UUR MUMCU SUKASTI VE SYAS CNAYETLER

KARANLIIN SON 30 YILI

gEMFO
Yayma Hazrlayan: Cengiz E rdin DMG Magazines

34850 E senyurt/stan b u l
Tel: (0 212) 622 12 82 Faks: (0 212) 622 13 11 Bask: Doan Ofset Tel: (0 212) 622 19 00 2

Giri

Aralarnda niversite hocalar, gazeteciler, sendikaclar, avukatlar, savclar vc doktorlar vard. Ortak noktalan; kalabalklar tarafndan sevilmeleri, fikirleriyle, davranlaryla topluluklarn nnde yryebilmeleri, bamsz dnebilmele riydi. B elki b nedenle seildiler. lm bekledikleri halde, hep savunmasz yakalandlar. Birbirlerinin cenazelerine katldlar, lmlerini soruturdular ve srann kendilerine gelmesini beklemekten baka bir ey yapamadlar. Kurun la, bakla, bombayla bedenleri y o k edildi, kalabalk cenaze trenleriyle uur landlar ve bedenleriyle olmasa bile, fikirleriyle yaamlarn siirdrebildiler. lmlerine ilikin soruturmalar birbirlerine alacak derecede benziyordu. Tuhaf bir g soruturmalara szyor, mahkemelere hkmediyordu. Tanklar susturuluyor, zanllar bir trl bulunamyor, belgeler tahrif ediliyor, tarihlerle, saylarla oynanyordu. Sular en ak ve en kesin olanlar bile beraat ettiriliyor du. Tetii ekenlerin ardndaki biiyiik gii seilebiliyor ancak bir trl ifade edi lemiyordu. Katillerden bazlar, sahte pasaportlarla yurtdma gnderilip devlet tarafndan istihdam ediliyor, yine devlet musluklarnn bana oturtularak iti barl i adamlarna dntrlyor, hatta D evlet iin kurun atan kahraman payesiyle dllendirilebiliyordu. Her defasnda kalabalklar yerinden kaldran bu felaket haberlerinin en kt s 1993 ylnda geldi. Gazeteci Uur Mumcu, otomobiline konulan bir bombay la havaya uuruldu. Mumcu, byk bir blmnn cenazesini kaldrd, katil lerini soruturduu kurbanlar arasna katld, hatta bu masum topluluun sim ge si oldu. Sadece gazeteci olarak varlna duyulan ihtiya, lmnden sonra ok dala iyi anlald. Tempo, son 30 yln bu karanlk tarihini bir kez daha hatrlatyor...

U u r M u m c u - 2 4 O c a k 1993

YED YILDIR ZLMEYEN BLMECE

Trkiyeyi ayaa kaldran bomba 24 Ocak 1993 gn, Ankara Gaziosman paa Karl Sokak'ta, Uur M umcunun otomobilinin altnda patlamt. Yedi yl sonra, olay aydnlatmann bir 'namus borcu' olduunu syleyen politikaclar dan hl alacaklyz. imdi, dnp bakldnda nabz giderek den ateli nu tuklardan geriye bir tek anlaml aklama kalm gibi grnyor: Onu da Su surluk skandalinin ba aktrlerinden Mehmet Aar, Mumcunun ei Gldal Mumcunn liir tulay ekin de duvar yklsn sz zerine Yapamam al tnda kalr, zarar grrz cevabyla sylyordu. Benzer bir itiraf da DGM Savcs lk Cokun'un Devlet isterse zer szlerinde gizleniyordu. Mumcu neden ldrld? Devletin 'sinir sistemi' zerinde dolaan baarl bir gazeteci olduu iin mi? Yoksa, cenazesindeki yz binlerce insann sayg duyduu, inand ve gvendii 'namuslu bir gazeteci' olduu iin mi? Peki ci nayeti kimler iledi? Komu bir devletin Ankarada cirit atan ajanlar m? Yok sa, devlet iinde reklenmi yasad bir g m? Sakncal Piyade, yok edi lirken ardnda onlarca soru iareti kald. Yedi yl sonra elde, savsaklanm, kla srleri raflarda tozlanmay bekleyen bir soruturma, tutanaklar iki byk cildc san bir Meclis aratrmas, Gneydou'da ilenen tuhaf bir cinayet ve iliki lerinin nereye uzand bilinmeyen, devletin daha ok bir psikopat olduuna inanmak istedii bir sankl bir davadan baka bir ey yok. 23 Ocak gn, Cumhuriyet gazetesindeki yayn kurulu toplantsna katlmak zere stanbulda bulunan Uur Mumcu, Ankaraya ailesinin yanna dnyor du. gndr hi kullanmad Renault marka otomobili evinin biraz tesinde park ettii yerde duruyordu. Geceyi ei Gldal, kz zge ve olu zgrle bir likte geirmiti. Ertesi gn leye doru, ailece bir hasta ziyaretine gidecekler di. Uur Mumcu, 24 Ocak pazar gn saat 13.15 sralarnda, Ankara Gazios manpaa Karl Sokaktaki evinden darya ktnda, hava ok souk ve yer de kar vard. Polisin kansna gre Mumcu, arabasnn kapsn atktan sonra ofr koltuuna oturduu anda Trkiyeyi sarsan patlama oluyordu. Fakat ola yn ardndan konuan baz yetkililer, Uur Mumcunun solak olduunu ve sol eliyle otomobilinin kapsn amaya alt srada byk bir patlamann mey dana geldiini belirtiyorlard. nk ilk otopsi raporlarna gre Mumcunun vcudunun sol tarafnn oldu u gibi paraland ifade ediliyordu. Bir de aracn kap anahtar erilmi ola rak bulunuyordu. Gerek olan bir ey vard ki o da adeta yok edilmek istenen 5

vcudunun drt metre ykseklikteki parmaklklar aarak yandaki bo arsaya dmesiydi... Bomba, otomobilin altna, ofr koltuuna yakn olan asi aralna byk boy hoparlrlerde kullanlan bir mknats araclyla yerletirilmiti. Katiller, muhtemelen ayn model bir otomobil zerinde defalarca alarak, bombay 3045 saniyede yerletirebilecek beceriyi salamlard. Pazar gn, ailesiyle bir likte bir hasta ziyaretine gidecek olan gazeteci Uur Mumcu, otomobilin altna eilip baksa da bombay gremezdi. Patlamann nasl olduu tam olarak bilin miyor. Polise gre, vites kolunun boa alnmasyla harekete geen bir misina paras bu bombay patlad. Oysa, kapnn durumuna, kontak anahtarlarndaki hasara baklrsa, belki de kapy aar amaz, hatta daha kapya dokunur dokun maz patlamt. Bir baka iddiaya gre -ki tahribat biimine daha uygun bir olaslk- M umcunun kapy ap arabaya admn almasyla harekete geen bir finyeyle patlama gereklemiti. Hi gz nnde bulundurulmayan bir olaslk da uzaktan kumanda kullanlmasyd. Gz nnde bulundurulmad, iinkii poli se gre 'devlet erkn' tarafndan 'zerinde gezilen' deliller arasnda uzaktan ku mandayla ilgili alc devreye ait bir kalnt vs. bulunmas gerekiyordu. Soruturma, Meclis Aratrma Komisyonu tarafndan da tespit edildii gibi hatalar, ihmaller, tuhaflklar ve unutkanlklarla doluydu. Uzmanlarn nce en uzaa frlam paray tespit edip bu mesafeyi yars kadar artrarak elde edile cek mesafe yarapnda bir daireyi patlama merkez olmak zere emniyet kua altna almas gerekiyordu. Yani olayda, anahtarlarn bile otuz metre uzaa frlad dnlrse, en az 50 metre yarapnda bir emniyet kuann olutu rulmas gerekiyordu. Bundan sonraki aamada da tm delillerin gereinde fo toraf ekilerek ve nereden, kini tarafndan bulunduu kaydedilerek delil toplama cetveline kaydedilmesi ve nemine ve byklne-kklne ba klmakszn, tamamnn toplanmas gerekiyordu. Oysa protokol, emniyet erit lerini hie sayarak delillerin zerinde dolam ve bilgi almt. Kullanlan plastik patlayc RDX ieriyordu. Akla en yakn ihtimal bu patla yclarn en popleri olan C-4t. Milli Bomba Bilgi M erkezinin kaytlarna gre Mumcu suikastna kadar, byk bir blm yabanclara ynelik suikastlar olmak zere alt ayr olayda RDX kullanlmt. Fakat bombann, RDXle bir likte hangi maddeleri ne oranda ierdii belirlenmedi. Bu analiz yaplsayd bombann menei net olarak ortaya kacakt.

Y N E SLA M C I B R RG T M , Y O K S A ? ..
Patlamann hemen ardndan Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni zgen Acar arayan bir kii, cinayeti slami Kurtulu rgt adna stleni 6

yordu. Aradan 3-5 saat getikten sonra da slami Byk Dou Aknclar Cep hesi (BI)A-C) adna aradn syleyen bir kii, cinayeti kendilerinin stlen diklerini belirtiyordu. Saldry baka stlenen olmad. Mumcunun otomobili nin altna konan tahrip gc yksek bomba uzmanlardan kimine gre Ameri kan, kimine gre ek yapm C-4 tipi ve iinde RDX maddesi bulunan plastik bir bombayd. Otomobilin 10-15 metre tesindeki Tunus Bykelilii nn deki bir polis kulbesi ve yine ayn mesafedeki bir baka polis noktasnda bu lunan memurlar bile saldrganlar iin caydrc olmamt. Zaten, polis memur larnn soka ok dikkatli koruduklar da sylenemezdi. Hatta olayn olduu yere 50 metre /aklktaki polis noktasndaki grevlilerin, Uur Mumcunun o sokakta oturduundan bile haberi yoktu. Hu arada slami Hareket operasyonu erevesinde bombay stanbuldan An karaya gtrd ne srlen kuryenin ifadesinden yararlanarak bombay tes lim ettii adrese baskn yapyordu. Fakat buras bir devlet memurunun evi kyor ve ileri Bakan smet Sezgin adresin yanl ktn aklyordu. Kontrgerilla ve Hizbullah ilikisi: Hizbulkontra Cinayeti slam Kurtulu rgtntin stlenmesine karn Trkiyede hemen hemen herkesin kafasnda Hizbullah rgt olabilir mi? sorusu yer alyor du. I lizbllah'n Trkiyedeki kominin neydi? Birka gn nce yazd yazsn da bu soruyu Uur Mumcu da sormutu. Ve satrlarnda unlara yer veriyordu: Krt Hizbullah zellikle son bir yldr PKKya kar saldrlar dzenliyor. Bu saldrlar devlet iindeki rgtler, rnein Kontrgerilla olarak bilinen es ki ad zel Harp Dairesi olan rgt tarafndan destekleniyor mu? Baz devlet grevlileriyle bu tr rgtler arasnda hiyerarik dzen iinde ve emir-komutayla deil, 12 Eyll ncesinde kantland gibi bireysel ilikiler de kurulabi lir. Uur Mumcu cinayetinden hemen sonra kurulan Faili Mehul Cinayetle ri Aratrma Komisyonu, bizzat devlet yetkililerinden Batmanda askeri birlik lerden lojistik destek gren ve eitilen Hizbullah kamplarnn varln reni yordu. Kontrgerilla varl devlet katnda hep inkr ediliyor ama yaananlar, gzlenenler ve ifaatlar aksini ortaya koyuyordu.. Ayrca, Uur M umcunun aratrd hemen hemen her haberin ve olayn altnda Kontrgerillanm parma kmam myd?

PKK-MT c i k m a z i
Cinayetin ardndan grlerini ve dncelerini ortaya dkenler arasnda es ki M Tiler de bulunuyordu. Bata Mehmet Eymr, Mahir Kaynak ve Ylmaz Dorusz yaptklar aklamalarda u ortak noktada birleiyorlard: Uur Mumcunun lm ABDnin dzenledii, dzenlettii ya da en azndan gz 7

yumduu bir operasyondur. Mumcunun PKK-MT ilikisini ortaya karn dan sonra byle bir uyarya gerek duymu olabilir. Mumcunun; her ne kadar laikliin savunulmas amacyla ar dinci gruplara yklenmi olsa da PKKMT aratrmalaryla Kuzey Iraktaki rgtlerin iyzne ilikin ortaya kar dklaryla hedef olduu da bir gerekti. nk Mumcunun lmnden nceki son almalarnn PKK-MT ilikisi zerine younlatn yakn evresi ok iyi biliyor, ayrca bu ilikide baz isimleri de ortaya kard anlalyordu. Mumcu, 12 Mart dneminde calann nasl olup da Baki Tu gibi bir savcnn elinden kurtulduunun peine dmt. Baki Tu, Mumcunun lmnden drt gn sonra bir gazetecinin Apo, gzaltna alndktan sonra salverilmesi iin size telkin geldii, talimat verildii yolunda iddialar var, bunlar doru m u? sorusuna Ben o tr bir olay hatrlyorum ancak Apoyla m ilgiliydi, baka bir mensupla m ilgili onu zemedik. Sayn Mumcuya da sylediim uydu: Bana byle bir ey gelmiti. Onunla ilgili mi, deil mi, ben de resmi ya z olacak dedim. Ben o yazy ararken o olay oldu ccvabm vermiti. Tu, ya znn, Bu ahs bizim mensubumuzdur eklinde olduunu hatrlyordu. Fa kat Baki Tu, ksa bir sre sonra bu konumay yalanlam ve byle bir belge nin olmadn sylemiti. Apo ise bu iddialar konusunda Tempo dergisine 14 Nisan 1993 tarihinde yap t aklamada M Tin beni koruyup kollamas deil de yanl deerlendir mesi sz konusudur. Uur Mumcu sanyorum bunu deerlendiremiyor. Keke benimle konusayd, kendisine pek ok veri verebilirdim. Uzun uzun anlatabi lirdim. PKKy PKK yapan bu konuda salad veya benim vastamla salad gelimedir. MT burada byk bir yanlg yaad diyordu. Aratrmac-yazar Yaln Kk, Uur Mumcunun zerinde alt PKKMT ilikisi konusunda ilgin aklamalar yapyordu. Kk, Abdullah calanla videoya kaydedilen bir rportaj yapm ancak polisin bir aramas srasn da bulunan bu bant yaymlanmak zere TRTye verilmiti. calan Kltlere ar eletiriler getirdii bu rportaj, propaganda amacyla TRT tarafndan TV de defalarca gsterilmiti. Kk, bu rportaj yaptktan sonra Trkiyeye dnnde Uur Mumcunun kendisini arayarak Apo bana kzgn m diye sor duunu , En ufak bir kzgnlk yok dediini aklyordu. Kk, Mum cunun bana anlattklar Aponun M Tten olabilecei kukusunu uyandrm t diyordu...

K A R A R T IL A N D ELLLER
Hatalar bazen bilerek bazen de bilmeyerek yaplyordu. Olaydan hemen son ra ortaya kan bir tank o gn 13.00-13.30 sralarnda Karl Sokakta bulundu

unu vc Mumcunun otomobilinin hemen yanma gelen bir baka otomobilden inen iki kiinin lastik deitirirken Mumcunun otomobilinin altna girip ktk larn grmt. Tam da bu srada, 20 Ocak'ta slami Hareket rgt'ne kar balatlan operasyonlarda Mehmet Kaya, Hsn Yazgn, Mehmet Zeki Yld rm, Mehmet Ali Peker, Fahrettin Baytap, Ayhan Usta, Adnan Gnaydn, Ser dar Altun, Mhyettin Yldrm, Abdlaziz Ocakhanolu, Ali Akyz, Erdin Ulu, Yusuf Altun, Mehmet Pahmar, Habip Yldz, M. Sait Ekmen, Mehmet Candirek, Gdbettin Gk vc Haine Yamur yakalanyor, etin Eme ve Tu ran Dursun cinayetleriyle ilgili isimler olarak aklanyorlard. Bu arada sanklarn evlerinde yaplan aramalar sonucu aralarnda uzun nam lulu suikast silah da bulunan ok sayda makineli tfek ve tabanca, lav silah, roketatar, el bombalan, askeri bubi tuzaklan ile tam 68 kilo C-4 patlayc elde edilmiti. Aynca 13 otomobil, 1 motosiklet, polis elbiseleri, kar maskeleri ele geiriliyordu. Yaplan aklamada etin Eme ve Turan Dursuna tetii eken lerin kod adlarnn belirlendii, fakat kendilerinin randa olduklar belirtiliyor du. ileri Bakan smet Sezgin, Uur Mumcu cinayetinin de bu cinayetlerle balantl olabileceini, nk sistemin ayn olduunu sylyordu. Srpriz tank, 13 ubat tarihinde yaplan yzletirmede slami Hareket ope rasyonunda gzaltna alnan Ayhan IJsta ve Mehmet Ali ekeri dierleri ara sndan kesin bir biimde -yzndeki yara izine kadar- tehis ediyordu. Otomo bilin altna Ayhan Usta girmi, Mehmet Ali eker de dier arac kullanmt. Oysa, devletin resmi verilerine gre eker ve Usta 24 Ocak 1993 tarihinde ya ni olay gn stanbulda gzaltndaydlar. Fakat bu tutanaklarda da izah kolay olmayan tuhaflklar vard. Mehmet Ali eker 24 Ocak tarihinde gzaltna aln m gzkrken evine yaplan baskna ilikin tutanaktaki tarih 26 Ocak't. Ay han Ustanm kaytlan ise daha tuhaft. Usta 23 Ocak gn saat 15.00te gzal tna alman Mehmet Zeki Yldrmm yer gstermesiyle ayn gn ancak sekiz saat nce saat 07.00de gzaltna alnmt. Ya tank yalan syleyerek sorutur may saptrmak istiyordu ya da sanklar bizzat polis tarafndan korunuyordu. Tutanaklardaki tarih tahrifatlar iin DGM Savcs tarafndan yaplan sorutur mada pol islerin 'iyi niyetli olarak' gzalt sresini uzatabilmek iin tarih dei iklii yaptklar sonucuna varlmt. Fakat bu durumda Mehmet Ali ekeri yzndeki yara izine kadar tarif eden tann arkasndaki isimler ortaya karl malyd. Sonuta, bu nemli tank DGM Basavcs Nusret Demiraln talima tyla Reha M uhtarn programna Seni komisyona gtryoruz diye kar larak afie edildi ve yalanclkla suland. Dikkat ekici bir baka nokta bu ta na stanbulda yakaland ileri srlen zanllarn gsterilip Ankaradaki ope rasyonda yakalanan slami Hareket rgt mensuplarnn gsterilmemesiydi. 9

Yine bir baka tutanaa gre Kudbettin Gk 23 Ocak tarihinde stanbulda g zaltna alnmt. Ancak grg tanklar Gkn ayn gn Ankarada olduunu sylyorlard. Polis, slami Hareketilere olduka tuhaf davranyordu. Ayhan Ustanm olaydan alt gn nce stanbuldan Ankaraya getirdii otomobilleri teslim ettii Zeki Denize bu aralar ne yapt ya da iinde ne olduu sorul muyordu. Polise Batmanl Tevfk Gnaydnn DDY Lojmanlarnda kald na dair 17 ubat tarihinde gelen ihbar iin olay yerine 21 ubat'ta gidilmiti. Aslna baklrsa slami Hareket zaten yeteri kadar tuhaf bir rgtt. Herhan gi bir ismi olmayan ve son derece profesyonel yntemler kullanan bu gruba po lis tarafndan 'slami Hareket' ad verilmiti. Mesela alnt otomobil satarak pa ra kazanan bu rgtte, otomobili alan, sahte belgeleri hazrlayan ve satan kii ler tpk bir istihbarat rgtnde olmas gerektii gibi birbirlerini asla tanm yorlar, kendilerine verilen talimatlara gre hareket ediyorlard. slami Hareket operasyonu Uur Mumcunun ldrlmesinden ksa bir sre nce balamt. Polis, tesadfen, bir rgtn kulland Erenkydeki otopark izlemeye alyor du. ok sayda alnt otomobilin olduu parktan, aralardan biriyle k yapan kii yakaland. Soruturmada, bu lks otomobillerin rana gnderilmek ze re hazrland, daha nce de rana alnt otomobil sevk edildii belirleniyor du. Polis, kiinin sorgusunu srdrrken olayn boyutlar Hizbullah rgt ne kadar uzanmt. Soruturma gelitike Turan Dursun cinayetinde kullanlan silah, etin Eme cinayetinde kullanlan kar maskeleri gibi nemli ip ular el de edildi. Ve 23 Ocak cumartesi gn Hizbullah rgtnn kuryesi olduu ne srlen bir kii stanbulda yakaland. Fakat bu kiilerin Uur Mumcu cinaye tinden sonra yaplan soruturmada suikastla ilgilerinin bulunup bulunmad bir trl kesinlik kazanmad. slami Hareket yeleri stanbul 3 No'lu DGMde s ren 41 sankl slami Hareket rgt davasnda yarglanyorlar.

O L A S IL IK L A R ZN C R
Cumhuriyet Gazetesi yazar Uur Mumcu cinayetini zmeye yarayacak en nemli ipularndan biri telefon kaytlaryd. Saldry stlenmek iin Cumhuri yet Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni zgen Acar arayan kiinin stanbuldan telefon at belirlenmiti. Polis, Karl Sokaktaki patlamann gerekletii an da olay izleyen rgtten bir kiinin stanbula telefon aarak haber vermesi ola slndan yola kyordu. nk cinayetten ok ksa bir sre sonra stanbuldan slami Kurtulu rgt adna aradn syleyen kii saat 13.45 sralarnda ola y stleniyordu. Polis bile daha saldrnn kime kar ilendiini belirleyeme miken stanbuldan bir kiinin cinayeti stlenmesi ok artcyd. Bu nemli ipucu zerine polis, Mumcunun evinin evresindeki telefon abonelerinin ehir10

Icraras kaytlarn Kavakldere Telefon Mdrlnden incelemeye ald. An cak o zaa da kullanld 1999 ylnda ortaya kan Telekulak skandalyla anlalan 'Telefon Detay Sorgusunun' yaplp yaplmad ve nasl sonuland hala bilinmiyor. Daha da ilgin olan, 1997 ylnda TBM M de kurulan Mum cu Cinayetini Aratrma Komisyonunun bu telefon kaytlarna ulaamamas, Telekom tarafndan kaytlarn silindiinin aklanmasyd.

K A R A N L IK KO M U LA R
MncuniM otomobilini dzenli olarak kullanmad biliniyordu. Olayn ya pl lav ilibaryla Mncunun evine geli gidilerinin belirli bir dzen iinde gzlenmesi gerekiyordu. stanbuldan edilen telefonun Ankaradaki meneiyle ilgili Melon kaytlar da dnldnde olay yerini gren bir evden uzun sv gzlem yaplmas gerektii gibi bir sonu ortaya kyordu. Peki polis byle bir yer bulabildi mi? Elbette hayr. Polis nedense M umcunun tuhaf komula rn grmezden gelmeyi tercih etmiti. nk yllar sonra yaplan bir baka su ikastta, Akn Birdala yaplan ve yaralanmasna yol aan silahl saldrnn so ruturmas ok ilgin bir balanty ortaya karyordu. Akn Mirdal suikast sanklarnn birbirlcriyle tant Rzgar Gvenlik, Mumcu SikastiKa hemen sonra Uur Mumcu caddesi zerindeki 99 numa ral binada kurulmutu. Cem Erscverdcn Yeilc, Korkut Ekcnden Semih Tu fan Glaltaya kadar onlarca 'sekin' konuun urad Rzgar Gvenlik, yine ayn cadde zerinde birka apartman daha yukarda bulunan bir gvenlik irke tinden ayrlanlar tarafndan kurulmutu. Hatta, her iki gvenlik irketinin kuru lu tz kelimesi kelimesine aynyd. Ve bu gvenlik irketinin ortaklar ara snda eski adyla zel harp dairesi, yeni adyla zel Kuvvetler Komutanlndan emekli subaylar ve astsubaylar bulunuyor, ad Senar E rin babasnn karlmas olayna karan Nafiz Karacan bu gvenlik irketinin mterileri arasnda bulunuyordu.

D Y A R B A K IR 'D A K P A TLA M A
ilgin bir baka balant, 1991 ylnda Diyarbakrda patlayan baka bir bom bayla ilgiliydi. Diyarbakr Baro Bakannn otomobiline konan bomba, otomo bilin ikiye ayrm, evrede de byk tahribata yol amt. lgin olan bir baro bakannn otomobiline konan bu bomba iin polisin herhangi bir soruturma yrtmemesiydi. Daha da ilginci, Uur Mumcu soruturmasnn evraklar ara snda yer alan ve 80li yllarn bandan itibaren btn bomba kaytlarnn ti tizlikle yer ald Milli Bomba Bilgi Merkezi raporunda, bu byk patlamaya yer verilmemiti.

11

ddialara gre Diyarbakrda patlayan bu bombann, daha dorusu ateleme mekanizmasnn ok nemli iki zellii bulunuyordu; uzaktan kumanda meka nizmas patlamann ardndan tamamen yok oluyordu ve patlama sinyaliyle bir likte tpk cep telefonlarnda olduu gibi dijital bir kodu da gnderen alc-verici nitesi bombann frekans kirlilii nedeniyle kontrol d patlama ihtimalini ortadan kaldryordu. Bu ok zel bombalarn zellikle bu frekans kodu saye sinde 'uaklarda bile' kullanlabilecei ileri srlyordu. Ve, Susurluk komisyo nu raporlarnda sz edilen, Cem Erseverin lmyle birlikte Erseverden Yeile getii ileri srlen ve 'ayn anda 100 ayr yerde birden patlama yaplabil dii' sylenen bu mekanizmann ta kendisiydi. Peki Uur Mumcu suikastnda ya da Eref Bitlisin uann drlmesinde bu bomba kullanlm olabilir miydi? Bu sorunun cevabn bilen isimlerden biri Cem Ersever'di. nk 1991 ylnda Diyarbakrdaki denemeden beri her iki olayda da bombalar kontroln de bulunduruyordu. Ancak Ersever ayn yln Kasm ay banda, Ankara yakn larnda l olarak bulunacakt. Diyarbakrdaki bu tuhaf bombalama olay Kullu Sava tarafndan hazrlanan Susurluk Raporunda da geiyordu. tiraf brahim Babat bir gasp olayndan sonra kurtulmay beklerken on ksur yl hapis cezas alnca, tam 11 sayfalk bir ifade verme gereini duymutu. Babat, Gneydouda kamu grevlileri tarafn dan ilenen cinayetlerden, suikastlardan sz ettikten sonra nedense hi kimse nin burnunun bile kanamad bu bombalama olayndan da sz etme gerei duymutu. Babatm iddiasna gre otomobile bomba binba Aytekin Yldz ve itiraf Abdukadir Aygan tarafndan konmutu. Bombaclar polis tarafndan ya kalanm, ancak kimlikleri anlalnca serbest braklmlard. Her iki isim de Erseverin ekibinde yer alyordu.

E r s V E r n

rg t

Cem Ersever lmnden ksa bir sre nce ordudan ayrlm ve PKKya kar 'sivil mcadeleden' sz etmiti. Sivil mcadelenin ne olduu Akn Birdal su ikastndan ksa bir sre nce piyasaya kan bir kitapta anlald. Gazeteci e tin Aaenin 'Cem Ersever ve JTEM Gerei' adn tayan kitabnda, Erse verin daha 1993 ylnda paramiliter bir rgtlenmeyle urat anlatlyordu. Buna gre, belirli byk illerde kurulan 'gvenlik irketleri' aracl ile legal bir grnm kazanacak bu rgtlenme itiraflar, emekli kamu grevlileri ve sivil lerden oluacakt ve paravan olarak bir d ticaret irketi tarafndan finanse edi lecekti ve be yl sonra yani 1998 yl baharnda harekete geecekti. Tpk Akn Birdal suikastn faillerinin bir araya geldii 'Rzgar Gvenlik' gibi. Telefonla rnn 'babakanlk' adma alnd ortaya kan Rzgar Gvenlik ve Mumcu'nun 12

ldrld yere iki- yz metre olan brosu nedense polisin dikkatini ek memiti. liclki, polisin Cum hurbakanln bile izlemek iin kulland telcklak, yani 'Telefon Detay Sorgusu', Mumcunun mahallesinden edildii tah min edilebilecek o telefonu ortaya karabilecekti. Uur Mumcu cinayetini gazetelere telefon ederek stlenen iki farkl rgt vard. Bu, rgtlerin ran kaynakl olduuna inandrmak iin yaplan bir art maca myd? Eski MTiler Mahir Kaynak, Ylmaz Dorusz ve Mehmet Eymrn iddia ettii gibi Uur Mumcu cinayetinden ABDnin haberi var myd? Yine ayn isimlerin ne srd gibi Uur Mumcunun PKK-MT ilikisine ynelik almalarnda ortaya kard 5 kilit isim kimlerdi? Mumcu bu kilit isimlerin orlya kmasndan endie duyulduu iin mi ldrlmt? Mnc komisyonuna kadar ulaan bir baka iddiada yazar mit Ouztan, Uur Mumcunun, M KEde seri numaralar silinen 100 bin silahn Talabani glerine verilmek zere Kuzey Iraka evkiyle ilgili bir dosyay ele geirdii iin ldrldn ileri srd. Ouztan, Mumcu Cinayetini Aratrma Komisyonuna yollad mektupta olayn tek tan olan ve ksa bir sre nce Aka kocann bir da kyne yerleen Albayn da adn verdi. Ouztana gre Ocak I9 9 lde MKEden, 100 bin silahn seri numaralarnn gizli bir alma ile silinmesi istemli. MKI yetkililerinin bu konuda ikinci bir emir istemeleri ze rine tekrarlanan emirle, 9 kiilik bir ekip silahlarn zerindeki seri numaralar n sikli. Daha sonra kendisini JTEM Komutam olarak tantan bir kii tarafn dan teslim alnan silahlar kamyonlara yklenerek gtrld. Ayn zamanda 15 Ocak 1991 tarihinde PKKya son darbeyi vurmaya hazrlanan ve ad gizli tutu lan bir Jandarma Albaya geri ekilme emri verildi. Mumcu bu noktadan son ra gizli dosyaya ulat ve aratrmaya balad. Dosyay kendisine veren Albay, Bu olay ok ciddi, lmne mi susadn diyerek M umcudan aratrmay durdurmasn istedi. 23 Ocak tarihinde yeniden arad ancak M umcuya ulaa mad. Mumcunun 24 ubat tarihinde ldrlmesiyle birlikte dosya da yok ol du. Suikasttan sonra Talabaniye 100 bin silah gnderildii speklasyonu ya yld. Ouzlan, olaydan Eref Bitlisin haberi olduunu, Tuncelide grev ya pan Allay Ka/. illiolunun intiharnn da bu olayla ilikili olduunu, Tun celi Mlge Sorumlusu Tugeneral smail Kurunun illiolu hadisesini kapat mak islediini ileri srd. Ancak iddialara bir yant alnamad. Ouztann iddialar abartlyd, ama sanki bir dorunun evresinde dolaan bir abartma sz konusuydu. nk, gerekten de o dnemde eski Dou Alman yadan satm alnan 60 bin civarnda Kalanikof un Azerbaycana gnderildii konuuluyordu. stelik bu silahlar resmi kanallardan deil, yine 'Rzgar Gvenlik'in kurucusu olarak ad geen isimler tarafndan datlmt. Daha da il 13

gin olan, mit Ouztanm bu srada alt TGS Yayn Grubunun ilikile riydi. TGS Yayn Grubunun patronu Turgut Bykda, ilgin bir biimde Akn Birdal suikastnn azmettiricilerinden ve Rzgar Gvenlikin mdavimlerinden Semih Tufan Glaltayn orta olarak biliniyordu. stelik Bykdam devlet tarafndan da bilinen bir baka zellii rann arka bahesi saylabilecek stan buldaki Caferi cemaati arasnda son derece etkin bir isim olmasyd. Mumcu Olay ile ilgili son gelime ise Almanyada cezaevinde bulunan lk c Cengiz Ayhann Alman makamlarna Uur Mumcu, Bahriye ok ve Hiram Abas cinayetlerini bildii ve bir Trk yetkiliye aklamak istedii yolun daki ifadesiyle ortaya kt. 12 Eyll ncesi cinayetleriyle tannan ve Alman yada iki Trk ldrd iin cezaevinde bulunan Cengiz Ayhan 6 Mays 1991de Nazilli Cezaevinden tahliye olduktan sonra Hizbullah iinde yer ald n ve slami Hareket rgtnn lideri rfan arc ile grtn syledi. Bu gelime zerine Almanyaya giden DGM Savcs I lanza Kele, Cengiz Ay han ile grt. Ayhann Trkiyeye dnmek ve nfuz kazanmak iin bu ak lamalar yapabilecei de ileri srld. Ancak Cengiz Ayhann iddialar olma sa bile kimlii tuhaf bir biimde lkclerle akyordu. Mumcu Komisyonuna gelen bir ihbardan yola klarak yaplan aratrma daha ilgin bir gerei ortaya karmt. Komisyona gelen bilgilere gre Ala attin akc olaydan hemen nce Ankarada Byk Ankara Otelinde kalmt ve olay gn ayrlmt. Ve akcnn nce sa kolu, son can dman olan Tevfk Aansoy da lmnden ksa bir sre ncc Mumcu cinayetiyle ilgili 'bil diklerinden' sz ediyordu. lgin olan Almanyada bir snr kapsnda yakalanan Aansoy ile Cengiz Ayhann ayn blgede faaliyet gsteren iki eski lkc ol masyd. Mumcu konusunda bu aprak ilikiler hi bitmedi. eitli iddialar ortaya atan itiraflar Murat Demir ve Murat pckin de bir blmnn doru olduu nu kantlanan aklamalarnda Mumcu cinayetinin devlete bal itiraflar tara fndan gerekletirildiini ileri sryor ve bir isim veriyorlard; Velid Hseyin. Mecliste alan Mumcu komisyonu, bu ismi ileri bakanlna sormu ve 's nr d edildii' yantm almt. Velid Hseyin 1998 ylnda, Mardinin bir k ynde l bulundu. Kimlii bilinmeyen bir kii tarafndan getirilen cesede ya plan otopside, maktuln cesedinde 'bcek ilac' bulgusuna rastlanmt. tiraf iki M uratn Mumcu komisyonuna verdii ifadede bir baka rastlant daha dikkat ekiyordu. Malatyadan getirildiini ileri srdkleri bomba iin 'Aytekin' diye bir isimden, sadece bir kez sz ediyorlard. Acaba bu Aytekin ile brahim Babatm szn ettii Aytekin arasnda isim benzerlii dnda bir ba var myd?
14

Mnc cinayetiyle ilgili her yeni bilgi, her soruturma benzer gizleri vc tu haflklar birlikte getirdi. Mumcu suikast ile ilgili olarak Ankara DGM de a ln davann tek san Abdullah Argun etinin durumu da farkl deildi. So ruturmay yrten ve telekulak skandalna da karan polis mdr Osman Ak, ilgin bir biimde Akn Birdal suikastnn da 'yzeysel' soruturmasn ya pan isimdi. Osman Ak, zerine pek de vazife olmad halde Argun etinin 'psikolojik rahatszl' olduunu ispatlamak iin urat. etin ise bir baka muammayd. Sylediklerini birbirini tutmuyordu ama her nedense stanbul Aliiliik havalimannda gzaltna alnd belgelenmiken, resmi belgelerde Ankarada gz alla alnd ileri srlyordu. etin tutarsz davranyordu a, tuhaf bir emberin evresinde dolayor, Azerbaycandan, Jitem den, Ersever ekibinden sz ediyordu. etinin sank olduu davann son durumasn da da hala adli tbbn akli dengesi hakknda verecei rapor bekleniyordu. Uur Mumcunun ldrlmesi laiklie bir tepki miydi? Yoksa bu da m bir artmacayd? Onu ldrenler laiklie tepki artmacas altnda Trkiyede laik-slamc atmasn m balatmak istiyorlard? Uur Mumcunun bu denli gl bir patlaycyla hibir yaama ihtimaline imkan brakmayacak ekilde adeta yok edilmesi onun yapt ve yapaca aalmalai'da ne denli korkulduunu mu aklyor? zellikle Susurluktan soa kamuoyuna yansyan kirli ilikiler, sorularn azalmadn, arttn gs teriyor. Artk ondan bize kalan yaptlarla yetinmek zorundayz. Umarz, siyasi cinayetlerle oynanmak istenen oyun baarl olmaz. Baarl olmamas iin de daha Mumcuun kan kurumadan kanlar yerde kalan yakn tarihimiz siyasi cinayetlerine kurban giden deerli insanlarmzn karanlk dosyalarm sergile yerek yneticilerimize u soruyu soralm: Bu siyasi cinayetlerin failleri kimler?

15

1980 NCES SYAS CNAYETLER

VE

SUKASTLAR

17

CG L s u k a s t i m

29 M a y is 1977

K o n t r g e r l l a , K a RAOLANI UYARIYOR
6 haziranda yaplacak olan seimlere hazrlanan CHPnin Genel Bakan BIcl Eccvili tayan uak tam saat 08.30da zmir ili Havalimamna inmi ti. lige ge/isine balayacak olan Blent Eceviti uaktan 40 metre ileride duran se otobsmle bekleyen Mehmet svan kalabalk nedeniyle zor durumda kalan I Tevil illine yardm etmek iin dar kt. Blent Eceviti kolundan tu tarak glkle otobse bindiren svan, darda kalan Rahan Eceviti almak l/ere tekrar dar kt. Mehmet svan, Rahan Ecevitin koluna girdii srada pis bir koku ve dumanla birlikte yere ykld. Vurulmutu. Grg tanklar pat lamann polis kordonunun en n srasndaki bir polisin silahndan ktn an latrlar.

P O LSLER A M E LY A TH A N E K A P IS IN D A
Memi svan' sol di/inin lemet ii/.erinde, yukardan aaya doru gir miti. svan, zmir Devlet I lastaesinde hemen ameliyata alnd. Merminin gi ri deliini bulup, k delii olmadn gren doktorlar rntgen ektiler. Du rum gerekten ilginti nk rntgende mermiye rastlanmamt. Tekrar film ekildi, sonu deimedi. Doktorlar, baca atklarnda kardklar paray grnce ok ardlar. eriden mermi deil, plastik paralar kyordu. Ope rasyon boyunca bacaktan 80-90 civarnda plastik para ve plastik bir fze k t. Ameliyat srerken kapya kadar gelen 1. ube polisleri doktorlardan mer mi deil, bacaktan kan plastik paralarm srarla isteyince, durum daha da kark bir hal ald. Paralarn peinden telala koan polisler, suikast gerekletirelerle ilgilenmiyorlard. Polislerin ii savsakladklar ve doktor raporlar n deitirmeye altklar savclk mtalaasnda da yer ald. Emniyet, olayn bir polis tarafndan gerekletirildiini ancak gn sonra kabul edecekti.

Tu h a f

b r s l a h

Kullanlan silah o gne kadar ad hi duyulmayan Amerikan yaps TENGAZ silahyd. El kitabndaki bilgilere gre 67 cm boyundaki siyah, zerinde hedef bulmaya yarayan zel bir lamba tayan bu silah sadece gaz fiei atmak la ve kalabalklarn datlmas iin 80-100 metre mesafeden kullanlmaktayd, lil kitabndaki en ilgin bilgi ise merminin siyanr iermesi ve havayla temas 19

ettiinde ikinci kez patlamasyd. kinci patlama, ilk patlamay yok ettii iin si lahn nereden atelendii de anlalmyordu. Silahn art arda drt hareket yapl madan ve 2.5 kiloluk bir kuvvetle tetik ekilmeden atelenmesi de mmkn de ildi. Ayrca, kovan klasik silahlarn tersine, atelendikten sonra dar atlm yor, ieride kalyordu. Silahlardan 25 adedi Genelkurmay Bakanlnn bilgisi dahilinde yurtdndan getirilmi ve zmir Emniyeti tarafndan 27 ubat 1977 tarihinde zel bir deftere mhrsz olarak kaydedilmiti. Resmi olmayan kaytlara gre olay g n smet etin tarafndan bu silahlardan 10 tanesi senet mukabili alnm ve ak am bir mermi eksii ile teslim edilmiti. smet etin olaydan sonra bu silahla Eccvitin konvoyunu izlemeye devam etti. Sol eilimli Pol-Der yesi olan aylk polis smet etin ifadesinde O iti-kak annda sanki birisi benim silahm tuttu ve patlatt diyordu. Ancak tuhaflklar bitmemiti. Pol-Der yesi polis memuru smet elini, MHP Genel Bakan Alparslan Trkein yakn arkada olarak bilinen emekli Albay Ali R za Hafzolu ve yine MHP eilimli Burkay Kaynak savunacakt. Fakat savcnn olay rtbas etmeye niyeti yoktu. Davay da tedbirsizlik sonucu adam yarala mak suundan deil, TBMM yesini taammden ldrmeye tam teebbsten at. Toplum polisinden memur smet etin, Bakomiser Hseyin Bayram, Ko miser Yardmcs Nuri Ouz, Mdr Ayhan zaslan, Yardmcs Fethi Grdk, ayniyat memuru Hseyin Sert, zmir Emniyet Mdr Mehmet Yaln ve zmir Valisi Turgut Eilmez hakknda su duyurusunda bulundu. zmir I. Ar Ceza Mahkemesinde grlen dava sonucu sadece polis memuru smet etin tedbir sizlik ve dikkatsizlikten 3 ay hapis cezasna arptrld. etin, hapis cezasn ta mamladktan sonra polisteki grevine iade edildi ve bir sre MHP yanls PolBire ye oldu. Kanl 1 M ays izleyen ili suikastnn hemen ardndan dnemin Babaka n Sleyman Demirel, gizli ve zata mahsus kaydyla gnderdii bir mektupta 3 haziranda Taksimde yaplacak mitingde kendisine ynelik bir suikast dzen leneceini Ecevite bildirmi ancak miting kazasz belasz yaplmt. nce ze rinde pek de durulmayan bu bilgi Alman istihbarat rgt BNDnin nde gelen isimlerinden Dr. Kannapin tarafndan Kemal Ilcaka sylenmi, o da Demirele iletmiti. O karanlk el, harekete gemeye hazrlanyordu.

20

Do. O r h a n Y a v u z 15 H a z r a n 1977

l im l is in ,

o halde k a ri

TARAFTANSIN
Ilml olabilirsiniz, Demokratm, kimseyle siyasi kavgam yok diyebilirsi niz ama bu, 70li yllarn ikinci yarsnda hibir ey ifade etmiyordu. yleyse siz kar taraftandnz vc sonunuz Do. Yavuzunki gibi olabilirdi. h llza I >77 gnii Erzurum Atatrk niversitesi retim yelerinden Do. ( )la Yavuz, yannda bir asistan arkadayla okula doru yrrken, ya nna gde iki kii nce kollarna girdi, sonra durdurdu. Sz konusu kiiler asis tann ba/ uzaklamasn bekledikten sonra Do. Yavuzu yol kenarndaki i menlie ektiler. ok ksa bir tartmadan sonra saldrganlardan biri onu kolla rndan tuttu, dieri elindeki ba defalarca saplad. Yavuzun asistan arkada nn yardm giriimleri, ban kendine ynelmesiyle sonusuz kald. Do. Yavuz kaldrld hastanede ld. Kimileri ok armlard. Do. Yavuzun yle belirgin bir siyasi formas yonu yoklu, sldik sosyalisl-koniinist falan hi deildi, neden ldrlmt? ( iceklen de Do. Orhan Yavuz ne sosyalist ne de komnistti. O, gerek an lamda bir demokratt ve CHPye yaknl biliniyordu. Ancak o dnem Erzu rumda CHPli olmak kar taraftan saylmak iin yeterli bir gerekeydi. Tm lmlna ramen Do. Yavuz, Erzurumda hedeflenen ve oluturulmaya al lan yaplanmann lml bir CHPTiye bile tahamml olmamas nedeniyle l drlmt. Sonradan Dounun Babuu olarak nlenecek Ylma Durakm yresel liderliindeki grubun tanmlan ok keskindi. Bu tanmlara uyarsanz onlardandmz, yoksa kar taraftan... Orhan Yavuzun ldrlmesi bunu bir kez daha dorulad. Kar taraftan olanlarn sonu Do. Yavuzdan farkl olmayacakt. ( 'imiydin hemen ertesinde, sonraki yllarda pek ok rneine rastlanacak ve kal'nlara binlerce soru iareti brakacak, en insafl deyile garip bir sorutur ma vc yarglama dnemi balad. Soruturma aamasnda dinlenen pek ok ta nn iradelerinin ortaya kard gerekler vard: Okulda daha nce de iki do ent dvlmt. Tm retim yeleri bir tertip ve saldr korkusu iindeydi ler. Ayrca Do. Yavuz, daha nce lk Ocaklar yneticileri ve yeleri tara fndan eitli yollarla tehdit edilmiti.

21

FA L B ELL BR FA L M EHUL CNAYET*

Tanklarn tehisi zerine Harun Gerek ve Bekir Kum takma adl Cezayir Baysal yarglanmaya balad. kisi de lkcydler. Sanklar savclkta kabul ettikleri sulamalar mahkemede reddettiler. Tanklar da aldklar tehditler so nucu ifadelerini yava yava yumuatp, sonunda tanmyoruz dediler! Her iki sank da delil yetersizliinden beraat etti. Ancak ileriki yllarda lkc itiraf lar tarafndan yeniden sulandlar. Ayrca lk Ocaklar Erzurum yneticileri de azmettirici olarak itiraflarn ifadelerinde yer ald. Yeniden dava ald. Ancak sanklar yurtdna kamt. Cinayete azmettir mekten sulanan Erzurum lk Ocaklar Demei Bakan Emin Ylmaz ve ar kadalar Ylmazn, ldrn demedim, korkutun dedim eklinde ifade ver mesi zerine delil yetersizliinden beraat ettiler. Do. Orhan Yavuz, faili belli bir faili mehul cinayetin kurban olarak kald.

D oan z

24 M a r t 1978 t e r r o r t a m in d a

lkc

BR YURTSEVER
Kzl kpek... Senin gibi itleri geberttiimiz zaman sakn devrim ehidi ol mayasn... senin ve sizin gibi devrimcilere lanet olsun. Ankara Cumhuriyet Savcs Doan z, yukardaki imzasz tehdit mektubunu bitirdikten sonra skn tyla arkasna yasland. Aslnda buna almt, nk savcla balad 1962 ylndan bu yana be lirli evrelerce tehdit ediliyordu. 1% 8dc Konyada grevdeyken Mcadele Birlii adl rgtn kapatlmasna yol aacak dosyay hazrlam, Denizlide savclk yaparken Necmettin Erbakann kardei Akgn ErbakanTa ilgili yol suzluk dosyas hazrlam, Ankara Cumhuriyet Savc Yardmcsyken Sley man Demirelin kardei Hac Ali Demircie Denizcilik Bankasnca verilen usulsz kredi olayna el koyunca tehditler artmt. 1970 ylnda Trk Hukuk Kurumu tarafndan yln hukukusu seilmi, ayn yl idam cezalarnn kaldrl mas yolundaki dilekeye imza att iin idari soruturmaya uramt. 1973te DGMye itiraz edenlerin banda yine Doan z geliyordu. En ok srgne gi den savcyd. zellikle Milliyeti Cephe hkmetleri dneminde oradan oraya sk sk tayin ediliyordu. Ankara Ticaret ve Turizm Yksekretim Okulu rencilerinden Levent zyrekin ldrlmesiyle ilgili dosyay nne ekti. Le22

vel zyreki ldrenlerin Site renci Yurduna katklarn renmiti... Yurdun aranmasna karar verdi. Kendisi o gn nbeti savc olduu iin baka ilerle de ilgilenmek zorundayd ve polisler kendisini beklemeden apar topar bir aama yapmt. Doan z, bu aramay kabul etmedi. Kendisinin de bizzat hazr bulunduu ikinci bir arama yaptrd ve dolaplarda saklanan bir bak ve bir tabanca buldu. Site Yurdunun aranmas MHPlileri ve lkc kesimi ok rahatsz etmiti. MIIP Konya Milletvekili hsan Kabaday, Meclis krssnden Doan zti suluyor, kimilerine gre hedef gsteriyordu. in bir baka en nemli cephesi ise Doan (")/(ln bir baka ar kovanna omak sokmasyd. lmnden ksa ni sll1 iKi* Kolrgerilla-MHP ilikilerini ele alan bir rapor hazrlam ve b dnemin Babakan Blent Ecevite sunmutu. Kendisi de tehlikenin b yklnn farkndayd. Nitekim bunu raporunun giriinde yle belirtiyordu: lk bakta can ve mal gvenliini tehdit eder gibi grnen iddet olaylar, anarik eylemler olarak ni telendirilebilecek kadar basit deildir. Demokrasiye btn gerekleriyle ilerlik kazandrlacana olan umutlar yol etmek ve onun yerine faist dzeni gnde me getirmek ve biitiin unsurlaryla yrrle koymaktr. Bylece ABD ve o kuluslu <>laklklii Ortadou sorununu byk lde zmek amacn gtmek ledirler. Bize gre b sonuca ulamada C'IA, AID, ran ve srail gizli haber al ma rgtleri, Kontrgerilla gibi gizli rgtler ynlendirmekte olup bu rgtler, I. ve 2. MC hkmetleri ile devlet aygtn geni lde kendi amalarna uy gun ekle dntrerek demokrasi dman akmlar iktidar etmeyi ngrm lerdir. Doan z raporunun sonraki blmlerinde bu plan erevesinde yaplan ey lemlerden rnekler veriyor, bu almalar iinde, askeri ve sivil gvenlik g lerinin, MT elemanlarnn yer aldn, siyasi planda MHP ve bal kadrolarca ynlendirildiini yazyordu. Doan z, 24 Mart 1978 sabah bu almalarnn karln ald. Saat 08.30 sularnda evinden kt. Anadol marka otomobiline luuli ve altrd. Motorun snmasn beklerken otomobilin nnde beliren a hs ( el ate etli. Daha sonra geride 18 tane grd tan brakarak koarak kal.

T e h is

e d l d

a m a beraat ett

Suikasttan sonra belki de Trk hukuk tarihinin en ilgin soruturma ve yar glamas balad. Cinayet, 1978 Ocak aynda afi asarken zerinde silahla ya kalanan ve tuhaf biimde salverilen Hseyin Kocabam yakalatt silah ile ilenmiti. Davann nemli tanklarndan biri otomobiline konan bombadan 23

sonra A BD ye umutu. nc idam kararndan sonra iftinin istihbarat r gtleriyle ilikileri deifre edilen avukatlar Genelkurmaya ve Babakanlka iftinin var olan dosyalarnn incelenmesi iin tuhaf dilekeler veriyor, ayrca Askeri Yargtay kararndan sonra almak zere bir zarf Noterler Birli ine emanet ediyor, sanki st kapal bir eyler anlatmak istiyorlard. Sank b rahim ifti, tanklarn neredeyse tm tarafndan defalarca tehis edildi, sa vunmasnn yalan olduu belgelendi. Askeri mahkemelerce 4 defa mahkm edildi, ancak her ne hikmetse ve hangi iyi saatte olsunlar mdahale ettiyse her seferinde karar bir biimde bozuldu. Sonuta Askeri Yargtay Daire Kurulu, iftinin beraatine karar verdi. As keri Mahkeme de tarihe geecek karar verdi: Sank brahim iftinin maktu Doan z taammden ldrd mahkememizce sabit grlmtr. Ancak Askeri Yargtay Daireler Kurulu kararna direnilemeyeceinden 7/8lik oy ok luuna dayanan Daireler Kurulu bozma ilamna srf, bu hukuki zorunluluk ne deniyle uyulmu ve sank iftinin beraatine karar verilmitir. Yani mahke me ksaca, Bu adamn katil olduuna eminiz ama mecburen beraat veriyoruz diyordu. Karara inanamayanlar arasnda sank ifti de vard ve tahliye edildiini du yunca Beni ldrecekler, siz beni ldrtmek iin salyorsunuz demiti. ift i, 6 yl 9 ay 15 gn yattktan sonra 9 Ocak 1985 gn tahliye edildi. Cezaevin den kar kmaz petrol bayilii ile dllendirilen, bir ara ortann ldrlme siyle ilgili bir soruturmaya ad karan ve MHP Genel Bakanlna da aday olan ifti bugn bakanlklarla i yapan saygn bir iadam. Doan zn ldrlmeden nce hazrlad raporda sz ettii rgtlenme, Kontrgerilla, yabanc istihbarat servislerinin eylemleri ise hl gnmzn en ok tartlan, cevap bekleyen sorular.

H a m t F e n d o lu

17 N s a n 1978

HAMDO LAKABIYLA TANINIYORDU

Hamido lakabyla tannan Malatyann Bamsz Belediye Bakan Hamit Fendolu, 17 Nisan 1978de adna gnderilen bombal bir paketi evinde aar ken paketin infilak etmesi sonucu gelini ve iki torunuyla birlikte lmt. Pa ket, Hamido adna Ankara Emek Postanesinden belediye mutemedi tarafndan alnmt. gn belediyede bekleyen paketi evine gtren Hamit Fendolu, gece misafir odasnda aarken korkun bir patlama olmutu. Hamido olay ye24

riulc paralanarak can verirken gelini Hanife, torunlar 4 yandaki Adnan ile 2 yandaki Ahmet ise hastanede yaamlarn yitirmilerdi.

M a l a t y a d a

k a n li o la yla r

Ttirk siyasi hayatnn en renkli simalarndan biri olan Hamit Fendolu, 27 Mays Dcvriminden sonra tutuklanarak Yassadada yarglananlar arasnday d. Ancak asl nn 1965 seimlerinde AP listesinden milletvekili olarak gir dii TliM M de kavgac kiilii, korumas ve davranlaryla yapmt. 1968 y lnda AIMen ila edilen Hamido, 1969 seimlerinden sonra M alatyaya yer lemi, llilik vc mteahhitlik yapmaya balamt. 1977 yerel seimlerinde hap,misi/ olarak belediye bakanlna adayln koyan Hamido, en gl CHP adayn da geerek bakanlk koltuuna oturuyordu. I lanit l'cndoluna dzenlenen bombal suikastn ardndan M alatyada kan l olaylar km, iyerleri yaklmt. Dnemin parti liderleri Sleyman Demi re!, Necmettin Erbakan, Alparslan Trke ve eski cumhurbakanlarndan Celal Bayarn da katld cenaze treninde suikast protesto eklinde balayan olay larda 60 kii yaralanm, bir kii ldrlmt.

2 0 Y IL L IK SIR
Ancak Hamit Fendolu suikast aradan 20 yl gemesine ramen hl z lemedi. Fendoluna bombal paket, daha nceden tant ve kendisine ara s ra Meclis sigaras gnderdii belirtilen dnemin AP milletvekili Kasm nadmn ad kullanlarak postalanmt. Paketin Ankaradan postaland sapta nrken gnderenler belirlenememiti. Hamidonun lm de dier cinayetler gibi bir sr olarak kald.

Do. D r . B E D R E T T N C M ER T 11 T e m m u z 1978

T r k D l K u r u m u

y esy m

I laccttepe niversitesi Sanat Tarihi Krss retim yelerinden Doent Bedrettin Cmert, 11 Temmuz 1978 gn Ankarada ldrld. Neden? Normalde Do. Cmert, ldrlmesi iin hibir kiisel neden bulu namayacak biriydi. 20 bin kiinin ardndan yrd, bir babakann, ldrl mesini lanetlerken gz yalarm tutamad, dnyann en yumuak insanlarn dan biriydi diye tanmlanan bir insand Bedrettin Cmert. ldrlmeden bir yl nce TDK eviri dln almt. zerinden kan eyalarn listesi bile 25

nasl bir insan olduunun ok kesin ipularn tayordu: 1.694 TL nakit, 1 adet amatr ofr ehliyeti, 1 adet mendil, 1 adet gzlk, TDK asil ye kart, 1 adet nian yz, 1 adet bayan resmi ve Sanat Sevenler Demei tahsilat makbuzu. Peki, bylesi bir insan neden ldrld? Acaba TDK yesi olduu iin mi? Do. Cmert, o dnem sa kesimin, zellikle de lkclerin hi sevmedii Trk Dil Kurumunun yesiydi. Hatta ldrld gn yaplan genel kurulda ynetime adayd. Bu nedenle ldrlm olabilir mi? Belki? Acaba Hacettepede lkc hareketleri soruturmak zere kurulan komisyon da grevlendirildii iin mi ldrld? Hacettepede meydana gelen lkc te rr eylemleri iin bir soruturma komisyonu kurulmas karar dekanlk tarafn dan alnmt. Bedrettin Cmerte de bu komisyona seildii Dekan Emel Do ramac tarafndan yazyla bildirilmiti. Ama Cmert bu komisyonda yer almak istemiyordu, nk korkuyordu. Bu nu dekanla verdii dilekede yle zetliyordu: Blmnz dekanla ba layan koridora lkc renciler tarafndan karargh kurulduunu ve bu kori dordan geemez olduumuzu daha nce bildirmitim. Koridordan kimi geile rimde arkamdan laf atldn, komnist diye nitelendirildiimi duydum. Olaya yol amamak iin sustum. Bu nedenle ad geen olaylarn soruturmasn yap mam, kiisel can gvenliim nedeniyle olanakszdr. Grevden balanmam arz ederim. Gerekten Cmert, grev almak istemedii komisyona seildii iin mi ld rld? Belki?... Trkiye i Partisinin yayn organlarndan Gen ncye zaman zaman ya zard. Acaba Cmert bu nedenle mi ldrld? Soruturma srasnda, polis ldrmekten sulu lkc bir renci verdii ifa delerde katilleri bildiini sylyordu. Neden ldrld sorusuna u cevab veriyordu: ldrlme nedenini kesin olarak bilmiyorum fakat benim tahminime gre sosyalist olduu iin ldrld. Doentin Gen nc adl TPin yayn organ olan dergide yazsn okumutum. Bu yazda aka sosyalizmi vyordu. Gerekten Cmert, Gen ncde sosyalizmi vd iin mi ldrld? Belki? Galiba en doru cevap: Tm bu nedenlerle, geni bir yldrma ve sindirme senaryosu erevesinde ldrld. Cmertin katlediliinin en ilgin noktalarndan biri katillerin soukkanll, daha dorusu pervaszlklar.

26

K A H V A L T IL A R IN I B T R P C N A Y ET LED LER
Sabah erken saatlerde Cmertin evinin bulunduu sokaa gelen katil, akllara durgunluk verecek biimde, tam evin karsna arabalarn park ediyor lar, Cmertin evden kmasn beklerken kaldrma oturup kahvalt ediyorlar d. Yanl okumadnz, katiller yanlarnda getirdikleri ekmek, peynir, zeytin, domates ve biberden oluan kahvaltlarn Cmert evden kana kadar bitiriyor lard. Daha sonra yannda eiyle arabaya binen Cmerti takip ediyorlar, soka n sonuna doru da arabalar yan yana gelince tabancalarn konuturuyorlard. Do. Cmert olay yerinde ld, ar yaralanan ei uzun sre hastanede yatt. Katillerden ikisinin zeyir Bayrakl ve Rfat Yldrm adl lkc militanlar ol duu baka soruturmalar srasnda ortaya kt. nc kiinin yalnz ismi ren ilebi di: Ahmet. zeyir Bayrakl ve Rfat Yldrm cinayet, yaralama, saldr gibi baka pek ok sutan aranan lkclerdi. Ve her ikisi de Almanyaya kamt.

Uyu tu ru cu

t c a r e t y a p a n

b o z k u r t l a r

Abdullah atlnm da azmettirici olarak arand bu davada uzun sre gyaplnnnd: yarglandlar. Cmerti ldrrken kullandklar silahlarn Ankarada diil pek ok oayctlc kullanld balistik muayenelerde anlald. Tam bulun malarndan umut kesiliyordu ki 1985 ylnda Almanyada Frankfurt Basavc s Dr. Herald Korner, uyuturucu kaakl yapan 6 bozkurtun ele geirildi ini aklad. rgte kaynak salamak iin uyuturucu madde kaakl yap tklar saptanan ve 1.5 kilo eroin ile yakalanan bozkurtlardan ikisinin ismi ok tandkt: zeyir Bayrakl ve Rfat Yldrm! Alman makamlar nce Bayrakl ve Yldrm Trkiyeye vermeye niyetlendilerse de sonra iki lke arasndaki anlama gerei vazgetiler. ki lke arasndaki sulularn deiimi anlamasna gre idama mahkm su lular kapsam dyd. Trk makamlar sanklarn idam edilmeyeceklerinin ga rantisini veremedii iin de sanklar serbest kalacakt. zeyir Bayrakl 1992 y lnda ldrld. Rfat Yldrm ise Franfurt Ostpark semtinde Scala isimli, Av rupadaki Trk mafyasnn buluma yeri olarak bilinen gece kulbn iletiyor. Alman DPA ajansnda yer alan bir habere gre Rfat Yldrm, Nurettin Gven ile birlikte Ahmet zal ve Alaattin akcy 9 Haziran 1995te bu gece kul bnde buluturdu. Avrupadaki lkc Trk Demekleri Federasyonunun eski bakanlarndan Lokman Kondaknn 30 Mart 1979 tarihinde dnemin ileri Bakam Haan Fehmi Gne ile yapt grmenin bant zmlerine gre Kondak, Bedret tin Cmert olaynda emri dnemin GD Bakan Muhsin Yazcolunun ver 27

diini vc onun zerinde de Ramiz Ongunun yer aldn ileri sryordu. Kondakya gre Cmert olayna karan bir baka isim de Mithat Tolundu.

Bed r Ka

r a f a k o l u

2 0 E k m 1978

O n u TANIYAN BR LDREMEZD
T Elektrik Fakltesi Dekan Ord. Prof. Bedri Karafakiolunu niye ldr dler? Cevap verebilmek ok zor. 1915 ylnda orumda doan, 1932de Ada na Lisesini bitirdikten sonra stanbul Yksek Mhendislik Mektebine devam eden Karafakolu, 1937de Parise giderek Ecole National Superiorda teleko mnikasyon eitimi grd. stanbula dndkten sonra Mhendislik Mekteb inde retim yelii grevine balad. 1939da doent, 1948 ylnda profesr oldu. 1965-69 yllar arasnda T rektryd. Nazl Karafakolu, einin bylesine dolu yaamn anlattktan sonra Kimler tarafndan vc neden yapldn hl bilmiyoruz. Onu tanyan biri yapamaz, ok sevilen, insancllyla tannan biriydi diyor. Ord. Prof. Karafakiolunu kimler ldrd? Bu soruya cevap verebilmek daha da zor. Ei Nazl Karafakolu, Kim olabilir sorusuna u cevab veriyor: Olay dan on gn nce, eimin lkc olduklarn syledii kii evimize geldi. S navlarn ertelenmesini istediler. Eim kabul etmedi. Cinayetten bugne kadar geen yirmi yllk srede bu soruya daha kesin bir cevap bulunamad. Dnemin Babakan Blent Ecevit, bizzat stanbula gitti, tm yetkisiyle, Katilleri bu lun talimatn verdi. Dnemin stanbul Emniyet Mdr Hayri Kozakolu Emredersiniz mutlaka bulacaz dedi. Saysz lkc militan suland, kimi yakaland sorguland, kimi yurtdma kat iin sorgulanamad bile. Ama Karafakolu dosyas hep soruturma dos yas olarak kald. Defalarca savclk ve il deitirdi. Skynetim savclna git ti, sonra tekrar sivil savclklara dnd. Ama deien bir ey olmad. Bugne kadar dava almad. Lokman Kondak, dnemin ileri Bakan Haan Fehmi Gne ile yapt ve MT tarafndan kaydedilen 30 Mart 1979 tarihli grmede Karafakolu olaynda Musa Serdar elebinin yer alm olabileceini sylyordu. Kesinle en bir ey var, o da cinayetin sorumlularnn lkcler olduu. Bir de cinaye tin ileni tarznn Ankara Cumhuriyet Savc Yardmcs Doan zn ldrl mesiyle byk benzerlikler tad. Hepsi bu. Ord. Prof. Bedri Karafakolu ci nayeti gerek anlamda faili mehul kald. 28

A k in z d e m i r

18 A r a l i k 1978

UKUROVANIN ROBN HOODU

Kutsal Anadolu topraklarna teknik gtrme, insanlarna insanca yaama koullar hazrlama kavgasnda en nemli grevi yapacaksnz. Sizler kalknma savamzn isimsiz mcahitleri olarak mutlu Trkiyeyi yaratmaya gidiyorsu nuz... Gle gle gidin aabeylerim gle gle... Yolunuz ak, kavganz hayrl olsun. 1968 yl Ziraat Fakltesi mezunlarna renci Demei Bakan Akn ( )/demir byle sesleniyordu. ok gemeden kendisi de bu kavgaya katlacak, koparlana kadar da kavgann n saflarnda yer alacakt. Akn zdemir, 18 Aralk 1978 gn, ayr silahtan kan acmasz kurun larla vurulduunda, Ky-Koop Adako Birlik Genel Mdr ve TMMOB Zira at Mhendisleri Odas Adana Blge ube Bakan olarak, ukurova insannn insanca yaama savanda var gcyle alyordu. nanlarnda tavizsiz, mcadelesinde keskin, sert bir insand. O yllarn Adaasnda, iinin nc kadar zor olduunu biliyor, ancak ne komnistlikle sulanp H 'd * ! ' Kslmlmck nc de lehdit mektuplar almak onu mcadelesinden vazgeii'blyutdt (,'ukov lalk kooperatifiliinin nderlerinden olan Akn zde nin V ^clcn cklpkiKa, kr emekisini rgtlemekten vazgemesi tleni yordu. Suunun cezas ise lmd. ... Ve 18 Aralk 1978 gn zdemirin cezas infaz edilecekti. zdemir o gn saat 18.00-19.00 arasnda eiyle birlikte Adako Birlikten kt. Otomobil lerine binmek zereyken refjn zerinde bir, hemen arkalarnda beliren iki ki i yaylm atei atlar. zdemir artk mcadelede yoktu. Yalnz Adana deil, tm Trkiye ayaa kalkt. Ama bu hibir eyi deitir meyecekti. Herkes katillerin kim olduunu biliyordu; nk Akn zdemirin ldrlmesi Adana ve yresindeki lkc rgtlenmenin ne ilk cinayetiydi ne de son olacakt.

C E Z A E V N D E N G ZLCE IK A R IL D I, C N A YET SLED VE DO N DU

Nitekim aylar sonra katil zanls olarak yarglanmaya balayan Yunus Uzun adl lkc ayn zamanda baka be kiiyi ldrp yedi kiiyi yaralamaktan da yarglanyordu. MHP Adana Merkez le Bakan Adem Erolu da infaz emri ni vermekle sulanyordu. Yunus Uzun, cinayet tarihinde cezaevinde gzkyordu ama aklamasn kendisi emniyet ve savclk ifadelerinde yapmt: Bir gardiyann yardmyla 29

....

cezaevinden ktm, zdemiri vurdum ve geri girdim . Kendisine yardm eden gardiyann ve dierlerinin isimlerini de veriyordu. stelik Yunus Uzun, Adana Emniyet Mdr Cevat Yurdakulu cezaevi m drnn odasndaki telefondan arayp tehdit edebilecek kadar rahat davranabi liyordu.

S A N I IN K U K U LU LM
Akn zdemirin ei Mine zdemirin kesin tehisine ve dier delillere ra men Yunus Uzun ve dier sanklar bu sutan beraat ettiler. Ama Yunus Uzun dier sularndan hkm giydi. Yunus Uzun idama mahkm olmutu. Dosyas TBMMde bekliyor olacakt, eer yaasayd ama garip bir ekilde ld. Ceza evi savclk tutanaklarna lm elektrik arpmas sonucu olarak geti. Kim bilir?

A b d i p e k 1 u b a t 1979

TARAFSIZLIIYLA TANINAN SAYGIN BR GAZETEC

1 ubat 1979 akam haber ajanslarnn telekslerinden tm dnyaya yaylan haber ok etkisi yaratt. Milliyet Gazetesi Bayazar ve Genel Yayn Ynetme ni Abdi peki akam, Tevikiyedeki evine giderken yolda pusu kurmu bir ka tilin kurunlarna hedef olarak otomobilinde ldrlmt. Trkiyede terr, kol geziyor ve her gn onlarca insan suikastlara kurban gidiyordu. Bilim adam lar, sanat, avukat ve sendikaclarn ardndan kurunlar basna ynelmiti. Ta rafszlyla tannan bu byk gazetecinin ldrlmesi sadece Trkiyede deil, dnyada da youn tepkilere neden oluyordu. Abdi pekinin ldrlmesinin zerinden 21 yl geti. Mehmet Ali Aca, pekinin lmnden 5 ay sonra katili olarak ele geiriliyor ve suunu itiraf ediyordu. Acamn yakalanmasyla herkes peki cinayetinin aydnla kavu acan sanyordu. Ancak Acann arkasndaki gler hibir zaman aa karlamad. lme mahkm edilen Acann ilk ifadeleri, savclk ve mahke melerdeki aklamalarnn ardndan cezaevinden ka olay, daha da karmak hale getiriyordu. Papa suikastndan sonra yakaland Romada mahkemelerde yapt konumalar ise olay bsbtn iinden klmaz hale getiriyordu. Aca, Papa davas sresince tam 128 ayr ifade vermiti. 30

Ap.'in mahkemesi 5 Kasm 1979daki baarsz kama giriiminin ardn dan devan ediyor 28 Nisan 1980de lm cezasna, su orta Yavuz aylan im1 ' yl hapse mahkm oluyordu. 20 Austos 1980de Yargtay, Acanm ce/s onaylad, aylanmkini ise bozdu. aylan bu kez skynetim mahkemeMide 10 yl hapse mahkm oluyordu. Dikkat ekici olan Acamn Trkiyede yarglanrken verdii ifadede Yaln zbey ve Oral elikin cinayetin asl fa illeri olduunu ne srmesi ve hemen ardndan Maltepe Askeri Cezaevinden kamlmasyd. Aca bugne kadar hep yalnz bir terrist olduunu syleyip durdu. Acaya tetii ektirenlerin kimlikleri bir yana, ok sk bir ekilde komdg askeri hapishaneden nasl, hangi rgt yardmyla ve kimlerin deste ciyle karld ve yurtdna nasl kt ortaya karlamad. Devletin gc h y.u\ ortaya karmaya yetmedi mi, yoksa baka nedenler mi var sorusu 21 yldr cevaplanamad...

C EV A P SIZ SO RU LA R
Aca 13 Mays 1981 de Romada Papay vurdu ve talyada en ar ceza olan mr boyu hapis cezasna arptrld. Ve hl Rebibbia Cezaevinde buluyn Ap.ca'nn arkasnda kimler var? Illllu' kada. peki /inayetini ileyen Acanm ardnda hangi glerin ollp. kollusunda eitli iddialar ortaya atld. peki cinayetiyle ilgili kitaplar ya/ld. O nedenle burada cinayetin ayrntlarna girmemiz imknsz. Ancak Abdi peki cinayeti de dier birok faili mehul cinayet gibi zme kavutu rulamayan sorularla dolu. Acanm arkasnda hangi rgt vard? Aca ve ay lan lkc grten yana olduklarna gre cinayet kararn lkc rgtler mi verdi? Aca ve aylanm dnda nc bir kii var m? Baz tank ifadeleri, otopsi raporu ve Acanm sonradan yapt aklamalar nc bir kii olduu phesini kuvvetlendiriyor. lier varsa bu kii kimdir? Oral elik mi, Mehmet Pener mi, Yaln zbey i'.' Acay cezaevinden karan, gerekten sonradan karara baland gibi 2 erle, 2 astsubay m? te yandan Abdi peki olayn srekli sorgulayan ve pekiyle ayn ac sonu paylaan Uur Mumcu 1 ubat 1986 tarihinde Cumhuriyet (iazetesindeki stununda yazd bir yazda hl cevaplanamam u sorular yneltiyordu: Acanm eski MT grevlilerinden ahin Tolunolu ile ilikisi vard. Bu iliki, hem Acann hem de baka lkclerin ifadelerinde ortaya kmt. Bir terrist ile bir MT grevlisinin bu derece yakn iliki kurmalar nn nedeni ne olabilirdi? Neydi bu iliki? Kim salamt bu ilikiyi ve kimler eliyle srdrlmt bu iliki? Mumcunun zerinde durduu bir baka iliki yine geen yl yakalanan Abuzer Uurlunun Maltepe cezaevinden kandan 31

sonra avukat aracl ile Acaya yardm etmesiydi. Uur Mumcu tarafndan ileri srlen bu iddia halen srmekte olan peki davasnda pek de nemsenme di. Yllar sonra yakalanan Uurluya bu sorulmad. Suikastla ilgili bir baka ilgin gelime de Papa suikastnn kilit isimlerinden Oral elikin Fransada cezaevinde Bedri Ate kimlii ile yatp kendi kimlii ni reddederken Aarm Emniyet Genel Mdrlne getirilmesinden hemen sonra, Temmuz 1993te birdenbire Oral elik olduunu kabul etmesiydi. e lik, Trkiyeye iade edilmek istiyordu. 1996 Eyllnde iade edildi. Bu srada ortaya kan srpriz bir tank, peki suikastnda silah kullanann Oral elik ol duunu syledi. Tank, gvenliinin salanmas halinde bunu mahkemede de syleyeceini aklyordu. Fakat ne olduysa oldu, tank konumaktan vazgeti. MTin 16 Aralk 1997 tarihinde mahkemeye gnderdii yazda 'Oral elikin peki suikastn planlayanlar arasnda bulunduu, Acaya yardm taahht et tii ve suikastn ardnda bu szn tuttuu' belirtilirken, elik bu iddialarn 'de dikodudan ibaret' olduunu syleyecek kadar rahat ve gvenliydi. Mahkemede Oral elikin delil yetersizliinden beraat etmesine oybirlii ile karar verdi ve bu karar Yargtay tarafndan 17 Kasm 1999 tarihinde onayland. Oral elik, M alatyada retmen Nevzat Yldrmm ldrlmesinde asl fail olarak yargland davadan da dava dosyasnn ortadan yok olmasyla syr lnca tahliye oldu ve 50 milyar lira sermayeli bir irket kurarak ticarete atld. Davann gyabi tutuklu san Yaln zbey daha nce de Belikada gz al tna alnm ancak iki lke arasndaki zamanam sresindeki uyumsuzluk ne deniyle serbest braklmt. Daha dorusu Belikada zaman am 10 yld ve Trk Interpol 1983 ylnda kard blteni yenilememiti. stanbul 4. Ar Ceza Mahkemesinde sren davada skandallar bununla da kalmad. 1993 yln da Almanyada uyuturucu ile yakalanan zbey ile bir Trk Emniyet grevlisi nin 3-8 ubat 1995 tarihleri arasnda grt ortaya kt. Emniyetten bu g rmelerin tutanaklar istendiinde gelen 4 klasr Trke ve Almanca bin 335 sayfalk yaz arasnda istenen evraklarn olmad anlald. Emniyet Genel M drl daha sonra mahkemeye gnderdii bir yazda bu bilgiler dnda ak lama olmadn ve grmenin ses bantlarnn bir yl saklandktan sonra imha edilmediini sylyordu. Oysa Turgut Kazan, dnemin iileri bakan Murat Baesgiolunun meclis te bir soru nergesine verdii yantta grmenin 'tutanaklarndan' sz ettiini hatrlatyordu. Nail Aydn ise ifadesinde olay doruluyor, ancak grmenin iki MT grevlisi tarafndan yapldn ve kaytlarnda bu grevliler tarafndan tutulduunu sylyordu. Mahkemeye gelen iki MT grevlisi ise zbeyle ko nutuklarn 'hatrlamadklarn' sylyorlard. stelik her iki MT grevlisi de 32

zbeyin peki suikast davasnda 'gyabi tutuklu sank' olduunu bilmedikle rini sylediler. zbey ile ilgili son gelime 13 Ocak 2000 tarihinde gerekle ti. stanbul Cumhuriyet Basavcl zamanamnn dolmasna ksa sre kala, Belikada bulunan zbeyin ifadesinin alnmas ve zaman amnn kesilmesi iin gereken evrak Belikaya gnderilmek zere Adalet Bakanlna teslim etti. peki Cinayetinde de soru iaretleri giderek artt. Ama cevaplanmad. Belki bu sorular devletin duyarl kesimlerinde yantlayacak olanlar bulunur.

C i v a t Y u r d a k u l 2 8 E y l l 1979

17 CNAYET AYDINLATMITI
nsan biraz soukkanl olabilir ve olaylara yle uzaktan bakabilirse ok ra hat unu syleyebilir: Adana Emniyet Mdr Cevat Yurdakulu ldrmeyeccklcrdi de kimi ldreceklerdi? nk Cevat Yurdakul 1979 martnda Ada m I iyet Mdilrii olarak greve balayana kadar lkc militanlar iin yre kvdir lenen hibir su, cinayetin peine dlmyor, dlse l' ks' ele geit iletiliyordu. A Yurdakul her eyi deitirdi. Baarl alMila lyla tannan Hatay Emniyet Mlril Yurdakul, Ecevit hkmeti tarafn dan, younlaan terr olaylarn nlemesi iin Adanaya tayin edilmiti. Yurda kul Adanada greve balad gn gazetecilere yapt aklamada: Ben sasol bilmem. Eline silah alan kim olursa olsun karsnda bizi bulacak. Bu kent te silahl eylemcilere yer yok. Canm pahasna da olsa terr nleyeceim. Ve Yurdakul hzla almaya balad. 6 ay gibi ksa bir srede 17 cinayeti ay dnlatp 50den fazla sa ve sol eylemciyi yakalad. Yalnz terrn zerine git miyordu Yurdakul. Adanadaki ya skntsna ya fabrikalarnn stok yapma snn neden olduunu anlyor ve yapt basknlarda 500 ton margarin ve on bin ton ham ya stoku ele geiriyordu. Bylece Yurdakula cephe alanlar arasna yeni evreler de katlyordu. Yurdakul ayrca byk boyutlu bir ehliyet yolsuz luunu ortaya karyor, olaya ad karan emniyetilerle Adana Belediye Ba kan Selahattin olakn akrabalarn gzaltna alyordu. Yurdakulun, Adana Merkez Komutanl ve l Jandarma Alay Komutanl ile de aras akt. Yaknlarna skynetim kararghndaki MHP sempatizan subaylardan ikyet ediyordu.

33

 Y A K A S IN I K U R T A R A M A Y A C A K !
Aralarnda Akn zdemirin katillerinin de bulunduu M HPlileri ve lkc leri yakalamaya balaynca tepkiler gecikmedi. MHP milletvekilleri Cengiz Gkek ve Ali Grbzn basn toplantsnda syledikleri bu tepki ve tehditle rin en alenisi, en pervaszyd: Cevat Yurdakul grevi braksa da yurtdna kasa da yakasn elimizden kurtaramayacak. MHP yanls Her gn gazetesi nin her says artk Yurdakula saldr doluydu, tehdit doluydu. Yurdakul, AP Genel Bakan Demirelden de nasibini ald. 1979 maysnda Adanaya gelen Demirel, skynetim komutanlnn istei zerine havaalann da ok sk bir polis kordonuyla karlanyordu. Demirel kordonun kaldrlma sn istedi. Yurdakul skynetime sordu ve Plan aynen uygulayn emrini al d. Demirele durumu anlatp, plan aynen uygulad. Demirelin tepkisi ok sert ti: Kim yaptysa yanma brakmayacam.

nce

y o l u k e s l d i

23 eyll sabah Yurdakul, kahvaltdan sonra makam otomobiline bindi. Cum huriyet Caddesi ile Adalet Caddesinin kesitii kavakta makam otomobili ya valad anda pusuda bekleyen bir baka otomobil nce yolu kapatt, sonra iinden inen kii makam otomobilini yaylm ateine tuttu. Yurdakul ald drt kurunla ld. Makam ofr ve otoda bulunan kaynpederi ar yaraland. Ve olay yerinde dkknnn nnde oturan yal bir adam da hayatn kaybetti. Yurdakulun ldrlmesine tepkiler farkl oldu. Adana Emniyet Mdrlndeki polisler olay protesto ettiklerini belirterek greve kmyorlar ve Katilleri skynetim yakalasn diyerek skynetim komutannn grevden alnmasn istiyorlard. Vali Aydemir Ceylann polislerle yapt konuma on lar ikna etmeye yetmedii gibi ileri Bakan Haan Fehmi Gnein srarlar da ie yaramad. Yurdakul'un cenazesi apar topar Ankaraya karld. Adana ve Orduda cenazenin gyabnda yaplan trenlerde halk polisle att. Cinayetten drt gn sonra dnemin Genelkurmay Bakan Evren, Kara Kuv vetleri Komutan Nurettin Ersinle birlikte Adanaya geldi. Yerel komutanlarla yapt grmelerden sonra Adana Emniyet Mdrl grevini l Jandarma Alay Komutan Osman itime verip ayrld. Soruturma ve yarglama yllarca srd. Adana yresindeki MHP ve lkc militanlarn en hzllar teker teker suland, yargland. 6 askeri savcnn yapt aratrmaya gre Alparslan Trke tarafndan Mehmet Sakaryaya verilen lm emri, Erdem Erolu ve Haan Sabri Erdeme iletilmi, 28 Eyll 1979 ta rihinde MHP l Ynetim Kurulu yesi Sezai Durmazm evinde Kadir Akgll, Halil brahim Altnk, Ycel rik, Mustafa Glnar ve Mehmet Ate tarafndan 34

plan ayrntlaryla hazrlanmt. Kadir Akgll Map marka otomatik silah, Mustafa Glnar ve Halil brahim Altnk 14l, Ycel rik ise 7.65 mm taban ca ile ate ederek emri yerine getirmiti. Zanllardan Halil brahim Altnk, Fatsadaki nl Nokta operasyonuna katlan komiser Orhan Candann yee niydi ve arand sre boyunca komiser tarafndan sakland ileri srld. So nuta tm sanklar beraat etti. Adalet Caddesiyle Cumhuriyet Caddesinin ke sitii kavakta vurulan Cevat Yurdakul tuhaf bir faili mehul cinayetin kurba n olmutu. Ama daha da tuhaf olan Yurdakulun ei lker Yurdakulun avu kat Halil Gllolunun bu cinayetten drt ay sonra yine faili mehul bir cina yete kurban gitmesiydi

P r o f . m

it

D o a n a y 2 0 K a s i m 1979

H edef

k im d i?

.. Hukuk Fakltesi retim yelerinden Prof. mit Doanay belki de yan llkla vuruldu. 20 Kasn 1979 giinii Prof. Doanay, stanbul Etiler Profesr ler Silesi sakinlerinin g/ii nnde ldrldnde, .. Kimya Fakltesi De kan Fikret Aykutun nakan arabasnda oturuyor ve Aykutu bekliyordu. Oku la beraber gideceklerdi. Prof. Aykut yllarca bu soruyu kendine sordu: Prof. Doanay o gn tesadfen benim makam arabamdayd. Acaba gerek hedef ben miydim? Prof. Aykut bu soruya yllardr cevap bulamad. Prof. Aykutun p helerini kuvvetlendiren veriler de eksik deildi. Bir kere mit Hoca yle hzl solcu falan deildi. Solcu renciler kadar sac renciler tarafndan da ok sevilirdi. Tam bir hukuk adamyd ve daha ilginci olduka da dindard. Herkesin ittifak halinde olduu en byk zellii de yardmseverliiydi. Zor durumda olan rencilere yapt yardmlar herkes bilirdi, ka kere has ta olan odacnn ocuunu kendisi doktora gtrmt. Doanayn ldrlme sine en ok zlenler arasnda stanbul Siyasal Bilimler Fakltesi renci ve retim yeleri vard. O yl eitime balayan fakltenin kurucularndan biriydi ve kurduu faklte retime baladktan bir iki ay sonra ldrlnce, bu fakl tede ders verme frsat bulamamt. Kimsenin ihtimal vermemesine karn Prof. Doanay yine de tedirgindi. arkadalarndan Prof. Aydn Aybay, cinayetten sonra yle diyordu: Tehdit edilmiyordu, edilse haberim olurdu. Ama yine de kendimizi genel olarak tehdit altnda hissediyorduk. Bu nedenle mit her zaman tedbirli olmaya alrd. 35

niversiteye girerken kolaylk olsun diye giri kart verilirdi. mit bunu hi takmad, belli olsun istemiyordu. Ne yazk ki Doanayn ald tedbirler ie yaramad, katiller istedikleri kan hem de hi zorlanmadan dktler.

B R K A D IN D R T K
Katiller biri gen kz drt kiiydiler. Lacivert bir Renaultla geldiler. Tpk gangster filmlerindeki gibi. Lacivert Renault, makam otomobilinin yannda ac bir frenle durdu. Kaplar ayn anda ald, katiller dar frlad ve ayn anda ate atlar. Gen kz arabadan hi inmemiti. erkek camdan kendilerine bakan lara da ate edip, geldikleri gibi sratle uzaklatlar. Prof. Doanay olay yerin de ld. Makam ofr ve apartmann kapcs ar ekilde yaraland. Cenaze treni olayl;geti. Polis on binlerce insann yrmesine izin vermek istemedi, on binler yrmek istedi. Yer yer yrnd, yer yer engellendi. Ama engellenemeyen ve hi unutulmayan Rektr Haluk Alpin trende yapt ksa konumayd: Artk bu cinayetlerin kimler tarafndan ilendii, bu kiileri kim lerin ynlendirdii herkes tarafndan bilinmektedir. Bugn yetkili kiiler, so rumlular bir ey yapamyorlarsa, toplumun nefreti, bu canileri bir gn susturma ya kfi gelecektir .

To p l u m

u n n e f r e t k a t l l e r e y e t m e d

Ne yetkililerin sorumluluu ne de toplumun nefreti mit Hocann katilleri nin ortaya kmasna yetti. nce, Trk ntikam Tugay adl rgtn Adana blge hcresi mensuplarndan Ali Blent Orkan ve Erol Trkmenin isimleri geti. Bunlar Adanada da pek ok cinayetin faili olarak aranyorlard. Ayrca Ankaradaki Piyangotepe katliamnn da sorumlularydlar. Yakalandlar ancak Doanay ldrdkleri ispatlanamad iin haklarnda dava alamad. Orkan, Piyangotepe katliam nedeniyle idam edildi, Trkmenin de emniyette intihar ettii akland. 1983 ylnda stanbul Skynetim Komutanl tarafndan GD yesi 16 ki i hakknda alan davann eylemler blmnde Prof. Doanayn ldrlmesi de vard. Sanklardan Recep ztrk eylem emrini vermekten, Ahmet Sefa Kr l ve Cihat Sever de mit Hocay ldrmekten yarglanyorlard. Recep ztrk ayn zamanda Prof. Cavit Orhan Ttengilin lm emrini vermekten de yarg lanyordu. Sanklar sularn emniyet ve savclk ifadelerinde kabul etmiler, detayyla anlatmlard. Ama mahkemede sulamalar reddettiler ve delil yetersizliinden beraat etti ler. Hocay vuranlarn kulland lacivert Renaultdaki gen kzn ise kim ol duuna dair en kk bir bilgi bulunamad. 36

P r o f . C a v t O r h a n T t e n g l 7 A

r a l ik

1979

TO t ENGL DE ONLAR MI LDRD?

Ne Amerika, ne Rusya, bamsz Trkiye, Anti-Terr Birlii. Bu slogan ne stanbulun duyarlarndayd ne meydanlarda datlan bildirile rin altndayd ne de mitinglerde barlyordu. Bu szckler bir otobs duran da kanlar iinde yatan Prof. Cavit Orhan Ttengilin cesedinin zerine katiller tarafndan braklan notta bulunuyordu. Kana doymayanlar, 7 Aralk 1979 sa bah Ttengil Hocay vurarak cinayetler zincirine bir yeni halkay eklerken adeta alay edercesine Anti-Terr Birlii imzasn atmaktan ekinmiyorlard, yle oktu ki bu zincirin halkalar, kimi zaman bu kadar kan dkldne inan mak zor geliyordu insana. Ne yazk ki Profesr Ttengilin otobs duranda kaldrmlara akan kan da doyurmayacakt bu canileri, daha nice yeni halkalar ekleyeceklerdi bu kanl zincire. stanbul niversitesi ktisat Fakltesi Sosyoloji Enstits Bakan Profesr Cavit Oran Ttengil, 7 Aralk 1979 sabah saat 07.45te evinden kp otobs durana yrrken az sonra bana geleceklerden haberdar myd bilinmez an cak 15 gn nce Prof. mit Doanayn ldrlmesinden sonra tedirginlik iin de olduu biliniyordu. Ei kriye Hanm yllar sonra o gnler hatrlatldn da Bekliyorduk diye sze balyor. mit Doanayn ldrlmesi kendisi ni ok etkilemiti. miti de ldrdler ha diye sk sk kendi kendine syle nirdi. Zaman zaman inanmaz gibiydi. Bir keresinde Hanm demiti, Beni de ldrebilirler. Kuku iinde yayorduk. Birazck ge kalsa korkmaya balar dm. Prof. Ttengil, Levent Sln Sokaktaki ETT durana geldiinde birden evresi drt kii tarafndan sarld. Ttengil Hoca kprdayamad bile. 4 ayr ta bancadan kan kurunlar yzn ve beynini paralayp yz st kaldrma d rd onu. Soukkanlyd kana doymayanlar. Silahlarn tekrar bellerine sokar larken biri yerde yatan cesedin bana gelerek zerinde kstaha, Ne Amerika, ne Rusya bamsz Trkiye. Anti-Terr Birlii yazl notu brakt. Sonra ke de onlar bekleyen otomobile binip katlar. Emniyet yetkililerinin ilk yapt aklama Anti-Terr Birlii imzal pusula nn artmaca olduuydu. Byle bir rgt yoktu. Polis ayrca Prof. Doanaya yaplan saldryla Prof. Ttengile yaplan saldrnn ayn kaynakl olduu ihti mali zerinde duruyordu, silahlar bile ayn olabilirdi. nk yntemler ayny d. Balistik muayenenin sonulan hi aklanmad ama yllar sonra bir askeri savc kriye Ttengile Einizin lkclerin silahlarndan kan kurunlarla 37

ld balistik muayenede anlalmt diyecekti. Cinayete pek ok tepki geldi. Bunlardan iki tanesi ise son derece ilgin bu lundu. lki 13 gn nce gvenoyu alm hkmetin Babakan Sleyman Demirele aitti. Demirel klasik basal ve Sulular yakalanacak szlerinden sonra Anarinin devletten, belediyelerden ve eitli kurululardan himaye gr d gerektir. Anari iinde bulunan pek ok kiinin devletten maa ald da bir gerektir diyordu. Anlaml bulunan ikinci tepki MHP Genel Bakan Alparslan Trkee aitti. Ttengil Hocann ldrld gn, MHP Genel dare Kurulu yesi Avukat Cahit Akzmn cenaze treni vard. Yazhanesinin nnde ldrlen Akzm n cenaze treninde konuan Trke, ehitlerimizin intikam alnacaktr. Hibir kuvvet bizi durduramayacaktr diyordu. Acaba Trke ne demek iste miti? Pek ok kii iin bu konuma son derece aklaycyd.

O L A Y LI CEN A ZE T R EN
Prof. Ttengilin cenazesi olayl geti. Polis ve mavi berelilerle vatandalar arasnda Yryeceiz-yryemezsiniz diye balayan tartma mavi bereliler ve polis tarafndan ate almas nedeniyle tam bir kargaaya dnyor, sonu ta bir ii ald kurunlarla lrken 8i ar olmak zere pek ok insan yarala nyordu. Yaralananlar arasnda TRT programcs ve yazar mit Kaftancolu da vard. Bu, Kaftancolunun katld son cenaze treniydi, nk bir daha ki sefer eller zerinde taman tabutta o yatacakt. Olaydan sonra stanbul Emniyetine saysz ihbar geldi, hemen hepsi aslsz kt. Pek ok kii gzaltna alnd, hibirinden sonu kmad. Yalnz baka bir cinayet nedeniyle GD Ak saray ve Mecidiyeky ubelerinde yaplan basknlarda pek ok silah ve mhim matla birlikte bir de liste bulundu. Liste stanbul Baro Bakan Orhan Apaydm la balyor, Ttengille devam ediyordu.

K A T LLE R Y U R T D I IN D A
Katillerin bulunmasn isteyenler bu listenin ele gemesiyle umutlandlarsa da sonu kmad. Soruturma dosyas sessizce beklemeye geti. Yllar sonra DSK Genel Bakan Kemal Trklerin ldrlmesi suundan yarglanan Do unun Babuu olarak tannan Ylma Durak savclk sorgusunda, GD l Bakannm kendisinden Prof. Ttengilin ldrlmesi iin muvafakat istediini ve kendisinin de verdiini sylyordu. GD l Bakan Recep ztrk ayn zaman da pek ok cinayetin sorumlusu olarak aranyordu. Recep ztrk, bir sre cina yetin planlaycs olarak arand. Ama bir trl sorgulanamad. Neden sorgulanamadnm cevab Emniyet 38

Mhln lifi I k' Miidiir Tayyar Severin skynetime yazd yazda var ili Itri * |>U/Hk, ilaha nce birok ldrme ve yaralama sularndan tr ikvOi'i kotlanlna sevk edilmi ancak her nedense tahliye edilmitir. D i l i i m h i i i i yldna kamtr. Her nedense tahliye edilen Recep ztrk i iknl,lininindi. Olayda yer alan drt kiinin kimlii hakknda en kk bir ipu bulunamad, bu nedenle de dava alamad. Brakn davay dosya bile kay boldu. stanbul Askeri Savclnn kriye Ttengile verdii son cevap "D osya bulunamad oldu.

M T K a f t a n c i o c l u 11 N S A N 1 9 8 0

TRKEN BASIN TOPLANTISINDAN SONRA

Kk Pnar Kaftancolu 11 Nisan 1980 gn aada arabadaki babasn bekletmemek iin kahvaltsn yarm brakt. Babas kendisini okula brakacak t. Merdivenleri hzla inerken duyduu silah sesleriyle irkildi. Sokaa ulatn da, nce koarak bir arabaya binen iki kiiyi sonra yerde kanlar iinde yatan ba basn grd. TRT programcs ve yazar mit Kaftancolu, Mecidiyeky Sa kzaac durandaki arabas snrken camlar temizlemek iin dar ktn da o gnk programn dnyordu. nce Pnar okula brakacak, ardndan da randevularna yetiecekti. Ancak 07.50 sularnda yannda beliren iki saldr gan tm randevularn iptal etti. Saldrganlarn kat 34 H 5618 plakal Renaultdan ksa bir sre sonra ora dan geen bir otomobile bindirilen Kaftancolu hastaneye getirildiinde umut lar snmt. Saldrganlar tbbn elini kolunu balayacak kadar ilerini iyi yap mlard. Kaftancolu kurtarlamad. Ei Nurdan Kaftancolu Kim yapabilir? sorusuna fke iinde cevap ve riyordu: Gnlerdir faistler tarafndan tehdit ediliyordu. Geenlerde kendisi ne ok benzeyen birine saldrdlar, dvdler. Trkein dn gece televizyonda yapt basn toplantsndan sonra ldrdler. Trkei sulayan yalnz Nurdan Kaftancolu olmad. Demokrat gazetesi, DSK Genel Bakanvekili Rza Gven, TYS Genel Sekreteri Ataol Behramolu, TSP, TBP, TRT-DER ve daha pek ok kii ve kurum yaptklar aklama larda Trkei hedef gstermekle suluyorlard. Trke bir gece nce televiz yonda yaymlanan basn toplantsnda, MHPTilere ynelik bir karalama kam 39

panyas eliinde byk saldrlarn balatldn syleyerek Bugnlerde ya lan ve iftira kampanyasn baz CHPli yneticiler ile bir komnist yazarn bir likte bir senaryo halinde sahneye koyduklar ve yalan ve iftira kampanyasna baz gazeteleri de alet ettikleri anlalmaktadr demiti. Bu iftira kampanyas n dzenleyen yazarn kim olduu sorusuna, pek ok kiiye gre cevap ertesi gn gelmiti: mit Kaftancolu.

l m

em ri

12 Eyll harektna kadar soruturmadan bir ey kmad. Daha sonra gzal tna alman Ahmet Mustafa Kvlcm adl lkc militan, lm emrinin stanbul GD Bakan Haan Kkten geldiini, rfan akca, Yusuf Teke ve kendi sinin eylemi gerekletirdiini sylyordu. Polise gsterdii yerde olayda kul lanlan silahlar da bulunuyordu. Pnar Kaftancolu da san kolaylkla tehis etmiti. Ancak olaydan alt yl sonra grlen davada Kvlcm daha sonra bu ifadeleri reddetti. Yusuf Teke ve rfan akca hi yakalanamad. Haan Kk zaten daha nceden yurtdma kamt. Askeri Yargtay, Kvlcmn asli fail olmad gerekesiyle idam ka rarn bozdu. Mustafa Kvlcmn silahl ete yelii sabit grld halde su u zamanamna urad. Cinayete yardmc olmaktan dolay 8 yl 4 ay hapis ce zas alan Kvlcm yaklak 4 yl hapis yatt. in ilgin yan, olayda kullanlan aracn plakas bir rakam hatasyla tespit edilmiti. 34 H 5818. Grg tanklarnn tarifleri Piyangotepe ve mit Doanay cinayetlerinin san Ali Blent Orkana tpatp uyuyordu. Yine de olayn asli failleri bulunamamt. mit Kaftancolu da faili mehul cinayetin kurban s fatn ald sonuta.

D o k t o r S e v n c z c n e r 23 M a y i s 1 9 8 0

SALDIRIYI BEKLYORLARDI
Trk Tabipleri Birlii Merkez Komitesi yesi Dr. Sevin zgnerin evi ilk defa 16 mays tarihinde baslm, Sevin ve Vecdi zgner ifti evlerinde ol madklar iin tesadfen kurtulmulard. Zaten ksa bir sre nce de otomobil leri yaklmt. zgnerler belki en youn cinayetlere sahne olan stanbul Mecidiyeky, ili blgesinde oturuyorlard. Olup bitenlerden sonra aldklar tek nlem, kzlarn evden uzaklatrmak oldu. Ve 23 mays gecesi evlerini basan katil tarafndan tarandlar. Vecdi zgner olaydan ans eseri yaral olarak 40

kurtuldu ancak Dr. Sevin zgner lmt. Cinayetle ilgili olarak ayn apartmanda oturan M HPli Orhan Aktunann d kapnn almas iin anahtar verdii dnlyor, hatta Sebahattin ve Bahadr adl arkadalaryla blgedeki solcularn bir listesini tuttuklar zannediliyordu. Ancak soruturma hibir yere ulamad ve cinayetin failleri bulunamad.

bdurrahm an

K k s a l o l u 15 T e m

m uz

1980

M aktuln

c e n a z e s in d e k a t il

GRMEK STEMYORUZ
Abdurrahman Kksalolu ili Abide-i Hrriyet Caddesindeki iyerine ge len iki kii tarafndan kurun yamuruna tutularak ldrld. Kksalolunun iyeri ili MHP binasna 50 metre mesafedeydi. Balistik raporlarna gre Kk salolunun ldrlmesinde kullanlan silahlar sol grl Selahattin Parlak, hsan Takn vc brahim Oktayn ldrlmesinde de kullanlmt. Grg tan yal bir kadn talar yzl, sarn, arpk burunlu bir katili tarif ediyordu ki olay yerinde bulunan akmak, gazc gibi tuhaf seyyar satclar tarafndan teh dit edildi ve uzaklatrld. Oktay ldrenleri gren tank da yine ayn gn l drlmek istenmiti. ili Camiinde MHP milletvekillerini gren cemaat maktuln cenaze tre ninde katilleri grmek istemiyoruz diyerek tepki gstermi ve MHP milletve killeri camiden uzaklatrlmt. Olay faili mehul olarak kald.

Kem

al

T r k l e r 22 T e m

m uz

1980

E m R BABUDAN MI GELD?
27 yldr sendikamzn bakan olan, 11 yl DSK Genel Bakanl yapan Kemal Trklerin katilleri, eli kanl Trkeler, Demireller, MESS patronlar zallardr. Trkiye Maden- Sendikas 22 Temmuz 1980 gn yapt aklamaya by le balad. Maden- Sendikas Genel Bakan Kemal Trkler o sabah evinden ktktan sonra arabasnn iinde ldrld. 3 gz dnm caninin silahlarn dan kan kurunlar, Trklerin kalbini ve boynunu paralamt. Trkler, ei
41

Sabahat Trklerin kucanda hastaneye giderken son nefesini verdi. Dnya Ba r Konseyi kurucularndan ve Trkiye Bar Komitesi Onur Kurulu yesi Ke mal Trkler, sabah evinden karken eine, grev yaplan iyerlerine gideceini ve grevci iilerle greceini sylemiti. Sabahat Trkler eini uurlad, son ra pencereye giderek onun otomobiline biniini izledi: Kemal arabaya binin ce camdan ekildim. Birden silah sesleri iittim. Bunlar benim Kemalime atl mtr deyip tekrar cama fradm. Koruma polisi Ali Bilsey de o gn anlatrken Trklerin gne neeli bala dndan sz ediyordu: Kemal Bey, Arabay ben kullanacam dedi. O di reksiyona ben yanma oturdum. O srada silahlar patlad, ilk kurunu ben yedim, omzum paralanmt. Silahm dorultana kadar Kemal Beyin arabann iine yldn grdm, sonra kendimden gemiim. Eini kanlar iinde direksiyona ylm gren Sabahat Hanm, merdivenleri nasl indiini bilemedi: Kanlar iindeydi Kemalim. Bizi bir arabaya bindirdi ler. Ban kucama aldm. Naslsn dedim, hibir ey sylemedi. ilere ne diyeyim diye sordum, konumad, konuamad. Kucamda ld.

34 LDE RETM DU RDU

Ac haber beklenenden abuk duyuldu. Cinayetin zerinden daha birka saat gememiti ki bata stanbul ve Ankara olmak zere btn Trkiye, Kemal Trklerin lm haberiyle alkalanyordu. DSKe bal tm sendikalar, Trke bal sendikalarn bir ksm ve kimi bamsz sendikalar ii brakma karar aldlar. 34 ilde tamamen, dier illerde de ksmen retimin durduu, ertesi gn gazetelerin balklarnda yer alacakt. znt kadar fke hkimdi insanlara. yle bir noktaya gelinmiti ki olabileceklerden ekinen stanbul Skynetim Komutanl aklama yapmak zorunda kalyordu. Komutanln st ste yapt aklamalarda, insanlar sknete davet edilmekteydi: imdiye kadar ilenen cinayetlerde olduu gibi, bu menfur eylemin de tm lkeyi bir i kargaaya srkleme hedefine ynelik, nceden tasarlanm bir plann paras olduu aktr... Babakan Demirel, Bakanlar Kurulunu olaanst topluyor, toplantda Trklerin ldrlmesi grldkten sonra bir basn toplants dzenliyordu. Trklerin ldrlmesi Trkiyede olduu gibi yurtdnda da tepkiyle karlan d. Dnya Sendikalar Federasyonu, Uluslararas Metal Sendikalar Birlii, Fran sz CCT Metal Federasyonu, FIEF ve daha birok sendikal kurulu, cinayeti nefretle karladklarm belirten aklamalar yaptlar ve Trklerin cenaze tre nine temsilciler gnderdiler. Kemal Trkler iin binlerce insan ayaa kalkm t. Pek ok ilde ve zellikle Ankarada ok sayda insan, ii braktklar gerek 42

esiyle gzaltna alnmlard. Yaplan aklamalarn hepsi fke ve nefret do luydu. DSK Genel Merkezinde katafalka konan Trklerin tabutunun nn den geen binlerce insann yumruklar skl, gzleri yalyd. 25 temmuz gn Trklerin cenazesinin Aksaray Muratpaa Camiinden kal drlacan aklayan stanbul Skynetim Komutanl, DSK yneticilerin den cenazede olay kmamas iin yardm istedi. Cenazede slogan atlmamaly d, taknlklara yer verilmemeliydi. Tren gn Muratpaa Camiine giden btn yollar fkeyle baran insanlar la doluydu ama taknlk olmad. Ayn anda, saat 13.30da pek ok ilde ii ler, Trkler iin bir dakikalk sayg duruunda bulunarak stanbuldaki insan larla dayanma iinde olduklarn gsterdiler. Trkler, Topkap amlk Mezarlnda topraa verildi. Trenden dnen bir grup Kozyata civarnda slogan atnca polisle aralarnda atma kt ve Ahmet Aydn adl bir ii ld.

...V e D o u n u n B a b u u * Y i l m

Du r a k

a n l a t iy o r

12 Eyllden iki ay nce ilenen bu cinayetle ilgili ilk ifadeyi Dounun Ba buu olarak tannan Ylma Durak verdi. 30 Ekim 1980 tarihli ifadesinde Yl na Durak, Trklerin ldrlmesinin planlama aamasn yle anlatt. Tari hini hatrlayamadm bir gn Genel Bakan stanbulda iken, ben, Celal Adan ile birlikte Alparslan Trkein Yakackta bulunan evine gittim, eitli konu larda sohbet ettik. Genel Bakan, DSK ile ilgili olarak komnist hareketin kay na olduu eklinde konuuyordu. Genel Bakan DSKi kastederek eliyle ot bier gibi bir hareket yapt. Ben bu hareketten DSK yneticilerinin yok edil mesini istedii kanaatine vardm. Celalin de ayn eyi dnd kanaatinde yim. Bu konumadan birka gn sonra Genel Bakan, Berker nanolunun yazhanesindeyken bizi artm, Celal Adan Ta birlikte gittik. Aydn Esi de ora dayd. Aydn Esi, DSK yneticileri ile ilgili bir alma yapm, adreslerini tespit etmi, Celal Adana bu adresleri yazdrd. Celal Adan ldrlmek zere Kemal Trkleri hedef olarak semi. Kemal Trkler ldrlmeden bir gn n ce Celal Adanla birlikte arabayla Bursaya gittik, ertesi gn Uludaa karken radyodan Kemal Trklerin ldrld haberini dinledik. Bu haberi duyan Celal, Bravo bizim ocuklara, bu ancak byle olurdu dedi. Ylma Durakn szn ettii toplantda bulunanlardan Celal Adan ise bir gn sonra verdii ifadede, Trkein ot bier gibi hareketini, Ylma Durakn Kemal Trkleri ldrelim m i sorusu zerine yaptn ekliyordu. Toplant da bulunan ve DSK yneticilerinin adreslerini tespit eden Aydn Esi de u ifa deyi veriyordu: Ylma Durak benden DSK yneticilerinin adreslerini istedi. Bir gn Tercman gazetesinden rfan lk ile konuurken DSKin gayri men43

kllerini belirten bir tefrika yaymladn, M erterde DSKin zerine kaytl birka gayri menkuln olduunu ve burada yneticilerin oturduunu ima etti. Ben bunu Ylma Durak ve Celal Adanna bildirdim.

S L A H L A R IN I Y A LIY O R LA R D I
Sra cinayeti kimlerin ilediine gelmiti. Bu konuya akl yine Celal Adan getirdi: Ylma bana Trklerin adresini getirdi. Ertesi gn adam vurmaktan kaak nal Osmanaaolu partiye geldiinde (Kendisi daha nce bana ve Ylmaya gelerek eylem yapmak istediini sylemiti) Trklerin adresini verdim, Yl ma Beyin haberi var, bu ii yapn dedim. Kabul etti. Daha nce eylem yap mak istediini sylediinde, bu i iin yeterli silahlar olduunu belirtmiti. Olaydan nce naln Bahelievlerde kalmakta olduu eve gittiimde, evde s met Koak, Abdlsamet Karaku, Yusuf Arpack ve MalatyalI bir arkada var d. Silahlarm yalyorlard. Celal Adann eylemi yapmas iin emir verdiini syledii nal Osmanaa olu, ayn zamanda Ankara Bahelievlerde 7 TPTinin vurulmas ile ilgili, Bahelievler Katliam olarak bilinen davann samklarmdand. Ancak nal Osmanaaolu bu eylemlerden sonra yurtdma kat iin yakalanamayacak ve yarglanamayacakt. Ankara Skynetim Komutanl 1 Numaral Askeri Mahkemesinde alan MHP ve lkc Kurulular davasnda, Alparslan Trke, Celal Adan, Aydn Esi, Ylma Durak ve Berker nanolu, dier sular yannda, Kemal Trklerin ldrlmesine azmettirmek suundan yarglanmaya baladlar. Ayn davada Abdlsamet Karaku, Aydn Erylmaz, smet Koak ve Yusuf Arpack, Trkleri taammden ldrmekten yarglandlar. Tm sanklar, yarglama baladktan sonra sulamalar kabul etmiyorlar, em niyette verdikleri ifadelerin ikence altnda alndn belirtiyorlard. zellikle Ylma Durak durumada alayarak makatna ie sokulduunu anlatt. Ayn Ylma Durak, Trklerin ldrldnde Bursaya gittiini nce inkr etti. Otel kaytlarnn incelenmesi ve pek ok tann dinlenmesi sonucu bu iddiann do ruluu anlalnca da elikili ifadeler verdi. Bu arada Trklerin ldrlmesinde kullanlan otonun sahibi Hsamettin Bekta, ilk gnden itibaren Abdlsamet Karaku ve Aydn Erylmaz tehis ederek Arabam gasp edenler bunlard diyordu. MHP ve lkc Kurulular Davasnda, kimi dosyalar ve sanklar olay yerlerine gre ayrlmaya balaynca, Alparslan Trke ve Ylma Durak dndaki sanklar, bu kez stanbul MHP davasnda yarglanmaya balayacaklard. stanbul MHP davasnda Celal Adan, 44

Berker nanolu ve Aydn Esi delil yetersizliinden beraat ettiler. Sank Abdlsamet Karaku, olayda kullanlan otomobili gasp etmekten sulu bulunup, 16 yl 8 ay hapis cezasna arptrld. Trklerin ldrlmesi eylemine katld, ancak silah tutukluk yapt iin eylemin yarm kald kabul edilerek 12 yl da buradan hapis cezas ald. Byk MHP davasnda da bata Trke olmak zere dier sanklar bu sutan beraat ettiler. Olayn gyabi tutuklu san nal Osman Aaolu iin alan da va skynetimin kalkmasndan sonra stanbul Bakrky 2. Ar Ceza mahke mesinde sryordu. nal Osman Aaolunun Kuadasnda bir restoran ile tirken Temmuz 1998de yakalanmasnn ardndan tutuklu olarak yargland bu davada sanklar Aydn Erylmaz, Abdlsamet Karaku ve smet Koak da sulanyor. Halk birbiri aleyhine ayaklandrarak lme sebebiyet vermek su uyla yarglanan Aaolu kaak olduu sre boyunca Kuadasnda barnm, hatta devlet ihalelerine girip, kazanmt.

45

1980 SONRASI SYAS CNAYETLER VE SUKASTLAR

47

 Z A L S U K A S T 1 18 H A Z R A N 1 9 8 8

ZAL, BU SIRRI KENDSYLE BRLKTE GTRD

Babakan Turgut zal, ANAP Kongresinde krsye kp konumaya ba lamt ki, iki el silah sesi duyuldu. Salona gazeteci gibi giren eski lkc Kar tal Demira silahn atelemi, ancak baarl olamamt. Demiram, koruma larn ateinden korunmak iin yerde ok sratli bir biimde dnmesi profesyo nellere zg bir teknik olarak dikkat ekmiti. Demira salondan yaral olarak karlrken Babakanlk Koruma Mdr Musa ztrkn ofr olan polis memuru Yaprak Kubilay tarafndan vurulmak istendi. Yine Demiram hasta nede yatt odaya eski polis kimliiyle girmeye alan bir polis yakalanmt. Soruturma sryordu. Demiraa silah satt belirlenen Mehmet evik tutuk land. 27 Ocak 1989 tarihinde Demiraa verilen 20 yllk hapis cezas onayla narak kesinleti ancak Demira 16 Nisan 1992de artl tahliye yasasndan ya rarlanarak cezaevinden kt. lkc suikast 32. Gn programna yapt aklamada MT ile ilikisi olduunu syledi. Demira, 22 ocakta Dalaman Tarm Ak Cezaevinden Hayati pek sahte kimliiyle kam ve bu kimlikle 6 ay kadar eitli illerde dolamt. Demiral, zal a f konusunda kinlendii iin vurduunu sylyordu. Gazeteci etin Yetkin ve eski savc Uur Tnk tarafndan Blent emilerin istei zerine balatlan resmi olmayan suikast soruturmasnda ise Afyon Dazkrdaki bir Kontrgerilla rgtlenmesine kadar ulalmt. Ancak Blent emilerin iste i zerine soruturma bir sre sonra yarda brakld. Emekli Yargtay yesi olan Uur Tnk, Horzum Komisyonuna ifade verirken Horzum olayyla balantl olarak suikast aratrrken Kartal Demiran Afyon Dazkrda ku rulu bir Kontrgerilla tekilatnn yesi olduunu tespit ettik diyordu.

Ho rzu m

b a c l a n t is i

Kartal Demiraa Kemal Horzumun adam olan Osman Atay tarafndan ce zaevinde yardm edildii anlald. Ancak Osman Atay bu iddialar reddetti ve Demiraa hemerisi olduu iin yardm ettiini syledi. Turgut zaln, su ikastn ardndaki isimleri bildii, zaman zaman ileri srld. Kartal Demira 1997 yl aralk aynda DYP Afyon Milletvekili ve eski Borsa Bakan Yaman Trnere 50 bin dolar isteyerek antaj yapmak suundan kesinleen hapis ce zas nedeniyle cezaevine girdi. 49

Eski Skynetim Savcs ANAP Bitlis Milletvekili Faik Tarmcolu, 18 u bat 1997de yapt aklamada, Turgut zala suikast annda salonda ikinci bir kii olduunu ve bu kiinin elindeki makineli tfei ceketinin altna saklayarak katn grdn syledi. Tarmcolu, tankln yle anlatt: ki el ate ten sonra yaylm atei balad ve panik havas yaand. Ben savc olduum iin bir ekal grebilir miyim diye yere yatmadan olay olduu gibi seyretmek iste dim. Kartal Demiram bir gerillaya yakr biimde perende atarak yer dei tirmesiyle birlikte, 25 yalarnda ok zayf, kikirik diyebileceim kadar zayf, siyah bykl, avurtlar km, ak renk elbiseli birisinin bir makineli tfei ceketinin altnda saklayarak nce yan yan, sonra hzla kapdan kp katn grdm . Faik Tarmcolu, zalm kendisine Faik, bana ate etmek iin ve rilen silah ancak iki el ate edebilir. nc el ate edemez. arjrndeki yay da bulunan bir mekanizma bunu nlyordu dediini aktard. Tarmcoluna gre salondaki ikinci adam suikasttan sonra Demira ldrmeyi planlyordu. Ancak suikastnn perendeler atarak hzla yer deitirmesi yznden vuramayacam anlad ve oradan uzaklat. zal dneminin st dzey brokratlarndan biri de yapt aklamada zal, devletin baz lkcleri eitli amalar iin kulland bilgisini almt ancak devlet srlarnn bu ete ile birlikte ortaya dklmesinin ok byk yaralar aa can biliyordu. Bu yzden olayn sradan yaralama gibi kapanmasna gz yumdu. zal gerekten bir yere kadar geldi. Ancak sorutunna bir anda kapa tld diyordu. Bu brokrata gre Horzum olayn zmek zere kurulan Mec lis Komisyonu da Demira ve suikast balantsna ulamak zereyken engellen miti. Dnemin Devlet Bakan Gne Taner de zala kar yaplan suikastn dnemin Ankara Emniyet Mdr Mehmet Aara sorulmas gerektiini syl yordu. zal suikast kaytlara tek kiilik bir eylem olarak geti. Ama arkasnda hep baka bir grubun ya da yar resmi bir rgtn varlndan kimse phe et miyordu.

M uam m er A kso y

31 O c a k 1990

A ta t r k D nce D e r n e B a k a n iy d i
Tesettr konusunda slama kar taknd tavr nedeniyle Mslmanlar ta rafndan cezalandrld. Olay, slami Hareket adna stleniliyor. 7.65 Baretta ile 50

cezalandrlmtr. Muammer Aksoyun ldrlmesinden 2 saat sonra gazete leri jetonlu telefonla arayan bir kii, bozuk bir Trkeyle bunlar sylyordu. Atatrk dncenin dn vermez savunucusu 73 yandaki Prof. Dr. Muam mer Aksoy o gn, saat 19.05te evine girerken ldrlyordu. Tarih 31 Ocak 1990. Muammer Aksoy, yeni kuulan Atatrk Dnce Demei adna hazr lanan brorn matbaadan gelen prova basklar zerinde dzeltmeler yaptk tan sonra evine doru yola kyordu. Bahelievler 2. Cadde 55/5 numaradaki brosundan karken kafasnda n ceki gn broya gelen mehul telefonlar vard. Arayanlar telefon kendisine balandktan sonra ses vermeden kapatyorlard. Aksoy, yolda arayanlarn kim ler olabileceklerini dnyordu. Evinin bulunduu 24 numaral apartmana geldiinde uzun sredir izlendiinin farknda deildi. Oturduu dairenin kap sna ulatnda apartmann iinde 3 el silah sesi duyuldu. Muammer Aksoy, sa aka ile sa gsnden ald iki kurun yaras ile merdivenin dibine d erek yaamn yitiriyordu. Daha sonra olay soruturan polis, Aksoy ile katilin yz yze geldiklerini saptayan bilgiler elde ediyordu. Bu arada, saldrgann fark etmedii 10 yanda bir ocuk her eyi gryordu ve olayn tek tanyd. An cak polisler geldiinde heyecandan konuamayacak haldeydi. Ailesi ve polis 10 yandaki grg tannn bana herhangi bir ey gelmesinden korktuklar iin soruturma safhasnda ismi hep gizli tutuluyor, verdikleri bilgiler aklan myordu. 24 numaral apartman giriinde yaplan incelemede, 7.65 milimetre apnda 3 adet mermi bulunuyordu. Emniyet yetkilileri katil veya katillerin apartmann arka blmnn karanlk olmasndan yararlanarak katklarn belirtiyorlard. Arka tarafta iki katl bir evin bahesine alan demir kapnn da ak olduu anlalyordu. Emniyet yet kilileri bu bulgular nda cinayetin nceden planlanm olabileceini syl yorlard. 12 Eyll ncesinde lkc kesimin gl olduu Bahelievler semtin de ilenen bu cinayette 10 yandaki ocuk dnda grg tan yoktu. 24 nu maral apartmann karsnda oturanlar sadece silah sesleri duyduklarm, fakat bir ey grmediklerini anlatyorlard. Polis olayla ilgili 7.65 milimetre 3 adet bo kovan dnda hibir ipucu bulamamt.

dn

v e r m e z b r k k

Muammer Aksoy, 1950li yllardan son nefesini verdii gne kadar inanm bir laik, kararl bir Atatrk kimlii ile niversite evrelerinde ve toplumda ta nnyordu. Ksa sren CHP milletvekilliinin ardndan Trk Hukuk Kurumu Bakanlna seilen Aksoy, 27 Mays 1960tan sonra yeniden niversiteye girdi. 61 Anayasasm hazrlayanlar arasnda yer alan Aksoy, 60 sonrasnda Sa 51

nayi Bakanl grevi yapan Fethi elikbam hukuka ve lke karlarna ayk r tutumunu sergilemek iin uzun bir mcadele vermi ve bu konuda bir kitap yazmt. 1964 ylnda profesr olup Anayasa Hukuku Krssne getikten sonra ulusal petrol davasnn savunucusu olmutu. 12 Mart Muhtrasndan son ra Dev-Gen Davasndan tutuklanan Aksoy yarglama sonucu beraat ediyordu. Trkiyeyi Avrupa Konseyinde temsil eden, Anayasa Komisyonu Bakanl yapan Prof. Aksoy, Horzum Davasnda mdahil avukat olarak yer almt. Ata trk devrimlerinin bir paras olan uygar ve ada kyafet ilke ve devrimine aykr giyinilere niversitelerde gz yumulmasn eletiren Aksoyun Partizan Radyo ve D P, Trkiyenin Petrol Facias ve kar Y ol, Devrimci retme nin Kym ve Mcadelesi, Sosyalist Enternasyonal ve CHP adl kitaplar ya ymlanmt.

c S LA M RG T
9

Muammer Aksoyun ldrlmesinin hemen ardndan gazeteleri arayan me hul kiiler farkl rgt adna cinayeti stleniyorlard. slami Hareket adna te lefon eden ahs, bir sre sonra yeniden telefon edip bu kez slami ntikam rgtnn adn veriyordu. Ayn gn saat 24.00 sularnda zmir'deki bir gazete yi arayan kii de Aksoy'un Mslman Kardeler rgtnce cezalandrldn aklyordu. Emniyet yetkilileri, edilen telefonlardan yola karak aratrmala rnda ncelii slami rgtlere veriyorlard. Yaplan deerlendirmelerde polis, ihtimalleri yle sralyordu. Birinci ihtimal slamc bir rgt tarafndan ldrlmesi, ikinci ihtimal, Tr kiye'de terr trmandrmak iin toplumda tannan bir kii olarak hedef seil miti ve bu herhangi bir rgt tarafndan yaplm olabilirdi. ncs ise Hor zum Davas'nda Emlak Bankas'nm avukatln yapm olmas nedeniyle ld rlm olabilirdi. Yine yetkililer cinayetin peki olayyla byk benzerlikler tadna dikkat ekiyor, 11 yl sonra ayn gn ldrlmesinin ilgin bulundu unu ekliyorlard.

E S R A R E N G Z CP T O P LA Y IC ISI
9

Muammer Aksoy cinayetinden bir sre sonra ldrlme korkusuyla gizlenen yeni bir tank TEMPO'yla yapt grmede ilgin aklamalarda bulunuyor du. Adnn aklanmasn istemeyen seyyar satc, Trkten ok Arap'a benze yen bir kiinin Aksoy'un evinin evresinde aylarca p toplaycs gibi dolat n, cinayetten sonra da ortadan kaybolduunu sylyordu. Seyyar satc, bir ka kez bu esrarengiz adamla karlam, hatta lmle bile tehdit edilmiti: Bu adama, buralarda daha nce hi rastlamamtm. Bir keresinde onu fark et52

tiimi anlaynca zerime yrd. Ben de yerden bir sopa kaptm. O srada ile ride pa k etmi siyah arabadan kan bir adam, bana Dokunma ona, deli o de di ve beni uzaklatrmaya alt. Bir keresinde de 4. Caddede karlatk. Yi ne zerime yrd. Ben de pten bir arap iesi alp benden ne istediini sor dum. Bana Sen mantar yedin m i? dedi. Ona Sen kim oluyorsun k i dedim. Yere tkrd: Burada biri mantar yiyecek dedi. Seyyar satc, Aksoy'un l drld gece evinin biraz aasnda ayn adama rastladn sylyordu ve adam yle tarif ediyordu: Esmer, uzun boylu, iri yar gzken ama iman deil, bandaki yn ap kay kulaklarna kadar ekiyordu.

rap

S e l m iti m ?

te yandan lkc itiraf mer Tanlakm iddialar da seyyar satcnmkini tutuyordu. Tanlak, Aksoy'u Arap Selim kod adl Filistin kkenli lkc milita nn ldrm olabileceini iddia etmiti. Aksoy'u ldren kii seyyar satcnn syledii esmer p toplayc myd? Yoksa Aksoy'u, Tanlak'm iddia ettii gi bi Arap Selim kod adl militan m ldrmt? Emniyet gleri seyyar satc ile Tanlak'm ifadeleri dorultusunda aratrma yapm myd? Bu aratrmalarn sonucu neydi? Aksoy Hoca 31 Ocak 1990da ldrld. Ve ldrld gn dosyasna giren adet mermi kovanndan baka hibir delil halen yoktu. Ak soy'u kimler ldrd? slami rgtler mi, Horzum Davas'nda kar olan ev reler mi, terr trmandrmak isteyen herhangi bir rgt m?

C e t n Em e 7 M a r t 19 9 0
9 9

TRKYE'Y FKEYE VE YASA BOAN CNAYET

ileri Bakan Abdlkadir Aksu, 6 Mart 1990 gn TBMM'de yapt ko numada, terr nlemede byk baar kazandklarn sylyordu. Ne yazk ki aradan yalnzca 18 saat getikten sonra 58 yandaki etin Eme'in 35 yldr gazetecilik heyecanyla arpan kalbi, profesyonel katillerin lm kusan silahla rndan kan kurunlarla durduruluyordu. Aradan 8 yl gemesine karn Eme 'in katilleri hl ellerini kollarn sallaya sallaya dolayorlard. Hrriyet Gazetesi'nin Ynetim Kurulu yesi ve yazar cti Ene'i kimler, neden ldrd? Amalar neydi? Trkiye'de bir kaos yaratmak m, yoksa kuralk mihraklara 53

bir haner gibi saplanan kalemini susturmak myd? Bu sorular ve olas yantla r milyonlarca insann kafasnda gezindi durdu. Ama hi kimse etin Eme'in katillerini renme ve cezalandrlmalar huzurunu yaayamad.

P O LSN B Y K GA FI
Her ey, 6 mart gecesi Gne Gazetesi Hukuk Danman Erdoan Tuncer'in 34 FFE 21 plakal Doan marka otomobilinin silahl kiilerce gasp edilmesiyle balad. Zamann Emniyet Mdr Hamdi Ardal'nm polis telsizinden Leven t'te 21 plakal otoyu bulun talimatyla ekipler bir anda alarma gemiti. Ancak ilerleyen saatlerde, ne araba bulunabildi ne de gasp edenlere ilikin bir ipucu. Telsiz konumalarndaki telan yerini, sabah saatlerinin rehaveti kaplamt. 7 mart gn gazeteci etin Eme, sabah kahvaltsn bitirmi, yllarca emek ver dii gazetesine gitmek iin her zaman olduu gibi ofr Sinan Ercan'n gelme sini bekliyordu. 34 EUD 72 plakal siyah Ford marka otomobili kullanan Sinan Ercan, saat 09.15 sralarnda Suadiye skele Yolu Suyan Sokaka girdi ve Emein oturduu Yal Apartman'nn nne park etti. Ancak sokak zerine park edilen sadece Ercann kulland otomobil deildi. etin Emei ve evini uzun sredir izledikleri anlalan 4 katil, sokan banda pusuya yattklar 34 FFE 21 plakal Doan marka otomobilin iinde bekliyorlard. Bu, yaklak 10 saat nce Leventte gasp edilen otomobildi. Ve Boaz Kprs'nden rahata gemiti. stelik plakas bile deitirilmemiti. Yoksa katiller kendilerini em niyette mi hissediyorlard? Pencereden ofrnn geldiini gren etin Eme, 28 yllk ei Bilge Eme'i perek antasn ald ve kapya yneliyordu. Bilge Eme ise eini Allaha emanet ol, gle gle git eto szleriyle uurluyordu.

D E M O K R A S Y E SIRA YA N K A N
etin Eme, Yal Apartman'nn kapsndan karken sokan banda bekle yen 4 kiiden ikisi siyah gzlk ve kar maskeleriyle otomobilden iniyorlard. Katiller, etin Eme'in otomobile binmesinden sonra araca iki yandan yaklaa rak silahlarn ektiler. Saldrganlardan biri etin Eme'in oturduu arka sa yandaki kapy aarak ucuna susturucu taklm Ingram marka silahyla atee balarken dieri de sol arka kap camndan silahn ateliyordu. Bylece iki katil, Eme'i, apraz atee alm oluyorlard. Durumu gren o fr Sinan Ercan ise can havliyle kamaya alyordu. etin Eme'i ldrdkle rine emin olan saldrganlardan biri, Ercan'n peine derek yaklak 15 metre ileride bir aacn dibinde kstryor ve kurun yamuruna tutuyordu. Sinan Er can, cansz yere ylrken katiller, 34 FFE 21 plakal gri renkli Doan marka otomobile binerek sahil yolundan Bostanc ynne doru byk bir hzla uzak 54

layorlard. Saldrdan hemen sonra SSK Gztepe Hastanesi'ne kaldrlan e lin liue'it cesedinde 7 kurun yaras saptanyor, bunlardan 3'nn kalbine, bi rinin sa gsne, birinin sa kaburga altna, ikisinin de sol koluna girdii an lalyordu. ofr Sinan Ercan'n lmne yol aan iki kurundan biri karaci erine, dieri de srtnn sol tarafna isabet ediyordu. Katiller, saldrda kullan dklar otomobili, Bostanc Polis Karakolu'nun iki sokak tesinde telala terk edip izlerini kaybettiriyorlard. Saldrganlardan geriye sadece bir gne gzl ile in mal bir lastik ayakkab kalyordu. ileri Bakan Abdlkadir Aksu, olayn hemen ardndan yapt aklamada, bu kez katillerin en ksa srede ya kalanaca szn veriyordu. Ancak aradan geen yllar, siyasetilerin bu sz leri ne kadar kolay sylediklerini bir kez daha kantlyordu.

r g t r a n l i ,

t e t i i e k e n

Trk

m ?

Saldr haberi btn Trkiye ve yabanc basnda ok etkisi yaratyordu. f ke, znt ve aknlk birbirine karyordu. Herkes cinayeti kimlerin iledii ni merak ediyordu. Olaydan tam alt saat sonra, Sabah gazetesini arayan Kara deniz iveli bir kii, slam dman olduu iin etin Eme'i ldrdk diyor ve saldry ilk kez duyulan Trk-slam Komandolar Birlii adna stleniyor du. Ayn kii Sra sizde, hepinizi ldreceiz demeyi de ihmal etmiyordu. Ancak bilinen bir gerek var ki o da katillerin profesyonel olduklaryd. nk eylem biimleri ve kullandklar silahlar bunu gsteriyordu. stanbul polisi yap t incelemelerde, etin Eme cinayetinde 11.43 milimetrelik mermilerin Colt tipi; 9 milimetreliklerin ise Parabellum marka silahlardan ktn belirliyordu. Emniyet yetkilileri ve terr uzmanlar bu tip silahlarn ok profesyonel kiiler tarafndan kullanldn iyi biliyorlard. Saldrnn ardndan bir emniyet yetki lisi yapt aklamada, cinayetin yurtdmdan destekle yapldnn belirlendi ini sylyordu. Ayn yetkili, rgtn ran ve Suriyeli militanlardan olutuu nu ne srerken tetii ekenlerin Trk olduklarn kaydediyordu.

C N A Y E T T E K K L T K A D IN
etin Eme'in ldrlmesinden sonra stanbul polisi, elde ettii tm bilgile ri tek tek deerlendiriyor ancak bir arpa boyu yol alamyordu. Daha sonra bil giler arasnda gzden kaan bir ayrnt yakaland. Bir kadn cinayetten 4-5 gn nceden balayarak her gn, bazen gnde iki kez Eme'i evinden aryordu. Po lis bu kadn sesinin peine dt. etin Eme'in tele-sekreteri kadnn sesini kaydetmiti. Polis, bu ipucuna drt elle sarld. Sonunda kadnn kimlii saptan d. Celal Dehabi adl birinin zel ofr ve yakn korumasnn eiydi. Peki Ce lal Dehabi kimdi? Mohamed Kaim Sobhi Dehabi, Suriye vatanda. Celal De55

habi adyla biliniyor ve doktor lakabyla anlyordu. Suriyeli Dehabi'nin ad, svire Adalet Bakan Elizabeth Kopp'un devrilmesine yol aan Magharian Kardeler Operasyonu'na da karmt. Trkiye'de, illo Mehmet' lakabyla tannan nl Mehmet Yldrm'la ortak iler yapyordu. stanbul polisi, Celal Dehabi'yi ilk kez 1980 ylnda tanm ve Emniyet Genel Mdrl'ne hakkn da defalarca, Dikkat Suriye Gizli Servisi El M uhaberatla sk ilikisi vardr diye yaz yazmt. Dehabi, daha sonra Trk vatandalna bile kabul edilmi ti. Celal Dehabi, stanbul polisinin karsna ikinci kez etin Eme cinayetiyle ilgili olarak kyordu. Ve Eme cinayetini soruturan ekipten bir grevli, unlar anlatyordu: Be nim yaptm aratrmalar bir tek hedefi gsteriyordu. O da bu iin arkasnda bir gizli servisin olduuydu. te, Dehabi olay bunu en iyi kantlayan noktadr. Bu adamn Suriye Gizli Servisi'yle ilgisi biliniyor. Dehabi, bu ii kendi mi yapt, yaptrd m, olayn neresinde rol almt? Daha sonralar polis tarafndan g zaltna alman ve sorgulamas yaplan Dehabi'nin olayla ilgisi olmad, altn ka akl sahtekrlna kartnn belirlenmesinin ardndan karld mahke me tarafndan tutuklanarak cezaevine konuldu.

Kari

a pa rtm a n d a s k u rd u la r

Aratrmalar srasnda ikinci bir srpriz ise Emein oturduu Yal Apartmam'mn karsndaki Bayazgan Apartman'nn 9 numaral dairesiydi. Dikkatler buraya ynelmiti. Daire yaklak 6 aydr botu. Daha nce burada, apartman sakinlerine kendilerini PakistanlI, Lbnanl ve ranl olarak tantan bir aile ya yordu. Kapc Satlm Cesur'a kendilerini PakistanlI olarak tantmlard ve son model Dubai plakal bir otomobilleri vard. Yz bin liralk apartman mas rafn demede sorun karan aile, 450 milyon liraya daire aldklarn syleye rek bir gece aniden evi boaltyorlard. Aile reisi adnn ehzad Resl olduu nu sylyordu. Geen gnlerde polis, bu kiinin hem Trk hem de Pakistan pasaportu tad n ortaya karyor, evini boaltt gn, Badat Caddesi'ndeki firmasnn ka psna da kilit vurduunu saptyordu. ehzad Resl yllar nce Ayla adl bir Trk kadnla evlenmi bu sayede de pasaport almay baarmt. ehzad Resl'n sk sk Ortadou ve Avrupa'ya seyahatler yapt polisin elde ettii bilgiler arasndayd. Soruturmay genileten stanbul polisi, ailenin yanna yabanc ki ilerin geldiini belirliyor ve bunlar arasnda bulunan 55 yalarndaki biri de dikkatleri zerinde topluyordu. Zira Eme cinayetinin balangcnda emniyet yetkilileri ranl bir albayn da iin iinde olduunu saptamlard. Son verilere gre Bayazgan Apartmam'nda da grld belirlenen esrarengiz ziyaretinin 56

ayn albay olduu sanlyordu. Cinayette kullanlan silahn da yine bu kii tara fndan anta iinde Trkiye'ye sokulduu zerinde duruluyordu. ranl albay dan yola kan istihbarat birimleri yaptklar aratrmalar sonucu, bu gne ka dar ad pek duyulmayan ve merkezi ran'da bulunan bir rgt ad belirliyorlar d: Hizb-l slam. Albayn bu rgt adna alt, deifre olmamak iin diplo matik yola bavurduu ve eylemlerde kullanlan silahlar bu yntemle Trkiye 'ye soktuu dnlyordu... Yaplan son aklamada etin Eme'in slami Hareket rgt militanlar ta rafndan ldrld belirtildi. Militanlarn eylemlerini daha rahat gerekle tirmeleri asndan Eme'in evine yakm bir yerde ev kiraladklar da aklama larda yer alyordu. etin Eme cinayetiyle ilgili olarak yakalanan slami Hareket rgt milita n Ali Peker cinayeti Mesut, Kemal ve A rif kod adl arkadalaryla birlikte i lediklerini itiraf ediyordu. Peki slami Hareket rgt militanlan nasl oluyor da bu kadar rahat hareket edebiliyorlard? Hcre evlerinde ele geirilen silah ve bombalar nasl buralara ulatrlmt? ran bu rgtn varln bilmiyor muy du? Biliyorsa da neden izin verildi? zellikle Kum ehri yaknndaki eitim kampndan haberleri yok muydu? Haberleri varsa neden TC'yi bu rgt hakkn da bilgilendirmediler? ran bu cinayetlere gz m yumdu? Bu sorular hl ka ranlkta. zellikle Uur Mumcu cinayeti ve sonrasnda yaplan operasyonlarda yakalanan slami Hareket rgt militanlar Eme cinayeti, Turan Dursun ci nayeti ve ranl Ali Akbar Goraninin ldrlmesi olaylarnn da aralarnda bu lunduu ok sayda cinayet ve saldr sulamasyla stanbul 3 N olu DGM de yarglanyorlar. Aralarnda rgtn 'icra uras' yesi rfan arcnm da bu lunduu 41 sankl davada sanklarn 4.5 yl ile 22 yl arasnda deien hapis cezalaryla cezalandrlmas isteniyor.

Y IL L A R IN G A ZETEC S
1935 ylnda stanbul'da doan etin Eme, pekiyi derecelerle bitirdii Eren ky lkokulu ve Galatasaray Lisesi'nin ardndan stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi'nden mezun oluyordu. Gazetecilie 1952 ylnda Son Posta gazetesin de balayan Eme, 1962 ylndan 1972 ylna kadar Hayat ve Ses dergilerinde alyordu. Eme, 1972'de Hniyet grubuna geerek Hafta Sonu Gazetesi'nin Yazileri Mdrl ve Genel Yayn Ynetmcnlii'ni yapyordu. I lrgiin Ya ynlar Genel Ynetmenlii yapt srada Hrriyet Gazetesi Genel Yayn M drl grevini stlenen Eme, 1983 ylnda Genel Yy Ynetmeni olarak Milliyet Gazetesi'ne geiyordu. Gazeteci etin line, 1986 ylnda, Genel Ko ordinatr olarak Hrriyet Gazetesi'ne geri dnyordu. ( iazetci Ynelim K 57

rulu yesi de olan Eme, gnlk yazlarm da srdryordu. Bilge Eme'le ev li olan etin Eme'in piyanist kz Mehve Eme, ngiltere'de mzik eitimini, olu Mehmet Eme ise ABDde niversite renimlerini srdryorlard.

T u r a n D u r s u n 4 Ey l l 1 9 9 0

DN ADAMLIINDAN ATEZME
4 Eyll 1990. Turan Dursun, stanbulda bulunduu zamanlarda kulland Kouyolu Bintan Sitesi'ndeki evinden saat 14.30'da kt. Yoksulluklar ve m cadeleyle geen 56 yln yorgunluunu omuzlarnda tayor, ar admlarla ana caddeye doru ilerliyordu. ki ay nce Kulleteyn adl kitab yaymlanmt. eriatn nasl bir ilkellik olduunu anlatt ve slam sorgulad roman ne deniyle saysz tehdit mektubu alyordu ama kitabnn birinci basm da tken mek zereydi. 14 yl boyunca yapt din grevliliinden bugnlere nasl geldi ini dnd yeniden. Hayatndan kazyp atamad etkisini imdi de grr gi biydi. Yzyl dergisindeki kesine Din Bilgisi adn vermesi bu nedenle ol masn sakn?.. Evinden 25-30 metre uzaktayd imdi, birazdan ana caddeye kacakt. Yaklamakta olan arabann motor grltsne karan balon patlamasna benzer sesleri banda ve srtndaki acyla ayn anda, arka arkaya duydu. Bun lar, onun iittii son seslerdi. Kanlar iinde yere yld. 7.65'lik Geco mermi kovanlar yerde yuvarlanrken, kii olduu daha sonradan aklanacak olan katiller gzden kaybolmulard bile.

Y N E A P R A Z ATE

apraz atele bandan iki, srtndan ise 5 isabet alan Turan Dursun'un cese di bir saatten fazla orada kaldktan sonra olay yerine gelen skdar Cumhuri yet Savcs Yusuf Ulu'nun incelemesini takiben Haydapaa Hastanesine kal drld. evre sakinleri hibir ses duymadklarn sylyorlard. 13 yandaki Arhan Akn ise Siyah araba arkadan geldi, sonra onun yere yldn grdm. Si lah sesi duymadm. Araba sratle uzaklat diyordu. Gazetecilerin sorularn yantlayan stanbul Emniyet Mdr Hamdi Ardal, Olayla ilgili grg tan yok. Olay yerinde 7.65 mm. apnda bir tabancaya ait 7 bo kovan bulduk. Sustu rucu taklm silahla ate ettikleri ihtimali var aklamasn yapyordu. 58

Irolcsyoncl terr kendini bir kez daha gsteriyordu. Cinayetin ileni saati mkemmeldi. Tm ajanslar haberi ilk bltenlerinde geebilecek, gazetelerin er tesi gnk tara basklarnda da yer alabilecekti. Trkiye radyolaryla birlikte cinayeti ilk haber olarak veren bir radyo daha vard o gn: Tahran Radyosu. Trkiye'nin Salman Rds, sol eilimli Yzyl dergisi yazarlarndan Tu ran Dursun bugn tannmayan kiilerce kurunlanarak ldrld. Dursun'u l dren failler olaydan sonra katlar. Hatrlatmak gerekir ki Turan Dursun yaz larnda yce slam dini ve Hz. Muhammed'e defalarca ihanet ve edepsizlikte bulunmutu. Turan Dursun, Trkiye'de en byk tabulardan biri olan Kuran ve peygam ber eletirisine yaln kln girmi bir kiiydi. 1934 ylnda Sivas'n arkla il esinin Altn Ky'nde doan Dursun, kkken Krte, askerlii srasnda da Trke renmiti. aramba'da din eitimi gren, ilk vaizlik grevini de Te kirda'da yapan Dursun 14 yl din grevlisi olarak altktan sonra 1965'te TRT'ye girmiti. nce Kulleteyn daha sonra da Din B u adl kitaplaryla s lami kesimin imeklerini zerine eken Turan Dursun, uzun bir sreden beri lmle tehdit ediliyordu. imdi tehditler gereklemi ama brakn failleri, en kk bir ipucu bile olmadn sylyordu emniyet grevlileri. Turan Dursun'un lm basnda Atatrkle ve laiklie kar saldr olarak niteleniyor ve zaman iinde Muammer Aksoy, etin Eme, Bahriye ok cinayetleriyle birlikte deerlendiriliyordu. 4 eyll tarihli Tahran Radyosu'nun ilk haberini unutmadan zamanmza, yani iki yl sonrasna gelelim imdi:

C N A Y E T N U ZA N D I I Y E R
1992 yaz balarnda Bursa'da bir otomobil almyor, uzun bir aramadan son ra stanbul'un kenar semtlerinden birinde (neredesi olduu sylenmiyor) terk edilmi bir halde bulunuyordu. Arama yapan polisler arabada 7.65 apnda bir silah bulmulard. Ekip, otomobilin plaka, ruhsat ve sigorta belgelerini alarak aratrmalar baladnda tm belgelerin sahte olduu ortaya kyordu. Daha sonra silahn aratrlmasna geildiinde, mthi sonu Vali Kozakolu'na bildiriliyordu: Bu, Turan Dursun'un ldrlmesinde kullanlan silaht! Avrupa 'da retilmi, ran'a satlmt. 7.65'lik tabancann ran'dan Trkiye'ye nasl ve ne yolla girdii dnlrken bir iddia daha ortaya atlyordu: Sz konusu sila hn olay srasndaki sahibi resmi bir kiiydi! Bu, hibir zaman ispatlanamad, ama resmi kiinin Kontrgerilla'ya mensup olduu, buraya da I lizbullah taraln dan sokulduu sylentileri dolamaya balad. Son yaplan aklamada Turan Dursun cinayctini ileyenlerin slami I laeket rgt militanlar olduu belirtiliyordu. stanbulda bir ihbar sonucu bulunan 59

34 YAF 47 plakal alnt otomobilde yaplan aramada 2 adet tabanca, MP-5 marka tam otomatik tabanca ve iki susturucu bulunuyordu. alnt otomobil sa hibi ihbar ettikten sonra uzaklam, polis otomobildeki ahsa belgelerini sor mu, ama o da ortadan kaybolmutu. Ardndan yaplan almalar sonucu MP5'in 1977 ylnda Federal Almanya tarafndan ran'da faaliyet gsteren MOD adl rgte satld tespit ediliyordu. Bu gerein ortaya kmasnn ardndan Federal Almanya-ran ilikilerinin Trkiye'ye olan etkisi zihinlere bir soru ola rak yerleti. stanbul 3 N olu DGMde grlen 41 sankl davann maktulleri arasnda Turan Dursun da var. Ancak asl soru Turan Dursun'u kimin ldrd ve bu hala henz belli deil.

H R A M A

bas

2 6 Ey l l 1 9 9 0

EMEKL M T MSTEARI, O rtadou

uzm ani

Trkiyenin James Bondu olarak tannan Hiram Abas, Kadky iftehavuzlardaki evinden saat 10.15 sralarnda karken az sonra bana gelecekler den habersizdi. zel bir denizcilik irketindeki iine gitmek zere 34 HEZ 59 plakal ahin marka otomobiline binen emekli MT Mstear Abas, evinin bu lunduu Cemil Topuzlu Caddesi'nden Badat Caddesi'ne karken Mahur Sokak'a girdi. Gneli bir sonbahar sabahyd ama Abas'n gzlerine siyah gzlk leri takmas sadece gne nlarndan korunmak iin deildi. Tannmak istemi yordu. Bir ara yanndan hi ayrmad 16'lk Star marka tabancasn yoklad ve dzeltti. Badat Caddesi'ne yaklat srada yoldaki kasis nedeniyle yavalad. evresindeki iki kiinin o an kendisini izlediinin farknda deildi. Abas, frene basp yavalarken otomobilinin nne silahl bir kii kt. Ayn anda otomobilin arkasnda da baka bir kii belirdi. Birinin ba ak, di eri ise kvrck salyd. nce otomobilin arka kapsnn bulunduu cama yak laan saldrganlardan biri elindeki susturucu taklm 7.65 apndaki tabancay la ate ederek Hiram Abas' tam ensesinden vurdu. Ayn anda otomobilin sa kapsna yaklaan dier saldrgann silahn atelemesiyle apraz ate arasnda kalan Abas, biraz nce yoklad tabancasna uzanmaya frsat bile bulamam t. Yllardr, dnyaca nl gizli servislerde eitim gren ve 157 operasyon y neten Milli stihbaratm kurdu Hiram Abas, enesinden ve ensesinden ald 4 kurun yarasyla, kanlar iinde koltua ylyordu. 60

ki saldrgan Hiram Abas'm ldne kanaat getirince ters istikametteki Ca mi ve 18 Mart sokaklarna girerek sahil yoluna doru kamlard. Cinayetin i lenmesinin ardndan polis ekipleri olay yerine geliyor ancak ldrlenin kimli ini 15 dakika sonra tespit edebiliyorlard. Hiram Abas'm Milli stihbarat rgtyle ilk tankl 1957'de Ankara Siya sal Bilgiler Fakltesi'nden mezun olduu yllara rastlyordu. 1967'ye dein s tanbul'da alan Abas, mesai arkadalar arasnda sivrilerek ABD'ye gidiyor ve CIA'de 4 yl eitim gryordu. Burada sorgulama ve istihbarat edinme konula rnda uzmanlaan Abas, Batum'da konsolos olarak grev yapmt. Dnyann nl casuslarnn cirit att Beyrut'ta MT'e almt. Abas kendini asl 12 Mart Askeri Muhtras'ndan sonra gsteriyordu. stanbul'daki operasyon ve is tihbarat birimlerini ynlendiren Abas, sol rgtlere kar mcadeleye giriiyor du. Ancak adm nl Ziverbey Kk'ndeki ikence iddialaryla duyurmaya balayan Abas, ilk kez THKP-C (Trkiye Halk Kurtulu Partisi Cephesi) dava snda sanklar tarafndan tehis ediliyordu. O zamana kadar Abas'n ad bilini yordu, ancak yzn herkesten saklamay baarabilmiti.

S L A H L I A TIM A D A Y A R A LA N M I T I
* *

1972 ylnda THKP-C rgt liderlerinden Ziya Ylmazm Fmdkzadedeki evinde silahl atmayla yakalanmas srasnda boynundan yaralanan Hiram Abas, zel bir hastanede Albay olarak tantlp tedavi ediliyordu. Casusluk konularnda o denli uzmanlamt ki Ankara'da MT'in kontr-ispiyonaj (karcasusluk) biriminde baretici olarak grev almt. Abas, ksa sre sonra b lmn daire bakanlna getirilmiti. Sorgulama, kar-casusluk uzmanlkla ryla yetinmemi, zellikle Ortadou'daki rgtler ve PKK konularnda da ha tr saylr sz sahibi olmutu. 1978'de MT'e bal MAH (Milli Asayi Hizmetleri) biriminin bandayken MT Daire Bakan Albay Sabahattin Savaman'm CIA ve ngiliz Gizli Servisi'ne ajanlk yapt gerekesiyle tutuklanmasnda n plana kmt. Bylece Abas, 2 Ekim 1980'de emekli olmadan nce MT'te de ne denli kula delik ol duunu kantlyordu. Ancak emeklilie alamamt. Turgut zal'n babakan l dneminde danmanlarndan eski MT grevlisi Blent ztrkmen'in ne risi zerine 13 Ocak 1986'da yeniden MT'e mstear yardmcs olarak dn yordu. zal, PKK rgtnn szmalar ve baz kanunlarn ele alnmas amacy la Suriye'ye yapt geziye Abas' da gtryordu. Ne de olsa yannda bir PKK ve Ortadou rgt uzman olmas gerekliydi. Abas heyette hep geri planda kalmak isterken gazetecilerin Kim bu adam sorularyla dikkati ekli ve fo toraflar ilk kez basnda yer ald.
61

 R G TLE R N BA HEDEF A B A S
Hiram Abas halk arasnda pek tannmyordu ama istihbarat dnyasnda ve ya sad rgtler arasnda dikkat eken isimlerden biriydi. Emekli olduktan sonra Halit Narin'in yannda ve Fevzi Gandur Messesesi adl bir denizcilik irketin de danman olarak alan Abas, bata Dev-Sol olmak zere eitli rgtler ta rafndan srekli tehdit ediliyordu. Buna karlk srarla koruma istemediini be lirtiyordu. imdi tekrar istihbarat mensuplar arasnda byk tepkiye yol aan Abas'm ldrld 26 eyll gnne dnelim... Olaydan hemen sonra ellerinde spor antalar tayan biri 20-22 yalarnda 1.65 boylarnda, kvrck sal, dierininse dazlak olduu belirtilen saldrganlar, byk bir hzla olay yerinden uzaklayorlard. Ardndan polis, asfaltn zerinde 7.65 apl 5 bo kovan ve olay yerinin biraz uzandaki bir garajn duvarnda bir mermi ekirdeinden baka bir ey bulam yordu. Ancak stanbul Emniyet Mdr Hamdi Ardal, Mahur Sokak'a geldi inde gazetecilere Saldrganlardan birinin ekali daha nceki olaylara uyuyor, bunu belirledik, bu ii bitirdik diyordu. Ancak burada kafalara taklan bir soru vard. Polis ekipleri Hiram Abas' 15 dakika sonra tehis ederken olay yerine gelen Hamdi Ardal nasl oluyor da bir ka dakika iinde ekali belirlenen kiilerin dier siyasi cinayetleri de iledii kanaatine varabiliyordu? Ayrca iki saldrgan farkl noktalardan ate etmesine karn Hamdi Ardal olay akam yapt aklamada tek silah kullanldn aklyordu. Olayda bir baka kukulu nokta ise nc kii zerinde younla yordu. Grg tanklarna gre cinayetin ilendii srada bir baka saldrgan iki arkadana gzclk yapyordu. Ancak daha sonraki polis incelemelerinde nc kiinin varlna ilikin bilgi edinilemedi.

D e v -S o l

stlen d

am a

...

Abas'n ldrlmesinin ardndan olay Dev-Sol'un Silahl Devrimci Birlikler kanad stleniyordu. Dev-Sol olaydan 10 saat sonra gazetelerin yaknlarndaki baz noktalara braklan bildirilerde u iddialar ne sryordu: 12 Mart ve 12 Eyllde Trkiye ve Ortadou halklarna kar alan savan kurmaylarndan Kontrgerilla efi, MT yneticisi, Krt ulusal hareketini yok etmenin planlay cs, CIA ve MOSSAD ile ibirliinde bulunarak Filistin halkna ynelik komp lolarn dzenleyicisi, THKP-C rgtnn lideri Ula Bardaknn ldrlme sinde bizzat tetii eken ve devrimcilere kar 140 operasyona dorudan katlan sava sulusu Hiram Abas rgtmz tarafndan lme mahkm edilerek ceza landrlmtr. Hiram Abasm ldrlmesiyle ilgili dava stanbul DGMde s ryor. Polise gre katiller Dev-Sol militanlar Ahmet Fazl Ercment zdemir, 62

I layri Ko, Ferit Eliuygun ve Bahattin Ankt. Yine de 1998 ylnda yakalanan I Ialk Krcya 'Hiram Abas' cinayetinin sorulmas ilginti. Ve kimi istihbarat lara gre Hiram Abas suikastlardan birini tanyordu.

n l M T

raporu

Hiram Abas'm ldrlmesi hemen birtakm sorular da beraberinde getirdi. Trkiye'nin bir anda alkalanmasna yol aan Mehmet Eymr'n hazrlad sonradan aklanan ve ilk kez bir dergide yaymlanan MT raporunda Genel kurmay Bakam emekli Orgeneral Necdet ru, eski stanbul Valisi Nevzat Ayaz, eski Emniyet Mdr nal Erkan ve eski Emniyet Mdr Yardmcs Mehmet Aar gibi isimlerin karanlk ilere bulatklar ne srlyordu. Ka muoyunda raporun kimin tarafndan hazrlanp basma szdrld sorusuna ya nt aranrken Hiram Abas ortaya kyor ve bir gazeteye Raporu yazan bili yorum diyordu. Daha sonraki gnlerde raporun MT Kaaklk ve stihbarat Daire Bakan Mehmet Eymr, yardmcs Korkut Eken ve kendisine bal bi rimlerde alan 20'ye yakn grevli tarafndan hazrland belirleniyordu. Bu nun zerine Abas, Eymr ve Eken, MT'ten istifa etmek zorunda kalyorlard. Abas'm ldrlmesi MT raporunda sz edilen karanlk ilikileri yeniden gn deme getiriyordu. Acaba Abas'n ldrlmesinde bu karanlk ilikilerin rol de var myd? Hiram Abas'n ldrlmesi, Dev-Sol tarafndan ilendii ne srlen cina yetlerle byk benzerlikler gsteriyordu. 1 Mays'ta mimlenen polis memuru Kazm akmak, emekli Savc Albay Durmu Aken, evik Kuvvet'te grev li polis memuru smail Kl, emekli Bakomiser Ali Ekinci'nin ldrlmesin de de susturuculu, 7.65'lik tabanca kullanlmt. Ve tm ad geen kiiler en seden vurularak ldrlmlerdi. Acaba Dev-Sol setii kiilere lm ense sinde hissettirecek kadar profesyonel bir rgt m? Dev-Sol bu denli ustalk ve uzmanlk isteyen istihbarat nasl edinmiti? Bir kstebek mi vard? Yoksa...

B A H R Y E c o k
*

6 E k m

1990

LAKLN YILMAZ SAVUNUCUSU

SHP Parti Meclisi yesi Bahriye ok o gn kz Kumru ile birlikte alve rie kmt. Sabah saatlerinde kendisine Expes Kargo'dat bir paket geldii bildirilmi ve alveri dn paketi almak zere kargo irketine uramlard. Kumru okun teslim ald paketin zerinde, merkezi stanbul'da bulunan l 63

mi Aratrmalar Vakfndan geldii yazlyd. Eve dnlerinde gelen tehdit te lefonlarn dikkate alan Kumru ok annesini uyarma gerei duymutu: Sana srekli tehdit telefonlar geliyor. Senin bu vakfla ne iin var? Dikkat et bomba olmasn. Gerekten de Bahriye ok iki yl nce televizyonda ka tld trbanla ilgili bir akoturumun ardndan srekli tehdit telefonlar alyor du. Ancak son zamanlarda telefonlar seyreklemiti. Her eye ramen Bahriye ok kzna hak vermi ve paketin bir ucunu yrtarak iini kontrol etmek iste miti. Yrtlan blmden yeil ciltli iki kitap grnyordu. Bunun zerine Bah riye Hanm kzma glmseyerek Bu kez de bomba deil diyerek taklmt. Ancak kz srarn srdryordu. Anne dikkat et, kitap gibi gzkyor ama sana byle kitaplar niin gndersinler? Sen istemedin ki... Bahriye ok ise o srada paketi amak iin urayordu. Paketi aarken ol duka zorlanmas Bahriye Hamm' bir kez daha kukulandrm ve aa inip kapnn nnde amay uygun grmt. Giderken de kzn Sen yanmda dur m a diyerek uyarmt. Ve Bahriye ok paketi evin kapsnn nnde makas la amaya alrken iddetli bir patlama oldu. Kz aaya kotuunda annesi ni, yz ve kollar paralanm halde buluyordu. Patlamann etkisiyle sadece okun evinin deil evre binalarn da cam ve ereveleri krlyordu. Paket ten frlayan dini yayn paralan ise evreye yaylyordu... Laik yaynlar ve siyasi yaamyla tannan lahiyat Fakltesi eski retim yesi Doent Bahriye ok ankaya Caddesi 15 numaradaki evinin nnde ya tarken bitiikteki pastanede oturan iki doktor olaya ilk mdahaleyi yapyordu. Doktorlar oku bir battaniyeye sararak, Hacettepe Hastanesine gtrrken yolda ilk yardm uyguluyorlard. ok, saat 17.30'da getirildii Acil Servis'te ameliyata alnyor, ancak buuk saat sren mdahaleler sonucunda kurtarlamyordu. Tarihler 6 Ekim 1990' gsteriyordu...

M e c l s 'e

y n elen ter r

Terr bu kez, gvenlik gleri, MT mensuplar, subaylar, gazeteciler ve bi lim adamlarnn ardndan Meclise ynelmiti. Ancak SHP Parti Meclisi yesi ve eski Ordu Milletvekili Doent Bahriye okun ldrlmesinin subay, MT grevlileri ve polislerden daha farkl bir amac vard... Muammer Aksoy, Abdi peki ve etin Eme cinayetlerinde olduu gibi terr yine Atatrk ve laik dncenin bir neferini hedef alyordu. Bahriye ok siyasi yaam kadar laik yaynlar ve irticai tehlikeye dikkat eken tutumuyla Atatrk ilkelerinin ylmaz savunucusuydu. Ankara niversitesi Dil ve Tarih Corafya Fakltesi'nden me zun olduktan sonra Trk-slam tarihi konusunda aratrmalar yapm ve bu ko nuda Trkiye'nin nde gelen uzmanlan arasna girmiti. 1971-77 yllan arasm64

h Cumhuriyet Senatosu Kontenjan Senatr olarak parlamentoda grev yapan ok bu yllardan itibaren Laiklik Savunucusu diye adndan sz ettiriyordu, ilicaya kar youn mcadele veren ok, 1983 seimleri ncesi Necdet Calp ile birlikte Halk Parti'nin kurucular arasnda yerini alyor ve ayn yl Ordu milletvekili seiliyordu. SODEP-HP birlemesinin ardndan SHP milletvekili olarak Meclis'te alan Bahriye ok, bu dnemde de irticaya kar laikliin savunuculuunu yapyordu. Hatta TBMM krssnden yapt konumalarda Diyanet leri Bakanl'nn baz yaynlarn irticaya prim verdii gereke siyle sk sk eletiriyordu. Her dnemde irtica tehlikesine dikkat eken Bahriye ok, SHP iin Laiklik Raporu'nu hazrlayan komisyonun da yesiydi.

B O M B A LI P A K E T S LA M H AREKET* M G N D ER D ?
Btn bu almalaryla irticai glerin tepkisini zerine ektiini biliyordu. Bahriye ok cinayetinin ardndan olay slami Hareket rgt stlenmiti. Buna karn polisin bu rgte ilikin hibir ipucu elde edememesi ilgi ekiciy di. Bu arada Bahriye oka Expres Kargo'dan gelen paketin 3 ekimde stan bul Perembepazar Hrdavatlar ars No: 104 Karaky/stanbul adresin den gnderildii reniliyordu. Paketi teslim alan grevli Glay Calap, ilk ifadelerinde paketi teslim eden ahs tandn sylemi ancak ksa bir sre sonra ortadan kaybolmu ve PKK ile ilikili bir rgte katlarak daa kmt. 9 Ocak 1994 tarihinde zmirde ya kalanan Calap, bu defa paketi vereni hatrlamadn syleyecekti. Gerek gaze teciler gerekse baz emniyet mensuplar paketin zerinde yazan lmi Aratr malar Vakf yazs ile cinayeti stlenen slami Hareket rgtnn bir art maca olabilecei zerinde duruyorlard. Acaba neden rgtle ve paketi kimin gnderdiiyle ilgili bir ipucu bulunamamt? te yandan Bahriye ok'a gnderilen bombal paket 1978 ylnda Malatya Bamsz Belediye Bakan Hamit Fendolunun gelini ve iki torunuyla birlik te lmne yol aan bombal suikastla byk benzerlikler tayordu. Ancak 15 yllk aralklarla gelen bu iki bombal paketi kimlerin gnderdii hl saptana mamt.

Y U R T D I I K A Y N A K L I
Bahriye ok cinayetinde karanlk noktalar epeyce fazlayd. stanbul ve An kara polisinin ortak almalar sonucunda suikast bombalarnn, Ortadou te rr olaylarnda yaygn biimde kullanlan ve ekmeli denilen tiple olduu or taya karlmt. Bu arada uzman bir emniyet grevlisi, ok'a gnderilen el yapm bombada tahrip gc yksek nitrogliserin kullanldn aklyordu. 65

Polisin yapt kriminal incelemede ise Bahriye ok'a gnderilen bombal pa ketle, bir sre nce Ankara'da Diyanet Vakf Yaymlar'nm bulunduu binaya konulan bombann tpatp benzedii ortaya kyordu. Bu benzerliin zerine polis, organize bir su rgtyle kar karya bulunduklarn ve bunun yurtdmdan ynlendirildiini aklyordu. Acaba iki bombay da ayn rgt m gn dermiti? Eer ayn rgtse neden Diyanet Vakf Yaynlarm bombalamak i teindi? Ama dikkatleri baka bir yne ekmek iniydi? Dikkatlerin slami rgt zerinde toplanmasna bir neden de gazetelere yurtdndan edilen telefonlard: Telefondaki ses, Trk polis kaytlarnda rastlanma yan ancak Muammer Aksoy cinayetini de stlenen bir rgt adna aradn sylyor ve suikast tm ayrntlaryla anlatyordu. Peki, rgt suikast yaptktan sonra neden bir de gazetelere telefon edip ay rntlaryla olay anlatma gerei duymutu? phelerin kesinlikle slami Hare ket rgt zerinde toplanmas m isteniyordu? Olayla ilgili bir baka iddia ise Kemal Tunselin oka gnderilen ve amamas gereken paketi' kargoya veren isim olduuydu. MT Marmara Blge Sorumlusu Ertan mer Beyolunun makam ofr ol duu ileri srlen Kemal Tuns^l, Kutepedeki evinin yaknlarnda okun lmnden gn sonra urad silahl saldr sonucu ldrlm, olay TKKO stlenmiti.

M l l Sa v u n m

Ba k a n

l i i 'n d a n t e l e f o n e d e n k m

Bahriye ok cinayetinde karanlkta kalan noktalar bu kadar deildi. Bir de oka gelen tehdit telefonlarna ilikin soruturmann garip gerekelerle dur durulmas olay vard. Bahriye oka gelen telefonlarda O mnafk hazr ol sun... Yaknda cehenneme gidecek gibi lm tehditleri de vard. Trban tar tmalarnn younlat gnlerde, lm tehditleri yerini, kfr telefonlarna brakmt. Bundan son derece rahatsz olan Bahriye ok, PTTye bavurmu ve telefonlardan birinin Milli Savunma Bakanl, dierinin ise bir evden edil diini ve zzet A lua ait olduunu renmiti. Savcla bavurduunda ise te lefon edilen evin adreslerine ilikin farkl bilgilerle karlayordu. Bu eve ait telefon ise cevap vermiyordu. Ancak ilgin olan, tehditler ok ciddi olduu halde daha sonra savclka ba latlan soruturmann brokratik nedenlerle durdurulmasyd. Tehdit telefonla r ise aniden kesiliyordu. Bahriye oka gelen esrarengiz telefon olay lm nn ardndan ortaya karlm ancak aradan 2.5 yl gemesine ramen bir sonu alnamamt. Milli Savunma Bakanlna ait bir numaradan yaplan tehditle il gili soruturmay kim durdurmutu? Bahriye okun lmnn ardndan yeni66

tIc alan soruturma dosyasnda neler vard? Gvenlik kuvvetlerinin ok gizli bir almaya girerek bir sre nce irticai faaliyetleri nedeniyle ordudan atlan astsubaylarla ilgili yapt soruturmaya ne olmutu? Ayrca Bahriye okun ikinci tehdit telefonunu ald evin adresi neden tespit edilememiti? Sonu olarak Bahriye ok cinayetinde dier cinayetlerdeki sorular yeniden kafalar kurcalamaya balyordu. Atatrkl ve laik dnceyi savunduu iin irticai gler tarafndan m, yoksa laiklik ve dinci kesim arasndaki gergin lii trmandrmak ve Trkiyeyi bu yolla kargaaya srklemek isteyen gler tarafndan m ldrlmt?

N Y A Z F K R E T A y g e n 12 K a s i m 1 9 9 0

B a y r a m p a a C e z a e v i S a v c is i ' y d i
34 TER 95 plakal taksi ofrnn el ve ayaklarm balayarak azn bantla kapatan terristler, Ataky 9. Ksm Hkim Lojmanlar'nda oturan Bayrampa a Cezaevi Savcs Niyazi Fikret Aygeni evden kndan beri izliyorlard. Savc Aygenin bulunduu Nihat Bozkurtun kulland 34 P 0488 plakal si yah Renault marka otomobil, Bayrampaa Cezaevi'ne giderken E-5 Karayolu'nun Adnan Menderesin Antmezar'mn bulunduu Ulubatl Haan kavanda trafiin tkanmas sonucu duruyordu. Aygen, radyoda 09.00 haberlerinin ya ymlanmasn bekliyordu. Tam o srada trafiin tkanmasndan yararlanan ter ristler Aygen'in bulunduu arabaya yaklayordu. Gasp ettikleri taksinin arka koltuunda oturan terrist ak olan camdan susturucu taklm silahn savcya dorultarak 6 el ate ediyordu. Terristlerin bulunduu taksi hzla olay yerinden uzaklarken, camn krl masyla neye uradn aran ofr Nihat Bozkurt, savcnn arka koltukta kanlar iinde yattn grnce stanbul Tp Fakltesi Hastanesi'ne gidiyordu. Ancak bayla sa omzuna birer, sa bbreinin evresine kurun isabet eden Aygen, tm abalara ramen kurtarlamyordu.

D E V -S O l ' u N H E D EFY D ?
Olay yerine 15 dakika sonra gelen ilk polis ekibi yapt incelemede 9 mili metre apnda bo kovan buluyor ve dier ekiplere bildirmeden karakola gi diyordu. Daha sonra gvenlik gleri evrede yaptklar aratrmalarda ise gasp edilen taksi, Topkap Surii'nde terk edilmi olarak bulunuyordu. 22 yllk savc Niyazi Aygen, uzun yllar atalca ve stanbul Adliyesi'nde 67

grev yaptktan sonra 10 ubat 1990'da Bayrampaa Cezaevi Savcl'na atan mt. Bayrampaa'ya atandktan sonra uygulamalaryla eitli sol gruplarn he defi haline gelen Aygen, austos ay iinde koularda arama yaplmas srasn da tutuklulara dayak atlmas nedeniyle cezaevinde bulunan 200 tutuklunun im zasyla savcla ikyet edilmiti Devrimci Sol davas durumasnda ise sank lar, cezaevinde yaplan operasyonlardan Savc Aygen'i sorumlu tutmu ve onurumuza ynelen saldrlarn sorumlular her ikenceci gibi her insanlk dman gibi cezalandrlacaktr demilerdi. Btn bu tehditlere karn Ay gen, koruma istememiti. te yandan saldrnn hemen ardndan gazeteyi arayan bir kii, Niyazi Fikret Aygen'in Devrimci Sol/Silahl Devrim Birlikleri tarafndan cezalandrldn sylyordu. Ancak polisin elinde bo mermi kovanlar dnda bir ey yoktu. Cinayeti Dev-Sol'un iledii biliniyordu ama failler mehuld. Ve suikastn zerinden 3 yl gemesine ramen savcnn katilleri yakalanamamt. Sorular yine tekrar land: Savc Aygen'i kimler ldrd ve failleri neden bulunamad?

A t a B u r c u 10 O c a k 1991

T K K O NUN HEDEFYD
12 Eyll sonrasnda yasad rgtler tarafndan ldrlmeler ilk kez Ata Burcu ile balyordu. 12 Eyll ncesinde Kartal nzibat Blge Komutanl ya parken TKKO militan olduu ne srlen lkay Erhan nar'n banliy trenin de kiinin ldrlmesiyle ilgili olarak yakalanp idama mahkum edilmesin de rol ald ne srlyordu. 56 yandaki Ata Burcu, 10 Ocak 1991 gn, Pendik'teki iyeri nnde yannda koruma polisiyle birlikte arabasna binerken iki kii tarafndan apraz atee tutuluyordu. Burcu, olay yerinde yaamn yitirirken korumas Ahmet Karatop bacandan yaralanyordu. Saldry TKKO rgt stlenmiti. Haydarpaa-Pendik seferini yapan banliy treninde 8 ubat 1980 gn meydana gelen ve Tekel iileri Adem Tomay, smail Baarr ve DDY iisi Mehmet Grn'n ldrld ola yn faili olarak Kartal Lisesi rencisi lkay Erhan nar ve Necati Knal yaka lanmlard. Ata Burcu'nun, TKKO yesi olduklar ne srlen nar ve Kmal'y yakalatp polise teslim ettii ve ikence yaptrd belirtiliyordu. Ancak idam istemiyle yarglanan lkay Erhan mar, 12 yl cezaevinde yattktan sonra susuz olduu anlalyor ve artl tahliyeden yararlanarak serbest braklyordu.

M em

duh

n l t r k 2 8 u b a t 1991
9

12 M

a r t ' in n l

Z v er b ey

SORGULAMALARINI YNETMT
stanbul'da giderek trmanan terrn bir baka hedefi emekli Tmgeneral Memduh nltrk't. 12 Mart dneminde ikence iddialaryla adn duyuran nl Zverbey Kk'ndeki sorgulamalar yrten ve 1974 ylnda emekliye ay rlan nltrk, 28 ubat 1991 gn skdar Emniyet Amirlii'ne 50 metre uzaklktaki evinde 20.00 sralarnda ldrlyordu. Kapy alan biri stemen kyafetli 3 kii, 74 yandaki nltrk' yatak odasna gtryorlar ve bana 7.65'lik tabancayla tek el ate ediyorlard. Saldrganlar ise darda gzc ola rak braktklar arkadalaryla skdar Emniyet Amirlii'ndeki memurlarn ruhlar bile duymadan ellerini kollarn sallayarak kayorlard. Saldry DevSol rgt stlendi. Ancak cinayeti kimlerin iledii bugne kadar ortaya k myordu. 1955-56 dneminde Harp Akademisi'nden kurmay subay olarak me zun olan nltrk, 29 Kasm 1971 ylnda THKJP-C lideri Mahir ayan ve ar kadalarnn Maltepe Cezaevi'nden kamasndan sonra Genelkurmay Bakanl nca MT'e atanmt. nltrk, zellikle Zverbey Kk'nde ynettii sor gulamalarla tannyordu. zel Harp Daire Bakanl grevinde de bulunan nltrk, 1974'te 1. Ordu stihbarat Daire Bakanlndan emekli olmutu.

s m

a l

S e l e n 23 M a y i s 1991

G n e y d o u ' d a k A s a y i B lg e K om utani
rgt belli ancak ileyenlerin bulunamad cinayetlerden biri de Jandarma Asayi Blge Komutan emekli Korgeneral smail Selenin ldrlmesiydi. zellikle ordu iinde byk tepkiye yol aan cinayet, 23 Mays 1991 gn An kara'nn Aydmlkevler semtinde ileniyordu. Emekli olduktan sonra rfan Batu Caddesi'nde otomobil galerisi aan 62 yandaki Selen, her trl ihtimale kar yannda bir koruma eri bulunduruyordu. Saat 11.10 sralarnda Selen'in i yerine gelen takm elbiseli 3 kiiden biri sivil giyimli korumay etkisiz hale ge tirirken dier ikisi de silahlarm ekerek emekli korgenerali ldryordu. Ola 69

yn ardndan her zaman olduu gibi yine polis ekipleri aratrmalarm yapyor ancak saldrganlar yakalanamyordu. Aylar sonra smail Selen'i ldrdkleri iddiasyla baz kiiler tutuklanyor an cak delil yetersizliinden serbest kalyorlard. Polis yetkilileri daha sonra cina yeti Dev-Sol yesi brahim Bingl ile Ltf Topal'm ilediini belirtiyorlar ama cezaevinden firar ettikleri iin bulunamyorlard. 1954'te temen rtbesiyle Jan darma Genel Komutanl saflarna katlan smail Selen, 1988 ylnda korgene rallie ve Asayi Blge Komutanl'na getiriliyordu. Bu grevde ok ksa sre kalan smail Selen, baarsz olduu yorumlaryla Jandarma Tefti Kurulu Ba kanlna tayini knca istifa etmeyi yeliyordu.

V ed a t Ay d in 5 T e m

m uz

1991

G ece

e v n d e n a l in d i , g n

SONRA CESED BULUNDU

Gneydou'da ilenen faili mehul cinayetlerden biri de HEP Diyarbakr l Bakan Vedat Aydnn ikence edilerek ldrlmesiydi. Bir gece evinden si lahl 3 kii tarafndan gtrldkten 3 gn sonra l bulunan Vedat Aydm'n ka tilleri, verilen szlere ve tm tepkilere ramen bulunamad... Vedat Aydm'n lm ayn zamanda Gneydou'daki kz atelemiti. Cenazesinde kan olaylarda 3 kii lm, 162 kii yaralanm, 353 kii gzaltna alnmt. Birka gn sren olaylar gvenlik glerince glkle yattrlabidi. Vedat Aydn leli 7 yl oldu ama sorular ayn: Onu ldrenler kimlerdi? Bunu neden yapt lar? Neden yakalanamadlar? Diyarbakr'n ehitlik ilesinde scak bir yaz gecesi.. Etraf sessiz.. Buralarda geceleri herkes sokaa kmaya korkuyor.. Saatler tam gece yansn gsterdi inde 3 kii, HEP l Bakam Vedat Aydm'n avuolu Apartmanndaki evinin zilini alyor. Pijamalarn oktan giymi, yatmaya hazrlanan Vedat Aydn bu saatte gelenlerin kimler olabileceini dnerek kapy ayor. Gelenlerin elle rinde telsiz, bellerinde silah olduunu gryor. Ama tandk bu yzler.. Vedat Aydn, bir sre kapya gelen kiilerle konutuktan sonra kendisini merakla izle yen ei kran Aydm'a kisini de tanyorum. Emniyet Mdrl'ne gidip bir olayla ilgili ifade vermem gerekiyormu diyor. Ama yine de tedbiri elden brakmyor: Sabaha kadar gelmezsem, arkada lara haber ver. Tarih 5 Temmuz 1991. 70

K M LE R , N ER EY E G TRD ?
kran Aydn einin gecenin karanlnda neden gtrldne bir anlam veremiyordu. Pencereden baktnda einin koluna iki kiinin girdiini ve ara baya yaklatklarnda Aydm'm onlar itmeye altn gryordu. Ardndan pencereden grdklerinden dehete kaplyordu. Kimlii mehul ahslardan biri, Vedat Aydn'm kolunu bkerek, plakasz beyaz renkli bir Renault marka otomobile bindiriyordu. Ertesi gn Vedat Aydnn eve dnmemesi zerine ak beti hakknda endie duyan kran Aydn, durumu HEP l Bakanl'na ve il gililere bildiriyor, ancak Diyarbakr ve Ankara'dan yaplan aratrmalarda em niyet makamlar, Vedat Aydn isminde kimsenin gzaltna alnmadn belir tiyorlard. Ayn gnlerde Diyarbakr ve Batman'da yaanan bombalama olayla rnn yaratt tedirginlik srerken pazartesi sabahna kadar Vedat Aydn'dan haber alnamyordu. Ancak pazartesi sabah Elaz'n Maden ilesindeki bir mezarlk yaknlarnda bulunan kokmu ceset haberi birdenbire btn blgeye yaylyordu. Baz partililer ve sendika yeleri ceset konusunda Diyarbakr'a bil gi vermilerdi. Bunun zerine yaknlar Maden'e giderek Vedat Aydn elbise lerinden tehis ediyorlard. Tarih, 8 Temmuz 1991. Aydn'm katilleri onu ldrmeden nce dverek ve bacan krarak ikence yapmlard. Daha sonra da Kalanikofla ate ederek ldrmlerdi. Yaplan otopside Aydnm vcudunda birok darbe izi, bacanda iki, gsnde drt Kalanikof mermisi olduu saptanmt.

H B R PUCU Y O K
*

Vedat Aydn'm ldrld haberi ksa srede blgeye yaylm ve ok etki si yaratmt. Yaygn kan, Aydm'm Kontrgerilla' tarafndan ldrldyd. Herkes olaya ilikin bir aklama bekliyordu. Olaanst Hal Blge Valilii'nin 8 temmuz tarihli 347 numaral basn bildirisinde olayn nefretle karland , faillerin bulunmas iin her trl abann harcand ve ok ynl alma larn srdrld bildiriliyordu. Ancak nedense bu ok ynl almalar ola yn zerinden 7 yl akn zaman gemesine ramen bir trl sonulandrlamyordu. Hatta ipucu bile bulunamamt. Vedat Aydn'm lm ayn zamanda Gneydou'daki kvlcm aleve dn trmt. Cinayetin ardndan HEP Genel Bakan Fehmi Iklar unlar syl yordu: Cumhurbakan'na, Blge Valilii'ne, hkmete sesleniyorum. Bun dan byle gece yans kimseyi evden almayacaz' desinler. Bu olayla iki dev let ortaya kt. Biri gizli, dieri ak devlet. Bu arada Vedat Aydnm cena zesinde kan olaylarda 3 kii lm, 162 kii yaralanm, 353 kii gzaltna alnmt. Birka gn sren olaylar gvenlik kuvvetlerince glkle yattnl71

yordu. Bu arada olaydan bir sre sonra Blge Valisi nal Erkan, Diyarbakr Emniyet Mdrl'nn istei zerine, cinayeti aydnlatmak amacyla kente 10 kiilik bir ekip gnderileceini belirtmiti. Ancak bir dergide yaymlanan haberde MT'in ayrca oluturduu 3' Anka ra'dan, l'i Diyarbakr'dan olmak zere 4 kiilik bir ekibin 6 aylk bir aratrma sonucu Babakanlk'a verdii raporda, Vedat Aydm'n Gneydou'da sevilen bir lider olduuna dikkat ekiliyor ve Ortadou'da faaliyet yrten CIA ajanla rnn eitli yerel kaynaklar kullanarak bu tr kiilere ynelik eylemler dzen ledii belirtiliyordu. Derginin haberine gre CIA'nn 1989da Vedat Aydm'la ilgili alt sayfalk bir rapor hazrlad ve bu bilginin CIA bilgi bankasnda bulunduu da saptanm t. Haberde MT'in ABD kart Krt aydnlarnn ve lmleri toplumda istik rarszlk yaratacak kiilerin suikastlara hedef olabilecei istihbaratn edindii belirtilerek bu konuda ileri Bakanl'nn uyarlmasn istedii bildiriliyordu. Buna karn Blge Valisi nal Erkan, Vedat Aydn' CIA'nn ldrdne ili kin MT raporuyla ilgili derginin sorusuna Bu konudan haberi olmad ve Vedat Aydn olayn zebilecek salkl bir bilgi edinemedikleri cevabn ve riyordu. Bu haberle birlikte yeni sorular ortaya atlyordu. Vedat Aydn CIA m ldrmt? MT bu konuda ileri Bakanl'n 1989 ylnda bir raporla uyarm myd? Bakanlk bu konuda uyarldysa neden herhangi bir nlem al mamt?

B l g e V a l l ' n c e

k u r u l a n e k p n e y a p t i ?

Btn bu iddialarn yan sra Vedat Aydn cinayetinde daha pek ok soru h l cevapsz duruyor. Vedat Aydmn, eine tandn syledii 3 kii kimdi? Diyarbakr Emniyeti'nin Aydm' sorgulamaya almadklarn kesin bir dille ak lamas zerine, yredeki zel tim ya da MT tarafndan byle bir sorgulama ya plp yaplmad aratrlm myd? Vedat Aydn' evinden alan kiilerden iki sinin robot resmi kran Aydm'n sraryla izilmesine ramen neden hibir ize rastlanmad? Blgede kimlerin telsiz kulland aratrld m? Telsiz kullanan birim ya da kiilerin ifadesi alnd m? Olaydan bir sre sonra Blge Valisi nal Erkan'n Diyarbakr Emniyet Mdrl'nn istei zerine, cinayeti aydnlat mak amacyla kente gnderdii 10 kiilik ekip ne tr bulgular elde etmiti? Yoksa bu konuda bilgi edinilmiti de kamuoyuna m aklanmyordu? Kutlu Sava tarafndan Babakana sunulmak zere hazrlanan Susurluk Raporunda Vedat Aydn cinayetine ilikin bilgiler de yer alyordu. Diyarbakr Cezaevinde bulunan itiraf Muhsin Gl Yeil ile ilgili ayrntl ifadesinde Vedat Aydn ve Musa A m erin ldrlmesi olaylarnn planlaytcsnm Yeil kod ad 72

n kullanan Mahmut Yldrm olduunu sylyordu. Kutlu Sava raporuyla or taya kan bir baka gerek blgedeki faili mehul cinayetlerin 'kamu grevlileri-itiraflar' bileiminden oluan yasad bir rgtlenme tarafndan gerek letirildiiydi.

Em . O r g . A

dnan

E r s z 13 E k i m 1991

EV-SOL STLEND
Takvimler 13 Ekim 1991'i gsteriyordu. Trkiye'de bir yandan seim heye can ykselirken te yandan da emekli generallere kar dzenlenen suikastlar da artyordu. Bu kez sra Emekli Orgeneral Adnan Ersz'deydi. Ersz'n Gz tepe'deki evine gelen biri kz kii korumasnn yokluundan yararlanarak emekli orgenerali karsnn gzleri nnde iki kurunla ldryorlard. Saldr ganlar, olay yerinden kaarken de bombaya benzeyen bir paketi kapnn yan na brakp uzaklayorlard. Ancak bir sre sonra eve gelen polis ekipleri bunun aldatmacadan baka bir ey olmadn gryorlard. stanbul polisi, evde bu lunan 7.65'lik iki adet bo kovan zerinde yapt ilk incelemede saldrda kul lanlan silahn NATO Kuryesi John H. Gandy ve Bakomiser Aydn Bar su ikastlarnda kullanldn belirliyordu. Saldry yine Dev-Sol stlenmiti. Po lis, saldrganlar saptadklarn aklyordu. Ancak bugne kadar cinayeti kimlerin iledii net olarak ortaya konmuyor ve yakalanamyorlard. Genelkurmay Bakan Orgeneral Doan Gre, Adnan Ersz'n Selimiye Camii'ndeki cenazesine katlyor ve gvenlik glerine olan krgnln dile getirircesine u aklamay yapyordu: Hepimiz rahatszz. M aalesef ideolojik kisveye brnm kiralk katil ebekelerince ldrld. Bu demek deildir ki azmimiz krld. Bundan evvelki ehit generalimizin katil lerini bu polis buldu, adalete teslim etti. Ersz Paa'nm katillerini de bu polis bulacaktr, eminim.

73

K em

al

K a y a c a n 29 T e m

m uz

1992

12 M

a r t ' in n d e g e l e n

SMLERNDEND
Dev-Sol militanlar 29 Temmuz 1992 gn tekrar sahneye kyorlard. Bu kez hedef eski Deniz Kuvvetleri Komutan 77 yandaki Kemal Kayacan'd. s tanbul Gztepe stasyon Caddesi Smer Sokak 11/1 No'lu Polat Ersen Apartman'nm 4'nc katma gelen biri kz iki kii Kemal Kayacan'm kap zilini al yorlard. Kapy aan emekli generalin daha ne olduunu anlamasna frsat ver meyen saldrganlar, tabancayla ate ederek Kayacan' kap giriinde ldryor lard. Yine, teki generallerde olduu gibi saldrganlar, Kayacan'm korumasnn da ksa sreli darya kmasn frsat bilmilerdi. Kayacan'a ei Feriha Kayacan'n gzleri nnde 5 kurun skan saldrganlar, olay yerinden rahatlkla uzak laabiliyorlard. 1944 ylnda Harp Akademisi'ni bitiren Kemal Kayacan, 1955-57 yllarnda Washington Bykeliliin'de Deniz Ataelii yapyordu. 30 Austos 1961'de tuamirallie, 1967'de koramirallie, 1970'te de oramirallie ykseliyordu. 12 Mart 1972 Muhtras verildii dnemde Donanma Komutan olan Kayacan, 28 Austos 1972 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanl'na getiriliyordu. Kbrs Bar Harekt'nda Deniz Kuvvetleri Komutam olan Kemal Kayacan, 1974'te emekli olduktan sonra CHP'ye giriyordu. 1975 senato seimlerinde Trabzon aday oluyor ancak kazanamyordu. 1977'deki genel seimlerde bu kez CHP'nin Ankara Milletvekili seiliyordu.

M u s a A n t e r 2 0 E y l l 1992

B r K r t a y d i n i
Gneydou'da 2000e Doru dergisi muhabiri Halit Gngen'le balayan ga zeteci cinayetleri, Krt halknn simgesi olmu ak sal yazar Musa Anter'in l drlmesiyle daha byk bir boyut kazanyordu. Ankara'daki HEP kongresine katlma yerine Diyarbakr'a gidip Kltr ve Sanat Festivali bnyesinde kitapla rn imzalamay tercih eden Anter'in tuzaa drlp ldrlmesi zellikle Gneydou'da byk tepkilere yol ayordu. Dncelerini savunma uruna yllardr cezaevlerine girip kan yazarn lm, birok soruyu da beraberinde 74

getirdi, eitli iddialar ortaya atld. Cinayetin Hizbulkontra' veya Kontrgerilla' tarafndan ilenmi olabilecei ne srlrken toprak kiralama yznden l drld de belirtiliyordu.

K A T LN KO D A D I: D JV A R
Trkiye ve yurtdmda sk sk imza gnleri ve toplantlara katlan Musa Anter'e Diyarbakr Kltr ve Sanat Festivali Komitesi'nden 92'nin eyll aynda bir yeni davetiye daha geliyordu. Festival yetkilileri, Krt halk arasnda byk saygnl olan Musa Anter'in bir grup yazarla birlikte imza gnne katlmas n istiyorlard. O gnlerde HEP'in Ankara'da kongresi de vard. Ancak Anter hi dnmedi. Yazar arkadalaryla birlikte 16 eyll gn Diyarbakr'a gitme yi yeledi. Festivalde youn ilgiyle karlanan Anter, drt gn boyunca okurla rna kitaplarn imzalad. Bu arada 42 yandaki yeeni Orhan Mirolu, sk sk yannda bulunuyor ve kendisiyle ilgileniyordu. Mirolu 20 eyll akam Anter'i yemee davet etmek zere kald otele gidiyordu. Yeenini karlayan Musa Anter, kendisini iki gndr bir kiinin telefonla aradn ve sahibi olduu araziyi ileten kiilerin grmek istediklerini sylyordu. Ve bu kiinin araziyi ileten kiilerle bulu turacan belirtiyordu. Birlikte otelin restoranna yemee indiler. Yarm saat sonra, 25 yalarnda, 1.65 boylarnda, kot pantolonlu, beyaz gmlekli bir gen utanga tavrlarla resepsiyondaki grevliye yaklaarak kendisini Dijvar diye ta ntp Musa Anter'in nerede olduunu soruyordu. Grevli, Anter'le grtkten sonra Kuzey Irak lehesiyle konuan genci, restorana gnderecei srada ieri ye giren baka bir gen, yazarn manevi evlatl Sphan Meten'in arkada ol duunu belirtiyordu. st kattaki restorana birlikte kan iki gen, Musa Anter ve Orhan Mirolu ile bir sre sohbet ettikten sonra topluca aaya iniyorlard. Orhan Mirolu olaydan sonraki ifadelerinde Anter ve Dijvar'la birlikte bir taksiye bindiklerini teki gencin ise otel nnde kendilerinden ayrldn anla tyordu. Ticari taksinin n koltuuna oturan gen, srcye Seyrantepe semti ne gideceklerini sylyordu. Arka koltuktaki Anter ise yeeni Mirolu'na ara zisini ileten kiilerin ne sylemek istediklerini merak ettiini belirtiyordu. Seyrantepe'ye geldiklerinde Dijvar, burada ineceklerini sylyor ve evi arama bahanesiyle Anter'le yeenini yaya dolatryordu. Musa Anter bir ara kukula np Dijvar'a dnerek Araziyi iletenlerin evini bilmiyor musun? diye soru yordu. Havann gerginlemesi zerine biraz panikleyen Dijvar, araziyi ileten lerin az tedeki geici Pemerge kamp yanndaki gecekondu semtinde otur duklarn sylyordu. Be dakika kadar yrdkten sonra bir kmaz sokaa girdiklerinde yola bakan bir evi gstererek Herhalde buras olacak diyen 75

Dijvar, Musa Anter ile Orhan Mirolu'nun yanndan 20-25 metre uzaklayor du. ok ksa sre sonra aniden Brovvning marka 14'l silahn ekerek, yazara kurun yadryor kanlar iinde brakyordu. Yeeni Mirolu da saldrdan ya ral kurtulabiliyordu. Daha sonra olay yerini inceleyen polis, 9 milimetre apl 13 adet bo kovan buluyordu. Gneydou'da yaayan vatandalarn, yazlar, dnceleri ve tavrlarna b yk deer verdikleri Musa Anter, birok kez tutuklanp cezaevine girmiti. 1918 ylnda Nusaybin'in Akarsu bucanda doan Anter, 194l'de stanbul ni versitesi Hukuk Fakltesi'ne girdi. lk kez 1959'da 49'lar ve 1970'lerde Dev rimci Dou Kltr Ocaklar davalarndan, 12 Eyll dneminde de Krtlk propagandas yapmaktan tutuklanyordu. Yaamn iki ciltlik Hatralarm adl kitapta toplayan Anter'in ayrca Krte Kml, Vakainame ve Brinare adl kitaplar da bulunuyordu. 1970'lerde kapatlan TP'in yneticileri arasnda da bulunan Musa Anter, evli ve ocuk babasyd. Ak sal yazar, 92'nin mays aynda yapt bir konumada, Kimse Krtleri Trkiye'den ayramaz. Bu memleketi bizim ecdadmz Bizans'tan bera berce savaarak almtr. Beraber kullanacaz diyordu.

D j v a r

ayni

D JV A R

mi

Musa Anter'in ldrlmesinde kilit tanklarn ifadeleri, iki nemli cinayet arasnda bir balant kurulmasna yol ayordu. Anter'i Dijvar kod adn kulla nan bir kiinin ldrd anlalnca HEP Siirt l Bakan Vekili Mehmet Demir'i ldrenin de ayn kii olduu yolunda ipular ortaya kyordu. Demir'in l drlmesinden sonra yakalanan Kemal kod adl PKK militan Abdullah Ay dn, cinayeti Davut ve Dijvar kod adl Suriyeli kiilerin ilediini itiraf ediyor du. Ancak gvenlik gleri tm aratrmalarna karn Dijvar kod adl katili bu lamyordu.

H Z B U LK O N T R A V E K O N T R G E R LLA D D A S I
Saldrdan sonra tedavi edildii hastanede konuan kilit tank Orhan Miro lu, cinayetin ne srld gibi bir toprak sorunundan kaynaklanmadn, Hizbulkontra'nm ii olduunu belirtiyordu. Anter'in yeeni ayrca, Dijvar adl kiinin otelden karken silah olmadn, sonradan aldn sylyor ancak ne rede, ne zaman ve nasl ald sorularna yant veremiyordu. Mirolu ifadelerin de, Musa Anter'in evlatl Sphan Mete'nin arkada olarak kendini tantan ve daha sonra otelden ayrlan gencin bulunmasyla cinayete ilikin eitli sorularn da aydnlanabileceini srarla yineliyordu. Mirolu, cinayetin Hizbulkontra ta rafndan ilenmi olmas olasl zerinde dururken Trkiye'deki baz kesimler 76

<de cinayetin Kontrgerilla'nm ii olduunu ne sryorlard. Ancak tm iddi alara karn Olaanst Hal Blge Valilii bugne kadar saldrya ilikin somut bir ipucu ele geiremiyordu. Kutlu Sava tarafndan hazrlanan ve babakana sunulan raporda, gneydoudaki faili mehul cinayetlerin byk bir blm nn yasad bir devlet etesi tarafndan yapld belirtilirken, Musa Anter ci nayetinin de Yeil kod adl Mahmut Yldrm tarafndan gerekletirildii anla tlyordu. Ancak btn bu olaylarn faili Yeil hala yakalanamamt.

O r g . E r e f B t l s 17 u b a t 1993

SUKAST DEL BUZLANMA DENLD

Jandarma Genel Komutam Orgeneral Eref Bitlis, 17 ubat tarihinde Anka radan Diyarbakra gitmek zere Beecraft King Air 2000 tipi VIP uayla ha valanm, ancak uak Yenimahalle zerinde bilinmeyen bir nedenle dmt. Genelkurmay Bakan Doan Grein olayn hemen ardndan uan buzlan ma ve pilotaj hatas nedeniyle dtn aklamas olay daha da dikkat e kici bir hale getirmiti. Olay gn tam 22 uak havalanm ve ilerinde en ge limi olan, buzlanmadan dmt. Gelimeler, uan bir sabotaj sonucu dmesi ihtimalini glendirecekti. Bitlisin uuundan bir gece nce Kara Havaclk Okulu'nda esrarengiz bir olay gerekleecekti. Nbeti er, saat 19.30 sralarnda dahili kla kyafetli ve pilot bereli, astsubay olduunu tahmin ettii bir ahs durdurup parolay syle mesini istemi, mehul asker de parolay syleyerek gemiti. Jipli devriyenin ve nbetilerin dolat yerden yryerek geen bu yaya pek de normal deil di. Ua her ikisi de son derece deneyimli olan 1. Pilot Yaar Erian ve 2. Pilot Turul Sezginler ynetecekti. Uan 12.19da Gvercinlikten kalkndan drt dakika sonra Pilot Turul Sezginler Esenboaya motorlarda bir anormallik olduunu bildirdi. Sezginler 50 saniye sonra motorlarda sarsnt olduunu bildirerek aletli ini talebinde bu lundu. 12.24te direkt meydana ynlendirilmesini istedi. Ve uaktan son mesaj 12.24te alnd. inde Eref Bitlis ve drt subayn bulunduu uak Yenimahal le Posta leme M erkezinin bahesine dmt. Pilot Turul Sezginlerin kz kardei Saime Sezginler ve Avukat Nusret Senemin srdrd hukuk mca delesi, yeni raporlarn ortaya kmasn ve uan buzlanmadan dmediinin 77

kantlanmasn salad. Olay, byk bir ihtimalle sabotajd. Motorun baz par alarnn yok olmas da bu ihtimali glendiriyordu. Nitekim uak kazasn in celeyen ODT-TA uzmanlarnn raporu da 'sabotaj yaplm olabileceine' dikkat ekiyordu. Eref Bitlis, daha sonra Bitlis Plan' olarak adlandrlacak politikalar ile Krt sorununa blge lkeleriyle birlikte zm bulma yanlsyd. Politikann en nemli aya Kuzey Irak Krtlerinin Badat ile anlamasn salayarak eki G n blgeden uzaklatrlmasyd. Bitlis, ayrca eki Gn faaliyetleri ni dikkatle izliyor ve itiraz ediyordu. Bitlis Plan ancak 1996 sonunda uygula maya konabildi ve Saddam Hseyin-Mesut Barzani anlamasyla eki Gn kara birlikleriyle, CIAnn olas bir Krt devletinin ekirdek ordusu olarak ha zrlad binlerce Pemerge blgeyi terk etti. Eref Bitlis olay, bir dizi lm ve cinayet olayn da pheli hale getiriyor du. Bitlisin ardndan 23 ekimde Licede bir atma iinde kalarak ldrlen Tugeneral Bahtiyar Aydn, 3 ubat 1994te intihar eden Albay Kazm illiolu, atmada ld aklanan Jandarma Albay Rdvan zden gibi isimler Bit lisin lmyle birlikte oynayan talarla ilikiliydi.

C e m E r s e v e r 4 K a s i m 1993

A h m et C em E rsever
Ersever ad kamuoyunda ilk kez 1976 yl Aralk aynda Silopide kan olay larda duyulmu ve halka ate almas nedeniyle soruturulmutu. 1978deki nl TIR kaakl olaynda Nejat Syler ile ilikisi nedeniyle bir kez daha so ruturuldu ve akland. Ersever bu dnemde olaanst yetkilerle kaakl so ruturmakla grevlendirildi. 80li yllarn ortalarnda JTEM in st dzey kuru cular arasnda yer ald. Ersever, PKK ile mcadelede yasalarn dna kan bir rgtlenmeyi savunuyor, devleti kyasya eletiriyordu. Gneydouda ok sa yda faili mehul cinayet olayna kart. TT ad ile eylemler yapan itiraf gu rubunu ynetti. Aydnlk Gazetesinden Soner Yalma yapt aklamalarla Yeil olarak bi linen Mahmut Yldrm ve kimi faili mehul cinayetlere ilikin nemli bilgiler verdi. Eref Bitlisin lmnn ardndan 17 Mart 1993te 30 arkadayla ordu daki grevinden ayrld. Bir dnem Hsamettin Cindoruka gvenlik konusun da danmanlk yapt ileri srld. Aydnlk Gazetesine yapt aklamalar dan sonra 4 Kasm 1993te Ankarada l bulundu. Erseverin ardndan yar 78

dmcs itiraf Mustafa Deniz ve Neval Boz da l bulundu. Erseverin Mete kod adl brahim Babat tarafndan ldrld iddias ilk kez Nokta dergisin de yer ald. Susurluk Komisyonuna Bilgi veren stihbarat Dairesi Bakan Yardmcs Hanif Avc, Erseverin gvendii ofr ubuklu Kemal olarak tan nan eski itiraf ve Jitem grevlisi tarafndan tuzaa drldn syledi. Kutlu Savam Susurluk Raporuna gre Diyarbakr Cezaevinde tutuklu bu lunan PKK itirafs Muhsin Gln Diyarbakr Cinayet Bro Amirliine 22 Temmuz - 16 Austos 1994 tarihleri arasnda verdii ifadede, Cem Erseverin Ahmet Demir, Alaattin Kanat, brahim Babat ve Hoca kod isimli Antep iveli bir ahs tarafndan ldrldn, Mustafa Deniz ve Neval Bozun da ayn e kilde ldrldn ve ldrenlerin silahlarn Ankara Aydnlkevlerde bulu nan Jandarma istihbaratna braktklarn syledi. lmnden sonra, cenazesin de arkadalarnn cenazeyi askerlere vermemesi dikkat ekti. Erseverin ad M Tin bulunduu caddeye verildi. Erseverin Jitemin lavedilmesinden son ra, Jitemden ve baz sivil kiilerden oluan yeni bir rgtlenmeye girecei ve 1998 yl balarnda harekete geecei, bu rgtn i adamlar tarafndan finan se edilen gvenlik irketlerini paravan olarak faaliyet gsterecei ileri srld. Bu Akn Birdal suikast ile bir blm aa kan ve TT adn kullanan rgt lenmeye tpatp uyuyordu. Ersever, gazetecilere yapt aklamalarda Bitlis yanls bir subay izlenimi veriyordu. Aklamalaryla ok sayda faili mehul cinayet iin ipular verdi. zlendiinden kukuland ve ldrlmekten kork tuu sralarda karlmt. Susurluk'taki kazadan sonra ortaya kan gelimeler de Erseverin Bitlise yaplan suikast dzenleyen isim olduu ancak bu bilgi lerini kullanmaya kalkt iin ldrld ileri srld. Erseverin elinde bulunan ve bir uakta bile kullanlabilecek yetenekteki n l uzaktan kumandal patlayc mekanizmalar da bu olaydan sonra Yeilin eline gemiti. Ersever Cinayeti Uur Mumcuya yaplan suikastla balayan ve Eref Bitlisin pheli lmyle sren bir dizi gvenlik grevlisi, itiraf, aydn ve sivilin lmyle gelien, ilikileri Susurluk Skandalna kadar uzanan olay lar dizisinde hl karanlk bir perdenin arkasnda duruyor.

79

Na m

ik

E r d o a n 13 M a y is 1 9 9 4

e t e l e r in

ayak

z l e r

9 mays tarihinden beri kayp olan Salk Bakanl Tefti Kumlu Bakan Namk Erdoan, Krkkalenin Kllar Ky yaknlarnda bana iki kurun s klm halde bulundu. lk gnlerde, Namk Erdoann kuruldaki gelimelerden rahatszlk duyduu ve bunu Babakana iletmeyi dnd ve bu yzden l drld ileri srld. Olaydan yaklak iki ay sonra bir baka skandal ortaya kt. Namk Erdoann ldrlmesini soruturan mfettiler, dnemin baba kan Tansu illerin imzasn tayan sahte bir genelgeyle denetleme ve tefti ten geri arlmt. Susurluk kazasndan sonra Haluk Krcnn salk sektrn de devletten ihale alan 22 irketle ilikisi olduunun ortaya kmas Namk Er doan cinayetinin de farkl bir yere oturmasn salad. Erdoann banda bu lunduu tefti kurulu trilyonlarla llen ihalelerin yapld bir alan denetli yordu ve Namk Erdoan binlerinin nasrna basmt. Erdoann lmyle il gili en ufak bir ipucu bile bulunamad. Hatta, son olarak hangi konuyu aratr d, neyin zerine gittii de anlalamad.

H a a n O c a k 21 M a r t 1995

G a Z'DE KAYBOLDU, KMSESZLER MEZARLIINDA BULUNDU

Gazi olaylarnn hemen ertesinde, Aksarayda gzaltna alman Haan Ocaktan bir daha haber alnamad. Ailesinin tm bavurularna ramen polis, Ocakn gzaltna alnmadn sylyordu. Ancak gzaltna alnp serbest ka lanlar, Haan Ocak ieride grdklerini anlatyorlard. Ailesi, l ya da diri geri istedikleri ocuklarn 16 mays tarihinde, Adli Tp Kurumundaki kimse sizler katalogunda bulabildi. Haan Ocak ikence edildikten sonra ayakkab ba ile boularak ldrlmt. Ceset, Beykozdaki Kimsesizler Mezarl'nda yzeye yarm metre mesafede alelacele kazlm bir mezardan karld. Dne min nsan Haklarndan Sorumlu Devlet Bakan Algan Hacalolu, Ocakn ld rlmesini bir demokrasi ayb olarak grdklerini sylyor ve Toplumumuzdan hkmet adna zr diliyorum diyordu. Haan Ocak, faili bilinen bir faili mehul olarak kald. 80

M e t n G k t e p e 8 O c a k 19 96

POLS TEKMELERYLE LDRLD

Evrensel gazetesi muhabiri Metin Gktepe 5 ocakta mraniye Cezaevi'nde len mahkmlar iin yaplan protesto gsterisinde gzaltna alnd ve gtrl d Eyp Kapal Spor Salonunda dvlerek ldrld. Olayn, karmak ve etrefilli sreci de bu noktadan sonra balad. Emniyet yetkilileri nce Gkte penin gzaltna alnmadn sonra da duvardan derek ldn ileri srd ler. TBMM tarafndan yaplan aratrmada Gktepenin polisler tarafndan d vlerek ldrld kesinlik kazand. Bu arada, Gktepenin lmnden sorumlu tutulan polisler ikence grdk lerini ileri srd. Davann stanbulda balayan dosyas ehir ehir dolatrldk tan sonra Afyonda grlmeye baland. Sank polislerin avukatlarndan Ahmet lgerin bir televizyon programnda yaymlanan gizli ekilmi grntlerinde Gktepenin ldrlmesi emrini so yad deitiren Ahmet lgerin kardei, Eyp evik Kuvvet ube Mdr Mehmet bitirenin verdii ancak mahkemenin ayarland yolundaki ifadele ri onaylyordu. Programn ardndan baro tarafndan soruturma balatld. Meh met bitirenin ifade verirken bildirdii adres, atlnn silah ruhsat alrken verdii adresle aynyd. Davadaki sank polislerin avukatlarndan mer Yeilyurt da Mehmet Aarn kz Yasemin Aarm cenazesine, Susurluk Davasnda yarglanan zel Harekt Dairesi eski Bakanvekili brahim ahin ile birlikte gelmiti. Sank polisler devletten maa aldklar halde bir trl bulunup da mahkeme ye karlamad. Mesut Ylmaz, babakanlnn ilk gnlerinde polislerin der hal bulunmasn istedi ancak polisler bir sonraki durumaya getirilebildi. Aylarca sren, ehir ehir gezdirilen, Gktepenin yaknlarnn polis tarafn dan engellendii hatta saldrya urad bu davada karar 6 Mays 1999 tarihin de verildi. lk kararnda be sana ceza veren mahkeme, Yargtayn bu karan bozmas zerine polis memurlarndan Murat Polat da hapse mahkm etti. Mahkeme alt polis iin 'kast aan adam ldrme' suu nedeniyle 7 yl 6 ay ar hapis cezas verdi, be sank ise beraat etti.

81

M ehm

et

S n c a r 4 E y l l 1993

A l a a t t n K a n a t

oralardaydi

DEP Mardin Milletvekili Mehmet Sincar, birka gn nce faili mehul bir ci nayete kurban giden DEP yneticisi Habib Kl'n katillerini bulabilmek iin kalabalk bir heyetle Batman'a gelmiti. Batman'da ar Mahallesi zerindeki 2. Caddede yryen ve aralarnda Mardin milletvekilleri Mehmet Sincar, Ali Yiit, Van Milletvekili Remzi Kartal, Diyarbakr milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana ve Batman Milletvekili Nizamettin Tou'un da bulunduu heyete saat 17.40 civarnda usulca yaklaan 17-18 yalarndaki gen, kimsenin dikka tini ekmemiti. evreden alman dini mzikle birlikte saldr da balad. Aniden 9 milimet relik Smith Wesson marka silahn ateleyen katil, Mehmet Sincar ve Metin zdemir'in lmne, Nizamettin Tou, Ahmet Bakaya, Veysi Ik ve Tenzile Tanzin'in yaralanmasna yol at. Grg tanklar iki ayr silahtan ate ald n sylyorlard. Milletvekillerinin korumalar o gn yoktu ve evrelerinde hi polis olmama s dikkatlerini ekmiti. Dnemin Emniyet Genel Mdr Mehmet Aar Ola y ciddi ekilde aratryoruz. Bu ii kim yaptysa muhakkak bulunacak ak lamasn yapyordu, ama katil yakalanmad. st dzey emniyet grevlileri, ad res olarak Hizbullah' gsteriyorlard. Hizbullah ya da Hizbul-Kontra olarak ad landrlan yaplanma, Gneydoudaki faili mehul cinayetlerin byk bir b lmne imza atm, hatta Batman' faili mehuller bakenti haline getirmiti. Olayla ilgili olarak nl PKK itirafs Alaattin Kanat'n ismi, hemen ertesi gn ortaya atld. Diyarbakr Cezaevi'nde olmas gereken itiraf Kanat, olay gn iki defa heyetteki milletvekillerine gzkmt. Alaattin Kanat'tan sz eden bir baka itiraf, Kanat'n kendisine Mehmet Sincar' ldrdn anlat tn mahkeme nnde tekrarladktan sonra 1996 ylnda, cezaevindeki hcre sinde asl bulunacakt. Suikastta gzclk yapt ileri srlen Hizbullah Aydn Tuncer iki gn sonra yakalanm ve tetikilerin Batman'da baka cinayetler de ileyen Orhan lkin ve Veysi Kovan olduklarn anlatmt. Sincar'n cenazesinde kan olaylarda 300 kii gzaltna alnd. Araya stan bul Valisi Hayri Kozakolu'nun hesaplarna ilikin skandal girince, Mehmet Sincar dosyas da faili mehuller rafnda, tozlanmaya brakld..

82

Sa b a n c i e n t e r 9 O c a k 1 9 96

N fus

k it l a r in i b ir a k t il a r

zdemir Sabanc, Haluk Grgn ve Nilgn Haefe belki de Trkiyenin en iyi korunan binalarndan birinde ldrlmt. Zanllardan smail Akkol, Mus tafa Duyar arka kapdan binaya girdikten sonra 15inci katta ayc Fehriye Er dal'la bulumu ve Erdal tarafndan ancak zel gvenlik kartyla girilebilen 25inci kata karlmlard. Militanlar, Sabanc Holding Ynetim Kurulu ye si zdemir Sabanc, Toyota-Sa Genel Mdr Haluk Grgn ve sekreter Nil gn Hasefeyi susturucu taklm silahlaryla ldrdkten sonra binadan ayrl mlard. Bu tr bir eylemde ilk olarak grlen ey, binaya giren katillerin gerek kim liklerini girite brakmalaryd. Mustafa Duyarm olaydan yaklak bir yl son ra 22 Aralk 1996da olduka tuhaf bir biimde Trkiyenin am Bykeliliine teslim olmas soru iaretlerini daha da artrd. Duyar olay u szlerle an latyordu: Arka kapdan girdik. Fehriye ile personelin giri yapt kapda bu luacaktk. Kendisi yanllkla baka kapya gidince, bizi kimse karlamad. Hemen 15ici kata ktk. Daha sonra kendisiyle bulutuk. Sakp Sabancnn bulunduu odaya yneldik. Gvenlik fazla olduu iin bu ii yapamayacam z anladk. Yandaki odada zdemir Sabancmn olduunu rendik ve eylemi mizi gerekletirdik . Duyar, eylemden sonra gnlerce stanbulda saklandk larn, daha sonra Marmarise getiklerini ve Rodos zerinden Yunanistana gittiklerini anlatt. A tinada 40 gn kadar kaldklarn syleyen Duyar, oradan Almanyaya getiini ve daha sonra Suriyede grevlendirildiini syledi. Du yar, 22 kiiyle ilgili itiraflarda bulunuyor ve emri cezaevinde bulunan Ercan Kartaldan aldn sylyordu. Fakat hem cezaevi kaytlar hem de resmi ka ytlarla Duyarm itiraflar arasnda byk farkllklar gze arpyordu. Duyarm ifadesi Avrupada da DHKP-C iinde tartmalara neden olmu, zellik le olayda oday gstermesi ve yanl kapdan klmas konuulmutu. Mustafa Duyar, 15 ubat 1999 tarihinde Afyon Cezaevi'nde Karagmrk etesi olarak tannan Nuri Erginin adamlar tarafndan ldrld. Duyarm lmnden ksa bir sre nce intihar giriimlerinde bulunmas, pimanlk yasasndan yararlana mad iin 'gerekten konumaya' karar verdii ve bu yzden ldrld id dialarnn ortaya atlmasna sebep oldu. Ardndan 26 Eyll 1999 tarihinde Belikada polisin yapt bir operasyon da yakalanan kiinin Fehriye Erdal olduu anlald ve Adalet Bakanl tara fndan Erdaln iadesi istendi. 83

12 M a y i s 1 9 9 8

AKIN BRDAL'A SUKAST GRM

nsan Haklan Demeinin Ankaradaki merkezine gelen iki kii nce tutuklu yakn olduklarn sylemi ve Birdal ile grmek istemiti. Tuhaf davranan bu iki kii Birdal'la grtkten sonra oda kapsndan kar kmaz geri dnp si lahlarn atelemiler ve kurunlarn Birdalm zerine boaltmlard. Saldr ganlar emellerine ulaamam ve Ankarann gbeinde srra kadem basmlar d. Birdal ise bu saldny ar yaral olarak atlatmt. Yine de o tuhaf telefon konumas olmasayd, olay faili mehul cinayetler arasndaki yerini alacakt. Polis, bir baka tahsilat olayna Yeilin adnn kar tn renmi ve hara isteyenlerin telefonlarn izlemeye balamt. Birdal suikastndan sonra, olay 'TT adna' stlenen mehul ahs, ayn telefonu kul lannca bu polisin dikkatini ekti. Polis, bu kadar amatrlk olacana inanma m, yine de bir bakma gerei duymutu. Gerisi orap sk gibi geldi. lk aa mada 22 Mays tarihinde tetikiler Bahri Eken ve Kerem Deretarla, ardndan da Haan Hasanolu, Erkan Ula, Ahmet Fulin ve Uzman avu Cengiz Ersever olayda kullanlan silahlarla birlikte yakalanmt. Kkekmece Jandarma Karakolunda grevli Uzman avu Cengiz Erseverin ismi daha nce Y eilin adam olarak gazetelerde yer alyordu. Ardndan Semih Tufan Glaltay ve kar dei stanbulda yakalanacakt. Sanklarn ifadesinde Rzgr Gvenlik adl irket evresinde tantklar ve rgtlendikleri ortaya kyordu. Rzgr Gvenlik, eski lk Ocaklar Bakan rfan zcanm kardeinin de ortak olduu, telefonlar 'babakanlk' zerine ka ytl ilgin bir irketti. Mdavimleri arasnda, Yeil, Cem Ersever gibi isimler geiyordu. Olayla ilgili olarak yine bir dnem MT adna alan Mehmet Ce mal Kulakszolu ve ad Senar Erin karlmasna karan Nafiz Karacan gibi isimler geiyordu. Fakat stanbul polisinin yapt ayrntl sorgulama, olay devralan Ankara polisi tarafndan srdrlmeyecek, ifadeler neredeyse 'det ye rini bulsun' diye alnacakt. Hatta, bir baka olay nedeniyle aranan rfan zcanm da yakaland halde serbest brakld ileri srlmt. Olay, Cem Ersevern kurmay planlad paramiliter rgt andryordu. Ya sal olarak nde bir gvenlik irketi gzkyor, arkasnda bir ihracat-ithalat ir keti tarafndan finanse ediliyordu ve ilgin bir biimde Cem Erseverin ngr d gibi atalcada bir kampta eitilen on ksur adam 1998 Maysnda hare kete gemilerdi. Yeil olarak tannan Mahmut Yldrmn emriyle silahl sal dr ve ete kurmak nedeniyle alan 16 sankl davann durumalar da dikkat 84

ekiciydi. Cengiz Ersever mahkemede Birdal ldrmek istemediini Eer yle bir niyetim olsa, sizinle iddiaya giriyorum, 24 saat iinde beynini duvara yaptrrm diyerek ifade ediyor ve BirdaFn avukatlarna saldryordu. Erse ver daha da ileri gidiyor ad 1970li yllarda kanl saldrlara karan Trk nti kam Tugay adl rgt 1996 ylnda kurduunu da iddia ediyordu. Ersever ce zaevinde de mahkemedeki kadar rahatt. Kastamonu Cezaevi'nden TT adyla eski Devlet Bakan Gne Taneri tehdit ediyorlard. Olaya karan isimlerden Mehmet Cemal Kulakszolu daha sonra yakalanrken, yine ifadelerde ad ge en Nafiz Karacan ise serbest braklyordu. Durumalar ilerledike, sanklarn tutumu da deiiyordu. Sanklardan Se mih Tufan Glaltay, Demir Demirok, Haan Hasanolu ve Bahri Eken piman lk yasasndan yararlanmak istediklerini belirttiler. Ancak Hasanolu, daha sonra bu isteinden vazgeti. Davann 29 Aralk gn yaplan durumasnda mahkeme kararn aklad; Cengiz Ersever 18 yl 10 ay, Semih Tufan Glaltay 19 yl 2 ay, tetiki Kerem Deretarla 12 yl 2 ay, Bahri Eken de 19 yl 2 ay hapis cezasna arptrld. Sa nklardan Mehmet Cemal Kulakszolu da 19 yl 2 ay hapis cezas ald. Dier sanklar 10 yl ile 10 ay arasnda deien cezalar alrken alt sank beraat etti. Birdal suikast soruturmas, devlet iinde yuvalanm nemli bir grubu a a karma ansna sahipken, bu kullanlmad. Olayn grnen aktrleri ceza landrrken, ifadelerde ad geen baz isimler iddianamede bile yer almam, gl eller tarafndan korunmutu.

Ahm

et

Ta n e r K i l a l i S u k a s t i

Eski Kltr Bakanlarndan gazeteci-yazar Ahmet Taner Klal, sabah evinin nnde arabasnn n camna konulan poeti alrken, bunun bir bomba olabile ceine ihtimal vermemiti. Saat 09.30 sralarnda Engr 84 Sitesi'ndeki 3 nu maral evinden kan Klal 06 GK 377 plakal Volksvvagen Passat marka ara cnn n camna braklan poeti sallaynca patlama meydana geldi. Hemen has taneye kaldrlan Klal kurtarlamamt. Cinayet, bir anda byk bir infial ya ratt. Klalnm cenaze treninde en dikkat ekici tavr ise askerler gsteriyor du. Askerler, youn yamura ramen, pardslerini karp niformalaryla ce nazeye katlyorlard. CHPden zmir milletvekili olarak TBMMye giren K lal, 1978-1979 yllarnda Kltr Bakanl grevinde bulundu. zgr nsan, 85

Cumhuriyet, Yank, Ulusal Kltr gibi yayn organlarnda yaymlanan yazla rnda CHPnin uzlamac kltr ve sanat politikasn savunan Ahmet Taner K lal, Cumhuriyet gazetesinde ke yazarlnn yan sra Ankara niversitesi letiim Fakltesinde retim yelii grevini srdryordu.

K I L A L I 9 4 Y IL D A LD R LEN 58 . G A ZE TEC O LM U TU .
Olay yerine gelen ileri Bakan Sadettin Tantan, Klalnn komularnn tepkileriyle karlayor ve ilgin bir cevap veriyordu. Tantan, daha nce Doan zn de gzlerinin nnde kurunlanarak ldrldn syleyip, olaya tep ki gsteren Hseyin Uurlu adl bir vatandan Bunlarn kim olduunu bilmi yor musunuz sorusuna Bunlarn hepsi devletin arivinde var. Onlar gven lik gleri ve halkmzn el ele yapaca mcadeleyle milletin gndeminden d rlecek diyordu. Hi deilse bu defa, delillerin dikkatle topland gzleniyordu. Gvenlik kuv vetleri Ahmet Taner Klalnn aracna bomba konulan Engr 84 Sitesindeki olay yerini kordon altna alp paralar tek tek numaralandrdlar. Blgeye kimse yi sokmayan ekipler, ayaklarna galo geirip alrken, polis kameras da btn paralar, evrede bulunanlar, komu evleri tek tek grntledi. Jandarma olay stlenen olup olmad sorusuna BDA-C olabilir cevabn veriyordu. Bu, bi raz da Klal nn ksa bir sre nce Akit gazetesi tarafndan hedef gsterilmesine dayanan bir iddiayd. Ama bombann tr ve dzenei bu rgtn tarzna benze miyordu. Bombann, balangta basit dzenekli, basn sistemli ve iinde metal bilye ve 5lik ivilerin yer ald, para tesirli olduu akland. Yapmnda ise po tasyum nitrat maddesinin kullanld saptand. Fakat daha sonra, bombann TNT ve RDX karm olduu, basit grnml ancak son derece profesyonelce hazr lanm bir yapya sahip olduu ortaya kacakt. Yine de elde hibir ipucu yoktu. Grg tanklarnn ifadeleriyle izilen 5 robot resim incelenirken gvenlik kuv vetlerine ihbarlar yayor ancak bir sonuca ulalamyordu. i Partisi Genel Ba kan Dou Perinek, faili mehul kalan bu olay devletin iinde rgtlenmi olan 'SperNATO'nun yaptn, hatta faillerin bilindiini ileri sryordu. Ahmet Taner Klalnn aabeyi, deneyimli gazeteci Mehmet Ali Klal da Radikal gazetesindeki kesinde Malcom-X cinayetinden sz ederken, devlet iindeki kimi glerle incelikli bir ba kuruyordu. Olayla ilgili bir baka iddia ise Bahriye okun lmnde olduu gibi, Klalnn arabasna konan bom bann 'fark etmesi iin' brakld ve patlayacann dnlmedii yolunday d. Klal suikast, faili mehullerin sonuncusu oldu. Hedef ald kiilik itiba ryla Aksoy-ok-Mumcu izgisinde bir cinayet gibi gzken olayn zlme si belki de dier cinayetleri de gn na kavuturacak. Kim bilebilir ki? 86

KALABALIKLARA KARSI EYLEMLER

87

1 M A Y IS K A T L A M 1 1 M a y is 1977

E n b y k pr o v o k a sy o n ve

KATLAM
DSK tarafndan stanbul Taksim Meydam'nda dzenlenen 1 Mays mitingi ne 53 demek ve 99 sendikann birlikteliiyle yz binlerce kii katlmt. Sabah 10.00da balayan mitingde topluluun alana girmesi ve yerlemesi saat 19.00'a yaklaldnda ancak tamamlanmt. DSK Genel Bakan Kemal Trklerin konumasnn ardndan, yaplan sayg duruu biter bitmez ilk kurun sesi duyul mu ve panik de balamt. Bu ilk kurunun hemen arkasndan, o dnemde Allendeyi devirmesiyle n kazanan ITT irketince iletilen Intercontinental Otelinin eitli katlarndan, otelin yanndaki inaattan ve ieki dkknndan, PTT zerinden, Pamuk Ec zanesi zerinden yaplan seri atlarla 8-10 dakika srecek olan sistemli ate balamt. Yz binlerce kiinin topland alanda kan paniin bilanosu ise 34 l, 126 yaralyd. lmlerin 28i boulma ve skmadan meydana gelmi ti. Olaydan sonra yrtlen soruturma da tuhaflklarla doluydu. Alt cumhuriyet savc yardmcsnn hazrlad 17 klasrlk soruturma ev rakndan 41 sayfalk bir iddianame hazrlanm, ou olayn maduru olan 98 sankla dava balamt. Mahkemenin seyrinde baz polislerin tanklktan ekil dii grlm, hatta 49 san birden tehis edebilen bir polise bile rastlanm t. Savc yardmclarnn hazrlad iddianamede yer alan Intercontinental Otelinin n yzden fazla toplum polisi memur tarafndan korunduuna gre bu silahl ahslarn uzun menzilli silahlar ile otele nasl girip ktklar suali ce vapsz kalmaktadr ifadesi, olayn boyutlarn ve faillerini ksmen de olsa or taya koyuyordu. 1 Mays soruturmasnda baka sorular da cevapsz kald. rnein, alana ba kan Taksim Sular daresinin zerinden elleri balarnda aaya indirilen silah l ve resmi grubun kimlii hi bilinemedi. Bu gruptan bir polisin daha sonra polis mdr olan Uur Gr olduu ileri srld. Ancak Uur Gr, olay sra snda orada grevli olduunu sylyordu. Sraselviler-Gmsuyu ynnden evreye ate ederek geen sivil plakal be yaz Renaultnun kime ait olduu ve bu arata Samsunda grevli Alaattin adl binbann ne arad da anlalamad. gn boyunca rezervasyon kabul etme yen otele 1 Mays sabah Yeilky Havalimanndan gelerek yerleen ve olay dan sonra stanbulu terk eden yabanc kafilenin kimler olduu da cevapsz so

rular arasndayd. Mahkeme ancak 1986 ylnda, 98 sann avukat olan Rasim zn isteini kabul ederek 1977 ylnda yaplan su duyurusunu dikkate alma yan kamu grevlileri hakknda ilem yaplmasn istedi. 1 Mays davas, 1997 ylnda yirmi yllk zamanamndan dolay dt. 34 kiinin lmne yol aan byk organizasyon tarihin karanlklarna gmlmt... 1 Mays olay zel Harp Dairesi evresindeki tartmalar da alevlendirmi ti. Ecevit 1 Mays katliam, ili Suikast ve Taksimdeki suikast giriiminin HDnin ii olduundan kukulanyordu. Bu kukularn Cumhurbakan Fah ri Korutrke yazl olarak verdi. Ecevit daha sonraki yllarda pek de azna al mayaca Kontrgerilladan sz ediyor, bu rgtn siyasal eylemler iin kulla nldn, i adamlar arasnda destekileri olduunu, hukuk kurallarnn dn da kaldn sylyordu. lgin olan Kara Kuvvetleri Komutan Namk Kemal Ersunun 200 subayla birlikte ar sac bir darbe giriimi nedeniyle emekli edilmesinin ardndan, provokasyonlarn da kesilmesiydi. HD ve Kontrgerilla tartmalar daha son raki yllarda da srd. NATO yesi btn lkelerde 1990-91 yllarnda eitli isimlerde rgtler aa karld ve lavedildi. Bir tek Trkiyede bu rgtn 'izine' rastlanmamt.

16 M a r t K a t l a m

16 M a r t 1978

S u s u r l u k k a h r a m a n l a r in in LK GVDE GSTERS
stanbul niversitesi kaps ile Eczaclk Fakltesi arasnda, Hukuk Fakltesi'nden toplu olarak kan solcu renci grubuna saat 13.20de Beyazt tarafn dan gelen esmer, ksa boylu bir kii tarafndan atlan tahrip gc yksek bom ba be rencinin paralanarak lmne 31 i ar yzden fazla kiinin yaralan masna yol at. Yarallardan daha sonra ld. rencilerin tam ortasnda patlayan bombann yan sra Beyazt tarafna ba kan ynde park etmi arabalar arasnda mevzilenen drt saldrgan kalabal otomatik silahlarla tarad. 1978 ylnda neredeyse aniden artan TNTli bombalama olaylar 16 Mart Katliam'yla zirveye kmt. Ali Yurtaslan itiraflarnda bu TNTlerin 18 u bat 1978de yakalanan ve esrarengiz yzba olarak tannan Mehmet Ali evikelden salandn ileri sryordu. Ordu iinde MHPye lojistik destek sa 89

layan bir grup, kasalarla TNTyi depolardan alarak M HPlilere vermi ve Tr kiyenin drt bir yannda kullanlmasn salamt. Polis, olay daha nceden renmi ancak nlem almamt. Pol-Der stanbul ubesi Bakam Kazm Bilir, 23 mart tarihinde yapt aklamada 16 mart g n yaplan katliamn 10 gn nceden polis rgtne bildirildiini gsteren 8 Mart 1978 tarihli ve 1297 sayl Toplum Zabtas Mdr Vekili Murat Azimolu imzal yazy gazetecilere datt. 16 Mart Katliam'mn soruturulmasmda da gizli bir elin varl hissediliyor du. lk yarglanan sank Sddk Polat beraat ederken olaydan 17 yl sonra orta ya kan katliama karanlardan Zlkf sotun ailesi, oullarnn olaya kart n ve Latif Akt tarafndan ldrldn ileri srm, bunun zerine Latif Akt, Mustafa Doan ve zgn K oun yarglanmasna balanmt. Susurluk olayndan sonra Astsubay Ouz Serinliolunun olayda kullanlan patlayclarn ordudan alnd ynndeki ifadesi mahkemede yer ald. Dava ge litike, tuhaf ilikiler de ortaya kmaya balad. Saldrganlar kovalayan polis leri durdurduu ileri srlen Reat Altayn bir baka katliam san Abdullah atl ile telefon grmeleri ortaya kt, Mustafa Doanm 1993 ylnda Azer baycandaki darbe giriimine kart ifadelere yansd. Eski Avrupa lkc Demekleri Federasyonu Bakam Lokman Kondakmn dnemin ileri Baka n Haan Fehmi Gne ile 1979 ylnda yapt ve MT tarafndan elde edilen grmenin tutanaklarnda da olayla ilgili olarak iki kiinin Almanyaya ka rld ileri srlyordu. lgin olan mahkemeye olayla ilgili elinde belge bulunmadn syleyen MT Mstearlmn baka cinayetleri de aydnlatabilecek bilgiler ieren bu grme tutanaklarn ortaya karan avukatlar hakknda MT belgelerini ele geirdikleri iin 'soruturma' almasn istemesiydi. Ayrca stanbul Emniyet Mdrl davann gyabi tutuklu san Mustafa Doan hakkmdaki tevkif m zekkeresini ileme koymam, ayrca stanbul Skynetim Komutanlnn 1981 ylnda yapt su duyurusuyla ilgili belgeleri de yok etmiti. 1997 yl aralk aynn hemen bandaki durumada ise ayn zamanda arka dalarnn hakkn arayan be mdahil avukat davadan ekildiklerini aklad lar. Davann 15 Kasm 1999 tarihinde yaplan durumasnda mdahil avukatlar, mahkeme bakanmm bu davadan nce avukatlar hakknda dava aan mahkeme nin yesi olduu gerekesiyle 'reddi hakim' isteminde bulundu.

90

Y K S E L N B O M B A L A N M A S I 12 N S A N 1978

E rken patlayan bom ba

Sabah saatlerinde ADMMA (Ykseli) rencileri M altepede rencilerin gei yolu olan bir sokaa braklan Anadol marka otomobilin bagajna konan saatli bombann patlamasyla nc kez saldrya urad. Olayda 7si ar 23 renci yaraland. Otomobil kii tarafndan itilerek olay yerine getirilmiti. Ve patlama noktas rencilerin toplanarak okula girdikleri yerdi. Bomba biraz daha ge, saat 08.30da patlasayd olay yerinde 25-30 deil, en az 2 bin ren ci olacakt. Ykseli Olaynn sanklar faili mehul kald. Ancak olayn ilgi ekici noktas, tpk stanbul niversitesi'nde patlayan bomba gibi belirli bir tr TNT kullanlmasyd.

B A H C E L IV L S R K A T L A M I 9 E k m 1978
9

a t l i , K i r c i v e d i e r l e r i BU KATLAMDA
Bahelievler Katliam, hem vahilii hem de katillerinin kazand itibar sa yesinde hep konuuldu. Alparslan Trkein Bahelievler bizim iin emniyet li bir yer haline getirilmelidir szleri, 9 Ekim 1978 gecesi, yedi gencin katle dilmesine yol aacakt. Daha nceden solcularn kald tespit edilen 56 numa ral apartmann 2 numaral dairesine Haluk Krc, Ercment Gedikli, Mahmut Korkmaz ve Kadri Krat Poyraz kapy alarak girmi, darda gzc olarak mer zcan ve Duran Demirkran braklmt. eride be kii, Serdar Alten, Hrcan Grses, Efraim Sezgin, Osman Nuri Uzunlar ve Latif Can bulunuyor du. eride be kii olacan tahmin edemeyen katillerden Kadri Krat Poy raz darya kp otomobilde bekleyen Abdullah atlya ne yapacaklarn sor du. atl, Krat Poyraz da yanma alarak gitmi ve ksa bir sre sonra elinde eter ve pamukla geri dnmt. erideki be kiiyle birlikte bayltld srada, iki kii daha Faruk Ercan ve Salih Gevence de daireye geldiler. Son gelen iki kii otomobile bindirilip Eskiehir yolunda kafalarna er kurun sklarak l drld. Katiller, yolda grdkleri ekip arabas yznden geride kalanlar evde ldrmeye karar vermilerdi. Haluk Krc, nce telle bomay denedii Osman Nuri Uzunlar havlu ile boarak ldrd. Kalanlar da Kadri Krat Poy 91

razdan ald silahla kafalarna ate ederek ldrdkten sonra dar kt. Da ireden gelen imdat sesleri zerine yardma gelen kar apartmandaki polisler ieride kanlar iinde drt ceset ve can ekien Serdar Alteni bulacaklard. Alten lmeden hemen nce polise verdii ifadede eve drt kii girdiini, birinin sarn uzun boylu olduunu, dierinin esmer, geni kafal, orta boylu ve ksa sal olduunu, ncnn gen kvrck sal, 16-18 yalannda olduunu an latt. En kritik bilgiyi de son dakikada verdi: Beni zorla dar kardlar. B yk mavi renkli bir otomobilin yanma gtrdler. Otomobilde bulunan ahs or ta boylu, 23 yalarndayd, dierleri kendisine Reis diye hitap ediyordu de dikten sonra otomobilin plakasnn 34 PD olduunu, kalan rakamlar gremedi ini syledi. Ve 8 gn lmle peneletikten sonra ld. Otomobil biraz tesa dflerle de olsa bulunmu ve eski lkc Genler Demei 2. Bakan Mustafa MTe ait olduu anlalmt. Mustafa Mit de olay gn aracm Abdullah atlda olduunu renmiti. Gerisi orap sk gibi geldi. 1986 ylnda Ankara 1 No'lu Skynetim Mahkemesi kararyla Haluk Krc ve Ahmet Ercment Gedikli yedier kez lm cezasna, Duran Demirkran ve mer zcan 28 yl ar hapis cezasna arptrld. Yurtdma kaan Kadri Krat Poyraz, Bnyamin Adanal, nal Osman Aaolu, Abdullah atl ve Mah mut Korkmaz yllarca gyabi tutuklu olarak arand. Mahmut Kormazm 1987 ylnda Viyanadan stanbula dnerken yakaland da ileri srld. Susurluk olayndan sonra Ankara 3. Ar Ceza Mahkemesi'nde yeniden g rlen davada 20 Ekim 1997 tarihinde sanklardan Kadri Krat Poyraz, nal Osman Aaolu ve Mahmut Korkmazm yakalanmas iin krmz blten ka rlmasna karar verildi. Mahkeme ayrca, temmuz 1997de yaplan bir operas yonda yakaland ancak daha sonra serbest brakld ileri srlen Mahmut Korkmaz iin de byle bir durum varsa, ne zaman ve kimin emriyle serbest b rakldnn aratrlmas iin Ankara Cumhuriyet Savcl'na resmi bildirimde bulundu ve Korkmaz iin yurtdma k yasa getirdi. Yine ayn davada, Bahelievler'de ldrlen 6 kiinin yaknlar katliam san Abdullah atlmn yargdan karldn ileri srerek ileri Bakanl ve Babakanlksan tazmi nat talep ettiler. Ancak bu istem zamanam nedeniyle reddedildi. Davann sa nklarndan Bnyamin Adanal Haluk Krc ile birlikte 10 Ocak 1999 tarihinde yakaland. Adanal, Yargtay tarafndan hakknda verilen kararn esastan bozul mas nedeniyle yeniden aranyordu ve tutuklanarak cezaevine kondu. Ardndan yine 1999 ylnn Nisan aynda davann gyabi tutuklu sanklarndan nal Os man Aaolu yakaland. Aaolu yllarca Kuadasnda yaam, hatta kardei nin kimlii ile devlet ihaleleri almt. Aaolunun ad ileri Bakanl tara fndan hazrlanan Mara Katliam ile ilgili raporda da geiyordu. 92

M a r a K a t l a m

19-23 A

r a l ik

1978

ETNK KILIFLI KATLAM GRM

19 Aralk 1978 tarihinde iek Sinemas'nda Gne Ne Zaman Doacak? adl film gsterilirken patlayan bomba, olaylarn da balangcdr. Patlamadan sonra Komnistler, Allahsz Aleviler ehir suyuna zehir katt gibi sylentiler le gerginlik artm ve gnlerce sren olaylardan sonra aralarnda bebeklerin de bulunduu 111 kii katledilmiti. Sinemaya bomba konulmasndan sonra kaan Salman Ilksoy yakalanp ka rakola gtrldnde ilgin bir olay gerekleecektir. Patlama olayn ve bombay atan tandn syleyen Cuma Avc isimli tank, tehis iin karakola getirilir, Salman Ilksoy, polis memurlar Mahir Gney ve Haan Aydn, Avcnm karsna getirilir. Avc, Ilksoyu deil de ortada duran polis memuru Haan Aydn gstererek tandn bildirir. Polis mdrlerinin itiraz zerine ikinci kez Haan Aydn gstererek tandn bildirir. Tehise katlanlar da r kartlr, konu iin zabt tutulmaz. Bu arada tank Cuma Avcya O polis memuruydu, sulu o deildi. Bom bay atanlar parkal olur. Onlar uzun bot giyerler, sakalldrlar, byklarna dik kat ettin m i? gibi eyler sylenir. Sonra Salman Ilksoy yine amir odasna te his iin alnr. Tank bombay atan ahs srarla tehis ettii iin zabt tutulur. Mara Olaylaryla ilgili dava austos 1980de 804 sana tek tek eylemle rinden dolay verilen cezalarla sonuland. Davann Yargtay aamalarnda za man getike sanklar yrtlen soruturmalarn kapsam dna karld. An cak asl ilgin olan, 1986 ylnda, Yeni Gndem dergisinde yer alan ileri Ba kanl raporundaki bilgilerdi. Rapora gre olaylardan nce ilerinden bir ksm Bahelievler katliamna da karan lkc katillerden Hseyin Yldz, nal Osman Aaolu, Haluk Krc, Mustafa zmer, Mustafa Dlger, Remzi ayr, Mustafa Demir, Bnyamin Adanal, Ahmet Ercment Gedikli, Mustafa Korkmaz, smail Ufuk ve Mehmet Grses, Kahramanmaraa gelmiti. Raporda kendini Milli Piyango satcs ola rak tantan 26 deiik isimli ahstan bahsediliyor ancak o dnemde piyango nun ayn 9 ve 31 inde ekildii de hatrlatlyordu. Mara katliamyla ilgili bir baka ilgin iliki de Gaziantepte olaydan ksa bir sre nce yakalanan silah ykl TIR kamyonlar evresinde geliiyordu. Bir kamyonun tesadfen yakalanmasyla tarihin en byk organize kaaklklarn dan biri ortaya kmt. 19 Aralk 1978de Vahe Ohannes Kylyanm Oversas irketi tarafndan Kuveyte yollanyormu gibi gsterilip sahte mhr ve 93

damgalarla Trkiyeye sokulan kaak 63 TIR olaynn ortaya kmasndan son ra Kylyanm orta Nejat Syler yakalanyordu. Burada, ok tamdk bir isim Cem Ersever Nejat Syler ile ilikisi ve yapt otomobil alverii nedeniyle soruturuldu. Ersever Syler ile 1976 ylnda H samettin Trkmen aracl ile tant Syler ile grev gerei iliki kurduunu ileri sryordu. Bu ilikiyi reddetmeyen Ersever bu soruturmadan akland. B yk blm ele geirilemeyen bu silahlarn M arata hala karanlkta kalan eller tarafndan organize edildii bilinen katliamda kullanld ileri srld. Ancak, hibir zaman gerek ortaya kmad.

G A Z O L A Y L A R I 12-14 M a r t 1995

ALEVLERE PROVOKASYON SENARYOSU YNE BAROLDE

65 yandaki Alevi Dedesi Halil Kaya saat 20.45 civarnda aniden patlayan silahlar ve rasgele atlan kurunlarla ldrld. Ayn anda iki ayr ticari taksiy le drt kahve ve bir pastane taranmt. Tam bu srada, yarallarn yanma yakla an bir polis otosu mahalle sakinlerinin Ne duruyorsunuz yakalasamza diye gsterdii saldrganlar izlemek yerine, tersi yne gidecekti. Gasp edilen ve sal drda kullanlan 34 TCJ 86 plakal taksi, Kkky, Yenimahallede bulundu unda, ofr Mesut Efe boaz kesilmi ve drt kurun yaras alm bir halde can ekiiyordu. Efe, hastaneye kaldrlrken yolda ld. Taksi, Gltepe, Bacadibi durandan binen biri kadn kii tarafndan karlm, Efenin vuruldu u 9 mmlik tabanca, daha nce baka bir olayda kullanlmamt. Olaylarn asl bymesine sebep olan unsur ise polisin ilgisiz tavr ve ksa bir sre nce simiti Bayram Yurtta'n Gazi Karakolu'nda, gzaltnda ldrlme sinden duyulan nefretti. Halk, karakola yryor, Panzer destekli evik Kuvvetin olay yerine gelmesiyle i iyice byyordu. Gazetelere telefon edip saldry stlenenler arasnda o tuhaf rgt, TT ad da geiyordu. Haberin televizyonlarda yaymlanmasyla birlikte, stanbulun drt bir yanndan gelen Aleviler Gazi Mahallesi'nde topland. Saat 03.45te yaplan duyuruyla herkesin evine gitmesi ve sabah yedide cenaze treni iin toplanma s isteniyordu. Bu duyurudan sonra ortalk biraz sakinlemiti. Tam da bu sra da, bir panzer Cemevi'ne doru hareket edip projektrlerini yakyor. Ve ne ol duysa o srada, panzerin arka tarafndan alan atele oldu. nce Mehmet Gn 94

dz akandan vurularak ldrld. Polis panzeri gn aarrken arkada ya ral ve 1 l brakarak geri ekildi. Ertesi sabah, 5 bin kiilik bir topluluk Gazi Karakolu nndeki barikata ka dar geldi. Polisin yapt daln anonsuyla birlikte ta ve sopalar havada uumaya balad. kan atmada, alan polis ateiyle kii daha ld. Ga zi olaylar bu noktadan sonra iddetlenerek sryor. Pazartesi gn gelen 5 bin kiilik askeri birlik, bata olaylarn sakinlemesini salad ancak polisler asker barikatn yararak kalabala saldrnca i rndan kt. lmlerin byk bir blm bu srada meydana geldi ve saat 16.00da sokaa kma yasa ilan edildi. Bilano 20 l yzlerce yaralyd. Adli Tp raporlaryla lmlerin nere deyse tamamnn ateli silahl mermi ekirdeine bal olduu ortaya kmt. Ayrca lmlerin byk bir blm tek bir kurun yarasyla gereklemiti. Yani silahsz kalabala hedef gzetilerek ve ldrmek iin ate edilmiti. s telik ileri Bakanl mfettilerinin hazrlad rapora gre hi kimse polise ate emri vermemiti. Gazi olaylarnda, ilk ate aanlar hep mehul kald. Emniyet stihbarat Daire Bakan Yardmcs Hanefi Avc, Susurluk Komisyo nu yeleriyle dzenlenen gayri resmi bir yemekte, bir soru zerine taksicinin boaznn kesilerek bagaja konulmasndan dolay olayn Yeil1olarak bilinen Mahmut Yldrm tarafndan gerekletirilmi olabileceini sylemiti. Avcnnki sadece bir tahmindi. Ama bir baka gazete haberinde, ismini ak lamak istemeyen bir gvenlik grevlisi, Gazi olaylarn Mahmut Yldrm ve Bozo lakabyla bilinen itiraf Yusuf Geyikin de iinde bulunduu bir grubun yaptn ileri srd. Gazi olaylarnn Susurluk ile tek balants Yeil deildi. zel timcilerden Ayhan arkn ve Ercan Ersoyun olaylar srasnda orada ol duklar fotoraflarla belgelenmiti. Gazi olaylar, tpk Metin Gktepe davas gibi Refahyol hkmeti dneminde gebeletirilmi gvenlik nedeniyle il il dolatktan sonra Trabzona ulamt. Davaya bakan bir hkim polislerden ya na taraf olduu gerekesiyle davadan ekilerek hukuk literatrne gemiti. Trabzonda grlen ve halen sren davann 15 Eyll 1997deki durumada sa nk 20 polis memurundan 8i iin gyabi tutuklama karar kt. Davann ilerle yen aamalarnda sadece polis memuru Adem Albayrak tutuklu kald. Mahke me, savcnn sann tutukluluk halinin kaldrlmas istemine ramen, tutuklu luun srmesine karar veriyordu. Mdahil avukatlarn ve madurlarn srekli basklarla karlat bu davann 28 Aralk 1999 tarihindeki 28. durumasnda mdahil avukatlarn esas hakkmdaki iddialarn vermelerinin ardndan karara yaklalmt. Gazi olaylarnn devlet iinden kimi gruplarn da kart Azer baycandaki darbe giriimine karlk olarak yapld da ileri srld.

95

YERALTI CNAYETLER

97

A D IG Z E L C N A YET 2 H A Z R A N 1 9 8 8

AKALI VURDUM!
lkc Avukat Krat zkan iki tabanca ile geldii Byk Ankara Oteli'nde TO Bakan Niyazi Adgzel, Trkiye Gazetesi Ankara Temsilcisi Mevlut Ik ve iadam Davut eliki vurduktan sonra akal vurdum diye bard ve intihar etti. Tanklar tartmada 15 ve 20 milyar lira (o dnemde yaklak 4-5 milyon dolar) szcklerinin getiini, zkann Bu para 5 milyar lira eksik, ben bunun hesabn nasl veririm diye bardn anlattlar. Olay karanlk bir alacak verecek ilikisine baland. Ancak tam olarak zlemedi. Adgzelin, eski stanbul Bykehir Belediye Bakan Bedrettin Dalann eski orta olmas ve 1980 ncesinde M HPye para yardm yapan iadamlarn dan olmas olay daha ilgin hale getiriyordu. Olaydan iki ay kadar nce, 16 Ni san 1988 tarihinde evine giren Tuncay Kaln adl bir hrsz tarafndan yaralanr, zkan da tabancay ele geirip hrsz yaralamtr. Bu tuhaf olayda hrsz sade ce iki ie viski almak iin eve girdiini syler. Kalmn ok sayda hrszlk sabkasnn yan sra yasad Devrimci-Sol r gt adna afi ast da polis kaytlarnda yer almaktadr. zkan kendi silahm kulland halde, kullanmadm demitir. Gazeteci Uur Mumcu, Adgzelin lmnden sonra yazd bu olay iin Belki de evde senet aryordu yorumu nun yaplabileceini syler. Tuncay Kalnm Byk Ankara Otelindeki olay dan iki gn nce birliinden firar ettii ve alt gn sonra dnd de anlalr. Tuncer Kalmn silahl gasp yerine basit bir hrszlk suuyla cezalandrlmas kafalar kartrmtr. Kalnm Kemal Horzum ile ilikili olan yeralt dnyasnn nl isimlerinden Krt Ahmetin adam olduu da ileri srlr. Adgzelin olaydan bir hafta n ce Musa Serdar elebi ile iki saat nce de dnemin Ankara Emniyet Mdr Mehmet Aar ile grtnn ortaya kmas soru iaretlerini arttrmaktan baka bir ie yaramaz. Ancak btn bu karanlk ilikiler savcln olaydan bir yl sonra verdii ta kipsizlik karar ile kapatld. Adgzel olaynn bir sre sonra gerekleecek olan zal Suikast ile ayn izgide dnlmesi gerektiini syleyenler de var d...

98

C e s m A

la g z

13 K a s i m 1 9 8 8

NL POLTKACININ E KM?
Cesim Alagz, Kabatataki dviz brosunda ldrld. Alagzn hayali ihracat Turan evikTe ilikileri olduu, evikin Fevzi z tarafndan bir s re nce Zincirlikuyudaki villada rehin alnd ileri srld. Alagzn 70li yllardan bu yana kaak dviz trafiinde yer ald ve bir politikacnn nl eiyle o dnemde ortak olduu da iddialar arasndayd. Hseyin Baybaine g re Cesim Alagz bu nl politikac eiyle birlikte uyuturucudan gelen parann aklanmas ve aktarlmas iiyle urayordu. Bir dnem sonra kendi de uyutu rucu iine girdi ve Alagz bu rekabet iinde ldrld. Politikac ve einin ser vetinin kayna buradan geliyordu.

S *e y h m

us

Da s 25 A r a l i k 1992

U y u tu r u c u h esa pla m a la r i BALIYOR

Uyuturucu kaakl yapt iddia edilen eyhmus Dan ldrlmesi yer alt dnyasnda talan yerinden oynatan gelimelerin balangcyd. Dan g venlik birimleriyle ilikili olduu ileri srlyordu. Bir baka iddiaya gre Lucky-S gemisinin yakalanmasyla ilikili olarak ldrlmt.

O sm

an

A y a n o g l u 31 A

r a l ik

1992

KISMETN BU KADARMI
Elindeki kapakl tepsiden kard silah Osman Ayanoluna dorultan p. son, Abimin selam var, biraz geciktiimiz iin kusura kalmasn, yeni yll.m ksmeti bu kadarm dedi ve Osman Ayanolunu ldrd. akl ( ia/mosu'n daki bu cinayet nedeniyle lkc baba Krat Ylmaz azmettirici olak yujn land ve beraat etti. Ayanolu, aralk aynda Sarp Snr Kaps'nd ele kimi h m 5 ton esrann sahibi olmakla sulanyordu.

99

 n c B a b a 5 A r a l i k 1993

KORUMASI LDRD
Mehmet Nabi nciler, Ankarada korumas Yakup Yaar Gven tarafndan ldrld. Bir sre Filiz Akmla birlikte olan ncilerin neden ldrld bir sr perdesinin arkasnda kald. Yakup Yaar Gven ankr E Tipi Kapal Cezaevindeyken 20 ubat 1999 tarihinde nci Bahann adam brahim Kara ve 8 tutuklu tarafndan silahla yine tuhaf bir biimde ldrld.

D z e n c K a r d e l e r 19 T e m

m uz

1993

U y u tu r u c u h esaplam asi
Pendik Kurtkyde bulunan yanm iki cesedin Yksekoval uyuturucu ta cirleri Havzullah ve Bahattin Dzenciye ait olduu anlald. Dzenci karde ler eroin iindeki anlamazlk nedeniyle kr lakapl Celal Duman tarafndan ldrlmt.

En s K a r a d u m

an

29 O c a k 1994

KABADAYININ SONU
Enis Karaduman, silahnn tutukluk yapmas sonucu Sakaryann Hendek il esinde tartt lokanta sahibi ve ANAP Merkez le Sekreteri eski lkc Cokun Mercan tarafndan ldrld. Enis Karaduman, temmuz 1984te alaca na karlk Yahya Demireli rehin alm plak fotoraflarm ekmiti.

Rum

ours

O l a y i 1 N s a n 1 9 9 4

B y k b r k a n d a v a s i b a l iy o r
Ankara'daki Rumours Discoda kan atmada Sedat Bucakm akrabalar Memduh Bucak, Vahap Akpmar ve Ahmet Oynak ldrld. Mehmet Sena Sylemez yaraland. Mehmet Sena Sylemez daha sonra cezaevinden yapt 100

aklamada bu olayda dnemin Ankara Asayi ube Mdr Yardmcs Ali h san Sarkavakm olay yerindeki delilleri Bucaklar lehine yok ettiini, kendile rini tehdit ettiini ileri srd.

U u r K i l i cm19 O c a k 1995

AKICI ESK ENDEN NTKAMI

Uur Kl eski kocas Alaattin akcnn bir adam tarafndan Uludada ldrld. Kl, Civangate skandalmda, Semra zaln ismini ortaya atm ve Alaattin akcnm onun ricasyla Edes ve Civan arasndaki ihtilafa kartn anlatmt.

T a r i k m t 2 M a r t 1995

n f a z d a a t l i p a r m a i v a r m iy d i ?
Tark mitin ad ilk M T Raporu'nda, Dndar Klm Nianta'ndaki ku marhanesinin orta olarak geiyordu. Bu raporda yeralt dnyasna ilikin bil gilerin byk bir blm Tark mit kanalyla elde edilmiti. Tark mit en son 2 Mart 1995 tarihinde, Badat Caddesi'ndeki Divan Pastanesi'nde grl mt. mit ile birlikte iki zel timci Ziya Bandrmalolu ve Ayhan Aka da grlmt. Bundan sonra bir daha Tark mitten haber alnamad. Lks oto mobili birka gn sonra, Silivride, tenha bir yol kenarnda bulundu. Olay aratran Jandarma Astsubay Ahmet Altnta, zel Harekt Daire Bakanvekili brahim ahin tarafndan tehdit edildi. ddialara gre mit, zel Timcileri kullanarak bir uyuturucu satcsndan ykl miktarda fidye alm ve bu paray polislerden ya da arkasndaki amirle rinden saklayarak ekibe kazk atmt. Bu nedenle son olarak grld yer olan Divan Pastanesi'nden alnm, otomobile bindirilmi, ldrleceini anla ynca direnmi ve otomobilde ldrldkten sonra cesedi Boaza atlmt. Tark mit hem uyuturucu kaaklaryla hem polisle hem de M Tle al yordu. Krt iadamlarna kar giriilen operasyonda kilit bir yerlerdeydi. Bu nedenle de dnemin Emniyet Genel Mdr Mehmet Aardan zel plaka al mt. Tark mit 10 Aralk 1993 tarihinde Kbrs'ta kurulan First Merchant Bankm en byk ortayd. Bu bankann ortaklar arasnda dnemin Emniyet 101

Genel Mdr Mehmet Aarm makam ofrnn kardei mr zelikin de bulunmas dikkat eken bir durumdu. Bankann dier ortaklan arasnda Rus mafyasndan isimler de yer alyordu. Bankann Genel Mdr Hakk Yaman Namlmn Engin Civanla birlikte Moneytron irketinin eski orta olduu da ileri srld. Mehmet Eymr, TBMM Susurluk Komisyonu'na yapt aklamada Tank mitin, Dndar Kla ynelik polis eylemine girmediini, karlmasndan brahim ahin ve Mehmet Aarn haberdar olduunu, Abdullah atl tarafn dan sorgulandm ileri srd. Komisyona ifade veren Astsubay Ahmet Altn ta, mit ile en son konuulan Avar Kederoluna ait cep telefonunun Ayhan Aka ve Ziya Bandrmalolu tarafndan kullanldn syledi. Tank mitin Kbrs'taki First Merchant Bankn ortaklar arasnda, Mehmet Aarm makam ofr mit zelikin kardei mr zelik yer alyordu. Di er ortaklar arasnda Ruslar ve Trkler bulunuyordu. First Merchant Bank iin 1999 ylnn son aylarnda kapsaml bir karapara soruturmas balatld.

L t f S u y o l c u 16 M a y i s 1995

KUADASI RANT CNAYETLER ONUNLA BALADI

Eski Kuadas Belediye Bakan Ltf Suyolcu silahl bir saldryla ldrl d. Suyolcunun Krat Ylmazn adamlar tarafndan ldrld ileri srl d. Suyolcunun ldrlmesiyle trmanan olaylar Kuadas halknn gazetelere verdii ilanla devleti aramasyla zirveye ulaacakt. Olayla ilgili davada yarglanan 12 sanktan, Yargtay 8. Ceza Dairesinin haklarnda bozma karar verdii Yakup Krad Ylmaz ile Yavuz Kaknn yarglanmalarna yenilendi. Aydn 1. Ar Ceza Mahkemesindeki davada Yargtay 8. Dairesinin, ilk yarglamada verilen 16 yl ar hapis cezas kararn, aleyhte bozarak, "cinaye te azmettirmekten esas fail olarak idamla yarglanmas gerektii ynnde g r bildirdii Yakup Krad Ylmaz, o tarihte bir baka sutan hkml bulun duu Burdur Cezaevinden firar etmiti. Yargtay 8. Ceza Dairesinin dava ile ilgili yarglanan 12 sanktan 9 u hakknda verilen cezalar onaylarken, Krat Ylmaz ve Yavuz Kak'nn yarglanmas yenilendi.

102

B e k r K u t m

a n c l

23 M a y i s 1995

BASINDAK MAFYA HESAPLAMASI

Yeni Gnaydn ve Sper Tan gazetelerinin sahibi, madenci Bekir Kutmangil silahl bir saldrda ldrld. Cinayet, Kutmangilin eski orta brahim Cici tarafndan gerekletirildi. Olayn tetikisi Kasmpaal Engin Gnver Grcis tana kamak zereyken Hopada yakalanrken brahim Cici, Sapancada yaka land. brahim Cici yaplan tatbikat srasnda Geen yl beni Bakrkyde vudurtmutu. Onun yznden 6 ay sondayla dolap etek giymek zorunda kaldm. Zaten ona hrs besliyordum. Bu olay tuz biber ekti dedi.

M eh m

et

U r h a n 27 E y l l 1995

LLER ALEYHNDEK TEK TANIK NASIL HAVAYA UTU?

Matild Manukyana tam evinin giriinde saat 02.00de yaplan bombal sal drda korumas Mehmet Urhan ldrld. Olay, nce doal gaz patlamas ola rak akland. Ancak GDA, teknik verilere dayanarak bu iddiay rtt. n ce, saldrnn olayda ar yaralanan Genelev Patroniesi Matild Manukyana yapld dnlmt. Ancak daha sonra olayda len ve Manukyan'm korumaln yapan Mehmet Urhanm zer illerin stanbul Bankasmn Genel Mdr iken kuryesi ola rak alt ortaya kt. Mehmet Urhan, stanbul Bankas'yla ilgili davada Ge nel Mdr zer iller aleyhine ifade veren tek tankt. Urhan, Bankalar yemin li murakplarna verdii ifadede zer illerin Genel Mdr olarak bylik mik tarlarda kredi verdii Vinylex A..den ald rveti eki zer Beyden al dm ve paray ekince ayn gn kendisine teslim ettim szleriyle anlatyordu. Olayda C-4 tipi patlayc kullanlmas da dikkat ekiciydi.

103

N e s im M a

lk

2 8 K a s i m 1995

P a r a a k l a m a c i n a y e t m y d i ?
Tunca TekstiPin sahibi ve para taciri Nesim Malki, Bursada krmz kta duran otomobilinin iinde pusuya drlerek apraz atele ldrld. Jandar may arayan bir ahs olay M altada srail ajanlar tarafndan ldrlen slami Cihat rgt lideri akakinin intikamn almak iin gerekletirdiklerini syle di. Ancak bu hedef artmak iin yaplm bir ihbard. Malki cinayeti, yllar sonra zld, ancak zm aslnda karmak bir dm anlamna geliyordu. Olayla ilgili olarak gzaltna alman iadam Fazl Tatan'm bu hadiseyle ilgi li bilgisi olanlar Bursa Stadyumuna doldursanz almaz sz aslnda cinayeti ve ilikileri btn plaklyla ortaya koyuyordu. Malki, Erol Evcil tarafndan tutulan kiralk katiller tarafndan ldrlmt. Ve milyar dolarlar lsndeki serveti bir gecede el deitirmiti. Katiller, po lis tarafndan bilindii halde olayn zerine gidilmemi, olay aydnlatmas ge reken polis mdrleri maaa balanmt. Emniyet Mdr Yusuf lhan, emek li olduktan sonra Evcil'in yannda almaya balamt. Evcil'in yakalanmasn dan sonra Bursa Emniyet Mdrl'nden 12'si mdr rtbesinde 20 personel srgn edilecekti. Cinayetin zlmesinden sonra arkasndaki ilikiler de ay dnlanmaya balad. Erol Evcil, hem Malki cinayeti nedeniyle, hem de banka lardan ald 120 milyon dolarlk krediyle kamuoyu tarafndan tannacakt. Ay larca kaak olarak Bursada, biraz da 'polis korumasnda' yaayan Evcil, bu zr h kaybettikten sonra yakaland. fadesinde, en ince ayrntsna kadar Malki ci nayetinin nasl planlandn ve ilendiini anlatt. Trk Ticaret Bankas ihale sinin ardndan piyasaya kan ve ihaleye fesat kartrldn btn boyutlary la ortaya koyan kasetlerden sonra daha da dallanp budaklanan cinayet olayn da Erol Evcil'in yakalanmas ve konumasyla ciddi bir mesafe alnd. Ancak kritik bir ismin daha nce gzaltna alnm olan iadam Mehmet Smbl'n ortadan kaybolmas soru iaretlerini artrd. Ailesinin de hayatndan endie ettii Smbl Erol Erkohen'den zorla para ald iddiasyla yargland 6 Nolu DGM'deki davadan tahliye edilmiti. Mehmet Smbl'n cinayetin arkasnda daha byk isimlerin olduuna ilikin ifadesi ne deniyle hayatnn tehlikede olabilecei ileri srlyordu. 13 sankl ete davasn da Hayyam Garipolu, Emin Cankurtaran gibi isimler de sankt. adam ve po litikac Cavit alar'm da ifadesine bavuruldu. Olaya karan isimlerden Burhanettin Trke'de 11 Kasm 1999'da Kapkule'de yakaland. Malki Cinayeti, byk bir para aklama operasyonun uzants olarak hala tam aydmlatlabilmi deil.
104

Y e n e r K a y a 1 A r a l i k 1995

B u g n e k a d a r a y d in l a n a m a y a n CNAYET
stanbulda TEM otoyolu yaknlarnda bir otomobilin yand ihbarn deer lendiren itfaiye olay yerine geldiinde yanm bir otomobil ve yank bir ceset le karlamt. Otomobil ve dolaysyla ceset de Yener Kayaya aitti. Kaya, piyasaya 45 milyar lira dolaynda borcu olan bir borsa bankeriydi. Baz tekstil irketlerinin hisselerinde youn ilem yapan Kaya, tpk birka gn nce ld rlen Nesim Malki gibi tekstil sektryle yakndan ilgiliydi. DYPden millet vekili aday olan Yener Kaya, Ankarada seimler iin adaylarn bir araya gel dii toplantdan km, saat 21.00de stanbul Atatrk Havalimam'na inmiti. Ayn gece, 23.00 uana da rezervasyon yaptran Kaya, otomobilini havaala n otoparkndan ua indikten tam 2 saat 15 dakika sonra almt. Yener Kayann bu srede ne yapt anlalamad. Yener Kayanm son olarak havaala nnda birlikte grld sarn kadnn kim olduu ve neden Tarabyadaki evi ne gitmek yerine yan yollardan birine sapt yantsz sorular arasndayd. Ara yanmadan nce el freni ekilerek park edilmi, daha nceden ldrlen Kaya, otomobille birlikte yaklmt.

V E L S ZD N LE R 6 M a r t 1 9 9 6

TEFECNN KARANLIK SONU

Ankarann tannm tefecilerinden Veli Szdinler galerisinde ldrld. Szdinler, Kasm Genylmaz tarafndan ldrtlmt. Ancak ilgin olan, Ka sm Genylmazm kimin tarafndan tutulduuydu. Olayn tetikisi Hseyin Kantar Arena programna yapt aklamada Hac Ali Demirel'den sz ediyor du. ddialara gre boazna kadar borlu bu iadam, cinayetten hemen sonra olay yerine gelmi ve Szdinlerin kasasndan baz evraklar almt. Ankara DGM Cumhuriyet Basavcl, galerici Veli Szdinler cinayetinin azmettirici si Kasm Genylmazn iddialar zerine, Hac Ali Demirel hakknda balat lan soruturma sonunda, delil yetersizliinden takipsizlik karar verdi.

105

S Y LE M E Z LE R 12 M A R T 1 9 9 6

CEZAEV NNDE CNAYET

Eskiehir Cezaevi'nde yatan kardelerini ziyaretten dnen Resul Sylemez, kardei Nasr Sylemez ve ofrleri Ercan Akyol otomatik silahlarla taranarak ldrld. Olayn Eskiehir Ar Ceza Mahkemesi'nde grlen durumas so nucunda 20 ubat 1998 tarihinde verilen kararla sanklar lyah Sarnca, Ahmet Bahvan 36'ar yl, Ali Bulut ve Kamber Bulut da 34'er yl hapis cezasna mah kum edildi. Sylemezler, bu olayda Fatih Bucak'm da yer aldn ancak soru turma d brakldn ileri sryorlard.

H K M E T B a b a t a 2 8 N SA N 1 9 9 6

A z m e t t ir e n T o p a l m e r m y d ?
Hikmet Babata, Krfez kriziyle nakit skntsn hat safhada yaayan turizm yatrmclarndand. 1989 ylnda balad Bodrum Club Regal inaatnda na kit skntsna dm, nce otelin gazino blmn sonra da yzde 50 hissesi ni mer Ltf TopaPn Emperyal irketlerine vermi ve Topal ile ortak olmak zorunda kalmt. Kurban Bayram'ndan iki gn nce orta Topal ile yapt grmeden ok sinirli kmt. 28 Nisan tarihinde yaplan toplantda da Emperyal'in adamlar inaatn teknik giderlerinin fazlalna itiraz etmilerdi. Ba bata, ayn gnn akam Cesars Casinonun otoparknda ldrld. Zanllar Ergn Mjde ve Metin Aydomu cinayeti kendilerinin ilediini syleyerek olaydan ksa bir sre sonra teslim oldular. Babata cinayetinde kul lanlan otomobil Topalm Seyhandaki gazinosuna aitti. Ancak teslim olan ve Adanadan bu otomobille geldiklerini syleyen zanllar, otomobil kullanmay bilmiyorlard. mer Ltf Topal 1996 temmuzuna kadar bu olaydan dolay g yabi tutuklama kararyla aranyordu. Teslim olan sanklar, daha sonra yaptkla r aklamada olay para karl stlendiklerini anlatacaklard. Cinayeti orga nize edenler mer Ltf Topalm adamlaryd ve olay stlenecek katilleri bile ayarlamlard.

106

er

L t f To p a l 2 8 T e m

m uz

1996

B U CNAYETN ZM S u s u r l u k ' u DA ZER

Kumarhaneler Kral olarak tannan mer Ltf Topal, International Hospitalda doum yapan karsn ziyaretten ktktan sonra Yeniky Tazeceviz Soka'ndaki evine giderken otomobilinde apraz atee tutularak ldrld. Katil ler olayda kullandklar Kalanikoflar brakarak katlar. Ayn gn ve ayn sa atlerde, Nurullah Tevfk Aansoy da International Hospitala kalp spazm te hisiyle yatmt. Topal ldnde Trkiyede 20, KKTC, Polonya, Romanya, Azerbaycan ve Trkmenistanda 6 kumarhanesi bulunuyordu. Fndkzadeli mer olarak tannan Topal, 1977de Yunanistanda ve New Yorkta be kilo eroinle yakalanan Zeki Akba ve Cahit Kraltrkn ismini ver mesi nedeniyle ABD mahkemelerinde 5 yl hapis cezasna arptrld. 1978 y lnda Belikada Mesut nce ile 6 kilo eroinle yakaland. yl Belikada, yl drt ay ABDde hapis yatt. 1984 ylnda serbest brakld. Sa kolu olarak bilinen Blent Frat ldrmeye azmettirmekten yargland. ldrldnde orta Hikmet Babata cinayetinden gyabi tutuklama kararyla aranyordu. HAVA ihalesine girmek istemi, ancak ABD eliliinden gelen uyuturucu kaaklna ilikin belge nedeniyle ihalede elenmiti.

Z e n c in

o l m a n in b y l e s

1989 ylnda, stanbul Narkotik ubede verdii bir ifadede malvarln da aklayan Topaln serveti en iyi ihtimalle 200 bin dolar civarndayd. Ancak ldnde miraslarna 1 milyar dolarlk bir servet brakmt. Topal, aradan geen yedi yl iinde hangi ii yapmt da ayda 13 milyon dolar kazanmt? Topal, ayn ifadede 1977 ylnda batan gemisinin sigorta bedeli olarak 65 mil yon dolar aldn sylyordu. Sigorta bedelinin toplam deerin yzde 70i olduu dnlrse, Topalm dnyada n salm yz milyon dolarn zerinde deere sahip devasa bir gemisi nin batm olmas gerekiyordu. Bir kesinlemi askeri mahkeme karar, bir de g yabi tutuklama karar olan Topal, stanbulda elini kolunu sallayarak dolayor, brokrasinin ve yargnn st dzey mensuplaryla yakn ilikiler kuruyor ve pa ra kazanyordu. Turizm Bakanl Mstear Yardmcs Mevhibe Can, Topaldan rvet ald iddiasyla 15 Kasm 1997de grevden alnd. Topaln ku marhane imparatorluunu hzl bytmesinde, brokrat desteinin yan sra Kr 107

fez Krizi ile nakit skntsna den turizm yatrmclarnn karsna nakitle k masyd. Topal, hakkmdaki arama kararlarndan bazen ismini deitirerek ba zen de bilinen yntemlerle syrlyor, yurtdma gidip gelmek iin de Sami Onar ve Cevat Serdar adna dzenlenmi pasaportlar kullanyordu. Topal ayrca Trkmenistan Cumhurbakan tarafndan kendisine verilmi olan diplomatik bir pasaporta da sahipti.

B a k u C n a y e t
Topalm evresinde sk sk tuhaf cinayetler ileniyordu. Bunlardan birinde, Topaln Bakdeki kumarhanesinin ikinci mdr smail Kahraman kars Af yon Valisi Ahmet zyurtun kz zlem Kahramanla birlikte vahi bir biimde ldrlmt. 21 Nisan 1996 gn gerekleen bu olayda kalabalk bir grup ol duu tahmin edilen katiller evde saatlerce kalm, her yeri altst edip ve ev sa hipleriyle hizmetiyi ldrdkten sonra kp gitmilerdi. Olay aratrmak iin kurulan 70 kiilik ekipten bir polis mdr ksa bir sre sonra bombal bir su ikastta yaamn yitirmiti. ddialara gre mali kaytlar tutan ikinci mdr, To pal ile Azerbaycan Darbesi'nde nemli role sahip isimlerden biri arasndaki pa ra ilikisini renmiti. Bak cinayeti ile ilgili olarak 13 Grc 17 kii 26 Ey ll 1997de yakaland. Ancak cinayeti bu kiilerin iledii kesinlik kazanmad. Topalm evresinde ilenen bir baka cinayet de Kuadas Emperyal Gazino su Mdr Sami ahin tarafndan gerekletirilmi, ahini polise zel timci Ercan Ersoy teslim etmiti.

A a n so y

m u?

Topal cinayetiyle ilgili ilk gelime 28 austos tarihinde isimsiz bir telefon ih bar zerine oldu ve zel tim polisi ile Topalm iki orta gzaltna alnd. Ayn gn, Nurullah Tevfk Aansoy, Bebekte urad bir silahl saldr sonu cu ldrlmt. Cinayet zanls polisler, gzaltna alndktan sonra Anka radan gelen brahim ahine teslim edilmi ve serbest braklm, daha sonra da DYP Milletvekili Sedat Edip Bucaka koruma olarak grevlendirilmilerdi. Susurluk kazasyla birlikte Topal cinayeti daha da nem kazand. ldnde zerinde Y eilin ismi kmt ve Abdullah atl ile 26 nisan ta rihinde, yani orta Babata ldrlmeden iki gn nce Kbrsa umulard. Cesedinin hemen yan bana braklan silahlardan birinde de Abdullah atlnn parmak izinin kt aylar sonra akland. Topal ayrca atlya Mehmet zbey ismiyle 535 bin dolarlk bir ek vermi ve ek lmnden sonra ocuk lar tarafndan denmiti. Topal, lmnden ksa bir sre nce ismini listeden sildirdiini yaknlarna sylyordu. 108

Y A R G ILA M A S R YO R
Topaln katil zanls olarak Ercan Aksoy, mer Kaplan ve Ayhan arkn ad l zel Harekt Timi'nde grevli polislerin ad ortaya atld. Bu polislerin ifa delerinde Topal iini kabul etmedikleri, Krt iadamlarna kar yrtlen su ikastlar dzenledikleri herkes tarafndan bilindii iin bu iin onlarn zerine atld ileri srld. Mahkeme aamalarnda, cinayet annda yaplan telefon kaytlar ortaya km ve bu isimlerin olay yerine yakn yerlerde olduu anla lmt. Halen, Beyolu 1. Ar Ceza Mahkemesi'nde sren cinayet davasnda zel timcilerle birlikte sigortac Serdar zda, 7 Eyll tarihinde yakalanan es ki orta Ali Fevzi Bir ve Sami Hotan yarglanyor. Fevzi Bir ifadesinde TopaPm bu gne kadar ad ortaya kmayan srailli or taklarna dikkat ekerken yarglamann son aamalarnda, Mehmet Aarn aabeyi olan Yunus Aarn da st dzey yneticisi olduu ileri srlen Park Holdingin patronu Turgay Cinerin de cinayetle ilikisi olduuna dair iddialar ileri srld. Topal Cinayeti'ne ilikin dava halen sryor.

T e v f k A a n s o y 2 8 A u s t o s 1 9 9 6

AKICI'YLA KAPIMASI PAHALIYA PATLADI

Aralarnda mit Doanay cinayetinin de bulunduu 13 cinayete karan l kc Nurullah Tevfk Aansoy, Alaattin akcnm adam olarak n kazand. tiraflaryla aralarnda uval cinayetlerinin de bulunduu ok sayda olayn a a kmasn salayan ifadesi nedeniyle tahliye edildi ve itiraflk yasasndan yararland. Engin Civann vurulmas olayna kartktan sonra yurtdna kt. Almanyann Neuhaus snr kapsnda 30 Austos 1995 tarihinde yakaland. Burada verdii ifadede MT grevlisi Yavuz Ata tarafndan Alaattin akcya ve kendisine yardm edildiini anlatt. Yarglanmas srerken akc tarafndan azmettirilen bir suikast giriimin den kurtuldu. 28 Austos 1996da Bebekteki Deniz Kafe'ye yaplan basknda ldrld. Yannda bulunan Tansu illerin koruma polislerinden Celal Babr ld, Ferda Temel yaraland. Aansoy'un bu polislerle birlikte tahsilat ii yap t mahkeme dosyalarna daha sonra yansyacakt. Saldrnn MT tarafndan gerekletirildii de ileri srld. Saldrdan ksa bir sre nce korumalarnn kaldrlm olmas dikkat ekiyordu. Olayda akcnm adamlarndan Recep 109

iek de lmt. iek birka yl nce Emin Cankurtarana yaplan silahl sal drdan dolay yakalanm, yarglanmas srerken serbest braklmt. Aansoyun, TopaPn katil zanllar olan zel Tim polislerini ihbar ettii ve bu yz den de polislerin gzaltna alnd gn ldrld iddia edildi. 1994 ylnda ldrlen Avukat Medet Serhatm olaydan yaral kurtulan ei Yurdanur Serhat, saldrgan daha sonra televizyonda yaymlanan grntlerin den tehis etmi ve Tevfk Aansoy olduunu sylemiti. Aansoy, vurulduu srada askerlik grevini yapyordu. tiraflk yasasndan yararland iin ser beste gezebiliyordu.

T E M C N A YET 22 A

r a l ik

1998

NFAZI YNE ESK z e l T m c l e r y a p t i

Edime TEM Otoyolunun 17nci kilometresindeki park alannda alr du rumda bulunan bir otobsn iinde bir kadn ve alt ceset vard. Balarna birer kurun sklarak ldrlen kiilerden nn Sami Hotanm Makedonyaya yapt 4 milyon dolarlk hayali ihracatta yer alan Nedim Sevim, Ayhan Fndk ve Bedri Kara olduu ksa srede anlald. Avar Turizm'e ait otobs Kapkuleden giri yaparken 2 milyon dolar dekla re etmi ve Aslanl Tesisleri'nde mola vermiti. Otobste yaplan aramada, sal drganlarn gnnedii tahmin edilen paketler iinde 126 bin Alman Mark ve 39 bin ABD Dolar bulundu. lk pheler otobsteki! erin bir sre nce Haan Erkuun sahibi olduu 1 ton esrar ve 200 kilo eroin olayn polise bildirdikleri iin ldrdkleriydi. Olayn en nemli grg tan Otobsten sa kan ve ola yn aydnlatlmasnda en nemli grg tan olduu kaydedilen Polonya uy ruklu Renata Kinga Weselowskanm, olay annda otobsn n tarafnda uyudu unu, silah sesine uyand ve otobsn iinde iki kiiyi silahl halde grd, bu kiilerin pasaportuna baktktan sonra pasaportu yere atarak, olay yerinden uzaklat belirtildi. Trkiyeye bavul ticareti iin geldiini belirten Weselowskamn, pasapor tunda yaplan incelemede, Edirnenin Kapkule Snr Kapsndan Trkiyeye sk sk giri yapt da anlald. Laleli esnafnn parasn tadklar da ileri s rlyordu ama olay daha ok bir para aklama operasyonu olarak grlyordu. Olayda iki ayr tabanca kullanlmt. 110

Birka gn sonra bir hafta nce ayn yerde tatbikat yaparken gzaltna alman bir grup yakaland ve failler olduu zannedildi. Bir sre sonra yakalanarak g zaltna alnan ve Laleli piyasasyla ilikili olduklar dnlen bu kiilerin, ola yn failleri olmad anlald. Soruturma balad yere dnmt ki srpriz bir gelime yaand. Olayn failleri olduu tahmin edilen 5 kii Ali Tekin Tamga, Mustafa Andrmak, Ce mil Andrmak, Recep Ramazan ve Gaffar alkan, Tekirda YAT Otel'de ya kalanarak gzaltna alnd. Yakalanan sanklarn stlerinde bulunan 2 adet ta banca ile kullandklar 2 adet otomobile de el konuldu. Olayn bir sre nce Po lonya snrnda Bat Tura ait otobste yakalanan 78 kilo eroinin sahibi Gaffar alkan tarafndan azmettirildii ortaya kt. Olayda bizzat tetik eken sank lardan birinin halen polis olarak grev yapt, dierinin ise 8 yl nce zel Harekttan istifa ettii renildi. Sanklar olay itiraf ettiler ve kullandklar silah lar Zeytinburnundan denize attklarn sylediler. Sanklar otobsteki 575 milyar lira deerindeki dvizi Selahattin Bykztekin ve kardei Esat Bykztekine verdiklerini sylediler. zel Timci sank Cemil Andrmakn daha nce Mehmet Aarm korumas olduu da ortaya kt.

S a d i k T o k u o l u 7 E k m 1997

H e r y o l S u s u r l u k a i k i y o r ...
MHP'nin eski avukatlarndan Sadk Tokuolu, zmir'e bir icra ve haciz ile mini yrtmek zere gelmiti. Bir deri fabrikas sahibi olan Halil Hikmet Ka rabacak, tahsil edemedii 98 bin dolarlk alaca iin senedi ciro etmi ve bir den borlu duruma dmt. Mallarn kaybetmemek iin baka birinin zeri ne devretmeye hazrlanyordu ki icra takibiyle kar karya kald. Karsnda, Avukat Sadk Tokuolu vard. stihbarat birimlerinin raporlarnda Hayati Baran sahte kimliiyle dolat, kendini MT mensubu olarak tantt ve tahsilat ii yapt anlatlan Mehmet Doan'm avukatln yapyordu. Silahl adamlar tarafndan baslan fabrika, son anda Tokuolu'nun mvekkillerine geiyordu. Tokuolu, bir gn nce zmir emniyetine tehdit edildii gerekesiyle ba vurmutu. Fabrikann kurtarlmasndan sonra Manisa'dan dnerken plakasz bir Opel otomobilden ate aan saldrganlar tarafndan kurunla ldrld. Soruturma geniledike olaya ilgin isimler karmaya balamt. Halil Hikmet Karabacak, daha nce Karon Menkul Kymetler irketinin ortaklm111

dan aynlm, bir dviz bfesindeki ortakln ise Abdullah atl'mn araya gir mesiyle kurtarmt. Dviz bfesindeki tahsilat iine, Cumhurbakanl grev lilerin de adnn karmas Karabacak'n karmak ilikilere sahip olduunu gs teriyordu. Nitekim, bu olayda da cinayeti bizzat iledikleri iin Yahya Efe, b rahim Baysal, Cavit Baheci, kr Ardil, Erkan Odaba, Ahmet Emin Grpe, Hakan Tanrverdi, Erturul zgl aranmaya balanmt. Tetikiler arasn da Mehmet Yahya Efe'nin ad gemiti. Yahya Efe, atl tarafndan organize edilen Gaziantepli Mehmet Ali Yaprak'n fidye iin karlmas olayna karmt. Olayn 10 san nce karldk lar mahkeme tarafndan tutuksuz yarglanmak zere serbest braklm, ancak daha sonra zmir DGM'de ete sulamasyla yarglanmaya balandlar. Ancak tetikiler hl aranyor..

H S E Y N U ZU N 'U N N T H A R I 31 O C A K 1 9 9 9

POLSTE BR LM DAHA
Bir uyuturucu kaakl soruturmas nedeniyle gzaltna alman Hseyin Uzun, Emniyet Mdrl'nde kendini battaniye paralaryla asarak intihar et miti. Ancak, Uzun'un intihar hayli pheliydi. nk ifadeleri ucu polis m drlerine kadar uzanan bir ilikiler an ortaya koyuyordu. ddialar Komiser Bora Bar Gler'in bildii ilikiler nedeniyle ld ve lmnden baz po lis mdrlerinin sorumlu olduu gibi dehet verici bilgiler ieriyordu. Uzun sayfalar sren ve videoya da kaydedilen itiraflarnda bildii her eyi anlatmt. Ancak stanbul 5 No Tu DGM, basavcln talebi zerine Ayvaz Korkmaz e tesi ve bu eteye yardm eden emniyet grevlileriyle ilgili her trl kaset, ev rak, bilgi ve belgelerin yaynlanmasna yasak getirildi. Yasak Hrriyet gazetesinin 31 Ocak 1999 gnk saysnda "T ankuun polis katilini ieride vur ricas stanbul Emniyet Mdrlnn Organize Sular ubesinde gzaltnda bulunduu srada intihar eden Hseyin Uzunun 6 kaset dolusu itiraflarn Uur Dndar ele geirdi , "H seyin Uzunu ldren itiraf lar , "U zunun itiraflarn Arena ekibi ele geirdi balklarnn yaynlanmas ve ayn kasetlerin Arena programnda yaynlanacana ilikin haberler karsn da hazrlk soruturmasnn gizlilii gerekesiyle alnmt. Uzun'un lm in tihar olarak kaytlara geti.

112

V a r u jy a n K u m d a g e ze r 28 O c a k 1999

ULUSLARARASI KAAKI
Ad uluslararas uyuturucu ve altn kaakl olaylarna karan Varujyan Kumdagezer, Bakrkyde urad silahl saldr sonucu, yanndaki adamyla birlikte ldrld. Saldrgan Murat Yldrmm olaydan sonra yakalanarak gzlem altna alnd. Varujyan Kumdagezerin zerinden, geen yl Ankarada polisle giritii silahl atma sonucu l ele geirilen kardei Agop Kumda gezer adna dzenlenmi nfus kadnn kt. Gzlem altna alnan saldrgan Y ldnm n ilk ifadesinde, "Restoranda ele nirken, aramzda Ermeni-Krt meselesinden tartma kt. Tartma byyn ce silahm ektim diyordu. Ancak polis Yldrmn ifadesinin aksine, cina yetin uyuturucu ticareti konusundaki bir anlamazlk nedeniyle ilenmi ola bileceine de dikkat ekiyordu. Vedat Kumdagezer adyla da tannan Varujyan Kumdagezerin, kamuoyun da 1. MT Raporu olarak bilinen raporda, uyuturucu ve altn kaakl konusunda ad gemiti. 28 Ekim 1988 tarihinde Niantanda ilettikleri bu tikte, Cahit Kokaya ve kardeinin silahl saldrs sonucu aabeyi Miran Kumdagezeri kaybeden Varujyan Kumdagezer, ayn olaydan yaral olarak kurtul mutu. Bu olaydan sonra Kumdagezerin uluslararas altn kaakl ve para akla ma operasyonlarnda ok nemli bir noktada olduu, hakknda klasr rapor yazld ve 1986 ylnda 13 lke polisi tarafndan ortak olarak balatlan "A til la Operasyonu nun en nemli isimlerinden olduu, ancak btn bu bilgilere ramen, korunduu iin yakalanamad ileri srlmt. svirede Hac Mirzay sorgulayan Benazona Savclnn hazrlad iddianamede, Varujyan Kumdagezerin Lbnandan Avrupaya uzanan ilikilerde kpr olduu ve Magaryan Kardelerin Los Angelesta 2 milyon dolar kara parayla yakalanma larndan sonra devreye girip, Madrid kentine yerletii, 1987de Hollandada ortaya kan 70 kiloluk eroin operasyonundan sonra korktuu iin Trkiyeye geldii iddia edilmiti. Varujyan Kumdagezer ile ilgili bir operasyonda yakalanan eroin kaaks Ylmaz Kirazn, polise ifade vermemek iin dilini kestii de birinci MT rapo runa kaynak olan ettlerde yer almt. Bu iddialara ilikin Trkiye'de yakala nan ve 8 ay tutuklu kalan Kumdagezer, 16 Haziran 1989 gn stanbul DGMce tahliye edilmiti.

113

K e n a n A l G r s e l 20 E y l l 1999

B a y r a m p a a ' d a k a n l i a t i m a
Bayrampaa Cezaevinde le saatlerinde balayan atma, saatlerce srm, cezaevindeki yneticiler pencerelerden atlayarak kaabilmilerdi. Silah sesleri sustuunda geride yedi l, ok sayda yaral ve mermilerle delik deik olmu duvarlar, kaplar kalmt. Alaattin akc'nm yeeni ve sa kolu Kenan Ali Grsel Hakan illiolu tarafndan, hem de mdr odasnda ldrlm, Grselin adamlar da misillemeye girimiti. Yneticiler olay cezaevinde rant paylam olarak aklyorlard. Fakat dava dosyas gelitike durumun daha karmak olduu anlalacakt. Cezaevi yne ticileri polisin Grsel'in telefonlarn dinlediini fark etmemiti. Grsel, aslnda Hakan illiolu'nun ieride ldrlmesini engellemeye alm, bu arada kimi mdrlerle de takmt. Mdrlerin abicim diye hitap ettii Grsel, mdrlere aza alnmayacak kfrlerle hitap ediyor, tehditlerde bulunuyordu. Ama her ne olduysa oldu, Ha kan illiolu kafasnn koparlmasn engelleyen Kenan Ali Gilrsel'i cezaevi ynetiminin de desteiyle ldrd. stelik, polis bir gn nce cezaevi yneti mini uyarm, dinledii telefonlar sayesinde kabilecek olaylar fark etmiti. Sonradan hastanede len bir tutukluyla birlikte sekiz kiinin ld bu atma imdi karmak bir davann konusu.

114

ADAPAZARI BOLU SAPANCA

(TEM OTOYOLU CNAYETLER)

115

B e h e t C a n t r k 14 O c a k 1 9 9 4

LSTE CNAYETLER ONUNLA BALADI

Ad 1987 ylndaki MT raporunda yer alan yeralt dnyas ve uyuturucu ii nin en nl isimlerinden Behet Cantrk, 14 Ocak 1994 gn, saat 18.20 sra larnda Badat Caddesi'ndeki benzin istasyonunda bulunan brosundan evine gitmek zere kmt. Aradan saatler geti ancak kendisinden hi kimse haber alamad. Ailesinin btn abalarna ramen ne telefonlarna ulalabiliyor ne de bulunuyordu. Ertesi gn saat 11.30 sralarnda Sapanca Krkpnarda kullanl mayan bir dinlenme tesisi yaknnda akana sklan tek kurunla ldrlm olarak bulundu. ofr Recep Kuzucu da kamaya alm ancak yedi kurun la ldrlmt. Zrhl otomobili ise Gebze Bayramolu turnikeleri yaknnda ki bir TIR parkna braklmt. Behet Cantrkn zrhl otomobilinin kapsn nasl ve kime at uzun s re tartld. ddialara gre polis yelekleri giymi, otomatik silahl ve telsizli ki iler, cadde zerinde evirme yapmlar, Cantrk de evrilen dier otomobiller le birlikte zrhl Fordun kapsn aarak aaya inmiti. zerinde bulunan ruh satl silah iin karakola davet edilmi ve aniden koluna giren kii tarafndan baka bir otomobile bindirilmiti. Zrhl otomobille birlikte yola kan konvoy, nceden planlanan dinlenme tesislerine gelmi ve Cantrk bir sre sorgulandk tan sonra akana sklan tek kurunla ldrlmt. Bir baka iddiaya gre Cantrkn otomobilin kapsn amasn salayan ok gvendii polis mdr Hseyin Kocadad. likileri Yahya Demirele, kimi politikaclara ve polis mdrlerine kadar uzanan Behet Cantrkn ldrlmesi, byk bir blm TEM Otoyolu civarna atlan cesetlerle ortaya kan, sistemli ve karanlk bir po litikann balangcn oluturuyordu. PKKya yardm ettikleri ileri srlen 67 Krt iadamnn isimlerinin yer ald bir liste hazrlanmt. ddialara gre Cantrk ksa bir sre nce Nadire kale ve Kbrs'ta ortak bir banka kuracakla rn syledii Yahya Demirel tarafndan Babakann elinde bulunan bir liste nin 3'nc ya da 9'uncu srasnda olduu yolunda uyarlm, bir sre ei ve ocuklar ile raan Oteli'ne yerlemiti. Ancak gvendii yerlerden teminat alnca tekrar ortaya km, ilerinin bana dnmt. Cantrkn cenazesinden sadece iki gn sonra Karacaahmetteki mezar ziya retinden dnen akrabalar Hikmet Taruk, Fevzi Taruk ve Yemlihan Taruk sal drya urad, Hikmet Taruk ldrld. 25 ocak tarihinde Cantrkn hemerisi ve yakn Sefa Erciyes, Ankara Glbanda l bulundu. 25 ubatta Can trkn avukatlarndan Yusuf Ekinci, Ankarada ldrld. 116

F e v z i v e S a l h A s l a n C n a y i t 2 8 M a r t 1 9 9 4

CANTRK'TEN K AY SONRA GELEN NFAZ

stanbul, Aksarayda oto galerisi sahibi olan Liceli Fevzi Aslan ve yeeni Sa lih Aslan polis yelekli kiiler tarafndan konuklarnn gzleri nnde yazhane lerinden Emniyete geleceksiniz diye alndktan sonra ldrldler. Fevzi Aslann akana tek kurun sklm, Salih Aslan kalbine ald kurunla ldrlmt ve cesetleri Knal-Sakarya TEM Otoyolunun Hendek gielerine bir kilometre kala yolun kenarna atlmt. Balistik muayeneye gre Fevzi As lan ldren mermi ile yaklak iki ay nce ldrlen Behet Cantrkn cese dinde bulunan mermiler ayn silahtan kmt. Aslanlarn da uyuturucu tica retinden sabkalar bulunuyordu.

Bu ld a n , K a r a y

ve

Y i l d i r i m 3 H a z r a n 1 9 9 4

E n SON GAZNO KAPISINDA

grldler
Sava Buldan ve Hac Karay, Yksekoval Oramar aireti mensubuydular. Polis kaytlarna gre Sava Buldan, kasm 1993te talyada 279 kilo eroinle yakalanan Paquale Marando ve Michele Franco tarafndan eyhmus Da ile birlikte defalarca aranmt. Adnan Yldrm ise ksa bir sre nce uyuturucu phesiyle gzaltna aln m ancak serbest braklmt. Buldan, 29 Temmuz 1992 tarihinde evine gelen polisler tarafndan milletvekili Leyla Zana, ei Mehdi Zana ve yeeniyle birlik te gzaltna alnm, ksa bir sre sonra serbest braklmt. Bir baka iddiaya gre 1993 haziranndaki DYP Genel Bakanl seimlerinden hemen nce bir bavul iinde 500 milyar lira ve Behet Cantrkn selamyla adaylardan Bedrettin Dalana gelen isimlerden biri de Adnan Yldrmd. Dalan, genel ku rulda byk bir avantaj salayabilecek bu teklifi reddetmiti. ldrlen Avu kat Medet Serhatn ei Yurdanur Serhata gre Mehmet Aara Yeilky Dilkum Sitesindeki evi Adnan Yldrm ve Sava Buldan, mer Ltf Topal ile birlikte almt. 117

Bu isim, son olarak grldklerinde, 3 Haziran 1994 gn saat 05.00 sra larnda Yeilky nar Otelinin kumarhanesinden henz kmlard. Buldan, Kara ve Yldrm' ismen tanyan otel grevlilerinin anlatmna gre tam bu s rada polis olduklarn syleyen alt-yedi kiilik bir grup tarafndan evrildiler. nce arandlar, daha sonra 34 CK 420 plakal bir Mercedese bindirildiler. arabadan oluan konvoyun son urak yeri Bolu Ylca oldu. Saat 08.30 srala rnda evreden duyulan silah seslerinden sonra cesetler akam saatlerinde, ba lk avlamaya giden kyller tarafndan bulundu. Her ne de ikence yaplm ve balarndan vurularak ldrlmlerdi. Sava Buldann kardei Necdet Buldan olaydan gn sonra yapt akla mada kardeinin devlet iindeki bir rgt tarafndan ldrldn, devletin iinde dneminin hkmet orta CHP Genel Bakam Karayalnn bile bilme dii bir rgt bulunduunu sylyordu. Olayla ilgili tek yarglanan isim uyu turucu kaakl davasnn san ve Susurluk Skandalna karan isimlerden Yaar zd. Yaar z, bu davann 2000 ylnn Ocak ayndaki durumasnda delil yetersizliinden beraat etti. 6 Temmuz 1994 tarihinde yine Oramar airetinden Recep Yaar ve Behet Yaar, emdinli yolunda l bulundu.

M e d e t S e r h a t 11 K a s i m 1 9 9 4

Ei: T e t e k e n
A a n s o y 'd u

T e v f k

..televizyon ekranlarnda yzn grdm anda onu tandm, hatta onu g rr grmez olay srasnda yara alan kolumun titrediini hissettim. Bir evladm var, onu korumak zorundaydm. Sylesem bile en ok bir televizyona program konusu olacak, beni aracaklar, karma da birka lkcy karacaklard... Bir dnden dnerken otomobilinin n kesilerek taranan avukat Medet Serhatn ei Yurdanur Serhat, olaydan iki yl sonra Almanya snrnda yakalanarak Trkiyeye iade edilen Nurullah Tevfk Aansoyu televizyondan tehis ettii an bu szlerle anlatyordu. Olayda Medet Serhat ve ofr ldrlrken Yurda nur Serhat ld1 zannedilerek brakld iin yaral olarak kurtulmu ve n camdan kendisine bakan Tevfk Aansoyun yzn hi unutmamt. Medet Serhat, avukatln yapt Behet Cantrk tarafndan Abi bizi lm listesine almlar, Yahya syledi. Ben listenin nc ya da dokuzuncu srasn 118

daym. Listede senin de adn var szleriyle uyarlmt. Ei Yurdanur Serhata gre Medet Sehatn avukatln yapt Behet Cantrkn birtakm srlarn bildii zannedilmi, bu yzden ldrlmt. Medet Serhat 1984 ylndaki n l Babalar Operasyonunda da Cantrkle birlikte gzaltna alnm ve 64 gn gzaltnda tutulmutu.

S m t k o

ve

Es m

a el

15 O c a k 1995

BR NL POLTKACI E DAHA
Askar Smitko ve Lazm Esmaeli adl ran kkenli uyuturucu kaaklar Polat Rnesans Oteli'ndeki Emperyal Gazinosu'ndan ktktan sonra karld. K sa bir sre sonra Smitko ve Esmaelinin cesetleri stanbul Silivride bulundu. Bir yl sonra yaymlanan MT raporunda bu kiilerin atl ve ekibi tarafndan ldrld ileri srlyordu. ddialara gre Krt kkenli bu iki ranl nl bir politikacnn eiyle birlikte uyuturucu ve stratejik madde kaakl yapyor lard ve bu politikacnn eiyle grmeleri Genelkurmay tarafndan belgelen miti. rann resmi olmayan operasyon rgt MODun grevlileriydiler ve iller zel rgt hakknda Genelkurmay istihbaratna bilgi verdikleri iin ldrldler. Susurluk olayndan sonra ortaya kan gelimelerde, iki ranlnn MTe bil gi salayan muhbirler olduu Yeil tarafndan fidye iin karld ama Yeilin Ankarada gzaltna alnmasndan dolay yaanan irtibat kopukluundan sonra ldrld ileri srld.

119

TRAFK VE KAMYON KAZALARI

121

C a y a n Da v a s i S a v c is i A
9

lba y

Naci Gr

Fikirtepe Mandra Caddesi'nde oturan inaat iisi Rdvan Ksk, 8 Mart 1978 sabah 04.30da byk bir grltyle uyandn anlatyordu. Darya kan Ksk, tepe taklak olmasna karn motoru alr durumda olan bir Volkswagen ile karlamt. Aracn paralanm olan n camndan subay pantolonu giymi birinin ayaklar kmt. Otomobildeki subay stanbul 3. Kolordu Komutanl'nda grevli savc Albay Naci Grd. DGM savcl da yapan Gr, 12 Mart dneminde, ayan davasnda da savc olarak yer almt. Gr, ayn zamanda Milli stihbarat Tekilatnn stanbuldaki st dzey y neticilerinden biriydi. Beyni paralanarak len Grn zerinden dokuz ayr kimlik, ifreli bir pusula, alt deiik kiisel adres, banka czdan ve on iki anahtar kmt. Grn yannda bulunan bir zarf iinde Ermeni rgtlerine ilikin 12 ayr not, bir Ermeni kadnla ilgili zel notlar da bulunmutu. Olay ye rinde yaplan keif srasnda aracn ofr mahallinde nemli bir hasara rastlan mam, hatta kan ve sa izi de bulunmamt. Fenerbahe Dalyanda oturan Gr, saat 04.30da bilinmeyen bir nedenle ana yoldan ayrlarak Hasanpaa ynne giden arayola sapm, byk bir hzla gel dii tahmin edilen ara anlalamayan bir nedenle metrelik hendein zerin den on metre ileriye umutu. Ancak yol zerinde de hibir fren izine rastlanamamt. Tuhaf bir rastlant, Gr o dnemde ordu depolarndan alnd anla lan ok miktarda TNT tipi patlayc maddeye ilikin soruturmay da yrt mektedir. Otomobilin rot balarnn eelendii ileri srlr. Ama olay kaytla ra bir trafik kazas olarak gemitir.

Y e k t a O k u r 23 u b a t 1992 *

Cumhurbakan Turgut zalm olu Ahmet zalm gizli ortak olduu ilk zel televizyon Starn genel koordinatr olan Yekta Okur, yaamnn son aynda srekli lm tehditleri alyordu. Bu yzden de iki defa savcla su du yurusunda bulunmutu. Kukusuz, tehditler ortaklar Cem Uzan ile Ahmet zal arasndaki milyarlarca liralk anlamazlkla yakndan ilgiliydi. 10 Ocak 1992 tarihinde otomobiline konan bomba sonucu ara parampara olmutu. Okur bu olaydan bir gn sonra stanbul Cumhuriyet Savclna ba vurarak Ahmet zal, Turgay Aksoylu ve Ercan Orta tarafndan tehdit edildi ini syledi. Televizyon kuruluuna sk gelen tehdit telefonlardan birinde 17 u bat tarihinde lecei kesin olarak bildiriliyordu. Bu tehdidi ciddiye almt ancak yapacak fazla bir ey yoktu. O gn, saat 21.00, televizyon kuruluunun Caalolundaki binasndan korumasn ve of 122

rn almadan kt, nereye gideceini de sylememiti. ddialara gre, devletin st dzey yneticilerinden biri ile nemli bir randevusu vard. Yekta Okur, 18 ubat 1992 gnnn henz ilk saatlerinde Merterden Mecidiyekye doru gi derken Unkapan kprs zerinde otomobilinin kontroln kaybetmesiyle iddetli bir kaza geirdi. lk belirlemelere gre, kontrolden kan otomobil nce orla reljdeki tellere arpm, yay gibi gerilen bu teller tarafndan yolun sa tarafndaki bariyerlere hzla frlatlmt. Saat 02.30 sralarnda olay yerinden geen bir polis ekibi ta rafndan otomobilinin dnda bulunan Okur hastaneye kaldrlm ancak kafa sna ald darbeler nedeniyle kurtarlamamt. Otomobilin arkasnda derin gkler bulunuyordu ve bagaj ksm neredeyse arka koltuklarla birlemiti. Uzmanlar, bu tahribatn ar srat ya da sktrma sonucu ortaya kabileceini sylyorlard. Yaknlar, ok dikkatli otomobil kullanan ve asla srat yapmayan Okurun baka bir otomobilden katn ya da sktrldn ileri sryorlar, bunun normal bir kaza olamayacan anlat yorlard. Yekta Okur, otomobilin hemen yannda ar yaral olarak bulunmu tu. Nissan yetkilileri de Yekta Okurun kulland 34 VD 640 plakal Sunny modelinin arpma annda kaplarnn otomatik olarak kitlendiini sylyorlar d. Okurun nasl olup da otomobilden dar kt da anlalamad. Star televizyonu, haber blteninde olay kukulu lm yorumuyla vermi ve grg tanklar iin bir telefon numaras bildirmiti. Birka gn sonra, bu te lefonu arayan bir kadn ayn saatlerde olay yerinden getiini ve sz konusu otomobile 34 F 1100 plakal bir kamyonun arptn gzleriyle grdn sylyordu. Plakadan yola klarak yaplan aratrma daha tuhaf bir eyi gs teriyordu. Bu plaka 1970 model nter marka bir kamyona aitti ve hurda iiyle uraan Blent adolu tarafndan satn alman kamyon uzun sre nce hurda ya karlmt. Zaten, kamyonun Kartaldaki bulunduu hurdalktan kprda mas da mmkn gzkmyordu. Minibs olduunu syleyen bir baka gr g tan da otomobilin bir p kamyonu ile yartn, kendisinin onlar sol layarak geip gittiini anlatyordu. Olayla ilgili olarak Eyp Cumhuriyet Sav cl tarafndan yaplan aratrmada ciddi bir sonuca varlamad. Okur, tuhaf bir kazada lmt...

Er t u c r u l B e r k m

an

27 A u s t o s 1997

27 Austos 1997 tarihinde Bursa-Eskiehir arasnda, Bursa yaknlarnda ge irdii bir trafik kazasnda ld. Berkman MT mensubuydu, ilgi alan ise Krt rgtleri ile Batl gizli servisler arasndaki ilikilerdi. Berkman lmnden k sa bir sre nce CHP milletvekili ve Susurluk Komisyonu yesi Fikri Salar ile 123

grm, Mumcu olayna ilikin bilgisi olduunu ancak korktuunu anlatm t. Fikri Salar, Berkmann lm haberine yayn yasa konduunu ileri srd. Cenazesine Mahir Kaynak dnda hibir MT mensubunun katlmamas dikkat ekiyordu.

S u s u r l u k K a z a s i 3 K a s i m 1997
Hseyin Kocadan kulland Mercedes 600n bir kamyonla arpmas nn etkileri ok byk olmutu. Katliam san Abdullah atl, Bucak Aireti Reisi Sedat Bucak, eski gzellik kraliesi Gonca Us ve polis mdr Hseyin Kocadan ayn arabada ve vahim silahlarla birlikte bulunmalarnn nedeni h l tam olarak anlalamad. Sedat Bucakn korumalarndan Ercan Ersoy, z mirde tuhaf bir olaydan bahsetmiti. Bucak airetinden kiiler, ruhsatsz silah lar ile polis kontrolne yakalandklar halde serbest braklmlard. Ercan Er soy dikkatini eken bu olay polisten soruturduunu ve o saatte, sz konusu blgede herhangi bir polis kontrol yaplmadn sylyordu. Ercan Ersoyun dikkat ektii bir baka nokta ise Susurluk virajlarnda ani den ortaya kan kamyonlar yznden geride kalmalaryd. Kaza m, suikast m sorusu ok soruldu. zellikle silahlar aklayamayan Bucak, silahlarn yerletirildii ve olayn bir komplo olduu tezi zerinde duruyordu. Kazann bu biimde olabilmesi iin suikastn nasl yaplmas gerektiine ilikin epeyce ka fa yoruldu. Uzaktan gnderilen yksek bir frekans araclyla yeni kuak Jipli otomobillerden olan Mercedesin frenlerinin kitlenebilecei, hatta srail Gizli Servisi MOSSADn bu tr bir teknolojiye sahip olduu telaffuz edildi. srail Cumhurbakannn gezilerinde gazetecilerden kurtulmak iin bu tr bir yntem kulland da anlatlyordu.

C a t l i ' d a n

ba h sed en

V e l k K k
9

Vural Sava tarafndan hazrlanan Susurluk Raporunda kazadan 20 dakika sonra, lenin Abdullah atl olduunun Tugeneral Veli Kk tarafndan akland ileri srlmt. Abdullah atl ile Tugeneral Veli Kk arasn daki iki ayr tarihli telefon grmesi kaytlan bu bilgiyle deerlendirildiinde ortaya ilgin bir durum kyordu. atl, Veli Kk ilk defa 15 temmuzda aramt. Bu, Veli Kkle ve MT mensubu Duran Fratla grtn gizlemeyen Hadi zcanm 11 tem muzda yakalanmasndan drt gn sonrasna rastlyordu ve Hadi zcan, atldan, Yeilden, brahim ahinden bahsettii yzlerce sayfalk ifadesini 15 temmuzda tamamlamt. zcana gre, dnemin emniyet mdr Affan Kee ci bu bilgileri koltuunun altna alm, Ankarada Mehmet Aarm nne koy 124

mutu. Bu zincir iinde dnldnde, atl da Veli Kk tarafndan deif re edilmek istendii zannyla 15 temmuzda kaytlara geen telefon grmesi ni yapmt. atl ve Veli Kkn ikinci grmesi de yine atlnn ok tedirgin oldu u bir olayn ertesine 22 eyll tarihine rastlyordu. 21 eyllde Dou Perinek tarafndan basma aklanan yeni MT raporunda atl, kulland sahte isimle re kadar anlatlyordu. atl, iki vakay atlatm ancak ncsnde deifre olmutu. Ve bu defa Veli Kke telefon edecek frsat bulamamt.

km an

ky rek

8 A

r a l ik

1997

Hukuk Doktoru, Hkim Akman Akyrek devletin en nemli skandallannda, Hayali hracat, Faili Mehul Cinayetler ve Susurluk Komisyonlarnda ra portr olarak yer almt. Susurluk Komisyonunun kritik bir aamasnda, MT ajan olduu ileri srld. Akyrek, bu iddialann ortaya atlmasndan sonra g rev yapamayacan dnerek istifa etti. 8 aralk sabah, Ankaradan stanbula geldii srada yine TEM Otoyolu Maslak Kavanda geirdii pheli bir trafik kazasndan sonra ld. Akyrekin otomobili, Yekta Okur olayna benzer bir ekilde ar hzdan ya da s ktrlmaktan dolay kontroln kaybetmi, orta eridinden seyreden bir kam yona hzla arpmt. Uzmanlar otomobilin kamyon ile bu biimde arpabil mesi iin ani olarak direksiyon krmas ve ayn anda frene baslmas gerektii ni sylyorlard. Soruturmadan bir sonu alnamad. Akyrekin lm kayt lara bir trafik kazas olarak geti. Son bir haftada brosunu deitirmiti ve ailesi tehdit edildiini sylyordu. Akyrek, Komisyondan istifa ederken Bugne dek kamuoyunda bilinme yen devlet iinde yeni ve gizli bir rgtlenmeyle ilgili bilgilerden sz ediyor du. Ancak bu grevi, komisyon bakan Mehmet Elkatm tarafndan yalanlanacakt. Akyrek, Gizli Ky Koruculuu denilen bir yaplanmadan sz ediyor du. Olaanst Hal Blge Valisinin emrinde bulunan ve daha ok itiraflar dan oluan bu grup hukukun ve her trl kontroln dnda davranyordu. l mnden sonra hakknda malvarlmdan, Alman ajan olduuna kadar deiik konularda ok sayda iddia ileri srld. Akyrek, devlet iindeki illegal orga nizasyonlar yakndan tanyan bir uzman olarak srlaryla birlikte ld. lm basit bir kaza olarak kaytlara geti.

125

LDRLEN GAZETECLER
AD YAYIN ORGANI VE LDRLM E TA RH Tevik Nevzat........................................................................................... Hikmet-1905 Haan Fehmi Bey.................................................................................. Serbesti-1909 Ahmet Sam im ...............................................................................Sada- M illet-1910 Zeki B ey ....................................................................................Serbesti-ehrah-1911 air Hseyin Kami..................................................................Alemdar-Konya-1912 Silah T ahsin...............................................................................Silah-Bomba-1914 Haan Tahsin.............................................................................Hukuk-u Beer-1919 Ali Kemal.................................................................................... Peyami Sabah-1922 Ali kr B ey............................................................................................... Tan-1923 Hseyin Hilmi B e y ............................................................ tirak-Medeniyet-1923 Sabahattin A li................................................................................. Marko Paa-1948 Adem Yavuz...............................................................................ANKA Ajans-1974 Ali hsan zgr..................................................................................... Politika-1978 Cengiz Polotkan...............................................................................Hafta Sonu-1978 Abdi peki............................................................................................Milliyet-1979 lhan Darendeliolu........................................................................... Ortadou-1979 smail G ereksz................................................................................Ortadou-1980 mit Kaftancolu...................................................................................... TRT-1980 Muzaffer Feyziolu................................................................................Hizmet-1980 Recai n al..........................................................................................Demokrat-1980 Mevlt Ik............................................................................................. Trkiye-1988 Seracettin Mftolu...................................................... Hrriyet (Nusaybin)-1989 Sami Baaran...........................................................................................Gazete-1989 Kamil Baaran.........................................................................................Gazete-1990 etin Em e............................................................................................Hrriyet-1990 Turan Dursun......................................................................Yzyl 2000 D ergi-1990 Gndz E tili..............................................................................Yeni Gnaydn-1991 Halit G ngen.............................................................................. 2000e Doru-1992 Cengiz A ltun..................................................................................... Yeni lke-1992 zzet K ezer................................................................................................ Sabah-1992 Blent lk.................................................................................Krfeze Bak-1992 Mecit A kgn..................................................................................... Yeni lke-1992 Hafz Akdem ir......................................................................... zgr Gndem-1992 126

etin A bayay. Yahya Orhan... Hseyin Deniz. Musa A nter.... M.Sait E rten.... Yaar Aktay.... Hatip Kapak... Namk Taranc. Uur Mumcu.... Sayfettin Tepe Metin Gktepe Yemliha Kaya Mehmet Topalolu Ahmet Taner Klal

< > /|'l) ilit* 11 I 'I1). t/y O ( llli'il 1992 O /f-Jll ( illlc 1992

/(Il II,ilk I ') '/.

A/ad Denk- 1992 Tilrkiye- 1992 I liirriyct-1992 Gerek-1992 Cumhuriyet-1993 Yeni Politika-1995 Evrensel-1996 Halkn Gc-1996 Kurtulu-1998 Cumhuriyet-1999