You are on page 1of 4

Bujar Mehmeti

Recension

Francis Fukuyama: Ndertimi i shtetit; qeverisja dhe redi botror n shekullin e njzet e nj, AIIS, Tiran , 2010

Autori i librit mbart mbi supe nj histori t gjat akademike dhe politike, Profesor n universitetin amerikan John Hopkins, autor i shum librave t famshm, dhe ish-kshilltar i presidentit Bush . Autori prmes ktij libri dshiron ta v n dukje faktin se edhe n ditt e globalizmit shteti mbetet ende nj nga faktort m t rndsishm dhe se shum prej problemeve t sotme, nga lufta kundr semundjeve p.sh Sida e deri tek lufta kundr terrorizmit, i atribohn dshtimit n ndrtimin e shtetit. Autori pohon se qllimi i vendeve t dobta duhet t jet gjetja e mnyrs optimale pr ndrtimin e shtetit.

Ndoshta sot nuk ekziston qshtje m e rendsishm n politikn e jashtme se ndrtimi-krijimi i shtetit dhe vendosja e paqs. Autori thekson se q prej Lufts s Dyt Botrore, Shtetet e Bashkuara kan drguar tet mision t mdha shtet-ndrtimit . Rezultatet kan qen t prziera me raste t qarta t suksesit n Japoni dhe Gjermani, raste t qarta t dshtimit n Somali dhe Haiti, si dhe suksesi i przier n Kosov dhe Bosnje. Autori shton s sht shum hert pr t gjykuar mbi prpjekjet aktuale n Irak dhe Afganistan, por vshtirsit kan qen t dukshme. Padyshim q nj nga arritjet m t vshtira t politiks

Bujar Mehmeti

sht transforimimi i ktyre vendeve n demokraci liberale. Me kt t paktn, Francis Fukuyama tenton t na ndihmoj n t kuptuarit e procesit t shtet-ndrtimit.

N kapitullin e par Fkuyama thot , se dshtimet e dukshme t ekonomis s centralizuar tregojn vetm se fushveprimi i shtetit duhet t jet i kufizuar. Ktu autori rndsi i kushton tregut t lir, dhe thot s kolapsi i sistemeve ekonomike komuniste, ka dhn nj shtytje n zvoglimin e ndikimit t shtetit n kto vende. Shteti nuk duhet t marr prsipr t bj shum, por n funksionin e tij t duhur, ai duhet t jet i fort, jo i dobt. Shteti duhet, n minimum, t siguroj rendin , ligjin dhe mbrojtjen. Shteti duhet t prcaktoj t drejtat pronsore dhe t miratojn masa e t shndetit publik. Ai bn dallimin midis fuqis dhe shtrirjes s pushtetit qeveritar. Shtrirja e pushtetit t shtetit lidhet me funksionet q ai kryen.

Fukujama kthen vmendjen e tij pr transferimin e kapaciteteve institucionale. Ai konkludon se njohurit organizative dhe dizajni institucional,sht n kontrast me faktort social dhe kulturor, sht m e leht pr t transferuar administratn publike, duke u mbshtetur n teorin e firms. Fukuyama ofron nj analiz t forcave t ndryshme n pun e ndrtimit t institucioneve qeverisse. Temat e diskutuara prfshijn dykuptimsi

organizative, paqartsit kryesore agjent- problemet dhe shtjet q lidhen me organizatat centralizuara dhe t decentralizuara. Prfundimi sht se ne kemi nevoj pr t kuptuar se cilat aktivitete t shtete ndrtimit duhet t drejtohet n nj nivel kombtar dhe t cilat nga ato do t jen m t suksesshme nse ndrmerren n nivel lokal. Faktor determinues sht "shkalla e mosprputhjes lokale" pr secilin aktivitet. Disa institucione, t tilla si bankingut qendror, jan m t leht pr tu transportuar sepse jan t ndara nga kushtet lokale dhe pr kt arsye mund t jet efektive pa nj kuptim t plot t ktyre kushteve. Institucione t

Bujar Mehmeti

tjera, t tilla si nj sistem ligjor ose edukimi, kan nj nivel t lart t mos prputhsjes n nivel lokal pr shkak se ata duhet t marrin n konsiderat kushtet lokale, t tilla si kultura, q t veprojn n mnyr efektive.

N kapitullin e tret, Fukuyama shkurtimisht fokusohet n prpjekjet pr ndrtimin e shtetit n Irak dhe Afganistan, duke vn n dukje dallimin n mes t dy shteve - vendeve. Afganistani nuk ishte nj shtet modern kshtu nationbuilding prpjekjet pr ndrtimin e shtetit duhet t fillojn nga e para. Iraku, n t kundrt, kishte arritur nj nivel relativisht t lart t zhvillimit n periudhn e paralufts. Ato duke krkuar pr nj diskutim etik t ndrhyrjes s huaj dhe prpjekjet n vendosjen e demokracis nuk do t gjeni ktu. Nj fakt sht i rndsishm se Fukuyama asnjher nuk diskuton nse qllimi i nationbuilding prpjekjet pr ndrtimin e shtetit demokracie t fort liberale. duhet t jet ndrtimi i nj shteti t fort apo nj

Ka disa fusha t mdha q mund t ket qen e trajtuara n m shum detaje gjat procesit t shtet ndrtimit. Fukujama sakt pranon se kultura prshkon prpjekjet e shtetndrtimit dhe rrit vshtirsit e transportimit t kapaciteteve institucionale . Edhe n rastin e administrats publike dhe kapaciteteve organizative, t cilat jan institucionet m t lehta pr t transferuar, Fukuyama pranon se ato jan "t ndikuar rnd nga struktura sociale, kultur, dhe variablave t tjera q nuk jan nn kontrollin e drejtprdrejt t politikave publike.

Pr Fukujama, shtetet e dobta prbj nj rrezik t madh pr Shtetet e Bashkuara. "Problemi me t cilin prballn Shtetet e Bashkuara sht se qeverit e dshtuara mund t krijojn krcnime patolerueshme t siguris n formn e grupeve terroriste, grupe t cilata n raste ekstreme arrijn t fusin n posedim armt e shkatrrimit n mas dhe kto arm ti

Bujar Mehmeti

prdornin kundr SHBA-ve. Un nuk mndoj q ky rrezik sht imagjinare, por n formn si e paraqet Fukuyama at, rreziku mbete thjesht nj mundsi spekulative. Nse ne jemi t angazhuar maksimalisht n procesin e shtet ndrtimit pr t luftuar at, nuk kemi nevoj pr disa vlersim t mundsis s rrezikut. N vend t ksaj, n stilin tipik t neokonservatorizmit, mundsia q t lind nj krcnim mjafton pr t justifikuar nj siprmarrje- mision kaq masiv n kt rast.

Prkundr gjith ktyre shtjeve, libri i Fukuyamas ofron shum njohuri t rndsishme n procesin e ndrlikuar t ndrtimit t shtetit. Autori nuk na siguron vetm nj korniz pr t kuptuar procesin e shtet ndrtimit, por edhe ofron nj analiz t thell t forcave t ndryshme n punen e transferimit t aftsive institucionale dhe t qeverisjes. Politikbrsit tek ky liber do t gjenin shum msime t rndsishme dhe t aplikueshme n perpjekjet e procesit t shtet ndrtimit t tanishm dhe t ardhshm. Studiusit do t gjenin pyetje interesante q do t t shrbej si baz pr krkime n t ardhmen n kt fush.

Recensioni permban 1.028 fjal.

You might also like