Demir Kkaydn Kemalizm Stalinizm Ve Trk Solu zerine

Yaynlar

Kemalizm, Stalinizm ve Trk Solu zerine Demir Kkaydn

kinci srm Mart 2013

Dijital Yaynlar ndir Oku Okut - oalt Dat

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar

Kemalizm, Stalinizm ve Trk Solu zerine Yazlar

indekiler
Kemalizm Stalinizm ve Trk Solu zerine Yazlar ........................................................... 5 Kemalizmin Yerini Ne Alacak? ............................................................................................ 6 Amaz ..................................................................................................................................... 9 Sosyal Demokrasi, Trkiye ve CHP..................................................................................... 11 Kolombusun Yumurtas ...................................................................................................... 13 Tarihin Laneti ....................................................................................................................... 15 Stalinizm ve Kemalizm ........................................................................................................ 17 Kemalizm, Stalinizm, PKK vs. zerine ............................................................................... 20 Ama Stalinizm zerine Bir Tartma Deildi ................................................................ 20 Gelecek ve Gemiin Dili ................................................................................................ 20 Aktel Politik Durum'la Balant ..................................................................................... 21 Kemalizm ve Bonapartizm ................................................................................................... 23 Jakobenizm ve Bonapartizm ............................................................................................ 23 Tarihsel Paralellikler ve Anlamlar .................................................................................. 24 Sivil Toplumculuun Devletilii .................................................................................... 25 Bu gnn Trkiye'sinde Jakobenler Kimlerdir?............................................................... 25 PKK Stalinist midir? ........................................................................................................ 26 Stalinist olmayan Stalinistler ............................................................................................ 27 Politika ve Sosyalistler ......................................................................................................... 29 Atatrk .................................................................................................................................. 34 Politik slam, AKP ve Sosyalistler ....................................................................................... 38 Genel Kurmay, Sosyalistler ve Politika ............................................................................... 41 Kyafet Kavgasnn lk Anlam ............................................................................................ 44 Kemalizmin z ................................................................................................................. 51 Bonapartizm ......................................................................................................................... 53 Kemalizm ve slam ............................................................................................................... 57 Sabetayclar, Yahudiler, Anti-Semitizm ve Kemalizm ........................................................ 59

Kemalizm, 12 Eyll, Duvarn ykl, zel Sava ve rme ........................................... 66 Talat Paa Jakoben miydi? ................................................................................................... 76 Tekinsiz ................................................................................................................................ 84 Bana Toplad Cinleri Datamayan Byc ................................................................... 91 Askeri Brokratik Oligarinin Bir Strateji Deiimi Olasl ............................................. 97 Zor Dnem ve Olas Gelimeler ......................................................................................... 104 Liberaller (Taraf) ve AKP Ergenekonu ve Askeri Brokratik Oligariyi Niin ve Nasl Destekliyor?........................................................................................................................ 111 Liberaller, Ulusalc Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler......................................... 111 Korkularn geree dayanp dayanmadklar deil korku olarak gereklikleri nemlidir ........................................................................................................................................ 112 AKP Demokratikleme stiyor mu? ............................................................................... 116 AKP Neden Gerek bir demokratikleme steyemez ..................................................... 117 AKP'nin somut politikalar ............................................................................................. 117 Nesnel Destein Kendi Dinamii ................................................................................... 119 Avrupa Birlii Neden Trkiye'yi ye Yapmaz? ............................................................ 120 Avrupa Birlii Konusunda Ulusalc Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler ............... 121 Askeri Brokratik Oligari Neden Avrupa Birlii'ni stemez ........................................ 122 Trkiye'nin Lassale'clar ............................................................................................... 123 Ordular Sava ve Fikirlerin Savann Temel Fark ..................................................... 124 Aykr Bir Analiz ................................................................................................................ 126

Marksizm 2010 in Hariten Gazeller

Kemalizm Stalinizm ve Trk Solu zerine Yazlar
Marksizm 2010 festivalinin ilk konusu, mer Lainer ( Birikim dergisi editr) ve Roni Marguliesin (Taraf gazetesi yazar) konumac olduklar Kemalizm Stalinizm ve Trk Solu. Ben de halimce Bedrettinem diye bir sz vardr. Eh, biz de yllardr bu konularda yazarz. Sadece bu konularda yazmakla kalmayz, Trk Solunun, Kemalizm ve Stalinizmi ele allarn, yaklamlarn da eletiririz. Buraya aldmz ilk yaz 1992 ylnda zgr Gndemde yaynlanmt. Yani 18 yl gemi neredeyse. Ve yazlarn ounun tazeliinden pek bir ey kaybetmedii grlyor. Aada bu yazlardan yaplm yazl tarihleri srasna gre kk bir derleme yer alyor. Elbette daha birok yaz var. Burada en tipik olanlarndan kk bir derleme yapmaya altk. Bu derleme, ilk toplantnn konusu zerine hariten gazel bir bildiri, bir sunu gibi okunabilir ve konumaclarn syleyeceklerinin daha sonra yerli yerine oturmas iin bir mihenk ta ilevi grebilirler. Eer zaman ve imkan bulursak toplanty izlemeye de alacaz. Yine imkan ve zaman bulursak izledikten sonra bir de deerlendirmesini yapmay deneriz. Demir Kkaydn 28 Ekim 2010 Perembe

Kemalizmin Yerini Ne Alacak?

Aslnda ilk olan "Son Trk Devleti"nin dayana ve ideolojisi olan Kemalizm mrn doldurmu bulunuyor. Bu ideoloji bugn hala devletin resmi dini olmaya devam ediyorsa, bu, onun insanlarn kafasndaki egemenliinden, ideolojik gcnden, yaygnlndan deil; ideoloji d bir unsurun, Osmanl'nn yaayan ruhu Trk Ordusu'nun silahlarnn fizik gcnden dolaydr. Bir ideoloji, yaratcl; dier ideolojiler karsndaki entellektel stnl; gen kuaklar arasndaki etkisiyle gelecee damgasn vurabilir ve yaama yeteneinin kantlarn sunar. Kemalizmde ne yaratclk, ne de entellektel stnlk var. Dolaysyla gen kuaklar arasnda hi bir etkisi yok. Gen, eer bir niversite rencisi ve Yupi aday ise muhtemelen Kemalist deil; "yeni sa" n Trkiye versiyonu olan "zalizm" in bir taraftardr. zalist olmak iin de zal'n taraftar olmak gerekmez. Gen, eer ehir varolarnn bir Trk iisi ya da isizi ise muhtemelen politiklemi bir radikal islamcdr. Gen eer bir Krt ise, zaten Krtleri yo k sayan Kemalizme kardr. *** Kemalizm son yirmi ylda drt koldan gelen eletiriler karsnda tam bir ideolojik bozgun yaad. lk eletiri sosyalistlerden geldi. Sosyalistler Kemalizmi "ada uygarlk" hedefi bakmndan deil; bu hedefe ulamak iin izledii yollar bakmndan ve bu yollarla o hedefe ulalamayaca bakmndan; daha eitliki ve demokratik bir bak asyla eletirdiler. Sosyalistlerin bu eletirisi, hem Kemalizmin hem de bizzat Trk sosyalist Hareketinin temelindeki Aydnlanmac niteliiyle, "Burjuva Uygarl"nn bir eletirisine varamad iin, yarm bir eletiri olarak kalmtr. Radikal bir Kemalizm eletirisi Trk Sosyalist Hareketinin kendi hedeflerinin ve tasavvurlarnn bir zeletirisi olmadan mmkn de deildir. Trk Sosyalist Hareketinin ksa vadede byle bir zeletiriyi gelitirme ans da yok. Yeni kuaklardan, yeni sorularla sosyalizme bir akm, bir genlik as yok. Erezyona dayanp ayakta kalabilenler ise 60'l ve 70'li yllarn Trkiye ortamnn ekillendirdii insanlar. Artk genliklerini soluyamayan kuaklar. Olaylar onlarda yeni sorulara yol amaktan ziyade, onlara eski cevaplarnn yeni kantlarn sunar gibi grnrler. Max Planck bir yerde, fizikiler arasnda eski bir teorinin yerini yeni bir teorinin almasnn, eski fizikilerin yeni teoriye ikna olmalaryla deil, onlarn lp gitmeleri ve yeni kuan onlarn yerini almasyla gerekletiini syler. Fizikte byleyse Toplumsal alanda daha da byledir. Sosyalistlerin Kemalizm eletirisi hedefler eletirisinden, yani radikalizmden yoksun olduu

iin Dou Avrupa'nn kyle birlikte tm ampirik ikna gcn de yitirmitir. Sosyalizmin nne koyulacak bir "Demokratik" sfatyla bunun kazanlabileceini sanmak, gerek sorunlardan kamaktr. Bu nedenlerle, eer bir mucize olmazsa, Sosyalizm bugn Kemalizme bir alternatif deildir. Kemalizme ikinci eletiri Politiklemi Radikal slam'dan geldi. Son yllarda byk bir entellektel canllk gsteren bu akm, kemalizmin hedefini, "ada Uygarlk" projesini zellikle Bat'daki eletirel Marksist evrelerin eletirilerinden hareketle, ama zm Kuran'da bularak eletirdi. Bu eletiri ayn zamanda Trk Sosyalist Hareketinin de eletirisi oldu ve onun karsnda zm yollaryla ve cevaplaryla deil ama ortaya att yeni sorunlarla entelektel stnlk salad. Kemalizme nc eletiri bizzat kendi elleriyle yetitirdii burjuvaziden geldi. Turgut zal'da en bilinli ifadesini bulan bu eletiri, Kemalizmi direk olarak karya almadan onun btn tabularn kemiriyor: "Yurtta Sulh Cihanda Sulh" un yerini "bir koyup be alma" lar, "byk oynama"lar, "Trk Asr"lar; "Milliyeti"liin yerini "federasyonu bile tartmalyz" lar; "Devleti"liin yerini "Liberalizm"ler; "Halk"ln yerini aktan ii dmanl; frak, smokin ve gravatn yerini ort ve blucinler; "lelebet payidar kalacak Cumhuriyet"in yerini "kinci Cumhuriyet" tartmalar oktan alm bulunuyor. Burjuvazinin btn sknts Kemalizmin yerini alacak sistemli, Trkiye koullarna adapte olmu bir ideolojiyi hala ekillendirememi olmasnda yatyor. Baykal ve M. Ylmaz'n oluturmaya altklar yeni imajlar; A. Menderes'in giriimleri hep bu arayn ve bunalmn ifadeleri. zal btn bu opsiyonlar iinde yaptklaryla ve tasarlaryla en atak ve uzak perspektifli olma zelliini koruyor. Kemalizme drdnc eletiri Krtlerden geldi. Krtlerin eletirisi hemen hemen sadece Kemalizmin Krt gerekliini yok saymas noktasndandr. Bu eletirinin hi bir versiyonunda hedefler eletiri konusu deildir. Hatta kimi versiyonlarnda yollara bile eletiri yoktur. Bu eletiri ideolojik bakmdan ok yzeyde kalan bir eletiridir de. Krtlerin Kemalizme ynelttii eletirinin gc eletiri silahndan deil, silahlarn eletirisinden gelmektedir. *** Kemalizmin yerinin ne alacan, Trk Ordusu'nun fizik gc ile Krt Gerilla Hareketinin fizik gc arasndaki atmann sonular belirleyecektir. Eer Krt Gerilla Hareketi, Trk Ordusu karsnda kesin bir stnlk salarsa. Bu Trkiye'nin ikinci kategoriden de olsa gelimi lkeler arasna katlmas, tipik bir Avrupa'l lke olmas sonucunu verir. Ama bu ayn zamanda Kemalizmin "ada uygarlk" amacna ulamas da demektir. Kemalizm gremeyecei zaferinin erbetini kendi cellatnn elinden imi olur. Bu durumda Kemalizmin yerini sosyalizm, Trk Sosyalist Hareketinin ksrl nedeniyle alamaz. Ama o demokratik Burjuva Cumhuriyeti 60 ve 70'li yllarn sosyalistlerinden, ihtiyac olan kadrolar tabur tabur bulur.
7

Eer Trk Ordusu, Krt Gerilla Hareketi karsnda kesin bir stnlk salarsa, Trkiye'nin "Batllama" yolu tmyle kapanm olur. Kemalizm askeri zaferiyle kendi mezarn kazar. Bu durumda Politiklemi islam, Ulus yerine mmet; "Bat" yerine "Dou" ideolojisiyle Trk ve Krt burjuvazisine, hem bu uluslar bir arada tutabilecek hem de dnya lsnde ona hareket alan salayabilecek tek alternatif olarak ortaya kar. En byk olaslk ise Trk Ordusu ve Gerilla hareketinin birbirine kesin bir stnlk salayamad; Trk ordusunun yprand, rd bir durumdur. Bu durumda da Kemalizmin yaama ans olmayacaktr. Bu durumda Kemalizmin yerini zalizm alacaktr. Dnya burjuvazisinin de, Trk burjuvazisinin de, bugn radikalleen Krt hareketi karnda sesini kesmi bulunan Krt burjuvazisinin de tercihi bu yndedir. Bu durumda Trkiye "Bask tipi zmle spanya, Portekiz, Yunanistan benzeri bir yar Avrupa'l Akdeniz lkesi olur. Trk ordusunun Krt Gerilla Hareketi karsndaki zaferi de, yenilgisi de, pat da Kemalizmin sonu olacaktr. Yerini ne alaca henz belli deil. Ama belli olan bir ey var. Kemalizmin mezar Osmanl'nn "Krdistan" dedii topraklarda bulunacaktr. 01.12.1992 Hamburg

Amaz
Sava askerlere braklamayacak kadar ciddi bir itir diye bir sz vardr. Trkiyede ise, politika denen ey, askerlere braklacak kadar gayr ciddi bir itir. Bir lke dnn, orada Genelkurmay Bakan denen ve milletin hizmetisi olmas gereken bir memur, gzlerinin iine baka baka milletin temsilcilerinden oluan Meclisi, o meclise kar sorumlu ve onun oylaryla seilmi bakanlar kurulunu en kaba biimde aalyor. Aalamakla kalmyor, tutup bir de neyin tehlike olup olmadn, yani politikay belirliyor ve o lkede Bakanlar kurulu derhal toplanp, bir memurun, milletin temsilcilerince alnan siyasi kararlar uygulamaktan baka bir yetkisi olmadn syleyip bu generali derhal emekliye sevk etmiyor. Bir meclis dnn ki, bir generalin bylesine bir yetki tecavz karsnda, kuzu kuzu boyun eiyor, sesini karmyor. Bir tek millet vekili ya da bakan, bu kiiliksizlik karsnda isyan edip protesto kabilinden istifa olsun etmiyor. Szm ona bu tr ordu tarafndan belirlenen politikalarn en byk hedefi olan parti bile, kvrtmaca demelerden tesine gidemiyor. lkedeki btn nemli gazete ve gazeteciler bu szler karsnda hazr ola geip tekmil veriyor. andar veya Uras gibi, sermayenin kendi mant asndan bile iyice akl dl iyice srtan ordunun vesayetine kar kan yazarlar bile, bu kar k, politikaclara veya gazetecilere serzenilerle ifade etmekten tesiyle yapamyorlar. Denebilir ki, ordu gerek bir gce dayanyor. Elinde silah var. Peki bir de yle bir durum tasavvur edelim. Bakanlar ve Meclis, askerler karsnda gsz olduklarn biliyorlar. Ama en azndan, kendi onurlarn korumak iin, Genelkurmay bakan adl memurun yaptnn meru ve kabul edilebilir olamadn ifade etmek iin, istifa ediyorlar. Bunu bir yana brakalm, hi olmazsa be on millet vekili, bir ka bakan istifa ediyorlar. Bir ka gazete, ortaklaa manetten bu olay protesto ediyorlar. Sadece byle bir davran bile dengeleri alt st eder. Btn bunlar yok. Niye yok? Niin btn meclis ve bakanlar ve partiler bu kanun d ve su olan davran karsnda klece bir boyun eile su ortakl yap yorlar? Bunun bir tek nedeni var? Halktan korkuyorlar. Byle bir davrann, halk nasl cesaretlendireceini biliyorlar. Bunun nasl bir rnek oluturacan biliyorlar. O zaman bana toplad cinleri datamayan byc rana dneceklerini biliyorlar. Ve bu korkuyla, fiilen su ileyen bir memur karsnda yaltaklanarak, Kvrkolunun yapt trden, her trl aalanmaya layk olduklarn kantlamaktan baka bir ey yapmyorlar. Trk egemen snflarnn amaz bu. Snf olarak egemenliklerini en iyi parlamenter biimde srdrebilirler ama Parlamentonun gerek bir gce sahip olmas iin halkn ordunun dayatmalar karsnda aktif destei gerekir. Bu ise halkn bir ekilde rgtlenmesi ve arln ortaya koymas anlamna gelir. Bu tehlikeyi engellemek iin hepsi Genelkurmayn karsnda secde ederler. Bu nedenle politikay askerlere havale ederler ve kendileri de hnk deyicilik yaparlar.
9

Peki u askerlere braklan politika ne? Askerler de ayn korku ile hareket ederler. Bir yandan eski anlay ve yaplanmalarla sistemin gidemeyeceinin farkndadrlar, reformlar ve deiiklik gerektiinin farkndadrlar. Deitirmek ise, her eyden nce zgr bir ortam gerektirir. zgr ortam ise, ezilenlerin, Krtlerin, iilerin, yoksullarn rgtlenmesi, bir g olarak ortaya kmas, politik ortama arlklarn koymas demektir. Bu ise onlarn bu gnk snrsz egemenliklerinin sonu olur. te yandan, eski biimiyle srd takdirde yine k yoktur. Bu durumda asker kafasna gre tek u yol kalr: demokratlar ve demokratik talepleri olmayan bir demokrasi. Ya da Krte televizyon bile olabilir, ama Krtler ve Krtlerin zlemleri yoksa. Reformlar, o reformlarn getirecei haklar kullanabilecek bir g yoksa bir tehlike oluturmaz. O halde, o reform ve zgrlkleri, asker deyimiyle, kt niyetli emellerine alet edecek gler, ezilmeli ve yok edilmelidir ki, reformlarn yolu alsn. Ama bunu yapnca da, reformlar iin bask yapan gler gerilemi, reform talepleri bastrlm dolaysyla reformlar yaplamaz olur. Ama reformlar olmazsa da olmaz. Bu sefer, reformlara kar glere kar tavrlar koyulur. Sz ayaa drlmeden, Susurluklar, Hizbullahlar biraz hizaya getirilir. Ama bundan cesaret alan reform isteyen gler ba kaldrr. Bu sefer tekrar ayn oyun olmad batan oynanr. Seimlerden beri politik ortama damgasn vuran gel gitlerin z budur. Yani Trkiyede politika denen ey de Genelkurmayn bu amaz karsndaki manevra ve cambazlklarndan baka bir ey deildir. Meclis ve bakanlar kurulu ise, Genelkurmay egemenliini rten asma yapra olmaktan baka bir fonksiyona sahip deildir. Szm ona bu politika ve sistemin en byk kurban geinip parsa toplamaya alan Refah da adi bir su ortandan baka bir ey deildir. Meclis, partiler ve bakanlar, ezilenlerin korkusundan Genelkurmay karsnda istedii kadar secdeye kapansn; Genelkurmay ayn korkuyla istedii kadar manevra yapsn. Korkunun ecele faydas yok. Krt hareketinin ayaklarnn altndaki topra andrdn ok iyi biliyorlar. Sorun sadece zaman sorunudur, Krt hareketinin mesaj elbet bin bir kanaldan Trkiyenin dier ezilenlerine ulaacaktr. Ve insanlar kendilerine imdiye kadar Krt hareketi hakknda yalan sylendiini kavradklar an, byk nefretler byk dostluklara dnecektir. Greceiz. 04 Eyll 2000 Pazartesi

10

Sosyal Demokrasi, Trkiye ve CHP

Sosyal Demokrasinin tm olanak ve snrlarn en ideal koullarda gsterdii yer Avrupadr. Bunun dnda Sosyal demokrasinin bir yaygnlk ve baars grlmemektedir. Burada Sosyal Demokrasi daima rgtl ii hareketine ve sendikalara dayand. Bu lkelerde onun baars olarak grlen sosyal devlet ise, her eyden nce, ikinci savata tahrip olmu sabit sermayenin yeniden inas ve Fordizmin genellemesine dayanan, kapitalizmin tarihin de grd en uzun ykseli dneminin salad zenginlik sayesinde bir olanak bulmutur. Bu partiler, uzun dalgann ykselen faz bitince, sosyal harcamalar kstlama politikalarndan baka bir ey yapamadlar. O zaman da, kitleler, taklidinden ise, asl na oy vermeyi uygun grd ve bundan sonra ngilterede Teatcherle balayan ve btn Kuzey Avrupaya yaylan dnem balad. Gney Avrupa daha farkl bir yol izledi. Buralarn nispi az gelimilii, iilerin daha militan bir tavrna yol ayor ve bu da Sava sonrasnda Komnist partilerin etkisinin temelini oluturuyordu. Yirmi be yl sren kapitalist byme bu lkelerde de belli bir refah salayabilir duruma gelince, bu komnist partiler, bu deiime ayak uydurmak iin Avrupa Komnizmi yolundan sosyal demokratlamaya balaynca, bu sefer taklidinden ise asln semek, sosyal demokrasinin iine yarad ve ok gsz ve kk Gney Avrupa sosyal demokrat partilerinin engellenemez ykselii balad. Bylece Kuzey Avrupada Muhafazakar iktidarlara karlk, Gneyde sosyal demokratlarn (sosyalistler) iktidara geli dnemi balad. Ne var ki, sosyal harcamalar arttrarak talep yaratma ve bymeye hz verme eklindeki sosyal demokrasinin kapitalizm erevesindeki Keynezyen politikalarn yolu oktan bitmiti. Bu nedenle, gney Avrupada Sosyal Demokrasi kuzeydeki kadar olsun bir sosyal devlet baaramad; isizlik artt ve sosyal refah hizmetleri getirilmedi. Bylece Sosyal Demokratlar ile muhafazakarlar arasndaki fark, giderek, Amerikadaki Demokratlar ve Cumhuriyetiler arasndaki farka benzedi. Amerika bu anlamda da kapitalist dnyann modeli ve idealiydi. Gney Sosyal demokrasisini, Kuzeyden ayran bir fark ta, Kuzeydekilerin klasik dnemde ii hareketi ve rgtlerine dayanmasna ramen, Gneyde ii snfnn nispi zayfl ve rgtl kesiminin orannn dkl nedeniyle, ii hareketiyle balarnn zayfl, ama buna karlk kk burjuvazi ve aydnlara dayanmasyd, bu nedenle bu partilerde kuzeydekiler kadar bile iilerin kazanmlarn savunmak kaygs grlmez. Hatta rgtl i hareketine bir dmanlk vardr. Sosyal devleti uygulayamad bu gney lkelerinde sosyal demokrasinin kullanabilecei tek rezerv bu lkelerdeki asker ve polis devletlerinin demokratikletirilmesi olabilirdi. Sosyal Demokrasinin bu olanakta bile ok yzeyde reformlardan teye gitmedi. Gney Avrupa sosyal demokrasisi, Kuzeyin karikatr ise, Trkiyeninki de Gneyin

11

karikatrdr. Onun kkleri ve dayand snflar, Gney Avrupa lkeleri kadar olsun sosyal ve demokrat olmasn engeller. Trkiyede sosyal Demokrat iddial parti her eyden nce devlete dayanmaktadr. Bu onun demokrat sfatnn nndeki engeldir; ama ayn zamanda iilerden ziyade liberal burjuvalara dayanmaktadr bu da onun sosyalnn engelidir. Sosyal demokrasi Trkiyede 60l ve 70li yllarnn radikalleme dalgas ve ykselen ii hareketi balamnda bunlar kontrol altna almak ve tara bezirganl ve tekelci sermayeye kar bir koz olarak kullanma amacyla ortaya atld. Bu ykseli srd srece bir sistem asndan bir ilevi oldu, ama bunlarn ezilmesi ayn zamanda sosyal demokrasinin de sonunu getirdi. Bu koullarda sosyal demokrasiye iki hareket alan kalyordu. Krtler ve Aleviler. nce Krt milletvekillerine olanak salayarak, onlar devletin kontrol altna almay denedi. Ama radikalleen Krt hareketini kontrol edemeyeceini grnce, karsna geti ve kimi ihale ve arpalklar karl zel sava rejiminin temel destekisi oldu. Geriye dayanabilecei tek Aleviler kalmt. Politik slama Genel Kurmay CHPden daha kararl kar durunca ve Alevilii bir ekilde bunun karsnda destekleyince CHPnin bu olana da tkenmi oldu. Meclis d kal aslnda bu toplumsal temeli yitiriin hikayesidir. Bu yenilgiden sonra, Krtlerin ve Alevilerin ve ksmen de iilerin, parti iinde arlklarn arttrma ve ona damgalarn vurma eilimleri g kazanmaya balaynca, ve Gogoln l Canlar gibi, hayali ve lm bir milyondan fazla yenin setii delegelerin oylaryla bu canlanma kprts olmama dndrld. Trkiyede sosyal demokrat politikalar iin hala gl rezervler bulunmaktadr. Toplumdaki muazzam gelir farklar ve uurum; gayr adil vergilendirmeler vs. ekonomi alannda hareket alan sunmaktadr. Benzer ekilde, Krtler, Aleviler ve iilerin hatta byk burjuvazinin bir ksm bile bu gnk Osmanl kalnts, baskc, keyfi, devasa; tm toplumun kann emen devletle gitmeyeceini bilmektedir. Merkezi devlet yapsnn zayflatlmas; mahalli idarelerin seilmi yneticilere verilmesi; resmi laiklik adl Kemalist slamn yerine gerek bir laikliin getirilmesi; fikir, propaganda ve rgtlenme zgrlklerinin salam hukuksal garantilere balanmas gibi tedbirler Avrupann aksine hala sosyal demokrasiye belirli bir hareket alan salamaktadr. Bunu ise ancak radikal demokrasiyle (Krtler) ittifak iindeki bir sosyal demokrasi, ya da radikalliini sosyal olanla birletiren bir demokratik hareket baarabilir. Birincisinde ilk raund baarszd, imdi sra ikincisinde. 03 Ekim 2000 Sal

12

Kolombusun Yumurtas
Trkiyede sa Trafik Canavar diye bir sahte dman yaratm bulunuyor. Solun kendi trafik canavar da globalleme. O da ayn ekilde, temel sorunlar gndemden drme amacna hizmet ediyor. Sol szm ona geleneksel olarak, ii ve emekilerin haklarn savunacak ya, bunun iin IMF, Globalleme ve anti kapitalist bir sylem bir demokrasi sylemiyle birlikte gtrlyor. Ama bu ikisi arasnda hi bir organik iliki bulunmuyor. Dolaysyla da bir btnsel proje gelitirilemiyor. nk Trkiyede ezilen emeki yoksul insanlarn en yakc sorunlarnn nedeni, kapitalizm veya globalleme deil, doru drst kapitalist olamama ya da globalleememe. u denklemden kayor Trk solu. Trkiyede isizliin ve pahalln temel nedeni, Osmanl art devlet cihazdr. Temel sorun orada dururken, globalleme veya IMFye atmak, ucuz kahramanlktr. Bir an iin hayali bir hkmet kurulduunu ve pe pee u kararlar aldn var sayalm: Fikir ve rgtlenme zgrln kstlayan btn kanunlar iptal ediliyor. Trke ortak konuma dili olmas dnda btn dillerle eit oluyor. Herkesin ana dilinde veya istedii dilde eitim hakk tannyor. Osmanl art valilik, kaymakamlk gibi makamlar lavediliyor. Yerine seilmi yerel yneticiler geliyor ve bunlar ancak seenler deitirebiliyor. Amerika ve Avrupa lkelerinin ounda olduu gibi, emniyet gleri bu seilmi yneticilerin kontrolne veriliyor. Ordu sadece, donanma, radar, uak, zrhl birlikler gibi spesifik bilgi gerektiren birlikler haricinde, terhis ediliyor ve kltlp ucuzlatlyor. Bunun yerine savunmaya ynelik, svirede olduu trden her yurttaa silah kullanma bilgisini vermeye ynelik, bir ka saat iinde on milyonlarca kiilik bir ordu olabilecek milis sistemine geiliyor. Btn servetler bildirime zorlanyor ve gelirler ve servetler ykselen bir merdivene gre vergileniyor. ktisadi devlet teekklleri zerkletiriliyor ve vatandalara eit hisse senetleri olarak datlyor mlkiyeti. Bir sre iin onlarda alanlarn setii yneticilere veriliyor. En nemli bir ka bunlar olabilecek bir ka deiiklikle, bir anda Trkiyenin ehresi kkten deiir. Kopenhag kriterleri, ikence vs. birden gndemden der. Devletin gelirleri muazzam artaca ve giderler muazzam azalaca iin, enflasyon derhal der. Fark byk lde yeni yatrmlara ve sosyal hizmetlere (eitim, salk vs.) yneltilir. Hatta vergiden muaf alt gelir gruplarn bytmek ve en adaletsiz vergi olan dolayl vergileri azaltmak ve yaam dzeyinde derhal hissedilebilir iyiletirmeler bile mmkn olabilir. Yeni yatrmlar yeni i alanlar, isizliin azalmas demektir. Btn bunlar toptan sanayii yeni yatrmlara yneltecek talep de demektir. Toplumdaki zengin ve fakir arasndaki uurumun ksmen kapanmas ve bu eilimi gstermesi, bu gnk rmenin de bir gerilemeye girmesi demektir. Ama en nemlisi, bu lke derhal blgedeki bir rnek lke olur. Tpk dou Avrupa lkelerinin Avrupa birliine katlmak istemeleri gibi, btn komularnda, bu lkeyle birleme ei limleri glenir. Sadece u gz nne getirilsin. Bu lkenin her trl zgrlkleri yaayan ve refah
13

iindeki Krtleri, dier lkelerdeki Krtler iin mthi bir ekim gc oluturur. Ayrca byle bir rnek, blgedeki dier lkelerin de benzer reformlara gitmesinin yolunu aar. Komularla kmaz sokaa benzeyen hudutlar ticaret yollarna dnr ve btn blge ekonomisine canllk ve zenginlik getirir. Bu da yaknlamalar glendirir. Peki bu programn taraftarlar kimler olabilir? ncelikle btn emekile r, ezilen uluslar ve aznlklar. Ama sadece bunlar deil, Trkiyenin Kapitalistlerine de yarar bunlar. Hem ekonomik olarak yeni ufuklar ve karlar demektir hem de ordunun vesayetinden kurtulup, emekileri kendi zafer arabasna balayacak bir tarihsel frsa t demektir. Peki kimdir buna kar olanlar? Trk Ordusunun kendi egemenliini ve karn ulusun karym gibi gsteren nemli bir blm. Ancak, ordunun nemli bir kesimi bile, zellikle alt tabakalar byle bir program destekleyebilir ve en azndan tarafsz kalabilir bylece tepedekilerin orduyu byle bir plana kar srmesini engelleyebilir. Bu projenin en byk dmanlar bu gnk vurguncu sistemden yaayanlar olacaktr. Zaten bunlar ve zel sava rejimi i ie gemi bulunmaktadr. Byle bir deiiklie blgedeki btn devletler kar olur, nk dayandklar temelleri tehlikeye atacak kt bir rnektir bu. Amerika ve Avrupa ise byle istikrarl ve gl bir mttefiki ve daha geni bir pazar bir yandan ister ama dier yandan, bu artk kontrol d bamsz bir g demek olacandan istemez. Hele, savunmaya ynelik, bugnk orduyu tasfiye eden yeni sistem hi iine gelmez. O zaman Trkiye, blge lkelerine kar bir silah olarak kullanlamaz. Demek ki, bu gnk orduyu olduu gibi korumak ve milyarlarca liralk silah siparileriyle daha da glendirmek isteyenler, dier devletlerdeki gerici rejimler ve ABD v e Avrupa ile kar ortakl iindedir. Bunlar birbirlerinin varlna hakllk kazandrmaktadrlar. Bunu yapacak muhalefet niye ekillenemiyor? Trk Sosyalistleri iktisadi eitliin bayraktarlna soyunurken, bunun demokrasiyle ban koparyor, devlete deil soyut bir globalizme, yeni dnya dzenine yneliyor. Krt demokratik hareketi ise, kendi demokratik talepleri ile isizliin ve pahalln giderilmesi arasndaki ba kuramyor. Bylece tm toplumun en geni kesimlerini kucaklayacak bir program gelitirilemiyor. Burjuvazi korkakl, iiler demoralizasyon ve perspektifsizlii, Krtler de kapitalizm ncesi kltrn arl nedeniyle byle bir program gelitiremiyor. Byle bir program sosyalizm deil, kapitalizmdir ve baars halinde toplum sosyalizmden uzaklar. Buna ramen sosyalistlerce desteklenmelidir. 17 Ekim 2000 Sal

14

Tarihin Laneti
Kta Avrupas ve ngiltere arasndaki geliim ztlklar, Balkanlar ve Anadoludaki geliim ztlklarna benzer. Avrupada Kapitalizm ya da burjuvazi, nce Hristiyanlk iinde, Priten/Protestan mezhepler biiminde eilim ve karlarn yanstt. Ne var ki, bu Burjuva muhalefetin kaderi, Kta Avrupas ve ngilterede farkl yollar izledi. Pritenlik ngilterede iktidar olurken, ayn Protestanlar Fransada, Sen Barthelmi katliamlarnda bire kadar kltan geiriliyordu. (Doan burjuva dnyasnn Osmanlya snan Kl artklarnn, Hgontlarn, Osmanl modernlemesindeki etkileri ayrca incelenmeye deer bir konudur.) Bu modern, burjuva ruhun katledilmesinin sonucu, Avrupada burjuva geliiminin yz yl gecikmesi oldu. ngiltere 1688lerde burjuva devrimini yaparken, Fransa ayn devrimi 1789da yapabiliyordu. Ama devrimin iddeti birikimin lsnde sert oldu, Katoliklik adna Protestanlar kesenler, yz yl sonra Hristiyanl tasfiye edip nce akl dini nerecekler, sonra da en azndan dini politik alann dna iteceklerdi. Balkanlar ve Anadolunun tarihsel kaderi bu tarihsel srece paralellik gsterir. Fransz ihtilalinden yz yl sonra, Osmanlnn Mslman devlet kastlarnn kapitalizm ncesi dnyasna kar, Balkanlarn Hristiyan kapitalizmi, tpk ngiltere adalarnda, Prtenliin zafer kazanmas gibi, zafer kazand ve Osmanl egemenliini ve Mslmanl balkanlardan sprd. Mslman kapitalizm ncesi ise, bunun rvann Ermeni katliamlar ve Rumlarn temizlenmesiyle, yani burjuva ve modern olan her eyin tasfiyesiyle Anadoluda ald. Erme ni ve Rumlarn Anadoludan tasfiyesi, Sen Barthelminin Anadoludaki paralelidir. Bu nedenle Anadolu Balkanlar yz yl geriden izler. Balkan lkelerinin bu gnk durumu kimseyi yanltmamaldr. Bu lkeler kinci Dnya savandan sonra Sovyet igal blgesi nde kalmasalard, en azndan imdiki Yunanistann gelimilik ve zenginlik dzeyinde bulunurlard. rnein Bkree yzyln banda, Dounun Parisi deniyordu, Panait Istrati gibi yazarlar ve baka Bolevik partisinde alan uluslararas Marksist teo risyenler yetitirebiliyordu o zamanlar Romanya. Bat Avrupada burjuva muhalefeti dinsel biimde var olmutu, Avrupann dousunda ise ayn muhalefet, modern an dini olan ulusuluk biiminde ortaya kt. Balkan uluslarnn kuruluu, Protestanln zaferine denk dyordu; Anadoluda Rum ve Ermeni ulusuluunun tasfiyesi ise, Protestanlarn katledilmesine. Ama Kta Avrupasnda Protestanl katledenler nasl yz yl sonra tmyle Hristiyanl yok etme, bir akl dini geirme ve sonra da en azndan dini politik alnn dna atma zorunda kaldlarsa, Anadoluda Ermeni ve Rum ulusuluunu katledenler, ulusuluu, ulusu dil, kltr ve etni olarak tanmlayan klasik biimiyle yok etmek, btnyle hukuki bir ulusuluk kurmak zorunda kalacaklardr. Patlama birikimin lsnde derin olacaktr. Krt hareketinin el yordamyla yapt, tarihin bu emrini yerine getirmekten baka bir ey deildir.

15

Burjuvazinin tasfiyesi, Trkler ve Mslmanlar iin ayn zamanda bir modernleme, uluslama, burjuvalama anlamna da gelmitir. Yani Trk burjuva devrimleri, burjuvaziye kar, kapitalizm ncesi Osmanlnn devlet snflar tarafndan gdlen, burjuvaziyi tasfiye eden, kapitalizm ncesi snf ve ilikileri glendiren burjuva devrimleridir. Tarihin laneti budur. Grmesini gren gzler bilir. Tasfiye edilen Rum ve Ermeni burjuvazisinin mallar, Trk ve Krt aalarn ve tefeci bezirganlarn servet ve sermayeleri, ya da Osmanlnn ruhu devletin daireleri olmutur. Bylece yllarca, Modern Ermeni burjuvalarnn mallarna konmu feodal aalarn kontrolnde, ortaa karanlnda, bezirgan partilerin oy deposu oldu Krtler. Ayn durum aa yukar Anadolunun btn blgeleri iin de geerliydi. 12 Eyll bile hala, Byk ehirlerdeki sola yatkn ii oylarn dengelemek iin, Krtlerin youn olduu blgelere daha fazla temsilci veriyordu. te bu denge alt st olmu bulunuyor. Krtler adeta toplu olarak, var olan sistemin karsna gemi bulunuyor. HADEPin oylar silme gtrmesinin anlam budur. Egemen sistemin Krtler iinde, maal koruculardan baka dayana kalmad. Normal bir parlamenter ileyi iin, Krtler iinde bir toplumsal temel bulmak, korucular, aalar, airetleri bir yana iterek, modern Krt burjuvazisiyle tekrar bir ittifak sistemi kurmas gerekir Trk burjuvazisinin. Ama bunun yaplabilmesi, Krt ve Trk burjuvazisinin eit bir partner olarak i birliine girmesi, bu gnk ordunun vesayeti, egemen ideoloji ve politikalarla olamaz. Durum deimedike, burjuvazinin egemenlii iin gerekli bir normal parlamenter sistem ileyemez. Bu durumda ordunun arl giderek dayanlmaz olmaya devam edecektir. Eski sistem, sanki Susurluk, bankalar, eteler gnah tekeleriyle ellerini ykayp yeniden yryebilecekmi gibi grnyor. Kimi Partilerin biimsel deimeleriyle, makyajl arla, hatta Krte radyo ve televizyon ile varln srdrebilirmi gibi grnyor. Yryemez. Toplumdaki ve snf ilikilerindeki derin deiiklik eski politik sistemle gtrlemez. deolojisi, partileri, ordusuyla bu gnk sistem, ne kadar makyaj yaplrsa yaplsn, Krt burjuvazisinin desteini salayacak bir politik biim bulmadka bunalmlardan kamaz. Bu politik sistemin tasfiyesi iin ise, byk kitlelerin aktif eylemi gerekir. Tarihin lanetine ancak byk kitle hareketleri son verebilir. Yz yln banda Osmanl devlet snflarnn ibirlii ile Hristiyan kapitalizmini tasfiye ederek tarihin lanetine urayan Mslman Trk ve Krtler imdi bu lanetten kurtulmak iin, kendi 1789larn yapmak durumundalar. Ama ok elverisiz koullarda. Burjuvazi korkak, iler tarihin en byk yenilgileriyle dnya apnda bir demoralizasyon, programszlk, ynelimsizlik iindeler. Krt hareketi yapayalnz. Bu gnk hareketsizlik ve rme kimseyi yanltmamaldr. Unutmamal en gzel iekler bataklklarda yetiir . 20 Kasm 2000 Pazartesi

16

Stalinizm ve Kemalizm
Stalinizm ve Kemalizm arasnda en kaba gzlemcinin bile dikkatini ekecek paralellikler vardr. Bu paralellikler onlarn ze ilikin kimi ortaklklarnn yansmasdr. Her ikisi de, varlklarn borlu olduklar snflarn zayfl temelinde, bu snflarn demokrasisine kar, brokrasinin bir kar devriminin ad ve ideolojisidir. Cellad olduklar devrimlerin vasiyetini, tpk Napolyon ya da Bismark gibi yukardan ve diktatrce yntemlerle uygularlar. Bu nedenle Bonapartist bir karakterleri vardr. Stalinizm, Ekim devriminden sonra, muazzam bir kyl lkesinde ii snfnn kkl ve uzun i sava ve mdahale yllarnda fiilen yok oluuyla pekien zayfl temelinde egemen olmutur. Kemalizm, Trk ve Mslman burjuvazinin gszl, korkakl ve clzl temelinde. Trkiye'de elbette adam gibi bir burjuva devrimi grlmedi ama "Kurtulu Sava"na karikatr de olsa burjuva demokratik devrim olarak baklrsa, paralellikler daha arpc olur. Ekim Devrimi ve izleyen ilk bir ka yln Trkiye burjuva devrimindeki karl, Osmanl ordusunun fiilen kt, iktidarn silahl eteler ve Ankara'daki Trkiye Byk Millet Meclisinde bulunduu, erkez Ethem'in tasfiyesine kadar olan dnemdir. erkez Ethem ve Kuvay Milliye eteleri, bir bakma, Lenin-Troki ve i savan Kzl Ordusunun karldr. erkez Ethem'in tasfiyesi, Ali Fuat Cebesoy'un Bat Cephesi komutanlndan alnp Moskova'ya eli yaplmas, Mustafa Suphi'lerin ldrlmesi ve iktidarn giderek Mustafa Kemal'in etrafndaki asker ve sivil brokratlarn elinde toplanmas ile karekterize olan dnem, Lenin'in hastalyla birlikte balayan Devrimin ve Devrimi yapan nderlerin tasfiye edilmeye balamasnn karldr. Zinovyev, Kamanev, Buharin'lerin Trkiye'deki karlklar Kazm Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay gibi tiplerdir. Rusya'da Kirov'un ldrlmesi bahanesiyle 30'lu yllardaki temizliklerin karl, zmir suikast bahane edilerek yaplan idamlar ve daha sonra Takrir-i Skun'dur. Paralellikler burada bitmez. Bir zamanlar btn sosyalist kuaklarn temel eitim kitab; kar devrimin resmi devrim tarihi olan ve Stalinin Rus devrimindeki yerini olaanst bytp gerek devrim kahramanlarn tarihten silen SBKP Tarihi'nin Trkiye'deki karl, "Kurtulu Sava"nn kahramanlarn tarihten silen ve Mustafa Kemal'in yerini, sonra elde ettii noktadan yeniden yazan Nutuk'tur, ve tpk SBKP tarihinin resmi devrim tarihi olmas gibi Trk "Kurtulu Sava"nn resmi Tarihi olmutur. Kiilikler bile benzer. Stalin Bolevik Partisinin, en yeteneksiz yelerinden biridir, kimse onu ciddiye bile almaz; Mustafa Kemal de Osmanl ordusunun en yeteneksiz generallerinden biridir kimse onu ciddiye almaz. Askeri ve siyasi bakmdan hi bir gz alc baars yoktur. Her ikisi de, balangta ok gszdr, atan taraflar arasndaki dengelerle ayakta durmaya alrlar. Ama her ikisi de, en sradan, ortalama tiplerden, kendilerine bal bir brokratik

17

avadanl adm adm olutururlar. Hatta ikicilikleri ve en nemli kararlar, akamlar bir yn kapkulunun sofra ahalisini oluturduu iki sofralarnda almalar bile ayndr. Devrimci Ykseliin n kard nderlerin sonraki kaderi bile benzer. erkez Ethem ve Troki srgnde "hain" damgasyla lrler. Tarihten isimleri ve resimleri silinir. Elbette bu paralellikler, birisi orijinal bir ii devriminin, dieri ise karikatr ve suyunun suyu bir burjuva devriminin kyaslamasnn olanak sunduu llerdedir. Fransz devrimi de benzer paralellikleri sunar. Jakoben iktidarnn karl, erkez Ethem ve TBMM Hkmeti dnemidir. Thermidor kar devrimi, erkez Ethem'in, yani silahl kyl ordusunun tasfiyesidir; Napolyon'un imparatorluunu ilan etmesi ise, Mustafa Kemal'in Cumhuriyet'i ilan ederek, fiili padiahln balatmasdr. Ne var ki, Kemalizm, ekim ya da Fransz devrimi gibi, dnya tarihindeki en byk devrimlerin ardndan gelen bir kar devrim deildir. Daha batan brokratik bir yozlama zellii tayan, hi bir zaman gerek bir sosyalist demokrasi ve ii iktidarnn yaanmad, Tito'nun, Mao'nun yaptklarna benzeyen bir yan vardr Kemalizm'in. Eer onlar, daha batan brokratik bir arplma iindeki ii snfnn son derece zayf olduu lkelerdeki sosyalist devrimler olarak tanmlanrsa, Kemalizm de burjuvazinin son derece zayf olduu bir lkede, daha batan brokratik bir arplma iindeki burjuva devrimidir. Her ikisinde de daha bandan beri o snflarn gerek demokratik iktidarlar hi olmamtr. Bu bakmdan onlarn dayanmay hedefledikleri veya temsilcisi gibi davrandklar snflarn, orijinal iktidar biimleri ve rnekleri farkllklar onlarn ideallerini ve geliimlerinin de farkl olmasna yol amtr. Var sayalm ki, Rus devrimini bir kar devrim izlemese ve iilerin iktidar ve sosyalist demokrasi var oluunu srdrebilse, Mao'lar, Tito'lar, byle bir sosyalist demokrasiye gemeyi hedef alrlard. Ama bir yanlsama sonucu rnek aldklar, sosyalist bir demokrasi ve ii iktidar deil, brokrasinin diktatrl olduu iin, daha batan var olan arplmlk azalmam, aksine pekimitir ve rnein sosyalist bir demokrasi hi bir zaman sz dzeyinde bile hedef olmamtr. Buna karlk, Kemalizm'in rnei olan kapitalist lkelerde, genellikle burjuva demokrasisi olduundan, Kemalizm, bir Mao veya Tito'nun bir sosyalist demokrasi hedefi olmamasnn aksine, bir burjuva demokrasisi hedefine sahip olmutur. Bu Serbest Frka gibi deneyleri; ok partili hayata geii mmkn klm ve Kemalizm'e Stalinizm'den daha byk bir esneklik, dolaysyla da uzun yaama olana salamtr. Bu gn Stalin'in heykelleri yklmasna ramen, Atatrk'n heykelleri hala ayakta durabiliyorsa, bunun nedeni, kazanan snfn tarafnda olmann yan sra, gsterebildii bu esnekliktir. Ne var ki, bu esneklik snrlarna gelmi grnmektedir. Genel Kurmay artk kendisini bu kadar uzun mrl klan, Atatrk veya nn veya 27 Mays'n gsterdii esneklii gsterememektedir. nk Trkiye'de modern snflarn gelimilik dzeyi ve Krt Demokratik hareketinin ykselii, bunun toplumsal ve snfsal temellerini yok etmitir. En kk bir esnekliin, fiili iktidarn elden gitmesine yol aacan grmektedir. Bunun sonucu

18

olarak, Batllama ve Demokrasi tarihsel bir hedef olmaktan kmakta, bir stratejik ve jeopolitik zorunlulua indirgenmi olmaktadr Genel Kurmay'n Avrupa Topluluu balamnda belirttii gibi. Bir ideal olarak batllama ve demokrasi vurgusunun yerini; demokrasiden hi sz etmeyen bamszlk vurgusu almakta ve bir zamanlar nasl sosyalizmi savunmak, her trl demokratikleme abasna kar, brokrasinin iktidarn korumann bir arac idiyse, Trk Genel Kurmay iin de imdi Bamszlk ayn fonksiyonu gryor. in ilginci, bu onu giderek, hi bir zaman bir demokrasi hedefi olmayan Stalinizm'e yaklatryor. Batllama hedefinin terk edilmesi, bamszlk vurgusunun ardnda gizleniyor. Kemalistler, imdi de "Komnist" ve "bamszlk" olurlarsa kimse armasn. Aslnda, Aydnlk ve i Partisi'nin byle ne karlmas bunun bir ifadesi. Kemal izm, kendini lmden kurtaracak son silah Stalinizm'de buluyor. Stalinistler ise, demokratiklemeye kar Kemalist brokrasinin direniini ve bu direniin ihtiyac olan ideoloji ve politikann kendilerinde bulunmas ve bu nedenle ne karlmalarn, Ordu 'nun anti emperyalist ve Ulusal kurtuluu glerinin etkisinin artmas ve bu gelenee dn gibi grp gstererek, bu kastn egemenliini srdrmesi iin gerekli ideolojik ve politik destei salyorlar. Kemalizm lmn engelleyecek son ideolojik ve politik silahlar lm Stalinizm'de aryor. Stalinizm ise Kemalizm'de lmden sonraki bir dirili. 19 Mays 2001 Cumartesi

19

Kemalizm, Stalinizm, PKK vs. zerine

Ama Stalinizm zerine Bir Tartma Deildi
Gnlk Notlar'n bu sekizincisi "Demokratik Cumhuriyet, Sosyalistler ve Krt Ulusal Hareketi" balkl geen yaznn devam olmas gerekiyordu. Fakat yine ayn konuyla ilgili saylabilecek "Stalinizm ve Kemalizm" yazsna gelen tepkiler tekrar bu konu zerinde durmann gerekli olduunu gsteriyor. Bu nedenle bu yazda "Demokratik Cumhuriyet, Sosyalistler ve Krt Ulusal Hareketi" yazsna ksa bir ara vererek Stalinizm ve Kemalizm konularna tekrar girelim. Stalinizm ve Kemalizm yazsn kimileri, Stalinizm konusunda bir tartma balatma abas olarak deerlendirdi. Byle bir ama yoktu. Neden yok? Birincisi Trkiye sosyalist hareketinin eski kuaklarnn byle bir ideolojik tartma iinde fikir deitirmesi sz konusu deildir. Bunun iin ok yaldrlar. Kald ki, belli bir grle dnyaya gzlerini aanlarn o grn yanlln anlamalar byk devrimci kabarlar ya da byk hayal krklklar gerektirir. Ortada artk hayalleri olmad iin hayal krklklar da yaamas mmkn olmayan, gnlk politikann ayrntlar arasnda genel ve temel sorunlara zerrece ilgi duymayan eski kuaklar var. Ve ortada byle temel sorunlara ilikin tartmalar kkrtacak bir devrimci kabar yok. Bu nedenle eski kuaklar bakmndan byle bir tartmay amaya almak bir anlam tamaz. Yeni kuaklar ise dnyaya gzlerini duvarn yklyla amlardr. Bu gibi sorunlar onlara ok uzak grnr. O tarihin sonularnn hala bu gnk kmazlarn nedeni olduunu anlayamazlar. Onlarn byle sorunlara ilgi duymasn gerektirecek bir devrimci kabar da olmad iin, onlarn zaten hi ilgisini ekmez. Zaten onlara o dnemin olaylar ok yabancdr.

Gelecek ve Gemiin Dili

Bunun yan sra toplumsal mcadelelerin tarihine ilgi de duymazlar. Tarih onlar iin bir an nce unutulmas gereken kabus gibidir. Bu nedenle tarihten ylesine kopukturlar ki, bu gn gemiin diliyle konuma yetenei bile gsteremezler. Tarih ilgilerinin dnda olduu iin de byk toplumsal alt stlkleri yapanlarn daima gemiin diliyle konutuunu bile bilmezler. Gelecein gemiin diliyle konutuunun farknda deildirler. Muhammet brahim'in diliyle konuuyordu. Fransz devrimcileri Roma cumhuriyetinin. Rus devrimcileri Fransz devriminin ya da Paris Komn'nn. Ama bu gn Trkiye'de hi kimse hi bir devrimin ya da gemiteki bir dnemin diliyle konumuyor. Trkiye'de rnein 60'l ve 70'li yllarn kabarlarnda insanlar, gemiin diliyle konuuyorlard. Ya Trkiye tarihi ile balantlar kurup "Birinci Kurtulu, kinci Kurtulu" diyorlard veya rnek aldklar Rus veya in devriminin diliyle konumaya alyorlard. Bu gn bakldnda anlalmaz ve sama gelecek bu tartmalar aslnda, daha geni bir tarihsel

20

perspektiften bakldnda, bir deiim ve devrimci kabar dneminin ifadesiydi. nsanlar iinde bulunduklar olaylar maherinde kendilerinin ynn yitirmesini engelleyecek bir referans noktas aryorlard bu gemiin diliyle konumalarnda. Taklit ve analoji renmenin ba deil midir? Bu gn ise, insanlarn konutuklar bir gemi ve onun dili yok, bu ise onlarn bir gelecei de olmadn gsteriyor bir anlamda. nk bu ayn zamanda genelleme yeteneini yitirmilik de demektir. Btn bunlar bir yana, Stalinizm zerine bir tartma yeni kuaklara da hi bir ey ifade etmez. O dinazonlarn dili gibi grnr onlara. Bu gibi nedenlerle, ama byle bir tartma amak deildi. Trkiye politikasndaki yeni bir eilime dikkati ekmekle bu eilimin tarihsel kklerini vurgulamakla ve Trk solunun politik olarak bulunduu durumu aklamakla ilgiliydi. Yani dorudan aktel politik konumlanlarla ilgili bir yazyd.

Aktel Politik Durum'la Balant

rnein "Emek Platformu" var. Btn vurgusu kapitalizme ve emperyalizme ama Genel Kurmayn egemenliine kar onu zayflatacak bir ey yoktur. Aksine bilerek veya bilmeyerek bu egemenliin kendini korumasna hizmet etmektedirler. An Evrensel'i, an Komnist'i, an bu gnn en radikal grnen hareketi THKP -C grleri paralelinde yayn yapan Vatan'. Hepsinde bir anti emperyalizm ve milli karlar savunma edebiyatnn arkasnda Trkiye'nin en can alc sorununun; iktidarn yurttalarn seilmi temsilcilerinin elinde bulunmas ve bu gnk pahal, baskc, brokratik, militer devlet cihaznn tasfiyesinin ikinci plana itilmesi vardr. Bu, toplumsal muhalefetin yanl hedeflere ynelmesine yol amakta hatta onu kendi gcn kendine kar kullanr duruma getirmektedirler, yani bu gnk genel kurmay iktidarnn destekleri durumuna. Bu destek durumu Aydnlk'ta zirvesine ulamakta. Keza ordu da Aydnl aktan desteklemekte. Televizyon programlarnda Aydnlk, nam dier i Partisi temsilcileri, ulusal karlarn savunmasn yapan taraf olarak prezante edilmektedirler. Kemalizm bu sfr numara stalinist partide ve onun politikasnda gerek bir mttefik bulmaktadr. Kimi Trk ordusu subaylarnn da son zamanlarda Mao'nun Uzun Yrynn kendilerinde de yanklar yaratm olduundan sz etmesi basit bir diplomatik nezaket olmasa gerek. te yaz Trk solunun bu durumu ile Kemalizm arasndaki bu zmni ve / veya fiili i birliinin sadece rastlantsal olmad; aralarnda bir gnl yaknl (wahlverwandshcaft) bulunduu ve bunun da kkenindeki tarihsel ve sosyolojik paralelliklerle kolaylat tezini gelitiriyordu. Ama bu tezi gelitirmek iin de elbette Stalinizm ve Kemalizm'in belli bir analizine dayanyordu. Bu analiz unutulmu ve bilinmez olmakla birlikte, klasik Marksist analizdir ve yle olaanst bir orijinallii de yoktur. Ama madem ki, bu konu bir kere gndeme geldi. u Stalinizm, Kemalizm konularn bir ele alp bu alandaki muazzam kafa karkln ksaca gstermeye ve mmkn olduunca bu karklklar gidermeye alalm. Birbiriyle elikili gibi grnenlerin nasl zde; zde gibi
21

grnenlerin nasl elikili olduunu grelim.

22

Kemalizm ve Bonapartizm
Kemalizm'den balayalm. Kemalizm kavram sadece bir ideolojiyi tanmlamak iin deil, ayn zamanda bir toplumsal sistem ve o sistemi srdren glerin karl olarak da kullanlmaktadr. Bu farkl ieriklerin ayn kelimeyle karlanmas bir ok karklklara da yol amaktadr. Bir siyasi rejim olarak, Kemalizm, Bonapartizmin Trkiye versiyonudur. Korkak ve clz bir burjuvazinin yerine devletin bamsz bir g gibi davranarak, modern burjuva dnmleri tepeden gerekletirmesidir. Buna Alman Bonapartizmi olan Bismarkizmin alaturka versiyonu da denilebilir. Ama Bonapartizm devletin snflardan bamszm gibi hareket etmesi olarak tanmlandnda, o farkl tarihsel dnem ve snfsal ilikileri de ifade eden bir kavram olur. Modern snflardan birinin artk ynetemeyip dierinin henz ynetemedii veya snflar aras atmann birinin stn gelmesine yol amayacak bir denge durumunda ortaya kan Bonapartizmler vardr. rnein, birincisinin yeeni olan nc Bonapart'n iktidar Burjuvazinin artk ynetemedii, iilerin henz ynetemedii bir durumun Bonapartizmidir. Almanya'da faizmin arifesindeki Brning, Papen hkmetlerinin ise snf dengelerine dayanan Bonapartist bir karakteri vardr. Ama klasik Bonapartizmin esas karakteri halkn ve kitlelerin inisiyatifi ve rgtllnn paralanp, yerini devletin almasnda kendini gsterir. Bu nedenle Bonapartizm genellikle devrimci kabarlarn bastrld ve yatana ekildii dnemlerde g kazanr. Birinci Napolyon imparatorluunu 1793'n ykntlar zerinde ilan edebilmiti. ncs de 1848 devriminin. Bismark da yledir. 12 Eyll rejiminin de Bonapartist bir karakteri vard. 70'lerin ortalarndan sonra ykselen devrimci kabarn baarszl, yorgunluk ve faistlerle devrimciler arasndaki savan denge durumu onu mmkn klabilmiti.

Jakobenizm ve Bonapartizm
Bu da bizi Jakobenizm ve Bonapartizm konusuna getirir. Trkiye'de en az bilinen ve en ok kartrlan konulardan biri de budur. Bu vesileyle, Jakobenizm ve Bonapartizm konusundaki korkun kafa karklna biraz deinelim. 1980'l yllarda "sivil toplumcu"lar, kendilerini Jakobenizme kar tanmladlar bir Bonapartizme kar deil. Byle yaparak aslnda gerici zlerini, devrimci geleneklerle hi bir ilikileri olmadn ima ediyorlard. Ve bunu yaparken Bonapartizmi Jakobenizm olara k tanmlyorlard. Yani devletin yukardan yapt zorlu modernlemeyi. Bylece eski devrimci gelenekleri bilmeyen kuaklarn kafasnda bir Jakobenizm dman oluuyordu. Bunlara gre Atatrk de Jakoben'di Stalin de Jakoben'di, 27 Mays da Jakoben'di. (Bu yaklamn kkleri de, 1968'de ekoslovakya mdahalesinden sonra saa kayan Dou Avrupal aydnlarn ideolojik evrimleri, Wajda'nn Danton gibi filimlerine kadar gidiyordu. Ama bu ayr bir konu.)

23

Bylece btn kategoriler alt st oldu. Btn dnya tarihind eki Jakobenizmin katillerine Jakoben damgas vurulmu oluyordu. Jakobenizm Marks'n deyimiyle, burjuva tarihsel grevlerin avam yntemleriyle, yani Paris'teki donsuzlarn, baldr plaklarn yntemiyle yaplmasdr. Yani modern proletaryaya deil genel olarak yoksul kyl ve ehirli tabakalara dayanr. Bu tabakalarn eilimlerini ifade eder, bunlarn toplumsal hareketlerinin ifadesidir. Devrimci kabarlar ounlukla, radikal demokrasiyi, devrimci demokrasiyi ne karr, bu nedenle devrimci dalgann ykselmesi demek, Jakobenizmin ykselmesi demektir. Buna karlk devrimci dalgann geri ekilmesi, yenilgiye uramas demek ise Bonapartizmin, kar devrimin ykselmesi demektir. Bu gidii hemen hemen btn modern tarihte grmek mmkndr.

Tarihsel Paralellikler ve Anlamlar

Birinci Paris komn (sanlann aksine iki tane Paris komn vardr. Biri 1791 -93 dieri 1871'dir) bir Jakoben iktidardr. ktidarda, Jakoben klplerinde rgtlenmi Paris'in donsuzlar, yoksullar vardr. Robespiyer, Mara bu dnemin en bi linen isimleridir. Daha sonra, Thermidor ile kar devrimin ykselii balar ve Napolyon'un kendini mparator ilen etmesine kadar varr. 1848 devriminin ykselii yine bir tr jakobenizmi ykseltir. Ama artk ehir proletaryas glendii iin, Jakobenizm fiilen sosyalist ve ii hareketi olmaktadr. Bu devrimin yenilgisi de bu sefer nc Napolyon'un hkmet darbesine, kendini imparator ilan etmesine ve Bonapartist diktatrlne yol aar. Rus devrimi de benzer akibetten kendini kurtaramaz. Devrimci kaba rn ne kard Bolevik partisi bir bakma Rus Jakobenizmidir. Bu Jakobenizm artk tmyle sosyalist bir karakter alm ve Bolevizm adn almtr. Ama devrimci dalgann gerileyiiyle birlikte Rus Bonapartizminin ykselii balar. Bunun ad da Stalin izmdir. Tabii ne Bonapartlar ne de Stalin'ler mezarn kazdklarna aktan kar kmyorlard, bizzat cellad olduklar devrimin bayran kullanyorlard. Napolyon'un imparatorluk kemeri, Fransz devriminin renkli bayrayd. Stalin de Leninizm bayrayla, Bolevizm bayrayla Leninizm'i ve Bolevizm'i yok ediyordu. Bu bakmdan yeni bir ey de yoktu. Kilise orijinal Hristiyanln devrimci ykseli dneminin anlay ve geleneklerini srdren Hristiyan Katarlar, sa ve Hristiyanlk bayrayla yok etmiti. Muaviye Kuran' askerlerinin mzraklarna taktrmt. Bu paralellikler de rastlantsal deildir. Muaviye de antik tarihin Bonapart veya Stalinidir. lk slam demokrasisini ve yoksul Ali'de ifadesini bulan Mekke plebliini tasfiye eder. Cumhuriyeti iptal edip, kendi soyuna dayanan egemenlii kurar. Ayn paralellik Trkiye Tarihinde de grlr. Hobsbawm'n "Sosyal syanclar" dedii aslnda silahl halktan baka bir ey olmayan eteler, erez Ethemler vardr ilk devrimci demokrasinin ykseli dneminde. Btn eraf isyanlarn bastrrlar. Solun ve kitlelerin inisiyatifinin ykseldii bir devrimci kabar dnemidir. Kelimenin tam anlamyla Jakoben bir karakteri vardr "milli mcadele"nin bu ilk dneminin. Bunu ise, Osmanl generallerinin bu
24

silahl halk ordusunu tasfiyesi, Kemal'in ykselii ve Trk burjuvazisinin Muaviye, Bonapart veya Stalin'i olan Kemal'in ykselii ve o devrimci ykseliin btn kurumlarnn tasfiye edilmesi izler. Bu paralellikler rastlantsal deildir. Bir tarafta Hristiyan olan Roma mparator'u, Muaviye, Napolyon, Stalin, Atatrk; dier tarafta ise Katarlar, Ali, Robespiyer/Jakobenler, Troki Lenin/Bolevikler, ekez Ethem / eteler.

Sivil Toplumculuun Devletilii

Bir tarafta, devletin dnda "Sivil toplum", ezilen ve yoksul insanlarn aadan gelme giriimleriyle rgtlenmeleri; dier tarafta, Devletin onlar tasfiyesi. Sorun byle koyulur, tarihe ve kavramlara Klasik Marksizmin bu altnda baklrsa, Trkiye'deki Sivil Toplumculuun sivil toplumculukla ilgisi olmad, bir gericilik dneminin ideolojisi olduu, aslnda devlete egemenlik alanna dokunmayarak, onun dnda brakt alanlarda ve onun hogrs kadar kumda omak oynamak olduu daha iyi grlr. Eer sivil toplumculuk gerekten sivil toplumculuksa, en bata, sivil toplumun gerekten rgtlenip glendii devletin zayflad veya fiili bir dalma iinde bulunduu devrimci kabar dnemlerini, dier bir ifadeyle Jakobenizmi savunmas ve onun mirass olmas gerekir. Ama Trkiye'dekiler bunu yapmaz, 12Eyll'n yayd ve dayand gericilik ve reaksiyon dneminde bir mttefik bulurlar, her trl sivil toplum rgtlenmesinin tasfiyesine Jakobenizm diyerek ve Jakobenizm dmanl yaratarak onun gerek tarihsel anlamn yok ederek daha doarken su ilerler. rnein 1960'lar, 1970'ler, Trkiye'de sivil toplumun en gl olduu dnemlerdir. iler, kyller, genler ilk kez devletin kontrol dnda, tamamen kendi giriim ve gleriyle rgtlenmiler ve bir toplumsal arlk gelitirebilmilerdir. Herkesin sivil toplumcu olmaya alt 90'l yllar ise, Trkiye'de Sivil Toplum'un S'ninin bile kalmad dnemdir. Trkiye'deki sivil Toplumculuk ise, Sivil Toplum'un en gl olduu bu dnem ve hareketlere reaksiyonun ifadesidir. Bu nedenle de devletin dardan payandas fonksiyonu grr. Bylece ilgin bir noktaya geliyoruz. Trkiye'deki politik sistemde, Stalinistler ve Sivil Toplumcu'lar birbirlerinin dman gibi grnmelerine ramen, aslnda ikisi de genel Kurmay'n birer destekisi fonksiyonu grrler. Bunlarn arasndaki atma aslnda, farkl tarihsel paradigmalarn atmasdr ama politik ve metodolojik olarak zdetirler ve kolaylkla da birbirlerine dnebilmektedirler.

Bu gnn Trkiye'sinde Jakobenler Kimlerdir?

Peki u soruyu soralm. Bu gnn Trkiye'sinde Jakoben var m? Bir plebiyen hareket var m? Devrimci demokrasi veya Radikal demokrasi olarak ifade edilebilecek bir g var m? Varsa bu nedir? Normal olarak bu gnn gericiliin egemen olduu, devletin her eyi belirledii bir

25

Trkiye'de Jakobenizm'den sz edilebilir mi? Devrimci bir ykseli yok ki bir Jakobenizm olsun diye dnlebilir. Ama bu dnce ok yanltr. Bu Trk merkezci bir dntr ve yan bandaki Jakobenizmi grmez. Evet Trkiye Genel Kurmay egemenlii altndadr. Gericilik alm ban gitmitir ama Krt ulusu ayn zamanda bir devrimci ykseli yaamaktadr. Ve bu ykseli btnyle Krdistan'n pleplerine dayanmaktadr. Byk lde HADEP (HADEP'te "byk lde" nk Krt Burjuvazisi, Krt Jirondenleri onda daha gl bir biimde kendini temsil edebilmektedir) ve hemen hemen tamamiyle PKK bu Jakobenizmi, bu devrimci demokrasiyi, radikal demokrasiyi ifade eder. Bu Jakobenizmin ve devrimci ykseliin talihsizlii, btn dnyada ve Trkiye'de gericiliin ykseldii bir dnemde ykselmi olmasndadr. Bu da onu en yakn mttefiklerinden bile yoksun brakmaktadr. Bu da onun baarsn, dolaysyla o devrimci kabarn yaylmasn engellemektedir. Gericiliin ykselii ayn zamanda insanlarn genelleme yeteneinin yitii, dar kafallamas, aptallamas da demektir. Bu da onun gerek anlamnn kavranlmasn zorlatran ek bir etki yapar.

PKK Stalinist midir?

lk bakta PKK tipik Stalinist bir rgttr. Hatta bir dnem calan'n resimleri bile Staline benzetilerek yaplrd. Bir ok PKK'l hala Stalin'e toz kondurmaz. imdi nasl olur da biz bu Stalinist rgte Jakobenizm diyebiliriz. Bu bir eliki deil mi? Eer z ve grnm ayn olsayd btn bilim gereksiz bir ey olurdu. nk stalinistler Stalinist deildirler sanlann aksine. Ve onlarn da kendilerini sandklarnn aksine. Snf mcadelesi sosyolojik bir olgudur. Yani snfsal eilimler, her biim altnda bir ekilde ifadelerini bulurlar. Nasl en devrimci partilerde bile, burjuvazinin ve kk burjuvazinin eilimleri ifadesini bulursa, en gerici partiler iinde de ezilenlerin eilimleri bir ekilde ifadesini bulur. rnein Kilise Katarlarn kkne kibrit suyu ekmi, onlar sadece Kafkas, Balkan ve Pirene dalarnn doruklarnn zgr havasnda bilgi ve bilinlerden uzak olarak varlklarn srdrebilmilerdir. Ama kilise ve onun yayd resmi Hristiyanlk bir kere egemen olunca, dnyaya onunla gzn aan, ondan baka bir ey bilmeyen kuaklar Katarlar var eden toplumsal eilimleri, snfsal eilimleri bu sefer, o ezilenlere kar silah olarak kullanlm ideolojinin, sylemin, dnyann iinde, o kavramlar kullanarak, o kavramlara baka anlamlar vererek; o problematikler iinde ifade etmeye balarlar. Btn sapkn tarikatlarn, ortaa manastrlarndaki tartmalarn, Jan Hs, Thomas Mnzer'lerin hatta Modern burjuvazinin ilk partileri olan, Pritenlerin, Luther ve Kalvin'in yapt hep bu olmutur. Bylece bir yandan iinde doduklar yaygn ideoloji nedeniyle, diyelim ki Katarlarn dmandrlar, ama dier yandan nesnel olarak yaptklar ve savunduklar katarlarn yaptklar ve savunduklarndan baka bir ey deildir. Bunlardan ancak sonuna kadar gidebilenler, sonunda kullandklar ve iinde gzlerini

26

dnyaya atklar kavram sistemiyle aslnda gerek amalarnn elitiini grp tekrar Katarlar kefedebilirler. Benim kuamdan bir ok sosyalistin byle bir evrimi oldu. O gne kadar bildiiniz her eyin ters yz olduunu grrsnz bambaka bir k altnda. eyh Bedrettin btn kitaplarn Nil nehrine attnda da muhtemelen byle bir bulumay baarmt bir medreseli slam alimi olarak. Ama biz ounlukta kalalm. ounluk bunu bilmez ve baaramaz, var olan kavram sistemi iinde kendini ifade eder. Btn muhalif tarikatlar, iinde bydkleri ve erevesinde muhalefetlerini srdrdkleri sylem ve retinin etkisiyle diyelim Katarlarn dmandrlar ama, yorumlar ile yaptklar aslnda Katarlarn yaptn yapmaktan baka bir ey deildir. Egemen snflarn, devletin resmi Hristiyanlna muhalefet. Bu anlamda bu Hristiyanlk bayrakl Hristiyanlarn aslnda Hristiyan olmamas gibi, Stalinistlerin ou da Stalinist deildir. Trkiye'de Stalinist deyince, akla daha ziyade Arnavutluk izgisindeki "Halkn Slalesi" denilen hareketler gelir. Gerekten de bunlarda Ustalar arasnda Stalin, Stalin'in vgs ve savunusu ok gldr. Ama bu hareketler stalinist deildir. Stalinist olarak nitelenebilecek hareketler, TKP, Aydnlk (imdiki i Partisi) vb. hareketlerdir. Burada, Stalinizm aslnda stalinist politikalara stalin bayrayla i gdsel ve bilinsiz ve de yanlsamalara dayanan bir muhalefetten baka bir ey deildir. in ilginci onlar Stalinizme tepkilerinin gll lsnde, Stalinde olmayan bir devrimciliin varlna inandklarndan, o lde gl Stalin savunuculardrlar. Ve tarihsel olgularla o savunular ve yorumlar karlatrdnzda ortada, Stalinle ve Stalinizmle ilgisi olmayan bir eylerin, yorum farkllklar, yanl bilgilenmelere, yanl anlamalarla savunulduunu grrsnz. Tpk orta an Hristiyan sapkn retileri gibi. Bu hareketlerin i tartmalar, o ortaa skolastiini antran tartma ve dilleri, tpk ortaadaki muhalif akmlarn felsefelerinin farkl yorumlarla resmi Hristiyanl bir muhalefetin arac yapmaya almalar gibi, resmi Stalinizmi ok zel yorumlarla devrimciletirme ve radikal deiim zlemlerinin arac yapma abasndan baka bir ey deildirler.

Stalinist olmayan Stalinistler

Sorunu uluslararas boyuta alabiliriz. Orada bu ok daha ak grlr. rnein Mao, Tito gibi, lkelerinde devrim yapm nderler, Stalinist olmayan Stalinistlerdir. unu unutmamak gerekmektedir, Stalin'in nderi ve teorisyeni olduu brokratik kast Kar devrimini, devrim ve Sovyet bayrayla yapmtr. Dolaysyla Ekim devriminin btn prestijinin zerine oturmutur. Dolaysyla btn dnyadaki devrimciler ona gerekte olmayan bir devrimcilik ve sosyalistlik atfetmektedirler. Ancak o devrimciler fiili mcadele iinde, o devrimci ideallerine uygun davrandka Stalinizmle, resmi retiyle elimek, ve devrimlerini ona ramen yapmak zorunda kalmlardr. in ve Yugoslavya devrimleri, kinci Dnya Savandan sonraki bu iki orijinal

27

devrim, Stalin'e ramen gerekleir. Daha da ilginci udur. Bu Stalinizmi Marksizm, Rusya'daki Brokratik kast da Prolataryann nc mfrezesi sanan Stalinistler, pratikte Trokist olarak davranrlar, yani demokratik karakterdeki devrimleri sosyalist devrimlere dntrrler. Ama bunu yaparken Troki'yi lanetlerler, Tpk Stalin hakkndaki bilgileri gibi, Troki hakkndaki bilgileri de ters yzdr. lkelerinde Staline ramen, Stalin bayrayla, Troki'nin Srekli Devrim teorisindeki n grye uygun olarak davranrlar. Bu karmak mekanizmalardr yirminci yzyln tarihinin anlalmasn zorlatran. Her ey kendi ztt biiminde grnmektedir. Dier bir ifadeyle, Mao'lar , Tito'lar devrimlerini yaparken Jakobendirler, ama bayraklar bir Bonapart'n bayradr. Onlarn bayraklarnn rengine bakp Bonapartist olarak tanmlamak, z ve grnm zde kabul eden bir kolayclktr. te PKK tpk bunlar gibi bir harekettir. calan, Krt Mao'sudur, Tito'sudur, Fidel'idir. Ayn izginin son temsilcilerinden biridir. Krt hareketi devrimci demokratik ve Jakoben bir harekettir. Dier bir ifadeyle Krt yoksullarnn, pleplerinin hareketidir. (devam Edecek) 23 Mays 2001 aramba

28

Politika ve Sosyalistler
Trkiye'de Sosyalistler politika yapmaya bilmemeleri bir yana politik deildirler. Yani olaylara politik olarak bakma ve politik davranma yeteneinde deildirler. Ekonomisttirler, politik deildirler. Buradaki ekonomist ekonomi uzman anlamnda deildir. Sosyalist politik gelenekte, Lenin'in Ne Yapmal'da kulland anlamda ekonomisttirler. Yani tpk sendikaclar gibi, dnp davranrlar. Sendikalist de denebilir. Lenin'in Ne Yapmal's en az anlalan kitaplardan biri ola gelmitir. Sanlr ki, Lenin bu kitapta "Leninist parti anlayn" formle ediyor. lgisi yoktur. Lenin bu kitapta, sendikalist bir politika yap tarzyla ya da iilerin kendiliinden bilincinin politik ifade sinin ulaabilecei en geni snrlarla, iici bir politikayla, devrimci bir politika arasndaki farkn neler olduu arasnda durur. Bunu anlatt son derece ak ve duru satrlar vardr. Birer sendikac ve sendikalist olan bay ve bayan Webb'ler ile bir devrimcinin arasndaki farkn ne olduunu, bunun nasl bir ilkellik olduunu anlatr durur. (Merakls u adreste Lenin'in kitabnn ilgili blmlerini bulup okuyabilir ve bu gnk ekonomizmin, ilkelliin egemenliini daha iyi grebilir: http://www.kurtuluscephesi.com/lenin/neyapmali.html#b3 ) Bir zamanlar btn sosyalistler bu kitaplar okumutu. Ne var ki, insanlar okuduklarn zadece zamana gre anlamakla kalmazlar, zamana gre hatrlarlar ve unuturlar da. Her eyin nasl unutulduunu grmek istiyorsanz. An bir zamanlarn THKO'sundan kaynaklanan Arnavutluktan sonra Dnyadaki en byk Enver Hocac partinin Ve de hala yle Hocac, Arnavutlar Enver Hoca'y attlar, bizimkiler hala onun eserlerini yaynlamaya devam ediyorlar- Halkn Kurtuluu'nun bu gnk uzants Evrensel'e bakn. An bir zamanlarn TP'inin bu gnk uzants SP'e bakn, an bir Dev-Yol'un devam DP'ye bakn. Bunlarn kesin bir hafza kaybyla malul olduklarn grrsnz. Bo tencerelerden, Mac Donalt'tan, i ve Kyllerin gelirlerindeki dmeden sz ederler ve bunlardan sz etmeyi emekten yana, anti emperyalist veya kapitalist bir politika gibi grmeye ve gstermeye devam ederler. Bunlarn yapt politika deildir, daha dorusu ekonomist politikadr. ki anlamda ekonomist. Sendikalizm anlamnda ve ekonomik karlar ile politika arasnda dorudan bir ilikinin var saylmas anlamnda. Politikann ekonominin younlam ifadesi olduunu anlamama, snflarn konumlar, karlar, eilimleri ve karakterleri ile onlarn ksa vadeli kar ve tepkilerin zde grme anlamnda. Yani metodolojik olarak ekonomik materyelist anlamnda, burjuva ufkunun tesini aamam, ayn metodolojik yanlglarla malul bir materyalizm anlamnda. Fark yle zetlenebilir, sendikalizm, ekonomizm veya ilkellik, (ki hepsi ayn eydir) iileri iiler zerinde ve iiler iin politika yapmaya arr ve bununla snrl kalr. Devrimci politika ise iileri tm ezilenlerin ve gayr memnunlarn sorunlarna yneltir. Kvlcml'nn bu gn artk unutulmu, Proletarya Partisi Nedir? adl bir yazsnda Lenin'in Ne Yapmal'da anlattn veciz biimde anlatt buydu. yle yazyordu: "Siyasi parti bir snfn snrlar ve snf bencillii iine hapsolmam bir rgttr. Kendi

29

snfndan bakasn grmeyen bir rgt, siyasetin dnda kalm ve parti olmaktan km olur. nk parti, ne bir zmreyi, ne bir snf deil, snfl toplumda btnyle bir lkeyi ve tm Dnya'y iine alacak, ynetecek, deitirecek bir rgttr. Parti bu evrensel grevini yerine getirebilmek iin snf krl denilen dar dnce ve davrantan kurtulmak, siyaset yapmak zorundadr" (http://members.nbci.com/_XMCM/Marksizm_k/sosya42.html ) Ya da ayn yerde biraz aada yle yazar: "Proletarya partisi hem btn ii snfnn iinde olacak, hem de teki btn sosyal snflarn iinde olacaktr. Proletarya partisi: Hem btnyle ii snfnn devrimcilerini iine alacak, hem de btnyle teki snf, tabaka ve zmrelerin devrimcilerini iine alacak... Bu apak bir eliki deil midir? Bir elikidir. Ama, akldan uydurma, sbjektif ve soyut bir l eliki, yni sama deildir: Tan tersine, yaantdan gelme, en objektif ve en somut bir canl elikidir, yni gerekliin t kendisidir. Proletarya partisinin btn gc ve btn dinamizmi bu gereklerin canl diyalektiinden gelir. Proletarya partisi iliklerine dek bir snf partisi, ii snfnn partisidir. Ama egoist, kendi snf tekkesinin almaz duvarlar iinde bunam snf tekelcisi bir parti deildir. rnein ngiliz Trade- union'larnn ii partisi yle dar snfcl kald iin, hereyden nce, sendika aalarnn, Finans-Kapital uaklna yatkn, ii snf dman, emperyalizm dostu rgtdr. Proletarya partisi, yalnz ii snfnn karlarn ve dar erevesini dnmekle kalmaz. Sosyal snflar tabusunu, ii snf ile birlikte toplum aln yazsndan siler. Ortada yalnz insan varln yceltecek bir toplum lksn tar. En az snfcl olduu kertede insancldr. Ham ervah ileden karan badndrc diyalektik buradadr." (ayn yerde). Sosyalistlerin politik dnme ve davranmadan uzak olular, daha dorusu byle ekonomist politika anlay ve uygulamalarnn fiili sonular, bu gn Trkiye'nin iinde bulunduu kritik momentte, fiilen onlarn esas olarak Genel Kurmay'n dolayl yedekleri olmas sonucunu dourmaktadr. Bylece ekonomizm ve MHP ve Genel Kurmay'n politikalar arasnd a herkesi artan bir paralellik ve ortaklk ortaya kmaktadr. Politika demek her eyden nce vurulacak ana hedef demektir. Trkiye'de gerek iktidarn orduda ve MT'te bulunduu, bunun iinden de aslnda savala zdelemi bir kk zmrenin hala btn iktidar elde tuttuu kimse iin bir sr deilken, buna kar eytanla bile i birlii yapmak, nce bu kast yerinden sarsmak, dilerini dkmek gerekirken, bizim baylarmz, hala Dervi'le, Mac Donalt'la veya bo tencerelerle urayorlarsa, bunlar ezilenlerin gzne kl atyorlar demektir. Bu gn politika yapmak isteyen sosyalist unu demelidir a emekiye "karnn doyurmak istiyorsan her eyden nce gerek iktidar aralarn u brokratik, senin vergilerinle yaayan kastn elinden almalsn. Ve bunu yapmak iin eer TSAD ile, Amerika ile veya eytan'la i birlii yapman gerekiyorsa yapmalsn, onlarn elikilerinden yararlanman gerekiyorsa yararlanmalsn. Aslnda bu kadar ileri gitmene bile gerek de yok. Krtler gibi muazzam bir demokrasi gc nasl senin sorunlarna sahip kp bir demokratik Cumhuriyet program gelitiriyorsa senin yapman gereken de buradan hareketle onlar iin bir

30

eyler yapmaktr. Krtlerin demokrasi arsna batdan destek ver bu iktidar o an ker. nk o zaman ilk defa dou ve baty birbirine kar kullanma oyunu tutmaz iki taraf da ilk defa ortak bir programda birlemi olur." Hayr bunu diyen ve byle bir politika uygulayan yok. Bylece Ekonomizm, somut politika bakmndan fiilen Genel Kurmay destekiliine dnyor. Onu uygulayanlarn niyetleri ne olursa olsun. Veya btn iyi niyetlerine ramen. rnein u beenmediiniz Dou Perincek politik dnp davranyor. O Genel Kurmay'n karlarn savunmay temel politika benimsemi. Bu politikaya kar olabiliriz. Ama o kar olduumuz karlar asndan son derece ak olarak politik davranyor. Onun birbirine zt gibi grnen politikalar her zaman Genel Kurmay'a indeksli olmutur. Ege ordusu Douya derken de ayn eyi yapyordu, bu gn szm ona Amerika ve Dervi'lere kar R usya ile krtrrken de. Genel kurmay politik dnp davranr. Kendi egemenliini korumak iin, Dou Perincek veya ekonomist soldan Amerika veya Avrupa'ya kadar btn glerin elikilerinden yararlanarak zaman kazanmak. Osmanl'nn bu ezeli ve ebedi politikas Genel Kurmay'n da politikasdr. calan ve PKK politik dnp davranrlar rnein. Aslnda Trkiye'de Genel kurmay ve PKK dnda politik dnp davranma yeteneinde olan bir g yok. * Burada metodolojik temeller arasndaki ilikiler sorununa tekrar geliyoruz. Stalinizm ve Kemalizm'de bunlarn dayandklar toplumsal ve tarihsel glerin paralelliinden hareket etmitik. Ama bu paralellik ve yaknln yan sra hi de rastlantsal olmayan metodolojik akrabalklar, daha dorusu zdelikler de vardr. Ekonomizm ayn zamanda sendikalizm demektir. Sendikalizm'in politik ifadesi ise Reformizm'dir, Sosyal demokrasi'dir her eyden nce. Lenin'in ilkellii ve ekonomizmi eletirirken, kkenindeki zdelie dikkati ekmek iin rnek verdii sendikalizmin bay ve bayan Webb'leri ayn zamanda, daha sonra sosyal demokrasi adn alacak Fabiancln ncleredirler. Lenin'in dikkati ektii gibi, ikellik, ekonomizm, sendikalizm, sosyal demokrasi hap ayn temel eilimin farkl adlar ve ifadeleridirler ve ayn metodolojik kklerden kaynaklanrlar. Ama bundan daha az bilineni de, Stalinizmin bunlarla zdeliidir. Stalinizm de, bunlarla ayn metodolojik yanllar paylar. Zaten bu nedenle, Stalinizm ve sosyal demokrasi kolayca birbirlerine dnebilirler. Duvar'n knden sonra, veya ondan da nce Bat Avrupa veya dnyann her yerindeki pro-sovyet komnist partilerin nasl sosyal demokrat partiler haline geldii az ok bilinir. Ama bunun tersinin de olduu pek bilinmez. kinci Dnya Savandan sonra, dou Avrupa'da Sosyal Demokrat Partilerin kolayca stalinist partiler haline dnmesi. Bu da bir rastlant deildir. Sosyal Demokrasi, kapitalist lkelerdeki ii ve sendika brokrasisinin partisi ise, Stalinizm de devlet brokrasisinin partisidir. ilerin zerind e

31

onlarn kann emen bir ur olmalar ama varlklarn ii snfnn varlna borlu olmalar belirler onlarn temel karakterini. Her ikisi de, iiler devrimci bir politikann izleyicisi olmadklar srece etkilerini ve egemenliklerini srdrebilirler. Bylece ilkellik, ekonomizm, sendikalizm, sosyal demokrasi ve stalinizm zdeliklerine geliriz. Ve nihayet btn bunlarn da, burjuva aydnlanmasyla ve dolaysyla Kemalizmle paralellik ve zdeliklerine. Trk sosyalist hareketinde Kemalizm'in etkileri konusunda ok konuulur. Ama bu etkiler sadece politik sonular balamnda grlr, Stalin'in politikalaryla balants ele alnmaz. Ama sadece bu kadar da deil, Kemalizm'in etkisinin tarih anlay ve metodolojik kklerine hi deinilmez. Kemalizmin etkisine kar mcadele her eyden nce, onun metodolojik kklerine ynelmelidir. Yani Ekonomizm'e, Stalinizm'e. Evrimci tarih anlaylarna ynelmelidir. Btn bu zelliklerin daha da derin metodolojik kklerinde, evrimin dz bir kavray; vlger bir materyalizm ve bunun zel bir biimi olan bir ekonomik materyalizm vardr. Bu bakmdan, klasik sosyal demokrasinin dzgn evrimci anlaylar ile, Stalinizmin ilkel -klecifeodal deli gmlekleri hep ayn metodolojik yanllarn, yani diyalektiin ztt bir burjuva metafiziinden baka bir ey deildirler. Bylece son yllarda unutulmu baz temel sorunlara tekrar geliyoruz. Diyelim ki, tarihin izledii yol, aydnlanmacln eletirisi, veya Srekli devrim teorisi gibi konularla gnlk canl politikann ilikisi. Bu metodolojik tohumlarn ac meyvelerini somut politikada vermesi. Bu gn sosyalistlere egemen olan ilkellik ve Ekonomizm veya Stalinizm veya reformizm ile rnein Kvlcml'nn lkel-Kleci-Feodal deli gmleini paralayan, klasik Marksizmin ak ulu ve sramal tarih anlay konusunda suskunluk ilikisi. Tarih anlay zerine tartmann bu gnn politikalaryla ilikisi. Ayn ekilde Frankfurt okulunun, Kvlcml'nn tarih alannda yaptn felsefi alanda yaparak, dzgn ve mekanik, akl bir tanr yerine geiren Burjuva aydnlanmas ve onun ii hareketindeki Stalinizm ve sosyal demokrasideki yansmalarnn kklerini havaya uuruunun Trkiye Sosyalist hareketinde hi bilinmemi, tartlmam olmas ile bu gnk ekonomist ve ilkel politikalarn ilikisi. Ya da rnein eitsiz ve kombine bileik geliim yasasyla, evrimci burjuva anlay ve bunlarn politik taktiklerde yansmas ve bunun bu gnk solun Ekonomizmi arasndaki iliki. Trkiye'nin solu bir zamanlar altml yllarda, pek beceremese de byle dnmeye alrd. Politik tavrlarn kklerindeki metodolojik yanlglar aranrd. imdi btn bunlar da unutulmu bulunuyor. * Bylece zincir sadece Ekonomizm ve Stalinizm ilikisi olarak deil; sadece Stalinizm ve Kemalizm ilikisi olarak deil; ayn zamanda Ekonomizm ve Kemalizm ilikisi olarak da

32

ortaya kar. Ve btn bunlarn kkeninde de, dzgn ve dorusal bir evrim anlay vardr. Bir modernizm hayranl vardr. Halbuki, sanlann aksine Marksizm sadece Modernizm vgs deildir. Onun bi linmeyen kklerinden biri de, kapitalizmin romantik eletirisidir. Bu eletiri ise kklerini daima kapitalizmin yok ettii ilkel sosyalist rneklerde ve bunun hayallerinde bulmutur. Marksizm'i modernleme hayranl anlayan ve onu modernlemenin arac yapanlar, bir modernleme ideolojisi olan Kemalizm'le ayn noktada buluuyorlar. 01 Haziran 2001 Cuma

33

Atatrk
Atatrk, her eyden nce bir Bizans-Osmanl Generalidir. Bizans-Osmanl ise, Smerlerden beri gelen uygarlklar, imparatorluklar ve devletler zincirinin, o doulu, devleti her eyden stn tutan, bu gn moda deyimiyle sivil toplum denen, devlete kar her trl halk rgtll ve inisiyatifinde kendi varlna bir tehdit gren ve onu yok eden kahredici devletiliinin son halkasdr. Dolaysyla Atatrk de binlerce yllk bu gelenein, olaan bir cisimlemesinden baka bir ey deildir. Bu kapkullar iin, varolularnn temel koulu olan devletin varl ve devamll kendi bana bir amatr. e ilemi temel kavrayta, Devlet, insanlar, halk ya da ulus iin deil, nsanlar, ulus ya da halk devlet iin vardr. Atatrkn sk sk bir Jakoben olduu sylenir. Atatrk bir Jakoben deil, bir Bonaparttr. Bir Robespiyer ya da Marat deil., bir Napoleondur. Jakobenizm, burjuva karakterdeki tarihsel grevlerin avamca, yani geni yoksul kitlelerin merebiyle, gerekletirilmesidir. Yoksul kitlelerin bu devrimci ykselileri ise daima, sonradan Bonapartlarn darbelerinin kurban olmulardr. Bu sadece modern deil, btn tarihte grlebilecek bir eilimdir ve iki farkl tarihsel tipe karlk derler. Devrimci dalgalarn ykseliler, Hazreti Ali, Robespiyer, Marat, Lenin, Trokileri ne karr; Bunu izleyen reaksiyon dnemleri ise Muaviye, Napolyon, Stalinleri ykseltir. Birinde yoksul kitlel erin tarihsel inisiyatifi ve rgtlenmelerinin damgas, dierinde ise bunlarn datlmas, devletleme, devletin ve devletiliin damgas dneme ve tarihsel kiiliklere damgasn vurur. Trkiyenin tarihinde iki Jakoben ykselii ve iki Bonapart olmutur. Birincisi Fransadaki orijinalinin her bakmdan bir karikatr, ikincisi bu karikatrn de karikatrdr. Birinci Bonapart Enverdir veya Enver -Talat-Cemal Maceracldr. kinci Merutiyet ncesinin Osmanlsnda Balkan ve Anadolu dalar ete ya da Komita denen Jakoben kyl eteleriyle doluydu. Ykselen i rgtlenmeleri ve sosyalist partiler bu jakoben hareketin ehirlerdeki karl idi. 1908 Devrimi denen olay, aslnda devlet snflarnn ykselen halk hareketinin kontroln ele geirmek iin bir manevras, Fransz ihtilalnn diliyle konumak gerekirse Jakobenlii tasfiye eden bir Thermidordu. Thermidordan Brmere (Jakobenlerin tasfiyesinden Bonapartn Hkmet darbesine) giden yolun Osmanldaki karl ttihat Terakkinin Babali baskn ve hkmet darbesidir. Napolyonun seferlerinin karl ise Birinci Dnya Savana Osmanlnn girii. kincisi ise bu karikatrn de karikatrdr. Trkiyedeki burjuva devrimi ok karikatr llerde olmakla birlikte, Birinci Dnya Sava

34

sonunda Osmanlnn ykl, Anadoluda eteler ve z savunma biiminde halk rgtlenme ve direnilerinin geliimine yol amt. Dolaysyla Kurtulu Savandaki gerilla sava dnemi de, Kediye gre budu bir tr Jakobenizme denk der. Eer tarihsel kiiliklerle paralellikler kurmak gerekirse, Karikatrn de karikatr olmas unutulmamak kouluyla, Robespiyerlerin, Maratlarn, Lenin ve Trokilerin, Alilerin Trkiyedeki karl, erkez Ethem ve silahl halktan baka bir ey olmayan etelerdir. Atatrkn ykselii, bu Jakobenizmin ezilmesinin tarihidir. Bu da iki nemli aamada gerekleir. Birinci Aamada, Batl Emperyalistlerden Londrada garanti alndktan sonra, ksa zaman iinde, Ali Fuat Cebesoy, Bat Cephesi komutanlndan alnr, erkez Ethe m kuvvetlerinin tasfiyesine giriilir ve Karadenizde Suphi ve arkadalar ldrlr. Bu bir bakma, Trkiyede Jakoben harekete son veren Thermidor adl kar devrimin ikinci bir versiyonudur. Ne var ki henz, Fransada olduu gibi Cumhuriyet (nc Merutiyet veya Ankaradaki Millet Meclisi) henz yerinde durmaktadr. Napolyonun btn temsili kurumlar feshedip, kendisini imparator ilan etmesinin, yani Brmerin (Hkmet Darbesinin) Trkiyedeki karl ise, Cumhuriyetin ilandr. Bir bakma, Atatrk, Jakobenliin ve Cumhuriyetin tasfiyesini ahsnda birletirmek ve bunu bir ka yl iinde gerekletirmek ve bunu szde Cumhuriyetin ilan biiminde yapmak bakmndan Napolyondan ileridir. Tasfiyenin bu hzla gereklemesi de onun yeteneklerinden ziyad e, demokrasi ve kitle rgtlenmelerinin clzl ile devlet ve devletiliin gllnden gelir. Ne var ki, Mustafa Kemalin hkmet darbesi ve mparatorluunu ilan, nc Merutiyetin ve Padiahln tasfiyesi ve Cumhuriyet ilan biiminde gerekletiinden, bu biimsel zellikler onun znn kavranmasn engellemektedirler. nc Merutiyette milletvekilleri iyi kt siyasi iktidara sahiptiler, Cumhuriyette ise onlar, Atatrk tarafndan atanan birer basit birer memurdular ve hi bir gerek gleri yoktu. Cumhuriyet aslnda, padiahsz bir padiahlktan baka bir ey deildi. Atatrk bir Bonaparttr. Ama Bonapartlarn bir zellii, ldrdklerinin tarihsel vasiyetini yerine getirmektir. Napolyon, Fransz devriminin, Bismark 1848 devriminin tarihse l vasiyetini, yukardan gerekletirmek zorunda kalmlardr. ttihat Terakki gibi Atatrk de, ldrd burjuva devriminin tarihsel vasiyetinin bir gerekletiricisidir elbette bir Bonapart olarak. Yalnz onlardan temel bir fark vardr. Onlarn, bulunduklar lkelerde iyi kt gelimi bir burjuvazi vard, Trkiyede ise, Ermeni ve Rum katliamlaryla ve mbadelelerle tasfiye edilmiti bu burjuvazi. Bu nedenle, Trk Bonapartizmi, burjuvaziden ziyade, Ermeni ve Rum burjuvazisinin mallarna konan Mslman tara bezirganlnn ve aalnn, politik iktidardan uzaklatrlmas ve vesayet altna alnmasdr. Kalan tek burjuvazi, zaten Rum ve Ermeni burjuvazileri karsnda Mslman ahaliden Trk
35

ulusunu yaratarak kendine bir temel arayan Yahudi burjuvazidir. Bu burjuvazi ile kendisinden Trk ulusu yaratlmak istenen Mslman ahalisi arasndaki kltrel kopukluklarn ortadan kaldrlmasdr o kyafet inklaplar. Herkes apka giyerse kimin Mslman, kimin gavur olduu anlalamazd. Ne var ki, Trkiyedeki Bonapartizm, klasik Bonapartizmden farkl olarak, daha doarken, tekelci ve devleti olarak doar. Bylece, batda o burjuvazinin nispi ilericilii bile yaanlamaz. Atatrkn Devletilii de znde budur: Tekelci Devlet kapitalizmidir. Bylece gemiin (Ermeni ve Rumlarn tasfiyesiyle daha da glenen Tefeci Bezirganl, Aalk ve Devlet) ve gelecein kamburu (Tekelci ve Devleti Kapitalizmi) tm iktisadi, sosyal ve politik hayat soluk alnmaz boucu bir dumanla kaplar. Peki, btn bunlara ramen niye bunca uzun yaar? Bunu Atatrkn dehas veya Kemalizmin benzersizlii ile aklamaya ok heveslidir bizzat o devlet snflar. Ne var ki z ve grn ayn deildir. Gl bir proletaryann olmad lkelerdeki devrimler, inden Yugoslavya ve Vietnama kadar, daha batan bir brokratik deformasyonla ve Bonapartist karakterde gerekleirler. Bunlar hi bir zaman Rusyada olduu gibi, daha sonra kar devrimle ezilen bir ii demokrasisi dnemi yaamazlar. Snfn zayfl, daha batan onun yerine ikame olan b ir Parti-Devletin egemenliine yol aar. Trkiyede burjuvazi tasfiye edildii ve ok zayf olduu iin, siyasi yap, daha batan brokratik bir deformasyona uram bir burjuva iktidar olarak da grlebilir, in, Yugoslavya vs. gibi lkelerdeki zayf ii snfyla paralellik iinde. Ne var ki, bu paralellikte onlar ykma gtren ey tam da Kemalizmin mrn uzatandr. Onlarn, sosyalist rnei ve esin kayna, Sovyetler Birlii idi. Sovyetler Birlii ise, kendisi bizzat, brokratik bir kar devrimle snfn iktidardan uzaklatrld bir brokratik diktatrlkt. Dolaysyla, i snfnn snf olarak iktidar almas, yani bir sosyalist demokrasi, bu lkelerdeki Bonapartist ve brokratik iktidarlarda hi bir zaman bir rnek olarak ortaya kamyordu. Kemalizm ise, clz burjuvazinin yerine ikame olmu bir brokratik diktatrlk olduundan, burjuvazinin egemen olduu kapitalist lkeleri rnek alyordu ve bunlar ayn zamanda genellikle burjuva demokrasileriydi. Dolaysyla, geri lkelerdeki sosyalist devrimleri yapanlarn, (Maolarn, Holarn, Titolarn vs.) demokrasi diye bir hedef ve denemeleri olmaz iken, Kemalizmin Serbest Fkra denemeleri ve daha sonra ok partili sisteme gei, ona belli bir esneklik kazandrm bu da onun mrn uzatmtr. Eer Sovyetler Birlii kar devrime uramam bir i Demokrasisi olarak var olabilseydi, i Snfnn clz olduu lkelerdeki, sosyalist ynelimli ama daha batan brokratik

36

arplma iindeki brokratik iktidarlar iin, bir model ve ideal olarak, Bat demokrasilerinin Kemalizme rnek olmas gibi onlara rnek olabilir ve onlara benzer bir esneklik salayabilirdi. Ama Kemalizmin mrn asl uzatan, ne Atatrkn dehas, (ki aslnda en sradan Osmanl generallerinden biridir, pragmatik bir politikacdr) ne de uzak grlldr. Bu gn Stalinin heykelleri yklm, Mao bir kenara itilmi, Titonun adn kimse azna bile almaz iken, Atatrkn heykelleri hala duruyor ve Atatrklk Trkiyenin resmi devlet dini olmaya devam ediyorsa, bu Kapitalizmin, Brokratik diktatrlkler karsnda kazand tarihsel zafer nedeniyledir. Mttefikleriniz ve rnekleriniz kazanrsa siz de kazanrsnz, kaybederse siz de. Onun modeli ve ideali zafer kazanmtr; ve o modelin temsili nitelii ona esneklik kazandrmtr. Kemalizm imdilik bu kapitalizmin tarihsel zaferinin rantn yemektedir. Yoksa tarihsel mrn oktan doldurmu bulunmaktadr. Henz ldnn farknda deildir. Genelkurmay destekli Douluyuz, Asyalyz iarlar bu lmn bizzat Kemalistlerce ilanndan baka nedir ki? 10 Kasm 2001 Cumartesi

37

Politik slam, AKP ve Sosyalistler

Metodolojik sorunlarn canl politik gelimeler ve tavrlarla ilikisinin yakcl en iyi kendini dnya apnda Politik slam ve Trkiyede de AKP konusunda gsterir. Aydnlanmann ilerlemeci tarih anlay ve Avrupa Merkezcilik gibi metodolojik sorunlar sosyalistlerin nasl bir politika ve programlarnn olaca konusunda hayati nemdedir. Sosyalistlere egemen klasik denebilecek grn ana hatlar yledir: din feodalizmi n, kapitalizm ncesinin ideolojisidir, bu ideolojiye dayanan politik slam ve onun Trkiye versiyonu da, yaps gerei emperyalizmle uzlamaya hazr ve onun kkrtt feodal gericiliin partileridir. Bunlar modernlemenin dmanlardr. Kadnlarn trban takmasn savunmakta bylece Kemalizmin burjuva st yap reformlarn bile tasfiye etmek istemektedirler. Bu ideolojiye kar aydnlanmann ideolojisi savunulmal, politik olarak da bu dinsel gericilie kar, Kemalizmle ittifak yaplmaldr. Bu yaklamn en tipik rnei Dou Perincekin i Partisi ve TKPde grlmektedir. CHPye oy veren ehir orta snflar da aa yukar byle dnmektedir. Dier sosyalistler de onlar kadar ak olarak byle bir yaklama sahip deillerse de, bunu politik slam n nitelii konusunda bir suskunlua borludurlar ve o esnek formllerin kabuu kaznnca altndan yine ayn ilerlemeci ve modernlemenin Avrupa yolunu biricik geerli biim olarak gren Avrupa Merkezci tarih anlay kar. Bu yaklam gericilik karsnda Burjuva ilericiliini; Sa AKP karsnda Sol CHPyi destekleme politikasyla sonulanr. Yukardaki ad verilen iki parti, bu yaklam mantk sonularna varm ekliyle savunmaktadrlar ve dier sol bakmndan kendi ilerinde daha tutarldrlar. Dier sol ise gericilii ve snf temeli hakknda bunlardan ayr dnmemekle birlikte, Kemalizmle ve devletle ayn konuma dmeme kayglar nedeniyle, ancak bir i tutarszlk karlnda P ve TKPnin konumlarna dmekten kurtulur. Ama Trkiye politikas balamnda kapdan kovduu, dnya politikas balamnda bacadan girer. Dnyadaki politik slam bayrak yapan direni, Emperyalizmin bir oyunu ve komplosu olarak grlr. Marksizm aydnlanmann ocuudur, ama onun inkardr da ayn zamanda. Aydnlanmann ilerleyen tarih anlay, Marksizme yabancdr. Onun ynteminin zorunlu bir koulu deil, gemiin bir kalnts olarak vardr. Marksizmin gelimesinin tarihi bir bakma aydnlanmann evrim anlaylarndan metodolojik kopularn tarihidir. Marksizm iindeki her trl reformizm, yedi bal ejderha gibi, hep bu aydnlanmann kalnts yntemsel yanllara dayanmtr. Troki, Srekli Devrim teorisini yntemsel dzeyde, ancak bu dzgn ilerleyen tarih anlayyla hesaplaarak ekillendirebilmitir. Rosa Lksemburg, Ya Barbarlk ya Sosyalism formlne, ve oradan da Sosyalist Devrimin acillii noktasna, ancak ilerleyen ve tek ulu tarih anlayyla kopuarak ulamtr. Benjamin, Markstan sonra tarihsel maddecilie en byk katky, ilerleyen tarih anlayyla kesin bir kopu ifade eden, devrimleri tarihin imdat frenleri olarak tanmlayan formlyle yapmtr. Sosyalistler

38

dnyada Politik slam ve Trkiyede AKP karsnda sosyalist bir muhalefeti de, Aydnlanmann kalntlarndan arnm bu Marksizmin yaklamlaryla baarabilir. Ancak o zaman, Politik slamn gerici deil, modern ve modernist bir hareket olduu; AKPnin savunduu dinci ideolojinin, kapitalizm ncesi snflarn deil modern burjuvazinin bir ideolojisi olduu; balarn balayarak okula girmek iin direnen ve bu uurda gerekirse okula gitmeyen ve resmi grevlerden dlanan kadnlarn aslnda, Kemalistlerin iddiasnn aksine, modern bir kadn hareketini temsil ettikleri grlebilir. Ba rts, o kadnlarn modern toplumsal hayatn her alanna girebilmeleri iin bir kurun geinmez hamaylsdr. Kafasna ba rts takmad takdirde fahie olarak tanmlanmakla sonulanacak her eyi yapabilir. Sevgilisiyle el ele dolaabilir; i hayatna ve toplumsal hayatn her alanna girebilir; erkeklerle yere bakarak deil, korkmadan gzlerinin iine bakarak, kendine gvenle konuup selamlaabilir. Aslnda trban takmaya kar kmak o kadnlar ev kleliine mahkum etmek, sokaa klarnn, toplumsal hayata girilerinin yolunu kapamak demektir . O zaman, slamc Parti ile Kemalist brokrasi arasndaki atmann, ilerici gerici kavgas deil; gnein altndaki yerini isteyen burjuvazinin bir kanad ile, politik iktidar elinden karmak istemeyen devlet snflarnn atmas olduu kavranabilir. Eer gericilik ve ilericilik modernleme karsndaki tavrlar olarak tanmlanrsa, aydnlanmacl savunuyor gibi grnen devlet snflarnn, aslnda Osmanlnn yaayan ruhunu, yani gericilii; politik slam ideolojisiyle gericilii savunuyor gibi grnenin, aslnda modernlemeyi temsil ettii grlr. Sosyalistler Politik slama kar eletirilerini, gerici olduu noktasndan deil aksine, onlarn modernist ve modernlemeci olduklar noktasndan yaptklar takdirde, devlet snflar ile burjuvazi arasndaki bu atmada, devlet snflarnn bir piyonu ve yedei olmaktan kurtulabilirler. Trkiye Sosyalist Hareketindeki Kemalizmin etkisinden ok sz edilir. Ama bu sz edi, onun politik tavr allar balamnda ve zellikle Krt sorunuyla snrldr. Gerek Kemalist etki, aydnlanma kalnts bu ilerlemeci tarih anlaynn kalntsdr. Ve Trk Sosyalist Hareketi, Marksizmin Aydnlanmann ilerleyen tarih anlaynn etkileriyle mcadele iinde ortaya kan kazanmlarndan bihaberdir ve bu kazanmlar yapan geleneklere de dmandr iin ilginci. Bu teorik, metodolojik arka plan yokluu, Trk sosyalistlerinin Politik slam ve AKP karsnda, kar bir program gelitirmek iin hibir anslarnn bulunmadn gsterir. Ya P ve TKP gibi ilericilik adna Kemalizme destek, ya da yine tpk Krt hareketi karsnda yapld gibi, Demokratik Cumhuriyet parolasnn nne, soyut bir anti emperyalizm adna yaplan Avrupa Birlii kartl ve emekiler adna yine soyut bir IMF kartl ile yine fiilen devlet snflarnn dolayl destei olma sonucu veren politikalar uygulamayacaklarnn hibir belirtisi bulunmuyor. AKP veya Politik slam karsnda, onlar moderniteye kar veya gerici deil, modern ve modernist olduu iin eletiren bir yaklam, onlar kar olduklarn syledikleri burjuva uygarln yeniden rettii bakmndan eletirebilir. Ama byle bir eletiri, o burjuva uygarl karsnda baka bir uygarl taslaklatrmak zorundadr. Byle bir baka uygarlk

39

programna dayanan bir politika, ulusal snrlarn rk snrlarn arac olduu bu dnyada, AKP iktidarn, rnein, bu gnk klasik solun aksine, Avrupaya girmeye alarak ulusal bamszl yok ettii gibi bir noktadan deil; Avrupaya girerek, Trkiyeyi yer yznn nispeten demokratik, sosyal bakmdan daha adil ve daha refah iinde yaayan imtiyazllar arasna sokmaya alt noktasndan eletirmelidir. Byle bir eletirinin n koulu ise, dnya apnda bir baka uygarlk programdr. Trk sosyalistlerinde ise byle bir program bir yana byle bir sorun bile yoktur. Kemalizmin hedefi Batllama, modernleme ve ada uygarla ulamayd. Kemalizmin bu hedefine batllamann ve modernlemenin dman grd slam dini araclyla ulaacak gibi grnyor. Bu paradoksun aklamas Trkiyede Politik slamn, veya AKPnin, modern ve modernist bir burjuva partisi olmasndadr. Trkiye Kemalizmden, yani Osmanl art devlet snflarnn egemenliinden kurtulduka, Kemalizmin dealleri gerek olabilir. Sosyalist bir politika ise, Kemalizmin ideallerinin, yani aydnlanmann ve burjuva uygarlnn sorguland noktada balar. 20 Kasm 2002 aramba

40

Genel Kurmay, Sosyalistler ve Politika

Romal Cato, hangi konuda konuursa konusun szn balarken, bir ekilde sz Kartacaya getirip, Kartaca Yklmal!.. dermi. Trkiyede bir para demokratik veya devrimci veya solcu politika yapmak isteyen de temel vuru noktasn, Trkiyenin gerek hakimi; btn ekilenlerin gerek sorumlusu Genel Kurmayn temsil ettii bu orduya, bu devlet snflarna, bu brokratik kasta, bu nomena klaturaya, bu Osmanlnn yaayan ruhuna, bu binlerce yllk medeniyetler zincirinin devletiliinin son halkasna yneltmedii; bu pahal, baskc, brokratik, militer cihazn paralanmasn programnn, stra tejisinin, politikasnn, her eyin kendisine bal olduu ana hedefi; yakalanacak ana halkas yapmad srece, brakalm sosyalist bir politikay bir yana, demokratik veya devrimci veya solcu bir politika yapm olmaz. Sosyalistler nasl politika yapyorlar? Tam tersi. Romal ihtiyar Cato gibi, her eyi getirip, bu brokratik kastn egemenliinin yklmasna balayacak, btn vurularn bu ynde yapacak yerde, kendileri bizzat bu kastn basit bir piyonu ilevi gryorlar. En tipik rnei verelim. IMFye kar politika Trkiye sosyalistlerinin politikasnn eksenidir, bu politika araclyla ezilenlerin ekonomik karlar ile politika arasnda dorudan bir iliki kurup onlar emperyalizme ve kapitalizme kar rgtleyip harekete geireceklerini dnrler. Hatta Blokun seim baarszln, bunun yeterince yaplamam olmasna balarlar. Brakalm sosyalisti bir yana, devrimci, demokratik veya solcu bir politika ise, sosyalistlerin izledii bu IMF eksenli politikann, gerek dman ve hedefi gizlediini, dolaysyla demokratik, solcu veya devrimci bile olamadn sylemelidir;. Ordunun, bu brokratik kastn iktidar yklmadan IMFye hayr demenin olana varm gibi gsterdii; sahte hayaller yayp, gerek dman gzlerden kard iin eletirmelidi r. Gerek dman gzlerden karan politika ise, znel niyeti ne olursa olsun gerek dmann iine yarar. Gerek dman ise Genel Kurmayn sembolize ettii brokratik kasttr. IMFye hayr demek her eyden nce bu pahal devlet cihazn tasfiye edip ora dan tasarruf edilen kaynaklar yatrma ve sosyal harcamalara yneltme ile olabilir. ster demokratikleme, ister sosyal haklar ve eitlik ikisinin de temel koulu, bu ordunun sert ekirdeini oluturduu brokrasinin iktidarna son vermektir. Btn ideolojik, politik, ekonomik mcadelesini bu noktaya yneltmeyen bir hareketin en kk bir baar ans yoktur. Bunun en son rneini AKP iktidar gsteriyor. Anadolu burjuvazisi 28 ubatta ald darbenin de dersiyle, tpk Krt hareketinin yaptna benzer bir strateji deiiklii yapt. Nasl Krt hareketi, tm Trkiye iin Demokratik Cumhuriyet programyla, Krtler zerindeki ulusal baskya, tm Trkiyenin demokratiklemesi araclyla, ok daha geni gleri birletirerek ve harekete geirerek ulama stratejisine yneldiyse (ve maalesef zerrece uygulama yetenei gsteremiyorsa); Anadolu Burjuvazisi de, benzer bir stratejiyle politik

41

iktidar ele geirmeyi hedefledi. Artk sorun barts sorun yaplmayacak, rnein Avrupaya girilerek, dolayl olarak bu sorunu da zm olacakt; Ordunun ideolojisi Kemalizm, Avrupa-Batllama m diyordu? AKP Avrupa ve Batl dnyaya entegrasyon iin her eyi yapacakt. Bylece, hem burjuvazinin batl ve batc kanatlar hem de ezilenlerin tepkileri ayn bayrak altnda toplanacakt. Bu deiikliklerle bizzat Ordunun ayann altndaki toprak kayacak ve politik iktidar giderek parlamenter sistem araclyla burjuvazinin elinde toplanacakt. Krt hareketinin yapamadn, Anadolu burjuvazisi yapt. Gerekten bu stratejiyle, ii snfnn, yoksullarn tepkisini ve burjuvazinin dier kesimlerini kendi bayra altnda toplad. AKPnin seim baarsnn srr onun alma tarznda deil, bu byk stratejik dntedir. Seim sonrasnn ilk gnleri, Anadolu Burjuvazisinin bu politika ve stratejiyi kararllkla ve baaryla uygulayabilecei izlenimleri yaratt. Milletvekilleri lojmanlara tanmad, bu brokratik kastn ayrcalklarn budamaya ynelik bir saldr iin mevzilenmekti. Dokunulmazlk konusuna dokunulmuyor ama ilerde yeterli g bulununca, memurlarn fiili dokunulmazlklaryla bir arada kaldrlaca syleniyordu. kence suunda zaman am ve izinin, Uyum Yasalar balamnda kaldrlaca teklifleri hazrlanyordu. Hani ne derler? Trk polisi yer mi? Trk ordusu hi yemez. O binlerce yllk gelenei, iyi yetimi kurmaylaryla, bu stratejilere kar ayrntl sava planlarn oktan hazrlamtr. Brakt Tayyip Avrupay dolasn, bylece kendisinin Avrupa ile pazarlk gcn arttrm oluyordu. AKP Avrupa araclyla Genel Kurmay kuattn sanrken, Genel Kurmay, AKP araclyla Avrupay kuatyordu. Dokunulmazlklar imdilik ellememesi, Baykal araclyla sznde durmamak olarak nitelenip oradan kstrlyordu, ilerde b konuya el atarsa, brokrasinin dokunulmazlklarna dokunacak gc kalmyordu. Denkta araclyla da, Kbrs konusunda sylediklerinin bir kymeti harbiyesi olmad, gerek iktidarn kimin elinde bulunduunun unutulmamas gerektii hatrlatld. Gerisi de ilk MGK toplantsnda halledildi. Gerek Anayasa olan Krmz Kitap, imzal olarak birer tane zimmetlerine verildi. Toplantdan kar kmaz, ikencede izin ve zaman amnn kaldrlmasndan; yeniden yarglamadan vaz geildii ilan edildi. Hkmet polisten iki tokat yiyince zlenlere dnd. AKP ilk MGK toplantsnda, lkenin gerek sahiplerine yular kaptrd. Artk davul AKPnin boynunda, Tokmak Genel Kurmayn elindedir. Bu iler byledir. lk anda yular kaptrdnz m gerisi gelir. Nereye kadar gidebileceklerini merak edenler, bir zamanlarn Moskova durumalarnn zabtlarna baksnlar. Devrimin nderlerinin biz ajandk diye itiraflarn okusunlar. Seni Meclis bakan olarak, generaller birka dakikalna ayakta ziyaret ettiklerinde, yzne tkrlnce Allaha kr yamur yad diyenlerin yzszlyle, ileri varm, bunda bir ey yok deyip pikinlie vurursan; bu davran protesto ettiini sylemez ve rnein protesto iin istifa etmezsen; yani gerek seilmi organlarn iktidar iin savaa girme cesareti gstermezsen; MGK toplantsnda, zimmetine imzal Krmz Kitap verildiinde, Bu nedir? Anayasadan baka kitap tanmyorum, diyerek imzalamay reddetmez ve o kitab kuzu kuzu alrsan. Bunu protesto iin, rnein toplu halde MGK toplantsn terk edip, bir

42

basn toplantsyla bu durumu protesto etmezsen, yani ulusun oylaryla seilmi ve kendisine iktidar verilmi olarak bu iktidar ele alma, kullanma ve bunun iin gereinde atmaya girme cesareti gstermezsen, daha batan kuyruu kaptrmsn demektir. Ve bu her eyden nce sana oy verenlere ihanettir. Genel Kurmay, bu ihaneti, Oktay Ekinin bile itiraf ettii gibi, Siirt Seimlerini iptal ettirip, Tayyipe Babakanlk yolunu aarak dllendirdi. Onlar bu memleketin gerek sahipleri olarak, dvmeyi de bilirler sevmeyi de. Niin byle? Burada burjuvazinin gerek kmaz var. Bir yandan gerek politik iktidar istiyor, ama dier yandan gl devlet cihaz ve orduya dokunmak istemiyor. O gc koruyarak kendi politik iktidarnn bir arac olarak kullanabilmeyi arzuluyor. nk, byle bir ara olmazsa, egemenliini srdremeyeceini biliyor. Ama onun gcne dokunmaynca da, politik iktidar onun elinden alma ans bulunmuyor. Ve sonunda onun basit bir piyonuna dnyor. Sosyalistlerin de durumu byle. Onlar da ister IMFye, ister Savaa kar politika yapsnlar, gerek hedefi gizleyip, fiilen Genel Kurmayn basit piyonlar olmaktan teye gidemiyorlar. Trk Genel Kurmaynn, Irakta bir sava istemediini bile bile, Trkiyede sava kart miting yapmak, anti-emperyalist grnp, Genel Kurmaya selam akmaktan baka bir anlama gelmez. Demokratik bir politika, temel sorunu Genel Kurmay egemenliinin yklmas olarak grr ve rnein, onunla paralel decek bir Savaa Hayr mitinginden ise, Kbrstan Trk ordusunun ekilmesi, Kbrsn geleceine Kbrsta yaayanlarn karar vermesi; Kbrsllarn mitingine Trkiyeden destek vermek iin miting yapar. Byle bir politika, Genel kurmayn elini zayflatr. Gerek demokratik bir politika AKPye muhalefeti, IMFye deil, Genel Kurmaya hayr diyemedii asndan yapar. Ama byle bir politikay sosyalistlerden beklemek, l gznden ya ummaktr. 04 Aralk 2002 aramba

43

Kyafet Kavgasnn lk Anlam

Ba rtsnde sembolize olan Kyafet kavgas niin bu kadar nemlidir? Benzeri kav ga ne nfusunun ou Mslman olan dier lkelerde, ne de baka lkelerde grlmektedir. Niin Trkiyeye has bir grngdr ve bunca nemlidir? Ba rtsne kar kanlar da, onu rtmek isteyenler de ayn neden ve kayglarla bunca zt gibi grnen konumlardadrlar, bu ztlk onlarn temeldeki zdeliinden kaynaklanr. Bu terslii aklayacak iyi bir rneklerden biri, ngiltere, onun eski kolonileri ve Japonyada Trafiin soldan, Fransa ve sonradan Fransz devriminin etkisiyle btn dnyada sadan olmasnn, yani bu iki zt ilkenin ayn nedenden kaynaklanmas olabilir. kisinin de temelinde insanlarn byk ounluunun solak deil de salak olmas vardr. Soldan ve sadan gibi, birbirine zt bu trafik ilkelerini yaratan ayn salaklktr. ounluk sa kolunu kulland iin, at ve kalkann sol; klcn veya silahn sa elle tuttuu ve soldan gidildii takdirde sa kolla dahi iyi savunma ve saldr yaplabilecei iin eskiden karada soldan gidi yaygndr; yine insanlar bir sandala bindiklerinde krei sa ellerinin gcn kullanacak ekilde tutmalar nedeniyle, suda sadan gitme daha rahat hareket ve zellikle iskelelere yanamalarda daha geni bir manevra ve daha yksek bir isabet olana salad iin su trafii sadan alr. ngiliz sistemi kara trafiine, Fransz sistemi de su trafiine dayand iin biri sadan, dieri soldan olmutur. Ayn neden, farkl koullarda birbirine zt biimlerde ortaya kmaktadr. Geri yle bir soru da sorulabilir.ngiltere ve Japonya birer adadr ve bunlar denizci uluslardr, niye oralarda su trafiinin ilkesi olmamtr da aksine karada su trafiinin ilkesi geerli olmutur. Bu ilk bata eliki gibi grnen durumun da srr yine onlarn ada olmasyla ilgilidir. ngiltere ve Japonya uygarlklarn kenarlarnda kalm adalar olduu, uygarlkla ok ge bulutuu, her ikisinde de Komnn gelenekleri ve valyelik (Japonyada Samuraylk) daha uzun sre yaad ve etkili olduu; buna karlk kara Avrupasnda Uygarlk daha nce yayld; uygarlk ise ticaret demek olduu; ticaret de her eyden nce su yollar boyunca yayld iin Ktada Su trafiinin; adada Kara trafiinin ilkesi geerli olmutur. Dier bir deyile, Kapitalizme ilk gei, medeniyetten deil, lkel Sosyalizmden olduu iin, Kapitalizme ilk geen lkede, Trafik soldan olmutur. Neyse konumuz bu deil, ama Kyafet meselesinde de, benzer bir durum sz konusudur. Ayn neden, farkl koullarda baka ilkelerin ne karlmasna yol amaktadr. Matematik problemleri zlrken, nce problemle ilgisizmi gibi grnen temel baka nermelere gitmek gerekir. Benzer ekilde, biz de bu kyafet kavgasn anlamak iin, nce ok temel ama konuyla ilgisiz gibi grnen baka nermelerden balamalyz. Kapitalizm ve kapitalizm ncesinde snf mcadeleleri arasnda temel bir fark vardr. Kapitalizm ncesinde, egemen snflar, zmreler, kastlar, giyinileri, davranlar, mekanlar dilleri ve hatta kavimleriyle dier snflardan ayrlrlar. Sadece egemen snflar deil, bu ayrm btn toplum iin geerlidir. Her meslein, her snfn, her cemaatin kendine has giyinileri;

44

mekanlar; hatta dilleri ve uluslar bile vardr. Her ey ok ak ve kesin olarak belirlidir. Bu nedenle kapitalizm ncesi toplumlar sistematik bir kastlama eilimi gsterirler. Eer barbar denen kavimlerin aknlar sk sk o kapitalizm ncesi uygarlklar alt st etmeseler btn antika uygarlklar bu trden, Hindistandaki gibi bir kastlama beklerdi. Kapitalizmde ise, durum tam tersinedir. Zaten ulusun ve ulusuluun nedeni de budur. Geni yeniden retim strandartlama gerektirir. Ulus da bu standartlamann bulunmu en son biimidir. Ama kapitalizmde, kapitalizm ncesinden daha farkl bir durum daha vardr. Kapitalizm ncesinde, silah tayanlar zaten ayn zamanda egemen snftrlar. Kapitalizmde ise, btn ulus gereinde silahlandrlr. Hem dier uluslara, hem de Fransz devriminden sonra olduu gibi, btn Kapitalizm ncesi dnyaya meydan okuyabilmek, onun tehditlerine kar koyabilmek iin de bu zorunludur. Ama bu ok riskli bir durumdur. Egemen snf, yani burjuvazi, ok kk bir aznlktr; buna karlk cretliler ve dier emekiler ok byk ounluk. Bunun mahzurlarn ortadan kaldrmak iin burjuvazi, kapitalizm ncesinin tamamen tersi bir sava yntemi izler ve kendisi ve ezilen snflar arasndaki btn biimsel dil, giyim, yaam alan gibi farkllklar ortadan kaldrr. Ancak bu koulda kendisinin ayr bir snf olduunu gizleyip egemenliini srdrebilir. Bu ideolojiden kyafete kadar her alanda yaplr. Bunu anlamak iin modern toplumdaki snflar sava ve ordular savann ztln gz nne getirelim. Ordular savanda her ordunun ayr bayraklar, ayr siperleri, ayr kyafet ve parolalar vardr. Her ey kesin olarak ayrdr. Modern snflar savanda byle olsayd, burjuvazi bir saniye bile iktidarn srdremezdi. Bu ancak bin bir paraya blnm kapitalizm ncesi uygarlklarda mmknd. O halde burjuvazinin, egemeni olduu ulusun; smrd iilerden biimsel zellikler bakmndan (giyim, yaam tarz, yaam yerleri vs.) farkl olmamasnn, onun egemenliini srdrmesi iin hayati bir nemi vardr. Burada Trkiyenin zgllne geliyoruz. Osmanl mparatorluu, Bizans adl Dou Romay fethetmi Ouz boylarndan kmtr. Eer bu boylar, uygarlkla ilk ilikilerini, Karadeniz zerinden gelen Ouz boylar, veya yeterince uygarla bulamam, Osmanl ve Seluklunun Cahil Trkler dedii Karamanllar gibi, Bizans araclyla kursalard; feth ettikleri Hristiyan Bizans uygarl tarafndan feth edilirler, onun dinine geerlerd i. Ama Ouz boylar, Mslmanlam Pers ve slam uygarlklar araclyla daha nce uygarln gerektirdii kavram sistemi ile zrhlandklarndan Hristiyanlamadlar. Bizans Feth ettiklerinde, mziinden yemeine, vcut diline kadar bu uygarlka feth edildiler ama, bu fetih din alanna ilemedi. lemedii iin de dilleri, Pers ve slam Uygarlklarnn dili oldu, Bizansn dili deil. Bylece nfusunun ou binlerce yldr uygarlam Hristiyanlara egemen, onlar Pers ve slam uygarlklarnn kendine kazandrd kurumsal ve kavramsal aralarla yneten batllarn Trk dedii Mslman bir kast olutu. in ilginci, bu Kast kastlatka, yani devletletike, uygarlatka, silahl eit Ouz boylarnn iinde birinci olmaktan kmak,

45

onlar silahszlandrmak ve kendine bal silahl zel birlikler oluturmak zorunda kalmtr. Muaviyelerin, Stalinlerin yaptn yapmtr. Yani giderek devirmelerden oluan, Mslmanlatrlm Hristiyan ocuklarndan oluan bir devlet kastdr bu. Yani batlnn Trk dedii egemen Mslman kastn, Ouzluk veya Trklkle de hi ilgisi de yoktur. Anadolunun Bizanstan nce (Ermeni, Sryani vs. kiliselerinin ayrl bu ncelii ifade eder), Balkanlarn Bizans araclyla (Balkan Ortodoksluu Bizans araclyla uygarlamann sonucudur) Osmanldan nce uygarlam kavimleri, zanaat ve ticaret hayatna egemendiler. Mslman ahali ise, ya Ticaret ve sanayi ile ilgisiz, bunu haa min huzur Tccar taifesinden diye aa ve hor gren devlet kastndan, ya gebelerden, ya da tehdit grldkleri iin zorla yerletirilmi Mslman veya Alevi yoksul kyllerden oluuyordu. Dolaysyla Mslman ahali veya egemen ynetici kast iinden bir burjuvazi kmas sz konusu olamazd. Bu ortaya kan burjuvazilerin her birinin iyi kt dilini konuan bir nfusu da bulunuyordu. Balkan uluslar byle olutu. Balkanlardan Osmanlnn atl, bir bakma, oralarda burjuva devrimleri anlamna gelir. Balkan lkelerinin bu gn bulunduu geri durum kimseyi yanltmamaldr. Onlarn bu gnk geri durumlarnn nedeni, Yirminci Yzyln ikinci yarsn, Osmanl benzeri Ekim devriminin tasfiyesi zerine oturmu Rus Brokratik kastnn egemenlii altnda yaamalardr. Eer kinci dnya savandan sonra, Yunanistan gibi bunun dnda kalsalard, bu gn, Yunanistan,spanya, Portekizin bulunduu refah ve gelimilik dzeyinde bulunurlard. Eer Kta Avrupas ve ngiltere geliim ztlklar arasnda bir paralellik kurulursa, ngilterede Pritenlik, ilkel sosyalizm geleneklerinin gc sayesinde, Romann ruh l habisi Katoliklii Britanya adalarndan srerek, kapitalist geliimin yolunu aarken, Kta Avrupasnda, O ruh l habis, ilkel sosyalizm geleneklerinden g alan Protestanlar, Sen Barthelmi katliamlaryla bire kadar kltan geiriyor ve kta Avrupasnda burjuva geliimi bir asr geciktiriyordu. Balkanlar Anadolu geliim ztlklar kta Avrupas ngiltere ztlklarna benzer. Osmanlnn Balkanlardan srl, Katolikliin ngiltereden srlne, Priten devrimine benzer. Ama Anadoluda ermeni ahalinin katli ve srlmesi ile Rumlarn srl ve Mbadelesi, Kta Avrupasnn Sen Barthelmi katliamlarna benzer, Anadolunun geliimini yz yl geciktirmitir. Trklerin; burjuva devrimi olarak grdkleri, ikinci ve nc merutiyetler, asl nda Anadoludaki burjuvaziye kar, burjuvaziyi tasfiye eden, tefeci bezirganl ve derebeylii pekitiren bir kar devrimdir. Osmanlya egemen Mslman devlet kast, egemenliini korumak iin, burjuvaziyle birlikte o Ermeni ve Rum burjuvazisinin dayanaca kitleyi de tasfiye etmitir. Burjuvazinin evleri Derebey konaklar veya devlet dairelerine dnmtr. Mslman ahalinin iinde ilk sermaye birikimi de bir bakma, bu katliamlarn ve srgnlerin sonunda ele geirilmi zenginliklere dayanr. Eer bu gn gelimi Tara burjuvazisinin ve Mslman burjuvazinin servetlerinin kaynaklar aratrlrsa, ardnda hep Ermeni veya Rum mallar veya onlarn kaarken braktklar servetlerin bulunular vardr. Kapitalizm dnyann

46

her yerinde ilk sermaye birikimini, korsanlk, katliam, gasp araclyla yapmtr. Ama hikayenin buraya kadar olan ksm u kyafet meselesini aklamaz, onun ortaya k koullar hakknda bir fikir vermek iin bunlara deinmek gerekti. Osmanl devlet snflar, modernleme ihtiyacyla, bir sr kyafet deiiklikleri yapmlardr. Cumhuriyetin apka Devrimleri bunun devam olarak grlr ama deildir ve onlardan kkl bir fark gsterir. Dierleri, btnyle, modern sava ve idare veya retim tekniinin getirdii zorunluluklardr ve bunlarn uygulanmas sadece o grevi yapanlarla snrldr. Yani sark atlp fes koyulduunda bu btn ahaliye zorlama deil, sadece devlet memurlarna has kalmtr. Bir tr niforma deiikliidir bunlar. Ama Atatrkn Kyafet Devrimi bunlardan temeld en farkldr: o btn toplumu kyafetini deitirmek zorunda brakr; burada yeni bir niforma deil, ok baka derin bir farkllk vardr. Bu kyafet meselesinin bunca nemli olmasnn nedeni de budur aslnda. Ama bunun iin Tekrar Osmanldaki burjuvaziye dnelim. Osmanlda egemen Mslman bir devlet kast, Mslman ve yoksul bir ahali vardr. Bunlarn burjuvazisi yoktur. Hristiyan uluslarn burjuvazileri ve halklar vardr. Ama bir de halksz bir burjuvazi vardr: Yahudiler ve Sabetayclar. Antik uygarlklarda ticaret daima belli kavimlerin i olagelmitir. Akdeniz uygarl blgesinde, talyanlar (Romallar), Rumlar (Yunanllar) gibi ve onlardan ok daha eskilere giden ve kkl Yahudiler de bir ticaret kast olarak yaayagelmilerdir. Osmanlnn, spanyadaki engizisyondan kaan Yahudilere snma ve ticaret ayrcalklar sunmas, aslnda Venedik ve spanya gibilerin rekabetine kar yaplm giriimler olsa da, belli bir yaknlama da yaratmt. Yahudiler ve Sabetayclar da, zmir, stanbul, Selanik gibi byk ticaret ve liman ehirlerinde bulunuyorlard. Onlar da modern kapitalist ilikilerle ilikiye getike burjuvalayorlar, aydnlanmann fikirleriyle silahlanyorlard. Ancak bu oluan modern Yahudi burjuvazisinin, Rum, Ermeni veya dier Balkan lkeleri burjuvazilerinden temel bir fark vard. Kendi dili ve diniyle ortak bir nfusu yoktu. Ayrca bu burjuvazi, Rum ve Ermeni burjuvazisiyle ciddi bir rekabet iinde bulunuyordu. Bu Yahudi burjuvazinin kendi egemenliini koyaca ve bir ulus yaratabilecei ayn dili ve/veya dini olan bir kitle yok; te yandan burjuvazisi olmayan Mslman bir kitle ve egemen devlet kast var. Ermeni ve Rum burjuvazisinin giriimleri zaten bu Devlet kastnn egemenliini ve varln tehdit ediyor. Bu durumda bir ulusu, ya da ulus hammaddesi olabilecek bir kitlesi olmayan Yahudi burjuvazisinin karlar ile; bir burjuvazisi olmayan devlet snflarnn karlar akr. kisi de, farkl gerekelerle de olsa, Ermeni ve Rumlar tasfiye etmek ve Mslman ahaliden bir ulus yaratmak zorundadrlar. Bylece tencere yuvarlanr ve kapan bulur. Sabetayclar zaten grnte Mslmandrlar da. Bu nedenle en byk Trk milliyetileri Yahudiler arasndan kmtr. Hasan Tahsinden Tekin Alpe kadar bir ok rnek saylabilir. ttiha t terakki de bizzat bu Yahudi Burjuvazisinin gl damgasn tar. Ama en sembolik kiilik ve zaten Trklerin babas adn alan ve Trk ulusunu yaratan

47

Atatktr. Hem Mslman devlet snflarndandr. Hem Selanikteki Aydnlanmac Yahudi cemaatinin okulunda okumutur. Mslman Devlete egemen kast ile Yahudi burjuvazisinin sentezidir, kesime noktasdr. Zaten, onu Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu yapan da bu zelliidir. Ne var ki, bu Levantn liman ehirlerinde yerlemi Yahudi burjuvazisi, giyimi, yaam, dili, ivesi, adetleriyle Mslman ahaliye hi benzememektedir. Tipik bir Avrupal veya Hristiyan gibidir. Halbuki modern toplumda, kapitalizmde egemen snfn ayr bir kast zellikleri tamas olacak i deildir. Daha batan yenilgi demektir. O zaman bir tek yol kalr, btn ulusu kendisi gibi giydirirse, kimin Mslman kimin gayr Mslim olduu anlalmaz, btn dnyann dier burjuvalar gibi, bir sre devlet snflarnn korumas altnda palazlandktan sonra, siyasi iktidar da dorudan ellerine alabilirlerdi. Kyafet inklaplarnn ve laikliin anlam, Burjuvazi ile halkn arasnda giyim; yaam tarz, din vs. bakmdan olaabilecek ve snf ayrlklarna tekabl edebilecek farkllklar giderme kaygsnda gizlidir. Mslmann fes, gayr Mslimin apka giydii bir toplumda, kyafet bir snfsal aidiyeti de belirler. Ama herkes apka giyerse, kimin Mslman, kimin gayr Mslim olduu anlalmaz olur. Hasl Atatrkn kyafet devrimi, kinci Mahmutunki gibi resmi grevlilerin bir niforma deiimi deil; burjuvazinin zeytinya gibi akta kalmasn engellemek iin tm toplumu onun gibi giydirme giriimidir. Ama bu Yahudi burjuvazisinin de kmsenmeyecek teviki ile Rum ve ermeni burjuvazi ve ahalinin tasfiyesi, Anadoluda tefecilii, derebeylii iyice glendirdi. Bu glenen gericilik, Hristiyanlarn tasfiyesiyle glendii; onlarn mallarna konduu iin, Mslmanlk burjuvaziye kar oluun bayra da oldu. nk burjuvazi ve kapitalizmi bir bakma Hristiyanlk sembolize ediyordu. Ama bu bezirgan aa ve derebeyi Mslmanln egemenlii demek, ehirlerin Yahudi burjuvazisinin zeytinya gibi akta kalmas ve tasfiyesi anlamna gelirdi. Bu nedenle, Trkiye Cumhuriyetine egemen Devlet kast ve egemen Liman ehirleri burjuvazisi, buna kar en sert tedbirleri almaktan baka bir ey yapamazlard. Eer cumhuriyet burjuvazisi, belli bir refah salasa ve bu refahn salad gvenle belli lde bir demokrasiye geebilseydi, kimse kyafeti veya laiklii sorun etmezdi. Ama ne refah ne de demokrasi olmaynca, herkes zorla ayn kyafeti giyse de, yaants, zevkleri hatta tipiyle kendinden farkl olanlarn ayn zamanda sttekiler olduu btn ezilen Mslman ahali tarafndan grlebiliyordu. Bu memnuniyetsizlik her zaman olduu gibi, egemen snf ve onun yaam tarznn sembollerine yneliyordu. Tabii bu memnuniyetsizlii ayn zamanda tara bezirganl ve derebeylik de kendince kullanyordu. Ne var ki, kapitalist ilikiler gelitike, tefecilerin, aalarn, beylerin ocuklar okuyor, yabanc irketlere acentalkla da olsa giderek modern burjuvalar haline dnyorlard. lk kuak, yani Erbakanlar kua, hem gemiteki Hristiyan katliamlaryla mthi ykselmi, Mslman tefeci bezirgan ve aa gericiliinin geleneklerine dayanyorlard; hem de byk lde, petrol zengini Arap lkelerinin pazarnn cazibesinden etkileniyorlard. Bu iki

48

nedenle, onlarn kyafeti sorun yapmalarnn, pre -kapitalist Mslmanln, kapitalist Hristiyanla kar dmanlnn sembolleriyle ortakl, ayrlnn grlmesini engellemitir. Tefeci bezirganlktaki apka dmanl, kapitalizm dmanlnn bir ifadesidir. O modernlii reddeder. Onun giriinin kendisinin sonu olacan bilir. Radyo, futbol, hasl her ey gavur icaddr der ve kullanlmasn reddeder. Gavur icad, kapitalizm icad olarak okunabilir. Ama onlarn artk burjuva olmu ocuk ve torunlarnn bartsn bunca sorun etmesi tamamen farkldr. Bu torunlar modern teknii ve aralar en iyi ekilde kullanmaktadrlar onlar reddetmek bir yana. Ayn ekilde, kyafete bunca nem vermesinin de nedeni bambakadr. in ilginci tam da, Yahudi burjuvazinin herkese apka giydirmesinin nedenidir. Egemeni olaca halkn iinde zeytin ya gibi akta kalmamak. Byk ehirlerde yaayan, Cumhuriyetin ilk yllarnda Finan s-Kapitale dnen bu burjuvazi, herkese apka giydirerek akta kalmaktan kurtulurken, tarada gelimi Mslman burjuvazi, Cumhuriyet burjuvazisine tepki duyan halk gibi giyinerek, onun gibi yaayarak akta kalmaktan kurtulunabileceini sylyor. Hem de byle yaparak, ezilen halkn, devlete egemen brokrasiye ve byk ehirler burjuvazisine ve duyduu tepkiyi onlarn sembollerine kar karak kendi arkasna alabiliyor. Bu adan, bir tala iki ku vuruyor Mslman tara burjuvazisi. Hem Byk ehirleri n burjuvazisine ve Devlet snflarna kar egemenlik mcadelesinde, ezilenleri kendi yedeine alyor, hem de dier burjuva zmrelere kar kendi stratejisinin doruluunu kantlam oluyor. Dier strateji kimseye refah getirmedii iin iflas etmi ve devlet snflar ve ehir orta snflar hari tm desteini yitirmi bulunuyor. Bu onun, burjuvazinin dier kanadnn da temsilcisi olmas olanan yaratyor. Tabii bu arada kprlerin altndan ok sular geti ve burjuvazinin bu iki kanad birbirine daha da ok yaklat. Birincisi, son yirmi yldr Krdistanda yrtlen savan samal, Batnn byk ehirlerinin burjuvazisinin bile devlet snflar ile arasnn bozulmasna yol at. Bu burjuvazi, yeni kuak modern Mslman burjuvazi ile Devlet snflarnn keyfiliine kar i birlii yapmaya yanayor. ANAPtan AKPye geiler bunun tipik bir rneidir. te yandan, Mslman burjuvazi de eskisi gibi retorikle megul olmaktansa, fiili kazanmlara arlk veren bir stratejinin daha geni gleri bir araya getireceini grm bulunuyor. Herkese barts taktrmaya kalkmak, hem orduyu, hem ehir orta snflarn hem de batl burjuvaziyi karda bir cephe oluturmaya itiyordu. Halbuki, artk, post modern adayz. steyen aar, isteyen kapar, aan da kapayan da zenginliktir dediniz mi, btn bu kyafet sorunlar bir anda olaylarca alm olur. Gerek batnn batc burjuvazisi, gerek tarann Mslman burjuvazisi bu adm atm bulunuyor. Aslnda, burjuvazinin bu iki farkl kesimi arasndaki bu sorun, olaylarca ve dnyadaki gelimelerce alm bulunuyor. imdi bunun hala sorun olmas, devlet kastnn, elindeki iktidar koruma abasyla ilgilidir.

49

27.12.2002

50

Kemalizmin z
Stalinizm nasl ii snfnn zayfl ve imhas (i sava ve mdahale fiilen Rusyadaki i snfn olmama evirmi, kalan ok kk bir kaymak tabaka da devlet aygtna kaymt) koullarnda iktidar ele geirmi bir brokrasinin egemenliinin siyasi ve ideolojik formu ise, Kemalizm de burjuvazinin zayfl ve imhas (Ermeni, Sryani katliamlar, Rumlarn srl ve mbadelesi ayn zamanda burjuvazinin tasfiyesi anlamna gelir) koullarnda iktidar ele geirmi brokrasinin egemenliinin siyasi ve ideolojik formudur. Stalinizmin de Kemalizmin de z onun bu tarihsel ve snfsal temellerindedir. Bu temeller anlalmadan onun ald somut ideolojik biimler anlalamaz ve onun grnd somut tarihsel biimlerin onun z olduu yanlgsna dlr. Stalinizmi byle kavradnzda, Kruef, Brejnev, Gorbaovun ayn brokratik kastn karlarn ve iktidarn farkl tarihsel dnemler ve g ilikileri iinde savunmaya ve pekitirmeye ynelik Stalinistler olduu anlalr. in gerei ve dorusu da budur. Ama Stalinizmi, onun zn oluturan tarihsel ve toplumsal balardan koparp , tipik idealist bir yaklamla, yani varln dnceyi deil, dncenin varl belirledii anlayyla, tanmladnzda, o sadece bir ideoloji, bir politika, gaddarlk, cinayetler olarak grnr. Bu takdirde tanmlamanz, Stalinizmin zne deil, onun ilk dnemindeki grnmne, ald somut tarihsel bir biime ilikin olur. Tarihsel ve toplumsal temellere inmeyen tanmlamalar onun metodolojik kklerine de inemez. O tpk bir yer alt gvdesi gibi varln srdrr ve her budamadan sonra daha gl olarak yeniden yeerir. Bu nedenle, Stalinizmi sadece bir ideoloji ve bask ve cinayet rejimi olarak tanmlama, ne ideolojik ne de politik olarak Stalinizmin kklerine ynelmediinden, onun yeniden ve daha gr olarak ortaya k iin bir budama ilevi grr. Trkiyenin sosyalistlerinin Stalinizm karsndaki tavr esas olarak da byledir. Trkiyenin sosyalistleri, Stalinizmi ele allarndaki temel metodolojik yanlgy aynen Kemalizm konusunda da yapmaktadrlar. Kemalizm sadece somut tarihsel bir biimiyle, bir ideoloji olarak tanmlanmaktadr. Tarihsel ve toplumsal temellerine ynelik bir tanmlama olmadndan, ne politik olarak onun toplumsal temellerine ne de yntemsel olarak ideolojik kklerine ynelmek mmkn olmamaktadr. Kemalizm, Osmanl yadigar bir brokratik kastn egemenliini ve karlarn koruma ve pekitirmenin ok zel bir biimidir. Bu bakmdan Stalinizmden ok daha gl bir gelenei vardr. Stalinizm bir ii devriminin ardndan bir kar devrimle bir brokrat tabakann iktidara geliiydi, Kemalizm ise, zaten iktidarda olan bir brokrat tabakann, bu iktidar yeni tarihsel koullara uyarlamasyd. (Geri 1920lerin banda, eteler (yani silahl halk) dneminde, nc Merutiyette, iktidarn da bir lde Meclisin elinde olduu dnemde bir ara yitirir gibi olduysa da bu dnem fazla srmedi ve hemen erkez Ethemin, etelerin tasfiyesi ile balayan srete tekrar ipleri eline ald.) O halde Kemalizm, ok zel bir tarihsel dnemdeki ideolojik ve siyasi formu olarak ortaya

51

kar bu brokrasinin ya da Devlet Snflarnn. Onun iki z vardr. Birincisi, Devlet snflar, yani brokrasi, iktidarn ancak, iktidarn gerekten halkn seilmi temsilcilerinin olmad koullarda srdrebilir. Yani anti-demokratiktir. kincisi, bu iktidar srdrebilmek iin, zamana uymak zorundadr, yani modernlemecidir. Bu iki zellik aynen, Stalinizmin de zelliidir. Bu toplumsal ve yntemsel akrabalklar ya da gnl yaknlklar nedeniyle, kolaylkla birbirine geiler olabilmektedir. Trkiyedeki brokrasi, Bizans, hatta Smerlerden beri gelen ok gl bir tarihsel tecrbeye sahiptir. Stalinist brokrasiden daha esneklik ve daha fazla yaama gc gstermitir. Fransz Devriminden beri bu tabaka, bir takm ideolojik ve siyasi reformlarla iktidar elinde tutmay baarabilmitir. Ancak btn bu deiikliklere baktmzda, bunlarn ierdeki direnilerden ziyade, uluslar aras dengelerin deimesiyle gerekletii grlmektedir. Fransz devrimi, nc Selimin reformlarn tetiklemiti. Yunanistann bamszl, Krm Harbi vs. daha sonraki reformlarn zorlayclardr. Birinci Dnya Sava ve Ekim Devrimi ile Cumhuriyetin kuruluu ve son olarak kinci Dnya sava sonrasnda ok partili hayata gei. Her biri uluslar aras dengelerdeki ok kkl bir deiiklii izler. ABDnin Irak igali, uluslar aras dengelerde yine ok kkl bir deiiklik. Brokrasiye egemenliini korumak iin bir reform zorunluluunu dayatyor. Nasl, Stalinin cinayetlerini mahkum eden bir Kuruof veya Gorbaov Stalinizmi mmkn idiyse, Krtlerin inkarn mahkum eden bir Kemalizm de mmkndr. Bu brokrasi, ok sktnda, Gereinde eytan da oluruz Bolevik de veya Memlekete komnizm lazmsa onu da biz getiririz diyebilen bir zmredir. Bu gne kadar iktidarn Krtlerin inkaryla srdren bu zmre yarn bir numaral Krt de olur. Yeter ki ipler elinde olsun. Ama bu deiimlerin hepsinde grlen bir zellik daha var. Her bir modernleme abas ve reformun ncesinde aadan gelen demokratik bir hareketin imhas vardr. Yenierilik biimindeki silahl stanbul Halk katledilerek, modern orduya geilir ve kinci Mahmut reformlar yaplr. erkez Ethem kuvvetleri imha edilir, Mustafa Suphiler ldrlr, komnistler katledilir ve cumhuriyet kurulur. ok partili hayata geilirken, efik Hsnnn, Esat Adilin partileri ve sendikalar kapatlr herkes tutuklanr. yle grlyor ki, Krt bir Kemalizme de KADEKin imhas ve tasfiyesiyle bir gei hazrlanyor, Kemalizmin zne ynelen bir politik program, Demokratik bir cumhuriyet program olabilir. Yoksa Krtenin ve Krtlerin tannmas, kendi bana demokratikleme anlamna gelmeyebilir. nk Kemalizmin z burada deildir. Krt bir Kemalizm de mmkndr. Tpk Trk burjuvazisiyle olduu gibi, Krt burjuvazisiyle de bir uzlama yapabilir. Ayn tabakann bir zamanlar Trklkten nce Osmanlc olduunu unutmayalm. Pek ala ok dil ve kltrl bir Kemalizm de mmkndr. Ama demokratik bir cumhuriyetle Kemalizm bir arada var olamaz. Demokratik bir Cumhuriyette gerek iktidar halkn seilmi temsilcilerinin elinde olur, brokrasinin deil. 12 Mays 2003 Pazartesi

52

Bonapartizm
Bonapartizm, modern toplumsal snf ve glerin zayfl ya da dengesi koullarnda, devletin, sanki onlardan bamszmasna davranmas olarak tanmlanabilir. Bunun en klasik rnei, 19. yzyl Avrupasndaki ncs birincisinin yeeni olan Bonapartlarn ve Bismarkn rejimleridir. Bonapartizm deyimi, onun antik adaki benzeri olan Sezarizmden ok farkl tarihsel ve snfsal koullara dayandn, modern bir fenomen olduunu vurgulamak iin tretilmitir. Nasl oluyordu da o muazzam devrim - tpk antik adaki benzeri Roma gibi Cumhuriyet ve demokrasiden bir mparatorlua dnyor; kendini imparator ilan eden bir macerac kariyeristin ellerine debiliyordu? Keza ayn olayn ikinci basks da, yine 1848 devriminden sonra, ama bu sefer komedi olarak, birincisinin yeeni tarafndan gerekletiriyordu? Bu rejimlerin ortaya knn tarihsel koullar en arpc biimde: Burjuvazi artk ynetemiyor, proletarya ise henz ynetemiyor diye tanmlanmt. Bu denge ya da zayflk durumunda, apsz bir kariyerist (Napolyon), bir macerac (cnc Napolyon) veya dar kafal bir toprak aas (Bismark) siyasi gc mutlak olarak ele geirebiliyor ve son durumada siyasi iktidardan uzaklatrd burjuvazinin sosyal ve ekonomik iktidarnn gereklerini yerine getiriyordu. Bonapartizm On dokuzuncu yz ylda, Avrupada bile bir istisna saylrd. Ne var ki, Bonapartizm yirminci yz ylda, bir istisna olmaktan ziyade bir kural olarak ortaya kt. Yirminci Yzylda, uluslar sanki, bir zamanlar doadaki baz canl trlerinin 300 milyon ve 60 milyon yl nceleri arasnda, yani u dinasorlar anda bir gigantanomi hastalna yakalanmas benzeri, bir Bonapartizm hastalna yakalanm gibidir. Zengin bat lkeleri hari, ki orada da zellikle iki sava aras dnemde zaman zaman ortaya kar, btn dnyadaki rejimlerin neredeyse tamam Bonapartist karakterdedir. Tarihin bu girdabn yaratan son durumada, geri bir lkede gerekleen bir devrimin, tarihsel koullar yeterince uygun olmadan bir sosyalist devrime dnmek zorunda kalmas ve bunun da tecrit olup yaylamamasdr. Bu hastaln k yer Sovyetlerdir. Geri bir lkede ii snfnn iktidara gelmesi, ama bu devrimin tecrit olarak kalmas ve ileri lkelerde devrimlerin gereklememesi ve de sava, i sava koullarnda bu ii snfnn zayflamas hatta fiilen yok olmas, Rusyada Stalinizm de denen, brokrasinin iktidarna dayanan Bonapartist karakterde bir rejimin ortaya kmasna yol at. Bu bonapartizm ii snfnn zayflnn sonucu olarak baar kazanmt. Ama bu Bonapartizm, bir kere ortaya ktktan sonra, Ekim devriminin prestiji araclyla, btn dnyada ii hareketini de darmadan edip kendi d politikasnn aralarna dntrnce, modern ii snf iradesini yitirdi; nicelii dnya apnda aksine elvermesine ramen, bamsz bir snf olmaktan kt. Yani Rus ii snfnn fiili yok olmuluunun ve zayflnn rn olan Stalinizm bir kere ortaya ktktan sonra bu zayfl dnya apnda pekitirdi ve yayd. Bylece tm dnya apnda znel nedenlerle ii snfnn bir zayflk ve iradesizlii; bamsz bir program ve ideolojiden yoksunluu durumu

53

ortaya kt. Ve btn bu srecin sonular tekrar nesnel koullar olarak ortaya kt. Tpk yuvarlanan bir kar topu gibi, bizzat kendi sonular kendi var olu koullarn pekitiren ve glendiren bir sre. in, Yugoslavya, Vietnam gibi lkelerdeki devrimler, ii snflarnn zayflna ek olarak, Sovyet Bonapartizminin de destei, basks ve rneiyle hzla Bonapartist diktatrlklere dntler. Dier yanda, burjuva karakterli devrimler de, Trkiyedeki Kemalizm, Arap lkelerindeki Baas, Nasrc veya dier nc Dnya devletlerindeki rejimler de, Burjuvazinin zayfl koullarnda birer Bonapartist rejim karakteri aldlar ya da batan o karakterde dodular. Atatrkten Nasra, Nkrumahtan Sukarnoya bir saat intizamyla hep ayn sre iledi. Burjuvazi ya da proletarya, bu iki modern snf, bir snf olarak politik iktidara, ancak demokrasi ve iktidarn seilmi kurumlarda bulunmas araclyla egemen olabilir. Halbuki, btn geri lkelerde, demokrasinin ve seilmi organlarn yokluu veya gerek iktidarla ilgisi olmayan ayb rten asma yapraklar olmas sz konusudur. Doudaki bonapartizmler i snfnn zayflna dayanyordu ise, batdaki Bonapartizmler de bir bakma burjuvazinin zayflna dayanyordu. Ne var ki, ayn zamanda, dou ve Bat arasndaki denge durum u da, dnya lsnde, Bonapartist rejimlerin varl iin uygun bir hareket alan oluturuyordu. Balantszlar hareketinin ayn zamanda bu rejimlere dayanmas da rastlant deildir. Yirminci yzyln btn geri lkelerde yaygn Bonapartizmi bir bakma, paradoksal olarak zayf burjuvazileri gz nne getirilirse, 19. yzyl bonapartizminin aksine, Burjuvazi henz ynetemiyor ve keza ii hareketinin urad darmadan olu gz nne getirilirse, iiler artk ynetemiyor diye tanmlanabilir. Burjuvazi ve iler iin, objektif ve sbjektif koullar yer deitirmi gibidir. Sovyetler ve ABD, dou ve Bat arasndaki denge durumu da bu Bonapartizmin varlnn ve yaamasnn bir kouluydu. Bu Bonapartist rejimlerin bu dengelere oynamas ve ksmi bir hareket alan kazanmas, Sovyetlere egemen Bonapartist brokratik kast asndan destek ve hareket alannn genilemesi anlamna geliyordu. Bylece aslnda hi ilgileri olmamasna ramen, bu rejimler, Sovyet d politikasnn ihtiyalarna uygun olarak anti e mperyalist veya milliyeti olarak tanmlanyorlard. Yine Sovyet brokrasinin ideolojik kayglarnn yan sra, Sovyet d politikasnn bu Bonapartist rejimlerle ittifak ihtiyalarna da uygun olarak, sosyalist ve ii hareketleri bizzat bu rejimlerin destekisi yaplyor, sosyalistler ve iiler btn 19 Yzyl boyunca Devrimci ii ve sosyalist hareketin bayra olmu, Demokratik Cumhuriyet parolasn bile unutuyor; Bonapartist rejimlerle adeta bamszlk ve milliyetilik yarna giriyorlard. Sosyalist hareketin yaad bu paradigma deiimi sonular bakmndan en tehlikeli ve korkun olanyd. Bylece Sosyalist hareketler bizzat bu Bonapartist rejimlerin birer destei haline dnyordu. Bylece sosyalistler tm toplumdaki memnuniyetsizleri devrimci ve radikal bir demokrasi bayra altnda birletirme olanan tmden yitiriyorlar, brokratik kastlarn denge hesaplarnda basit bir piyon durumuna dyorlard. Bugn bu Bonapartizmin toplumsal temeli byk lde anm bulunuyor. Birincisi artk dnya apndaki dou bat dengesi yok. Avrupa ve Amerika elikileri bu Bonapartist

54

kastlara ok snrl bir hareket olana salyor. kincisi, ii snf ve ezilen halklar, Sovyetlerdeki rejimin yklmasyla, Stalinizmin yaratt tahribata ek olarak, tam bir gvensizlik ve ylgnlk ve bunun yan sra zengin ve fakir lkelerin iileri olarak ok tehlikeli bir blnmlk iinde. Dnya lsnde ve her lkede tam anlamyla, kendisi iin bir snf olmaktan km kendi kendine bir snfa dnm durumda. i snf, douundan Ekim devrimine kadar kat ettii yolu olmad batan ama bu sefer dizleri zerinde kat etmek zorunda tekrar bamsz bir snf olarak ortaya kabilmek iin. Artk ne bamsz bir ideolojisi, ne bamsz bir program, ne de rgtll var. Bu durumdan ne zaman kaca da belirsiz. Bu durumda iiler burjuvazi iin bir tehlike olmaktan km bulunuyor. Zaten ezilen snflar burjuvaziyi korkutacak hibir ey yapamyor ve yapmyor. Gney Afrikadan Dou Almanyaya ya da Nikaraguadan Brezilyaya iiler ve ezilenler hibir yerde kapitalizmi ykmaya cesaret edemiyor. Kapitalizme bir alternatifi dnmyorlar bile. iler realist insanlardr, bu gnk koullarda byle bir eye giritikleri takdirde hibir anslarnn olmadn herkesten daha iyi bilmektedirler. En fazla istedikleri kapitalizm erevesinde daha adil ve demokratik bir dzen. Buna karlk burjuvazi, bu arada hem bymesi ve glenmesi; hem de tarihsel zaferi ve ii snfnn sfrlanmas nedeniyle, tekrar kendine gvenini kazanyor. Ezilen snflardan eskisi kadar korkmuyor. Artk gl bir devlete dayansa da, burjuvazi iktidar parlamenter aralarla snf olarak srdrebilmek iin daha elverili koullara sahip bulunuyor. i snfnn bir tehlike olmaktan kmas ve artk burjuvazinin ondan korkmamas; hatta kriz dnemlerinde kestaneleri ateten karmak iin ona ksmen politik iktidar bile brakacak gce ve esneklie ulamas; buna karlk iilerin iktidar almaktan ve sosyalist dnmler yapmaktan korkmas, btn dnyada adeta btn devrimci hareketler ve toplumsal hareket canlanmalar sosyal devrimlerden ziyade, parlamenter rejimlere dnmelerle yol ayor. Bonapartizmin bu tarihsel konjonktrdeki sosyal temelinin yok oluu ve parlamenter rejimlerin yaygnlamas, yzeyde bir deerlendirmeyle, zamandala bakarak, onun globallemenin bir rn gibi grlmesine yol ayor. Bunlarn bambaka toplumsal ve ekonomik glere bal, sreler olduu grlmyor. Ama bizzat bu yaygn kannn kendisi de burjuvazinin artan gc ve ideolojik egemenliinin bir ifadesinden baka bir ey deildir. Dnya burjuvazisindeki bu kendine gvenin en son rnei, ABDnin Irakta atad konseye bir de Komnist almasdr. Bu genel tablo iinde, Trkiyedeki Bonapartizm en ok direnenlerden biri. Bu direnite elbette onun mthi esneklii, parlamentarizmi iyi kullanabilmesi ve Trkiyenin uluslar aras dengelere oynamaya iyi imkan salayan stratejik konumu gibi etkenler var. Bunun yan sra, Trkiyedeki snflar ve politik gler de hala, zerlerine bir kabus gibi ken gemiin mirasyla davranyorlar. iler ve sosyalistler Sovyet brokrasisinin d politika ihtiyalarna uyan ve bir zamanlar iyi kt yine de Emperyalizme kar dengeleyici bir ilev gren eski bamszlk ve anti-emperyalizm paradigmalaryla nesnel olarak Trkiyedeki bonapartizmin yedei ilevini gryorlar. Burjuvazi ise eski korkakln ve psrkln srdryor. Krt zgrlk hareketi ise bu durumda yapayalnz kalp kapatld gettonun duvarlarn ykamyor. Btn bunlar hepsi birlikte, Bonapartist rejimin giderek daralan bir alanda da olsa, eitli
55

dengelere oynayarak varln srdrmesini mmkn klyor. Bu rezil ortamda, kimi sosyalistlerin, hala iyimser, mcadelenin ykseldiine, kapitalizmin yklacana ilikin tablolar izmesi sosyalist hareketin dt sefil durumun sadece bir yansmas olarak grlebilir. yimserler olas dnyalarn en iyisinde yaadklarn dnrler. Ktmserler ise, bunun doru olmasndan korkarlar. nk o iyi grlen dnya, olaslarn en ktsdr. Gerein dayanlmazl ancak hayal gcnn aynasnda grlebilir. Bu nedenle ktmserlik devrimci bir erdemdir. Trkiyenin devrimcileri ve sosyalistleri, ktmser deiller, nk hayal glerini yitirmiler. Dolaysyla ne devrimciler ne de sosyalistler. 21 Temmuz 2003 Pazartesi

56

Kemalizm ve slam
Kemalizm ve Politik slam ayn madalyonun iki yzdr. Politik slamn Kemalizme; Kemalizmin Politik slama hava gibi, su gibi ihtiyac vardr. Trkiye batllatka, modernletike ve de laikletike Mslmanlamtr. Trkiye bu kadar laik ve batl olmasayd bu kadar Mslman olmazd. Osmanl gya bir slam imparatorluu idi, nfusunun byk blm Mslman deildi; Trkiye Cumhuriyeti ise laik, batc ve de Batldr ama, Politik slamn ok sevdii ifadeyle, nfusunun yzde doksan dokuzunu Mslman yapmay baarmtr. (Alevileri Mslman saymakta Politik slamn Kemalizme bir itiraz yoktur.) Osmanlya egemen olanlar, Mslman devirmelerdi, onlara Trk diyen batllard; onlar kendilerini Trk olarak grmyor ve Trk kaba, cahil anlamnda bir hakaret sfat olarak kullanyorlard. Bu snfn sonradan uydurmas olan Trklerin devlet gelenei denen ey aslnda, Bizans-Osmanldan beri gelen ve kkleri Smere dayanan bu snfn gelenei ve ideolojisidir. Tarihte bir tek Trk devleti vardr: Trkiye Cumhuriyeti. Ve onu da Trkler deil ite bu Trklerin devlet geleneinden sz eden, Bizans-Osmanl art snf kurmutur. Daha dorusu zaten var olan devleti Trk devleti yapmtr. Bu Mslman devirmeler kast ya da snf; varln ve egemenliini borlu olduu devleti srdrebilmek iin her eyi yapmaya ve her ey olmaya hazrd. Birinci Byk Millet Meclisinde bunu aka da ifade ediyorlard: eytan da oluruz Bolevik de diye. Milliyetiliin Osmanlya geldii dnemde, artk milliyetilik eski demokratik ve cumhuriyeti niteliini yitirdiinden, Balkan ve Anadoluda bir burjuvazi de Hristiyanlar arasnda gelitiinden, Burjuvazinin milliyetilii, bir etniye ve dine dayanan, ou kez de etni ve din akt iin ikisine birden dayanan bir milliyetilikti. Burjuvazinin bu milliyetilii, Bizans-Osmanl devletiliini ve varl buna bal Mslman Devlet Snflarn tehdit ediyordu. Bu nedenle onlar, egemenliini srdrmek iin Osmanl Ulusuluu para etmeyince bir sre Pan slamizm ile oyalandktan sonra, Trk ulusuluunda karar kldlar ve Mslman ahaliden bir Trk ulusu yaratld. Ne bu ulusu ve ulusuluu yaratan kastn; ne de kendisinden bu ulus yaratlan nfusun soy olarak Trklkle bir ilgisi bulunmuyordu. Balkan ve Kafkas gmenlerinden; Anadolunun byk lde Mslmanlam ahalisinden, biraz da Trkmen ve Ouz soyundan gebe ve kyllerden yaratld bu ulus. yle ki, soy ve dilce herkesten daha Trk olan Karamanll ar, srf Ortodoks olduklar iin zorla Yunanistana srldler; Adalarn bir kelime Trke bilmeyen muhtemelen Rum asll Mslmanlar da onlara karlk alndlar. Mslman Hristiyan elikisi gibi grnen aslnda, Kapitalizm ncesini temsil eden Osmanl Devlet snflar ile Hristiyanlar arasnda gelimi modern burjuvazinin atmasyd. Osmanlclk da, Pan slamizm de, Trk milliyetilii de gerici Bizans -Osmanl devletiliini

57

temsil ediyordu. Bata Ermeniler olmak zere, Hristiyan ahalinin katliam, srgn ve mbadeleleri, kapitalizmin tasfiyesi, prekapitalizmin glenmesidir. Bu tpk, devlet benim deyiinin kt Fransz devletiliinin, Sen Bartelmi katliamlarnda Protestanl, yani burjuva geliimi katletmesi gibidir. Bu katliam Fransann modern burjuva geliime giriini 100 yl geciktirmi ve sonunda Fransz Devrimi bu gecikmenin acsn karmtr. Hristiyan burjuvazinin devlet snflarnca tasfiyesi, devletiliin yan sra prekapitalist toprak aa ve eyhliinin; tefeci bezirgnln glenmesi sonucunu vermitir. Bu tefeci bezirgnln ve aaln ideolojisi ise Mslmanlkt. Glendirdii tefeci bezirgnl kontrol altna alabilmek iin, devlet snflar kendi slam yorumunu devlet dini yapt ve bu resmi Mslmanla da laiklik adn verdi. Bu devletilik Hristiyan katliamlaryla, laikliin temeli olan nfusu ve toplumsal ilikileri bizzat kendi yok etmiti. Ne var ki, 1970lere kadar, slam genel olarak tefeci bezirgnln ideolojisiyken, 1970lerden sonra yeni kan ve ou bu tefeci bezirgnlarn ocuklar olan, Anadolu Burjuvazisinin bayra oldu. Politik slam bayrak yapan burjuvazi, sadece devletiliin keyfiliinden bkm iileri deil, byk ehirlerin Sekler burjuvazisinin bile desteini ald. Bu destekle birlikte de eskiden Mslman yazarlarn konusu olan Sabetayc Komplo teorileri Kemalistlerin balca ilgi konularndan oldu. Ama dikkat edilsin, Politik slam bayrak yapan burjuvazi, devlet snflarna kar gerekten onlar tecrit edecek, politik iktidarn seilmi temsilcilerin elinde bulunaca tedbirler almyor; byle giriimlerde bulunmuyor. Devletin her trl din eitiminden elini ekmesi, mam Hatiplerin kapanmas; Diyanet lerinin lav; mam, Mezzin gibilerin maann vergilerden denmesine son verilme si ve bunlarn Mslmanlarn balaryla geinmesi; devletin sadece inan zgrln ve eitliini garanti altna almas gibi gerekten laik giriim ve talepleri azlarna bile almyorlar. Hlbuki byle talep ve giriimler bir anda, Trkiyedeki btn Alevilerin, dinsizlerin, ehir orta snflarnn desteini alr ve Kemalist brokrasinin btn demagojisini aa karp onu tecrit eder. Byle gerek bir laiklik -ki demokratiklemenin artl olan devletiliin tecridini de getirir, Kemalizmin laiklik denen resmi slamn yok edeceinden, Politik slamn mazlumu oynama ans kalmaz. Bu da geni ezilen ynlarn hzla burjuvazisin etkisinden syrln getirir. Bu nedenle AKP Kemalist devletilii tmyle tasfiye edecek hibir adm atmyor. nk ancak bir Kemalist slam olan Laiklik var olursa Burjuvazinin Politik slam var olmaya devam edebilir ve bu ideolojik kayk dvn srdrebilir. 28 Mays 2004 Cuma

58

Sabetayclar, Yahudiler, Anti-Semitizm ve Kemalizm

Eskiden slamc yazarlarn ilgi alannda bulunan Sabetayclar, Yahudiler ve bunlar zerine komplo Teorileri, son zamanlarda Soner ve Kk Yalnlarn kitaplaryla tekrar gndeme geldi. Sanlann aksine, bu kitaplarda neyin sylendii deil, niin, imdi ve nasl sylendii daha nemli ve anlamldr ve toplumsal snflarn konum, yap ve ilikilerindeki deimeleri anlamak iin ilgin ip ular sunarlar. Herkesin bildii gibi, tarih tarihle deil, bu gnn tartmalaryla ilgilidir ve bu gn atan glerin karlarn korumann aracdr. O halde soralm: Bayram deil, seyran deil enitem beni niye pt ? Trkiyenin devlet snflarnn, ya da Kemalist nomenaklaturann kar ve eilimlerini yanstan bu yazarlar niye Sabetayclara taktlar? Bu hangi toplumsal gcn eilim, kar ve konumunu n savunusudur? Yirminci yzyla kadar slamn yayld lkelerde bir Yahudi dmanl yoktur. Yahudi dmanl, Bat Ortaann Hristiyan lkelerinde, kimi zaman tefeci -bezirgan sermayeye ynelik bir tepkinin; kimi zaman da kendileri tefeci bezirganlam Hristiyan tccarlarn ve burjuvalarn, bezirgan bir kavim olan Yahudilere rekabetinin bir arac olarak grlr. Burjuva devrimleri Bat Avrupada Yahudileri gettodan kurtarp eit yurttalar haline getirdi. Bundan sonra Yahudiler devrimci demokratik fikirlerin en byk taycs olmular ve brani dininde derin kkleri olan ve btn Hristiyan ve slam ihtilalc tarikatlara ilham veren mesiyanik (mesihi) gelenek zerinden modern sosyalizmin de en byk kurucular ve gelitiricileri olmulardr. Proletarya, yeryznde bin yllk adil dzeni kuracak modern bir Mesih'tir de. Bu nedenle, burjuva devrimcisi mason derneklerinde de; sosyalist ve ii rgtlerinin iinde de, kapitalizmi ve komnizmi bir Yahudi komplosu olarak gren teorileri hakl karrcasna, Yahudiler toplumdaki oranlaryla kyaslanamayacak bir nicelik ve nitelikte yer almlardr. inden Yahudilerin karld bir burjuva uygarlndan ve modern sosyalist ve ii hareketinden geriye pek bir ey kalmazd. Ne var ki, burjuvazinin ezilen snflarn korkusu yznden gericilemesi ve modern toplumun politik rgtlenmesinin temeli olan ulusu, yurttalk haklaryla deil, dil, din, soy, etni ile tanmlamaya balamasyla birlikte; Burjuva geliim Avrupada douya doru yayldka, Yahudileri gettodan kurtaran burjuva devrimciliinin; demokratik ve cumhuriyeti; insan ve yurtta haklarna dayal ulusuluun yerini; dine, dile, soya dayanan milliyetilikle birlikte anti Semitizm ve Yahudi pogromlar almaya balad. Buna karlk, hem buna bir tepki olarak, hem de bizzat kendisi de ayn gericiletirici eilimin etkisinde olduundan; Yahudi burjuvazisi de demokratik ve cumhuriyeti bir ulusuluktan; dile, dine, soya dayanan Yahudi ulusuluuna, yani Siyonizm'e gei yapt.

59

Ama ayn zamanda Yahudi iiler ve entelijansiya, burjuva devrimlerinin ideallerinin tek tutarl srdrcs kalm ii hareketine daha bir gle yneldi. Ve bu aa yukar Sovyetlerin brokratik bir kast tarafndan ele geirilmesine kadar devam etti. Yahudiler iindeki sosyalizm mi Siyonizm mi tartmas, znde, Yahudiler zerindeki basknn, tm diller, dinler, kltrler, etniler arasnda eitlii salayan devrimci ve demokratik bir ulusulukla m; yoksa kendilerini dlayanlar ve ezenlerinki gibi, dile dine soya dayanan bir ulusulukla m son verebilecei tartmasdr. Yani bu gn Krt hareketi iinde calan ve dier Krt milliyetileri arasndaki tartmadr. Ne var ki, Sovyet devriminin geri bir lkede olup yaylamamas, tecridi ve sonunda bir brokratik kasn iktidarnn arac olmas; bunu sonucu olarak, dnyadaki sosyalist hareketin de ulusu, gerici burjuvazi gibi, dil, soy, etni ile tanmlamas ve demokratik geleneklere veda etmesi sonucu, Yahudiler de, zellikle soykrmn da etkisiyle nceleri hibir zaman g bulamam gerici ulusulua, yani Siyonizme akmaya baladlar. Ve bu gerici milliyetilikle kurulan srail devletinin dnyann aort damarn garanti altna almak iin Emperyalist lkelerce desteklenmesi sonucu, Siyonizm mi sosyalizm mi; yani ulusu dille, dinle, soyla tanmlamayan demokratik cumhuriyeti bir ulusuluk mu; ulusu dile dine, etniye soya gre tanmlayan bir ulusuluk mu atmasn, btn dnyada olduu gibi, Yahudiler arasnda da, bu gn Siyonizm kazanm gibi grnmektedir. Ama unutmamal, yirminci yzyln balarnda da Sosyalizm karsnda Siyonizmin en kk bir ans grlmyordu. slam lkelerinde Yahudi dmanlnn ve Siyonist komplo teorilerinin yank bulmas Irk, srail devletinin kuruluundan sonradr ve Arap ve Mslman burjuvazinin eilimlerini yanstr. Batnn emperyalistlerinin artk bir anti -Semitizme ihtiyac yoktur, aksine, Orta Dou petrollerini garantilemek iin, Siyonist srail devletinin varl ve ona destek hayati nemdedir. Avrupa ve Almanya iin, Nazilerin yapt Yahudi soykrm karsndaki lanet trenleri, bu politikay merulatrmann bir aracdr. Nasl Trkiyenin solcular anti -emperyalizm adna genelkurmay politikalarnn destekiliini yaparlarsa; Alman solcular da; Nazi vahetinin lanetlenmesi adna, Siyonist rkl, srail devletinin yaama hakk diye desteklerler ve hatta kendine anti-Nasyonalist diyen kimileri, srail ve Amerikan bayraklaryla yryler dzenlerler. Ama ayn zamanda anti-Semitizm itham, ABD karsnda Arap lkelerini destekleyerek bir denge kurmaya alan Avrupal emperyalistlere ve glere kar, ABD emperyalizminin ve Irk srail Siyonizm'inin onlar hizaya getirmeye yarayan bir sopasdr. rnein bu atma geen yl Almanyada, Araplarla daha yakn ilikileri savu nan bir politikacnn, srail tarafndan manevi olarak ldrlmesi ve onun da dayanamayp intihar etmesine karlk, Siyonist bir talksohwcunun, kirli amarlarnn ortaya karlarak yine

60

manevi olarak saf d edilmesinde olduu gibi, bir bizden bir sizden mesajlaryla, zaman zaman ok sert biimlerde srmektedir. * Arap ve slam lkelerindeki anti Semitizm srailin varlyla dorudan baldr ve ondan sonra ortaya kmtr, Siyonizme kar Arap ve Mslman burjuvazinin bir kar tepkisi olarak. Buna karlk, Osmanlda burjuva devrimlerinde ve Trk ulusunun yaratlmasnda, yani Trk modernlemesinde Yahudilerin oynad ok zel rol nedeniyle, Trkiyedeki anti -Semitizm ve Komplo teorileri daha eskilere gider ve ok ayr sebepleri vardr. Osmanlda Mslman devlet snflar, btn fatih kavimler gibi, harala yaadklarndan ve devleti oluturduklarndan bunlar arasnda, ticaret ve zanaat, haa min huzur tccar taifesinden denerek aalanmtr. Bu nedenle, ticaret ve zanaat, zaten binlerce yldr bu alanlarda gelimi olan Hristiyan nfusun ii olmutur. Dolaysyla da burjuvazi ilk kez Hristiyanlar arasndan kmtr. Ama Osmanl Topraklarnda bu Hristiyan burjuvazi tarih sahnesine ge kmtr, dolaysyla bu burjuvazi ortaya ktnda, artk dnyada snf olarak burjuvazi, demokratik ve cumhuriyeti insan ve yurtta haklarna dayal ulusuluu oktan terk etmi; dile, dine, etniye dayanan bir ulusulua gemitir. te yandan, btn bu Hristiyan burjuva snflarnn, kendisinden dile, dine, soya dayanan uluslar ve ulusal devletler kurabilecekleri bir nfus vardr. Rumlar ve Ermeniler ve dier Balkan halklar gibi. Osmanl topraklarnda, Hristiyan burjuvazi dnda, kendi iinden bir burjuvazi karm bir tek istisna vardr: Yahudiler. Zaten Fenikelilerden beri Akdeniz ticaretini elinde tutan; Venedie kar Osmanl ticaretini glendirmek iin, spanyadan gelmeleri tevik edilen, Dou Akdenizin (Levant) ticaret yollar ve liman ehirlerinde bir Yahudi burjuvazi de olumutur. Ayrca bu burjuvazinin nemli bir blm, daha nceki yzyllarda Mesihi bir hareket ve tarikatn dardan Mslman grnmeyi kabul etmi; Sabetayclar, Selanikliler veya Dnmeler diye tanmlananlarndan olumaktadr. Hristiyan halklarn burjuvazisi ile hala prekapitalist dnyada yaayan ve burjuva deiimlerde kendi varlna ve yaamna kar bir tehdit gren Mslman ahali ve oluacak burjuva devletlerin kendi varlnn koulu olan devleti yok edeceini gren Mslman devlet snflar arasndaki atmann yan sra, Yahudi burjuvazi ile Ermeni ve Rum Hristiyan burjuvazisi arasnda da bir rekabet ve atma bulunmaktadr. Bu durum da ister istemez, Prekapitalizmin temsilcisi Mslman devlet snflar ve ahali ile modern Yahudi burjuvazisi arasnda bir kar ve konum ortakl yaratmtr. Gerek Osmanlnn Katolik engizisyona kar snma sunmas; gerek slamn kendini , zne dnm saf brahim dini ve brahimi Mslman olarak grmesi; gerek Sabetayclarn Mslman grnmesi gibi ek katalizatrlerle bu yaknlk daha da pekimitir. Bylece, bir yanda burjuvazisi olmayan, Hristiyan ulus ve burjuvalarn tehdidi altnda prekapitalist bir Mslman nfus ve devlet snflar; dier yanda yine bir burjuva olarak ayn
61

tehdidi hisseden ve Hristiyan burjuvaziyle rekabet iinde bulunan ama ayn dile ve dine sahip iinden dayanaca bir ulus yaratabilecei bir nfustan yoksun Yahudi ve onun bir biimi Mslman grnl Sabetayclardan oluan bir burjuvazi vardr . Ve bylece Tencere yuvarlanm ve kapan bulmutur. Mslman prekapitalizmin devlet snflarnn ve Mslman halkn burjuvazisi yoktur; buna karlk, bir ksm d grnyle de Mslman olan (Sabetayclar) Yahudi burjuvazinin de dayanaca ve iinden bir ulus yarataca halk yoktur. Avrupadaki Yahudilerin arasnda o zamanlar henz Siyonizm ok zayftr ve ulalmaz bir hayal gibi grnmektedir. Bu nedenle bu Osmanl Topraklarndaki Yahudi burjuvazisi iin Siyonizm'in bir ekicilii yoktur. Olsa bile Rum ve Ermeni burjuvazisinin tehdidi ve rekabetine kar ksa vadede somut bir are olmaktan uzaktr. Dier yandan Avrupadaki Yahudilerin ou devrimci demokratik zlemlerin biricik tutarl savunucusu olan sosyalist ve ii harekete angajedir. Onlarla arasnda bu nedenle her hangi bir rezonans olmaz. nk kendisi de tpk dier Hristiyan burjuvalar gibi artk burjuvazisinin devrimci barutunu tkettii bir an burjuvazisidir ve ulusu gerici imparatorluk karsnda yurttalkla tanmlayan devrimci demokratik bir ulusulua deil; soyla, dille, dinle tanmlayan gerici bir ulusulua eilimlidir. Bu nedenle, Avrupadan, ideoloji ve teori olarak, aydnlanmann demokratik devrimcilii ya da sosyalizm deil, pozitivizm ve gerici sosyolojiler ve gerici ulusuluklar getirilir (Ziya Gkalp). Ne sonra glenen Siyonizm ne de devrimci demokratik idealleri savunan sosyalizm bu Yahudi burjuvazinin siyasi projesi olamazd. te yandan kar ortaklklarnn besledii olaanst bir olanak ortada duruyordu. Mslman ahaliden bir Trk ulusu yaratmak ve kendilerinin de o ulusun burjuvazisi olmas. Bylece Osmanl devlet snflar ile Selanik ve zmir gibi ehirlerde zellikle younlam ama btn ticaret yollarnn dm noktalarnda da var olan Yahudiler ve Sabetayclar arasnda bir kar ve kader ortakl ortaya kt. Bu ttihat Terakkide aka grlebilir. Bu gnk komplo teorileri bu ortakln somut grnmlerine dayanmaktadr. Tabii Mslman ahaliden bir Trk ulusu fikri hemen domad nce Osmanlclk gibi denemeler de yapld. Bu Trk ulusu fikri olduka sonra, Avrupallarn Osmanllara ve o topraklarda yaayan Mslman ahaliye Trk demesi; Almanyann Rusyay arkadan kuatmak ve Hint yolu iin pan Trkizmi yaratp beslemesi; daha nce pek yolu zerinde bezirgnlam ve zenginlemi Trk dilinde n Hazar kavminin Musevi dinini benimsemesi ve bunlarn kalntlarndan (Kerait Yahudileri) ortaya km burjuvazinin gelitirdii bir Trk milliyetiliinin etkileri gibi birok rastlantnn bir araya gelmesi sonucu ortaya kmtr. En ateli Trk milliyetileri ve Trk milliyetiliinin kurucular genellikle Yahudiler ve Sabetayclar arasndan kmtr. Hasan Tahsin ve Tekin Alp bunlarn en bilinen rnekleridir. Trklerin atas olan, Atatrk, Osmanl Devlet snflar ile bu Yahudi ve Sabetayc burjuvazinin kar ve kader ortaklnn en somut semboldr. Muhtemelen Sabetayc bir kkenden gelen, ama yle olmasa bile Selanik nfusunun ezici ounluunu oluturan

62

Yahudiler ve Dnmelerin kltrel atmosferinde; Kerayit retmenlerden ders alm; bu dnmelerin kurduu modern okullarda okumu bir Osmanl paasdr. Denebilir ki, Yahudiler dnyada iki ulus yaratm iki devlet kurmutur : biri srail ulusu ve devleti dieri Trk ulusu ve devleti. Bat Avrupann Yahudileri kendilerini gettodan kurtaran insan ve yurtta haklarna dayal ulusulukla kendilerini kurtarmken; Orta ve Dou Avrupann Yahudileri bu devrimci demokrasiye sosyalizm bayra altnda i hareketi araclyla ulamaya alrken, Osmanldaki Yahudiler, kader ve kar ortakl iinde olduklar Osmanlnn Mslman devlet snflar ile birlikte, Mslman Ahaliden bir Trk ulusu yaratarak; dile ve dine dayanan bir ulusulukla nc ve gerici bir denemede bulundular. Dou Avrupann Eskenazi Yahudileri, Siyonist milliyetilik ile srail devletini ve ulusunu kurmadan nce; Osmanlnn ve Levantn Sefarat Yahudileri, Trk milliyetilii ile Trk devletini kurdular. Ama bunu yaparken bana toplad cinleri datamayan bycye de dndler ve bizzat kendi yarattklar bu gerici ulusuluun da sk sk kurban olmaktan kurtulamadlar. Anadolunun Hristiyan Rum ve Ermenilerinin fizik olarak imhas, sadece Osmanl Devlet snflarnn karlarnn savunusu deil; bu Yahudi burjuvazisinin rakibinin tasfiyesi anlamna da geliyordu. Ne var ki, bu Rum ve Ermeni burjuvazi ve retmenlerin tasfiyesi, Anadolunun retim ilikilerini ve kltrel dnyasn, Fransadaki Sen Bartelmi katliamnda olduu gibi, en az yz yl geriye gtrd ve tefeci bezirganl, derebeylii ve devletilii , hasl gericilii glendirdi. Bu da, laiklik denen, dinlerin politik alann dna itilmesinin toplumsal temelini yok etti. apka ve gardrop inklplar, bu Yahudi ve Sabetayc burjuvazinin kendisinden Trk ulusunu yarataca Mslman halkyla grnr bir farkn olmamas iin yaplmt. Ama Ermeni ve Rumlarn tasfiyesiyle glenen tefeci bezirgn ve derebeyliin ideolojisi Mslmanlkt. Bu tefeci bezirgnl kontrol atnda tutabilmek iin, bir yandan laiklik ad altnda bir resmi devlet slaml oturtuldu; dier yandan yine ayn zorla kyafet inklplar. Modern Trk devletinin kuruluunda Yahudilerin oynad bu zgl rol ve katliamlarn modern kapitalist retim ve kltr ilikilerini yok eden, prekapitalzmi glendirmesi belirler Cumhuriyet dneminin tarihini ve reformlarn. Bu nedenle; Trkiyedeki Yahudi dmanl, Arap lkelerinden nce, Hristiyan ahali ve burjuvazinin katliamlaryla glenen Mslman tefeci bezirgnln ve derebeyliin, Kemalist modernlemeye kar mcadelesinin de bir arac olmutur. Daha sonra, Anadolu burjuvazisi, tam da bu byk ehirlerin Yahudi ve laik burjuvazisinin kyafet inklbn yapt nedenlerle, yani smrd kitleden ve ulustan farkl olmamak iin, yine ayn ekilde kyafeti bayrak yapt . Anti semitizm ve komplo teorileri, tarann Mslman burjuvazisinin, bir yandan byk ehirlerin Yahudi burjuvazisine kar; dier

63

yandan devlet snflarnn egemenliine ve onlarn bu ittifakna kar mcadelesinin bir silah oldu uzun yllar boyunca. htiyac olan malzemeyi de, nceleri Avrupada Hristiyan lkelerin gerici burjuvazisi tarafndan gelitirilmi; sonra Araplarca alnm komplo teorileri ve anti Semitizmden alyor onlar Trkiye tarihinin bu zgllyle birletirince, sadece kapitalizm, komnizm ve Siyonizm deil, Kemalizm de bu komplonun bir aya olarak ortaya kyordu. Btn burjuva devrimleri mason localarnda rgtlenmemi miydi? Marksist ve sosyalist nderlerin ounun Yahudi olmas bir tesadf myd ? te, Trkiyedeki modernlemeci Kemalizm de bir Yahudi komplosu deil miydi? Btn bunlar slamiyete kar Yahudiliin bir komplosundan baka bir ey olamazd. Ne var ki, son yllarda, Anadolunun slamc Burjuvazisi ile byk ehirlerin laik ve Yahudi kkenli burjuvazisi arasnda bir fiili yaknlama balad. Buna karlk devlet snflar ile bu byk ehirlerin laik burjuvazisi arasnda giderek byyen bir atlak olutu. Kemalist devlet snflarnn her trl esneklikten yoksun, zellikle Krtleri inkra ynelik politikas ve sava masraflar burjuvazi iin ok ciddi engeller yaratyordu. Trkiye dnya pazarna entegre olmalyd ama bunun iin gerekli reformlarn nndeki en byk engel bu devlet snflaryd. Bylece nceleri devlet snflarnn glgesinden kmayan Sabetayc, Yahudi ve laik burjuvazi, giderek politik iktidar dorudan snf olarak burjuvazi ele almadka hibir reformun yaplamayaca sonucuna ulat ve kinci Cumhuriyetilii gelitirmeye balad. Ne var ki, bu kinci Cumhuriyetilik, ehirlerin modern ve gen tabakalar dnda, geni ezilen ynlar hareket geirmeyi salayamad. Bunu Anadolunun yeni palazlanan burjuvazisinin gen kua baard. Bu deiimi de birok gelime kolaylatrd. 1970lerde Anadolu burjuvazisinin ayrlp Erbakan nderliinde ayr parti kurmas, byk lde Petro-dolarlarn desteine ve Arap lkelerinde byk umutlar vadeden pazara dayanyordu. Ama arada geen zamanda, btn bu Arap pazar hlyalar byk lde yok olmutu. Bunun yerini Avrupa ve dier lkelerle ticaret almt. O zamanlar Avrupa ve ortak Pazar kartl bir olanak aarken imdi Avrupaya girmek hem yeni olanaklar ve pazarlar aar hem de siyasi iktidar dorudan ele almak iin daha iyi olanaklar sunard Btn bu ve benzeri deimelerin sonucu olarak, yeni kuak tarann slamc burjuvazisi ile byk ehirlerin genellikle Yahudi, Laik ve batc burjuvalar arasnda Kemalist oligarinin iktidar tekeline kar bir yaknlama domaktadr. AKP hem seim baarsn bu yaknlamaya ve destee borludur; hem de seim sonras politikalar btnyle bu yaknlamay glendiricidir. Burjuvazi artk snf olarak gerek politik iktidar almak istemektedir. Brokrasinin ve ordunun gcn korumasna kar deil, hatta ondan yanadr ama politik iktidar kendi ellerinde kald takdirde. Burjuvazi artk, ii hareketinin dnya apnda bir yenilgi yaad; kendisi iin hibir tehlike olmas olaslnn kalmad bu koullarda kendine gveni kazanm, hatta iilerin memnuniyetsizliini kendi deirmenine aktmay baarmtr. Ayrca yapaca reformlarn salayaca nispi refah ile nndeki bir ka on yl bile gtrecek bir

64

destee bile ulamas sz konusudur. Bu durum, imdiye kadar Dou Avrupa lkelerindeki Nomenaklatura gibi yaayan devlet snflarnn imtiyazlarn ve iktidarn ciddi ciddi tehdit etmektedir. Burjuvazinin bu iki kanadnn karlarnn birlemesi, ideolojik planda en iyi biimde kinci Cumhuriyetiler ve Politik slamn teorisyenleri arasndaki yaknlamada grlr. te byk ehirler burjuvazisinin ve bunlarn eilimlerinin kltr ve dn hayatndaki uzantlarnn ve temsilcilerinin, devlet snflar ile arasndaki farkn giderek almas sonucunda, elindeki iktidar tekelini sorgulayan burjuvazinin yeni tavrna kar, brokratik oligarinin savann bir arac olarak ortaya kar son zamanlardaki Sabetayclk ve komplo teorileri. Politik slamn artk Yahudi burjuvazisine kar komplo teorilerine ihtiyac yoktur, aksine bunlar unutmak ve unutturmaktan karldr. Buna karlk imdi, brokratik oligarinin bu teorilere ihtiyac vardr, burjuvazinin siyasi iktidar tekelini ele geirme giriimlerine kar. Ne var ki, Kemalist oligarinin bu Sabetayclk zerine komplo teorilerinin baz zorluklar vardr ve kendisini de vurur. ncelikle imdiye kadar, kendisine kar mcadele ettiklerini syledikleri, slamclarla ayn tezlerde birlemi bulunuyorlar. Ama asl nemlisi, Savunduklarn syledikleri laiklik ve cumhuriyet, Trklk ve Trk Devleti de bir Sabetayc komplosu deil midir? Atatrkn hadi soyu bir yana, kltr ve sosyal ekillenmesi yle deil mi? O zaman eer syledikleri gibi bir Sabetayclar komplosu geerliyse, bizzat kendileri de bu komplonun bir rndrler. O zaman, komplo teorilerinin mantyla varlacak sonucun u olmas gerekir: Sabetayc komployu aklayan bu tartmalarn kendisi bir Sabetayc komplosudur. Ay syleyen Byi de syler. Syleyenler de kacaktr. 15 Haziran 2004 Sal

65

Kemalizm, 12 Eyll, Duvarn ykl, zel Sava ve rme

Trkiyede sol, burjuvaziden daha az dar kafal, daha az taral, dah a az ben merkezci deildir. Trkiyede sol Trkiyeye Dnyadan bakmaz, Dnyaya Trkiyeden bakar. Bu tavr, kendi gemiiyle ve yntemsel hatalaryla yzlemekten bir ka olduu kadar, tarallkla da ilgilidir. Bu fenomeni, solun aklamalarnda ok kulland 12 Eyll ve Kemalizm konularnda grelim. Trkiyede solun milliyetilii, Kemalizmi konusunda ok konuulmutur. Sanlr ki, Soldaki Kemalizmden sz edenler ciddi bir Kemalizm eletirisi yapyorlar. Yoktur byle bir ey. Kemalizmden sz edi, solun zeletiriden, kendindeki Kemalizmin kklerini bulup onlar skme grevinden kann bir rtsnden baka bir ey deildir. Solun Kemalizminden sz edenler ok basit bir gerei unutmay tercih ederler: 1970lere kadar Trkiyede sol namna, brakalm sosyalizmi bir yana, az ok modern veya muhalif ne varsa bir ekilde TKP ile ilgiliydi. Yani fiiliyatta TKP dnda bir sol yoktu. Ve TKP nc Enterasyonalin bir seksiyonuydu. Yani dnyay bir lke gibi dnrsek, TKP dnya leinde, rnein Trkiye apndaki bir partinin ankr veya Kastamonu il rgt durumundayd. Nasl bir partinin il rgtnn politika ve teorisi o partinin merkezinin politika ve teorisinden ayr dnlemezse, ve ayr olduu zaman zaten merkez o rgt fesheder veya atar ve yerine yenisini kurar, TKPnin politikas ve Teorisi de nc Enternasyonal ve Sovyetlerden ayr dnlemezdi. 1940larn ortalarnda, sava iinde Stalinin bir emriyle ortadan kaldrlncaya kadar, tzksel olarak TKP nc Enternasyonalin bir seksiyonudur, yani dnya partisinin bir ubesidir. Ama nceleri yani 1920lerin ortasndan sonra fiilen, dnya partisi Sovyet d politikasnn bir arac olduundan, formel olarak eit bir ube gibi grnmesine ramen, fiilen Sovyet d politikasnn bir aracdr ve zaten bu nedenle de nc Enternasyonal ortadan kalktktan sonra da bu iliki, Sovyetlerin yok oluuna kadar, Karde partiler biiminde devam etmitir. Gerek durum bu olduuna gre, bir para dncesini mantk sonularna gtren bir kimse yle dnr: Bir partinin il rgtnn politikalar merkez tarafndan hi eletirilmemi ve bizzat merkez ona bu politikalar dayatmsa, bu il rgtn hedef tahtasna yatrmak, o politikalarn gerek sorumlusunu ve nedenlerini gizlemekten baka bir anlama gelmez. te Trkiyedeki Kemalizm eletiricilerinin yapt fiilen tam tamna budur. TKPnin ya da Trkiyede sol hareketin Kemalizm denen politikalarnn gerek sahibi ve nedeni nc Enternasyonal, fiilen de SBKPdir. O halde Kemalizm eletirileri, SBKPnin eletirileri olmak zorundadr. TKPnin bu politikalar hibir zaman SBKP tarafndan eletirilmemitir, aksine bu politikalar ona SBKP tarafndan dayatlm ve nerilmitir. TKPnin lavndan CHPye girmeye kadar btn

66

politikalar SBKP tarafndan nerilmi ve dayatlmtr. Gerekten ciddi bir eletiri bu olgulardan hareket etmek zorundadr. O zaman da u soru ortayla kar, TKPnin milliyeti ve Kemalist denen politikalarnn gerek msebbibi SBKP olduuna gre, SBKP niin ve nasl olmutur da, bu politikalar savunmu ve TKPye dikte ettirmitir? Kemalizmi hedef tahtasna oturtanlarda bu soru hi grlmez. Bu grlmeyen soru sorulduunda ise, bunun bir aklamas, yani Stalinizm denen eyin ne olduu ve bunun nedenleri konusu gndeme gelir. Gerek bir Trkiyedeki solun veya TKPnin milliyetilii ve Kemalizmi eletirisinin karlaaca problem budur. O zaman da, u soru ortaya kar, nasl olmutur da bu politikalar SBKP ve nc Enternasyonale egemen olmutur? Bunun nedenlerine indiinizde de Rusya gibi geri bir lkede devrimin yaylamadan kalmas ve tecrit olmasnn bunun temel nedeni olduunu grrsnz. Bu geri bir lkedeki tecrit olu koullarnda, devrimin bir brokratik kast tarafndan bir kar devrimle tasfiye edildiini, ama bu tasfiyenin tpk Muaviyenin askerlerinin mzraklarna Kuran asmalar gibi, Lenin ve sosyalizm bayrayla yapldn grrsnz. Hasl, ciddi bir Kemalizm hesaplamasnn ve Kemalizm etkilerini tasfiye, onun nedenlerini grme ve ama abasnn varabilecei biricik nokta budur. Bakn Trkiyede soldaki Kemalizmden ikayet edenlere. Hi biri bu konulara girmezler, TKPnin dnya partisinin bir seksiyonu olduu gibi ok temel bir gereklik karsnda susarlar, yokmu gibi yaparlar. Bu balamda, Kemalizmi bir gnah tekesine evirip ona saldrmak, aslnda o Kemalizm biiminde grnen milliyeti sosyalizmin savunusundan baka bir ey deildir. Kemalizmi eletirir grnenler aslnda Kemalizmi, en derindeki kkleriyle birlikte savunmaktadrlar. Ama bu Kemalizmi hedef tahtasna koyup eletirir grnerek savunan Kemalizm kaynan her eyden ok, solun tarallnda bulur. Ufuklarnda bir dnya ve dnya tarihi yoktur. lkedeki gelimeleri bu dnya ve dnya tarihi iinde anlama gibi bir aba yoktu r. Tipik taral dar grll egemendir. Bu sayede bylesine kpeksiz kyde deneksiz gezer bu Kemalizmi eletirir grnen Kemalizmler. Hasl Kemalizm solun bir gnah tekesidir, gnahlarn ykledii. * 12 Eyll de benzer bir ilev grmektedir. Kemalizm nasl milliyetilik ve burjuvaziyle ittifak politikalarnn gerek nedenleriyle yzlemekten kanmay salyorsa, 12 Eyll de, solun zayflnn nedenlerini gizlemenin, bunlarla ve nedenleriyle gerek bir yzlemeden kan bahanesidir. Sol neden zayf? 12 Eyll darbesinden. Kitleler niye saa kayd? 12 Eyll darbesinden. Ayn dar grllk, ayn ulusal dar perspektif burada da grlr.

67

Buraya nereden geldik? Bir okuyucu, Kxze Bianette kan bir haber yorumu yollam koyulmas iin. Aslnda ok ilgin bir haber yorum. Bunu okuyunca aklmza geldi bu konu. Aslnda geenlerde, 12 Eyll darbesi, eyrek yzyl vesilesiyle gndeme geldiinde yazmak istiyorduk bu konuyu ama olmad, araya baka iler girdi, bu haber yorumla karlanca da dilimizi tutamadk. Bu haber yorumu okuyalm imdi: * Kenan Evren'e Yldzl Pekiyi! Evren, artk kefeni yrttnn farkndayd. Karsndaki ezik, militarist eilimli genler, onun rnyd. Bunu, yzde 97'lik zaferinden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gi biydi ki, " bizi yarglasalard, imdiye kadar yarglarlard" diyor. rfan AKTAN BA (Ankara) - Abbas Gl'nn Kanal D'de gece ge saatlerde yaymlanan "Gen Bak" adl program dn de (1 Mart) Mula niversitesi'nin bin kiilik salonunda, "tarihi bir ahsiyeti" arlyordu. Salon tklm tklmd ve program sunucusu Gl, salona yzlerce niversite rencisinin daha girmek istediini, ancak salonun kapasitesinin buna yetmediini sylyordu. Hakikaten de devasa salonda neredeyse tek bo koltuk grnmyordu. niversite rencileri son derece heyecanl grnyor, hemen her cmlesine alk tutuyordu, programa katlan tarihi ahsiyetin. Gecenin bir yarsnda bize program izlettiren de niversite rencilerinin, programn konuuna tuttuklar bu cokulu alktan baka bir ey deildi. Zira Gen Bak'n konuu "nl bir ressam olan" Kenan Evren'di. Her zamanki gibi, vakti zamannda lkeyi anariden kurtarm olduunu sanma hissinin verdii kahramanlk edasyla konuan, yallktan m yoksa pikinlikten mi olduu anlalamayan 'saflyla' niversite rencilerinin sorularn yantlayan Kenan Evren, bu lkeye iki boy byk gelecek kadar demokratt, Mula niversitesi'nin salonunda! "Gen Bak" Evren'in ve niversite rencilerinin dudak uuklatan, uyku karan tutumlarna dair notlarmz aktarmadan evvel, program bilmeyenler iin bir zet sunalm: Abbas Gl her hafta bir niversiteye giderek rencileri topluyor ve karlarna da bir siyasetiyi, sanaty vs, kararak, 'sorulu-cevapl' bir "Gen Bak" program hazrlyor. Gl, rencilerin 'radikal' sorularna bile mdahale etmeyen, gayet sakin ve makul bir sunucu olduu iin de, program katlmcs renciler istedikleri sorular yneltebiliyorlar, haftann konuuna. yle ki, geen hafta Ankara niversitesi'nde dzenlenen programa katlan Anavatan Partisi Genel Bakan Erkan Mumcu, rencilerin 'zor' sorular karsnda epeyce ter dkm ve lakin salonda kan karklktan, Mumcu'nun Stalin-Hitler karlatrmas yapmasndan dolay ykselen tansiyondan dolay Gl, program yarda kesmiti.
68

Ancak unu rahatlkla syleyebiliriz ki, iyi bir hatip olmasa da Abbas Gl, son derece makul ve sz hakkn dier sunucular gibi zehir etmeyen bir sunucu. Ayrca, her zaman iin rencilerin tarafn tutmaya alan, muktedirleri gerekten de sorgular gibi yapan bir tavr sergiliyor Gl. Ancak nceki akam Gl, rencilerin tarafnda durmaktan utanr gibiydi. Gayet haklyd. En radikal soru: Hi dndnz m? Gnler ncesinden anons edilen Evren-genlik bulumasnda enteresan bir atmosfer yaanaca beklentisi programn ilerleyen dakikalarda aknla, sonlara doru kzgnla ve biterken de hayal krklna dnt. nk Kenan Evren, niversite rencisi olduklarna bin ahit isteyen genlerin 'asalm-keselim, daha ne bekliyoruz paam! ' nidalarn gayet makul aklamalarla yantlyor, demokrasi ve hogr dersi veriyordu, program boyunca. Bata da belirttik, Evren bunu yallktan m, pikinlikten mi yapyordu, kestirmek g. Fakat nemli olan Evren'in hali-tavr deil, rencilerin yz kzartc durumuydu. Salondaki en radikal soru mealen yleydi: "Sayn Evren, 12 Eyll'de yaptnz darbeden dolay ok insann cannn yandn hi dndnz m? " Evren'in bu 'en radikal' soruya yant mealen yleydi: "Bilmez miyim. . . Bakn genler hi sormuyor ama o dnemde ok ikence olay yaand. Hatta ikenceden dolay hayatn kaybedenler oldu. Bunlara ok zldk. Baz idam kararlarn niin verdiimizi bilmiyorsunuz. Bir bilseniz, bize hak verirsiniz. . . " "Protesto alklar" Evren'in szlerini, cokulu alklar blyor. niversite genlii, hi abartsz, avular kzarana kadar Evren'i alklyor. Abbas Gl son derece akn, arada bir sze karp "tabii bunlar protesto alklar" diyor ama ne gam! Alklarn protesto olmadna, programn ilerleyen dakikalarnda istemeye istemeye, cannz acya acya kabulleniyorsunuz. Evren'in keyfi yerinde. "Eer ben YK' kurmasaydm, u an bu kadar rahat olmazdnz" diyor ve yine alyor alk. Salonda tek bir siyasi gr mensubu rencilerin bulunduunu dnp kendimizi aldatmaya almamz da kr etmiyor. Hakikat yle deil zira. "ok eitli" grten, yznden hayranlk ve mutluluk ifadeleri okunan bini akn renci doldurmutu salonu ve yal bilgeden akl almaya alyordu. Programn sonlarna doru Evren, kalp hastal olduunu, zlnce veya sinirlenince hastalandn aklyor ve "o yzden Abbas'n beni bu programa gelmeye ikna etmesi iin ok uramas gerekti" diyerek, genlerin karsna kmaktan ekindiini itiraf ediyordu, korkusunun yersiz olduunu anlamasna. stelik programn banda ellerinin titrediinin fark edildiini anlaynca, km asker edas ve "k" filmindeki Hitler'i anmsatrcasna son kez haykrm ve "Ellerimi n titremesi heyecandan deil. Benim annemin de babamn da elleri titrerdi. Ben de yalandm, ellerim

69

titriyor" diyen Evren'in, programn sonuna doru elleri de titrememeye balamt. AB'ye bastrdn m suspus olurlar! Evren, artk kefeni yrttnn gayet farkndayd. Karsndaki ezik ve bir o kadar da militarist eilimli genler, onun rnyd. Dolaysyla heyecana ve korkuya mahal yoktu. Bunu, yzde 97'lik oyla kazand zaferden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gibiydi ki, "eer bizi yarglasalard, imdiye kadar yarglarlard" diyor. Azmz bir kar ak, "Gen Bak" izlemeye devam ediyoruz. Genler, alk tutmaktan bkmyor. Yal bilgeden, paadan, "Sayn cumhurbakanm"dan akl almak iin kuyrukta. Yal bilge aklyor: "Avrupa Birlii lkelerini ok iyi bilirim. Biraz bastrdn m, hemen sus pus olurlar" diyor. Evren, cotuka couyor. renciler, sk sk kalkp Abdullah calan'n neden asl(a)madn ima eden sorular soruyor. Evren, idama kar olduunu syleyince, renciler sus pus oluyor. Evren, 16 yandaki ocuun yan byttk de idam ettik diyorlar, vallahi de yalan billahi de yalan. ocuk 18 yandayd, diyor. Genler basyor alk. Pol-Der ile Pol-Bir'i kartran yal bilge, Abbas Gl'nn "Peki efendim, siz darbe y apmak durumunda kal. . . " Gl lafn bitirmeden Evren uyaryor, "Abbas, sen syleme bari bunlar" diyor. Evren, 12 Eyll'deki ikenceleri de idamlar da bir bir konumak ve hepsinden aklanmak istiyor. Oysa rencilerin bunlar konumaya niyeti yok. Televizyon dizilerinden frlam gibi grnen bir niversite rencisi, "Sayn Paam, terr rgtne kar 70 milyon Trk insan olarak ne zaman bakaldracaz" diye soruyor, destek alklar arasnda. Evren, niversite rencisine iki boy byk gelecek dze yde demokrat: ocuum, her ey diyalogla zlr. Medeni olun, herkes ayn dnmez, kavga etmeyin, birbirinizi ikna edin, diye yantlyor. Evren'in karnesi. . . "Gen Bak"n sonuna doru, gelen her konua yapld gibi Evren'e de bir 'okul karnesi' hazrlanyor. nl ressam Kenan Evren'in, programdaki performansna gre hazrlanyor 'karne'. Alt tane ders var. Abbas Gl tek tek dersleri soruyor ve rencilerin alklarna gre notlar veriyor. Sonu, Trkiye'nin durumunun da karnesi adeta: Konuya Hakimiyet: Pekiyi nandrclk: Pekiyi Vizyon: Pekiyi Hitabet: Pekiyi Karizma: Yldzl Pekiyi Samimiyet: Pekiyi Giyim Kuam: Pekiyi. Fazla uzaa gidip memleket genliini anlamaya alp enerji berhava etmeye gerek yok.

70

niversite rencileri, Evren'in karnesini kendi karnelerinden farkl grmyorlar. Mesele bu kadar basit: Yldzl Pekiyi. (A/TK) * Bu ibret verici ve gerekten Trkiyenin iinde bulunduu rmeyi ok canl fra darbeleriyle aktaran haber-yorumun olay aklamas bu yukarda sz edilen tipik Trkiye merkezli, taral, klie aklamann bir rneini oluturuyor. Belki edebi bakmdan, 12 Eyll ile ilgili bir programda Genlerin gericiliini yine 12 Eyll ile aklamak ilgin ve ho olabilir ve diyalektik bir aklama izlenimi de yaratabilir ama bu gerek nedenlerin aklamas olmaz. Trkiyede 12 Eyll olmasayd, bu genler farkl m olacakt sanyorsunuz? Almanyada Yunanistanda, ngilterede, spanyada, Portekizde 12 Eylller olmad. Oralardaki genler farkl m sanyorsunuz? Hayr hibir fark yok. Ayn apolitizasyon, ayn durumu katlanlmaz olarak grme yokluu. Geenlerde 12 Eylln zerinden eyrek yz yl geiinin yl dnmyd. Bu yl dnmnde yazlan yazlara bakn, hepsinde solun ve Trkiyenin btn sorunlarnn temeline 12 Eylln koyulduunu grrsnz. Bu kolay ve basit aklamann gerek durumla hibir ilgisi bulunmamaktadr ve burada da 12 Eyll, gerek sorunlardan kan, gerek nedenlerle yzlemeden kamann bahanesi olarak ortaya kmaktadr. Trkiye solu 12 Eylln etkisinden 1980lerin sonunda syrlmt. Bunun ok ak maddi delilleri vardr. 1980lerin ortas ile sonu arasnda kan teorik dergilere, politik dergilere, sol tartmalara bakn; o dnemdeki kitle rgtlenmelerini, kitle hareketlerini ve ba kaldrlarn gz nne getirin. 1980lerin sonuna gelindiinde 12 Eylln sersemliini solun ve ezilenlerin hareket ve rgtlenmelerinin neredeyse tamamen attn, yeni bir sramann eiinde bulunduunu grrsnz. 11 Tez, Yapt, Saak, Zemin, Birikim, nc, Toplumsal kurtulu, Yeni lke, Devrimci Marksist vs. gibi burada saymakla bitmeyecek, olduka kaliteli ve eletirel dergiler kyordu. Sol birbiri pei sra iir, mzik ve edebiyatta yepyeni rnler veriyordu. Yeni Trknn Gnebakan ve Yeilmiik gibi kasetleri bu dnemin dinamizmini ve ruh halini son derece gzel yanstr. Benzeri daha bir sr grup vard. Bir yn gen yazar ve air ilk eserlerini veriyordu. Btn sol uzun yllar sonra sosyalist hareketin tarihi ve teorisi zerine gerek ten eletirel ve verimli tartmalar yrtyordu. O dnem evrilen ve yaynlanan kitaplara bakn ne kadar geni bir alan kapladn grrsnz. Kadn hareketi bir ykseli iindeydi. Kadnlar binlerce kiiyle Dayaa Kar yryler yapyordu. Dnyadaki btn feminist literatr mthi bir alkla evriliyordu. Kakts, Feminist gibi kaliteli dergiler karyorlard. Dnce alanna yansyan bu dinamizm elbette snf ve ezilenlerin mcadelesindeki bir

71

ykselie dayanyordu. iler her yerde grevler yapmaya, tekrar sendikalarda rgtlenmeye balamt. Genler hzla radikalleiyor ve politize oluyordu. niversite kantinleri tekrar her trl teorik ve politik tartmalarn yapld, rgtlenmelerin ortaya kt kuluka mekanlarna dnmlerdi. Ama en nemlisi, Krdistanda gereklemiti. Seksenlerin ortalarndan sonra, Krdistanda yoksul genlere, kadnlara ve aznlklara zellikle dayanan muazzam bir radikalleme, rgtlenme ve uyan balamt. Bu Gerilla mcadelesinin ykseliinde grlyordu. Krdistann ehirlerinde gerek ayaklanmalar yaanyordu. Toplumsal muhalefetin bu senkronize ve kombine ykselii, burjuvaziyi reformlara zorluyordu. O zamanlar Krt sorunu bu gn olduundan on kat ilerde tartlyordu. O zamanlar Trkiyedeki halkn ok byk bir blm, Krtlerin tm haklarnn verilmesinden yanayd. Bu dergilerde tartlyordu. Gazeteciler calanla ve gerillalarla Rportajlar yaynlyordu. Bu ykselilere bal olarak solun toparlanma abalar balamt. Kuruemede solun ok byk bir blm ilk defa bir araya gelmiti. Benzeri Avrupadaki srgnler arasnda yaanyordu. Peki ne oldu da bu gidi durdu ve bu gn Kenan Evreni alklayan genler ortaya kt? Trkiyedeki aklamalarda unutulan ama dnya tarihi bakmndan, tarihte ei be nzeri grlmemi bir olay oldu: 1980lerin sonunda Sovyetler Birlii ve Dou Avrupa kt. Geri Sovyetler bir engeldi Dnya ii hareketinin gelimesi nnde ama her eye ramen gc ve varlyla, yaratt yanlsamalarla ezilenlerin mcadelesine belli bir g katyordu. Bu kt an gerek jeopolitik bir g olarak yok oluu nedeniyle, gerek yaratt manevi ykmla, ezilenlerin mcadelesine en byk darbe oldu dnya apnda. Bunun ilk etkisi sosyalistlerde grld. Demokrasi mcadelesinin motoru olan so syalistlerin demoralizasyonu ve apolitiklemesi btn demokrasi glerinin daln getirdi. Krt hareketi Trkler iindeki mttefiinden yoksun kald. Bunun yan sra Sovyetlerin k sonrasnda ortaya kan Trki Cumhuriyetlerin Trkiyeye ynelmeleri faistlere mthi bir g verdi. deolojik iklim tamamen ters yz oldu. te bu ortamda, TC devleti, ortla birlik tefti eden, yani Orduya gerek iktidarn kendisinde olmas gerektiini syleyen burjuvazinin, zallarn Krt sorununda reformist yaklamn, onlar ldrerek tasfiye etti ve zel sava rejimini oturttu. Yani bu gn Kenan Evreni alklayan genler, 12 Eylln deil, Duvarn knn ve bu ortamda Trkiyeye egemen olan zel sava rejiminin yetitirdii genlerdir. Bu gn Trkiyede insanlar artk Deniz, Mahirleri deil, Faist ve devlet destekli Mafyac atllar, akclar kahraman yapyor. Oran Pamukun Kara Kitab deil, Sabetayc komplo teorileri, gerzekler iin yazlm lgn Trkler sat rekorlar; Kurtlar Vadisi seyirci rekorlar kryor. O halde eyay adyla aralm. O genler 12 Eylln deil, Duvarn yklnn ve o
72

ortamda kolaylkla yerleen zel sava rejiminin genleridir. Krt zgrlk hareketinin ald ar darbelerin genleridir. Bu gn, 1980lerdeki bu son ykseliin kalnts olan tek g kuzey Krdistanda en rgtl ve gl hareket olmaya devam eden PKK ve onun legal politikadaki yansmas olan Demokratik Toplum Partisi gibi hareket ve rgtlerdir. Krt uyan, bu dnem boyunca bir ykseli yaadndan, bu muazzam saa kaytan, bu demoralizasyondan bir lde kendini koruyabildi. Dnya apndaki demoralizasyon ve k onu Trkiye ve dnyada mttefiklerden yoksun brakt; hareket alann daraltt, sadece birinci Krfez savann Irakta yol at koullar ona bir para hareket alan salad. Bu alan sayesinde, on yl ykselen, en azndan kendisini koruyan ve srdren bir hareket olarak devamn salad. Ama 11 Eyll, ABDnin Irak igali ve Barzaniye verdii destek, imdi, bir zamanlar Duvarn yklnn sol zerinde yapt etkiye benzer bir etkiyi 1980lerdeki bu son ykseliin son kalnts, art sava veren Krdistandaki demokratik hareket zerinde yapyor. Krtler bu hareketin 1960yarn, 70lerin ve seksenlerin ykseliinden kaynaklanan devrimci demokratik programn terk ederek, yava veya hzl bir ekilde, tpk Sovytlerin knden sonra btn Dou Avrupada etnik ve dini milliyetiliin ykseliinde yaand gibi, etnilere, dillere, dayanan bir milliyetilie doru kayyorlar. Yani Krtler de Trklerin yoluna girmi bulunuyor. Bylece, etnik boazlamalar imdiye kadar engellemi bulunan son siper de yitiriliyor. PKKnn gerileyii veya kn bekleyenler ve gerilime ve blnmeler karsnda sevinenler, aslnda kendi mezarlarn kazdklarnn, bu ykntlarn altnda kalacaklarnn farknda bile deiller. * te bu gn Kenan Evreni alklayanlar, at yaralar seksenlerin sonuna doru oktan iyilemi, hatta baz hastalklara kar erbetlenmi, 12 Eylln deil, bu muazzam kn rndrler. Bir de yle dnn. PKK gerillalarnn birka Trk Ordusu tmenini esir ettiini, her gn bir Trk helikopteri veya ua drdn gz nne getirin. O faistlerin ynlendirdii ehit Cenazeleri, bar isteminin ykseltildii gsteriler olurdu; o genler imdi, Genel Kurmay zel Harp Dairesinin rgtledii Krt katliam yapmaya hazr hale getirilmi srler deil; bar ve haklarn kardelii iin sokaklarda yry yapan; polislerle atan muhalefetin en nnde vuruanlar olurlard. Brakalm Askeri baarlar bir yana, ABD Irak igal etmemi olsayd bile, bu gn Barzani ve Talabaninin tabannn hzla PKKya kay devam ediyor olurdu. Trkiyede Krt sorunun zmnde bir ok nemli reform yaplm, en azndan zel Savan eylem alannn epey snrland; daha liberal ve demokratik rzgarlarn estii bir lkede yaanyor olurdu. Btn bunlar yokmu gibi 12 Eyl btn pisliklerin gerek nedeni gibi gstermek, aslnda gerek pislii ve nedenini gizlemek anlamna gelmektedir.
73

Gerek nedenlere ynelen ise, tpk Kemalizmde olduu gibi yine Sovyetler ile kar karya gelirdi: Sovyetler niye kt? ken neydi? Bu da yine soruyu soran Sovyetlerde, o devrimin hemen ardndaki yllarda olan bitenle kar karya getirir. Bu ise bu sorularn soranlarn bizzat kendi politik gemilerini ve dayandklar teorik ve metodolojik temelleri tartmaya amas demektir. te 12 Eyll aklamas, bu ciddi teorik ve metodolojik hesaplamadan kan bir rts ilevi grmektedir. Benzer ekilde, bu gnk rmenin esas nedeni, nkar ve imha politikasn tm topluma zorla dayatan Brokratik oligari; onun ekirdei Ordu ve o ekirdein de ekirdei, Tekilat Mahsusa, seferberlik Tetkik Kurullarna dayanan, Ermeni Katliamlarn, 6 -7 Eyllleri, Kanl pazarlar, 11 Mays katliamlarn, suikastlar rgtlemi, Derin devlet denen kanun d gizli ordusudur. 12 Eyll szde aklamas, bu gerek dman da gzlerden gizlemeye yaramaktadr. * 12 Eyll aklamas, bu dnya tarihsel deiimleri bir kenara atp unutarak sadece tarall yanstmyor, onu yeniden de retiyor. Ama 12 Eyll her derde deva ebegmeci gibi btn pisliklerin temel nedeni saymak sadece bir tarall, dnyaya Trkiyeden bakmay deil, ayn zamanda, bizzat Trkiye iinde T rk merkezli ve rk, ezilen ulusu sadece bir nesne olarak gren bir dnce ve kafa yapsn da yanstr. 12 Eyll sonras, Trkiyenin te birini oluturan Krtlerin uyan ve ykseliiyle damgaldr. 12 Eyll Krt genlerin, kadnlarn, yoksullarn radikallemesi, politiklemesidir. Bu ykseli hala bir ekilde Diyarbakr ve dier ehirlerde ak olarak, Batdan gitmi ziyaretilerin hayretlerini mucip olarak varln srdrmektedir. O ak oturum Diyarbakrda oral genlerle yaplsayd, tamamen ters bir manzara kard. 12 Eyll srf k olarak grmek, bu te biri, hesabn dnda tutup, genlii Trk genlerinden ibaret saymaktr da. Bu anlamda gizli ve ifade edilmemi bir rk ayrmclnn da vurumudur. * Ama 12 Eyllden sz edenlerde ok daha temel bir yanllk da var. Darbecileri sulayp, kendi yanllar zerine konumaktan ka. 70li yllar Trkiye tarihinin en muazzam kitle radikallemesiydi. Dnyann her yerinde ordularn grevi darbe yapmaktr, ezmektir halkn muhalefetini. Onlar grevlerini yapt. Biz grevimizi niye yapmadk? Bu muazzam radikalleme ve politiklemeye ramen niin bir devrim baaramadk? 12 Eyll gelmeden ok nce ykseliin hz kesilmemi miydi? 12 Eyll en devrimcilerin aileleri bile hayrhah bir tarafszlkla karlamamlar myd? Yani 12 Eyll geni destek grmedi mi? Btn bu ve benzeri sorulardan katr da darbecileri sulamak.
74

Ciddi sol, dmanlarnn zaten yapmas gerekeni yapmasnda bir sorun grmez, onu niye engelleyemediinde sorun grr. O dikkatini dmanna deil kendi hatalarna yneltir. Var sayalm ki, 12 Eyll o genlerin, bu gnk sefaletin nedeni bile olsa, gerekten ciddi sol, o genlerin bu hale gelmesinin gerek nedeni bizlerin apszldr; Tarihin nne koyduu frsat deerlendirmekteki yeteneksizliidir diye koyar. Bizler bunlar yapamadmz iin Evrenler geldi diye koyar. Trkiyede grlmeyen ise bu. Yani bu anlamda da 12 Eyll darbecilerini sulamak, aslnda kendi hatalarn kedi pislii rterce rtmenin, onlarla yzlemekten kan bir rtsdr. O genlerin o hale gelmesinden Kenan Evrenler deil, biz suluyuz. Onlar grevini yapt. Biz yapamadk. Sorunu byle koymayan, bilerek ya da bilmeyerek, Ordu hakknda, girek snf ilikileri ve gler hakknda yanl ve sahte hayaller yaym olur. Hasl, haber-yorumu yazan, demokratik ve ilerici zlemlerinden hi bir ekilde kuku duyulmayacak yorumcu bile aslnda, o eletirdii genlerden daha az sorunlu deildir ve kendisi de bizzat yine 12 Eyln deil ama ite bu Sovyetlerin k sonras dnyann; kendine kar gaddar olmay; dmanlarndan renmeyi unutmu bir dnyann rndr. 03 Mart 2006 Cuma

75

Talat Paa Jakoben miydi?

Jakobenizm Nedir? Osmanlda Kim Jakobendi? Bugn Kimdir? Ortaya kt gnden beri sol grnml bir gericilii ve milliyetilii savunan Dou Perinek ve partisi, her zaman olduu gibi imdi de tarihi ve kavramlar alt st ederek bu gnk gerici ve rk politikalara sol bir cila srmeye alyor. Bunlar iin olaylar ve kavramlar, o an izlenen gerici politikalara bir sol grnm kazandrmak iin ierikleri boaltlacak ve istenildii gibi oynanacak basit aralardr. Trk Bonapartist Talat Paay Jakoben yaptklar kolaylkla, Hazreti Muhammeti de cuntac yaparlar. rnein yle yazyor Bilim ve topya dergisinde Silahl Peygamber Hazreti Muhammetin Medeniyet Devrimi adl ok bilimsel yazsnda bay Dou Perinek: Hz. Muhammed de, btn devlet ve medeniyet kurucular gibi, elbette silahl bir gce kumanda etmitir. Silahl g tekeline sahip olmak, devletin ayrt edici zelliidir. Silahl g varsa, devlet vardr. Ve her medeniyet, ancak devletle, silahl gle kurulur. nsanlk kabile toplumundan devlet ve medeniyet kuruculuuna silahn tekelde toplanmasyla gemitir. te slam Peygamberi'nin byk baars da buradadr. Mezopotamya uygarl, Msr, in, ran, Trk, Yunan, Roma uygarlklar, Cromwell'in ngiliz demokrasisi, Washington ve Lincoln'n Amerikan demokrasisi, Robespierre'in Fransz demokrasisi, Bismarck'n Alman birlii, Garibaldi'nin talyan birlii, hep silahla kurulmadlar m? Burada yaplan oyunun nitelii ok aktr. Ayn ekilde, silah ve sava aracna ba vurduklar iin, sosyolojik olarak tamamen farkl karakterdeki, farkl snflarn ve tarihsel dnemlerin ifadesi olan kii ve hareketler, sadece silaha ba vurmalarndan hareketle ayn sepete atlmaktadr. Bay Perinek, slam peygamberinin bykln onun baarsnda, baarsn da silah kullanmasnda bulmaktadr. Muhammedin bykl Perinekin baarsn balad silah kullanmasnda deildir, aslnda Muhammet baarl da olamamtr kurmak istedii dzen gz nne getirilirse, daha lmyle birlikte, cesedi soumadan, Mekke eraf su balarn kesmi ve adm adm birka on yl iinde, slam tipik bir uygarlk ve devlet dini yapmtr. Tm silahl ve eit Mslmanlarn Camide toplanarak ortak kararlar aldklar ilk gnlerin yerini, Mslmanlarn silahsz olduu, silahn sadece devlet ve onun asker ve zaptiyelerinde bulunduu; Camilerin devletin bandakilerin kararlarnn halka duyurulma ve bu karar ve uygulamalar merulatrmann arac olduu, namaz saflarnda sembolize olan hukuksal eitliin yerine almaz snf farklarnn getii slam naml bir gericilik, soygun ve zulm dzeni almtr. Muhammetin bykl baarsnda deil, tam da o baarsz kald noktadadr. Eer Muhammet ile bu gn arasnda bir paralellik kurmak gerekirse, bu gnn Muhammeti, tm ulusal devletlere, zellikle bunlar iinde bir ulusu dil, din, etni, soy, tarih vs. ile

76

tanmlayan devletlere kar, vatanm yeryz milletim nsanlk parolasyla bu devletleri ykmak iin mcadele eden olabilir. O gnn putlar ve airetleri, ve soy kardelii ne ise ve nasl Muhammet o soylar, airetleri ve onlarn putlarn paralad ise, bu gnn Muhammeti de bu gnn dnyasnn airetleri olun uluslar, bu gnn dnyasnn putlar olan ulusal bayraklar; bu gnn soydal olan ulusulua ve ulus kardeliine kutsal cihat aan, btn ulusal devletleri dar l harp olarak grendir. Eer Muhammetin silah kullanmas ile gnmz arasnda bir ba kurmak gerekirse, bu gn btn ulusal devletleri, dolaysyla ncelikle de vatanda olduu ulusal devleti ykmak iin silah kullanmak Muhammetin yaptna benzer. Muhammet silah kendi iinden kt kabileye (Kureye) ve ehre (Mekkeye) kar kullanyordu. Mekkeliliin ve Kureyliliin yerine Mslml, yani insan kardeliini geiriyordu. Allah, tm insanln ifadesini bulduu genel kavramd. Ruhunu Allaha teslim etmek, yani Mslman olmak, tm insan kardeliine inanca teslim olmak anlamna geliyordu. Muhammetin Kabeye girip putlar yakmasnn bu gnk karl, bir Trkiyeli veya Trk iin, Ankaray ele geirip, Trk bayran ykmaktr. Ve oradan da btn ulusal devletlere, tpk Muhammet gibi sava amak, btn ulusal devletleri dar l harp olarak grmektir. Perinek devrimci Muhammeti, kendisi gibi basit bir gerici milliyeti gibi grmektedir. Dou Perinekin Muhammet dnemindeki karl, hala o Kurey ve airetler dnemini savunan Ebu Cehillerdir. Bay Perinekin devrimcilik olarak vaftiz ettii ey sadece silah ve iddettir. Devrimi iddet olarak grmek, en kar devrimci devrim kavraydr. Perinekin tahrifatlar tarihi alt st edileri, son Talat Paa Harekatda Talat Paa denen darbeci Bonapart Jakoben olarak satmasnda da grlr. Bunun iin Jakobenlik kavramnn iini boaltr ve onu bir iddet kullanm, bir yukardanclkla zdeletirir. Yani son yllarn gerici atmosferinde devrimci ideallerinden vaz geen aydnlarn Jakobenlie ykledii anlama aynen sahip kar. Ama nce u Jakobenin ne olduuna bir bakalm. nk yeni kuaklarca Jakobenin gerek ve otantik anlam unutulmu bulunuyor. Yeni kuaklar Jakoben diye, stten darbecilik yapan anlamaktadr. Jakobene bu anlamn verenler, 12 Eyll darbesinden sonra gericilik ve ylgnlk ortamnda demokrasiyi terk edip liberallere dnen aydnlar oldu. Ondan sonra bu yeni yanl anlamyla yayld ve yle bilindi. Belli bir an ruhu ve snfsal karlar sadece olaylar tahri f etmez, kimilerini unutup kimilerini ne karmaz, kavramlarn da anlamlarn da anlamlarn deitirir. Ve bu anlam deimeleri hi de masum deildir, Jakoben kavramnda olduu gibi. rnein bu gn bir hakaret sfat olan Herif, Hrfetten gelir ve bir zam anlar zanaat ehlini tanmlamakta kullanlrd. Osmanl Devletinin rmesilyle birlikte emeiyle yaamann, zanaatn toplumdaki deerinin azalmasna paralel olarak bu gnk olumsuz ve aalayc anlamn almtr.

77

Jakoben kavram da byle bir anlam deimesine uramtr Trkiyede, hatta dnyada. Devrici demokrasiyi, burjuva devrimleri ideallerinin ezilen ve yoksullar tarafndan sonuna kadar savunulmasn ifade eden bir kavram olan Jakoben, 68 sonrasndaki gericiliin ykseldii atmosferde, Wajdann Dandon gibi filimleriyle birlikte, bu gerek tarihsel anlamndan boaltlp, sadece iddetle zdeletirildi. Jakobenizm, Marksn deyimiyle Burjuva devriminin ideallerini Plepe, avamca gerekletirmeye denir. Yani Jakobenizm, brakn stte olmak, darbecilik veya yukardan devrimcilii bir yana bunun tam zdddr. Parisin donsuzlar, yani baldr plaklar, yani yoksullar, Jakoben derneklerinde rgtlenmilerdi. Burjuvazinin devrimi savunmakta kararsz olduunu gryorlard. Devrim drt bir yandan kuatlmt. O devrimi savunmak iin devrimi yok etmeye kalkanlarn iddetine kar iddet uygulamak zorunda kalmasdr bu yoksullarn Jakobenizm. Jakobenizmin iddeti yceltmek gibi bir yan da yoktur. Robespiyer, idam cezasnn kaldrlmasn ilk isteyendir. Jakobenizm, bu yoksullarn iktidardr. Bunun unutulmu bir ad da Birinci Paris Komnr. kinci Paris Komnn yapanlar da, yine kuatma artlar altnda, Jakobenlerdir, yani Parisin yoksullardr. Ama artk, birinci Paris Komnnn o yar esnaf iileri az ok modern proletarya olduklar iin, ikincisinde, Jakobenizm fiilen bir i ktidar olur, Marksn Gnei fethe ktlar diye selamlad. Jakobenizmin gerek mirass Rus devriminde Boleviklerdir. Bolevikler de yukardan darbeci deildiler,dnya tarihinde ei grlmemi ii ve kyllerin ayaklanmasnn ne kard devrimcilerdi. Tpk Robespiyer gibi, kar devrimin kuatma ve saldrsna kar Kzl Orduyu kuran Troki de dam cezasnn kaldrlmasn nerenlerdendi devrimin ilk gnlerinde. Ne Robespiyerde, ne Trokide iddetin ve insan ldrlmesinin yceltilmesinin zerresi yoktur. Bu dou Perincek gibi nasyonal sosyalistlerin bir zelliidir. Onlar sadece devrimi savunmak iin buna ba vurmular ve onu hibir zaman yceltmemilerdir. Yani Jakobenizm, burujuva devriminin ve aydnlanmasnn, tm insanlarn eitlii; fikir ve rgtlenme zgrl gibi ideallerini savunan yoksullarn hareketidir. Bu anlamda, rnein, PKK bir Jakoben hareket karakteri tar. 12 Eyll ncesinin devrimci radika l sol hareketleri Jakoben saylabilirdi. Trkiye tarihine bakarsak, Jakoben kavramna darbeci yukardanc anlamn veren liberal aydnlarn iddialarnn aksine, Atatrk bir Jakoben deil, bir Bonaparttr. Eer jakobene benzeyen bir eyler aranrsa, son durumada silahl halk olana, erkes Ethem, Yeil Ordu ve etelerin gl ve egemen olduu dnem, bir para Fransann Jakoben iktidar dnemine benzer. Thermidorun karl, erkez Ethemin tasfiyesi, Suphilerin ldrlmesi ve Ali Fuat Cebesoyun bat Cephesi komutanlndan alnp onan yerine smet nnnn getirilmesidir. Bonapartn mparator ilan edilmesinin karl da Cumhuriyetin ilandr.

78

Jakobenizm, ezilenlerin toplumsal bileiminin deimesiyle birlikte, kendisi de evrim geirmi ve Rus devriminde Bolevizme dnmtr. Parisin yar esnaf san kilotlar Putilov fabrikalarnn iileri olunca, Jakobenizm de Bolevizm olmutur. Robespiyer ve Maratnn, Rus devrimindeki karl, Lenin ve Trokidir. O zamanlar hzl geinen Napolyonun karl da Stalindir. Ama yoksullar sadece iilerden ibaret deildir, isizler, kk reticiler de bunlara dahildirler. Hatta iiler kendilerini iyi kt sendikalarla koruyabildiklerinden bu tabaklar daha korumasz olduklarndan, kriz dnemlerinde bunlar hzla radikalleme eilimi gsterirler. Eer bu radikalleme devrimci bir ykseli dneminde, devrimci umutlarn yaad bir ada gerekleirse, bir ii snf devrimciliiyle, yani kendi evrilmi biimiyle ittifaka girebilir. Sandinist, Kba, in, Vietnam devrimleri bu anlamda Jakoben devrimlerdir. Ama gericiliin ve devrimci umutlarn yitirildii bir dnemde, bu radikalleme pek ala faizmde olduu gibi, ii snfna kar bir kk burjuva hal seferine de dnebilir. Jakobenizm ile Faizmin bu balamda belli bir ilikisi de vardr. Ama bu da yine, ii snfnn yeterince Jakoben olmamasnn, yani devrimci olmamasnn, oportunist gnahlarnn bir cezas olarak ortaya kar. * Bonapartizm Jakobenizmin zdddr. Tepeden darbe yapar o devrimin kazanmlarna oturur ve onlar budar. O budad biimiyle de genellikle baka lkeleri istila eder. Bonapartizme adn veren Napolyon Bonapart byledir. rnein slamiyetin Bonapart Muvaiyedir. slamiyetin Robespiyeri Alidir. Ekim Devriminin Robespiyer i Lenin Trokidir, Bonapart Stalindir. Ama devrim ile bu kar devrimler arasnda, Fransada Jirondenler; slamda Drt halife Devri, Rusyada Zinovyev, Kamanav, Buharinli dnem vardr. Napolyon, Muaviye ya da Stalin, ancak bunlardan sonra imparator olacak gce ularlar. Bonapartlarn esas karakteri, onlarn Jakobenizmi, yani devrimin ideal ve amalarn terk etmesinde ve bu gelenei srdrenleri tasfiyesinde toplanr. Bonapartizm bir kar devrimdir. Bonapartizm, devrimi, bir egemen snfn ele geirmesidir. Bu hi amazca ayn biimde olur. Egemen snf bunu devrimin bayrayla yapar. Napolyon mparator olduunda, Fransz devriminin, Eitlik, zgrlk, Kardelii sembolize eden renkli bayran mparatorluk Kua olarak kuanmt. Muaviye, Aliye kar Sffn savanda, Askerlerinin mzraklarnn ucuna Kuran yapraklar taktrarak yok olmaktan kurtulmutu. Stalin, Lenini bir tanr gibi dokunulmaz tabu yaparak kar devrimini yapmt. Bu tarihsel ortaklklar nda baktmzda Osmanl tarihin de kimdir Jakoben? Osmanl tarihinde Jakoben neredeyse yok denecek kadar azdr. nk, Osmanlda burjuvazi oktan devrimci barutunu yitirdiinden, burjuva devrimlerinin tm insanlarn eitlii ideali terk edilmi, ulus bir etni, dil veya din ile tanmlanmaya balanmt. Dier yandan., Rusyann aksine, bir modern ve byk sanayi olmad iin, bu gerici burjuvazi karsnda, bu Jakoben gelenekleri savunacak bir ii snf da yoktu. Dolaysyla Jakobenizm ok snrl

79

ve clz bir eilim olarak vardr Osmanlda. Jakobenizme en yakn eilim, Ermeni ve Rumlar ve Balkan halklar arasndaki ii ve sosyalist partiler olabilir. Osmanl imparatorluunda hem modern iileri ierdikleri hem de ezildikleri iin, Rum ve Ermeni ahali arasnda bir Jakobenliin izleri grlebilir. Ama bu bile snrldr. nk, sadece burjuvazi devrimciliini yitirmemi, ii hareketi de bu gerici milliyetilikten etkilenmitir. Ulus artk, insan haklaryla deil, Ermenilik, Trklk, Rumluk, Bulgarlk vs. ile tanmlanmaktadr. Fransz derimi olduunda Fransann yzde onu Franszca konuuyordu. Fransz olmann devrimde bu gnk gibi bir etnik aidiyetle ilikisi yoktu;. Fransz imparatorluunun yaylm oluu topraklarda yaayan yurttalar anlamna geliyordu. Osmanlda byle bir hareket olmad. Osmanlclk, egemen Mslman devlet kastnn kendini savunma ideolojisiydi, bu anlamda aydnlanmayla bir ilgisi yoktu. En Devrimci ve Sosyalist Hnak partisi bile, hibir zaman, bir tm Osmanlda bir Fransz devrimi gibi devrim yaparak, Osmanl topraklarnda dilsiz, dinsiz., etnisiz, tarihsiz bir cumhuriyet kurmay dnmezdi, bir Ermeni partisi olmaktan teye gidemedi. Bu anlamda, iinde Trk ve baka din ve milliyetlerden komutanlar yneticiler bulunan ve etnik milliyetilie daima mesafeli duran PKK, Trkiyede Jakobenizme en yakn eilimi temsil eder. Osmanlda en devrimci ve sosyalist rgtler bile buna uzakt. Hncak iinde, Krtler, Trkler, Rumlar ve dierleri yer almyordu. Bu nedenle, Hnak bile tam bir jakoben saylmazd. Osmanlda bilinen mehur aydnlar arasnda, Jakoben adn almaya layk olarak Tevfik Fikretten sz edilebilir. O Vatanm yeryz milletim nsanlk diyerek, her hangi bir etni, dil, din, soy aidiyetini, ulusun buna gre tanmlanmasn reddetmitir. Yani burjuva d evrimi ideallerinin, aydnlanmann tutarl bir savunucusudur. Sadece bu idealleri sonuna kadar ve tutarl savunmaz, bunlara ulamak ve bunlar savunmak iin, tpk jakobenler gibi her eye de hazrdr. rnein bir lahza i teahhur iirinde, Sultan kinci Abdlhamite suikast yapan Ermeni devrimcinin bombasnn biraz ge patalamas ve bu nedenle mstebit sultann lmemesi nedeniyle hznn anlatr. Fikret, eer yaasayd, 1908 devrimini (Babali Baskn denen) darbeyle gmen, Ermenileri katleden Talat Paann ldrlmesini, muhtemelen alklard. Bu gn bile byle devrimciler yokken. Trkiyenin sosyalistlerini ou Genel Kurmayn peine taklmken, kendini Trklkle tanmlayan bir devletin yurttalar olmak onlar rahatsz etmez ve szde ABDye kar olmak adna bu devleti savunmaya gemi bulunurlarken, Tevfik Fikret, cumhuriyet dneminin bir sr komnistinden bile, Jakobenizme ok daha yakndr. nk Cumhuriyetin Komnistleri de Trk Komnisti olmulardr, Osmanlnn komnistlerinin Ermeni Komnisti olmalar gibi. 1908 kytrk devriminin Bonapart darbesi, ttihat Terakkinin babali baskn, yani darbesidir. 1908 devriminde bir Jakoben iktidar yoktur. te Talat Paa, bu darbenin rgtleyicisi, devrimin kardelik ve zgrlk idealleri yerine
80

devleti yaatma ve korumay geiren adamdr. Zaten tam da bir Bonapart olduu iin, bir kar devrimci olduu iin, o clz devrimi yok ettii iin Hitlere ilham veren Ermeni katliamnn rgtleyicisi olmutur. Biz sosyalistler ve devrimci demokrasi, Talat n deil, veya Ulusu din yani slam ile tanmlayarak Osmanly yaatmaya alan Tekilat Mahsusac Mehmet Akifin deil; Vatanm Yeryz Milletim nsanlk diyerek, her hangi bir din, etni, dil ya da toprak parasyla ulusu tanmlamay reddeden, tkarafn daima ezilenlerden, yoksulardan yana koyan, kadn haklarn savunan, ok ynl aydn (Ressam, eitimci, mimar vs.) burjuva devrimlerinin idealinin, aydnlanmann o gereklememi projesinin savunucusu belki de tek Jakoben, Tevfik Fikretin mirasnn savunucularyz. * Bu vesileyle Tevfik Fikretin Sultan ldrmek isteyen Ermeni devrimcisinin baarsz kalan teebbsne duyduu znty anlatan iiriyle bu Jakobeni analm: nce bu gnk Trkeyle sonra o zamann diliyle:

bir anlk gecikme

bir patlama...bir duman...ve btn bir enlik alay, sahneledii oyunu seyreden kalabalk; hain, azgn trnaklaryla bir kahredici elin, didik didik, ykseldi havaya bacak, kelle, kan, kemik... ey yce patlama, ey c alc duman, kimsin? nesin? bu saldrya iten ne, sebep ne? kim? arkanda bin merakl bak ve sen yoksun, grnmeyen bir eli andryorsun, kurtarc. sesinde o fkenin o korkun yldrm var ki her yerde hak ve kurtulu duygusunu tetikler. vuruunla kahredici aya titrer zorbaln, en gururlu, grkemli tc sarsar yaklan. silkip yzyllarn boyunlarndaki ilmiklerini, en etin bir uykudan uyandrr milleti dehetin. ey anl avc, tuzan bouna kurmadn! attn...ama yazk ki, yazklar ki vuramadn! dursayd bir dakikack (bu hep) geen zaman, ya da o durmasayd o tlihsiz* ta, kanlarla bir cinyete pek benzeyen bu i bir iyilik olurdu, benzeri yzyllarca gememi.
81

ancak, rastlant... h o gllerin dostu, gszlerin, zavalllarn deimez dman, birden yetiti etkisiz klmaya, bu yakc plan, sndrd bir nefeste bu parlak umudu; yazd, alay etmek iin bilinsiz yazg, zulm tarihine bir vnme nszn. kurtuldu; hakkdr, alacak imdi cn; ancak; unutmasn unu (ki) alakln tarihi: bir milleti inemekle bu gn elenen (alak) bir anlk gecikmeye borlu bu keyfini Orijinal dilinde:

bir lahza i teahhur

bir darbe... bir duman... ve btn bir grh- sr, bir ma'er-i vaz' tem, hain, akuur trnaklariyle bir yed-i kahrn, didik didik, yseldi gavr- cevve bacak, kelle, kan, kemik... ey darbe-i mbeccele, ey dd -i mntakim, kimsin? nesin? bu salvete sik, sebeb ne? kim? arkanda bin nigh- tecesss, ve sen nihn, bir dest-i gayb andryorsun, reh-fen. mlik sensin o servet-i ra'dn-i gayza ki her yerde hiss-i hakk u halsn muharriki. sadmenle p-y kaahiri titrer tegallbn, en grca tc- hameti sarsar takarrbn. silkib ukuud-u rikba-i a'sr, en etin bir uykudan uyandrr akvm dehetin. ey nl avc, dmn bhde kurmadn! atdn... fakat yazk ki, yazklar ki vuramadn! dursayd bir dakkacaz devr -i b-skn, yhud o durmasayd, o ikll-i ser-nign, kanlarla bir cinyete pek benzeyen bu i bir hayr olurdu, misli asrlarca gememi. lkin tesdf...h o kavler mndimi,
82

cizlerin, zavalllarn hasm- dimi, birden yetidi mahve bu tedbr-i hrik, sndrd bir nefesde bu mmd-i brik; nak etdi bir tehekkm in baht- b-ur trih-i zulme bir yeni dbce-i gurr. kurtuldu; hakkdr, alacak imdi intikaam; lkin unutmasn unu tarih-i siflekm: bir kavmi inemekle bu gn elenen...(den) bir lhza-i teahhura medyun bu keyfini! -5 temmuz 1322-18 temmuz 1906tevfik fikret Bu gn byle iir yazacak demokrat var m bu Osmanl art kayfi, rk, inkarc, baskc devlete kar mcadele eden Krt gerillalar iin? Demokrat brakalm sosyalist var m? Yok. Nereden nereye gelindii byle daha iyi grlyor. Osmanlnn Jakobeni, Tevfik Fikreti bile yok bugn. Yirmi birinci yzyln devrimcisi ve Jakobeni bir yana. 16 Mart 2006 Perembe

83

Tekinsiz
Dantay 2. Dairesine ynelik silahl saldr olayyla ilgili hakimlie sevk edilen Muzaffer Tekinin serbest braklmasna karar verildi. Bu ksa haberin gerisini okumaya gerek yok. Adam evini gizli dinlenmeye kar Amerikan filmlerindeki gibi hava yastkl iki metal profil zrhla kaplatyor; zel harpi Veli Kk ve brahim ahin gibilerle iliki ve resimleri ortaya kyor ama nedense soruturma bu ynlerde derinletirilmiyor ve salam olmayan delillerle mahkemeye karlyor. Soruturmann balangta sulanan dincilerden birden ulusalclarla ve zel sava dairesi balantlarna kaymas; Recepin yine emdinli ncesinde olduu gibi Susurluk dahil raflardaki dosyalar indiririz tarznda esip grlemeleri, liberaller arasnda, artk bu sefer Hkmetin balantlarn zerine gidip gizli rgtlenmeleri tasfiye edecei gibi bir beklentinin gelimesine de yol at. Ne var ki, politikada kiiler kiiler deildir. Onlar belli toplumsal snflarn eilimlerini yanstrlar ve zaten yle olduklar iin de o politik konumlarda bulunurlar. Sorun Recep Tayip denen adem olunun karakteri veya yetenekleri veya kararll sorunu deil; onun bu gn szcs olduu snfn, yani Anadolu burjuvazisinin konumu, karlar ve karakteri sorunudur. Bunun tesi, eskilerin deyiiyle belki Recep Tayyipin merebi, stili bahsine girer. Yani u insanlarn geri yanlarna hitap eden kabaday stili mesela. Aslnda bu stil de tam tamna burjuvazinin karlarna uymaktadr. Bilinir, kabadaylar, garibanlara kar esip grlerler, kabadaylklar gszlere kardr. Ama i, devletin ordusuna polisine gelince, onun karsnda st dkm kediye dnerler; en sradan karakol polisinin bile karsnda, Gznn yan yiyem abi trnden yaltaklanma moduna geerler. Tayyip de yledir. Eser grler de, garibanlara, Krtlere, ocuklara, Alevilere, ilere kar yledir. Ordu devreye girince, karakol polisiyle ba derde girdiinde ona yaltaklanan mahalle kabadaysndan fark kalmaz. Tek fark bu sefer bu Kasmpaal mahalle kabadays slubunun koca bir lke apnda uygulanmasdr. ster Recep Tayyip gibi mahalle kabadays slubuyla burjuvazinin karlarn savunma durumunda olsunlar; ister devletin gizli ve ak desteinde alt, akc ve benzerleri gibi faist ve mafyac olsunlar bu kabaday taifesinin hepsi son derece apsz ve korkaktrlar. nk hi birinde devlete kar kabadaylk yapacak yrek yoktur. En byk gc, yani devleti arkalarna alarak i yaparlar. Bu bakmdan, devlete meydan okuyan en sradan devrimci bile bunlardan bin kat daha yreklidir. Her neyse, geni yoksul ynlarn gzne kl atma tesinde bir ilevi olmayan bu kabaday stili ile konutuunda zaten iin zerine gitmeyecei belli olmutu. Kendileri asndan ama hasl olmutu. Kendi zerindeki kukular bertaraf etti ve brokratik oligariye kar stn bir

84

pozisyona geti. Ama bu frsat kullanp sonuna kadar gidip, kar gleri imha etmeyen; yani btn balantlar ortaya karp, geni toplumsal gleri seferber etmeyen; dorudan Askeri brokratik oligarinin ekirdeine ynelmeyen her davran, bir sre sonra kar glerin toparlanp yeniden saldrs iin koullar ona salam olur ve kendi saflarnda da gvensizlik ve moral bozukluunun tohumlarn yeertir. imdi olacak olan budur. Brokratik oligari ilk frsatta tekrar, bu sefer daha iyi planlanm olarak saldrya geecek buna karlk AKP saflarnda demoralizasyon ve dalma eiliml eri ortaya kacaktr. * Bu gnk Trkiyenin politikasn anlamak isteyenler, Marks ve Engels alarnn Avrupasna ve snf ilikilerine baksnlar. 1848 devrimleri ve sonrasnda Marks Engelsin btn politik analizleri u basit ilikiye indirgenebilir aslnda. Burjuvazi iilerin korkusundan byk toprak sahipleri; Feodaller veya Prusya devletiliiyle uzlamaya girmi, onun karsnda yerlere kapanmtr; bizzat kendi koyduu ideallere ve hedeflere ihanet etmi ve onlardan yz evirmitir. 1848 devrimlerinin yenilgisinin de; Birinci ve nc Napoleon gibi macerac ve serserilerin Fransann bana gemelerinin de; Bismark gibi bir toprak aasnn bir baka Napolyon olarak babakan olmasnn da nedeni bu ilikidir. Trkiyede de Byk toprak Sahipleri veya Prusya Junkerlii yerine, Osmanl yadigar Brokratik Oligari koyulabilir. O zamanlarn Avrupa burjuvazisinin yerine de bu gnk AK Parti veya Anadolu Burjuvazisi. Davranlar tp tpna ayndr. Bu aynl gsterebilmek iin, AK Partinin dayana o lan Anadolu Burjuvazisi 1789larn devrimci burjuvazisi gibi olsayd ne yapard ya bakalm. Gerekten Prusya Yunkerlii benzeri Askeri Brokratik Oligariyi tasfiye etmeyi hedefleyen bir burjuvazi veya hkmet ne yapard son suikastten sonra? nce derhal Veli Kkten balayarak btn balantlarn zerine gider ve onlar sorguya ekerdi. Yani bu emekli generallerin teker teker tutuklanmalar veya sorguya ekilmeleri gazetelerin sayfalarn doldurmaya balard. Bu hem onlarn zln hzlandrr hem de demokratik glere byk bir cesaret ve inisiyatif verirdi. Ama bu sadece mar dinamosu grevi grebilirdi, esas motorun harekete geirilmesini salayan. nk byle tedbirlerle muazzam bir gcn tasfiyesi mmkn deildir. Bu her eyden nce politik, dolaysyla, byk toplumsal glere dayanan bir mcadeledir. Bu hukuki prosedr ancak bunun bir arac olarak bir ilev grebilir. Sadece Hukukun bir brokratik ve askeri oligariyi tecrit ve tasfiye iin yeteceini sadece ocuklar dnebilir. Bu hukuki sre bir anlamda politik gler dizilii iin bir balang salayp, politik srecin destekisi olduu takdirde g ilikilerinde kkl bir deiimin kapsn aabilir. Hukuki saldr idari imkanlarla da desteklenir, rnein bunun iin ayn zamanda derhal bu ile ilikili btn generaller, bata Bykant olmak zere tahkikatn selameti bakmndan

85

emekliye sevk edilir. Ama bu gibi hukuki ve idari tedbirler de yetmez. Bunlara paralel olarak, Trkiyenin byk toplumsal gcnn desteini almadan bu brokratik askeri oligariye dokunulmaz ve onun gc ve egemenliinin kkleri kaznamaz: Bu gler i Snf; Krtler ve Alevilerdir. Bunun iin en asgari olanlar sralayalm. ilerin desteini kazanmak iin ilk elde minimumundan unlar yaplabilir: iler iin en nemli sorun, kendilerini sermayenin saldrlarna kar koruyacak birlikler kurabilme sorunudur. Btn anti demokratik yasalar bunlar engellemektedirler. Bu nedenle ilk elde Terrle Mcadele Yasas gibi yasalar derhal geri ekilir. ilerin grev ve rgtlenme hakkn kstlayan yasalar kaldrlr. Sosyal sigortalar gibi iilerin paralaryla kurulmu kurumlar btnyle iilerin denetimine verilir. Asgari geim endeksini belirlemek ii rgtlerine braklr ve hi kimsenin creti bu endeksin aasnda olamaz. Bunlar bir iki gn iinde bu gnk ounlukla karlabilecek yasalardr. Bylece hem iilerin destei alnr hem de aktif bir politik zne olarak harekete gemesinin yollar alr. Alevilerin ve dier aznlklarn ve de ehir orta snflarnn desteini kazanmak ve Brokratik ve askeri oligariyi tecrit etmek, kitle desteinden mahrum klmak iin: Diyanet derhal lavedilir. Btn imam hatipler normal okullara evrilir. Btn kilise, Cami, Cemevi, Havra vs.den her trl devlet destei ekilir; devlet mdahaleleri braklr ve onlar cemaatlerin gnll balarna terk edilir. Yani gerek anlamda bir laiklie gemeyi salayacak tedbirler ve yasalar pe pee yrrl konur. Bununla ehir orta snflar, bu Brokratik Oligarinin militan desteki g tarafszlatrlabilir veya kazanlabilir. Ama en azndan militan bir savunun durumundan karlr. Krtlerin desteini kazanmak iin: Derhal bir Af kartlarak ve PKKya legal alanda politika yapma olana verilir. Buna bal olarak derhal seim baraj drlr. Osmanl kalnts Kaymakamlk, Valilik gibi makamlar derhal kaldrlr ve mahalli polis ve jandarma seilmi mahalli yneticilerin emrine verilir. Madem ki Trklk hukuki bir kavramdr deniyor, Trkl, her trl dil, din, etni ile tanmlanmaktan kurtarmak iin, derhal herkesin ana dilinde eitim yapma hakk her Trk yurttann temel hakk olarak tannr. Keza Trkl Trk etnisinden soyutlamak ve gerekten hukuki bir ierikle doldurmak iin, Tarih kitaplarndan Trk Tarihi ile ilgili blmler karlr. Genel bir insanlk tarihi ve Anadoluda yaam btn kavim ve uygarlklarn tarihi retilir. Hibir etni veya dil dierlerinden stn olmayacandan, Trk Dil ve Tarih kurumlar da, tpk diyanet gibi kapatlr. u veya bu dilden veya etniden veya kltrden olmak, tpk din gibi kiisel bir sorun olur. Tpk dinsel bir cemaatin bir araya gelmesi gibi, u veya bu kltr, etni, dillerden insanlar bir araya gelip onlar gelitirmek veya korumak iin istedikleri trden birlikler kurabilirler. Ama bunlarn hepsi tpk gerekten laik bir lkedeki dini kurumlar gibi devletin dnda ve zel bir sorun olarak kalrlar. Sadece bu tedbirler bile, sadece Krtleri deil, btn dier ezilen aznlklar kazanr ya da tarafszlatrr. Bu byk gcn aktif desteini almaya ynelik tedbirlere paralel olarak, brokratik oligarinin, kendini toparlayamadan zerine gitmek; onun sabotajlar yapmasn engellemek

86

iin; kararnamelerle, btn zel Harp Dairesi, Seferberlik Tetkik Kurulu gibi kurumlarn lav; soruturmann gizli ve rgtl ilikilere ynelik olarak derinletirilir. Byle tm cephelerde yrtlecek kombine ve en byk gleri harekete geiren, kar gleri tecrit eden kararl ve sonuna kadar giden bir saldr, brokratik oligari saflarnda hz la bir panik ve gemisini kurtaran kaptan duygusunun yaylmasna yol aar ayrca bu da eitli ilikilerin itiraflar vs. araclyla saldrya g katar. nk brokrasi ne kadar gl olur ve grnrse grnsn, kapkulu ruhludur. G ve irade karsnda eilmekten baka bir ey bilmez. O en tafrasndan yanna varlmaz kahraman generaller bile aslnda, zerlerindeki srmal elbiseler karldnda, son derece sradan ve korkak birer adem olu olarak ortada cascavlak kalrlar. te o hayali burjuvazinin yapabilecei bylesine bir kararl harekat dnda Trkiyede brokratik oligariyi iktidardan uzaklatrmak ve nispi bir demokrasiye ulamak mmkn deildir. Fransz Devriminde olan ite byle bir eydi. Burjuvazi Asillere ve Krallara kar tam da geni halk kesimlerinin desteini alacak Benzeri tedbirlerle ve kararllkla harekete gemiti. Trkiyenin burjuvazisi de bir zamanlar Fransz devrimini yapan burjuvazinin Kral, kilise ve soylulara kar gsterdii kararll, brokratik oligariye kar gsterecek bir yapda olsayd, byle davranrd. Elbette AKP veya Anadolu Burjuvazisi btn bunlarn hi birini yapmad ve yapmaz. Tpk 1848 devrimlerini satan ve ondan sonra da eski rejimin gleri karsnda yerlere kapanan burjuvazi gibi davranmaktadr. Akibetlerinin de ayn olaca tahmin edilebilir. Peki iler yapabilir mi? iler nesnel toplumsal konumlaryla elbette byle bir deiimi baarabilecek biricik gtrler. Ama... bu gn byle davranamaz durumdalar. 1848 Devrimlerinde iler ykselen bir gt ve Demokratik Cumhuriyet esas iilerin sloganyd. Bugn ise, iler snf olarak ok daha gl olmasna ramen milliyetilik ile zehirlenmi ve demokratik cumhuriyet hedefini terk ettikleri iin ekonomizme gmlm ilkellii ebediletirmi bir snf durumundadr. Ayn zamanda 20. yzyldaki yenilgilerin de etkisiyle, kendi kendine bir snftrlar ve bamsz bir politik bir g olarak ortaya kamamaktadrlar. Bu gnn iileri, 1848in yar esnaf iilerinden bile daha kt bir durumdadrlar politik, rgtsel olarak ve ideolojik olarak. Brokratik Oligari, yirmi birinci yzylda bile hala 19 yzylda olduu gibi egemenlii elinde tutabiliyorsa, bu burjuvazinin korkakl kadar, ilerin bu demoralizasyonu, programszlamas ve kendi kendine bir snf haline dnmesi nedeniyledir. Bylece 19. Yzyldaki gibi bir durum ortaya kmaktadr. Burjuvazi artk ynetemiyor, iler de henz ynetemiyor. Bu sayede bonapartizm var olabiliyor diyordu Marks ve Engels. Byk tarihsel yenilgiler sonucu, demoralizasyon ve programszlk sonucu ii snf
87

19 yzyldakinden de kt bir durumda olunca, ayn koullar ortaya kyor. Bu durumda, iler znel nedenlerle, burjuvazi korkaklndan bu gerekli deiiklikleri yapacak gc ve kararll gsteremeyince, bunlar burjuvazi adn yukardan, anti demokratik bir biimde yapacak ve bylece kendi gcn ve iktidarn da pekitirecek Bonaparizmin n alyor. Marks ve Engels, devrimin cellatlar onun vasiyetini yerine getiriyor diyorlard kta Avrupasnda 1848 devrimleri sonrasndaki gelimelere bakarak. Yani politik iktidara egemen olan Bonapartlar burjuvazinin ihtiyac olan sosyal deiiklikleri gerekletiriyorlard. Ama bu anti demokratik ve yukardan bir biimde yaplyordu. Bir bakma Burjuvazi polit ik iktidar Bonapartlara brakyor; Bonapartlar da buna karlk onlarn ihtiyac olan ileri yapyorlard. Trkiyede de byle olmaktadr ve byle olacaktr. Burjuvazinin bu korkakl karsnda Krt sorununda da belli reformlar, bizzat yine bu askeri brokratik oligari yaparsa kimse armasn. nk Bu oligari, giderek, bu sorunu zmedike iktidar elinde tutmann mmkn olmadn grmektedir. Bu nedenle, aslnda brokrasi iindeki Krt sorunu karsndaki tavrlar nedeniyle atma, Hkmet ile B rokrasi arasndakinden daha da serttir. Aslnda hkmetin korkakl, brokrasi iindeki reform yanls glerin zayflamasna da sebep olmaktadr. Dier bir ifadeyle brokratik oligarinin genel ve uzun vadeli karlaryla; inkar ve baskya dayanan, glerin karlar arasnda belli bir eliki bulunmaktadr. Bu brokratik oligarinin uzun genel ve vadeli karlarn savunanlarn bir ok ifadesinden grlen odur ki, brokratik oligari iinde bu konuda daha ak szllk ve kararllk vardr. rnein bu kararllk ve ak szllk, Mahir Kaynaktan, Yaln Kke veya Emekli MT grevlilerinin yazd raporlardan, kimi Emniyet grevlilerinin Mecliste syledikleri szlere kadar yansmaktadr. Son suikast hadisesinde de, ortaya karlan belgeler, ilikiler bile bizzat bu atmann ve mcadelenin bir gstergesidirler. Devletin bir kanad, el altndan veya aktan desteklemese, AKP veya hkmetin bir ey yapaca yoktur ve bu destei de sadece kendi konumunu salamlatrarak kullanmakla yetinmekte; zel savalarn zerine gidecek cesareti gsterememekte ve bylece bizzat kendini zayflatmaktadr. Ama sadece kendini deil, Brokratik oligari iinde Hkmete ak veya gizli destek veren gleri de zayflatmakta ve onlarda moral bozukluuna yol amaktadr. zetle Hkmet, AKP ya da burjuvazi (znde hepsi ayn eydir), eline geen frsatlar, Askeri brokratik oligariyi tecrit etmek ve iktidardan uzaklatrmak iin, dolaysyla da demokratikleme iin deil, var olan sistem iinde kendi mevzilerini glendirmek (rnein Cumhurbakanln ele geirmek vs. iin) kullanmaya kalknca bizzat kendi konumunu zayflatmakta, kendi ayana da kurun skmaktadr. Ama sadece kendini deil, askeri Brokratik oligari iindeki farkl stratejilerin mcadelesinde, kendisinin ittifak yapabilecei gleri de zayflatmaktadr.

88

Uluslar aras durum da ran vesilesiyle ABD iin bu Askeri brokratik oligarinin daha ehven bir partner olduu koullar da yaratnca, AKP veya hkmetin giderek tecrit olma durumu pekimektedir. Buna Avrupa Birliinin zaten gnlsz ve ABDnin basklaryla usulen alm grlen kaplarnn da daralaca ve Avrupa ufkunun kararaca da eklenirse, bu Hkmetin ayakta kalma ans bulunmamaktadr. Eer hala hkmet olmaya devam ederse, bu pis ileri yaptrmak iin, kestaneleri ateten karmak iin ie yarayabilecei dncesiyle olabilir. Elbet, rnein rana kar bir saldrnn kararnn bu hkmet eliyle alnmas, Erbakana srail ile anlamalar yaptrlmas gibi, hem ABDnin hem de Ordunun tercih edecei bir durumdur. Ama daha byk bir olaslk., nmzdeki dnemde yeni siyasi cinayetler. Ama bu sefer daha iyi planlanm ve rnein politik slam ile ilikileri daha net ve ak olanlara; rnein Hizbullahlara iletilecek politik cinayet ve sabotajlar, hkmetin bu son suikastte olduu gibi, kendini yle kolay temizleyemeyip sulu olarak derin devleti gsteremeyecei, bylece kendisinin tecridini ve iktidarszln iyice pekitirecek sabotaj ve cinayetler beklenebilir. Bu darbeler altnda, iktidar partisi iyice keye skp, panikledike ve hata stne hata yaptka, bizzat kendi iinde de blnmeler aa kabilir. rnein, aslnda ruhuyla MHPli olan milletvekilleri ayrlabilir. Hkmet Erken seime zorlanabilir ve seimlerden en byk parti olarak ksa bile, DYP, CHP ve MHP karsnda bir ounluktan yoksun olup, iktidar bu koalisyona brakmak zorunda kalabilir. lerin byle gelimesi durumunda, Aarn, Babakanl ve bu mafyac derin devletilerin iktidarlarn korumak iin Krt sorununda admlar atmas, Barzaniye kay durdurmak iin PKKnin nn amak zorunda kalmalar gibi durumlarla karlalrsa, kimse armasn. Unutmamal, btn dnyada, ezilen uluslarla uzlamalar ellerinde onlarn kann en ok tayanlar, o gne kadar onlara kar en sert politikalar uygulam ve savunmu olanlar yaparlar ve yapabilirler. Krt hareketi iinde, Barzani ve Talabani imdiye kadar calan ve PKKnn rantn yedi. Gerek Trk devleti gerek ABD ve gerek Avrupa, calan ve PKKya kar Barzani ve Talabaniyi desteklediler. Onun glenmesini engellemek iin, nn tkamak iin, Barzani ve Talabaninin nn atlar. Ama bu sefer, Trk brokratik oligarisinin PKKya kar bizzat kendi besleyip bytt Barzani ve Talabani imdi kendisini tehdit eder bir g olarak ortaya knca, bu sefer onlara kar PKK ve calann nn amak, onunla uzlamalara girmek zorunda kalabilir. Barzani ve Talabani, btn bu geni olanaklara ramen, gerek snfsal konumlar gerek ideolojileri nedeniyle bu olana, blge halklarnn bir ortak kurtuluu yolunda kullanma eiliminde olmadlar, olamazlard ve zaten yle olmadklar iin de destekleniyorlard. Ama PKK ve calan, eer yeterince iyi hazrlanabilirlerse, ellerine byle bir frsat getiinde,

89

bu gne kadar kapatldklar gettodan kabildiklerinde, birden bire Brokratik Oligarinin de, ABDnin de, Burjuvazinin de btn hesaplarn alt st edebilecek ok gl bir demokratik hareketin douuna katalizatrlk edebilirler. Bu olaslk, zayf olsa da ve her geen gn zayflasa da var olmaya devam etmektedir. Ama olaylarn byle gelimemesi, PKKnn yava yava eriyip zlmesi; calann giderek imdi her gn daha fazla olduu gibi bir sembol olarak kullanlmas ama fiiliyatta onun dediklerine tmyle ters bir politika ve hat izlenmesi veya onun savunduu hattn sabote edilmesi, anlamszlatrlmas, ekilsizletirilmesi srerse, Trkiyede bir Trk -Krt sava kar, bir ka milyon insann lmnden sonra ortaya iki devlet kar. Ama buna srann gelmesi iin, nce u ran meselesinin halli, yani Orta Asya ve Orta Dounun kontrol altna alnmas; Rusya ve inin kuatlmasnn tamamlanmas; Avrupann iyice ABDnin vesayetini kabul edebilmesi iin, rann bir ekilde kontrol altna alnmas gerekmektedir. imdilik olaylarn geliimi bunu iaret ediyor. 30 Mays 2006 Sal

90

Bana Toplad Cinleri Datamayan Byc

Trkiye denen lkenin topraklarnda yaayan insanlarn, insan gibi yaamasnn, en nemli ve byk engeli ve dman bizzat Trk Devleti ve ona egemen olan askeri brokratik oligaridir. Bu temel gerek ve nermeden yola kmayan her dnce, her davran, her politika, her hareket, her siyasi parti, son durumada gelir bu askeri brokratik oligarinin manevra ve taktiklerinin basit bir arac olmaktan kurtulamaz. Elbette bu askeri brokratik oligari yle soyut bir varlk deildir. Somuttur. En somut biimi de, bizzat Genelkurmaydr. Bu Askeri Brokratik Oligari, hem devlet memurlarnn iledikleri sulardan dolay muhakemesini izne tabi klan yasalar gibi bir sr yasayla; hem de her trl demokratik kontrol d, derin devlet denen, devlet srr ardna gizlenmi ve fiilen yasa d rgtler araclyla bu egemenliini srdrmektedir. Ancak Yaar Bykant ve lker Babu ekibinin ordunun bana geiinden beri, ok temel bir deiiklik gereklemi bulunmaktadr. Daha nceleri bu yasa d ve rgtler nceleri Genelkurmayn, dier ifadeyle Askeri Brokratik oligarinin egemenliini korumann aralaryken, simdi bizzat Genelkurmay ve Askeri Brokratik Oligari bu yasa d ve gizli rgtlerin bir aracna dnm bulunmaktadr. Bu Genel kurmay sitesini bile askeri mdahaleler iin kullanan; Trkiye denen lkenin topraklarnda yaayan insanlar iinde Ne mutlu Trkm demeyenleri aka dman ilan edip, Sz konusu olan vatansa gerisi teferruattr diyerek, en sradan farkl dncede olma hakkn bile kabul etmeyen ve bu hakkn kabul edilmesini bile dman ve askeri hedef olarak tanmlayan, aka rk ve faist bir ideolojiye sahip ekip, bugn devlete egemen dir. Trkiyeye egemen askeri brokratik oligarinin kendisi bile, bu yasa d ve gizli ekibin elinde rehin durumuna dmtr ve onun basit bir aracdr. Trkiyedeki g ve iktidar ilikilerinde son bir iki ylda gerekleen bu kkl deiiklik grlmedii takdirde Trkiyedeki politik gelimeleri anlamak olanakszdr. Bu ekip baa geldiinden beri, Trkiye politikas, hepsi de bu ekip tarafndan tetiklenmi politik krizlerin iinde yuvarlanp durmaktadr. En son rnei Cumhurbakanl seimleri ve onun yol at erken seimlerde grld. imdi yeni bir kriz tetiklenmi bulunuyor. Aslnda seimlerde geni emeki kitleleri, tam da bu ekibin tetikledii bunalmlara bir cevap olarak ve onlarn karsnda bulunduunu gstermek iin, AKPye byk bir destek vererek ve bamsz milletvekillerini Meclise gndererek Parlamento ve hkmete, bu askeri brokratik oligariye ve onu da kontrol altna alm bu Kontrgerillac, rk ve faist eteye kar ak ve kararl bir politika iin gerekli destei verdi ve bekl entisini iletti.
91

Ama Anadolunun katledilmi ve srlm Hristiyan ahalisin mallaryla ilk sermaye birikimini yapan Mslman burjuvazi, demokrasi gibi bir gerek hedefi bulunmadndan, kendisine alm bu krediyi bir mirasyedi gibi harcamtr. Halbuki seimlerde ald ar darbe ile, askeri brokratik oligari ve ona egemen olmu bu rk ve faist ete tam bir danklk, ok ve ararszlk iinde bulunuyor, Genelkurmay bakan ha bre amuda m kalkaym diye sorup duruyordu.. Anadolu burjuvazisinin korkak ve anti demokratik karakterini yanstan hkmet ve parlamento, askeri brokratik oligarinin gcne ve egemenliine son vermek veya en azndan onu snrlamak iin, toplumun nne bir altn tabak iinde sunduu bu frsat deerlendirmek iin hibir ey yapmad. Bir para demokratik bir burjuvazi, AKP veya Parlamento, Alevilerin ve ehir orta snflarnn korkularn, rnein diyanet ilerini kapatarak, btn cami grevlilerinin de tpk Alevi dedeleri ve Hristiyan papazlar gibi cemaatin gnll balaryla yaamasnn yolunu aarak; mam hatipleri kapatarak; okullardan din derslerini kaldrarak ayn zamanda da kimsenin giyiminden veya ramazanda sokakta yemek yedii iin en kk bir farkl davran veya tehditle karlamayaca gerek bir gerek bir laikliin koullarn salayarak, giderebilir ve bu askeri brokratik oligariyi en byk desteinden tecrit edebilirdi. Ayn ekilde yeni anayasada, tpk din gibi bir dilin ve soyun da politik bir anlam olmamasn, Trkln szde deil gerekten, belli bir lkenin topraklarnda yaayan insanlar tanmlamak iin hukuki bir kavram olmasn, Trk devletinin ad dnda btn dil, kltr ve etnilere eit mesafede bulunmasn salayarak, rnein ilk elde, tpk Diyanet leri ve mam Hatipler gibi, Trk Tarih ve Dil Kurumu gibi kurumlar kapatarak veya resmi kurumlar olmaktan kararak ve her kltre, her dile istedii kurumlar zgrce kurmann yollarn aarak, okullarda Trk Tarihi deil, insanlk tarihi okutarak; herkese ana diylinde eitim hakk vererek ve Trkeyi bir tr Lingua Franz, ulusu tanmann bir arac deil, teknik bir sorunu zmleyen bir ortak konuma dili olarak reterek, Krtlerle ve dier halklarla barmann ve PKKnn silah brakmasnn yolunu aabilirdi. Bizzat calan, yeni anayasada Kltrlerin farkll tannsn iki ay iinde gerilla biter diyordu mraldan. Yani bylesine uygundu artlar. Hem arkasnda destek vard, hem kendisine bar eli uzatlmt. Bylece bu demokratikleme admlar demokratik gleri glendirir ve de b ylece bir kartopu etkisi salanarak, bu askeri ve brokratik oligarinin egemenlii adm adm geriletilebilirdi. Ancak btn bunlarn hi biri yaplmad. Aylar trban tartmalaryla, gstermelik Krdistan gezileriyle yitirildi. Bu ynde en kk bir niyet gibi grlmedi. Aksine Hkmet izledii politikalarla, kendisini destekleyen liberallerden bile koptu. AKP veya burjuvazi, 1848 devriminde korkakl ve kararszlyla n salm ve o zamanlardaki Alman burjuvazisinin korkakln ve anti demokratik karakterini yanstan Frankfurt Parlameterleri gibi davrand. Frankfurt Parlamenterlerinin korkaklklar Avrupa gericiliinin kendini tekrar toplamasnn

92

ve 1848 devrimlerini bomasnn yolunu amt. Benzer ekilde AKPnin korkak ve anti demokratik karakteri de, askeri brokratik oligarinin ve ona da egemen olan bu kontr gerillac yasa d ve gizli ekibin tekrar toparlanmasna ve ipleri ele geirmesine olanak salad. imdi artk, AKP ve Hkmetin kendisi de bizzat bu etenin elinde bir rehinedir. Dem okratik olmamann ve kararszln cezasn, tpk Erbakana bir zamanlar sraille anlama yaptrlmas gibi, ekecektir. Barzani ve Talabani, Krtler iinde Demokratik ve Laik karakterli yoksullara dayanan calan ve PKKya kar, AKPyi desteklemilerdi. imdi AKP, Genelkurmayn bir rehini olarak, kendisini destekleyen Barzani ve Talabaninin banda bulunduu devletlere kar sava kararlar kartmaktadr. (Trkiyenin aptallk ve korkaklkta AKPden hi de daha geri olmayan ikinci cumhuriyeti liberalleri de, bunu PKK ve DTPden bir uzaklama olarak selamlamlard. Halbuki bu uzaklama son durumada, daha anti demokratik, daha gerici bir ulusulua gidi, PKKnn temsil ettii demokratik hedeflerin ve programn terk edilii anlamna geliyordu.) Ancak bu askeri brokratik oligari ve bu yasa d ve gizli ete de ok tehlikeli bir oyun oynamakta ve tpk AKP ve bir zamanlar Babali baskn ile iktidara gelmi ttihat Terakki etesi gibi kendi sonunu hazrlayacak gelimeleri tetiklemektedir. Bykant-Babu klii, Krt sorununda tamamyla inkar ve bask politikas izleyerek ve bu sorunun zm iin demokratik bir tartman bile yolunu tkayarak kendi engelleyemeyecei srelere yol aacaktr. Bu askeri brokratik oligariyi bile kendine esir ve rehin alm, ttihat Terakki gibi rk, gizli ve yasa d ekip, kendi varl ve egemenlii ile ABDnin Dnya egemenlii iin yapmak istedii dzenlemeler arasnda eliki olduunu grmektedir. Bu askeri brokratik oligari, kendi iindeki Bykant - Babu benzeri ttihat ve Terakki maceraclarn tasfiye ederek, dnya dengelerine uygun pozisyonlar alarak bu gne kadar egemenliini srdrebilmitir. Bu gibi macerac ekiplerin kendi egemenliini bile tehlikeye attn tecrbesine sahipti. Bunun salad bir esneklii vard. rnein Binirci Dnya savaandan sonra, Sovyetlerin varln tanm ve tarafsz bir politika izlemiti uzun yllar. Buna uygun olarak da Turan hayallerini bir kenara atmt. kinci Dnya savanda, btn el altndan desteklere ramen, tarafsz bir konumu korumu ve Sovyetlere kar Almanyann yannda savaa girmemiti. Savatan sonra, ok partili rejime geerek yeni dnya dengeleri iinde yerini almt. 27 Mays darbesi ile bu dengeler iindeki yerini salamlatrmt. Bu esneklikleri gsteremeseydi bu gn askeri brokratik oligarinin egemenlii oktan bitmi olabilirdi. Bunlar onun mrn byle uzatabildi. Ve benzer bir esneklii gsteremeyen Dou Avrupann brokrasileri alaa olurken, Atatrkn heykelleri hala yerinde durabilmi tir.

93

Bu gn bu esneklii gsteremedii grlmektedir. Aslnda ABDnin dnya egemenlii politikalar iinde, bu Askeri Brokratik oligarinin egemenliine iyi bir yer var. ABD bu byk orduyu ve devleti yannda ve iyi bir mttefik olarak desteklemekten yanadr. Hem radikal politik slama kar, hem de Avrupa Birliinin siyasi bir irade oluturmasna kar, hem Ortadou, Balkanlar ve Kafkaslarda gl bir konum iin Trkiye, ABDnin kendisinden kolay vazgeilemeyecek bir destek ssdr. Ama bunun iin, askeri Brokratik oligarinin bu gnk dnya dengelerine uygun bir deiime ayak uydurmas gerekir gemite olduu gibi. rnein Avrupa Birliine Trkiyenin girmesi, ABD iin byk stratejik neme haizdir. ABD ekonomik olarak birlik olmu bir ABye kar deildir. Ama bunun siyasi bir irade ve askeri g oluturmasna ve karsna bir rakip olarak kmasna kardr. Bunu engellemek iin, ngilterenin yan sra Trkiyenin de kendi mttefiki olarak ABye girmesinin ABDnin dnya lsndeki planlar asndan hayati bir nemi bulunmaktadr. Sanlann aksine AB Trkiyenin Avrupa Birliine girmesini istemiyor. Bunu isteyen ABD ve onun Avrupa Birlii iindeki mttefikleridir. Ama bunun olabilmesi iin, Trkiyenin belli bir demokratikleme ve ekonomik refaha ulamas gerekir. Bu ise her eyden nce Krt sorununun en azndan spanya ve Baskta olduu gibi bir zmn gerektirir. Bylece Trkiye, ABDnin Avrupa ve Orta douya ilikin planlar iin uygun biimi alm olur. Askeri Brokratik oligari byle bir pol itikaya gei yapabilirse, bir zamanlar Atatrk ve nnlerin yapabildii gibi, daha onlarca yl egemenliini bile garanti altna alabilir. Normal olarak askeri brokratik oligarinin, bunlar grebilecek bunun iin gerekli dzenlemeleri yapabilecek ve mrn uzatabilecek esneklikleri gstermesi gerekirdi tarihsel geleneklerine bakldnda. rnein Susurluk olarak bilinen etelerin ksmen aa kartlp kontrol altna alnmas, bu ynde bir hamleydi. calan bu askeri brokratik oligarinin gerek gcn ve esnekliini bildii iin, tkanm olan Krt sorununu aacak bir kanal iin hep bu zmrenin bu ynne hitap etmeye alt yllardr. Ne var ki, nasl zaln nce Orduya verdii g, sonra onun daha esnek politikalara geiinin nnde bir engel oldu, kendisi bana toplad cinleri datamayan bycye dnp o cinlerin kurban oldu ise, bu gn askeri brokratik oligari de ayn durumdadr. Kendi yaratt derin devlet, kendisini rehin almtr. Bana toplad cinleri datamamaktadr. Ama sadece bu kadar deil, bizzat tm lkeyi, hatta bizzat askeri ve brokratik oligariyi rehin alm olan bu yasa d ve gizli ekip, kendisi de bana toplad cinleri datamayan bir bycye dnecek ve tpk ttihat Terakki gibi kendisiyle birlikte egemen olduu ve rehin ald lkeyi de tarihe gmecektir. Bir kere son manevralarn esas konusu PKK deil. Gneydeki Krt oluumu. Yoksa

94

PKKnn bitirilemeyecei yllardr nice kurmaylarn azndan akland. Nice kurmaylar Gneye yaplacak, ki bir zamanlar Barzaninin destei ile de yaplyordu bu harekatlar, bir hareketin bir netice getirmeyeceini defalarca kamuoyuna akladlar. Peki bu kamuoyunu PKKya kar sava iin Gneye girme ynnde hazrlama ne oluyor? Her zaman onlarca asker cenazesi geliyor. Genel Kurm ay politik ortama gre ya bunlar sessizce geitiriyor ya da imdi olduu gibi rk bir milliyetilii sokaa salmann ve tm demokratik zlemleri bastrmann bir arac olarak kullanyor. ehitler aslnda Sz konusu olan vatansa (yani bu gizli ve yasa d zmrenin karlarysa) gerisi teferruattr diyen Genelkurmayn basit manplasyon aralardr. Hasl, imdi ortada bir harekat var ve bu harekat iin ehit cenazesi, rk srleri sokaklara salma zaman. Peki neden byle? Askeri brokratik oligari ve simdi onu da rehin alm Ergenekon, gerek Gneydeki gelimelerin gerek AKPnin seim baarsnn kendisinin egemenliini artk iyice tehdit ettiini gryor. Son bir umutla btn varn younu ortaya koyan bir kumarbaz gibi, bu egemenlii garanti altna almak iin, tm glerini ortaya sryor ve kaybettii mevzileri geri almay planlyor. Yani ABDyi Barzani ve AKPyi deil, kendisini desteklemeye raz etmek istiyor. Stratejinin z bizzat kendileri ve szcleri tarafndan her yerde aka ifade edilmi bulunmaktadr. Bu stratejinin z, ABDyi tercih zorunda brakmak olarak tanmlanabilir. Yani yle kararl ve kesin olarak ortaya kmaldr ki, ABD, Trk ordusu ve Trkiye gibi bir mttefikten olmaktansa, gneydeki Krt oluumunu ve AKPyi desteklemekten var gemelidir. Bunun iin, bu yasa d ve gizli ete, Askeri brokratik oligariyi, bu stratejinin baars iin btnsel ve kararl bir grnm olmazsa olmazdr diyerek daha batan yanna alm bulunuyor. Ayn ekilde, burjuvaziyi ve AKPyi de, aman birlik grnmn bozmayalm, siz de kararllnz gsterin kararll gstermek bu stratejinin en nemli esidir diyerek kendi basit bir aracna dntrm bulunuyor. Gerisini de zaten sokaa salnm zel sava dairesinin rgtledii eteler tamamla makta, hibir muhalif sesin kmamas salanmaktadr. Ama ABDnin bu tehdit ve blf karsnda geri adm ataca phelidir. Belki zaman kazanmak ve ortal yumuatmak taktii izleyebilir. Griye bir adm, ABDnin btn caydrcln yitirmesine yol aar. ABDnin caydrcln yitirmesi ise, Dolar alma ve elde bulundurma zorunluluunu yaralar ve bu da ABDnin k anlamna gelir. ABDnin btn stratejisini terk anlamna gelir. Ayrca Trkiyenin ne ekonomik, ne politik ne de askeri gc byle bir kaf a tutmaya yetmez. Yani bu , aslnda bunca tehlikeli ve gl grnmesine ramen, ABDye Barzaniyi, AKPyi brak beni destekle diye yalvar anlamna gelmektedir. Ama bu yalvar bir kabadaylk
95

gsterisi ve tehdidin ardna gizlenmitir ve aslnda koca bir blften baka bir ey deildir. Elbette ABD ve ngiltere bunu grecek ve bilecek durumdadrlar. Ama tam da blf olduu iin, baarsz kalacak ve ABDden bekledii yn ve politika deiikliini salayamayacaktr. Bu arada kendisi de bizzat bana toplad cinleri datamayan bycye dnecektir. Gszl grldnde rehin ve bask altna ald btn glerin tepkileri bir gibi byyecektir. Bunu engellemek iin ise, kararl ve gl grnme oyununu srdrmek ve oyundan ciddiyete gemek zorunda kalabilir. Yani kuzey Irak igale balayabilir. Ama bu da onun sonu olur. Osmanl, ttihat Terakkiyi ve koca imparatorluu bir darbeyle rehin alm, ttihat Terakkiden bile gizli bir eteyle birlikte son bulmutu. Osmanlnn bu son kalesi ve yaayan ruhu Trkiye Cumhuriyeti de Bykant, Babu gibilerin banda bulunduu bu gizli ve yasa d eteyle birlikte son bulacak gibi grnyor. *** Ya devrimler sava engeller ya da savalar devrimlere yol aar. u an Trkiyede bir devrimci kabar grlmyor. Aksine brakalm devrimcilii, brakalm demokrasiyi bir yana liberallere bile vatan haini muamelesi yaplyor ve gerekli tolerans gremeyen liberaller bile sinmi durumda. Hasl bir derin sava engellemesi sz konusu deil. Bu durumda savan devrime yol amas tek olaslk olarak geriye kalyor. Trkiyedeki rmeyi belki de savan ateinden ve ciddi yenilgilerden baka hibir ey dalamaz grnyor. Eer olaylar byle bir yola girerse, biz sosyalistlere den grev, her eyden nce ulusun her hangi bir dil, din, etni, soy, din ile tanmlanmasna kar, gerekten, demokratik; ucuz, askercil ve brokratik olmayan, bir kyden ehre ve lkenin tmne kadar iktidarn gerekten seilmi organlarn elinde bulunduu bir hedefi imdiden aklkla ortaya koymaktr. Ancak byle bir program btn blgedeki halklarn nne bir direni ve kurtulu alternatifi sunabilir. Ancak byle bir program blgedeki oligariler ve ABD karsnda nc bir alternatif olabilir. 22 Ekim 2007 Pazartesi

96

Askeri Brokratik Oligarinin Bir Strateji Deiimi Olasl

Krdistan zgrlk ve Demokrasi Hareketi, yani PKK, hibir zaman byle kuatlmam ve tecrit olmamt. Bu kuatma nasl yarlabilir? Bunun zerine elbette ok yazmak tartmak ve davranmak gerekiyor. Ama biz bu yazda daha geni bir tarihsel perspektif iinde, toplumdaki temel glerin karlar, eilimleri ve karakterlerini gz nne alarak olas gelimeler zerine baz akl yrtmeler yapalm Trkiye'deki askeri brokratik oligari, daha da kesin ifadeyle, bunun Ergen ekoncu-Gladyocu ekirdei, gerek AKP ve Politik slam, gerek Irak'taki Krt oluumu tarafndan adm adm kuatlp tek tek kalelerini kaybettiini grdke, gcn ve egemenliini korumak iin ABD'ye kar bir kumara girdi, ya ben ya Barzani dedi. Bylece, bu amaz karsnda ABD'nin kendisini seeceini, Barzani ve AKP'nin kazand mevzileri geri alacan dnyordu. Brokratik oligarinin baka bir strateji izlemek gerekir diyen kesimleri zaten pasif bir durumdayd. Sorun AKP'yi de hareketsiz durumda brakp, kendi manevrasnn destekisi durumuna getirmekti. Bunun iin tm glerini cepheye srd, korkun riskli ve etkileri ok derine ileyen bir rk bir kampanya balatt. AKP her zaman olduu gibi, buna ak kar kmaktansa, ak kar kp krlmaktansa, zerine kar ylm bir kiraz dal gibi, akntya ayak uydurup, o gc kendi hedefleri iin, kendi politikalarna destek salamak iin bir pazarlk unsuru olarak kullanmak yolunu seti. AKP zaten, Barzani'nin de, ABD'nin de, Avrupa Birlii'nin de gnlnn ve karnn imdilik, lml bir slam altnda Iraktaki Krtlerin hamiliine soyunmu ve PKKy tasfiye etmi bir Trkiyeden yana olduunu biliyordu. Bylece Bykant ve ekibinin kumar, imdi AKP, Barzani ve ABD ittifaknn ve bunlarn "lml slam" ve kendisini Trklk yerine slama vurgu yaparak, Gney'deki Krtlerin hamisi olmu desteini alm bir Trkiye projesinin uygulamaya geiriinin vesilesi ve bir arac durumuna dm bulunuyor. imdi Bykant ve ekibine tek are kalm gibi grnyor: PKK'ya ynelik bir snrl operasyon erevesinde Gney'e girip, bir kere girdikten sonra fiilen Gney'deki Krt oluumuna ynelmek; bir emrivaki yapmak. Daha nce yapmak istediini bir emrivaki erevesinde denemek. Ama bunun iin artk ok ge gibi grnyor. Hem siyasi olarak hareket alan yok, hem askeri olarak ABD'ye ramen byle bir giriim zor, hem de k geliyor. te yandan, bu Ergenekoncu-Gladyocu ekirdein bizzat bu askeri brokratik oligari iindeki durumu iyice sarslm bulunuyor. Askeri brokratik oligarinin giderek daha geni bir kesimi, bu inkarc ve baskc politikalarda srar etmenin giderek tm varlklarn ve iktidarlarn tehdit ettiin grerek, bu politikalara mesafe koyuyorlar. Gerek emekli generallerin syledikleri gerek CHP iinde Baykal'a kar byyen muhalefet ve en

97

yaknlarnn Baykal terk etmesi, bunun en ak gstergeleri. Byle giderse, Ergenekoncu izgi, sadece Cumhurbakanl erevesinde kopan muharebeyi kaybetmi olmayacak; ayn zamanda PKK bahanesiyle, Kuzey Irak'taki Krt oluumuna kar imdiki kumarda da ikinci bir yenilgi alp, en kritik mevzileri AKP'ye teslim etmi olacaktr. PKKy tasfiye ederek Iraktaki Krt oluumunun hamiliine soyunma projesi tutarsa, bu kendisinin politik gcn byk lde yitirmesi ve bundan sonra gerilemeyi durduramaz bir duruma dmesi anlamna gelecektir. * Hibir snf ve de toplumsal g, kendisine pe pee ar yenilgiler yaratan bir politikann yrtclerini yerinde tutmaz. kinci yenilgi de kesinletii an, Askeri Brokratik oligari, bu ekibi tasfiye edip, egemenliini ve gcn baka politikalarla koruyacak ve tekrar glendirecek dzenlemeye gitmek zorundadr. Bu da Trk ordusu ve brokrasisi iinde, ayn zamanda bir politika ve strateji deiikliine denk den, ciddi bir kadro ve ynetici deiiklii demektir; yani Bykantlarn, Baykallarn uzaklamas demektir. Askeri Brokratik Oligari bunu yapmad takdirde gerileyiini durdurmas mmkn olamaz. Her d sava, hangi glere, hangi stratejiye dayanlacana dair bir i savala birlikte yrr. Askeri brokratik oligari iinde de, hangi strateji ve politikann doru olduu ynnde bir i sava yaanmaktadr elbette. Bizzat emekli generallerin itiraflar ve bunlarn yaynlar bile bu savan bir grnm ve biimidir. Benzeri bir mcadele bizzat bu askeri brokratik oligarinin partisi ve parlamento iindeki uzants olan CHP iinde de giderek iddetlenmektedir. * Peki bylesine tecrit olmu ve pe pee birbirinden nemli stratejik mevzileri kaybeden askeri brokratik oligari, tekrar nasl hareket alann geniletip saldr inisiyatifini kazanabilir? Bunun iin ok kkl stratejik bir dn yapmas gerekir. Anadolu burjuvazisinin AKP'yi kurarak yapt stratejik dnn bir benzerini de kendis i baarmak zorundadr. AKP'de bir araya gelen burjuvazi ne yapt? nceden Avrupa Birlii'ne girmeye milli sanayi diyerek kar kyordu, bu sefer stratejik dnle, Avrupa Birlii'ne girmenin savunucusu oldu rnein. Bylece byk ehirlerin batc-laik burjuvazisini, liberal aydnlar, hatta Krtlerin st kesimlerini yanna ald. Uluslararas alanda da ABD ve AB'nin desteini ald. Byle bir stratejik dn ile yeni bir gler dizilii salad. Ama bu deiikliin gerekleebilmesi iin de, slamc Burj uvazinin 28 ubat yenilgilerini yaamas gerekiyordu. 28 ubat yenilgileri olmadan, Gl ve Erdoan ekibinin Erbakan ekibinin yerini almas dolaysyla bu strateji ve politika deiiklii mmkn olamazd. te 28 ubat yenilgisinin Mslman Burjuvazi'de yol at trden bir kadro, program ve

98

strateji deiikliinin benzerine, seim ve son Krdistan kumar yenilgileri de Askeri Brokratik oligari iinde yol aacaktr. Daha dorusu amas beklenir. Bu gler bunu baaramadklar takdirde zaten bir g olmaktan karlar ve kmlar demektir. * Ama binlerce yl gerilere giden "Snuf-u Devlet"in, kkleri ok derinlerdedir ve ok kkl devrimler olmadka bu kkleri kazmak hi de kolay deildir . Bizzat ran devrimi bu kklerin nasl derinlere gittiini ve zengin bir tarihsel tecrbeye dayandn gsterir. Kkleri ta Smer medeniyetindeki ilk Rahip devletlerinin rahipler kastna giden, daha sonra Sasaniler dneminde Mecusi (Zerdt) rahiplerine dnen; sl am ile birlikte ii mezhebi ve Mollalar biiminde devam eden hep ayn toplumsal katmandr son durumada randaki mollalar oligarisi. Ve en son noktada, ran devrimi gibi tarihin grd en byk devrimlerden birine nderlik edip, geni kitleleri mobilize ederek hareyi riske edebilmi ve onu kendi iktidarn ve gcn korumann aracna dntrebilme cesaretini bile gsterebilmitir bu mollalar. Bylece salad dinamizm ile, ran'n etkisini dou Akdeniz kylarndan, Irak, Orta Asya ve Suudi Arabistan ve Arap yarmadasna kadar tekrar geniletmitir. Trkiye'deki askeri brokratik oligarinin ran'daki molla oligarisinden daha az esnek ve daha az kvrak olduunu dnmek iin hibir neden yoktur. Bu askeri brokratik oligari, rnein Bizansl iken ve rmlk iinde neredeyse tkenmek zereyken, Osmanl ile bir rnesans yaayarak egemenliini ve gcn bir alt yz yl daha uzatmay bilmitir. Osmanl olarak aynen Bizans'a dnmken, Islahat, Tanzimat, Merutiyet, Cumhuriyet, ok parti, 27 Mays gibi nemli dnmlerle, gcn ve egemenliini bu gne kadar tamay bilmitir. Ve bu deiimlerin her birinin ardnda ciddi yenilgiler bulunmaktadr. * Trk milliyetisi tarihler, Seluklular ve Anadolu Seluklularn Trk devletleri ve uygarlklar imi gibi tanmlarlar. Halbuki tarihe, zaten tarihi olmayan uluslarn deil, byk uygarlk alanlar ve onlarn evrimi asndan bakldnda bambaka bir manzara kar ortaya. Seluklular, ran uygarln, dolaysyla Emevilerin yerini alm bir ran uygarl olan Abbasileri, feth edip onlar tarafndan feth edilmilerdi. Yani Seuklu devleti, ran uygarlnn bir rnesansyd. Alp Aslan'n Romanos Diyogenes'i Malazgirt'te yenii, bu gnn Trk tarihilerinin anlatt gibi, Trklerin Anadolu'yu feth etmesi deil; Ouz komnleriyle genlik as alm ran uygarlnn, ryen Bizans uygarln geriletmesi ve etkisini Anadolu yarmadasna yaymasyd. Bir bakma Termopilde Grek uygarlna yenilmi Pers uygarlnn rvanyd. Bu Rnesans ile Pers uygarl etki alann tekrar imdiki Konya ve Ege'ye ka dar, yani yonyaya kadar, ta Atina ve Isparta gibi ehir devletleri zamannda olduu gibi, yayabilmiti. O zamanlar Bizans, bu ilerleyi karsnda hibir ey yapamaz durumdayd.

99

Konya'y feth edip bakent yapanlar Trkler deil, ran Uygarl idi. rnein Mevlana bu uygarln birikimini yanstyor ve bu birikimi ve uygarl Konya'ya tayordu. Bizans ancak daha sonra, yine baka Ouzlar araclyla kendini Osmanl Hanefilii biiminde yeniledikten, ya da ikinci Roma imparatorluu (Bizans) kendini nc Roma mparatorluu (Osmanl) olarak yeniledikten sonra, ran uygarlnn etkisini bu gnk Krdistan'n dousuna (Yani bugnk Trk - ran hududuna) kadar geriletmitir. ran uygarlnda, daha sonra Ak koyunlular, Kara Koyunlular, Safeviler gibi (k i bunlar Osmanl'dan yz kat daha "Trk" idiler ama Trk tarihinde anlmazlar. Trkln ve Trk tarihinin nasl uydurma olduunun da ek bir kantdr bu olgu) rnesanslarn hi biri ona tekrar eski gcn ve tazeliini kazandramad ve gerileyiini durduramad. Osmanl ise Balkanlarn komnleriyle (Bogomiller, Balkan Bektailii) ve Ermenistan komnleri (Anadolu Alevilii) ve Krdistan'n komnleriyle (afiilik) ittifak yaparak etkisini ve genilemesini srdrd. ran devrimi bir bakma, ran uygarlnda Ouzlarn yol at canlanmalar gibi bir canlanma salad bu Mollalar oligarisine ve ran'n etkisi imdi olduu gibi, Orta Asya'dan Akdeniz kylarna kadar uzanr oldu. Eer tarihsel paralellikleri izlersek, imdi kendini yenileme srasnn Bizans - Osmanl geleneinin has devamcs Trkiye Cumhuriyeti'nde olduu sylenebilir. nk tarihsel paralellikler genellikle ran'n nce bir canlanma yaadn, Kk Asya'nn biraz daha ge ama daha kkl bir canlanma yaadn gstermekte. * te AKP'nin birbiri ardndan Askeri Brokratik oligari karsnda kazand baarlar, ran'n mollalar gibi bu binlerce yllk kkleri olan oligariyi, egemenliini ve varln korumak iin, tpk Bizanslnn (Ortodoks Hristiyan) Osmanl (Hanefi Mslman) olmas; Osmanl'nn Trk olmas vs. gibi, yeni bir deiiklie zorlayabilir. Yani bu anlamda, AKP'nin baarlar kendi yenilgisine yol aacak byk deiikliklerin tohumlarn iinde tamaktadr. Tpk 28 ubat'ta askeri brokratik oligarinin slamc burjuvaziyi iktidardan uzaklatrma baarsnn, kendisinin bu gnk yenilgilerinin tohumunu iinde tamas gibi. Gelecein nasl bir yol izleyeceini elbet bilemeyiz ve bunu var olan glerin mcadelesi belirleyecektir. Ama en azndan tarihsel analoji ve paralelliklere bakarak belli eilimlerin varl ngrlebilir. * Evet bu askeri brokratik oligari kadrolarn, stratejisini ve politikasn yeni batan belirlemek zorunda eer varln ve gcn korumak istiyorsa. Ama ne yapabilir? AKP, ABD, Avrupa ve Barzani, ayn strateji ve projede anlayorlar. Onlarn karlar birbirine uyuyor. Bu proje, bu gn bir araya gelmesi dnlemeyecek iki gc ister istemez birbirine
100

yaklatrr. nk projenin baars sadece PKKnn, yani Krdistandaki devrimci demokratik hareketin tasfiyesi anlamna gelmez, askeri brokratik oligarinin de politik iktidardan uzaklatrlmas, btn ideolojik ve politik dayanaklarnn terki anlamna gelir. Yani bu projenin baarya ulamas, ayn zamanda laiklik denen Atatrk dininin ve Trkln yerini Snni slam'n almas demektir. Askeri ve Brokratik oligari ise bu durumda egemenliini koruyacak her trl programatik ve ideolojik aratan yoksun kalr. Bu durumda, askeri brokratik oligarinin gcn ve egemenliini korumas iin, ok geni kesimleri bir araya getirecek bir stratejiden baka hibir k yolu yoktur. AKP, ABD, AB ve Barzaninin uzlat plan, Politik slam nedeniyle, ehir orta snflarn ve Alevileri; anti demokratik karakteri nedeniyle de Krtlerin PKK ve DTP'yi destekleyen modern ve aydnlanmac kesimlerini karya alr. Askeri brokratik oligari imdiye kadar, bir demokratik program erevesinde birleebilecek bu gleri, birbirine kar kullanarak ve aralarndaki dengeye dayanarak gcn ve egemenliini srdryordu. Ama yeni durumda, AKP, ABD, AB ve Barzani'nin projesine kar duracak gl bir cephe yaratabilmek iin bu gleri birletirmek zorundadr. Ama bu da yetmez. Batc-laik burjuvaziyi ve liberalleri de kazanacak bir dn yapmak, onlar AKP'nin yedei olmaktan karmak, kendi destekisi haline getirmek zorundadr. Ancak o zaman bu gnk tecrit durumundan kurtulup, tekrar eski gcn ona salayacak ve kaybettii mevzileri kazanmasn salayacak bir gler dizilii salayabilir. Peki bunu nasl bir politikayla yapabilir? imdiye kadar yapt, ABD karsnda in ve Rusya ekseniyle flrte ve ABD ile pazarla yarayan, ama en byk yararn solcular kendi politikasnn destekileri ve aralar haline getirmek olan, Dou'culuk ve szde "anti em peryalizm" ile salayabilir mi? Bu yolun kmaz ve hibir ey getirmedii imdiye kadar grlm bulunuyor. Bu yol, aksine tecride yol ayor. Peki Krtlere kar inkar ve bask politikas eskisi gibi etkili olabilir mi? Bunun iflasn bizzat emekli generaller ilan etmi bulunuyor. Kald ki, hkmetin Barzani ile Krtlerin hamisi politikasn uygulad, bu politikann ayrlmaz bir bileeni olarak da PKK'y tecrit etmek iin Trkiye'deki Krtlere belli bir gevekliin getirilecei bir ortamda bunun da ans bulunmamaktadr. Peki Laiklik bu geni cepheyi salar m? Cumhurbakanl seimi bunun harekete geirebilecei azami glerin erevesini gsterdi. Bu glerin AKP karsnda bir baar ans bulunmamaktadr. te yandan Hkmet, bizzat Avrupa Birlii hedefiyle ehir orta snflarndaki ve Alevilerdeki korkular bile belli bir snrn altnda tutmay baarmaktadr. Askeri brokratik oligari iin bir tek yol kalmaktadr, daha ileri kamak. AKP nasl kuruluunda, batllama m diyorsunuz, o halde ben en batcym, Avrupa Birlii'ne gireceim diyerek, byle ileriye kaarak askeri brokratik oligariyi tecrit edebilip bu gnk
101

baarlar kazanabildiyse, ayn eyi askeri brokratik oligari de yapmak zorundadr. Artk, AKP karsnda eski egemenliini ve gcn korumak ve pekitirmek iin baka hibir alternatifi bulunmamaktadr. Yani AKP'den daha batc, daha demokratik grnmek zorundadr; AKP'den daha fazla Krtlerin hamisi olmak zorundadr. Ancak bu takdirde tekrar AKP'yi tecrit edebilecek gleri bir araya getirebilir. Bunun tek yolu var: daha demokratik ve daha laik bir projeyi savunmak. Ama byle bir projeyi savunmak ve byle gleri harekete geirmek, sadece AKP'yi deil, bu askeri brokratik oligariyi bile tehdit eder ve her eyi riske atar. Dimyata pirin ce giderken evdeki bulgurdan olmak vardr. Btn amaz burada toplanmaktadr. * Ne var ki, bu askeri brokratik oligari sanldndan daha byk risklerin altna girer tehlikeyi grnce. Tpk rann mollalar gibi. Bilinir Birinci Byk Millet Meclisi veya nc Merutiyette vekiller "eytan da oluruz Bolevik de" diyorlard. Yeter ki ipler ellerinde olsun. Hele bir gler harekete gesin ve zafer kazanlsn, sonra teker teker tasfiye edilirler. Gereinde Komnist Partisi de kurmutur bu oligari. nemli olan gc elde bulundurmaktr. te bu yaklamla askeri brokratik oligari ileriye kaabilir. AKP'nin silahlarn elinden almak iin baka bir ans da bulunmamaktadr. Peki bunu nasl yapacak? inde byle bir projeyi ileyip savunan bir lider var m? Yok. Ama dnda byle bir AKP'den daha ileri bir demokrasi ve laiklii hedefleyen bir projesi ve gc olan bir lider var: Abdullah calan. Bir hareket ve rgt var: PKK. AKP, ABD, AB ve Barzani projesinin baars bizzat calan'n ve dayand glerin tecridi ve politik ve ideolojik olarak imhasna dayanyor. Ama bu proje baarya ulat an, Askeri brokratik oligarinin de btn ideolojik ve siyasi dayanaklar yok olacandan, bu durumda, koullar Askeri Brokratik oligariyi calan ile ittifaka zorlamaktadr. Bu riski gze almak zorundadr. Baka hibir k yolu bulunmamaktadr. te yandan AKP'nin politikasnn baars, byle bir dn iin koullar da hazrlayacaktr. Eer Krtlerle iyi geinilecek ve onlarn koruyucusu olunacaksa, ni ye feodal ve gerici bir milliyetilie dayanan, demokratik bir zellii bulunmayan Barzani ile ittifak yaplsn da laik ve demokratik talepleri olan ve modern tabakalara dayanan PKK ve calan ile yaplmasn? Niin PKK desteklenerek ABD, AKP ve AB ve Barzani karsnda, Krtlerin iinde ve Krdistanda bir kar arlk, bir denge oluturulmasn? Yani askeri brokratik oligari, AKP'den daha fazla ve gl bir Krtlerle ittifak ve onlarn haklarnn savunucusu pozisyona gemek zorundadr egemenliini koruyabilmek ve lml

102

slam projesini durdurabilmek iin. Ama hangi Krtlerle ittifak yapabilir? Barzani ve Talabani bizzat AKP'nin mttefikidir. Geriye bir tek g kalmaktadr: PKK ve calan. Dolaysyla olaylar askeri brokratik oligariyi PKK ve calan'la ittifaka ve bylece ileriye kaarak, Krtlerin haklarnn daha ileri bir savunucusu olarak ortayla karak cephesini geniletmeye zorlamaktadr. Bu ise PKKnn bulunduu tecridi amas anlamna gelir. Bu biraz, Leninin Alman Genel Kurmaynn mhrl vagonuyla Rusyaya gitmesine benzer. * Ancak ilerin bu noktaya gelebilmesi iin, PKK'nn imdi bulunduu ok tehlikeli tecrit ortamnda varln ve gcn korumas; yoksul ve demokrat Krtlerin ve Trkiyedeki demokratlarn PKK'nn arkasnda saflarn bozmadan durup bu saldry savuturmas gerekmektedir. Bu baarld takdirde, Askeri brokratik oligari PKK ve calan'n nn aabilir. O zaman, iine atld tecritten kurtulan PKK ve calan'n akl almaz bir ekilde etkisinin artt grlecektir. Sonrasnn nasl bir yola girecei ise, Trkiye'nin btnnde demokratik glerin rgtlenmesi ve arlna bal olacaktr. Ya Krtlerle gcn pekitirmi yeniden konumunu glendirmi nispeten daha esnek bir askeri brokratik vesayet sistemi ya da AKP'nin de bu askeri brokratik oligarinin de gcne son vermi, gerekten demokratik bir cumhuriyet. kincisinin olmas iin ii snfna ve emekilere dayanan gerekten demokratik bir cumhuriyeti hedefleyen ak ve net programa sahip bir politik parti ve hareket olmas gerekiyor. Bu olmad takdirde, in ve Vietnam gibi lkelerin btn tarihsel tecrbesinin gsterdii gibi, imdiden yar brokratlam yapsyla, PKKnn kendisi kolayca bir askeri brokratik kasta dnebilir ve onun tarafndan kolaylkla zmlenebilir. Bu gn, bu stratejik dnler ve olaylarn bu ynde akmas neredeyse olanaksz gibi grlmektedir. Ama Tarihsel eilimler, temel glerin karlar ve karakterlerine bakldnda, bu ynde bir gidi hi de kmsenmeyecek bir olaslk olarak ortaya kmaktadr. 22 Kasm 2007 Perembe

103

Zor Dnem ve Olas Gelimeler

Trkiye'deki askeri brokratik oligari, daha da kesin ifadeyle, bunun Ergenekoncu -Gladyocu ekirdei, gerek AKP ve Politik slam, gerek Irak'taki Krt oluumu tarafndan adm adm kuatlp tek tek kalelerini kaybettiini grdke, gcn ve egemenliini korumak iin, ABD'ye kar bir kumara girdi, ya ben ya Barzani dedi. Bylece amaz karsnda ABD'nin kendisini seeceini, Barzani ve AKP'nin kazand mevzileri geri alacan dnyordu. Brokratik oligarinin baka bir strateji izlemek gerekir diyen kesimleri zaten pasif bir durumdayd. Sorun AKP'yi de hareketsiz durumda brakp, kendi manevrasnn destekisi durumuna getirmekti. Bunun iin tm glerini cepheye srd, korkun riskli ve etkileri ok derine ileyen bir rk bir kampanya balatt. AKP her zaman olduu gibi, buna ak kar kmaktansa, ak kar kp krlmaktansa, zerine kar ylm bir kiraz dal gibi, akntya ayak uydurup, o gc kendi hedefleri iin, kendi politikalarna destek salamak iin bir pazarlk unsuru olarak kullanmak yolunu seti. Zaten AKP ve Barzani'nin de, ABD'nin de, Avrupa Birlii'nin de gnlnn bundan yana olduunu biliyordu. Bylece Bykant ve ekibinin kumar, imdi AKP, Barzani ve ABD ittifaknn ve bunlarn "lml slam" ve kendisini slam'la tanmlayarak, Gney'deki Krtlerin hamisi olmu bir Trkiye projesinin uygulamaya geiinin vesilesi ve bir arac durumuna dm bulunuyor. imdi Bykant ve ekibine tek are kalm gibi grnyor, PKK'ya ynelik bir snrl operasyon erevesinde Gney'e girip, bir kere girdikten sonra fiilen Gney'deki Krt oluumuna ynelmek; bir emrivaki yapmak; daha nce yapmak istediini bir emrivaki erevesinde denemek. Ama bunun iin artk ok ge gibi grnyor. Hem siyasi olarak hareket alan yok, hem askeri olarak ABD'ye ramen byle bir giriim zor, hem de k geliyor. te yandan, bu Ergenekoncu-Gladyocu ekirdein bizzat bu askeri brokratik oligari iindeki durumu iyice sarslm bulunuyor. Askeri brokratik oligarinin giderek daha geni bir kesimi, bu inkrc ve baskc politikalarda srar etmenin giderek tm varlklarn ve iktidarlarn tehdit ettiin grerek, bu politikalara mesafe koyuyorlar. Gerek emekli generallerin syledikleri, gerek CHP iinde Baykal'a kar byyen muhalefet ve en yaknlarnn kendisini terk etmesi, bunun en ak gstergeleri. Byle giderse, Ergenekoncu izgi, sadece Cumhurbakanl erevesinde kopan muharebeyi kaybetmi olmayacak; ayn zamanda PKK bahanesiyle, Kuzey Irak'taki Krt oluumuna kar imdiki kumarda da ikinci bir yenilgi alp, en kritik mevzileri AKP'ye teslim etmi olacaktr. * Hibir snf ve de toplumsal g, kendisine pe pee ar yenilgiler yaratan bir politikann yrtclerini yerinde tutmaz. kinci yenilgi de kesinletii an, Askeri Brokratik oligari, bu

104

ekibi tasfiye edip, egemenliini ve gcn baka politikalarla koruyacak ve tekrar glendirecek dzenlemeye gitmek zorundadr. Bu da Trk ordusu ve brokrasisi iinde, ayn zamanda bir politika ve strateji deiikliine denk den ciddi bir kadro ve ynetici deiiklii demektir; yani Bykantlarn, Baykallarn uzaklamas demektir. Bunu yapmad takdirde gerileyiini durdurmas mmkn olamaz. Her d sava, hangi glere, hangi stratejiye dayanlacana dair bir i savala birlikte yrr. Askeri brokratik oligari iinde de bir i sava yaanmaktadr elbette, hangi strateji ve politikann doru olduu ynnde. Bizzat emekli generallerin itiraflar ve bunlarn yaynlar bile bu savan bir grnm ve biimidir. Benzeri bir mcadele bizzat bu askeri brokratik oligarinin partisi ve parlamento iindeki uzants olan CHP iinde de giderek iddetlenmektedir. * Peki bylesine tecrit olmu ve pe pee birbirinden nemli stratejik mevzileri kaybe den askeri brokratik oligari, tekrar nasl hareket alann geniletip tekrar saldr inisiyatifini kazanabilir? Bunun iin ok kkl stratejik bir dn yapmas gerekir. Anadolu burjuvazisinin AKP'yi kurarak yapt stratejik dnn bir benzerini de ken disi baarmak zorundadr. AKP'de bir araya gelen burjuvazi ne yapt? nceden Avrupa Birlii'ne kar kyordu, bu sefer Avrupa Birlii'nin savunucusu oldu rnein. Bylece laik burjuvaziyi, liberal aydnlar hatta Krtlerin st kesimlerini yanna ald. Uluslararas alanda da ABD ve AB'nin desteini ald. Byle bir stratejik dn ile yeni bir gler dizilii salad. Ama bu deiikliin gerekleebilmesi iin de, 28 ubat yenilgilerini yaamas gerekiyordu slamc Burjuvazinin. 28 ubat yenilgileri olmadan, Gl ve Erdoan ekibinin Erbakan ekibinin yerini almas dolaysyla bu strateji ve politika deiiklii mmkn olamazd. te 28 ubat yenilgisinin Mslman Burjuvazi'de yol at trden bir kadro, program ve strateji deiikliinin benzerine, seim ve son Krdistan kumar yenilgileri de Askeri Brokratik oligari iinde yol aacaktr. Daha dorusu amas beklenir. Bu gler bunu baaramadklar takdirde zaten bir g olmaktan karlar ve kmlar demektir. Ama binlerce yl gerilere giden "Snuf-u Devlet"in, kkleri ok derinlerdedir ve ok kkl devrimler olmadka bu kkleri kazmak hi de kolay deildir. Bizzat ran devrimi bu kklerin nasl derinlere gittiini ve zengin bir tarihsel tecrbeye dayandn gsterir. Kkleri ta Smer medeniyetindeki ilk Rahip devletlerinin rahipler kastna giden, daha sonra Sasaniler dneminde Mecusi (Zerdt) rahiplerine dnen; slam ile birlikte ii mezhebi ve mollalar biiminde devam eden hep ayn toplumsal katmandr son durumada. Ve en son noktada, ran devrimi gibi tarihin grd en byk devrimlerden birine nderlik edip onu kendi iktidarn ve gcn korumann aracna dntrebilme cesaretini bile
105

gsterebilmitir bu mollalar. Bylece salad dinamizm ile ran'n etkisini Suriye ve Lbnan'n Akdeniz kylarndan, Irak, Orta Asya ve Suudi Arabistan ve Arap yarmadasna kadar tekrar geniletmitir. Trkiye'deki askeri brokratik oligarinin ran'daki mollalardan daha az esnek ve kvrak olduunu dnmek iin hibir neden yoktur. Bu askeri brokratik oligari, rnein Bizansl iken ve rmlk iinde neredeyse tkenmek zereyken, Osmanl ile bir rnesans yaayarak egemenliini ve gcn bir alt yz yl daha uzatmay bilmitir. Osmanl olarak aynen Bizans'a dnmken, Islahat, Tanzimat, Merutiyet, Cumhuriyet, 27 Mays gibi nemli dnmlerle gcn ve egemenliini bu gne kadar tamay bilmitir. Ve bu deiimlerin her birinin ardnda ciddi yenilgiler bulunmaktadr. Trk milliyetisi tarihler, Seluklular ve Anadolu Seluklularn Trk devletleri ve uygarlklar imi gibi tanmlarlar. Hlbuki tarihe, zaten tarihi olmayan uluslarn deil, byk uygarlk alanlar ve onlarn evrimi asndan bakldnda bambaka bir manzara kar ortaya. Seluklular, ran uygarln, dolaysyla Emevilerin yerini alm bir ran uygarl olan Abbasileri, feth edip onlar tarafndan feth edilmilerdi. Yani Seuklular, ran uygarlnn bir rnesansydlar. Alp Aslan'n Romanos Diyogenes'i Malazgirt'te yenii, bu gnn Trk tarihilerinin anlatt gibi, Trklerin Anadolu'yu feth etmesi deil; Ouz komnleriyle genlik as alm ran uygarlnn, ryen Bizans uygarln geriletmesi ve etkisini Anadolu yarmadasna yaymasyd. Bu Rnesans ile Pers uygarl etki alann imdiki Konya ve Ege'ye kadar tekrar, ta Atina ve Isparta gibi ehir devletleri zamannda olduu gibi, yayabilmiti. O zamanlar Bizans, bu ilerleyi karsnda hibir ey yapamaz durumdayd. Konya'y feth edip bakent yapanlar Trkler deil, ran Uygarl idi. rnein Mevlana bu uygarln birikimini yanstyor ve bu birikimi ve uygarl Konya'ya tayordu. Bizans ancak daha sonra, yine baka Ouzlar araclyla kendini Osmanl Hanefilii biiminde yeniledikten, ya da kinci Roma mparatorluu (Bizans) kendini nc Roma mparatorluu (Osmanl) olarak yeniledikten sonra, ran uygarlnn etkisini bu gnk Krdistan'n dousuna (Yani Trk ran hududuna) kadar geriletebilmitir. ran uygarlnda, daha sonra Ak koyunlular, Kara Koyunlular, Safeviler gibi (ki bunlar Osmanl'dan yz kat daha "Trk" idiler ama Trk tarihinde anlmazlar. Trkln ve Trk tarihinin nasl uydurma olduunun da ek bir kantdr bu olgu) rnesanslarn hi biri ona tekrar eski gcn ve tazeliini kazandramad ve gerileyiini durduramad. Osmanl ise Balkanlarn komnleriyle (Bogomiller, Balkan Bektailii) ve Yunan-Ermeni neolitik ky komnleri gelenei (Anadolu Alevilii) ve Krdistan'n komnleriyle (afiilik) ittifak yaparak etkisini ve genilemesini srdrd. ran devrimi bir bakma, ran uygarlnda Ouzlarn yol at canlanmala r gibi bir canlanma

106

salad bu Mollalar kastna ve ran'n etkisi imdi olduu gibi, Orta Asya'dan Akdeniz kylarna kadar uzanr oldu. Eer tarihsel paralellikleri izlersek, imdi kendini yenileme srasnn Bizans - Osmanl geleneinin has devamcs Trkiye Cumhuriyeti'nde olduu sylenebilir. nk bu paralellikler genellikle ran'n nce bir canlanma yaadn, Kk Asya'nn biraz daha ge ama daha kkl bir canlanma yaadn gstermekte. te AKP'nin birbiri ardndan Askeri Brokratik oligari karsnda kazand baarlar, ran'n mollalar gibi bu binlerce yllk kast, egemenliini ve varln korumak iin, tpk Bizanslnn (Ortodoks Hristiyan) Osmanl (Hanefi Mslman) olmas; Osmanl'nn Trk olmas vs. gibi, yeni bir deiiklie zorlayabil ir. Yani bu anlamda, AKP'nin baarlar kendi yenilgisine yol aacak byk deiikliklerin tohumlarn iinde tamaktadr. Tpk 28 ubat'ta askeri brokratik oligarinin slamc burjuvaziyi iktidardan uzaklatrma baarsnn bu gnk yenilgilerinin tohumunu iinde tamas gibi. Gelecein nasl bir yol izleyeceini elbet bilemeyiz ve bunu var olan glerin mcadelesi belirleyecektir. Ama en azndan tarihsel analoji ve paralelliklere bakarak belli eilimlerin varl gzlemlenebilir. * Evet, bu askeri brokratik oligari kadrolarn, stratejisini ve politikasn yeni batan belirlemek zorunda eer varln ve gcn korumak istiyorsa. Ama ne yapabilir? AKP, ABD, Avrupa ve Barzani, ayn strateji ve projede anlayorlar. Onlarn karlar birbirine uyuyor. Bu proje iki gc ister istemez birbirine yaklatrr. Birincisi, AKP, ABD, AB ve Barzani'nin stratejisi, program ve karlar imdi PKK'y tecrit ve yok etmeye dayanmaktadr. Bu projenin baars ve uygulanmas buna baldr. Ama bu projenin barya ulamas ayn zamanda laiklik denen Atatrk dininin ve Trkln yerini Snni slam'n almas demektir. Askeri ve Brokratik oligari ise bu durumda egemenliini koruyacak her trl programatik ve ideolojik aratan yoksun kalr bu durumda. te yandan byle bir program, ehir orta snflarn, Krtlerin PKK ve DTP'yi destekleyen modern ve aydnlanmac kesimlerini, Alevileri karya alr. Askeri brokratik oligari imdiye kadar, bir demokratik program erevesinde birleebilecek bu gleri birbirine kar kullanarak gcn ve egemenliini srdryordu. Ama yeni durumda, bu gleri birletirmek zorundadr AKP, ABD, AB ve Barzani'nin projesine kar duracak gl bir cephe yaratabilmek iin. Ama bu da yetmez. Laik burjuvaziyi ve liberalleri de kazanacak bir dn yapmak, onlar AKP'nin yedei olmaktan karmak, kendi destekisi haline getirmek zorundadr. Ancak o zaman bu gnk tecrit durumundan kurtulup, tekrar eski gcn ona salayacak ve

107

kaybettii mevzileri kazanmasn salayacak bir gler dizilii salayabilir . Peki, bunu nasl bir politikayla yapabilir? imdiye kadar yapt, ABD karsnda in ve Rusya ekseniyle flrte ve ABD ile pazarla yarayan, ama en byk yararn solcular kendi politikasnn destekileri ve aralar haline getirmek olan, Dou'culuk ve anti emperyalizm ile salayabilir mi? Bu yolun kmaz ve hibir ey getirmedii grlm bulunuyor: aksine tecride yol ayor. Peki, Krtlere kar inkr ve bask politikas eskisi gibi etkili olabilir mi? Bunun iflasn bizzat emekli generaller ilen etmi bulunuyor. Kald ki, hkmetin Barzani ile Krtlerin hamisi politikasn uygulad bir ortamda, bu politikann ayrlmaz bir bileeni olarak da PKK'y tecrit etmek iin Trkiye'deki Krtlere belli bir geveklik getirilecei bir ortamda bunun da ans bulunmamaktadr. Peki, Laiklik bu geni cepheyi salar m? Cumhurbakanl seimi bunun harekete geirebilecei azami glerin erevesini gsterdi. Bu glerin AKP karsnda bir baar ans bulunmamaktadr. te yandan Hkmet, bizzat Avrupa Birlii hedefiyle bu yndeki ehir orta snflarndaki ve Alevilerdeki korkular bile belli bir snrn altnda tutmay baarmaktadr. Askeri brokratik oligari iin bir tek yol kalmaktadr, daha ileri kamak. AKP nasl kuruluunda, batllama m diyorsunuz, o halde ben en batcym, Avrupa Birlii'ne gireceim diyerek, byle ileriye kaarak askeri brokratik oligariyi tecrit edebilip bu gnk baarlar kazanabildiyse, ayn eyi askeri brokratik oligarinin de yapmas gerekir. Onun egemenliini ve gcn korumak ve pekitirmek iin baka hibir alternatifi bulunmamaktadr. Yani AKP'den daha batc, daha demokratik olmak zorundadr. Yani AKP'den daha fazla Krtlerin hamisi olmak zorundadr. Ancak bu takdirde tekrar AKP'yi tecrit edebilecek gleri bir araya getirebilir. Bunun tek yolu var: Daha demokratik ve daha laik bir projeyi savunmak. Ama byle bir projeyi savunmak ve byle gleri harekete geirmek, sadece AKP'yi deil, bu askeri brokratik oligariyi bile tehdit eder ve her eyi riske atar. Dimyata pirince gi derken evdeki bulgurdan olmak vardr. Btn amaz burada toplanmaktadr. Ne var ki, bu askeri brokratik oligari sanldndan daha byk risklerin altna girer tehlikeyi grnce. Bilinir, Birinci Byk Millet Meclisi veya nc Merutiyette vekiller "eytan da oluruz Bolevik de" diyorlard. Yeter ki ipler ellerinde olsun. Hele bir gler harekete gesin, sonra teker teker tasfiye edilirler. Gereinde Komnist Partisi de kurmutur bu oligari. nemli olan gc elde bulundurmaktr. te bu yaklamla askeri brokratik oligari ileriye kaabilir. AKP'nin silahlarn elinden almak iin de baka bir ans bulunmamaktadr. Peki, bunu nasl yapacak? inde byle bir projeyi byle ileyip savunan bir lider var m?

108

Yok. Ama dnda byle bir AKP'den daha ileri bir demokrasi ve laiklii hedefleyen bir projesi ve gc olan bir lider var: Abdullah calan. AKP, ABD, AB ve Barzani projesinin baars bizzat calan'n ve dayand glerin tecridi ve politik ve ideolojik olarak imhasna dayanyor. Ama bu proje baarya ulat an, Askeri brokratik oligarinin de btn ideolojik ve siyasi dayanaklar yok olur. Bu durumda, koullar Askeri Brokratik oligariyi calan ile ittifaka zorlamaktadr. Bu riski gze almak zorundadr. Baka hibir k yolu bulunmamaktadr. t e yandan AKP'nin politikasnn baars byle bir dn iin koullar da hazrlayacaktr. Madem Krtlerle iyi geinilecek ve onlarn koruyucusu olunacaksa, niye feodal ve gerici bir milliyetilie dayanan, demokratik bir zellii bulunmayan Barzani ile ittifak yaplsn da, niye laik ve demokratik talepleri olan ve modern tabakalara dayanan PKK ve calan ile yaplmasn? Yani askeri brokratik oligari, AKP'den daha fazla ve gl bir Krtlerle ittifak ve onlarn haklarnn savunucusu pozisyona gemek zorundadr egemenliini koruyabilmek ve lml slam projesini durdurabilmek iin. Ama hangi Krtlerle ittifak yapabilir? Barzani ve Talabani bizzat AKP'nin mttefikidir. Geriye bir tek g kalmaktadr: PKK ve calan. Dolaysyla olaylar askeri brokratik oligariyi PKK ve calan'la ittifaka ve bylece ileriye kaarak, Krtlerin haklarnn daha ileri bir savunucusu olarak ortayla karak cephesini geniletmeye zorlamaktadr. Ancak ilerin bu noktaya gelebilmesi iin, PKK'nn imdi bulunduu ok tehlikeli tecrit ortamnda varln ve gcn korumas; yoksul ve demokrat Krtlerin PKK'nn arkasnda saflarn bozmadan durup bu saldry savuturmas gerekmektedir. Bu baarld takdirde, Askeri brokratik oligari PKK ve calan'n nn aabilir. O zaman, iine atld tecritten kurtulan PKK ve calan'n akl almaz bir ekilde etkisinin artt grlecektir. Sonrasnn nasl bir yola girecei ise, Trkiye'nin btnnde demokratik glerin rgtlenmesi ve arlna bal olacaktr. Ya Krtlerle gcn pekitirmi yeniden konumunu glendirmi nispeten daha esnek bir askeri brokratik vesayet sistemi ya da AKP'nin de, bu askeri brokratik oligarinin de gcne son vermi gerekten demokratik bir cumhuriyet. kincisinin olmas iin ii snfna ve emekilere dayanan gerekten demokratik bir cumhuriyeti hedefleyen ak ve net programa sahip bir politik parti ve hareket olmas gerekiyor. PKK btn in ve Vietnam gibi lkelerin tarihsel tecrbesinin gsterdii gibi, imdiden yar brokratlam yapsyla, kendisi kolayca kendisi kolayca bir askeri brokratik kasta dnebilir ve onun tarafndan kolaylkla zmlenebilir. *

109

Ama btn bu deiiklikler ayn zamanda ezilenlerin ve geni ynlarn bir mobilizasyonu, demokratik zlemlerin somut bir program ve hareket eklinde somutlamas anlamlarna da gelir. Yani bir devrimci alt stlk dnemi demektir. te byle bir durumda pek ala, Askeri Brokratik Oligarinin de Anadolu veya byk ehirler burjuvazisinin de iktidarna son verebilecek, iilerin ve ezilenlerin eilimlerini yanstan bir demokratik cumhuriyet de ortaya kabilir. O zaman binlerce yllk politik partiler ve gler gerekten temizlenmi ve Ortadouya Aydnlanmann ve sosyalist hareketin gelenek ve idealleri girmi olur ki, bunun sonucunda nesnel olarak, in, Hint ve ran uygarlklarnn ve bunlarn devam olan demokratik olmayan ulus devletlerin karsnda, Ortadou ve Akdenizin klasik alannda, tarihte gsterdii kvrakla uygun demokratik bir Ortadou-Akdeniz ulusu ortaya kar. yle grlyor ki, calan bir yandan taktik esnekliklerle Askeri brokratik oligari ile flrt etmekten kanmaz ve kendini tecritten kurtarp hareket alann geniletmeye alrken, dier yandan Ulusulua kar vurgularyla; kili iktidar anlamna gelecek ve kitleleri rgtlemeye ynelik nerileriyle byle kritik gnler iin imdiden bir birikim, bir lojistik ynak yapmaya almaktadr. Bu resimde elbette sosyalizm yoktur. Sosyalizm ncelikle yeryznde uluslara, ulusal devletlere ve ulusal snrlara kar bir savala btn insanlarn biimsel eitlii salandktan sonra gerek bir eitlii salamak iin gndeme gelebilir . Sosyalist ve i hareketinin tarihinden karlabilecek en nemli ders budur. Sosyalist bir devrimi yapmak iin iler nce Trk, Krt, Alman, Amerikal vs. olmaktan kp nce nsan olmaldrlar. nk ancak nsanlar sosyalist olabilir. imdiye kadar izlenen yol ise, nce Trk, Krt, Alman, Amerikal olarak sosyalist olmak, ondan sonra nsan olmakt. Bunun yanl, arabay atn nne komak olduunu sadece son yz elli yllk Sosyalist ve i hareketi tarihi gstermiyor. Gren gz iin tm tarih bunun kantlaryla dolu. Romann kleleri ve yoksullar, Hristiyan olduktan sonra bir devrimci parti olup dnyay deitirebildiler. Mekkenin plepleri de ayn ekilde Mslman olduktan sonra dnyay deitirebildiler. Modern iiler de Aydnlanmann o zamann dinlerine ve soylara kar formle ettii idealini Uluslara kar ykseltip, ulusal olanla politik olann ban koparp nsan olduktan sonra dnyay deitirebilirler. 22.Aralk.2007

110

Liberaller (Taraf) ve AKP Ergenekonu ve Askeri Brokratik Oligariyi Niin ve Nasl Destekliyor?
lk bakta yukardaki balk sama gibi grnebilir. Ama z ve grnm ayn olsayd btn bilim gereksiz bir ey olurdu. Bir a nasl onun kendi hakkndaki yarglaryla yarglanamazsa, politik eilimler ve gler de yarglanamazlar. Politik glerin deklare edilmi amaclar ile bu amalar iin yaptklar ve yapmadklar arasnda farklar ve elikiler vardr. Bu elikilere ve gerekten yaplan ve yaplmayanlarn sonularna bakldnda ortaya kan Liberallerin ve AKP'nin nesnel olarak Askeri Brokratik Oligariyi destekledikleridir. "Cehenneme giden yollar iyi niyet talarlma delidir". *

Liberaller, Ulusalc Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler

Biz, demokratik sosyalistler, Trkiye'nin gerek egemeninin "Askeri Brokratik Oligari"; bu nedenle Trkiye'nin esas sorununun gerekten demokrasi olduunu ve gerekten demokratik bir sisteme ulamak iin de esas hedefin, bu askeri brokratik oligarinin varolu koulu ve egemenliinn en byk dayana bu askeri, brokratik, keyfi, krtasiyeci, merkezi pahal, gerici bir ulusulukla tanmlanm devlet cihaznn tasfiyesi olduunu sylyoruz. Yani kategorik olarak, hedefin, "yakalanacak ana halka"nn ve "acil grevler"in, "minima program"n tanmlanmas bakmndan, bizim yakn olduklarmz, "Ulusalc Sosyalistler" veya ulusalc olmadklarn iddia etmekle birlikte "sosyalizm"i veya "anti kapitalizm"i, "anti emperyalizm"i, "snf" veya "emek eksenli politikalar" ne srerek bu demokratik grevleri fiilen ikinci plana itip bunlardan kaan ve dolaysyla bu askeri brokratik oligarinin nesnel olarak yedei olan sosyalistler deil; nesnel olarak ulusalc (i Partisi ve TKP gibi kimileri znel olarak da ulusalc olan) sosyalistlerin kendilerine saldrmay spor haline getirdikleri liberallerdir. Ulusalc Sosyalistler liberallere sosyalizme saldrd iin veya yeterince anti -emperyalist olmad iin vs. saldryorlar veya onlar bu nedenle eletiriyorlar. Bizim liberallere eletirimiz, hi de onlarn sosyalizme saldrlaryla ilgili deildir. Elbette liberaller sosyalizme saldracaklardr, tanm gerei, eyann tabiat gerei byledir bu. Ama keke sosyalizme saldrsalar. "Keke" diyoruz, nk onlarn sosyalizm diye bildikleri, sosyalizmle ilgisi bulunmayan, brokratik stalinist rejimler; bu brokrasinin ideolojisi ve pratiklerinden oluan stalinizmdir. Onlar aslnda stalinist rejimlere ve stalinizme sosyalizm diye saldrarak, bu rejimleri ve

111

stalinizmi sosyalizm diye savunan Stalinistlerle ya da ulusalc sosyalistlerle ayn sosyalizm anlaynda anlatklarn ele vermektedirler. Bu anlamda liberallerin, sosyalizm anlaylar bakmndan, saldrdklar stalinistlerden bir farklar da yoktur. ya da bu nerme tersinden yle de formle edilebilir: Stalinistlerin ve byk lde onlarla da akan ulusalclarn sosyalizm anlaylaryla liberallerinki zdetir. Zaten tam da bu nedenle, eski stalinistler (Nabi Yac, Oya Baydar, Oral allar vs. , vs.) temeldeki bu metodolojik yaknlk ve zdelikleri nedeniyle kolayca liberal olabilirler, bir zamanlar, sosyalizm idealinin itibarl olduu yllarda da liberallerin kolayca stalinistler haline dnmeleri gibi. TKP, TSP, TP ykselilerinin ardnda aslnda bu ak vard. Liberaller keke, gerekten sosyalizme saldrabilseler ve saldrsalar, o zaman gerek sosyalizmin tartlmasna yol aarlar ve niyetleri ne olursa olsun muazzam devrimci bir i yapm olurlard. Bu gn yaptklar i ise, stalinistlerle su ortakl iinde sosyalizmle ilgisiz dnce ve davranlar sosyalizm olarak pazarlamaktr1. Ama bu eyann tabiat gereidir ve burada esas tartmak istediimiz sorun bu deildir. Biz liberalleri, kapitalizmi savunduklar iin deil, tutarl demokratlar olmadklar iin eletiriyoruz. Hatta kapitalizm iin en ideal koullar en tutarl demokrasi salayabileceinden, onlar kapitalizmi bile doru drst savunmamakla eletirdiimiz sylenebilir. Biz liberalleri demokrasiyi gndemin bana aldklar iin deil, bu konuda onlarla tamamen anlayoruz, demokrasi uruna mcadelede sahte hayaller yaydklar ve yaydklar bu sahte hayallerle bu mcadeleyi zayflattklar iin eletiriyoruz 2. Liberallerin ve AKP'nin nasl bir mekanizmayla Askeri Brokratik Oligarinin bir destekisi olduunu grelim. *

Korkularn geree dayanp dayanmadklar deil korku olarak gereklikleri nemlidir

Trkiye'de en az anlalar temel konu, Krt sorununun zmnn, ehir orta snflar ve Alevilerin bu zme kazanlmasndan, onlarn bu ynde aktif desteinden veya en azndan hayrhah bir tavra ekilip tarafszlatrlmasndan geer. Bu olmadka hi kimse Askari Brokratik Oligarnn onu tecrit edemez ve direncini kramaz. nk bu tabakalar, Askeri

Bunun daha spesifik bir biimi, 68'lerin devrimcilerini ittihat olarak tanmlayarak 68'lerin o muazzam devrimci ykseliini bu gnk ulusalclkm gibigsteren ulusalc sosyalistlerle ayn 68 kavraynda bulumaktr. Deniz'i bir ulusalc gibi gsteren ulusalclar ile liberaller ayn madalyonun iki yzdrler. rnein bir Mustafa Zlkadirolu ile bir Rasim Ozan Ktahyal arasnda bu bakmdan bir fark yoktur.
2

Tabii burada bir ant parantez olarak unu belirtelim ki, liberal var liberalcik var. Bir tarafta radikal bir demokrasi anlayna daha yakn Ahmat Altan gibileri, dier tarafta plebiyen Krt zgrlk hareketine kar gizleyemedii bir dmanl srekli syleileri iin setii kiilerden sorduu sorulara kadar her davranyla da vuran Nee Dzel gibiler var. Biz burada lib eraller derken, genel ortalamay ya da daha dorusu tipik zellikleri ele alyoruz.

112

Brokratik Oligarinin, onun siyasi ifadesi olan CHP'nin en byk desteini ve kitle temelini oluturmaktadr. Yzyln banda srlen ve katledilen Rum ve Ermeniler gibi bir yaam tarz olan, yani nasya-Akdeniz uygarlk alannn byk ve birbirinin mirass Roma, Bizans, Osmanl imparatorluklarnn ehir kltrnn Trkiye'de yaayan son temsilcileri olan ehir orta snflar (ki bunlarn bir ksm ayn zamanda Trkiye'nin gerek egemeni Askeri Brokratik Oligari ile i iedir), ve Orfeusuluk, Hristiyanlk, Manicilik, Paulikanlk ve Alevilik biiminde varln srdrm Anadolu ve Balkanlarn neolitik ortaklamac ky komnnn heretik geleneinden gelenler, politik slam ve AKP'nin artan gc ve etkisi karsnda tam bir panik iinde bulunuyorlar. Onlar bu korku ve panik duygusuyla Genelkurmay'n ve askeri brokratik oligarinin yedei durumuna dyorlar. Bylece Askeri Brokratik Oligari, hi de kmsenemeyecek militan; etkisi gerek eitim dzeyleri ve mevkileri, gerek ehrin modern toplumun sinir merkezleri olmas nedeniyle, nfus iindeki oranlarndan ok daha byk, en azndan nfusun te veya drtte birini oluturan (ki CHP'nin ald oy da aa yukar bu aralkta oynar) bir kitle desteine sahip bulunuyor ve bunu koullar uygun olduunda mobilize edebiliyor. Bu korkunun hakl ya da haksz olduu ayr bir sorundur ama bu korku var ve bu tabakalar yaam tarzlarnn ve kltrlerinin tehdit altnda olduuna inanyorlar. Bu korkunun hakl sebepleri olup olmadnn somut politika asndan bir anlam yoktur. nsanlar kendilerini bask altnda hissediyorlar veya korkuyorlarsa, bu neredeyse nfusun te veya drtte birlik bir kesimini kapsyorsa, yaplabilecek olan bunu veri olarak ele almak politikalar ona gre belirlemektir. Bu korku, bu panik snfsal imtiyazlardan ziyade yaam tarzna, kltre ve inanlara ilikindir. Bu kadar geni bir kitlenin egemen snf olmad ve olamayaca, esas olarak iinde hi de kmsenmeyecek lde geni bir ii ve yoksul kesim bulundurduu en sradan gzlemle bile grlebilir. Bu korkunun gereksiz olduu, temeli olmad ynndeki her argmana bu kitlenin kulaklar tkaldr. Aslnda yaam tarznn tehdit altnda olduu duygusu ve korkusu olmad koullarda dinleyebilecei ve kabul edebilecei hibir argman artk dinlememekte ve kabul etmemektedir. rnein, trbann aslnda mslman topluluktaki kadnn modern ehir hayatna katlmasnn bir arac olduunu, bir yanyla elbette Mslman erkein ve Mslman burjuvazinin kadna kar bir basksnn ifadesi olduu kadar, Mslman kadnlarn evden kp zgrleme ve toplum hayatna katlabilmek; erkekleri kendi oyunlarna getirip kendi silahlaryla vurabilmek iin igdleriyle gelitirdikleri bir sava stratejisi olduunu sylediiniz, bunu rneklerle desteklediiniz zaman, aslnda normal koullarda bunlar dinleyebilecek, hatta kabul edip mslman kadnlar bu yolda destekleyebilecek, yani onlarn ba rtsyle okullara gitmelerini bile destekleyebilecek olanlar, bir kirpi gibi ilerine kapanmakta, bunu anlamak istememektedirler; byle bir destein bir oyuna gelmeyle sonulanmasndan

113

korkmaktadrlar. Bu durumda, argmanlarn, ikna abalarnn hibir anlam bulunmamaktadr. Korkunun olduu yerde akl durur, korku belirler insanlarn davranlarn. Bu kitle, kendilerinin nfusun daha kk bir yzdesini oluturduklarn bildikleri iin, demokrasi ve seimler sistemi iinde aznlkta kalmaya mahkum olduklarn grdklerinden, bu zaaflarn dengeleyecek gc, ayn zamanda sk ilikiler iinde bulunduklar ve benzer bir yaam tarzn paylatklar Askeri Brokratik Oligaride bulmaktadrlar ve ona her trl destei sunmaya hazrdrlar. Bu psikoloji ya da konumlanma kendini en veciz biimde "Darbe olur ve ordu gelirse on yl geri gideriz, ama eriat gelirse yz yl geri gideriz" szleriyle ifade etmektedir. Bu basit bir demagoji delidir, bu kesimlerin iinde bulunduklar aresizlik ve zkaya skmlk psikolojisinin ifadesidir. arisizlik ve keye skmlk duygusunun nasl intiharvari bir saldrganlkla sonuland ise bilinir. Yani eriat tehlikesi olduuna inanmasalar cuntalara kar durmaya hazrdrlar, nk bizzat o szlerinde cuntalarn lkeyi birka on yl geri gtreceini de sylemektedirler. Tek tek konuulduunda, bu kitleyi oluturanlar aslnda potansiyel olarak AKP'ye oy verenlerden ok daha geni ve radikal demokratik tedbirleri desteklemeye de eilimlidir. Peki bu durumda soruna nasl yaklamak gerekir? Bu kitleyi, korkularn byle ifade ettii iin demokrasi dmanl vs. ile sulamak veya onlar kimi argmanlarla byle bir tehlike olmadna ikna etmeye almak, gerek sorunlara gzleri kapamak olur. bu korku ve panigin kendisini bir gereklik olarak alp ona uygun politik cevaplar vermek gerekir. Bu durumu nasl ele almak gerektiine ilikin olarak yle bir r nek verilebilir. Bir tarihte bir erkez bana "erkezlerin ulusal bir bask altnda olduunu kabul ediyor musun?" diye sormutu. Benim cevabm da yleydi: "Kendilerini erkez olarak grenler, ulusal bask altnda olduklarn hissediyorlar ve kendilerini yle gryorlarsa yledirler". Bir erkez kendisinin ulusal bask altnda olduu hissine sahipse, hayr sen ulusal bask altnda deilsin diye ona argmanlar getirmek anlamsz olur. O kendini yle hissediyorsa yledir. Yaplacak i, ona bu hissi veren olgular ortadan kaldrmaktr. Bu yaklam btn uluslara, btn dinlere, btn kltrlere, btn cinslere uygulanabilir. Ama o bask hakl grlyorsa o ayr bir sorundur. ehir orta snflar ve Aleviler de, kendilerini byle bir tehdit altnda hissediyorlarsa yledirler. Onlara byle bir tehdit yok demenin bir anlam yoktur ve doru bir tavr deildir. Yaplmas gereken bu tehdit duygusunu yaratan koullar ve olgular ortadan kaldrmlaktr. ehir orta snflar ve Aleviler, elbette u an yaam tarzlaryla henz ak bir bask altnda deildirler ama bu yaam tarzn savunan etkili bir gcn, rnein ordunun gcnn, bir

114

dengeleyici unsur olarak bulunmad koullarda, pek ala tpk bu gn trbanl kzlarn urad basklar gibi bir baskya, bu sefer bu yaam tarzn srdrmek isteyenlerin hem de sadece devlet araclyla deil bir de kitle desteiyle (mahalle basks) urayacaklar ve bunun ounlua dayand iin, ok daha da boucu bir bask olaca da kesindir. Bu anlamda u an aktel bir tehlike grnmese de, bu kesimlerin korkular pek de temelsiz deildir. Kald ki, bu tehlike bu gnk ehlilemi biimleriyle politik iktidardan pay isteyen politik slamdan da gelmeyebilir. nk Trkiye'deki politik slam, burjuvazinin politik slamdr ve radikal deildir. Trkiye'de radikal, plebiyen bir politik slam damar ok gl deildir. Dny pazar iin retim yapan "Anadolu kaplanlar"nn iine gelmez bylesi "huzur ve skunu" bozacak radikal davranlar kkrtmak. Ancak Trkiye gibi, istikrarsz ve yoksul ve zengin arasndaki uurumun ok derin olduu bir toplumda, ani bir ekonomik kriz, yoksul kitlelerin ve alt snflarn hzl bir radikallemesine yol aabilir. Alt snflarn radikallemeleri, bir Fransz devriminde, bugnk Krtler arasnda veya 70'lerin Trkiye'sinde olduu trden, ille de demokratik hedeflerde bir radikalleme ile sonulanmayabilir; pek ala faizme benzeyen biimler de alabilir. Faizm de kk burjuva kitlelerin ve ii snfnn alt kesimlerinin hzla radikallemeleriyle ykselie gemiti 1929 byk buhrannn ortaya kard koullarda 1930'lar Almanya'snda. Ve bu gnk dnyann ideolojik ve politik atmosferinde esas gl olan olaslk budur. Ayrca yoksul ve alt kesimlerin zgrlk bir programa ynelmeyen radikallemelerinin he r zaman zellikle, nispeten daha st toplum kesimlerinin giyim ve yaam tarzlarna ynelik saldrlarda ortaya kt da bir sr deildir. Dolaysyla Trkiye gibi istikrarsz ve yoksullarna belli bir refah dzeyi salamaktan uzak bir lkede, yoksullarn ani bir radikallemesi kendini modern batl ehir hayatnn sembollerine kar bayraklarla donanm olarak, onlara kar slam ve eriat bayrakl bir hal seferine dnebilir. ehir orta snflar ve Alevilerin korkularnn ardnda, bu olasln varl da ok ciddi bir yer kaplamaktadr ve hi de temelsiz deildir. Ama nedeni ne olursa olsun ortada bir korku var ve bu korku nedeniyle ehir orta snflar ve Aleviler, Askeri Brokratik oligaride bu tehdide kar bir garanti grmektedirler ve onu desteklemek iin her eyi yapmaya hazrdrlar. Bu nedenle Ergenekon davasn da Politik slamn ya da AKP'nin tek garanti grlen bu gcn dilerini skmeye ve kendilerini korumasz brakmaya ynelik bir komplosu olarak grmektedirler. Bunu herkes evresinde grebilir. Ben rnein bizzat Annemde bunu gryorum. Atk 85'lerinin ortalarna gelmi, inanl bir Mslman ve ok radikal bir demokrat olmasna ramen, bann kapatlaca ve eriat gelecei korkusu, onun her soruna gzn kapamasna yol amaktadr. Aslnda rnein Krtlerin haklarn en herkesin telaffuz etmekten korktuu biimleriyle bile desteklemeye hazrdr. Tam bir fikir zgrl ve rgtlenme zgrln savunmaya hazrdr. Hette eriat tehlikesine inanmasa, trbanl kzlarn okula gitme haklarn da savunmaya hazrdr. Ama bu korku yznden btn bu sorunlara kulaklarn tkamakta,

115

hibir argman iitmek istememektedir. Nedeni ne olursa olsun bu durum bir veridir. Ve bu durum Trkiye'deki demokrasi mcadelesinin kitlenmesinin en nemli nedenlerinden biridir. Ve aslnda demokrasi mcadelesinin saflarnda yer alabilecek devasa bir g, bu korku nedeniyle demokrasiye dman bir konumda bulunmaktadr. CHP'nin bandaki Baykal'n temsil ettii gericilik biraz da bu korku sayesinde orada durabilmektedir. Bu durumlarda argmanlar deil ancak ve ancak somut iler, somut politikalar, davranlar, paradigma alt st olular bu amazdan kmay salayabilir. Bu durumu, Genelkurmayn ve Ergenekonun manplasyonlaryla ve propagandasyla olumu bir durum gibi grmek ve gstermek, sorunu hi grmemek, ya da slamc yazarlarn, Fehullahlarn ya da kimi Liberallerin gzyle grmek olur. ehir orta snflarn, Alevileri bu amaza mahkum edenler bizzat slamclar, Fethullahlar, AKP'dir. Yani slamc burjuvazidir. Bu mahkum ediin kendisi bizzat AKP ve islamc burjuvazinin demokrasi istemediinin, aslnda gl devletten yana olduunun, sorununun sadece askeri, brokratik, pahal, gerici devlet iktidarndan daha byk bir pay peinde olduunun en byk kantdr. *

AKP Demokratikleme stiyor mu?

Liberaller, AKP'nin demokratikleme istedii ama buna msaade edilmedii ya da Krt zgrlk Hareketinin varlnn onlarn bu yndeki giriimlerini engeledii gibi bir dnceyi ve varsaym tm yazlarnda ifade ediyor lar. Buna karlk biz, bugn AKP'nin temsil ettii toplumsal glerin, yani zellikle Anadolu Burjuvazisinin, demokratikleme deil, bu gerici, askeri, brokratik, baskc mekanizmay korumak, onun kontroln ele geirmek istediini; iktidardan gnein altndaki yerine uygun bir pay istediini; liberallerin, bu ama iin yaplm kimi taktik manevralar demokratikleme amacym gibi grp pazarladklarn ve demokratikleme mcadelesini zayflattklarn yazyoruz. Elbette biz, Trkiye'nin gerek egemeni Askeri brokratik Oligari'nin bu egemenliinin tasfiyesinin en nemli ve birinci sorun olduunu sylyoruz. Ama AKP'yi bizzat bu egemenliin srdrlmesinin olmazsa olmaz olarak da gryoruz. Liberallerdern farkl olarak diyoruz ki: Trkiye'de Askeri Brokratik Oligari ve Politik slam ayn madalyonun iki yzdrler ve varlklarn srdrmeleri iin birbirlerine muhtatrlar. Dolaysyla ikisi de gerek bir demokratiklemeye kardrlar. Btn gelimeler ve olgular bu dediklerimizi dorulamaktadr. Buna karlk liberaller AKP'nin konjonktre uygun manevralar karsnda cokunluklar ve hayal krklar arasnda bir sarka gibi sallanmaktadrlar.

116

AKP Neden Gerek bir demokratikleme steyemez

Biz AKP'nin demokratik hedefleri olmadnn ve olamayacann nesnel nedenlerini de yle koyuyoruz: Burjuvazi, ta 1848 devrimindeki ihanetlerinden beri tarihe kesin olarak tasdik edildii gibi, demokrasinin ezilenlerce kendisine kar bir silaha dntn grd iin, artk demokrasiden korkan, demokrasi dman ve gerici bir snftr. O gericiliini aydnlanmann demokratik ulusuluunu terk ederek; onun yerinebir rka, soya, dile, dine dayanan ulusulua geerek; ayn zamanda askeri, brokratik ve militer olmayan, iktidarn her dzeyde seilmi temsilcilerin elinde olduu Ucuz Devlet hedefini terk ederek, merkezi, brokratik ve pahal Gl Devlet'i onun yerine koyarak gstermektedir. Ama Trkiye'de buna ek olarak, Burjuvazi, Hristiyan ahalinin katliyle ve srgnyle "ilk sermaye birikimi"ni yapp ortaya km bir snf olduu iin (ve tam da bu nedenle politik slam bayrak yapt ve yapabildii iin) bu gerici ve anti demokratik karakterin, ifte kavrulmu gericilik3 olduunu da sylyoruz. Tam da bu nedenle burjuvazi, Demokrasi deil slam bayrayla ortaya km ve yllarca ideolojik ve programatik hazrln byle yapmtr. Btn bu nedenlerle liberalleri, AKP veya Anadolu Burjuvazisi hakknda sahte hayaller yaymakla itham ediyoruz. *

AKP'nin somut politikalar

AKP'nin somut politikalar btn bu sosyolojik tespitleri dorular. AKP'nin bandakiler gerektiinde, en ince dengelere dayanan politikalar izleyebiliyorlar. yani kavraylar ve zekalarnda bir sorun yok. Eer AKP, liberallerin grd veya gstermek istedii gibi, bir para demokratik bir karaktere sahip olsa, yani u askeri, brokratik, krrtasiyece, keyfi merkezi, pahal ve gl devleti korumak ve ondan pay almak deil; bu cihaz tasfiye etmek ve onun yerine demokratik ve ucuz bir cihaz geirip bir demokratikleme salamak gibi bir hedefi olsa; yani u askeri brokratik oligarinin egemenliini gerekten kaldrmaya ve onun yerine bir parack demokratik bir dzen getirmeye niyeti olsa, daha dorusu bu ynde snfsal bir eilimi olsa, ehir orta snflar ve Alevilerin bu korkular karsnda, brakalm bu ynde daha nceden bir hazrlk ve demokratik ideolojik ekillenme olmamasn bir yana, sadece her hangi bir mcadeleye girmi gcn ya da insann igdsel olarak grebileceini grp
3

Burada unu not edelim ki, AKP'nin veya burjuvazinin gericiliinden sz ederken kullandmz gericilik kavram ile Kemalistlerinkini de kartrmamak gerekiyor. Bizim gericilik kavrammz demokratiklikle ve halklkla zdetir. Kemalistlerinki ise anti demokratizmi merulatrmann aracdr; metodolojik olarak da Pozitivist bir dzgn dorusal ilerleme anlayna dayal, o ok sevdiklerini syledikleri "bilim" d bir kavraytr.

117

yapabileceini yapar. Nedir bu yaplabilecek olan? Madem ki ehir orta snflar, modern batl hayat tarzna alm olanlar ve Aleviler bylesine bir korku ve panikle adeta domuz topu olmular, her eyi yapmaya hazr durumdalar, o halde bunlarn bu korkularn izale etmek, onlar tarafszlatrmak, bylece Askeri Brokratik Oligariyi bu geni kitle desteinden yoksun brakmak gerekir. Bu korkuyu gidermek iin yaplabilecekler de aslnda ok basit ve temel bir takm demokratik tedbirlerdir. rnein diyanetin kaldrlmas, imam hatiplerin kapatlmas, okull ardan din derslerinin kaldrlmas, btn cemaatlerin dinsel grevleri, eitimleri vs., kendi gnll balaryla yapmas. Devletin grevinin sadece bu haklar garanti altna almak olmas. Yani gerek bir laiklik. Bu kadar basit. Ve btn bunlar iin, yasa bile gerekmemektedir. Bakanlar kurulu kararyla bile btn bunlarn ou yaplabilir. Bunlar yapld an, bu gn Genelkurmayn, Ergenekonun yedei durumuna dm bulunan nfusun yzde yirmibe veya otuzuna yaklaan, CHP'ye ve Baykal'a mahkum olmu, dar be destekiliine bile raz olmu bu geni kitle, bir anda rahatlar, hatta bir sonraki seimlerde AKP'yi Trkiye tarihinde grlmemi bir yzdeyle tekrar iktidar bile yapabilir. O zaman bu geni kitle, eriat gelir, sokaa kamaz oluruz, bu kltrmz srdremeyiz korkularn att iin, ba rtl kzlarn niversiteye gitmeleri zgrlnn de en byk savunucusu haline gelebilir. Herey bu kadar basittir aslnda. Bunu yapt an askeri brokratik oligari btn yedeklerinden tecrit olaca iin, onun egemenliine ve gcne son verecek btn tedbirler birbiri peisra kolaylkla alnabilir. Keza Askeri Brokratik Oligarinin kitle destei kaybolduunda bu gler "Krt sorunu"nun zm iinz de en cesur admlard bilekolaylkla atlabilir hale gelir. Ayrca Krtlerin de desteini alan byle bir hkmeti ve snf kimse yerinden kmldatamaz. AKP'nin bandakiler bunlar grmeyecek ve akl edemeyecek kadar kr, esneklikten yoksun, kvraklktan yoksun politikaclar deildir. Ama nedense bu ynde en kk bile adm atmamaktadrlar. Ama AKP bunu yapmyor ve yapmayacak. nk bunu yapt an gerek bir demokratiklemenin de yolunu aar, o andan itibaren o gelien demokratik ortamda Trkiye'nin btn ezilenleri, yoksullar ve iileri hzla rgtlenip kendi karlarn korumaya demokratik bir kontrol oluturmaya balarlar. O zaman ise, iktidar, arpalklar vs. hepsi kaybolmaya balarlar yava yava. O zaman Trkiye'de sadakaya; avane, kliyan ilikilerine dayanan bu arkl sistemin yerine, haklara dayanan, modern toplumda rgtl bir ekilde karlarn savunan toplumsal gruplara dayanan az ok bat lkelerindeki gibi bir toplumsal yap yerlemi olur. Ama AKP byle yapmayarak ve yapmaktan korktuu iin, Genelkurmay'n en azndan yzde
118

yirmi belik militan bir ehir orta snflar ve Aleviler desteini garantilemesini salamakta, onun egemenliini srdrmesinin arac olmaktadr. Dier bir ifadeyle Genelkurmay'n da, Askeri Brokratik Oligarinin de egemenliini srdrebilmek iin, AKP'ye ihtiyac vardr. AKP korkusu ve sopas olmasa, o ehir orta snflarn ve Alevileri kendi yedei olarak alna tkamaz. *

Nesnel Destein Kendi Dinamii

Ama burjuvazinin korkusunun sonular sadece bu noktada kalmaz, onun da kendi i dinamii vardr. AKP demokratik olmad, politik slam araclyla ehir orta snflarn Askeri brokratik oligariye mahkum ettii iin, brakalm demokratiklemeyi bir yana, gerek hedefi olan, kendisinin bu gl devlete ortak olma ve iktidardan pay alma hedefine bile ulaamaz. Bu sre, sadece AKP bir sre sonra ypranmaya balayaca, iktidar arpalklar yozlamay hzlandraca iin gereklemez. imdiden AKP'yi desteklemi yoksul Mslman kesimler AKP'den uzaklamakta ve eletirileri giderek daha yksek sesle ve dehe radikal tonlarda kmaktadr. Ama sorun sadece bu deildir. Bizzat AKP'nin kazand baarlar ve yaptklar, Askeri brokratik oligarinin, AKP'nin yapamad n yapacak ve AKP'yi tecrit edecek, bir esneklik kazanmasna ve kendini yenilemesine yol aar. Bu biraz mikroplarla antibiyotiklerin ilikisine benzetilebilir. Nasl 28 ubat, Saadet Partisinin sonunu getirdi ve politik slamn kendini yenileyerek daha geni ve esnek AKP'ye dnmesini ve onun iktidarn saladysa; bir sre sonra, bizzat Ergenekon tevkifat da, askeri brokratik oligari iindeki, en oven, mafyalam, gerici kesimlerin tasfiye ederek ve gten drerek, daha reformcu ve esnek kesimlerinin etki ve gcnn artmasnn, buna bal olarak seslerinin de daha gr kmasnn yolunu aacaktr. Yani nasl politik slam, Askeri brokratik Oligarinin 28 ubat sopas ile kendini yenileyebildi ise, Askeri Brokratik Oligari de AKP'nin Ergenekon sopas ile kendini yenileyecektir. Aslnda olan tam da budur. Bu eilim imdiden grlebilir. rnein Baykal'n "Alm"lar tam da bu srecin, bu eilimin grnmleridir. AKP, ehir orta snflar ve Alevilerdeki korkular ortadan kaldrmak iin kln bile kprdatmazken, en kk bir demokratikleme ve gerekten laikleme admn gze alamazken, CHP ba rtllerdeki korkuyu ve n yarglar kaldrma yolunda kk balanglar yapmaktadr. Keza son olarak Krt sorununda Baykal'n syledikleri, benzer bir dnmn Krt sorununda da baladn gstermektedir. Yedinci Ok gibi siteler de bu eilimin yansmalardr. Yani bir sre sonra bu gnk roller tam tersine dnebilir. Askeri Brokratik oligari, pek ala Mslmanlar tarafszlatrarak, daha gerici Irakl Krtlere dayanarak "Krt Sorunu"nu

119

"zmeye" kalkan AKP karsnda, daha modern ve laik Krtlerle ittifaka girerek AKP'yi tecrit edip, etkisizletirerek, kaybettii mevzileri tekrar geri alabilir. Hatta bunun iin 27 Mays gibi bir darbe yapmasna bile gerek olmayabilir. Bylece ok partililie geiin ve 27 Mays'n yol at trden, egemenliini en azndan bir eyrek yzyl daha srdrmeyi salayacak dzenlemeleri yapabilir. *

Avrupa Birlii Neden Trkiye'yi ye Yapmaz?

Liberallerin yayd ikinci hayal, Avrupa Birlii'nin Trkiye'nin demokratiklemesini istedii veya Avrupa Birlii hedefinin Trkiye'nin demokratiklemesini salayaca hayalidir. Buna karlk biz, Avrupa Birlii'nin Trkiye'de demokratikleme istemedii gibi, Askeri ve Brokratik oligariyle nesnel bir kar ortakl iinde bulunduunu yllardr yazyoruz 4. Avrupa Birlii'nin Trkiye'nin demokratiklemesine kar olmasnn nedeni de, onun var olu nedeni ve jeopolitik karlardr. O her eyden nce Amerika'ya kar ncelikle bir ekonomik bir rekabet gc oluturabilmek sornra da bunu bir politik ve askeri rekabet gcne dntrebilmek; ABD'nin ipoteinden kurtulmak iin kurulmutur. Ve bu yolda Avrupa, Amerikaya kar bir denge oluturabilmek iin, ta de Gaulle'den beri Rusya ile ittifaklar kurmak zorundadr. Rekabet ve Jeopolitik onu buna zorlamaktadr. Buna karlk Trkiye Rusya'nn gc ve etki alan karsnda, tam da Avrupa Birlii'nin Rusya'yla ittifaklar kurmak zorunda olmas nedeniyle, Amerika ile bir ittifak ve denge kurmak zorundadr. Trkiye kk bir lke olsayd, Avrupa Birlii asndan ok byk bir sorun oluturmazd bu konumlanlar. Ama Trkiye byk bir lkedir ve nfusu da ok byktr. Bu byklkte bir lke, Avrupa Birlii iindeki btn dengeleri alt st eder. Avrupa Birlii iindeki bir Trkiye ngiltere ve dier dou Avrupa ve Akdenizin kimi lkeleriyle birlikte, ABD'nin Avrupa birliine egemen olmas, Avrupa Birlii'nin ABD'ye kar bir politik ve diplomatik arlk gelitirememesi, sardece iktisadi ve mali bir birlik olarak kalmas demektir. Bu ise tam da ABD'nin istedii Avrupa Birlii'dir. Bu nedenle ABD Trkiye'nin Avrupa Birlii'ne girmesinin en byk destekisidir. te yandan Avrupa Birlii de bilmektedir ki, demokratiklemi bir Trkiye'nin Avrupa Birlii'ne girmesini engellemek g olur. Bunun iin de Trkiye'nin demokratiklemesine omak sokmak, Avrupa Birlii'nin hedefleri ve stratejik karlar gereidir. Trkiye'nin byklkleri ve Avrupa Birlii iindeki, ngiltere gibi ABD mttefik ve uzantlar dikkate alndnda, bu Trkiye'nin Avrupa Birlii'ne girmesinin Alman - Fransz ekseninin
4

Elbet Avrupa Birli iinde farkl eilimler olduunu biliyoruz. Ama esas olarak Avrupa Birlii demek, Alman-Fransz ekseni demektir ve aslnda Fransa'y ne srerek arkada libero oynayan ve Hitler gibi bir " Avrupa Kalesi" oluturan Almanya demektir. Almanya'nn bu duruu belirleyicidir.

120

kontrol kaybetmesi ve ABD ngiltere ekseninin Avrupa Birliinin kontroln ele geirmesi anlamna geleceine gre, Trkiye'nin Avrupa Brilii'ne girmesi sorunu, aslnda ABD ve Almanya arasndaki emperyalist rekabete ilikin bir sorundur. Son durumada, bu mcadelenin sonucu Avrupa Birlii'ne girip girmemeyi belirler. Liberaller, demokrasi istedii ynnde hayaller yaydklar burjuvazinin isteksizliini ve yalpalamalarn grnce, Krt zgrlk hareketinin plebiyen demokratik karakteriyle de uyuamadklarndan, demokratiklemeyi Avrupa Birlii'ne giriin bir yan rn olarak elde etmeye alrlar. Ama tam da byle yaparak, deklare ettikleri demokrasi amacn torpilleyen ikinci bir intihar politikas izlemi olurlar. Sahte hayaller yayarak demokrasi mcadelesini zayflatrlar. Biz ise, demokratiklemeyi Avrupa Birlii'nin normlarna ve basklarna balamann tam da demokratik mcadeleyi zayflatt ve sahta hayaller yaydn; Avrupa Birlii'nin btn yaptklarnn aslnda demokrasi mcadelesini zayflatmaya ve Trkiye'yi Avrupa Birliine giremez durumda tutmaya ynelik olduunu anlatmaya alrz. Eer Avrupa Birlii Trkiye'nin gerekten demokratiklemesini istese, Trkiye'deki biricik ciddi demokrasi gc olan Krt zgrlk Hareketini destekler, calan' Trk devletine teslim etmezdi. Avrupa Birlii ise, Krt zgrlk hareketinin en byk dmandr ve ortadoudaki en demokratik, halkc ve rgtl bu harekete kar Barzanilerin, Talabanilerin destekisidir. Liberaller de, tpk Avrupa Birlii ve AKP gibi, Krt hareketi iindeki en modern, e n plebiyen, en zgrlk, en demokratik ve gerici bir milliyetilikten uzak Krt zgrlk Hareketine kar, en gerici, en milliyeti, en demokratik, en st snflara dayanan Barzani, Talabani ve onlarn benzerlerini ve paralellerini desteklemektedirler. te tam da bu nedenle ve tam da byle yaptklar iin, demokrasi mcadelesini baltalamaktadrlar. *

Avrupa Birlii Konusunda Ulusalc Sosyalistler ve Demokratik Sosyalistler

Dier o szmona "anti emperyalist", "anti kapitalist" vs. sosyalistlerden farkl olarak biz Avrupa birlii'ne girmenin Trkiye'de refah ve demokrasiyi gelitirmeyeceini sylemiyoruz. Aksine, Avrupa Birlii Trkiye'yi gerekten almak istese ve alsa bu otomatikman belli bir demokratikleme ve refah salar. Eer Avrupa Birlii Trkiye'yi almak istese, bir zamanlar Portekiz, spanya ve Yunanistan'a yapt gibi kendi normlarn dayatp, gereken politik gleri destekleyip, Eurolar da aktsa, Trkiye'nin tpk o Akdeniz lkeleri gibi olabileceini ve bunun da Trkiye'deki insanlarn byk blmnn umut ve beklentileriyle uyutuunu sylyoruz. Biz olgulara gzlerini kapayanlardan deiliz. Yani Trkiye'nin o ulusalc sosyalistlerinden farkmz udur. Onlar Avrupa Birlii'ne girmenin Ezilenlerin ve ilerin ekonomik ve demokratik konumlarnda bir iyilemeye yol

121

amayacan syleyerek kar karlar. Biz aksini syleriz. nk Avrupa Birlii demek, sadece burjuvazi demek deildir, Avrupadaki burjuvazi ve ii snf dengesi de demektir. Avrupa Birlii demek, ii snfnn ve modern alarn ii hareketinin demokratik ve sosyal kazanmlar da demektir. Ve bu iiler, bu kazanmlarn daha kt durumdaki (rnein Trkiye'deki) iilerin rekabetine kar korumak iin, kazanmlarn Avrupa Birlii'nin normlar haline de getirmilerdir. Bu normlar Trkiye'nin bugnk gereine gre ok ileri bir sosyal ve demokratik haklar manzumesi demektir5. Ama biz bundan Avrupa Birliine girmek sonucunu karmayz. nk bu son durumada, Trkiye'de yaayan insanlarn yeryznn imtiyazllar arasna girmesi demektir, yeryznden imtiyazlln kalkmas deildir. Bu beyazl yok etme deil, beyazlar arasna katlma demektir. Yani ulusalc bir perspektiften liberallerin Avrupa'ya girmeyi savunmann gerekesi olan Trkiye iin daha ok refah ve demokrasi. bizim iin Avrupalln yok edilmesinin, yani uluslara ve ulusal snrlara sava armzn gerekesidir. *

Askeri Brokratik Oligari Neden Avrupa Birlii'ni stemez

Ama i Snf ve Burjvazi arasndaki mcadele ve dengeyi yanstan bu normlar, ayn zamanda Genelkurmayn, byle bir demokaratik haklar manzumasenin olduu yerde, eskisi gibi devlete ve tm politikaya egemen olamayaca anlamna da gelir. O nedenle Askeri Brokratik Oligari de Avrupa Birlii'ne girmekten karl deildir. O kendisinin iktidarn koruyacak normlar d zel bir konum kouluyla Avrupa Birlii'ni evet demektedir. Ama bu da Trkiye'nin Avrupa Birlii'ne girmesi deil, Avrupa'nn Trkiyeli olmas anlamna gelir. Dolaysyla Avrupa Birlii'ne damga vuran Alman - Fransz karlar ile Genelkurmayn, ya da Askeri Brokratik Oligarinin karlar akmaktadr. kisi de farkl gerekelerle, demokratik bir Trkiye istemezler. Ve ite Avrupa Birlii, tam da bu nedenle, yani sonucu hibir zaman demokrasi olmayaca, Avrupa hakknda sahte hayaller yayda iin, burjuvazinin ve liberallerin politikalarn destekler. Ama liberaller de kendilerine verilen bu destei, kendilerini demokratlar olarak grdkleri iin, demokrasiye verilmi bir destek gibi grerek, yaydklar sahte hayallere daha bir inanla balanrlar. * zetle, biz liberalleri, dier sosyalistlerden farkl olarak, tutarl demokrat olmamakla; tam da
5

Biz bir sosyalistin, Avrupa Birliine girme konusunda, demokrasi ve refah salamayaca iin deil, nk bu olgularla uyumaz, veya tam da bunlar salayaca iin deil, bunlarn imtiyazllar arasna katlmak anlamna gelecei ve imtiyazlar yok etmek hedefiyle elitii iin kar kmas gerektiini; sosyalistlerin Avrupall ortadan kaldrmay, yani her trl ulusal snrlar ortadan kaldrmay hedef almas gerektiini sylyoruz.

122

tutarl demokratlar olmadklar iin, kendi znel niyetlerine ramen egemenliine kar mcadele ettiklerine inandklar Askeri Brokratik Oligarinin gcne ve egemenliine nesnel olarak hizmet ettikleri iin eletiriyoruz. Liberallerin deklare ettikleri amalaryla o amalara ulumak iin dayanmaya altklar gler,stratejiler ve taktikler elimektedir diyoruz. Buna karlk ulusalc sosyalistleri de, "snf", "anti -emperyalizm", "ekonomik talepler", "Sosyalizm" gibi gibi iar ve hedefleri ne kararak fiilen demokratik grevlerden katklar iin, yani hedefleri asndan eletiriyoruz. Ulusalc sosyalisler sadece kaba ulusalclardan ibaret sanlmamaldr. "Demokratik Cumhuriyet deil, Sosyalist Cumhuriyet"; "Emein talepleri"; "Emein politikalar"; "emek eksenli politikalar", "nce snfa gidelim" gibi binbir ince biimi var bunun sosyalistler arasnda. Ve Trkiye'de gl bir demokrasi cephesi bulunmamasnn en byk sorumlusunun sosyalistlerin bu ulusalc karakteri olduunu sylyoruz. En radikal demokratlar olan ve olmas gereken sosyalistler demokrat olmaynca, bir demokrasi cephesinin ekillenecei bir kristalizasyon tohumu bulunmamakta, tm demokratik zlemler buharlap, politik slam, Alevilik, Krtlk vs. grnmler altnda burjuvazinin deirmenine su aktr duruma gelmektedir. Sosyalistlerin demokrat olmad bir ortamda Liberallerin demokrat olmas da beklenemez elbette. *

Trkiye'nin Lassale'clar
Aslnda tavrmz, on dokuzuncu yzylda Almanya'da Marks ve Engels'in izledikleri izginin srdrlmesinden baka bir ey deildir. Ayn izgi yirminci yzyln ilk eyreinde arla kar Lenin ve Bolevikler tarafndan da izlenmitir. Bu izgi, Prusya Yunkerlii ve Burjuvazi karsnda tarafsz deildir. Bu izgi burjuvaziyi Prusya Yunkerliine kar tutarl ve kararl mcadele etmemekle, demokrat olmamakla sular ve kendi demokratik programn ortaya koyar. Bu izgi arlk ve Rus burjuvazisi (Kadetler) karsnda tarafsz deildir. Kadetleri yani Rusya'nn liberallerini, AKP'sini ara kar mcadele etmemekle, onunla uzlamakla, nesnel olarak ona g vermekle sular. rnein, AKP ve Ergenekon tevkifat sz konusuolduunda, "Yesinler birbirini, ikisi de egemen gtr" diyen veya Burjuvaziye kar "anti kapitalist", "Anti emperyalist" bir sylemin ardna snp, askeri brokratik oligariyi ana hedef olmaktan kararak fiilen onun destei durumuna den bir tavr deildir bu. Bu Marks ve Engels'lerin en sert biimde eletirdii tavrn ad Lassale'clktr. Bismark'n veya Almanyadaki Prusyal Bonapartist rejimin yerine Trkiye'deki Askeri Brokratik Oligariyi; korkak, psrk; korkakl ve psrkl nedeniyle henz bir

123

aydnlanmac olduu dnemlerde bile, ideallerini Mzik ve Felsefe gibi en kefi zor biimlerde ifade ederek o devasa Klasik Alman Felsefesi'ni ve Klasik Mziin byk ustalarn (Bach, Mozart, Beethoven vs.) ortaya karm, sonra da bu ideallere ihanet etmi, 1848 devrimini ezilenlerden korkusundan satan "Franfurt Parlamenterleri"ni karm; soya dayanan bir ulusuluu kefetmi Alman burjuvazisinin yerine de, hibir ey karamam Trkiye'deki korkak, politik slam' bayrak yapan AKP'yi veya szmona "laik" burjuvaziyi koyabiliriz. Tpk bugnk Trkiye'nin ulusalc sosyalistleri gibi, esas hedef olarak burjuvaziyi gsterip gerek egemene saldrmayanlar, o zamann Almanyasnda da ii ve sosyalist hareket iinde vard. Lassale rnein, burjuvaziye kar bir anti kapitalizm bayran ykselterek fiilen Bismark' desteklemi oluyordu. Ve onlar bizdekiler gibi, karikatrleri de deildi. Lasale Almanya'da politik bir ii hareketini oluturmu en nemli kiilerden biriydi. O zamanlar Marks ve Engels, Bismarkizmin egemen oldu bir lkede (yani Trkiye gibi Askeri brokratik oligarinin gerek politik iktidar elinde bulundurduu bir lkede) Lassale'n yapt gbi, burjuvaziye ve kapitalizme saldrmay "alaklk" olarak tanmlyorlar ve yle yazyorlard rnein: "Esas olarak bir tarm lkesi olan Almanya'da sanayi proletaryas adna yalnzca burjuvaziye saldrmak ve ky proletaryasnn byk feodal soylular tarafndan ataerkil biimde "sopayla" smrlmesine hi ses karmamak bir alaklktr." (Marks 1865) Marks'n o zaman Almanya iin sylediklerini bu gnn Trkiyesi iin yle formle etmek mmkndr: "Esas olarak ulusun dile, soya hatta rka dayanan bir Trklkle ve bir Snnilikle tanmland bir lke olan Trkiye'de, i snf adna yalnzca burjuvaziye ve emperyalizme saldrmak, Ordu ve Brokrasi tarafndan Krtlerin; Alevilerin ve dier halklarn bask altnda tutulmasna ses karmamak alaklktr." Marks yaasayd, Trkiye'nin 1900'l ve 2000'li yllarnn Ulusalc -Lassalclarna herhalde byle derdi. Ama burada daha da ilgin bir nokta var, Marks, Lassal'n bu politikasn nesnel olarak eletirmekle kalmyor, onun fiilen de Bismark ile bir uzlama yapt kansn da tayordu. Daha sonra arivler aldnda byle olduu da ortaya kmtr bildiim kadaryla. Bismark'la ibirlii yerine bugn Genelkurmay veya Ergenekon ile ibirliini koyarsak pek yanlm olmayz. Yani ortada sadece nesnel bir politik ihanet veya alaklk deil, znel ve bilinli yaplm bir ihanet de vardr. Btn belirtiler bu yn dedir. *

Ordular Sava ve Fikirlerin Savann Temel Fark

Nasl Genelkurmay ile Burjuvazi ayn madalyonun iki yzyse ve birbirlerinin varln meru gsteriyorlarsa, Trkiye'nin liberallere saldrmay i edinmi sosyalistleri ile bu sosyalist karikatr ulusalclar hedef tahtasna koyarak sosyalizme saldrmay i edinmi
124

liberalleri de ayn madalyonun iki yzdrler ve birbirlerinin varlna hakllk kazandrrlar. kisi birden ortaklaa biribirlerini hedef tahtasna koyarak, bizler gibi devrimci ve demokratik grevleri ne koymu sosyalistleri ve baklar susu kumkumasna getirirler. Elbette bizler gibi radikal demokrat sosyalistlerden hareketle sosyalizm fikrine saldrmak ve onun deerden drmek pek kolay deildir. Geri byle davranarak liberaller de kendi amalar aasndan savan yasalarna uymaktan baka bir ey yapm olmazlar. Savan yasas, savaanlarn sava dmannn istedii koullarda deil kendi istedii koullarda kabul etmesidir. Bir dier yasas ise, glerin en irisini dmann en yaralanabilir yerine, en zayf yarna ymaktr. Liberaller asndan, Sosyalizme saldrmak iin bizler iyi bir koul ya da hedef sunmayz nk. Ayrca, sosyalizmin karikatrlerine ve onu toyca savunanlara eletiri oklarn ynelterek ok daha kolay baar kazanlabilir. Ama genel olarak sava sanat asndan geerli olan bu kuraln, demokratik amalar olduunu syleyenler iin geerli olmamas gerekir. Gramsci'nin dedii gibi, ezilen snflardan ya da demokrasiden yana olduunu syleyenler, fikir savanda, askerlikteki savan aksine, rakibin en zayf yerine en byk gle vurmay semezler ve sememelidirler; rakip grlerin en gl, en yetkin savunucularn semelidirler. Hatta bylesi yoksa onu yaratmaldrlar. Ancak byle ezilenlerin geri yanlarna hitap etmeyip, glendirmeyip, o geri yanlarla kar mcadele edebilirler. Yani aslnda liberaller sosyalizme onun karikatrleri araclyla saldrarak insanlarn geri yanlarna hitap etmi ve kendi deklare ettii demokratik amalaryla elimi ol urlar. Ama byle yaparak, burjuvazinin aslnda artk demokratik olmad sosyolojik gereini, yani Marksizmi, bir kez daha kendi davranlaryla dorulam olurlar. Bylece liberaller yanlln syledikleri Marksizmin doruluunu somut davranlaryla somut olarak kantlam olurlar. 25 Mays 2009 Pazartesi

125

Aykr Bir Analiz

Savclarn generalleri tutuklad u gnlerde; ulusalclar kyamet ya da panik, liberaller ve politik slamclar zafer havas iindeyken; ayrntlar arasnda boulmak istemeyen ve oyunun genel gidii ve arlk noktas hakknda daha kubak bir kavraya ulamak isteyen bir satran oyuncusu gibi, olaylara geriye ekilerek uzaktan bakmakta yarar var. Byle zamanlarda, genel sosyolojik ve tarihsel eilimler zerinde durarak, olaylarn, aktrlerin ve atan glerin onlara ykledii anlamlaryla deerlendirmenin girdabna kaplmadan, nesnel anlamlarn aa karmak ve genel gelime eilimini belirlemek daha byk nem tayor. Genel ve tarihsel eilimlere baktnzda ise, u an ok nemli olan veya yle gibi grnen glerin ve eilimlerin aslnda ok da nemli olmad veya grnd gibi olmad ortaya kar. Bunu fizikten yle bir benzetmeyle aklamak mmkn olabilir. Bir tek hcreli yaratk hatta kk bir bcek iin, yer ekiminin hibir nemi yoktur. Ama kk boyutlar ve bu boyutlardaki canllar iin, rnein svlardaki yzey geriliminin, yani atomlar birbirine eken glerin nemi ok daha byk ve hayatidir. Bu nedenle, bakteriler veya kk bcekler iin, ekim gcn alglamayla ortaya km, yukar ve aa gibi kavramlar bir ey ifade etmez. Ama rnein bir fare veya bir fil iin suyun yzey gerilimi artk hesaba bile katlamayacak derecede hibir anlam olmayan bir kuvvet haline gelir. Yerekimi dolaysyla yukar ve aa gibi kavramlar o canl iin hayati bir nem kazanr. Benzeri durum genel ve sosyolojik eilimlerle gnlk politika arasndaki ilikide de sz konusudur. Tarihsel veya temporal boyutlarda ksa ve uzun dnemlerde; topluluklarda kk ve byk boyutlarda benzer ilikiler grlebilir. Bu ksa giriten sonra, iki aykr tespitle balayalm. Birincisi, btn bu gelimeleri her iki taraf da slamc Burjuvazinin veya Politik slamn ve onlarn politik ifadesi olan AKPnin, Askeri Vesayet Rejimine kar bir baars (veya bak asna gre, slamclarn Laiklere kar bir darbesi) olarak grme ve gsterme eiliminde. Ulusalclar ve Laikler; Liberaller ve Politik slamclar, birbirine zt gibi grnen bu iki taraf (ki neredeyse tm egemen basn ve entelektel hayat demektir bu gn) ayn deerlendirmede anlamaktadrlar. Bu bak, olaylarn ardndaki derin deimeleri ve gleri grmemek, o glerin yanslarna gre gelimeleri deerlendirmek olur. Her iki taraf da bu ayn yanl yapmaktadr. Btn bu gelimeler, Burjuvazinin marifeti deildir, her eyden nce i Snf ve Krt zgrlk Hareketinin var oluu ve mcadelesi sayesinde mmkn olabilmitir. Bunu biraz aalm. i snf deyince herkesin aklna Sendikalar, Sosyalist Partiler, Grevler geliyor. Bu ii
126

snfnn sendikalist ve ekonomist alglandr. i snf modern bir snftr, genel eilimlerini bir ekle toplumsal hayatn iinde yanstr ve yanstacak kanallar yaratr. Bu kanallar ou kez hemen grlemeyebilir ve anlalamayabilir. Tipik bir rnek verelim, barts. Altmlarda ve yetmilerde ii snf, uzun sa, spanyol paa ve geni yakal gmlekler ve bunun muadili kadn kyafetleriyle var olan sistem karsnda eilimlerini dile getiriyor, kltrel dnmler yapyor ve siyasete arln CHP ve dier sosyalist parti ve gruplar araclyla koyuyordu. Seksenlerden sonra ise, ayn ii snf ban rterek, Askeri brokratik oligarinin bayrana ve kadnlarn sarya boyanm salarna kar, bartsn bayrak yaparak ve ayn zamanda bu bayrak araclyla kadn sokaa toplumsal hayata katmann baka yollarn bularak; giderek CHP ve dier sosyalist gruplardan uzaklaarak eilimlerini dile getirmeye balad. i snfnn bu eksen kaymas ayn zamanda Saadet ve Refahn al p, ortaya kitlesel AK Partinin ortaya kna da denk gelmektedir. Sendikalist ve ekonomist bir bak as i Snfn bu gelimelerde gremez. Ama daha derine inen bir sosyolojik bak as bunu grebilir. i snf, en byk silah olan oylaryla AKPyi destekleyerek, Ordunun her tehdidi ve darbe teebbsne oylaryla daha gl ve sert cevap vererek, fiilen ordunun siyasi gcn ve hareket alann daraltarak, bu gnk gelimelerin yolunu dedi. i snfnn bu destei ve oylar olmasayd, burjuvazi bu gnk admlar atabilecek ne gc ne de cesareti bulabilirdi. Son gelimelerde dnyadaki politik konjoktrnn uygunluu ve uluslar aras destein de nemi zerine geni yorumlar yapanlarn bu ok temel gcn esas roln grmemeleri anlamldr. kinci byk g ise, politik bir g olan, Krt zgrlk Hareketidir. Krt zgrlk hareketi, liderini bile esir olarak kaptrmasna ramen var olmaya devam etmeseydi. Var olmakla kalmayp, politik mcadelede yeni alanlar zapt etmeseydi. Ve nihayet btn bunlarn yan sra Trk Ordusuna ar askeri yenilgiler tattrmasayd, bu gnk gelimelerin esamesi okunamazd. Burjuvazi, i snfnn ve Krt zgrlk hareketinin piirdii yemei yemektedir imdi ve kendisi yediine gre kendisinin piirdiini iddia e tmektedir. Aslnda Krt zgrlk Hareketi de bir lde i Snf ve Hareketi olarak grlebilir. DTP veya bu hareketin bir derneine giden esas kitlenin airet balarndan kopmu, ehre gelmi modern cretli insanlarn, i Snfnn en alt katmanlarnn bu hareketin omurgasn oluturduunu grr. Sadece biraz daha ruha kyl ama ayn zamanda daha alttaki bir ii snfna dayanmaktadr bu hareket de. Btn zt grnne ramen kadnlarn durumu da iki harekette benzemektedir. ehirlerde veya politik slam iinde, kadnn evden kp sosyal hayata katlmasnn arac olan bartsnn Krdistandaki karl, kadn gerillalarn elindeki Klainkovlar ve cinsel iliki yasaklardr.

127

Krt hareketinde ve politik slamda temel modern snflarn durumlar da farkldr. Politik slamda bayrak burjuvazidedir; politik hareketin ban burjuvazi eker. iler oylar ve bayraklaryla, kltrel kotlaryla onlara destek verirler adaletsizlikleri gidermeleri ve daha geni bir zgrlkler alan salamalar iin. Krt zgrlk hareketinde ise, her ne kadar yeterince ehirli bir ruh egemen olmasa da, nclk bir ekilde iilerdedir, Krt burjuvazisi bamsz bir parti olarak kamamakta, hareketin iinde hem destek hem kstek olmaktadr. Aslnda AKPye oy veren geni ii kitleler ile Krt zgrlk hareketinin ekirdei; Krt zgrlk hareketine hem destek hem de kstek olan burjuvazi ve AKPnin ynetimi birbirine daha yakndr. Bu akmay engelleyen ise, snfsal karlar deil, kltrel ve tarihsel araka planlardr . Olaylara byle baktmzda, Trkiyedeki deiimlerin motorunun i Snf olduu, bu snfn, Politik slam ve Krt zgrlk hareketi gibi politik biimler altnda kendi genel ve tarihsel eilimlerini yanstt grlr. Bunu burjuva sosyologlar da bir ekilde ifade ediyorlar ve Trkiyenin artk bir kyl deil, ehirli ve sanayi toplumu olduundan sz ediyorlar. i snfsz ehirli ve sanayilemi olunamayacana gre, bu i snfnn rolnn utangaa kabulnden baka bir anlama gelmez. Bu iki tespitten sonra bir nc tespit daha yapalm. Askeri Brokratik Oligari, deoloji veya bir Rejim veya bir Politika deildir. Trkiyedeki sosyalistlerin ou, Askeri Brokratik Oligariyi, bir deoloji olarak tanmlama eilimindedir ve Kemalizmle yaplacak bir ideolojik mcadelenin onunla en iyi mcadele arac olduunu sanmaktadrlar. Fikret Bakayadan, smail Beikiye kadar geni bir yelpaze vardr byle. Bunlarn dillerinden drmedii kavram Kemalist deolojidir. Bir de Askeri Brokratik Oligariyi bir takm idari ve hukuki dzenlemelerle ortadan kaldrlabilecek bir Politika veya Rejim olarak tanmlayan genellikle Liberal diyebileceimiz, geni bir kesim bulunmaktadr. Ne var ki ne ideolojik mcadele, ne de politik ve hukuki dzenlemeler askeri brokratik oligarinin toplumsal temeline dokunamazlar. Bu gcn ok salam ve derinlere giden bir toplumsal temeli bulunmaktadr. Bu toplumsal temel, ekonomi d cebir araclyla, art rnn bir blmne el koyulmasdr. Yani znde kapitalizm ncesi bir soygun ve smr ilikisi zerinde var olur bu tabaka. Trkiyede bir zamanlar toprak ilikilerinde feodalizm (Kapitalizm ncesi) aranrd. Tam da modernlemeleri yrten Devlet snflarnn bu modern ncesi smrye dayanan tabaka olduu kavranamazd. Askeri ve Brokratik bu devlet cihaz var olduka, bu toplumsal g var olmaya devam eder. Bu gc ancak radikal ve devrimci bir demokratik program tasfiye edebilir. Yani bu pahal, baskc, brokratik, keyfi cihaz tasfiye olmadan bu gcn ortadan kaldrlmas mmkn olmaz. Dolaysyla bu son gelimelerin bu gcn temellerine hibir ekilde dokunmayaca bellidir.

128

Ayrca Askeri Brokratik Oligarinin kendi iinde, ok uzun zamandan beri, bugnk politika ve yapya kar bir yenileme ihtiyacn dile getiren, ayn kalmak iin deimemiz gerekiyor diyen gl bir reformcu kanat bulunmaktadr. Ve bu i mcadele kimi politikaclarn, subaylarn ve gazetecilerin ldrlmesi gibi ok sert biimlerde de yllardr srmektedir. Eer byle bir kanatn destei ve varl olmasa bu gnk gelimelerin hi birisi olmayabilirdi. ilerin ve Krt Hareketinin darbeleri bu kanadn konumunu glendirmitir. Bu sayede en gizli toplant ve planlar gazete sayfalarna gemitir. Bu durumda, u sonucu kolaylkla karabiliriz. Btn bu tevkifatlar, davalar, askeri brokratik oligarinin gcnn budanmas gibi grnen ve bu ekilde liberallerce alklanan gelimeler nesnel olarak Askeri Brokratik Oligarinin kendini daha modern bir ideoloji ve politikayla donatmas, politika ve ideolojiye egemen fosillerin tasfiyesi ve etkinliinin krlmas, ama ayn zamanda yeniden gcn kazanmak iin stratejik bir ricat; ileriye frlamak iin gerilemesi olarak da grlebilir. yle tersinden bir benzetme belki durumu kavramay kolaylatrabilir. 28 ubat, Politik slamn ideolojik ve politik olarak kesin bir tasfiyesi gibi grlyordu. Ama onun sosyal temellerine dokunmad ve dokunamayaca iin, aslnda slamc Burjuvaziye fosillemi eski ideoloji ve politikadan kurtulma ve daha geni bir cephe oluturma gereini gsterdi ve olanan sundu. AKP, tam da 28 ubatn rn olan bu gelimeler ve deiimler sayesinde, laik burjuvazi ve ii snfnn desteini alarak ezici bir seim zaferiyle iktidar ald. G yerinde duruyordu ve gcn politik alana yanstabilmesi iin uygun ideolojik ve politik biimlerin ortaya kp gelimesinin yolunu amt bu budama. imdi de, AKP, bu borcunu dyor saylabilir askeri brokratik oligariye. imdi ayn ekilde, bizzat kendisi demokrat olmad iin, Askeri brokratik oligarinin temellerine dokunmadndan ve dokunamayacandan, bu budama fiilen Askeri Brokratik Oligarinin fosillemi ideoloji ve politikalardan kurtulmasnn yolunu aacaktr. 28 ubatn slamc Harekete yapt genlik asn, Ergenekon tevkifatlaryla AK Parti hkmeti Askeri Brokratik Oligariye yapmaktadr. Aslnda, bu anlamda bakldnda, AKP, Askeri brokratik oligari iinde reformcu denebilecek; ayn kalabilmek iin deimeliyiz diyen kanat iin kestaneleri ateten karmaktadr da denebilir. Ama askeri brokratik oligari, gerek politik iktidar, ald art rn vermemek iin bu tazelenmi ideoloji ve politikalarla (ve muhtemelen buna uygun yeni ndelikler ve kadrolarla) mcadelesine devam edecektir. * Yarn br gn, Askeri brokratik oligari, 27 Mays dneminde olduu gibi, demokratik zlemlerin bayran ele geirip, AKPnin Barzani ve Talabani ile ittifak karsnda Krt zgrlk Hareketi ile ittifak yapp, slamc Burjuvazi karsnda Laik burjuvaziyi de yanna

129

alp kendini yenilemi bir g olarak ortaya kabilir ve kacaktr da muhtemelen. O zaman, Krt zgrlk Hareketi, kendisini bir yol aznda bulacaktr. (1) Bu olanaktan yararlanp, zerindeki tecridi krarak gerekten kkl demokratik dnmlerin ban ekebilen bir g haline dnebilir. (2) Ama kendini yenilemi Krt -Trk Askeri Brokratik oligarisinin kadrolarna da dnebilir. Tabii byle bir dnm, Krt zgrlk Hareketi iindeki ok gl demokratik eilimlerin kanl bir tasfiyesiyle atba gider. Kendini yenilemi bir askeri brokratik oligari ve onun ipleri elinde tuttuu asma yapra bir parlamentarizm mi, yani arklln modern biimi mi, yoksa askeri brokratik oligarinin toplumsal temellerini yok eden bir demokratik devri m mi, yani Batnn Orta Douya yaylmas m? Hangi yolun stn geleceinde her eyden nce Krt zgrlk hareketi iinde imdiden oluacak birikimler, hazrlklar ve uyanklklar belirleyici olacaktr. Bunun iin ii hareketinin tarihsel deneylerini incelemenin byk nemi vardr. Sovyetlerin, ondan nceki ve sonraki btn devrimlerin brokratlamalarnn ve devrimler iindeki kar devrimlerin tarihi bunun dersleriyle doludur. 24 ubat 2010 aramba

130