CNEYD SUAV: 1948 ylnda Adapazarnda dodu.

lk

ve orta renimini bu ehirde tamamlad. Daha sonra, gnmzde Mimar Sinan niversitesi olarak bilinen Devlet Gzel Sanatlar Akademisini yksek mimar unvanyla bitirip Sakarya

niversitesinde asistanla balad. leriki yllarda profesrlZafer Dergisinde 1982 ylndan beri yazlar yaynlanan Ckitabdr. ki ciltten oluan ve Trk insan tarafndan ok seviyklerden bazlar da Rusa, Tatarca, Arnavuta, zbeke

e kadar ykselen Cneyd Suavi, evli ve ocuk babasdr. neyd Suavinin en tannm eseri, Hayatn inden adl hikye len bu kitap ngilizce, Almanca, Korece ve Arapaya evrilmi; ve Makedoncaya tercme edilerek birok lkeye ulamtr. Cneyd Suavinin Krk Gram Tebessm, Peygamberimizin Mucizeleri, Peygamberler Tarihi, Allah Bildiren Bilmeceler, Ksa Metrajl Filmler in Senaryolar dnda; ocuklar iin yazd iek Bahesi adl bir hikye kitab ve Yazarmzn Allah Resulnn hayatn, ilesini ve mcade-

Alinin Seccadesi adl bir ocuk roman bulunmaktadr. lesini anlatan ki Cihan Gnei, Peygamberimiz adl eseri, Cneyd Suavinin en son eseri, Kesilen Gitar adl hatra kitabdr.

bu konuda yazlm en gzel kitaplardan biri saylmaktadr.

HAYATIN NDEKLER

yayn no: 257 genel yayn ynetmeni: Ergn r yaynevi editr: zkan ze i dzen/kapak:Zafer Yaynlar bask, cilt: Vesta Ofset tel: 0 212 445 72 52 birinci bask: kasm, 2009 isbn: 978 975 261 161 0 Mahmutbey mh. Deve kaldrm cd. Gelincik sk. no:6 Baclar- stanbul,Trkiye Tel: (0 212) 446 21 00, Fax: (0 212) 446 01 39 http://www.zaferyayinlari.com E-mail: bilgi@zaferyayinlari.com Copyright 2009

Ada............................................................................................ Aann yeri .............................................................................. Alklar ..................................................................................... Anne kuca ............................................................................. Antikac .................................................................................... Arsa .......................................................................................... Ayna ......................................................................................... Azat . ........................................................................................ Bahi ...................................................................................... Balon......................................................................................... Bebek ....................................................................................... Bebek yalnzl ........................................................................ Bilemediler ............................................................................... Binbir gece nostaljisi . .............................................................. Bor ......................................................................................... Boluk. ....................................................................................... Cimri ....................................................................................... ar ........................................................................................ akmak ................................................................................... nar ........................................................................................ rak ........................................................................................

oban aac ............................................................................. ocuk ....................................................................................... Dad ......................................................................................... Davulcu .................................................................................... Deplasman ............................................................................... Doktor . .................................................................................... Dolmu . .................................................................................. Drtgen .................................................................................... Fabrika ..................................................................................... Glge . ..................................................................................... Gncel bir kyafet ..................................................................... Hal .......................................................................................... Hasret . .................................................................................... yilik ......................................................................................... Kaban ...................................................................................... Kbus ....................................................................................... Kader ........................................................................................ Kan dvs ............................................................................... Krkta bir .................................................................................. Ksmet ...................................................................................... Kiisel bir hak ........................................................................... Kolay bir soru ........................................................................... Krem ........................................................................................ Kuzu ......................................................................................... Kk ku . ............................................................................... Mehmetin dn ................................................................... Minder ..................................................................................... Misafir ...................................................................................... Nasihat ..................................................................................... rc ...................................................................................... Pasta ........................................................................................ Sanzotu .................................................................................... Sevgi ......................................................................................... Srpriz . .................................................................................... St saati ................................................................................... St ........................................................................................ efkat ....................................................................................... ehit ......................................................................................... Tarif...........................................................................................

Ta ............................................................................................ Tabebek . ................................................................................. Tedavi ....................................................................................... Terzi ......................................................................................... Tk tk ...................................................................................... Tokat ........................................................................................ Uak ......................................................................................... cret . ....................................................................................... Vasiyet ...................................................................................... Veda . ........................................................................................ Yardm ...................................................................................... Yar . ........................................................................................ Yeil elbise ................................................................................ Yldz postas ............................................................................ Yolculuk hediyesi ...................................................................... Zafer . ...................................................................................... Ziyafet ..................................................................................... Ziyaret.......................................................................................

hatralar
Anneler gn............................................................................. Cenneti tayan gen ................................................................ Dede . ....................................................................................... Dua evinden hatralar-1 .......................................................... Eski bayramlar . ........................................................................ Eve dn ................................................................................. Forml . .................................................................................... Gybet ...................................................................................... Kelebek . ................................................................................... O kadarck ................................................................................ Pasaport . .................................................................................. Sabri Bey cinayeti...................................................................... Sesler ........................................................................................ Yol ............................................................................................ Yolcu . ....................................................................................... Zoraki banyo.............................................................................

NSZ

Bana nasl bir yazar olduumu soruyorlar. yle cevap veriyorum: Ben yazar deil yazamazm. Gerekten de bazen aylar boyu kvrandm ve hasretini ektiim halde, bir tek satr bile yazamyorum. Ama bazen de, Rabbimin ihsan ve keremiyle, ou kez gzyalaryla slanm ktlarda birka hikye birden buluyorum. Yazlanlara asla sahip kamam. O hikyeler, lise yllarnda kompozisyon dersinden ikmale kalan Cneyd Suavinin deil, onlar dualarla talep eden kardelerimindir. Cneyd Suavi


MNDER

Kkken yatamdan her kalkmda, yerde birok yastk ve minder grr, dank biri diyerek anneme sylenirdim. Bydm, evlendim ve ilk nce bir erkek ocuk sahibi oldum. Olum da her halde bana benzemi olmal ki, geceleri ok huzursuz yatyor ve be yan doldurmasna ramen, ikide bir yatandan dyor. imdi ben, rahmetli anacma fatihalar okuyup, yavrumun dt yere minderler seriyorum.
13

BEBEK

Gen kadn, bebein gzelliinden bylenmi gibiydi. Kvrck sar salar, iri mavi gzleri ve kiraz gibi krmz dudaklaryla bir kartpostal andran bu ipek tenli bebek, kadnn imdiye kadar grd en gzel kz ocuu olmalyd. Onun yanaklarn doyasya pmek ve Cennet kokusunu duymak iin eildiinde: Dokunma bana! diye bir ses duydu. Beni okamaya hakkn yok senin. Kadn, korkuyla irkilip etrafna baknd. Bulunduu odada, ikisinden baka hi kimse yoktu.
14

Ayn sesi tekrar duyduunda bebee dnd. Aman Allahm! Yeni domu gibi grnmesine ramen, konuan oydu. Bebek, tekrar konuup: Bana yaklaman istemiyorum!. dedi. Hemen uzakla benden! Kadn, kendisini toparlaynca: olumuz var, dedi. Onlar da gzel ama kz ocuklar baka. Bu yzden seni pmek istemitim. Bebek, iini ekip: Beni pemezsin! diye alamaya balad. Benim de seni pmem mmkn deil. Anlamadm! diye atld kadn. Neden pemezsin ki? Bebek, hkrklara boulurken: Bunun sebebini bilmen gerekir, dedi. Dnrsen mutlaka bulacaksn. Kadn, bu szlerden sonra kendine geldi. zel bir hastanede, son derece lks bir odada yatyordu. Gen bir doktor onun ayldn grr grmez, kendisine bir demet iek uzatarak: Gemi olsun efendim, diye tebessm etti. Baarl bir krtajd dorusu. Ha! Sahi, "kz"m aldrdnz.
15

BALON

Kk ocuk baloncuyu takip ederken, ok byk bir aknlk iindeydi. Onu hayrete drp kendinden geiren ey, bizim eve bile smaz dedii balonlarn, adam gkyzne kaldrmamas idi. Baloncu adam durunca o da duruyor, sonra yine peinden gidiyordu. Adam bir ara kendisine baktnda, ocuk rkek admlarla ona doru yaklat ve titrek bir sesle: Baloncu amca! dedi. Benim hi uan balonum olmad. Adam, ocuu yle bir szdkten sonra: Paran var m? diye burnunu bkt. Sen onu syle.
16

Bayramda vard, diye atld ufaklk. nmzdeki bayramda yine olacak. yleyse o zaman gel, dedi baloncu adam. Acelem yok, beklerim. Kk ocuk, sessizce geri dnd. Hi belli etmese bile gzleri dolmu, yrmeye mecali kalmamt. Biraz sonra balonlara tekrar baknca, hayretinden neredeyse bir lk atacakt. Balonlarn tamam, her naslsa adamn elinden kurtulmu, bir akasya aacnn st dallarna taklp kalmlard. ocuk, olup bitenleri hayretle seyrederken, baloncu ona dnp: Kkk! diye seslendi. Balonlar aatan kurtarrsan, onlardan birini sana veririm! Yaplan teklif, yavrucan akln bandan almt. Kalbi sanki yerinden kacak gibiydi. Aceleyle aacn altna yneldi ve ayakkablarn bir kenara frlatarak trmanmaya balad. Bu arada akasya dikenleri sana soluna batp kanatsa bile, kk ocuk duyduu sevin nedeniyle, onlarn acsn duymuyordu. Kk ocuk biraz sonra balonlara ulat. Yeiliyle mavisiyle krmzsyla, imdi hepsi elinin altndayd. Onlar tek tek okamak isterdi ama, adam homurdanmaya balamt. Balonlarn baland kalnca ipi, dikkat17

le zp aaya sarktt. Fakat balonlardan biri gruptan ayrlarak dikenli dallar arasna skmt. ocuk onu kurtarmaya alsa, bu dikenler kesinlikle balonu patlatrd. Kk ocuk kararn vermekte gecikmedi ve balona hi dokunmayp aa indi. Daha sonra baloncuya doru yanap: Bunlardan birini bana verecektiniz, dedi. Hangi balon o? Adam, elinin tersiyle burnunu silip: Seninki aata kald ufaklk, dedi. kp alabilirsin. Kk ocuk bu sefer ayakta duramad ve bulunduu kaldrmn kenarna oturdu. Artk hibir baloncuyu takip etmeyecekti. Dallarn arasna skan balonu, gnn son klaryla yanp snerken, kk ocuk yal gzleriyle ona bakarak: Olsun, dedi sessizce. Bir aacn stnde kalsa bile, balonum var ya artk.

DOLMU

Onu grdm anda, acele bir ii olduunu anlamtm. Saanak hlinde yaan yamura aldrmyor, bklm beline ramen bir saa bir sola kouuyordu. Yanna sokularak: Hayrola teyzeciim! dedim. Bir derdiniz var galiba? Scak bir tebessmle: Buralara yabancym evldm, dedi. Hastaneye gitmek iin araba aryorum. Bu havada taksi bulmak imknsz, dedim. Ben de zaten o yne gidiyorum. Ayn dolmua binersek, oraya geldiimizde size haber veririm.
19

18

Teekkr edip yanma yaklat. Ve kk bir ocuk tavryla elimdeki emsiyemin altna girdi. Nurlu yz yamur damlacklaryla slanm, yanaklar yerek pembelemiti. Biraz sakinleince: En kk torunum kaza geirdi, dedi. ok kr iyi ama birka gn boyunca yatmas gerekiyor. Bu yzden onu ziyaret etmek istedim. Saatime bakarak: Bunun iin yarm saatimiz var, dedim. nallah yetiiriz. Durakta bir dzine insan vard. Biz en ndeydik ve ilk dolmua binmeyi umuyorduk. Fakat araba gelince, arkamzda yer alan -be delikanl, bizi bir kenara itip drt bir yandan ieri dolutular. Onlara yaklaarak: Biz en ndeydik, dedim. Sray bozmaya hakknz var m? ofrn yanna geen krmz kazakls: Eer hak istiyorsan, Hakkriye gideceksin arkada, dedi. Hem ordaki haklardan vergi almyorlarm. Bu espriyi beenmi olmallar ki, hepsi kahkahalarla glmeye balad. Bindikleri araba, onlarn glmeleriyle sarslyordu.
20

Sinirlerim tepeme frlamt. Bu yzden de sesimi ykselterek: Benim iin bir problem yok, dedim. Ama u yal teyze, hastaneye yetimek iin urayor. stelik de yirmi dakika vakti kald. Bu sefer ofr lfa kararak: Teyzenin arabaya falan ihtiyac yok be kardeim, dedi. Okuyup fledi mi, oraya uuverir. Tekrar kopan kahkahalarla birlikte araba uzaklat. Yal kadn ise ylece susuyordu. On dakika sonra baka bir dolmu geldi. Arka koltua yan yana oturduk. Yal kadn, yapaca ziyaretten mitsiz grnmesine ramen ikyet etmiyordu. stelik de yol ok kalabalkt. Yava akan trafik, biraz sonra tamamen tkanp fel oldu. ofrn sabr tkenmi gibiydi. Kafasn pencereden dar kartarak: Bu vakitte yol tkanmazd, dedi. Dorusu merak ettim. Arabay alr durumda brakp, ilerdeki kavaa doru gitti ve oradaki ofrlerle konuup dnd. Yerine otururken: Ksmete bakn ya! diye sylendi. Bizden nce kalkan dolmu, bir kamyonla arpm.
21

 nallah bir ey olmamtr, dedim. Yaral falan var m? Varm, diye atld. erdeki kiilerin tamam yaralym. ofr dhil hepsini, teyzenin gidecei hastaneye kaldrmlar. Gz ucuyla yal kadna baktm, bir eyler okuyordu. Belki de o genlere dua ediyordu. ofr, aknlk iinde: Ksmet ite, diye tekrarlyordu. Durup dururken koca bir kamyon bindirmi. Hem de Hakkriden gelen koca bir kamyon.

ZYAFET

Yal kadn, misafirlerine st ikram ederken: Sizler de olmasanz, kapm kimse almaz, diye seviniyordu. Beni o kadar mutlu ettiniz ki Kadncaz, tek katl bir ahap evde yayor ve einden kalan aylkla geiniyordu. Allah bereket versin, o para kendisine bol bol yetiyordu. htiyarlktan da ikyet etmiyordu. Belini bken tek ey, dayanlmaz derecede bir yalnzlkt. Yan taraftaki marketin ra, her sabah pencere nne gelir, cam tklatr ve o gn lazm olanlar kendisine sorard.
22 23

Kadncaz bu arada ona laf atar, sorular sorar; fakat ne yaparsa yapsn o ocukla konumay baaramazd. Market sahibi, inanlmaz derecede aksi bir ihtiyard. Biraz dalga geenleri yannda tutmaz, ayda birka adam deitirirdi. Bu yzden de yeni rak ondan ekinir, siparii alr almaz geri dnerdi. Yal kadn bu durumda iyice mahzunlar ve kendisini ziyaret etmekten ekinmeyen vefal misafirlerini beklemeye balard. ok kr ki misafirler yine uramlard. Kadncaz onlara, duvardaki sararm resmi gsterirken: Rahmetli eim, melek gibi bir insand, diye sze balad. En byk desteimdi. Onun yannda duran da olumdur. Bu resim ekildiinde be yandayd. "Doktor olup yurt dna kacak ve annesini unutacak" denseydi, emin olun hi kimse inanmazd. Misafirler, bu szlere kulak asmyorlard. nk ne zaman gelseler, konu dnp dolaarak ayn yere gelirdi. Kadn, yine duvardaki resme iaret edip: Benim kucamdaki de kzmdr, dedi. Bu resimde pek olmasa da, salar altn gibi parldard. Zengin bir i adamyla yuva kurduktan
24

sonra, nedense anneciine vakit ayramad. Kadnn nemli gzleri duvardaki resme takl kalm, misafirlerse; stlerini bitirerek yola koyulmulard. Ahap evin demesi rutubetin etkisiyle yer yer delindiinden, bir delikten aa inip kayboldular. Yavru kediler, ertesi gn yine geleceklerdi. Ayn eyi dinlemek zorunda kalsalar bile, byle bir ziyafet karlmazd.

25

MSAFR

Arabam bir ka defa tekleyip durmutu. Hi bilmediim yerlerde tek bana kalmtm. stelik de mthi bir tipi balamt. Mart aynn gneine aldanp yola km; bu yetmiyormu gibi, trafik sktnda dar bir yola sapmtm. Ayaklarm souktan uyumaya balaynca, arabam kilitleyip dar ktm. Gvenli bir yere snmalydm. Frtnayla savrulan kar taneleri yznden gzlerimi zorlukla ayordum. Buna ramen ilerideki aalar arasnda kk bir ev grerek rahatladm.
26

Hemen oraya ynelip kapy aldmda, karma kan ocuk beni batan aaya szdkten sonra: Baba! diye bard. Bir amca geldi. Kalnca bir erkek sesi: Buyursun! dedi. Girsin ieri! Dorusunu sylemek gerekirse, bu ekilde karlanmak houma gitmemiti. Fakat geri dnmeye de niyetim yoktu. eri szlp kapy rttm. Genie bir hole benziyordu buras. erdekiler, bir yatan banda toplanmt. Yatakta da yal bir kadn yatyordu. Beklenmeyen bir misafir olduum iin, aklama yapma gerei duyuyordum. Selm verdikten sonra: Uzaklardan geliyorum, diye sze baladm. Arabam bozulunca... Szm yarm kalmt. Yal kadn, yatt yerden dorularak: Sensin! diye atld. Sensin deil mi? Bir gn geleceini biliyordum. Kadnn szlerinden bir ey anlamamtm. Ba ucunda duran biri yanma sokularak: Seni, oluna benzetmi olmal, dedi. Almanyada bir yabanc kadnla evlenmiti. Yllar yl mektup bile yazmad. Yal kadn, bana doru bakarak:
27

 Evet! Sensin! diye tekrarlyordu. Nihayet geldin demek! Yatana yanaarak elini ptm. Nurlu yz, gzyalaryla slanmt. Titreyen ellerini, yzmde dolatrp durmaktayken: Evet anacm, dedim. Geldim tabi ki. O evde kaldm sre iinde, yal kadna ok eyler anlattm. Almanyada kurduum hayal ilerden, kendisini ok zleyen torunlarndan ve becerikli gelininden uzun uzun sz ettim. Arada bir uuru kayboluyor, kendisine geldiinde tekrar anlatmam iin srar ediyordu. Yal kadn, o akam vefat etti. Onu kyn dndaki kabristana defnettik. Mezarlktan ayrlrken hava amt. Arabam da bir defada alverdi.

CRET

Souk bir k gecesinde eve dnerken, sarhoa benzeyen bir adam grdm. Ayn onlar gibi yalpalyordu. Daha sonra bir diree sarlp kald. Otuz- otuz be yalar civarndayd ve st ba dzgnd. ou insan onu grmezlikten gelirken, bir ksm da alay edip glyorlard. Yanna sokularak iyi olup olmadn sordum. Dudaklarndan, iniltiye benzeyen bir kelime kt: Hastaym!
29

28

Biraz sonra anden fenalat. Yere ylmasndan korkuyordum. Bu yzden de bir kolumu beline dolayarak her geen taksiye iaret ettim. Hibiri durmuyordu. Belki de bir sarhola balarn belaya sokmaktan korkuyorlard. Akamst duran kar yeniden balam, yava yava buzlanmaya balayan yolda, birbiriyle yaran kpeklerin dnda bir hayat emaresi kalmamt. mitsizlik iinde kvranrken, bir taksi duruverdi. ofre durumu ksaca anlatarak acelemiz olduunu syledim. Adam arka koltua yatrdk ve hastaneye gtrerek ba ucunda beklemeye koyulduk. Nbeti doktor, o hastay en azndan donmaktan kurtardmz sylyor; gen adam ise, konumakta biraz zorlandndan, bize minnet dolu gzlerle bakyordu. rendiimize gre, gen adam eker hastas olduu iin, ikide bir bu durumlara dyordu. Biraz sonra kendine geldiinde, onu yine ayn arabann ofr ile tarif ettii adrese gtrdk. Adamn ei, kk oluyla birlikte panie kaplmt. Ve d kapnn nnde dnp duruyorlard. Bizi grdklerinde, nefes nefese koarak yanmza geldiler ve hastamza sarla30

rak kucaklatlar. Bu tablo karsnda yorgunluumuzdan eser bile kalmam, bize nasl teekkr edeceini aran o ailenin mutluluu karsnda gzlerimiz dolmutu. Bizi dualarla uurladklarnda, ofre borcumu sormak istedim. Ban iki yana sallayarak: Borlu deil, alacaklsnz efendim, dedi. Gzyalarm yirmi yl kadar nce kurumutu. Alamay unutan bir adama, bu gzel duyguyu tekrar hatrlattnz. Gecenin bu saatinde biraz riskli olsa da, evime yryerek dnmek istiyordum. Kim bilir? Belki yardm bekleyen baka biri daha bulabilirdim.

31

RC

Yeni takm elbisem ve ayn renkteki antamla yolda yrrken, aniden tepe taklak yuvarlandm. Herhalde biraz fazlaca kasldmdan nmdeki ukuru grmemitim. Bu dme srasnda, pantolonumun bir yeri yrtlm ve sol avucum yere arparak yarlmt. Aceleyle toparlanp ayaa kalktm ve yrt antamla rterek eve dndm. Pantolonu tamamen gzden kartmtm. nk rclerden habersizdim. Bir arkadam onlardan sz ettiinde, hemen bir rc bulup yanna gittim. Bu arada bamdan geen kazay anlatm, belki lf olsun diye, elimdeki yaray gstermitim.
32

rc adam, altm yan stnde, son derece sevimli bir insand. Gzln takarak ilk nce avucumu, daha sonra pantolonu inceleyerek: Hafta sonu gelin! diye tebessm eti. Ancak o zaman biter. lerin okluundan, rcye bir ay sonra urayabildim. Pantolonu tamir edip st rafa kaldrmt. Oradan indirirken: ok deiik bir kumam, diye sze balad. Beni ok uratrd. Borcunuzu zerine yazmtm. Pantolona ekledii kda gz atnca: Acaba bu miktar fazla deil mi? dedim. stelik de tamir edilen yer belli oluyor. Anlalan adam kzdrmtm. Gzln kartp: Bak evlt! dedi. Krk senedir bu ii yapyorum. Eer yrtklar benden iyi tamir eden bir sanatkr bulursan, senden bir tek kuru bile almayacam. rcy daha fazla zmek istemiyordum. Bu yzden sustum ve para kartmak iin sol elimi cebime soktuumda, adeta bararak: Buldum rc! dedim. Biraz nce sz ettiin o Sanatkr buldum!
33

Yal adam meraka kaplnca, sol elimi ona doru uzatp: Bir ay nce yere dtm zaman, pantolonla birlikte avucum da yrtlmt, diye atldm. Hatta ona yakndan bakmtnz. imdi bir daha bakn, o yrtktan bir iz falan kalm m? rc, elimi dikkatle incelerken: Haklsn yavrum! dedi. Btn hayatm bu ite getii halde, o Ustay nasl oldu da gremedim? Yal adam, benden para almak istemiyordu. Onu bin bir glkle ikna ettim. Ve daha her frsatta dkknna uradm. Ustasn tanmann rahatlyla: krk yl sonra rak oldum" diye seviniyordu.

EHT
22 Haziran 1993 gn Tendrek Dalarnda ehit edilen stemen Cengiz krk kardeimize ve onun Cennet arkadalarna fatihalarla...

Ayn kyde byyen iki asker, Tendrek Dalarndaki mevzilerinde sohbet ediyorlarm. Uzun boylu olan, elindeki drbnyle evresini tararken, yanndaki arkadana sokularak: u ryan bir daha anlat, demi. Geen akam pekiyi duyamadm. Ayn eyi defalarca anlatmasna ramen, dier asker hi itiraz etmeyip: Ryamda ehit olmuum, diye sze balam. Allah beni Cennetine alp be huri vermi. Akln fikrin hurilerde, diye glm beriki. stelik de be tane...
35

34

Ryay gren asker, bu szlere aldrmayp, daha ncekiler gibi uzun uzun konumu. Cennetin gzelliini Tendrek Dalarna yanstrken, dier asker ona doru biraz daha sokulup: u ryan bana satsana, demi. Ne istersen veririm. stersen postallar bile deiiriz. Ryasn anlatan, byle bir alveriin samaln, bunu duyanlarn gleceini sylese bile, yeni bir postala dayanamam. Ve bu garip anlama sonunda gereklemi. Rya ile birlikte, postallarn sahibi de deimi. Ertesi gn girilen atmada, Erzurumun ok cra bir kyne, ryay satn alann ehit dt haberi ulam. Yanlarna den bir el bombas, ryay gren askere hibir zarar vermezken, tekini hasret duyduu diyara uurmu. Sa kalan asker, ehit den kylsne Kavutun mu hurilerine? diye sorduunu; yerdeki ehidin de, sa elinin parmaklarn ap, be iareti yaptn belirtiyormu.

MEHMETN DN

ki katl bir evin ats iinde, sacdan imal edilen bir su deposu vard. Hibir sorun karmadan alyordu ama ok kt bir yalnzlk ekiyordu. stelik de gn grmeden Su deposu, takldnn ikinci ylnda, yalnzln gidermenin yolunu buldu ve kendisine balanan galvaniz boruya: Ucundaki muslua rica et de, evde olup bitenleri bize aktarsn, dedi. Bu teklif, musluun da iine geldi. O da zaten sklp duruyordu. Ksa bir sre iinde sohbetler koyulat. Artk depo, bazen suyunun neden fazla harcandn biliyordu. Bunlardan
37

36

ilki, Kurban Bayramna yakn gnlere rastlamt. Ev tepeden trnaa temizlenmi ve kesilen hayvan iin bol su gerektiinden, depoyu ksa srede tam takr boaltmt. ay sonra musluktan, ev sahibi gencin dn haberi geldi. Ve dn gn tka basa dolu olduu halde, gelen kalabala fazla dayanamad. Depo daha sonradan, acil durumlar iin bir zm yolu buldu. ok sayda misafir geldiinde, suyunu azar azar gnderiyor ve herkese yetmeye alyordu. Su deposu, atdaki drdnc senesinde, musluktan sevinli bir haber daha ald. Evde artk kiiye hizmet edilecekti. Ev sahiplerinin bir ocuklar olmu, ismi Mehmet konmutu. Birka gn sonra musluktan: Mehmeti ykyorlar, mjdesini duyunca biraz heyecanland. Onun ilk banyosu iin ok hassas davranmal ve suyunun en berrak ksmn gndermeliydi. Depo ayn titizlii Mehmetin her banyosunda gstermeye alt ve onun bymesini srekli takip etti. Musluktan gelen haberle salarnn milim milim uzamasn, emekleyip yrmeye balamasn, byk bir hzla serpilip koumasn ve sonraki
38

yllarda okula gitmesini hayalnde canlandrp ona duyduu hasreti gideriyordu. Yllar pe pee geti. Su deposu eskimi, Mehmet ise byyp askere gitmiti. Depo sanki ilk defa yalnzlk ekiyor ve Mehmete kavumak iin, suyunun her damlasyla dualar ediyordu. Mehmetin dnmesi aylar ald. Ve bu srede depo hi zorlanmad. Koca evde iki kii kald iin, her zaman dolu idi. Bir gn ev sahipleri, suyu ok fazla kullanmaya baladlar. Bu durum yal deponun gznden kamamt. Sebebini muslua sorduunda, yirmi yl nceki gibi: Mehmeti ykyorlar! cevabn ald. Dou snrlarnda askerlik yaparken, ehit den Mehmeti ykyorlar.

39

BLEMEDLER
Aadaki drtlm, henz on alt yandayken kanserden vefat eden Adapazarl Asiye Dalkl kardeime binler Fatihalarla ithaf ediyorum. Asiye, hatra defterinin ilk sayfasna yazd bu drt satrla, manev bir ehit olarak vefat ettiini mjdelemiti bizlere. Mekn Cennettir inallah.

SRPRZ

Alamad hi kimse ldeki -be iein nasl canl kaldn Bilemediler nedense ieklerin arasnda bir ehidin yattn
40

Kap alndnda, yal kadn hole doru yneldi. Eskiden bir ka admda getii bu yer, imdi artk bir trl bitmek bilmiyordu. Kapya yananca, yandaki camdan bakt. ki asker duruyordu kap nnde. Kadncaz gzlerine gvenmese de, gelenleri tanmakta hi zorlanmad. Olunun asker arkadalaryd bunlar. Kadn byk bir sevinle kapy at. Genler onu bir anne gibi biliyordu. Ellerini pp kucaklatktan sonra, uzun boylu olan: Pek fazla vaktimiz yok anacm, dedi. Bir saat izin koparp, hayr duan almak istemitik.
41

Kadn, tel iinde: yle ey olur mu? diye atld. Bir eyler yedirmeden, sizi brakr mym? Yal kadn, bu szleri az alkanlyla syleyivermi, fakat iin sonunu hi dnmemiti. Dier asker, saatine baktktan sonra: Peki anacm, dedi. kier yumurta krarsan yeriz. Esasnda delikanl, kadn yormamak iin byle sylemi, bahede de birka tavuk grd iin, ii en kolay ekilde halletmek istemiti. Onlarn son gnlerde sadece iki yumurta yaptklarn ve evde baka bir yiyecek kalmadn nereden bilirdi? Yal kadn mutfaa girdiinde, ay nce ehit den olunu hatrlad. O da arkadalarna benzemi olmal ki, yada pien yumurtadan ok holanrd. Gzel gnlerdi onlar, belki de bu yzden abuk gemiti. Evleri ve bteleri geni deildi ama gnlleri geniti. Misafiri drt gzle beklerlerdi. Gelenler, isterse yirmi kii olsun, en ufak bir sknt ekmezlerdi. Evden sanki bereket fkrdndan, btn herkes onlar zengin sanyordu. Yal kadn ie koyulduunda, ister istemez znt duyuyor ve gelen misafirlere, fakirliini
42

belli etmekten korkuyordu. yi ama ocuklar ikier yumurta istedikleri halde, birer yumurta grnce nasl dnrlerdi? Yal kadn, tevekklle boynunu bkt. Ve besmeleyle yumurtalar krdnda, nurlu yz sevin gzyalaryla sland. Her iki yumurta da ift sarl kmt.

43

OCUK

Yolda giderken, yrmeye alan bir ocuk fark ettim. Elindeki denekleri zorlukla kaldryor ve alt taraf pek tutmayan vcudu ile bir saa bir sola sallanyordu. Yzne baklrsa, on on drt yalarndan fazla deildi. Sanki bylenmi gibi onu izlerken, anden yere dt. Hemen yanna koarak kaldrmaya altm. Sessizce alyordu. nallah bir yerin acmamtr, dedim. Olur byle eyler sakn zlme. zlmyorum, dedi. Zaten ben pek zlmem. yi ama alyorsun, diye atldm.
44

Kolum acd, dedi. Onun iin her halde. Bakmak iin gmleini syrdm. Sa eli tam bileinden kesikti. Bu yzden bir denei, dierinden farkl ekilde yaplmt. Ayaa kalktnda: Gnde birka kez dmeye altm, dedi. Geen sene dtmde, elim araba altnda kalmt. Syleyecek sz bulmakta zorlanyordum. Teselli etmek iin: zlme! dedim. Daha kt eyler olabilirdi. Belki ilk defa yzme bakarak: zlmyorum, diye glmsedi. Zaten ben pek zlmem. Biraz nce ayn eyi tekrar etmitin, dedim. Neden byle syledin? Titreyen vcudunu, elinden geldii kadar dikletirirken: nk ben, Allaha inanyorum, dedi. Ona inanan kiiler, hi lmsz bir vcuda sahip olmayacak m? stelik de sapasalam bir vcuda. Bu sefer sustum, her nedense bir ey syleyemedim. Teekkr edip yanmdan ayrld. O kk kahramann arkasndan bakarken, Acaba hangimiz daha mutlu? diye dnyordum.
45

YARI

En son teknolojik bulularn sergilendii Robotlar Fuarn dolduran yzlerce kii, engebeli araziler iin gelitirilen insan eklindeki modellerin yarn izliyorlard. Her biri milyonlarca dolar kymetindeki robotlardan bazlar, nlerine konan engellere taklp devrilirlerken, bazlar da metal gvdelerine yerletirilen bilgisayarlar yardmyla ayakta kalmay beceriyorlar ve merakl seyirciler tarafndan byk bir hayranlkla alklanyorlard. Yarmann sonlarna gelindiinde, kalabalk arasndan syrlan bir ufaklk, robotlarn yart blgeye girdi ve tpk onlar gibi,
46

saa sola sallanarak yrmeye balad. Kk ocuun sevimli halleri, kendilerini ruhsuz makinelere kaptran seyircileri elendirip gldrmeye yetmiti. Kk ocuk, robotlarn amas iin sralanan engelleri birer ikier geti ve masalarnn stnde mucit yazan kiilerden birine sokularak: Bu robotlar byk iler baaryormu, dedi. Hem de ok deerliymiler, yle deil mi? Elbette, dedi adam. Bunlarn hibirisine paha biilemez. ocuk, tebessm edip: Ama ou devrildiler, diye atld. Oysa ben yklmadm. Masa bandakiler, bu szlerden hibir ey anlamadklarndan, ocuu brakp robotlara dndler. Kk ocuk oradan ayrlrken yine sallanyordu. Doduu gnden bu yana sakatt ama, artk zlmesine gerek kalmamt.

47

NASHAT

Son gnlerde mthi bir hastala tutulmutum: Nasihat ekme Hastal evremdeki insanlarn hl ve hareketlerinden konumalarna, hatta kyafetlerine kadar her eylerine bahane buluyor ve ektiim nutuklarla, onlara bir yn vermeye alyordum. Bir gn otobsteyken, anneleriyle oturan iki ocuk fark ettim. kisi de ayn yalarda olmalyd. Belki de ikizlerdi. Ellerinde okul antalar bulunuyordu. Birisi bana doru baktnda:
48

Merhaba, dedim. Herhalde okula gidiyorsunuz. Syle bakalm slmn art ka? ocuk, bu tepeden inme soru karsnda ne diyeceini bilememi ve yzme bir sre bakp annesine dnmt. Belli ki byle bir eyden haberi yoktu. Bu sefer dier ocua: Kardeine kolay bir soru sordum ama, ona cevap veremedi, diye laf attm. Peki sen, Peygamberimizin ismini biliyor musun? O da app kald. stelik de bu durumdan hi rahatsz deildi. Kardeiyle birlikte, ara sra bana bakp glyorlard. Yaptklar karsnda sbm bozulmutu. Bu sefer annelerine dnerek: ocuklar bo yetimiler, diye sylendim. En basit eyleri bile bilemiyorlar. Okula da gidiyorlar yle deil mi? Utancndan dolay, kadnn yanaklar kzarmt. Mahcup bir ifadeyle: Evet! dedi. ki yldr birlikte gidiyoruz. Sesimi ykselterek: Bu temel bilgileri, okulda vermeseler de siz vermeliydiniz! diye grledim. Bu lkenin gelecei onlara bal. Kadn, herhalde suunu anlam olmal ki,
49

susmay tercih etti. Ve birka durak sonra otobsten inerek, ocuklaryla birlikte byk bir binadan ieri girdi. Girdikleri kapnn stne gz attm. Sar ve Dilsizler Okulu yazyordu.

GNCEL BR KIYAFET

Orta yal bir hanm, bir giyim maazasna girmiti. Her reyonu birka kere gezdikten sonra, kendisiyle ilgilenen tezghtar kza dnp: Ben retim yesiyim, diye sze balad. ok modern bir kyafet istiyorum. Biraz dekolte olsa da sakncas yok. niversite ortamnda, zgrce giyinmekten ok holanyorum. Gen kz ona glmseyip: Sizi iyi tanyorum efendim, dedi. ok k giyindiinizi de biliyorum. Biraz nce baktnz siyah dpiyes, bence aradnz kyafettir. Fakat bu yln Fransz modas, onun stne bir earp gerektiriyor.
50 51

 Earp m? diye yzn ekitti kadn. Demek gncel ha! Ama bunu Franszlar sylemi ise, dedikleri elbette ki dorudur. Tezghtar kz, raftaki earplar kartrken: Biraz pahal olsa da en modern desenlerimiz bunlardr, dedi. Eminim ki size yakacaktr. Kadn, earplar inceledikten sonra: Hepsi de gzel ama sizin banzdakini beendim, dedi. Hatrlamakta biraz zorlansam da, geen gn ayn earba baka birinde daha rastlamtm. Gen kzn yanaklar kzarmt. Konumakta zorland belliydi. Yine de gayret edip: Grdnz bendim hocam, diye tebessm etti. Gece blmnde rencinizim. Kyafetimden dolay beni snftan dar atarken, bamda bu earp bulunuyordu.

KSEL BR HAK

Program yapmcs, televizyon mdrne telefon edip: st Kuruldan aradlar efendim, dedi. u anda oynattmz filmin mstehcen olduunu syleyip bizi uyaryorlar. Bir diyeceiniz var myd? st Kurulu brak yahu! diye kt mdr. Koltuuna kurularak o filmi seyret. Kiisel haklarmza karmasnlar. Program yapmcs, filmin ortasna doru tekrar telefon edip: Baz vakflardan aradlar efendim, dedi. Oynattmz filmin genlerin ahlkn bozduunu ve onlar kt yola ittiini belirtiyor53

52

lar. Bir diyeceiniz var myd? Mdr bey, bu sefer masay yumruklayarak: Bu bizim kiisel hakkmz! diye tekrarlad. Biraz modern olsun bu a d herifler! Benim de ocuum var. Hatta kzm u anda, bir erkek arkadayla seyrediyor bu filmi. Adam, filmin sonunda, bir kez daha mdre balanarak: Karakoldan aradlar efendim, dedi. Kznz, erkek arkada tarafndan tecavze uram. Bir diyeceiniz var myd?

KREM

Televizyon spikeri, kameraman eliinde geldii dev markette, canl rportajlar yapmaya balamt. merkezi yeni aldndan, ierisi son derece kalabalkt. Ekranda grnmeye can atanlar, aktrmadan birbirini iteleyip duruyor, buna ramen ne geemeyenler, ellerini sallamakla yetiniyordu. Yakkl spiker, evredeki hanmlar tepeden trnaa szdkten sonra, elindeki mikrofonu gen bir kza uzatp: Sayn bayan! diye sze balad. Cilt bakm konusunda tarafsz bir rportaj yapyoruz. Bu gzel cildinizi, hangi rnlere borlusunuz acaba?
54 55

Gen kz, hafife kzarp: u anda i aramakla megulm, dedi. Ksacas biraz madd sknt ekiyorum. Bu nedenle salatalk kabuu kullanyor, arada bir buhar banyosu yapyorum. Belki cildim bu yzden przsz oluyor. Spiker, bu cevaptan holanmamt. Kozmetik firmalarndan ald ykl bahi, bu tr cevaplar yznden tehlikeye girerdi. Anlalan biraz daha temkinli davranmal, ok makyajl birini semeliydi. evresini saran hanmlara bakarken, arad tipi bulmakta gecikmedi. Ve mikrofonu ona doru yaklatrarak: Ya siz hamfendi? dedi. Cildiniz ok bakml grnyor. Belli ki bir makyaj ustassnz Gen kadn, salarn geriye savurarak: Gznzden hibir ey kamyor vallahi, dedi. Ben pahal bir cilt bakm seti kullanyorum. Cildime dzenli ekilde bakar, sabah akam makyaj yapp nemlendiririm. Rportajn burasnda orta yal bir hanm sze kararak: Ben de genken yle yapmtm kzm, dedi. Ama bir sre sonra, cildim slak amarlar gibi aa sarkt. stelik de zmparadan farksz duruma geldi.
56

Yakkl spiker, canl yayn yaptna bin piman olmu, srtndan terlemeye balamt. Kadnn szlerini bountuya getirmek istiyordu ama, herkes byk bir dikkatle onlar dinliyordu. Delikanl, orta yal hanma dnp: Fakat efendim, dedi. Cildiniz hi fena grnmyor ki. Kadn, boynundaki izleri gsterirken: Siz, estetik ameliyat diye bir ey duymadnz her halde, dedi. Yzm makyaj yznden perian olunca, cildimi gerdirmek iin bak altna yattm. Hem de kere. Spiker, meslek hayatn tehlikeye sokan bu rportaj nasl bitireceini dnrken, torunuyla birlikte alveri yapan bir kadn fark etti. Yal kadnn simas, sanki krem srlm gibi parlyordu ve bambaka bir gzellie sahipti. Spiker, alt televizyona boy boy reklm veren kozmetik firmalarn daha fazla kzdrmaktan korktuu iin, ister istemez o tarafa ynelerek: Teyzeciim! diye tebessm etti. Eer izin verirseniz bir ey sormak isterim. Cilt bakm konusunda aratrma yapmak iin buraya geldik. Ve bu yanza ramen, cildinizin parlaklna hayran kaldk. Bize ve seyircilerimize ne
57

tr bir krem kullandnz syler misiniz? Yal kadn, ban ne eip: Ben yzme krem falan srmem evladm, dedi. Ama onu gnde be kez seccadeye srerim. Eer bir prlt falan seziyorsanz, secdenin nurundan baka bir ey deildir.

YARDIM

Eski bir arkadam, vakfmza gelerek: Baz renciler iin burs verdiinizi duydum, diye sze balad. Ben de her ay bir kiiye burs vermek istiyorum. Bu ilgisi bizi sevindirmiti. nk toplanan paralar yetersiz kalyordu. Arkadam devam edip: Burs verdiim rencinin beni bilmesini istemiyorum, dedi. Ben de onu bilmesem iyi olur. Bu hassas insan, burs verdii renciyi minnet altna sokmaktan ekiniyordu. Kendisine o konuda gvence verdiimde, cebinden bir zarf
58 59

dolusu para kartt. Ve masamn stne koyup teekkr etti. Arkadam gidince, odamn kaps birka kere vuruldu. Ve son derece rkek bir gen ieri girdi. Sararan yanaklar, konuurken yer yer kzaryordu. Onu hemen yanmdaki koltua oturtarak tanmaya altm. ok fakir bir ailenin tek ocuuydu, niversiteye yeni balamt ve ne yazk ki tahmin ettiim gibi, bbrek hastas idi. Bu yzden yardma ihtiya duyduunu, byk bir mahcubiyetle dile getirdi. Masamn stndeki zarf gstererek: Bursun biraz nce gelmiti, dedim. Hi merak etme! Her ayn banda paran hazrdr. Bursunun bu kadar abuk eline ulamas karsnda ok armt. Zarf byk bir sevinle aldktan sonra, teekkr ederek odadan kt. Sonraki gnler iinde kendisiyle uzun uzun sohbetlerde bulunduk. Okulundan memnundu, dersleri de ok iyi gidiyordu. Bizden ald parann yettiini sylyor, bu yzden de dualar ediyordu. Aradan aylar geti. Delikanl artk daha az uruyordu. Ayn fakltede okuyan renciler
60

vakfmza gelince, ondan haber almaya alyor, paray da onlarla yolluyorduk. Burs veren arkadam, o hayr yapmaktan mutluluk duyuyordu. Bir gn onunla camide karlanca: Seni grmem ok iyi oldu, dedi. Zaten camiden knca seni arayacaktm. lerim dn sabah birden bozuldu. Bu yzden de burs vermeye gcm kalmad. Bu szleri zerine ta iliklerime kadar rperdim. nanlmaz bir olay yayordum. Srtn svazlayp: O paray artk kesebilirsin, dedim. Biraz nce klnan cenaze namaz, burs verdiin renciye aitti. Artk ona sadece Fatihalar gnderebilirsin.

61

TERZ

Bir gn eve dnerken, yolumun hemen stnde dikkatimi eken bir dkkn grdm. Dkknn vitrinine, byke bir nar resmi izilmi; resmin alt ksmna da, o aacn dallarna benzeyen izgilerle 'TERZ yazlmt. Byle bir ey, bana pek normal gelmemiti. Daha sonra bu yoldan her geite, gzlerim vitrine takl kald. Anlalan benden baka merakl yoktu. Ya da dier insanlar, bu iin srrn oktan zmt. nar resmi kafama taklnca, ceketlik bir kuma alp terziye gittim. Altm yan zerinde gler yzl biriydi. Benimle konuurken gzlnn zerinden bakp duruyor, sohbetimiz arasnda raklara emir yadryordu.
62

Provalar srasnda samimi olduk. Bundan yararlanarak: Vitrindeki resmi ok merak ettim, dedim. Biraz tuhaf kamyor mu acaba? Tuhaf kam ha! diye yzn ekitti. Oysa bana hi yle gelmemiti. Anlalan can ok sklmt. Birka kere derin nefes aldktan sonra, kolumdan yakalayp: Gel! dedi. Tuhaf m deil mi kendi gzlerinle gr. Dkknn yer ald pasajn arkas, tarih bir konaa bakyordu. Ve bahenin tam ortasnda byk bir nar vard. Bana onu gsterip: Vitrine bu aac izmeye altm, dedi. Biraz dikkat edersen, neden yle yaptm gayet iyi anlarsn. nce aacn yal gvdesine, sonra ge ykselen dallarna bakp: Size verdii ilham anlayamadm, dedim. Terziliin bir aala ne ilgisi var? Onun yine damarna basm olmalydm ki, bir l havle ekerek: Grmyor musun? dedi. Aaca giydirilen o muhteem elbiseyi grmyor musun? Bu aacnki gibi, eri-br bir vcuda hangi
63

terzi kusursuz bir elbise dikebilir? Bana garip gelse bile iin srr en nihayet anlalmt. Yal adam, aac saran kabua dokunup: Elbisenin kuma da ite bu, dedi. Bak bakalm aacn zerinde herhangi bir bolluk ya da rahatszlk yapm m? Bu aacn terzisine hayran kalp da, vitrine bir nar resmi izmek hata m? Syleyecek bir sz bulamasam da meraktan kurtulmutum. Anlalan o da rahatlamt. Elini sevgiyle omzuma atp: Benim gzm biraz farkl her halde, dedi. htiyar gz tabi Ama btn gzler bence byle olmal. Perde inmeden nce, perdenin arkasndaki Sanatkr grmeli. Bu yzden de bakmay renmeli. Yal adamn diktii yeil ceketi, iki yldan bu yana giyiyorum. Omuzlar pekiyi oturmuyor ama, ikyetim yok. Ne de olsa bir insann elinden km.

TABEBEK

Kyl kadn, evlerinden bir ka kilometre tedeki tarlasna giderken, ehirleraras bir yolun kenarndan yrmek zorundayd. Bir ar kovan gibi, yirmi drt saat boyunca ileyen bu yol, iki yl kadar nce byk kzn alp gtrmt. Arkadan da ei vefat etmiti, o acya daha fazla dayanamayp. Ama hayat devam ediyordu tabi ki. Bir kz daha vard, onu dnyaya balayp ayakta tutan. imdi o kk kzyla yine ayn yolda yryorlard. Her zaman olduu gibi, tarlada ufak tefek iler vard. Kendisi apa yaparken kz meyve toplard, bir sincap evikliiyle kt aalardan.
65

64

Bir ara kz: Anne! diye seslendi. Ablam bizi neden brakp gitti? Patikann sa yannda bol glgeli bir itlembik aac vard. Kadn onun dibine otururken: Bir gece, ryasnda Cenneti grd, dedi. Ondan sonra hep oraya gitmek istedi. Cenneti grenler bu dnyay sevmezmi. Kk kz, biraz dnceliydi. Cennetin gzelliini duymutu ama, dnya da fena deildi dorusu. Hele hele bir tabebei varsa.... Ablamn tabebei vard, dedi. Ama benim yok. Esasnda kk kz, bebein de ablasyla birlikte gittiini, ta bebee verilecek paralar olmadn biliyordu. Tarlalarndan gelen be kuru, ancak boazlarna yetiyordu. Buna ramen bir bebekten vazgemek zordu. Kk kzn annesi, onu sevindirmeye kararlyd. Eer komu bahelerde ie giderse, bebek paras gnde kard. Fakat buna vakit bulamaz korkusuyla, kza mit vermekten korkuyordu. zerinde hi durmuyormu gibi: Hi belli olmaz! dedi. Belki ablan Cennetten bir bebek gnderir.
66

Kk kzn gzleri parldad. Ta bebein Cennetten gelmesi gerekmiyordu. Zaten gelse de, o kyde yaamaktan holanmazd. Bu yzden de eski bir bebee razyd. O mitle yollarna devam ederken, bir anda irkilip dikkat kesildi. Patikayla ana yolu birbirinden ayran ve brtlenlerle kaplanan allarn iine bir cisim dmt. Kk kz oraya yaklatnda, neredeyse kk dilini yutacakt. Ryasnda grdnden daha gzel bir tabebek kendisine bakyor, fakat her nedense srekli alyordu. Byk bir sevin iinde: Bunu ablam gnderdi! diye lk att. Hem de bir Cennet bebei gnderdi! Kadn, yoldan geen lks bir arabann arka penceresinden bir eyin frladn grmt ama, bunu sk sk atlan bir p poeti sanmt. Tabebein dmesi, her halde bir tesadf olamazd. Bu yzden de bebek kalabilirdi. Kz onu susturmaya urarken, kadnn gzleri yola evrildi. Biraz nceki araba, yolun en d ksmndan, geri geri gelmeye balamt. Anlalan den eyi fark etmilerdi. Kk kz da durumu anlamt. Deiik bir arabayd yava yava yaklaan. Rengi gller gibi kpkrmzyd. Drt bir yan l l par67

lyor; ssl tekerlekleri, sanki yerden bir kar stte duruyordu. Koyu renkli camlar, ierdeki kiileri gzlerden saklyordu. Yar ak durumdaki sa arka pencereden, uzun ve kurdeleli salar sarkyordu. Tabebek her halde ondan bakasnn deildi. Lks araba, yanlarna gelince durdu. eriden yansyan ve insan kendinden geiren bir mzik sesi, cam tamamen alnca daha da artt. Fakat arka koltukta oturan her kimse, yine de bir trl grnmyordu. Kk kz, bebeini son kez ptkten sonra, onu pencereden uzanan kk ellere verdi. Tekrar kucaklanan bebein alamas, bir dmeye basldnda durmu; bir baka dme ile, neeli glmelere dnmt. Pencere kapanrken, krmz araba yola koyuldu. Kyl kadn, yavrusuna bakmaktan korkuyordu. Zaten onun zlmesine dayanamaz, yzn gldrmeden glemezdi. Ona sarldnda, kz iini ekerek: Anne! dedi, usulca. Cenneti gren tabebekler bile, bu dnyay sevmiyorlar deil mi?

KAN DAVASI

Yattm yerden, onlar ldrmek iin planlar yapyordum. Herhalde en iyi yol, hi grnmeden yaklap arkadan vurmakt. steyenler bana nmert diyebilirdi. Fakat dmanlarm da bu yolu izliyordu. Akas, bir kan dvsyd bu. zellikle geceleri peime dyorlar ve geenlerde ldrdm kardelerinin intikamn almak iin frsat kolluyorlard. Kan dkmek elbette iyi bir ey deildi ama, bu durum artk zorunlu hle gelmiti. Zaten hibir pimanlk duymuyordum. nk onlara defalarca seslenerek: Gelin, anlama yapalm! demitim. Siz bana dokunmayn, ben de size. Bouna kan
69

68

dklmesin, rahat edelim. Teklifimi duymazlktan gelmiler, akamst yine saldrmlard. Acaba kck yavrularnn bile ok iyi silh kullanmalarna m gveniyorlard? Ya Rabbi! Onlarla nasl baa kacaktm? Acizliimi ok iyi anlyor ve toplu halde saldrmalar durumunda, bizi delik deik edeceklerini biliyordum. O gece yatmadan nce, her zaman yaptm gibi, kap ve pencereleri sk sk kapattm. Yatamn altn ve dolaplarn arkasn kontrol ettim. Kk olumuzu da, dmanlardan korumak niyetiyle, bizim odamzda yatryordum. Bu arada onu sk sk ikaz ederek: Tuvalete kalkarsan, kapy ak brakma! diye tekrarlyordum. O gece kbus gibi bir rya grrken, yataktan frlayp gzm atm. Odamzn kaps aralanm, holn penceresi de almt. Anlalan olum yine tuvaletteydi. Austos scaklar bastrnca, bir pencere amadan yapamazd. Fakat dmanlar buradan girmi olabilirdi. Babalara den grevi biliyordum. Hemen yataktan dorulup bu duruma el koydum. Ve kapya doru yanap atmda, o dmanlardan biriyle burun buruna geldim.
70

Bana doru byk bir hzla yaklayor ve sivri ulu silhn, bir an nce vcuduma saplamak istiyordu. Ondan nce davranp: Postu kolay kolay deldirmem dostum! dedim ve zerine atlayarak kuvvetle vurdum. Mthi bir vurutu bu, kendim de beenmitim. Gk bile diyemeden duvara yapm, kan iinde kalmt. Onu duvardan kazrken: Allahm! dedim. Bu sivrisinek denilen hayvanlar, bir de akll olsalard ne yapardk?

71

YLK

Adam, kapy anca bir grup polis grd. Meraklanarak: Hayrola? diye sordu. Bir olay m var? Polislerden birisi, yanlarnda bulunan genci gstererek: Bu hrsz yakaladk, diye karlk verdi. Biraz sktrnca, buraya da girdiini itiraf etti. Buyrun, girin! diye yana ekildi adam. Herhalde bir eyler soracaksnz. Hep birlikte ieriye getiler. Adam nce polislerin, daha sonra da hrszn elini skp: Gelmenize ok sevindim, diye sze balad. Bu genle tanmak iin can atyordum.
72

Bir baka polis: Her halde yanl anladnz, dedi. Bu gen bizlerden deil, geen sene evinize giren hrszdr. Adam, yerinden dorulup: Henz bunamadm memur bey, dedi. Gencin kim olduunu biliyorum. Ama ak sylemek gerekirse, ondan kesinlikle ikyeti deilim. Adamn bu szne, polislerle birlikte hrsz da armt. Adam ise ok huzurlu grnyordu. Misafirlerine lokum ikram ettikten sonra, tane tane konumaya devam ederek: Evim soyulmadan nce ok ge yatardm, dedi. Televizyon karsndan ayrlamazdm Soygun yapan eteleri grnce sinirlenir, cinayetler karsnda gzya dker, ona buna sylenerek gnaha girer, vaktimi bo eylerle geirirdim. Btn gnm ekran banda getiinden, namazm doru drst klamaz; ok istediim halde, kitap ya da Kuran okuyamazdm. Allahtan ki bu gen gelip beni kurtard. Polislerden biri dayanamayp sordu: Ne yapt ki bey amca? Adam, geri kalan lokumlar, kutusuyla birlikte hrsza ikram ederken: Daha ne yapsn ki? diye tebessm etti. Evime girdiinde, televizyonu alp gtrmt.
73

ANNE KUCAI

Bebeiyle birlikte modern bir kree gelen gen kadn, masasnn zerindeki ssl yazdan mdr olduu anlalan adama: ocuumu buraya vermek istiyorum, dedi. rendiime gre, en bilimsel bakm sizinki imi. Mdr bey: Doru sylemiler, diye kasld. Batan sona her eyimiz yledir. Gen kadn, bu szlere ok sevinmiti. Bebeini gsterip: Bilimsellik, gerekten de gzel ey, dedi. Bu haylaz uslandrr inallah. Mdr bey, annesinin kucanda kprdanan yavruya gz gezdirip:
74

Kz herhalde, deil mi? diye sordu. Ya da ancak iki civarnda. Evet! Evet! Tam stne bastnz, dedi kadn. Bugnlerde fazla ilgi bekliyor. Ben sosyal bir insanm. Bu yzden eve balanmak istemiyorum. Mdr, baz evraklar kartarak: Anlama belgesini, aylk dnemler hlinde imzalyoruz, dedi. creti pein vermeli, yazlan artlara uymalsnz. Bilimsel veriler byle gerektiriyor. Gen kadn, mdrn uzatt bir belgeyi incelerken: Bana gre para nemli deil, dedi. Hemen takdim ederim. Fakat en alt satr anlamadm. Adam, btn satrlar ezbere bildiinden: O madde ok nemlidir, diye tebessm etti. ocuu teslim ederken, kullanlm bir eyanz istiyoruz. Kazak ya da hrka gibi bir giysi Hayret valla! diye atld kadn. O da nereden kt? Mdr bey, byk bir ciddiyetle: Bilimsel bir aratrma efendim, dedi. Yorgan ya da battaniye yerine, bebekleri onlara saryoruz. Anne kuca gibi oluyor da.
75

BEBEK YALNIZLII

Ailenin ilk ve son bebeiydi. Bir yan doldurunca konumaya balam, kiraz rengi dudaklarnn arasndan, ilk nce "Anne!" szc kmt. Bebek, ayn bedenin bir paras olduunu bilemese de, annesini herkesten fazla sevdiini ve onsuz asla yapamayacan ok iyi anlyordu. Hele stn emip, o efkatli kollar arasnda uyumak ve ryasnda Cenneti grdkten sonra uyanp, yine onu baucunda bekliyor bulmak, ne doyulmaz bir eydi. Bebein mutluluu, fazla uzun srmedi. Annesi, onun masraflarn bahane ederek, babasnn birka ay nce ef seildii bankada
76

almaya balam ve erkeklere ta kartan yaman bir ikadn hline gelmiti. Artk yavrucak, sabahlar gzn aar amaz kendisini pcklere boan gl kokulu annesinin yerine, plstik kokulu bir sakz ineyen ve dad ad verilen, kara kuru bir kadnla karlamakta idi. Bu durumda yapabildii tek ey, avaz kt kadar barp alamakt. Fakat gzne daddan ok bir cad gibi grnen o kadnn kemikli parmaklaryla att ustalkl imdikler, onu doduuna bin piman ediyordu. Bebek, dadsnn bir aylk eitimi sonucunda alamamay renmi ve annesine kavuaca saate kadar televizyon banda oturmaya almt. Babas, nfus artn memleketin gelecei iin ok byk bir tehlike saydndan bebee souk davranr ve ara sra lf atmann dnda yz vermezdi. Bu yzden de yavrucak, annesinin dnn drt gzle bekler ve kucana bir an nce atlmak iin, akamst d kapnn yannda gezinirdi. Fakat annesi, gl kokusunu oktan kaybetmiti. Bebein midesini bulandran, ara sra ksrten, buram buram sigara duman kokard. stelik de gelir gelmez ie koyulur; dad o saatte evden ayrldndan, aceleyle yemek yaparak bulak
77

ykard. Bebek, gzlerini ondan hi ayrmazd, hasret gidermenin tela ile. Bu arada annesi, ona acel acele bir eyler yedirir, daha sonra da, kendi odalarndan kartp yan odaya koyduklar yatann stne brakrd. Bebek, bu durumda yine sabretmeye alr ve annesinin eskiden syledii o gzelim ninnileri mrldanarak uykuya dalard. Bebek iki yana bastnda, annesi ona ok istedii bir karde yerine, bir muhabbet kuu hediye etti. Bylelikle bebek yalnzlktan kurtulur ve yeni alnan arabann taksitleri iin, tatil gnleri de mesai yaparlard. Artk yavrucak, dads yerine kuuyla konuuyor ve: Anne bankaya gitti! diye syleniyordu. Muhabbet kuu, belki de sevdiklerine kavumak iin, gnn birinde pencereden uup gitti. Bebek o srada kuu grm olsa da, onu engelleyecek gc yoktu. Elleri ylece havada kalm, uzun bir aradan sonra gzleri ilk defa yala dolmutu. Pencereden dar baknrken: Ku da bankaya gitti! diye iini ekti. Ku da bankaya gitti!

SEVG

Kk kz, annesiyle birlikte arya kmt. Okullar gn nce aldndan, alnacak bir sr eyler vard. O srada yola yle bir baktnda, sanki bylenmi gibi yrmeyi brakt. Hzla geen arabalarn arasnda, bir adamla kz ocuu dikkatini ekmiti. kisi de bir bisikletin stndeydi. Arkadaki kz, kk kzla ayn yalarda olmalyd. Ve srtna da eski bir anta aslyd. Babasna sk sk sarlm vaziyette; souktan rengi deien yanaklarn, bir yasta koyar gibi, yine onun srtna dayamt. Adamn ara sra yana dnerek syledii szler, kk kz kkr kkr gldryordu.
79

78

Kaldrmda duran kz, bisikletin arkasndan bakp dururken, annesi bu hlini fark ederek: Evdeki bisikletler yetmedi her halde, diye sylendi. Ama eer beendiysen baban ondan da alr. Ben bisiklete deil, onun arkasndakine baktm, dedi kz. Babas onu gldrp duruyor. Kadn, bu szleri sanki hi duymamt. Kzn ssl apkasn biraz dzeltip: ocuklarn okula nasl gittiini, kendi gzlerinle grdn, diye kt. Bu kta kyamette, birou bisikletle, kimisi de yryerek yollara dklyor. Oysaki baban, iine giderken fedakrlk gsterip, seni mersedesiyle brakyor. Kzn gz hl bisikletteydi. Kadn, yine alayc bir tavrla: Babana syleyelim, seni de bir bisikletle gtrsn, dedi. Ne de gzel olur, yle deil mi? Kk kz, gzlerini annesinden karp: Bunu ok isterdim, diye karlk verdi. Belki de ylelikle babama sarlrdm.

CMR

Kk ocuk, btn arln koltuk deneklerine verip dinlenirken, deniz kenarndaki lks bir lokantann vitrinini seyrediyordu. Yer yer buulanan cameknn sol tarafnda, kymal yumurtadan patlcan kebabna, nohutlu pilavdan para etlere kadar belki yirmi eit yemek sergileniyor; sa taraftaki zel blmdeyse, ie geirilmi tavuklar dnyordu. ocuk, arka sokaklardan birinde otururdu ve kt mendil satarak geinirdi. Dar her kta, nnden geerdi bu lokantann. Buna ramen vitrine, bir kez bile alc gzle bakmamt. Ama bir haftadan beri hastayd.
81

80

zellikle son gnde midesine doru drst bir ey girmemi, ektii alk yznden tek hedefi karnn doyurmak olmutu. Kk ocuk, yemeklere bakp yutkunmaktayken, vitrinde yanklanan bir sesle irkildi. Son derece k ve iman bir adam, sigara almak iin kartt czdanndan bir banknot drm ve denize doru esen bir sert rzgr, paray ocua doru uurmaya balamt. Adam, nn bile grmesini engelleyen i gbei yznden koamad iin, bouk bouk barp duruyordu. Kk ocuk, parann geli ynn tahmin ettikten sonra, be yldan beri kulland koltuk deneklerinden birini ustalkla kaldrp, parann stne bastrverdi. Bir yz liralkt bu, daha nce sadece bir kere grd Zorlukla eilip paray aldnda, iman adam nefes nefese yannda belirdi ve hrltl bir sesle: O para benim! dedi. Bouna heveslenme! ocuk zaten o paray cebine indirmek niyetinde deildi. Bir teekkr onun iin yeterli olacakt. Paray adama doru uzatmak zereyken, aln verdii bir pikinlikle:
82

Bu parada benim de hakkm var! diye atld. Eer onu tutmasaydm denize uacakt. ocua bir tokat akp paray almak, iman adam iin hi zor deildi. Fakat birok merakl, onlar izliyordu. Mecburen alttan alp: Peki yle olsun! diye sylendi. Ne kadar istiyorsun? ocuk, eliyle vitrini gsterip: ki tavuk alacak kadar, dedi. Biri bana, biri de bana bakan komumuza. Adamn gzleri yerinden frlamt. Bir simit paras vermeyi dnrken, i byk miktarlara ulamt. Burnundan soluyarak: Son gnlerde tavuklar zamland! diye bard. Ama bir tane istersen gidip alrm. ocuk, ister istemez boyun bkt ve ksmetini beklemeye balad. iman adam ise rahatlamt. ocuun elinden kapt banknotu, czdanna itinayla koyduktan sonra, ar admlarla lokantaya yneldi. Ve byk bir saygyla koan garsonlardan birine: Dnden kalan tavuklardan birini paketleyip dardaki velede verin, dedi. Ama benim, bu lokantann sahibi olduumu sakn sylemeyin anlald m?
83

BAH

htiyar adam, delikanlnn cebine bir eyler brakrken: Allah senden raz olsun evldm! dedi. Beni, yeniden domu gibi sevindirdin. Delikanl, yapt iyiliin ne kadar makbule geeceini, daha iin bandayken ok iyi biliyordu. Sokan bir kesinde saa sola kouan, bu srada alayan bir ocuk fark etmi, kaybolduunu anlayp yardmna komutu. Kk ocuk, ancak be yandayd. Delikanl sorduu sorularla, onun geldii yolu kefettikten sonra, bir taksiye bindirip evine getirdi. Fakat ocuun evini bulduu zaman,
84

byk bir hayal krklna urad. Yol boyunca hayalnde canlandrd; geni bir bahe iinde yzme havuzu olan, aslan heykelleriyle ssl villnn yerinde, kulbeden bozma bir yap duruyordu. Kapy aan ihtiyar, ocuun dedesiydi. Torununu kucaklayp ptkten sonra, gzyalar iinde Allaha kretmi, daha sonra delikanlya sarlarak, cebine bir ka kuru brakmt. Delikanl, yapt sohbet srasnda, ocuun annesiyle babasnn byk depremde ldklerini renmi ve bu srada ihtiyarn bir ocuk gibi alamasndan yararlanarak, cebindeki bahii yoklamt. rili ufakl bir sr bozuk para, koskoca ceket cebinin kesinde kalmt. Evine ve kyafetine baklrsa, yal adam kesinlikle fakir biriydi. Fakat verdii bahile, en azndan taksi paras kmalyd. "Keyi dnme" midi bir anda yklrken, delikanlnn iinde bir eyler kprdad. Bu cimri ihtiyara, hayatnn dersini vermek istiyordu. Yal adamn yzne dik dik bakarken, cebindeki bozukluklar avulad ve ocuun ayaklar dibine frlatp: Git de kendine simit al ufaklk! dedi. Cimri deden bylelikle cmertlii rensin!
85

Kk ocuk paralar tek tek toplarken, delikanl bir anda sendeledi. ocuun avucunda, yedi-sekiz tane altn parldyordu.

AANIN YER

Arkadalarm: Bu blgeye bir a evi yapacaz, dediler. Bize nclk edersen yardm toplarz. Onlar kramadm ve ertesi sabah, ok zengin olduu iin aa denilen birini telefonla aradm. Yardm istediimi anlaynca: Gerekeni elbette ki yaparz, dedi. Gelirsen grrz. Byk bir mitle yanna gittim. Ve neler yapmak istediimizi anlattm. Beni dinledikten sonra cebinden bir kt para kartp:
86 87

 Buyur bakalm! dedi. Bizim de bu ie katkmz olsun. Uzatt paraya baktmda, arp kaldm. Ama ii pikinlie vurarak: En azndan yz katn tahmin etmitim, dedim. Malzeme fiyatlar o kadar ykseldi ki Yanndaki pencereden darya bakarken: imdilik bu kadar yeterli olsun, dedi. Belki daha sonra gerisi gelir. Turistik bir otel iin yer almam gerekiyor. Bu yzden de fazla almyorum. Ne kadar arazi lzm? diye sorunca: 2 yz dnm, dedi. Bu ii becerir de, istediim o arsalar kapatrsam, inaata milyonlar balarm. A evine eer ismimi verirseniz, o miktar daha da artrrm. Teekkr ettikten sonra el skp ayrldk ve ksa bir sre sonra da inaata baladk. Bu srada para sknts ektiimizden, ikide bir aay hatrlyor ve ald arazinin ka dnme ulatn izliyorduk. ay sonra kendisine telefon ettik. Broda yoktu. Ya da bize yle sylemilerdi. Bizimle konuan kii yardmcsyd. Durumu anlatrken: Aann yeri, ou gl kenarnda olmak
88

zere, yz yirmi dnme ulat, dedi. imdi sra, gln yanndaki ormanlk yerde... naatn kabasn tamamlaynca, tekrar aay aradk. Broda yoktu. Karmza yine yardmcs kmt. Haberleri verirken: Aann yeri, gl kenarnda ve am aalar arasnda olmak zere, yz seksen dnme ulat, dedi. in sonu geldi, biraz sabredin. Milyonlara kavumak midiyle, adama bir kez daha telefon edince: Aann yeri, bir servi aacnn altnda olmak zere 2 metrekareye indi, dedi. gn nce ld, duymadnz m?

89

AYNA

Adamn biri, ilk defa gittii ehrin tarih arsn geziyordu. Bu arada beendii bir dkkna girerek: Hatra eya almak istiyorum, dedi. Bunun iin bana bir tavsiyeniz var m? Dkknda oturan kii, yal biriydi. Adam tepeden trnaa kadar szp: Burann en mehur mal aynalardr, dedi. Ama onlar almaya g ister. Adam, hi dnmeden: Ben zengin biriyim! diye itiraz etti. Para nemli deil. Her ey parayla alnmaz, diye gld ihtiyar. En byk krallar bile alamad onlar.
90

Mterinin can ok sklmt. Buna ramen sakin bir ifadeyle: Alt taraf basit bir ayna, dedi. Fiyat ne kadar, onu syleyin. Dkkn sahibi: Seecein aynaya bal, dedi. Gnmzn aynalar ucuz saylr. Eskidike fiyatlar ykselir. Hele antika ise, inanlmaz miktarlara ular. Ama bedava istersen gelecein aynasn alman gerekir. Fakat o aynaya bakmak kolay deildir. Adamn kafas iyice karmt. Fakat merakndan atlamak zereydi. Aynalar bir an nce grmek istediinden, yal adamla birlikte alt kattaki zel blme indi. Dkkn sahibi, elindeki bastonu uzatarak: u grdn, gnmzn aynas dedi. erevesi gmtendir. Fiyatysa sadece altndr. Sz konusu ayna duvara aslyd. Mteri onu bakarak salarn tararken: Bunda hibir zellik gremedim, dedi. Evimde de bundan iki tane var. Yal adam, bir bakasn gstererek: Bir de buna bak, dedi. Bu ayna tam eyrek asr ncesine aittir ve erevesi bakrdan yaplmtr. Fiyatysa yz on kese altndr. Adam arp:
91

 Herhalde aka yaptnz, diye tebessm etti. Byle basit bir aynaya on altn bile fazla. Dkkn sahibi, kenardaki bir sedire bada kurarken: Sizi daha nce uyardm, dedi. sterseniz vazgeip geri dnn. Mteri i olsun diye, onun gsterdii aynaya baktnda, barmamak iin azn eliyle kapad. Aynadaki grnt, yirmi be yl nceki hline aitti. Oradaki gente ne beyaz salar vard, ne de yzn kuatan derin izgiler. Adam, biraz sonra iyice panikledi. nk bakt aynadan sevdikleri geiyordu sanki szlemi gibi. Dehet iinde: Aman Allahm! dedi. Bu geen kz kardeim deil miydi? Hem de henz kanser olmadan nce. Daha sonra teyzesiyle days da getiler, ona el sallayarak. kisi de eyrek asr nceki hlleriyle. Adam, aynann bandan uzaklarken, ihtiyar ona doru sokularak: Bu iten vazge, dedi. Zaten birok insan da yle yapt. Hayr! diye itiraz etti adam. Kardeimi o
92

kadar zledim ki. Daymla teyzemi de... Yal adam, onu krmak istemiyordu. Bastonunu baka bir aynaya doru uzatp: u grdn, bir antika aynadr, dedi. erevesi ahaptr. Deeriyse tam bin kese altndr. Adam, nce o aynaya yaklamak istemedi. Grecei eylerden korkuyordu. Fakat meraka kaplp ona baknca, kk bir ocuk gibi lk att. Tam karsnda, alt-yedi yalarnda bir ocuk duruyordu. Soluk yzl incecik, dileri yer yer dkk, salar iyice dalm bir ufaklk. Hi farknda olmadan: Bu benim ocukluum! diye bard. Cebimdeki sapan bile duruyor. Adam, bylenmi gibi dalp giderken, bir anda sendeledi. Gencecik hlleriyle, annesiyle babasn grmt o aynada. Daha sonra nur yzl dedesini Adam biraz sonra titremeye balad. Bu seferki grntler, daha nce grdklerinden ok farklyd ve sanki aynadan dar kyorlard. Annesi, sk sk yapt gibi, pverdi onu solgun yanaklarndan. Babas ise, her zamanki akac halleriyle, ensesine bir aplak att yavrusunun.
93

Adam, kaarcasna ayrld oradan. htiyarn sedirine yld alayarak. Yal adam, onu teselli etmeye alp: Gerek aynalar byledir evldm! dedi. Bu yzden de bakmak yrek ister onlara. Adam, oradan kamay dnyordu. Bir an nce yaad diyara dner, sevdii insanlarn ancak yarm asrda dindirdii hasretini, bir kez daha kllendirmeye alrd. Fakat dkkndan karken: Bedava aynalardan sz ettiniz, dedi. Onu da merak ettim. htiyar adam, hibir mterisini dkkndan kartmaya, ya da aynalarn ne gsterdiini syleme hakkna sahip deildi. Elinden gelen tek ey, gelen kiileri ikaz etmekti. Bu yzden de grevini yapmaya alarak: Bence o aynaya bakma evladm, dedi. Bu gn fazla yoruldun, belki kalbin dayanmaz. Mutlaka bakmalym! diye direndi adam. Grdm eylere artk altm. Yal adam, aresiz kabul etti. Ve tekrar iaret edip: te bu da gelecein aynas dedi. erevesi som altn olup bedavadr. Ama onu almaya, hatta bakmaya; birok insann gc yetmemitir.
94

Bu seferki ayna yere indirilmiti ve bir ucundan duvara dayalyd. Adam, biraz alayc bir tavrla: Gelecein aynas ha! diye burun kvrd. stelik de altndan ve bedava. Dkkn sahibi, yine sessiz kalmay tercih etti. Adam ise, kendinden ok emindi. Aynaya doru yanap karsna geince, ac bir lktan sonra oraca yld. Yal adam: Gelecein aynasnda ne greceini tahmin etmen ve ona gre hazrlanman gerekiyordu, dedi. Senin de gcn yetmedi demek ki. Dkkn sahibi, adamn cansz vcudunu kucaklarken, onun aynadaki grntsne bakt: Kuru bir iskelet grnyordu.

95

ADA

Gen balk teknesiyle denize ktnda, mthi bir frtna onu gnlerce srkleyip, kk bir adann yanna att. Adann bir ucunda, yirmi-otuz haneli bir ky vard. Dier usa tamamen kayalkt ve sadece bir palmiye gze arpyordu. Delikanl oraya baktnda, sanki bylenmi gibi kendinden geti. O gne kadar ryalarnda bile grmedii gzellikte bir gen kz, rzgrda savrulan kmr karas salarn, deniz kabuklarndan yaplan bir tala tuttururken, duygu ykl bir ark sylyordu. Balknn kulana hafif bir meltemle ulaan bu esrarl nameler, onu kza bir anda k ediverdi.
96

Delikanl, eer elinden gelse, teknesini o adaya yanatracak ve bir mr boyunca sefalet ekse bile, hayatn en azndan o kzn teneffs ettii havay soluyarak geirecekti. Ama yal annesi hasta olduundan, burada kalmas mmkn deildi. Bu yzden de kalbini o adada brakarak kyne dnd. Balk, birbirini kovalayan yllara ramen, gen kz bir trl unutamad. Annesi lmeden nce onun evlenmesini istiyordu. Zaten komular da bo durmazd. unun kz, bunun kz deyip gelirler, ballandra ballandra methederlerdi. Fakat delikanl onlar dinlemezdi. Grd kzlardan hibir tanesi, adadaki kzn yerini tutmuyordu. Gen balk en sonunda evlenmekten vazgeti. Annesinin vefatndan sonra yalnz kalsa da, bir sevdii vard ok uzaklarda. O hayalle oyalanp, ona kavuaca gn bekliyordu. mitsiz arzularla tam yirmi be yl geti. Balk, bu srede iini ilerletti ve biraz da borlanarak bir tekne satn ald. Tayfalarna gre, bu tekne okyanusu rahata aard. Dedikleri doruydu, teknesi ok salamd balknn. Bu yzden de gnlne, o kz bir kez daha grmek dt. Ve usuz bucaksz sulara doru ald. Yol boyunca ne denizin
97

uultusunu, ne de martlarn sesini duyuyordu. Gzlerini ufuktaki bir noktaya dikerek, gen kzdan duyduu arky sylyordu. Azndan kan nameler, ilk duyduu arkdan ok farkl olsa da, sevdiini hatrlatmas yeterliydi. Birka hafta sonra ada grndnde, adamn kalbi hzla arpmaya balad. Gzleri eskisi gibi keskin deildi. Eer adaya biraz daha yanarsa, arad palmiyeyi kolaylkla bulurdu. Gen kza orada grmt nk. Zaten civarda da baka bir aa yoktu. evresine baknrken gzleri parldad. Palmiye aac yerinde duruyordu ve iyice bymt, yirmi be yldr byyen sevgisi gibi. Orta yal balk, bir esintiyle nemlenen gzln silerken, ta iliklerine kadar rperdi. eyrek asr boyu ona hayal kurduran, tm ryalarnda yer alan sevgilisi, ayn aacn altnda o gzel arksn sylyordu. Adam tekrar gzln takp oraya bakt. Sevdii kz eskisinden daha gzeldi. Ve sadece salarnn rengi deierek, siyah renkten kestane rengine dnmt. Bunun dnda hibir fark grnmyordu. Balk, ok az bir ksmn hatrlad melodiyi kzla birlikte sylemeye alrken, onun
98

yanna giderek konumay dnd. Yreini kavuran ak anlatnca, kz da onu mutlaka sevecekti. Yapt plana gre kz alp adadan ayrlacak, eer gelmek istemezse kendisi kalacakt. Evet, evet, kz her halde adadan ayrlmazd. yi ama tayfalar ne olacakt? Zaten bu derin sularda nasl avlanr, teknesinin borlarn nasl derdi? Adam, bu dncelerle beyni uyuana kadar bouup durdu. En sonunda da, tayfalarn isteklerini bahane edip adadan uzaklat. Sonraki yllar, pe pee geen dalgalar gibi abucak geti. Balk bu arada iyice zenginleti ve babacan tavrlarla, herkesin gnln fethetmeyi baard. Fakat gnln fetheden o kz bir trl unutamad. Aynaya baktnda, her gn bir yenisini fark ettii derin izgiler bile, onu bu sevdadan vazgeiremiyordu. Adam yeni bir hayat zlediinde, balklktan vazgeip bir kenara ekildi. Zaten eski avlar oktan tkenmi ve yllar yl cierine ileyen poyraz, bir trl dinmek bilmeyen ksrn iyice krklemiti. Sonunda bir doktorun szn dinleyip, scak bir lkeye doru yolu koyuldu. Bu seyahat iin de, balk kokmayan bir turistik gemi seti. Yal balk, yanna fazlaca bir eya alma99

mt. Teknesinin satndan elde ettii para, onu krallar gibi yaatrd. Gemideki yolcularn ou gvertedeydi. Ama balk, odasndan kmak istemiyordu. Bir mr boyunca deniz grmt nk. Bulunduu kamarann yuvarlak penceresi, bu i iin kendisine bol bol yeterdi. Turistik gemi, gneli bir gnde bir yere demirledi. htiyar adam, penceresine yanap dar baktnda, hayretinden bir ocuk gibi lk att. Sanki on asrdan beri hasret duyduu ada, hemen yan banda duruyordu. nce uzak gzln, sonra yeni ald drbn deneyip, o palmiye aacn aramaya balad. Evet! Evet! Aa yerinde duruyordu. Ve aman Allahm! Altnda da dnya gzeli sevgilisi Adam, titrek elleriyle pencereyi anca, bahar kokulu bir esintiyle birlikte, yllardr mrldand arky duydu. Drbnyle sevgilisine baktnda, yrei sanki yerinden kacak gibi oldu. Altn sarsna dnen salarnn dnda, sevdiinde en ufak bir deime yoktu. Gemideki turistler, gruplar halinde adaya karlarken, yal adam da onlara katld. Duyduu heyecandan, ceketini bile alamamt. Gen kz grd yer, adann en sarp ve
100

kayalkl yeriydi. Nefes nefese o yana doru trmanp, palmiye aacnn yanna yanat. Artk zengin biri sayldndan, kz ikna edip yanndan ayrmazd. Gen kz, onu fark ederek arksn kesince, adam zorlukla konuup: Sizi tam yarm asr nce grdm, dedi. Ve yirmi be yl nce bir kere daha. Yine buradaydnz ve bu gzel arky sylyordunuz. Simsiyah salarnz, gitgide alp altn rengine dnm. Ama beni k eden gzelliiniz, en ufak bir ekilde bozulmam. Gen kz, aknln stnden atnca: Siyah sal kz ha! diye tebessm etti. Kendisi, kestane rengi salara sahip kzyla birlikte u tepenin zirvesinde yatyor. Ben onun torunuyum. Ve onun bana rettii arky sylyorum. Adam sanki yklacak gibi olsa da, son bir gayretle zirveye doru yneldi. Kr iekleriyle kapl iki mezarn biri, siyah sal sevgilisinin olmalyd. nk baucundaki kayann stnde, midyelerden yaplm bir ta duruyordu. Adann cam gibi parlak sularna demirleyen turistik gemi, yolcularn dnmesini pe pee sirenler alp ikaz ederken, yal adam bulunduu yere ylp kald.
101

Geminin gen kaptan, onun geri dnmediini renmiti. Adam aramak iin elindeki drbnyle adaya baknrken, bir palmiye aac dikkatini ekti. Ve elbette ki onun altndaki dnya gzeli. Grd kz, altn renkli salarn tararken, inanlmaz gzellikte bir ark sylyordu. Bu esrarl nameler, onu kza bir anda k ediverdi. Gen kaptan gnn birinde, elbette ki ilerini yoluna koyduunda, bu adaya mutlaka bir kez daha urayacak ve o gzel sevgilisini yanna alp, ebediyen mutlu yaayacakt.

KIRKTA BR

Kk bir balk kynde yaayanlar, birok balk gibi, denizi ok iyi tanyorlard. Gkyzne yle bir gz attklarnda, havann gn boyu nasl olacan, rzgrn durumunu ve ne ynden eseceini hemen kartrlard. Bir frtna tehlikesi sz konusuysa, tekneleri gvenli bir yere ektikten sonra, denizi stten gren genie bir barnaa snrlard. am ktklerinden yaplmt buras. Mis gibi reine koktuu iin, onlara deniz kokusunu aratmazd. Bu meknda sohbet edip ay ierlerken, bir yandan da sahili gzlerlerdi. nk kyn en yal balks, sanki onlara meydan okur gibi, frtna yaklatnda sandalna atlayp, ak denize doru ynelirdi.
103

102

Ky sakinleri, ihtiyarn bu iine pek akl erdiremez, bu konuda birok tahmin yrtrlerdi. Zira yal balk hi kimseyle konumaz, srlarn amaya yanamazd. Kimi kylye gre, ihtiyarck denizde lmek istiyordu. Ama bu ihtimal kuvvetli saylmazd. Yal adam dindar biri olduu iin, kendisini bile bile tehlikeye atmazd. Yksek dalarla evrilen koyun sonunda, byk balk gemileri dolard. Bereketli bir av blgesiydi buras. Bu yzden de kyller, ihtiyarn oraya gittiini syler, fakat neler yaptn bilemezlerdi. Yal balk, deniz patlaynca balk tutamazd tabi ki. Dalgalar insan boyuna ykseldiinde, ne sandal dururdu yerli yerinde, ne de alar. Olta bile atamazd o kargaada. Teknesinin her tahtas ayr ayr gcrdar, dip ksm da bir kar suyla kaplanrd. Drt bir yana savrulurdu kuru yapraklar gibi. Bu yzden ba dnse de sabretmeye alr, sonunda halsiz derek geri dnerdi. Zaten merak edilen konu buydu. Bir balk eer balk tutamyorsa, bu konuda en ufak bir ans bulunmuyorsa, stelik de ya seksene dayanmsa; frtnal bir denize yelken amas, intihardan baka bir ey deildi.
104

Yal adam, bir gn aniden hastaland. Arkadalar, onun kollarna girip evine gtrdler. Ve yllar yl merak ettikleri konuyu, bir kez daha kendisine sormay denediler. htiyarn gzleri, penceresinin dndan grnen denizdeydi. be balk teknesi geri dnyor, onlar da martlar izliyordu. Yal adam, gzlerini onlardan ayrmadan: Frtna yaklarken, kyda beklemem mmkn deildi, dedi. "Belki biri denize dmtr" diyerek, yzlerce kez denize almtm. Yannda bulunanlar, ihtiyarn szlerine anlam veremiyordu. Bir sahrada tek bir kumu aramak neyse, bu i de ondan farkl saylmazd. Yal adam, yatandan glkle dorularak: Elim ayam tutarken, byk bir gemide tayfaydm, dedi. Balk gemisiydi. Dev bir dalga beni gverteden kopartp, buz gibi dalgalarn iine frlatt. Balklar, merakla dinliyordu. Denize den birini o dalgada kurtarmak, herkesin bildii gibi adeta imknszd. Eer ksa, zaten adam donup giderdi. Yal adam, devam edip: Beni kurtaran da bir ihtiyard, dedi. Nerden kt, nasl yetiti bilmiyorum. K105

ck sandalnda bir yer ayrd bana, hayatn hie sayp tehlikeye atarak. Her ey belli olmutu. Hasta adam anlalan ona zenmi, birini kurtarmak iin bouna beklemiti. Hem de yllarca. Her balk byle bir lgnlk yaparsa, bu i felaketle bitebilirdi. erde bulunanlar, yal adama itiraz ederek: yi ama, dediler. Bu krk ylda bir olur, belki de olmaz. Bunu ben de biliyorum, dedi balk. Tam krk yldan bu yana, gece gndz dua ettim o ihtiyara. Hl da ediyorum. Krkta bir ihtimal dk saylsa bile, mr boyunca srecek bir dua almak iin, krk frtnaya katlanmak fazla bir ey deil ki!

KISMET

Orta yal bir adam, son model arabasn kyya ekmi ve byk bir keyifle balk avna balamt. Polyester kamyla frlatt oltas en az yz metre uzaa uup giderken, yanndaki portatif iskemleye kuruluyor, makaray evirirken dinleniyordu. Dediklerine gre, inakoplar byyp lfere dnm, kak oltalarna i dmt. Fakat kendisine Ksmetli denilse de, o gn tek bir balk bile tutamamt. Biraz sonra yanna, gen bir balk geldi. stndeki giysilere baklacak olursa, hali vakti pekiyi saylmazd. Elinde de naylon bir poet tayordu. Biraz sonra onu ap oltasn kartt.
107

106

Uzunca bir misina bir strafor parasna sarlm; bir yumak haline getirilmiti. En ucunda da bir kak oltas vard, sanki yemek kandan yaplm gibi. Orta yal adam o oltay grnce, elinde olmadan tebessm etti. Bu oltay elle atmak deta imknszd. Makaral olta bu ite artt ama, gen balk ona bile sahip deildi. Delikanl oltasn itinayla zerek, rhtm betonunun stne serdi. Daha sonra elle savurup denize frlatt. Zengin adam, arkadan seyrederken, onda an bir heyecan fark etti. Anlalan kendisine bir elence bulmutu. Herhalde gen balk, oltasn bir yerlere taktrm, ya da bir asker postal yakalamt. Fakat biraz sonra iler deiti. Bir kiloluk bir lfer, gen adamn oltasnn ucunda duruyordu. Delikanl besmeleyle kartt bal temiz bir poete koyduktan hemen sonra, ikinci bal da yakalad. Zengin adam, hi byle bir ey grmemiti. Tesadf denilen ey, bu olmalyd. Oltasn bouna sallayp dururken, gen adam nc lferi tuttu. Orta yal adamn sabr tkenmiti. Ksmetli balknn yanna yanap:
108

Olacak ey deil vallahi, dedi. Byle bir oltayla balk tutmak imknsz Bu iin srrn syler misiniz? bal yeterli grdnden, gen adam oltasn toplamt. Dier balkya veda ederken: Bu iin srr, beni drt gzle bekleyen ocuklarmdr, dedi. Birka gndr karnlar tam doymad da.

109

TOKAT

Tecrbeli retmen, dersini bitirip snftan ayrlrken, rencilerden birinin dierine elme takp drdn grd. Den ocuk en sevdii rencisiydi ve can yand iin alyordu. retmen onu yerden kaldrdktan sonra, stn ban silip eve gnderdi. Ve br ocuu kolundan yakalayarak, tamamen boalan snfa soktu. Kendisi yirmi yldr, ayn ky okulunda hizmet vermi, o kyden bir kz alm; byk ehirlere gitme ans olduu halde ky terk etmemiti. Bu yzden renciler, onun z evltlar saylrd. Kendi ocuklar gibi, onlarn da haylazlna dayanamaz, bir hata grd
110

zaman sabredemezdi. elme takan ocua sylendikten sonra, suratna sert bir tokat patlatt. Ufakln vcudu, bu tokadn iddetinden yaprak gibi savrulmu, yeni kan dilerinden fkran kanlar, retmenin stne sramt. Yaptklarndan sonra, retmen pimanlk duymaya balamt. nk ocuk henz birinci snftayd. stelik de ok elimsiz bir hli vard. Ama her eye ramen, bu tr haylazlara fazla yz verilmezdi. retmen tam snftan ayrlrken, rencisi elini cebine daldrd. Bu ite mutlaka bir terslik olmalyd. En yakn arkadan dren bir yaramaz, kendisine bir akyla saldrabilir, hatta daha da ileri gidebilirdi. Ona kar korunmaya hazrlanrken, kk ocuk cebinden bir mendil kartp: Ceketiniz kanland retmenim, dedi. Sileyim isterseniz.

111

DAVULCU

Scak bir bahar gnnde yazlk eve gitmitim. Bahemizde yaplacak bir sr iim vard. nk aradan koskoca bir k gemiti. Her yana dalan yapraklar temizleyecek, diz boyunu geen imleri biecektim. Frtnalarda krlan birka tane dal da kesmeliydim. Nitekim yle yaptm. Gn boyunca altm yetmezmi gibi, bir de bozulan arabamla uramtm. Ar yorgunluktan sanki on ya birden ihtiyarlam, ya da ok feci bir dayak yemi gibiydim. Bu yzden de o gece erken yattm. Uyumak zereyken, uzaklardan gelen bir ses duyup irkildim. Bu ses davul sesine andrsa da, buna pek ihtimal veremiyordum.
112

Merak edip bam yastktan kaldrdm. Ses bir anda kesildi. Kulak verdim, ortalkta t bile yoktu. Tekrar yattm, davul sesi yine balad. Biraz sonra olup bitenleri anladm. stne yattm iin kalbimin sesini iitiyordum. Hibir hareket yapmadan dinlemeye koyuldum. Daha nce hi fark etmediim ses, gsmdeki ufak bir hareketten sonra kulaklarma yansyor, onu da bir bakas izliyordu. Biraz sonra korkuyla yerimden frladm. Ar yorgunluktan, kmldamaya bile g bulamyordum. Bu durumda kalbim her an durabilirdi. nk onun almas iin de, bir g gerekiyordu. Tekrar yatarken: Bu kadar sersemlik yeter! diye sylendim. Btn organlar gibi, kalbini de sen altryor olsaydn, kesinlikle uyumaman gerekecekti. nk kalbin uykuya daldnda, konta kapatlan bir araba gibi aniden duracakt. Rahatlamtm. nk beni benden daha iyi tanyan, uykuda olsam bile ihtiyalarm eksiksiz karlayan, her eye gc yeten bir Rabbimiz vard. Yepyeni arabam bile bozulmasna ramen, kalbim elli senedir, bir dakika bile dinlenmeden alyordu. stelik ne bak113

m, ne grlts, ne de evreyi kirletme sorunu vard. O srada sama yattmdan, o sesleri artk iitmiyordum. Buna ramen yine de: al davulcu al! dedim. Rabbimizin kudretini her yere duyur! Ay ve gnei idare eden Kudret, senin kk kalbini de idare eder.

ZYARET

Bir haftadr hastanede yattn duyunca, fazla umursamadan: Gemi olsun! demitim. yileir inallah. ok kk yalardan beri onunla arkadatm. Fakat duyduum habere zlmemitim. Zaten son yllarda ona sinir oluyor; yolda karlatmda bam baka tarafa eviriyordum. Bu konuda haksz da saylmazdm. nk birok ynleriyle benden farklyd. Benim okuduklarmdan farkl eyler okuyor, farkl kiilerle sohbette bulunuyor, farkl bir siyas gr tayordu.
114 115

Bir hafta kadar sonra, hastal artt dediklerinde: Bu arada herkes hasta, diye sylendim. Hem biraz yatarsa akl bana gelir. Hastane denilince, lise alarnda geirdiim apandisit ameliyatn hatrlamtm. ektiim acya ramen ziyaretime gelenlerin okluundan ve bir bebek gibi ilgi grmekten nasl da holanmtm. Peki ya, imdi hastanede yatan arkadamn da beni ziyaret ettiini ne abuk unutmutum? Baucumda saatlerce bekleyen, bana fkralar anlatp gldrmeye alan o deil miydi? Ya hastaneden knca? Eksik kalan derslerimi telafi etmek iin, gnler boyu bana yardm etmemi miydi? Hatralar gzmn nnden geerken, bana ocukluumu tekrar yaatyordu. Ve o gzel gnler, imdi hastanede neden yattn bilmediim o arkadamla dopdolu idi. Yarabbi! Bizlere ne olmutu? Neden dman kesilmitik birbirimize? Yoksa ikimiz de tm Mslmanlar gibi, ayn Allaha ve Peygambere inanmyor muyduk?
116

Dilimiz, bayramz, kblemiz ve duamz bir deil miydi? Ayn kin ve nefreti, gerek dmanlara kar neden duyamyorduk? Sorular pe pee sralarken, yaptm hatay ok iyi anlyordum. En nihayet kararm vermitim: lk nce Allahtan af dileyecek, daha sonra onu ziyaret edecektim. Bu arada belki bana yaptn yaparak birka tane fkra anlatmaya alr; o krk kalbini tamir edemesem de, en azndan yzn gldrrdm. stelik bir hafta sonra bayram geleceinden, bu ziyaretim iin, bir bahane bulmakta zorlanmazdm. ... Arkadamla barmak iin neden yllarca beklediimi ve sonunda neden bir hafta geciktiimi hl bilemiyorum. Fakat o bayramdan beri kendisini her frsatta ziyarete gidiyor ve beni baladn mit ederek, kabri banda Kuran okuyorum.

117

INAR

nar aac, stndeki kumrularla sohbet ederken: Ben, Fatihi ve onun mbarek askerlerini grdm, diyordu. Belki de bu yzden zorlanyorum. Aaca zor gelen ey, birka asrdan beri kucaklayp barna bast tarih kkn kalagz arasnda yktrlp, yerine ikili bir gazinonun yaplm olmasyd. Dantel gibi ilenen o ahap mimar, dev gibi kepelerle yok edilmi, onun yerini alacak ruhsuz beton ktlesinin temeli alrken, narn ana kkleri paralanmt. Yal aa, buna ramen ayakta duracan tahmin ediyor ve eski hatralaryla kuvvet
118

bulmak iin aba gsteriyordu. O zamanlar kalem gibi ince olan dallar, stanbulun yedi tepesini aarak semaya ykselen mehter nameleriyle serpilmi ve burlara trmanan yiitlerin pazular gibi sertlemiti. Yal aa, geceleri o marlar mrldanmaya alyor, fakat btn gn boyunca serseme dnyordu. Gazinodan ykselen ve deta hi kesilmeyen grltl mzikler, evre camilerden gelen ezan sesini de bastryordu. Oysa nar aac o ezan sesleriyle rperirdi, drt bir yana sallanrd, sanki bir rzgra yakalanmasna. Fakat onun en byk sknts, hemen dibine alan fosseptik ukuruydu. Lokantaya ait bir ukurdu bu. Mutfakta ykanan iki bardaklarndan szlen alkoll sular, narn o yaral kklerini sanki kezzap dkm gibi kavuruyordu. Yal aa bu acyla kvrand zamanlar yine eskiye dner ve kkn son sahibini hatrlard. Doduu gnden beri ayn kkte oturan ve bir Osmanl paasnn torunu olan adam, en yakndaki camiye gitmeden nce, ilemeli bir bakr ibrikle gelerek, narn hemen dibinde abdest alrd. nar aac, bu okunmu sularn kklerine kuvvet verdiine inanr ve namaz vakitlerini drt gzle beklerdi. ...
119

Hatralar, nar aacna yetmedi. zerinde yuvalanan son kumrularn da o evreyi terk etmesinden sonra, kbleye doru yatarak devrildi. Bu haber verilirken: Dn gece yklan tarih nar, mehur gazinoyu ezerek yerle bir etti deniyordu. Herkesin bildii gibi, bu aa Fatih devrinden kalmayd.

ANTKACI

Delikanl, antikadan iyi anlard. Yal bir antikacnn yannda yetimiti. Anadoluyu adm adm dolayor ve yok pahasna satn ald kymetli eyalarla yolunu buluyordu. K kyamet demeden yapt seyahatlerde, bana gelmeyen ey kalmam gibiydi. Fakat bu seferki olay son derece ciddiydi. Arabas da banda kara saplandnda, snacak bir yer aramaya koyulmu; youn tipi altnda donmak zereyken, bir ihtiyar tarafndan fark edilmiti. htiyar adam, seksenine merdiven dayam olsa da, gl biriydi. Karlarn zerine boylu boyunca serilen delikanly, usta pehlivanlar
120 121

gibi bir hamlede kucaklayp yerden kaldrd. Ve bir kolunu beline dolayarak, onun btn arln ald. Bu tr olaylara alkt ihtiyar, daha nce de birok insan kurtarmt. Gen adamm yzndeki karlar temizlerken: Bir haftadan beri hastaydm, dedi. Odun kesmek iin bugn dar ktm. Meer seni bulmak iin iyilemiim. Delikanl, perian durumdayd. Tm vcudu uyumu, adm atacak hli kalmamt. Diz boyunu geen karla bouurlarken, ara sra tuhaf hayaller gryordu. Darda mthi bir frtna patlarken, kk bir kulbe onlar kucaklad. Yal adamn tek varlyd buras. Eli aya tutarken, am ktklerinden yapmt onu. Yarm asr gemiti zerinden, ama yine ayaktayd ihtiyar gibi. Kulbeye girince, delikanl tekrar hayal grdn zannetti. Gn boyunca tipiden etkilenen, bu yzden de kapanmak zere olan gzleri, bir anda fal ta gibi alverdi. Kedeki kuzinenin hemen yan banda, inanlmaz gzellikte eyalar vard. Topu topu -be tane iskemlecikti ama, grd en gzel antikalard. Yar donmu vcudu bir anda snm;
122

buzlar bir trl zlmeyen surat, alev alev yanmaya balamt. erisi ok souk olduundan, yal adam onu hemen yatrmak istiyordu. Tanr misafirine birka lokma yedirip, sedirin stne bir yatak hazrlarken: Biliyorsun odun kesmek nasip olmad, dedi. Kar da fena bastrd. Belki birka gn daha kesemeyiz. Ama bu yorganlar seni stacaktr. Kulbede kk bir oda daha vard. Ve yal adam orada yatyordu. Yllar nce vefat eden eiyle paylatklar yatakta. htiyar kendi odasna ekilirken, delikanl yorganlarn arasna gmld. stndekiler, esasnda yorgan deil battaniyeydi. Ve hemen stmasna baklrsa, mutlaka tiftikten rlmlerdi Delikanl, dayak yemi gibi yorgundu, her yeri aryordu. Fakat uykusu kam, keyi dnme merak iyice depremiti. Bu arada ban kaldrp dar bakt. Pencerenin d ksm, yarya kadar karla kaplanmt ve her yerden kurt ulumalar geliyordu. Delikanl, yatt yerde kvranp dururken, bir yandan da planlar yapyordu. Buralarda fazla kalmak aklllk deildi. Frtna ve tipi
123

biter bitmez ayrlr, minibsne atlayp geri dnerdi. Ama eli bo dnmekten hi holanmazd. Hele hele byle antikalar dururken Biraz sonra plan netlemiti: Yanndan ayrlrken, ihtiyar kandrmann bir yolunu bulmal, ksacas bir senaryo uydurmalyd. Mesel, hayatn kurtarmasna karlk, ihtiyara en ucuzundan birka koltuk satn alr, ok eskidikleri ya da kulbede ok yer tuttuklar bahanesiyle darya kartt antikalar, minibsn arkasna atverirdi. Hatta onlar kaparak kamas da mmknd. Beli bkk ihtiyar, elbette ki onun peinden koamazd. Gen antikac, deiik senaryolarla dalp dalp gidiyor ve rzgrn sesiyle uyand zamanlar, yine kald yerden devam ediyordu. Bu arada ihtiyar namaz klarken grm, daha sonra onun dar ktn ve bir eyler yaptn fark etmiti. Ondan sonra yine uyumu olmalyd. Gzn atnda, kar ve frtna hla devam ediyordu. Buna ramen kulbe scackt. Yal adamsa, grl grl yanan kuzinenin stnde, birka tencere yemek yapmakla meguld. Delikanl yataktan dorulunca, nereyse ocuk gibi baracakt.
124

Kendisini hayran brakan iskemleler, o harika antikalar ortada yoktu. htiyar kurt, herhalde niyetini sezmi, belki uykudaki konumasn duyup, onlar gvenli bir yere kaldrmt. Yine de sakin grnmeye alarak: liim kemiim snm, dedi. orbanz da gzel koktu dorusu. Ama iskemleler neden yerinde deil? Yal adam son derece huzurlu idi. Yz de bir ayna gibi parldyordu. Bir keye yd iskemle paralarndan birini daha kuzineye atarken: skemle dediin ey, dnya mal be evldm, diye tebessm etti. Biz tanr misafirini tr myz?

125

YILDIZ POSTASI

Hasta adam, doktor doktor dolam, belki bir eczane dolusu ila imi, buna ramen ifa bulamamt. Hastal daha da arttnda, baka areler aramak zorunda kald. Bu arada yaknlar devreye girmi, kimi ifal otlar, kimi doal gdalar, kimisi de birka mbarek zat nermiti. Evliya diyorlard onlar iin, dualar ilalardan ok daha etkiliydi. Adamn arlar dayanlmaz bir noktaya gelince, ister istemez bu yolu denedi. Elinde birka tane adres vard. Bu iten pek mitli olmasa da, o mbarek zatlara bavuracak, bu arada dostlaryla vedalaacak; daha sonra evine kapanarak bu dnyadan sessizce ekip gidecekti.
126

Adam sokaa knca, simit satan kk bir ocua rastlad. Yedi-sekiz yalarndaki bu ufaklk, bir deri bir kemik grnyordu. Ara sra ksrmesi de cabasyd. Adam, cebinden bir on lira kartarak: Simitlerin taze herhalde, dedi. Kokusunu duyunca hemen geldim. Kk ocuk, scak bir tebessmle: Biraz nce gelmilerdi, diye atld. Henz scaklar. Adam, parann stn simitiye brakt. Zaten artk kendisine para lazm deildi. Tam geriye dnerken, gz simitinin ti-ortuna takld. Onun gs ksmnda, kocaman bir "E" harfi yazyordu ve bu harf kesinlikle evliyann E siydi. Kim bilir belki de yle gelmiti kendisine. Adam, ocuun yzne tekrar baknca, ii bir anda scack duygularla kapland. Dostlarnn nerdii o mbarek kiiyi, birka adm tesinde buluvermiti. Zaten btn ocuklar gnahsz olduundan, elbette ki hepsi evliya saylrd. Adam, ocuun kulana eilerek: Birka yldan beri hastaym, dedi. yilemem iin bana dua eder misin? ocuk, bu teklif karsnda armt.
127

Biraz kekeleyerek: Ben de sk sk hastalanrm, dedi. Ama dedem, Allaha inananlarn lnce yldzlara utuunu ve oralarda dolap Cenneti seyrettiini sylerdi. Bu yzden hi korkmam hastalklardan. Adam, her nedense bir anda ferahlad. ocua bir pck kondururken: Deden ok hakl, dedi. Ama ben, yine de dua istiyorum senden. Duasnn kymetini fark ettiinden, kk ocuk biraz nazlanyordu. Kar kaldrmdan geen baloncuyu gsterip: Size dua edeceim, diye karlk verdi. Ama eer hastalktan kurtulursanz, on tane balon isterim, tamam m? Adam, tebessm edip ban sallad. Fakat simiti ocuk, syledii szlerden pimanlk duymutu. Kck bir duaya, byk bir hazine istemek doru muydu? Yanaklar bir anda kzarrken: Uan balon almanza gerek yok, dedi. Normalinden on tane istemitim. Adam, elini uzatp ocukla tokalat. Anlama salannca, sra iin ayrntlarna gelmiti. Hastalktan kurtulursa ocukla buluacak, balonlar kendi eliyle verecekti. Buluma tari128

hiyse, Ramazan Bayramnn ilk gnyd. Zaten btn simitiler o gn iple eker, Ramazan boyunca simit zlemi duyanlara, bayram namazndan sonra dzinelerle simit satarlard. Bu arada b plan da izilmiti. Bir aksilik kar da adam gelemezse, balonlar ocua postalanacak, ya da baka bir ekilde yollanacakt. Ramazan geldiinde, adamn hastalndan eser bile kalmad. Sanki yeniden domu, belki yirmi ya birden genlemiti. Bayramn ilk gnnde, ocuu ilk grd yere gitti. Cami zaten biraz tesineydi. Namazdan kar kmaz kk ocuu bularak onu kucaklayacak; nce bayramln, daha sonra balonlarn verecekti. Bayram namaz bitince avluya kt. Binlerce insan, yan yana sralanan simitilere doru ynelmiti. Adam, kk ocuu bulamad. Dier simitiler de, her nedense onu tanmyordu. Caminin avlusunda, tespih satan ufak bir dkkn vard. Adam oraya urayp kk ocuu sordu. Dkkn sahibi, en az yetmi yanda bir ihtiyarckt. Kk bir ocuk gibi alayarak:
129

 O yavrunun cierleri hastayd, dedi. Geen hafta anden lverdi. Adam, sanki beyninden vurulmutu. Ayakta duramayp, oradaki bir iskemleye kt. Kim bilir belki de bir kbus gryordu. Kendisine gelince, ihtiyara pe pee sorular yneltti. Ne yazk ki duyduklar yanl deildi. nce hzl admlarla, daha sonra da koarak oradan ayrlrken aniden durdu. Bir baloncu kmt karsna. Cebinden bir tomar para kartp: On tane balon istiyorum, dedi. abuk ol! Gecikmeden ulamal yerine. Mavisiyle yeiliyle krmzsyla, baloncu on tane seip uzatt. Adam, onlarn hepsini bir araya toplad ve iplerini birbirine dmledikten sonra, besmeleyle gkyzne doru brakt. Baloncu bu ie bir anlam verememi, evredeki ocuklar kadar armt. Sonunda merakn yenemeyip: Yaptnz eyi ok merak ettim, dedi. Neden braktnz onlar yle? Adam o balonlar, buulu gzlerle takip ederken: Onlar bekleyen biri var, dedi. Hem de evliya biri. Balonlar adresine postaladm sadece.
130

EFKAT

Baz arkadalarm, bldrcn avna armlard. Esasnda bu iten anlamazdm. Yazlmz tenha bir yerde olduundan, her ihtimale kar bir ifte edinmi, fakat ona yllar boyu elimi srmemitim. Eer onlarla birlikte ava gidersem, hem silah deneme frsat bulacak, hem de gnllerini alacaktm. Ksacas, tekliflerini kabul ettim. Bu yzden de o gece erken yattm. Ryamda bldrcn avyla urarken, bir alama sesiyle yataktan frladm. yandaki olum, ateler iinde kvranyordu. Eim kan-ter iinde:
131

 Her halde kzamk olmal, dedi. Komumuzun ocuundan gemitir. Harika bir zamanlama! diye sylendim. Krk ylda bir ava kacak oldum. Eim boynunu bkp: stersen gitme! dedi. stelik yarn pazar, her yer kapal. Pazar mazar anlamam! diye direttim. Sz verdim gideceim. yle de yaptm. Ve sabah vakti arkadalarla buluarak, av yerine doru hareket ettim. Gittiimiz yer, harika bir gln kenar idi ve drt bir yandan ku sesleri ykseliyordu. Biraz sonra herkes saa sola dald. Av kpekleri de yanlarndayd. Benim acemiliimden korktuklarndan, ortalkta tek bana brakmlard. Tam saat tek bana dolap durdum. Hibir ey vuramam, bu arada yorgunluktan halsiz dmtm. Dnmeyi dnrken, allarn zerinde bir ku fark ettim. Beklediim bldrcn bulmutum. Ona dikkatle yaklap iki fiei pe pee patlattm. Vuramamtm. Ku, tfeimin ormanda yanklanan sesini hi duymam gibiydi. Havada birka tur atktan sonra, biraz nce kalkt yere kondu.
132

Tfeimi doldururken gz gze geldik. Heykel gibi hareketsiz duruyor, sanki benimle alay ediyordu. Tekrar nian alp tetie bastm. Tyleri drt bir tarafa dald. Bir kahraman edasyla yanna gittim. Vcudu paralanm, yenecek bir taraf kalmamt. Herhalde ok yakn yerden ate etmitim. Onu bir hendek iine atarken: Bana meydan okumann cezas budur! dedim. stelik de bir ie yaramadn. Tam o srada, bir takm sesler duyarak kulak kesildim. Civciv seslerine benziyorlard. O tarafa doru gidip dallar araladm. Otlardan rlm kk bir yuvann iinde, tyleri henz kabaran yavrular duruyordu. Ve cyak cyak bararak sanki bana lnet ediyorlard. Tfeimi bir kenara atarken: Aman Allahm! dedim. Neler yaptm ben? Grdm yuva, o kuun dnp dolap konduu yerdi. O kk kalbindeki efkat yznden, lm gze alp, yavrularnn yanndan ayrlmamt. Yuvadaki yavrulara bir daha baktm. Evde, ateler iinde terk ettiim yavrum gibi titriyorlard.
133

AZAT

Kk ocuk, bahelerindeki erik aacna konan tombalaka bir kuu grdnde, gzlerini ondan ayramad. Genellikle sereleri bildii iin, kularn hepsini renksiz sanrd. Oysa aataki ku, rengrenk kanatlaryla sanki Cennetten gelmi, bu yzden de akln bandan almt. Ufaklk, o kuu ele geirmek istedi. Eer bir kafes bulursa onu iine koyar, kudili renerek kendisiyle doya doya sohbet ederdi. yi ama o kuu nasl yakalard? Beklemeyi sevmezdi. Bu yzden de tuzak kurmak iine gelmiyordu. Herhalde en ksa yol, bir sapan kullanmakt. Elbette ki kua
134

zarar vermeyecekti. Bunun iin ta yerine, yere den yumuak erikleri frlatacak, kuu sersemletip yere drecekti. Elbette ki daha sonra onun gnln alr, ku style besleyip yapt eyleri affettirirdi. Bu durumda bayramdan hemen nce, odasnda sevimli bir arkada olurdu. Gnler abucak geti. Arife gn gelip atmasna ramen, ocuk o arkadana kavuamad. Ama henz midini kaybetmemiti. Mahallede eski bir cami vard. Avlusunda ise koca koca narlar Kendisini hayran brakan renkli kular, o narlarn stne konabilirdi. Kk ocuk o hevesle avluya girdiinde, ikindi ezan okunuyordu. Ku sesleri duyunca etrafa baknd. Aalarn zerinde hibir ku yoktu ama, abdest alan yal bir adamn yannda, bir kafes dolusu renkli ispinoz duruyordu. Kk ocuk, bulunduu yere aklp kald. Anlalan yal adam hepsini yakalam, kendisine bir ey brakmamt. Abdest alan ihtiyar, ocuun o hlini fark edince: Kularm ok beendin herhalde, dedi. Biraz nce satn aldm hepsini. Kk ocuk, onlara doru sokulurken: ok gzellermi, dedi. Hep havada
135

gryordum onlar. Bir de erik aacnn stnde. htiyar adam, kafesten bir ku tutup: Tyleri bir pamuk gibi yumuak, dedi. Okamak ister miydin? Kk ocuk bu teklife inanamad. Ama byle bir frsat karmak istemezdi. Ellerini kk bir yuva haline getirip kuu iine ald. Duyduu heyecanla, kalbi sanki yerinden kacak gibiydi. Kuun kk kalbi de, onunkinden pek farkl saylmazd. Kk ocuk ispinozu defalarca perken, yal adam onun ban okayarak: Haydi bakalm! dedi. imdi brak istersen, uup gitsin. ocuk, bu szlere de armt. Gnler boyunca peinde kotuu av, bu kadar abuk kaybetmek istemiyordu. htiyara yalvaran gzlerle bakarken: Bizim evde kalmasn isterdim, dedi. Onu iyi beslerdim. Hibir eyini eksiz brakmazdm. htiyar adam, kafesteki kular tek tek salyordu. Kck bir ocukken, bu ileri babasndan renmi, azat edilen kularn, onu Cennet kapsnda karlayacan duymutu. ocuun kulana doru eilerek:
136

Bu kular Cennette sevmen iin, onlar brakman gerekir, diye fsldad. stelik sen de uarak onlarla yarrdn. Kk ocuk, Cennet'i hatrlad. Dedesi oraya gitmeden biraz nce, kendisine her eyi anlatmt. Cennetteki canllarn tamam, elbette ki kular da, insanlar gibi lmsz olacaklard. Kuu bir kez daha ptkten sonra, Cennette bulumak duasyla brakt. spinoz kuu, minareler arasndan gklere ykselirken, bayram toplar pe pee atlyordu.

137

KADER

Delikanl, haberi duyduunda: Hayallerim en sonunda gerek olacak, dedi. Bu irkete mutlaka girmeliyim. Faklteyi be yl nce bitirmi, bu arada birok firmada almt. u andaki ii pek saylmasa da, gz hla o irketin zerindeydi. Bekledii frsat nihayet domu, gazeteye boy boy ilanlar verilmiti. stenen zelliklerin banda, Gen ve enerjik olmak geliyordu, aynen kendisi gibi Delikanl i deitirmeye karar verince, yllk iznini alarak derse oturdu. nk yeni irkette ie girmek iin, ilk nce bir yazl snav art vard. Bu snav getiinde bir de mla138

kat denilen yz yze grme yaplacakt. Delikanl bu arada annesiyle babasnn fikrini sordu. kisi de sanki szlemi gibi, "ksmet" deyip baka bir ey demiyorlard. "Sen al da, kaderinde varsa girersin." Gen mhendis, horoz gibi kabarp: nsan, kendi kaderini kendi izer, demiti. Yeter ki tedbirde kusur etmesin. Delikanl bu szlerini dorulamak ve daha rahat bir ortamda almak iin, snava on gn kala, ehir dndaki yazlk evlerine tand. Bir program yaparken: Snav gnne kadar, bana radyo ve televizyon yasak, diyordu. Dersten baka hibir eyle ilgilenmeyip, bu ie kesinlikle gireceim. Delikanl eve kapanaca iin, hibir eyi eksik brakmak istemedi. Bu arada irketi arayarak, snav gnn ve saatini kontrol etti. Bu zamanda herkes gzn amalyd. Olur ya gazeteler, bu haberi yanl yazabilirdi. Gen mhendis her iini salama balayarak, gece gndz demeden hazrland. Ve snav gn gelince, krk be dakika nceden irkete gitti. Zira byle bir irket, ge kalmay asla balamazd. eri girdiinde, geni bir salonda bek139

lemeye balad. Saat ona yaklamasna ramen, koskoca binada t kmyordu. Herhalde rakipleri bu snavdan ekinmi, rktkleri iin gelmekten korkmulard. Sonunda merak ederek danmaya urad ve oradaki gen kza: Verdiiniz ilanda: "Snav on'da yaplacak" yazyor, dedi. Gn de pazartesi. Saat on oldu ama, ortalkta hi kimse grnmyor. Gen kz onu dinlerken armt. Dnyadan bu kadar habersiz kalmak, elbette ki bir mhendise yakmazd. Kibar bir ses tonuyla: Snav yarm saat nce balad, dedi ve yanndaki gazeteyi ona uzatt. Sayfann alt ksmnda unlar yazyordu: "Yaz saati uygulamasna geildi. Dn gece 01de, saatler altm dakika ileri alnd.

FABRKA

ok kk yalardan beri arkadamd. Faklteyi bitirince, nce bir atlye ap ie balam, sonra ii byterek bir fabrika kurmutu. Bir gn onu ziyaret ettiimde: ok kt bir durumdayz, diye iini ekti. Fabrikamz, evreyi kirletti diye mhrlediler. nallah dzelir, dedim. Gerekten de evreyi kirletti mi? Dier fabrikalar gibiydi, dedi. Atk su sorununu zemedik. Bu yzden de onlar, yandaki dereye vermek zorunda kaldk. Dediklerine gre, btn canl organizmalar
141

140

lm. Bir de bacalardan kan gazlar var. Sylediklerine gre onlar da zehirliymi. Ayrca biz duymasak da, fabrika ok grlt yapyormu. Bu konuda ne dndn sorunca: Artma sistemi kurmamz lazm, dedi. Bacaya da bir filtre sitemi gerek Bu masraflar yznden, mallara zam yapacaz her halde. Sen de olsan, yle yapmak zorunda kalmaz mydn? Kalmazdm, deyip attm. nk benim fabrikamda, artma tesisi falan gerekmez. Gzlerini aarak: Sen de mi fabrika kurdun? diye atld. yl nce kurmutum, bu gnlerde retime balad, dedim. Ne tr bir fabrika? diye sorunca: Batan sona otomatik, diye kasldm. Btn iler, sadece -be kiiyle yryor. Yanna gitsen bile, hibir ses duyulmuyor. Kullandmz sular, daha temiz bir ekilde dar atlyor. Bu arada hava hi kirlenmiyor, aksine daha da temizleniyor. ard her halinden belli oluyor, pe pee sorular yneltiyordu: Fabrikann ismi ne? Grenler
142

Hi duymamtm. Kim idare ediyor? Ben kurdum saylr ama esiz bir lim idare ediyor. Onu, daha fazla merakta brakmadan: stersen gel fabrikay gezelim, dedim. Fazla uzakta deil. Hem biraz dinlenirsin. Teklifimi annda kabul etti. Arabaya atlayarak ehir dna ktk. Bol yeillikli bir yerde durarak: Fabrikaya geldik, dedim. nebiliriz. Dar ktnda, etrafna akn akn baknmaya balad. Ona, zm asmalarn gstererek: Fabrikamn rnleri ok harikadr, dedim. Senin yerinde olsaydm, her birinden birer para tadardm. Teekkr edip fabrikaya girdi. Ve bir salkm avu zm kopartt. Bahemdeki muhteem fabrikay fark etmiti. Kupkuru topraktan kan salkmlar dikkatle incelerken, her asmaya bir fabrika gzyle bakyordu. Bada kurup bir aacn altna otururken: Eer izin verirsen, irketine katlmak istiyorum, dedi. Grenler den olmakla, byk bir bahtiyarlk duyacam.

143

DADI

Bir kula kaplumbaa arasnda geen, yaanm bir olaydan... Baz hafta sonlarn yazlk evimizde geiriyorduk. Drt dnmlk bahemizin gney taraf, harika bir badan oluuyordu. zellikle sabahlar burada dolarken, inanlmaz bir mutluluk yaardk. En alttaki sralarda, stnde iy damlalarnn topland hacbalbal denilen zmler yer alr, ondan sonra karakokulular gelirdi. stteki sralarsa, klk zmler ile, normal ve pembe avulara ayrlmt. O zamanlar olum be-alt yandayd. Btn kkler gibi pe pee soru sorar; cevabn alnca, bu sefer de baka birini yneltirdi. Fakat bu arada ok ey reniyordu.
144

kide bir, bana bir eyler gstererek: Baba, bunlar kimin? diye sorard. Fazla uzatmayarak: Elbette ki Allahn yavrum, derdim. Fakat yararlanmak iin bizlere vermi. O gn bada yine olumla birlikteydim. Yere deen baz zm salkmlarn, atal eklindeki sopacklarla kaldryor, bylelikle rmekten kurtaryordum. Bu srada zmleri yer yer dklen, hatta paralanan salkmlar grdm. stelik de avu zmleriydi bunlar. Can sknts ile: Bunlar yapan bulsam derisini yzeceim! diye nra atarken, ileride iki kaplumbaa fark ettim. Bunlar, aradm sulular olmalyd. nk ayn muzrl, bu sefer o asmalara yapyorlard. Yanlarna giderek: Bam alt-st ettiniz, diye bardm. Ben de size ayn cezay vereceim. Olumun akn baklar arasnda, her iki kaplumbaay da kaldrp ters evirdim. Esasnda bilimsel bir cinayet iliyordum. nk ters dnen bir kaplumbaann, birka g iinde leceini ok iyi biliyordum. Bir hafta kadar sonra, olum yanma gelip:
145

 Baba! dedi. Yazlktaki ba kimin? Daha nceki gibi: Elbette ki Allahn, diye cevap verdim. Ama bizlere vermi, kullanyoruz. Peki! dedi. Ya o kaplumbaalar? ylece susup kaldm. nk aklndan geeni tahmin etmitim. Olum gidince, hemen yola kp yazla geldim. len kaplumbaalar, ban en gzel yerine gmecek ve yaptm hatay telafi edecektim. Tahmin ettiim gibi, kaplumbaalar evirdiim ekilde yatyordu. Bu arada kk bir ku, ikisinin arasnda gidip geliyor, belki de onlarn rmeye yz tutan vcutlarndan besleniyordu. Biraz daha yananca, sanki kk dilimi yutacaktm. Ku, bir asmadan dierine konuyor ve gagasyla kopard zm tanelerini, sanki bir dad gibi, o iki hayvana yediriyordu. Evet! Evet! Kaplumbaalar yayordu. Hem de yattklar yerden gzelce beslenerek. Byk bir sevinle oraya kotum. Ku korkup uzaklam; kaplumbaalarsa, kafalarn kabuklarndan ieri ekmilerdi. Onlar hemen dzeltip evlerine gnderdim.
146

Tabi ki zr dileyip, srtlarn svazladktan sonra Eve dndm zaman, olum beni kapda karlayp: Babacm, diye sordu. O ters evirdiin kaplumbaalar kimin? Olup bitenleri ona birer birer anlatp: O kaplumbaalar da Allahn yavrum, dedim. Sakn bundan en ufak bir kukun olmasn.

147

ZAFER

ok byk bir lkenin st dzey yetkilisi, hep bir rnek giyinen genleri makam odasna alp slak slak ptkten sonra: Kahramanlarm benim! diye lafa balad. Bu vatann yiit cengverleri Son zaferinizle bizleri ne kadar sevindirdiinizi ve lkemize neler kazandrdnz bilemezsiniz. Genler, aknlk iinde birbirine bakarken, adam: Doksan dakikalk bir arpmayla ezel dmanlarmzdan yirmisini ldrp, yirmi binini yaralamay baardnz, diye devam etti. stelik de onlara yirmi milyon dolar zarar verirken, bizlere de yirmi milyon dolar kazandrarak.
148

Genler yine saf saf baknrlarken, ilerinden uzun boylu olan: Sayn bakanm! dedi. zr dilerim ama, bizi herhalde gizli rgt elemanlaryla kartrdnz. Byle byk bir eref, bizim ne haddimize? Yal adam, sigarasnn dumanndan halkacklar yaparken: Siz, mill takm oyuncular deil misiniz? dedi. Getiimiz hafta malar olan Yine ayn gen: Evet efendim, diye cevap verdi. Fakat birok lkenin seyrettii o mata, yllardr perian ettiimiz Trklere kar ilk defa yenilmitik. Bakan, onun yanandan bir makas alp: Enayilik etmeyin olum! dedi. Esas zafer bu zaten Adamlar, sevinten lgna dnerlerken, yirmi milyon dolarlk mermi yakm, birbirini kazayla ldrp yaralamlar. Bu arada bize de, yayn hakk olarak yirmi milyon dolar kazandrmlar. Arada bir bu zaferi tekrarlayarak, bizi ihya edersiniz deil mi?

149

DEPLASMAN

dediklerinden, bu ii mecburen omuzlamt. Satn alnan mezar, gerekten de gn sonra ie yarad. Defin iini halleden orta yal bir imam, kabrin banda alayan yal adama dnp: Doktorlar bile arttn hac amca! dedi. Anden iyilemene o kadar sevindik ki! Ama torununun vefatna zldk. Demek maa giderken, ok kt bir kaza geirmiler ha!

Delikanl, salarn bir kez daha dzeltip: Ben dar kyorum! diye seslendi. htiyarn ilerini halledip dneceim. Bahsettii ihtiyar, on gn nce kalp krizi geiren ve kendisinden mit kesilen dedesiydi. Delikanl bu yzden biraz tedirgindi. Her byk ehir gibi, burada da defin ileri zordu. Elini abuk tutup, dedesinin mezar iini halletmeli, grevini bir an nce bitirmeliydi. Delikanl iyi bir futbolcuydu ve o haftaki malar deplasmandayd. Eer baka bir ehre gitme ii olmasa, ok nceden byle bir ie kalkmazd. Fakat doktorlar, dedesinin durumunu hi beenmemi, gnden fazla yaamaz
150 151

YOLCULUK HEDYES

Delikanl odaya girdiinde nefes nefese idi Selm verdikten sonra: Beni armsn dedecim! dedi. Bekletmemek iin koarak geldim. Yal adam onu efkatle kucaklayp, kedeki sedire oturturken: Mehmetim! dedi. Biliyorsun sen benim srdamsn. Hele hele ryalar hususunda. Biliyorum, diye tebessm etti delikanl. Yine rya grdn, yle deil mi? htiyar, pencereden dar baknrken: Ryalarm beni ok korkutuyor, dedi. Dn gece grdklerim, sizlerle ilgiliydi.
152

Delikanl meraka kaplsa da, ihtiyar hi acele etmiyordu. Gzlerini dardaki nara dikip: Grdm o ryada, evinizden bir cenaze kmakta idi, dedi. Buna benzer ryalarm, bir hafta iinde gereklemiti. Delikanl, zgn bir ifadeyle: Daymn durumu ok arlat, dedi. Kanser baka bir eye benzemiyor. Allah mr versin ama gnden gne eriyor. Yal adam, ona lokum ikram ederken, tane tane konumaya balad. lm elbette nemli bir eydi ama, ondan daha nemlisi imn kurtarmakt. Kendisini byk bir dikkatle dinleyen gence, dnyann bir imtihan yeri olduunu; insan vefat ederken, eytann onu kandrmak istediini; bunun iin de Allaha, hirete, Cennet ve Cehenneme dair vesveseler verdiini uzun uzun anlatt. Ksacas eytana aldanmamak iin, kuvvetli bir iman gerekiyordu. Yarm saat sren sohbetten sonra, izlenecek yol ortaya kmt. htiyarn ryas, elbette ki hi kimseye sylenmeyecek; onun kitaplardan okuyaca ya da anlatacaklar iman hakikatleri, bir yolculuk hediyesi niyeti ile hasta adama anlatlacakt.
153

Sonraki gnler, gecenin ge saatlerine kadar devam eden "hzlandrlm bir retim"e dnt. Mehmet; Allahn varlna, Peygamberimizin Allah Resul olduuna ve tekrar yaratla dair delilleri yal adamdan rendikten sonra, hi vakit kaybetmeden onlar daysna naklediyor ve birounu ilk defa duyduu bu gereklerle, onun kurtulacana inanyordu. Rya bir hafta sonra gerekleti. Ve cenazeyi de, mezara yal adam yerletirdi. Bu arada ihtiyar: Mehmetim! Canm olum! diye alamaktayd. O ryadaki kiinin sen olduunu nasl sylerdim ki?

TIK TIK

Bir marangoz dkknnn nnde, eski bir arkadama rastladm. Kucaklatktan sonra: Neredesin yahu? diye ktm. Seni ld zannettim. aka yollu sylediim bu szler zerine her nedense keyfi bir anda kat. Dkknn nnde duran byk tomrua, elinin tersiyle vurduktan sonra: eytan kulana kurun! diye sylendi. Azndan yel alsn ya! Yetmiine basmadan, lmden bahsetmek doru olur mu? Tepkisine bir anlam veremedim. aka yapp yapmadn dnrken, ayn eyi tekrarlamaktan ekinmedi.
155

154

 Tk, tk, tk! eytan kulana kurun Marangoz, bizden hayli uzakta duruyordu. Bu yzden de konumalar duymamt. alt makineyi bir an durdurdu ve yanmzda dikilen rana: Dursuun!. diye seslendi. Beyefendinin parmayla vurduu tomruu getir de, bugn trafik kazasnda len o ocuun tabutunu hazrlayalm!

KUZU
1980'li yllarda, Adapazar erafndan rahmetli Musa Alemdarolu aabeyimizin dkknna gelen iki kasabn kendi aralarndaki konumalarn duyunca, bu gerek yky yazmak istedim.

On be yllk kasapt. Hi bir kasap onun kadar gven uyandrmazd. Hayvanlar byk bir itinayla seer, bir ibadet titizlii gstererek keserdi. Gelip gidenlerle sohbet ederken: Benim iin hayvan kesmek, bir dilim ekmek kesmekten daha kolaydr, derdi. Kasap, yllarn verdii alkanlkla koyunlar on dakika iinde, srlar yarm saatte keserek paralar ve canl bir hayvana yle bir baktnda, etinin arln hemen sylerdi.
156 157

Fakat u kuzular onu ok zyordu. Hele son zamanlarda, onlar kesmeye gnl elvermiyordu. Kuzu eti isteyen biri ktnda: Brakn u hayvanlar bysnler, diyordu. Baka bir et yemekle lmezsiniz. Merakl mteriler, bu szlere hibir anlam veremiyordu. nk kasap yllar boyu kuzu eti satmt. imdi bu iten vazgemesi hi de normal deildi. Kasaba bu konuda bir ey syleseler, o boynunu bkp sesini karmazd. nk kuzu deyince, kk yavrusunu hatrlyordu. Alt ay nce doan sarn ve mavi gzl bir kz ocuuydu bu. Ve kasap onu belki az altndan, knal kuzum diye seviyordu. Aradan aylar geti. Mteriler her geen gn daha da azalrken, kasap bunun sebebini, kuzu eti satmamasna balyordu. Sonunda pes ederek: Bu kadar merhamet ok fazla, dedi. Keserim olur biter. Kasap ertesi sabah, bir dana ve bir koyunla birlikte bir de kuzu alp getirdi bahesine. Kesim ilerini burada yapyordu. Srasyla danay ve koyunu kesti. Bunlar paralarken ok ar davranyor ve kuzunun ksa mrn, szde biraz daha uzatyordu.
158

Sra ona gelince, nemsiz bir i yapyormu gibi, aklna ilk gelen trky mrldand. Ve kuzuyu yatrp baa uzanrken, parmanda bir scaklk hissetti. Eline baktnda, ylece donakald. Kuzu onun parman, annesinin memesi sanp emiyordu.

159

VASYET
Kurban derileri konusunda yarm asrdan beri srdrlen basklarn artk sona ermesi dileiyle...

Bir hafta boyunca yaan saanak yamur, bayram namazndan sonra birden kesilmi, gne o gl yzn gstermiti. Kurbanm bir gn nce knalayp sslemi, bahedeki depoya kapatmtm. Kesim iin hazrlklar yaparken, kesik kesik melediini duydum. Mutlaka benimle konumak istiyordu. Sesleri sklanca, hemen yanna kotum. Simsiyah gzlerinde iki damla ya vard. Canm! dedim, boynuna sarlrken. Yoksa korkuyor musun? Gzlerini, gzlerimden karmaya alp:
160

Bin canm olsa bile, Allaha feda etmekten ekinmem, dedi. Ben kesilmekten deil, postu kaptrmaktan endie ediyorum. Szlerinden bir ey anlamamtm. Bu durumu fark edip: Dn akamki ryamda, postumdan bir ceket dikildiini grdm, dedi. stelik de bir sarhoa satlyordu. Oysa ondan seccade yaplmasn isterdim. Ona tekrar sarlp: stediin bu olsun karagzlm, dedim. Yeter ki zlme sen. yi ama, diye boynunu bkt. Her yerde anons edip duruyorlar. Derileri tek bir yere vermek gerekiyormu. Aksi halde bunun cezas varm. Mecburen susup kaldm. Ve onu teselli edecek sz bulamadm. Kurbanm benim... Bir kuzuyken hayran kalp satn aldm... Biberonla besleyip, bir evlt sevgisiyle byttm... Daha sonra Allah iin feda ettiim... Seninle vedalap ayrlrken, son arzunu yerine getirme hrriyetimden bile mahrum edildiimi anlam ve beni affetmitin, yle deil mi?
161

IRAK

Onu en az on yldr grmemitim. Byk bir spor salonu atn duyunca, hi vakit geirmeden ziyarete gittim. Bir grup gence, karate ve judo dersleri veriyordu. Arkadaki bahede de birok spor aleti duruyordu. Kucaklatktan sonra: Siyah kuak sahibiyim, diye sze balad. Bu yzden bir okul amak istedim. Belimdeki siyah kemeri gstererek: Ben o kuaa, on be yldan beri sahibim, dedim. Bu durumda sen rak saylrsn. Glmseyerek: Benimkisi o kuaklardan deil, dedi. stersen gel, kendi gzlerinle gr.
162

Beni kolumdan tutup baheye kard ve be-alt kiremidi st ste koyduktan sonra bir vuruta hepsini paralad. Bu srada mthi bir nra atm, bo bulunduum iin dm koparmt. Kendime geldiimde: Neden byle bardn? diye sordum. Az kalsn korkudan baylacaktm. Konsantre oluyorum, diye atld. Barmak bu iin bir parasdr. Bence mantkl, dedim. Elinin acsndan, sonradan barp duracana... Ellerini yumruk yapp tokutururken: Ellerim bir balyoz gibi salamdr, dedi. lkemizde ka tane usta var ki? Bu szleri, o srada yanmzdan geen rencilerinin duymas iin yksek sesle sylemi ve birazck kaslmt. Kulana eilip: Grdm kadaryla, bahede tane usta var, dedim. Byle konuman, onlarn yannda biraz ayp kamaz m? Etrafna bakarken: Hi fark etmedim, dedi. Geri tanyamadm bir ka kii var ama... O ustalar senin gibi barmaz, dedim.
163

Bu yzden onlar fark etmiyorsun. stelik de masum kiremitleri deil, sert kayalar para para ediyorlar. Hem de pamuk gibi yumuak elleriyle... Szlerimde bir aka havas sezse de, bu ii bir trl zemiyordu. Sonunda pes ederek: Onlarla tanmak isterim, dedi. Sylediin eyler eer ciddiyse, kimden ders aldklarn anlarm. Teklifini kabul edip koluna girdim. Ve bahedeki am aacndan birine gidip: Merhaba usta! dedim. Arkadam sizinle tanmak istiyor. plik gibi ince kklerinizle, sert kayalar nasl paraladnz ok merak etmi. Bir anda rahatlayarak am aacnn dibine meldi. Aacn kkleri kayalara gmlm, bu yzden de onlar atlatmt. Kkleri grdkten sonra yerinden dorulurken: Bir rak olduum doruymu, dedi. Ama bundan ikyeti deilim. nk hem bu ustalar tandm, hem de onlara ders veren Byk Ustay.

ARSA

Oullar, yal adamn ok byk ve manzaral bir arsa satn aldn duyduklarnda, ister istemez tela kaplmlard. Doktor olan: Bunu da arur edip datr, diyordu. Bizden baka herkesi zengin etti. Babalar son derece cmert biriydi ve her nedense onlara gvenmezdi. Bu yzden de bir hayr yapmak isteyince, onu kendi elleriyle halletmeye alr, lmnden sonraya brakmazd. Zaten hayr konusu alnca: Vasiyet yoluyla hayr yaplmaz, aksi halde
165

164

oluk ocuk birbiriyle dalar, mahkemeden mahkemeye yarr derdi. Bu yzden de servetinin nemli bir ksmyla, baz yaknlarna iyeri amt. Son ald arsann, herkese yeteceini sylediinde, ocuklar bu yzden tedirgin olmutu. nk bu szn anlam: Arsa taksim edilecek demekti. stelik de herkese Adamn mimar olan ikinci oluysa, ok farkl hayaller peinde kouyordu. Arsay o gne kadar grmemesine ramen, orada mkemmel bir site dnyor; arsann en manzaral yerinde, kendisine dubleks bir ev plnlyordu. Doktor kardeinin istedii hastane, bu sitenin merkezinde yer alabilir, bylelikle sitenin deeri artard. Zaten nefes darlna mptela olan ve sk sk kalp krizi geiren babalar, byle bir hastane iin Hayr! demezdi. Arsann taksim edilme korkusu, yllar boyu dargn duran, bu yzden de grmeyen iki kardei bir araya getirmiti. Her akam toplanp sohbet ediyorlard ama esas konu arsayd. Bu kadar eli aklk yetmiti artk. Enflasyonla birlikte, arsa fiyatlar da ykselmiti. Hi olmazsa bu sefer babalar onlar dnmeli, cmertlik ad altnda israf yapmamalyd. Gnler boyu devam eden sohbetlerin
166

sonunda, ocuklarn kafasnda zehirli fikirler belirmeye balad. Belki de son gnlerini yaayan babalar bugn lecek olsa, arsann tamam onlara kalacakt. Yal adam zaten nefes darl ektiinden, lmyle birlikte huzura erecek, daha fazla ac ekmeyecekti. htiyar adam, arsayla ilgili bir ilem yapamadan nce vefat etti. kide bir tekleyen zayf kalbi, bin bir glkle bytp doktor ettii olunun biraz yksek dozda vurduu kalp inesine dayanamamt. Yal adam ayn gn defnedildi. ocuklarnn dnda cenazeye katlan herkes alyordu. Okunan Kuran- Kerim bittikten sonra, onlarn yanna gelen mezarlk grevlisi, basal dileyip: Rahmetli pederiniz, lmeden bir ay nce mezarln bu tepesini satn ald ve btn sevdiklerime yeter diye dnerek, aile mezarl yapt, dedi. Mekn Cennet olsun. Kendisinden ok bakasn dnrd.

167

YEL ELBSE

Yolda karlatmzda ezan okunuyordu. Gel seni camiye gtreyim, dedim. Bugn cuma, biliyorsun. Sen de benim camiye gitmediimi biliyorsun, dedi. Biliyorum ama, dedim. Sebebini de merak ediyorum. Ne bileyim ite, diye burun kvrd. evrenin de tesiri var her halde. Hem, pantolonumun ts bozulup, dizleri anr diye endie ediyorum. ster istemez glerek: Her halde aka yapyorsun, dedim. Bunun iin cami terk edilir mi?
168

Cidd sylyorum, diye atld. Giyimime ok dkn olduumu, stelik de yeil rengi sevdiimi bilirsin. Gerekten de yleydi. Giydii her elbiseyi yeilin bir baka tonundan seer, her zaman jilet gibi tl tutard. Hayatnda hi camiye gittin mi? diye sordum. ocukken dedemle gitmitim, dedi. Fakat artk gitmeye niyetim yok. Syledii szler beni son derece artm, bu konuyu atma piman etmiti. Daha sonra el skp ayrldk. Onunla konumamzdan iki ay sonra, kendisinin camide olduunu sylediler. Hemen oraya kotum. Avludaki namaz saflarnn en nndeydi ve zerinde yine yeiller vard. Hemen yanna sokuldum ve ksk bir sesle: Hani? dedim. Camiye gelmeyecektin? Sesini kartmad. nk musalla tann stnde, yeil rtl bir tabutta yatyordu.

169

OBAN AACI

Yal oban, gne doar domaz yola kard. Yaad o kyde her yer otlakt ama o bununla yetinmez, ieklerle kaplanan bir yaylaya ynelirdi. Koyunlar buna laykt nk. Onlarn her birine, birbirinden gzel isimler takmsa da, bunlar hatrlamas mmkn deildi. Bu yzden hepsine yavrum deyip geerdi. ster kurbanlk ko olsun, isterse kuzu oban yaylaya knca bir baka yavrusunun yanna giderdi. ok byk bir elma aacyd bu. Bir tepenin stndeki muhteem bir ant andrrd. Adam onun altnda biraz nefeslenir, derdini dker ve eer mevsimi ise:
170

Haydi evldm! derdi. Elmam gnder artk! Bir elma derdi en gzelinden, en olgunundan. Yal adam aksyla onu dilimler; kk bir tas yourtla, msr ekmeine katk yapard. oban, bu aac otuz yl nce dikmi ve zellikle kk yalarda iken, onu susuz brakmamaya almt. Bunun iin byke bir gmle yola kar, gm alttaki pnarlardan doldurur, namaz vakti gelince de abdestini aacn altnda alrd. Elma aac, belki de bu sularla kuvvet bulmu, ksa srede serpilip meyve vermiti. oban o zamanlarda gen sayldndan, yle bir uzand m, en gzel elmay p diye koparrd. Fakat bunca yl sonra, beli bklp topraa yanam; elma aac ise, boy atp gkyzne ynelmiti. Fakat aa, yine de yavrusu saylmaz myd? Onu sevgiyle okarken: Ver yavrum! derdi. Allahn izniyle gnder bugnk ksmetimi. Bir elma derdi hi nazlanmadan, yllar boyu hibir gn aksamadan. Kyller, uzaktan uzaa gzledikleri bu olay birbirine anlatr ve yal obana evliya
171

derlerdi. Bu yzden oban Aacnn meyvelerini ondan baka kimseye elletmezler, el altndan kopartan kiilere, akas hi iyi gzle bakmazlard. Yal oban, bir gn yine elmasn istedi. Fakat dallar meyveden sarkmasna ramen, nedense bir teki bile dmedi. oban, pe pee tekrarlad dileini. Bekledii ey bir trl gelmedi. Gzyalar sakalndan aa szlrken, yal adam oradan uzaklap, koyunlarn arasna att kendini. Yavrusu, meyveye durduu gnden bu yana, ilk defa onun szn dinlememiti. htiyar obann beli, iki mr yaam gibi bklrken; gsz bacaklar da, vcudunu tayamaz hle gelmiti. Hayvanlar toplayarak kye yneldiinde, aadaki caminin her zamankinden daha nurlu minaresinden yanklanan ezan sesini duydu. Yal adam bir eyler hatrlam, sanki yeniden dnyaya gelmiti. O zayf kalbine ramen, byk bir sevinle aaca kotu ve ona bir baba efkatiyle sarlrken: Canm! dedi, hkrp alayarak. Benim gzel evldm, mis kokulum. u unutkan ihtiyar zmeden nce, bugn Ramazann ilk gn olduunu neden sylemedin ki?
172

ALKILAR

Binlerce kiinin alklar ve arklaryla getirildi cenaze. Ve yine arklarla ve tempolu alklarla sokuldu; beton duvarl, mermer ilemeli mezarna. Ne imamn okuduu ksa sureler iitildi o alklardan, ne de mezzinin ksk bir sesle istedii Fatiha. zerine yaldzl harflerle gnderenlerin yazld elenkler, bizzat sahipleri tarafndan televizyon kameralarnn nne sralandktan sonra, parlak cmleler ve sloganlarla dald konvoy.
173

Alklarn btn mezarla yaylan parfm kokularn silip spren bir akam esintisi, elenkleri tek tek devirip datrken, mermer mezarn az tesindeki bir toprak ynndan; biraz nce -be kiiyle defnedilen o garip ihtiyarn mezarndan alk sesleri duydu duyanlar... Dediler ki: Bu sesler, melek alklardr.

KOLAY BR SORU

mam, vefat eden bir kiinin kabri banda dikilip ona talkm verirken: Ey falanca olu filnca! dedi. Biraz sonra sual melekleri gelecek, sana Rabbini, kitabn ve peygamberini soracaklar. Onlara de ki Adam defnetmek iin kabristanda bulunanlardan bazlar, bu szleri ok gereksiz buluyorlard. Anlalan gen imam, mezara konan kiiyi tanmyordu. Oysaki len adam, TVdeki bilgi yarmalarn karmaz, hi akla gelmedik sorular bilerek, inanlmaz rekorlara imza atard. Hatta son yarmada, ngiliz pop
174 175

arkcsnn giydii mavi boncuklu gmlekte ka dme bulunduunu p diye bilip, yarmann en yksek puann toplamt. Bu yzden de meleklerin soraca sorular, onun iin bir problem oluturmazd. mam, talkm bitirdi. Bo tabut, cenaze arabasna yklendi. Ve cemaat dalrken, nerelerden geldii belirsiz bir meczup, mezara bir sre kulak verdikten sonra, sessizce mrldand: Puan yok! Puan yok!

DRTGEN

Kk ocuk televizyonu atnda, eytan geni adl bir program vard. Denilenler doruysa, "Bermuda" adyla bilinen blge, kendisine yaklaan uak ve gemileri, sanki bir kara delik gibi yutuyordu. ocuk, ertesi gn okula gider gitmez, bu konuyu retmenine at. retmen, dier rencilerin de ayn program seyrettiini, hatta bazlarnn korkuya kapldn anlamt. Tahtaya bir gen izip, btn bildiklerini anlattktan sonra: sterseniz bir de yle dnn, dedi. eytan geni acaba sizi yutar m? Yani byle bir tehlike gerekleir mi? rencilerden bazlar, o blgeye seyahat
176 177

etme ihtimallerinin binde bir olduunu; bu kk ihtimal gereklese bile, eytan genine ancak uak veya gemilerinin arza yapmas halinde gireceklerini belirterek milyonda bir ihtimallerden bahsediyor; bazlar ise, gemilerinin batmas hlinde bile kurtulabileceklerini belirterek bu ii imknsz gryorlard. retmen, tartmalar yarda keserek: te grdnz, dedi. Byle bir tehlikeden endie duymak, akll bir insan ii deildir. Hatta kafa yormak bile samadr. rencilerden biri: Haklsnz retmenim, diye atld. Durup dururken endie duymuuz. retmen, tahtadaki genin hemen yanna, bu sefer byke bir drtgen izip: Endieye kaplmak, insan dikkatli olmaya iter, dedi. Ama eytan geni iin duyduumuz endieyi, bu drtgene kar da duymalyz. Tm renciler, sanki szlemi gibi bardlar: Ne drtgeni bu retmenim? retmen ar ar konuarak: Bu grdnz, Kabir Drtgenidir ocuklar, dedi. Bir gn snrlar iine mutlaka gireceimiz ve hazrlkl girdiimiz takdirde, o yolla Cennete ulaacamz Kabir Drtgeni.
178

KBUS

Kendimi bildim bileli dar yerlerden sklr; bu tr meknlara girmek zorunda kaldmda adeta feryat ederek oralardan kaardm. Bunun bir tr hastalk olduunu biliyordum. Fakat ondan hibir zaman kurtulamadm. imdi yine dar bir yere girmek zorunda idim. Beni kundaktaki bebekler gibi sarmalayp, uzunca bir tabuta koymulard. evremdeki kiilerin seslerini duyuyor; gzlerim kapal olmasna ramen, her naslsa onlar gryordum. ok gen yata ld zavall, diyorlard. leri yarm kald.
179

Gerekten de yleydi. Oluma i kurmak iin yaptm tm planlar, paramz yetmediinden suya dmt. Byk bir firma kurarak dostlarm ayn at altnda toplamak da, yine ayn nedenlerle hayal olmutu. Arabann demesi henz bitmemi; dev ekranl televizyonun taksitleri, arabann taksitleriyle akmt. stelik k yaklam, atnn akan yerleri tamir edilmemiti. Eksik kalan ilerimi pe pee sralarken, duyduum bir sesle aklm bamdan gitti. Sanki mikrofonla sylenen bu ses, beynimde yanklanp: Geti artk geti! diye baryordu. Keke gemeseydi diye dnyordum. Bir kaza yapmtm ama ben de anlamamtm. Hlbuki ne kadar iyi araba kullanrdm. Bamdan neler getiini dnrken, tm dostlarmn evremi sardklarn ve tabutumun kapan rttklerini grdm. Onlar engellemek iin avazm kt kadar barmak ve rpnmak istediim halde ne kmldayabiliyor, ne de bir ses kartabiliyordum. Biraz sonra zindan gibi bir karanlkta kalm; parlts oktan kaybolan gzlerimi, tabutun tahtalar arasndan szan bir huzmecik a evirmitim. Dehet iinde:
180

Aman Allahm! dedim. Ne yaparm ben imdi? Korkudan adeta ldracaktm. Biraz sonra omuzlara alnm ve sallana sallana gtrlmeye balanmtm. Dardaki seslerden, ok iddetli bir yamur yad belli oluyor ve su damlacklarn ptrts, tabutumun gcrtsna karyordu. Cenaze namaz iin camiye gidiyorduk. Cami deyince aklma gelmiti. Evimizin biraz tesindeydi, stelik de enmeyip, beni her gn be kez davet ediyorlard. Buna ramen bir trl vakit bulamam, ksacas elim deip gidememitim. Ama btn dostlarma dediim gibi, elli yana gelince namaza balayacak ve herkesin ikyet ettii kt huylarm terk edecektim. Evet! Evet! O kaza olmasayd, ok ksa bir sre sonra mkemmel bir insan hline gelecektim. Daha nceden duyduum ve nereden geldiini kestiremediim ses: Geti artk geti! diye tekrarlad. Bitti artk! Biraz sonra namazm tamamlanm, beni tekrar omuzlarna almlard. Anlalan dostlarm, ge de olsa kymetimi anlamlard. Yk181

seklere kaldrlp el stnde tanmak, akas houma gidiyordu. Caminin tesindeki kahvehanenin nnden geerken, her gn iskambil oynadmz arkadalarmn neeli kahkahalarn iitiyor ve herhalde lm haberim duyulmam" diyordum. Oradan uzaklanca, eik bir ekilde tandm hissederek, mezarla kan yokuu trmandmz anladm. Hzla yaan yamurun, tabuttaki atlaklardan szarak kefenimi yer yer slattnn da farkndaydm. Buna ramen dardaki seslere kulak verdim: Dostlarmn bir ksm piyasadaki durgunluktan bahsediyor, bir ksm da mill takmn son man methediyordu. Tabutumu tayan baka biri ise, yanndaki kiinin kulana eilip: Rahmetlinin terslii, ld gnden belli, diye fsldyordu. Islanmadk yerimiz kalmad ya! Duyduklarm, her halde aka olmalyd. Acaba bu kiiler, uykularm onlar iin feda ettiim dostlar deil miydi? Yolculuum bitince tabut yere konuldu, kapak ald ve cansz vcudumu kavrayan kollar, beni dibinde su toplanm bir ukura indirdi.
182

Yatrldm yerden, etrafma bakndm. Aman Allahm! Bu kabir deil miydi? O ana kadar buraya gireceimi neden dnmemitim? Sessiz feryatlarma kimse aldrmyor, st ba amurlanan arkadalarm, zerimi bir an nce kapatp dnmek iin, birbiriyle yar ediyorlard. Sra sra tahtalarla stm rtld. Tekrar karanlkta kalp btn acizliimle duaya baladm: Y Rabbi! dedim. Bir frsat daha yok mu, senin istediin gibi bir kul olaym? Ve u darack kabrimi, bir Cennet bahesine evireyim. Ayn ses, her zamankinden de yksek ekilde: Geti artk geti! diye grledi. Her ey bitti artk! Mezar tahtalarnn zerine atlan krekler dolusu topraklarn kartt ses bir gk grltsn andryor ve btn benliimi derinden sarsyordu. Son bir gayretle yerimden frladm. Odamdaki rahat yatamda yatyor, fakat korkun bir kbus gryordum. st katta oturan bir doktor arkadam, beni ayltmak iin urarken:
183

 Geti artk geti! diye barp duruyordu. Geti bak, hibir eyin kalmad! Yattm yerden yavaa doruldum. Terden srlsklam halde slanm, sanki yirmi kilo birden vermitim. Darda mthi bir yamur yayordu. Gk grlts ise, btn evi temelden sarsmaktayd. Kar tepedeki mezarla bakarken: Ya Rabbi! Sana btn zerrelerim adedince krler olsun, dedim. yi bir kul haline gelmek iin, ya bir frsat daha vermeseydin?

BNBR GECE NOSTALJS

ok mehur bir sanat ldnde, hayranlar tarafndan alklar eliinde mezara konulmu. Biraz sonra gelen iki sual melei, namaz-niyaz sorgusunu erteleyerek, nce onu filmlerinden hesaba ekmiler. Ve ellerinde bulunan tarifeye bakp, onu elli yl boyunca dayak cezasna mahkm etmiler. Adam ne yapsn? Suunu bildiinden, hi ses karmadan yemi daya ama, bu arada iflah kesilmi tabi ki. Ceza tamamlannca, deta bayram yapm. Eer yeri biraz geni biraz da yksek olsa, sevincinden gbek atp oynayacakm,
184 185

Biraz nefeslenirken, ayn melekler gelip, elli yl daha dayak yemesi gerektiini sylemezler mi? Adam mzldanarak: Yahu mbarekler! diye atlm. Hayatta sadece tek bir film evirdim. O da ahlak d bir film olduundan, elli yl boyunca ok kt dayak yedim. Bu ikinci ceza nereden kt? Melekler boyun bkp: Bu ite hi suumuz yok, demiler. Nostalji Haftas nedeniyle, dn akam senin filmini tekrar oynattlar da.

BOLUK

Akam vaktiydi. Delikanl, tenha bir sokakta yrrken, yumuak bir eye arptn hissetti. Eilip bakt. Aman Allahm! Ayaklar dibinde, yuvasndan ustalkla sklm bir kalp vard. Resimlerdeki gibi, dipdiri ve kanl bir insan kalbi... Onu bylenmi gibi avulaynca, ta iliklerine kadar rperdi. Kalp scackt ve tp tp atmakta idi. Onu hemen bir yere frlatmak istedi. Fakat baaramad. Tekrar tekrar denese de faydas olmuyordu.
186 187

Delikanl, sanki ellerine yapp bir baka uzvu hline geliveren o kalpten kurtulmaya urayor, fakat esrarengiz bir g onu engelliyordu. Biraz sonra sakinleip dnmeye balad. O kalbin sahibini bulmalyd, hem de hi gecikmeden. be adm ilerdeki bir bahenin iinde, klar yanan bir ev fark ettiinde, hemen oraya koarak kapy ald. Kap, zincir mesafesi kadar ald. Delikanl, o aradan bakan gen kza: Bu kalp sizin olabilir mi? diye sordu. Biraz nce yol zerinde buldum. Kz, mahcup bir tavrla: Ben kalbimi, ay nce rastladm bir vefasza kaptrdm, dedi. Yandaki eve sorun, onlarn olabilir. Kzn gsterdii ev, harika bir villyd. Kapy aan hizmeti, onu st kata kartp evin beyine gtrd. Delikanl, yumuak hallarn zerine damlayan kanlar ayayla rtmeye alrken: Bu kalp acaba sizin mi? diye atld. Her nedense hl alyor da... Villa sahibi, elindeki kristal kadehinden hprtl bir frt ektikten sonra:
188

Ben kalbimi dnyaya sattm canm, dedi. Komu evde bir meczup var, o bilir sahibini. Delikanl, soumaya yz tutan ve atlar gittike yavalayan kalbi, bitiik evdeki ihtiyara koturup: Bu kalp sizin mi? diye tekrarlad. abuk olun, neredeyse duracak! Yal adam, okuduu Kuran kapatrken: Ben kalbimi, her eyimle birlikte, Allaha verdim evldm, diye tebessm etti. O kalbin sahibini, neden annenle babana sormadn? Delikanl, biraz fldenerek: kisi de yalanp bunadlar, dedi. Sanki bir bebek gibi ilgi bekliyorlar. Her yemei yemiyor, kolay kolay bir ey beenmiyorlar. kide bir hasta olup naz yapyorlar. Bu yzden kavga ederek onlar terk etmitim. Kavga ettin ha! dedi yal adam. Terk ettin demek! Delikanl, bu szleri fazla nemsemedi. htiyar adam ise, arad cevab oktan kefetmiti. Ona doru emin admlarla sokuldu ve iki eliyle kavrad gmleini, bir hamlede yrtarak averdi. Delikanlnn gsnde, avularnda tuttuu kalp byklnde kanl bir boluk vard.
189

ARI

iek ise, Cennetten geldiini zannetmiti, o yavrunun mis kokusunu duyduunda ocuk, iein yannda fazla durmad. Aceleyle vedalap baheyi at, de kalka oradan uzaklat. ocuu bir daha gren olmad. Sadece o gl yzl iek biliyordu, gl kokulu arkadann gittii diyar. nk sabahlar, ta znden damlayan ebnemlerde seyrediyordu, onun imdi Cennet ieklerinden pckler aldn...

Kk ocuk yrmeyi yeni renmi, buna ramen tek bana yola kmt. Gitmek istedii yer, arld yerdi. Ak kalan bir kapdan baheye getiinde, gzne ilk arpan ey, imenler arasndaki bir iek oldu. Kk ocuun grd ilk iekti bu. ieinse grd en gzel ocuk Bir sre baktlar lk nce ocuk eilip pt iei, annesinin onu pt gibi. Daha sonra iek bir bse ald o ipek yanaklardan, bir sabah esintisini bahane edip. Kk ocuk iei, her gece ryasnda grd Cennet bahelerinden tanmt.
190 191

VEDA
Adapazar'nn Stl lesinde yaayan Naci Hocamzn, kk kznn vefatndan sonra bize anlatt olaya sadk kalarak ykletirilmitir.

Delikanl, mektubun bir yerine taklmt. Ei o satrlarda: Kzn durumu iyi deil, yazyordu. Kydeki doktor da bir ey anlayamad. Delikanl alt aydan beri askerdi. Eer izin yapmazsa, bir yl bir ay sonra evine dnecekti. Fakat gelen mektup zaman durdurmutu. Nasl geecekti bundan sonraki gnler, onu bilemiyordu. Bir kenara oturup: Hastaym ha! diye iini ekti. Belki de babasn aryordur.
192

Bu szlerinde haksz saylmazd. nk kz, kendisine son derece dknd. Kucandan kesinlikle inmek istemez, bir bahaneyle alnsa gzyalar dinmezdi. Bir kez daha kz geldi gzlerinin nne: Altn renkli salar, imdi biraz daha uzam olmalyd. Siyah gzleri ise, ceylanlar bile kskandrrd. Delikanl, kynden ok uzaklardayd. Snr boyu derlerdi buralara, dnyann bir ucuydu. Gn gemez ki ehitler verirlerdi, gaziler kard aralarndan. Bu nedenle kzm hasta diye izin almas, vicdann rahatsz ediyordu. Delikanl mektubunu bitirdiinde, her zaman yapt gibi dualara sarld. O gece kou nbeti kendisinindi. Herkes yorgunluktan uykuya dalm, darda esen rzgr hzn artrmt. Sanki biri cama vurmu gibi hissettiinde, ban evirip oraya bakt. Bulunduu yerden bir ey grnmyordu. Ayn sesi tekrar duyup pencereye yanat. Camn hemen dnda, inanlmaz gzellikte bir ku duruyor, ieriden szan k, onun altn sars tylerine yansyordu. Delikanl kyde yetitiinden, btn kular az ok tanyordu. Ama bu ku hibirine benzemiyordu.
193

Ona doru iyice sokulurken: Burada ne aryorsun? diye sylendi. Donup lebilirsin. Kk ku, zeytin gibi simsiyah gzleriyle, sanki ona bir ey sylemek istiyordu. Souktan r gibi de bir hli yoktu. Bir sre ylece durduktan sonra, anden uarak gzden kayboldu. Delikanl, kuu dualarla yolcu ederken, bu garip ziyaretin, bir veda olduunu anlamt. Gne domak zereyken, onu ac bir haber iin aradlar. Delikanl hl pencere nndeydi ve kuun utuu yne doru bakyordu.

AKMAK

O gn tren kalabalk olduu iin, yer bulmak imknsz grnyordu. Aksi gibi son derece yorgundum ve ayakta durmakta zorlanyordum. Biraz sonra tek kiilik bir yer grp oturdum. Ne yazk ki buras, sigara iilen vagonlardan biriydi. Yerime geer gemez, uyur gibi yapp bam arkaya yasladm. Bylelikle gzlerimi dumandan koruyacak, kimseyle de konumak zorunda kalmayacaktm. Tabi bazen gz kapaklarm aralayarak, etrafm kolaan ediyordum. Hemen yan bamda, orta yalarda bir adam duruyordu.
194 195

Kar koltukta ise, yalca bir kadnla, onun torunu yanda bir delikanl Yanmdaki adam sigara iiyordu. Elindeki paketi, biraz sonra o gence uzatarak: Sigara efkr datr, diye sze balad. Yak bi tane bakaym! Delikanl bu teklifi kibarca reddederek: Sa olun efendim, dedi. Kullanmyorum. Amma yaptn ha! diye atld beriki. Yoksa annen mi kzar? Bu lflar zerine, ayaktaki yolcular glmeye balad. Delikanlysa, o szlerden sonra hafife kzarmt. Adam, iin dozunu artrarak: Herhalde sen aslan st de kullanmazsn, dedi. Kullanmazsn deil mi? Delikanl, bu sefer susmayarak: Bira dhil tm ikiler haramdr, dedi. ecek baka bir ey kalmad m? Bu konumalar, yolcularn dikkatini fazlasyla ekmiti. Herkes kulak kesilmi, onlar dinliyordu. Adam: Peki, mill piyangoya ne dersin? diye sordu. Ya da kaz-kazan gibi elencelere? Onlar da ayn ey, diye cevap verdi gen.
196

Dier kumarlardan bir farklar yok. Adam, dayanamayp: Amma tutucuymusun ha! diye grledi. Her nne gelen eye haram diyorsun. Mill takm ne ise, mill piyango da ondan farkl deil ki Skld her hlinden belli olsa da, delikanl daha fazla konumak istemedi. Adam ise akl sra onu perian etmi, sanki byk bir zafer kazanmt. Sigarann dumann ona doru flerken: Cehennem korkusundan, tm zevklerden mahrum kalyorsunuz, dedi. mi bu yaptnz? Dayandm yerden dorulduumda, adam bu sefer de bana dnerek: Ne dersin dostum? dedi. Hakl saylmaz mym? Az ya da ok hepimiz yanacaz. Hep beraber olunca, ne var korkacak? Sinirlerim tepeme frlamt. Yine de sakin grnmeye alarak: Gerekten de cesur bir insansnz, dedim. Demek ki yanmaktan korkmuyorsunuz? Korktuumu sylesem yalan olur, dedi. Elle gelen dn bayram deil mi? Bu arada ayak ayak stne att ve bir sigara daha yakmak niyeti ile, sehpa zerindeki
197

pakete uzand. Paketin yannda duran ssl akma, ondan nce alarak ateledim ve kibar bir ses tonuyla: Buyrun efendim! dedim. Yaknz ltfen! Paketten kartt sigaray, akmaktan fkran aleve uzatrken: Hayr! diye atldm. Sigaranz deil, parmanz uzatn. Anlayamadm, dedi. Neden parmam uzataym ki? Cehennemde yanmaktan korkmadnz, bylelikle bizlere ispat edersiniz, dedim. Dorusu ya, hepimiz merak ettik. Adam bu szlerden sonra app kalm ve iki saattir ileyen enesi tutulmutu. Yerinde bir mddet kprdandktan sonra, ineceim yere geldim diye ayaa kalkt ve kalabal yararak gzden kayboldu. O ssl akman elimde kaldn, adam ayrldktan sonra fark ettim. Bunu karmdaki gen de grd iin, kkr kkr glmeye balamt. akma ona doru uzatrken: Sigara imesen bile bu sende kalsn, dedim. Ara sra bu tr konumalarda kullanrsn.
198

GLGE

Yln en son gnyd. Ve adamn keyfine diyecek yoktu. Her ylki gibi, nce sokaklarda bir tur atacak, sonra evine dnerek televizyon karsna oturacakt. Her ihtimale kar, iki stokunu sabahtan tamamlam ve i cebindeki ieye soktuu borucukla, imdiden demlenmeye koyulmutu. Tek sknts, piyango kuyruunun ok uzun oluuydu. Gielerin nnde, tam bir buuk saattir bekliyordu. Tabi ki bu srede bo durmam, cebindeki ienin dibini bulmutu. Biraz sonra her eyi ift grmeye balayarak: Anlalan kafay buldum! dedi. Ama bunlar ylbanda normal saylr.
199

Adam esasnda her akam iiyordu. Ama bu gn itii, ylba gn gibi ok zeldi. Srann sonuna yaklatnda, birisinin omzuna dokunduunu hissetti. Ona doru dnp dikkatle baktysa da, o kiiyi ift deil de glge hlinde grd. kiyi ok fazla kardn dnrken, o glge kendisine yanaarak: yi bir hayat iin, size bir mr boyunca ans verilmiti, dedi. Ama onu iyi kullanmadnz. Ve yllar yl ayn eylerde direndiniz. Artk yeter! Hemen gidiyorsunuz! Adamn keyfi bir anda kamt. Gelen kimdi, kimlerdendi? bilemiyordu. Ama kim olursa olsun bu glgeyi yerden yere vurmak istiyor, bandan def etmek iin areler aryordu. Grtlan skmak iin hamle yaptka, elleri her seferinde bo kalmaktayd. Bu da her halde ikinin iiydi. En sonunda biraz alttan alarak: Sram kimseye vermem! diye diklendi. Bir piyango bileti alacam, bana da kabilir. Hem de bugn yln sonu deil mi? Glge ona biraz daha yanap: Srann sizde olduu bir gerek, dedi. Piyangonun size kt da elbette Sadece bir noktada yanldnz: Sizin iin yln deil, yolun sonudur. Haydi buyurun gidelim!
200

SANZOTU

Ayn mahallede oturuyorduk. Bazen ie giderken kendisini kahvehanede grr, eer darda ise ayakst sohbet edip geerdim. Bir gn beni yanna ararak: Gel ay ielim! dedi. Dostlar fazla ihmal edilmemeli. Masasnda tek bana oturuyordu. Teklifini kabul ettim yanna gittim. El skrken: Sigaraya alerjim olduundan, bu tr yerlere gitmiyorum, dedim. Hem yapacak o kadar fazla iim var ki... Alngan bir insand. Kskn bir ifadeyle: Doru, dedi. Bizim bir iimiz yok.
201

 Esasnda hepimizin ii ok fazla, dedim. Ebed bir hayat, u ksa dnyada kazanmak zorundayz. Haklsn, dedi. Fakat gen yata emekli olduktan sonra, buraya mahkmlar gibi balanp kaldm. Mebbet hapiste deilsin, dedim. Kimse seni burada zorla tutmaz. Hatr-gnl meselesi, diye tebessm etti. Birok arkadam var, onlar krmaktan ekiniyorum. Her gn beni en az kez aryorlar. lerdeki camiyi gstererek: Mezzini tanyorsun deil mi? diye sordum. Yirmi yllk mezzini nasl tanmam, dedi. stelik de aile dostumuzdur. Neden sordun ki? Ne bileyim, birden aklma geldi, dedim. O da gnde be kez aryor da. Bu ukalalm karsnda yz kzarm, belli ki zlmt. Ben eskiden byle deildim, dedi. Hi olmazsa cumalara giderdim. Hatta farz namazlarm bile klardm. Fakat artk iyice tembelletim. ok ksa bir sre sonra kalp krizi geirdii202

ni duydum. Hastanede gn kaldktan sonra, her nedense evine gndermiler. Hemen kalkp ziyaretine gittim. Olu beni grnce: Babamn durumu ok ar, dedi. Kendisini hi bilmeden yatyor. Fakat bazen sanzotu diye sayklyor. O da ne? dedim. Hi bilmiyoruz, diye cevap verdi. Fakat iyi duyduk sanzotu diyor. Semizotu olmasn? diye sordum. Seviyor muydu? Azna bile koymazd, diye atld ei. Benim de aklma gelmiti ama. Bu sanzotu her halde bir iltr, dedim. Hemen gidip bakaym. Kedeki eczaneden elim bo dndm. Kapy aan olu, son derece zgnd. Babam biraz nce vefat etti, dedi. stelik de o ilc sayklayarak. Acaba buldunuz mu? Artk nemi yok, deyip susmay tercih ettim. nk eczanede bana glmler ve sanzotu denilen eyin, iskambil oyunlarnda geen bir kelime olduunu sylemilerdi.

203

KK KU

Uamn kalkmasna az bir sre kalmt. Bu yzden de koarcasna yryordum. stelik de bam ok aryordu. lemleri hallederek dar ktm ve uaa dora ilerlemeye baladm. Biraz rahatlamken, hemen yanmdan geen bir ku srsnden rkerek: Sersem hayvanlar! dedim. Baka bir yerde usanz olmaz m? Uaa bindiimde, antamdaki illardan bir tane aldm ve uyumak niyetiyle koltua yaslandm. Hareket halindeyken, pistin kenarnda uan kular gryordum. Biraz nceki olay hatrlayarak:
204

Geri zekllar! diye sylendim. Umasn bile bilmiyorsunuz. lacn da tesiriyle biraz sonra uyumu olmalydm. Ryamda, kendimi bir uak eklinde gryordum. Hemen yan tarafmda, hava yolu irketinin ismi yazyor; muhteem kanatlarm, bulutlar bir bak gibi yaryordu. Dnyaya tepeden bakp: te umak bu! diyordum. Uunca byle umal. Birden sa kanadma, ufack bir serenin konduunu grdm. Alandaki kulardan biriydi bu. Sert bir ses tonu ile: Bana bak! dedim. Ne iin var kanadmn stnde? Hiii! diye cevap verdi. Canm seni seyretmek istemiti. Senin yerin aada acemi! dedim. Umay renmek iin ok ge kalmsn. Kanadmn zerine iyice kurularak: En az senin kadar uabilirim, dedi. Hatta senden ykseklere kabilirim. Hadi ordan bastbacak! diye sylendim. Boyun kadar konusan iyi olur. Bu sefer de ayak ayak stne atp: Bastbacak dediniz de aklma geldi,
205

dedi. Sizin bacaklarnz, yani ini takmlarnz, duyduumuza gre bazen almyormu. Bu yzden de yere aklyormusunuz. Ara sra bu tr eyler oluyor, dedim. Ne varm yani? Fakat, diye srtt. ni takmlar almayp da gagas zerine aklan hibir ku grlmemitir imdiye kadar. Bu szleri canm ok skt iin: Susar msn sen? diye tehdit ettim. Grlt ediyorsun. Susmak bir yana, sesini iyiden iyiye ykselterek: Ne dediini iyi duyamyorum, dedi. Motorundan o kadar ok ses kyor ki. Oysa benim motorumdan en ufak bir ses bile duyamazsn. Bu kuu bamdan defetmeyi istiyor, fakat kanatlarm sabit olduu iin, zerimden bir trl atamyordum. En sonunda kendimi kaybederek: Defol git bamdan! diye grledim. Bir arparsam grrsn. arparm dediniz de aklma geldi, dedi. Bazen de havada arpyormusunuz. Bir ya sabr ekerek:
206

Bu ok nadirdir, dedim. Krk ylda bir grlr. Ne krk yl yahu! diye diklendi. Her Allahn gn bu tr haberler duyuyoruz. Oysa Dnya kurulduundan beri, hibir ku, baka bir kua arpp dmemitir. Ku srekli konuup yakt sarfiyatnn azlndan, uu menzilinin fazlalndan ve manevra yeteneinin stnlnden sz ediyordu. Ona verecek bir cevap aramakla megulken, kibar bir hanm sesiyle irkildim. Bir hostesti bu. Alana indik efendim, diye tebessm etti. Uyumusunuz. Teekkr ederek yerimden kalktm. Bamn ars tamamen getiinden, ok keyifliydim. Terminale giderken, havalanan bir uan sesini duydum. Ve yrmeyi brakarak o yne dndm. Ykselen uan kanatlarnda, o geveze sereyi aryordum.

207

UAK

Uaa ilk defa biniyor olmalyd. Bunu, yanma oturunca anlamtm. Son derece rkekti. Drt bir yan merakla inceliyor; her an inecekmi gibi koltuuna oturup kalkyordu. Kemerini balarken: Uaa ilk biniim, diye sze balad. Kar yznden yollar kapanmasayd, byle bir ie asla kalkmazdm. Neden byle sylediini sordum. Ayamz salam yere basmal, dedi. Eer Allah umamz uygun grseydi, bizi kular gibi kanatl yaratrd.
208

Ona henz bir cevap veremeden uamz piste kp yol almaya balam, biraz sonra iyice hzlanmt. Ykselie geerken koltuunun kenarna sk sk yapt. Dudak hareketlerine baklacak olursa, bildii tm dualar pe pee okuyordu. Biraz sakinleince: Dediklerine gre, en gvenli tatlar uaklarm, dedi. Yani, tanan yolcu saysna gre, en az kaza uaklarda meydana geliyormu. Glmseyerek: Evet! Bu doru, dedim. Fakat ecel birdir, asla deimez. mrnde bir kere uaa binsen bile, ecelin gelmise o da yere aklr. Dnmeden sylediim bu szlerimle, onu ok daha fazla korkutmutum. Biraz nce moraran dudaklar, yzyle birlikte sarya dnm, sesi de titremeye balamt. Ayn eyi tekrar edip: Ayamz salam yere basmal, dedi. Bolukta uup savrulan bir kutunun iinde gidiyoruz. nallah pilot bey tecrbelidir. Allaha gven, dedim. O zaman rahatlarsn. manm gl olsayd, her halde byle endie etmezdim, dedi. Allaha inansam da,
209

kudretini her nedense aklm almyor. Bu anormal bir ey saylmaz, dedim. Gzlerimiz bir noktadan sonrasn gremez. Kulaklarmz ise, belirli bir frekanstan tesini duyamaz. Aklmz da bir noktadan sonra aciz kalmaz m? Biraz dnp: Dediklerin son derece mantkl, dedi. Fakat sa salim aa inebilirsek, secdeye kapanp topra peceim. Pilot bey inallah usta biridir. Bir saat kadar sonra yere indik. ocuklar gibi bayram yapyordu. ndiimiz ua gstererek: lk ve son biniim, diye tebessm etti. Neredeyse aklm yerinden kacakt. Uaktan korkmutun, yle deil mi? dedim. Korktuumu ok iyi biliyorsun, dedi. Bir daha binersem ayaklarm krlsn. yi ama yine uaa bindin, dedim. stelik bu yeni uak, biraz nce indiinden ok daha hzl Anlayamadm, dedi. Ne ua bu? Dnya ua, dedim. O da bolukta uup durmuyor mu? Bulunduu yere aklp kald. Hi ummad210

m ekilde etkilenmiti. kide bir gkyzne doru bakyor, dnyay sanki ilk defa kefediyordu. Biraz sonra kulama doru eilip: Bu uaktan korkmamamn sebebi, pilotuna duyduum gven olsa gerek, dedi. Geri onu biraz nce tandm ama, eminim ki artk kesinlikle unutmam.

211

ST SAAT

ehrin merkezindeki bir bahe iinde, topal bir dii kedi yayordu. Ana caddeden geerken bir aya ezilmi, bu yzden de avlanamaz hle gelmiti. Bahenin drt bir yan, son derece lks binalarla evriliydi. Biraz yal diye yenmeyen pirzolalar ya da biftekler, bu evlerin balkonlarndan frlatlr, onlar drt gzle bekleyen kedilere harika ziyafetler ekilirdi. Topal kedicik, bu sayede hzl bir ekilde geliti ve bir yl kadar sonra da anne oldu. Yeni doan yavrularn hepsi pamuk gibiydi. evredekiler, zellikle ocuklarnn basksyla, hepsini birer ikier paylat. Geriye zayf bir
212

dii yavru kalmt ve onu kimse almak istemiyordu. Anne kedi bu durumdan ikyeti deildi. Hi olmazsa biri yannda kalacakt. O zayf yavrusuna kol kanat gerdi ve btn efkatini ona yneltti. evredekiler, aradan birka mevsim getiinde, anne ve yavrusunun ayn anda doum yaptklarn grd. Topal kedicik, annelik lezzetini bir kez daha tadarken, bir de bykanne snfna girmiti. Fakat onca yldr edindii tecrbesiyle sadece kendi yavrularn emziriyor ve ara sra st emmeye gelen torunlarn, fazla yz vermeden geri gnderiyordu. yle ya, her bir yavru kendi annesinden st emmeli ve o gzel duyguyu yaamalyd. evredeki insanlar bu durumu fark etmi ve byk annenin yaptklarn takdir etmiti. Hatta yanllkla da olsa, torunlarn emzirmeyeceine dair bahse girenler vard. Kedileri seyrederek gnlk skntlarn gideren merakllar, bu durumun bir gn anden deitiini grp hayrete kapldlar. Byk anne kendi yavrularnn arasna torunlarn da katm ve o gne kadar vermekten ekindii stn, byk bir cmertlik ikram etmeye balamt. stelik de onlar temizliyor, bir an bile yalnz brakmyordu.
213

Karnlar iyice ackan torunlar, kendilerini tam zamannda misafir eden bu efkatli kucakta beslenirken, yarm saat kadar nce bir araba altnda kalan anneleri, bir p arabasnn arkasna atlarak, pl doru gtrlyordu.

Aadaki tablo, 17 Austos depreminde Sapancada yaand. Fakat bunu gazeteler yazmad.

ST

htiyar adam, bklm beline ramen iki byk st gm tamaktayken: St getirdim! diye baryordu. St isteyen st kuzular iin! O srada adrlardan kan bir adam: Sen akln karmsn! diye bard. Biz l ve yarallarla urarken, sen para kazanma sevdasndasn! Yal adamn gzleri dolmutu. Boazna dmlenen bouk bir sesle: Depremde drt torunumu kaybettim, dedi. Onlar iin sadm bu stleri, sa kalan yavrularma iirmek istemitim.
214 215

 Bu olay bizlere nakledenler: adrdan kan kiinin piman olup alamaya baladn ve yal adama sarlp zr dileyiini unutmamz mmkn deil dediler.

DOKTOR

Yal adam, baucunda bekleyen gen doktora: Allah senden raz olsun evldm, dedi. Benim iin baka bir lkeden kalkp gelmeni, hayatm boyunca asla unutmam. Yatakta yatan kii, byk bir hastanenin bahekimiydi ve bir gn nce anden komaya girmiti. ok acil bir ameliyat gerekiyordu. Fakat bu operasyon, ancak yurt dnda mmkn grndnden, btn doktorlar korkutuyordu. nk bahekimin durumu kritikti ve herhangi bir yolculua dayanamazd. Zaten vakit de yoktu. Tek areleri, anslar az olsa da, bahekimi hemen ameliyat etmekti.
216 217

Karar alndnda, hi beklenmeyen bir ey gerekleti. Konusunda tm dnyada tannan bir gen doktor, nerden duymusa duymu, yurt dndan Hzr gibi yetiip, o zor ameliyat baarmt. te bahekim, imdi o gen doktora dua ediyordu. Bir baba efkatiyle, onun ellerini sk sk kavrarken: Ameliyat iin beni baylttnda, bir anda genlik yllarma dndm, dedi. Henz bir asistanken, anne karnndaki bir bebein ayaklarndan sakat olduunu anlam ve onu bu ekilde yaatmaktansa, basit bir ilemle ldrmek istemitim. Bylelikle szde onu kurtaracaktm. Biraz sonra kalp atlarn duyunca, bu cinayetten vazgeip Allah'tan af diledim. Plnlama bahanesiyle sapasalam yavrular bile ldren ta kalplilere inat, o yavrunun yaamasn arzu ettim. Belki de bu yzden Allah seni bana gnderdi. Gen doktorun gzleri yaarmt. Buna ramen sakin bir hli vard. Oturduu yerden biraz geri ekildi ve dizlerinden aas protez" olan bacaklarn gsterip: Allah hibir iyilii unutmaz efendim, diye tebessm etti. Kurtardnz ocuk bendim.
218

TEDAV

Hastane bahekimi, ihtiyarn rntgen filmlerini incelerken: Durumunuz pekiyi grnmyor, dedi. Gsnzn alt ksmnda bir sanc var m? Evet! dedi ihtiyar. Gnde be-alt kere tekrarlyor. Peki, ya ba dnmesi? Genellikle yattmda dnyor. Bir de eer yatamdan an kalkarsam. Bahekim, gzln yavaa kartrken: Ben gereki bir insanm efendim, dedi. Hastalara her eyi aka sylerim. Son aratrma ve gelimelere gre, hi kurtulu midi grnmyor. Ksacas lm sizi bekliyor.
219

Yal adam, tevekklle ban edi. Odada bulunan baka bir doktor, onun bu haline acm olmalyd. Bahekimin masasna doru yanat ve stndeki filmlere bir gz attktan sonra: Beyefendi! diye sze balad. Ara sra vcudunuz kaslyor mu? Evet, dedi ihtiyar. stelik de biraz ac veriyor. Peki ya uzun sre uyumalar? Yal adam, sadece ban sallad. kinci doktor, kendisinden emin bir vaziyette: Ben de son bulular ve hzla deien gerekler dorultusunda tehis koymak zorundaym efendim, dedi. Ne yazk ki lm sizi bekliyor. Yal adam yerinden kalkmak zereyken, odann kesindeki asistan doktor, onun yanna sokulup ksk bir sesle: Dedecim! dedi. Aramzda kalsn ama, ben de size bir ka soru sormak isterdim. Buyur yavrum! dedi ihtiyar adam. Nasl olsa bir ey fark etmeyecek. Gen asistan onun sakallarn okayarak: Bence ok ey fark edecek efendim, dedi. Sorularm zaten biraz deiik. Allaha
220

imannz var m, syler misiniz? Elbette! dedi adam. Kendimden ok, Onun varlna inanyorum. Peki ya namaz? Yirmi yanda baladm. Be yllk borcum vard, onu da sonradan tamamlayp dedim. Gen asistan ok sevinli grnyordu. htiyarn ellerini tutarken: Ben de, asrlardr deimeyen ve kyamete kadar da deimeyecek olan gerekler dorultusunda tehis koymak istiyorum dedecim, dedi. Ebed bir genlik sizi bekliyor. Hem de Cennette srecek bir genlik. htiyarck, yerinden yavaa doruldu. Yzndeki tebessm, simasna ayr bir gzellik katmt. nceki doktorlara bir kt uzatp: Sizlere u eki yazmtm, dedi. nallah az deildir. Yal adam, daha sonra gen doktora yneldi ve onu alnndan pt. cebinden kartt kk Kuran arkasna bir eyler karalayp: Seni de dua listemin en bana yazdm evldm, dedi. Seksenlik bir ihtiyar, bundan gzel tedavi edilmezdi.

221

HALI

Cuma namazndaydk. Samda bir ihtiyar, onun hemen yannda da bir boluk vard. Yal adam, farz klmak iin kalktmzda arkaya dnd ve boluun gerisindeki ocua: Saf doldur yavrum! dedi. Boluk kalmasn. ocuk, bol tyl ve yeil bir hal stndeydi. Her nedense ne gemek istemiyordu. Yal adam bu durumu fark ettiinde, o haly gsterip: Anlalan yumuak bir yer buldun, dedi. Ne de olsa ana kuzusu saylrsn. Delikanl susmay tercih etti. Bolua da baka bir kii geti.
222

Namaz sona erdiinde, ihtiyarn cumasn tebrik ettim. Biraz sonra arkadaki ocuk gelerek, onun elini pt. Yal adam, sylediklerinden pimand. ocuun ban efkatle svazlarken: Sana ana kuzusu dediim iin hakkn hell et evladm, dedi. htiyarlk kolay deil, azmdan kat ite. ocuun gzleri dolu doluydu. Ban yere eip: Bana syledikleriniz doruydu, dedi. zerinde namaz klmak iin srar ettiim hal, vefat ettii zaman annemin tabutuna rtlmt. Orada secdeye kapandmda, sanki beni kucaklam gibi oluyor da

223

PASTA

Frna girdiimde, ortalkta tek bir ekmek bile grnmyordu. Kasann banda oturan adam: Hocam birka dakika dinlen, dedi. imdi kartyoruz. Bir tabureye oturup beklemeye koyuldum. Mis gibi ekmek kokusu her yana yaylmt. Dardaki souktan kurtulunca, stme bir rehavet kverdi. im gemek zereyken ieriye yal bir adam girdi. Eskimi ceketinin sol yakas altnda bir madalya parlyor, yrrken hafife topallyordu. Selm verdikten sonra, frncya bir torba uzatarak:
224

Her zamanki ekmeklerden alaym, dedi. kizler ackmtr. Frncya gre her ey normaldi. Tezghn altna doru yavaa eilerek ekli bozuk ekmeklerden tane koydu. Bunlardan birinin alt ok fazla kzarmt. Dier ikisi de zaten yamuk yumuktu. Yanna yaklaarak: Neden ona taze ekmek vermedin? dedim. Biraz sonra kacak demitin ya! Yine umursamadan: Bayat ekmekleri kendi istiyor, dedi. Onlar bizde yar fiyatna satlr. Alt yanm ekmekler de buna dhildir. Meraka kaplmtm. Kim bu garip ihtiyar? diye sorduumda: Bir Kore gazisi, dedi. Son depremde oluyla gelini lnce, ikiz torunlarn yanna almt. imdi onlara bakyor, hem de az bir maala. Frncdan duyduklarma zlmtm. Kendime gre bir zm yolu arayp: Aradaki fark vereyim, dedim. En azndan bugn taze ekmek yesinler. Frncya gre bu da normal bir eydi. Biraz sonra kard scack ekmekleri adamn torbasna doldururken:
225

 ok anslsn gazi amca, diye tebessm etti. ocuklar iin sana, bugn pasta gibi ekmekler vereceim. Yal adam torbay kucaklarken: Allah senden raz olsun evldm, dedi. Bugn onlarn doum gn olduunu nerden bildin?

BOR

Yal bir adam, yal bir aacn altnda alyordu. Biraz nce yanna bir delikanl uram, iki almak iin ondan para istemi, ihtiyar vermeyince de ona sert bir tokat atp yere ykmt. Yardm iin koanlar, merakl gzleriyle, ihtiyardan bir aklama bekliyordu. Yal adam, o gencin arkasndan bakp: ok eskiden kalan bir borcum vard, dedi. Benden onu istedi. Zaten o borcu demem gerekiyordu. Orada bulunanlar, ceplerinden para kar endiesiyle, bu borcu sormaya yanamadlar.
226 227

Tek bir gencin dnda, birer ikier dalp ilerine gittiler. htiyarn yannda kalan delikanl, onun koluna girip: O serseri sizi ok hrpalad, dedi. sterseniz biraz oturup dinlenelim. Yal adam, hl alamaktayd. Ban sallayarak: Bu aacn altnda dinlenmem evladm, dedi. Buna hakkm yok. Belki de hibir zaman olmayacak. Delikanl, bu szlerden bir ey anlamamt. Byk bir merak iinde ihtiyara bakarken, yal adam gzlerini ondan karp: Elli yl kadar nceydi, diye iini ekti. Babacm, bana sigara paras vermedi diye, bu aacn altnda azarladm. Yani az nce, evldmn bana tokat att yerde... Delikanl hibir ey diyemedi. Ve ihtiyar biraz sakinletirmeye alp, arabayla evine brakmay teklif etti. Adam, titrek admlarla yoluna koyulurken: Evim, ehir dnda yavrum, dedi. Buna ramen yryerek gideceim oraya. Bu arada kabristana urayacam. Ve beni bir kez daha affetmesini isteyerek, bir ysinle peceim babamn ellerinden.
228

TA

Gen adam, kendini bildi bileli para skntsyla kvranmt. lk nceleri, evdeki eyalar yok pahasna satarak karnn doydurmutu. Annesiyle babas, zaten yllar nce vefat ettiklerinden, ayn evde yaayan babaannesine, hi bir dnya mal lzm deildi. Adam sonraki yllarda ikiye balaynca, daha fazla para bulmak zorunda kald. Elleri paluze gibi titrediinden, alkolik olduu hemen anlalyor, bu bakmdan kimse ona i vermiyordu. Zaten i bulsa bile, kazand be kuru onu tatmin etmezdi.
229

Adam, daha sonra baka bir yol kefetti: Tarih emelerden skt musluklar, asrlk konaklardan ard kap tokmaklarn, dantel gibi ilenen mezar talarn, ya da bir antik heykeli el altndan gizlice pazarlarsa, ev masraflar yannda birka aylk iki paras kyordu. Adamn seksen yan geen babaannesi, onun hrszlk yaptn anlamt. Fakat torununa bir trl kyamyor, cierlerini dalayan bu srr saklyordu. Zaten kendisini gen yalarda dul brakan o altn kalpli eine kavumak iin, en fazla birka yl kalm olmalyd. Hayrsz torun, yal kadnn bu zaafn grnce, onu kendi ilerinde kullanmaya balad. Kadn eski yazy bildiinden, tarih eyalar stndeki yazlar rahata okuyordu. Bylelikle torunu, ald mallarn deerini anlyor, ona gre fiyat belirliyordu. ok souk bir k gn, adam yine alnt eyalarla geldi. O geceki ganimetlerin arasnda, yarm saat tedeki bir caminin amdan ve antika halsyla; bir de kyn bandaki tepeden kartt uzunca bir ta vard. Adam, nefes nefese yklendii ta, babaannesinin nne braktnda, yal kadn tvbe istifarla ie balad. Her eyi bilen Rabbi, elbette ki bu
230

ii istemeden yaptn, niyetinin ne olduunu biliyordu. Gen adamn eytanlktan ldayan gzleri, o nadide ta stne kilitlenmiti. Babaannesinin, yazlar okurken tir tir titrediine baklrsa, o tan kesinlilikle bir benzeri yoktu. Adam, byk bir mitle oday arnlarken: Anlalan ok deerli bir ta, diye atld. Deil mi babaanne? Yal kadn sapsar kesilmiti. lm, elbette Allahn emriydi ama, onu hi byle arzu etmemiti. Ta, bir bebek gibi kucaklarken: Haklsn yavrum! dedi. Gerekten de ok deerli bir ta bu. Dedenin mezar tan almsn.

231

KABAN

k ve yal bir adam, bir vitrinine uzun uzun baktktan sonra, gzlerini ilerdeki parka evirdi ve oradaki ocuklarn en zayfna: Kk! diye seslendi. Buraya gelir misin? Kk ocuk, hafta sonlarnda yaptklar misket oyununu ilk defa kazanmt. Buna ramen hi itiraz etmeden geldi. Yal adam, onun salarn okayp: Vitrinde harika bir elbise var, dedi. Giymeni istiyorum. Bakalm zerine uyacak m? ocuk, bu teklifi ilk nce aka sand. Ama adam, son derece ciddydi. Onunla birlikte maazaya girerken, ilk nce bir rya grp
232

grmediini; daha sonra da, o gne kadar yeni bir elbise giyip giymediini dnd. Genellikle abisine alnan elbiseler bir yl kadar sonra ona dar geldiinde, ortanca kardee uydurulurdu. Birka sene sonra da, dizleri anm ya da delinmi vaziyette kendisine kalrd. Fakat imdi, yeni bir elbisesi olacakt. stelik de bayrama gn kala. Kk ocuk elbiseleri giydiinde, bydn ilk defa fark etti. Kadife pantolonu, tm vcuduyla birlikte bacaklarnn ne kadar uzadn; izgili ceketiyse, omuzlarnn ne kadar genilediini ortaya koyuyordu. Fakat hepsinin stne giydii kaban, gerekten muhteemdi. Bu kabanla mesi artk mmkn deildi. ocuk, biraz nce kazand misketlerini, kala gz arasnda eski ceketinden alp yeni kabann cebine brakt. rili ufakl bir avu misket, koskocaman ceplerin bir kesinde kalmt. Bu durumda iki cebe, belki de yz misket sabilirdi. Yal adam, elbiseleri beenmiti. ocuu bir manken gibi saa sola evirip emin olduktan sonra, tezghtara dnerek: Aldm giysileri, hediye paketi eklinde sarn, dedi. Torunuma srpriz yapmak istediimden, onlar bu ocuun stnde denedim.
233

kisi de ayn llerde de Kk ocuk, sanki beyninden vurulmutu. Dizleri titremeye balad iin, ayakta durmakta zorlanyordu. Fakat artk bydne gre, bir ey belli etmemesi gerekiyordu. Aynaya son defa baktktan sonra, giydii elbiseleri yavaa kartarak, bir kenara frlatt eskilerini giydi. Yal adam, yapt hizmet iin ocua bir simit paras vermek istiyordu. Fakat onu yannda gremedi. Kk ocuk tekrar parka dnd zaman, bir aacn glgesine oturup kald. Ve btn srarlara ramen oyuna katlmad. Arkadalar: Niin oynamyorsun? diye sordular. Biraz nce ok gzel misketler kazandn. ocuk, glmseyerek: Misketlerim, gerekten ok gzeldi, dedi. Hepsi gcr gcrd. Bu yzden de onlar, bayramlk kabanmn cebine sakladm.

HASRET

Kk ocuu, teravih namazna giderken grmtm. Sevinten deta uar gibiydi. Evlerinin balkonunda zplayp duruyordu. Her yeri bayram yerine evirmi, saa sola kt ssler asmt. Hayrola mer! dedim. Neden byle ssledin ortal? Babam geliyormu! diye bard. Bayramda da burada kalacakm. mer'in babas, her nedense yllar nce evden ayrlm, Avrupa'da bir yere yerlemiti. "Bir Alman kadnla evlenmi" diyorlard. Daha sonra ne olmu, u anda neredeymi, kimseler bilmiyordu. Kk ocuk, yine ayn neeyle:
235

234

 Babam geliyor! diye tekrarlad. Herkes onun dnmesini bekliyor. imdiden hazrla balamlar. Anlayamadm! dedim. Hazrla balayanlar kimler acaba? Herkees! diye atld. Saa sola birok yaz asmlar. Bir tanesi de ilerde duruyor. Meraka kaplmtm. Saatime gz atp: Namaz iin biraz daha vakit var, dedim. Eer uzak deilse, o yazy bana gsterir misin? Hi nazlanmad. Annesinden izin alp yanma geldi. Ty gibi vcudunu eilip kucakladm. Kalbi yerinden kacak gibiydi. El ele tutuup ilerlemeye, daha sonra da komaya baladk. Caddeye kar kmaz, byk bir gururla parman uzatp: Bak ite! dedi. Hem de ne kadar kocaman yazmlar! aret ettii yere baktm zaman, syleyecek tek bir kelime bulamadm. Karmdaki yazda babasnn ad geen bu sevimli ufaklk, bir caminin mahyasn gsteriyordu. Yazlanlar, o kk yavruyla birlikte heceledik. Ikl satrlarda: Ho geldin mbarek Ramazan yazyordu.
236

TARF

Adamn biri, ilk defa geldii yerde bir adres aryordu. Bulmakta zorlannca, bir marketin nndeki arabaya yanat ve arka koltukta oturan ocua dnp: Buralarn yabancsym evlat, dedi. Parkn hemen yanndaki frn aryorum. Dediklerine gre, buraya ok yaknm. Kk ocuk, arabada tek banayd. Pencereyi en sonuna kadar atktan sonra: Ben de sizden farkl deilim, dedi. Buralara ilk defa geliyorum. Ailemle birlikte seyahat ederken, alveri yapmak iin bir mola verdik.
237

Adam, arabann yanndan ayrlrken, kk ocuk onun arkasndan seslenip: Size yardm edemedim, diye zr diledi. Ama bana kalrsa, park bulmak iin saa dnmelisiniz. Adam, ocuun da yabanc olmasna ramen bunu nerden anladn sordu. Kk ocuk, biraz mahcup bir ifadeyle: Ihlamur ieklerinin kokusunu duymuyor musunuz? diye sordu. Zaten ku sesleri de oradan geliyor. yi ama! diye atld adam. Bunlar parktan deil de, belki tek bir aatan geliyordur. Tek bir aacn kokusu bu kadar kuvvetli deildir, dedi ocuk. Birka kuun sesi de bu kadar ykselmez. Parka sk sk gittiim iin biliyorum. Hem derince bir nefes alrsanz, frndan yeni kan mis gibi ekmeklerin kokusunu duyarsnz. Adam, denileni yapmak iin derin nefes alrken, ocuun kr olduunu fark etti. Ve biraz ardndan, konuurken szlerini yarda kesti. Kk ocuk, bu durumlara alkt. Ksk bir sesle: yl nce kaza geirdim, dedi. Gzlerimi bu yzden kaybetmitim. Sizinkiler
238

salam, yle deil mi? Adam, sa yola dnerken: Bundan artk emin deilim, dedi. Emin olduum tek ey, benden ok daha iyi grdndr.

239

GIYBET

Gnmzde Mimar Sinan niversitesi olarak bilinen Devlet Gzel Sanatlar Akademisinde okurken, bahar havalarn ya da yazdan kalma gnleri karmazdm. Karakyden drt durak tedeki akademiden kar kmaz hzl admlarla Galata Kprsne doru ynelir, kprnn alt ksmndaki ak tezghlarda satlan polyester oltalar ve son model olta makaralarn gzden geirir, daha sonra balk tutan kiilerin yanna giderek demir atardm. Rast gele! Var m bir eyler? stavrit kyor karde, arada bir izmarit de salyor. Yemli mi, apari mi?
243

 Deniz biraz durgun ya! Bu yzden apariler i yapmyor. Dokuz yamdan beri kendimi bir balk saydmdan, oralardan ayrlmak istemezdim. Bu arada karnm ackrd tabi ki. Ve her zaman yaptm gibi kpry geer, Eminnne varr ve balk-ekmek satan teknelerin birine yanardm. Bi tane verir misin? Vereyim abi! Yanna soan da istiyor musun? stemem derdim. nk bu ziyafeti, baka bir ziyafetle tamamlardm: Genellikle bir ikindi namaz. O yllarda namaza yeni balamtm. Ve Yeni Camiye gitmekten ok holanrdm. Burada namaz klmak, Akademinin ar havas ve dersleriyle bunalan ruhumu ferahlatr, bana byk bir enerji verirdi. Bir gn yine ayn camiye geldiimde, adrvanlarn yannda, salar omuzlarna kadar inen bir genle karlatm. Benden bir ka ya daha kk olmalyd. iekli gmleiyle ilk bakta bir turisti andrmasna ramen Trke konuuyordu. Yani bizlerden biriydi. O zamanlar erkekler arasnda uzun sa modas henz yaylmamt. Kpe denilen ey de
244

bilinmezdi. Bu yzden de o gen dikkatimi ekmiti. Oysa birka yl nce, kyafetim ondan farkl deildi. Salarm ok uzun saylmasa da, favorilerim be-alt santimi buluyordu. Ayamda da, bol paal bir spanyol pantolon vard. stelik o hlimle, akademideki kzl erkekli hayranlarmn karsnda gitar konserleri veriyor, gitarla ayn anda bir de az mzkas alyor, o da yetmezmi gibi, nc bir leti (bir ayak davulunu) kullanarak, onlar kendilerinden geiriyordum. Ksacas tek kiilik orkestraydm. Hani baz sirklerde gsteri yaparlar ya, tabi ki palyao kyafetinde Ben de her halde onlar andryordum. Akademinin nc ylnda ok kr ki bu durumdan kurtuldum ama, ne yazk ki o hlimi abuk unuttum. Bu yzden de o genci grdmde: mark zppe! dedim. Hangi ailenin evldsn sen? Hlbuki u hanm gibi bir nesil bekliyoruz. u hanm dediim kii, caminin nndeki gvercinlere yem veren k giyimli biriydi. Ban da ok gzel bir trbanla kapatmt. 1970li yllarda olduumuzdan, tesettrl hanmlar sayca azd ve ok dikkat ekiyordu. Kendimi o genle kyasladktan sonra, bir
245

evliya heybetiyle camiye girdim ve farz klp selm verdiim anda, inanlmaz bir tabloyla burun buruna geldim. Benimle omuz omuza namaza duran ve namaz sona erince, ellerini huu ile gkyzne kaldrarak gzya dken kii, biraz nce acmadan gybetini yaptm o uzun sal genten bakas deildi. Kullarnn en byk gnahlarn bile affetmek iin frsat kollayan merhametli Rabbimiz, camideki yzlerce kii arasndan on genci benim yanma (ya da beni onun yanna) getirerek, ilediim cinayeti gsteriyordu. Utancmdan tespih bile ekmeden kendimi camiden dar attmda, beni bir srpriz daha bekliyordu. nk namazdan nce tesettrl giyimine hayran kalp kendisiyle iftihar ettiim o hanm, caminin biraz tesindeki Nimet Abla Giesinin nnde, milli piyango kuyruuna girmiti. nsanlar sadece d grnleri ve kyafetleri ile deerlendirme hastalnn, yani ekilcilik belsnn tokadn yemitim. Daha sonraki yllarda, Yeni Camide yaadm bu olayn bakalar tarafndan tekrarlanan saysz rneini grdmde, o genci hatrlayarak pimanlk duydum. Bu yazmn, o kardeime kar ilediim gnahlara kefaret olmasn diliyorum.
246

YOLCU

Beli bklm ihtiyarlar, onlara kar duyduum derin sevginin bir meyvesi olarak, hayatmn en gzel hatralarnda yer ald. Fakat 1976 ylnda Adapazarnda yaadm bir olay, ilk bakta hi ho grnmyordu. Cuma namaz iin, merkezdeki Orhan Camiye gelmi, arabam ilk bulduum bolua park etmitim. Tekrar yola kmak iin geri geri gelmek zorunda idim. Namaz sona erdiinde yle yapmaya altm. Ve o garip ihtiyara da o zaman arptm. Camiden dalanlar beni lk la ikaz etmeseler, esasnda bu iin farkna varmazdm. nk arkama bakarken hibir ey grmemitim.
247

Byk bir tel iinde arabadan frladm. Birok kii, onu yerden kaldrmakla meguld. Daha sonra ihtiyar adrvana gtrp, yzn gzn temizlediler. Ve oradaki bir tabureye oturttular. Hemen yanna koarak ellerine sarldm ve: Hakkn hell et dedecim! dedim. Sana arpp yere dren bendim. Ama Allah biliyor ki, geriye baktm halde seni fark edemedim. Yal adam, o duruma ramen glmsyordu. Fakat beni en ok artan husus, belki bir asrlk hayat ykyle, o gne kadar hibir ihtiyarda rastlamadm ekilde bklp yere paralel hle gelen vcuduydu. Bu yzden olsa gerek ki, arka camdan baklsa da grnmyordu. stn temizlemesine yardm ederken: Bir eyim yok yavrum, dedi. Biz eski topraz, kolay pes etmeyiz. Onu zorla ikna edip ilerideki eczaneye gtrdm ve kanayan syrklarn temizlettikten sonra, cebine bir miktar para koymak istedim. Yandan beklenmeyen bir eviklikle yakalad elimi titrek avularna hapsederken: Allah senden raz olsun evldm! dedi.
248

Bu kadar paray alamam senden. Bu kadar demesinden, biraz para sknts ektiini anlamtm. Israr edince, verdiklerim arasndan kk bir miktarn ekip ald ve mahcup bir ifadeyle: Bu para imdi benim mi? diye tebessm etti. Elbette! dedim. Eer kabul ederseniz ok sevinirim. yleyse bana bununla bir bilet alr msn? Yal adam, bu teklifi karsnda ardm grnce, kendisini belki birka ya daha ihtiyarlatan macerasn anlatmaya balad. Hasta torununu ziyaret etmek iin stanbula gitmi ve bir gece kaldktan sonra, imdi Bolu veya civarndaki bir yer eklinde hatrladm evine dnmek zere yola kmt. Normal artlarda, cuma namazn Boluda klacakt. Fakat otobsleri arza yapnca, namaz kamasn diye bizim oralara kadar gelmiti. Szlerini, byk bir zntyle tamamlarken: Az bir param vard, onu da abdest alrken aldlar, dedi. Btn namaz boyunca: Eve nasl dnerim ve kime el aarm? diye alayp durdum. Bu hatram, yllar yl btn sevdiklerime
249

anlattm halde bir trl kaleme alamamtm. Ksmet bugne imi O olaydan sonra, ne zaman veda etmek iin sallanan bir el ya da bir mendil grsem, otobse bindirip bir hac yolcusu burukluuyla uurladm o aziz ihtiyarn gzyalar iinde ettii dualar hatrlyor ve " Rabbim neylerse gzel eyler diyorum. Zaten yceler ycesi merhametli Rabbimiz, kendisi iin meakkat eken hangi kulunu yar yolda brakm ki?

CENNET TAIYAN GEN

Nur yzl bir ihtiyarla sohbet ederken: Bana dua et dedeciim! dedim. Dnyann btn yk, sanki benim omuzlarma binmi. akac bir ifadeyle kulam ekerken: Dnya yk hepimizin az ok srtnda, dedi. Fakat Cenneti tamak herkese nasip olmaz. "Cennet nasl tanr?" diye dnrken, yal adam buna bir aklk getirdi. Birka gn kadar nce, Cenneti yklenen bir gence rastlamt. Anlattna gre, bu gen yakn kylerden birinde yayor ve her cuma ehre inip, ayn binaya uramak zorunda kalyordu.
250 251

Cuma gn namazdan ktmda, ihtiyarn bahsettii binaya buldum. En st katn koridorlarnda beklerken, merdivenden gelen ayak sesleri duydum. Merakm yenemeyip aa baktmda, Cenneti tayan o genci grdm. Uzun boylu, zayfa ve solgun yzl biriydi. Yal annesini srtlam vaziyette, asansr kapsnn zerinde her zaman "arzal" yazan binann st katndaki doktor muayenehanesine doru trmanyordu. htiyar kadn, gsz kollaryla ona sarlm, ban da yan evirip yavrusunun srtna dayamt. O mukaddes yk rahatsz etme korkusuyla, o gence yardm etmeye ekindim. st kata ktnda: Allah senden raz olsun kardeim! dedim. Cenneti tadnn farknda msn? Delikanlnn ter damlacklaryla kaplanan yz, scak bir tebessmle aydnland. Fakat nedense, benimle tek kelime bile konumad. Ama Rabbim biliyor ki o tebessmde, apayr bir scaklk ve gzellik vard. Belki de hair ve srattan sonra, Cennete uan insanlarnn mutluluu... 1990l yllarn banda, Adapazarndaki eski Ordu Evi karsnda yer alan i hanlarndan birinde yaadm bu hatray, yine
252

kardelerimin arzusuyla kaleme aldm. Ve o gnden sonra, anne veya babasna hizmet eden birini grdmde, hep o bahtiyar genci hatrladm. Tabi ki Peygamberimizin: Anne ve babasnn ihtiyarlna yetiip de Cenneti kazanamayanlara aarm eklindeki szleriyle birlikte.

253

DEDE

O yal dedecie, aralarnda Selim Gndzalp ve Cihat Zafer gibi yazar kardelerimin de bulunduu bir grupla gittiimiz Adapazar Orhan Caminin adrvannda rastladk. Cuma namaz iin abdest hazrl yapyordu. Selmmza, scack bir tebessmle karlk verdi. Ya kesinlikle doksann stndeydi. Bu kadar sevimli ve bu kadar yal bir insan ilk defa gryorduk. Salar, gsne kadar inen sakallaryla birleerek stbeyaz olmu, yznn derisi effaflamt. Kendisine bakarken, iimizden en gencine doru dnerek:
254

Sen hafzsn, yle deil mi? diye sordu. Evet! dedi, yanmzdaki ocuk. Nereden anladnz? Yal adam ona tebessm edip: Hafzlar yzlerinden belli olur, dedi. Kesinlikle bir farkllk vardr onlarda. Aczimizden dolay, hafzlarn farkn anlamasak da, dededeki fark aka gryorduk. Bu yzden de yanndan ayrlmak istemiyorduk. Yal adam abdestini tamamlaynca, cbbeyi andran ceketine uzand ve o srada bizlere tekrar bakt. Baklar bu sefer sertlemiti. imizden baka birine dnp: Anne ve babalarmz, bu dnyaya gelmemize sebeptir, dedi. Onlar raz etmezsek, Cennetin kokusunu bile duyamayz! Yal adam bir keramet daha gsteriyordu. nk konutuu kii, annesini biraz nce ok gcendirmi, cuma namazna da, onun gnln almadan gelmiti. Zaten yolda gelirken, ayn konuyu konuup o arkada ikaz ediyorduk. Dedenin gzleri dalp giderken: Hele hele annelerimiz, dedi. Anneler var ya anneler! htiyar adamn sesi titremeye balam
255

ve henz szleri bitmeden gzlerinden oluk oluk ya boanmt. Birka kere daha anne! dedikten sonra, kk ocuklar gibi alamaya balad. Annesini hatrlamt. Syleyecek tek bir kelime bulamadk. Ve onu ylece brakp camiye girdik. Sonraki haftalarda, caminin her tarafna bakmama ramen, dedeye bir daha rastlayamadm. Arkadalarm da grememiler. Baka bir yerden mi gelmi, geerken mi o camiye uram bilmiyorum. Kim bilir, belki de yarm asr nce kaybettii anacna gitmitir.

FORML

alar saati kurarken elimden drmtm. almyordu. Akrep ve yelkovan kolu yerinden km, herhalde baz dililer paralanmt. Sanki sulu oymu gibi sylenip: Krlacak zaman buldun! dedim. imdi nasl kalkacaz sahura? Ramazann henz banda idik lk gnk orularn beni ocukluumdan beri terk etmeyen ba arsyla kvranyor, bir an nce yatma arzusu duyuyordum. Aksi gibi de, uykucu bir komumu uyandrma iini stlenmitim.
256 257

Sonunda bir hap ierek yataa girdim. Bu arada sahura kalkmak iin bir forml aryordum. Uyumak zereyken, rahmetli anneannemin szlerini hatrladm. Bana, yatmadan nce bir fatiha ile ksa sure okumam tavsiye eder ve bylelikle istediim saatte kalkabileceimi sylerdi. aresizlik iinde, bu forml eksiksiz uyguladm. Gecenin bir yars, rya mdr kbus mudur bir eyler grmekteyken, bir zil sesiyle yerimden frladm. Kap zili alyordu. stelik de bir saniye bile ara vermeden. Eim ve olum da uyanmlard. zellikle eim korkuya kaplmt. Kol saatime baktm. Sahur vakti gelmiti. Apartman kaps yayl yapldndan, kesinlikle her zaman kapal dururdu. Bu yzden de zile basan her kimse, d kapnn nnde olmalyd. Balkona karak aa sarktm. Orta yal bir adam, kendinden gemi ekilde kapmza yaslanm, ban da bizim zillere dayamt. Ona dikkatle baktm. Zemin katta oturan
258

komumuzdu. Ne yazk ki eve hep ikili gelirdi. Ban kapdan kaldrmad iin zilimiz hl alyor ve kefettiim formln tesirini dile getiriyordu. 1986 Yl Ramazannda, ailece yaadmz bu olay, hayat boyunca herkesin yardmna koan, Allah'a ve Resulne ballyla tannan anneanneciimin bir kerameti eklinde kabul ettim. imdi alar saatlerin modas geti. On tuunda on marifet tayan cep telefonlar, radyasyon tehlikesini haber verircesine, lk la barp bizi uyandryor. Ama ben, eski kafal olmann gereine uyarak, ara sra anneannemin formln kullanp, onu fatihalarla anyorum.

259

DUA EVNDEN HATIRALAR-1

Herekedeki yazlk evimizin balkonundan Kara-mrselin meyve aalaryla donanm yeil tepelerine bakarken, seneler nce vefat eden anneannemi hatrlamadan edemiyorum. ocukluk yllarmdan beri derin bir sevgiyle balandm bu nur yzl ihtiyar, arlarn hafifletmek iin sk sk ovaladm gsz bacaklaryla yrmekte zorland iin, teyzemin evindeki kk bir odada inziva hayat yaamaktayd. Bir asra yaklaan hayatnn son yllarnda bebekler gibi nazl olmu, beli de iyice bkldnden, bebeklerin boyuna yaklamt. Yazn glgesinde dokuz ta oynadmz ceviz aacn iaret edip:
260

Benim zamanmdan sadece bu aa kald evldm, derdi. Akranlarmdan hi biri hayatta deil imdi. Anneannemi, beni drt gzle beklediini bildiim iin sk sk ziyaret eder ve her seferinde arkasndan sessizce sokulup, buruuk yanaklarna bir pck kondururdum. Korkudan olmasa da, beni tand anda bir lk atar, byk bir efkat ve sevgiyle boynuma sarlr, gmlek veya ceketimi gzyalaryla slatmadan kollarn gevetmezdi. Eer o sralarda sal yerindeyse, birka kelime hl hatrdan sonra hemen bahedeki el arabasn hazrlar ve ty gibi vcudunu kucaklayarak, st ste ydm yumuak yastklarn arasna koyardm. Adapazarnn Serdivan kyndeki bahemizin meyve aalarn ve eer mevsimiyse Osmanl ileklerini birlikte dolarken, ou zaman ta-toprak tadmz el arabasnn gcrts arasnda sohbet ederdik. Yine byle bir gnde: Beni gezdirip ferahlatyorsun ya evldm, dedi. Allah da sana bejo nasip etsin, bejoyla gez inallah! Anneannemin bejo dedii ey, pejo (peugeot) marka arabadan baka bir ey deildi. Teyzemden o arabalar beendiimi duymu
261

ve aklnda kald ekliyle dua etmiti. O zamanlar yeni bir asistandm ve pejo marka bir araba almay, ancak ryalarmda grebilirdim. Ama ne olmusa olmu, o duadan sadece bir ay sonra, harika bir arabaya sahip olmutum. Arabann markasn merak edenler varsa, hemen syleyeyim: Elbette ki pejoydu ve st alyordu. Sz konusu alveriin maceras, bir film olacak ekilde harikadr. Bu yzden detaylar yazmyorum. Fakat arabasn bana adeta zorla veren, incelii ve gler yz ile herkesin sevgisini kazanan Adapazar sanayicilerinden Cemil engl aabeyime yllar sonra rastladmda, onun: Sana bu arabay neden sattm ve neden bu kadar ucuza verdiimi hl anlayabilmi deilim eklindeki akac ifadelerini unutmuyorum. Anneannemin vefatndan sonra o arabay satp bir arsa, o arsay da satp Herekede yazlk bir ev satn aldm. Ve Byle bir eve nasl sahip olabildiniz? diye soranlara, hep ayn cevab verdim: Sadece bir duayla, baka bir eyle deil. Aln macerasndan dolay Dua Evi adn verdiimiz yazlk evimiz, zmit-stanbul yolu zerindeki Nuh imento Fabrikasnn hemen
262

aasndaki sahile sralanan sekiz evden biriydi. Hemen yanmzda da, baheleri bizimkilerden daha byk olan birka baraka yer alrd. Sitemize, ay nn denize yansmas eklinde bilinen Yakamoz ad verilmiti. Oysa bizim bildiimiz yakamoz, denizin iindeki ine ba byklndeki fosforlu planktonlarn parlamasyd ve gece ne kadar karanlksa, yakamoz da o kadar gzel grnrd. Eer deniz durgunsa, bu planktonlarn ldamas iin, suyun biraz kartrlmas yeterli idi. Bunun iin de en kolay yol, bahedeki hortumla denize su skmakt. Damlalarn denize dt yerlerde binlerce prlt meydana gelir ve ortaya kan ktan izgiler, bize havai fieklerin atld bayram gecelerini yaatrd. Durgun suda yakamoz seyretmenin en masrafsz yoluysa, denize ta atmaktan ibaretti. Frlattnz ta, sanki dt yerde bulunan bir elektrik lambasnn dmesine dokunur ve o lambay yakard. Ama eer deniz dalgal ise, bunlarn hi birine gerek kalmazd. yle havalarda, kyya doru gelen dalgalar pe pee aydnlanr, seyrine doyum olmayan inanlmaz bir manzara tekil ederdi. Yakamoza her zaman rastlanmazd. Bu yzden de baz yaknlarmz: eer yakamoz
263

varsa bize telefon edin, gelmeye alalm diye tembihlerlerdi. Gerek yakamozlardan habersiz misafirlerimize yaptmz en byk srprizlerden biri, denizden aldmz bir kova suyu tamamen karanlk bir odaya gtrmek ve onlardan, kovadaki suyu kartrmalarn istemekti. Bu ii biraz korkarak yaptklarnda, kovann ii bir anda aydnlanr ve l l yanarak onlar artrd. Bu aknlk, daha sonra da devam ederdi. nk ellerindeki su damlacklar iinde bulunan planktonlar, yanp yanp snmeye devam ederlerdi. Yazn bizi ziyarete gelenler arasnda, son derece iyi yzcler de vard. Bir ift yunus, her sabah stanbul ynnden zmite doru gider ve balkonumuzun nnden geerken zellikle zplayp poz keserlerdi. Bazlar da, bir ka dzinelik srler halinde toplandktan sonra, hill eklindeki bir evirme hareketiyle balk yakalar, gzmzn nnde ziyafet ekerlerdi. Misafirler arasnda bir de pelikan kuu bulunuyordu. Aldnda iki metreyi bulan muhteem kanatlar ve sarkk torbal kocaman gagasyla ziyaretimize gelen bu gzel kuu grdmzde, etraf fabrikalarla ev264

rili bir krfezde deil de, el dememi bir sahilde yaadmz hlyasna kaplrdk. Bu misafirimiz, biraz ilerimizdeki kayalklarda avlanr ve ikindiden biraz sonra oradan ayrlrd. Dergimiz yazarlarndan Murat Baaranla yaptmz bir balk avnda iler kesat gidince, Murata pelikan kuunun yanna demir atmamz gerektiini, nk onun, suyun altn grmek gibi bir avantaj olduunu syledim. Bulunduumuz yerden ayrlp onun yanna gittiimizde, balklarn madenini kefettik. Rahmetli Selahattin imek kardeimizin ge kazlm kuyular eklinde tarif ettii apartmanlarda bir tr esir hayat yaayan yavrularmz, ne yazk ki da ve denizlerden, ba ve bahelerden, iek ve bceklerden tamamen habersiz byyor ve onlar sadece televizyonlarda grdkleri iin, bazen en basit bir canly bile tanmakta zorlanyorlar. Nitekim bir misafirimizin ilkokula giden olu, komularmzdan birinin bykba hayvan ile karlatnda kk dilini yutacak kadar korkmu ve inanlmaz bir telala annesine koarak : Anne! Anne! kz ad verilen tuhaf bir hayvan grdm! diyerek hayretini belirtmiti. Mutluluk, paylamaktr yle deil mi? Belki bu yzden, hatralarm uzun uzun
265

anlatp, o kk evimizde yaadmz saysz gzellikleri sizlerle paylamay, bylelikle hayalen bile olsa, sizleri misafir etmeyi arzuladm. Eer geldik! diyorsanz, ltfen biraz salncakta dinlenin. Izgaray yakmam gerekiyor da.

SABR BEY CNAYET

Herekedeki yazlk evimizin iki hane tesinde bulunan derme atma baraka, sahipleri tarafndan yllar boyu terk edilmi ve sa solu dklp, berdu yata hline gelmiti. 1991 Ylnn ilkbaharnda, bu barakann hzla tamir edildiini, yaz banda da, orta yal bir hastann o barakaya geldiini duyduk. Eimle birlikte ziyaretine giderek tantmz hasta, Sabri Bey adnda, son derece elimsiz bir insand. Ve hanmnn sylediine gre, hayatnn son gnlerini, denizin ve martlarn sesini dinleyerek geirmek istemiti. Sabri Bey, her geen gn biraz daha eriyip tkense de, hlini soranlara: Allaha kr, son
266 267

derece iyiyim yavrum derdi. Yapt sohbetlerde hastalk denilen eyden sz etmez, genlik hatralarndan ve ocuklaryla birlikte kt balk avlarndan baka ey anlatmazd. Arada bir sararp da titremesi olmasa, hi kimse ona hasta diyemezdi. Bir gn onu ziyaret ettiimde, ei bana rica edip Sabri Beyi yan evirmemizi istedi. nk yaralarna merhem srecekti. Bu ii besmeleyle yaptmzda, Sabri Bey'i dayanlmaz aclarla titreten ey ortaya kt. Gzmde bir anda devleen o sabr kahramannn etleri yer yer dklm, clk yaralarn altndan kemikler kmt. Byle mthi yaralar, daha sonra bakasnda ne grdm ne de duydum. Sabri Bey, ondan sonraki gnlerde de hi ikyet etmedi. Ve bir gn, kendisine hediye ettiim Hastalar Risalesi adl kaseti dinlemeye balad. Duyduu szler, kendisine manev bir ifa yerine gemi, ondaki sabr kuvvetini kahramanlk derecesine karmt. O kk hediyem iin bana dua ederken: Bu kaset bana hastal sevdirdi, diyordu. lm ve hireti de yle... Sabri beyin aclar zellikle geceleri artyor ve hastalar risalesinden ykselen sesler, ken268

disi iin dua ettiim evimin balkonuna kadar geliyordu: Ey biare hasta! Merak etme, sabret! Senin hastaln sana dert deil, belki dermandr. nk mr, bir sermayedir gider. Meyvesi bulunmazsa zyi olur. Hem rahat ve gaflet iinde ise, ok abuk geer. Hastalk, senin o sermayeni, ok byk krlarla meyvedar eder... Kaset, yazn sonuna doru gecenin ge saatlerine kadar; eyll banda ise, yirmi drt saat boyunca dinlenmeye baland. Kk bir sehpann zerinde duran teyp, yamurlu bir gnde aniden sustuunda, Sabri Bey'in vefat haberi geldi. Onu, Adapazarndaki aile kabristanna defnettik. Aradan souk bir k geip 1992 baharna ulatmzda, Sabri Bey'in tekrar elden geirilip bir-iki oda ilve edilen barakasndan neeli arklar ykselmeye balad. Bu sesler ilk nceleri TVden gelirken, daha sonra yerini teyplere brakt. Ev sahipleri, son derece cmert insanlar olduundan misafirler deta akn eder; bir gelen tekrar gelir, bir daha gelir, bu arada sabahlara kadar elenip, teypteki ar269

klarla coarlard. Bir gece ge saatlerde, evimin balkonundan ister istemez onlar dinlerken, kasetteki arklardan birisi sona erdi ve dier arknn balamasna kadar geen birka saniyelik sre iinde, Sabri Bey'e bir zamanlar yaama gc verirken imdi onu belki tekrar ldren birka kelime duyuldu: Ey biare hasta! Merak etme, sabret. Senin bu hastaln... O neeli arklar, Sabri Beyin son anlarnda teselli bulduu sabr kaseti zerine kaydedilmiti.

ZORAK BANYO

1991 ylndaydk. Okullar tatil olmu, bir yl nce aldmz yazla kapanmtk. ocuklar da denize kavumutu. Sekiz-on evden oluan Yakamoz Sitesinde, misafirlerle birlikte en az bir dzine ocuk bulunurdu. Kundaktakiler hari, bunlarn da btn gn denizde geiyordu. On yandaki olum ok iyi yzdnden, ara sra sahilden uzaklara alrd. Byk kzm Aye de henz yedisindeydi. Hz. ie validemizden ald zellikle, inanlmaz derecede cesaretliydi ve en dalgal denizden bile korkmuyordu. Hi yzme bilmese de, beline bir simit takp suya girerdi. Eer ikaz etmesek, kar kyda yer alan Karamrsele gitmeye kalkard.
271

270

Evimizin denize uzakl sadece metre olduu iin, balkondan olta atmamz mmknd. ocuklar denizdeyken, biz eimle balkondaki salncakta dinlenir, bir yana yaklaan kk kzmz eymayla oyalanrdk. Bu arada yzenlere gz kulak olur, fakat bazen genlere gvenerek bu zor ii onlara havale ederdik. Bunun yanlln, bir cuma gnnde renecektik. Evet, o gn cumayd. ocuklarm yine denize girmilerdi. Suda en az bir dzine ocuk bulunduundan byk kzm bize gre gvencedeydi. O srada namaz iin hazrlk yapyordum. Eim de mutfaktayd. oraplarm hari tamamen giyinmitim. Eim o gn erkenden amar ykam, baz amarlar da oraplarla birlikte balkona asmt. Onlar almak zere balkona ktmda, yzme bilmeyen kzma bakmak istedim. Kzm suya bir gmlp bir kyordu ve neredeyse boulmak zereydi. Su stnde kalmak iin debelense de, beline takt simit kalasna kadar indii iin, ba ksm ar gelerek suya gmlyordu. ok fazla su yutmutu ve nefes alamyordu. Bu yzden de barmas mmkn deildi. Balk gibi yzen arkadalar,
272

hi bir eyin farknda deillerdi. O ocuklara gre, Aye de onlar gibi dalp kyordu. O an neredeyse baylacaktm. Ya da bir yanma fel inecekti. Buna ramen nasl dayandm, bugn bile hi anlam deilim. Ama oluma seslenip: Abdullah! Kardein bouluyor, abuk yeti! diye bardm, hemen sonra da evin arkasndan yaln ayak dolap lgnlar gibi yartm; bir trl bitmek bilmeyen o yirmi admlk yolu sanki ryadaym gibi aarken, deniz tarafna inen yedi basamaklk merdivenin zerinden bir hamlede utuumu, ahap iskeleyi de yine ayn hzda geip elbiselerle birlikte denize atladm unutmuyorum. Allahtan ki kzm fazla uzak deildi. Olum da yetimiti. Birka kulatan sonra yanna ulatm ve nasl olduysa oldu, Rabbimizin yardmyla onu kurtardm. nk o an hi kendimde deildim. Aye'yi kucaklayarak eve kardm. ok kr ki nefes almaya balamt. Bu arada zangr zangr titriyor, srekli ksrerek yuttuu sular karyordu. Onu hemen balkondaki salncaa oturttuk ve sanki bir ey yokmu gibi sakinletirdik. Her yanmdan sular szlyordu ama bu sula273

rn rengi kpkrmzyd. Ellerim ve ayaklarm, denizdeki midyelerden paralanmt. O ana kadar, bu durumdan kesinlikle haberim yoktu. Cuma namazna gidemedim tabi ki. Yrmekte bir hafta boyunca zorlansam bile bu duruma gece gndz krettim, hla da ediyorum. O gnden sonraki dualarma: "Ya Rabb! Sen beni ve eimi, btn sevdiklerimi, isterse dmanm olsun tm insanlar, evlat acs ve zntsyle imtihan etme!" ifadesini ekledim. Ve evlat acsna urayan imanl insanlarn, sabretmek ve ikyet etmemek artyla, ok byk bir makama ykseldiklerine inandm. Bu olaydan sonra, ocuklarmn zerine daha fazla dtm fark ettim. Olum Abdullah, o yllarda Adapazarndaki Sabiha Hanm lkokulunu okul birinciliiyle bitirip stanbul Erkek Lisesini kazand. Bu harika bir baar saylsa bile, orada yatl okuyacakt. Olumuzdan ayrlmak, bizleri tek kelimeyle perian ediyordu. Fakat kz kardeimin (1995 yl SS'nde Trkiye birincisi olan) olu da ayn okulda okuyordu ve dergimizin brosu, bu okula birka adm uzaklktayd. Bu faktrler bizi biraz rahatlatt iin, olumuzu (elbette ki Allah'tan sonra) onlara emanet edip stanbula gnderdik. Ve ok kr ki her hafta
274

sonunda grtk. Yllar pe pee geti. Olum liseden sonra Cerrahpaa Tp Fakltesini bitirip, dhiliye ihtisasna balad. Yzme bilmeyen kzm merak ediyorsanz, o olaydan sonra yzmeyi ok iyi rendi. Ve liseyi tamamlayp, Kocaeli niversitesinin ngilizce retmenlii Blmn kazand. Onu yalnz brakmamak iin, Sakarya niversitesinden emekli oldum ve doup bydm Adapazar'ndan ayrlp zmit'e yerletim. Bu yazy kaleme aldm 2006 ylnn mays aynda, byk kzm mezuniyet hazrl yapyor. nallah okulunu bitirince, olumuzun (btn hayatm boyunca dediim gibi, evlatlarn en hayrlsnn) yanna tanmak istiyoruz. nk istemeden de olsa, onu beinci snftan sonra yalnz braktmz inancndayz. Tabi ki bir hanm bulana kadar. Bu hatram, eer izin verirseniz baka bir hatrama basamak yapmak istiyorum: 1990'l yllarn sonunda, Sultanahmet'teki kitap fuarna 7-8 kiilik bir gen kz grubu geldi. Her nedense srarla dua istiyorlard. Kendilerine, btn kardelerime gnde en az on defa dua etmek iin Allah'a sz verdiimi ve eksik kalan dualarm kaza ettiimi syle275

diysem de, dua isteklerini srdrdler. Sebebini renince arp kaldm. nk bu kardelerim, Ramazan Bayramndan hemen sonra in'e gideceklerdi. Dnerler mi, dnmezler mi bilmiyorlard. Bar ve sevgi kprleri oluturmak zere dnyann bir ucuna, hatta oumuz tarafndan ismi bile bilinmeyen lkelere gitmeyi bir odadan dierine gitmekten farksz gren ve bunu sadece Allah rzas iin yapan bu kahramanlar, on sekiz yana bile girmemilerdi. Yani Cneyd Suavinin, kendisini 40 kilometre tedeki bir ehirde yalnz brakmamak iin niversite hocalndan ayrlmasna ve Adapazar'ndan zmit'e tanmasna sebep olan kznn yalarnda... Vatann hem canndan, hem de evlatlarndan fazla sevmeyenler, bu genlerin hizmetini tenkit etme hakkna sahip olamazlar. Cneyd Suavi, dua isteyen kardelerini krmad tabi. Ama o mehur sulu gzll sebebiyle, kitap imzalamaya son vermek zorunda kalarak...

KELEBEK

"Deniz elbet nimetlerle doludur amma, selamet kenardadr" demi byklerimiz. Azlarna salk, ok gzel sylemiler. 1995in ilkbaharnda, bu szn doruluunu yaayarak rendim. Hem de asla unutmamak zere Bir haziran sabahnda gne doarken, yazlk evimizden denize almtm. Darda son derece gzel bir hava vard ve deniz tek kelimeyle uyuyordu. Balklar denizin bu hlini anlatrken: karncalar denizden su ier derlerdi. Drt metrelik sandalm, her krek ekiimde suyun stnde bir izgi iziyor ve sanki motor takm gibi hzla ilerliyordu. Belki de duruma gvendiim iin, iyice alarak demir
277

276

attm. Sahil boyundan ykselen grltler kesilmi, stmde barp duran martlarn dnda, tamamen sessizlie kavumutum. Hemen aparilerimi zerek sallamaya baladm. Onlar kendi elimle kaz tynden yapmtm. On ineli oltama bazen -drt istavrit, bazen de iri hamsiler taklyordu. Yarm saat kadar sonra hafif bir rzgr kt, hi aldrmadm. Biraz sonra iddetlendi, fazla srmez imdi kesilir dedim. Ama korkun bir frtna patladnda, sandaln bir kesine bzlp kaldm. O zamanlar henz bir asistan olduum iin, sandala bir motor alamamtm. stelik de denizi tanmazdm. Bir frtna knca ne yaplr? Bu havada beklemek mi daha risklidir, yoksa yerinden ayrlp geri dnmek mi? Eer frtnada dnlecekse, dalgalar kardan m, yoksa yandan m almal? bilemiyordum. Bir an nce eve dnmek istesem bile, attm demiri ekmekten korkuyordum. nk demir ekerken, ba tarafn alalp su hizasna kadar yaklatn ve dalgalar tam kardan alan teknenin bir anda suyla dolabileceini duymutum. Demiri eksem bile, gneten kavrulup lades kemiine dnen kreklerimle bu dalgalar aacam zannetmiyordum. Bu arada patlayan dalgalar278

dan uuan damlacklarla slanyor, dm iin titreyip duruyordum. Sandalda bir can yelei ya da ona benzer bir ey tamyordum. En fecisi de, be-on kulatan fazla yzemiyordum.Yaknlarda bir tekne var m diye baknrken, bildiim tm dualar pe pee okuyordum. Hem de ihlsla. Koskoca denizin orta yerinde bir fndk kabuu gibi dnp dururken, sandaln iersine su girmeye baladn grdm. Panie kaplmtm. Lunaparklardaki hz trenlerinden daha fazla alalp ykselirken, iine yem koyduum bir plastik kutucukla bu sular boaltmaya urayordum. te tam o srada, yzme deercesine geen kk bir eyle irkildim. Rzgrn dehetinden saa sola savrulan ve btn gszlne ramen, benim de gideceim yne doru korkusuzca kanat rpan beyaz bir kelebekle Merhametli Rabbimin bana bu kk rehber ile yol gsterdiine inandmdan, bir anda moral buldum. Ve onu gzden karmamaya alarak, byk bir heyecanla demir aldm. Islanmadk bir yerim kalmamt. Hemen yerime getim ve avularm patlarcasna krek ekip, mthi bir boumayla sahile ulatm. Evdekiler meraklanp bana drbnle bak279

m ve ne kadar cesaretli olduumu bir kez daha grerek, kahraman babalaryla gururlanmlar. Her neyse... Bozuntuya vermedim tabi. Sandal hep birlikte kyya ektikten sonra, denizi grmeyen arka baheye getim ve eftali aacnn altndaki kahvalt masasna yanatm. Dnyaya sanki yeniden gelmitim. Bahe kapsnn hemen yan bandaki hanmelinin Cennet bahelerinden getirdii koku, eimin frndan yeni kard o nefis rein kokusuyla birleip bana ayr bir mutluluk yaatyordu. Bir salncan baland zeytin aacnn dibindeki ipek ieklerinin stndeyse, bir beyaz kelebek gneleniyordu. O srada kk kzm eymay grdm. Kelebei yakalamak iin ona doru yava yava sokuluyordu. O gnlerde be yana yeni basmt ve evresine kar ok meraklyd. Korkudan bir saattir ksk olan sesimi eski hline getiren bir grlemeyle onu ikaz ederken, kzm beni yattran bir scaklkla: Babacm! dedi. Kelebekler ok gszler deil mi? Onlar kadar gsz olan bir canl var m sence? eymay kucaklarken: Elbette yavrum, dedim. Hem de pek ok var. Bir tanesi tam karnda duruyor.
280

ANNELER GN

On yl ncesine kadar Anneler Gnne nem vermezdim. Eer bir yerden duyup hatrlarsam, bu ii bir telefonla halletmeye alr, ya da annemin efkatine gvenerek bir baka zamana tehir ederdim. O zamanlar asistan olduumdan, eim ve ocuklarmla Adapazarnda bulunuyordum. Annem ise stanbulda, Fndkzade semtinde yayordu. Babam son yllarn, anacmla birlikte o evde geirmi, krk yllk bir mutlu beraberlikten sonra, hayata orada veda etmiti. Annem bu yzden oradan ayrlmay istemez, benim ya da kardelerimin srarl davetlerini ald zaman:
281

 Ben burada rahatm yavrum, derdi. Ara sra beni yoklayn yeter. Esasnda bizi rahatsz etmekten ekinir ve bu hassasiyetini, yavrularndan uzak kalmann verdii ayrlk acsna kalkan yapard. Ve imdi... Yani tam on yl sonra. Artk anneler gnn unutmayacama, bunu yln her gnne yayacama ve ona ayrdm hediyemi gn gnne vereceime yemin etmi durumdaym. Ve her eyi bilen Rabbim biliyor ki, bu hediyeyi bir kez bile ihmal etmi deilim. Sabah namazlarndan sonra kabrine gnderdiim bir ysin-i erifi, eminim ki hemen yan banda yatan babamla birlikte paylayordur.

SESLER
SESLERin nurlu kervanna katlan anacmn ruhuna binler fatihalarla... Onu, babamn yanna defnettik. 1992 ilkbaharnda Cenb- Hakkn rahmetine kavuarak

Babam: Bizler yalandk, diyordu. hirete yolcuyuz. Yolcular yol hazrl yapmal. Babaannem, her zamanki akac halleriyle: Azndan yel alsn ayol! diye atld. Ben bile yolculuk falan dnmyorum. Enitem: Dnmemek zm deil, diye araya girdi. Yeter ki lme hazr olabilelim. Anneannem ise, o yumuak sesiyle: Ben bu ara ok hastaydm evladm, dedi. Koskoca Ramazanda sadece on gn kadar oru tuttum. Onlar kaza etmeden lmekten korkuyorum.
283

282

Daha sonra ben devreye girerek: Anneanneciim, diyordum. Eer sen korkarsan biz ne yapalm? imdiye kadar bir vakit namazn bile karmadn ok iyi biliyoruz. Konumalar bylece akp gidiyordu. Uzanp teybi kapattm. Yllar nceki bir aile toplantsnda, gizlice kaydettiim seslerdi bunlar. Elimde olmadan gzlerim dolmu, iimi derin bir burukluk kaplamt. Oturduum yerden bam kaldrarak, ehrin hemen dndaki tepeye baktm. Babam, imdi o tepedeki Erenler Kabristannda bir servi aacnn altnda yatyor. Babaannemi de, vasiyeti zerine stanbuldaki bir kabristana, dedemin hemen yanna defnettik. Enitem ve nur yzl anneannem ise, ehrin dier ucundaki Serdivan Tepesinde yan yana yatyorlar. Eskimi teybimin bana dnyorum. Biraz sonra kaydedeceim sesleri ileride ocuklarm dinlerken, acaba ben nerelerde yatyor olacam?

284

DLLERDE DOLAANDEYMLERN GEREK YKLER! 7 kitaplk Deyimler ve ykleri seti, imdi zel kutusunda!