MSLMAN SAVALARI AI

ada kresel politikalarn en nemli sorun alan amzda Mslmanlarn savalardr. Mslmanlar, dier uygarlklarn halklarndan ok daha fazla, hem kendi aralarnda hem de gayrimslimlerle atmaktadrlar. Mslmanlarn savalar, souk savan uluslararas atma formunun yerini almaktadr. Bu savalar, terrizm, gerilla savalar, sivil savalar ve devletler aras atmalar kapsamaktadr. Mslmanlarn iddetlerinin bu rnekleri, slam ile bat arasnda veya slam ile tekiler arasnda byk bir medeniyetler atmasna neden olabilir. Bu atma nlenemez olmamakla birlikte, Mslmanlarla ilgili olarak, daha ok dank, birbirinden farkl ve belli sklkta devam edecee benzemektedir. Mslman savalar a 1980lerde souk savan k ile balamtr. 1980de Irak rana saldrd ve ardndan kan savan bilanosu en az 500 bin l ve yzbinlerce yaral oldu. Ayn dnemde Sovyetlerin Afganistan igali, 1989da Sovyetleri ekilmeye zorlayan dinamik bir direniin domasna neden oldu. Bu zafer Amerikan teknolojisi, Pakistann eitim ve yardm, ounluu Arap lkelerinden olmak zere slam lkelerinden binlerce savann katklar ile mmkn oldu. Ardndan Saddam Hseyin Kuveyti igal ederek ilhak etmeye kalkt. Birleik Devletler Saddama kar, iinde slam lkelerinin de bulunduu uluslararas bir koalisyonu organize etti. 1990larda iddet Bosna, Kosova, Makedonya, eenistan, Azerbaycan, Kemir, Hindistan, Filipinler, Endonezya, Ortadou, Sudan ve Nijeryada Mslmanlarla ve gayrimslimler arasnda meydana geldi. Dnya genelindeki Mslman organizasyonlar ve terristler kadar Afganistan savandan kalan mcahit savalar da bu atmalarn birounda merkezi rol oynadlar . 1990larn ortalarnda, Mslmanlarn kendi aralarnda ve gayrimslimlerle atmalarnn yaklak yars etnik atmalardr. The Economistten bir uzmana gre Mslmanlar, 1983-2000 arasndaki 16 byk uluslararas terrist eylemin 11inden belki de 12sinden sorumludurlar. Amerikann terrizmi destekleyen lkeler listesindeki 7 lkenin 5i slam lkesidir. Terrizmle ilikileri olan yabanc organizasyon listesinde de durum ayn. 1980-1995 arasnda ABD silahl kuvvetlerinin denizar 17 askeri harekat Mslmanlara kar oldu. Uluslararas stratejik alma enstitsne gre 2000 ylnda 2/3 Mslmanlarla ilgili 32 silahl atma meydana gelmitir. Oysa Mslmanlar dnya nfusunun sadece 1/5 ini oluturmaktadrlar. 11 Eyllde balayan iddeti yeni sava olarak tanmlad yetkililer. Ancak, zannedildii gibi bu yeni bir sava deildir. Bu yeni durum, Mslmanlarla ilgili nceki iddet rneklerinin artarak devam etmesinden ibarettir. Bununla birlikte nceki slami terrizm, greceli olarak daha snrlyd. 1983de Beyrutta ABD Marinasna saldrda 299 insan ldrld. 1988de Panam Havayollarna saldrda 270, 1998 ABDnin Afrika bykeliliklerine saldrda 224 kii ldrld. Farkl slam lkeleri ve Mslman gruplarn bu saldrlarla ilikileri sz konusudur.. 1993 balarnda Amerikallara ve Amerikan faaliyetlerine saldrlarn arkasnda ve merkezinde Usame Bin Ladin grnyordu. 11 Eyll, yaklak 40dan fazla lkede rgtlenmi hcreleriyle uzman ve kaynaklaryla mkemmel terrist saldr planlar yapabilecek bir global terristin varlnn farkna vardrd. te yandan ilk defa iletiim ann fel olmas ABD iinde devasa bir etki yaratt ve bu hareket kimyasal ve biyolojik saldr ihtimalini kuvvetlendirdi. Mslman savalar a Amerikann iine kadar girdi. Hi kukusuz bu savalarn eitli sorumlular var. Hristiyanlara kar devam eden savata Sudanllar, Gazze ve Bat eriaya yerlemek ve askeri varln srdrmek yoluyla ikinci intifadann balamasndan ve de provokasyonundan srail sorumludur. Btn bunlarn zerinde yine de Mslman savalar a birok genel olayda kendi kklerinden kaynaklanan nedenlere sahiptir. Ancak bu, slam inanc ve doktrininin mirasnn tabiat gerei deildir. Hristiyanlkta olduu gibi taraftarlarnca bar iin de,

sava iin de kullanlabilir. ada slami savalarn temelinde politik nedenler yatmaktadr. Yoksa 17. Yzyln dinsel doktrinleri deil. lk nce hemen her yerde getiimiz birka on ylda Mslman toplumlar arasnda slami kimlik, slami hareket ve slami bilinte, sosyal, kltrel ve siyasal alanlarda ciddi gelimeler oldu. Sz konusu bu slami dirili birok alanda olduu gibi yapcdr. Modernleme ve globallemenin nemli nedenlerinden biridir. Mslman ynetimlerin yetersiz kald ve zemedii isizlik, eitim, salk, refah, moral deerler ve sosyal yardmlar konusunda slami organizasyonlar gelien kentsel Mslman nfusun ihtiyalaryla bulutular ve karlamaya altlar. Buna ek olarak birok Mslman toplumda slamclar ar baskc rejimlerin tabii muhalifi roln stlendiler. Bu slami dirili ayn zamanda baz kk marjinal gruplar arasnda da yayld ve bunlar terrizmin ve gayrimslimlere kar gerilla savalarnn potansiyel elemanlar oldular. kincisi genel olarak slam dnyasnda ve zel olarak da Araplar arasnda, batya ve onun zenginliine refahna gcne ve kltrne kar byk bir haset, dmanlk ve ekememezlik sz konusudur. Bu ksmen, 20. yzyln nemli bir blmnde, slam dnyasndaki bat emperyalizminin ve egemenliinin, ksmen de bat politikalarnn sonucudur. 1991den beri Iraka yaplan Amerikan saldrlarnn sraille Amerika arasnda devam eden yakn ilikilerden kaynaklanmaktadr. Bu reaksiyon, Mslman toplumlarn bat tarafndan desteklenen kendi baskc hantal ve rveti ynetimlerine olan tepkilerinden daha yaygndr. ncs, slam dnyasndaki kltrel, politik, etnik, dini ayrlklar ve farkllklar Mslmanlar arasnda iddeti tevik etmektedir. Ayn zamanda deiik slami gruplarn ve ran ve Suudi Arabistan gibi ynetimlerin, kendi aralarnda, kendi slami anlaylarn yayma noktasndaki rekabetleri gerei, Bosnadan Filipinlere kadar slami gruplar, mslman olmayanlara kar savalarnda desteklemektedirler. Eer bir yerde iki egemen, dominant devlet olsayd slam dnyasnda, ki Osmanl mparatorluunun sona ermesinden beri olmamtr, mslman dnyada daha az iddet olurdu. Muhtemelen mslman ve gayrimslim dnyada da daha az olurdu. Drdncs, slami dirili birok slam toplumunda yksek doum oranyla e zamanl olarak ortaya kt. Bu hzl nfus art 16-30 ya arasnda geni bir nfusu patlamasna yol at ki bu da genlik patlamasn dourdu. Bu yalardaki erkekler ortaretim, teknik ve yksekretimde ylmakta, ounluu isiz ve bu nedenle batya gmekte radikal rgtlere ve siyasal partilere ye olmakta, az bir ksm da mslman gerilla rgtlerine ve terristlere katlmaktadrlar. Bu faktrler mslmanlarla ilgili geni ve yaygn iddetin kaynaklar arasndadr. Gnmze kadar bu iddet geni lde lokal ve snrlyd. Bu durum slam, bat ve dier uygarlklar arasnda geni bir uygarlklar savana yol aar m? Bu, Usame Bin Ladinin ak bir hedefidir ve de nitekim ABDye cihad ilan etti. Mslmanlardan, Amerikallar grdkleri yerde ldrmelerini istedi ve cihad iin mslmanlarn her yere dalmalarn emretti. slamn eitli versiyonlar nedeniyle bu arzusunda baarl olamad. Dier taraftan ABD terrizme kar global sava ilan etti. Fakat gerekte birok ynetim farkl birok terrist gruba kar savamaktadr. ABD ncelikle Alkaide ile ilgilenmektedir. Dier ynetimler ise kendi lokal terristleriyle ilgilenmektedirler. Bir genel uygarlklar atmasn yaratacak mevcut potansiyel, 11 Eylle tepkiler ve ABDnin cevab uygarlklar ekseninde yer ald. Batl ynetimler ve milletler terrizmle savata ABDden yana tavr koymaktadrlar. Bu yarg zellikle Anglo kltre sahip ngiltere, Kanada ve Avustralya iin dorudur. Bu lkeler ABDyi derhal askeri kuvvetlerle de desteklediler. Kendilerini ABDnin sorunlaryla btnletiren Almanlar, Franszlar ve dier Avrupa toplumlar ABDye desteklerini ilan ettiler. Bunlar ABDye yaplan saldry kendilerine yaplm gibi kabul ettiler. Bu bak kendini nl Le Monde gazetesinin Hepimiz Amerikalyz manetiyle su yzne kard ve Berlinlilerin sesleri bizler New Yorkluyuz diye yankland. Bakan Kenedy Meydannda Bat dndaki gayrimslim dnyada da Rusyada inde Hindistanda Japonyada saldrya reaksiyon destek grd ve sempati ile karland. Hemen hemen tm mslman ynetimler terrist saldry knadlar. Kukusuz kendi otoriteryen rejimleri iin tehdit oluturan ar radikal slamc gruplarla ilikilendirerek. Sadece zbekistan, Pakistan ve Trkiye, ABDye dorudan destek verdi. Arap lkelerinden sadece rdn ve Msr ABDyi onaylad. slam lkelerinin ounda halkn

ou terrist saldry knad, ok kk bir ksm da saldry onaylad. Ve yine byk bir ksm ABD yi sulad. ABD ve mttefiklerinin daha iddetli ve uzun sren askeri g kullanmlar muhaliflerine kar mslmanlarn daha yaygn ve iddetli reaksiyonlarna neden olacaktr. 11 Eyll batnn birlemesini salad. 11 Eylle cevabn uzamas da slam birliini salayabilir. Mslman savalar a, nedenler ortadan kalkarsa ya da kaldrlrsa sona erecektir. ran da aka olduu gibi nesillerin baars ile slami uurun iddeti azalabilir. Mslmanlarn batya dmanlklar ABDnin sraile ynelik politikasnn deimesi ile azaltlabilecektir. Yine de uzun dnemde slam lkelerinde ekonomik sosyal ve siyasal koullarda iyileme gerekli olacaktr. Kendi halknn temel ekonomik ve sosyal ihtiyalarn karlayamayan ve zgrlkleri kstlayan bask uygulayan ynetimler hem kendilerine hem de kendilerini destekleyen batya kar iddete dayanan muhalefet retmektedir. Bunun gibi baz mslman olmayan ancak mslman nfusu kontrol eden Rusya, Hindistan ve srail gibi ynetimlerde, kendi tarzlar olarak yanl ynetimleri tercih etmektedirler. slam dnyasnn iinde bulunduu bu danklk yakn gelecekte ortadan kalkacak gibi grnmemekle birlikte nfus hareketleri ve gelimeleri olduka olumludur. Birok slam lkesinde doum oranlar dmektedir. Balkanlarda bu olduka dramatik bir hal almtr. Arabistan dahil baz Mslman toplumlarda bu oran hala yksektir. 2020lere kadar Mslman toplumlarda gen nfus sorunu azalacaktr. Mantken bundan sonra Mslman savalarnn a tarihe mal olacak ve yeni ada dnya toplumlar arasnda baka iddet formlar hakim olacaktr. n