T.C.

MLL ETM BAKANLII

GAZETECLK

FOTORAFTA IIK VE KOMPOZSYON 213GIM011

ANKARA, 2011

 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul / kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Milli Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILAMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. FOTORAFTA IIK........................................................................................................... 3 1.1. Ik................................................................................................................................. 3 1.1.1. Ik Oluumu.......................................................................................................... 4 1.1.2. Renkler................................................................................................................... 4 1.1.3. Grnen ve Grnmeyen Ik................................................................................ 4 1.1.4. Alglama ................................................................................................................ 5 1.2. Fotorafta Ik............................................................................................................... 6 1.3. In zellikleri ve Ik Kaynaklar ............................................................................. 7 1.3.1. In zellikleri .................................................................................................... 9 1.3.2. Ik Trleri ve Kaynaklar.................................................................................... 12 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 14 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 15 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 17 2. FOTORAFTA KOMPOZSYON ................................................................................... 17 2.1. Tanm ......................................................................................................................... 17 2.2. Fotorafta Kompozisyon eleri................................................................................ 19 2.2.1. Belirginlik............................................................................................................ 19 2.2.2. Sadelik ................................................................................................................. 19 2.2.3. Ritim .................................................................................................................... 20 2.2.4. Uyum ................................................................................................................... 21 2.2.5. Kontrast ............................................................................................................... 22 2.2.6. Ik ....................................................................................................................... 23 2.2.7. Perspektif ............................................................................................................. 24 2.2.8. Keskinlik.............................................................................................................. 25 2.2.9. Doku .................................................................................................................... 25 2.2.10. Hz ve Hareket zlenimi..................................................................................... 25 2.2.11. Btnlk ............................................................................................................ 27 2.2.12. Denge................................................................................................................. 27 2.2.13. Orant ................................................................................................................. 28 2.2.14. Yer ekimi ........................................................................................................ 29 2.3. Konuyu fade Edebilme .............................................................................................. 29 2.3.1. Grsel fade ......................................................................................................... 29 2.3.2. Alglama .............................................................................................................. 30 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 32 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 35 3. FOTORAF KOMPOZSYONUNDA KULLANILAN KONUMLAR .......................... 35 3.1. S Konumu................................................................................................................ 35 3.2. Daire Konumu............................................................................................................. 36 3.3. gen Konumu ........................................................................................................... 36 3.4. Kare Konumu.............................................................................................................. 37 3.5. leklendirme............................................................................................................. 37 3.6. Altn Noktalar Kuram ................................................................................................ 38

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 40 LEME VE DEERLENDRME .................................................................................. 41 4. FOTORAF EKM........................................................................................................ 43 4.1. Diyafram ve rtc Deerleri .................................................................................... 43 4.2. Fotoraf ekiminde Objenin Konumu........................................................................ 44 4.2.1. Hareketli Objeleri Fotoraflama Yntemleri....................................................... 45 4.2.2. Duraan Objeleri Fotoraflama Yntemleri........................................................ 46 4.2.3. In As ve Yn ............................................................................................ 46 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 48 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 49 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 51 KAYNAKA ......................................................................................................................... 53

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 213GIM011 Gazetecilik Ortak Alan Fotorafta Ik ve Kompozisyon Fotoraflkta k ve temel kompozisyon, uygun konum ve leklendirme kurallarnn kazandrld renme materyalidir. 40/16 ekim ncesi n hazrlk modln alm olmak. Kompozisyon kurallarna uygun fotoraf ekmek. Genel Ama: Gerekli ortam ve aralar salandnda, fotoraflkta temel kompozisyon kurallarna, uygun konum ve leklendirme kurallarna gre fotoraf ekebileceksiniz. MODLN AMACI Amalar: Uygun ortam salandnda; 1. Fotoraf ekilecek ortamn n ve zelliklerini tanmlayabileceksiniz. 2. Fotoraf kompozisyonunun temel kurallarn fotoraf ekiminden nce inceleyebileceksiniz. 3. Uygun konum ve leklendirme yapabileceksiniz. 4. Belirlenen kurallara uygun fotoraf ekebileceksiniz. Ortam: Snf ortam, fotoraf ekim stdyolar, ak alan Donanm: Projeksiyon, internet, rnek fotoraflarn slyd. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

MODLN TANIMI

SRE N KOUL YETERLK

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Fotoraf ekimi, yalnzca deklanre basp objektifin grd nesneleri kaydetmekten ibaret deildir. Gzle bakldnda fotorafn birok anlamnn olduunu grrz. Zaten ama kt zerine yansm grntlerin, uygun k koullarnda belirli bir anlam ve ieriinin olmasn salamaktr. Bu nedenle fotoraf ekiminde k ok nemlidir. Fotorafn uygun k koullarnda ve doru k deerlerinde ekilmesi gerekir. Fotorafta kompozisyon ise ereve iinde gze ho grnen bir dzen yaratma sanatdr. Kompozisyonda iyi gr; bilgi, yetenek ve deneme ile kazanlr. Eer bu etkenden biri eksik ise etkili kompozisyonlar elde etmek gtr. Yetenek kiiden kiiye deiebilir ve baarya ulamada en nemli etkendir. Deneme ise ekilen fotoraflarda uygulanan kompozisyonla artar. Yetenei ve deneyimi zengin bir fotoraf gerektiinde bu kurallar ineyerek de amacna ulaabilir. Ne var ki bu, bilgisiz baarya ulalabilecei anlamna gelmez. Deiik ve baarl fotoraf kompozisyonlar yaratabilmek iin eskiyi ve yllarn deneyimleriyle saptanm kurallar bilmeniz gerekir. Elinizdeki bu modlde yer alan bilgiler ile deklanre basmadan nce ereveye neyi nasl almanz gerektii davrann kazanarak bu kurallara uygun fotoraf ekme becerisini kazanabileceksiniz.

Fotoraf: Uzungl

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Fotoraf ekilecek ortamn n ve zelliklerini tanmlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Basl yaynlarda grdnz veya evrenizdeki insanlar tarafndan ekilmi fotoraflar inceleyiniz. ncelemi olduunuz bu fotoraflar k zelliklerine gre gruplaynz. ncelediiniz fotoraflar k zellikleri ve nedenlerine gre aratrnz. In fotorafa etkilerini aratrp bu konuda bir dokman hazrlayarak arkadalarnzla paylanz.

Aratrma iin internetten yararlanabilir ve fotoraf sergilerini gezebilirsiniz. evrenizdeki amatr veya profesyonel olarak fotoraflkla uraan kiilerden n bilgi alabilir, onlarn tecrbelerinden yararlanabilirsiniz.

1. FOTORAFTA IIK
1.1. Ik
Grme kla balar. Ik grsel nesnelerin bize yansmasn, dolaysyla grmemizi salar. Fotoraf etkileyen en nemli e de ktr. Ik enerjisi olmadan fotorafik grntnn olumas mmkn deildir. Aslnda herhangi bir grntnn oluabilmesi iin bir enerji trnn madde ile etkileip oluan bilgilerin bir yerlerde depolanmas gerekir.

Fotoraf 1.1: Doal kta iek grnts

1.1.1. Ik Oluumu
Ik, dz dalgalar halinde yaylan elektromanyetik dalgalara verilen addr. 380-780 nm dalga boylar aras dalga boyu gzle grlebilir; ancak bilimsel terminolojide gzle grnmeyen dalga boylarna da k denebilir. In zellikleri, radyo dalgalarndan gamma nlarna kadar gidebilen, elektromanyetik dalgann boyuna gre deiir. In ve tm dier elektromanyetik dalgalarn temel olarak zellii vardr:

Frekans: Dalga boyu ile ters orantldr, insan gz bu zellii renk olarak alglar. iddet: Genlik olarak da geer, insan gz tarafndan parlaklk olarak alglanr. Polarite: Titreim asdr, normal artlarda insan gz tarafndan alglanmaz.

Bir cisim, belli bir derece stldnda, ya da gazlar bir enerji yardm ile uyarldnda, stlmaya bal olarak eitli uzunlukta n saar. Gne de bu tr enerji kaynaklarndan biridir ve dalgalar halinde n yayar.

1.1.2. Renkler
Renkleri belirleyen bu dalga boylardr. Beyaz k tm renkleri ieren bir k dalgasdr. Bu durum, k bir prizmadan geirildiinde gzle de grlebilir; k dalga boylarnn krlmas ile olutuu renk birimlerine ayrlr. Buna k tayf (spektrum) denir.

Ik tayf (spektrumda renklerin grnm)

Inlarn bazlar gzle grlebilirken, bazlarn gzle alglamak mmkn deildir. CIE (Commission Internationale de lEclairage) 380 nm ile 780 nm arasndaki dalga boylarn grlebilir olarak belirlemitir. Bu grlen n 380 nmden (mavi) 700 nmye (krmz) deien kombinasyonlardr.

1.1.3. Grnen ve Grnmeyen Ik

Bizim algmz ve grnr k fotorafl sadece mor ile krmz arasnda kalan elektromanyetik dalga boylarn kullanmaktadr. Bu spektrum dnda kalan bizim kimyasal ve dijital yardmc aralar kullanmadan gremediimiz bir evren vardr. ltraviyole ve kzltesi aygtlar ile elde edilen manzara fotoraflarnda her ey olduka grnr

Elektromanyetik dalgalarn daha uzak kelerinde bulunan dalgalar bugn radarlarda, radyo teleskoplarda, X-ray kristalografide, nkleer tp ve Radyolojide kendi algmzn dnda kalan blgeyi grmekte yardmc oluyor bize. Ultrasonografi ve sonar bizi yarasalarn evrenine gtryor. Tunneling Elektron mikroskobu bize hi bir canlnn gremedii atomlar hakknda bilgi veriyor.

1.1.4. Alglama
nsan tarafndan renklerin alglanmas, a, n cisimler tarafndan yanstlna ve znenin gz yardmyla beyne iletilmesi sayesinde gerekleir. Gz tarafndan alglanan k, retinada sinirsel sinyallere dntrlp, buradan optik sinir araclyla beyine iletilir. Gz, temel birletirici renk olan krmz, yeil ve maviye tepki verir ve beyin, dier renkleri bu rengin farkl kombinasyonlar olarak alglar. Renklerin alglan d koullara bal olarak deiir. Ayn renk gne nda ve mum nda farkl alglanacaktr. Fakat insann grme duyusu n kaynana uyum salayarak, bizim her iki kouldakinin de ayn renk olduunu alglamamz salar.

Fotoraf 1.2: Gn batm fotoraflar

1.2. Fotorafta Ik
Ik, tm grsel sanatlarn temelidir ve fotoraf da ktr. Fotoraf yapmann ilk adm olan k, fotoraftaki grselliin nedenidir. Nasl resim boya ile iziliyorsa fotoraf da kla izilir. Bir ekimde fotoraf makinesinin ayarlar a gre yaplr. nk fotorafn kayna ktr (Photo Yunanca k anlamna gelir). Bir lde fotorafn baars a baldr; yani klandrmay doru yapmak gerekir. In en nemli ilevi fotorafn grnmesini salamaktr. Ik fotorafn temel tadr. Bu nedenle iyi bilmek ve buna gre de iyi deerlendirmek gerekir. ekim sonras karanlk odada yaplan ilemler de klamaya dayanr. Yani fotoraf kla balar, kla biter . Ik, doadaki elektromanyetik dalga biimlerinden biridir. Radyo, radar dalgalar, kzltesi nlar gibi Doada bulunan bir nesnenin grlmesi iin o nesnenin k yaymas ya da yanstmas gerekir. Genellikle bir cisme arpan k az ya da ok yansr. I yanstma derecesine gre cisimler saydam ( cam, su, hava ) yar saydam ( buzlu cam, ince yal kat ) saydamsz ( ta, tahta, demir ) diye snflanr. Ama yine de bu, cismin zellii, kalnl vs. ile de yakndan ilgilidir. In yaps ulat yzeyin yapsyla aktnda farkl etkiler yaratr. In yansma zelliinin yannda krlma zellii de vardr. Farkl younluktaki ortamlarda, bir ortamdan dierine geen k krlr. nemli olan uygun seebilmektir. Tpk uygun bir kompozisyonu semek gibi Ik; dolayl, dorudan, cephe (glgeleri yok ederek yzeysel bir etki oluturur ve aydnlanan cisim dzlemsel grlr), tepeden gelen k (ktlenin arln ve yer ekimini vurgular), ters k (ktlenin biimini ortaya koyar), yan k ( k-glge yardmyla dokuyu ortaya kartarak derinlik hissi verir), olarak ele alnabilir. Ayrca geli alarna ya da doal nedenlere ( kar, yamur, deniz kenar, yksek yerler ) gre n durumu da deiir. Ik, salt fotorafn oluumunda rol oynamaz ayn zamanda sanatsal balamda da belirleyici olur. Kullanlan k tarz fotorafn estetik deerinde etkili olur.

Fotoraf 1.3: Gece ekilmi bir grnt

In levleri
Ik objeleri grnr klar. Ik hacim ve derinlii sembolize eder. Ik dokuyu belirginletirir. Ik saydaml ve geirgenlii vurgular. Ik rengi vurgular. Atmosfer yaratr.

Fotoraf ekimine balamadan nce; ekim yaplacak ortamn , ekim zaman, meknn zellikleri, k kaynaklar ve konuyu aydnlatan n zellikleri nceden bilinmelidir. Bu a uygun ara gereler ve ekipmanlar seilmelidir. Gzel ve amacna uygun fotoraf ekmenin temel kural fotoraf ekilecek konun nn doru tanmlanmas ve fotoraf ekiminin k koullarna gre yaplmasdr. Fotoraf ekimi yaplacak ortamn nceden aratrlmaldr. Fotoraf ekilecek zaman doru planlanmaldr. Fotoraf ekimi, gece mi, gndz m; yoksa daha farkl bir zamanda m yaplacak? Fotoraf ekilecek meknn zellikleri incelenmelidir. Mekn kapal m; yoksa ak bir alan m? Fotoraf ekilecek ortamn k kayna doal k m; yoksa yapay k m olduu belirlenmelidir. Fotoraf ekilecek konunun zerine den n zelliklerini tanmlanmaldr. Konunun nn fotoraf ekimi iin yeterli olup olmad belirlenmelidir. Ik yeterli deil ise n en uygun olduu koullar iin planlama yaplmaldr. Ik istenen zelliklere uygun ise fotoraf ekimi iin gerekli olacak ara gereler belirlenir ve a en uygun film seilir. Fotoraf ekimi iin k asndan en uygun yer ve a tespit edilmelidir.

Doru fotoraf ekimi yapabilmek iin ncelikle k kaynaklarn, n zelliklerini ve farkl klarn fotoraf zerindeki etkilerini kavramak ve ortamdaki doru olarak tanmlamak gerekir.

1.3. In zellikleri ve Ik Kaynaklar

I, bir kaynaktan her yne doru dalgalanarak yaylan paracklar olarak dnebiliriz. Bu paracklar ekim sresince a duyarl bileiklere; yani film dzlemine arparak fotoraf oluturur.

Cisimler ana k kayna gneten veya suni k kaynaklarndan aldklar k paracklarn helozonik dalgal bir ekilde saniyede 300.000 km'lik bir hzla yanstr. Btn k trlerinin hz ayndr; ama dalga boylar farkldr. Dalga boyu n niteliini belirler. Dalga boyu ksa olan gl, uzun olan gsz ktr. Grebildiimiz en uzun dalga boyu krmz, en ksas mavi ktr. Krmznn gc renklerde olduu gibi burada da teknik olarak karmza kt. In drt zellii, hali ve iki trnden bahsedilebilir. zellikleri: Parlakl Yn Rengi Kontrast

Halleri: Dorudan Ik Yansm Ik Szlm Ik (difz )

Trleri: Doal Ik Yapay Ik

1.3.1. In zellikleri 1.3.1.1. Ik iddeti (Parlaklk)

Ik kaynann belirli bir ynde yayd n gcnn bir lsdr. Iklerler, lm noktasndaki k iddetini lp bu deeri bize rtc hz ve diyafram akl eklinde bildirirler.

Fotoraf 1.4: Farkl kta ekilmi Kz Kulesi grntleri

1.3.1.2. Kontrast
Fotorafta en karanlk ve en aydnlk blmler arasndaki k younluudur. Yani tonlar arasndaki geilerin farklldr. Ik kaynandan yaylan n konuyu her ynden eit bir ekilde aydnlatmas sonucu (bulutlu havada ekilen) fotorafta kontrast dk olur. Bunun kart n tek bir ynden konuyu aydnlatmas sonucu (gneli havada ekilen) fotorafta kontrast yksek olur. yi bir fotoraf iin kontrast ana etkenlerden biridir. Fotorafta kontrast ne fazla ne eksik olmaldr.

Yksek kontrast koyu glgelerden parlak beyaz aydnlklara kadar geni bir ton farkll ierir. Az kontrast karanlk glgeler ve parlak aydnlklarn ar ularn iermeyen daha snrl bir ton farkll ifade eder. Bir yaz gn gne tam tepedeyken zellikle ormanlk alanlarda, karla kapl ortamlarda ya da kumsallarda kontrast fazladr. Bulutlu havalarda ya da gnein yatay geldii zamanlarda ekilen fotoraflar gkyzn fazlaca iermeyen fotoraflarda kontrast azdr. Parlak gneli bir havada; yani kontrastn yksek olduu zamanlarda bir yere baktmzda tm ton farkllklarn alglayp detaylar rahatlkla grebiliriz. Unutulmamas gereken filmlerin ton farkllklarnn gzlerimiz kadar olmaddr. Film fark gz ard edilirse gzmzn grd detaylar fotorafta gremeyiz. Fotoraftaki beyaz parlak alanlar izleyicinin dikkatini konudan uzaklatrr. Donuk, yumuak tonlar daha keskin ve vurgulu olarak ne kar. Yksek kontrastn her filmi etkileyebileceini unutmadan ekeceiniz fotoraflarda ok koyu ve ok aydnlk alanlar grntnze almamaya alnz veya konuya gre konumunuzu deitirerek sonuca ulamaya alnz

1.3.1.3. Renk
Ik kaynandan yaylan nlarn nesnelere arptktan sonra yansmalar sonucu gzmzn alglad duyumdur. Gne yani beyaz k saydam bir cisim olan prizmadan geirilerek bir ekran zerine drlrse greceimiz sonu, gkkuann yedi rengi olan krmz, turuncu, sar, yeil, mavi, lacivert ve mordur. Bu deney bize beyaz n farkl renkteki (dalga boyundaki) nlardan olutuunu gsterir. Mor k en ksa dalga boyuna sahipken krmz k en uzun dalga boyuna sahiptir.

Fotoraf 1.5: Gne nda ekilmi iek grntleri

10

1.3.1.4 In Yn
Dorudan Gelen Ik

Gne ya da dier k kaynaklarndan krlmadan gelerek dorudan konunun zerine den ktr. nden Gelen Ik

Ik kayna konunun nnde fotorafnn arkasndadr. Konu bak ynndeki her noktasndan eit miktarda aydnlanmtr ve hi glge yoktur. Glgenin yokluu derinlik duygusunu yok eder. Bu tr k detay verme ve renkleri gsterme asndan ok etkilidir. Yandan Gelen Ik

Daha gl ve zengin grntler elde edilir. Sa veya soldan gelen k glgelere neden olduu iin grntnn dokularn daha belirginletirir. Yandan gelen kla oluan bu glgeler fotorafa derinlik duygusu kazandrr. Doku ve desen ekimlerinde bu k kullanlmaldr. Glgelerin oluturduu kontrast ok yksek ise gzn grebildii detaylar fotorafta gremeyeceimizi sylemitik. Bunun iin dolgu fla kullanarak yksek kontrast dzeyi drlebilir. Ters Ik

Ik kayna konunun arkasnda fotorafnn nndedir. Ters kta fotoraf ekmek ok zordur; ama ok etkili fotoraflar elde edilebilir. nden gelen kta nesnenin grmediimiz tarafn aydnlatt iin bak ynmzde detaylar kaybolur; ama nesnenin d formu belirginleir. Konunun etrafndaki k huzmeleri fotoraf gzelletirir. stenirse nesne dolgu fla ile aydnlatlabilir. Bunu fotorafa ykleyeceiniz duygu belirler. stten Gelen Ik (Tepe)

Ik kaynann konu zerine tam tepeden gelmesidir. Bu durumda kontrast yksek olaca iin bu durumlarda fotoraf ekilmesi tavsiye edilmez. Bu durumlarda fotoraf ekip ekmeyeceinizi yine sizin fotorafa vermek isteyeceiniz duygu belirleyecektir. Noktasal Ik

Ik kaynann bulut, aa ya da baka aklklardan gelerek konunun bir blmn aydnlatmasdr. Gndoumunun hemen sonrasnda veya gnbatmndan, yamurdan sonra bulutlarn arasndan kan, ormanda aalarn veya yapraklarn arasndan kan klarn hepsi noktasal klardr. Bu tr k kaynaklar ile son derece gzel fotoraflar kar.

11

Dolayl Gelen Ik

Ik kaynann dier cisimlere arptktan sonra ilk gcn kaybedip konumuzun zerine den klardr. Kapal veya bulutlu havadaki ktr. In konu zerine den zamanda nasl dald nasl yansdna bal olarak farkl zellikler gsterir. Dolayl k alan ortamlarda ekim yaparken dk enstantane deerleri kullanlmak zorunda kalacamz iin sehpa ve daha hzl filmler kullanmak gerekir.

1.3.2. Ik Trleri ve Kaynaklar

Pratik sebeplerle k doal ve yapay olmak zere iki tre ayrlabilir. Ik kaynaklar doal k kaynaklar ve yapay k kaynaklarndan olumaktadr. Doal k gne dr. Yapay k ise florsan lamba, mum , mavi fla , elektrik ampul, foto flood ampul gibi gne dnda kalan kaynaklardan yaylan ktr. Gne nlar, ak alanda her noktay ayn derecede aydnlatr. Nokta k kaynaklarndan yaplan aydnlatmalarda uzaklk artka konuya den k iddeti azalr. Arkas yanstcl kaynaklar koni eklinde, k kaynandan uzaklatka genileyen bir k huzmesi oluturur. Dier bir k kayna da gkyz, ak renkli duvar yzeylerinden gelen dank k kaynaklar eklinde tanmlanabilir. Doa da fotoraf ekerken k tek bir kaynaktan; yani gneten gelir. Fla, lamba, ate, reflektr gibi kaynaklar gn nn etkisini artrmak iin kullanlr. In kalitesi; gnn saati, konuya geli yn, a mdahale veya filmin zelliklerinden dolay etkilenir. Bir nesne zerinden yansyan k, nesnenin zelliine bal kalarak dzgn, dank, kontrastl, sert, yumuak, donuk, scak, souk veya krmzdan maviye doru deiik anlamlar verebilir. Genellikle donuk, mat mavimsi k sakin ve duraan bir anlam verir. Koyu ve scak k daha fazla heyecan ve enerji verir. Renkler blmnde hangi rengin hangi anlamlar verdiine bir gz atmanzda yarar var. Gze ho gelen fotoraflar, n dzgn dald ve derinlik hissi verdii kontrast yaratan, ok koyu ve keskin olmayan glgelerin yumuak olduu fotoraflardr. Doru ktan yaralanmak iin ok iyi okuyabilmeliyiz. Bu da artan tecrbeyle olur. Yani daha ok fotoraf ekip, farkl klarda ayn konuyu ekerek fotoraf nasl etkilediini grerek, daha ok fotoraf grerek onlarn nasl bir kta ekildiini inceleyerek ve sorarak renebiliriz.

12

Fotoraf 1.6: Doal kta ekilmi sonbahar grnts

Fotoraf 1.7: Doal kta ekilmi deniz grnts

Yansma Ayna veya cam gibi przsz yzeylere den k, geldii ac ile hi bozulmadan ayn k iddetini yanstmasna dzgn yansma denir. Duvar, kt veya kuma gibi przl yzeylerin yanstmasna dank yansma denir. Krlma Farkl younluktaki ortamlardan getikten sonra n yn deiir. Bu yn deiiklii n geli asna, ortamlarn k krlma katsaylarnn oranna ve n dalga boyuna baldr. Ksa dalga boyuna sahip klar, dalga boyu uzun olan a gre daha fazla krlrlar. Polarizasyon (Kutuplama) Ik normalde her ynde titreerek iler. Bu titreimler sresince sadece belli adaki titreimlerin brakp, dierlerinin sndrld a polarize edilmi k denir.

13

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

Fotoraf ekimi yapacanz ortamn Gerekirse renme faaliyetine geri n ekim ncesinden planlaynz. dnerek tekrar ediniz. Fotoraf ekmeye gndz gideceksiniz yoksa gece gideceksiniz belirleyiniz. m Fotoraf ekimi yapacanz mi nceden inceleyiniz. yeri

Fotoraf ekimi yapacanz ortam ak Ortama gre ekipmanlarnzn neler m yoksa kapal mekn m belirleyiniz. olabileceini belirleyiniz. Fotoraf ekeceiniz ortamn doal k m yoksa yapay k m olduunu tanmlaynz. Fotorafn ekeceiniz konu ile ilgili daha nceden ekilmi fotoraf rneklerini ve fotoraflardaki k zelliklerini inceleyiniz.

Fotorafn ekeceiniz konunun In hangi ynden geldiine dikkat zerine den n zelliklerini ediniz. inceleyiniz Konunun zerindeki n sizin Ik konuya uygun deil ise uygun k fotoraf ekmeniz iin yeterli olup koullarnn olumasn bekleyiniz. olmadn tanmlaynz. Ik istediiniz zelliklere uygun ise fotoraf ekimi iin gerekli olacak ara gerelerinizi hazrlaynz. evrenizdeki fotoraflar ile ekmek istediiniz konuya en uygun k koullarnn nasl olmas gerektiini grnz.

Fotoraf ekeceiniz ortam ve Gerekirse renme faaliyetine geri konunun na uygun film seimi dnerek tekrar ediniz. yapnz. Fotoraf ekimi yapacanz en uygun yeri ve ay planlaynz. Bu koullarda fotoraf zorundaysanz ne gibi alabileceinizi aratrnz. ekmek nlemler

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Uygulama faaliyetinde yaptnn almalar dorultusunda fotoraf ekmek iin bir konu belirleyiniz ve fotoraf ekimi aamasna kadar k ile ilgili planlarnz yapnz. Bu planlamay aadaki kriterlere gre kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
1 2 3 4 Fotoraf ekimi yapacanz ortamda k koullarnn nasl olacan tespit ettiniz mi? Fotoraf ekimini yapacanz en uygun zaman belirlediniz mi? Fotoraf ekimi yapacanz ortamn ak m yoksa kapal mekn m olduunu tespit ettiniz mi? Fotoraf ekeceiniz ortamn doal k m, yoksa yapay k m olduunu tespit ettiniz mi? Fotorafn ekeceiniz konunun zerine decek n nasl olaca ya da nasl olmas gerektii hakknda gerekli bilgileri edindiniz mi? Konunun zerindeki n sizin fotoraf ekmeniz iin yeterli olup olmadn kontrol ettiniz mi? Ik istediiniz zelliklere uygun ise fotoraf ekimi iin gerekli olacak ara gereleri temin ettiniz mi? Fotoraf ekeceiniz ortamdaki ve konudaki zelliklerine uygun film seimi yaptnz m? n

Evet

Hayr

6 7 8 9

Fotoraf ekimi yapacanz yerde k asndan en uygun yeri ve ay belirlediniz mi? DEERLENDRME Cevaplarnzda HAYIR seenei iaretli ise faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm EVET ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

15

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. Dz dalgalar halinde yaylan elektromanyetik dalgalara ne ad verilir? A) Dalga boyu B) Renk C) Ik D) Frekans E) Polarite In ve tm dier elektromanyetik dalgalarn temel olarak zellii vardr. Bunlar aadakilerden hangisidir? A) Polarite, Frekans,Ik Huzmesi B) Polarite, Frekans, iddet C) Dalga boyu, Frekans, iddet D) Polarite, Tayf, Alglama E) Polarite, Tayf, Beyaz k Ik kaynandan yaylan n gcne ne denir? A) Dalga Boyu B) Renk C) Frekans D) Ik iddeti E) Polarite Ik kaynaklar aadakilerden hangi seenekte doru verilmitir? A) Doal k kaynaklar ve yapay k kaynaklar B) Suni k kaynaklar ve yapay k kaynaklar C) Doal k kaynaklar ve ters k kaynaklar D) Yansyan k kaynaklar ve kar k kaynaklar E) Noktasal k kaynaklar ve den k kaynaklar

2.

3.

4.

5. Ik kaynandan yaylan nlarn nesnelere arptktan sonra yansmalar sonucu gzmzn alglad duyuma ne denir? A) Dalga boyu B) Polarite C) Ik D) Frekans E) Renk

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

16

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Fotoraf kompozisyonunun inceleyebileceksiniz. temel kurallarn fotoraf ekiminden nce

ARATIRMA
Yazl basnda grdnz veya evrenizdekiler tarafndan ekilmi fotoraflar inceleyiniz. ncelemi olduunuz bu fotoraflardan gznze ho gelenleri ve ho gelmeyenleri ayrnz. ncelediiniz fotoraflarn gznze ho gelmesinin veya ho gelmemesinin nedenlerini aratrnz. Kompozisyon kurallarnn fotorafa neler kazandrdn aratrnz. Bu konuda bir sunum hazrlayp arkadalarnzla paylanz.

Aratrma ilemleri iin internet ortam ve fotoraf sergilerini gezebilirsiniz. evrenizde amatr veya profesyonel olarak fotoraflkla uraan kiilerden n bilgi alabilir, onlarn tecrbelerinden yararlanabilirsiniz.

2. FOTORAFTA KOMPOZSYON
2.1. Tanm
Kompozisyon :Ayr paralardan birletirme yoluyla dengeli ve dzenli bir btn oluturma iidir. Fotorafta kompozisyon ise Fotoraf erevesine giren objeleri gze ho gelecek ekilde seme ve dzenleme iidir. in gzel olmas demek fotorafta verilmek istenen mesajn yerini bulmas ve fotorafn aklda kalcln artrmas demektir. Zaten ama kt zerine yansm grntlerin belirli bir anlam ve ieriinin olmasn salamaktr. ekilen fotorafn mkemmel olmas iin ereve ayarnn kusursuz yaplmas, fotoraflanacak objeleri tam olarak almakla ve iyi bir klandrmayla gerekleecektir. Fotoraf ekiminde dikkat gerektiren en nemli konu, ereve (Marj) ayardr. Bu ayarlamada objelerin erevedeki konumlar, yanstma ekli ve renk- k kompozisyonu en fazla dikkat edilmesi gereken noktalardr. ereve ayarnda zellikle manzara ekimlerinde ufuk izgisinin alaca konum nemlidir.

17

Ufuk izgisi, erevenin alt ve st izgilerine paralel olabilir. erevenin alt nda ve stnde yer alabilir. Ama asla ortaya getirilmemelidir. Ufuk izgisinden maksat gkyznn erevedeki grntsdr. Bazen gkyz erevenin her tarafnda gzkrken objeler ortada bir konum alr. Bu ayar ok fazla kullanlmaz. Ama daha ok ufuk izgisinin erevenin st ksmnda yer almas genel kabul gren ayardr. Fotorafta kompozisyon ayr ayr paralardan birletirme yoluyla dengeli ve dzenli bir btn oluturma ve kare iindeki konular gze ho gelecek ekilde seme ve dzenleme iidir. Bir baka deyile fotorafta kompozisyon fotorafla verilmek istenen anlam, fotorafa bakan kimsenin herhangi bir yardm almadan rahatlkla alabilmesidir. Fotorafn mesajnn okunakl olabilmesi ve belirgin olmas gerekir. Yani her karenin bir kritik an vardr. rnein yz metre koucularn start izgisinden frlaylar hareketin balangcdr. O an fotoraflkta kritik an olarak kabul edilir. Fotorafta kompozisyonu salayabilmek iin bak yn dier bir etken olarak kabul edilir. Objelerin yn ve hareket alanlar fotorafa srekli baka anlamlar katabilir. Yani anlk bir bak as konuyu farkl aktarmaya neden olabilir.

Fotoraf 2.1: Konusu insan olan bir kompozisyon

Konunun objektife uzakl veya makinenin konuya uzakl kompozisyon oluturmada nemli bir etkendir. Obje insan ise, kiinin uran bak asn bak yksekliini ve uzakln yanstacak nitelikte olmasna dikkat edilmesi gerekir. Yani sokakta oyun oynayan ocuklarn net olarak fotoraflarn ekilebilmesi iin belirli bir mesafede olmalar gerekir. Kaydedilen her grnt sonuta bir anlam ifade eder. Ancak bu grnty istenen niteliklere gre ekebilmek iin baz kriterler olduunu bilmelisiniz. Bu kriterlere kompozisyon eleri denir. imdi bu eleri tanyalm.

18

2.2. Fotorafta Kompozisyon eleri

2.2.1. Belirginlik
Fotoraf iin en nemli e belirginliktir. nk fotoraf ile verilmek istenen mesajn, izleyici tarafndan anlalmas iin ekilen fotorafn belirgin olmas gerekir. Fotorafn belirgin olmas, bir iletiim arac olan fotorafn mesajn en okunakl biimde ortaya koymasdr. Zaman ve nc boyutun zihinde canlanabilmesi iin ekilen konu hakknda izleyicinin nceden zihninde var olan duyumlarndan yararlanlr. te bu nedenle fotoraf, zerinde nceden fikir birliine varlm biimler demetidir.

Fotoraf 2.2: Konusu doa olan bir kompozisyon

Her izleyici, fotoraf karesini oluturan eleri, zihnindeki binlerce grntden biriyle aktrp fotoraf gemi deneyimlerine gre yorumlayacaktr. Bu nedenle ne anlatmak istediini iyi anlatamayan; yani yeterince belirgin olmayan bir fotoraf, izleyicide farkl duygular ve dnceler uyandrr. Bu durum ise, izleyiciye ayn duygu ve dnceleri yanstmaya yarayan fotorafn en gl iletiim arac olma zelliini kaybettirir. Bir fotorafla anlatlmak istenen, yardmc eler, zamanlama ve olayn belirginlii ile bir anlam kazanr.

2.2.2. Sadelik
Bir fotorafta, ana enin yannda birok yan e yer alr. Fotoraf makinesi, grdn film veya dijital ortama aktardndan, ana konuyu destekleyen elerin dnda kalan elerin, fotoraf karesinden karlmas gerekmektedir. Bu sisteme ayklayc yntem ad verilir.

19

Bir baka ifade ile vizrden grlen; fakat fotoraf karesinde olmasn istemediimiz elerin temizlenmesi ya da konu iindeki arlnn azaltlmas sistemi ayklama sistemidir. Fotoraf ayklama ilemini gerekletirebilmek iin ekim noktas deitirilebildii gibi, alan derinliinin etkisini de kullanabilir. rnein, bir portre ekiminde modelin arkasnda ve nnde yer alan istenmeyen elerin, alan derinlii azaltlarak flu hale getirilmek suretiyle fotoraf karesi iindeki nemi azaltlabilir. stenmeyen elerin ereve dnda kalmas, deiik bir ekim noktasnn kullanlmasyla salanabildii gibi, farkl odak uzunluuna sahip objektifler kullanlmak suretiyle de salanabilir. Bazen fotorafn ekeceimiz konu iin gereksiz grdmz e canl bir varlk olabilir. Bu durumda onun oradan ayrlmasn beklemekten baka are yoktur. Bazen saatlerce beklememiz gerekebilir. Uzun sre beklemek, konu zerindeki n durumunu ya da modelin ifade biimini deitirebilir. Sadeletirme iin kullanlacak yntemlerden biri de perspektiften yararlanmaktr. rnein bir futbol manda, stadyumda izleyicilerden setiimiz konu, yzlerce insandan biri olabilir. Bu durumda geni al bir objektifle, konuya yaklaarak, ndeki insan (ana temay tekil eden) abartarak bytp, arkadaki insanlarn fotoraf karesi ierisinde kaplayacaklar alann orann kltmek suretiyle, dier insanlarn konu zerindeki arl azaltlabilir. Bir baka yntem ise, ekim noktasnda deiiklik yapmak yani farkl bir ekim noktas kullanmaktr. Fotoraf sadeletirmek en az e ile en iyiyi anlatmaktr. Yoksa tek bir eyin fotorafn ekmek, fotorafn sadeletirilmesi anlamna gelmez. rnein, bir insann yaz yazmasn anlatmak iin, bir kalem fotoraf ekmek, kiinin yaz yazmasn anlatmak iin yeterli deildir.

Fotoraf 2.3: Konusu doa olan bir kompozisyon

2.2.3. Ritim
Bir cismin tekrarlanan grnts ya da pe pee benzer elamanlar dizisi, ayn elamanlarn tekil grntlerinden daha etkileyicidir. Belli bir dzene gre tekrarlama, saysal deerinden fazla bir zenginlik ifade eder. Ritmi oluturan elerin dzenli tekrar, dzensiz tekrarndan daha gl etki yaratr. rnein yoldaki telefon direkleri, yol izgileri, dizi dizi aa kmeleri gibi.

20

Fotoraf 2.4: Konusu ehir olan bir kompozisyon arka arkaya gelen benzer nesneler fotorafta ritim duygusunu arttrr

Ritim grntye zenginlik katmakla beraber ayn zamanda dorultu ve yn gsterme ilevi de grr. Yukardaki fotorafta ritim oluturan arabalarn hangi yne gittikleri hakknda fikir yrtebiliriz. Ritim ayn zamanda abart etkisi de yapar. Ritim bozukluu: Ritimden bahsedebilmek iin en az zde enin iki eit aralkla sralanm olmas gerekir. ki eit aralk ritim iin nkouldur. Eit aralklarla sralanan ve ritim oluturan elerden biri ritmi bozabilir. rnein, yan yana dizilmi yedi otomobilden birinin duru yn ters olmas tm dikkatleri ekebilir ama ritim ondan sonra da devam etmeli.

2.2.4. Uyum
ki ya da daha ok enin birbirini hareket, biim, renk ve ton deerleri bakmndan desteklemesi anlatma g katar. Uyumda, benzer elerin yan yana kullanlmas anlatm glendirirken ritimde, benzer elerin belirli aralklarla tekrarlamas anlatm glendirmektedir. Bazen ritim ve uyum birlikte kullanlabilir. Hareket eden elerin ayn tarafa ynelmesi ya da duran nesnelerin ayn tarafa ynelii hareketteki uyumu salar. Kkl bykl benzer biimlerin arasnda biim uyumu sz konusudur. Renk uyumu olarak da renk arkndaki komu renkler arasndaki uyum anlatm zenginletirir. rnein, mavi renkle birlikte yeil ve mor renklerin kullanlmas renk uyumunu salar.

21

Fotoraf 2.5: Konusu gn batm olan bir kompozisyon

2.2.5. Kontrast
Kelime anlam ztlk demektir. Fotorafta yer alan elerin gerek k, gerek objeler ve gerekse renk bakmndan kart bir anlam ifade edecek ekilde yer almasdr. Ancak bazen de bu tr ztlklar gerekebilir. nk birbirine zt elerin birlikte kullanlmas konunun belirginliini artrabilir. rnein, bir insann boyunun ok uzun olduunu gstermeniz iin yanna normal boydan veya ksa boylu bir insann grnts gerekir. Bir cismin bykln gstermek iin kendi e deerinde bir eyle fotoraflanmas gerekir. Fakat fotorafta bykl vurgulamak istersek daha kk bir e ile fotoraflamak uygundur. rnein, bir basketbolcu uzun boylu bir kiinin yannda gerek boyunda bir grnt sergilerken, ksa boylu bir kiinin yannda boyu abartl olarak vurgulanr. Farkl ynlere giden iki kiinin grnts harekette kontrast olutururken bir gen ile dairenin birlikte fotoraflanmas biimsel kontrast meydana getirir. Renkle ve tonlarla da kontrast elde edilebilir. Burada birbirine zt renklerin kullanlmas en belirgin kontrastt verirken, ara tonlarn ve renklerin kullanlmas dereceli bir kontrast olumasn salar. zellikle scak ve souk renklerin birlikte kullanlmas fotorafa ayr bir anlam katar. Ar kontrast fotorafn belirginletirilmesinden ziyade konunun ve ilginin blnmesine ve dalmasna yol aaca unutulmamaldr. Biimsel kontrastn yannda ieriksel kontrast kavramndan da sz edilebilir. eriksel ztlktan bahsedilebilmesi iin biimsel kontrastn olmas gerekir. Hamur youran ve ayn zamanda bebeini susturmaya alan bir anne ile yannda ayak ayakstne atp oturan bir babann grnts alan ile oturann ztln anlatr. ok eski bir radyoyu dinleyen bir dede ile yannda oturan bilgisayardan anlk haber indiren bir torun zaman kontrastna rnektir.

22

Fotoraf 2.6: Zt renklerle oluturulmu bir kontrast kompozisyon

2.2.6. Ik
Bu blmde ; fotorafta kompozisyon esi olarak inceleyeceksiniz. Ikla ilgili temel bilgileri daha sonra detayl olarak greceksiniz. Fotoraflanan bir konunun belirginletirilmesinde en etkili ara ktr. Konuda vurgulanmak istenen noktalarn dier blgelere gre daha aydnlk olmas ya da istenmeyen grntleri fotoraf karesinin dna tamak iin bu blgelerin ok aydnlk ya da karanlk olmalar fotorafta konunun belirginliini artrr. Zorunlu kalmadka (Siluet fotoraflar) ters k ve cephe n, fotoraftaki derinlik etkisini kaybettireceinden kullanmamak yerinde olur. Konuda derinlik kazandrmas ve ar kontrast engelleyebilme zellii olan yanal k fotoraf belirginliini artrr. Mezar talarndaki yazlarn fotorafn ekerken yazlarn okunabilmesi iin 45 derecelik bir ayla gelen yanal k kullanmak en uygun k asdr. Bu fotoraf cepheden gelen kla ekildiinde yazlarn okunmas imknszlar.

Fotoraf 2.7: Konusu gn batm olan bir kompozisyon

23

Ik konunun belirginlemesini salayan bir ara olmasnn yannda alan derinlii etkisini de salayan en nemli aratr. Gittike parlakl azalan konularda ve ana temann evresinde oluan parlak erevelerle bu etki yakalanabilir. Scak ve souk renklerin birlikte kullanlmas da alan derinlii etkisi salar.

2.2.7. Perspektif
Fotoraflanan konuda istenilen blgelerin daha belirgin olarak vurgulamas iin izlenen yollardan biri de perspektif etkisidir. Cisimlere belli bir noktadan bakldnda grlen ey, bulunulan noktadan grnen konunun grsel gereidir. nsan beyni objeleri bir zaman annda deil, bir zaman srecinde algladndan perspektif bozulmalarn zihinde dzelterek alglar. rnein tren raylarna baktmzda bu raylarn belli bir mesafeden sonra birbirine birleiyormu gibi grlmelerine ramen hi kimse bu raylarn birletiini dnmez. Fotoraf ise bir ann bir noktadan tespiti olduundan ayn noktadan raylarn fotoraf ekildiinde, fotoraf kdnda bu birleme etkisi yok edilemez. Perspektif etkisinden yaralanarak baz elerin vurgulanmas salanabilir. 10-12 katl iki binann arasna girerek yerden gkyzne doru ekilen bir fotorafta binalarn gkyznde birleiyormu etkisi yaratlabilir. Bazen geni al bir objektif kullanlarak perspektif etkisi artrlr, bazen tele objektif kullanlarak nesneler arasnda, uzaklklarna bal olarak ortaya kacak olan, byklk etkileri azaltlabilir.

Fotoraf 2.8: Ikla yaplm bir kompozisyon

24

2.2.8. Keskinlik 2.2.8.1. Netleme Olayna Bal Keskinlik

Bu bir anlamda ekilen fotorafn netliinin yaplmasdr. Objektiften gelerek film zerine den grntnn bir noktada kesierek netlemesi objektif odak uzunluunun netleme halkas yardmyla ileri geri oynatlmasyla salanr. Bir fotorafta her tarafn net olmas ou zaman arzu edilmez. nk fotorafmzda bir eyi onun doal atmosferinden syrp, yine doal ortam (fotorafnn karar verdii ortam) ierisinde izleyiciye sunmak istiyoruz. Bu sunma ilemi ierisinde fotoraf karesine giren istenmeyen grntleri netsizletirerek ana tema zerindeki etkisini artrp, konumuzu daha belirgin hale getirebiliriz.

2.2.8.2. Gelen In Trne Bal Keskinlik

Bir fotorafta kontrastn yksek olmas keskinlii artrr. Bir portre fotoraf ekerken kiiyi olduundan yal gstermek iin cephe kullanlrken, daha gen gstermek iin yumuak k (yanal k) kullanlr. Yine bir tarihi, mezar tandaki yazlar okuyabilmek iin ekecei fotorafta mezar tann rengine zt bir renk kullanmas yaznn ta zerinde belirginlemesine ve fotorafta daha rahat okunabilmesine imkn salar.

2.2.8.3. zmleme Gcne Bal Keskinlik

Burada duyarkatn ya da kullanlan objektifin zmleme gcne (milimetrede ka izgi ayrdnn ls) bal olan gerek bir keskinlik sz konusudur. zmleme gc yksek bir objektifle ekilen fotorafn keskinlii ile sradan bir objektifle ekilen bir fotorafn keskinlii birbirinden farkldr. Yine ince grenli film ya da kart kullanlarak ayn fotoraf farkl keskinlikte elde edilebilir.

2.2.9. Doku
Belli bir ereve ierisindeki yzeyin paralanmasnda belli baz oranlarn (altn kesim oran) kullanlmas grntnn daha ilgi ekici olmasn salamaktadr. Bu blme ileminde ortaya kan yzeylerin istenen anlatm dorultusunda zenginletirmesi ilgi ekicilii arttracaktr. Bu ynteme yzeye doku kazandrma ya da doku aratrmas denir. Doku ifade eden izgi, nokta ve tonlarn yzeye kazandraca soyut zenginlik dnda yzeyin doal yapsn yanstmak ya da kk apta derinlik kazandrmak gibi ilevleri de vardr.

2.2.10. Hz ve Hareket zlenimi

Fotorafn, belli bir ann iki boyutlu bir dzlem zerine saptanmas olay olduunu daha nceki konularda belirtmitik. evremizdeki olaylar bir anda balayp biten olaylar olmayp, belli bir sre iinde gerekleen olaylardr. Bu olaylarn bir sre iinde ifade edilebilmeleri onlarn hareket izlenimlerinin duyarkata aktarlmasyla salanabilir. Bisikletle dolaan kiinin hareket halinde olduunu fotoraf karesine drmenin deiik yollar vardr. Bu yollarn banda, bisikletin hareket hznn stnde bir rtc hz kullanlmas gelir.

25

Bu durumda bisiklet ve srcs ile birlikte evre net olarak grlecek, buna bal olarak iki tekerlekli bisikletin yer ekimine ramen ayakta durmas onun hareket halinde olduu izlenimini izleyicide yaratacaktr. Bir baka yol bisikletin hznn altnda bir rtc hz kullanmaktr. Bu durumda da evrenin net olarak film zerine dmesi salanrken bisikletin ve srcsnn netsiz grnts hareket izlenimini yaratacaktr. Dier bir yol ise, dk bir rtc hz kullanarak bisikletin hareket ynnde, makineyi hareket ettirirken fotorafn ekilmesidir. Bu durumda bisiklet ve srcs net iken evre netsiz olarak film zerine decektir. Kullanlabilecek yollardan biri ise bisikletin hareket hznn stnde fakat srcnn el ve ayaklarnn hareket hznn altnda bir rtc hz kullanmak ve makineyi hareketsiz klmak en arpc grntnn elde edilmesini salar. Bu durumda fotorafta evre ve bisikletle birlikte src net, buna karlk srcnn hareket halinde olan elleri, ayaklar ve bisikletin tekerleri netsiz olacandan bisikletin hareketi fotoraf karesinin zerine en belirgin olarak yerlemi olacaktr. Hareket ve hz izlenimi hareket halinde olan objenin hznn altnda bir rtc hz kullanlarak fotoraf ekildii zaman hareketli ksm netsiz olacandan burada bir hareket izlenimi oluur. rnein, gne battktan sonra caddelerin fotoraflarnn ekilmesi durumda ok deiik fotoraf elde edilebilir. Bu durumlarda cadde zerinde klandrlm yaplar net ve belirgin, hareket halindeki aralarn stop lambalar yol zerinde krmz izgilerin olumasn salarken, hareket halindeki insanlar netsiz birer leke olarak grntlenir.

Fotoraf 2.9: Fotorafta hz ve hareket konusuna bir rnek

26

2.2.11. Btnlk
Her fotoraf bir mesajn iletimi iin ekilir. Niin ekileceine karar verilmeyen bir fotoraf ektikten sonra bu ne ie yarar, ben burada ne anlatabilirim diye dnmek biraz zorlama olur. Bu nedenle ncelikle fotoraf niin ektiimizin cevabn bulmalyz. Fotorafmzda ana tema ve bunu destekleyen eler bir btnlk iinde verilmelidir. zleyiciyi vurgulamak istediimiz mesajn dna itecek grnt ve elerden kurtarmak iin fotorafn belirgin ve bir tercmana ihtiya duymadan okunup anlalabilecek kadar sade olmas gerekir. Fotorafta ana e belirlendikten sonra yardmc elerin belirginliini azaltmak ve kare ierisindeki orann drmek iin uygun ekim noktasndan grntlenmesi gerekir. Fotoraf ekerken ister pasif dzenlemeyi, isterseniz aktif dzenlemeyi tercih edin, sonuta kare ierisinde istenmeyen baz elerin ayklanmas ok zordur. Ayklanamayan elerin fotorafn btnln bozmamas iin ekim noktasnn tespitinde azami gayretin gsterilmesi gerekir. Bazen birden fazla eyin bir karede anlatlmaya allmas hibir ey anlalamayacak duruma gelmektedir. Bu nedenle fotorafta ikinci nc mesajlarn olumasna yol aacak dzenlemelerden kanarak, tm elamanlarn ana konu etrafnda ekillenecei bir kompozisyon tercih edilmelidir.

2.2.12. Denge
Pozlandrlm olan bir fotorafta eler arasndaki uyum, belirginlik ve btnln yannda aranan nemli bir grsel unsur dengedir. Denge ana e ile yardmc eler arasnda, boyut, renk, ton, biim ve kontrast dengesinin salanmas anlatm glendirirken fotoraftaki uyumu, belirginlii ve btnl salar. Fotoraftaki denge kavram, fizikteki ve matematikteki denge kavramnn ierii ve anlamyla ayn eyi ifade eder. Fizikte kaldra yasas olarak adlandrlan yasaya gre; bir el terazisinde dayanan yaknna aslan ar bir madde ile dayanan uzana kar tarafa aslan hafif bir madde arasnda arlk bakmndan fark olmasna ramen terazi dengede durur. Bu yasadan hareket ederek dzenlemede lekeleri renkleri, byklkleri ve tonlar bakmndan merkeze olan uzaklklarna gre dengeye getirilebilir. Burada uyulacak kural elerin arlklarnn merkeze uzaklklarnn arpmnn eit olmasdr. nsan, simetriden ziyade simetri olmayan dzenlemeleri tercih etmektedir. Bu nedenle grntde bir birine e deer iki ayr dzenlemenin olumasn engellemek iin, merkezden farkl uzaklklarda ve deiik arlklarda elerin dzenlenmesi gerekir. Arlk kavramn fizik ve matematikteki anlamndan farkl bir anlam da fotoraflkta kullanlmaktadr. Fotoraf asndan elerin arl, fotoraf karesi iinde kapladklar alan ile renk tonlarnn arpmyla elde edilen deerdir. rnein, fotorafn merkezine uzaklklar ve byklkleri ayn iki eden birinin rengi ve tonu fotoraf karesinin rengi ve tonuna yakn dieri de zt renkte olumu bir fotorafta denge bozulmutur. Bu durumda, genele zt renkte olan eyi merkeze yaklatrmak suretiyle denge salanabilir. Bir manzara fotoraf ekerken bulutsuz bir gkyznn fotoraf zerindeki dengeyi bozmasn nlemek iin ekim yaptmz yerde aa yapraklarn ya da bulut grntlerini gkyzne serpitirerek buradaki boluk giderilebilir ve fotorafta denge salanr.

27

Fotoraf 2.10: Fotorafta simetrik denge

2.2.13. Orant
Konuyu ortalama veya simetrik yerletirme akla ilk gelen orantdr. Simetrik cisimlerin, bir noktadan veya bir eksen zerinde simetrik grndkleri sylenebilir. Yalnz tam kre biiminde bir cisim her yerden simetrik grnr. Simetri, akl ve n yarg olarak benimsenen bir dzendir. Duygular ve sezgiler simetriye kardr. En basit simetri iki elamanl simetridir. Bir gkyz fotoraf ekilirken ufuk izgisinin fotoraf karesini tam ikiye blmesi basit simetriye bir rnektir. Bu durumda oran 1/1 eklinde gerekleir. Basit simetrinin dnda bir yzeyi 3-4-5 eit paraya blerek farkl simetrik grntler elde edilebilir. ift rakaml blmelerde ortada bir izgi oluurken tek rakaml blmelerde ortada bir blm oluacaktr. Tek rakaml blmelerle de eer ana konu bu blme yerletirilir ve yardmc elerle ana konu desteklenirse gl anlatm salayabilecek dzenlemelere ulalabilir. Mimari eserlerde ve dier grsel sanatlarda da kullanlan altn kesim kural bir yzeyin zorunlu blnmesi gerektii durumlarda kullanlacak en iyi yntemdir. Altn kesim kuralnda bir yzey enine ve boyuna eit paraya blndnde yzeyde izgilerin kesitii drt can alc nokta ortaya kar. Ana tema bu noktalardan birine yerletirildiinde anlatm ve grsellik asndan en uygun nokta bulunmu olur. ekilde grld gibi bu drt ana noktadan ana enin zelliini ve anlatmn destekleyecek en uygun nokta seilerek dzenlemenin yaplmas gereklidir. Bir fotorafta sadece ana konunun altn kesim kuralna gre yerletirilmesi orantnn yeterli olmas anlamna gelmez. Ana eyi destekleyen yardmc elerde kendi blmelerinde altn kesim kuralna gre yerletirilmelidir. Bunun yannda, ana ve yardmc elerin erevenin tmne oran da nemlidir. Mmkn olduu lde fotorafta ana e karenin ortasna getirilmemelidir. (zel durumlar ve grup fotorafnda bu kurala uyulmayabilir.) Altn kesim kuralna gre uygun bir noktaya yerletirilmelidir.

28

Orant yalnz ana konu ve yardmc konularn dzlem iindeki yerleriyle ilgili olmayp ayn zamanda renk ve ton deerleri bakmndan da denge gz nnde tutularak altn kesim kuralna gre bir orant kurulamaldr. Bir portre ekiminde salarn yze oran, ban vcuda oran, ak blgelerin koyu blgelere oran hep altn kesim kuralna gre dzenlenmelidir.

2.2.14. Yer ekimi

Duvara ya da panoya asl duran bir fotorafta eri duran binalar, aalar ya da herhangi bir ey insan rahatsz etmektedir. Bu durumda hemen fotorafn duru ekli deitirilerek bu grnt bozukluklarnn giderilmesine allr. Elimize bir fotoraf aldmzda bu fotoraftaki elerin ncelikle yer ekimine gre doru duracaklar bir ekle dntrdkten sonra fotorafn ierii ile ilgilenmeye balarz. Bu tr dzenlemeler insann doasnda var olan yerekimi kuralnn bir sonucudur. Eik duran aalar ya da varlklar bir felaketin sonucu ya da habercisi olarak insan zihninde yer almaktadr. Bir fotoraf karesindeki elerin arlklarnn olduunu bu arlklarna gre denge, uyum, orant gibi dzenlemeler yapldn daha nceki blmlerde anlatmtk. O halde arl olan her varln yerekimi kuralna gre bir duru eklinin olmas gerekir. Fotoraf da doadaki olaylar estetik kaygy gz nnde tutarak yeniden yorumlama olduuna gre yer ekim kanununa gre bu dzenlemelerin yaplmas gerekmektedir. Fotoraf karesi ierisinde aalarn eik durmas ya da bir insann ne arkaya doru eik olmas rzgrn veya hareketin ifadesi iin kullanlabilir. Fakat bir binann eik olarak ya da bir ufuk izgisinin eik olarak fotoraflanmasnn hibir izah tarz olamaz. Objektif halde bizlerde fotoraflarmz ekerken makinemizi yere (bulunduumuz konuma gre deil) paralel tutarak bu ok basit fakat anlaml kurala uymu oluruz. Aadaki resimde aa dallarnn gkyzne doru uzamas ve kularn konumu yerekimi kurallarna uygun bir biimde saptanmtr.

2.3. Konuyu fade Edebilme

2.3.1. Grsel fade
Grsel iletiimde, soyutlama daha kuvvetli ve z kartlm bir anlama doru bir basitletirme olarak tanmlanmaktadr. Herhangi bir anda grlen eylerin anlamn kartmak ve dzen yaratmak iin grsel bilgi ile doldurulmu olmak gerekmektedir. Bu, alglama denen olgu aslnda soyutlama srecidir. Grsel analiz, grsel eitim ile balar; bireyin evresine kar nasl bakmas, neyi grmesi gerektiini anlama ve onun hakknda dnme abasdr. Grsel analiz ile oluan deer yarglar bireyin evresine kar ilgi duymasna, onu daha duyarl bir biimde gzlemlemesine ve evresini yarglamasna olanak salamaktadr. Grsel analiz, his ve hayal gcn harekete geirerek amaca uygun yorumlama becerisini de kazandrmaktadr.

29

Fotoraf 2.11: Grsel ifadeye rnek

Fotoraf 2.12. Grsel ifadeye rnek

Yukardaki her iki fotorafta kiilerin kr kkenli olduklarn ve yok olmakta olan sanatlarmza ait ilerle uramakta olduklarn anlyoruz.

2.3.2. Alglama
Alglama; duyu organlar yardmyla evredeki objelerin fark edilmesini, olaylarn aklamasn ieren bir bilgi alma sreci sonunda ortaya kan psikolojik bir olgudur. Bir objeyi grdmzde onun grsel algsn elde ederiz. Alglama insann var oluunun kltrel ve bireysel varlna dayanmaktadr. nsan d dnyay duyular ( 5 duyu organ ) ile ve bunlarn alg haline gelmesi sonucu tanr.

30

Algnn temel zellikleri: Alglama bireyden bireye deien bir olgudur. Alglamada deneyim nemli bir rol oynar. Alglamada insan evreden amalarna uygun bilgi almaktadr. Alglama davran ynlendirir, eylem iin bir uyarcdr.

Ayrnty grebilme, fark etme: Algy artrmak iin onu btnleyen, tamamlayan etkinlik ayrnty fark etmedir. Grsel not almada hz ve doruluk, her bireyde gelitirilmesi gereken bir beceri olmasna karn; en yetenekli birey iin bile zaman, snrlama getirmektedir. Bilginin birok seviyesinin bilincinde olunduu zaman neye nem vermek gerekiyorsa, o bilgi konusunda younlaabilir; bu ekilde davranarak ayrnty fark etme iin uygulama yaplr. Ayrnty fark etme birtakm iaretlerle de ifade edilebilmektedir. Hayal gcnn gelitirilmesi: Gzleme dayal tasarma ynelik dnmeye doru ilerlemek iin hayal gcnn gelitirilmesi gerekmektedir. nk yaratc bir tasarmc iin en nemli ara, hayal gcnn gelimesine katkda bulunan grsel hafzadr. Birey, grsel hafzann zengin bir koleksiyonuna sahip olmaldr. Hafzann zenginlii iyi gelimi ve etkin bir grsel alglamaya dayanmaktadr. Grsel imaj toplamann ve alglamay bilinli hale getirmenin en kolay yolu grsel not tutmadr.

31

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar

neriler

Fotoraf makinenizin vizrnden Bu ilemler srasnda fotoraf bakarak evrenizdeki nesneleri konu makinenizin ayarlarna dikkat ediniz. olarak belirleyiniz. Konular belirlerken seici olup bir fotorafa konu olabilecek zelliklere dikkat ediniz.

evrenizdeki eitli fotoraflarn ekiniz.

objelerin

Kompozisyon elerini ieren ortamlar yakn evrenizde olmayabilir. Bu yzden Bu ilemler srasnda ektiiniz sabrsz davranarak ilk grdnz fotoraflar kompozisyon kurallar ve konunun resmini ekmek yerine ilgin kompozisyon eleri asndan konular aratrmanz veya kompozisyon inceleyiniz. elerini ieren baz dzenlemeler yapmanz gerekebilir. Yazl iletiim aralarndaki haber, aktalite, spor ve reklm fotoraflarn Farkl yayn politikasna sahip olan dergi inceleyerek konuyu ifade edebilme ve gazeteleri inceleyiniz. baarlarn tartnz.

eitli konularda fotoraflar ekerek Farkl konular tercih edin ifade glerindeki baarlar tartnz. ektiiniz fotoraflar arkadalarnzn Arkadalarnza kar krc olmadan fotoraflaryla karlatrnz ve eletirinizi yapnz. aralarndaki farklar tartnz.

32

DEERLENDRME LE Deerlendirme ltleri

1 Fotoraf makinesi edinebildiniz mi?

Evet

Hayr

Belirlediiniz leklerde fotoraf ekebildiniz mi?

Bu fotoraflarn kompozisyon kurallarna uygunluuna kanaat getirdiniz mi?

Yazl iletiim aralarndaki fotoraflarn ifade glerini yeterli buldunuz mu?

ektiiniz fotoraflar arkadalarnzla tartabildiniz mi?

DEERLENDRME Cevaplarnzda HAYIR seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm EVET ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

33

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Objektif Test (lme Sorular)
Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ( ) Grsel ifade, grsel mesajlar gsterme yeteneidir. ( ) fade, soyutlama ve sembolizm grsel mesajn aamasdr. ( ) Sembolizm grsel mesajn karmaklatrlm bir formudur. ( ) Fotorafta belirginlik mesajn en okunakl biimde ortaya konmasdr. ( ) Bir fotorafn karmakl onun ifade gcn artrr. ( ) Hareket eden elerin ayn yne ynelmesi fotoraftaki uyumu salar. ( ) Birbirine zt elerin birlikte kullanlmas konunun belirginliini artrr. ( ) nsan gz simetriden daha ok simetrik olmayan dengeleri tercih eder. ( ) Bir fotorafta ana obje mmkn olduunca karenin ortasna getirilmelidir. ( ) Kompozisyon kurallarnn uyguland fotoraf grsel ifade ynnden baarl bir fotoraftr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

34

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Uygun konum ve leklendirme yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr; Fotoraf kompozisyonunda kullanlan konumlar aratrnz. evrenizde bulabileceiniz fotoraflar inceleyerek konumlarndaki farkllklar bulmaya alnz. Fotoraf tekniini ok iyi bilmeyen birine birden ok objeli bir fotoraf gsteriniz. Yorumlarn not ediniz ve rendiiniz kompozisyon elerine gre bir de siz deerlendiriniz. Kompozisyon kurallar iinde yer alan konumlarn fotorafn grsel etkisini nasl etkilediini aratrnz. Bir konuyu deiik konumlarda ekerek fotoraflar karlatrnz.

Aratrma ilemleri iin internet ortam, fotoraf sergileri ve derneklerini gezmeniz gerekmektedir. Fotoraf kompozisyonlarnda kullanlan konumlar iin evrenizde amatr veya profesyonel olarak fotoraflk yapan kiilerden n bilgi edininiz.

3. FOTORAF KOMPOZSYONUNDA KULLANILAN KONUMLAR

3.1. S Konumu
Fotoraf kompozisyonunda S konumu konuyu anlatmak amacyla kullanlan en iyi ereveleme yntemlerinin banda gelir. Bir nehrin akna, yolun gidiine derinlik katmak iin S eklinden yararlanabilirsiniz. Bu konumda dikkat edilmesi gereken ey S hareketinin birden bitmemesi ve erinin erevenin dna tarlmamasdr.

35

Fotoraf 3.1: S konumuna uygun bir fotoraf kompozisyonu

3.2. Daire Konumu

Daire kompozisyonunda eler arasnda eitlik ve birlik vurgulanr. Objelerin ereveye dalmnda simetrik dalm olmas bu konumu daha da glendirir. Fotoraf ekiminde bu konum fazla kullanlmaz. nk daire konumu gz yorar.

3.3. gen Konumu

Kompozisyonda en kolay uygulanan konumlardan biri gen konumdur. gen kompozisyonun baarl olabilmesi iin kenarlardan birinin erevenin kenarlarndan birine paralel olmas gereidir. Fotorafta gen konum yukary gsteren bir ok gibi duruyorsa oturmuluu, ters duruyorsa her an devrilebilecekmi duygusunu uyandrr. gen kompozisyon objelerin arasnda gl bir ba iaret eder. Bir nokta ve bir izgiden veya izgiden gen kompozisyonlar oluturulabilir. gen kompozisyonda yatay ve dikey izgilerin kesitii noktalar gzn ilgi merkezini oluturur.

Fotoraf 3.2. gen konumuna uygun bir kompozisyonu (Fotoraf: Reha Bilir)

Doku iinde gen konumuna bir rnek ocuklarn kafalarn birletiren bir izgi ucu aay gsteren bir gen konum oluturur. Karpuzlar ise birbirlerine benzer yaplaryla erevenin tamamn kaplayarak bir doku oluturmaktadr

36

3.4. Kare Konumu

Kare kompozisyonu drt noktadan veya iki izgiden oluur. Sonuta kare grnts verir. Ancak bu konum statik yapy da oluturur. Bu zellii nedeniyle pek sk kullanlmaz. Kompozisyonda kare konumu odak noktasn erevelemek iin kullanabiliriz.

3.5. leklendirme
leklendirme resim sanatndan fotorafla gemi eski bir yntemdir. Bu ynteme gre fotoraf erevesi karlkl kenarlar eit paraya blen ikier izgi ile dokuz paraya blnr. Fotorafn ektiimiz objenin en uygun konumu bu yntemle daha rahat belirlenir ve obje bu dokuz paradan en uygun olanna yerletirilir. Bu kompozisyon emas hem yatay hem de dikey ekimlerde kullanlabilir.

Yatay leklendirme Dikey leklendirme

37

Fotoraf 3.3: Dikey leklendirme yntemine gre oluturulmu bir kompozisyon

3.6. Altn Noktalar Kuram

Her fotoraf kompozisyonunda bir ilgi merkezi vardr. Fotoraf eken kiinin balca amac izleyicinin dikkatini ilgi merkezine yneltmektir. Bir kompozisyonda ilgi merkezi olarak akla ilk gelen yer genellikle erevenin ortasdr. Ancak dnlenin aksine bu yntemle baz konular hari pek gzel bir grnt oluturulamaz. O halde erevenin ilgi merkezi neresi olmaldr? Dier bir deyile, fotorafmza konu olacak objeyi erevenin neresine yerletirmeliyiz? Bu soru fotoraflardan nce resimle uraan sanatlarn kafasn kurcalamtr. Sonunda iyi grntnn ortaya knda, kesin olmamakla birlikte genel geerlilik kazanm baz kurallar saptanmtr. Fotoraf karesi erevesine yatay ve dikey olarak e blnmesi sonucu izgilerin kesime noktalar fotorafta ilgi merkezinin yerletirilebilecei yerleri gsterir. Bu noktalara da altn noktalar denir. Altn noktalar dikkate alnarak ekilen fotorafta gzn fazla dolamadan fotorafn ilgi merkezini yakalamas gerekir. Ancak bata da belirttiimiz gibi baz fotoraf konularnda rnein; da, heykel, gn doumu ve batm vb konularda ilgi merkezinin ortada olmas daha iyi sonu verecektir.

38

Fotoraf 3.4. Altn nokta kuramna uygun bir fotoraf kompozisyonu

rneimizde aa altn noktaya yerletirilmi ve kompozisyon tarlasn sren ifti ile zenginletirilmitir.

39

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar

neriler

Fotoraf kompozisyonunda kullanlan Fotoraf makinenizin tm ayarlarn konumlara uygun fotoraflar ekiniz. dikkatlice yapnz.

Gazete ve dergilerdeki fotoraflar inceleyerek ilgi merkezinin erevenin neresinde olduuna dikkat ediniz.

nceleyeceiniz ve rnek alacaz fotoraflarn konunun uzman kiiler tarafndan ekilmi olmasna dikkat ediniz.

Fotoraf makinenizle yaptnz Gerekirse renme ekimler srasnda ilgi merkezinin altn dnerek tekrar ediniz noktalara gelmesine dikkat ediniz.

faaliyetine

geri

Ayn objelerin fotoraflarn altn nceleyeceiniz fotoraf trlerinin altn noktalarn dndaki merkezlerde de noktalar kuralnn uygulanabilecei ekiniz. konular olmasna dikkat ediniz.

Daha sonra bu fotoraflar karlatrarak Kompozisyon kurallar hangilerinin gze daha ho geldiini deerlendirme yapnz. tartnz.

asndan

40

KONTROL LSTES

LEME VE DEERLENDRME
Deerlendirme ltleri
Kompozisyon kurallarnda yer alan konumlar kavrayabildiniz mi?

Evet

Hayr

ekim iin gerekli konumlandrma yapabildiniz mi?

ekim ncesi vizrden leklendirme yapabildiniz mi?

zellikle erevede ilgi merkezini altn noktalarda toplayabildiniz mi? ektiiniz fotoraflar karlatrp aralarndaki farklar belirleyebildiniz mi? DEERLENDRME Cevaplarnzda HAYIR seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm EVET ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

41

LME VE DEERLENDRME

A- Objektif Test (lme Sorular)

Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ( ( ( ) Fotoraftaki tm objelerin ilgi merkezi olarak nem deeri ayndr. ) lgi merkezinin en iyi grnd yer erevenin tam ortasdr. ) Altn noktalar tm fotoraf konularnda en iyi sonu veren bir yntemdir.

( ) Altn noktalar erevenin eninin ve boyunun eit paraya blnmesiyle oluan drt noktadr. ( ) Altn noktalar kuram fotoraf sanatnda olduu kadar resim sanat iin de geerli bir kuraldr. ( ) leklendirme ilemi yatay erevede olduu kadar dikey ereve konumunda da uygulanabilir. ( ) leklendirme ileminde fotoraf erevesi karlkl kenarlardan eit aralklarla izilen iki izgi ile ereve dokuz eit paraya blnr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

42

RENME FAALYET4
AMA RENME

FAALYET4

Belirlenen kurallara uygun fotoraf ekebileceksiniz.

ARATIRMA
Fotoraf ekiminde diyafram ve rtc ayarlarnn nemini aratrnz. ekeceiniz fotorafa almanz gereken objelerin konumlarnn nemini uygulamal olarak gsteriniz. Ak alanda ayn makine ile ayn deerde bir objenin hem hareketli hem de duraan fotorafn ekiniz. ektiiniz fotoraf karlatrn ve aralarndaki grnt farknn nedenini bulmaya alnz.

Aratrma ilemleri iin internet ortam, fotoraf sergileri ve derneklerini gezmeniz gerekmektedir. Fotoraf kompozisyonlarnda kullanlan konumlar iin evrenizde amatr veya profesyonel olarak fotoraflk yapan kiilerden n bilgi edininiz. Ak alanda bolca fotoraf ekmeye alnz.

4. FOTORAF EKM
Fotoraf ekiminde srasyla, ortamn ve konunun , kompozisyon kurallar, konum ve leklendirme, konunun n lerek diyafram ve rtc ayarlarn yapmak gerekmektedir. Sonunda da konunun zelliklerine, hareket durumuna ve a dikkat ederek fotoraf ekimi yaplr.

4.1. Diyafram ve rtc Deerleri

Diyafram, bir nesnenin grntsnn elde edilmesi iin kayt ortamna decek k orann ayarlayan fotoraf makinesinin nemli paralarndan biridir. Fotoraf ekiminde kullanlan diyafram deeri sonucu tamamen etkiler. Diyafram deerleri standarttr. Bu deerler makinelerin ve objektiflerin gelimilik zelliklerine gre aadaki deerlere sahip olurlar. 1, 1.4, 2.8, 4.5, 6, 8, 11, 16, 22, 32, 45, 64, 90

43

Bu saylar diyafram akln belirtir. Saylarn karsnda bir ok ya da izgi bulunur. Diyaframdaki her basamaa STOP denir ve f harfiyle tannr. rtc; diyaframdan getikten sonra, miktar ayarlanm olan n, kayt ortamn ne kadar sreyle etkileyeceini belirleyen paradr. Bilindii gibi fotoraf gerek yaamdaki bir ann dondurulmu grntsdr. Dondurulan bu an, rtcnn brakt veya izin verdii klandrma sresidir. Bu sreler diyaframda olduu gibi standardize edilerek simgelenmitir. Fotoraf makinesindeki bu saylara enstantane denir. yle gsterilir: T-B-1-2-4-8-15-30-60-125-250-500-1000-2000 Yukarda gsterilen 1 rakam 1 saniye demektir. Dierleri ise saniyenin kesirlerini ifade eder, bu deerler aadaki ekildedir: 1/1-1/2-1/4-1/8-1/15-1/30-1/60-1/125-1/250-1/500-1/1000-1/2000 Fotoraf ekimi iin en nemli iki deer diyafram ve rtc deerleridir. Bu iki deer orantl olarak kullanlr. Kullanlan her iki deerin birbirini karlad deerleri ortalama olarak yle gsterebiliriz: F (Diyafram) 2 enstantane 1/1000 2.8 1/500 4 1/250 5.6 1/125 8 1/60 11 1/30 16 1/15 22 1/8

4.2. Fotoraf ekiminde Objenin Konumu

Fotoraf ekiminde genellikle objelerin doal grnleri yakalanmaya allr. Ancak istenen nitelikleri yakalayabilmek iin objenin konumunu ynlendirebilirsiniz. Her ne kadar bu ilem mizansen olarak nitelendirilse de gerekli hallerde bavurabilirsiniz. Sizden istenen grntlerde ne karlmas gereken objeler belirleyip ekim yapabilirsiniz. nemli olan istenen niteliklerde fotoraf ekebilmektir. Bir fotorafta anlatlmak istenen unsurlar ile ereve dnda braklmas gereken unsurlar, ekim ncesinde iyi deerlendirilip tasarlanmaldr. eitli bak alar denenerek, kompozisyonu en iyi yanstacak konum bulunmal ve ekim yaplmaldr. Bir grnt dzenlemesinde gzn bak noktas, fotorafn 5/8in stndeki bir noktaya denk gelir. Bunu yle deneyebilirsiniz: fotoraf kart byklnde bir karton alnp, hi bir gere kullanmakszn, sadece gz duyusuna gre orta noktann bulunmas istenirse, gzn orta nokta olarak belirledii yer, ou kez kartn 5/8in stne denk gelen noktadr. Ksaca, fotorafta objeyi erevenin neresine yerletirmeniz gerektiini ok iyi belirleyip marj ayarn ona gre yapmalsnz ki, fotorafla vermek istediiniz mesaj baarl olsun.

44

4.2.1. Hareketli Objeleri Fotoraflama Yntemleri

Hareketli konularn ekiminde en temel ilke doru zamanda ve doru yerde bulunmaktr. Netlik iki nedenden dolay kolay yaplamaz. Bunlardan ilki hareketli konuyla olan mesafenin iyi ayarlanmamas, dieri ise konunun hareket hznn yani birim zamanda ald yolun doru olarak tahmin edilememesidir. Hareketli konularn ekiminde, yksek rtc deerlerinin kullanlmas bir zorunluluktur. Eer analog makine ile alyorsanz hareketli objelerin grntsn net almak iin yksek ASA/ISO deerine sahip film kullanmalsnz. Makineniz dijital ise otomatik alyorsanz makineniz gerekli deerleri kendisi seer. Manel alyorsanz. Analog makinelerde olduu gibi hareketin hzn tahmin edip gerekli ASA/ISO deerini semelisiniz. Duraan grntlerin ASA/ISO deerinin 100 olduunu unutmaynz ve ona gre deer belirleyiniz.

Fotoraf 4.1: Hareket ekimine rnek bir fotoraf

Hareket halindeki objeler normal deerlerde ekildiinde grnt flu kacaktr.

Fotoraf 4.2.Yar otomobilinin ayn deerlerle duraan ve hareketli grntleri

45

4.2.2. Duraan Objeleri Fotoraflama Yntemleri

Duraan objelerin fotoraflanmas kolaydr. nk deklanre basmadan nce uzunca bir sre dnme ansnz vardr. I, geli asn rahata belirleyip ekiminizi yapabilirsiniz. Duraan nesnelerin ekiminde en iyi sonular stdyoda yaplan ekimlerden alnr. Tek ynl olan gn nn yerine, ok saydaki yapay k kayna altnda, konunun istenilen biimde ve doygunlukta aydnlatabilmesi nedeniyle, stdyoda yaplan ekimlerde her zaman daha iyi sonular alnr. Duraan objeleri grntlerken u nerileri gz nnde bulundurunuz: Konu ile arka plann ayn renk tonlarnda olmamasna dikkat ediniz. Kendini belli etmeyen, fakat gl ve yaygn klar kullannz, contrast (ztlk) dzeyini ok iyi ayarlaynz. Doru pozlama deeri bulunarak, bunun alt ve st deerlerinde farkl fotoraflar ekmelisiniz. Eer dijital makine ile alyorsanz, bolca ekim yapnz.

4.2.3. In As ve Yn
Ik fotoraf iin en nemli etkendir. Kompozisyon oluturulurken ncelikle nasl bir n kullanlacana karar verilir. Daha sonar deiik ynlerden gelen klarn model zerinde nasl bir sonu vereceini tahmin etmek ve tasarm bu etkenlere gre yapmak gerekir. nk iyi bir grnt oluturmann yolu, ekim iin en uygun zaman dilimini beklemek ve konuya; nden, arkadan, alttan, stten ve yandan gelebilir ve bunlarn her birinin anlam farkl farkl olabilir. Fotoraf ekimine yeni balayanlar iin kla ilgili ilk yaplan neri; fotoraf ekenin srtn a dnmesidir. Bu basit bir ekimdir. Ancak ortam buna msait deilse, n geli as dikkate alnarak ekim yaplr. Bazen de bilinli olarak kompozisyon oluturmak iin farkl alardan gelen klarla ekim yapabilir ve farkl grntler elde edebilirsiniz.

46

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar

neriler

Temel ayarlardan diyafram ve rtc Makinenizin diyafram ayarlarnn nasl yapldn makine ayarlarn dikkatli yapnz. zerinde gsteriniz.

ve

rtc

Normal deerler ile bir hareketli bir de duraan obje fotoraf ekerek aralarndaki fark karlatrnz.

Objelerin ekimlerinde hareketi dikkatle kontrol etmelisiniz. Makinenin ASA/ISO deerlerini gz nnde bulundurmalsnz.

Ters k asyla fotoraf ekip bunu zellikle d ekimlerde ekimlerinizi doru ayla ekilen fotorafla nerilen saatlerde ve n geli as karlatrnz. bilgileri dorultusunda yapnz.

47

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Deerlendirme ltleri
1 2 Makinenin temel ayarlarn yapabildiniz mi? Duraan ve hareketli objelerin fotoraflarn ekebildiniz mi? stenilen alara uygun nitelikte ekim yapp karlatrabildiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnzda HAYIR seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm EVET ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

Doru / Yanl Testi 1. 2. 3. 4. 5. 7. ( ) Diyaframlar fotoraf makinelerinde objektif taycsnn nne yerletirilmitir.

( ) Diyaframdan getikten sonra, miktar ayarlanm olan n, kayt ortamn ne kadar sreyle etkileyeceini belirleyen paraya rtc denir. ( ) Bir grnt dzenlemesinde gzn bak noktas, fotorafn 5/ 8 in stndeki bir noktaya denk gelir. ( ) Duraan objeleri grntlerken konu ile arka plann ayn renk tonlarnda olmamas gerekir. ( ) Fotoraf ekiminde kla ilgili temel kural fotoraf ekenin srtn a dnmesidir ( ) Hareketli ve duraan grntlerin ekim yntemleri ayndr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.

48

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada istenen kriterlere uygun fotoraf ekimleri yapnz. Doal kta manzara fotoraf ekiniz. Gece ekimi yapnz. (Belirlediiniz bir konuyu flal ve flasz ekiniz.) mekanda doal ktan yararlanarak belirlediiniz bir konuda fotoraf ekimi yapnz. meknda yapay k ortamnda belirlediiniz bir konuda fotoraf ekimi yapnz.

Deerlendirme ltleri
1. stenilen k koullarnda ekilen fotoraflarda ktan amacna uygun ve etkili bir ekilde yararlanlabilmi mi? 2.ekilen fotoraflarda kompozisyon eleri etkili bir ekilde uygulanabilmi mi? 3.ekilen fotoraflar, anlatlmak istenen konuyu etkili bir ekilde ifade edebiliyor mu? 4. Fotoraf kompozisyonunda kullanlan konumlara uygun fotoraflar ekilebilmi mi? 5. zellikle Altn Noktalar konumunu uygulanabilmi mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda eksikleriniz varsa ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz.

49

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru ifadeleri getiriniz. 1. Fotorafta.. fotoraf erevesine giren objeleri gze . gelecek ekilde dzenleme iidir. Bir fotorafta ana konuyu elerin dnda kalan elerin ereveden gerekir. Fotorafta bykl . istersek daha kk bir e ile gstermek uygundur. Konuya derinlik kazandrmas ve ar kontrast .. zellii olan yanal k fotorafta ........... arttrr. Bir fotorafta kontrastn .. keskinlii artrr. Bir fotoraf erevedeki eleri gre konumlandrdktan sonra inceleyebiliriz. Alglamay bilinli hale getirmenin en kolay yolu .. tutmaktr. Fotorafta gen kompozisyonun olmas iin kenarlardan birinin erevenin kenarlarndan birine . olmas gerekir. Bir yolun gidiine . katmak iin S konumundan yararlanabiliriz. Kompozisyonda kare konumunu odak noktasn. iin kullanrz. Altn noktalar dikkate alnarak ekilen fotorafta gz fazla dolamadan.. yakalar. Diyaframdaki her basamaa . denir ve f ile tannr. Fotoraf ekimi iin en nemli iki deer ve deerleridir. Hareketli konularn ekiminde kullanlmas bir zorunluluktur. Duraan objelerin ekimleri her zaman ortamnda daha iyi sonu verir.

2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

9. 10. 11.

12. 13.

14.

50

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1-CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 C B D A E

RENME FAALYET-2-CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D Y D Y Y D D Y D

RENME FAALYET-3-CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 Y Y Y D D D D

RENME FAALYET-4-CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 Y D D Y D Y

51

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Kompozisyon- ho Destekleyen- kartlmas Vurgulamak Engelleyebilme- derinlii Ykseklii Yerekimine Grsel not Baarl olmas- paralel Derinlik ereveleme lgi merkezini Stop Diyafram ve rtc Yksek rtc deerlerinin Stdyo

52

KAYNAKA KAYNAKA
DEMREL .1992 Fotoraf Arat R. 1986 Fotoraf Afsad Yayn Ankara. EN,Y.,M., In Fotorafta Estetik Arac Olarak Kullanm JULA.,A., King Amatrler iin Dijital Fotoraflk, Dnya yaynclk Prof. Dr. Suat GEZGN, Basnda Fotoraflk st, let. Yay. st, 2002. TERZ Erkan, Dijital Fotoraflk, Sistem Yay. www.cumhuriyet.edu.tr/akademik/bolum_guzelsanat www.sagusad.org/sayfa/fotokomp.htm www.kameraarkasi.org www.anfad.org/link.html www.afsad.org www.ifsak.org

53