AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

AMERKAN BARI GNLLLERNN TRKYE'DEK FAALYETLER

Kullanc Deerlendirmesi: Zayf Mkemmel
Yazar Gnl Kanat

/1 OYLA

Kaynak: Kanat, Gnl. 2011. "Amerikan Bar Gnlllerinin Trkiye'deki

Faaliyetleri" Eitiim Dergisi. Say: 29. Ocak 2011.

AMERKAN BARI GNLLLERNN TRKYE'DEK FAALYETLER

Gnl Kanat [1] ZET Bar Gnllleri rgt 1961 ylnda kurulmutur. Bar Gnlllerinin amac dier milletleri yakndan tanmak, Amerikallar dier milletleri tantmak ve gelimekte olan lkelere kalknmalar hususunda becerili igc ile yardmc olmaktr. Bar Gnllleri 1962-1970 yllar arasnda Trkiyede bulunmulardr. lkemize gelen gnll says 1201dir. Bar Gnlllerinin drtte birinden fazlas Ankarada grev yapmtr. Gelen Bar Gnlllerinin yzde 67si ngilizce retiminde, yzde 6s ise ocuk bakm programnda almlardr. Bu gnlllerin arlkl olarak eitim sektrnde altklar grlmektedir. Bar Gnllleri lkemizden 38 yl nce gittiler ancak yaynlar ile lkemizin ABDde tantmna olumlu ve ya olumsuz etkileri devam etmektedir. Trkiyede Bar Gnlls olarak bulunanlar tarafndan internet zerinde arkadaslar.info isimli site oluturulmutur. Sitenin amac, Trkiyede genel olarak, Amerikan gnll rgtleri tantlm, Bar Gnlllerinin dnyadaki ve Trkiyedeki almalarna yer verilmitir. Bu tr gnll kurulularn eitim boyutu incelenmitir. Ayrca bu alman, lkemizde gnll genlik organizasyonlarnn tantlmasna ve kurulmasna katk salayaca umulmaktadr. Anahtar Kelimeler: Bar Gnllleri, Bar Gnlllerinin Trkiyedeki faaliyetleri GR Dnyann zellikle Orta Asya, Kafkasya, Orta Dou ve Afrika corafyalar olmak zere, az gelimi ve gelimekte olan lkelerin youn bulunduu ve stratejik neme sahip blgelerinde Bar Gnllleri olarak adlandrlan bir rgt faaliyet gsteriyor. Bar Gnllleri (peace corps) projesi, ABDde 1961 ylnda dnemin bakan Jonn F.Kenedy tarafndan, parlamento karar ile kurulmutur (zbalkan ,1970).

1 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

1962-1972 yllar arasnda Trkiyede de faaliyet gstermi olan Bar Gnllleri, 1962-1965 dneminde komularmz Suriye, ran ve ksmen Irakta almalarda bulunmu, 1991 ylnda Sovyetler Birliinin dalmasyla birlikte, oluan boluktan istifadeyle gnll almalarn Orta Asya ve Kafkasya alanlarna kaydrm, 1993 itibariyle de ivme kazandrmtr. Bar Gnlllerinin says net olarak bilinmemektedir. Ancak st ynetimin; Kuruluundan bugne kadar 180 bini akn Bar Gnllsnn esitli lkelerde grev yapt ynndeki aklamasn yetkili az olmas nedeniyle, doru ve net bilgi olarak almak gerekir. Bar Gnllleri, zellikle eitim nosyonuna sahip belli meslek dallarnda zel yetimi veya yetitirilmi kadnl erkekli ahslardan seilmekte; 40arl, 50erli gruplar halinde eitli lkelerde genellikle iki yllk sreyle gnderilmekte, faaliyet gsterdikleri lkelerde stlendikleri grevlerini birbirine devretmek suretiyle srdrmektedirler. Bar Gnlllerinin faaliyet alanlar, demokratik reform, eitim, salk ve hukuk reformlar, ekonomik ve ticari geliim, enerji, gda ve zel sektr alanlardr. Gnlller, gittikleri az gelimi lkelerde, halkn gelenek ve grenekleri, dili, dini ve etnik yaplar, farkllklar, bireysel ve toplumsal refleksleri, dnya grleri, kuvvetli ve zayf ynleri, kltr ve eitim dzeyleri gibi toplumun belirleyici zelliklerini, yaplarn renebilmek amacn gtmlerdir. PROBLEM CMLES Bar gnlllerinin amac ve Trkiyedeki faaliyetleri nelerdir? ARATIRMANIN AMACI Bar gnlllerinin dnyadaki ve Trkiyedeki faaliyetlerini belirlemek. ARATIRMANIN ALT AMALARI Bar gnlllerinin; 1.Genel Yaps ve zellikleri, 2.Amalar, 3.Bar Gnlls Olmann artlar, 4.alma Alanlar, 5.Eletirildii Alanlar, 6.Trkiyedeki Bar Gnllleri, 7.Gnmzdeki almalar, YNTEM Bu aratrmada yntem olarak literatr taramas yaplmtr. Bu amala aratrma konu ve problemine ilikin kuramsal temeller ve benzer almalarn sonular incelendi. Konuya ilikin kaynak taramas yaplarak kitap ve makaleler derlendi. nternet kaynaklarna bavuruldu. Ulakbimden faydalanld. Eitim ve kltr konularyla ilgilenen uzmanlarla tartlarak

2 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

grler gelitirildi. BULGULAR VE YORUM 1.1.BARI GNLLLERNN GENEL YAPISI VE ZELLKLER Bar Gnllleri kurulduu 1961 ylndan beri 138 lkede 180 bin gnllyle hizmet vermitir. 2005 yl itibariyle gnll says 7.300dr. Bu grubun ya ortalamas 29, ortanca ise 25tir. Gnlllerin yzde 62i bayan yzde 39u baydr.Yine grubun yzde 92si bekar yzde 8i ise evlidir.Gnlllerin yzde 7si 50 ya zerindedir. Grubun yzde 82si niversite mezunu, yzde 13 ise lise diplomal insanlardr. Bugn hizmet verilen lke says ise 78dir. Bar Gnlllerinin zellikleri: Uluslar aras gnll kurulular arasnda en ok evre projesi yrten kurumdur. Bar Gnllleri 200 zerinde dil ve lehe bilmektedirler. Tm dnyada 1000in zerinde gnll, kk iletmelerde geliim programlarnda almaktadr. Bar Gnllleri Yazarlar isimli bir yazar grubu olumutur. 1.2.BARI GNLLLERNN AMALARI Kenedye gre Amerikal genlerin sava erleri olarak yetitirilmesinden vazgeilmeyecek; ayn zamanda onlarn bar elileri olmalar da salanacaktr. Genler iki yllna geri kalm lkelerin halklaryla beraber yaayacaklar ve onlara Amerika lkcln, dinamizmini, dnya grn reteceklerdir. Bylece gen Amerikallarn nclnde hr dnya koalisyonu gerekletirilmi olacaktr (Schwartz, 1993). Gnlller; zgrlk, ok alma, demokrasiye inan, eitlik, pragmatizm, fedakarlk, kurumsallama ve bireycilik gibi Amerikan deerlerini fakir dnyaya getireceklerdir (Latham, 2000). rgtn geleceinin olabilmesi iin medya yoluyla bir Bar Gnllleri efsanesi oluturulmutur. Bu efsanede Bar Gnllleri gen, atletik, yakkl ve gzel olduu kadar zeki, enerjik Amerikallar olarak gsterilmitir. Kenedynin oluk ocuu, ikinci bir hal ordusu gibi eletiriler yaplmasna ramen, medyann almalaryla baarl olmu, rgt halk tarafndan benimsenmitir (zbalkan, 1970). Kenedye gre Bar Gnllleri hem souk savata bir silah olacak hem de dnya milletlerinin iyiliine katkda bulunacaktr (Schwartz, 1993). Kabul edilen Bar Gnllleri Yasasnda ama bulunmaktadr (Goldberg, 1998). 1. Hizmet edilen dier insanlara ve dnyaya gl Amerika anlay kazandrmak, dier milletlerin Amerikallar daha iyi tanmalarn ve onlara dost olmalarn salamak. 2. Amerikan milletinin teki lkelerin insanlarn daha iyi anlamalarn salamak. 3. lgili lkelerin ekonomik ve sosyal gelimeleri iin yetikin insan gcne olan ihtiyalarn gidermeye yardmc olmak.

3 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

Yukardaki amalar gerekletirmek amacyla az gelimi lkelere gnlller gnderilmitir. Az gelimi lkeler ise kalknmak iin nitelikli insan gcne ihtiya duymaktadr. Bar Gnllleri ile az gelimi lkeler, ihtiya duyduklar teknoloji ve insan gcn salayacak Amerika ise kendine kar duyulan kuku ve gvensizlii ortadan kaldracaktr. Gnlllerin lkemize geli amac da dier lkelere gidi amacyla aynyd. lkemizi yakndan tanmak, Amerikallar bize tantmak ve lkemize kalknma hususunda nitelikli i gc ile yardmc olmakt. Buna karlk Gizli Belgelerle Bar Gnllleri adl kitabnda Mslm zbakan Bar Gnlllerinin amacn u ekilde ifade eder: Az gelimi lkelerde Amerikan dnya grnn ve siyasal, askeri nfusunun yaylmasn ve benimsenmesini salamak, Amerikan yararna alacak etkili kurumlar ve aydnlar grubu yetitirmek, Amerikann iddet eylemlerini ve genileme politikasn irin gsterecek eylemlerde bulunarak siyasal havay Amerikadan yana oluturmaktr. Gerekten de Trkiyede bunlar ajan gibi istihbarat toplamlar, geleneksel konukseverliimizden yararlanarak Anadolu insannn evlerinin iine kadar rahata girmiler, Trkiyenin hassas taraflarn aratrmlar, feodal, etnik ve mezhepsel yapsn, sosyal durumunu, blgesel etnik ve inan farkllklarn, politik yapy incelemiler, gemi etnik olaylarnn izlerini aratrmlardr. Bunlarla birlikte Bar Gnllleri gittikleri lkelere Amerikan zevkini ve rnlerini de gtrmlerdir. Bu ise Amerikan rnlerinin yeni Pazarlara tantlmasn salamtr. II. Dnya sava srasnda Avrupa lkelerine yaplan Marshall yardmlar sava sonras ekonomiyi canlandrm ve bu canlanma Amerikan mallar iin Pazar yaratmtr (Bussiness America, 1997). 1.3.BARI GNLLS OLMANIN ARTLARI 18 yan doldurmu kiiler buraya bavuru yapabilirler. Ya konusunda da st snr bulunmamaktadr. u anda bavuru yapabilmek iin 4 yllk niversite mezunu olma art bulunmaktadr. niversite derecesi bulunmayan adaylardan ise 3 ile 5 yllk i deneyimi istenmektedir. niversite mezunu veya i deneyimi bulunan adaylarn bavurular 6-12 ay arasnda cevaplandrlmaktadr. Bavurular 4 farkl alanda deerlendirilir: 1. Teknik Beceriler: Her program alannda belli teknik beceriler ister. Ayrca belli bir konuda derece ya da deneyim gereklidir. 2. Uygunluk: Motivasyon ve kesin kararl olma, retim yetenei, duygusal olgunluk ve sosyal duyarllk gereklidir. 3. Kanuni Olma: Amerikan vatanda olma, zgr olmak, sabkasz olmak ve borlu olmamak gerekir. 4. Tbbi Yeterlilik: Btn bavuranlar salk kontrolnden geirilerek kabul edilir. Bu artlar yerine getiren adaylar arasnda Bar Gnllleri seilirler.

4 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

Gnlllerin toplam hizmet sresi 27 aydr. Gidilen lkelerde 3 aylk bir hazrlk eitiminden geirilen gnlller bu eitimi baaryla tamamlamak zorundadr. Ev sahibi lkede verilen eitim; teknik, kltrel, tarihi, lkenin dili, salk ve gvenlik konularndandr. Gnlllerin ortalama yzde 70i 27 aylk sreyi tamamlayabilmektedirler. Gnlllerin her ay iin 2 gnlk izin haklar doar; yani toplam 24 gn izin kullanabilirler. Gnlller aadaki nedenlerden dolay grevden alnabilirler. 1. Alkol almak ve bunu ktye kullanma 2. Toplumun kanun ve kurallarn kabul etmeme 3. Su ileme Bar Gnlls olanlara salk sigortas yaplr. Bulunduu lkede salk problemi ortaya karsa o lkedeki Bar Gnllleri Salk Ofisi olaya mdahale eder. Eer o lkenin salk hizmetleri yetersizse komu bir lkeye o da yeterli olmazsa Amerikaya hastane gtrlr. lkede bulunun salk ofisi ihtiya durumunda lkenin her yanna 24 saatte ulama konusunda acil durum planlar yapmlardr. 1.4.BARI GNLLLERNN ALISMA ALANLARI Bar gnlllerinin altklar alanlara bakacak olursak ; Eitim : %40 evre :%16 Salk :%15 Ekonomik Gelime: :%14 Tarm :%11 Dier :%4 Bar Gnllleri arlkl olarak eitim projelerinde grev almaktadrlar. Eitim projelerinde arlk ngilizce retimindedir. Son yllarda Bar Gnlllerinin eitim ve evre konularn temel ald belirtilmektedir (Schwartz, 1993). Goldberge (1998) gre eitim, gnlllerin daima kalbi grevidir. Bar Gnlllerinin amalar arasnda, toplumlara demokrasiyi retmek insanlar birlikte almaya ynlendirmek ve kendi problemlerini zme gcn gelitirmek gibi eitim kurumlarnn amalar bulunmaktadr (Latham, 2000). Bar Gnlllerin yzde 27si eitim alannda, yzde 22si zel irketlerde, yzde 15i kamuda, yzde 13 gnll kurulularda, geri kalan yzde 15i ise kendi ilerinde almaktadrlar (Elizabeth ve Aistair, 1998). Bar Gnllleri ayn zamanda dnyann en byk gnll ingilizce reten kurumudur. Gnlller, ingilizce retimi iin byk aba sarf ederler. Eitim yoluyla Bar Gnlllerinin dier milletleri tanmas ve Amerikallar dier milletlere tantmas daha kolay olmaktadr. Ayrca ingilizce retimi iin en uygun alan eitim kurumlardr. Bir Bar Gnlls olan Jonathan Pool (Akt.zbalkan, 1970) ngilizceye verilen nemi u ekilde anlatmaktadr: En etkili smrge aralarndan birisi dildir. nk, milletler ngilizce sayesinde Amerikan siyasetini benimsemeye ve mallarn satn almaya balar. Beyin gn salar. Bir insann konutuu dil, o insann dnce ve davranlarn

5 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

etkiler. Bir yabanc dili renip kullanan yava yava o milletler gibi dnmeye balar. Nitekim Bar Gnllleri genel hedefleri dorultusunda Trkiyede ngilizce retimine ok nem vermilerdir. 1.5.BARI GNLLLERNN ELETRLD NOKTALAR 1. ounluu gen olan ve yeterli beceriye sahip olmayan bu bireylerin az gelimi lkelere nasl bir fayda salad konusu eletirilmektedir (Waldorf, 2001). Genellikle bu lkelerde sizin kzlar, erkekler gzel ama hani tamirciler, i adamlar, retmenler? diye sorulmaktadr. ngilizce retimi formasyonu bulunmayan gnlller tahtada gramer yanllklar yapmaktadr. Bar Gnlllerinin liderlik yetenei, deneyim ve insani deerlere hassaslk gibi zellikler aranrken, uzmanlk gereken mesleki bilgiye ihtiya duyulmaktadr (Latham, 2000). 2. Bar Gnlllerini Amerikan rkl yapmakla sulayanlar bulunmaktadr. 1961de ilk kurulduunda organizasyonundaki siyah oran yzde drt iken bugn bu oran yzde ikiye dmtr. Bunun kastl yapld iddia edilmektedir (Amin, 1999). 3. CIAnn souk sava dneminde gazetecileri, din adamlarn ve Bar Gnlllerini istihbarat amacyla kulland iddia edilmitir (Cunnigham, 1996). Bar Gnllleri rgt, yapt aklamalarda istihbarat rgtlerinde almann Bar Gnlls olmak iin yeterli olmadn belirtmitir. Ayrca hkmet, istihbarat ve gnlller organizasyonu, Bar Gnlllerinin gvenlikleri iin birbirinden ayrdn belirtmitir (www.ufic.ufl.edulpeacecorps). 4. Bar Gnlllerinin yeni bir misyoner ordusu olduu ynnde eletiriler yaplmtr (Latham, 2000). 5. 1998 ylnda Bar Gnlllerinin saysn 2000 ylnda 10.000e karma karar almtr. Gnll says artna bal olarak da bteden ayrlan pay 2005 ylnda 317 milyon dolara kmtr. Bteden ayrlan payn artrlmas, Bar Gnlllerinin kamuoyu tarafndan tartlmasna yol almtr. Bar Gnllleri bu tarz eletiriler alm olmalarna ramen birok lkenin benzeri organizasyonlar kurmalarna nclk etmitir. Avrupa Birlii 1995 ylnda ald bir kararla Avrupa Gnlller Servisi adl organizasyonun kurulmasn kararlatrmtr. Bu servis ile genler kendi lkelerinde ve gelimekte olan lkelerde hizmet verebilmektedirler (Comission of the Europeon Communities, 1995). ABnin yan sra Japonya, Kanada, rlanda, Yeni Zelanda, Avustralya ve ngiltere bu tr gnll organizasyonlar kurmulardr (Goldberg, 1998). 2.1.TRKYEDE BARI GNLLLER Trkiyeye gelen Bar Gnllleri 27 Austos 1962 tarihinde yaplan ikili antlama zerine Eyll 1962den itibaren Trkiyeye gelmeye balamlardr.

6 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

mzalanan antlamann artlar yledir (zbakan, 1970): 1. Gnlller Trkiyede her iki hkmetin belirledii resmi ve zel kurumlarn dorudan doruya denetlenmesi altnda alacaklardr. 2. Gnlllerle ilgili btn meselelerde ABD Hkmeti temsilcilerine tam bilgi verecek ve onlarla istiarede bulunarak i birlii yaplacaktr. 3. Gnlllere ikamet teskereleri harsz olarak verilecektir. Ayrca gnlllerin geim masraflarn karlamak zere alacaklar meblalar hibir vergiye tabi tutulmayacaklardr. 4. Her iki hkmet uygun grrlerse antlamann uygulanmas bakmndan gerekli grlen dzeltmeleri yapabilirler. Yukardaki antlamaya dayanarak 1962-1969 yllar arasnda lkemize 1201 Bar Gnlls gelmitir. lkemize en az gnll 1962 ylnda (39 kii), en fazla gnll ise 1965 ylnda (382 kii) gelmitir. Bar Gnlllerinin 200e yakn kasaba ve kylerde dierleri ise il merkezlerinde grevlendirilmitir. Bar Gnlllerinin grevlendirildikleri blgeler ve gnll saylar Tablo 1de verilmitir. Tablo 1.Bar Gnlllerinin Blgelere Gre Dalm Blge Il says Gnll says Marmara 10 173 Ege 5 154 Kuzey Anadolu 15 164 Gney Anadolu 6 101 Dou ve 15 105 Gneydou Orta Anadolu 13 187 Ankara 1 317 Toplam 65 1201

% 14.4 12.8 13.6 8.4 8.8 15.6 26.4 100

Protokolde Dou ve Gneydou Anadolu blgelerine Bar Gnlls gnderilmeyecei belirtilmesine ramen bu blgelere 163 gnllnn gnderildii grlmektedir. Bu gnlllerin yzde 74 il merkezinde, yzde 43,7si ile merkezlerinde, 12,3 ise kylerde bulunmutur. Trkiye gelen gnlllerin alt programlar aada verilmitir. Tablo-2:Trkiyede Bar Gnlllerinin altklar Program Say ngilizce retmenlii 803 Toplum kalknmas 168 ocuk bakm 77 Salk 45 Tberkloz kontrol 30 Ev ekonomisi 15 Turizm 10 niversitede okutmanlk 37 programlar yzde 67 14.1 6.4 3.8 2.5 1.3 0.8 3.0

7 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

Bar gnllleri brosu Toplam

16 1201

1.3 100

Trkiyede Bar Gnlllerinin arlkl olarak ingilizce retiminde grev aldklar grlmektedir. Ayn zamanda 27 Austos 1962 tarihinde Salk Bakanl ile Bar Gnllleri arasnda kabul edilen protokol ile Bar Gnlllerinin Trkiyeye gelmeleri ve ocuk bakm programlarnda almalar kabul edilmitir. 1963 yl Kasm ay sonunda gelen gnlllerden bir ksm Sosyal Hizmetler Akademisinde, bir ksm ocuk Esirgeme Kurumunda almaya balamtr. 1963 ylnda 8,1964 ylnda 24, 1966 ylnda 18 ve 1969 ylnda 13 kiilik grup olmak zere toplam 77 Bar Gnllsnn ocuk bakm programnda alt belirtilmektedir (Gizli Belgelerle Bar Gnllleri). Gnlller bu almalar srasnda ocuk Esirgeme Kurumu Yuvalarnda almtr. almalar, oyunlar ynetmek, kk ocuklarla ilgilenmek, eitim seminerleri dzenlemek, bror, pankart hazrlanmas, oyun aralar yapma, ocuk bakmnda alacak gnlller bulma, zrl ocuklarla ilgilenme gibi almalarda bulunmulardr. 1969-1970 dneminde ocuk Esirgeme Kurumuna bal kurululardan AdaPazar ocuk Yuvas, Ankara Keiren ocuk Yuvas, Balkesir ocuk Yuvas, zmir Basmane ocuk Yuvas, Mersin ocuk Yuvas ve Bandrma ocuk Yuvasnda toplam 9 Bar Gnllsnn alt belirtilmektedir. Kurumun 1964-1965 yllarn kapsayan alma Raporunda ,Amerikan Bar Gnlllerinin Yuvalarmzda almalar bal altnda ; Geen yl, mteffa Amerikan Cumhurbakan Kennedy program gereince memleketimize gelen Bar Gnlllerinden 18-20si kurumumuza verilmitir. Bunlara greve balamadan nce Genel merkezde mdrlerinin de katld bir toplantda Genel Bakan bir grme yaparak, kurumumuzun alma artlar ve ekilleri zerinde kendilerine geni bilgi vermitir. Bunlar esasen Amerikada ksa ve uzun devreli bir kurs grmlerdir. Kendileri yuvamza taksim edilmiler ve balatlmlardr. drt aylk bir almadan sonra Bar Gnlllerini, kendi mdrleri Ankarada toplam ve alma sonularyla grlerini sormulardr. Genel Bakan ve Ynetim Kurumumuzun hazr bulunduu ve birka gn sren bu toplantda karlkl fikirler sylenmi ve daha iyi sonular alnmas ve bunlarn almalarnn daha verimli olmas iin prensipler tespit olunmutur eklinde almalar zetlenmitir. 1966-1967 yllarn kapsayan alma raporunda ;Her yl Amerikan Bar Gnlllerinden belirli bir miktar yuvamzda almakta ve srelerini bitirenler tekilatlar tarafndan deitirilmektedir. Bunlarn ocuklarmza yararl olmalarn temin maksadyla gerekli kontrollerimizi yapmaktayz. Mesailerinde grlen kusurlar, mdrleriyle yaplan grmelerde dzeltilmekte olup

8 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

kendileri raporlarda yer almaktadr. Btn Trkiyede alan bu gnlllerin, stanbulda yaptklar toplantya davet zerine, Genel Bakan ve Genel Sekterimiz katlmlardr. Ayn toplumda SSYB ve Milli Eitim Bakanl temsilcileri de hazr bulunmulardr. Bununla birlikte 1970 ylnda yaplan 25.Genel Kurulda stanbul delegesi Necati Ustaolu Bar Gnlllerinin kurumda altrlmamalar konusunda bir konuma yapmtr. Bu konumada Bar Gnlllerinin Trk rf adetlerine ters den davranlarda bulunduu belirtilerek kurulularda almamalar istenmitir. Bunun karlnda Genel Bakan konunun devlet makamlarnca incelendiini, bu konuda imdilik aklamada bulunmayacan belirtilmitir. 13-14 Mays 1972 tarihinde yaplan 16. Genel Kongre Tutananda Bar Gnllleri ile ilgili ayrntl bilgilere girilmeden Bar Gnllleri kurum bnyesinden tasfiye edilmitir. denilerek almann sona erdirildii belirtilmitir. 2.2.BARI GNLLLERNE KARI TRKYEDE YAPILAN ELETRLER Austos 1962de Trkiyede de almaya balayan Bar Gnlllerinin baz elemanlarnn misyoner faaliyetler yrttkleri ve Dou ve Gneydou Anadolu Blgelerinde CIA adna bilgi topladklar iddialar ortaya atlmtr .(Erhan, 2000). Bu tr haber ve eletiriler sonucunda, 1996 yl sonunda, hkmet bir dizi tedbirler almtr (zbalkan, 1970). 1. Dou, Gneydou Anadolu ve Karadeniz Blgesindeki tm gnlllerin arlmas ve batya kaydrlmas, 2. Bar Gnllleri, ky ve kasabalarda Toplum Kalknmas Programlarnda baarl olamadklarndan bu programlarla ilgili gnll getirilememesi, 3. ngilizce retmenlii haricindeki programlarn kaldrlmas, 4. Gnlllerin yakndan izlenerek rapor hazrlanmas istenmitir. 1965 ylndan sonra Trkiyede arlkl olarak sol grteki insanlar, Bar Gnlllerini, Amerikan emperyalizminin bir paras olarak grm ve eletirilmitir. O dnemde, Milliyeti Trk Talebe Birlii ise Bar Gnlllerinin Hristiyanlk propagandas yaptklar gerekesiyle lke dna karlmalar ynnde gr bildirmilerdir. Bar Gnllleri konusunda yaplan eletirilerin bir blm ise Hal Seferleri ile benzerliinden dolaydr. Diyanet Dergisinde 1999 ve 2000 yllarnda kan iki farkl makalede Bar Gnlllerinin asl amacnn gizli olarak Hristiyanlk propagandas yapmak olduu belirtilmitir (Cilac, 2000; Yldrm, 1999). Trkiyede ngilizce retmeni olarak alan 454 gnllnn doldurduu bir ankete gre Bar Gnllleri, halkn Amerika hakknda daha ok bilgi edinmesi amacna yzde 82 orannda, Trkiyeyi ve halkn daha iyi anlamak ve tanmak amacna yzde 97 orannda ve Trkiye iin iyi bir i yapmak amacna ise ancak yzde 38 orannda ulatklarn bildirmilerdir (zbalkan, 1970). 2.3..TRKYEDE BULUNAN BARI GNLLLERNN GNMZDEK

9 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

ALIMALARI Tm dnya lkelerinden dnen Bar Gnlllerinin bulunduklar lkelerle ilgili ok sayda kitap yazd grlmektedir. ABDde Bar Gnllleri yazarlar olarak bir yazar grubu ortaya kmtr. Trkiyede Bar Gnlls olarak bulunup da kitap yazan 10 kiiye ulailmtr. Bu kiilerin en nls Tom Brosnohan dr. 1967-1969 yllar arasnda Trkiyede turizm programlarnda almtr. Trkiye hakknda drt kitab bulunmaktadr. Kitaplardan Yalnz Gezegen Trkiye isimli olan 1993-1999 yllar arasnda 6 bask yapmtr. Ayrca Trkiye Seyahat Atlas bulunmaktadr. Kitaplar seyahat rehberi eklindedir. Kendisiyle yaplan bir syleide Trkiyeyi ikinci vatan olarak grdn sylemitir. (www.peacecorpswriters.org). Dier bir yazar ise Ginger Tylor Saloludur. 1968-1970 yllar arasnda Trkiyede Bar Gnlls olarak bulunmutur. ngilizce retimi programnda grevliyken bir Trk ile tanp Trkiyeye yerlemitir. Trkiyeyi tantc yazlar bulunmaktadr. nternette Trkiyeyi anlatan bir makalesine ulalmtr. Trkiyede bulunup makalesine ulalan bir dier yazar ise Paul J.Magneralladr. 1963-1965 yllar arasnda Trkiyede bulunmutur. Ankara ve Burdurda doktorluk yapmtr. Trkiyede bulunduu srada kltrel antropoloji ile ilgilenmi ve bu alanda aratrmalar yapmtr. Trkiyede krsal kesim kltrn tanma frsat bulmutur. Modernizmin geleneksel Trk kltrne olan etkileri zerine aratrmalar yapmtr. alma alan olarak 1960larn susurluk kasabasn semitir. Burada ii, memur ve i adamlaryla grme frsat bulmutur. Trk aile yapsyla ilgili olarak kendi deyimiyle anahtar bilgiler toplamtr. Bu bilgiler; Trk deyimleri sayesinde bir antropoloji profesrnden bu konuda daha bilgili olduunu belirtmektedir. Yazar, makalesini misafir olarak kald aileye (Trk anne-babasna) teekkr ederek noktalamtr (Magnerella, 1993: 51). Ayrca, geleneksel ve modernleen Trk kltr, Dou Karadeniz Blgesinde yaayan halklar zerine aratrmalar, kitaplar ve makaleleri vardr. lkemizde bulunan yazarlardan Eva Macmasterin Hristiyanlk konusunda onun zerinde kitab olduu grlmtr. Dier yazarlar ise Kent Haruf, James M. Kouzes, Joanne Omang, Gordon Tylor, Tom Turner ve Judy Wandschneiderdir. Bu yazarlarn kitaplarna ve syleilerine ulalamamtr. Trkiyede Bar Gnlls olarak bulunanlar tarafndan internet zerinde www.arkdaslar.info isimli site oluturulmutur. Sitenin genel amac, Trkiyede gnll olarak bulunan kiileri bir araya toplamaktr. Grup, Trkiyeden gelen arkadalaryla toplantlar yapmakta ve lkemizde kk apl projeler yrtmektedir.

10 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

SONU VE NERLER 1961den beri 180.000 Bar Gnlls 138 lkede almalar yapmtr. Gnlllerin bu lkelerde bulunmas her iki lkenin rzasyla anlamalar sonucu gereklemektedir. Gnmzde ise 72 lkede aktif olarak bulunmaktadrlar. Bu durum hala birok lkenin bu insanlara ihtiyac olduunu gstermektedir. Bu faaliyetlerden, gnll gnderen lkenin mi yoksa ev sahibi lkenin mi faydal kt tartma konusudur. Ancak yaplan aratrmalar ABDnin daha nemli kazanlar elde ettiini gstermektedir. ABD Bar Gnllleri vastasyla dnyann 138 lkesinden birincil el bilgilere sahip olmutur. Gnlller, bu yapnn kurulduu gnden bugne yzlerce dil ve lehe renmilerdir. Ayn zamanda Bar Gnllleri ngilizce retimi yapan en byk gnll kurulu haline gelmitir. Btn bu nedenlerle gnlllerin says ve kurumun btesi, azalmak yerine her geen yl artmaktadr. Bar Gnllleri kalknma abasnda fayda salanr umuduyla Trkiyeye kabul edilmitir. Bar Gnllleri arasnda etnik ve dini farklar kullanarak ayrlklar yaratmaya alanlar olmutur. Programdan beklenen baarya ulalamad iin gnll arlmasna son verilmitir. Bu deneyim sonunda birok lke ve Avrupa Birlii benzer organizasyonlar oluturmutur. zbalkan (1970:224) 15 Aralk 1964 tarihinde Trkiye Bar Gnllleri yneticisi, Amerikan Elisi ve ODT Rektr Kemal Kurdan grmeleri sonucunda ODT merkez niversite kabul edilerek Trk Bar Gnlllerinin kurulduunu belirtmektedir. Bu rgt deneme safhasnda, ODT ve Siyasal Bilgiler Fakltesi rencilerini kapsam, ancak iki aylk uyguma sonucunda baarya ulalamadndan sonlandrlmtr. Bu alma sonucunda, lkemizin iinde ve dier lkelerde gnll almalar yapacak genler toplumsal sorumluluk, eitim, kamu gvenlii, insani yardm ve evre konusunda duyarllk gelitirecek organizasyonlarn kurulmas nerilebilir. Bu kurulular ile zellikle 18-25 ya aras genlere mesleki bilgi ve beceriler kazandrabilir belirli bir sreliine bu genlere istihdamlar salanabilir ,bu genlerin toplum yararna almalarna frsat tannabilir. KAYNAKLAR Amin, J (1999).The Peace Corps and The Srugge For Africa American Equality.Journal of Black Stadies, vol. 29, No. 6, s.809. Bussiness Amerika. (1997).The Peace Corps Creating Opportunities Throug Bussiness.vol.118,No.9s.10 Cilac,Osman.(2000).Milli ve Dini Btnlmz Asndan Trkiyedeki Misyonerlik Faaliyetleri http://www.diyanet.gov.tr/turkish/DIYANET/ekim99 /gndem4.htm. Eriim: 13.1.2011. Elizabeth, R and Aistair, B.(1998).What The Peace Corps Can Do For You,

11 -> 12

01.04.2013 16:46

AMERKAN BARI GNLLLERNN TR...

http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/65-29/571-b...

Kiplingers. Personal Finance Magazine, vol.52,No.6s107. Golgberg,M.(1998).How Goverment Can Help People.Phi Delta Koppon,vol.80,No.3s107 Latham,M.(2000). Modernization as deology: Amerikan Sacial Science and Nation Bulding in the Kennedy Era.The University Of North Caroline Press Chopel Hill and London. Magnarella,P.(1993)Prelude to Antropology.(Ed. Schwimmer E, Brian and D. Micheal Warren), Anthropol and Peace Corps. Lowa State University Press, Ames. zbalkan,Mslm(1970).Gizli Belgelerle Bar Gnllleri.Ant Yaynlar. stanbul. Schwartz,K.(1993).What You Can Do For Your Country:Inside the peacecorps,A Thirty-Year History.Anchor Books. Where do Peace Corps volunters work? www.ufic.ufl.edu./peacecorps /aro/fags.html Yldrm.H(1999).Misyonerlik faaliyetleri internetten Mays 2001de elde edilmitir.www.diyenet.gov.tr./DYANET/ ekim99/gndem7.html. Peacecorps,www.peacecorps.org Akba, O., Amerikan gnll kurulular: bar gnlllerinin dnyada ve Trkiyedeki almalar http://www.tebd.gazi.edu.tr/arsiv/2006-cilt4/sayi-1/85-99.pdf

[1] Kafkas niversitesi, Eitim Fakltesi, Okul ncesi retmenlii lisans rencisi
UYARI: Bu yaznn tm haklar sakldr. Kaynak gsterilse dahi yaznn tamam zel izin alnmadan kullanlamaz. Ancak alntlanan yaznn bir blm, alntlanan bala aktif link verilerek kullanlabilir.

12 -> 12

01.04.2013 16:46