You are on page 1of 6

dyh isLvf br moih

(A) dyh isLvf br muih iehY suB krmn qy kbhUM n tro .. AupRokq ivcfry cOhF hI
cMzI cirqRF ivc gRMQ krqf ny isLvf pd cMizkf leI aQvf isLv jI dI arDFgxI
igrjf-pfrbqI durgf leI hI vriqaf hY. ilKfrI ny durgf pd rwb leI ikqy nhIN
vriqaf. prmfqmf isLvf lPLjL sRI gurU gRMQ sfihb ivc vI iksy QF nhIN afieaf .
akflpurK-prmfqmf dy kilafn kfrI gux-rUp df lKfiek N isv N sLbd gurbfxI
ivc jLrUr afieaf hY. pr kiQq qOry qy kYlfsL prbq qy vsyby vfly, DOly bld dy
asvfr isLv nUM rwb iksy QF nhIN mMinaF . sgoN Aus nUM pUj dyvqf smJx df Bog
ienHF bcnF nfl pfieaf---N isv isv krqy jo nru iDafvY .. brd cZy zAurU
ZmkfvY .. 2 ..-aqy--pFzy qumrf mhfdyAu DAuly bld ciVaf afvq dyiKaf Qf ..
modI ky Gir Kfxf pfkf vf kf lVkf mfiraf Qf .. 2 .. {874} so isLv aqy Aus dI
GrdI isLvf df iswKI ivc af vVnf KLflsf pMQ dy inafry iswKI isDFq df mOjU
AuzfAuxf hY. dfs ny keI ivdvfnf kol aqy srb-Auæ wc pdvIaF sFBI bYTy pMQ dy
sfry jQydfr sfihbfn kol aQvf hirmMdr sfihb jI dy muwK gRMQI, isMG sfihb mohn
isMG jI dI syvf ivc afpxy ivcfr ilK Byjy, pr cMgf jF mfVf, iksy iDroN vI,koeI
Auæ wqr nf bhuiVaf .

(a) aqy iPr iksy vI sLkqI koloN koeI Aucycf vr mMgxf gurmiq ivroDI krm hY .
vrF srfpF nUM gurmiq ny iek dm rwd kr idwqf hoieaf hY. jIvF dIaF sfrIaF loVF
isrjxhfr afpxy pwky inXwm rUpI hukm duafrf afp hI pUrIaF kr irhf hY. isLvf
afid iksy vI hor kiQq sLkqI df Aus isrjx-hfr dI scI kfr ivc koeI dKLl jF
phuMc nhIN hY. pusqk N ibwpRn kI rIq qoN swcu df mfrg dy pihly Bfg dy qIjy kFz dy
pMjvy lyK ivc vrF srfpF aqy asIsF--nUM gurmiq ivroDI iewk Brm iswD kIqf jf
cuwikaf hY.

(e) sLuB krmn qy kbhUM nf troN:---gurU bfxI anusfr koeI vI krm afpxy afp
ivc nf sLuB hY aqy nf asLuwB. AuhI krm kdy cMgf aqy kdy mMdf bx irhf huMdf hY.
iPr, eyQy iksy pRkfr dy sLuwB krmF qy zty rihx dI smrQf mMg kIqI geI hY ? gurU
gRMQ sfihb jI qF sfnUM krqfr suafmI koloN ibbyk buwD dI mMg krnI isKfAuNdy hn--
hfir pirE suafmI kY duafrY dIjY buiD ibbykf ..--cMgy mMdy krmF dy ihsfb dy gyV
ivc pYxf bRfhmxvfd hY. gurmiq dy anusfr jIvn jIAUx vflI ibbyk buwDI hI mnuwK
nUM sRYsLt bxfAuNdI hY. sfzy leI gurbfxI bx KloqI cMzI icRqr ivclI ies cOpeI dI
pihlI pMgqI gurmiq dI ksvwtI dI prK ivc pUrI nhIN AuqrdI.

(2) n zro air sy jb jfie lro inscY kr afpnI jIq kro .. ikQy jf ky iks vYrI
nfl lVnf hY ? iks pRkfr dI ijwq dI locnf hY ? ijs isLvf qoN ieh vr mMigaf jf
irhf hY Auh qF kyvl AuunHF nUM hI afpxy vYrI smJdI hY ijhVy kiQq qOr qy asmfnI
vwsdy dyviqaF nUM qMg krky kiQq dyvrfj ieMdR df rfj Koh lYNdy hn. inrvYr
siqgurF df vYrI qF hY hI koeI nhIN--nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMg hm kAu bn
afeI .. aqy--nf ko myrf dusmnu rihaf nf hm iks ky bYrfeI .. bRhmu psfru
psfirE Biqir siqgur qy soJI pfeI ..{671}-3 gurU bfxI dy eysy --NN dyh isLvf..
kroN quk dy pfT ny hI KLflsf jI nUM bysUlf aqy ajyhf GtIaf jMgjU bxf idwqf ik-
gurU GrF ivc, gurU drbfrF ivc, ividaf dy kyNdrF ivc, rylF, motrF, hvfeI jhfjLF
ivc, vpfrk adfiraF ivc, afpxy prvfrF ivc, gwl kI ijLMdgI dI hr rOxk ivc,
sMsfr dy hr dysL ivc ijwQy hI ivcry lwg pg hr QF, golIaF clfAuNidaF, kyso kysI
huMidaF, iCqr-pqfn, hUro muwkI hox dy nfl bVI Auæ wcI sur ivc gfhlo gfhlI
huMidaF nUM DUeI iPrdI puls dy Poto, ivdysLI aKLbfrF ivc keI vfrI Cpy. sfzI kOm,
sMqF vfly guxf qoN swKxI, kyvl bydlIly jMgjUaF dI kom smJI jfx lwg peI. N
KLflsf so kry inq jMg N iksy pMQ ivroDI dI ilKI pMgqI afpxy jIvn ivc Gtf leI
pr asF, sRI gurU gRMQ sfihb dy pfvn 143ú aMkF ivcoN koeI iewk pMgqI vI kOmI
qOr qy nhIN apxfeI .

(3) ar iswK hO afpny hI mn kO ieh lflc hAu gun qAu Aucro ---mhF dyAu dI
DrpwqxI ies isLvf df pqI-bRqf vflf gux qF asF ipwCy pVH hI ilaf sI. ijhVf
sUrmF vI Aus nUM lVfeI ivc ijwq lYNdf Ausy dI hox leI iqafr bYTI sI. vr jF
srfp, dyx nUM kfhlI, lhU pI ky jIAUNidaF jIaF nUM cæwb ky Kf jfx vflI, Joty dI
blI mMgdI rihx vflI dYNqF nfloN vI vwD inrdeI ies isLvf dy pqf nhIN ikhVy gux
Aucfrdy rihx dy lflc ny kvI nUM Gyiraf hoieaf hY ? ipwCy asIN pVH afey hF ik
ieh isLvf ikvyN sdf kRoDvfn hoeI ivcrdI drsfeI hoeI hY. ajyhy kRoDI dy qF
siqgurF ny nyVy jfxo vI vrijaf hoieaf hY--Enf pfis duafis n iBtIaY ijn aMqir
kRoDu cMzfl .. 3 .. {4ú}- ieh cMzfl kRoD akl df vYrI hox bfry siqgurF df
PLurmfn:----
31- kTn kroD Gt hI ky BIqir ijh suiD sB ibsrfeI ] {ihr lInf=curf ilaf,
akl mfr leI} rqnu igafnu sB ko ihir lInf qf isAu kCu n bsfeI ]1] {219}-
4

ajyhI iBaMkr isLvf dy gux gfAux df lflc kutl-pRoihq nUM qF bysLwk hovy pr,
isLvf nfm vflI ajyhI lwKF dyvIaF qF dsLm siqgurU nfnk sfihb jI dy crxF dI
DUV leI iPrdIaF hoxgIaF. ijs isLvf nUM srb sFJI guurU bfxI ivc QF nhIN imilaf
dsLmysL jI dy pfvn nfmxy nfl Aus df joV ikAuN bxy ? prmfqm dI mOj nfl pRgty
hy dUly KLflsf jIE ! afpxf aslf pCfxoN aqy inkl afAu bRfhmxI mfieaf jfl dI
Gfqk jkV ivcoN .

4) jb afv kI aAuD indfn bnY aq hI rn mY qb jUJ mro .. (A) kmfl dI klf


bfjLI ? mOq smy dy qRfs qoN Gfbry ijhVy ilKfrI jI sRI aisDuj jI dy drbfr ivc
riKaf leI igVgVfAuNdy sn eyQy ieAuN ---NN afp hfQ dY muJY AubirXY .. mrn kfl
kf qRfs invirXY .. hUjo sdf hmfry pwCf .. sRI aisDuj jU kirXhu rwCf .. N ilKx
vfly ilKfrI jI eyQy hI jUJ ky mrn leI iqafr ? mOq vI ikhVI ? jMg krdy smy
Gor XuwD ivc jUJ ky mrn dI swDr ? kI, ieh bcn prm siqkfrXog dsm
siqgurU nfnk jI dy hI hn ? ijs anUpm gurU bfxI nUM AunHF ny gurU nfnk sfihb dI
guirafeI sONpI sI, inrBAu jpY sgl BAu imtY--df AupdysL idRV krf rhy AunHF dy
byaMq PLurmfn qF sfry zr JMjtF qoN rihq ho ky, jMg ivc jUJ mrn dI nhIN sgoN
sdf pRBU dI Xfd ivc juVy rihx dI swDr drsf rhy hn. kyvl vxgI mfqR 5 gurU
PLurmfn ieAuN hn ---(1) gurmiq piq sfbfis iqsu, iqs kY sMig imlfAu .. iqsu
ibnu GVI n jIvAu ibnu nfvY mir jFAu .. mY aMDuly nfmu n vIsrY tyk itkI Gir jfAu
.. 2 ..{58}-8 (2) myrY min aYsI Bgiq bin afeI .. hAu hir ibnu iKnu plu rih
n skAu jYsy jl ibnu mIn mir jfeI .. 1 .. rhfAu .. {368}-1ú-62 (3) iqsu
ibnu GVI n jIvIaY BfeI srb klf BrpUir .. sfis igrfis n ivsrY BfeI pyKAu
sdf hjUir .. ijnf pRIiq n lgIaf BfeI sy inq inq mrdy JUir .. 8 .. {64ú}-1
(4) hAu ieku iKnu iqsu ibnu rih n skAu ijAu cfiqRku jl kAu ibllfqf .. hAu
ikaf gux qyry sfr smflI mY inrgux kAu riK lyqf .. 2 .,. {564}-9 (5) kir
ikrpf goibMd pRB pRIqm dInf nfQ sunhu ardfis .. kru gih lyhu nfnk ky suafmI
jIAu ipMzu sBu qumrI rfis .. 2 .. 3 .. 12ú .. {pMnf 2ú4} ajyhI locnf dy QF ---
aiq hI rn mYN jUJ mrf N df vr mMgxf ? jy afpxI mMg df isDFq ies pRkfr bdl
lYxf sI qF AupRokq pMgqIaF vflI gurU bfxI nUM sIs Jukf ky guirafeI sONp dyx df
arQ kI bicaf?

(a) ipCly cirqRF qoN asI cMgI qrHF smJ afey hF ik kyvl, dYNqF aqy dyviqaF dI
jMg hI jdo mrjLI hY aqy ijwQy mrjLI hY CyVI jf skdI hY . AuNj sMsr dy iksy vI dysL
ivc ajyhI jMg sdf nhIN lwgI rihMdI ijs ivc jUJ ky mrn dI gwl ivcfrI jf
skdI hovy . ies jLrUrI pwK vwl vI iDafn mrIey. siqgurF df PLurmfn hY ik, pRBU dy
swcy Bgq df kihaf bcn lok pRlok, dohI QFeI swc iswD huMdf hY--nfnk dfsu muK
qy jo bolY eIhf AUhf scu hovY .. 2 .. aqy siqgurF dy ies pfvn PLurmfn qoN vI asIN
BlI-BFq jfxUM hF --N ibrQI kdy n hoveI jn kI ardfs .. N Bfv, pRBU dy jn dI
ardfs kdy vI ibrQI nhIN jFdI . kI, kdy asF ieh ivcfiraf hY ik jy vfikaf hI
siqgurF ny afpxy akflpurK dy crnf ivc Gor XuwD ivc jUJ ky mrn dI mMg aQvf
ardfs kIqI huMdI qF Auh jLrUr ivc pUrI hoxI sI ? pr dsLm ipqf jI nUM qF afpxy
isMGfsx qy afrfm krdy smy ivsLvfsL GfqI pTfx ny jfn lyvf GfAu lf idwqf sI.
aqy ijs idn AunHF inj Dfm nUM ipafxf kIqf sI Aus idn vI Gr XuwD koeI nhIN sI
hoieaf. afpxy siqgurU jI nfl swcf ipafr krn vfly sUJvfn guriswKF leI eyhI
scfeI kfPLI hoxI cfhIdI sI . hux vI zuwlHy byrF df kuJ nhIN ivgiVaf . afAu Auæ wcy
cVH ky duhfeI dyeI ik, hy AupRok svYXf dsmy jI dy pfvn nfmxy nfl joV rhy BfeIE
asIN aigafnqf vws hoey bVf vzf pfp Kwt rhy hF. akfl purK nfl iewk rUp ho
cuwky, akfl-rUp dsm sRI gurU nfnk jI dy pfvn nfmxy nfl ajyhy kwcy bcn joV ky
asIN mhF blI jI dI Gor inMidaf kr rhy hF.

(e) nyk ihrdy vflf koeI vI mnuwK ,jMg dI mMg kdy nhIN krdf sgoN sdf srbwq dy
Bly dI hI locnf krdf hY. dsLmysL jI ny afpxI ijLMgdI ivc iksy QF vI afp jMg
nhIN sI shyVI . hiQafr cuwkx dI loV vI Ausy siQqI ivc hI smJI, jdo sulfh
sPLfeI df dUjf hor (krbfnIaF dyx smyq) koeI cfrf nhIN sI irhf huMdf. iPr ikvyN
mn ilaf jfvy ik AupRokq vr dsLmysL jI ny hI mMigaf sI?

(s) dfs dI Aumr 78 sfl dI ho peI hY . sfrI Aumr kdy vI iksy QF koeI ajyhf
Drm-XuwD lwgf nhIN suixaF ijs ivc lV ky mr imtn df cfAu, iksy isMG jI dy
ihrdy ivc TfTF mfr AuiTaf hovy ? gurU ky bfgL df, gurU duafiraF nUM mhMqF koloN
CuzvfAux df, jYqo df morcf, afid awj qwk isMGF dy sfry morcy Drm XuwD iswD nhIN
hoey. ieh sfry morcy kyvl aqy kyvl qwd Drm-XwuD smJy jf skdy sn, jy asF
afpxy Drm asQfnF nUM, pdfrQk mMgF vflIaF suKxf qoN arMB ho ky, pUjf pfT nfl
sMbDq sfrIaF bRfhmxI rIqF qoN pfk-sfPL krky, kyvl gurU gRMQ sfihb jI dI
isiKaf vflf igafn mMdr aQvf siqgurU nfnk jI vflI Drm-sLfl (=Drm iswKx
dI QF) hI bxf ilaf huMdf . pr awj pfvn pivwqr hirmMdr sfihb smyq, isafsq
dy aKfVy bx cuwky gurU duafiraF ivc jo ho irhf hY Auh nrYxUM mhMqF dy toly dy vI
kMn kuqr irhf hY. ajyhy qwQF dy kwcy icwTy df vyrvf ilK ky dfs ny keI vfrI sLRomxI
jQydfr sfihbfn dI syvf ivc Byijaf hY. pr AunHF vwl iDafn qF qd hI idwqf jfvy
jy agly bMny swc df muqlfsLI, koeI suihrd gurmuiK ipafrf ajyhI sUcnF dI AuzI
kr irhf hovy ? kdoN bxy pMQ df ajyhf afgU ijs dy ihrdy ivc, pMQ ivcoN kurIqIaF
nUM dUr krn dI apfr swDr pYdf ho cuwkI hovy ?

(h) afpxI ijMdgI ivc keI Drm afgU--sMq aqr isMG, rfVy vfly sMq, klyrF
vfly sfry sMq, sMq hrnfm isGM gVHdI vflf, rmfdfs df sMq, iBMzrF vfly sMq
gurbcn isMG aqy sMq krqfr isMG, BfeI vIr isMG afid vwzy qoN vwzy DrmfqmF dI
aQvf iksy vI mhFpurK dI mOq--aiq hI rx mY qb jUJ mrox dI mMg vflI swDr,
pUrI nhIN kr skI. koeI ibmfrI nfl, koeI duGtnF df isLkfr--sB dy sB mMjI qy
awzIaF rgVdy hI mulky adm nUM ruKLsq huMdy rhy. iPr kI ieh kivqf ikqy sfnUM
kOmI qOr qy mUrK bnfAux leI hI qF nhIN rcI geI hoeI? ies gwl ivc srkfr df
kI Byq hY ik jdoN vI pfiksqfn srkfr nfl jMg iCVI ryzIE aQvf tI vI dy
pRogrfmF ivc dyh isLvf br moih ... AupRokq sÍYXf bVI pRDfn QF ml irhf huMdf hY
pr awgy ipwCy lwg-pg alop ?

(k) ajyhf kwcf aqy kurfhy pfAux vflf AupdysL suafrdf kuJ nhIN pr ivgfVdf bVf
kuJ hY--N jYsf syvy qYso hoie N gurmiq isDFq ny afpxf rMg ivKfieaf. iswKF bfry
aKfx bx igaf ik, jy ienHF nUM bfhr df koeI nf imly, qF GridaF nfl hI lVfeI
shyV ky vwZ tuwk krn vflf afpxf Jws pUrf kr lYNdf hn . sUrbIr, inrBY, srbwq
dy swcy imwqr hr pwKoN inrvYr, aqy iKmf dy puqly, ijs sMq sUrmy KLflsf nUM, kdy,
isvfey (1) afpxy aMdr bYTy pRBU rfjy (aMdir rfjf qKqu hY afpy kry inafAu .. gur
sbdI dru dru jfxIaY aMdir mhlu asrfAu .. Kry priK KjfnY pfeIain Koitaf
nfhI QfAu ..) qoN dUrI pY jfx dy zr qoN, aqy afpxy siqgurF dI nrfjgI Kwt bYhx dy
BY qoN, hor dUjy iksy df koeI zr BY kdy nyVy afieaf hI nhIN sI, awj AuhI isMG
afpxy afcrn dI kmjLorI qoN BY BIq ibwpR dy rlfey Gfqk mhury nUM aMimRq dy Guwt
smJ ky pINdy rihx ivc afpxI kilafx mMn bYTf hoieaf hY. iswKI dy vYrI ny ijs
Xojnf aDIn, gurmiq ivroDI ieh sfrf kuJ pMQk mrXfdf ivc ilaf vfiVaf sI,
Aus dI Auh kutl XojnF pUrI qrHF sPLl rhI. BfvyN, gurU nfnk jI dI swKI vI
siqgurF vl ipwT krky BfrqI boDIaF vfly rfhy pY cuwkI hY, aqy jLfhrf qOr dy hux
moVf Kf lYx dI sMBfvxf dy sfry rsqy bMd ho cuwky anuBv ho rhy hn, pr, iPr vI
Brosf bwJf hoieaf hY ik, sRI gurU nfnk sfihb jI ny dfs koloN ieh sB kuJ insPLl
kdy nhIN ilKfieaf. pwQr qy lkIr vrgf XkIn bx irhf hY ik, cmqkfrI siqgurU
bfbf jI dy droN KLYr jLrUr pY jfxI hY. svyr dy Buwly isMG sihb jI ny, pUrI qrHF sUrj
zuwbx qoN pihlF, afpxy mUl vwl jLrUr moVf Kf lYxf hY. aqy iPr Ausy PLqih dy ngfry
ny gVgwj pf dyxI hY :---

32-- sloku ] Pfhy kfty imty gvn Piqh BeI min jIq ]

nfnk gur qy iQq pfeI iPrn imty inq nIq ]1] {258}-38

arQ:-siqgurU jI PLurmfn krdy hn ik, jy afpxy mn nUM ijwq leIey, (vws ivc kr
leIey) qF (ivkfrF Auqy) ijwq pRfpq ho jFdI hY, mfieaf dy moh dy bMDn kwty jFdy
hn, qy (mfieaf ipwCy) Btkxf muwk jFdI hY . ijs mnuwK nUM gurU pfsoN mn dI azolqf
iml jFdI hY, Aus dy jnm mrn dy gyV sdf leI muwk jFdy hn . 1 .
gurbKLsL isMG kflf aPLgfnf

You might also like