Demir Kkaydn

12 Eyll zerine Yazlar

Yaynlar

12 Eyll zerine Yazlar Demir Kkaydn

(nc Srm 21 Austos 2012)

Bu kitapta yer alan yazlar daha nce eitli gazete ve internet sitelerinde yaynlanmtr.

ndir Oku Okut - oalt Dat

Dijital Yaynlar

Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr.

Yaynlar

12 Eyll zerine Yazlar

indekiler
kinci Basla Ksa Bir Not.................................................................................................... 4

12 Eyll Rejiminin Karakteri zerine 12 Eyllden Hemen Sonra Yazlm ki Yaz ......... 5 12 Eyll Rejiminin Karakteri zerine.................................................................................... 6 Cuntann 1 Nolu Bildirisi.................................................................................................... 49

Trkiyede Sosyalist Hareketin Tarihini Yazacaklar in Tezler Adl Yazdan 12 Eyll ve ncesiyle lgili Blm ......................................................................................................... 54 XIX................................................................................................................................... 54 XX .................................................................................................................................... 55 XXI................................................................................................................................... 55 XXII ................................................................................................................................. 56 XXIII ................................................................................................................................ 56 XXIV................................................................................................................................ 57 12 Eyll zerine Dnceler ............................................................................................... 59 XXV ................................................................................................................................. 57

Kemalizm, 12 Eyll, Duvarn ykl, zel Sava ve rme........................................... 65 Teori ve Politika (12 Eyllclerin ve Dierlerinin Yarglanmas Karsndaki Tavrlar zerine) ................................................................................................................................ 75

kinci Basla Ksa Bir Not

12 Eyll zerine yazlm yazlar derlememesini tekrar yaylnlyoruz. Derlemeye sadece geen yl yazdmz 12 Eyll zerine yazy bu seneki kk bir notla birlikte ekledik.

Ayrca bir de, yine 12 Eyll dneminde Nide cezaevinde yazdmz, Ertuurul Krknn 12 Eyll rejiminin karakterini ele alan yazsn polemik olarak eletiren ok uzun, neredeyse orta boy kitap olacak bir yaz vard. Ama bu yaz henz dijitalize edilemediinden bu derlemede yer almyor. 12 Eyll 2010 Pazar

12 Eyll Rejiminin Karakteri zerine 12 Eyllden Hemen Sonra Yazlm ki Yaz

Bu sene 78liler vakfnn giriimleri sayesinde 12 Eyll darbesi ve rejimi ksmen daha bir gndeme oturdu ve hatrland. Ama yazlan yazlara bakldnda, 12 Eyll darbesinin hangi tarihsel ve toplumsal koullarda mmkn olduu; bu rejimin karakteri gibi konularda hemen hemen hibir yaz grlmyor.

Bu arada araya giren baka iler nedeniyle 12 Eyll darbesi ve rejimi zerine yeni bir yaz yazmak iin zaman da kalmamt ve baka acil iler ve konular kendilerine srann gelmesini bekliyordu. Bu sene yeni yaz yazamasam da hi olmazsa 12 Eyll zerine 12 Eyllden hemen sonra yazlm bu ki yazy hi olmazsa dijitalize ederek bir lde eksii kapatabileceimi dndm. Yazlar 12 Eyllden hemen sonraki gnler ve aylar iinde Nide Cezaevinde yazlmt. Sonra gizlice darya karlm ve Almanyada kan Der Weg Yol adl derginin Mays 1981 tarihli 12-13nc saysnda yaynlanmt.

Bu vesileyle 12 Eyll darbesi ve rejimi zerine bu gn bulunduumuz yerden, yeni veriler ve daha gelimi kavramsal aralar kullanarak bir yaz yazmaya niyetlenmitim. Tabii bu arada o zaman bu konuda yaplm baz tartmalar gzden geirmek ve hatrlamak da gerekiyordu. Bu vesileyle eldeki malzemeleri kartrrken, 12 Eyllden hemen sonraki dnemde 12 Eyll rejiminin karakteri zerine yazdm ve artk neredeyse unuttuum bir yazya rastladm. Yazy okuyunca, o zamanki bilgi dzeyine ramen yeni de pek fazla yanl bir eyler sylemediimi fark ettim.

Yazlar o dnemin tartlan konularn ve atmosferini gstermesi bakmndan ilgintir ve bir tarihsel belge zellii de tamaktadr.

Daha sonra 12 Eyll rejimi konusuna zaman zaman geer ayak gndermeler eklinde eitli yazlarmzda deindiysek de, bu konuda ayr bir yaz yazmadk. Sadece daha sonra PKK zerine yazdmz bir yazda, 12 Eylle n gelen koullar zerine nispeten daha geni bir deerlendirmede bulunmuuz. O yazdan bu blm de yine aktaryoruz. 13 Eyll 2004 Pazartesi

Aslnda yazlarn, en azndan Rejimin karakteri zerine olann, arlkl konusu 12 Eyll rejiminin karakteri olmaktan ziyade, bu rejimin karakterini aklayacak kavramsal aralar zerinedir ve bu anlamda skolastik bir nitelii vardr. Tpk Leninin Devlet ve Devrimi gibi, Marksist kavramlarn otantik anlamlar zerinedir ve onlarn bayalatrlmasna ve unutulmasna kar bir mcadele iin yazlmtr.

12 Eyll Rejiminin Karakteri zerine

12 Eyll bir dnm noktasdr. 12 Eyll' de kurulan rejimin niteliinin doru bir biimde zmlenmesi yolundaki teorik grev, en acil pratik grevlerimizden biridir. nk yeni rejimin niteliinin, dolaysyla ona yol aan snf ilikilerinin herhangi bir yanl tanmlamas, devrimcilerin daha dolaysz pratik grevlerini, taktiklerini de yanl belirlemelerine yol aar. Bu da, ister istemez, yeni g ve zaman israfna, disiplinin anmasna, giderek yeni yenilgilere neden olur. O halde, bu yaz erevesinde, 12 Eyll rejimi' nin karakterini zmleme grevinin yapmaya, ya da en azndan bu zmlemeyi taslaklatrmaya alalm. 12 Eyll Darbesi diyalektiin srama momentine kar der. Dier bir deile bir nitelik deiikliidir... I

Nicelik ve nitelik deimeleri greli (izafi) kavramlardr. Belli bir bakmdan bir nicelik deiiklii gibi grlen olay, baka bir bakmdan bir nitelik deiiklii karakteri gsterir. Bu nedenledir ki, nicelik ve nitelik deimeleri ayn olgunun farkl grnmleridir. Bunu bir ka rnekle aalm. Matematikten bir rnek: 1; 2; 3; . . . 9 hep birler hanesindeki saylardr. 9'dan sonra nicelik birikimi bir nitelik deiikliine yol aar ve onlar hanesine geilir. Onlar hanesine gre l'den 2'ye, 2'den 3'e geiler hep nicelik deimeleridir. Dier yandan bu deimeler tam saylardan kk artlara gre nitelik deimeleridir. Birler hanesi niteliine gre 1, 1; 1, 2; 1, 3; . . . 1, 9 nicelik deimeleri olurlar. Demek ki, nicelik deiiklikleri ayn zamanda nitelik deiiklikleridir. Hem birbirinin ayn, hem biribirirnin zdddrlar. Biyolojiden bir rnek: doum ve lm bir canlnn hayat bakmndan birer nitelik deiikliidir. Ama o canlnn iinde bulunduu tr ve o trn baka bir tre dnmesi

Bu gibi itirazlar ou kez ilerici ve hakl kayglardan kaynaklanrlar. Ancak, teorik olarak byle bir itiraz, nicelik ve nitelik kategorilerini soyut, mutlak, deimez bir ekilde anlamaktan, nicelik ve nitelik deimelerinin elikili bir birlik karakteri tadklarn, diyalektiin bu temel kategorilerinin de diyalektik olduklarn kavramamaktan kaynaklanr.

Bunlar yazarken bir itiraz duyar gibi oluyoruz: "Nitelik deiikliinden sz ediyorsun. Nitelik deiiklikleri toplumda devrimlere veya kardevrimlere karlk derler. 12 Eyll'de ise bu anlamda bir deiiklik sz konusu deildir. Egemen snf deimemitir. Devlet ayn devlettir. Eer kardevrim anlammda bir nitelik deiikliinden sz ediliyorsa, bu, ister istemez 12 Eyll ncesi rejimin daha ilerici olduu, dolaysyle kutsanmas anlamn tar. . . " Ve benzeri eyler.

asndan, o tr iindeki binlerce canlnn doumu ve lm bir nicelik deiiklii karakteri tarlar. te biz, 12 Eyll Darbesi'ni bir nitelik deiiklii olarak tanmlarken, byle greli bir anlamda nitelik deiikliinden sz ediyoruz. Yoksa elbet bir sosyal devrime gre 12 Eyll bir nicelik deiikliinden baka bir ey ifade etmez. Yukarda var saydmz itiraz, bu grelilii kavrayamad iin eksik ve yanltr. imdi konuyu biraz daha aalm.

Burjuvazinin egemenlik biimleri deimez deildir. Belli koullarda belli bir biim, burjuva egemenliinin korunmas ve gelimesininin arac olurken, bir sre sonra koullarn deimesine bal olarak, o egemenliini koruma grevini yapamaz olur. Olumluluk olumsuzlua dnr. O zaman eskiyen biimin (kabuun) yerine yeni bir biimin koyulmas, ar ya da hafif, uzun ya da ksa sancl bir dneme, yani hkmet ya da rejim bunalmlarna yol aar. Bu bunalmlar ou kez, yeni durumun ihtiyalarna uygun bir hkmet ya da rejimin kurulmasyla sonulanr. Bu bunalm dnemleri, burjuva egemenliinin en zayf anlardr. Doadaki yaratklar bile, en zayf anlarnn doum yapacaklar, kabuk ya da gmlek deitirecekleri anlar olduklarn igdsel olarak bilirler. Bu nedenle byle anlarla emin bir yer bulmaya alrlar.

yle diyebiliriz; Hkmet deiiklikleri, belirli bir rejim erevesinde olan nicelik deiiklikleridir. Hkmet deiiklikleri znde, verili bir devlet biimi(rejim) erevesindeki politika deiiklikleridir. Deitirilen, ya da tartma konusu olan, aracn (rejimin, devlet biiminin) nitelii deil, o aracn hangi politika ynnde kullanlacadr. Rejim bunalmlar ve deiiklikleri ise, ayn zamanda hkmet deiiklikleri ile aksalar da, bizzat aracn, yani devlet biimini, rejimin kendisini tartma konusu yapar ve deitirir. Burjuva devlet cihaznn rgtlenmesinde ve yapsnda olduka nemli deiiklikler rejim deiikliklerinin belirleyici niteliini olutururlar. rnein 1975'den sonraki MC Hkmetleri, CHP koalisyonlar, AP aznlk hkmeti deiikliklerinde, ara yani rejim deimemitir, parlamentarizm nitelii srmtr. Ama 12 Eyll'de rejim deimitir. O halde, sz geen hkmet deiiklikleri, 12 Eyll rejim deiikliine gre nicel deiikliklerdir. 12 Eyll ise, nceki parlamentarizme gre bir nitelik deiikliidir.

Burada, hkmet ve rejim bunalmlarn ayrmak, snrlarn daha net izmek gerekiyor. Hkmet ve rejim deiiklikleri ayn deerde deildir. Elbet bugnk bunalmlar anda, her hkmet ya da rejim bunalm devrimci bir bunalma dnebilme potansiyeli tar. Ancak, bu potansiyeli tamalar, hatta ou kez hkmet ve rejim deiikliklerinin akmas, bu ayrm, bu soyutlamay yapmamz engellememelidir.

rnein parlamentarizm, faizm, bonapartizm, askeri diktatrlk znde ayn burjuva devlet

Biz Trkiyeli devrimciler asndan bu ayrmlarn byk nemi vardr. nk bu ayrmlar yaplmamakta, kafa karklna yol amaktadr. Bu kafa karklnn znde ayrlklar arasndaki ayrlklar grmemek, kategorileri birbirine kartrmak yatmaktadr.

erevesinde, baka baka burjuva devlet biimleri (rejimleri)dir. Ama skolastik Marksistler, bu rejimlerin yalnzca birini (ve ou kez faizmi) tm bu rejimleri iine alan ok daha genel bir kategori durumuna ykseltmekte, yani onu burjuva egemenlii genel kavramyla zdeletirmekte, tm rejimlerin z haline getirmekte ve bylece "Parlamenter Faizm", "Ak Faizm", "Askeri Faizm" vb. gibi bir sr sama sapan kavramlar tretilmektedir. Trkiyede ok yaygn olan bu kavray asndan, 12 Eyll'de "Parlamenter Faizm" den "Askeri Faizm" e geildiini sylemek gayet kolaydr. Buradaki temel yanlg nedir? Buradaki temel yanlg, hem yukarda szn ettiimiz nitelik ve nicelik kategorilerinin ilikisini kavramamaktan, hem de yine bununla balantl olarak Diktatrlk kavramnn politik ve sosyolojik kullanmlarnn birbirine zt ieriini ayramamaktan gelir. zellikle toplum bilimlerinde bir terim bambaka ierikli kavramlarn karl olarak kullanlabilir. Kullanmdaki bu ierik ayrlklarn grmemek sk sk yanlglara yol amaktadr

imdi, idealizme kar szm ona materyalizmi savunan bir yazda, madde kavramnn hep ona fizik bilimindeki ya da gnlk dildeki ieriinin yklenerek kullanldn gz nne getirelim. Savunulan maddecilik en bayasndan mekanik bir maddecilik olacaktr. Eer yazda bol miktarda Marksist terminoloji de kullanlmsa, gramatik olarak yerli yerinde kullanlm madde kavramlarnn felsefi olmayan bir ierie sahip olduklarn kavramak, grmek son derece g olur. Byle yanl bir kullanmm farkna varabilmek epey bir soyutlama gc gerektirir. Ama bizzat bu karklklardr ki, giderek daha derin zmlemelerin, kavramlarn dakiklemesinin yoluna aar.

rnein Felsefi madde kavramyla, Fizik bilimindeki madde kavram bambaka ieriklere sahiptirler. Hatta bir de gnlk dilde, klasik fiziin kullanmna yakn olarak cisim anlamnda da kullanrz. Ama bu bambaka kavramlar hep ayn terimle karlarz: Madde

Gerekte ve doru kullanmda, kk burjuva devrimcilerinin "parlamenter faizm" dedikleri parlamentarizm de, "askeri faizm" dedikleri bonapartizm veya askeri diktatrlkler de, "ak faizm" dedikleri faist diktatrlk te, "faist diktatrln" deil, finans-kapital diktatrlnn farkl biimleridir. Onlar ayn rejim ya da devlet biimi iindeki nicelik deiiklikleri

Kk burjuva devrimcileri, finans-kapital diktatrlnn bir biiminden baka bir ey olmayan faist diktatrle, finans-kapital diktatrl zcl anlamn yklerler, yani ona sosyolojik kullanmdaki ierii verirler. Bu mantkla, her finans-kapital rejimi faist diktatrln farkl biimleri olmaktadr.

Diktatrlk kavramnn kullanm bakmmdan da benzer bir karklk sz konusudur. Diktatrlk terimi, gnlk politik dilde kullanlan biimde ya da metafizik anlamyla demokrasinin zdddr. Ama sosyolojik ya da zcl, diyalektik anlamyla demokrasinin ta kendisidir. rnein en demokratik cumhuriyet znde burjuva diktatrldr dediimizde, onu sosyolojik anlamyla kullanm oluruz. Keza "proletarya diktatrl proletarya demokrasisidir" dediimizde de. . .

deil, ayn snf diktatrl iindeki baka devlet biimleridir. Onlar, "faist diktatrlk" erevesindeki nicelik deimeleri deil, finans-kapital diktatrl erevesindeki nicelik deimeleridir. Ama onlar, faist diktatrle gre nitelik deimeleridir.

Trkiye'de hemen hemen tm devrimcilerin terminolojisine yerlemi olan bu uydurma kavramlarn ne kadar sama anlamlar ierdiini daha iyi gze batrabilmek iin, ayn yanlgy baka bir alana tayalm

imdi tutup ta, hepsi znde snfl toplumdur diyerek, ok genel bir kategori olan snfl toplum kavramnn ieriini kapitalizme yklediimizi varsayalm. Bu mantkla kolayca "kleci kapitalizm", "feodal kapitalizm" gibi sama sapan kavramlar tretebiliriz. "Kleci kapitalizm" kavram ne kadar olanakl ise, "parlamenter faizm" kavram da o kadar olanakldr. Her ikisi de ayn metodolojik yanlgy iermektedirler. Biri bambaka retim biimlerini iftletirmekte, br devlet biimlerini. Biri kapitalizme ok daha bir genel kategori olan snfl toplum kavramnn anlamn yklemekte ve bylece "kleci snfl toplum" diyecek yerde "kleci kapitalizm" demekte, br "faist diktatrlk" kavramndaki diktatrle genel sosyolojik anlamn yklemekte, ve rnein: "parlamenter finans-kapital diktatrl" diyecek yerde "parlamenter faizm" demektedir. Evet, btn bu kullanmlar anlamsz samalklardr. Ama samalk olarak vardrlar, bir gerektirler Ve "gerek olan aklidir". O halde bu anlamszln bir anlam, bir aklamas da olmaldr. Stalinizmin, kendine zg, beyni bir elik emberin iine hapseden ve kendi iinde kapal bir sistem oluturan bir mant vardr. Btn bu rneklerde ele aldklarmzda byle bir manta sahiptirler. Diktatrlk kavramnm sosyolojik kullanmna biimsel, politik anlamyla diktatrlk kavramnn ieriini yklemek brokrasinin ve onun teorisyeni Stalin' in politik, ideolojik ihtiyac idi. Bylece brokrasinin diktatrl gizlenip, proletarya diktatrlnn en yetkin biimi gibi gsterilebiliyordu. Yani proletarya diktatrlnn diktatrce bir ynetim olduu anlamna gelmez, nasl sosyolojik kullanmyla burjuva diktatrl o anlama gelmez ve bu diktatrln en yetkin biimlerinde burjuvazi asndan gerek bir demokrasi varsa yle. Yani proleterya diktatrl, proletarya demokrasisidir ve proletarya bu demokrasiden birok parti araclyla yararlanabilir. nk snflar monolitik deildirler, eitli zmreler vardr. Brokrasi de bu zmrelerden biridir proletarya diktatrlnde. Ama bugnk ii devletlerinde var olduu gibi snf diktatrl, bir zmre diktatrl biiminde de var olabilir. Ve byle egemen bir zmre, kendi egemenliini koruma ve glendirmeye yarayan Proleterya diktatrl kavramndaki diktatrlk deyimi sosyolojik bir ierie sahiptir.

Klecilik, feodalizm, kapitalizm birbirinden nitelike farkl retim biimleridir. Hepsinin ortak zellii snflarn ve smrnn olmasdr, ilkel ve modern sosyalizmden bu nitelikleriyle ayrlrlar. Eer snfsz bir toplum asndan bakarsak, onlarda deien smrnn biimidir, bir bakma smrye dayanan toplumlardaki nicelik deiiklikleridir

biimi bizatihi proletarya diktatrlnn z gibi gstermek zorundadr egemenliini srdrebilmek iin.

Stalinistler kadar hi kimse snf dmanlarna byle ideolojik silahlar kendi elleriyle sunmamlardr. Yukardaki mantk program ve taktiklere de yansr. Burjuva demokrasisinin burjuva diktatrlnn bir biimi olduu unutulunca faizm karsnda demokrasiyi savunmak iin burjuvazinin kuyruuna taklmakla kalnmaz, burjuvazinin demokrasi ampiyonu kesilerek sosyalizme kar ideolojik saldrs iin alan alr. Ve son aamada, demokrasi ampiyonluunu burjuvaziye brakmamak iin proletarya diktatrl amacndan vazgeilir, Marksist gemiin son kalntlarndan kurtulunur aka burjuvazinin safnda yer alr, Kautsky'ci ya da Avrokomnist "saf demokrasi" anlayna varlr. Hemen btn Stalinist partilerin evrimi aa yukar byle bir yol izlemektedir. . . Bu nedenledir ki, soyut bir tartma gibi grnebilecek yukardaki aklamalarn byk pratik nemi vardr. Bizim Stalinistlerimizin izleyecei yol aa yukar budur. Ancak eitsiz geliim bu alanda da geerlidir ve bizimkiler imdi Avrupa'dakilern onlarca yl nce bulunduklar yerde bulunmaktadrlar.

Bu nedenle hi bir Stalinist'te proletarya diktatrlnn Marks, Engels, Lenin'deki gibi bir kavranna rastlanamaz. Stalinistler proletarya diktatrl kavramna sosyolojik, zcl deil biimsel, politik anlam ykleyince kendi iinde tutarl olabilmek iin bu kavray simetrik ya da zt olarak burjuva diktatrlne de uygulamak zorunda kalrlar. Eer "sol" bir politika uygulanyorsa, zdd yaplr. rnein Faist Diktatrlk kavramna sosyolojik ierik yklenir. Yok, eer "sol" ocukluk aslm, reformizme varlm ve sa bir politika izleniyorsa burjuva demokrasisinin znde bir diktatrlk olduu unutulur ve bu sefer demokrasiye sosyolojik ierik verilir. Bylece demokratik z burjuvaziye terk edilir, diktatrce biimler proletaryann payna kalr.

Ancak btn bunlar, 1980'ler Trkiye'sinde Stanilinizmin niin bu kadar yaygn olduunu ve Trkiyenin somut snf ilikileri asndan anlamn kavramaya yetmez. Evet, hepsi son durumada ayn skolastik manta Marksizmin tahrifatna dayanmaktadrlar. Ama bu ideolojinin 1980 ler Trkiye'sinde Sovyetler Birliinde olduu gibi bir brokrasinin karlarnn ideolojik ifadesi olmasndan baka bir anlam vardr. Bu "parlamenter faizm" gibi kavramlar hangi snfn karlarn, eilimlerinin savunusuna hizmet etmektedirler? Bu samalklar 1920-30 larda Sovyet Burokrasisi'nin karlarn savunmaya yarayan ideolojik aralard. Peki, bugnn Trkiyesinde hangi snf ya da zmre eilimlerinin karlarn savunmaya yarayan ideolojik aralardr?

Bunlarn, Trkiye devrimci hareketinin pratiinde ilerici, demokrtik bir anlam vardr. Bunlar, demokratik topyay, kk burjuva topyasn savunmann aralardr. Trkiye deki burjuva sosyalist ya da reformist partiler (mantki sonularna varm biimiyle Stalinist partiler) faizme kar sava gerekesiyle, demokrasi denilen ve finans-kapital egemenliinin aracndan baka bir ey olmayan parlamentarizmi savunma, dolaysyla burjuvazi ile ittifak, demokratik devrimi ikinci plana atma stratejisi izlerler, reformlar uruna

mcadeleyi devrim mcadelesinin nne geirirler. Bu gnmzn Menevizmidir. Bu durumda, burjuva sosyalizminin ufkunda, onun kavram ve kategorileri erevesinde ona reformist topyaya - kar kma durumundaki kk burjuva devrimcilerinin Stalinist olanlar, yani Stalinist merkezciler, demokratik bir devrim grevini en acil bir grev olarak koyabilmek, demokratik topyay ifade edebilmek iin parlamentarizme bile faizm demek zorunda kalrlar Ancak byle diyerek, bugnk devletin yklmas, bir kk burjuva demokrasisinin kurulmas zlemlerinin ifade ederler.

te mantkszlklarn anlam (mant) budur Ve bu anlam, bir demokratik kk burjuva topyasnn ifadesi olduu lde, devrimimizin bugnk grevleri bakmndan, Devrimci Marksistlerin ya da proletaryann ittifak edebilecei bir politikay tanmlar.

Ama, parlamentarizme bile faizm diyerek, 19. yzyl tipi bir devrimci demokrasiyi ululam, yceltmi olurlar. Devletin her biimi faizm olduuna gre, faizmden kurtulu, devrim yan bugnk devletin yklmas ile mmkndr. arptmann temelinde bu mantk yatmaktadr.

Ancak unu itiraf etmekten de ekinmeyelim ki, bu karmak durumu kavrama yeteneinde olmayan bir ok Trokist de, tpk Stalinistlerin kendilerine yaklat mantkla onlara yaklamaktadrlar Ne kadar zt grnrse grnsnler, bu bakmdan zdetirler.

Ama ne yazk ki bu ittifak gereklemez, gereklememitir. ttifak yaplabilecek ortak politik hedefler olmamasndan dolay deil, bambaka bir nedenden dolay. Onlar iin, demokratik zlemleri ifade edebilmek Stalinist ideolojiyi yaratr. Ama o ideoloji bir kere ortaya ktktan sonra, tpk st yapnn grece zerklii ile alt yapy etkilemesi gibi, politik hedefler ve taktikler zerinde bir kar etkide bulunur. O ideolojiye gre Devrimci Marksistler (Trokistler) ajandr, faisttir, yan siperin kar tarafndadr, dolaysyla onlarla ittifak soz konusu olmaz. Ama bizim Stalinist merkezciler bu yargya Trokistlerin politik hedeflerini inceleyerek varmamlardr. Aksine bu yarg, demokratik topyann ifadesi olarak kullanlan Stalinizmden gelen hazr bir genellemedir. Bu nedenledir ki, ittifak yapabilecek olan bu siyasetler, ideolojinin politika zerindeki kar etkisinden dolay ittifak yapamazlar.

Biz, madem ki bizdeki Stalinizmin objektif anlamn doru olarak verebilmiizdir, Stalinistlerin sekterizmi karsnda teslim olmak deil, mcadele etmek gerekir Trkiye'deki Stanilinizmin bu objektif anlam kavranmadka onlarn bize kar sekter davranlarna, hatta bizi en tehlikeli kar devrimciler olarak grdklerine ve bu gr asndan tutarl olarak fiziki mcadeleye de girdiklerine bakp, onlara ayn metotla karlk vermemeliyiz. Onlara bkmakszn politikamzn ve hedeflerimizin ieriini aklamal, kendilerini objektif olarak bir mttefik grdmz anlatmalyz Bugnun Trkiye'sinde Devrimci Marksistler, bir bakma Trkiye'de 10 yl nce kendine komnistim diyenlerin yaptn yapmak zorundadrlar.

Daha 10 yl nce Trkiye de kyller, hatta iilerin dilinde Komnist pezevenk ya da zengin anlamna gelirdi. O komnistler ki, onlarn tek gerek dostuydu. Ama komnistler, iilerle kyller komnistlere dmanca davranyor diye, onlara dmanlkla karlk vermediler Sabrla, bkmadan, rnek davranla bu n yarglarla mcadele ettiler. nk ii ye

kyllerin objektif olarak kendileriyle kar ve kader ortakl iinde olduu noktasndan hareket ediyorlard.

Ve bu ember bir kere krld m, aldatldn anlayan her insanda olduu gibi dmanlk ok daha iddetli bir dostlua ve giderek yoldala varacaktr. Buraya kadar ele aldmz grlerin en tipik rnei, Staln'n "nc Dnem politikasn DSMlerine (Devrimci Sendika Muhlfeti) kadar tp tpna uygulayan Halkn Kurtuluu'dur. *

Bugnde Trkiye'nin devrimci Marksistlerin nnde kendilerine benzer bir dmanlkla davranan dier devrimciler, Stalinistler karsnda benzer bir mcadele yrtme grevi vardr. Sabrla, rnek davranla, onlar bizler hakkndaki pein hkmlerinden pheye drmeli dndrmeliyiz

Bilindii gibi oligari aznlk egemenlii anlamnda kullanlr. Terminolojide, oligari deyimiyle, bugn anlatlmak istenen, bir avu finans-kapitalist parababas aznl veya onlarn egemenliidir.

Kurtulu dergisi 12 Eyll ncesindeki rejimi "Oligarik Dikta" olarak tanmlyordu. lk bakta doru gibidir. Ama Kurtulu bu kavram, devletin biimin, yani rejimi tanmlamak iin kullanmaktadr. Yani, emperyalizm, finans-kapital anda her burjuva devletinin, parlamenter demokrasiler de dahil, burjuvazinin ve burjuvazi iindeki bir avu finans-kapital oligarisinin diktas olduu anlamnda deil. Eer bu genel sosyolojik anlamda kullanlsayd, mesele yoktu. Ama Kurtulu finans-kapital anda burjuva devletini, zcl nitelii asndan deil, Trkiye deki devletin biimini tanmlamak iin bu "Oligarik Dikta" kavramna bavurmaktadr

Bu hareket, Stalinist Merkezcilik olarak tanmlayabileceimiz eyin tipik rneidir Ama bir de, daha ziyade 1960'lar Latin Amerika'sndaki merkezci hareketlerden esinlenen, Latin Amerika devrimcilerinin terminolojisine yatkn merkezci akmlar vardr. Onlar da, bambaka bir terminoloji erevesinde benzer yanllklar yaparlar. Bunlarn en tipik ve en doktriner rneklerinden biri Kurtulu'tur. Bunlarn arpk kavramlarnn, gereklii rnein 12 Eyll rejiminin niteliini kavramay nasl olanakszlatrdn gsterebilmek iin bir rnek olarak alalm.

Bu nedenle, 20. yzylda, sosyolojik anlamyla burjuva diktatrlnden soz ederken, finanskapitalin ya da oligarinin diktatrl demek de dorudur. ster parlamenter, ister askeri ya da faist bir rejim olsun, tm burjuva diktatrlkleri znde finans-kapital oligarisinin birer egemenlik aracdrlar, ona hizmet ederler, onun egemenliini korurlar. Bu anlamda Latin Amerika'daki askeri diktatrlkler de, Fransa veya ngiltere'deki parlamenter demokrasiler de, Trkiye'deki btn rejimler de 12 Mart, 12 Eyll, parlamenter dnem vs. hepsi birer "Oligarik Dikta" drlar.

Emperyalizm anda bu parababalan oligarisi retime, ekonomiye, politika ve kltre egemendir. Bu gllkleri nedeniyledir ki, emperyalizm dneminde her devlet, burjuva devleti, hangi biim altnda olursa olsun bu oligariye hizmet eder, onun diktasdr.

Ama dediimiz gibi, Kurtulu terimi bu anlamda kullanmyor. zel olarak Trkiye'deki parlamentarizmi tanmlamak iin, biime ilikin olarak "Oligarik Dikta" kavramna bavuruyor. Yan snf egemenliine, devletin zne ilikin bir kavram, sosyolojik bir kategoriyi, devletin biimini tanmlamak iin, biimcil, politik bir kategori olarak kullanyor. Ve byle yaparak ta hibir ey aklam olmuyor. rnein, 12 Eyll' den nceki rejim de sonraki rejim de "Oligarik Dikta"drlar. Ama bu onlarn kendine zg niteliklerini aklamay salamaz. 12 Eyll ncesi rejim: bir parlamenter demokrasidir. Denecek ki: "Bu ne biim parlamenter demokrasidir" ?

Parlamenter demokrasi var, parlamenter demokrasicik var. imdilik koyalm 20. yzyl bir yana, 19. yzyldaki parlamenter demokrasiler bile, birbirinden dalar kadar bakalk gsterirler, rnein, Fransa'da nc Cumhuriyet bir parlamenter demokrasidir, ama Birinci Cumhuriyet'le veya ngiliz parlamenter demokrasisi ile karlatrlamayacak kadar geri kurumlarla donatlm, birok burjuva zgrlnn bulunmad bir rejimdir. Btn bunlar, onun, ustalarca, parlamenter demokrasi olarak tanmlanmasn engellememitir. Keza, 20. yzyln Bat'daki parlamenter demokrasileri 19. yzyldakilere gre byk bakalklar gsterirler. Bir yandan proletaryann mcadelesi sonucu genel oy hakk yaygnlamtr, dier yandan emperyalizm ann siyasi gericilik eilimi, parlamentoyu yrtmenin artan gcn gizleyen bir asma yapra durumuna drmtr. Ve yine birok burjuva zgrlkler klasik demokrasilerle kyaslanmayacak lde kstlanmtr. Bu ortak niteliklerin yan sra, emperyalist lkelerdeki parlamenter demokrasiler de birbirleriyle byk bakalklar gsterirler, sve ve Almanya'daki rejimlerin en kaba bir karlatrmas bile bu ayrlklar hemen gze batrr.

Bu itiraz yapanlar, farkna varmadan parlamenter demokrasiyi lkletirmekte, onu ve mutlak ve idealist bir kategori durumuna dntrmektedirler.

Btn bu karlatrmalar Bat'nn ileri kapitalist lkelerine ilikindir. Elbet Trkiye gibi bir yeni smrge lkenin parlamenter demokrasisi de, ekonomik yapsnda olduu gibi siyasi yapsnda da bir yandan kapitalizm ncesinin kamburunu, dier yandan ryen kapitalizmin kamburunu tayacaktr. Ama byle olmas, onun parlamentarizm olarak nitelenmesini engellemez. O geri lkenin parlamentarizmidir. Elbet te, yeni smrge Trkiye'nin parlamentarizmi, Bat'dakilerden ok baka snf ilikileri zerinde ykselir, ok daha snrl zgrlklere dayanr, ok daha gerici kurumlarla pekitirilmitir. Ama btn bunlar, onu, parlamentarizm kavramndan dtalamamz, rnein, Kurtuluun kulland devlet biimi anlamnda "Oligarik Dikta" olarak tanmlamamz gerektirmez. Kurtulu'un, dier kk burjuva devrimci siyasetler gibi buna ihtiyac vardr. Burjuva sosyalizminin sa politikasna, reformizme, onun ufkunda kar kabilmek, bugnk (daha dorusu 12 Eyll'den nceki) parlamentarizmi koruma ve kimi reformlarla gelitirme Peki, Kurtulu 'un byle bir tanmlamaya bavurmasnn somut anlam nedir?

stratejisinin oportnizmine kar, devrim, yani bugnk devleti ykma ve ideal bir demokratik dzeni kurma grevini nne koyabilmek iin parlamenter demokrasiye "Oligarik Dikta" demek zorundadr. Kurtulu demokrasiyi ylesine saf bir ekilde dnmektedir ki, onu o devrimden sonraki dzene verilecek bir ad olarak saklamaktadr. Ama byle yaparken, o, tpk Stalinci Halkn Kurtuluu gibi parlamenter demokrasiyi idealize etmi olur ve bu idealizasyonu ile de, kendi demokratik devrimci zlemlerini dile getirir. Kurtulu gibi hareketler de, devrimimizin bugnk obejektif grevleri bakmndan ittifak yapabileceimiz ve de yapmamz gereken hareketlerdir. Onlar kimi Stalinist domalarndan kurtulduklar iin ve o lde Devrimci Marksistlere kar daha az n yargl davranmaya eilimlidirler. Ama te yandan onlar, ayn teorik hatalar daha ince, daha esnek, daha rtk yaptklar iin ideolojik bakmdan daha da tehlikelidirler. Bu nedenle de onlarla ideolojik savaa bir kat daha ok g ayrmak gerekir. Buraya kadar, Trkiye devrimci hareketinde en etkililerinden olan ve olduka doktriner grnen iki merkezci hareketin devlet sorununa ilikin kavramlarnn yanlln, nedenlerini, bu gibi kavramlarla 12 Eyll rejiminin niteliinin zmlenemeyeceini gstermeye altk. Bunu yapmak zorundaydk. Bu en alfabetik terminoloji karklklarn gstermeden 12 Eyll rejiminin karakterinin zmlenmesine giremezdik. Girseydik de zaten kimse ne dediimizi, ne demek istediimizi anlayamazd. nk Trkiye'deki binlerce devrimci, byle altst edilmi kavramlarla dnmektedir. Okuduu her eyi de, o kavramlarn snrl ufkunda yorumlamaktadr. Bu ise yazdklarmzn hi anlalamamas tehlikesini beraberinde getirirdi. Burada gerek bir elikiyle kar karyayz. Anlatmak istediimizi dosdoru anlatsak, kimi nermelerin okuyucu tarafndan bilindiini ve kabul edildiini varsaysak yaz ok dar bir okuyucu kitlesine hitap edebilir. Yok, eer aklamalara girsek, bu sefer konunun dalmas tehlikesi vard. Bu nedenle ortalama bir yol tutmak zorundayz.

imdi, 12 Eyll rejiminin karakteri sorununa girebiliriz. II

12 Eyll'de kurulan rejim faizm olarak tanmlanabilir mi? Bu soruyu soruyoruz, nk birok hareket yukarda akladmz nedenlerle onu byle tanmlyorlar

Marks'n dedii gibi, insann anatomisi nasl maymunun anatomisinin anahtar ise, bir ey, bir olgu en iyi nasl, en gelimi biimi altnda incelenebilirse, gelimi bir faizm teorisi de faizmin en gelimi, en "saf" biimlerinin incelemesiyle oluturulabilirdi. Marks, Kapital'i hazrlarken izledii yntemi yle anlatr:

nce, faizmin en doru ya da doruya yakn biimde nasl tanmlanabileceine metodolojik bir cevap vermeye alalm. Bu sorun da, genel olarak olgu ve onu aklayan teori, zel olarak faizm olgusu ve faizm teorisi arasndaki iliki ve elikiler sorununu gndeme getirir.

Bu soruya cevap vermeden nce, faizmin ne olup ne olmadn tanmlamak gerekiyor. Bu blmde faizm kavramnn ieriini aklamaya alacaz.

"Fiziki, fiziksel olgular, ya en tipik biimde olduklar ve bozucu etkilerden en uzak

bulunduklar yerde gzlemler, ya da mmknse, olayn en normal biimde gemesini salayacak koullar altnda deneyler yapar. Ben, bu yaptta, kapitalist retim biimini ve bu biime tekabl eden retim ve deiim koullarn inceleyeceim. Bugne kadar, ngiltere bunlarn klasik yurdu olmutur. Teorik dncelerimin geliimi iinde, ngitere'nin balca rnek olarak gsterilmesinin nedeni ite budur. "(Karl Marks, nsz, "Kapital", s. 14)

ngiltere, nasl kapitalizmin "klasik" yurdu olmu; kapitalizmi aratrmac iin "en tipik", "bozucu etkilerden en uzak" biimde sunmu ve kapitalist toplumu aklayan teori bu biimin incelenmesi ile olumusa; faizmi aklayan teori de, faizmin en "saf", "en klasik", "en tipik", "bozucu etkilerinden en uzak" biimlerinin ortaya kt Almanya ve talya rneklerine dayanarak, onlarn incelenmesiyle kurulabilirdi. Kapitalizmin en ok gelitii ngiltere nasl ekonomi politiin anavatan ise, ciddiye alnabilecek btn faizm teorileri de zel olarak talya ve Almanya'dan genel olarak ta Avrupa'dan kmtr. Bu teorisyenler arasnda talya'dan Antonio Gramsci, P. Togliatti, ngnazio Silone, Almanya'dan Thalheimer ve yine bir Alman saylabilecek Avusturyal Otto Bauer saylabilir. Evet, bu ismi zikredilenler -ki bunlara eklenecek pek az isim kalr- ciddiye alnabilecek faizm teorileri ortaya koymular, faizm olgusunun belirli ynlerine dikkati ekmiler, ama hi bir zaman tutarl ve kapsaml doru bir faizm teorisi ortaya koyamamlardr. Bunlarn teorik yanlglar ile politik saplantlar ve oportnizmleri organik bir iliki iindedir.

Faizmin emperyalizm ana ilikin olgu olmas, faizm teorisinin oluumu ve geliimini karmaklatrmtr.

Kapitalizmin rekabeti anda, hatta o kadar geni bir dnemde bile deil, proletarya kendisi iin bir snf olarak tarih sahnesine kana kadar, toplumsal bilimler alannda burjuvazi az ok ilerici ve namuslu olabiliyordu. Ama, hele emperyalizm anda, ilerici bir burjuva toplum bilimi, ekonomi politii olanaksz hale gelmitir. Bu nedenle burjuva sosyolojisinden, ya da teorisyenlerinden az ok namuslu, ilerici bir faizm teorisi beklemek saflk olur. Nasl, Marksizm sonras burjuva sosyolojisi ve ekonomi politii bayalk ise, burjuva faizm teorileri de yledir. Demek ki, doru bir faizm teorisi rnein klasik ekonomi politik gibi nispeten ilerici ama metafizik teorilerden oluan bir aamadan gemeden, dorudan doruya diyalektik olarak doabilirdi ve yle de olmutur. Ciddiye alnabilecek faizm teorileri, en azndan Marksizmi bir platform olarak benimseyenlerce ortaya atlmtr.

Faizm toplumsal bir olgudur. Toplumun temel hareket yasalarn Tarihsel Maddecilik aklar. Tarihsel maddeciliin (ya da diyalektik sosyolojinin) ve Marksist ekonomi politiin kavramlarna ve bu kavramlarn doru bir kullanmna dayanmadan doru ve tutarl,

Ancak, metafizik yalnzca Marksizmin dnda deildir. O, Marksizm grnm altnda da ii snf iindeki eitli zmre eilimlerinin ifadesi olarak yaamaktadr. Dolaysyla, Marksist grnml metafizik ve skolastik faizm teorileri de vardr ve yukarda ismi zikredilenlerin hemen hepsi bu kategoriye girer.

diyalektik bir faizm teorisi kurmak olanakszdr. Marksizm grnml ama metafizik tm faizm teorileri ister istemez ekonomi politiin ve tarihsel maddeciliin temel kavramlarnda bir arptmaya yol amak, ekonominin snflarla, snflarn birbiriyle, partilerin snflarla, devletin snflarla, partilerle ekonomi ile vs. ilikisini mekanik bir ekilde alrlar. Hemen hemen btn belli bal faizm teorilerinin, byle metodolojik yanlglarndan hareketle eletirisi, E. Mandel'in, Troki'nin "Faizme Kar Mcadele" bal altnda derlenen kitabna yazd nszde yer almaktadr.

Marksist faizm teorisi Troki tarafndan gelitirilmitir. Elbet bu teorinin Troki' nin kavraynda belli bir geliimi, evrimlemesi olmutur. Ancak, Troki'nin teorisinin bu hareketi bilgisizlikten bilgiye giden srecin olaan hareketidir. Bu teorinin zl bir anlatm yine Mandel'in nsznde yer almaktadr.

Daha 1921, 1922 yllarnda faizmin, talyada henz ortaya kt gnlerde Marksist bir faizm teorisine balang olabilecek eleri ieren grler Komintern'de yer alyordu. Lenin, faist etelerle Rusya'daki KaraYzler arasnda analojiler(benzetmeler) yapyordu. Clara Zetkin, proletaryann oportnist gnahlar ile faizmin ykselii arasndaki ilikiyi gze batryordu. Ama tarih dz bir yol izlemedi, belki ileriye sramak iin geriledi. Devrimci dalgann geri ekilii, ilk ii devletindeki brokratlamaya bal olarak Komintern'e egemen olan teorinin gerilemesi sonucu Marksist faizm teorisi bouldu. Yani, snflarn durumlarndaki muazzam deiiklie bal olarak gerileyen teorinin hareketi, hareketin teorisini (diyalektii, diyalektik bir faizm teorisini) bodu.

Diyalektik bir faizm teorisinin geliimi, ii hareketine egemen olan rgtler iinde bouldu, ama yok edilemedi. Troki, faizmin Marksist Leninist teorisini gelitirdi. Ne yazk ki, yine ayn nedenlerle bu teori ii snfnn ncsn, ynlar kaplayp maddi bir g haline gelemedi. Faizmin gelimesi ile doru bir faizm teorisinin geliimi bir eliki arz eder. Faizm ancak, proletarya yanl bir faizm teorisine dayand, yanl bir teoriden kaynaklanan strateji ve taktiklere gre davrand takdirde zafer kazanabilirdi.

Dier yandan, faizm zafer kazand takdirde en "saf", en gelimi halini alabilir, dolaysyla bu gelimi, ilerlemi biimin incelenmesiyle yetkin bir faizm teorisi gelitirilebilirdi. Denebilir ki, proletarya, az ok doru bir faizm teorisine dayanarak (proletaryann gl olduunu ve byle bir teoriye dayanan nclk etrafnda birletiini varsayyoruz) faizme kar mcadele edilebilseydi, belki de hibir zaman, en azndan bugnk kadar gelimi bir faizm teorisi ortaya kmayacakt. nk faizm var olmayacakt. Daha talyada doumu ile lm birlikte olacakt, dolaysyla da onu anlama ihtiyacndan doan bir faizm teorisi. . . Faizm ve ii hareketine egemen olan faizm teorilerinin uyumsuzluu sorunu son derece nemlidir. Ve doru bir faizm teorisinin temel elerinden biri olmak zorundadr. Bir faizm teorisi, faizmin ykseliini, egemen faizm teorisinin yanll dnda aklamaya kalkarsa, faizmin ykseliinin srrna eremez ve giderek faizm karsnda bir tr kadercilie varr.

nk u soruya cevap vermek zorundadr: "Faizme kar teori ve politika doru idi ise, talya, Almanya ve spanya'da faizm nasl oldu da zafer kazand?"

Onlar kaderleri deimediine gre bugn de ayn eyi yapacaklardr. O halde yenilgi mukadderdir!.. Ve yaplacak i: Sosyal demokratlar ihanet etmemeye, emperyalistleri mdahale etmemeye zorlamaktr. Bu giderek onlar rktmeme politikasna varr.

Yenilgiyi sosyal demokratlarn ihanetine veya emperyalistlerin desteine balamak bir eyi aklamaz. Sosyal demokratlar sosyal demokrat ise ihanet edeceklerdir, emperyalistler de mdahale

Demek, doru bir faizm teorisinin unsurlarndan biri, egemen faizm teorisinin yanll olmak zorundadr. Bu da ister istemez kiiyi, niin yanl bir faizm teorisi, starteji ve taktikler ii hareketine egemen olmutur, nasl olmutur sorusuna gtrr. Bu soru ister istemez, Sovyet iktidarnn ilk yllarndaki altstle varr. Bu altstln, yani brokrasinin egemenliinin aklanmas ise, geri bir lkede proletaryann iktidara gelme, yani srekli devrim sorununu gndeme getirir. Btn bu sorunlar organik bir iliki iindedir. Bu nedenledir ki, Srekli Devrim teorisini ilk kez ortaya koyann, Sovyet Devleti'ndeki brokratlamaya kar kann ve onu aklamaya alann, yani Troki' nin, ayn zamanda tek doru faizm teorisini ortaya koymas rastlant deildir. Bu teorik bir zorunluluktur da. . . Faizm ve Faizm teorisinin birliktelikleri ve elikileri zerine Mandel'in u szlerini aktarmadan gemeyelim:

"Bir uyumsuzluktan sz etmemiz gerekiyor, nk talyan, Alman ve spanyol faizmlerinin geici baarsn, insanlar ve toplumsal snflar tarafndan etkilenmeyen kaderin kr kuvvetlerinin ii deil, kapitalizmin nc dneminin toplumsal snflar arasndaki kavranabilen, kesin olarak llebilen ve alabilen, ekonomik, politik ve ideolojik ilikilerinin rn olarak gryoruz. Faizmin geici zaferinin kanlmaz kader olmad varsaymndan kan sonu, gerekteki olgularla uyumlu ve bu olgular aydnlatan bir teorinin faizme kar mcadeleyi nemli lde kolaylatrabileceidir.

". . . Faizmin ve Faizm teorisinin yan yana gelimeleri, zorunlu olarak belli bir uyumsuzlua da iaret eder. Faizm, ancak gerek nitelikleri doru olarak anlalamad, hasmlar bilimsel bir faizm teorisine sahip olmad, hakim teori yanl ya da eksik olduu iin, 20 yl boyunca ciddi bir engelle karlamadan geliebilmitir.

i hareketine egemen olan teori hibir yerde faizme kar bir zafer kazanamamtr. Evet, faist talya ve Almanya yklmtr, ama birer halk ayaklanmas ile deil Kzl Ordu'nun zaferiyle. (Bu zaferlerin pahas ise ayr bir konu) Komntern'in faizme kar politikasn, kabaca iki byk dneme ayrmak mmkndr: 1935'deki VII. Kongre ve arifesine kadar olan sol ve dogmatik dnem; VII. Kongre'den *

"Bu yzden, faizmin ykseliinin tarihi ayn zamanda hakim faizm teorisinin yetersizliinin de tarihidir. () " (E. Mandel. nsz, age. , s. 89)

sonraki sa ve revizyonist dnem.

Tarihte iflas etmi ve birbirini izleyen bu iki politika ve teori, Trkiye'de bir arada ve hemen tm devrimci harekete egemen bulunmaktadr.

Bizde ok yaygn olan bu kanaat tamamen olgulara aykr dmektedir. nk VII. Kongre'nin hatt da spanya'da yenilgiye uramtr. "Sol" politika ve faizm teorisinin iflasn Almanya'da Hitler' in zaferi kantladysa, sa politika ve teorisinin iflasn da spanya'da Franko' nun zaferi kantlad.

Trkiye'de Komintern'in teori ve politikas hakknda yle bir anlay egemen olmutur ki, bu anlaya gre, 1935'de Dimitrof'un Rapor'undan sonraki hat faizme kar baarl bir mcadeleye olanak salam, doruluu pratikte kantlanmtr!. .

Geri, birka dnda hemen tm hareketler Dimitrof'un Raporunu onayladklarn sylerler. Ama dedikleri ve kantlar biraz dikkatle incelenirse, zellikle kk burjuva hareketlerin "sol" dnem politika ve taktiklerine dayandklar grlr. Gerekte, onlar Dimitrof'un 1935 ncesi anlayna dayanmaktadrlar. Bunlar kantlarn genellikle "Faizme Kar Birleik Cephe" derlemesindeki ilk yazlarndan getirirler. Ama bu ilk yazdaki politikann, Rapordaki politikayla elitiine dikkat bile etmemilerdir. Dimitrof'ta eliki mi?.. Bu akln kabul edebilecei bir ey deildir.

Kk burjuva devrimci eilimler ilke olarak VII. Kongre'nin taktiklerini reddetmezler. Zaten onu kabul ettikleri iindir ki, kendi demokratik zlemlerini ifade edebilmek iin, parlamentarizmi "parlamenter faizm" olarak tanmlamak ihtiyacn duyarlar. Bu erevede, rnein 1933'e kadar Almanya'da Komnist Partisi ile Sosyal Demokrat Parti arasndaki ilikiler, bizde byk lde sosyalistler arasnda geer. O dnemde Komnist Partisi'nin oynad rol kk burjuva eilimler, Sosyal Demokratlarn roln de burjuva sosyalist partiler oynar.

Burjuva sosyalistler, yani reformist parti ve eilimler VII. Kongre sonras hatt savunurlar. Bu hatta uygun olarak ta sosyal demokrasiyi faizme kar tutarl bir mcadeleye (tutarl bir reformizme diye okuyun) ekmek balca politikadr. Ve tabii, antifaist cepheye sosyal demokratlar kazanabilmek iin anaristlik yaplmamaldr. O halde anaristlerle, "goistlerle" iliki kesilmelidir!. .

spanya'y rnek alrsak, Komnist Partisinin rol: bizim burjuva sosyalist partilere, anaristlerinki kk burjuva sosyalistlerine, Cumhuriyetilerinki de CHP'ye karlk der.

TP, TSP, TKP, SVP, TEP, Birlik Yolu, inin Sesi, Kurtulu. Dev-Yol, Halkn Kurtuluu, Birlii vs. , Trkiye sosyalist hareketine egemen olan btn bu siyasetlerin faizm karsndaki politikalar, VII. Kongre ncesi ve sonrasnn "sol" ve sa politikalarna indirgenebilir. Oysa ki, her iki teori de, her iki politika da srasyla Almanya ve spanya'da faizm karsnda yenilgiye neden olmutur. ***

Peki, faizm nedir? Onu nasl tanmlayabiliriz? Bu soruya nce onun ne olmad ile cevap

Faizmi belirleyen zorbaln ve basknn derecesi midir? Bu soruyu sormak gerekiyor, nk "rtl faizm", "ak faizm" gibi kavramlarn dayand temel varsaym budur.

vermeye alalm.

rnein, Kamboya'daki Pol Pot rejiminin katliamlar hite, Hitler rejiminkilerden geri kalmamtr. Pol Pot rejimi faist midir? Bu sylenemez. Geri Pol Pot rejiminin dayand snf ilikileri hakknda bilgimiz snrldr. Ama en azndan, genel baz zelliklere bakarak bir kyaslama yaplabilir.

Faizm zorbaln ve basknn nicelii ile belirlenemez. Tarihte gaddarl faizminki ile llebilecek, hatta faizminkine benzeyen ideolojik renkler tayan birok rejim faizm deildir. Faizm emperyalizm anda snf ilikilerinin belli bir biimi altnda sz konusu olabilir. Faizmi dier rejimlerden ayran, zorbaln, gaddarln dozu deil, nicelii deil, niteliidir. Herhangi bir dikta rejimine faizm demeden nce, o rejimin hangi ekonomi temeli zerinde, hangi snfn karlarn, hangi snfa dayanarak, hangi snfa kar, nasl koruduuna bakmaldr.

Faizm, emperyalizm anda kapitalizmin genel bunalmn artkdeerin retilmesi ve gerekletirilmesinden doan bunalm sermayenin karlar lehine zmleme giriimidir. Kamboya ise, ne emperyalist bir lke idi, nede sermayenin egemenlii sz konusuydu. Kamboya'daki bunalm bir ar retim bunalm deildi. Ar retim bunalmlar kapitalizme has olgulardr. Dier retim biimlerinde yeterli retememekten doan bunalmlar sz konusudur. Kamboya'daki bunalm da bir bakma bir ktlk bunalm idi. Ktln olduu yerde ise, toplum tekrar yamyamla ya da benzer irkeflerin iine dmekten kurtulamaz.

Bu kyaslamalar uzatlabilir. Sonu deimeyecektir. Bir baka rnek olarak di Amin rejimi ele alnabilir. Onun rejiminin gaddarl kadar, kimi ideolojik renkleri ile faizme de benzemektedir. Ama sonu deimez. Orada, geri bir lkenin clz burjuvazisinin, bir tr bonapartist bir diktatrlk altnda komprador burjuvaziyi tasfiyesi kadar, kapitalizmin afanda grld biimde ilk sermaye birikiminin yapl sz konusudur. Sermaye, Tarih sahnesine "gzeneklerinden kan ve irin akarak" kmtr. Uganda burjuvazisinin yapt da pek farkl bir ey deildir. "Faizmin zgl karakteri ancak emperyalist tekelci kapitalizmin erevesi iinde anlalabilir. Yar smrge lkelerdeki otoriter hareketleri, srf bir lidere balanyorlar, ya da taraftarlarna niforma giydiriyorlar diye faist olarak nitelendirmek samadr. Konumuza ilikin olan u satrlar. Mandel'in nsznden aktarmadan gemeyelim:

Emperyalizm anda proletarya, srf devlet zoruyla darmadan edilip, atomlarna ayrtrlp, en basit meru savunma birliklerinden yoksun braklamaz. Finans-kapital'in bunu baarmasnn tek yolu, umutsuzlua gark olmu kk burjuva kitleleri ii snfna kar saldrtmaktr. Kamboya'da ise byle bir durum sz konusu deildir. Ne Kamboya proletaryas byle gldr, ne kk burjuva kitlelerin ii snfna kar srlmesi sz konusudur.

Sermayenin en nemli ksmnn yabanc ellerde olduu ve ulusun kaderini bu yabanc emperyalizmin hakimiyeti tarafndan belirlendii lkelerde, kendi karlar iin bu hakimiyetten kurtulmaya alan yerli burjuvazinin hareketini faizm olarak nitelendirmek anlamszdr. Bu tr hareketin faizmle baz yzeysel benzerlikleri olabilir: Ar milliyetilik, lidere tapmak, hatta bazen antisemitizm. Faizm gibi, bu hareket te, kitle tabann snfszlam ve yoksullam kk burjuvazi iinde bulabilir. Ama byle bir hareketle faizm arasnda, toplumsal ve ekonomi politika asndan belirleyici fark, modern toplumun iki belirleyici snfna, byk sermaye ile ii snfna kar tavrn incelediimiz zaman hemen ortaya kar. Faizm byk sermayenin iktidarn salamlatrr ve ekonomi de ona en yksek krlar salar; ii snfn ayrtrp paralar ve rgtlerini ezer. Buna karlk yar smrge lkelerde sk sk yanl olarak "faist" diye nitelenen yerli burjuvazinin milliyeti hareketleri byk sermaye ve zellikle yabanc sermayeye baz kalc ve ciddi darbeler indirirken iiler iin yeni rgtsel olanaklar yaratabilir. Bunun en iyi rnei Arjantin'deki Peronist harekettir; bu hareket ii snfn ayrtrp paralamak syle dursun, fabrika iilerinin ilk kez sendikalarda genel rgtlenmesini mmkn klmtr; bu sendikalar gnmze kadar da lkede nemli bir etki salamlardr. "Bu szde ulusal burjuvazinin yabanc emperyalizmle yerli kitle hareketi arasnda manevra yapabilme yeteneine toplumsal ve tarihsel bakmdan snrl olduu ve bu iki belli bal kamp arasnda srekli olarak salnp duraca dorudur. Snf karlar onu hi kukusuz sonunda emperyalizmle ittifaka itecek ve kitle hareketinin yaratt basknn yardmyla bu emperyalizmden toplam artk deerin daha byk bir parasn koparmaya alacaktr. Buna karlk kitle hareketinin fazla gl bir ykselii de kendi snf egemenliini tehlikeye atacaktr. Elbette 1965 Ekim' inden sonra Endenozyal generaller rneinde olduu gibi kitlelerden byle bir kopuun ve onlarn karsna kn, ani ve faizme benzeyen bir bask biimini almas mmkndr. Gene de kavramlarda bir bulankla meydan vermemek iin iki sre arasndaki (emperyalist metropollerdeki faizmle nc Dnya'nn yar smrge lkelerinde en kt halde gerici bir askeri diktatrlk arasndaki) temel fark iyice anlamalyz. "(s. 35) Kartrlan bir nokta da, faizmin 'gl devlet' eilimi ile zdeletirilmesidir. Bu sorun zerine de sz Mandel'e brakalm.

"Gnmzde 'gl devlet' dorultusundaki gittike belirgin eilimi ile, 'trmanan faizm' veya hatta 'ak faitleme'yi birbirine kartrmamak ta nemlidir. Faizmin kalk noktas, srekli vurgulad gibi, umutsuz ve yoksullam bir kk burjuvazidir. 'Uzun devrenin 20 yllk ykseli izgisinden' sonra Bat'nn hemen hi bir emperyalist lkesinde byle bir umutsuz kk burjuvazi yoktur. En fazlas, kylln ve kentsel orta snflarn uta kalan bir tabakas, yoksullama dorultusundaki bir eilimden etkilenmektedir. Ama, hibiri toplam nfusta nemli bir arla sahip olmayan bu tabakalarn bile, ticaret, hizmetler ve sanayide yeniden i bulmalar ok zor olmamaktadr, (bu satrlar 1969'da yazlmtr. ) Bugn 19181933 yllarmdakinin tersi olan bir sre cereyan etmektedir O donemde, orta snflar proleterlemekszn yoksullayorlard bugnse, yoksullamakszn proleterleiyorlar

"Kuuk burjuvazinin genellikle mreffeh ve tutucu olduu bir durumda, neo faizmin geni bir kitle taban kazanmas m nesnel bir neden yoktur. Zengin mlk sahipleri, devrimci iilerle ya da radikal rencilerle sokak kavgas yapmazlar. Polisi armay ve 'huzursuzluun icabna bakmas' iin onu daha iyi silahlarla donatmay tercih ederler. Umutsuz kk burjuva unsurlar rgtleyerek onlar, sanayi blgelerinin btnn ve ehirleri tedhie bomak iin kullanan faizm ile hi kukusuz iddet ve bask kullanan ve ii hareketine ve radikal gruplara sert darbeler indirebilen ama ii rgtlerini imha edemeyen ve ii snfn ayrtramayan otoriter 'gl devlet' arasndaki fark ta ite budur. Almanya'da 1933' den sonraki gelimelerle, 1958'de 'gl devlet' in kurulmasndan sonra Fransa'daki gelimelerin yzeysel bir karlatrmas bile bu fark aka ortaya karr. spanya'da da 1939-45 donemi faist diktatrlkle, polis ve askeri aygt tarafndan zaman zaman yaplan en sistemli basklara ramen ykselen bir kitle hareketini bastrmaktan btn ile aciz olan gnmzn ryen tek 'gulu devleti' arasnda yaplacak bir karlatrmadan sadece ayn sonu kar." (s 35-36) Buraya kadar faizmin ne olmadn, faizm kavramyla en ok kartrlan iki ayr olgu asndan ele aldk. imdi, talyan ve Alman faizmlerinin tahliliyle gelitirilmi olan, Troki'nin faizm teorisini ya da faizmin Marksist zmlemesini ksaca zetleyebiliriz. Bu zetlemeyi de yine Mandel'n grltye gelmi, susu kumkumasna boulmu nsznden aktarak yapalm. Trok'nn faizm teorisi 6 enin birliinden oluur Bu birliin iindeki her ge belli bir zerklie sahiptir Ve hepsi de i elikilerinden oturu belli bir gelimeden geer. Ama bu birlik ancak kapal ve dinamik bir btnlk olarak anlalabilir, bu btnlk iindeki geler tecrit olmu bir halde deil, birbirleriyle olan balar iinde faist dikatatrln ykseli, zafer ve dn aklayabilirler. *

"2) Emperyalizm anda ve ii hareketinin uzun bir tarihsel gelimeden getii yerde, burjuvazi politik egemenliini en yararl biimde, yan en az maliyetle burjuva parlamenter demokrasisi yoluyla uygular Bu egemenlik biiminin iki byk stnl vardr. Baz toplumsal refomlarn ihsan edilmesiyle toplumsal ztlamalarn patlayclnn dnemsel olarak azaltlmasna frsat verir. Burjuvazmn geni bir kesimine de, burjuva partileri, gazeteler, niversiteler, iveren dernekleri, belediyeler ve mahalli hkmetler, devlet aygtnn zirveleri, merkezi banka sistemi vb. yoluyla politik iktidarn kullanlmasna dolayl dolaysz

"1) Faizmin ykselii ada kapitalizmin iddetli bir toplumsal bunalmnn ifadesidir. Bu, 1929-1933 yllarnda olduu gibi, bir ar retim bunalmyla ayn zamana rastlayabilen ama bu konjonktr dalgalanmalarnn ok tesine geen bir bunalmdr Temelde, bizzat art deern retilme ve gerekleme artlarmdak bir bunalmdr Dnya pazarnn mevcut rekabet artlarnda (yan, belli bir cret dzeyi, emek retkenlii, ham madde ve pazar bulma olanaklaryla) 'doal' bir sermaye birikimini srdrmenin olanakszldr Faizmin iktidara el koymasnn tarihsel ilevi, artk deerin retilme ve gerekleme artlarn tekelci kapitalizmin belirleyici grupalar lehine birden bire ve iddetle deitirmesidir

"Ancak, byk burjuvazinin egemenliinin bu biimi ki, tek tarihsel biim deildir ekonomik ve toplumsal glerin bir hayli deiken istikrarsz bir dengesine baldr Nesnel gelimeler bu dengeyi bozunca, siyasi iktidarn dolaysz kullanmndan vaz gemek pahasna bile olsa, tarihsel karlarn gerekletirmek iin devletin yrtme gcn daha merkeziletimeye almaktan baka bir seenei kalmaz byk burjuvazinin. Tarihsel olarak bakldnda, faizm, tekelci sermayenin toplumsal hayatn btnn kendi karlarna uygun olarak totaliter bir biimde 'rgtleme' eiliminin (ilk kez Rudolf Hlferdng tarafndan belirtilen bir eilim) hem gereklemesi hem de yadsnmasdr. Faizm bu eilimin gereklemesidir, unku son tahlilde bu tarihsel ilevi yerine getirmitir. Bu eilimin yadsnmasdr, nk Hilferding'in beklediinin tersine faizm bu grevi ancak burjuvazinin byk olude poilitik mlkszletirilmesiyle ile yerine getirebilmitir "3) Modern sanayi tekelci kapitalizmin artlar ve cretli iilerle byk kapitalistler arasndaki saysal oranszlktan otr devlet gcnn byle zorla merkeziletirilmesini salt teknik yntemlerle gerekletirmek olanakszdr Trok'nn ii hareketinin kitle rgtlerini doru olarak niteledii gibi 'burjuva demokrasisi erevesi iindeki proleter demokrasisi ekirdekleri' de dahil modern ii hareketinin btn deilse bile ou kazanlarn salt bu tur yntemlerle ortadan kaldrmak ta ayn olde olanak ddr

katlma olana verir

"Kitle psikolojisinin histerilerine uydurulmu yntemlerle byle bir kitle hareketi sokak muhafzlar, semt bekileri, fabrika hcreleri ( ) ve basit muhbirlerden oluan devasa aygtlar yoluyla snf bilincine sahip ucertl iiler zerinde srekli bir denetim kurabilir stelik daha az bilinli iilerin bir blmn, zellikle beyaz yakal iileri ideolojik bakmdan etkileyebilir Ve ilemekte olan snf ibirliine ksmen katabilir "4) Byle bir kitle hareketi ancak kapitalizmin nc toplumsal snf olan ve burjuvazi ile proletarya arasnda bulunan kk burjuva tabanna dayanarak yukselebilir. Eer bu kk burjuvaz, umutsuzlua kaplacak lude enflasyonun darbesine kuuk firmalarn iflasna, niversite mezunlarnn, teknisyenlerin ve daha yksek maal memurlarn kitle halinde isizliine maruz kalmsa, ite o zaman bu toplum snfnn hi olmazsa bir ksmnda ideolojik zlem ve hatrlaylarla, pisikolojik tepki ve kzgnlklarn bileimi olan tipik bir kk burjuva hareketi ykselebilir. Bu hareket ar milliyetilik ve lafzi bir anti kapitalist demogojiyi rgtl ii hareketine kar korkun bir nefretle birletirecektir ('marksizme

"Deil bir mutlak monari, bir askeri diktatrlk veya katksz bir polis devleti bile milyonlarca yesi olan bilinli bir toplumsal snf uzun sure iin paralayacak ve yldracak ve bu ekilde pazar kanunlarnn en basit leyileriyle dnemsel olarak ortaya kan ilkel snf mcadelelerinin bile yeniden belirmesini engelleyecek olanak ve yetilere sahip deildir. Bu amalara ulamak iin, byk burjuvazinin kitleleri kendi yannda seferber edecek bir harekete, dzenli kitle tedhii ve sokak savalaryla proleteryanm daha bilinli kesimlerinin yoracak ve yldracak, iktidarn ele geirilmesinden sonra da proleter kitle rgtlerini topyekun ykarak bylece bilinli geleri sadece paralanm (atomize olmu) deil ayn zamanda ylm ve teslim olmu bir halde brakacak bir harekete ihtiyac vardr

"5) Faist diktatrln tarihsel grevini yerine getirebilmesi iin ii hareketi iktidarn ele geirilmesinden nce krlmal ve geri pskrtlmelidir. Ama bu, ancak iktidarn ele geirilmesinden nce durum kesinlikle faist etelerin lehine ve ii snfnn aleyhine dnmse olanakldr. Faist kitle hareketinin ykselii i savan bir eit kurumsallamasna benzer, oyle ki, nesnel olarak, her iki taraf ta kazanma ansna sahiptir bu savata (Bu arada byk burjuvazinin ancak ok zel, 'anaormal' durumlarda byle deneyleri tercih etmesinin ve mali bakmdan desteklemesinin nedeni budur. Bu tur 'ya hep ya hi' politikalarnda daha bandan belirli bir risk vardr. ) "Eer faistler, dman (rgtl iileri) paralamay, felce uratmay, yldrmay ve morallerini ykmay baarrsa, zaferleri kesindir. Ama ii hareketi baaryla kar darbeyi vurur ve insyatifi kendi eline alrsa, yalnz faizmi deil ama onu douran kapitalizmi de ciddi olarak yenilgiye uratabilir. Bu toplumsal politik ve toplumsal psikolojik olduu kadar teknik politik nedenlerden de ileri gelir. Faist eteler ilknce kk burjuvaznm sadece en umutsuz ve en kararl kesimlerini ('ldrm' ksmn) rgtlerler. cretli iilerin bilinsiz ve rgtsz kesimleri (zellikle gen iiler ve beyaz yakal genler) kadar kk burjuva kitleler de iki kamp arasnda sallantda kalrlar. Daha byk cesaret ve kararll gsteren tarafa katlmaya yatkndrlar. Kazanan ata oynamak isterler. "Tarihsel olarak bakldnda, faizmin zaferi, ii hareketinin ada kapitalizmin yapsal bunalmn kendi karlar ve kendi amalar dorultusunda zmleyemeyiinin ifadesidir. Byle bir bunalm, ilknce ii snfna galibiyet ans tanr genellikle. Ancak kandrld, blnd ve yldrld iin bu ans kullanamazsa faizmin zaferi ile sonulanabilir sava. "6) Eer faizm, 'ii hareketini bir balyoz gibi ezmeyi' baarrsa, tekelci kapitalizmin asndan grevini yapm demektir. Bundan sonra, faizmin kitle hareketi brokratlatrlr ve byk bir lde burjuva devlet aygt iinde eritilir. Eer 'hareketin amalar' iinde bulunan avam ve kk burjuva demagojisinin en ar biimleri unutulmaz ve resmi ideolojinin dna karlmazsa bu erimenin olana yoktur.

kar', 'komnizme kar'). Bu hareket iilere, ii rgtlerine ve eylemlerme kar fiziksel saldrlara getii anda, bir faist hareket domu demektir Byle bir hareket, eer kitle etkisi kazanacaksa mutlaka gemesi gereken bir zerk gelime doneminden sonra iktidara el koymaya kadar gidebilmek in tekelci sermayenin nemli kesimlerinin mali ve politik desteine ihtiya duymaya balar

"Bu geliim, son derece merkezilemi devlet aygtnn sregelen bamszlama eilimine hi te zt deildir. nk bir defa ii hareketi yenildikten ve artkdeerin retilme ve gerekleme artlar lke iinde byk burjuvazinin lehine deitirildikten sonra, btn abalar dnya pazarnda da benzer bir deiiklik yapmaya ynelecektir. Faizmin ya hep ya hi politikas toplumsal politik alandan mali alana aktarlr: bu politika srekli enflasyonu tevik eder ve sonuta d askeri maceradan baka bir seenek brakmaz. Ama btn bu geliimin getirdii ekonomik durumda (sava ekonomisinin sonularn dnn) ve kk burjuvazinin (gittike bamszlaan devlet aygtnn arpalklaryla beslenenler hari) politik durumda bir dzelme deil ktlemedir.

"Troki'nin faizm teorisinin kurucu eleri bunlar. Bu teori, bir yandan kapitalizmin nc dneminin yapsal bunalm (Troki'nin kendisi 'kapitalizmin rme andan sz ediyordu') srasnda sanayilemi lkelerde snf mcadelesinin gelime artlarnn tahliline dayanr, te yandan da bu mcadelenin pratik geliiminin ve teorik yorumlanmasnda znel ve nesnel etkenler arasndaki ilikinin, Troki' nin Marksizmine zg olan, ok belirli bir kurulma tarzndan domaktadr. " (s. 16-20) *

" 'Faizci sermayenin penelerinden kurtulmak' yerine sermayenin younlamasnda ve orta snflarn proleterlemesinde gzle grlr bir hzlanma mey adana gelir. Bu olgu faist diktatrln snf karakterini aka ortaya koyar; bu karakter faist kitle hareketinin snf karakteriyle zde deildir. lki tekelci sermayenin tarihsel karlarn temsil eder, kk burjuvazinin deil. Bu eilim bir defa egemen olduktan sonra, faizmin bilinli ve eylemli kitle taban zorunlu olarak klr. Faist diktatrln kendi kitle tabann brakma ve paralama eilimi vardr. Faist eteler polisin ekleri haline gelir. Faizm k dneminde yeniden bonapartizmin zel bir trne dnr.

Buraya kadar, genel olarak faizm kavramnn ieriini, faizmin ne olup ne olmadn, faist rejimin zgl niteliklerini anlamaya altk. En kaba bir gzlem bile, 12 Eyll rejiminin burada tanmlanan faizm kavramyla tanmlanmasnn yanl olacan fark eder. 12 Eyll rejimi bir parlamenter demokrasi deildir. Faist bir rejim de deildir. Peki ama nedir?

Bu soru bize, daha baka kavramsal aralara ihtiyacmz olduunu da sezdirir. Byle bir kavramsal ara var mdr? Byle bir ara daha nce Bilimsel Sosyalizmin klasiklerince gelitirilmi midir? Yoksa imdiye kadar hi karlalmam, eski kavramlarn erevesine smayan yepyeni bir olgu karsnda myz? Trkiyeli devrimciler, devlet biimleri konusunda, hemen hemen sadece iki kavramla, parlamentarizm ve faizm kavramlaryla, dnmeye almlardr. Ama Trkiyeli devrimcilerin bu iki kavramla snrl olmalar, Marksizmin ve Leninizmin byle snrl olduu anlamna gelmez. Marksizm de askeri diktatrlk gibi, Bonapartizm gibi kavramlar da vardr. Ve bir Bonapartizm kavram, 12 Eyll rejiminin niteliini kavrayabilmemizi salayacak olanaklar sunabilir. Onun iin, 12 Eyll rejiminin niteliine gemeden evvel Trkiye devrimcilerinin yabancs olduklar Bonapartizm kavrammda ele almamz gerekiyor. Bonapartizm kavramnn bizlere yabanc kalmas bir rastlant deildir. Bizlerin skolastik, metafizik mantmzn bir rndr bu yabanclk. Marksizm ise, diyalektiktir, supleksli (esnek) bir mant gerektirir. Devlet sorununda da byleyizdir. Marksizmin u en temel nermesini hepimiz biliriz ve kabullenmiizdir: Devlet egemen snflarn bir bask aracdr. Ama hepimiz burada kalrz. Devletin grece zerklii gibi diyalektik bir kavraya doru ikinci adm atamayz, korkarz. Sanki grece zerklii kabul etsek ipin ucunu karacamz, nceki nermeyi inkar edeceimizi sanrz. Ama bizzat byle davranarak ta, Marksizmi bir ** *

trl kavrayamayz, skolastik Marksistler olmaktan kurtulamayz.

Bonapartizm kavram, devlet grece zerklii kavramyla yakndan bantldr. Belli bir ekonomi ve snflar ilikisi zerinde ekillenen devlet, bir kere ortaya kp geliti mi, kendisini var eden temel zerinde bir kar etkide de bulunmaya balar. Kar etki, snf mcadelesinin baz aamalarnda, sanki onun snflardan bamszn gibi grnmesine de yol aar. te Bonapartizm de, snfla arasndaki belirli bir denge durumunda, devletin grece bamszm gibi bir grnm kazanmasdr. Sz fazla uzatmadan ustalara brakalm. Bu grece bamszlk durumu sadece modern topluma has bir olgu deildir. Ayn karakterdeki olgular Antika Tarihte de grlmtr.

Toplumsal gelimede yepyeni bir olguyla karlaan insanlar, onu anlamak iin, olaylara gemiin aynasndan bakarlar, tarihsel analojilere bavururlar. Bu belirli bir dereceye kadar kanlmaz, gerekli, hatta yararldr. Ama burada kalnrsa byk yanlglara dlr. Her olay kendi zgl elikileri iinde incelenmelidir. Bonapart'n bulutsuz bir gkte akan imek gibi grnen hkmet darbesiyle kurduu rejimi, kimileri byle tarihsel analojilerle "sezarizm" diye tanmlamlardr. Marx ise, Bonapartn hkmet darbesinin gerekletii snf ilikilerini zmleyerek, tarihsel analojilerle snrl kalmann tehlikesini gstermi ve modem sezarzmi bonapartizm kavramyla tanmlamtr. Bu sorun zerine Marx, 18 Brmaire'in nsznde unlar yazyor: "Sonu olarak eserimin C a e s a r i s m diye adlandrlan, bu gnlerde Almanya'da sk sk sz edilen skolastik deyimin ortadan kaldrlmasna katkda bulunacan umuyorum. Bu yzden tarihi analojiyi yapanlar, ana noktay, yani eski Roma snf mcadelesinin sadece imtiyazl bir aznlk iinde zgr zenginlerle zgr fakirler arasnda verildiini ve nfusun byk bir retken blm olan klelerin, bu mcadeleye katlanlar deil sadece pasif bir temel oluturduunu unutmaktadr. nsanlar Sismondi'nin u nemli szn unutuyorlar: Roma proletaryas toplumun srtndan geiniyorken modern toplum, proletaryann srtndan geiniyor. Eski ve modern snf mcadelelerinin maddi ve ekonomik koullar birbirlerinden ylesine ayrdrlar ki, bunlarn arasndaki, politik rnleri arasndaki benzerlik, Centerbury Piskoposu ile Barahip Samuel arasndaki benzerlikten daha fazla deildir. "

rnein Antik Roma'da grlene, Sezar'n adna izafeten S e z a r i z m denmitir. Ancak, grece bamszlk bakmndan benzemelerine karn, Bonapartizmle Sezarizm bambaka toplumsal gelime aamalarnn ve snf ilikilerinin rndrler. Antik Roma ya da Atina Cumhuriyeti, modern kapitalist cumhuriyete ne kadar benzerse, Searizm de Bonapartizme o kadar benzer.

Peki, modern Bonapartizmin eleri nelerdir? Bunun ksa ve zl bir zmlenmesini Engels, Bismark'n mutlakiyeti Bonapartizmini incelerken . Konut Sorunu 'nda anlatr. "() Gerekte ise Almanya' da var olduu ekliyle devlet ayn ekilde iinden gelitii toplumsal tabann zorunlu rndr. Prusya'da -ve Prusya imdi belirleyicidir- hala gl bir toprak sahibi aristokrasisi ile, bugne kadar ne Fransa'daki gibi dolaysz siyasal

egemenlik kazanm, ne de ngiltere'deki gibi az ok dolayl bir egemenlik kazanm olan olduka gen ve son derece korkak bir burjuvazi bir arada bulunmaktadr. Ancak entelektel ynden ok gelimi ve gnbegn giderek daha fazla rgtl hale gelen, hzla oalan bir proletarya bu iki snfla bir arada bulunmaktadr. Biz dolaysyla, burada, eski mutlakyeti temel koulun yan sra toprak sahibi aristokrasi ve burjuvazi arasnda bir denge modern bonapartln temel koulunu da burjuvazi ile proletarya arasnda bir denge buluyoruz. Ama gerek eski mutlakiyeti, gerek modern bonapart monaride gerek hkmet yetkisi, zel bir ordu subaylar ve devlet memurlar kastnn elindedir. Prusya'da bu kast ksmen kendi saflarndan ksmen daha az kkenli aristokrasiden ve en az da burjuvaziden beslenmektedir. Toplumun dnda ve sz stnde bir konum igal eder grnen bu kastn bamszl, devlete, toplumun karsnda bir bamszlk grnm vermektedir. " Engels, daha sonra tekrar bu soruna dner ve Almanya'da Kyl Sava 'nn nc Basks iin, ikinci basknn nszne yapt bir ekte yle yazar:

(. . . ) 1840 tan sonra sava yava dalan kralln temel varlk koulu, soyluluk ile burjuvazi arasndaki mcadeleydi, krallk bu mcadele iinde dengeyi salyordu; artk soyluluu burjuvazinin basksna deil, ama tm varlkl snflar ii snfnn basksna kar korumann nem kazand andan itibaren, eski mutlak krallk, zel olarak bu erkle hazrlanm devlet biimi olan Bonapart kralla dnmek zorunda kald. Prusya'nn bu Bonapatrla geiini bir baka yerde zmledim. (Konut Sorunu. ) Orada belirtmediim, ama burada son derece nemli olan ey udur ki, bu gei Prusya'nn 1848 den sonra ileriye doru att en byk adm olmutur. Prusya, modern gelimenin bu derece gerisinde kalmt. Prusya henz yar feodal bir devletti; oysa Bonapartlk, ne olursa olsun, feodalizmin ortadan kaldrlmasna dayanan modern bir devlet biimidir. Engels, Fransada Sava'a yazd Giri' te Bonapartizmin Fransada ki biiminin yapt objektif tarihsel grevleri anlatrken Bonapartizm'in kavranmas bakmndan byk nemi olan, Marx'n da yapt bir ayrm yapar, sosyal iktidar ve politik iktidar kavramlarn ayrr.

"Ceza kendini bekletmedi. Eer proletarya henz Fransa'y ynetemiyor idiyse, burjuvazi de artk ynetemiyordu. Hi deilse burjuvazinin henz ounlukla kralc eilimde olduu ve hanedanc parti ile bir drdnc cumhuriyeti parti biiminde blnd bu dnemde demek istiyorum. Servenci Louis Bonaparte'n, btn kilit noktalarn, ordu, polis, ynetim mekanizmas ele geirmesini ve 2 Aralk 1851 gn burjuvazinin son kalesi olan Ulusal Meclisi havaya uurmasn salayan eyler de, burjuvazinin bu i ekimeleridir. kinci mparatorluk, ve onunla birlikte de Fransa'nn bir siyaset maliye servencileri etesi tarafndan smrlmesi balad; ama ayn zamanda, sanayi de, Louis Philippe'in, byk burjuvazinin sadece kk bir blmnn bakalarn dtalayc egemenlii ile birlikte soysuz ve psrk sisteminin ona hi bir zaman veremiyecei bir atlm kazand. Louis Bonaparte, burjuvalar iilere kar ve sras gelince de iileri de burjuvalara kar koruma bahanesiyle kapitalistlerin elinden siyasal iktidarlarn ald; ama, buna karlk, egemenlii, speklasyon ve sanayi etkinlii, uzun szn ksas, tm burjuvazinin ykselme ve zenginlemesini, grlmemi derecede kolaylatrd. Bununla birlikte, imparator saray

evresinde toplanan byk apl rvet ve soygun da ok daha yksek bir derecede geliip, bu zenginleme zerinden byk yzdeler vurdular. " Buraya kadar Marx-Engels'ten baz alntlarla bonapartizm kavramnn ieriini aydnlatmaya altk.

Kimileri, bonapartizmin kapitalizmin rekabeti ana has bir olgu olduunu emperyalizm anda bonapartizmden sz edilemeyeceini sylemektedirler. Tabi bu bir iddiadr ve hi bir kant olmayan bir iddiadr. Kaynanda da bonapartizmin asli elerinin kavranmamas yatar. Bu asli eler balca iki noktaya indirgenebilir. Snf mcadelesinin belli bir annda, snflar arasndaki bir denge durumunun varl ve bu denge durumda, devletin, yrtme gcnn burjuvaziyi politik iktidarndan ederek, burjuvazinin sosyal iktidarn ve tarihsel karlarn korumasdr. Dier bir deyile, sosyolojik anlamyla burjuvazinin diktatrln korumak iin, sanki burjuvaziden bamszm gibi grnen bir politik diktatrln kurulmasdr. . . Snf mcadelesi emperyalizm anda da vardr, hem de en keskin biimiyle. Dolaysyla bu mcadelenin belli anlarda snflar aras bir denge de daima olasdr. Dier yandan emperyalizm anda, devlet ve onun yrtme gc devasa boyutlara ulamtr. Bu da devletin ve yrtme gcnn snflardan bamsz gibi davranabilme yeteneini arttrr. Toplumun zerinde ykselen brokratik bir bask aygtnn varl, bonapartizmin olmazsa olmaz koullarndan biridir. Emperyalizm anda bonapartizm olmayacan syleyenler, gerekte Lenin'i de okumamlardr. nk Lenin, ekim devriminin arifesindeki aylarda yer alan Kerenski hkmetini bonapartist olarak niteler. Bir yanda Sovyetler, bir yan da Kornilov'lar. . . Kerenski bir ka ay boyunca bu geici denge durumunda varln srdrebilmitir. Lenin yazyor:

"() Askerler tarafndan seilen rgtlere tam bir gven duyulmad iin, komutanlarn askerler tarafndan seilmesi ilkesi tam olarak uygulanmad iin, Kornilov'lar, Kaledin'ler ve kar devrimci subaylar, ordunun bana getiler. Bu bir olgu. Gzn kr krne yummadka Kornilov ayaklanmasndan sonra, Kerenski hkmetinin her eyi olduu gibi braktn, gerekten Kornilovizmi onardn grmemek olanaksz. Aleksiyev'in atanmas; Klembovskier, Sagarin'ler, Bagration 'lar ve Kornilov'un br su ortaklar ile yaplan "bar". Kornilov ve Kaledin'in kendilerine gsterilen iyi davran, btn bunlar, Kerenski'nin gerekte Kornilovizmi onardn daha ak gsterilemeyecek bir biimde gsteriyor. "Orta yol yoktur. Deney bunu gsterdi. Ya tm iktidar Sovyetlere ve ordunun tam demokratlatrlmas, ya da Kornilovizm" (27 (14) Eyll 1917)

Dikkat edilirse Lenin burada Kornilovizm diye bir kavram da gelitirmektedir. Eer Lenin'in

"(. . . ) Bunlarn uygulanmasna daha imdiden baland, ama bu nlemler, byk toprak sahipleri ve kapitalistlerin direnci tarafndan, hem (gereklikte, tamamen burjuva ve bonapartc bir hkmet olan) Kerenski hkmeti aracl ile, hem de eski devletin brokratik aygt aracl ile, ve hem de Rus ve "balak" mali sermayenin dolaysz ve dolayl basks ile uygulanan diren tarafndan her yerde engellenmi ve engellenmektedirler. " (a. y. )

partisi olmasayd, proletarya iktidar ele alp kyl devriminin taleplerini tamamlamasayd, burjuvazi ve proletarya tarafndan zlemlerine karlk verilmeyen kyllk ilgisizlie, kar devrimci umutsuzlua kayabilir ve bu ortamda Kornilov'un darbesine olanak salyabilirdi. Bu gereklemedi. Ama gerekleseydi eer, Rus devrimcileri muhtemelen Komilovizmin de bir zmlenmesini yapmak zorunda kalacaklard. Muhtemelen, Komilovizm de emperyalizm anda, bir devrimci durumun arkasndan gelen, geri Rusya'nn koullarna zg bir bonapartizm olabilirdi. Ya da yar faist, yar bonapartist bir gei tipi. . . Neyse konumuz bu deil. Lenin'le ayn sralarda Troki de Kerenski hkmetini bonapartizm olarak tanmlamakta ve onun varolu koullarn, byk bir ngryle yle yle zmlemektedir:

"Eski arlk hr bir toplumun barndaki snf kavgalar esnasnda kurulmutu, fakat kavga halindeki btn fesat komiteleri ile arlarn altnda emekilerin duraan bir alt yaps vard. Yeni arlk varl iin gerekli destei kylln sessizliinde, pasifliinde aryor. Disiplinli bir orduya dayanan bonapartizmin en nemli aygt. Fakat lkemizde henz bu artlardan hibiri gereklemedi. Toplumumuz boydan boya en u noktalarna ulam ak uzlamaz elikilerle kapldr. ilerle kapitalistler, kyllerle toprak sahipleri, askerlerle genelkurmay ezilen uluslarla merkezi iktidar, arasndaki mcadele, hkmet kaderini bu kavga halindeki glerden birine dayandrmaa karar vermedike (toplumumuza) hi bir duraanlk unsuru getirmez. Tarm devriminin tamamlanmasna kadar diktatrn "snflar st" giriimleri ancak geici olur. " Milioukov, Rodeianko ve Riaboutchinski iktidarn, kendi ellerinde toplanmasnn, yani iilerin, kyllerin ve devrimci askerlerin stnde smrclerin kar devrimci diktatrlne dnmesini istiyorlar. Kerenski demokrasiyi kar devrimin yardm ile kar devrimi de demokrasi yardm ile korkutmak, sonra da kitlelerin hi bir iyilik gremeyecekleri kiisel diktatrl salamak istiyor. Fakat evdeki hesap arya uymaz. Devrimci kitleler henz son szlerini sylemediler. " ( L. T. , 1917 Yl, s. 48 ) Yukarlarda bir yerde, parlamenter demokrasi var, parlementer demokrasicik var demitik. Ayn ey bonapartizm iin de geerlidir. Bonapartizm var, bonapartizm var Rekabeti dnemin bonapartizmi var, emperyalist dneminin bonapartizmi var. Emperyalist lkenin bonapartizmi var, geri lkenin bonapartizmi var. Snf mcadelesinin keskinletii dnemlerde bir gei rejimi karekteri tayan bonapartizm var, proletaryann bir yenilgisinden sonra oluabilecek nisbeten istikrarl bir bonapartizm var. Emperyalizm andaki bir bonapartizmin zgl niteliklerini Troki zellikle 1930-33 yllar arasndaki Almanya'ya ilikin incelemelerinde zmlemitir. Daha sonra bu zmlemeleri gelitirmi, genellemeler de yapmtr. imdi Troki'nin bu zmlemelerini grelim. *

Aktaracamz blmler Ekim 1932de yazlmtr. Yani henz faistler iktidara gelmeden nce. Faist iktidarn arifesinde Almanya' da, Brning ve Von Papen hkmetleri kurulmutu. Troki bunlar srasyla yar-bonapartist ve bonapartist olarak tanmlamaktadr. Ayn

tarihlerde Komntern, bizim kk burjuva devrimcileri gibi, sosyal demokratlara sosyal faist demekte ve her hkmeti faizmin bir eidi olarak tanmlamaktadr. Troki zmlemesini dier zmlemelerle rnein Brandler ve Thalheimer'in zmlemeleriyle karlatrmakta, grlerini bir polemik biiminde amaktadr.

"Bir tarihte 'bakanlk' hkmetini bonapartizmin bir eidi olarak tanmlamtk. Bu tanm, bilinmeyen bir olguya bilinen bir ad bulma arzusunun rastlantsal sonucu gibi grmek yanl olur. Kapitalist toplumun gerilemesi, bonapartizmi faizmle yan yana ve birlikte yeniden gndeme getirir. Daha nce Brning'in hkmetin bir bonapartist hkmet olarak nitelendirmitik. Sonra geri baktmzda, bu tanmlamay bir yar bonapartizm ya da n bonapartizm olarak snrlandrdk. "teki komnistler ve genel olarak 'sol' gruplar ne diyorlard bu balamda? Komntern'in bugnk liderliinden yeni bir siyasi olgunun bilimsel tahliline girimesini beklemek saflk olur. Stalinistler, Papen'i kolayca faist kampa yerletiriyorlar. Eer Papen ve Hitler 'ikizler' olarak grlyorsa, Papen gibi nemsiz bir olay kafa yormaya demez bile. Marksizm 'baya' olarak nitelendirdii ve bize uzak durmay rettii siyasi literatrn aynsdr. Gerekte, faizm i savan iki ana kampndan birini temsil etmektedir. Elini iktidara doru uzatan Hitler nce yetmi iki saat sreyle sokaklarn kendisine terk edilmesini istemiti. Hindenburg, bunu reddetmitir. Pen Schleicher'in Grevi: Nasyonal Sosyalistleri dostane yollarla disiplin altna almak ve proletaryay polis zinciriyle balamakt. Byle bir rejimin mmkn oluu bile proletaryann grevce zayflyla belirlenir. "SAP (Sosyalist ii Partisi), teki sorunlarda olduu gibi, Papen hkmeti sorununu da genel szlerle geitirmeye almaktadr. Sorun Bruning'le, ya da bonapartizmin kuluka dnemiyle ilgili olduu srece Brandler'ciler de getirdiimiz tanmla ilgili olarak suskunluklarn korumulardr. Ama ne zaman ki Bonapartizmin Marxist tanm bakanlk hkmetinin teori ve pratiinde kendini btnyle dorulamtr, ite o zaman Brandler'ciler de eletirileriyle birlikte orta kmlardr: Thalheimer'in akll baykuu, gecenin ge saatlerinde umaya balyor.

"Reichtag seimleri, 'bakanlk' hkmetini yeni ve kritik bir snavdan geirdi. Bu yzden bu hkmetin toplumsal ve siyasi zelliklerini hatrlamakta yarar var Zaten Marxist yntem de Papen-Schleicher hkmeti gibi somut ve ilk bakta ani politik olaylarn tahlili ile stnln gsterir.

"Stuttgart'da kan Arbeitertribune gazetesi, bonapartizmin, burjuvazinin snf egemenliini gene burjuvazinin kendi siyasal partilerine kar korumak iin asker-polis aygtn burjuvazinin zerine karrken, kyllk tarafndan desteklemek ve Sosyal Demokrasinin yntemlerim kullanmak zorunda olduunu retiyor bize. Papen kyllk tarafndan desteklenmemekte ve szde radikal bir program sunmamaktadr. Dolaysyla, Papen'in hkmetini bonapartizm olarak tanmlama abamz 'hi yerme oturmamaktadr'. Bu sert ama yzeysel bir yarg. "Bradlercilerin kendileri nasl tanmlyor Papen hkmetini? Arbetertribne'nn ayn saysnda Brandler'in bu konu zerinde ok vakitli aklamalar yer alyor: 'Junker-monarist

mi, Faist mi, yoksa proleter diktatrl m?' Bu leme iinde Papen hkmeti bir Junkermonarist diktatorlk olarak sunulmaktadr. Bu Vorwarts'a ve genel olarak kaba demokratlara yakan bir dnce tarzdr. Sfatlar alnlarnda yazl Alman bonapartistlerinin Junkerlere baz kk hediyeler verdikleri aktr. Bu baylarn monarist bir kafa yapsna yatkn olduklar da bilinmektedir. Ama bakanlk rejiminin znn yunker monarizmi olduunu iddia etmek, katksz liberal samalktr.

"Liberalizm, Bonapartzm, Faizm gibi terimler genelleme zellii tarlar. Tarihsel olgular hibir zaman kendilerin btnyle tekrar etmezler. l. Napolyon hkmetleriyle karlatrld zaman 3. Napolyon'un hkmetinin 'Bonapartist' olmadn kantlamak zor olmazd. Sadece Napolyon' un kendisi kan balar bakmndan biraz belirsiz bir Bonapart olduu m deil, ama ayn zamanda snflarla, zellikle kyller ve lunpen proleterlerle ilikisi l. Napolyon'un bu snflarla olan ilikisiyle ayn olmad iin. Dahas klasik Bonapartizm byk sava zaferleri dneminden domutur. Oysa kinci imparatorluk hi byle eyler grmemitir. Ama Bonapartizmin btn izgilerinin tekrarn aryacak olursak, Bonapartzmin gemite kalm, benzersiz, tekil bir olgu olduunu, yan genel olarak Bonapartzm diye bir eyin olmadn ama bir zamanlar Bonapart adnda Korsika'da domu bir generalim yaadn grrz. Liberalizm ve tarihin btn teki genelletirilmi terimleri iin de ayn durum sz konusudur. Bonapartizm analojisi ile konuulduu zaman, bu olgunun kesinlikle hangi izgilerinin mevcut tarihsel durumunda en gelimi ifadelerini bulduunu da belirtmek arttr.

"Sosyal Demokrasi, faizmi dourann Komnizm olduunu iddia ediyor. Bu iddia bir anlamda dorudur: Snf mcadelesinin keskinlemesi olmasayd, devrimci proletarya olmasayd, kapitalist toplumun bunalm olmasayd, faizme hi gerek kalmazd. Hilferding Otto Bauer'in uaka teorisinin bundan baka bir anlam olamaz. Evet faizm burjuva toplu-

"Gnmz Alman Bonapartizminin ok karmak, denebilirse bileik bir karakteri vardr. Faizm olmasayd Papen 'm hkmeti mmkn olmazd. Ama faizm iktidarda deil. Ve Papen hkmeti de faizm deil. te yandan Almanya'nn en sonunda savata yenik dmesine ramen, gene de Almanya'nn zaferlerini temsil eden ve halk kitlelerinin ellerinde ordunun simgesi olan Hindenburg olmasayd, Papen hkmeti en azndan bugnk biimiyle mmkn olmazd. Hindenburg'un ikinci seilii bir plebisitin btn zelliklerim tayordu. Milyonlarca ii, kk burjuva ve koylu (Sosyal Demokrat ve Merkez), Hndenburg'a oy vermiti. Onda bulduklar ey, herhangi bir siyas program falan deildi. Bu milyonlar, en bata i savatan kanmak istiyorlard ve bu yzden Hndenburg'u bir st uzlatrc olarak, ulusun uzlatrc hakemi olarak omuzlarna ykseltmilerdi. Ama zaten bu da, Bonaportzmn en nemli ilevidir: mlkiyeti ve dzeni korumak amacyla, kendini mcadele eden iki kampn zerine karmak. Bonapartzm, ya i sava bastrr, ya ondan nce kar, ya da i savan yeniden parlamasn nler. Papen'den soz ederken Sosyal Demokrasinin onayna sahip olan Hindenburg'u unutamayz. Alman Bonapartizminin bileik zellii, demogoji ile kitleleri Hindenburg'a ekme grevinin iki byk bamsz parti tarafndan, Sosyal Demokrasi ile Nasyonal Sosyalistler tarafndan yerine getirilmesinde ifadesini bulmutur. Her iki parti de almalarnn sonucunu aknlkla karlasalar bile, bu hi bir eyi deitirmez.

munun proleter devrimi tehlikesine kar gsterdii bir tepkidir. Ama ite bu tehlike bugn ok yaknda olmad iin, hakim snflar bir Bonapartst diktatrle dayanarak i savasz idare etmeye abalyorlar. "Brandlerciler, Hindenburg, Papen, Schleicher hkmeti in getirdiimiz tanmlamaya itiraz ederken Marx'a ba vuruyorlar, onun otoritesine dayanarak bizi etkelyebeleceklerini dnyorlar. Bundan daha ackl bir aldan olamaz. Gerek u ki, Marx ve Engels yalnz iki Bonapart'in Bonapartizmleri hakknda deil, baka Bonapartizm eitleri uzerine de dnm ve yazmlardr. Sanyorum 1864 ten balayarak, Bismarck'n 'ulusal rejimini sk sk Fransz Bonapartizmine benzetmilerdir. Ve bunu da Bsmarck'in bir szde radikal olmamasna ve bildiimiz kadaryla kyller tarafndan desteklenmemesine ramen yapmlardr. Demir anslye bir plebisit sonucunda iktidara gelmi deildi, meru ve hanedandan gelen kral tarafndan usulne uygun olarak atanmt. Bununla birlikte Marx ve Engels haklyd. Bsmarck, mlk sahibi snflarla yukselen proletarya arasndaki elikiden Bonapartist bir tarzda yararland ve bu yoldan iki mlk sahibi snf arasndaki, burjuvazi ile junkerler arasndaki kartln stesinden gelerek bir asker-pols aygtn ulusun uzerine kard. Bismarck'in politikas bugnk Alman Bonapartizminin 'teorisyenlerinin' deindikleri, u gelenein ta kendisidir. Evet, Bismarck Alman birlii sorununu, Almanya'nn dtaki bykl meselesini kendine gre halletti . . Oysa Papen, Almanya'ya uluslararas arenada 'eit' bir yer vaat etmekten baka bir ey yapmad imdiye kadar. Elbette kk bir fark deil bu. Ama biz de Papen'm Bonapartizminin Bismarckn Bonapartizmi ile ayn apta olduunu kantlamaya almyorduk ki! 3. Napolyon da amcas dedii kiinin bir msveddesiyd sadece. "(. . . ) Kapitalizmin gerileme cann Bonapartizmi, burjuva toplumunun ykseli andaki Bonapartizminden bsbtn farkldr. Alman Bonapartizmi kent ve ky kk burjuvazisi tarafndan dorudan doruya desteklenmemektedir ve bu da rastlant deildir. te tam bu nedenle biz de bir tarihte, ancak iki kampn yani proletarya ile faistlerin etkisiz kalmas ile iktidara tutunabilen Papen hkmetinin zayfladndan szetmtk. "Ama Papen'in arkasnda byk toprak sahipleri, finans kapitalistler, generaller duruyor, diye sze karacak teki 'Marksstler'. Mlk sahibi snflar kendi balarna byk bir gc temsil etmezler m? Bu sav, snf ilikilerini genel sosyolojik ana izgileri ile kavramann, bu ilikileri somut bir tarihsel biim iinde anlamaktan ok daha kolay olduunu bir kez daha gsteriyor. Evet, Papen'm hemen arkasnda mlk sahiplerinin en yksek kesimleri bulunmaktadr ve hkmetinin zayflnn nedeni de budur.

"Gnmz kapitalizm artlarnda, finans kapitalin acentesi olmayan bir hkmet genel olarak imknszdr. Ama mmkn olan btn acenteler iinde de Papen hkmeti en dengesiz olandr. Eer hakim snflar dorudan doruya iktidar olabilselerdi, ne parlamentarizme, ne Sosyal Demokrasiye ne de faizme ihtiya kalrd. Papen hkmeti finans kapitali fazla aa vurmakta ve onu Prusyal Komisyoncu Fracht'n sunduu kutsal incir yaprandan bile yoksun brakmaktadr. Srf partiler ustu 'ulusal' hkmet yalnz finans kapital adna konuabildii iin, srf bunun iin, sermaye kendini Papen hkmetiyle zletirmeye her zamankinden daha ok dikkat etmektedir. DAZ ise, bakanlk hkmetine Nasyonal Sosyalist

kitlelerden destek bulmaya almakta ve ltimatomlarn diliyle Papen'den Hitler'le bir blok kurmasn istemektedir ki bu da aslnda Hitler'e teslim olmak demektir. "Bakanlk hkmetinin 'kuvvetini' deerlendirirken, finans kapitalin Papen'm arkasnda durmasnn her zaman onunla birlikte yryecei anlamna gelmediini unutmamalyz. Finans kapitalin Hindenburg-Schleiher'in dnda baka saysz olanaklar daha vardr. elikilerin keskinlemesi halinde ise, proletarya dizini onlarn gsne dayayncaya kadar manevra yapacaklardr. Papen'in daha ne kadar manevra yapacan ise, nmzdeki haftalar gsterecektir. " (L. T. , Alman Bonapartzmi, "Faizme Kar Mcadele", s. 347-352)

"Stalinist faizm teorisi, hi kukusuz, gerekliin btn somut evrelerinde, btn gei aamalarnda, yan devrimci (ya da kar devrimci) sraylarnda olduu kadar tedrici deimelerinde de, (gerekliin) diyalektik tahlilinin yerine, ksmi ve yetersiz bir tarihsel deney temeli zerinde ortaya karlm soyut kategorilerin geirilmesinin en trajik rneklerinden biridir. Stalinistler bugnk dnemde finans kapitalin kendini parlementer demokrasiye uyduramayaca ve faizme bavurmak zorunda kalaca grn benimsediler. Belli snrlar iinde mutlak doru olan bu grten, salt tmden gelimci, biimsel manta uygun bir tarzda btn lkeler ve btn gelime aamalar iin ayn sonular kardlar. Onlara gre Primo de Rivera, Mussolini, Can Kay ek, Masaryk, Brunning, Plsdulsky, Srbistan kral Alexader, Severing, Mac Donald, v. b. faizmin temsilcileriydiler. Byle dnrken unlar unutuyorlar (a) Gemite de kapitalizm kendini 'katksz' demokrasiye uydurmad, bazen (bu parlamenter demokrasiyi ) bir ak bask rejimiyle tamamlad, bazen de yerine (ak bask rejimini) getirdi, (b) katksz finans kapitalizm hibir yerde yoktur, (c) finans kapital hakim bir durumdayken bile bir bolukta hareket etmez ve burjuvazinin tek tabakalar ile ve ezilen snflarn direniiyle hesaplamak durumunda kalr, (d) nihayet bir dier gei biimi parlamenter demokrasi ile faist rejim arasna, bazen 'bar' bir tarzda, bazan da i sava yoluyla kar durulmaz bir tarzda araya girer. Eer ilerlemek ve geri pskrtlmemek istiyorsak, bu gei biimlerinin biri doru bir teorik deerlendirmeyi ve proletaryann buna bal bir taktiini gerektirecektir. "Bolevik-Leninistler, Alman biime dayanarak (daha nce talya deneyinin temeli zerinde kurulabilecek olan) Bonaportizm adn verdiimiz geisel biimini ilk kez kaydettiler. (

"Doru bir teorik yneliin olaanst pratik nemi, keskin toplumsal atmalar, hzl politik kaymalar ve durumdaki ani deimelerle dolu bir donemde en belirgin biimiyle ortaya kar. Byle bir donemde politik kavramlar ve genellemeler hzla eskirler ve yerlerine ya bsbtn yeni kavramlarn konulmas (bu daha kolaydr), ya da somutlatrlmalar, aklatrlmalar ve ksmen dzeltilmeleri (bu daha zordur) gerekir. Geleneksel rnekleri altst eden ve ok daha srarl teorik dikkat isteyen ara, gei durum ve bileimlerinin zorunlu olarak ortaya k ite tam byle dnemlere rastlar. Tek kelimeyle; (Savatan nceki) bar ve 'organik' dnemde, insan birka hazr soyutlama ile yetinebildiyse de, zamanmzda her yeni olay diyalektiin u en nemli yasasn bir kez daha doruluyor: Doru her zaman somuttur.

Troki daha sonra teorik genellemeler yaparken Bonapartizm, faizm, sava sorunlarna yeniden dnmektedir. imdi byle bir yazsndan baz blmler aktararak devam edelim:

"Bruning Schleicher dneminde, Manulsky-Kuusinen 'faizm zaten vardr' diyorlard, aradaki Bonapartist aama teorisinin, Sosyal Demokrasinin 'ehven er' politikasn kolaylatrmak iin faizmi maskelemek ve zerini boyamak abasndan baka bir ey olmadn ileri sryorlard. O dnemde Sosyal Demokratlara Sosyal Faistler deniliyor ve Zyromsk Marceau Pvert Just tr 'Sosyal Demokratlar ('Trokistlerden sonra tabii) en tehlikeli sosyal faistler saylyordu. Btn bunlar imdi deimitir. Stalinistler, bugnk Fransa ile ilgili olarak 'faizm zaten mevcut szn tekrarlamaya cesaret edemiyorlar artk; tam tersine, faizmin zaferim engellemek amacyla dn reddettikleri birleik cephe politikasn kabul ediyorlar. Stalinistler, Doumege rejimini faist rejimden ayr tanmlyamak zorunda olduklarn gordler. Ama Marxistler gibi deil, Ampiristler gibi vardlar bu ayrma. Doumerge rejiminin bilimsel bir tanmn vermeye almadlar bile. Teori alannda soyut kategorilerle i gren kimse, olgulara krce teslim olmaya mahkmdur. Ama ite Fransa'dadr ki parlamentarizmden Bonapartizme gei ( daha dorusu bu geiin ilk aamas) zellikle arpc ve retici bir nitelik kazanmtr. Doumerge hkmetinin, faistlerin i sava provas (6 ubat) ile proletaryann genel grevi (12 ubat) aras da sahneye ktn hatrlatma yeter. Uzlatrlamayacak kamplarn kapitalist toplumun iki kutbundaki sava mevzilerini almalaryla birlikte, parlamenter rejim a nlen hesap makinasnin btn nemini yitirdii aka anlald. Doumerge hkmetinin de Brning ve Schleicher hkmetleri gibi, ilk bakta parlamentonun onay ile hkmet eder grnd dorudur. Ama bu yetkilerinden vazgemi, diren gsterdii taktirde hkmetin kendisini datacan bilen bir parlamentodur. Saldran kar devrim kampyla kendini savunan devrim kamp arasndaki nispi denge sayesinde, iki tarafn da geici karlkl etkisizlikleri sayesinde, iktidar ekseni snflarn ve onlarn parlamento temsilcilerinin stne karld. Hkmetin ban, parlamentonun dnda, 'partilerin dnda' aramak gerekiyordu. Hkmetin ba iki generali yardmna ard. Bu l simetrik bir biimde dzenlenmi parlamento rehineleriyle sadan ve soldan destekledi kendini. Hkmet parlamento ounluunun yrtme organ gibi deil, mcadele eden iki kampn arasndaki hakem gibi grnyordu. Bununla birlikte kendini ulusun stne karan bir hkmet, havada asl deildir. imdiki hkmetin gerek ekseni polisten, brokrasiden, askeri klikten geer. Karmzdaki parlamentarizmin ssleriyle g bela rtnen bir askeri polis diktatrldr. Ama ulusun hakemi rolnde bir kl hkmeti: Bonapartizm, ite budur.

Brunning, Papen, Schleicher hukumetleri). Bundan sonra, Bonapartist rejimini daha ak ve daha gelimi, biimde Avusturya'da gorduk. geisel biimin determinizmi tescil edilmitir, tabii kaderci anlamda deil diyalektik anlam. Yani faizmin artan bir baars, proletaryadan ciddi bir direnile karlamadan, proletaryay bomak amacyla parlamenter demokrasinin mevzilerine saldrd lkeler ve dnemler iin tescil edilmitir.

"Klcn kendi bana bamsz bir program yoktur. Bir 'dzen' aletidir. Var olan korumak iin arlmtr. Politik bakmdan kendini snflarn stne karan Bonapartizm, denebilirse atas Sezarizm gibi, toplumsal bakmdan her zaman ve her ada smrclerin en gl ve en sk kesiminin hkmetini temsil eder. u halde, bugnk Bonapartizm de brokrasinin zirvelerini, polisi, subaylar zmresini ve basn yneten, esinleyen ve ayartan finans kapitalin

hkmetinden baka birey olamaz. "Son aylarda sk sk sz edilen 'anayasa reformu'nun tek grevi, devlet kurumlarnn Bonapartist hkmetin ihtiyalarna uyarlanmasdr. Finans kapital, szde parlamentonun cebri onay ile, en uygun hakemi her seferinde millete zorla kabul ettirme olanan kendisine verecek yasal yollar aramaktadr. Doumerge hkmetinin ideal bir 'gl hkmet' olmad aktr. Daha uygun Bonaparte adaylar vardr yedekte. Eer snf mcadelesinin seyri vakit brakrsa bu alanda yeni deneyler ve bileimler olabilir.

"ktidara geen faizm de, Bonapartizm gibi, finans kapitalin hkmeti olabilir ancak. Bu top1umsa1 anlamda sadece Bonapartizmden deil, ama parlamenter demokrasiden bile ayrt edilemez. Toplumsal sorunlarn politika alannda zldn unutan Stalinistler, her seferinde bunu yeni batan kefettiler. Finans kapitalin gc istedii zamanda ve yerde, istedii gibi bir hkmet kurma yeteneinde yatmaz; bu yetenee sahip deildir. Finans kapitalin gc her proleter olmayan hkmetin ona hizmet etmek zorunda kal gereinde yatar; ya da daha iyisi finans kapitalin, her ryen egemenlik sisteminin yerine deien artlara daha iyi uyan bir sistem koyma olananda yatar. Ama bir sistemden tekine gei, politik bunalm demektir; bu bunalm devrimci proletaryann faaliyetiyle birlikte, burjuvazi iin bir toplumsal tehlikeye dnebilir. Fransa'da parlamenter demokrasiden bizzat Bonapartizme gei, i savan patlamasyla birlikte yrmt. Bonapartizmden faizme geiin perspektifleri ise, karlatrlmayacak lde daha sert altstlklere ve dolaysyla da devrimci olaslklara gebedir. "Dne kadar Stalinistler, bizim 'balca yanl'mzn, faizmden finans kapitali deil kk burjuvaziyi grmek olduunu sylyorlard. Burada da, snflarn diyalektiinin yerine soyut kategorileri geiriyorlar. Faizm, kk burjuvaziyi, finans kapitalin karlar iin seferber etmenin ve rgtlemenin zgl bir yoludur. Demokratik rejim dneminde, sermaye zorunlu olarak isilere reformist ve bar kk burjuvaziye kar gven duygusunu alamaya alt. Oysa kk burjuvazinin iinde proletaryaya nefret daha nceden yaygnlamamsa, faizme gei olanakszdr. Ayn st snfn, finans kapitalin egemenlii bu iki sistemde ezilen snflar arasnda taban tabana zt ilikilere dayanmaktadr. Ama, kk burjuvazinin proletaryaya kar politik seferberlii, byk burjuvazi iin atele oynamak demek olan u toplumsal demagoji olmadan dnlemez. plerini koparm kk burjuva irticasnn 'dzen' asndan tehlikesi, Almanya'daki son olaylarda doruland. te bunun iin Fransz burjuvazisi mrteci haydutlar kendi kanatlarndan biri gibi destekler ve masraflarn karlarken, bir yandan da ileri faizmin politik zaferine kadar gtrmek

"Tahminde bulunurken, Bolevik Leninistlerin bir zamanlar Almanya iin sylediklerini tekrarlamak zorundayz: Bugnk Fransz Bonapartizminin ans fazla deildir; proletaryann ve faist kamplar arasndaki geici ve aslnda kararsz dengeyle belirlenmitir sreklilii. Bu iki kamp arasndaki g dengesinin ksmen ekonomik konjonktrn etkisi altnda, esas itibariyle de proleter ncsnn politikasna bal olarak hzla deimesi gerekir. ki kamp arasndaki arpma kanlmazdr. Bu srecin zaman ls yllar deil aylardr. Dengeli bir rejim ancak arpmadan sonra, sonulara bal olarak kurulabilir.

istememekte ve son zmlemede, iki ar kamp da disiplin altna alacak bir 'gl' iktidarn kurulmasn amalamaktadr. "imdiye kadar sylenenler, Bonapartist iktidar biimini faist biimden ayrt etmenin ne kadar nemli olduunu yeterince gstermektedir. Bununla birlikte kar uca sramak, yani Bonapartizmi ve faizmi iki badamaz mantki kategori haline getirmek de balanmaz bir yanl olur. Nasl Bonapartizm parlamentarizmi faizmle birletirerek baladysa, zafere ulam faizm de, sadece Bonapartistlerle bir bloka girmek zorunda olduunu deil, ama stelik Bonapartist sisteme i yap bakmndan yaknlamak zorunda olduunu da grr. Finans kapitalin egemenliinin mrteci toplumsal demagoji ve kk burjuva tedhii yoluyla uzatlmas olanakszdr. ktidara geen faist efler kendilerini izleyen kitleleri, devlet aygt aracyla susturmak zorunda kalrlar. Ayn nedenlerle, kk burjuvazinin geni kitlesinin desteini de yitirirler. Bu kitlenin kk bir blm, devlet aygt iinde erir. Bir baka blm ilgisizlie, umursamazla kaplr. Bir ncsyse, eitli bayraklarn altnda muhalefete geer. Ama toplumsal kitle tabann yitirirken, brokratik aygta dayanarak ve snflar arasnda gidip gelerek Bonapartizm biiminde yenilenir. Burada da tetricii evrim, iddetli ve kanl olaylarla kesintiye uramtr. atan kamplarn arasndaki son derece kararsz ve ksa sreli dengeyi yanstan faizm ncesi ya da engelleyici Bonapartizmden (Giolotti, Brning, Schleicher, Doumerge v. b. ) farkl olarak her iki kitle kampnn yklmasndan, hayal krklndan ve ylgnlndan doan ve ykselen faist kkenli Bonapartizm (Mussolini, Hitler, v. b. ), ok daha dengeli oluuyla gsterir kendini." (L. Troki, Bonapatizm ve Faizm, age. , s. 458-463) Bu uzun alntlara bavurmamz belki okuyucuyu skabilir. Ancak, devrimci kadrolarmz Marksizmin yce cebrine ylesine uzak, mekanik klielerle, basit aritmetik dzeyinde eitilmektedir ki, Marksizmin unutulmu en temel nermelerinin, tarihsel maddeciliin devlet biimlerinin zmlemesine uygulanmasnn somut rneklerine bavurmadan, okuyucunun btn bunlar bildii varsaymyla 12 Eyll rejiminin niteliini zmlemeye girmek yanl anlamalara ve hi anlalmama tehlikesine yol aabilirdi.

Bir rnek olarak, karlatmz garip bir itiraz verelim. Biz 12 Eyll rejimini bir tartmada Bonapartizm olarak tanmlaynca, ona faizm diyen muhatabmz: "Bonapartizm deyince ilerici gibi bir ey oluyor" diye itiraz etti. Ama bu uzun alntlar okumu bir kimse byle bir itiraz yneltemeyecektir. nk Bonapartizmin de znde, en gerici zmrelerin diktatrl anlamna geldiini, ya da en azndan bizim byle deerlendirdiimizi bilecektir. Dikkat edilirse, buraya kadar alnan rnekler, genellikle, batnn kapitalist lkelerinin tarihindedir. Marx-Engels'de klasik kapitalizmin rekabeti aamasnda ki rnekler, Lenin ve Troki de emperyalizm ana ilikin rnekler.

20. yzylda, modern snf ilikileri, ksmen bugn "nc Dnya" denilen lkelere de yaylmtr. Ve bu lkelerde, parlamenter demokrasi bir kural olmaktan ziyade bir istisnadr. Egemen olan biim askeri ya da Bonapartist diktatrlklerdir. Bu balamda, Latin Amerika'nn Askeri diktatrlkleri ile rnein kimi Arap lkelerinde grlen Bonapartist bir karakter tayan diktatrlkleri de ayrmak gerekir. Kl'n egemenliini her durumda

Bonapartizm, olarak nitelemek, grne aldanmak olur.

Sadece bu kadar da deil. Geri lkelerin deiik gelime aamalarndaki bonapartizmleri de ayrmak gerekir. Genellikle, bamszlktan hemen sonraki yllarda kurulan ve nispeten istikrarl olan bir yanyla, tabii gerekli deiiklikler yapldnda 19. yzyl bat Bonapartizmlerininkine benzeyen fonksiyonlar ykselen Bonapartizmlerle, snf elikilerinin keskinlemesinden sonra, emperyalizm dneminde grlen, i sava engelleyici, istikrarsz bir gei rejimi karekteri tayan Bonapartizmlere benzeyen Bonapartizmleri birbirine kartrmamaldr. imdi biraz da bu sorunu ele almaya alalm. Troki'nin yarsmrge ve smrge lkelerde parlamenter demokrasi metotlarnn skmemesine ilikin olarak syledii baz szler var. Bu szler geri lkelerdeki rejimlerin genel zelliklerinin nedenlerini belirleme bakmndan byk nem tayor.

"Demokrasi sadece byk patronlarn hkimiyetidir. Lundberg'in kitabnda gsterdii 60 ailenin ABD ni ynettiini iyi anlamalyz. Fakat nasl ynetiyorlar? Bugne kadar demokratik yntemlerle. Onlar, orta snflar, kk burjuvazi ve iiler tarafndan kuatlm kk bir aznlktrlar. Onlar bu toplum ierisindeki orta snflar bu topluma ortak etme olaslna sahip olmaldrlar. Orta snflar mitsizlie dmemelidirler, ayn ey iiler iin de dorudur. En azndan iilerin st tabakas iin. Eer st tabaka kar ise, alt tabakalarn devrimci olaslklarn krabilirler, demokrasiyi iletmenin tek yolu da budur. "Demokratik rejim bir lkeyi ynetmenin en aristokratik yoludur. Ancak zengin bir ulus iin mmkndr. Her Britanyal demokrat smrgelerde alan dokuz ya da on kleye sahiptir. Antik Yunan toplumu klecilie dayal bir demokrasi idi. Bir anlamda ayn ey Britanya, Hollanda, Fransa, Belika demokrasileri in de sylenebilir. ABD dorudan smrgelere sahip deilse, Latin Amerika ve btn dnya ABD iin bir nevi smrgedir, stelik feodal bir gelenei olmayan ekonomik gelimesi ve en zengin ktaya sahip olmas da sz konusudur. " (L. Troki, Programn Tamlanmas ve Kullanm, " Devrimci Marksizmde 'Gei Program' Anlay", s. 267-268) Troki, emperyalist rme anda sendikalar inceledii bir yazsnda geri lkelerde sendikalarn durumunu ele alrken, bugn bile nemini hala koruyan bir genelleme yapmaktadr.

"Geri lkelerde balca rol ulusal deil de yabanc kapitalizm tarafndan oynand lde, ulusal burjuvazinin toplumsal arl da, sanayinin gelimesine oranla kk ve nemsiz kalacaktr. Yabanc sermayenin ii ithal etmeyip yerli nfusu proleterletirmesinin sonucunda ise, ulusal proletarya ksa bir sre sonra, lke hayatnda nemli rol oynamaya balayacaktr. Bu koullarda, yabanc sermayeye kar direnmeye alt lde ulusal hkmet de, u ya da bu oranda proletaryaya dayanmak zorunda kalacaktr. Buna karlk, yabanc sermaye ile omuz omuza hareket etmeyi kanlmaz ya da kendileri iin daha krl bulan geri lke hkmetleri ise, ii rgtlerini imha edecek ve az ok totaliter bir rejim kuracaktr. Bylece, ulusal burjuvazinin clzl, mahalli zynetim geleneklerinin bulunmay, yabanc kapitalizmin basks ve proletaryann grece hzl bymesi, dengeli bir demokratik rejimin dayanaca temelleri ortadan kaldrmaktadr. Geri, smrge ve yar-

Troki'nin genelleme dzeyinde anlatt yar Bonapartist ya da Bonapartist hkmetlere gnmzde en gzel rnek, baz Arap lkelerinde (Cezayir, Suriye, Irak vb. ki rejimler gsterilebilir. Bu lkelerde burjuvazi, ii snfn yar korparatist sendikalarda rgtlemektedir. Bylece hem pazarlk gcn arttrmakta, hem de proletaryay kontrol altna almaktadr. kinci rnee ise, Latin Amerika lkeleri daha ok uyar. Bu gn her ne kadar birbirinden ayr gibi grlmekteyse de, bu iki eilim geri lke burjuvazisinin geliiminin iki ayr aamasnn ifadesidir. Geri lkeler, bamszlklarn kazandklar ilk dnemlerde, burjuvazi daha ziyade birinci rnee uygun davranmakta, ancak palazlandktan, ii snf karsnda uluslararas finans kapitalin vesayetine girmek zorunda kaldktan sonra asker- polis diktatrlkleri egemen biim olmaktadr. Buraya kadar genel teorik nermelerle uratk. imdi gelelim Trkiye'ye ve 12 Eyll rejimini niteliine. *

smrge lkeleri: hkmetleri, genellikle Bonapartist ya da yar Bonapartist destek arayarak demokratik bir dorultuda ilerlemeye almas, buna karlk tekilerinin de asker-polis diktatrlne yakn bir hkmet biimi kurmasdr. Bu sendikalarn kaderini de belirlemektedir: Ya devletin zel himayesi altnda ayakta durmakta ya da acmasz bir bask iddetle karlamaktadrlar. Devlet himayesi iki eyden tr zorunlu olabilmektedir: Birincisi, ii snfn daha yakna ekmek ve bylece emperyalizmin ar hak iddialarna kar direnebilmek iin bir destek kazanmak; ayn zamanda da, bir brokrasinin kontrolne sokarak bizzat iileri disiplin altna almak. " (L. T. , Emperyalist rme anda Sendikalar, "Sendikalar zerine", s. 119)

imdi Faizm, Bonapartizm gib kavramlarn Marksist retideki ieriini belirledikten sonra 12 Eyll rejiminin karakterini belirlemeye girebiliriz. Bilindii gibi, faizm, emperyalizm ana has bir olgudur, iktidara geldii lkede finans kapitalin egemenliini varsayar. Trkiye her ne kadar yeni smrge bir lke ise de, Trkiye'nin ekonomi, politika, kltrne egemen olan z g finans kapitalistler zmresidir.

kinci nokta: Faizmin uzun deneylerden gemi, belli rgtlerle savunma mevzileri oluturmu bir ii snfnn varl koullarnda bir gereklik olur.

Bu durum henz 12 Eyll rejiminin faist olduunu kantlamaz ama Trkiye'de faizmin mmkn olduunu gsterir.

Ancak, bize gelince iler deiir. Bizde kapitalist retim ilikileri, dnyada kapitalizm emperyalizm aamasna, finans kapitalizm aamasna girdii sra gelimeye balamtr. Bu nedenle, bizde kapitalizm daha doarken, clz da olsa bir finans kapitalizm biiminde domutur. Bu nedenle, bizim gibi lkelerde, finans kapitalin egemenlii, Bat Avrupa'da|ki

Eer Bat Avrupa'daki kapitalizmin gelime modeline gre bir hkm yrtmek gerekirse: Finans kapitalin egemenlii zorunlu olarak deneyli ve rgtl bir ii snfnn varl anti tezi ile birlikte dnlebilir. nk Batt 'da kapitalizm daha emperyalizm ana varmadan bile ii snfnn sanayi ekirdei sendikalarda ii partilerinde vs. rgtlenmitir.

gibi gl geleneklere ve mevzilere sahip bir proletaryann bulunuunu varsaydrmaz. Bizim gibi lkelerde, egemen snf rme an yaarken, proletarya pekl 18., 19. yzylda Bat proletaryasnn bulunduu koullarda, rgt ve bilin dzeyinde bulunabilir. ler somut tarihte de byle olmutur. Trkiye'de kendi yarm yamalak devrimini yapan burjuvazi daha 1929-1930larda finans kapitalizme dnm, kapitalist snf iinden bir finans kapitalistler zmresi, Bonapartist bir diktatrlk biiminde de olsa egemen olmutur. Ama ayn dnemde proletaryamz, henz ocukluunu, Bat Avrupa proletaryasnn 18. yzylda yaad aamay yayordu. Bat Avrupa da proletaryann sendikalarda rgtlenmesinin genellemesi 19. yzylda olmutur. Esas olarak, ondan nce iiler bu en meru savunma aralarn bile yaratamamlar, ya da bu aralar lonca kalnts biimler altnda proletaryann ok dar zmresi arasnda kullanlabilmilerdir. Trkiye'de de 1960lara kadar, kelimenin gerek anlamyla sendikal rgtlemelerden sz edilemez. Proletarya zerinde 1960lara kadar mutlak art deer smrs egemen olmutur. Trkiye proletaryas ancak 1960lardan sonra Bat Avrupa proletaryasnn 100-150 ylda ald yolu 5-10 ylda alm, ii partilerine, yaygn sendikal rgtlenmelere, bu alanda epey gl bir gelenee sahip olmutur. 1960 sonras mutlak art deer smrsnn yerini izafi art deer smrs almtr.

Bundan kacak sonu nedir? Bundan kacak sonu; bizim gibi lkelerde, gelimenin belli bir aamasna kadar, ortada bir finans kapital egemenlii olmasna ramen faizmin gerekli ve mmkn olamayacadr. Gerekli olmaz nk finans kapital faizm riskine srf asker-polis aygtlaryla proletaryay datamayacak kadar proletaryann gelimi olduu koullarda girer. Hlbuki bizim gibi lkelerde, geliimin belli bir aamasna kadar, proletarya zaten henz ok geri olduu iin; dolaysyla brokratik asker-polis metotlaryla uzunca bir sre dank tutulabilecei iin gerek yok tur. Bu dnem bizim tarihimizde 1923-1960 arasn kapsar. O halde, tek parti diktatrl dneminde de, kimilerinin yaktrd gibi faizm denemez. nk proletarya brokratik aralarla dank tutulabilecek kadar geri bir gelime durumundadr. Tm bu dnem boyunca zaten yle olmutur. 1960 lara kadar Trkiye'de proleterya kendi rgt olan sendikalara istikrarl ve kitlesel olarak sahip olamamtr.

Tek parti tek ef dneminin Bonapartizmini, Bismarck Bonapartizmi ne benzetebiliriz. (Tabi geri lkenin ve finans kapital ann koullarn hesaba katmak artyla. ) 12 Eyll Bonapartizmi ise, da ha ziyade, Brning-Schleicher Bonapartizmine benzer. BrningSchleicher Bonapartizmi, Bismarck Bonapartizmine ne kadar benzerse 12 Eyll Bonapartizmi de tek parti tek ef dneminin Bonapartizmi ne o kadar benzer. Btn bunlardan kan sonu nedir? Geri lkeler iin konuurken finans kapital egemenliini faizmi mmkn klan bir koul olarak grmenin yanlldr. nk bu finans kapital

Bu bakmndan, tek parti, tek ef dneminin devlet biimini Bonapartizm olarak tanmlamak daha doru olacaktr. Ama bu Bonapartizm, daha sonra kantlayacamz 12 Eyll Bonapartizmi ile zde grlmemelidir. Bu Bonapartizmler, farkl tarihsel koullarn, farkl snf ilikilerinin Bonapartizmleridir.

egemenliinin gelimemi bir ii hareketiyle birlikte bulunduu bir tarihsel dnem vardr ve bu dnemde finans kapital iin faizme gerek yoktur. Bat geliiminde ise finans kapital daha doarken karsnda gl ve tecrbeli bir ii snf bulmutur. Ve Bat finans kapitali bu snf srf brokratik aralarla datamayaca iin faizm riskini gze almtr. Ama imdi, 1960lardan sonra, Trkiyede gelimi, rgtl, iyi kt bir gelenee sahip, srf brokratik aralar yoluyla datlp srekli dank tutulamayacak bir ii snf vardr. O halde, en azndan 1960lardan sonra finans kapital iin faizm gerekli olabilir, yani mmkndr. Marks Kapital'in nsznde ngiltereyi kastederek sanayice gelimi bir lke, geri lkeye burada da kendi lkesi Almanya'y kasteder- geleceini gsterir der. Bu yaklan bize, bizim gibi geri lkeler iin bir genelleme yapma olana da salar.

Bu nerme, en azndan rekabeti dnemde kapitalist gelime yoluna girmi lkeler iin geerlidir. Ama 20. yzylda iler deiir. 20. yzylda, yani emperyalizm anda kapitalist gelime yoluna girenler iin geerli deildir. Bir ngiltere ya da Amerika ya da Almanya Trkiye gibi, 20. yzylda kapitalist gelime yoluna girmi lkelere geleceini gstermemektedir. nk Trkiye gibi yeni smrge lkelerin ABD gibi emperyalist bir lke olabilmesi sz konusu deildir. Aksine yeni smrgelii pekimektedir. Yani Marks eer gnmzde yaasayd ve en gelimi, rnein Amerika diyelim, Amerikan kapitalizmindeki olgularla kapitalist-emperyalist toplumun anatomisini inceleseydi, Kapita1' i yeniden yazsayd, onun nsznde, "nc Dnya" lkeleri iin: "Aldrmyorsun ama bu anlattm senin hikyendir" demezdi. Aksine, onlarn hikyesinin onun bambaka hikyesiyle elikili bir birlik iinde olduunu yazard. Ama Marks'n "nsz" deki nermesi bir st dzeyde yeniden kurulabilir. yle: Emperyalizm anda kapitalist gelime yoluna daha nce girmi bir lke, daha sonra giren daha gerilere geleceini gsterir.

te bu anlamda Irak, Suriye gibi lkeler aa yukar bizi eyrek yzyl geriden izlemektedirler. Baas egemenlii bizim tek parti diktatrlne tp tpna benzer. Ve Irak, Suriye gibi lkelerde, bu gn faizmin mmkn ve gerekli olduundan sz edilmemelidir. Baas diktatrlkleri birer Bonapartist diktatrlk karakteri tarlar.

Bu balamda, Trkiye gibi kapitalist gelime yoluna daha nce girmi, nispeten daha gelimi "nc Dnya" lkeleri, tpk ngiltere'nin Almanya karsnda olduu gibi, daha sonra giren daha az gelimilere geleceklerini gsterirler. Kabul etmek gerekir ki bu gelecek hi de parlak deildir.

Faizmin mmkn oluunun sosyo1ojik koullar bunlardr. Ama gerekli ve mmkn oluunun politik koullar var mdr? Ona bakalm.

Evet, Trkiye'de bugn bir finans kapital egemenlii var, gelimi bir ii snf da var. Btn bunlar Trkiye'de faizmin mmkn olabileceini, faizmden sz edilebileceini gsterir, ama, henz 12 Eyll rejiminin faizm olduunu gstermez.

Finans kapital faizme hangi koullarda bavurma gereini duyar? Klasik faizmlerin incelenmesinden kan sonu, finans kapitalin faizme, art deerin retilme ve gerekletirme artlarndan kkl bir deiimi gerektiren konjonktrel bir bunalmda akabilen derin bir yapsal ekonomik bunalm koullarnda bavurduudur. Trkiye'de bu koul da vardr. Trkiye'deki finans kapital egemenlii derin bir konjonktrel bunalmla da birlemi, derin bir yapsal bunalm ierisindedir. ilerin says 5 Milyondan fazladr, enflasyon %100 orannda seyretmektedir, sanayinin byme hz, 0 (sfr) ve eski rakamlarda dolamaktadr, fabrikalar % 40-50 kapasiteyle almaktadr. Btn bu olgular, Trkiye'de ok derin bir bunalm yaadnn belirtileridir.

Bu elikiyi zmek iin kapitalist d pazara alr. D pazarlar ise, kpeksiz ky deildir. Orada baka kapitalist devletlerin, rekabeti vardr. Bu rekabete ancak daha ucuz fiyatlarla kar koyulabilir. Daha ucuza retim, daha modern teknii gerektirir. Ama eer ekonomi, yatrmlar durmu ise, en azndan ksa vadede daha modern teknolojiye bavurulamaz. Zaten durmu olan ekonomiyi harekete geirebilmek iin bile d pazara gerek vardr. Bu durumda kapitalist sistem iinde tek k yolu, ii cretlerini byk oranda drmek, kr orann artrmaktr. Ama ii snf sermayenin bu saldrsna kar sendikalarla ve dier aralarla kar durur. ii snfnn bu direncini krabilmek, onu savunma aralarndan yoksun brakabilmek iin tek yol kalr. sizliin ve enflasyonun etkisiyle radikalleen ve ii snfnca umutlarna cevap verilemedii iin kar devrimci umutsuzluun partisine kayan kk burjuvaziyi ii snfna saldrtmak ve zor yoluyla proletaryay atomlarna ayrtrmak... Faizm de zaten budur. Evet, bylece finans kapital iin sorun en azndan ksa vadede lke lsnde "zlmtr" ama dnya lsnde daha derin olarak kmak zere.

Biliyoruz kapitalizmde art deerin retilmesi ve gereklemesi arasnda bir eliki vardr. Her kapitalist alabildiince ok art deer elde edebilmek iin iiye alabildiince dk cret vermeye alr. Ama bir meta retmekle hemen art deer gereklemez. Art deerin elde edilebilmesi iin onun tketiciler tarafndan satn alnmas gerekir. Kapitalist ise, bizzat onu satn alacaklar daha ok smrerek pazar daraltm, art deerin gereklemesini engellemi olur. Bylece mallar tketilemez, varlk iinde yokluk eker toplum.

Burada bir noktay belirtmekte yarar var. Trkiye'deki bunalm, kapitalizm ve emperyalizm ann klasik ar retim bunalmlarndan deildir. ok baka bir neden den, yeni smrge bir ekonomiden kaynaklanmaktadr.

Emperyalizm kendi lkesindeki nispi refah salayabilmek iin geri lkeyi alabildiince smrmek zorundadr. Onun gelimesini engeller, kendine rakip olmasn diye, ama bylece dnya pazarnn gelimesini engellemi de olur. Ona pahalya satp ucuza alacaktr. Ama bir sre sonra geri lkenin a yle byyecektir ki, hi bir ey alamayacak duruma gelecektir. Bylece bunalm bir baka dzeyde yeniden retilmi olur.

Emperyalist lkelerin geri lkeler karsndaki tavr bir bakma kapitalistlerin proletarya karsndaki tutumuna benzer, benzer bir elikiyi ierir.

Trkiye'deki bunalm da buradan kaynaklanmaktadr. Emperyalizm Trkiye'yi kr transferleriyle, uluslararas tefecilikle, ucuz alp pahal satmakla smrmektedir. Ve kendine bir rakip olmasn diye onun ekonomisini kendine balamaktadr. Ama btn bunlarn sonucu yle bir durum ortaya kmaktadr ki, geri lke iflas etmekte, hi bir ey alamayacak duruma dmektedir. te 10-12 ylda bir karlatmz bunalmlar tam bu noktada balar. Son bunalm gz nne getirelim. Trkiye'nin tarm ve sanayi mallar retebilmesi ithalata baldr. Uluslararas kapitalist ekonomide Trkiye'ye verilen yer tarmdr. Tarm retimini artrabilmek iin traktr, gbre ve petrol gibi temel "girdi" gerekir. de ithal edilmek zorundadr. Ama ihracat bu ithalat karlamaz. nk d ticarette eitsiz mbadele vardr. nk btn bunlar ithal edebilmek iin bor bulmutur, o borlarn faizleri beklemektedir.

Bunun sonucu ne olmaktadr? Trkiye kalkndka ya da sanayiletike emperyalizme bamll artmaktadr. Her yaplan yeni fabrika daha ok ithalat gerektirmektedir. Bir sre sonra d ticaret a yle bymektedir ki, tarm ve sanayide yeniden retim iin gerekli ithalat yaplamaz duruma gelmektedir. O zaman yerli finan kapital emperyalizmin kapsn almaktadr yeni krediler iin. Emperyalizm ise kredi vermek iin nceki dzeni daha ar koullar da, politik ve askeri bamll artracak koullarla ve nihayet alacan garantiye alacak koullarla krediye raz olur.

Bu rnlerin i pazardaki tketimi iin oluturmaya gelince, hem petrol, hem aralar hepsi ithal edilmelidir.

Sanayiye gelince, zaten Trkiye1nin i pazarna ynelik olarak kurulmutur. Bir tketim aralar" sanayiidir. Bu sanayinin bymesi iin gerekli makineler ithal edilmek zorundadr. O makinelere montaj yaplacak motorlar, paralar hammaddeler ithal edilmek zorundadr ve nihayet petrol ithal edilmelidir. Tabii btn bunlar da borla olur.

hracat artrmak iin talebi ksmak ve daha ucuza satmak iin, ii, kyl, memurun yoksullamas gerekir bunun en kolay yolu enflasyondur. Para basarak emeki halkn gerek gelirleri drlr. Kyl ve memur rgtszdr, iflas edip yoksullatka radikal rgtlerin devrimci militanlar haline gelerek direnir. i ise, nispeten rgtldr, sendikalar araclyla cret dzeyini korumaya alr. te o zaman devrimcileen kk burjuvazinin ve iilerin ve devrimcilerin faistlere kar savunmas balar. Kronik bir i sava ortamna girilir. Son bunalm i pazarn darlndan domad, d pazar yokluundan da domad. Sanayinin ve ksmen de tarmn yeniden retimi ve gelimesi iin yeni makineler, ham maddeler, yedek paralar ithal edilmediinden dodu. Ama bir kere ortaya knca, bir yandan kapanan ve kapasitesi hammadde yokluundan drlen fabrikalardan iiler karlnca, bir yandan emekilerin alm gc enflasyonla drlnce ister istemez i pazarda da bir daralma oldu.

An kapatlmas iin tek yol vardr. hracat arttrmak. Bu nasl olur? tketimi kesmek, daha ucuza satmakla. Ama daha modern teknolojiye dayanarak ucuz retmek biimiyle deil, devalasyon yoluyla. thalat azaltt m? Kreditrler bunu hi istemez. nk o ithalat emperyalist lkelerdeki fabrikalarn almas salar. Aksine daha ok ithal gerektirecek ve ithalata daya bir tarm ve sanayi program sunarlar.

Bunun sonucu bir ar retim bunalm da ortaya kt. imdilerde byle ifte bir bunalm grlyor. Yani Trkiye bir yandan tam bir kapitalist lke olamamasnn, bir yeni smrge olmasnn bunalmn, bir yandan da kapitalizmin bunalmn bir arada yayor. Sosyoekonomik temel gibi bunalm da ifte kamburludur.

Bu bunalmdan Trk burjuvazisi iin kn tek yolu vardr, koullarda olaanst ve ngremeyeceimiz bir deime olmad takdirde, ii snfnn direncini krmak kr oranlarnda yksek bir art salamak, i tketimi ksmak, ucuza satmak. Bu yol bile ancak, dnya ticaretinin gelitii, en azndan daralmayaca varsaymna dayanabilir. Dnya ekonomisi ise, aksi ynde eilimler gstermektedir. Trkiye'nin rgtl ve gelimi ii snfnn bu saldrlara kar direnii, srf devlet zoruyla engellenemez. Srf devlet zoruyla proletaryann savunma organlar datlamaz. Belli bir zaman iin imdi olduu gibi fel edilebilir ama ldrlemez, yok edilemez. O halde burjuvazi iin tek yol kalmaktadr: Faizm

Nedenleri ne olursa olsun, Trkiye'deki bugn iinde bulunulan bunalm da rnein, 1930lar Almanyasndaki bunalma benzer fenomenlerle var olmaktadr. Pahalln ve isizliin korkun boyutlara varmas, ekonominin durmas.

Demek ki bugnk Trkiye'de faizm gncel bir tehlikedir.

Buraya kadar dediklerimizi bir toparlayalm: Finans kapital egemenlii ve nispeten rgtl bir ii snfnn varl, faizm olanandan sz etmenin objektif sosyolojik koullardr. Keza derin bu nalm faizmin uzak bir gelecein deil gnmzn sorunu olduunu gstermektir. Ama btn bunlar henz 12 Eyll rejiminin faizm olduunu gstermez. Faizmden sz edebilmek iin daha baka artlar da vardr. Finans kapitalin, ii snfnn tm drencini krmak, onu atomlarna ayrtrmak iin bir araca ihtiyac vardr. Bu ara kk burjuvazidir. Ama hangi kk burjuvazi, hangi koullarda byle bir ara olarak kullanlabilir?

Demek ki, ekonomik bunalm dolaysyla yoksullaan, isizliin penesine den, kolektif bir

Ancak, ne zamanki, ekonomik bunalm dnemleri atar, yksek enflasyon ve isizlik, onun kk evi, arabas, ii arasndaki kk dnyasn paralar, onu yoksullatrarak iflas ettirir, isizliin ve aln penesine atar, o zaman o pasifist kk burjuva herkesten, proletaryadan bile "keskin", "sol" sekter politikalara ve hareketlere, tedhie eilim duymaya balar. Yoksa olaan ekonomik istikrar dneminde kk burjuvazi kavgaya girmez, kavga edenleri bile ayrmaz ya grmezlikten gelir. "Ben dmenime bakarm", "her koyun kendi bacandan aslr", "dnyay ben mi dzelteceim" der ya da polis, jandarma arr.

Burjuva politikaclar, "orta snflar" dedikleri kk burjuvazinin gl ve keyfi yerinde olmasnn parlamentarizmin ve kapitalizmin teminat olarak grrken yanlmazlar. Kk burjuvazi, gelime dneminde finans kapitalin zafer arabasna biner, parlamenter bir burjuva rejiminin objektif temelini oluturur. Kk evi ii ve dnyas iinde kk burjuvazi radikal fikirlere ve hareketlere pek itibar etmez.

nevroz iinde lgnlaan kk burjuvazi, finans kapital tarafndan ii snfna kar bir ara olarak kullanlabilir.

Trkiye'de bu koul da vardr. Son yllarn korkun boyutlara varan isizlii, pahall artka ve modem kk burjuvazinin belini bkm, darmadan etmitir, etmektedir. Hemen btn devrimci hareketlerin ve faistlerin balca militan kaynan kk burjuvazi oluturmaktadr: zellikle isiz genlik, modern kk burjuvazinin ehir kk burjuvazisinin gen katmanlar. Trkiye'de finans kapital, bir kata, bir Murat, Reno veya Anadol'a, bir ee ve ie sahip bir orta snf yaratmak iin ok abalad. Bu yolda epeyce de mesafe kat etmiti. Ama imdi iler tersine dnd. Burjuva gazetecileri ve politikaclar, "orta snf yok oluyor, rejim tehlikede" diye bouna bas bas barmyorlard.

Evet, Trkiye'de kk burjuvazi bunalmn darbeleri altnda boulmaktadr. Finans kapitalin kk burjuvaziyi kullanabilmesi iin bu koul da vardr. Ama yoksullaan iflas eden, deklase olan bir kk burjuvazinin varl, kk burjuvazinin proletaryaya kar seferber edilebilmesi iin gerek kouldur, yeter koul deildir. nk burjuvazi ve proletarya arasnda sallanan kk burjuvazi pekl, proletaryann yanna geip, burjuvaziye kar sefere de girebilir. Ve bu daha byk bir olaslktr. Btn tarihsel deneyler, kk burjuvazinin nce sola meylettiini gstermitir. Mandel'in dedii gibi; "sarka nce sola doru gider". O halde u soruyu sormak gerekiyor: Kk burjuvazi hangi koullarda proletaryann yanna deil de karsna geer, burjuvazi tarafndan proletaryaya kar sava meydanlarna srlecek duruma gelir?

te faizm teorisinin en can alc noktas burasdr! Ve ii hareketine egemen olan partilerin hep atladklar, kenarndan dolatklar noktada burasdr. Komnist partilerin resmi faizm teorisi, en ok "tehlikeli" sorundan ok kaba bir metotla "syrlrlar" : Faizmin iktidarnn snfsal ierii ile faist kitle hareketinin snfsal ieriini birbirinden ayrmayarak, faizmin iktidar finans kapitalin iktidardr, hem de finans kapitalin en gerici elerinin iktidardr. Ama 20. yzylda her kapitalist lkede her iktidar byledir. Faist kitle hareketi ise; kk burjuva harekettir. Resmi teori, iin bu yann hep atlar, hep yok sayar susua boar. Byle yapmak zorundadr, nk en zayf yan burasdr. Faist hareketin kk burjuva kitlesine dayand, bu gerek, bu olgu, bir kere kabul edildi mi kendiliinden kafalarda u soruyu gndeme getirecektir; peki kk burjuvazi niin proletaryaya kar oldu, niin onu proletarya burjuvaziye kar kullanamad?

Sosyal demokratlarn ihaneti mi? Sosyal demokrat, ad stnde tutarszdr. Sosyal demokrat sosyal demokrat olarak kald srece ihanet edecektir.

Komnistin grevi sosyal demokrasinin ihanetini etkisizletirecek politika uygulamaktr: Eer onu ihanetle suluyorsan, sosyal demokratlarn ne olduunu bile, onun politik ideolojik mahiyetini bile kavramamsn, ama ondan olmayan kaliteleri ona bahetmisin demektir. Grld gibi byle bir cevap, hemen komnist partilerin resmi politikasn ve taktiklerini eletiri konusu yapacaktr. Komnist partileri ise, bu politikay tartma konusu yapmyorlar,

yapamazlar. nk bugnk ideoloji ve politikalarn, kendi varlklarn kendi elleriyle tartma konusu yapm olurlar.

Ama byle bir cevapta olgulara ters decektir. Ne spanya'da, ne Almanya'da Komnist partileri gsz deildi. On binlerce militanlar, proletarya iinde gl mevzileri, milyonlarca oylar ve nihayet dnyann ilk ii devletinin Sovyetler Birlii'nin maddi-manevi destei vard. G ve olanaklar bakmndan Rus Bolevikleriyle kyaslanamayacak kadar gl ve elverili durumdaydlar. Btn bu olgular, ister istemez direk Komnist partilerin, teorisi, politikas ve taktiklerinin yanl olduu sonucunu gndeme getirir. Hangi yoldan olursa olsun. Bu sonuca ulanca da ister istemez u soru gndeme gelecektir: Komnist Partileri, Dnya Partisi olan Komnternin birer seksiyonu idiler, demek ki Komntern'in teorisi, politikas, taktii yanlt.

Komnist partilerin gszl m? Evet, bir parti doru tahlillere, doru politikaya dayanp doru taktikler uygulamasna ramen srf gc yetmedii iin de yenilebilir. Halkmzn dedii gibi "zor oyunu bozar".

Bu soru ister istemez u yeni soruya yol aar: Komntern'in politikasn kimler belirlemitir?. Muazzam prestije sahip SBKP. Bu da u yeni soruyu gndeme getirir: Bir ii devletinde iktidarda olan bu parti, hangi toplumsal nedenlerle, tam yarm yzyl akn sredir byle yanl bir teori ve politikann uygulaycs oluyor? Lenin dnemi doru olduuna gre, bu yanl politika hangi dnemde nasl egemen oldu? Bu politika ve teoriyi eletirenler hi kmad m? Ama btn bu sorular da bizi, 'Troki'ye, Brokrasi olgusuna, geri bir lkede iktidara gelmi bulunan proletaryann tecrit olmas gibi sorunlara getirir.

Btn bunlardan dolaydr ki, doru bir faizm teorisi ina edebilmenin en temel teorik art, proletarya nderliinin bunalmn kabul etmektir. Bu eden yoksun her faizm teorisi, proletaryay faizme kar savata silahszlandrr, giderek yenilginin kader olduu sonucuna, ylgnla gtrr. Demek ki, finans kapital, ulara doru ynelen kk burjuvaziyi, ya var olan proletarya ncs, proletaryann tayin edici olabilecek bir niceliini bile etkileyemeyecek kadar clz olduu ya da proletarya ncsnn yaln politika, teori ve taktiklere dayand koullarda, proletaryann devrimci bir irade gsterememesi, kk burjuvazinin devrimci umutlarna cevap verememesi sonucunda proletaryaya kar kullanabilir. Peki, Trkiye'de bu koullar sz konusu mudur? Evet!

Zaten byle olduu iindir ki, geri bir lkede demokratik grevlerin proletarya diktatrlne yol aaca teorisini, Sovyet brokrasisinin tahlilini ve ona, onun teorisine kar mcadele eden Trokinin tek tutarl faizm teorisini ortaya koyabilmesi rastlant deil, teorik bir zaruretti de. Bu teoriler, bir sistem, organik bir btn olutururlar. Ya bu sistemin iinde yer alnr ya ona kar. Eklektik abalar son durumada bu sistemin karsnda yer almaya mahkmdur.

nk Trkiye'de henz, en devrimci teori temelinde rgtlenmi bir nc bile yoktur. Ve faizme kar mcadelenin baars iin en acil grev: Faizmin tek doru teorisini savunan Devrimci Marksizmin ("Trokizm") en devrimci teorisi ve tarihsel tecrbeleri temelinde bu ncy yaratmak ve proletaryann iinde, tayin edici mevziler kurabilmektir.

Trkiye'de proletarya arasnda geleneklemi etkilere sahip kitlesel ii partileri yoktur. Bunun hem olumlu, hem de olumsuz yanlar vardr. Olumlu yan, Rus proletaryas gibi Trkiye proletaryasnn da sosyal demokrat ve resmi komnist partilerin reformizminin etkisi altnda dolaysyla Devrimci Marksizme kar gl bir diren iinde bulunmamasn salamaktadr. Kafas kirelenmemi bir proletaryaya sahibiz. Ama bu durum ayn zamanda proletaryann bugn iin direncini de azaltmaktadr.

nc yoktur henz ama her ey yitirilmi deildir. Gcmz yetmeyebilir, zaman yetmeyebilir, ama en azndan bizden sonrakilere bir gelenek, bir birikim brakrz. Yine de karamsar olmaya gerek yok. Her ey bitmi deildir. Trkiye'deki bunalm ok derindir, ama son birka yl unu gstermektedir ki, tempo yavatr. Allegrotto deil, Moderato almaktadr. Eer biz ncy, allegretto bir tempoyla yaratabilir ve ayn tempoyla proletaryann ekirdei iinde ve devrimciler ortam iinde bir mevzi oluturabilirsek. Faizme kar zafer kazanabilir, faizmle birlikte kapitalizmi de ykabiliriz. Btn sorun, bunalmdan ok daha hzl bir tempoyu tutturabilmek ve belli bir gce ulaarak tayin edici savan arifesinde onu yakalayabilmektedir.

Devrimci ve reformist sosyalist parti ve hareketlere gelince; onlarn balca tabanlar hala kk burjuvazidir. Genel olarak, ii snfnn byk sanayi ekirdei, ileri ve st zmreleri arasnda burjuva sosyalizminin (TP, TSP, TKP gibilerin) etkisi ar basyor. Proletaryann daha geri, yar esnaf, kyl karakterini henz tmyle yitirmemi zmreleri arasnda ise, kk burjuva devrimcisi, "sol" hareketlerin etkisi daha fazladr. (Halkn Kurtuluu, Dev-Yol, Kurtulu vs. ). Bylece proletaryann alt ve st zmrelerinin en rgtl ileri unsurlar iki ayr politika etrafnda ylm, blnm durumdadrlar ve her iki zmre de dieriyle ittifak olanakszlatracak taktiklere dayand iin proletaryann snf olarak birleik bir eylemi olanakszlamtr. Alt ve st zmreler arasnda etkili hareketler srasyla Komntern'in 1933 ncesi "sol" ve sonras sa politikalarn benimsemi durumdadrlar.

TP, TSP, TKP gibi burjuva sosyalist partiler esas olarak, reformist bir politikayla CHP'yi Faizme kar birleik cepheye ekmeye alrlar. (Bylece proletaryay burjuva reformizminin kuyruuna takarlar. ) CHP'yi rktmemek iin "goistlik" yaplmamaldr. "Goistler" lanetlenmeli, onlarla hi bir ittifaka girilmemelidir. Bylece burjuvaziyle ittifak uruna, proletaryann alt zmreleriyle ittifak reddedilmi olur. Bu ittifak olanakszlatran dier bir unsur da sudur: "Goist" denen, Proletaryann alt kesimleri arasndaki hareketler genellikle Mao'cu kkenli veya Arnavutluk izgisine yakndr. Resmi ideolojiye gre bunlar, "Mao'cu Bozkurt" olduundan, sadece "goist" deil kardevrimci de grlrler. spanya'daki anaristler ve reformistler arasnda kurulduu kadar bile bir ibirliini engellenmekte, proletaryay birbirine drmekte, fel etmektedir bu gr.

Proletaryann geri zmreleri arasnda etkili olan kk burjuva devrimcilerinin sicilli de dierlerinden temiz deildir. Burjuva sosyalist, TP, TSP, TKP Sovyet izgisindedirler. Kk burjuva devrimci hareketlerin ou, Sovyetleri Sosyal Emperyalist, Sosyal Faist, Revizyonist Diktatrlk olarak grr. O zaman da TP, TSP, TKP gibiler sosyal faizmin ajan, kar devrimciler olarak deerlendirirler. Yani faistlerle ayn safta, "Halk Saflarnn dnda tutarlar. Bylece proletaryann iki zmresi birbirine kar dmanca dururlar, fiziki mcadele metotlar uygularlar ve btn bunlar, proletaryann esas byk kitlesini umutsuzlua, baarszla, ilgisizlie iter.

Btn bu zaaflara ramen, proletarya henz faist eteler tarafndan darma duman edilememitir. nk imdiye kadar kk burjuva sarkacnn Sol'a salland dnemi yaadk. Faist etelere kar, bizzat sol'a salnan kk burjuvazi ete sava verdi. Bu ete harbi, hi yoktan iyiydi, kar taraf ypratt, her ete sava gibi, balangta belli bir dnem olumluluu ar bast. Ama etelerle tayin edici zaferler kazanlamaz. imdi grev, nc Enternasyonal'in ilk Drt Kongre'sinde gelitirdii, Birleik i Cephesi taktikleri temelinde, proleter snf temeline dayanarak faizme kar ordulamaktr. ete savalar faistlerin devrimcileri yenmesini engelledi, ama devrimcilerin faistleri yenmesini de salayamad. Tam bir denge durumu ortaya kt. ki taraf da bir alternatif getirememe, birbirine kesin bir stnlk salayamama durumundayd. Yalnz ibre yava yava faistlerden yana kaymaya balamt.

te tam bu denge durumunda 12 Eyll darbesi mmkn olabilmitir.

Ordu'yu aka faistlerin desteinde bir darbeye yneltmenin byk riskleri vard. nk son yllarda, ordu da toplumdaki blnmelerden etkilenmiti. Faist bir giriim kar bir giriimi de gndeme getirip, burjuvazinin temel dayana olan ordunun blnmesine neden olabilirdi. Denilebilir ki, toplumda olduu gibi ordu iinde de faistlerle faistlere kar olanlar bir denge durumundayd ve henz hi birinin dierine kesin stnl yoktu.

Burjuvazi iin faizm son aredir. nk riski ok byktr. Ne kadar dank olursa olsun proletarya gibi bir snf ksa zamanda umulmadk cesaret ve rgtlenme rnekleri verebilir. Faist imha saldrsna kar byle bir direni ister istemez bir i sava demektir. savata ise, kimin kazanaca batan belli olmaz. Burjuvazi ancak kazanacandan emin olduu zaman bunu gze alabilir.

te tam bu denge durumunda bir kl hkmeti: Bonapartizm mmkn olabilmitir. Burjuvazi asndan ise, iflas etmi parlamenterizmin yerine geirmek ve i savatan kanmak iin gerekliydi.

Evet, 12 Eyll rejimi, Bonapartizmdir. Bonapartist rejim de, finans kapitalin rejimidir. Ama henz iileri atomize edememitir, edemez de. O kk burjuvalarn faist eteler halindeki desteine deil, silahlarn teslim edip, imdilik tekrar eski "mutlu" gnlerine dneceini uman kk burjuvazinin dzen yanls desteine dayanyor. O faistlere de, devrimcilere de vurarak snflar st grnmn korumaya alyor. Zaten byle yapabildii iin ve yapabildii lde Bonapartist bir diktatrdr.

Yalnz bu Bonapartizmi, tek parti dneminin bonapartizmi ile kartrmamak gerekir. Bunlar ayr tarihsel dnemlerin, ayr koullarn Bonapartizmleridir.

ki Bonapartizm ayrlklar en iyi snflar karsndaki konumlarnda grlebilir.

Tek parti dneminin Bonapartizmi yllarca sren nispeten istikrarl bir rejim olmutur. 12 Eyll Bonapartizmi ancak bir gei rejimi olabilir. Snflarn bugnk dengesinde ve bugnk bunalm koullarnda bir i sava engellemek iin kurulmu Bonapartist rejim, istikrarl bir rejim olamaz. Tek parti dneminin Bonapartizmi bir savatan sonra kurulmutu, ii snf henz rgtsz ve dankt, clzd. Snfn bu gelime dzeyinin gerilii srf brokratik aralar yoluyla ii snfn dank tutmay, ar smr ile burjuvazinin palazlanmasn salyordu.

Bugnk Bonapartizm bir savatan nce ya da sava nlemek iin kurulmutur. rgtl ve deneyli, belli mevzilere sahip bir ii snf vardr. Srf devlet zoruyla ii snfn bask altnda srekli dank tutmak olana yoktur. "Bu terazi, bu kadar skleti ekmez". i snf imdi, fel olmuluunun yan sra darbenin okunu yaamaktadr. Bu ok ve fel durumu bugnk rejimi byle gl gstermektedir. Ama bu ok, cuntann iilerin ekmeine ynelik saldrlar karsnda fazla srmeyebilir. Ayrca, ok, felci atlatmay da salayabilir. Tevkifler her ne kadar militan nc iileri aldysa da bu nclerin politikalar yukarda akladmz nedenlerle iilerin kendiliinden devrimci igdleriyle bile davranlarn engelliyordu. Bu tevkif budamas, kafas kemiklememi daha esnek, sendikalarda brokratlamam yeni bir nder kuan kmasn salayabilir. Kesilen dallar daha grbz filizlerin ortaya kmasna yol aabilir. Tek parti Bonapartizmi dneminde, kk burjuvazi byk lde konumunu koruyabilmitir. Zaten istikrarlnn en byk nedenlerinden biri de budur. Tek parti dneminde ky ve ehir nfus oranlar eyrek yzylda yzde bir ka orannda oynamtr. Yani kk burjuvazinin bugnk gibi derin ve hzl mlkszlemesi yoktur.

12 Eyll Bonopartizmi ise, kk burjuvazinin iflas ettii bir dnemde gelmitir. Uygulad ve uygulayaca ekonomi politikas yoksullamay derinletirecek ve hzlandracaktr. Ve ite o zaman, bugn bir umutla silahlarn teslim eden, cuntay sokaklarda rahat dolaabildikleri, kendilerini bir i savatan kurtard iin alklayp destekleyen, kk burjuvazi tekrar muhalefet saflarna geecektir. Bu cuntann istikrarsz bir gei rejimi olacann en byk delillerinden biri de budur. 12 Eyll Bonapartizmi bir gei rejimidir dedik. Nereye gei ?

Yazmza son verirken ksaca olaslklara da gz atalm.

Gerek generaller, gerek T. zal en az 5-6 yl srecek bir gei dneninden sz ediyorlar. 5-6 sene sonra ise, iyice gericiletirilmi, yrtmesi glendirilmi, zgrlklerin iyice kstland bir parlamentarizme gemeyi planlyorlar. Ama evdeki hesap arya uymaz. nk bu hesap snflarn bugnk taleplerinin sabit kalaca yani kk burjuvazinin desteinin ve proletaryann fel durumunun srecei

varsaymna dayanyor. Bunlar ise, sabit saylar deil, en hzl deikenlerdir.

kinci olarak, varsayalm ki, snflarn durumlar sabit kalmtr. Bu hesap 5-6 yl sonra ihracatn ithalat epeyce dengeleyecei var saymna dayanyor. Ancak bu da pek olas deil. retimin artrldn, i talebin krldn varsayarsak bile uluslararas ticaretin genileyeceini, yabanc rekabete kar durmak iin himayeci tedbirlerin artmayacan hibir ey garanti etmez. Aksine uluslararas ekonomiye ilikin zmlemeler uluslararas derin bir krizden, himayeci tedbirlerin artacandan sz ediyor. Demek egemen snflar, ihra edecek mallar olsa bile onlar satamayabilecekler. Btn bunlar, cuntann engellemek istedii i savan, faistlerle devrimciler arasnda bir lm kalm savann byk bir olaslkla ileride tekrar gndeme geleceini gsteriyor. Ya faizm ya devrim! Byk bir olaslkla nmzdeki birka yl iinde bu ikilemle karlaacaz. Grevlerimiz u ksa zaman deerlendirip, eski deneylerden dersler karp nmzdeki tayin edici savalara hazrlanmaktr.

Byk savalar, tayin edici savalar ardmzda deil nmzdedir. Demir Kkaydn 24. 11. 1980 Trkiye

(Bu yaz Almanyada kan Der Weg Yol adl dergide Temel Ate imzasyla yaynlanmt.)

Cuntann 1 Nolu Bildirisi

Milli Gvenlik Konseyi'nin ilk bildirisi, kendi kanlmaz yklna yol aacak tm elikileri iermektedir. Bildiri tikel bir olgu olarak, bugnk Bonapartist diktatrln gerici ideolojisinin en genel niteliklerini iinde barndrmaktadr. lk bildiri onlarn son szleridir. Yok olmaya, tarihin plne atlmaya mahkm bir snfn son szleri. Bu bakmdan 1 nolu bildirinin mantn ele almak, onlarn gszln gsterebilmek iin yararldr. Burjuvazinin her zaman bavurduu yntem, devrimcileri, kendi snf egemenliine kar kanlar, ulusun dmanlar yabanc lkelerin ajanlar olarak sulamaktr. Somut bir toplumsal olgu olan snf savan, "kt niyetli i ve dmanlarn" tahrikleriyle aklamaya kalkmak: Burjuva ideolojisinin vard son teoridir. Bu teori MGK bildirisinde de ifadesini bulmaktadr. rnein, yle deniyor: "Trkiye Cumhuruyeti Devleti son yllarda izlediimiz gibi d ve i dmanlarn tahriki ile varlna, rejimine ve bamszlna ynelik fiziki ve fikri haince saldrlar iindedir."

amzda, Trkiye gibi geri bir lkenin kapitalizm erevesinde kaldka, bir yeni smrge olmaktan kurtulu yolu yoktur. Bu nerme, son 100 yllk tarihin ampirik olarak da kantlad bir nermedir. Bu durumda var olan yenismrge durumunu, yani bildirinin deyimi ile "Trkiye Cumhuriyeti Devleti" ni korumaya ynelik her hareket, her dnce 12 Eyll dadbesi, objektif olarak "i ve d dmanlarn", yani uluslararas Finans-kapitalin emperyalizmin ve yerli egemen snflarn, ulusun byk ounluuna kar "fizik ve fikr haince" saldrlarndan baka bir ey de ildir. Yukardaki alntda ilgin bir durumla da kar karyayz. Ulusun ya da halkn urad saldrdan bile demagojik amalarla da olsa sz etmiyorlar. Dorudan doruya T. C. Devleti'nin urad saldrdan sz ediliyor. nemli olan halk deil devlettir! Egemen snflar, kk, ok kk bir aznlk olduklar iin, onlarn egemenliklerini srdrebilmelerinin tek garantisi: Devlet denen bask aracn korumaktr. Bu nedenle, Devlet kar- ki snfn genel karnn ifadesidir- her eyin stn dedir.

Darbe, bizzat Devlet'in kendisini, egemen snf ve onun dzenini kurtarmak iin yapt bir harekettir. Kapitalist, nasl, kendi sbjektif niyetlerinden te sermayenin mant ile hareket etmek zorundaysa, Devlet zirvelerinde yer alan grevliler de, kendi sbjektif niyetlerinden te, Devlet'in mantyla hareket ederler. Ve nasl bir Kapitaliste, kendi kar dzenini ortadan kaldrmaya ynelik her hareket topluma kar bir hareket olarak grlrse, bir devlet grevlisine de, kendini zdeletirdii burjuva devletini ortadan kaldrmaya ynelik bir hareket, topluma kar bir hareket olarak grlr. Bu nedenledir ki, bu baylarn kafasnda, Devlet ve toplum ayr kategoriler deildir. Bu nedenledir ki, rlplak, devleti kurtarmaktan

Snfl bir toplumda bakas olabilir mi? Saf bilimsel fikirlerin bile, gerek Devrimci, dolaysyla proletaryann yararna olduundan, bilimselliklerin ideolojik, yani snf karna hizmet eden bir anlam vardr.

sz ediyorlar. Bu Bonapartizmin en nemli zelliidir.

Snflar d ve st olmann olanakszl gibi, ideolojiler d ve st olmak ta olanakszdr. Hi bir ideolojiye bal olmadn iddia etmek de bizzat bir ideolojinin, egemen snfn ideolojisinin bir ifadesidir. nk bir egemen snf, eer aznlksa, snf egemenliini ancak egemen bir snf olduunu gizledii lde srdrebilir. Bunun en baya ve kolay yolu da, her trl ideolojiye kar olduunu iddia etmektir.

deolojik olmadn iddia eden her gr, her hareket, objektif snf elikilerini yok saymak, dolaysyla da zorla bastrmaktan baka bir eye hizmet etmez. Snflarn objektif olgular olduu inkar edilince, eitli ideolojiler de, eitli i, d mihraklar tarafndan yaratlm eyler olarak koyulabilirler. Bunun iindir ki, ideolojiler st veya d olu iddias, her eyi, toplumsal muhalefeti, polisiye "i ve d dmanlar" ile izah etmenin mantki temelini oluturur. ki anlay arasnda organik bir birlik vardr. Btn sorun, durumu ve karlar ayr olan insan kmelerinin, Snflarn, varln inkrdan kaynaklanr. Snflarn varl bir kere inkar edilince, tm toplumsal olaylar aklamann tek yolu polisiye mantk olur. Giderek o "polisiye" olaylara polisiye metotlarla kar konulabilecei sanlr.

Atatrklk yerine irticai ve dier sapk fikirler, ideolojik fikirler retilerek sistemli bir ekilde ve haince ilkokullardan niversitelere kadar eitim kurumlar ve idare sistemi saldr ve bask altnda tutularak blnme ve i harbin eiine getirilmilerdir. " Atatrklk de bir ideolojidir. Hem de sapk ve gerici bir ideoloji. Trkiye burjuvazisinin, gerici ve snflarn varln inkr eden ideolojisinin addr: Atatrklk.

MGK bildirisi de ayn kavraya dayanyor. Yalnz, bildiride, ideolojisizliin ya da ideolojiler st oluun ad: Atatrklk'tr.

Atatrkln bir esi olan milliyetilii ele alalm. Atatrkler ya da milliyetiler, biz sosyalistlerin ideolojisinin yabanc, kendi ideolojilerinin yerli olduunu da savunurlar. Biz geri bir ideolojiyi yerli ya, da yabanc olduuna gre deerlendirenlerden deiliz. Biz onun tarihsel anlamna bakarz. Ama bu yerli ideolojiye sahip olmakla vnen baylar yalan sylyorlar. nk milliyetilik sapna kadar yabanc bir ideolojidir. Kapitalizm gibi ve kapitalizmle birlikte dardan ithal edilmitir. Milliyetilik ideolojisi, burjuvaziyle birlikte Bat Avrupa'da domutur. Devletilik mi? Bu ksmen yerli bir ideoloji saylabilir, Bat'da kapitalizmin henz rekabeti olduu ada, burjuvazi devleti deildi. O zamanki tarihsel karlar "braknz yapsnlar, braknz gesinler" fikrinde ifadesini buluyordu. Ancak yirminci yzylda, emperyalizm anda, burjuvazi, hem politik karlar gerei, ezilen snflarn direncini krabilmek iin daha gl devlet cihazna ihtiyac olduundan, hem ekonomik karlar gerei devletin mdahalelerinden yana olduundan eski deerlerini inkr etmi, devleti kesilmitir.

Trkiye kapitalist ilikilere, yeryznde rekabeti kapitalizm aamas son bulurken girmitir, Birinci Evren Savandan sonra burjuvazi kendi egemenliini kurabilmitir. Bu nedenle Trk burjuvazisi daha doarken devleti domutur.

Demek ki, Atatrklk de, snflar ya da ideolojiler st deildir. Aksine Trk burjuvazisinin karlarn savunan bir ideolojidir.

Eer general olmak, insan sapk fikirlerin etkisinden koruyabiliyor ise, bu kadar tantanaya ne gerek var? Herkese birer general elbisesi giydirip general rtbesi verilse, tm millet sapk fikirlere kar erbetlenmi oluverir. te, bugn bamzda her eylere kadir grenlerin mant zn de bu kadar bayadr. Bu ok bilgili geinen generaller bu kadar cahildir. Onlarn giydikleri apkalar yapan, yldzlar imal edip diken bu emeki halk bu baylarn ynetimine layk mdr? Bu baylara gre demokrasiye layk olmak gerekir. Layk olup olmadmz ise, bu omuzu kalabalk generaller tayin edecektir. Hani demokrasi halkn kendi kendisini ynetmesiydi? yle ama ona layk olmak gerekir. Kullanmasn bilmeyen bir millete hrriyet vermek, ocuun eline silah vermektir. ocuk tutar babasn vuruverir. Bu generallere kranlarmz bildirmeliyiz, bizi byle yanl iler yapmaktan kurtardklar, babamz falan vurmaz engelledikleri iin.

Snflar ve onlarn karlarnn ifadesi olarak ideolojiler objektif bir olgu olarak kabul edilmeyince, o ideolojileri benimseyen kitleler de, bir takm kt niyetli kiilerce aldatlm olarak deerlendirilebilirler. Evet, Halk, kt niyetli kiiler tarafndan aldatlmaktadr: Ama bu sayn baylar, generaller, kt niyetlilerin fikirlerine kar erbetlidirler! Acaba onlar aldatlmaz klan, terzilerin omuzlarna diktikleri yldzlar mdr, yoksa kafalarna geirdikleri ssl psl apkalar mdr? Bu baylarn kerameti kendilerinden menkuldr. O halde, halk denilen bu kafasz ocuklar yabanc ideolojilerin etkisinden kurtarmak gerekir. Kt niyetli adamlarn kitaplar, gazeteler karmalar engellenmelidir.

Bylece yzylda bir adm ileri gidemediimiz ortaya kyor. Tam da bugnk generaller gibi, yzyl nce Sultan Abdlhamit de, u Atatrklerin ok kzdklar Abdlhamit, unlar sylyordu: "Beni hrriyete muhalif grenler yanlyorlar. Kullanlmasn bilmeyen bir memlekete hrriyet vermek, kullanmasn bilmeyen birine tfek vermeye benzer. Herif babasn, anasn, kardelerini ldrr. Sonra dner kendisini vurur." Ha Abdlhamit ha Kenan Evren... Al birini vur tekine. Ancak, yz yldr, o kadar uramalarna ramen bize hala demokrasiyi nasl kullanacamz retemediklerine gre bu retmenlerin yeteneinden ve metotlarndan phe etmek gerekmiyor mu? Yoksa bu millet mi, bir trl demokrasiyi nasl kullanacan hocalarnn btn gayretlerine ramen renmiyor? Trk milleti bu kadar yeteneksiz mi? Haa, "bu milleeet!.. Sakarya Yine de ok sayn generallerimiz unu dnmeli: Her eye kadir olan bu millet nasl oluyor

(Burada bir parantez ap ineyi kendimize batralm. Emeki kitlelere gvenmemeyi yanstan bu ikameci tavr daha deiik bir biimiyle kk burjuva sosyalistlerinde de vardr. Bu baylarn da anlamad siyasi eitimin ancak siyasi mcadele iinde elde edilebileceidir. Generaller snflarn varln inkar ederek bu noktaya varyorlar. Kimi kk burjuva sosyalistleri de zmrelerin varln inkar ederek. Biz, Devrimci Maksistler, proletarya diktatrlnn tek parti diktatrl ile zde olmadn, proletarya diktatrlnde de, farkl zmrelerin karlarn savunan partilerin varlnn sosyalizme daha salkl bir gei salayacan sylediimizde, kk burjuva devrimcileri generallerin mantn bir st derecede yeniden canlandryorlar. Ve diyorlar ki: ya gerici partilere oy verirlerse? Bylece snfa olan gvensizliklerini, proletaryay, proletarya diktatrlnn bir znesi deil, bir nesnesi olarak grdklerini ele veriyorlar) MGK nin l. Nolu bildirisi programn yle aklyor: "Giriilen harektn, amac lke btnln korumak, milli birlii ve beraberlii salamak, muhtemel bir i sava ve karde kavgasn nlemek, devlet otoritesini ve varln yeniden tesis etmek ve demokratik dzenin ilemesine mani olan sebepleri ortadan kaldrmaktr. "

da yz ylda bir trl demokrasiyi nasl kullanacan renemiyor?

Bu program gerekleemez nk topyadr, hem de gerici bir topya. Sorunu burjuvazi asndan koyalm. "lke btnl, milli birlik ve beraberlik" nasl salanabilir? Snflar objektif olgulardr. Blnmeyi, i sava nlemek! Ki bunun belli koullarda bir dnem iin nlenebileceini tarih birok kereler gstermitir. Lenin'in dedii gibi, k olmayan durum yoktur. Ancak, snf elikilerini yumuatmakla, bu da eitli reformlarla salanabilir. Reformlar ise, devrimci mcadelenin yan rnleridir. Burjuvazi, egemenliini tehlikede grd zaman, kolunu kurtarmak iin parman vermeye raz olur. Yani devrimci snflarn gl rgtlenmeleri gereklidir ki, reformlar olabilsin ve snf elikileri yumuatlabilsin. Ama, bildiri daha banda snflar ve onlarn devrimci rgtlenmelerini yasaklayarak kyor ve ezilin snflar her trl savunma aracndan mahrum brakyor. Brakmak zorunda, nk Trk burjuvazisi reformlar yapacak gte deil. Bylece inkar ettii i sava, polis devleti metotlaryla yeniden ilan etmi oluyor.

ngilizin dedii gibi: "Olaylar inatdrlar." "Demokratik dzenin" ilemesine mani olan sebep yani parlamentarizmi iflas ettiren sebep: ekonomik kriz ve bu krizin etkisiyle kk burjuvazinin hzla yoksullamas, "orta snflarn" daldr. stikrarl bir kk burjuvazi parlamentarizmin en esasl dayanadr. Ama cunta ilk gnden ilan ettii ekonomik programla bu dal hzlandracaktr. Zaten onun ilevi de budur. O halde, parlamentarizmi iflas ettiren sebep, en azndan ksa vade de ortadan kalkmayacaktr, aksine derinleecektir. Derinletike de polisiye tedbirler sertleecektir. Sonu ne mi olur? Sonucu mcadele belirler. Ya rgtsz ve ndersiz kitleler gcn tketip yenilecek, moralce kecektir, ya da inkr ettii elikiler burjuvazinin canna ot tkayacaktr. i snf gibi bir gc, srf devlet zoruyla srekli dank tutmann olana yoktur. Proletarya darbenin okunu atlattktan sonra tekrar direnmeye balayacaktr. 12 Eyll rejimi proletaryann reformist sendika nderlerini tutuklad. Artk bu tutuklamalar, sendika kapatmalar budama yerine geecektir. En ksa zamanda daha ve salam

filizler yeerecektir, ite o zaman proletaryann direncinin bugnk gibi sfr olaca hesabna gre yaplm ekonomi politikann uygulanmasn engellemeye balayacaktr. O zaman, srf polisiye tedbirlerle bastrlamad grlen proletaryann direncini krmak iin, faist eteler yine piyasaya srlecektir. Bylece Bonapartist rejim, engellemek iin geldii i sava bir st dzeyde yeniden balatacaktr. Hem de bu sefer ertelenmi ve birikmi elikiler bugnk ile kyaslanmayacak bir iddette patlayacaktr. Tayin edici savalar nmzdedir, ardmzda deil. Bize den grev imdiye kadar ki tecrbelerden dersler karmak ve bu tecrbeler nda kadrolar ve snf eitmeye almaktr.

12 Eyll rejimi faistlerle devrimciler arasndaki savan dengesi zerinde ve bir i savatan kurtulabilmek iin mmkn ve gerekli olmutur. Ama bu denge kritik bir dengedir. 12 Eyll Bonapartizmi, bu denge zerinde ykselen bir gei rejimidir . Nereye gei? Finans-kapital 5-6 yl sonra iyice gericiletirilmi bir parlamenterizme dnmeyi hesaplyor. Bu hesap a) i snfnn bugnk dank ve dirensiz durumunun bu sre boyunca deimiyecei; b) Kk burjuvazinin, zellikle ehir burjuvazisinin i sava korkusuyla bugnk Bonapartist diktatrle verdii destein devam edecei, c) Btn bu veriler sabit kalmak artyla, ihracatn artrlabilecei varsaymlara da yanyor.

Finans Kapitalin bu hesab da bir olaslktr, ama zayf bir olaslk. nk, a) Krizin ykn en ok eken ii snf, burjuvazinin saldrlar karsnda elbet direnie balayacaktr. Proletarya henz tm mevzilerini yitirmemitir, b) Kk burjuvazin can derdi ve i sava korkusuyla verdii destek fazla srmeyecektir. Bir sre sonra, krizin etkisiyle iflas eden yoksullaan kk burjuvazi ulara, toplumsal muhalefete doru ynelecektir, c) Nihayet, retim artsa, iiler ok ucuza altrlsa bile, d pazarlarda ihra rnlerinin satnn artmas zayf bir olaslktr. Bugn, kapitalist dnya bir kriz iindedir, dnya ticareti gerileyebilir, himayeci tedbirler ihra olanaklarn sfra drebilir.

Generaller orduyu blnmekten korumak iin de geldiler iktidara. Bask altna alnm toplumsal muhalefetin eitli eilimleri ister istemez ordu iinde yanksn bulacaktr. O zaman toplumdaki blnmeler orduya da yansyacaktr. Darbe, ok korkulan ordunun blnmesini erteleyecektir ama ok daha iddetli bir blnmeye yol amaktan da kurtulamayacaktr.

Btn bu nedenlerle, 12 Eyll rejimi, ya faizm ya devrim ikileminin gndeme gelecei bir i sava ortamna gei rejimi olacaktr byk bir olaslkla.

Umutsuzlua ve ylgnla yer yok. imdi devrimci Almanca konuma zamandr. Az laf ok i. Daha seme, gemi deneylerin nda daha iyi eitilmi daha tecrbeli militanlarla daha sk daha bilinli rgtlenme, ii snfn, gnlk mcadelelerin tecrbeleriyle tayin edici savaa hazrlama zamandr.

25. 11. 1980, Trkiye!

Trkiyede Sosyalist Hareketin Tarihini Yazacaklar in Tezler Adl Yazdan 12 Eyll ve ncesiyle lgili Blm
Trkiye devrimcilerinin 1974-80 arasnda yaad trajedi yle zetlenebilir: Devrimciler olgunlama frsat bulamadan, bir devrimci durum, daha dorusu bir n devrimci durum olgunlat. Eer Trkiye'nin devrimcileri btn yetersizliklerine ramen, bugnk bilgi ve tecrbeleriyle ve 1974'deki prestijleriyle o ykselen dalgann iinde bulunabilselerdi, tarih baka bir yol izleyebilir, faistlere kar z savunmann dinamikleriyle, 1979'lara doru bir sosyalist devrim baarlabilirdi. 1974'de hapisten ya da illegaliteden kan, 25 ya civarndaki, gerek biyolojik, gerekse de teorik olarak ocukluktan yeni kan bu kuaa, Tarih birdenbire altndan kalkamayaca grevler yklemi ve ezmitir. rgtlerin de, tarihinde insan harcamasnn iki temel yolu vardr: ya kapasitelerinin stnde grevler yklerler ya da kapasitelerinin altnda.

XIX 1974'den sonra ilk nce reformist sosyalizmin ykselii yaanr. 1974 ncesinin radikal gerillac militanlar burjuva sosyalist partilere doru akma eilimi gsterir. Bu akta Vietnam KP'sinin Moskova'ya yaknlamas, Portekiz'de KP'nin birdenbire gl bir parti olarak ortaya kmas, Kba'nn Angola'ya asker yollamas, Trkiyeli devrimciler zerinde Sovyetler'in devrimci ve radikal bir izgi izledii yanlsamasna yol amtr. Ayn eylemler, bir grup devrimcinin de Mao'culua tmyle angaje olmasna ve " Dnya Teorisini" savunmasna yol amtr. Bu dnemde pe pee kurulan ve glenen TSP, TP, TKP, SDP gibi partilerin hepsi de burjuva sosyalizminin u ortak karakteristiklerine sahiptirler: Sosyalizm ve devrim uzak bir gelecein iidir, acil grev: demokratik reformlardr. Bu reformlar iin de "antitekel" burjuvaziyle ittifak gerekir, onlar rktlmemelidir. Bu partiler bylece iileri burjuva reformizminin kuyruuna takarlar. Bu burjuva sosyalist partiler geleneksel olarak byk ehirlerin iilerinin gl sendikalar arasnda etkilidirler. Bir bakma sendika brokratlar zmresinin ve ksmen de kalifiye ve rgtl ii ekirdeinin reformist eilimlerinin ve zmre karlarnn yansmasdrlar.

Bu partilerin ayn eilimlere dayanmalarna, ayn program ve stratejiye sahip olmalarna ramen ayr olmalarnn nedeni, her birinin, Trkiye Sol Hareketi'nin geliiminin deiik bir aamasnda ekillenmesinden, o dnemin varsaymlar ve problematikleri erevesinde kendini tanmlamasndandr. zdeki aynlk, TP TKP birlemesiyle ve Aydnlklar yaknlamasyla bugn kolaylkla grlebilir.

XX 1974 Sonrasnda ykselmeye balayan enflasyon karsnda i Snf'nn rgtl ekirdei, sendikalar araclyla kendini bir sure savunabildi ve hatta gerek cret artlar salayabildi. Ama gecekondularn isiz genleri, kk burjuvalar iin hi bir savunma mekanizmas yoktu, bu gen isizler ve kk burjuvalar hzla politize olmaya ve radikallemeye balad. Radikalleen tabakalarn bir ksm faist organizasyonlara kayarken, daha byk blm, 197074 arasnn kahramanlarnn ve sosyalizmin prestijinin ykseklii nedeniyle sol rgtlere ynelmeye, faist etelerin saldrlarna kar rgtlenmeye yneldiler. Bylece 1970-74 aras dnemin kl artklarnn kurduklar rgtler ve hareketler hzl bir militan akmna uradlar ve bymeye baladlar. Aslnda bu hareketlerin hi birinin teorisinde z savunma rgtlenmesi diye bir problem yoktu, faizmle mcadele, Dimitrov'un VII. Kongre Raporu'nda koyulduu ekilde, burjuva glerle bir ittifak surunu olarak ele alnyordu. Bu rgtlerin ounun devrim emalarnn ke ta olan "halk sava"na hazrlk ve kadro toplamak amacyla yaptklar i, fiilen z savunma oluyordu. z savunma, rgtler tarafndan z savunma amacyla ve bu arala ynlar eitip rgtlemek amacyla yaplmyordu. Bylece, hemen btn radikal rgtlerin 1968-70'lerin in, Vietnam, Kba'dan esinlenmi devrim teorileriyle yaptklar arasnda ak bir eliki ortaya kyordu. Bu eliki en ak ifadesini, en gl rgt olan Dev - Yol'da bulmutur. Bu hareket, resmen kabul ettii teoriye gre gerilla savan balatmas gerekirken, gecekondu blgelerinde z savunma yapt iin, ayn gelenekten gelen dier hareketler tarafndan eletirilmitir. Teoriye uygun davrananlar ise, yn balarn yitirmiler, marjinal gruplara dnmlerdir. Baka koullarda bir hareketin gszln oluturacak zellikler, yani teorik eklektisizm ve teori ile yaplan i arasndaki uyumsuzluk Dev-Yol'un gcn oluturmutur. Bu dnemde hangi politik hareket nerede faist saldrlara kar z savunmay fiilen iyi rgtleyebilmise orada glenmitir. Bunu baaramayanlar, bu grevin nemini kavrayamayanlar ise hzla marjinallemilerdir. Teoriyle tutarszlk pahasna da olsa baaranlar glenmi, ama bu da teoriye ilgisizlii ve eklektisizmi beslemitir.

XXI 1974'ten sonraki dnemde, ii snfnn alt tabakalar, isiz genler, kk burjuvalar radikal akmlarn etrafnda younlarken. ii snfnn st tabakalar, zellikle byk sanayi ehirlerindeki ekirdei reformist sosyalistlerin kontrol altnda kalmtr. Bylece, bir anlam da, i snfnn alt ve st tabakalar arasndaki blnme, ayn zaman da reformist sosyalistler (TP, TSP, TKP, SDP, TKP) ve radikal sosyalistler (Dev - Yol, Dev - Sol, Halkn Kurtuluu, Partizan, Devrimci Halkn birlii vs.) eklinde ifadesini buluyordu. Bu blnme ayn

zamanda, bir baka adan, ii snf kk burjuvazi blnmesi olarak da grlebilir.

Bylece bu blnme, bir yanyla isi snfnn birliinin nnde, dier yanyla ii snfyla kk burjuvazinin ittifaknn nnde bir engel oluyordu. Engel oluyorlard, nk taraflar, ideolojik dayanaklarndan hareketle birbirleriyle ittifak reddediyorlard. Radikal akmlar bir bakma Komntern'in 1933'te Alman yenilgisine yol aan "snfa kar snf" taktiini benimsiyorlar, bu nedenle de, reformist sosyalistlerle, tpk o zaman komnistlerin sosyal demokratlarla ittifak reddetmesi gibi, ittifak reddediyorlard. Reformist sosyalistler ise, spanyol yenilgisine yol aan taktii benimsiyorlar, kk burjuvazinin radikal z savunma eylemlerini anarizm ve terrizmle suluyorlar, o zamanki komnistlerin anaristleri ezip, burjuva cumhuriyetileri desteklemeleri gibi, burjuva partilerinde destek aryorlard. Taraflar ayn zamanda yaklak olarak, "Sovyeti" ve' "inci" diye blnm olduundan karlkl konumalar bile olanaksz hale geliyordu.

Komnist Enternasyonal'in tarihinde birbirini izleyen ve birincisi Almanya'da, ikincisi spanya'da yenilgiye yol aan "sol" ve sa taktikler, 1974 - 80 arasnn Trkiye'sinde, o sralar dnyann en gl ve hzl gelien faist hareketinin bulunduu Trkiye'de, ayn zamanda ve bir arada bulunuyorlard. Bu koullarda Devrimci Yol gibi, teorik safln ve in - Sovyet ayrmnn nem tamad hareketlerin en gl hareket olmas bir rastlant deildir. Bu hareket bylece hem z savunmay rgtleyebiliyor, hem de daha esnek bir ittifaklar politikas izleyebiliyor, herkes tarafndan kabul edilebilir bir partner olabiliyordu.

XXII 1974 - 80 aras dnemin nemi uradadr: Uluslararas sosyalist ve isi hareketinden gelen tm olumsuz geleneklere ve blnmelere ramen, ilk kez, hzla byyen bir faist kitle hareketi, sosyalistler ve devrimcilerce durdurulabilmitir, zaferi engellenebilmitir. Bunun henz baka bir rnei yoktur ve uluslararas olarak incelenmeye deerdir.

Ama bu hareket ayn nedenlerle, yani kendisini srf z savunma perspektifine hapsettii, reformizm karsnda devrimci bir program gelitiremedii; z savunmann bir devrim bakmndan tad muazzam potansiyelleri gremedii iin faist hareket karsnda tayin edici bir zafer de kazanamamtr. Ve devrimcilerle faistlerin bu dengesi zerindedir ki, Bonapartist karakterdeki 12 Eyll darbesi gerekleebilmitir. Askeri Darbe, ynlarn artk yorulduu bir dnemde geldii iin de uzun sreli olabilmi, dengeyi oluturan taraflarn ikisini de ezebilmitir.

XXIII Bir lkede devrimin nemli koullarndan biri de ezilen snflarn ve lkedeki eitli

blgelerin radikallemelerinin senkronize olmasdr. 1974 sonras dnemde isizler ve kk burjuvazi ve ii snfnn a' kesimleri nce radikalleti, ii snfnn esas rgtl ekirdei ise, 1979'a doru, artk enflasyon karsnda kendini koruyamaz hale gelince ve nce radikalleenler artk yorulmaya balamken radikalleme eilimleri gstermeye balad. Ayrca, nce radikalleenlerin snf yaplarndan gelen sekterlikleri de iilerin radikallemesini geciktirici bir etkide bulunmutur.

Kk burjuvazinin ve isizlerin nce radikallemesinin sosyalist ve devrimci hareket zerinde belli etkileri olmutur. Btn rgtler genellikle ii olmayan, isiz, gen ve renci unsurlarla dolmutur. Onlar hazmedecek, eitecek sosyalist ve ii, yeterli gce sahip bir ekirdek de yoktur. Bu nedenle, rgt ve hareketlerin ekirdeinde bulunan, ou 68'li, nispeten daha modern kadrolar, rgtlere akan bu taze gler tarafndan hazmedilmitir. Bu dalgaya kar durmaya alanlar ise tm etkilerini yitirmilerdir, bir kenara itilmilerdir. Bylece tm hareketlere yar lmpen davranlar, feodal ahlak normlar, deer yarglar, sekterizm damgasn vurmutur. 1974'den sonra sosyalist hareketlerin ynsallamas bir snf hareketi karakteri deil, bir yn hareketi karakteri tayordu. Hare ketin gc ve gszl buradayd.

"Dou"nun radikallemesi de "Bat"ya gre daha ge olmutur. Radikallemeler farkl bir sra izleseydi, rnein nce iiler radikalleseydi geliim ok farkl olabilirdi.

XXIV 1979'a doru gelindiinde toplumdaki radikalleme zirvesine ulamt. Bu, reformist sosyalist partileri de etkilemekte gecikmedi. Hemen hemen btn reformist sosyalist partilerden radikal kanatlar koptu. Bu kopular gerekte, ii snfnn radikallemesinin, burjuvaziyle ittifak politikasnn bukalarndan kurtuluunun; bamsz bir politika gelitirerek, kk burjuvaziyle ve ezilen ulusla birlik arayna ynelmesinin bir ifadesiydi. TSP'ten TKP-B, TP'ten "Sosyalist ktidar" dergisini karan kanat, (bugnk Gelenek ve Toplumsal Kurtulu), TKP'den "inin Sesi", Vatan Partisi'nde radikal kanat Parti'de kald, reformist izgiyi srdrenler SVP'yi kurdu.

Btn bu kopularda temel eletiri noktas, devrimci bir politika izlenmemesi, kk burjuva radikalizmiyle ittifakn reddedilmesi, reformist burjuvaziyle ittifaka ynelinmi olmasdr. Ancak bu eletiriler koptuklar hareketin teorik sistemi ve varsaymlar iinde yapldndan hemen kolayca grlemeyebilir.

XXV Her kuak gelecee gemiin aynasndan bakar. 12 Eyll'de Askeri Rejim gelince,

Trkiye'de ehrin kra oran ve stnl ykselmitir. Bu Finans-Kapital'in eski blouyla egemenliini srdrme olanaklarn snrlamaktadr. Ayrca krda kapitalizm ncesi snflar eskisinden daha az gldr, onlar de bir metamorfoz yaamaktadrlar, tefeci bezirganlar burjuvalamaktadr, aalar beylemektedir. Bu durumda Finans - Kapital parlamenter oyunu srdrebilmek iin, dier burjuva zmrelerle bir blok oluturmak zorunluluunu hissetmektedir. Turgut zal'n temel politikas -ki ayn zamanda elikilerle doludur- bu deiimi olabildiince yumuak baarmaya yneliktir.

Fakat henz yeterince incelenmemi ve kavranmam gelime, sistemin rgtlenmesindedir. Burjuva Sosyalizmi, imdiye dek, daima sistem d bir muhalefete dahildi, bugn artk sistemin tamamlayc bir esi olma eilimi gstermektedir. Bu sre en ok biimde TIP ve TKP'nin birleerek Trkiye'ye dnlerinde ve programatik son dzenlemelerinde; Trkiye Birleik Sosyalist Partisinin izgisinde, ama en nemlisi, 1960'larda tabur tabur sosyalizme akan aydnlarn, imdi ayn ekilde, ters ynde iktidar partisinin ve burjuvazinin saflarna akarak sistem iindeki yeni rollerini stlenmelerinde ve bu rollerini pekitirme abalarnda grlyor. Ne var ki, Trkiye'nin hala kalan sosyalist ve devrimcileri bu srecin apn ve nemini kavrayabilmi deillerdir. Aydnlardaki ve burjuva sosyalist partilerdeki bu tersine dnler, 12 Eyll'n yaratt ylgnlkla ya da kiisel moral llerle aklanmaya allyor.

Trkiye'nin devrimcileri 12 Mart'n ikinci bir basksyla karlatn dnd: yani ynetimin isizlik ve pahallktan yanan ynlarn muhalefetiyle ekilip gideceini, 1974 sonrasndakine benzer bir ykseli yaanacan vs.. Ne var ki bu beklenti hi bir zaman gereklemedi. 12 Mart dnemi biterken ynlar yorgun ve umutsuz deildi, sosyalizmin ve devrimcilerin ynlar arasnda muazzam bir prestiji vard. Bugn ise ynlar bitkindir, yeni yeni bir nekahet dnemine girer gibidir. Sosyalizme ve devrimcilere gven ise ok sarslmtr. Bu, dnya apndaki benzer srele de akmtr.

Krdistan politikas bu deiimin en zor blmdr. Orada, Trk burjuvazisinin, eski aa ve eyhlerin yerini alp, ibirlikilik yapacak gl bir dayanaa ihtiyac vardr. Krt burjuvazisi ,"kltrel zerklik" diyerek bu ibirliine hazr olduunu belirtmektedir. Trk burjuvazisi de buna tenedir ama byk zorluk Ordu'da toplanmaktadr. Sonu imdilik ortadadr, ama egemenler arasnda iddetli mcadeleler kanlmaz gibi grnmektedir. Belki bu mcadeleler, ynlarnn yeniden toparlanmas iin baz atlaklar yaratabilir.

12 Eyll zerine Dnceler

(Bu Anayasa referandumu byk lde 12 Eyllclerin yarglanmas zerinden srd. Bu slogann ve hedefin yanlln geen yl 12 Eyll zerine yazdmz yazda henz bu tartmalar yokken yazmtk. Bu anayasa deiiklikleri kampanyalar, yanl bir hedefin nasl demokratik glere kar bir silaha dntn ok ak bir biimde gsterdi. Bu nedenle geen seneki yazy tekrar yaynlyoruz.. 12 Eyll 2010 Pazar. Demir Kkaydn)

12 Eyll Nedir? 12 Eyll, Trkiye'de solun ve sosyalistlerin her kapy aan her sorunu aklayan sihirli formldr.

12 Eyll'den sonra "temel neden 12 Eyll'dr" aklamas demokratln ya da sosyalistliin anndan saylyor. Sol niye bu kadar zayftr? 12 Eyll nedeniyle Trkiye'de niye demokratik zgrlkler yoktur? 12 Eyll nedeniyle Krtler niye savayor? 12 Eyll nedeniyle Ayn ilevi gren bir dier kavram daha vardr: Kemalizm. Btn sorunlar sosyalist hareket iindeki Kemalizm ve onun etkileriyle aklanr. Trk solu niye byle ok ulusalc olmutur? Kemalizm nedeniyle. Niye demokratik mcadeleye nem vermez? Kemalizm nedeniyle Her gn sol yaynlarda bunlarn onlarcas grlebilir. Ama yakndan baklnca aslnda 12 Eyll ve Kemalizm'in gerek sorunlardan ve sorulardan, onlarn kapsaml ve derin cevaplarndan kan bir arac olduu grlr. rnein, "Kemalizm" cevab, Trkiye Komnist Partisi'nin (ki 1968 ykseliine kadar Trkiye'de sol adna ne varsa ondan ibaretti) Komnist Enternasyonal'in (daha sonra

60'l yllarda, Trkiye'nin aydnlarnn henz Marksizmle yeni tantklar dnemde, "temel neden ekonomiktir" diyerek toplumsal sorunlar aklamak Marksizm sanlrd.

Yani onun "Kemalist" denen politikalarnn sorumlusunun Sovyetler Birlii ve ona egemen olan parti olduu ve bu partinin de devrimi yapan partiyle ilikisi olmad onun kanl bir tasfiyesi ile olutuu gereini es geer. Ve bylece SBKP'nin politikalar niye yleydi sorusundan kaar. Yani aslnda "Kemalizm" aklamas bu evrensel sorunlardan, Stalinizmle bir hesaplamadan, kan rts olur. 12 Eyll de yledir. rnein solun bugnk etkisizliinin nedeni 12 Eyll trpann gstermek, bunu rten olgulara gzleri kapamaktr.

Komnform ve SBKP'nin) bir ubesi olduu gereini es geer.

Eer bu gnk zayfln nedeni 12 Eyll ise, 1980'lerin sonunda nasl oluyordu da solda canl tartmalar, ii hareketinin bir ykselii ortaya kabiliyordu? Benzer ekilde eer 12 Eyll bu zayfln nedeni ise nasl olabiliyor da ayn 12 Eyll Krdistan'da ve Krtler arasnda tam tersi, yani Krt zgrlk Hareketinin douu ve ykseliini yaratyor veya bu dou ve ykselii engelleyemiyordu.

Grld gibi sorunlarn nedeni olarak 12 Eyll' gstermek sanldndan ok daha sorunludur. *

12 Eyll nedir? 12 Eyll sadece her kapy aan ve gerek sorunlardan kamay salayan bir sihirli forml olmakla kalmaz, canl politik bir mcadeleden kan da bir arac olur. 12 Eyll ciddi politik mcadeleden ve demokratik grevlerden kamann bir rtsdr.

12 Eyll, rnein demokratik bir anayasa tartmasnn veya Trkiye'nin gerek egemeni Askeri Brokratik Oligari'nin tehir edilmesinin bir vesilesi olabilecekken, enerjiyi ve tartmalar 12 Eyll generallerinin yarglanmas gibi bir alana ekerek, sosyalistlerin ve demokratlarn reformist bile olmayan taleplere ynelmesinin ve tecrit olmasnn arac olmaktadr.

Solun ortak olarak yapt, 12 Eyll generallerinin yarglanmas gibi kampanyalar ve eylemler aslnda gnn acil grevlerinden bir kan aracdrlar.

Nasl iiler, srf iilerin talepleriyle toplumdaki tm gayr memnunlar rgtleyemezler ve toplumun muhalif kesimlerinde tecrit olup yenilgiye mahkm olurlarsa, benzer ekilde kendi maduriyetlerini ne karan solcular ve sosyalistler de ayn ekonomizme saplanm iiler gibi davranm olurlar.

Demokratik grevler sz konusu olduunda, bunlara "kimlik politikalar" diyerek kmseyen adlarla tanmlayanlar ve "kimlik politikalarna" ka "emek eksenli" politikalar ne karanlar, nedense 12 Eyll generallerinin yarglanmas gibi, tam demokratik olarak bile tanmlanamayacak slogan ve eylemler karsnda ayn alerjileri duymazlar ve bunlarn en banda yer alrlar?

Neden?

nk 12 Eyll de tpk son yllarda, "emperyalizme kar olmak", "globalizme kar olmak"; "emek eksenli politikalar yapmak" gibi, demokratik grevlerden kan; yani ilkellii ve ekonomizmi ebediletirmenin bir gerekesidir de ondan. Sorun onlarn halkn ve ezilenlerin vicdannda mahkm edilmesi deil midir? 12 Eyll generalleri yarglansa ne olur yarglanmasa ne olur?

Byle bir mahkmiyet ise, sadece o rejimin basks ve ikencesinin tehiri zerinden yaplamaz. Herkes her eyi bilmektedir aslnda. Sorun gerek bir demokratikleme ve bu ynde gl bir kitle hareketi yaratmaktr. Byle bir hareketin olumas iin nce sosyalistlerin kendilerinin net bir demokratik programlar olmas gerekir.

Onlar kendi znel niyetleri ne olursa olsun, sorunun deil problemin bir parasdrlar.

Devletin ve ulusun Trklkle tanmlanm olmasn sorun etmeyen; bunun iin drt bir yandan politik ve ideolojik mcadele yrtmeyen; diyanetin, din derslerinin varlna kar mcadeleyi; hatta ulusun Mslmanlkla tanmlanmasn sorun etmeyen ve bunlar en tepeye yazmayan sosyalistler, bu eylem ve eylemsizlikleriyle, kendileri demokrat deil iken, nasl demokratik bir hareketin olumasna katk yapabilirler? Dikkatleri ve enerjiyi, 12 Eyll generallerinin yarglanmas zerine ymann kendisi bu demokratik grevleri sorun etmemenin br yz deil midir?

Ancak bir demokratik hareket olutuunda, yani sosyalistler ya da 12 Eyll madurlar, rnein "Generaller Yarglansn" gibi bir kampanyaya harcadklar dikkati ve enerjiyi, Trklk ulusun tanmndan karlsn diye bir kampanyaya topladnda, 12 Eyll generallerinin de yarglanmasna veya onlarn halkn vicdannda mahkum edilmesi yolunda kk de olsa bir adm atlm olabilir.

zetle 12 Eyll sadece ciddi teorik ve politik sorunlardan kan deil; ayn zamanda politik mcadelede demokratik grevlerden de kan da bir arac olarak, tpk anti emperyalizm veya ii snf veya emek eksenli talepler gibi bir ilev grmektedir. Bu politikaya ve anlaylara kar bir mcadele verilmeden 12 Eyll'e kar mcadele verilemez. Bizim burada yaptmz da budur.

Kald ki, bizler sosyal devrimcilersek eer, kiisel cezalandrmalar zerinden politika yapamayz ve yapmamalyz. Kapitalistler her an iileri smrmekte kar urana onlar taksitle veya pein olarak ldrmektedirler. Biz mcadelemizi bu kapitalistleri cezalandrmak iin mi veriyoruz? Hayr.

Bizler o kapitalistleri yaratan sistemi ortadan kaldrmak iin, yani bir anlamda o kapitalistleri bile kurtarmak iin mcadele veriyoruz. Btn kapitalistler mahkemeye karlp cezalandrlsa bile zel mlkiyet varsa, yarn yeni kapitalistler kar ve ayn eyleri yaparlar. Bu onlarn iyilii veya ktlyle ilgili deildir. Benzer ekilde, Trkiye'nin bu gl askeri brokratik oligarisi, pahal, baskc ve keyfi devleti varken; bu devlet kendini Trklk ve Snni Mslmanlk ile tanmlamken, fikir zgrlnn ve seilmi organlarn zerrece esamesi okunmazken, bu generaller cezalandrlsa ne olur ki? Yarn baka generaller ayn eyleri yapacak gc bulurlar.

Cezalarn hibir caydrc gc olmad ve ne kadar sertseler o kadar az caydrc olduklar ok uzun yllardr bilinen bir gerek deil midir? Cezalarn caydrc gc yoksa ve bizler de intikam peinde komak durumunda deilsek, bu kampanyalarn ne gibi demokrasiyi glendirici ilevi olabilir ki? Kenan Evren, eer bu gn, kendi dahil olduu askeri brokratik oligarinin karlarn savunmak iin bile olsa, Memurlarn Krte renmesi gibi bir noktaya; bu askeri brokratik oligari iindeki mcadelede var olan inkara ve baskya dayanan izgiyle elien bir noktaya gelmi ise, en kk bir gcn bile deerini bilen her ciddi politikac ve sava gibi vuru ynn buraya ekmek taktik olarak da yanltr. Byle bir taktik, nesnel sonularyla, askeri brokratik oligari iindeki mcadelelerde bask ve inkara dayanan politikalar uygulayanlarn pozisyonlarn glendirmesinin arac olabilir. Ama 12 Eyll sadece politik sorunlardan ve gerek teorik hesaplamalardan kan bir arac deildir. Trkiye'de sol 12 Eyll'n nedenlerini bile sosyolojik dzeyde ortaya sorun olarak koyup tartmad daha * Kald ki sorunun bir de taktik boyutu vardr.

12 Eyll'n nedenleri olarak, sa sol atmasn; derin devletin operasyonlarn; o zamanki dnya dengelerinde ABD'nin mdahalelerini, Ekonomik kararlar uygulamak iin darbe gerektii gibi bir yn neden sralanmaktadr. Soru udur: nasl olmaktadr ki Trkiye'nin tarihinde bir daha grmedii ldeki radikalleme ve politikleme dalgas byle ar bir yenilgiyle sonuland? 12 Eyll darbesi geldiinde kayda deer hibir direni olmad? (Burada kiilerin direnileri deildir sz konusu olan, sosyal glerin direniidir.) Ama bunlarn hi birisi sosyolojik anlamda neden deildir.

Bu sorudan, yani 12 Eyll ncesinde ykselen bu politikleme ve radikalleme dalgasnn nasl olup da 12 Eyll ile sonuland sorusundan kan da bahanesidir 12Eyll. Dnyann her yerinde egemenler btn bunlar yaparlar ama oralarda niye bu yaplanlar baarl olmamtr da Trkiye'de baarl olmutur?

Bu soru yle de formle edilebilir: Devlet Krt hareketin kar, zellikle 1990'larn bandan beri, 12 ncesi ve sonrasnda yaptnn her trlsnn fersah fersah aan bir bask ve terr uygulamasna ramen niye Trkiye'nin sol hareketini yok ettii gibi Krt zgrlk Hareketini yok edemedi? 12 Eyll'n nedenleri olarak sralananlarn hi birisinin gerek neden olmad; bu sorularn sosyolojik cevaplarnn henz tartlmad; verilen cevaplarn bu sosyolojik cevaplardan kan aralar olduu bu sorularda ortaya kmaktadr. Bir zamanlar nc Enternasyonal'de, henz Stalinizmin tam egemen olmad dnemlerde, Faizm denen yeni fenomeni tartan sosyalistler, Faizmin sosyalist ve ii hareketinin oportnist gnahlarnn kefareti olduunu syleyebiliyorlard. * Bu soru cevaplanmay beklemektedir?

Sonralarn o brokratik politik kltryle yetienler bu gelenekleri unuttular ve 12 Eyll'n Trkiye'deki solun oportnist gnahlarnn kefareti olduu gereini es geiyorlar. Sorunu byle koyduklar an, o gnahlarn neler olduu sorunuyla karlaacaklardr.

Orada da demokratik bir programdan yoksunluun ve demokrasinin nemini kavramamann en temel sorun olduu; bunun da ardnda Stalinizm ncesi Devrimci Marksizmin btn kazanm ve geleneklerinin unutulmu olduu gereiyle, yani Stalinizm gereiyle karlaacaklardr.

Ve bu dzen kimi eskilerin konumalarnda samimiyetle "ulan iyi ki devrim falan olup da iktidara gelmedik, biz gelseydik 12 Eyll generallerine bile rahmet okuturduk" dedikleri trden bir dzendi.

Eer o soka faistlerden kurtaran "Siyaset"ten deilseniz, orada baka bir sol hareket olarak bile bildirinizi datamazdnz. Kurtarma demokratik zgrlklerin egemen olduu bir dzenle deil, kurtarann diktatrlyle sonulanyordu. Oralar demokratik bir cumhuriyetin tohumu olan ikili iktidar adalar deil; maazallah iktidar alrlarsa ortaya kacak dzenin rnekleriydiler.

Evet, Faistlere kar tam da biraz bu gelenein dna kld iin az ok iyi bir z savunma rgtlendi. Ama o z savunma ile olumu fiilen ikili iktidarlarn bulunduu sokak, mahalle, ky hatta ehirlerde, generallerin Trkiye'si kadar bile demokrasi geerli deildi.

te bu gereklerden ve sorunlardan kan bir aracdr ayn zamanda 12 Eyll ve nedenleri hakknda sylenenler. Hepimiz biliyoruz. 11 Eyll gn her biri anti faist ve devrimci olan ailelerimizin, komularmzn, 12 Eyll gn "ne olursa olsun iyi oldu. Artk sokaa kamaz olmutuk" diyerek en azndan bu askeri rejime pasif destek verdiini.

Bu destek temelinde, ok daha byk bir direni bekleyen 12 Eyll rejimi, artk toplumdan tecrit olmu devrimcilere o iddeti uygulayabildi o kadar rahatlkla.

12 Eyll'n gerek nedenlerine ve ne olduuna girildii an solun ve sosyalistlerin kendi z eletirisi balar. Bu sorular sormadan ve tartmadan 12 Eyll generalleri yarglansn kampanyalarn politik eylemin bana geirmek, sadece demokratik grevlerden ve gerek sorunlardan kat iin deil; henz hala unutmad, "ineyi kendine uvaldz bakasna" diye bir bilgelii olan bu halkn saygsn ve desteini kazanamaz. 09 Eyll 2009 aramba Demir Kkaydn http://www.koxuz.org demiraltona@gmail.com ncelikle yaplmas gereken budur.

Kemalizm, 12 Eyll, Duvarn ykl, zel Sava ve rme

Trkiyede sol, burjuvaziden daha az dar kafal, daha az taral, daha az ben merkezci deildir. Trkiyede sol Trkiyeye Dnyadan bakmaz, Dnyaya Trkiyeden bakar. Bu tavr, kendi gemiiyle ve yntemsel hatalaryla yzlemekten bir ka olduu kadar, tarallkla da ilgilidir.

Bu fenomeni, solun aklamalarnda ok kulland 12 Eyll ve Kemalizm konularnda grelim.

Trkiyede solun milliyetilii, Kemalizmi konusunda ok konuulmutur. Sanlr ki, Soldaki Kemalizmden sz edenler ciddi bir Kemalizm eletirisi yapyorlar. Yoktur byle bir ey. Kemalizmden sz edi, solun zeletiriden, kendindeki Kemalizmin kklerini bulup onlar skme grevinden kann bir rtsnden baka bir ey deildir. Solun Kemalizminden sz edenler ok basit bir gerei unutmay tercih ederler: 1970lere kadar Trkiyede sol namna, brakalm sosyalizmi bir yana, az ok modern veya muhalif ne varsa bir ekilde TKP ile ilgiliydi. Yani fiiliyatta TKP dnda bir sol yoktu. Ve TKP nc Enterasyonalin bir seksiyonuydu. Yani dnyay bir lke gibi dnrsek, TKP dnya leinde, rnein Trkiye apndaki bir partinin ankr veya Kastamonu il rgt durumundayd. Nasl bir partinin il rgtnn politika ve teorisi o partinin merkezinin politika ve teorisinden ayr dnlemezse (ve ayr olduu zaman zaten merkez o rgt fesheder veya atar ve yerine yenisini kurar) TKPnin politikas ve Teorisi de nc Enternasyonal ve Sovyetlerden ayr dnlemezdi.

Gerek durum bu olduuna gre, bir para dncesini mantk sonularna gtren bir kimse yle dnr: Bir partinin il rgtnn politikalar merkez tarafndan hi eletirilmemi ve bizzat merkez ona bu politikalar dayatmsa, bu il rgtn hedef tahtasna yatrmak, o politikalarn gerek sorumlusunu ve nedenlerini gizlemekten baka bir anlama gelmez. te Trkiyedeki Kemalizm eletiricilerinin yapt fiilen tam tamna budur.

Ama nceleri yani 1920lerin ortasndan sonra fiilen, dnya partisi Sovyet d politikasnn bir arac olduundan, formel olarak eit bir ube gibi grnmesine ramen, fiilen Sovyet d politikasnn bir aracdr ve zaten bu nedenle de nc Enternasyonal ortadan kalktktan sonra da bu iliki, Sovyetlerin yok oluuna kadar, Karde partiler biiminde devam etmitir.

1940larn ortalarnda, sava iinde Stalinin bir emriyle ortadan kaldrlncaya kadar, tzksel olarak TKP nc Enternasyonalin bir seksiyonudur, yani dnya partisinin bir ubesidir.

O halde Kemalizm eletirileri, SBKPnin eletirileri olmak zorundadr. TKPnin bu politikalar hibir zaman SBKP tarafndan eletirilmemitir, aksine bu politikalar ona SBKP

TKPnin ya da Trkiyede sol hareketin Kemalizm denen politikalarnn gerek sahibi ve nedeni nc Enternasyonal, fiilen de SBKPdir.

tarafndan dayatlm ve nerilmitir. TKPnin lavndan CHPye girmeye kadar btn politikalar SBKP tarafndan nerilmi ve dayatlmtr.

Gerekten ciddi bir eletiri bu olgulardan hareket etmek zorundadr. O zaman da u soru ortayla kar, TKPnin milliyeti ve Kemalist denen politikalarnn gerek msebbibi SBKP olduuna gre, SBKP niin ve nasl olmutur da, bu politikalar savunmu ve TKPye dikte ettirmitir? Kemalizmi hedef tahtasna oturtanlarda bu soru hi grlmez. Bu grlmeyen soru sorulduunda ise, bunun bir aklamas, yani Stalinizm denen eyin ne olduu ve bunun nedenleri konusu gndeme gelir. Trkiyedeki solun veya TKPnin milliyetilii ve Kemalizmi gerek bir eletirisinin karlaaca problem budur. O zaman da, u soru ortaya kar, nasl olmutur da bu politikalar SBKP ve nc Enternasyonale egemen olmutur?

Bunun nedenlerine indiinizde de Rusya gibi geri bir lkede devrimin yaylamadan kalmas ve tecrit olmasnn bunun temel nedeni olduunu grrsnz. Bu geri bir lkedeki tecrit olu koullarnda, devrimin bir brokratik kast tarafndan bir kar devrimle tasfiye edildiini, ama bu tasfiyenin tpk Muaviyenin askerlerinin mzraklarna Kuran asmalar gibi, Lenin ve sosyalizm bayrayla yapldn grrsnz. Hsl, ciddi bir Kemalizm hesaplamasnn ve Kemalizm etkilerini tasfiye, onun nedenlerini grme ve ama abasnn varabilecei biricik nokta budur.

Bakn Trkiyede soldaki Kemalizmden ikyet edenlere. Hi biri bu konulara girmezler, TKPnin dnya partisinin bir seksiyonu olduu gibi ok temel bir gereklik karsnda susarlar, yokmu gibi yaparlar.

Ama bu Kemalizmi hedef tahtasna koyup eletirir grnerek savunan Kemalizm kaynan her eyden ok, solun tarallnda bulur. Ufuklarnda bir dnya ve dnya tarihi yoktur. lkedeki gelimeleri bu dnya ve dnya tarihi iinde anlama gibi bir aba yoktur. Tipik taral dar grll egemendir. Bu sayede bylesine kpeksiz kyde deneksiz gezer bu Kemalizmi eletirir grnen Kemalizmler. Hsl Kemalizm solun bir gnah tekesidir, gnahlarn ykledii. 12 Eyll de benzer bir ilev grmektedir. *

Bu balamda, Kemalizmi bir gnah tekesine evirip ona saldrmak, aslnda o Kemalizm biiminde grnen milliyeti sosyalizmin savunusundan baka bir ey deildir. Kemalizmi eletirir grnenler aslnda Kemalizmi, en derindeki kkleriyle birlikte savunmaktadrlar.

Sol neden zayf? 12 Eyll darbesinden. Kitleler niye saa kayd? 12 Eyll darbesinden. Ayn

Kemalizm nasl milliyetilik ve burjuvaziyle ittifak politikalarnn gerek nedenleriyle yzlemekten kanmay salyorsa, 12 Eyll de, solun zayflnn nedenlerini gizlemenin, bunlarla ve nedenleriyle gerek bir yzlemeden kan bahanesidir.

dar grllk, ayn ulusal dar perspektif burada da grlr.

Buraya nereden geldik? Bir okuyucu, Kxze Bianette kan bir haber yorumu yollam koyulmas iin. Aslnda ok ilgin bir haber yorum. Bunu okuyunca aklmza geldi bu konu. Aslnda geenlerde, 12 Eyll darbesi, eyrek yzyl vesilesiyle gndeme geldiinde yazmak istiyorduk bu konuyu ama olmad, araya baka iler girdi, bu haber yorumla karlanca da dilimizi tutamadk. Bu haber yorumu okuyalm imdi:

* Evren, artk kefeni yrttnn farkndayd. Karsndaki ezik, militarist eilimli genler, onun rnyd. Bunu, yzde 97'lik zaferinden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gibiydi ki, " bizi yarglasalard, imdiye kadar yarglarlard" diyor. Kenan Evren'e Yldzl Pekiyi!

BA (Ankara) - Abbas Gl'nn Kanal D'de gece ge saatlerde yaymlanan "Gen Bak" adl program dn de (1 Mart) Mula niversitesi'nin bin kiilik salonunda, "tarihi bir ahsiyeti" arlyordu. Salon tklm tklmd ve program sunucusu Gl, salona yzlerce niversite rencisinin daha girmek istediini, ancak salonun kapasitesinin buna yetmediini sylyordu. Hakikaten de devasa salonda neredeyse tek bo koltuk grnmyordu. niversite rencileri son derece heyecanl grnyor, hemen her cmlesine alk tutuyordu, programa katlan tarihi ahsiyetin. Gecenin bir yarsnda bize program izlettiren de niversite rencilerinin, programn konuuna tuttuklar bu cokulu alktan baka bir ey deildi. Zira Gen Bak'n konuu "nl bir ressam olan" Kenan Evren'di.

rfan AKTAN

Her zamanki gibi, vakti zamannda lkeyi anariden kurtarm olduunu sanma hissinin verdii kahramanlk edasyla konuan, yallktan m yoksa pikinlikten mi olduu anlalamayan 'saflyla' niversite rencilerinin sorularn yantlayan Kenan Evren, bu lkeye iki boy byk gelecek kadar demokratt, Mula niversitesi'nin salonunda! Evren'in ve niversite rencilerinin dudak uuklatan, uyku karan tutumlarna dair notlarmz aktarmadan evvel, program bilmeyenler iin bir zet sunalm: Abbas Gl her hafta bir niversiteye giderek rencileri topluyor ve karlarna da bir siyasetiyi, sanaty vs, kararak, 'sorulu-cevapl' bir "Gen Bak" program hazrlyor. Gl, rencilerin 'radikal' sorularna bile mdahale etmeyen, gayet sakin ve makul bir sunucu olduu iin de, program katlmcs renciler istedikleri sorular yneltebiliyorlar, haftann konuuna. "Gen Bak"

yle ki, geen hafta Ankara niversitesi'nde dzenlenen programa katlan Anavatan Partisi Genel Bakan Erkan Mumcu, rencilerin 'zor' sorular karsnda epeyce ter dkm ve

lakin salonda kan karklktan, Mumcu'nun Stalin-Hitler karlatrmas yapmasndan dolay ykselen tansiyondan dolay Gl, program yarda kesmiti.

Ancak unu rahatlkla syleyebiliriz ki, iyi bir hatip olmasa da Abbas Gl, son derece makul ve sz hakkn dier sunucular gibi zehir etmeyen bir sunucu. Ayrca, her zaman iin rencilerin tarafn tutmaya alan, muktedirleri gerekten de sorgular gibi yapan bir tavr sergiliyor Gl. Ancak nceki akam Gl, rencilerin tarafnda durmaktan utanr gibiydi. Gayet haklyd. En radikal soru: Hi dndnz m? Gnler ncesinden anons edilen Evren-genlik bulumasnda enteresan bir atmosfer yaanaca beklentisi programn ilerleyen dakikalarda aknla, sonlara doru kzgnla ve biterken de hayal krklna dnt. nk Kenan Evren, niversite rencisi olduklarna bin ahit isteyen genlerin 'asalm-keselim, daha ne bekliyoruz paam! ' nidalarn gayet makul aklamalarla yantlyor, demokrasi ve hogr dersi veriyordu, program boyunca.

Bata da belirttik, Evren bunu yallktan m, pikinlikten mi yapyordu, kestirmek g. Fakat nemli olan Evren'in hali-tavr deil, rencilerin yz kzartc durumuydu. Salondaki en radikal soru mealen yleydi: "Sayn Evren, 12 Eyll'de yaptnz darbeden dolay ok insann cannn yandn hi dndnz m? "

Evren'in bu 'en radikal' soruya yant mealen yleydi: "Bilmez miyim. . . Bakn genler hi sormuyor ama o dnemde ok ikence olay yaand. Hatta ikenceden dolay hayatn kaybedenler oldu. Bunlara ok zldk. Baz idam kararlarn niin verdiimizi bilmiyorsunuz. Bir bilseniz, bize hak verirsiniz. . . " Evren'in szlerini, cokulu alklar blyor. niversite genlii, hi abartsz, avular kzarana kadar Evren'i alklyor. Abbas Gl son derece akn, arada bir sze karp "tabii bunlar protesto alklar" diyor ama ne gam! Alklarn protesto olmadna, programn ilerleyen dakikalarnda istemeye istemeye, cannz acya acya kabulleniyorsunuz. Evren'in keyfi yerinde. "Eer ben YK' kurmasaydm, u an bu kadar rahat olmazdnz" diyor ve yine alyor alk. "Protesto alklar"

Programn sonlarna doru Evren, kalp hastal olduunu, zlnce veya sinirlenince hastalandn aklyor ve "o yzden Abbas'n beni bu programa gelmeye ikna etmesi iin ok uramas gerekti" diyerek, genlerin karsna kmaktan ekindiini itiraf ediyordu, korkusunun yersiz olduunu anlamasna.

Salonda tek bir siyasi gr mensubu rencilerin bulunduunu dnp kendimizi aldatmaya almamz da kr etmiyor. Hakikat yle deil zira. "ok eitli" grten, yznden hayranlk ve mutluluk ifadeleri okunan bini akn renci doldurmutu salonu ve yal bilgeden akl almaya alyordu.

stelik programn banda ellerinin titrediinin fark edildiini anlaynca, km asker edas

ve "k" filmindeki Hitler'i anmsatrcasna son kez haykrm ve "Ellerimin titremesi heyecandan deil. Benim annemin de babamn da elleri titrerdi. Ben de yalandm, ellerim titriyor" diyen Evren'in, programn sonuna doru elleri de titrememeye balamt. Evren, artk kefeni yrttnn gayet farkndayd. Karsndaki ezik ve bir o kadar da militarist eilimli genler, onun rnyd. Dolaysyla heyecana ve korkuya mahal yoktu. Bunu, yzde 97'lik oyla kazand zaferden sonraki ikinci zaferi olarak kabul ediyor gibiydi ki, "eer bizi yarglasalard, imdiye kadar yarglarlard" diyor. Azmz bir kar ak, "Gen Bak" izlemeye devam ediyoruz. Genler, alk tutmaktan bkmyor. Yal bilgeden, paadan, "Sayn cumhurbakanm"dan akl almak iin kuyrukta. Yal bilge aklyor: "Avrupa Birlii lkelerini ok iyi bilirim. Biraz bastrdn m, hemen sus pus olurlar" diyor. AB'ye bastrdn m suspus olurlar!

Televizyon dizilerinden frlam gibi grnen bir niversite rencisi, "Sayn Paam, terr rgtne kar 70 milyon Trk insan olarak ne zaman bakaldracaz" diye soruyor, destek alklar arasnda. Evren, niversite rencisine iki boy byk gelecek dzeyde demokrat: ocuum, her ey diyalogla zlr. Medeni olun, herkes ayn dnmez, kavga etmeyin, birbirinizi ikna edin, diye yantlyor. "Gen Bak"n sonuna doru, gelen her konua yapld gibi Evren'e de bir 'okul karnesi' hazrlanyor. nl ressam Kenan Evren'in, programdaki performansna gre hazrlanyor 'karne'. Alt tane ders var. Abbas Gl tek tek dersleri soruyor ve rencilerin alklarna gre notlar veriyor. Sonu, Trkiye'nin durumunun da karnesi adeta: Konuya Hakimiyet: Pekiyi nandrclk: Pekiyi Vizyon: Pekiyi Hitabet: Pekiyi Karizma: Yldzl Pekiyi Samimiyet: Pekiyi Giyim Kuam: Pekiyi. Evren'in karnesi. . .

Pol-Der ile Pol-Bir'i kartran yal bilge, Abbas Gl'nn "Peki efendim, siz darbe yapmak durumunda kal. . . " Gl lafn bitirmeden Evren uyaryor, "Abbas, sen syleme bari bunlar" diyor. Evren, 12 Eyll'deki ikenceleri de idamlar da bir bir konumak ve hepsinden aklanmak istiyor. Oysa rencilerin bunlar konumaya niyeti yok.

Evren, cotuka couyor. renciler, sk sk kalkp Abdullah calan'n neden asl(a)madn ima eden sorular soruyor. Evren, idama kar olduunu syleyince, renciler suspus oluyor. Evren, 16 yandaki ocuun yan byttk de idam ettik diyorlar, vallahi de yalan billahi de yalan. ocuk 18 yandayd, diyor. Genler basyor alk.

Fazla uzaa gidip memleket genliini anlamaya alp enerji berhava etmeye gerek yok. niversite rencileri, Evren'in karnesini kendi karnelerinden farkl grmyorlar. Mesele bu kadar basit: Yldzl Pekiyi. (A/TK) * Bu ibret verici ve gerekten Trkiyenin iinde bulunduu rmeyi ok canl fra darbeleriyle aktaran haber-yorumun olay aklamas bu yukarda sz edilen tipik Trkiye merkezli, taral, klie aklamann bir rneini oluturuyor.

Belki edebi bakmdan, 12 Eyll ile ilgili bir programda Genlerin gericiliini yine 12 Eyll ile aklamak ilgin ve ho olabilir ve diyalektik bir aklama izlenimi de yaratabilir ama bu gerek nedenlerin aklamas olmaz. Trkiyede 12 Eyll olmasayd, bu genler farkl m olacakt sanyorsunuz? Almanyada Yunanistanda, ngilterede, spanyada, Portekizde 12 Eylller olmad. Oralardaki genler farkl m sanyorsunuz? Hayr, hibir fark yok. Ayn apolitizasyon, ayn durumu katlanlmaz olarak grme yokluu.

Geenlerde 12 Eylln zerinden eyrek yz yl geiinin yl dnmyd. Bu yl dnmnde yazlan yazlara bakn, hepsinde solun ve Trkiyenin btn sorunlarnn temeline 12 Eylln koyulduunu grrsnz. Bu kolay ve basit aklamann gerek durumla hibir ilgisi bulunmamaktadr ve burada da 12 Eyll, gerek sorunlardan kan, gerek nedenlerle yzlemeden kamann bahanesi olarak ortaya kmaktadr. Trkiye solu 12 Eylln etkisinden 1980lerin sonunda syrlmt. Bunun ok ak maddi delilleri vardr.

1980lerin ortas ile sonu arasnda kan teorik dergilere, politik dergilere, sol tartmalara bakn; o dnemdeki kitle rgtlenmelerini, kitle hareketlerini ve bakaldrlarn gz nne getirin. 1980lerin sonuna gelindiinde 12 Eylln sersemliini solun ve ezilenlerin hareket ve rgtlenmelerinin neredeyse tamamen attn, yeni bir sramann eiinde bulunduunu grrsnz. 11 Tez, Yapt, Saak, Zemin, Birikim, nc, Toplumsal Kurtulu, Yeni lke, Devrimci Marksist vs. gibi burada saymakla bitmeyecek, olduka kaliteli ve eletirel dergiler kyordu. Sol birbiri pei sra iir, mzik ve edebiyatta yepyeni rnler veriyordu. Yeni Trknn Gnebakan ve Yeilmiik gibi kasetleri bu dnemin dinamizmini ve ruh halini son derece gzel yanstr. Benzeri daha bir sr grup vard. Bir yn gen yazar ve air ilk eserlerini veriyordu. Btn sol uzun yllar sonra sosyalist hareketin tarihi ve teorisi zerine gerekten eletirel ve verimli tartmalar yrtyordu. O dnem evrilen ve yaynlanan kitaplara bakn ne kadar geni bir alan kapladn grrsnz. Kadn hareketi bir ykseli iindeydi. Kadnlar binlerce kiiyle Dayaa Kar yryler yapyordu. Dnyadaki btn feminist literatr mthi bir alkla evriliyordu. Kakts,

Dnce alanna yansyan bu dinamizm elbette snf ve ezilenlerin mcadelesindeki bir ykselie dayanyordu. iler her yerde grevler yapmaya, tekrar sendikalarda rgtlenmeye balamt. Genler hzla radikalleiyor ve politize oluyordu. niversite kantinleri tekrar her trl teorik ve politik tartmalarn yapld, rgtlenmelerin ortaya kt kuluka meknlarna dnmlerdi.

Feminist gibi kaliteli dergiler karyorlard.

Ama en nemlisi, Krdistanda gereklemiti. Seksenlerin ortalarndan sonra, Krdistanda yoksul genlere, kadnlara ve aznlklara zellikle dayanan muazzam bir radikalleme, rgtlenme ve uyan balamt. Bu gerilla mcadelesinin ykseliinde grlyordu. Krdistann ehirlerinde gerek ayaklanmalar yaanyordu.

Toplumsal muhalefetin bu senkronize ve kombine ykselii, burjuvaziyi reformlara zorluyordu. O zamanlar Krt sorunu bu gn olduundan on kat ilerde tartlyordu. O zamanlar Trkiyedeki halkn ok byk bir blm, Krtlerin tm haklarnn verilmesinden yanayd. Bu dergilerde tartlyordu. Gazeteciler calanla ve gerillalarla Rportajlar yaynlyordu. Bu ykselilere bal olarak solun toparlanma abalar balamt. Kuruemede solun ok byk bir blm ilk defa bir araya gelmiti. Benzeri Avrupadaki srgnler arasnda yaanyordu. Trkiyedeki aklamalarda unutulan ama dnya tarihi bakmndan, tarihte ei benzeri grlmemi bir olay oldu: 1980lerin sonunda Sovyetler Birlii ve Dou Avrupa kt.

Peki, ne oldu da bu gidi durdu ve bu gn Kenan Evreni alklayan genler ortaya kt?

Geri Sovyetler bir engeldi Dnya ii hareketinin gelimesi nnde ama her eye ramen gc ve varlyla, yaratt yanlsamalarla ezilenlerin mcadelesine belli bir g katyordu. Bu kt an gerek jeopolitik bir g olarak yok oluu nedeniyle, gerek yaratt manevi ykmla, ezilenlerin mcadelesine en byk darbe oldu dnya apnda.

te bu ortamda, TC devleti, ortla birlik tefti eden, yani Orduya gerek iktidarn kendisinde olmas gerektiini syleyen burjuvazinin, zallarn Krt sorununda reformist yaklamn, onlar ldrerek tasfiye etti ve zel sava rejimini oturttu. Yani bu gn Kenan Evreni alklayan genler, 12 Eylln deil, Duvarn knn ve bu ortamda Trkiyeye egemen olan zel sava rejiminin yetitirdii genlerdir.

Bunun yan sra Sovyetlerin k sonrasnda ortaya kan Trk Cumhuriyetlerin Trkiyeye ynelmeleri faistlere mthi bir g verdi. deolojik iklim tamamen ters yz oldu.

Bunun ilk etkisi sosyalistlerde grld. Demokrasi mcadelesinin motoru olan sosyalistlerin demoralizasyonu ve apolitiklemesi btn demokrasi glerinin daln getirdi. Krt hareketi Trkler iindeki mttefiinden yoksun kald.

Bu gn Trkiyede insanlar artk Deniz, Mahirleri deil, Faist ve devlet destekli Mafyac atllar, akclar kahraman yapyor. Oran Pamukun Kara Kitap deil, Sabetayc komplo teorileri, gerzekler iin yazlm lgn Trkler sat rekorlar; Kurtlar Vadisi seyirci

rekorlar kryor.

O halde eyay adyla aralm. O genler 12 Eylln deil, Duvarn yklnn ve o ortamda kolaylkla yerleen zel Sava Rejiminin genleridir. Krt zgrlk hareketinin ald ar darbelerin genleridir.

Ama 11 Eyll, ABDnin Irak igali ve Barzaniye verdii destek, imdi, bir zamanlar Duvarn yklnn sol zerinde yapt etkiye benzer bir etkiyi 1980lerdeki bu son ykseliin son kalnts, art sava veren Krdistandaki demokratik hareket zerinde yapyor. Krtler bu hareketin 1960yarn, 70lerin ve seksenlerin ykseliinden kaynaklanan devrimci demokratik programn terk ederek, yava veya hzl bir ekilde, tpk Sovyetlerin knden sonra btn Dou Avrupada etnik ve dini milliyetiliin ykseliinde yaand gibi, etnilere, dillere, dayanan bir milliyetilie doru kayyorlar. Yani Krtler de Trklerin yoluna girmi bulunuyor. Bylece, etnik boazlamalar imdiye kadar engellemi bulunan son siper de yitiriliyor. PKKnn gerileyii veya kn bekleyenler ve gerilime ve blnmeler karsnda sevinenler, aslnda kendi mezarlarn kazdklarnn, bu ykntlarn altnda kalacaklarnn farknda bile deiller. *

Krt uyan, bu dnem boyunca bir ykseli yaadndan, bu muazzam saa kaytan, bu demoralizasyondan bir lde kendini koruyabildi. Dnya apndaki demoralizasyon ve k onu Trkiye ve dnyada mttefiklerden yoksun brakt; hareket alann daraltt, sadece birinci Krfez savann Irakta yol at koullar ona bir para hareket alan salad. Bu alan sayesinde, on yl ykselen, en azndan kendisini koruyan ve srdren bir hareket olarak devamn salad.

Bu gn, 1980lerdeki bu son ykseliin kalnts olan tek g, kuzey Krdistanda en rgtl ve gl hareket olmaya devam eden PKK ve onun legal politikadaki yansmas olan Demokratik Toplum Partisi gibi hareket ve rgtlerdir.

te bu gn Kenan Evreni alklayanlar, at yaralar seksenlerin sonuna doru oktan iyilemi, hatta baz hastalklara kar erbetlenmi, 12 Eylln deil, bu muazzam kn rndrler. Bir de yle dnn. PKK gerillalarnn birka Trk Ordusu tmenini esir ettiini, her gn bir Trk helikopteri veya ua drdn gz nne getirin. O faistlerin ynlendirdii ehit Cenazeleri, bar isteminin ykseltildii gsteriler olurdu; o genler imdi, Genelkurmay zel Harp Dairesinin rgtledii Krt katliam yapmaya hazr hale getirilmi srler deil; bar ve haklarn kardelii iin sokaklarda yry yapan; polislerle atan muhalefetin en nnde vuruanlar olurlard.

Brakalm Askeri baarlar bir yana, ABD Irak igal etmemi olsayd bile, bu gn Barzani ve Talabaninin tabannn hzla PKKya kay devam ediyor olurdu. Trkiyede Krt sorunun zmnde bir ok nemli reform yaplm, en azndan zel Savan eylem alannn epey snrland; daha liberal ve demokratik rzgrlarn estii bir lkede yaanyor olurdu.

Btn bunlar yokmu gibi 12 Eyl btn pisliklerin gerek nedeni gibi gstermek, aslnda gerek pislii ve nedenini gizlemek anlamna gelmektedir.

Gerek nedenlere ynelen ise, tpk Kemalizmde olduu gibi yine Sovyetler ile kar karya gelirdi: Sovyetler niye kt? ken neydi?

Benzer ekilde, bu gnk rmenin esas nedeni, inkar ve imha politikasn tm topluma zorla dayatan Brokratik oligari; onun ekirdei Ordu ve o ekirdein de ekirdei, Tekilat Mahsusa, Seferberlik Tetkik Kurullarna dayanan, Ermeni Katliamlarn, 6-7 Eyllleri, Kanl Pazarlar, 1 Mays katliamlarn, suikastlar rgtlemi, Derin devlet denen kanun d gizli ordusudur. 12 Eyll szde aklamas, bu gerek dman da gzlerden gizlemeye yaramaktadr. 12 Eyll aklamas, bu dnya tarihsel deiimleri bir kenara atp unutarak sadece tarall yanstmyor, onu yeniden de retiyor. Ama 12 Eyll her derde deva ebegmeci gibi btn pisliklerin temel nedeni saymak sadece bir tarall, dnyaya Trkiyeden bakmay deil, ayn zamanda, bizzat Trkiye iinde Trk merkezli ve rk, ezilen ulusu sadece bir nesne olarak gren bir dnce ve kafa yapsn da yanstr. *

te 12 Eyll aklamas, bu ciddi teorik ve metodolojik hesaplamadan kan bir rts ilevi grmektedir.

Bu da yine soruyu soran Sovyetlerde, o devrimin hemen ardndaki yllarda olan bitenle kar karya getirir. Bu ise bu sorularn soranlarn bizzat kendi politik gemilerini ve dayandklar teorik ve metodolojik temelleri tartmaya amas demektir.

12 Eyll sonras, Trkiyenin te birini oluturan Krtlerin uyan ve ykseliiyle damgaldr. 12 Eyll Krt genlerin, kadnlarn, yoksullarn radikallemesi, politiklemesidir. Bu ykseli hala bir ekilde Diyarbakr ve dier ehirlerde ak olarak, Batdan gitmi ziyaretilerin hayretlerini mucip olarak varln srdrmektedir. O ak oturum Diyarbakrda oral genlerle yaplsayd, tamamen ters bir manzara kard. 12 Eyll srf k olarak grmek, bu te biri, hesabn dnda tutup, genlii Trk genlerinden ibaret saymaktr da. Bu anlamda gizli ve ifade edilmemi bir rk ayrmclnn da vurumudur. *

Ama 12 Eyllden sz edenlerde ok daha temel bir yanllk da var. Darbecileri sulayp, kendi yanllar zerine konumaktan ka.

70li yllar Trkiye tarihinin en muazzam kitle radikallemesiydi. Dnyann her yerinde ordularn grevi darbe yapmaktr, ezmektir halkn muhalefetini. Onlar grevlerini yapt. Biz grevimizi niye yapmadk? Bu muazzam radikalleme ve politiklemeye ramen niin bir devrim baaramadk? 12 Eyll gelmeden ok nce ykseliin hz kesilmemi miydi? 12 Eyll en devrimcilerin aileleri bile hayrhah bir tarafszlkla karlamamlar myd? Yani 12

Eyll geni destek grmedi mi?

Btn bu ve benzeri sorulardan katr da darbecileri sulamak.

Ciddi sol, dmanlarnn zaten yapmas gerekeni yapmasnda bir sorun grmez, onu niye engelleyemediinde sorun grr. O dikkatini dmanna deil kendi hatalarna yneltir.

Var sayalm ki, 12 Eyll o genlerin, bu gnk sefaletin nedeni bile olsa, gerekten ciddi sol, o genlerin bu hale gelmesinin gerek nedeni bizlerin apszldr; Tarihin nne koyduu frsat deerlendirmekteki yeteneksizliidir diye koyar. Bizler bunlar yapamadmz iin Evrenler geldi diye koyar.

Trkiyede grlmeyen ise bu.

Yani bu anlamda da 12 Eyll darbecilerini sulamak, aslnda kendi hatalarn kedi pislii rterce rtmenin, onlarla yzlemekten kan bir rtsdr.

Hasl, haber-yorumu yazan, demokratik ve ilerici zlemlerinden hi bir ekilde kuku duyulmayacak yorumcu bile aslnda, o eletirdii genlerden daha az sorunlu deildir ve kendisi de bizzat yine 12 Eyln deil ama ite bu Sovyetlerin k sonras dnyann; kendine kar gaddar olmay; dmanlarndan renmeyi unutmu bir dnyann rndr. Demir Kkaydn 03 Mart 2006 Cuma demiraltona@hotmail.com http://www.koxuz.org

Sorunu byle koymayan, bilerek ya da bilmeyerek, Ordu hakknda, gerek snf ilikileri ve gler hakknda yanl ve sahte hayaller yaym olur.

O genlerin o hale gelmesinden Kenan Evrenler deil, biz suluyuz. Onlar grevini yapt. Biz yapamadk.

Teori ve Politika (12 Eyllclerin ve Dierlerinin Yarglanmas Karsndaki Tavrlar zerine)

ok uzunca bir sredir, kimi sosyalistlerin gemite yaananlara (12 Mart, 12 Eyll vs.) ilikin intikamc bir tonla sylediklerini okuduka; bu konuda sosyalist teorinin tm ncllerinin ve mantk sonularnn, eski gzel geleneklerin unutulduunu acyla grdke; buna kar bir eyler yazmak gerekir, keke biri yazsa diye aklmdan geirmeden edemiyordum. Kimseden ses kmaynca gene i baa dt diye uygun bir zaman bulmaya alyordum.

Oradaki kimi konumalar dinleyince, artk geciktirmemeli sorun ok daha derinde ve metodolojik diye dnp hemen yazmaya karar verdim. Dn sabah kalknca bu yazy yazdm. Sonra bir gn demlensin hele diye beklemeye braktmda, Radikalde, 28 ubatta ordudan atlm, iinden, evinden olmu skender Pala ile yaplm 28 ubat soruturmasna sevinemiyorum balkl, Hakszlklardan intikam alnmaz, nk intikama baladnzda siz ok daha byk hakszlklar yapmaya balarsnz szleri ne karlm syleiyi okuyunca, artk daha fazla geciktirmemeli diyerek, bu gn son eklini vererek yaynlyorum. Pazar gnk toplantda, her ey her zaman olduu gibi yine yeterince can skcyd: yz elli civar bir katlmc, yal ve erkek arlkl bir topluluk *

En son geen hafta sonu, Sosyalist Yeniden Kurulu isimli giriimin stanbulda yapt toplantdan birine gitmitim. Bizim sosyalistler nerede, ne yapyorlar, neler tartyorlar; bakalm, buradan bir eyler kar m diye. Radar ekranndan yitirmemek iin.

Erturul Krknun, Krt zgrlk hareketi gibi ezilen kitlelere dayanan bir hareketle yakn ilikiye girdiinden ve onlarn z suyundan beslenmeye baladndan beri, beri kat ettii yolu ve olumlu gelimeleri yanstan konumas haricinde btn konumalar o topluluun bileiminden de daha moral bozucuydu. Bir tek politik veya teorik, zeka parlts olan konuma yoktu. Ve yine her zaman olduu gibi, eer kk bir umut veren konumalar vardysa, bunlar da yine birka kadnn ve gencin yapt konumalard. Daha kts ou onlarca yldr sosyalist olan konumaclarn, konumalarnda, Erturul Krknn alta yapt ve tartmalara zemin olarak sunduu konumas tam da teorik ve politik konularda olmasna ve byle bir tartma zeminine bir davet anlamna gelmesine ramen, bir tek teorik ve politik sorunlara deinen sz yoktu neredeyse..

Ama bundan daha da kts, konumaclar, ncllerini, bildiklerini de unutmulard. ou, syledikleri szlerin nereye gideceinin, mantk sonularnn ne olacann bile farknda deildi. Bilgeliin son perdesi olarak syledikleri veya zerine tartlmas gerei bile duymadan kabul ettikleri aksiyom derekesindeki temel gr: eer Sosyalist veya

devrimci veya kurulmak istenen toplumun rnei ilikiler imdiden kurulamazsa veya byle kiilikler imdiden olumazsa, bu giriimin de dierleri gibi baarszla urayacayd. Marksizmin tam da bu grlerle atma ve mcadele iinde doduunu unutmulard. Kendilerini Marksist sanyorlard hala ve aslnda Marksizmin kendisine kar mcadele iinde doduu grleri savunuyorlard ve bunun farknda bile deildiler.

rnein snflarn nesnel toplumsal blnmeler deil de bilinle oluan blnmeler olduu ynndeki yaklam; bunun halk saflarn politik ve ideolojik kriterlerle belirleme biiminde ortaya kmas. Yani dncenin varl belirlemesi. Bylece nesnel olarak ezilen snflarda yer alanlara kar ikna deil, imha politikalarnn yerlemesi ve iine kapanp sektleme.

Geri Trk solunda bu idealizmin her zaman derin kkleri olmutu onun kyl, esnaf veya kk burjuva toplumsal temeline bal olarak.

Bu temel yanl, idealizmdi; yani varln dnceyi deil; dncenin varl belirledii n kabul. Bu metodolojik temel yanl itirazsz egemenliini srdryor ve her yerden yedi bal ejderha gibi bir ban karyordu.

rnein, bir partinin merkez komitesinin bir karar veya bileiminin deimesiyle (Kuruefin veya u En Layin partiye egemen olmas gibi) lkenin sosyo ekonomik yapsnn deimesi, yani bir anda, revizyonist (revizyonist lkeler revizyonizm nasl bir rejim veya retim biimi veya sosyo ekonomik formasyondur o da ayr bir sorun ve yanl), kapitalist veya emperyalist olmas (Sovyet Sosyal Emperyalizmi rnein). Yani yine dncenin varl belirlemesi.

Bu rnekler oaltlabilir. Ama artk o lkelerin ve tartmalarn olmad bu dnyada ayn idealizm, ayn temel metodolojik yanl bu sefer kendini baka biimlerde ele veriyor; Meduza ban baka biimlerde ve tartmalarda karyor. O Meduza ba, Sosyalist Yeniden Kurulu tartmasnda da yansyan ve her yerde duyulabilecek; sosyalist veya devrimci ilikilerin veya ahlakn ya da kiiliklerin bizlere egemen olmadka eski yanllarn tekrarlanaca veya baarsz olunaca gibi nermelerde kyordu. Yani nce bizler, kafalar deiecek ancak o zaman toplumsal dzen deiecek diyen ayn deimeyen Meduza kafasyd. Ama bununla sanki ilgisizmi gibi grnen intikamclkta, cezalandrmay toplumsal sorunlarn zmym gibi sunan veya alglayan yaklamlarda da ayn metodolojik yanl kafasn karyor. Ve bu ayn temel ve metodolojik yanl bakmndan, sosyalistlerin ou ile Recep Tayyip, ne kadar zt grnrlerse grnsnler, ayn yerde bulunuyorlar

Geenlerde Recep Tayyip de, bu darbecilerin cezalandrlmasnn baka darbecilere ders olaca ve bunun darbeleri nleyecei trnden bir szler ediyordu. Ve bir de stne stlk bunlar intikamc olmadklarnn kant olarak, ou sosyalist olan kimi muhaliflerin, 12 Eyllclere yeterince sert ve gl, ibretlik cezalar verilmeyecei, bunun yolunun yapld itirazlarna cevap olarak.

Halbuki brakalm Marksizmi bir yana, olaan burjuva toplumunun Kriminoloji veya hukuku

bile, cezalarn ve onlarn sertliinin hibir caydrclnn olmadn; nemli olann o su oluturan eylemi yaratan koullarn ortadan kaldrlmasnn nemli olduunu sylemez mi?

En caydrc ve ibretlik cezalar verilse bile, toplumsal koullar uygunsa ve pahal, baskc, brokratik ve militer bir devlet cihaz varln srdryorsa; en geni fikir ve rgtlenme zgrlkleri ortamnda ezilenler birlerce biimde rgtlenmemise darbeleri engelleyemez. Darbeleri engellemenin bir tek yolu vardr. Devletin merkezi, brokratik, militer yapsna son vermek; en geni fikir ve rgtlenme zgrlkleri ile geni ezilen ynlarn rgtlenme ve kendilerini savunma mekanizmalarnn yollarn amak. Ve tarihin ac alay odur ki, szde bir daha darbeler olmasn diye yaplan bu mahkemeler, aslnda tam da btn bunlarn yaplmadn gizleyen, bir yanlsama yaratan bir sis rts olarak kullanlmaktadr. Yani darbelere kar mahkemeler aslnda gelecekte yaplabilecek olas baka darbelerin yollarna talar demektedir.

Metodolojik hatalar byledir. En zt grndklerinizle ayn yerde ve varsaymlarda buluur ve ittifaklar kurarsnz. imdi artk unutulmu olan Marksizm, imdi hor grlen o teorik tartmalar, o ztlarn birliini grmenin kavramsal aralarn sunard en azndan. Marksizmin doum l, temel nermesi, insanlarn dncelerinin varlklarn deil, varlklarn dncelerini belirledii nermesidir. *

Ama sosyalistler, eletirilerini, darbecilerle hesaplamann yeterince gl ve sert yaplmad gibi bir noktadan yaparak, bu politikann basit bir aracna veya piyonuna dnmektedirler. Ve stne stlk, intikamc bir syleme de hapsolarak, iktidara bir de ahlaki stnlk ve erdem kaftan bahederek.

Bu nermenin mantki ve ahlaki sonucu, egemen snflarn dahi kt ya da sulu olmad; onlarn toplumsal koullarn sonucu olarak smrdkleri; bizlerin sorununun insanlar ve cezalandrlmalar deil; o smry ve basky yaratan toplumsal koullar deitirmek olduu; bu nedenle sosyalizmin sadece ezilenleri deil; ezenleri ve smrenleri de kurtarc olduudur. Tam da bu mantki sonular nedeniyle bu materyalist nerme ayn zamanda en humanist (insancl) ve maddiyata zerrece deer vermeyen bir ahlakn temelidir.

Toplumsal hayatn maddi temelleri (retim, blm, tketim, deiim ilikileri) anlalmadan kendisinin anlalamayacana ilikin bu materyalist denen sosyolojik nerme, aslnda en manevi deerlerin temelidir.

Eer esirgeyip balayan Allah ile sze balayan slamn diliyle konuursak, bu dncenin varl deil; varln dnceyi belirledii nermesi; tpk slamn Allah gibi, insanlarn sulardan esirgenmesinin ve sularnn balanmasnn temel ilkesi ve gerekesidir. nk, eer insanlarn dncelerini varlklar belirliyorsa, sosyolojik dzeyde, her insan prensip olarak (hikmetinden sual olunmayan Allah gibi) srrna erilememi toplumsal

kuvvetlerin bir kurban olarak grlebilir. Byle bir gr asndan ise, insanlar deil, o toplumsal kuvvetler ve o toplumsal kuvvetlerin var oluuna ve etkilerine yol aan dzenler; toplumsal sistemler ve onlarn ardndaki retim ilikileri temel neden olarak grlrler.

Ne yazk ki o Pazar gnk toplantda da grld gibi, bu ok temel materyalist nerme ve bunun ardndaki derin humanizm oktan unutulmu bulunuyor. Sosyalistlerin her toplantsnda, kendilerine sosyalist diyenlerin, insanlar arasndaki sosyalist ilikileri kurmaktan; kurmay dndkleri toplumun ilikilerinin bu gnk toplumda minyatr rneklerini kurmaktan sz ettiklerini, bunlar olmadan hibir eyin dzelemeyeceini sylediklerini duyarsnz

Ve tam da bu nedenle, sosyalist dncenin ve deiim programlarnn insanlarla deil, toplumsal dzenlerle sorunu vardr. nsanlarn ancak onlar yle veya byle davranmaya zorlayan toplumsal dzenler deitirildiklerinde deiebileceklerini syler sosyalist dnce.

Marksizmi bilmeyen daha gen kuaklarn veya uzun gericilik yllarnda amneziye urayp bildiklerini de unutmu sosyalistlerin bu ifadelerini duyunca, insann aklna gelecek tasavvurlarnn gelecei deil, o tasavvurlar yapanlarn dnyasn yanstmaktan baka bir ey yapmad, yani yine unutulmu bir baka gerek geliyor. Bylesine basit bir gerei bile kavrayamaylar ve unutular karsnda aresizlikle kvranmaktan baka bir ey gelmez insann elinden. O arkadalarn, sosyalist ilikiler, devrimci ilikiler, sosyalist ya da devrimci ya da demokrat kiilikler dedikleri, bir kk burjuvann, bir esnafn veya bir kylnn dnyasndan, ilikilerinden ve kiiliinden baka bir ey deildir. Devrimci ahlak dedikleri henz modern olmay bile becerememi bir dnyann birbiriyle rekabet iindeki esnaf, kyl ve kk burjuvalarnn antika ahlak anlayndan tesi deildir.

Ama ylesine hafzasn yitirmi; teoriye ilginin ylesine yok olduu; insanlarn genelleme yeteneklerini ylesine yitirdii bir dnemdeyiz ki, Ekim Devriminden sonra yaplm bu tartmalar kim bilir ve kimin ilgisini eker? Hele bunlar iyi kt bilenlerin bile bildiklerini veya onlardan kacak mantki sonular unuttuklar bir dnemde kim dinler bunlar? nsanlarn dnceleri varlklarn deil; varlklar dncelerini belirliyorsa, bu nermenin kimi sonular vardr. *

Bir zamanlar, imdi tpk kendilerinin sosyalist kiilikler ya da ilikiler yaratmaktan sz etmeleri gibi, Ekim Devriminden sonra bir proleter kltr yaratmaktan sz edenlere, Leninin nce hele bir kltrl tccarlar olabilelim deyileri geliyor insann aklna.

Bunun bir sonucu daha vardr. Eer gelecein toplumunun ilikileri bu toplumda yaratlamaz

Bu sonulardan birincisi, gelecein toplumunun ilikilerinin (veya kiiliklerinin) bu gnk toplumda yaratlamayacadr. Bu yndeki ahlaki vaazlarn hibir anlam ifade etmedii ve btn bunlarn aslnda tam da bu gnk toplumun ilikilerinin ve dncelerinin bir yansmas olduudur.

ise, o zaman btn enerjinin ve zamann, o gelecein toplumunun maddi ilikilerine ulama mcadelesine yneltilmesi gerektiidir. Yani her eyden nce ekonominin ve bunun iin de ncelikle politikann; yani devletin deitirilmesine; yani zel mlkiyete, kara dayanan ekonomiye, devlete, devletler de milletler biiminde rgtlendiinden millete ve milletlere kar bir mcadeleye girmek gerektiidir. Bunun iin gereinde ineyle kuyu kazarcasna bir mr boyu ura vermek ve her yenilgi, yanl veya baarszlktan sonra, her seferinde Sisyphos gibi yeni batan balamak gerektiidir.

te o toplantda, olmayan bu politik bakt. Bu politik bak yokluu ile gelecein ilikileri ya da kiiliklerini imdiden kurma anlaynn varl, ayn madalyonun iki yzdr. Ama bu anlayn bir sonucu daha vardr. Eer insanlarn dncelerini toplumsal varlklar belirliyorsa, kendilerine kar mcadele ettiimiz burjuvalarla, diktatrlerle de insanlar olarak bir sorunumuz yoktur. Biz onlara kar bu mcadelede karmza ktklar iin mcadele ederiz. Kiileri cezalandrma, onlardan intikam alma gibi bir sorunumuz olamaz. Biz kiileri yle veya byle davranmaya zorlayan toplumsal ilikileri deitirmeyi esas alrz. Yani burjuvalar iileri smrdkleri iin cezalandrmak gibi bir derdimiz olamaz bizim. Onlar iileri smrdkleri iin alma kamplarnda yaatmak veya yoksullua mahkum etmek gibi bir sorunumuz olamaz bizim. Aksine, eitliki bir dzenin, sadece ezilenlerin deil; ama ayn zamanda ezenlerin de kurtuluuna hizmet edeceinden hareket ederiz.

Ayn mantk, sadece mlkiyet ilikileri iin deil; ayn zamanda kendisi de bizzat o mlkiyet ilikilerinin rn olan devlet ve rejimler iin de geerlidir. Sorun o devletlerin yapsnda ve rejimlerin rgtleniinedir. Onlarn deitirilmesi gerekir. Her biri aslnda korkak ve aciz; korkak ve aciz olduu kadar ve bir bakma tam da bu nedenle gaddar ve keyfi memurlara da eer sistemi deitirme mcadelesine bir direni iinde deillerse ve mcadelenin olaan karlamalar tesinde, cezalandrma gibi bir sorunu olamaz ezilenlerin. Ama ortada bir direni varsa dzenin ve devletin yapsnn deitirilmesine kar, elbette bu mcadelenin bir paras olarak; btn savalarda olduu gibi hukuki veya askeri aralarn kullanlmas; kar tarafn direncinin krlmas gerekir. Ama bu baka bir sorundur; orada savan kendi kurallar ve mant vardr. Ve hatta egemenlerin direncini eer daha bar aralarla krmak veya onlar tarafszlatrmak, yani onlar satn almak mmkn ise, en byk maddi fedakarlklar bile yapabilmeyi gze almaldr ezilenler.

Tam da bu kabuller nedeniyle, ezilenler, egemen snflar, burjuvalar, insanlar smrdkleri iin yarglama ve cezalandrma gibi yntemlere bavurmayacaklardr ve vurmamaldrlar. (Bunu imdi yazmak ve hatrlatmak zorunda kalmak bile nasl bir hafza kaybyla malul olunduunun bir baka delili aslnda) Smry ortadan kaldrmann yolu, burjuvalar cezalandrmak deil; mlkiyet ilikilerini; toplumsal ilikileri deitirmektir.

Marks, bir yerde (tam hatrlayamyorum imdi neredeydi), eer der egemen snflarn sert bir direniini engelleyecekse ve onlar tarafszlatracaksa, onlarn ellerindeki topraklarn ve

retim aralarnn gereinde tazminatla toplumsallatrlmalarnn, direniin ve onu krma abalarnn yol aaca insan, zaman vs. kayplarn gz nne alarak, en ucuz yol olacandan sz eder.

imdi bunlar aktaralm bakalm Kenan Evren veya 12 Eyllclerin yarglanmas ile ilgili davaya ve o davalar esnasnda kimilerinin sylediklerine. Sosyalistlerin demesi gereken neydi ncelikle? Nasl kimi topraklarn veya fabrikalarn kimi kapitalistlerin elinden alnp baka kapitalistlerin eline verilmesi ve eski sahiplerinin cezalandrlmas smry ortadan kaldrmazsa; yaplmas gerekenin mlkiyet mnasebetlerini deitirmek gerektii; yani topraklarn ve retim aralarnn toplumsallatrlmas gerektii; ancak bu koullarda smrnn ortadan kaldrlabilecei ise; ayn kural devlet iin de geerlidir. Bu pahal, baskc, brokratik ve militer devlet cihaz ve tmyle anti demokratik yasalar radikal bir ekilde ortadan kaldrlmad srece; darbeci generallerin, politikaclarn cezalandrlmas, sermayenin bir elden dier ele gemesinden farkl deildir. nk, demokrasiyi ounluun karar alabilmesi olarak grmenin kendisi anti demokratik ve gerici bir ilkeyi savunmaktr, nk genel olarak, ounluun karar alma hakk olarak demokrasi, en korkun gericilikle bir arada bulunabilir. ounluk ancak demokratik ilkelerin ve haklarn savunucusu bir ounluk olduunda demokrasiden sz edilebilir. nk, ounluun kendisini demokratik ilkelere balamad ve bunlar savunmad, demokratik olmayan bir lkede, ounluk, aznlklarn bire kadar krlmasn gayet demokratik bir ekilde ounluk olarak karar altna alabilir. rnein Trke konuan ounluk, gayet demokratik bir ekilde, Krtleri Trke renmeye mecbur klarak en anti demokratik kararlar almakta ve savunmaktadr. rnein Snni ounluk, dinsizleri, Alevileri ve Hristiyanlar vs. kendisi gibi yaamaya; din derslerine zorlayan kararlar aldrmakta; aznlklar be vakit sonuna kadar alm ve bir terr ve g gsterisine dntrlm ezanlar dinlemeye zorlamakta veya onlardan Snni ve Mslman Diyanet ileri iin zorla vergiler alabilmektedir. Politik karar yetkisinin, generallerden demokratik hedefleri olmayan; yani bu devlet cihazn paralamak gibi bir hedefi olmayan bir ounluun eline gemesi, ne demokrasinin gelmesi ne de darbe tehlikelerinin ortadan kalkaca anlamna gelmez. Aksine bu ikisi birbirini besler. Anti demokratik ounluun yarataca memnuniyetsizlikler, bir sre sonra, o gcl, militer, brokratik cihazn varlnda temelini bulan; binlerce yllk tecrbeli; ta Firavunlar, Nemrutlar andan kalma; gereinde ok esnek ve geri ekilmeyi bilen; ve hatta gereinde, son yllarda olduu gibi, karlar attnda nasl doucu ve anti-emperyalist oluyorsa demokrat da olabilen askeri brokratik oligarinin yedei olabilir ve hatta askeri brokratik oligari, milletin tevecchn tekrar kazanm olarak son derece demokratik yollardan eskisi gibi karar alma gcn tekrar da kazanabilir ve byle giderse kazanacaktr da. Byle bir anlay ifade eden bir tavr, hem politik olarak radikal bir demokrasinin savunusu; AKPnin (yani burjuvazinin) olduu kadar askeri brokratik oligarinin de eletirisi ve onlara kar radikal demokrat bir alternatif olur; hem de intikamclk veya cezalandrmacln karsnda ok daha insani, ayn zamanda ok daha teorik ve metodolojik olarak da doru

olurdu.

Sol ve radikal demokrat bir politik g yokluunun temel nedenlerinden biri, bir bakma dncenin varl belirledii noktasna varan metodolojik temel yanllarda bulunmaktadr. Ve yaplan nedir? Ortalkta grlen nedir? Hesap soracaz; Kafeste getirilsin gibi intikamc sylemler.

Bu intikamn yeterince iddetle alnmasn veya cezalandrlmann yeterince yaplmayaca; bunu engelledii noktasndan hkmete ynelik bir eletiri.

Demokratik bir program ve hedefler zerine (Bugnk pahal, baskc, brokratik, militer cihazn tasfiyesi ve paralanmas) politik bir mcadelenin yokluu ile intikamc; hesap sorucu, cezalardan medet umucu bir bayaln varl. Ayn madalyonun iki yz. Ve bylece hkmet solcularn eline bir oyuncak veriyor. Onlarn bu oyuncakla oynamas araclyla; Kenan Evrenin yarglanmasnn gndemi belirlemesini salyor ve bunu sanki darbelere ve darbecilere kar bir mcadele gibi gsterebiliyor.

Ama liberallere ve hkmete kar kar kan, en radikal muhalefeti 12 Eyllcleri yeterince sert ve kapsaml olarak mahkemeye karmad veya cezalandrmad iin eletiri noktasnda yapan ya da tam da byle gerekelerle mdahil olmay reddeden veya mdahil olan yetmez ama eveti veya ulusalc sosyalistler bu askeri brokratik cihazn deitirilmesini gndemden uzaklatrmann aralarna dnerek bu yenilgilerini bile zafer gibi gsteriyorlar veya gryorlar. Hayr baylar, biz sosyalistler, gerek ve radikal demokartlar olarak bu oyuna gelmeyiz. 12 Eyllclerin yarglanmas ne darbelere, ne keyfilie kar demokrasi yolunda en kk bir adm bile oluturmaz. Aksine, bu admlarn yokluunu gizler ve ezilenlerin gzne kl atar.

Liberaller, bu pahal ve baskc, merkezi, brokratik, militer cihaz hibir ekilde ortadan kaldrmay hedeflemeyen; aksine onu reforme edip yetkinletiren ve imdilik seilmi bir hkmetin egemenliinin arac olarak kullanan hkmetin yaptklarn demokratikleme diye ne kadar boyayp satmaya alrlarsa alsnlar; yarn br gn dnyann ve lkenin koullarndaki bir deimeye bal olarak ortam ve snf ilikileri uygun olduunda; dokunmadklar cihazn snflardan bamsz bir g gibi kendilerine ve imdi destekisi olduklar hkmete kar yapaca darbeleri veya askeri brokratik oligarinin uygun snf ilikilerini kullanarak tekrar legal yollardan iktidar ele geirdiini ve imdi kendisine yaplanlarn intikamn alacan greceklerdir. 10 yllk DP iktidar ve sonraki 27 Mays bunun gemiteki bir kantdr.

En ar cezalar verilse de; hatta bununla yetinilmeyip, tpk hakikat komisyonlar gibi komisyonlar kurulup darbeler toplumun vicdannda mahkm edilse de; eer bu pahal; baskc; brokratik; merkezi; militer devlet cihaz yerinde duruyorsa; bu gc yerinde duran devlet, her zaman, koullar ve snf ilikileri uygun olduunda var olan dzeni ve kendi varln korumak iin darbeler yapabilir ve yapacaktr.

Bizim sorunumuz 12 Eyllclerin yarglanmas deildir. rnein tm emniyet kuvvetlerinin

Avrupadaki gibi seilmi mahalli yetkililerin emrine verilmesidir. Bizim sorunumuz merkezden atanan Vali, kaymakam gibi btn kurumlarn kaldrlmas bunlarn yerini seilmi ynetici ve meclislerin almasdr. Her trl fikir ve rgtlenme zgrl snrlarnn kaldrlmas; bylece halkn en geni ekilde rgtlenip kendini savunabilmesinin koullarnn yaratlmasdr. Bu ordunun btnyle tasfiyesi ve sviredeki gibi tm emekilerin silahl olduu, sadece ok zel teknik birliklerden (radar vs.) ibaret kk bir profesyonellerden ibaret bir ordunun bugnknn yerini almasdr. Byle halkn rgtl olduu; merkezi cihazn ok snrl yetki ve gcnn olduu; tm dzeyde tm yneticilerin seimle geldii ve emniyet kuvvetlerinin bunlarn elinde bulunduu; halkn en kk hcresine kadar bamszca rgtlendii; ounluu oluturan alan nfusun bizzat kendisinin ordu olduu bir lkede, ordu hem kendi vatandalarna kar bir darbe yapamaz; hem hibir lkeyi tehdit edemez hem de hibir lke, byle bir anda milyonlarca insandan oluabilecek bir orduya sahip bir lkeyi igal etme gibi bir eye cesaret edemez.

Bizler eletiri ve tartmalar rnein byle noktalara ekip; hkmetin ve burjuvazinin korkakln, Askeri brokratik oligariyle kayak dvn bitip tkenmezce sergileyecek; bu demokratik talep ve hedefleri adm adm geni ynlarn bilincinin derinliklerinde biriktirecek yerde; 12 Eyllclerden hesap sorma; mahkemeye kafeste getirme gibi hedeflerle, sadece liberallerin ve hkmetin basit piyonlarna dnrz. ster ulusalc sol, ister liberal sol olunsun, sonu deimez ve temeldeki metodolojik hata ayn hata olarak kalmaya devam eder. Hi de rastlant deildir, bir yanda gelecein ilikilerini (bunlar demokrasi, sosyalizm, demokratlk vs. oluyor sylemine gre) imdi kurmaktan sz edip de bu olmadan bir ey olamayacan syleyenlerin ayn zamanda 12 Eyllden hesap sormay programatik bir hedef haline getirenlerin ayn solcular ve sosyalistler olmas.

nk hepsinin temelinde ayn metodolojik yanl yatmaktadr. nsanlarn varlklarnn dncelerini belirlediini unutmular ve dncelerinin varlklarn belirlediini var saymaktadrlar.

Ama tam da dncelerin varlklar belirledii dncesinin kendisi; varlklarn dnceleri belirlediinin bir delilidir. nk bu kk burjuvazinin varlnda kaynan ve temelini bulan bir dnce ve yntemdir. Burada, bizlerin nasl intikamclkla iimizin olmadna ve gereinde intikamclara kar intikamn nesnesi olanlar korumakla da ykml olduumuza dair Deniz Gezmie ilikin bir anmz anlatalm. *

1968lerde stanbul niversitesi, faistlerle bir seri silahl atmalar sonras ve bu atmalarda faistlerin fiilen askeri yenilgilere uratlmasyla devrimcilerin zgrce ve korkmadan fikirlerini ifade edebilip savunduklar yer haline gelebilmiti.

Bu atmalarn en sonuncusunda, Faistleri, kelimenin tam anlamyla, stanbul niversitesi

yemekhanesinin oradan Bakrclar arsna dkmtk.

te bu nihai atma baladnda, nceleri bizler hukuk binasnn iindeydik ve faistler dardan bize saldryorlar ve askeri bakmdan ok elverili bir konumda bulunuyorlard.

Biraz aada yemek kuyruunda yzlerce renci sanki o atma kendi gelecekleriyle de ilgili deilmi gibi bekliyorlar ve bizi seyrediyorlard. Aslnda be on kii oradan talarla faistlere saldrsalar, hatta birka slogan atsalar, faistler iki ate arasnda kalabilir faistlerin terrne son verilebilirdi. Durumumuz ok kritikti.

te tam bu arada, bu da onlardand, bu da faitti diye bu sonradan saflara katlanlarn bazlarnn birisini bir keye sktrp dvmeye baladklarn, hatta lin etmek zere olduklarn grdk.

G dengesi bizden yana dnp de kazanacamz anlalnca, o ana kadar hibir ey olmam gibi yemek kuyruunda duranlar, o son noktada hep glden ve zafer vaat edenden yana kayan ounluk, birden bizlerin safna gemi ve bizlerden ok daha byk bir heyecan ve arlkla zaferi kutlamaya balamlard.

Bu arada bizler faistleri arkadan evirmeyi akl edip, bir ksmmz onlar binann iinden oyalarken, biz (Deniz, Cihan vs.) faistleri arkan kuatp, ok kk bir g olmamza ramen, iki ate arasnda brakarak, onlar panie uratp bakrclar arsna doru kovalam ve oradan dkmtk.

te bu noktada bizim yaptmz, yalnz ve silahsz bir insana vurulmayacan syleyip ocuu linten kurtarmak oldu. Ve tam bu noktada Deniz Gezmi, dvlen ocuun zerine kapanp, kendisi darbeler yeme bahasna onu darbelerden korudu. Sonra biz duruma hakim olunca, ocuu sa salim oradan uzaklatrdk. Sradan biri de olabilirdi. Ama byk bir olaslkla az nce bize ta ve kurun atanlardan ve belki imkn bulsa, Allahsz komnistleri ikenceyle ldreceklerden biriydi.

Kafeste getirme talepleri ortaya atan kimilerine kar; bizlere nice aclar ektirmi Kenan Evrenin stne kapanp, bu yal bir insandr; hele yallar ve hastalar, eer yarglanacaklarsa bile onlarn bu durumlar gz nne alnarak insanlara uygun koullar salanp yarglanmaldr veya bu koullar salanamyorsa gereinde yarglamaktan vaz geilmelidir diye savunacak bir sosyalist kalmad m bu lkede, Denizin o az nce bize belki ta atan veya kurun skan; bulsa bir kak suda boacak olan faistin zerine kapanp onu linten koruduu gibi? O gzel insanlar o gzel atlara binip gittiler. Demir Kkaydn 17 Nisan 2012 Sal http://demirden-kapilar.blogspot.com/ demiraltona@gmail.com

Devrimciler sosyalistler byle davranmaldr.

Ek: Bu yazy okuyan bir okuyucum bana Hz. Alinin u meselini anlatt. Ali bir savata tam bir dmannn kafasn koparacakken, dman Hz. Aliye kfretmeye balyor. Bunun zerine Ali adam ldrmekten vazgeiyor. Adam kfre devam ediyor, Ali yine hibir ey yapmyor, klcn indiriyor. Bunun zerine adam, beni niye ldrmyorsun deyince, Hz. Ali, ben Allah iin savayorum (yani adil ve insanca bir dzen iin savayorum), imdi seni ldrsem, bana kfrettiin iin seni ldrdm sanlabilir diye cevap veriyor. Bu mesel, anlatmak istediklerimi ok daha ksa ve zl anlatyor.