah kusanmamiz abes olmaz mi?!. Bakasma tabi olup zelilane yasamaktansa
sayisiz bir
erefle dlmeyi bilmeliyiz.
Olur,
kirn
kalir!..

higbir

mazluma bannma imkani

gibi

Hem

bir

kere harb olsun, bakalim

bir

kirn

mamasi,
5

Asya

O,

Allah'in

bilecegi

seydir.

Bize duen

islerine

kansjlmamasi

diger artlan siralayan

ulkemizi ve halkimizi mertge, erefle

sozleri

mudafaa

etmektir!.."

Bu

Firuz Bey:
"

Nihayet
tabi

soyleyen Yildinm,

bir

an durakladiktan

sonra Sadnazam

altinci bir art

olarak da saadetlu hunkanmizin

Ali

Pasa'ya bakti ve:

"

olmasi manasina gelmek uzere gdnderilecek "Hil'at" ve kabul etmesine nasil razi olabilirsiniz?!. Bizler, bu sartlan kabul edersek Timur'un sulhe razi olup yakamizi birakacagini mi zannediyorsunuz!.. Butiin bunlar aslinda bir
"kuak"i

ona

Paa

hazretleri!.."

dedi.

"Sdyleyiniz

muhasarayi

kaldirsinlar.

Ordu, doguya dogru yuruyue gegecektir. Bizans'la

kismette varsa sonra hesaplainz!.."

Padisah bu son sozlerini sdylerken ayaga kalkmisti. Toplantmin-bittigini

bahanedir.

harb istemekte fakat mahsus sulh taraftan olarak

anlayan bey ve pasalar teker teker dian

fatihligini

goziikmeye galismaktadir. artlanni kabul etsek, yeni sartlar ileri sureceginden ve bunlan her defasmda daha da

gikarken 0, kendini guglukle zaptediyordu. istanbul

yine kagirmiti. Kaderin bu zorlu tecellisi karsisinda kalbi elemle

104

KIRIK KILIQ

105

burkuluyordu.

Simdi

artik yalniz kalmisti.

silueti

Qadirmin yan
goziikiiyordu.

aralik

kapismdan

Bir muddet O'nu keder ve hiizun dolu bakislarla seyreden Yildmm: " K6hne Bizans!.. Yine elimden kurtuldun. Fakat unutma ki bu sana verdigim "Son Rrsat"tir. Bir gun mutlaka tekrar

uzakta Bizans ehrinin

gele-

cek ve seni alacagim!.." diye minldandi.

KIRIK KILig

HGmayunu'nda Otag-i paklannin

yalniz kalan Padiah

gdz ka-

agirlastigmi hissetti. O gece, bir an bile uyumami, sabaha kadar kah ibadet etmi, kah da

derin derin diisuncelere dalarak vakit gegirmisti.

Yorgunluk, uykusuzluk ve hepsinden beter olarak da kalbindeki

derin izdirap O'nu bitkin bir hale koymustu.
bakisli gSzlerinin etrafinda

simsek

gibi sert

mor

halkalar hasil olmustu. Birkag

gunde adeta birkag yil ihtiyarlamisti. Once, bastiran uykusunu yenmek

abdest
aldi.

igin

soguk suyla temiz

kildi.

bir

Sonra

iki

rekat "kusluk
aldi.

namazi"

Namazdan

sonra kehribar tespihini eline

Basini kalbi tizerine egerek

namazdaki
erife"

gibi kibleye

dogru oturdu. Once yuz kere "salavati

gekti.

sonra da "Estagfirullah"

Arkasindan "Ya

fettah!.."

gekmeye koyuldu.
suren
bir

Bir ara gdzleri

kapanmi,

belki birkag

saniye

uykudan bainm tartmasiyle

te'siriyle

ayilmiti.

Fakat gbrdiigu

korkung ruyanin

viicudu zangir zangir titriyordu. Urkek

dikti.

bakilanni gadirmin

tavanma

Riiyasini tekrar zihninden

106

KIRIK KILIQ

KADlRMISIROGLU

107

gegiriyor

ve ona

bir

mana vermeye
zamanki
gibi

gahiyordu.

hetindedir. Batidan

Yildinm,

gunes

her

nasil dogabilir!.. Ufuktaki askerler

de

ordusunun

dnunde

at

kendisine

dogru

gelmeyip

gittikten

kosturmakta, daglar ve ovalar asmaktadir. Boylece bir muddet sonra, yolu, sarp ve kayalik bir dagm yamacma
vanr.
hafif
bir

batiya

dogru

ilerlemektedirler!..

Basjni gevirip tekrar yolu tikayan agaca baktiginda onun kahn

meydana getirerek kivrilan yol, daga dogru yukselerek devam etmektedir. Ddnemegte donup ardirsek

Burada

gdvdesi uzerine oturmu nurani ve Tatar simah

disine

bir

hocanin kenfirsat kalbir

tebessum
bir anlik

ettigini

gorur.

Ona

bir

sey sormaya

madan

kasina bakan Yildinm, dnde bey ve pasalan oldugu halde butun ordusunun yuruyiis kolunda kendisini takip etmekte oldugu nu

uykusundan ayilan

Yitdirim,

bunun

ruya

oldugunu

anlar.

Gunes ufukta batmaya morluk kapmaya baslamistir.

gorur. Orlalik iyice

Acaba bu ruyanin manasi

di?!.

neydi?!.. Timur*a yenilecek miyKilici

hazirlanmaktadir. Vadileri hafif bir

Yolu tikayan agag

muydu?!.

nigin

kmlmisti?!.

kararmadan bu dagi asmak isteyen Yildinm

iiphesiz bu hayra alamet degildi. Fakat ufuktaki gune ve kalabalik ordu neydi?!.

atmi kirbaglayarak yoluna

iginden ine gika

Ama gune

nigin batidan

devam

dogmutu?l. Sonra
ilerliyordu.

eder. Yol,
git

dagm

engebeleri

devam

o ordu, kendi ordusuysa

karsj

nigin batiya

dogru

Timufa

etmektedir. Fakat

gide daralmakta ve

sarp kayalar iginden gegmektedir. Bir ddnemecin arkasmda, heniiz devrilmise benzeyen dalh budakli bir agacin, yolu en dar bir yerinde gegilmez hale getirdigini gbren Yildinm, atindan in-

doguya dogru gitmekte degil muammalan gozmeye imkan yoktu.

Yildinm,
miitereddid

miydiler?!.

Kisacasi bu

bu
bir

itiyayi

kimseye anlatamazdi. Timur'a

belki

kari
bir

mek

mecburiyetinde kalmistir. Keskin kilicmi gekerek dallara

durumda olan pasalann

kinlabilirdi. igini bir

de menfi

yo-

rumla cesaretleri

gelisj giizel

vurmaya

endise kaplamisb. Ah onu

degildi!..

baslar.

Maksadi onu biraz budayarak yolu

bir tabir edebilseydi.

az gok gegilebilecek hale getirmektir. Fakat daha ilk vuruta kilici iki parga olmu, elinde onun kugiik bir kismiyla sadece
sapi kalmistir. Hayret ve dehsete kapilan YikJmm egilip yerden "kink kilig"min pargasini alir. Bu nasil oldu, diye dusiinur.

Suphesiz bu ruya bo

Ama

onu

kime

tabir ettirebilirdi?!.

Buna cesaret edemiyordu. Ruyalan

Tasa
kilici

vursa, kinlmak soyle dursun agzi bile

hayra yormak gerekir, diye diisundu. Sonra da: " Herhalde fazla gecikmeden gelisecek olan hadiseler onu yorumlar, her sey belli olur!.. Olacaklan evvelden bilmenin

ddnmeyecek

olan

yumusak ve
Kink
Kilici

faydadan gok zaran olmali

diye minldandi.

ki,

Allah kaderi meghul kilmistir!.."

ince bir dala vurmakla nasil olmus

elinde oldugu halde atina

da kmlmitir. doner. Donmesiyle arkada

Gergekten Yildinm'in dusundugu

gibi

butun kivrimlanni kubakisj gorur. Hayret, bu yollarda arkasindan gelen ordudan eser yoktur. Etrafi daha iyi

biraktigi yolun

olmus, gok az

bir za-

man sonra
eyler
gibi

gelien hadiseler O'nun ruyasinin gergek

manasmi
birgok

ortaya koymutu.

gorebilmek

Fakat 0,
ruyasini

karsjlastigi

felaket

iginde

igin

bir

kayanin

uzerine

firlar.

Buradan ova

gfiz

bu

da

goktan

alabildigine gdrulmektedir. Sanki vakit, bir aksam Ostu degil de kusluk vaktidir. Ufukta parlak bir gunes. vardir. Onun isjklan

unutmustu.

Ankara
ite esir

yakmlarmdaki "Qubuk Ovasfnda Timur'a yenilmis ve

olmutu.
Kendisini

altmda kalabalik
duunur. Heniiz

mazur gostermek
sadece:

igin

sebep aramiyor,

bir

ordu farkedilmektedir. Bu nasil

olabilir,

diye

gergek
"

bir

dogmu ve yukselmi gorunen gune

bati ci-

Kader

mumin

gibi

boyleymisj.." diyordu.

108

KIRIK KILIQ

KADiR MISIRCX3LU

109

islam ulkeleri uzerine yurumekten vazgegirmek

igin

pek cok
ile

ugrainis fakat muvaffak olmamigti. Yildinm'in "kafirler

nice

gazalarda bulunan

bir

mucahid gazi" olduguna inaniyordu.

toplanan
Hiristiyan

Bunu Timur'a karsj da s6ylemiti. Bu buyiik alim, Timur'un etrafmda

elgilerden

ta*

zaman.nda

sn& cr c *.? ya:r:u:r

yara

birSok

" Anadolu Beyle* Tto u n U er da biLni k

h

ve onlann teviklerinden rahatsiz olmustu. Bunlann kardesj kardese bogdurmak istediklerini pekSlil anlamiti. Fakat

~ *
4

a(ma

goziinu kan biirumus. olan Timufu uyandirmak mumkOn olmamiti. Almalikli Semseddin, belki Yildinm Han'dan daha

ziyade miiteessirdi. Bu harbde

duCinuyordu.
YikJinm'i

kirn

sehid oldu, kirn gazi?!. diye

mi5

rse z,t5:

kendisiyle hemdert addediyordu.

igin ite

Bu

sebeple imdi de O'nu

igeri

etmek Yildinm, aralannda gegen kisa

teselli

gadinna

gelmisti.

bir

girerken hatirladigi ruyasini anlatarak

konumadan sonra, O ondan tabirini rica etgOrdilklerini birer birer

meyi duindu. Hafifge dogrularak rijyada

anlatti ve:
"

Acaba bu

rtiyanin tabiri nedir,

Hoca

Efendi?!. diye sor-

du.

Yildinm diisiincelerine daha fazla

devam edemerii

7 a

Almalikli Semseddin'in
"

Bu
etti:

yuzunde

hafif bir

tebessiim

belirdi ve:

ruyanin yansina tabir gerekmez Sultanim!.. Qiinku

sabahtan
Have
"

beri olanlar

onu

tabir etmis. bulunuyor" dedi.

Sonra

Ama

bir

yansi var

ki;

gok ehemmiyetli!.. inallah da

dikkatle
diniiyordu.

hayirdir!.."

Yildinm,

hafifge

dogrulmu,

Almalikli

Semseddin
"

tabirine

-Aman Sultanim!..
bir

Sultanim Efendim!..
ki,

devam

etti:

Ruyanizda

kirilan kilig, sizin

kuwet

Rahatsiz olmayimz!

gegmis olsun demeye geldim'

Ben

size saripr.

ve kudretinizdir ve esaretle

dedi

tabir

O'nun kinlmasi u basiniza gelen maglubiyet olunur. Yolu tikayan agag da Timur'dur. Allah

yolundaki hizmetlere

devam

etmenizi engellemitir. Ordunuzun

Bu nuran, yuzlu hoca, Afmahkl. Semseddin'di.

Wu

Turk

arkanizdan kaybolmasi kuwet ve kudretinizin zail olmasi ve yalniz kalmamzdir. Fakat uzijlmeyiniz. Zira ufukta dogdugunu

110

KIRIK KILig

KADiR MISIR0(2LU
gdrdugiinuz giines iimid
evlad olmalidir
ki,

111

vericidir.

sizin

soyunuzdan
ettirir.

bir

erkek

samnizi

yiiceltir

ve devam

Batidan

dogmasi bunu
taki askerlerin

gbsterir. Zira sizin

memleketiniz batidadir Ufukalamettir

ydnunde batiya ddnuk olmasi hayra

cihad edeceklerini ve
sizi

Zira

onlann

kiiffar iizerine

sad ey-

budur Uzulmenize gerek yok Sultanim!.. Zira devletiniz gdkmeyecek bilakis daha pek gok>san ve sereflere ulasacaktir!. Almahkh susmustu. Yildinm manali birsurette O'nun yOziine
tabiri

leyeceklerini

ifade

eder.

Bence

rflyamzin

bakiyordu.
"

Almafikli
"

Hepsi bu kadar mi?" diye sordu. emseddin: diye

Evet!.."
karsjlik verdi.
i

Yildinm:
'

Affedersiniz hoca efendi

o,

ama
eden
fifge

hazretleri, "kink kilig" bendim yolumu kesen agacin iizerine oturmus bana tebessiim hoca kimdi? Acaba siz olmayasmiz?!."

deyince

Al-

malikli'nin yiizu kizardi.

Kocaman

sankli, ilim dolu

dniine

egdi!..

sdyleyebilirdi.

gm

O da suphesiz kendisiydi. Ama Cevap verecegine gdzlerini kapayarak kendi zen-

bami habunu nas.l

15

yokmus

alem.ne ddnmustu. Sanki karsisinda cevap bekleyen biri gibi simdi Osmanliligin mustakbel zaferlerini ihtisamli

seyrediyordu. Efradi iman heyecaniyla adeta kanatlanmis ordulann gelecek yiizyillar iginde "zaferden zafere" kostuklanni goriiyor, kalbi heyecanla
carpiyordu.

tablolanni