You are on page 1of 41

bynqI cOpeI

hfir pirE suafmI kY duafrY dIjY buiD ibbykf ..{641} asIN sfry jfxdy hF ik, hr
pwKoN smrwQ, aBuwl dsm sRI gurU nfnk sRI gurU goibMd isMG jI mhfrfj ny bynqI
cOpeI bfxI nUM sRI gurU gRMQ sfihb ivc drj nhIN kIqf. aQvf sRI gurU gRMQ sfihb dy
pfvn srUp vflI gurU bfxI qoN Cuwt iksy vI hor bfxI nUM guirafeI dy kfbl nhIN sI
smiJaf. spwsLt hY ik bynqI cOpeI sRI gurU nfnk jI dI joiq qoN hIxI hY. pr
ikAuNik KLflsf jI ny ies bfxI nUM gurU bfxI quwl mMn ky inqnym df jLrUrI Bfg bxf
ilaf hoieaf hY ies leI afAu ies nUM gurU bfxI dI ksvwtI qy prK leIey:--
hmrI kro hfQ dY rwCf .. pUrn hoie icwq kI iewCf ..
qv crnn mn rhY hmfrf .. apnf jfn kro pRiqpfrf .. 377 ..
arQ:--kvI jI bynqI krdy hn ik, hy akfl purK , mhF kfl sRI aisDuj, afpxf
hQ dyky myrI riKaf kr qfik myrI idwl dI ieiCaf pUrI ho sky. myrf mn hr vyly
afpdy crnF ivc juiVaf rhy afpxf jfn ky myrI pflxf kro . 377.
AupRokq arQF ivc pMizq nrYx isMG jI ny akfl purK pd,, KLflsf jI nUM BulyKy
ivc rwKx vflI kutlqf nfl vriqaf hY. suihrdqf qd mMnI jFdI jy akfl purK dy
QF, AupRokq kQf ivc afey asDuj dy nfvF--kfilkf dyv (=31), kflkf (=52,
64) siq kfl (=53), kfl (=59, 66, 111, 112 116, 117, 119, 145,,146,
224, 225 ,253 qoN 257, 259, 279, 281, 282, 291, 292, 294,, 295,
297, 3ú1, 3ú2, 3ú6, 3ú7, 3ú9, 311, 362, 364,), kflI (=77, 132)
KVg-kyq (=261) aiskyq (=271, 374, 375) ivcoN koeI vI nf vrqdy. akfl
purK kyvl gurU nfnk sfihb jI df siq- krqf, purK inrBAu, ivrvYr, ajUnI,
sYBM, akfl, mUriq, prmfqmf hY. bRfhmxI gRMQF ny jd ies nfm nUM svIkfr nhIN
kIqf, qF asIN rb dy AunHF nfvf df jfp ikAuN krIey ijnHF nUM sRI gurU gRMQ sfihb jI
ny nyVy nhIN lwgx idwqf ? (dfs dI alp buwDI anusfr), pMizq nrYx isMG jI
igXfnI ny bRfhmxf vflI kutlqf vrqI hY. bRfmx ny afpxy Drm gRMQF ivc
prmfqmf nUM " akfl purK " iksy iewk QF vI nhIN iliKaf. BfrqI bolI ivc-" qU
akfl purKu nfhI isir kflf ] qU purKu alyK agMm inrflf ] " BfrqI bolI ivc
kyvl sRI gurU nfnk sfihb jI ny hI prmfqmf nUM akfl purK iliKaf hY . aqy iPr
" ijvy bRfhmxI gRMQF ivc " akfl purK " pd njLr nhIN afAuNdf eyvyN hI, ibwpRI
kutl klpxf dI Aupj, sRI aisDuj jI dI ies JUTI kQf ivc, vrqy bfkI (AupRokq-
kfl, mhFkfl, KVgDfrI, isLvf afid) nfvF nfl sRI gurU gRMQ sfihb jI df koeI nyV
nhIN hY. ienHF AupRokq 9 nfvF nUM, qRYkfldrsI sujfn sRI gurU nfnk sfihb jI, aQvf
AunHF dI joq dy 9 pRkfsL-srUpF ny gurU bfxI df ihwsf iks kfrn nf bxfieaf? inrI
siqgurF dI hI gwl nhI', gurU gRMQ sfihb jI ivc ibrfjmfn snmfn jog BgqF ny
vI rwb dy ieh nfm vrqxy iks kfrn psMd nhI' kIqy ? ies pRsLn df Auæwqr, AunHF
sujfn pfTkF ny lwB ilaf hoieaf hY ijnHF ny, sRI aisDuj jI dI kQf bfry ilKI
AupRokq ivcfr, iekfgr icwq ho ky pVHI hY aqy ibbyk buwDI nfl nfl ivcfrI hY.
sMkyq mfqR eynf hI kfPLI hY ik AupRokq nfvF vfly ijs aisDuj jI dI jIvn kQf
gurmiq ivroDI hox dy nfl isr qoN pYrF qwk sfrI dI sfrI JUT dI mYl nfl lq-pq
hY, ajyhy mhFkfl nfl, swc dy avqfr, aqy sMsfr nUM swc nfl joVn afe,y (scu -
srUp) sRI gurU nfnk sfihb jI dy dsvyN rUp df (aQvf, sRI gurU gRMQ sfihb jI) df
iksy pRkfr df vfsqf, ikvyN ho skdf sI ?
{ pMQ dy sLRomxI jQydfr sfihbfn dy iDafn gocrI pukfr---gMBIr sLMky vflI gwl
?--iewk pfsy iswK rihq mrXfdf ivc dsm gRMQ jI ivcoN leI vfr sRI BgAuqI jI
ivc iksy vI prkfr df vfDf Gftf krn dI rok lwgI hoeI hY aqy nfl hI sLRomxI
kmytI vloN Cfpy jf rhy gutikaF ivc ies cOpeI df nMbr 377 dI QF 1 dy ky
afpxy hukm dI AulMÕxf afp hI krn df kfrn? kI, sLRomxI g:pR: kmytI ny ieh
bfxI dsLmysL jI dI nhIN imQI hoeI ?}
hmry dusLt sBY qum Gfvhu .. afpu hfQ dY moih bcfvhu ..
suKI bsY moro pirvfrf .. syvk iswKX sBY krqfrf .. 378 ..
arQ:--myry sfry dusLmnF df KLfqmF kro aqy mYnUM afpxf hwQ dy ky bcfvo. hy
krqfr, myrf pirvfr, syvk, iswK sB suKI vwsdy rihx . 379 .{not:--ienHF
arQF nfl ivk rhy ies gRMQ qy iksy jQydfr ny koeI ikMqU nhIN kIqf. smiJaf jFdf
hY ik ieh arQ pMQk pRvfngI vfly hI hn} pr ienHF arQF vflI ieh cOpeI
gurmiq dy ankUl nhIN hY--kfrn ?:--
(1) gurmiq dy bVy jLrUrI isDFq N srbwq N dy Bly dI ardfs nUM hI copeI ivarQ
bxf rhI hY. ibnf iksy sLk dy, N moih bcfvhu N sLbd Ausy dUlf dyvI dy ho skdy hn,
(ijhVI 33vIN copeI ivc inrakfr mhFkfl dI pqnI bxnF locdI drsfeI hY,
aqy 35vIN cOpeI ivc mhFkfl jI Aus nfl sLfdI krn leI rfjLI huMdy hn aqy ijs)
ijs ny AupRokq 52 qoN 54 cOpeIaF dUafrf ivafh qo pihlF mhFkfl awgy pukfrF
kIqIaF sn. sRI dsLmysL jI ajyhy kwcy aqy gurmiq ivroDI bcn kdy nhIN sn ilK
skdy. AuNj N kibXo bfc N bcnf dI aslIXq (cirqR 266-cOpeI 124, 125,
cirqRF ivc) asIN pVH cuwky hF.
(2) bicwqr nftk bfry ilKy gurmiq ivcfrF ivc " dusLt " lPLjL bfry gurbfxI dy
prmfxf sihq ivsQfr nfl ivcfr ilKI pfTkF ny pVH hI leI hY. dusLt pd,
afieaf hI ibwpR dy gRMQF ivcoN hY. mMdy krmF duafrf afp mMdf bx cuwky-mn-jLmIr-
afqmf vfly dusLt mnuwK nUM hI, hr pfsy N dusLt N njLr afAuNdf hY. pr sfiraF ivc
ieko prmfqmF dI joiq dy drsLn krn vflf nyk ihrdy vflf mnuwK, Jt pt iksy nUM
dusLt nhIN kih skdf. siqgurU nfnk jI dy ividafly ivc qF sbk hI ieh iml
irhf hY (1) -sBnF mih eyko eyku vKfxY ] jF eyko vyKY qF eyko jfxY ] {1261}
(2)- sB mih vrqY eyko soeI ] gurmuiK ivrlf bUJY koeI ] {127} (3)- sB mih
vsY pRBu eyko soie ] gurmqI Git prgtu hoie ] {663} (4) -Git Git aMqir eyko
hir soie ] guir imilaY ieku pRgtu hoie ]2]{1177} swcy siqgurU gRMQ sfihb jI
dI imhr df sdkf, jdoN sfry jIvF ivc Ausy F iyk F df pRkfsL njLrIN afieaf aqy jdoN
(5) sB mih joiq joiq hY soie ] iqs dY cfnix sB mih cfnxu hoie ]{13} ieko
AuhI joiq inrMjnI sfiraF mnuwKF ivc zlHkF mfrdI njLr afAux lwg pvy qF iPr--
-(A)--jIa jMq siB iqs dy sBnf kf soeI ] mMdf iks no afKIaY jy dUjf hoeI
]4] {425} (a) sBu aMqrjfmI bRhmu hY bRhmu vsY sB Qfie ] mMdf iks no afKIaY
sbid vyKhu ilv lfie ]6]{757} ies isiKaf nUM iekfgrqf nfl smJ ky gRihx
kr lYx vfly gurmuwK ipafry, iksy nUM dusLt afK ky, Aus dy bury dI kfmnf ikvyN kr
skdy hn? dsm siqgurU nfnk jI ny, dYvI brkqF BrpUr, afpxf aJuwk sIs Jukf
ky ijs nUM afpxy QF guirafeI sOpI sI, Ausy sRI gurU gRMQ sfihb jI dy inMmn ilKq
hukm dI AulMÕxf kr ky, iksy nUM dusLt mMn ky Aus qoN afpxI riKaf leI,
(suafrQIaF aqy kfierF vflI bolI ivc) rwb awgy bynqIaF, dsLmysL jI kdy nhIN
sn kr skdy :--
139- ibsir geI sB qfiq prfeI ] jb qy sfDsMgiq moih pfeI ]1] rhfAu ] nf
ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI ]1] jo pRB kIno so Bl mfinE
eyh sumiq sfDU qy pfeI ]2] sB mih riv rihaf pRBu eykY pyiK pyiK nfnk ibgsfeI
]3]8] {1299}
ijhVy klgLIaF vfly pfqsLfh jI, jfn dy vYrI bx afey, pfxI qoN ipafsy (dusLt
vYrIaF) nUM TMzf jl srIr qy lwgy PwtF dI pIVf dUr krky suK pucfAux vflI mlHm
vI Byj skdy hn, Auh inrvYr siqgurU jI iksy dy bury vflI ardfs bynqI ikvyN
ilK skdy sn ? sBnf dy Bly dI ardfs krnI isKfAux vflf siqgurU swcf ipqf
kyvl afpxy syvk iswKF dy Bly dI hI kfmnf ikvyN kry ?
asl ivc Bfxf ieh vrq irhf hY ik asIN siqgurF dy ies pfvn AupdysL nUM vI
byloVf mMn ky mnmqIey bx cuwky hF:--
140- zIgn zolf qAU lAu jAu mn ky Brmf ] BRm kfty guir afpxY pfey ibsrfmf
]1] Eie ibKfdI doKIaf qy gur qy hUty ] hm CUty ab Aun@f qy Eie hm qy CUty
]1]rhfAu] myrf qyrf jfnqf qb hI qy bMDf ] guir kftI aigafnqf qb Cutky PMDf
]2] jb lgu hukmu n bUJqf qb hI lAu duKIaf] gur imil hukmu pCfixaf qb hI
qy suKIaf]3] nf ko dusmnu doKIaf nfhI ko mMdf ] gur kI syvf syvko nfnk KsmY
bMdf ]4]17]119] {400}
bicqR nftk dy Cyvy aiDafie dI ivcfr smy, kfPI ivsQfr nfl dusLt pd bfry
gurmiq ivcfr ho cuwkI hY. gurU ieiqhfs dIaF Audfhrxf dy nfl pMj gurU bfxNI
sLbd- (1) {2ú1}-1ú8 (pUrf), (2) {1266}-1(3) (3) {372}-7(3) (4)
{1269}-12-16 (rhfA) aqy (5) {1137}-9 (sfrf) ilKy jf cuwky hn. aqy N
dusLt N pd dI vrqoN vfly hor gurU sLbdF dI sUcI ies pRkffr hY:--
1- {23}-3-36(2) 2- {25}-29(4) 3- {38}-3ú-63(2) 4- {32}-5-
39(7) 5- {182}-2ú-89(3) 6- {183}-23-92(1)
7- {237}-3(2) 8- {4ú1}-2-124(1) 9- {4ú6}-1-141(1) 1ú-{451}-
13-2(4) 11-{1133}-1ú-2ú(3) 12-{1154}-1-2(4)
13-{1165}-3-9(3) 14-{13ú9}-2(5) 15-{6ú1}-5(2) 16-{817}-3-
67(2) 17-{823}-12-98 18-{826}-25-11(1)
19-{821}-26-112(2) 2ú-{85ú}11(1) 21-{916}-3-8-22(1) 22-
{1183}-12(2) 23-{121ú}-6-29(A)
gurbfxI ivc dusLt pd AunHF arQF vflf iksy QF vI nhIN hY ijnHF arQF ivc dsm
gRMQ ivc afieaf hY. kiQq hrnfKsL dusLt dI kQf sMkyq mfqR kyvl AunHF sroiqaF
nUM pRBUnfm dI mihmf smJfAux leI afeI ijnHF dy mnF ivc hjLfrF sfl pihlF qoN
pRclq pRihlfd Bgq vflI gfQf pUrn swc dy rUp ivc vws cuwkI hoeI sI. AuNj ienHF
purfxk khfxIaF bfry siqgurF df bVf spwsLt Purmfn hY--kQf khfxI bydˆØI afxI
pfpu puMnu bIcfru ]{1243} pfp puMn afid dI ivcfr vflIaF kQf khfxIaF vydF dI
dyx hY. Bfv, ienHF purfxk " kQf khfxIaF " df ijLkr gurbfxI ivc Aus smy hI
aieaf hY jdoN iksy ajyhy pRymIaF nUM gurmiq igafn sfJfieaf jf irhf huMdf sI
ijhVy ienHF JUT-gfQfvF nfl bVy lMmy smy qoN juVy hoey huMdy sn. muslmfn nUM gurmiq
df afsLf smJfAux leI AunFH dy Drm dI bolI muwK rwKI hY. siqgurF dy isDFq
anusfr, rb nUM nrisMG, vrfh, mwC, kwC afid iksy vI Aucycy rUp ivc dusLtF df
nfs krn afieaf mMnxf mnmiq hY aQvf, rwb nUM iksy Aucycy srUp ivwc afieaf
mMnxf siqgurF ny kyvl Brm mMinaF hY. iksy nUM mfrn leI jy rb nUM DrqI qy
afAuNdf mMn leIey qF (1) kRoVF jIv rojL hr GVI kI rWb dI mrjLI qoN Ault mr rhy
hn ? ijs qrHF asIN qusIN rwbI inXm aDIn jMmdy mrdy hF bs hir iek df jnm
mrx-quDu afpy kfrxu afpy krxf ] hukmy jMmxu hukmy mrxf ]2] {564} ieko iek
eysy rwbI isDFq anusfr hI huMdf hY. avqfrF dy jnm vfly Brm BulyKy aiganI
prcfrkF dI, aQvf bRfhmxI soc vfly ilKfrIaF dI dyx hn.
mo rwCf inj kr dY kirXo .. sB bYirn kAu afj sMGirXo ..
pUrn hoie hmfrI afsf .. qoir Bjn kI rhY ipXfsf .. 379 ..
arQ:--afpxf hwQ dy ky myrI rwiKaf kro aqy sfry dusLmxf df qruMq KLfqmf kro.
myrI ieh KLfhsL pUrI krnI hovy ik mYnUM sdf hI quhfzI BgqI dI ipafs bxI
rhy.379.
qumih Cfiz koeI avr n DXfAUN .. jo br cfhO su qumqy pfAUN ..
syvk iswK hmfry qfrIXih .. cun cun sLwqR hmfry mfirXih .. 38ú ..
arQ:--mY quhfnUM Cwz ky iksy hor df ismrx n krF aqy mYN jo vI iewCf krF Aus df
vr kyvl afp qoN hI pRfpq krF. myry syvkF aqy iswKF nUM (duinafvI sfgr) qr ky
pfr lgf dyvo aqy sfzy dusLmxf nUM cux cux ky mfro . 38ú.
(1) dsm gRMQ dy vzy smwrQk pMizq nrYx isMG jI qF bYirn df arQ vYrI hI ilK
rhy hn pr BulyKf pfAux vfly iswK ilKfrI, bYirn df arQ pMj ivkfr ilKdy hn.
kfm kRoD afid pMj ivkfr vYrIaF bfry qurMq mfr dyx dI gwl, kudrq dy inXwmf dy
ivruwD hY . ieh pMjy ivkfr mnuwKf ijMdgI leI prmfqmF dI bVI jLrUrI aqy lfhyvMd
dyx hn. ienHF nUM mfr dyx dI gwl nhIN sgoN gurmiq ivc ienHF nUM vws ivc rwKx dI
gwl hY. pusqk dy aTvyN Bfg ivc keI gurU sLbdF dy prmfxf duafrf gurmiq dy
ies isDFq nUM cMgI qrHF spwsLt kIqf hoieaf hY. iPr keI sflF qoN Cp ky bjLfr ivc
ivk rhy AupRokq N vYrI N arQF vflIaF pusqkF bfry iksy jQydfr sfihb ny kdy koeI
vI ikMqU nhIN kIqf. ies qoN spwsLt hY ik ies pMgqI ivc afey bYirn df arQ mnuwK
vYrI hI mMinaF jf cuwikaf hY.
(2) srbwq dy Bly dI ardfs vflI Bfvxf nUM ivsfr ky, jy pRBU nUM iDafAux dI gwl
kIqI vI hY qF Auh vI gurmiq ivroDI ? vrF srfpF nfl siqgurF df vfsqf kI ?
rb dI Xfd, vrF dI pRfpqI dy loB gRsI Bfvxf nfl juVI hoeI ? loBI mnuwK dI pRIq
bfry gur PLurmfn:--
141- PrIdf jf lbu qf nyhu ikaf lbu q kUVf nyhu ]
ikcru Jiq lGfeIaY Cpir qutY myhu ]18]{1378}
loBI mnuWK bfry siqgurF df hI PLqvf:--
142- loBI kf vysfhu n kIjY jy kf pfir vsfie ] aMiq kfil iqQY DuhY ijQY hQu n
pfie ] mnmuK syqI sMgu kry muih kflK dfgu lgfie ] muh kfly iqn@ loBIaF
jfsin jnmu vfie ] sqsMgiq hir myil pRB hir nfmu vsY min afie ] jnm mrn
kI mlu AuqrY jn nfnk hir gun gfie ]40] {1417}
143- ijAu kUkru hrkfieaf DfvY dh ids jfie ] loBI jMqu n jfxeI BKu aBKu sB
Kfie ] kfm k®oD mid ibafipaf iPir iPir jonI pfie ]2] mfieaf jflu psfiraf
BIqir cog bxfie ] iqRsnf pMKI Pfisaf inksu n pfey mfie ] ijin kIqf iqsih n
jfxeI iPir iPir afvY jfie ]3] aink pRkfrI moihaf bhu ibiD iehu sMsfru ] ijs
no rKY so rhY sMimRQu purKu apfru ] hir jn hir ilv AuDry nfnk sd bilhfru
]4]21]91]{50}
dsLmysL jI nUM apxy ienHF gurU sLbdF dI KMznf vflI bfxI rcdy drsfAux vfly asIN
siqgurF dy isWK ikvy aKvf skdy hF ?
(3) " syvk iswK hmfry qfrIyih ] cun cun sLwqR hmfry mfirXih ] " kyvl afpxy hI
isK syvkF dy Bly dI gwl " sfry jgq dy gurU nUM CuitafAuNdI hY aQvf " sulqfn nUM
mIaF drsf rhI hY- apxy qIjy srUp smy dsLmysL jI df hI AupdysL ies pRkfr hY:-
-
144- iesu jg mih purKu eyku hY hor sglI nfir sbfeI ] siB Gt BogvY ailpqu
rhY alKu n lKxf jfeI ] pUrY guir vyKfilaf sbdy soJI pfeI ] purKY syvih sy
purK hovih ijnI hAumY sbid jlfeI ] iqs kf srIku ko nhI nf ko kMtku vYrfeI ]
inhcl rfju hY sdf iqsu kyrf nf afvY nf jfeI ] anidnu syvku syvf kry hir scy
ky gux gfeI ] nfnku vyiK ivgisaf hir scy kI vizafeI ]2] {491-92}-vf-15
srbq ivc Ausy iek dI joiq df pRkfsL vyKx dI-"sB mih joiq joiq hY soie ] iqs
dY cfnix sB mih cfnxu hoie ]" gwl smJfAux vfly pfqsLfh drvysL, byksF rf
Xfr- " guruU boibMd isMG jI-suafrQIaF vflI kwcI BfsLf ? " syvk iswK hmfry
qfirXih " boldy drsfAux vfly, kI, dsLmysL jI nUM dsvyN gurU nfnk nf mMnx df
AupdysL dy rhy hn? hyTlf sLbd-AupdysL vI dsmgurU nfnk sfihb jI df hI hY.
koeI guriswK ies dy Ault ikAuN socy ? --
145- kir ikrpf dIE moih nfmf bMDn qy Cutkfey ] mn qy ibsirE sglo DMDf gur
kI crxI lfey ]1] sfDsMig icMq ibrfnI CfzI ] ahMbuiD moh mn bfsn dy kir
gzhf gfzI ]1] rhfAu] nf ko myrf dusmnu rihaf nf hm iks ky bYrfeI ] bRhmu
psfru psfirE BIqir siqgur qy soJI pfeI ]2] sBu ko mIqu hm afpn kInf hm
sBnf ky sfjn ] dUir prfieE mn kf ibrhf qf mylu kIE myrY rfjn ]3] ibnisE
ZITf aMimRqu vUTf sbdu lgo gur mITf ] jil Qil mhIail srb invfsI nfnk
rmeIaf zITf ]4]3]{671}
arQ:-hy BfeI ! sfD (gurU gRMQ sfihb dI) sMgiq ivc af ky mYN prfeI afs Cwz
idwqI. hAumY, mfieaf df moh, mn dI vfsnf-ienHF sBnF nUM toaf puwt ke nwp idwqf (
sdf leI dwb idwqf). 1 . rhfAu .
(sfD gurU dI sMgiq ny) ikrpf kr ky mYnUM prmfqmf df nfm idwqf, qy guruU crnI
lg ky mYN mfieaf dy bMDnF qoN Cuwt igaf (ijs qoN krky) mn qoN sfrf JgVf-JMbylf
lih igaf. 1. (sfD gurU dI sMgiq dI brkiq nfl) myrf koeI dusLmn nhIN rih
igaf (mYnUM koeI vYrI nhIN idwsdf), mYN vI iksy df vYrI nhIN bxdf. mYnUM siqgurU jI
pfsoN (Bfv, gurU sLbd ivcfr nfl juiVaf) ieh sMJ pRfpq ho geI ik, ieh sfrf
jgf-iKlfrf prmfqmf afp hI hY, (sBnF dy) aMdr (prmfqmf ny afp hI afpxy
afp nUM) iKlfiraf hY. 2 . (sfD gurU dI sMgiq dI brkiq nfl) hryk pRfxI nUM mYN
afpxf imwqr kr ky smJdf hF, mYN vI sBnF df imwqr-swjx hI bixaf rihMdf hF.
myry mn df (mrmfqmf nfloN bixaf hoieaf) ivCoVf (sfD sMgiq dI ikrpf nfl)
ikqy dUr clf igaf hY, jdoN qoN mYN sfD-gurU (gRMQ sfihb dI) srn leI qdoN qoN myry
pRBU-pfqsLfh ny mYnUM (afpxy crnF df) imlfp dy idwqf . 3 . (hy BfeI ! sfD-gurU dI
sMgiq dI ikrpf nfl myry mn df ) ZIT-puxf muwk igaf hY, myry mn aMdr afqmk
jIvn dyx vflf nfm jl af vwisaf hY, gurU df sLbd mYnUM ipafrf lwg irhf hY. hy
nfnk ! (afK-hy BfeI !) hux mYN jl, DrqI afkfsL, sBnI QFeIN vwsdy sohxy rfm nUM
vyK irhf hF. 4 .
6
mrn kfl kf qRfs ? invirXY ..
ijs ny sRI gurU gRMQ sfoihb jI df ieh pfvn bcn--qUM ipMjru hAu sUatf qor .. jm
mMjfru khf krY mor .. 2 ..{323} cMgI qrHF smJ ilaf hoieaf hovy Auh AupoRkq
qRfsL pd awgy pRsLn-icMnH ikvyN nf lfvy ?
afp hfQ dY muJY AubirXY ] mrn kfl kf qRfs invirXY ]
hUjo sdf hmfry pwCf ] sRI asDuj jU kirXhu rwCf ] 381]
arQ:--ikrpf sihq afpxf hwQ dy ky myrf AuDfr kro, aqy mOq dy smyN dy BY df
invfrx kro . afp sdf sfzy pwK ivc rho aqy sRI aisDuj jI ! afp sfzI riKaf
kro . 381.
ipClIaF 378 aqy 379 cOpeIaF vwl vI JfqI mfrIey qF iewk QF -- " afpu hfQ
dy moih bcfvhu " --Ate dUjI q"--" mo rwCf inj kr dY krIyaY ] " aMdrly
vYrIaF qoN riKaf dI gwl nhIN hY, dohI QFeI mfrn afey sLsqr DfrIaF qoN hI hwQ dy
ky riKaf krn df qrlf hY, pr ies cOpeI sfihb ivc mOq hox dy smy bfry jo qRfs
vfpiraf rihMdf hY Aus qoN KLlfsI df qrl; mfridaF vI--afp hfQ dY muJY
AubirXY- hI iliKa hY. hwQ dy ky riKaf krn qoN iehI Bfv bxdf hY ik, ijvy,
afpxy BgqF dI pukfr sux ky, (kiQq qOr qy) Bgvfn jI ny afp hI sMsfr qy jnm
lY ky, rfvn nUM aQvf kMs nUM afpxy hwQIN af mfiraf sI, jF, ijvyN pRihlfd dI
riKaf ivc hrnfksL nUM mfr mukfAux leI Qwm pfV ky nrisMG dy rUp ivc af
bhuiVaf sI, jF ijvyN afpxf hwQ dy ky dRopqI dI lfj rwK leI sI afid ?
krm vfr gurmiq ivcfrF:--
(A) mOq dy smyN dI Xfd qoN vfpry qRfs dI gwl bfry gurmiq ivcfr krn qoN pihlF,
afAuu sRI gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ivc hfjLr ho ky, ieh pqf krIey ik, sLsqr
DfrI vYrIaF qoN bcfAux leI rWb qoN krfmfqI shfieqf pRfpq ho skx df koeI
Brosf, kI, siqgurU jI ny vI idwqf hY ?
gurU bfxI dI ies pMkqI-" logu jfnY iehu gIqu hY iehu qAu bRhm bIcfr ] bfry
ivdvfnf df ieh inrxf gLlq jF awq kQnI nhIN hY ik, guurU bfxI kyvl bRhm
ivcfr hI hY. mnorMjn leI ilKy gIqF nfl jF imiQhfsk kQf kfhfxIaF nfl
(isvfey iek dy) ieiqhfsk gwlF nfl vI gurU bfxI df koeI vfsqf nhIN hY. sMq
sUrmf bxf rhy siqgurU jI ny ieh inscf idRV krn leI ik, mnuWK nUM krfmfqI
sLkqIaF dI tyk rKidaF afp inkMmf nhIN ho jfxf cfhIdf, sgoN hr musIbq dy
tfkry leI bhfdrF vFg hr sMBv iqafrI kr lYxI jLrUrI huMdI hY--ieiqhfs dI
iek bVI drdnfk Gtnf nfl sMDq, gurdyv jI ny 4 gurU sLbd Aucfrn kIqy hoyey
hn. AunHF pfvn gurU-sLbdF dI arQF sihq pUrI ivcfr pusqk dy cOQy Bfg dy pMjvy
kFz dy 16vNy lyK-" afvin aTqrY jfin sqfnvY ]" ivc ilKI jf cuwkI hY. bfbr
hwlf krI afAuNdf sux ky eymnfbfd (sYdpur) dy pTfx hfkmf ny ielfky dy keI pIr
PLkIr bulvf ley aqy sfiraF nUM afiKaf ik, Auh KLudf qoN imlIaF krfmfqI sLkqIaF
nfl bfbr nUM Aus dI PLoj smyq qbfh kr dyx. pr jd AunHF byihsfby pIrF dI
"vrf-srfpF" vflI kiQq sLkqI aQvf AunHF vloN kIqI rb dy hjLUr hfl duhfeI kuJ
nf suafr skI aqy bfbfr dI PLoj gl af peI, qF lfcfr ho ky kmjLor idl hfkmf
ny hiQafrF nfl bcf krn df Xqn kIqf. pr, krfmfqI sLkIaF dy Brosy XuwD krn
df aiBafs Buwl bYiTaF dy hiQar vI kuJ nf svfr sky. siqgurU jI dy pfvn
bcn:--
146:- kotI hU pIr vrij rhfey jf mIru suixaf Dfieaf ] Qfn mukfm jly ibj
mMdr muiC muiC kuier rulfieaf ] koeI muglu n hoaf aMDf iknY n prcf lfieaf
]4] mugl pTfxf BeI lVfeI rx mih qyg vgfeI ] En@I qupk qfix clfeI
En@I hsiq icVfeI ] ijn@ kI cIrI drgh pftI iqn@f mrxf BfeI ]5] {417-
18}-12
arQ:-jdoN pTfx hfkmF ny suixaf ik mIr bfbr hwlf kr ky (ciV@af) af irhf
hY, qF AunHF (kotI hU-) anykF hI pIrF (zyry dfr sfDF mhFpurKF) nUM (jfdU tUixaf
afid krfmfqF krn leI) bulvf ky rok riKaf. (pr AunHF dIaF qsbIaF, mflF
aid PLyrn qy vI) pwky QF mukfm pwky mhl (mugLlF dI lfeI awg nfl) sV (ky suafh
ho) gey. (mugLl PLOjF) ny pTfx sfihbjLfidaF nUM toto toty kr idwqf. (pIrF dIaF
qsbIaF=mflF aid PLyrn nfl) koeI iewk vI (mugLl) aMnHF (jF lUlHf lMgVf) nf
hoieaf, iksy pIr ny koeI krfmfq kr n vKfeI. 4 . (aMq jd) mugLlF qy pTfxf dI
lVfeI hoeI[ qF jMg dy mYdfn ivc (dohF iDrF ny) qlvfr clfeI. mugLlF ny qF
bMdUkF dy insLfny bMn@ bMn@ ky golIaF clfeIaF, pr pTfxf dy hWQF ivc hI icV
icV kr geIaF (Bfv, pTfxf ny qygL qF cMgI kI vfhuxI sI, bMdUk vI iswDI nf cwl
skIy. (afKLr ieAuN hI kihxf cfhIdf hY ik) DuroN hI ijn@f dI icwTI pft geI Auh
kdoN bicaf ?
afpxy ieiqhfs vl vI JfqI mfr vyKIey. isMGnIaF mMnU dI kYd ivc keI mhIny
akih qsIhy JldIaF rhIaF. bicaf dy tukiVaF dy hfr mfvF dy glF ivc pfey
gey. sLukr sLukr hI kIqf pr " afpu hfQ dy moih bcfvhu " jF " mo rwCf inj kr dY
krIyaY ]" iksy iewk vI isMGxI ny nhIN pukfiraf hoxf ? ikAuNik jy AunHF mhFn
afqmfvF dI vI ajyhI pukfr nf suxI jFdI qF sLfied ardfs qoN pMQ df ivsLvfsL hI
jFdf rihMdf. ihrdy qoN kUV df pVdf htf ky pRBU dy drbfr ivc sicafrf hox leI
ijnHF isMGxIaF ny " jpu " sfihb ivcly ies PLurmfn nUM " hukim rjfeI clxf nfnk
iliKaf nfil ]1] idRV kr ilaf hoieaf sI, Auh srbwq dy Bly dI gwl dy QF afpxy
Bly leI ardfsF ikvyN krdIaF ? ijnHF isMGxIaF ny siqgurU jI dy ies AupdysL dI
" nfnk vfhu vfhu siq rjfie ]1] " {514} aqy " jo iqsu BfvY siq kir mfnY Bfxf
mMin vsfeI " {480} kdr kImq smJ leI hoeI sI. kOqkhfr Aus nfQ dy Bfxy-
rjLf ivc sdf rfjLI rihxf AunHF mrjIvVIaF dI jIvn mrXfdf bx cuwkI sI.
KoprI lihMx df smf nyVy afieaf smJ ky, crKVIaF qy cfVH ky hzIaF cUrf hox dI
GVI nyVy afeI vyK ky, dsLmysL jI dy iksy vI isMG ny-" mrn kfl kf qRfs invirXY
" bcnF dy QF sgoN siqgurF dy ienHF bcnF nUM ihrdy ivc vsfieaf hoieaf sI :--
147- jgu supnf bfjI bnI iKn mih Kylu Kylfie ] sMjogI imil eyksy ivjogI AuiT
jfie ] jo iqsu Bfxf so QIaY avru n krxf jfie ]3] gurmuiK vsqu vysfhIaY scu
vKru scu rfis ] ijnI scu vxMijaf gur pUry sfbfis ] nfnk vsqu pCfxsI scu
sAudf ijsu pfis ]4]11] {18}
148- krxhfru jo kir rihaf sfeI vizafeI ] guir pUrY Aupdyisaf suKu Ksm
rjfeI ]3] icMq aMdysf gxq qij jin hukmu pCfqf ] nh ibnsY nh Coiz jfie
nfnk rMig rfqf ]4]18]48]{813}
149- amru vyprvfhu hY iqsu nfil isafxp n cleI n hujiq krxI jfie ] afpu
Coiz srxfie pvY mMin ley rjfie ] gurmuiK jm zMzu n lgeI hAumY ivchu jfie ]
nfnk syvku soeI afKIaY ij sic rhY ilv lfie ]1] {1251}-vf-35
mOq dy BY qoN axjfx, qwqI qvI qy bYiTaF ieh prvcn--" jo quDu BfvY so prvfxu ]
qyry Bfxy no kurbfxu ] nfnku grIbu bMdf jnu qyrf ] rfiK lyie sfihbu pRBu myrf
]4]{676} Ausy hI prm-iqafgI dsLmys jI dy ipqfmf-gurdyv, pMcm pfqsfh jI
qoN hI, akflpurK dy Bfxy ivc azol rihMidaF sLhIdIaF pfAux dI idRVqf isWKI hoeI
sI, ijnHF prm-sUrmy siqgurF dy pfvn muKfribMd ivc asIN bynqI cOpeI vrgIaF
gurmiq ivroDI bfxIaF pf rhy hF. vYrIaF ny vI siqgurU dy isMG sUrimaF dy Aus
smy soihly gfey jd KLflsf jI, isrF dy mul pfAux vfilaF afpxy jfnI dusLmnF qoN BY
qoN aiBwj rihMidaf, ieh gurU-sLbd gf suxfAuNdy sn:--
150- gfvxu sunxu sBu qyrf Bfxf ] hukmu bUJY so sfic smfxf ] jip jip jIvih
qyrf nFAu ] quJ ibnu dUjf nfhI QfAu ]2] duK suK krqy hukmu rjfie ] BfxY bKs
BfxY dyie sjfie ] duhF isiraF kf krqf afip ] kurbfxu jFeI qyry prqfp ]3]
qyrI kImiq qUhY jfxih ] qU afpy bUJih suix afip vKfxih ] syeI Bgq jo quDu Bfxy
]nfnk iqn kY sd kurbfxy ]4]2]20] {1270-71}
pRBU df Bfxf mMnidaF Aus dI rjLf ivc sdf rfjLI rihx vflI isiKaF ny hI sfrI
kOm ajyhI inrBY bxf idWqI hoeI sI ik, hjLfrF isMG hwsdy hwsdy sLhId ho gey pr
afpxf Drm iksy iewk ny vI nf sI iqafigaf. pr AuDroN vyd bfxI pVHn vfilaF
ihMdUaF ivcoN lWKF dI igxqI ivc muslmfn qF ho gey pr ihMdU Drm dI KLfqr
sLhIdI ikMinaF ny pfeI ? ajyhI iwewk vI imsfl qoN ieiqhfs lg-pg swKxf hY.
spwsLt hY ik jy iswK dsLmysL jI dy vyly qoN hI " afp hfQ dY muJY AubirXY mrn kfl
kf qRfs invirXY ] hUjo sdf hmfry pwCf ] sRI asDuuj jU kirXhu rwCf ]381] ijhy
jfn bcfAU qrilaF vflI bfxI pVHdy huMdy qF eyDr vI AuhI Bfxf vrqdf jo ihMdU
Drm ivc vrqdf af irhf sI.
(a) dUjf pwK-- kI, siqguurU nfnk jI vI sfnUM -" hy prmfqmf mYnUM musIbq ivcoN
afp hWQ dy ky bcf lY " pukfrF krnIaF hI isKfAuNdy rhy hn ik jF, Auh sfzf hwQ
PV ky, sfzf jIvn ajyhy sUrmy sMqF vflf bxf idMdy sn, ijs qoN asIN sfrIaF
aOkVF ivcoN sPLlqf pRfpq krn dy smrWQ bxdy jf rhy sF ? :--
151- khqy pivqR suxqy siB DMnu ilKqˆØI kulu qfiraf jIAu ] ijn kAu sfDU sMgu
nfm hir rMgu iqnI bRhmu bIcfiraf jIAu ] bRhmu bIcfiraf jnmu svfiraf pUrn
ikrpf pRiB krI ] kru gih lIny hir jso dIny join nf DfvY nh mrI ] siqgur
dieafl ikrpfl Bytq hry kfmu k®oDu loBu mfiraf ] kQnu n jfie akQu suafmI
sdkY jfie nfnku vfiraf ]5]1]3]{81}
arQ:-ijhVy mnwuK prmfqmf df nfm Aucfrdy hn, Auh suawC jIvn vfly bx jFdy
hn. ijhVy bMdy pRBU dI isPLiq sflfh suxdy hn[ Auh sfry cMgy BfgF vfly ho jFdy
hn. ijhVy mnuwK prmfqmf dI isPLiq-sflfh (apxI hwQIN) ilKdy hn, Auh (afpxy
sfry) KLfndfn nUM (hI sMsfr-smuMdr qoN) pfr lMGf lYNdy hn. ijMnHF mnuWKF nUM gurU df
imlfp pRfpq huMdf hY, Auh prmfqmf dy nfm (-ismrn) df anMd mfxdy hn, Auh
prmfqmf dI Xfd nUM afpxy mn ivc itkf lYNdy hn. ijs Auwqy pRBU ny pUrn ikrpf
kIqI, Aus ny pRBU nUM afpxy mn ivc vsfieaf qy afpxf jIvn sohxf bxf ilaf. pRBU
ny ijs (vzBfgI mnwuK) df hwQ PV ilaf, Aus nUM Aus ny afpxI isPLiq-sflfh (dI
dfq) idwqI, Auh mnuwK iPr jUnF ivc nhIN dOiVaf iPrdf, Aus nUM afqmk mOq nhIN
afAuNdI.
dieaf ikrpf dy Gr, siqgurU jI nUM iml ky (qy KLsm-pRBU nUM ismr ky) ijMnHF ny
(afpxy aMdroN) kfm kRoD loB (afidk ivkfrF) nUM mfr (-kfbU ivc kr) ilaf hY,
AunHF dy afqmk jIvn pRPulwq ho jFdy hn. KLsm pRBU akwQ hY (Aus df rUp) ibafn
nhIN kIqf jf skdf. nfnk Aus qoN sdky kurbfn jFdf hY . 5 .
152- inksu ry pMKI ismir hir pFK ] imil sfDU srix ghu pUrn rfm rqnu hIary
sMig rfKu ]1] rhfAu ] BRm kI kUeI iqRsnf rs pMkj aiq qIK´x moh kI Pfs ]
kftnhfr jgq gur goibd crn kml qf ky krhu invfs ]1] kir ikrpf goibMd
pRB pRIqm dInf nfQ sunhu ardfis ] kru gih lyhu nfnk ky suafmI jIAu ipMzu sBu
qumrI rfis ]2]3]120] {204}
arQ:- hy jIv-pMCI ! (mfieaf dy moh dy aflHxy ivcoN bfhr) inkl. mrmfqmf df
ismrn kr. (pRBU df ismrn) KMB hn (ienHF KMBF dI shfieqf nfl hI qUM mfieaf dy
moh dy aflHxy ivcoN bfhr Auz ky jf skyNgf). (hy BfeI!) guurU nUM iml ky pUrn-pRBU df
afsrf lY, prmfqmf df nfm-rqn afpxy ihrdy nfl (sFB ky) rwK. 1. rhfAu . hy
BfeI ! mfieaf dI KLfqr) Btkx dI (mfno) KUhI hY, mfieaf dI iqRsLnf qy ivkfrF dy
csky (Aus KUhI ivc) icwkV hY, (jIvF dy gl ivc peI hoeI) moh dI PfhI bVI pwkI
(iqWRKI) hY. ies PfhI nUM kwtx-jogf jgq df gurU goibMd hI hY. Aus goibMd idaf
crn-kmlF ivc invfs krI rwK . 1 . hy goibMd ! hy pRIqm pRBU ! hy gLrIbF dy
mflk ! hy nfnk dy suafmI ! imhr kr, myrI bynqI sux, myrf hwQ PV lY (qy mYnUM
ies mfieaf moh dI KUhI ivcoN kWZ lY) myrI ieh ijMd qyrf idwqf hoieaf srmfieaf
hY, myrf ieh srIr qyrI bKLsLI hoeI pUMjI hY, (ies rfis-pUMjI nUM moh dy hwQIN AujVn
qoN qUM afp hI bcfAuNx jog lY). 2 .
153- rMck ryq Kyq qin inrimq durlB dyh svfir DrI ] Kfn pfn soDy suK BuMcq
sMkt kfit ibpiq hrI ] mfq ipqf BfeI aru bMDp bUJn kI sB sUJ prI ]
brDmfn hovq idn pRiq inq afvq inkit ibKMm jrI ] ry gun hIn dIn mfieaf
ik®m ismir suafmI eyk GrI ] kru gih lyhu ik®pfl ik®pf iniD nfnk kfit BrMm
BrI ]3] {1387}-11-20
arQ=(hy jIv ! prmfqmf ny ipqf df) rqf ku bIrj mF dy pyt rUp Kyq ivc
inMimaf qy qyrf amolk (mnuwKf) srIr sjf ky rwK idwqf (Aus ny qYnUM) Kfx pIx dy
pdfrQ, mhl-mfVIaF qy mfxn nUM suK bKLsLy sMkt kwt ky qyrI ibpqf dUr kIqI .
(prmfqmf dI imhr nfl ) qdoN mF ipAu, Brf qy sfk-sYn-pCfxn dI qyry aMdr sUJ
pY geI . idno idn sdf (qyrf srIr) vD-Pul irhf hY qy zrfAuxf buZypf nyVy af
irhf hY . hy guxf qoN swKxy, kMgfly, mfieaf dy kIVy ! iewk GVI qF Aus mflk nUM Xfd
kr (ijs ny qyry Auñqy ieqnIaf bKLsLsLF kIqIaF hn )
154- bl bIr bRhm suK sfgr grq prq gih lyhu aMgurIaf ]1] rhfAu ] sRvin
n suriq nYn suMdr nhI afrq duafir rtq ipMgurIaf ]1] dInf nfQ anfQ kruxf
mY sfjn mIq ipqf mhqrIaf ] crn kvl ihrdY gih nfnk BY sfgr sMq pfir
AuqrIaf ]2]2]115] {203}
arQ:--hy blI bfhF vfly sUrmy pRBU ! hy suKF dy smuMdr pfrbRhm ! (sMsfr smuMdr
dy ivkfrF dy) toey ivc izgdy dI (myrI) AuNglI PV lY . 1 . rhfAu . (hy pRBU ! myry)
kMn ivc (qyrI isPLq-sflfh) suxn dI suriq (-sUJ) nhIN myrIaF awKF (ajyhIaF)
sohxIaF nhIN (ik hr QF qyrf dIdfr kr skx), mYN ipMglf ho cuwkf hF qy duKI ho ky
qyry dr qy pukfr krdf hF (mYnUM ivkfrF dy toey ivcoN bcf lY . gurU nfnk jI--hy
gLrIbF dy KLsm ! hy XqImF Auqy qrs krn vfly ! hy swjx ! hy imwqr pRBU ! hy myry
mfqf ipqf pRBU ! qyry sMq qyry sohxy crn afpxy ihrdy ivc rwK ky (Bfv, afpf Bfv
imtf ky aqIaMq inmr mn ivc qyrI Xfd sdf vsfeI rwK ky) sMsfr smuMdr qoN pfr
lwGdy hn, (imhr kr, mYnUM hMkfr-rihq ajyhy ihrdy dI bKLsLsL kr ijs ivc sdf
qyrf ipafr visaf rhy) . 2 .
sfry gurU sLgdF ivc mnuwK dI afpxI jIvn jugq hI sMqF BgqF vflI bxfeI jf
rhI hY. pRBU dI sdIvI Xfd aqy Aus dy Bfxy ivc rfjLI rihxf gurmiq df muWK
isDFq hY. musIbq smyN sfry Auwdm Cwz Czf ky, " hfey rwbf ! acncyq af peI
musIbq qoN mYnUM duiKafry nUM afpxf hwQ dy ky bcf lY"-prmfqmf aWgy pukfrF krn
dI ajyhI isiKaf guurU bfxI ivcoN, imldI njLr nhIN afAuNdI. qwqI loh qy bYTx dy
iBafnk aqy asih ksLt qoN hwQ dy ky riKaf krn leI prmfqmf awgy ardfsF
krn dI gwl qF dUr rhI, sgoN lg-pg sfry purfqn ieiqhfs ivc pMcm pfqsLfh
jI, " awg qy pfxI dy " Aus sfry ksLt ivc, iKVy mwQy, sLukr sLukr krdy hI njLr
af rhy hn. gurU bfxI ivc jy ikqy ajyhI koeI hfl-duhfeI mcI njLrI afeI vI hY,
qF kyvl purfxk gfQfvF dI " prQfie sfKI " bolidaF hI.{Audfhrx vjoN-"jb hI
srin ghI ikrpf iniD gj grfh qy CUtf ]" (2) " ijAu pkir dRopqI dustF afnI
hir hir lfj invfry ]1]" (3) " hrxfKsu nKI ibdfiraf pRhlfdu lIaf Aubfir
]4] " aid.} ienHF gurU sLbdF ivc bybs hoieaF vloN kIqIaF, bcf lYx dIaF
PLirafdF sux ky ijvyN pRBU bhuVdf drsfieaf hoieaf hY. gurmuKF vloN ajyhI
PLirafd dfs nUM, guu rU bfxI ivc njLr nhIN afeI.
nIcqf dI Kwz ivc pey BrmI mnuwK nUM inafry afcrn vflf sMq sUrmF bxf rhy,
anmol isiKaf nfl BrpUr pUry siqgurU-gRMQ sfihb jI dI gurU bfxNI vwl ipwT
krky JUT aqy TwgI dI isiKa dyx dy nfl BMg, aPLIm, posq sLrfb dy syvn duafrf
mMd kmfAux dI isKlfeI duafrf afcrn aqy arogqf nUM qbfh krn vfly kfm-
csky ivc pYx d AuqsLfh dyx vflI, ngn asLlIlqf nUM Drm gRMQ bxfeI bYTy
KLflsf jI, qyjL pRqfp dy supny lY rhy hn ? '' hy swcy ipqf isrjxhfr jIE ! sfzI
BuwlVF dI bFh PV ky, ajyhI smrQf bKLsLsL kro ik, gurU gRMQ sfihb jI dy igafn
anusfr ajyhf jIvn bxf leIey ik, qyrI sdIvI nyVqf pRfpq ho jfvyy qF jo sfnUM -
" ry ry drgh khY n koAU ] " ? :--
154- ibsmn ibsm BeI pyiK gux aibnfsI rfm ] kru gih Bujf ghI kit jm kI
PfsI rfm] gih Bujf lIn@I dfis kIn@I aMkuir Audoqu jxfieaf] mln moh ibkfr
nfTy idvs inrml afieaf ] idRsit DfrI min ipafrI mhf durmiq nfsI]ibnvMiq
nfnk BeI inrml pRB imly aibnfsI ]3] sUrj ikrix imly jl kf jlu hUaf rfm
] joqI joiq rlI sMpUrnu QIaf rfm ] bRhmu dIsY bRhmu suxIaY eyku eyku vKfxIaY ]
afqm psfrf krxhfrf pRB ibnf nhI jfxIaY ] afip krqf afip Bugqf afip
kfrxu kIaf ] ibnvMiq nfnk syeI jfxih ijn@I hir rsu pIaf ]4]2]{846}
arQ:-aibnfsLI pRBU dy gux (Aupkfr) vyK vyK mYN qF hYrfn ho irhf hF. (Aus ny
myrf) hwQ PV ky, (myrI) jmF vflI PfhI kwt ky, myrI bFh ajyhI GuWt ky PV leI hY
ik mYnUM afpxf dfs hI bxf ilaf hY (myry BfgF dy Puwt rhy) aMgUr dy kfrn (Aus ny
myry aMdr afqmk jIvn df) prkfsL kr idWqf hY. moh afidk BYVy ivkfr (myry
aMdroN) nws gey hn (myrI ijLMdgI dy) pivwqr idn af gey hn. (Bfv, myrI jIvn-
jugq sudr rhI hY) . nfnk bynqI krdf hY--(Aus pRBU ny myry Auwqy ipafr BrI)
ingfh kIqI (ijhVI myry) mn ivc ipafrI lwgI, (Aus dy prqfp nfl myry aMdroN)
bhuq hI KotI miq nfs ho geI hY, aibnfsLI pRBU jI (mYnUM) iml pey hn mY pivwqr
jIvn vflf ho igaf hF . 3 . hy BfeI ! ijvyN sUrj dI ikrx nfl iml ky (brPL qoN
pfxI bx jFdf hY (sUrj dy inwG nfl brPL-bxy pfxI dI kTorqf KLqm ho jFdI hY),
(iqvyN isPLiq sflfh dI brkq nfl jIv dy aMdroN ruwKf pn muwk ky jIv dI) ijMd
prmfqmf dI joiq nfl iewk-imk ho jFdI hY, mnuWK sfry guxf dy mflk pRBU df rUp
ho jFdf hY. (qdoN Aus nUM hr QF) pRBU hI (vwsdf) njLrIN afAuNdf hY, (hryk ivc)
prmfqmf nhI (boldf Aus nUM) suxIdf hY (Aus nUM ieAuN jfpdf hY ik hr QF) iek
prmfqmf df hI ijLkr ho irhf hY . (Aus nUM hr QF) isrjxhfr dI afqmf df hI
iKlfrf idwsdf hY, pRBU qoN ibnf Auh iksy hor nUM ikqy nhIN pCfxdf (Aus nUM isncf ho
jFdf hY ik) prmfqmf afp (hI sB nUM) pYdf krn vflf hY, (jIvF ivc ivafpk ho
ky) afp ( hI sfry rMg)( mfx irhf hY, Auh afp hI hryk kMm dI pRyrnf kr irhf hY.
(pr) nfnk bynqI krdf hY (ik ies avsQf nUM) AuhI mnuwK smJdy hn, ijnHF ny
prmfqmf dy nfm df suafd cwiKaf hY. 4 .
Auprokq gurU sLbdF dI ivcfr dI kmfeI dI brkiq nfl ivkfrF qoN bcy rih ky pRBU
dI sdIvI Xfd nfl juVy rihx df suBfg pRfpq hox df, aQvf jIvn-jugq suafr
lYx df anmol AupdysL iml irhf hY. kmidly kfierF vFg PLirafdF krI jfxIaF
bRfhmxI dyviqaF df afcrn hY. pr, eyDr gurmiq mnuWK nUM krm-XogI sMq-sUrmF
bxfAuNdI hY.
(e) " mrn kfl kf qRfs invirXY ]"- afAu hux mrn smy dy qRfs qoN bcn leI
bynqIaF jF ardfsF krn bfry, gurmiq df sDFq smJ leIey:-- jIAUxf JUT aqy
mrnf swc df isDFq smJf ky mnuwK nUM axK dI ijLMdgI gujLfrn dI jfc isKfAuNx
afey mhFblI vzjoDy dsLmysL jI bfry ieh ikvyN mMn ilaf jfvy ik, ijs aisDuwj dI
aqIXMq drjy dI mFdI hflq ajy huxy afDpVI hI klm rDhIx drsDyI hovX, Ausy
aisDuj jI awgy mOq dy smyN dy qRfs qoN bcfAux leI igVgVf rhy hoxgy ? ajyhI
arQ hIn gwl swc mMn lYxI, sRI gurU nfnk sfihb dy smuwcy (1 qoN 11) pRkfsL srUp
nfl, GtIaf iksm df mKLOl hY. ajyhf kfrf, inrsMdyh iksy doKI df hI ho skdf hY.
aqy iPr mOq dy zr bfry gurmiq df isDFq qF ies pRkfr hY:--
155- mrxu n mMdf lokf afKIaY jy mir jfxY aYsf koie ] syivhu sfihbu sMmRQu
afpxf pMQu suhylf afgY hoie ] pMiQ suhylY jfvhu qF Plu pfvhu afgY imlY vzfeI ]
BytY isAu jfvhu sic smfvhu qF piq lyKY pfeI ] mhlI jfie pfvhu KsmY Bfvhu rMg
isAu rlIaf mfxY ] mrxu n mMdf lokf afKIaY jy koeI mir jfxY ]2] {579}-CMq-
2
arQ:--hy loko ! mOq nUM mfVf nFh afKo (mOq cMgI hY, pr qdoN hI, jy koeI mnuwK Aus
qrIky nfl (jIAUN ky) mrnf jfxdf hovy . Aus qrIkf ieh hY ik) afpxy srb-
sLkqImfn mflk nUM ismro, (qF ik jIvn dy sPLr ivc) rsqf sOKf ho jfey .
(ismrn dI brkiq nfl) sOKy jIvn-rsqy qurogy qF ies df Pl vI imlygf qy pRBU
dI hjLUrI ivc iejLq imlygI . jy pRBU dy nfm dI Bytf lY ky jfAugy qF Aus sdf-iQr
pRBU ivc iek-rUp ho jfvogy kIqy krmf df ihsfb hox vyly iewjLq imlygI, pRBU dI
hjLUrI ivc QF pRfpq krogy, qy KLsm-pRBU nUM cMgy lgogy . (ijhVf jIv ieh Bytf lY
ky jFdf hY Auh) pRym nfl afqmk afnMd mfxdf hY . hy loko ! mOq nUM mfVf nf afKo
(pr ies gwl nUM AuhI smJdf hY) ijhVf ies qrHF mrnF jfxdf hY . 2 .
{not:-eyhI pfvn gurU-sLbd CNyvyN Bfg dy qIjy kFz ivcly N mOq df BY N lyK ivc,
arQF smyq iliKaf hoieaf hY }
"sMjogu ivjogu duie kfr clfvih " sMsfr rcnf dI kfr clfAux leI sMjog aqy
ivjog vfly kudrqI Kyl dI awtl scfeI qoN jfxU krf ky mnWK dy mn ivcoN srIrk
mOq df BY mukfAuNidaF, siqgur nfnk sfihb jI ny afpxy pihly srUp qoN hI, aQvf,
sRI gurU gRMQ sfihb jI dI pihlI pfvn bfxI jpu (sfihb) qoN hI, mnuwK dy afcrn
ivc inrBYqf-gux Aujfgr krnf arMB kr idwqf hoieaf hY-
156- rfqI ruqI iQqI vfr] pvx pfxI agnI pfqfl] iqsu ivic DrqI Qfip rKI
Drm sfl ]iqsu ivic jIa jugiq ky rMg ] iqn ky nfm anyk anµq ] krmI krmI
hoie vIcfru ] scf afip scf drbfru ] iqQY sohin pMc prvfxu ] ndrI krim pvY
nIsfxu ] kc pkfeI EQY pfie ] nfnk gieaf jfpY jfie ]34] {pMnf 7}
sfry jIvF ny afpxy afpxy krmf df ihsfb mukfAux leI Aus scy dyy hukm dI pflxf
ivc srIr iqagxf atWl scfeI hY. pfvn guurU bfxI suKmnI (sfihb) dy inqnymI
rojL pVHdy hn-" jnm mrn ky imty aMdysy ] sfDU ky pUrn Aupdysy ] "{287} aqy
jnm aqy mOq df BY mukfAux vfly keI ivDIaF dy guurU AupdysLF ivcoN kyvl vMngI
mfqR :----
157- syvk kI mnsf pUrI BeI ] siqgur qy inrml miq leI ] jn kAu pRBu
hoieE dieaflu ] syvku kIno sdf inhflu ] bMDn kfit mukiq jnu Bieaf ] jnm
mrn dUKu BRmu gieaf ] ieC punI srDf sB pUrI ] riv rihaf sd sMig hjUrI ]
ijs kf sf iqin lIaf imlfie ] nfnk BgqI nfim smfie ]3] {289}
158- hir hir nfmu jip anq qrMgf ] jip jip nfmu gurmiq sflfhI mfiraf
kflu jmkMkr BuieaMgf ]1] rhfAu ]{367}-7-59
arQ:--(hy BfeI ! jgq dy anykF jIa-jMq-rUp) byaMq lhrF dy mflk prmfqmf
df nfm ismr . gurU dI miq lY ky muV muV hir nfm ismr qy isPLiq-sflfh krdf
rhu . (ijhVf mnUwK vI ies qrHF pRBU dy nfm ismrn nfl juV igaf Aus ny ) kfl
rUp (Bafnk) swp nUM mfr ilaf. jm-dUq Aus dy nyVy nhIN Zuwkdy . (mOq df BY ajyhy
gurmuK dy nVy nhIN af skdf) . 1 . rhfAu .
kfl sbd dI vrqoN mOq df BY mukf rhI hY aqy ' kfl purK ' sLbd, jm-rfj leI
vrqy dy drsLn :-
159- so mulF jo mn isAu lrY ] gur Aupdyis kfl isAu jurY ]
kfl purK kf mrdY mfnu ] iqsu mulf kAu sdf slfmu ]1] {1160}-3-11
arQ:--asl muwlF Auh hY jo afpxy mn nfl Gol krdf hY, (Bfv mn nUM vws ivc
krn df jqn krdf hY), gurU dy dwsy hoey AupdysL Auæ wqy qur ky mOq (dy sihm) nfl
tfkrf krdf hY, jo jm-rfj df mfx (ik sfrf jgq Aus qoN Qr-Qr kMbdf hY) nfs
kr idMdf hY. mYN aYsy muwlF awgy sdf isr invfAuNdf hF .1.
160- vzBfgI sy kfZIaih ipafry sMqsMgiq ijnf vfso ] aMimRq nfmu arfDIaY
inrmlu mnY hovY prgfso ] jnm mrx duKu kftIaY ipafry cUkY jm kI kfxy ] iqnf
prfpiq drsnu nfnk jo pRB apxy Bfxy ]3] {802}-1-4
arQ:--ijnHF mnuwKF df bihx-Klox sdf gurmuKF dI sMgiq ivc hY, Auh mnuwK vzy
BfgF vfly afKy jf skdy hn . (gurmuKF dI sMgiq ivc hI rih ky) afqmk jIvn
dyx vflf pivwqr nfm ismiraf jf skdf hY, aqy mn ivc (Auæ wcy afqmk jIvn df)
cfnx (igafn) pYdf huMdf hY. hy BfeI ! (gurmuKF dI sMgiq iv) sfrI Aumr df dUK
kwitaf jFdf hY aqy jmrfj dI DONs vI muwk jFdI hY . pr, hy nfnk ! (gurmuKF df
drsLn AunHF mnuwKF nUM hI nsIb huMdf hY jo prmfqmf nUM ipafry lwgdy hn . 3 .
ipairE ! siqgurU jI dI miq qy qurnf iswK jfeIey qF, kiQq jmF df BY AuNj hI
muwk jFdf hY:-
161- gurmiq lyvhu hir ilv qrIaY ] aklu gfie jm qy ikaf zrIaY ] jq jq
dyKAu qq qq qum hI, avru n duqIaf gfieaf ]3] {1040}-3-20
arQ:--(dsLmysL jI nUM moq dy smy qoN zrdy drsfAux vfly hy vIro ! Ausy dsm
siqgurU jI dI miq gRihx kro (gurU dI miq dI rfhIN) prmfqmf ivc suriq joiVaF
sMsfr-smuMdr qoN pfr lMG jfeIdf hY. ( iewk-rs ivafpk) aKMz pRBU dI isPLiq
sflfh kIiqaF mOq (-jm) qoN zrn dI loV nhIN rih jFdI. (h pRBU ! ieh qyry
ismrn dN hI sdk hY ik) mYN ijDr ijDr dyKdf hF AuDr AuDr qUM hI qUM idwsdf hYN.
mYnUM qyry vrgf koeI hor nhIN idwsdf, mYN qyrI hI isPLiq sflfh krdf hF . 3 .
162- pUrf siqguru jy imlY pfeIaY sbdu inDfnu ] kir ikrpf pRB afpxI pIaY
aMimRq nfmu ] jnm mrx duKu kftIaY lfgY shij iDafnu ]1] {46}-12-82
arQ:--jy pUrf gurU iml pey, qF (Aus pfsoN) prmfqmf dI isPLiq-sflfh df KLjLfnf
(-sLbd) iml jFdf hY . hy pRBU ! afpxI imhr kr ( gurU imlf, qF jo ) afqmk
jIvn dyx vflf qyrf nfm asI jp skIey, aqy jnm mrn dy gyV ivc pYx df duK
dUr kr leIey, aqy sfzI suriq afqmk azolqf ivc itk jfey . 1 .
pIAU dfdy kf Koil izTf Kjfnf ] qf myrY min Bieaf inDfnf ]1] {186} ipAu dfdy
koloN imly anmol rqnF BrpUr aQfh KLjLfny ivc ieh PLurmfn rUpI anmol rqn vI
dsLmysL jI dy afpxy kol hI sn:--
163- ijh mrnY sBu jgqu qrfisaf ] so mrnf gur sbid pRgfisaf ]1] ab kYsy
mrAu mrin mnu mfinaf ] mir mir jfqy ijn rfmu n jfinaf ]1] rhfAu ] mrno
mrnu khY sBu koeI ] shjy mrY amru hoie soeI ]2] khu kbIr min Bieaf anµdf
] gieaf Brmu rihaf prmfnµdf ]3]20] {327}
srIrk mOq qoN inrBY krn afey siqgurU jI ny, afpxf isWK bxfAux leI crxfimRq
iplfAux vflI krmkFzI rsm nhIN sI apxfeI, sgoN AunHF dy ividafly ivc dfKLly
dI mirXfdf ies pRkfr sI:-
164- pihlf mrxu kbUil jIvx kI Ciz afs ]
hohu sBnf kI ryxukf qAu afAu hmfrY pfis ]1] {1102}-vf-23
inrml-inafry pMQ dI isrjxf krn afey siq gurU nfnk sfihb jI ny afpxy
pihly srUp smy hI jIvn rUp supny dI aslIaq smJf ky ijLMdgI dy ies smyN nUM
sdIvI Xfd vflf bxfAux leI mnuwK nUM sLuwB guxf BrpUr scI krxI vflI musLwkq
Gflx leI AudmI bxf idwqf sI. scu nfl juVy mnuwK nUM mOq-rUp swc pRqI ipafr
pYdf hox dI QF sgoN " mOq dy smyN " (mrn kfl) qoN qRfs ?
rfg mfrU solhy ivc mOq dy BY nUM sgoN AuqsLfh ivc bdl dyx vflf siqgurF df
vzmuwlf AupdysL:----
165- scI krxI gur kI isrkfrf ] afvxu jfxu nhI jm Dfrf ] zfl Coiz qqu mUlu
prfqf min sfcf Emfhf hy ]13] hir ky log nhI jmu mfrY ] nf duKu dyKih pMiQ
krfrY ] rfm nfmu Gt aMqir pUjf avru n dUjf kfhf hy ]14] {1033}-6-12
arQ:--gurU dI afigaf ivc qurnf hI shI jIvn rsqf hY, ies qrHF jnm mrn df
gyV hI muwk jFdf hY,afqmk mOq df sqf vI nhIN PVIdf. ijhVf mnuwK (gurU dI
agvfeI ivc) tfhxIaF Cwz ky mUl nUM pCfxdf hY (pRBU dI rcI mfieaf df moh Cwz
ky isrjxhfr pRBU nfl jfx pCfx pfAuNdf hY) Aus dy mn ivc swcf (=atwl)
AuqsLfh pYdf huMdf hY . 13 . ijhVy bMdy prmfqmf dy syvk bxdy hn AunHF nUM jm
nhIN mfr skdf (afqmk mOq nhIN mfr skdI), Auh (afqmk mOq dy) krVy rsqy qy
(nhIN pYNdy qy) duwK nhIN vyKdy . AunHF dy ihrdy ivc prmfqmf df nfm vwsd hY. (Au
aMqr afqmy prmfqmf dI) BgqI krdy hn. AunHF nUM mfieaf df koeI hor bKyVf nhIN
vfprdf . 14 .
166- kMtku kflu eyku hY horu kMtku n sUJY ] aPirE jg mih vrqdf pfpI isAu
lUJY ] gur sbdI hir BydIaY hir jip hir bUJY ] so hir srxfeI CutIaY jo mn
isAu jUJY ] min vIcfir hir jpu kry hir drgh sIJY ]11] {1089}
arQ:--(mnuwK leI) mOq (df zr hI) iek (aYsf) kMzf hY (jo hr vyly idl ivc
cuwBdf rihMdf hY) koeI hor kMzf (Bfv, shm) ies vrgf nhIN hY, (ieh mOq) sfry
jgq ivc vrq rhI hY, koeI ies nUM rok nhIN skdf. mOq df sihm ivkfrI bMidaF
nUM (KLfs qOr qy) lVdf hY (Bfv, pfpI bMidaF dy mn qy mOq dy BY df dbf ipaf
rihMdf hY-- mOq df zr pfpIaF nUM hovy mOq vrgI atwl scfeI koloN dsLmysL jI
vrgy DrmI prm-purK ikAuN zrdy ? gurUbfxI dI KMznF krn vflI cOpeI ijhI
bfxI, dsLmysL jI dy pfvn nfmxy nfl joVn vfilE zroN Aus aidRsLt vfihgurU dI
byafvfjL (-lfTI) qoN.)
jo mnuwK siqgurU dy sLbd dI rfhIN pRBU-nfm ivc pRoqf jFdf hY jo afpxy mn dy nfl
tfkrf lf lYNdf hY, Auh ismrn dI bdOlq (jIvn dI aslIaq nUM) smJ lYNdf hY qy
Auh pRBU dI srn ivc pY ky (mOq dy sihm qoN) bc jFdf hY . jo mnuwK afpxy mn ivc
(pRBU dy guxF df) ivcfr krky bMdgI krdf hY Auh Aus dI hjLUrI ivc prvfn ho
jFdf hY . 11 .
167- hir aMdir bfhir ieku qUM qUM jfxih Byqu ] jo kIcY so hir jfxdf myry mn
hir cyqu ] so zrY ij pfp kmfvdf DrmI ivgsyqu ] qUM scf afip inafAu scu qf
zrIaY kyqu ] ijnf nfnk scu pCfixaf sy sic rlyqu ]5] {84}-vfr
mrn dy smy qo zrdf PLiradF krn vflf inrsMdy ieh koeI pfp afqmf hI ho skdI
hy. sMsfr nUM DrmI bxfAux aey scu nfk iek-imk ho cuwky siqgurU jI, mOq vrgy
scu qoN ikAu zrn ? sdf KyVy ivc rihx vfly dsLmysL jI nUM mOq dy smy df qrfs
ikvyN af skdf sI ?
ajyhy bcn ilKx vfly mhFn sUrbIr dsm siqgurU nfnk sfihb sRI dsLmysL jI N
mrn kfl kf qRfs invirXY ..NN kmjLorF vfly kIrny ilKxy Jwl hI nhIN sn skdy. scu
dy avqfr, inrol scu hI scu, gurU nfnfk jI dI guirafeI dy BfeIvfl bxy bYTy, hy
sUrbIr KLflsf jIE ! pCfxo dsLmysL jI dI swcI vizaeI nUM, mfro sLyrF vfly qfx
nfl iewko Cfl, aqy af jfAu JUT-KoBy ivcoN bfhr afpxy swcy siqgurU jI dI inwGy
iparF BrI buwkl ivc. Xfd kro Aus idhfVy nUM jdoN - " pihlf mrxu
kbUil[[[[[hmfrY pfis ]1] " Auprokq aMikq gurU-bcnf anusfr afpxy aMdroN afpf
Bfv sdf leI mfr ky, srbwq df Blf locdy ihrdy nfl sBnF dy crnF dI DUV Bfv,
inmrqf df anUpm nmUnf bx ky, qusF siqgurU jI df lV PiVaf sI. qusIN AuhI
mrjIvVy isMG sUrmy ho ijnHF ny apxf qn mn Dn sB kuJ siqgurF df ihridaF dI
zUMGfeI qoN mMn ilaf hoieaf sI. afpxf srbMs Aus gurU-prmysLr df smJ ilaf
hoieaf sI jo, nIcF qoN nIc smJy jf rhy loVvMdf df bx cuwkf sI. gurmuK sUrimaF ny
gLrIb dy mUMh nUM hI siqgurF dI golk mMn ila hoieaf sI. awj vI qusIN AuhI prm-
iqafgI KLflsf jI ho. kyvl afpxy ivrsy dI sMBfl kr lYx dI iZwl hY, muV AuhI
CVHqF quhfzy kdmf ivc af itkx leI bycYn bYTIaF hn. Czo golkF dI Jfk aqy
prq afAu afpxy siqgurU nfnk sfihb jI dy crnf vl:--
168- vrn rUp vrqih sB qyry ] mir mir jMmih Pyr pvih Gxyry ] qUM eyko
inhclu agm apfrf gurmqI bUJ buJfvixaf ]1] hAu vfrI jIAu vfrI rfm nfmu
mMin vsfvixaf ] iqsu rUpu n ryiKaf vrnu n koeI gurmqI afip buJfvixaf ]1]
rhfAu ] sB eykf joiq jfxY jy koeI ] siqguru syivaY prgtu hoeI ] gupqu prgtu
vrqY sB QfeI joqI joiq imlfvixaf ]2] iqsnf agin jlY sMsfrf ] loBu aiBmfnu
bhuqu ahMkfrf ] mir mir jnmY piq gvfey apxI ibrQf jnmu gvfvixaf ]3]
gur kf sbdu ko ivrlf bUJY ] afpu mfry qf iqRBvxu sUJY ] iPir Ehu mrY n mrxf
hovY shjy sic smfvixaf ]4] mfieaf mih iPir icqu n lfey ] gur kY sbid sd
rhY smfey ] scu slfhy sB Gt aMqir sco scu suhfvixaf ]5] scu sflfhI sdf
hjUry ] gur kY sbid rihaf BrpUry ] gur prsfdI scu ndrI afvY scy hI suKu
pfvixaf ]6] scu mn aMdir rihaf smfie ] sdf scu inhclu afvY n jfie ] scy
lfgY so mnu inrmlu gurmqI sic smfvixaf ]7] scu sflfhI avru n koeI ] ijqu
syivaY sdf suKu hoeI ] nfnk nfim rqy vIcfrI sco scu kmfvixaf ]8]18]19]
{120}
gurmiq anusfr gurmuKF df srIrk mOq nfl koeI vfsqf nhIN rihMdf. AunHF qOKLlf
kyvl afqmk mOq df hI huMdf hY. gurU dy iswKF leI srIrk mOq colf qbdIl krn
qoN vwD hor kuJ nhIN . srirk mOq dy smy df zr kyvl asDuj jI dy pujfrIaF nUM hI
vfprdf hY. siqgurU jI qF eyQoN qwk PLurmfn krdy hn ik--gurmuiK afvxu jfvxu
qUtf .. {131} siqgurF dy mq anusfr jIvn jI rhy gurmuKF df jnm mrx AuNj hI
muwk jFdf hY. eyQoN qwk ik, gurmuKF leI sMsr qy afAuxf aqy eyQoN jfxF svY ieiCaf
df hI muQfj bx jFdf hY-- gurmuiK afvY jfie insMg .. {932}
aglI cOpeI. AuhI pRoihqvfdI kfierF vflI duhfeI ?:--
rfiK lyhu muih rfKnhfry .. sfihb sMq shfie ipXfry ..
dIn bMDu dusLtn ky hMqf .. qumho purI cqurds kMqf .. 382 ..
arQ:--hy sMsfr dI riKaf krn vfly ! myrI (Bfv, srbwq dI nhIN kyvl myrI,
AupRokq 39-41 afid cOpeIaF vflI dUlf dyvI dI ?) riKaf kro . qusIN sMqF dy
shfiek ho. qusI gLrIbF dy mMddgfr aqy dusLtF df nfs krn vfly ho aqy qusI cOdF
BvnF dy suafmI ho . 382 .
inrf sMqF df hI shfeI bxn vflf rwb, kyvl AupRokq 376 qwk dIaF cOpeIaF vflf
aisDuj hI ho skdf hY? nfsqk, zfkU, kfql, aqy hor AupwdrIaF nUM iks ny pYdf
kIqf hY ? AunHF dI shfieqf aqy pflxf kOn krdf hY? aqy iPr ieh bcn iks dy
hn ?--dIn dieafl dieaf iniD doKn dyKq pr dyq n hfrY N-- ivkfrIaF dy
ivkfrF nUM jfxdf hoieaf vI AunHF nUM dfqf dy irhf kihx vfly dsLmysL jI, afpxy
ilKy dI lfj kI, afp hI guaf bYTy ? do ivroDI bcn aBuwl gurU jI dy bnfAux nUM
mUrKqfeI mMinaF jfvygf ik kutl-buwDI ? afid-kfl qoN vwzI mwCI CotI nUM KFdI qurI
af rhI hY. gLrIb sdf qoN amIrF dy hwQoN duK hI pfAuNdf af irhf hY. dusLt kOx hY ?
Aus nUM dusLt iks ny bxfieaf ? kI, kOzf rfksL Bgq sI? iksy iewk vI dusLt df
nfm ieiqhfskfr nhIN ilK sikaf ijs nUM dsLmysL jI ny phuMc ky jfnoN mfiraf hovy
? cMgy mfVy, Bgq nfsqk, amIr gLrIb, dusLt aqy sMq srbwq ivc prmfqmF dI
joiq iewk rs inrMqr ivafp rhI hY--siB mih joiq joiq hY soie .. iqs kY cfnx
sB mih cfnxu hoie .. {663} aqy iPr--hoie rhIaY sgl kI rInf .. Git Git
rmeIaf sB mih cInf .. 1 .. {866} sBnf aqy srbwq sLbdF dI gurmiq
ivafiKaf smJxI hY qF pVHo eysy pusqk dy pMjvyN Bfg dy CyvyN kFz df qIjf lyK.
kfl pfie bRhmf bpu Drf .. kfl pfie isLvjU avqrf .. kfl pfie kir ibsLn
pRkfsLf .. skl kfl kf kIXf qmfsLf .. 383 .. jvn kfl jogI isLv kIXo .. byd
rfj bRhmf jU QIXo .. jvn kfl sB lok svfrf .. nmskfr hY qfih hmfrf .. 384
..
arQ:--kfl (=rUp mhFkfl) dy hukm nfl hI bRhmf pYdf hoieaf, kfl dy hukm
nfl hI isLvjI ny avqfr Dfiraf. kfl dy hukm nfl ivsLnUM prgt hoieaf, ies
qrHF hy mhFkfl qusIN sB qf qmfsLf bxf idwqf .383. qusIN ijs kfl ivc isLvjI nUM
jogI bxfieaf aqy bRhmf nUM vydrfj bxfieaf aqy ijs kfl ivc sfry BvnF (codf
Bvn) nUM bxfieaf, Aus kfl nUM myrf nmsLkfr hY . 384.
jvn kfl sB jgq bnfXo .. dyv dYq jwCn AupjfXo ..
afid aMiq eykY avqfrf .. soeI gurU smiJXhu hmfrf .. 385 ..
arQ:--ijs kfl jI ny sfrf jgq bxfieaf aqy dyv-dfnv jwC pYdf kIqy Aus
kfl jIN nUM vI myrI nmskfr hY. jo afid aMq ivc sdf pRkfisLq hY, Auh hI myrf gurU
hY . 385 .
bicwqr nftk ivc jgq rcnf dI gwl ieAu arMB huMdI hY:--
ipRQm kfl jb krf psfrf .. EaMkfr qy isRsLt Aupfrf ..
kfl sYx ipRQmY BieE BUpf .. aiDk aqul bil rUp anUpf .. 1ú
aqy bicqr nftk ivc hI iek QF isRsLtI ieAuN vx rhI hY:--
eyk sRvx qy mYl inkfrf .. qfqy mDu kItB qn Dfrf ..
duqIX kfn qy mYlu inkfrI .. qF qy BeI isRsit ieh sfrI .. 13 ..
iqn ko kfl bhur bD krf .. iqn ko myd smuMd mo prf ..
icknqfs jl pr iqr rhI .. myDf nfm qbih qo khI .. 14 .. (dUjf aiDafie
aqy dyvI mfqf dI gfQf ivc isrjxf ?
KMzf ipRQmY sfijkY ijin sB sYsfru Aupfieaf .. ..... 2..
(a) jgq isrjxf bfry dsmgRMQ dy ilKfrI dI ikhVI gwl scu mMnI jfvy ?
(a) ies bynqI cOpeI ivc ijs kfl nUM sB qoN vzf blvfn drsfieaf jf irhf hY,
gurU bfxI ny Aus kfl nUM siqgurF dy AupdysL dI brkiq nfl pRBU dI Xfd ivc juV
cuwky pRfxI dy sfhmxy byvws drsfieaf hY. :--
169- jo AupjY so kfil sMGfiraf ] hm hir rfKy gur sbdu bIcfiraf ]1] rhfAu
] {227}-14
170- jf kAu rfKY hir rfKxhfrf ] qf kAu koie n sfkis mfrf ]
so aYsf hir syvhu sMqhu jf kI AUqm bfxI hy ]2] {1070}-2
cOpeI df kfl AuhI mhFkfl hY ijhVf kRoD nfl gwjdf hoieaf dYNqF nUM cwb cwb ky
KfeI jFdf asIN ipwCy vyK afey hF . aqy ijs dI kRoD agnI ivc sVnoN zrdf mhFdyv
afpxf afsx Jwz igaf sI, bRhmF zrdf afpxI jnm BUmI, kMvl Puwl dI nflI ivc
jf viVaf sI, aqy ivsLnUM sihimaF hoieaf smuMdr ivc jf luikaf sI={cOpeI 8ú}
aqy afKLr zrdy mfry--qRfih qRih hm srn iqhfrI .. sB BY qy hm lyhu AubfrI ..
(9ú) bcf lAu bcf lAu dI duhfeI pfAuNdy mhFkfl dI Ausqiq ivc AupRokq 91 qoN
95 cOpeIaF AucfrIaF sn. ies mhFkfl nUM sRI gurU gRMQ sfihb vflf akfl purK,
smJxf jF kihxf, aigafnqf hY. ikAuNik gurU nfnk jI df rwb ajyhf swjx suafmI
hY (ijs leI bwdlF vFg grjidaF kqlyafm krky lhU dy diraf vgf dyx qF bVI
dUr dI gwl hY, Auh qF ajyhf imTf swjx suafmI hY) ijhVf iksy nUM burf lwgx vflf
kOVf bol, bolxf hI nhIN jfxdf. ijhVf pfpIaF nUM mfrdf nhIN sgoN Auh qF piqq ho
cuikaF nUM pfvn krdf hY. jpu sfihb dI cOQI pAuVI -- " sfcf sfihbu sfcu nfie
BfiKaf BfAu apfru ] " anusfr, Aus apfr pRBU dI BfiKaf (=bol) kyvl BfAu
(ipafr) hI hY. --awgy cwlx qoN pihlF afAu, gIidaF qoN sfnUM sMq sUrmF bxf rhy
sRI gurU gRMQ sfihb jI dy iparF lwdy akfl jI d drsLnF df Jlkfrf mfx leIey
sLiXd sfied sfzy aMdr vI imTfs nUM pRvysL krn df rfh lwB jfvy ?:---
171- imT bolVf jI hir sjxu suafmI morf] hAu sMmil QkI jI Ehu kdy n bolY
kAurf ] kAuVf boil n jfnY pUrn BgvfnY aAugxu ko n icqfry ] piqq pfvnu hir
ibrdu sdfey ieku iqlu nhI BMnY Gfly ] Gt Gt vfsI srb invfsI nyrY hI qy nyrf ]
nfnk dfsu sdf srxfgiq hir aMimRq sjxu myrf ]1] hAu ibsmu BeI jI hir
drsnu dyiK apfrf ] myrf suMdru suafmI jI hAu crn kml pg Cfrf ] pRB pyKq
jIvf TMZI QIvf iqsu jyvzu avru n koeI] afid aMiq miD pRBu rivaf jil Qil
mhIail soeI ] crn kml jip sfgru qiraf Bvjl Auqry pfrf ]nfnk srix
pUrn prmysur qyrf aMqu n pfrfvfrf ]2] {784}-1-11
arQ:--hy BfeI ! (1) myrf mflk-pRBU imwTy bol bolx vflf ipafrf imwqr hY. mYN
cyqy kr kr Qwk geI hF (ik Aus df kdy kOVf bol boilaf Xfd af jfey, pr) Auj
kdy vI kOVf bol nhIN boldf . (2) Auh sfry guxF nfl BrpUr Bgvfn kOVf (Krvf)
bolxf jfxdf hI nhIN, (ikAuNik Auh sfzf) koeI vI aOgx cyqy hI nhIN rKzf.
(3)Auh ivkfrIaF nUM pivwqr krn vflf hY--ieh Aus df muwZ-kdImF df sBfAu
dwisaf jFdf hY, (aqy Auh iksy dI vI) kIqI Gfl-kmfeI nUM rqf Br vI ivarQ
nhIN jfx idMdf . (3)myrf swjx hryk srIr ivc vwsdf hY, hoieaf hryk jIv dy awq
nyVy vwsdf hY. dfs nfnk sdf Aus dI srn ipaf rihMdf hY. myrf swjx pRBU afqmk
jIvn dyx vflf hY . 1 .
ajyhy swjx suafmI df lV Cwz ky ibwpRI mhFkfl nMU Ksm bxf lYxf--zuby sy
vxjfiraf...?
copeI dI dUjI pMkqI-" aid aMiq [[[[[[[hmfrf ] 385 ] nUM asIN ipCy cirqrF dI
ivcfr smyN ivcfr ilaf sI. mhfn kosL dy 88 sPLy qy avqfr df arQ : jnm[ "
mfnuKf avqfr durlB " iliKaf hY. avqfr df Bfv mfqf dy grB coN jnm lYx
vflf hY. jnm lYx vfly leI mrnf jLrUrI hY--" jo jnmY iqsu srpr mrxf ikrqu
pieaf isir sfhf ]7]" {1033} gurmiq anusfr aYsf koeI avqfr nhIN ho skdf
jo sdIvI rih sky, Bfv, ijs df nf koeI aid hovy nf koeI aMq hovy. ajyhf avqfr
kyvl bRfhmx dI klpxf qoN hI jnm lYNdf irhf hY aqy purfxf ivc iliKaf ibsrfm
krdf rihMdf hY. ieh kihxf-aid aMiq eykY avqfrf . soeI gurU smiJXhu hmfrf .
gurmiq ivroDI arQ hIx kwcf bcn hY. ijvyN mnuWK nUM prmfqmf dI isrjxf df
koeI Byq nhIN eyvy hI bRfhmxI gRMQF vfly Bgvfnf df hfl hY:- pMcm gurU nfnk jI
df PLurmfn= rfmklI mhlf 5 ]
172- mihmf n jfnih byd ] bRhmy nhI jfnih Byd ] avqfr n jfnih aMqu ]
prmysru pfrbRhm byaMqu ]1] apnI giq afip jfnY ] suix suix avr vKfnY ]1]
rhfAu ] sMkrf nhI jfnih Byv ] Kojq hfry dyv ] dyvIaf nhI jfnY mrm ] sB
AUpir alK pfrbRhm ]2] apnY rMig krqf kyl ] afip ibCorY afpy myl ] ieik
Brmy ieik BgqI lfey ] apxf kIaf afip jxfey ]3] sMqn kI suix sfcI sfKI ]
so bolih jo pyKih afKI ] nhI lypu iqsu puMin n pfip ] nfnk kf pRBu afpy afip
]4]25]36] {893}
nmskfr iqs hI ko hmfrI .. skl pRjf ijn afp svfrI ..
isvkn ko svgun suK dIXo .. sLwqRn ko pl mo bD kIXo .. 386 ..
arQ:--myrf Aus nUM nmskfr hY ijs ny sfrI prjf nUM afp bxfieaf (Bfvy
bxfieaf qF siraF nUM afp hI hY pr) syvkF nUM qusIN sO guxf vwD suK idwqy hn aqy
dumuxf nUM pl Br ivc mfr idwqf hY. 386.(pMizq nrYx isMG--sLRI dsmgRMQ sfihb
jI stIk qIjI poQI sPLf 576}
sRI gurU gRMQ sfihb ivc ajyhf koeI sLbd nhIN hY ijs ivc Bly bury df inKyV krky,
Bly nUM keI guxf vwD suK imlx dI aqy biraF nUM jfnoN mfr dyx dI gwl kIqI hvy.
sfzy anUpm siqgurU jI qF sfzI sFJ Aus--afid scu jugfid scu -- nfl bxf rhy
hn ijs leI--imqR sqRü sB eyk smfny jog jugiq nIsfnI ]2]{496}-aQvf; -
sfjnu dustu jf kY eyk smfnY ] {236} iksy nUM syvk aqy iksy nUM sLqrU smJx vfly
rwb leI ieh bcn khy hI nhIN jf skdy--NN afpy ipqf mfqf hY afpy afpy bflk kry
isafxy ] iek QY piV buJY sBu afpy iek QY afpy kry ieafxy ] {552} BulVF nUM
isafxy bxf lYx dy QF cOpeI vflf aisDuj qF N gwzI cfVHI N jfx vflI (bfbf jrnYl
isMG jI vflI) bolI hI jfxdy hn. BfeI GneIaf jI dy rUp ivc, sfzy dsLmysL jI qF
vYrI bx ky afey Gfiel dusLtF nUM god ivc lY ky TMzf jl CkfAux dy nfl AunHF dy
GfvF nUM sfPL krky mlHm pwtI krdy drsLn dy rhy hn. aqy iPr vYrIaF nUM pl ivc
mfr dyx vflI gl vI pRqWK JUTI, asF ipCy vyK hI leI hY. iek aqulbIj dYNq hI
keI virHaF dI jMg ivCoN, kfierF vflI koJI inrdYqf nfl iKJy hoey QohV idly vYrI
vFg, mry hoey df isr sRI asDuj jI afp lfh rhy drsfey hoey hn.
aglI cOpeI:-Gt Gt ky aMqr kI jfnq ] Bly bury kI pIr pCfnq ]
cItI qy kuMcr asQUlf .] sB pr ikRpf idRsit kir PUlf ] 387 ]
arQ:- qusI hir iek mn dI gwl jexdy ho aqy Bly bry dy duK nUM pCfxdy ho.
kIVI qoN lY ky vzy akfr vfly hfQI qk qusIN hr iek Auqy pRsMnqfpUrbk ikrpf
idRsLtI rKdy ho.387.
mfVf ijhf Jolf ipaf hY ik ieh cOpeI gurmiq dy ivruwD nhIN. pr aDUrf igafn hox
dy kfrn gurbfxI vfly anMd-rs qoN hIxI hY. kIVI qoN hfQI df arQ kyvl KLusLkI dy
jIv jMq hn pr iktfxUaF quwl keI jMq kIVI qoN vI Coty huMdy hn, aqy-bieaflIs
lK jI jl mih hoqy bITlu BYlf kfie krAu ]{pMnf 485} pfxI vicly sMsfr df kox
hY ?-eyDr vI pMKI aWK JfqI mfr lAu--gurf iek dyih buJfeI ] sBnf jIaf kf
ieku dfqf so mY ivsir n jfeI ]5] aqy -" iqsu ivic jIa jugiq ky rMg ] iqn ky
nfm anyk anµq ] krmI krmI hoie vIcfru ] scf afip scf drbfru ] {jpu}
173- purKF ibrKF qIrQF qtF myGF KyqFh ] dIpF loaF mMzlF KMzF vrBMzFh ]
aMzj jyrj AuqBujF KfxI syqjFh ] so imiq jfxY nfnkf srF myrF jMqfh ] nfnk
jMq Aupfie kY sMmfly sBnfh ] ijin krqY krxf kIaf icMqf iB krxI qfh ] so
krqf icMqf kry ijin Aupfieaf jgu ] iqsu johfrI suasiq iqsu iqsu dIbfxu aBgu
] nfnk scy nfm ibnu ikaf itkf ikaf qgu ]1]{467}-vf-8
isiKaf-rUp byaMq rqn, jvfhr, mfxkF dy iniD, hy swcy siqgurU gRMQ sfihb jIE !
AuhfzI brfbrI kOx kry ? aglIaF cOpeI ?
sMqn duK pfey qy duKI ] suK pfey sfDn ky suKI ]
eyk eyk kI pIr pCfnY ] Gt Gt ky pt pt kI jnY ]388]
srb ipqRpflk isrxhfr, nfsqkF dI vI AuvyN hI pflxf kr irhf hY ijvy KLflsf
jI sMBfl dI ho rhI hY. Gt Gt vfsI Aus inrvYr prmfqmf bfry pwKpfqI rucI
drsfAuNdy ajyhy bcn ? Aus nUM iksy dy duK suK nfl kI vfsqf ? BfvyN koeI sMq hY
qy BfvyN asMq hY. pr, ajyhf mnuwK jo sMsfrI duK suK nfl pRBfvq huMdf hY Auh "
ibwpR jF Aus dy cyilaF leI hI " sMq " ho skdf hY, pr eyDr siqgurU gRMQ sfihb
jI leI Bgvfn df rUp Auh mhFpurK hY jo- " suKu duKu ijh prsY nhI loBu mohu
aiBmfnu ] khu nfnk sunu ry mnf so mUriq Bgvfn ]13] {1427} aqy-sMqnF dI
rIq ieAu PLurmfn kIqI hY:-mfrU mhlf 5 ]
174- ssiqR qIKix kfit zfirE min n kIno rosu ] kfju Auaf ko ly svfirE iqlu n
dIno dosu ]1] mn myry rfm rAu inq nIiq ] dieafl dyv ik®pfl goibMd suin sMqnf
kI rIiq ]1] rhfAu ] crx qlY Augfih bYisE sRmu n rihE srIir ] mhf sfgru
nh ivafpY iKnih AuqirE qIir ]2] cMdn agr kpUr lypn iqsu sMgy nhI pRIiq ]
ibstf mUqR Koid iqlu iqlu min n mnI ibprIiq ]3] AUc nIc ibkfr suik®q sMlgn
sB suK CqR ] imqR sqRü n kCU jfnY srb jIa smq ]4] kir pRgfsu pRcMz pRgitE
aMDkfr ibnfs ] pivqR apivqRh ikrx lfgy min n BieE ibKfdu ]5] sIq mMd
sugMD cilE srb Qfn smfn ] jhf sf ikCu qhf lfigE iqlu n sMkf mfn ]6]
suBfie aBfie ju inkit afvY sIqu qf kf jfie ] afp pr kf kCu n jfxY sdf shij
suBfie ]7] crx srx snfQ iehu mnu rMig rfqy lfl ] gopfl gux inq gfAu nfnk
Bey pRB ikrpfl ]8]3] {1017}
arQ :- rhfAu dI quk ivwc gurdyv jI df Purmfn hY, hy myry mn ! dieafl,
pRkfsL-rUp(dyv) ikrpfl goibMd dy (sMq jnF dI sMgq ivwc rih ky) sdf hI
prmfqmf df ismrn krdf rhu (Auh sMq jn huMdy ikho ijhy hn ? AunHF) sMq jnF
dI jIvn mrXfdf sun . 1 .
ijs mnuwK ny iksy ruwK nUM iksy qIKix Bfv qyjL hiQafr nfl kwt suitaf, ruwK ny
afpxy mn ivwc Aus Auqy rosu Bfv gLuwsf nhIN kIqf sgoN ruK dI lwkVI ny Aus df kMm
svf idwqf, qy kwtx vfly nUM rqf Br koeI dosL nF idwqf .1.
ijhVf mnuwK byVI nUM afpxy pYrF hyT (Augfih) bYisE Bfv afpxy pYrF hyT ilqV ky,
nwp ky Aus ivwc bYh igaf Aus mnuwK dy srIr ivwc pYNzy df sRm BNv QkyvF nf irhf .
iBafnk smuMdr (diraf afid) Aus nUM nhIN ivafp skdf Bfv Aus Auqy afpxf kOeI
asr nhIN pf skdf, byVI ivwc bYT ky Jwt pfr jf Auqiraf byVI ny afpxI hoeI iksy
byadbI vwl koeI iDafn nhIN idwqf sgoN Aus nfl nykI hI kIqI . 2 . ijhVf mnuK
DrqI AuN wqy cMdn agr kpUr nfl lypn krdf hY Aus mnuwK nfl DrqI koeI KLfs
ipafr nhIN krdI, qy ijhVf mnuwK DrqI AuN wqy gUMh mUqr sutdf hY, DrqI nUM puwtdf
hY Aus mnuwK ivruD DrqI koeI ros nhIN krdI . 3 . koeI AuN wcf hovy koeI nIvF hovy,
koeI burfeI kry koeI BlfeI kry afkfsL dy vqIry ivwc koeI Prk nhIN pYMdf aqy
sBnF vfsqy suKF df Cqr bixaf rihMdf hY . akfsL nf iksy nUM imwqr smJdf hY
aqy nf iksy nUM vYrI, sfry jIvF nfl iewk-smfn hY . 4 .
sUrj afpxI pRcMz Bfv qyjL rOsLnI nfl pRgt ho ky hnyry df nfs krdf hY . cMgy mMdy
sB jIvF nUM Aus dIaF ikrxF lwgdIaF hn, iksy nfl koeI ibKfdu Bfv duwK, ivqkrf
nhIN krdf . 5 . TMzI, imwTI aqy sugMDI-BrI hvf sBnf QFvF qy iewko ijhI cldI
hY, cMgIaF mMdIaF swB cIjLF nUM ibnf sMky dy Bfv ibnf iJjk dy lwgdI hY . 6 .
ijhVf vI mnuwK cMgI jF mMdI Bfvnf nfl awg dy nyVy jFdf hY, awg Aus df pflf dUr
kr idMdI hY . awg nUM iksy afpxy jF prfey nfl koeI vfsqf nhIN Auh afpxy suBf
ivwc azol irMihMdI hY . 7 . (hy myry mn ! iesy qrHF prmfqmf dy sMq jn) prmfqmf
dy crnF dI srn ivc rih ky KLsm vfly bx jFdy hn, Auh sohxy pRBU dy pRym-rMg
ivc rqy rihMdy hn . hy myry mn qUM vI gopfl pRBU dy gux gfAuNdf irhf kr qF jo qyry
qy vI pRBU dI imhr ho jfey . 8 .
aqy sMq Bgq Auh hY jo hr hflq ivc - " nfnk Bgqf sdf ivgfsu ] " sdf KyVy
ivc hI hY. ikAuNik-
175- suKu duKu dono sm kir jfnY aAuru mfnu apmfnf ]
hrK sog qy rhY aqIqf iqin jig qqu pCfnf ]1] {219}-1
pRBU dy drbfr df atwl isDFq hY ik,(1) " jyhf ko bIjy qyhf Plu pfey " ." XQf-
(2) afip bIij afpy hI Kfvxf khxf ikCU n jfie ]7] " aqy--(3) cMigafeIaf
buirafeIaf vfcY Drmu hdUir ] krmI afpo afpxI ky nyVY ky dUir ] "-- apxy
krmf qoN duK suK imldy hn--(4) " suKu duKu purb jnm ky kIey ] so jfxY ijin
dfqY dIey ] iks kAu dosu dyih qU pRfxI shu apxf kIaf krfrf hy ]14] "{1030}
(5) ddY dosu n dyAU iksY dosu krMmf afpixaf ] jo mY kIaf so mY pfieaf dosu n
dIjY avr jnf ]21] {433} cOpeI sfihb dI qF gwl hI AultI hY. sMsfr Kyz dI
sMBfl Aus dy inXm-rUp hukm ivc ho rhI " vyKY ivgsY kir vIcfru ] " sdf KyVy
ivc rihx vflf isrjxhfr Blf iksy dy krmf qoN imldy duK qoN afp duKI ikAuN hovy
? DrqI dy mflk, Aus scy sihb dI qF insLfnI hI ieh hY :-
176- suKu duKu rhq sdf inrlypI jf kAu khq gusfeI ]
so qum hI mih bsY inrMqir nfnk drpin inafeI ]3]5] {632}
Aus dI vizafeI ieh hY ik Auh apxy iek bwJvyN isDFq duafrf jIvF dI pflxf kr
irhf hY. Aus dfqfr dIaF byaMq vizafeIaF ivcoN iek viZafeI ieh vI hY " vzI
vizafeI jf scu inafAu ]{463} ik Aus df inaF KunfmI rihq aqy atwl hY.
7- brfhmxI gRMQF vrgI ilKx ivDI ?
dsm gRMQ dy smrQkF leI vI koeI msflf AuplbiD rihxf jLrrI sI. cpl buwDI
ivdvfn ibWpR afpxI eysy ilKx-ivDI nfl hI vwzy qoN vzf kuPLr lokF leI pUjnIk
bxfAuNdf af irhf hY. iesy nIqI aDIn aglIaF 389 qoN 395 qk cOpeIaF gurmiq
dI KMznf qF nhIN kr rhIaF, pr gurbfxI dI brfbr dI gl, AunHF ivc vI koeI
nhIN hY. Audfhrn vjoN- " qumrf lKf n jfie psfrf . ikh ibiD sjf pRQm sMsfrf ]
393] " pUrf scu nhIN hY ikAuNik, eysy ilKfrI jI ny isRsLtI isrjxf arMB hox df
pUrf vyrvf keI QfeIN iliKaf hoieaf hY, jo asIN bicwqR nftk dI ivcfr smyN bVy
ivsQfr nfl pVH cuwky hF. " ibWprn kI rIq qo swc df mfrg " pusqk dy sqvyN Bfg
ivc dUjf hI lyK-" sRI dsm gurU gRMQ jI aqy isRsLtI isrjxf " hY. ies ivsLy bfry
dsm gRMQ ivclIaF keI qrHF dIaF svY ivroDI gwlF pfTkF ny ies gRMQ dI ivcfr
smyN vI pVHIaF hn. so bfr bfr AuhI gwlF ilKI jfxIaF smy df hI nsLt krn vflI
ivarQ gwl hovygI.
awgy iPr AuhI inj-suafQI kfierF vflI bRfhmxI kutl bolI ? :--
ab rwCf myrI qum kro ] iswKX Aupfir aiswKX sMGro ]
dusLt ijqy AuTvq Auqpfqf ] sgl mlyC kro rx Gfqf ] 396]
arQ:-hx qusIN myrI riKaf kro aqy gurmuKF nUM bcfE aqy mnmuKF df nfs kro.
ijMny vI dusLt AuT ky AupwDr mcf rhy hn AunHF sB mlyCF df XuWD ivc KLfqmf
kro.396.
kI, ieh mMg AunHF hI dsm-gurU nfnk sfihb jI dI hY ijhVy BKdy jMg ivc vyrIaF
dI syvf ivc ruwJ asF ajy huxy asF vyKy hn ? gurmuK aqy mnmuK sLbd dsmgRMQ
ivc ikqy BylyKy nfl ilKy hoey vI nhIN imldy. igafnI nrYx isMG dI dsmgRMQ pRqI
AucycI sLrDf df hfl vyKo ik AunHF ies gRMQ dI ilKq nUM gurbfxI df rUp dyx leI "
gurmuiK aqy mnmuK " pd koloN hI ilaf vfVy. Bfv, sRI gurU gRMQ sfihb jI dI
shfieqf nfl gurmiq ivroDI ilKq nUM gurubfxI dI sLkl idwqI jf rhI hY. kI,
mnmuKF df nfs krn df ijLkr gurbfxI ivc imldf hY? ies vl iDafn kIqy ibnf
jd pMQ dy srbrfhF ny, gurmiq ivroDI ies cOpeI sfihb nUM iswK Drm df QMm* rUp
imQ ilaf, qF igafnI nrYx isWG jI vI ikAuN ksr Cwzdy ?
{Foot note:-pVHo sRI akfl qKLq sfihb dI vrqoN nfl jfrI hoieaf hukmnfmf --
ÃÄ
sRI akfl qKLq sfihb sRI aMimRqsr jI. imqI- 5-7-1977
nM: 35748 hukmnfmf
iswK Drm dy kuJ ku buinafdI asUl hn ijnHF ivc ardfs cOpeI (hmrI kro hfQ
dy rWCf) BI hn, jo iswK Drm dy QMm rUp hn, ijnHF df smuwcy qOr qy sfry isWK jgq
nfl sMbMD hY. smUh iswK pMQ dI numfieMdf jmfq sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI,
isWK jgq dy ieiqhfskfr aqy pMQ dy pRisWD ivdvfnF dy smuwcy PLYsly qoN ibnf
igafnI Bfg isMG aMbflf ny iewk dsm gRMQ inrxY pusqk ilK ky ivakqIgq ikMqU
krky pMQ dy buinadI asUlF qy BfrI swt mfr ky Gor pfp kIqf hY. ies leI mY sRI
akfl qKLq sfihb dy jQydfr dI hYsIaq iwvc dysL pRdysL dIaF smUh iswK sMgqF nUM
sUicq krdf hF ik jd qIk igafnI Bfg isMG sRI akfl qKLq sfihb afp hfjLr ho
ky ies kIqy Gor pfp dI pRfsicq vjoN muafPLI nhIN mMgdf sMgqF Aus nUM mUMh nf
lfAux aqy dIvfnF, gurpurbF afid ivKy iksy sUrq ivwc bolx dI afigaf nf dyx.
iswK sMgqF ies qy sKLqI nfl aml krn. shI sfDU isMG jQydfr sRI akfl qKLq
sfihb sRI aMimRqsr jI. }
vfh KLflsf jI vfh ! ardfs ivc qF dovyN vyly srbwq dy Bly dI mMg krdy ho pr
inqnym ivc keIaF dy srb nfs dI mMg ? hy dUly KLflsf jIE ! ijs siqgurU jI dy
lV lwgy hoey ho, Aus siqgurU swcy pfiqsLfh jI dy ies mhFvfk df kI bixaF. afpxy
bJvyN hukm rUpI inXWm anusr, " scu inaAuN " krn dI vizafeI vflf prm-
afdl DrmIaF df jYkfr aqy pfpIaF nUM zMz idMdf ivKfieaf jLrUr hY--ijvyN- "
jYkfru kIE DrmIaf kf pfpI kAu zMzu dIEie ] 16] " {89} pr ienHF arQF vflI
mMg, prmfqmf qoN iksy QF nhIN kIqI geI. mMg qF sdf eyhI hY:-
177- jgqu jlµdf riK lY afpxI ikrpf Dfir ] ijqu duafrY AubrY iqqY lYhu Aubfir
] siqguir suKu vyKfilaf scf sbdu bIcfir ] nfnk avru n suJeI hir ibnu
bKsxhfru ]1]{853}-10
pMizq nrYx isMG jI igafnI ny gurbfxI ivcoN sLfied, mnmuKF dy KLfqmy dI gwl ikqoN
pVH leI hovy ? ies sLMky dI invrqI leI dfs ny sRI gurU gRMQ sfihb dI hfjLrI BrI
qF mnmuK afpxI krqUq dy kfrn duKI, jnm mrn dy gyV ivc ipaf qF keI QfeIN
njLrIN afieaf, pr ijvyN copeI sfihb ivc " aiswK sMGfry " jF mlyCF df Gfq
icqivaf hoieaf hY, ajyhf bcn, vzy qoN vzy iksy pfpI leI vI ikqy nhIN imldf.
mnmuK pRqI byaMq guurU PLurmfnf ivcoN kyvl vxgI mfqr:--
178- mnmuK boil n jfxnI Enf aMdir kfmu k®oDu ahMkfru ] Eie QfAu kuQfAu n
jfxnI Aun aMqir loBu ivkfru ] Eie afpxY suafie afie bih glf krih Enf mfry
jmu jMdfru ] agY drgh lyKY mMigaY mfir Kuafru kIcih kUiVafr ] eyh kUVY kI mlu
ikAu AuqrY koeI kZhu iehu vIcfru ] siqguru imlY qf nfmu idVfey siB iklivK
ktxhfru ] nfmu jpy nfmo afrfDy iqsu jn kAu krhu siB nmskfru ] mlu kUVI nfim
AuqfrIanu jip nfmu hoaf sicafru ] jn nfnk ijs dy eyih clq hih so jIvAu
dyvxhfru ]2] {950}-vf-9
mnmuK dI KLslq drsf ky Aus nUM Btkxf ivcoN bfhr afAux df rsqf vI ivKfieaf
hY. gurU nfnk sfihb jI dy Gr iksy df burf icqvxf rb df burf icvx qul mMinaF
igaf hY-jIa jMq siB iqs dy sBnf kf soeI ] mMdf iks no afKIaY jy dUjf hoeI
]4] " ibwpRn kI rIq qoN scu df mfrg " cOQy Bfg dy qIjy kFz ivc pfp pMn df
gurmiq isDFq ivcfrdy smy, ivsQfr nfl iliKaf hoieaf hY ik, iksy dy krm nUM
cMgf jF mfVf ikhf jf skdf hY pr mnuWK bfry ajyhf PLqvf nhIN idwqf jf skdf.
AuhI munuWK mMdy qoN cMgf aqy cMgy qoN mMdf bxdf af irhf hY. BfeI swjx, BfeI kOzf,
BfeI BumIaF krmF krky hI mfVy sn krm suDr gey BfeI sfihb bx gey. so iksy
dI mOq leI ardfsF krnIaF bRfhmxvfd hY.
pMizq nrYx isMG ijhy dubfjry igafnIaF ny inrml KLflsf pMQ ivc mYl rlf ky
ies dI inafrI afBf nUM ajyhf ivgfiVaf ik, pMQ afpxIaF cVHqF guaf bYTf hoieaf
vI hMkfr dI isKLr qoN hyTF nhIN af irhf.
jy aisDuj qv sLrnI pry . iqn ky dusLt duiKq hvY pry .
purK jvn pgu pry iqhfry . iqn ky qum sMkt sBu tfry ] 397]
iksy dy kyvl pYrI pY jfx nfl Aus rwb nUM kI ? ikAuNik- " sBu ko invY afp kAu pr
kAu invY n koie ] Dir qfrfjU qolIaY invY su gAurf hoie ] aprfDI dUxf invY jo
hMqf imrgfih ] sIis invfieaY ikaf QIaY jf irdY kusuDy jfih ]1] "--dYqF nfl
jUJ ky hty ies sRI " aisDuj " jI df koeI pqf nhIN, Auh iksy df Blf iks sLrq qy
krdy hox ? pr Aus srb ipRqpflk akfl purK dy drsLn qF iueAuN ho rhy hn:--
179- KIr aDfir bfirku jb hoqf ibnu KIrY rhnu n jfeI ] sfir sm@fil mfqf
muiK nIrY qb Ehu iqRpiq aGfeI ]1] hm bfirk ipqf pRBu dfqf ] BUlih bfirk
aink lK brIaf an TAur nfhI jh jfqf ]1] rhfAu ] cMcl miq bfirk bpury
kI srp agin kr mylY ] mfqf ipqf kMiT lfie rfKY and shij qb KylY ]2] ijs
kf ipqf qU hY myry suafmI iqsu bfirk BUK kYsI ] nv iniD nfmu inDfnu igRih qyrY
min bFCY so lYsI ]3] ipqf ik®pfil afigaf ieh dInI bfirku muiK mFgY so dynf ]
nfnk bfirku drsu pRB cfhY moih ihRdY bsih inq crnf ]4]2] {1266}
vfhu vfhu imTbolVy gurU nfnk jI dy idaflU akflpurK jIE! qusIN DMn DMn ho, ibnf
ivqkry dy sky puwqrF vrgf snyh aqy dyKBfl ? hy swcy ipqf jIE ! ies dfsry nUM
sdf apxy crnF ivc hI itkfeI rwKxf jI.
ijAu ijAu ivcfr awgy qurdI hY, ies cOpeI sfihb dy gurmiq ivroDI bcnF qoN mn
hor vI vwD pIVq huMdf hY] kuJ ku bcn qoN, ijvy jLihr CkfAux leI sLihd imlfAux
dI ivDI vrqI hovy, gurmiq df JOlf ijhf pYNdf hY, AuNj, lg-pg sfrI cAupeI-
sfihb, gurmiq dy afsLy dI Gor KMzxf hY--
8
dygL ivcoN dfxf toh ilaf ?
aKfx hY ik dygL ivcoN iewk dfxf toh lYx nfl sfrI dygL bfry smJ pY jFdI hY, ik
dygL iqafr hY, ik, jF Aus dy aMdr df pdfrQ ajy kwcf hI hY ? asIN qF aDIEN vwD
cOpeI sfihb dy KulHy drsLn kr ley hn. iPr aMq ivc qF ilKfrI ny afp hI
spwsLt kr idwqf hY ik, ieh kbXo bfc sRI asDuj dI kQf df Bfg hY, aQvf nMgyj
aqy asLlIlqf aqy dI sVHFd nfl nkfnk Bry hoey cirqRo pfiKafn gRMQ df hI ihwsf
hY. ilKfrI jI ilKdy hn:-
ikRpf krI hm pr jgmfqf .. gRMQ krf pUrn suB rfqf ..
iklibK skl dyh ko hrqf .. dusLt doiKXn ko CY krqf .. 4ú2 ..
arQ:--jgq dI mfqf (isLvf =bfrbqI-durgf-dUlo dyvI jI ? ik jF mhFkfq-rUp
akflpurK ?) jI ny myry qy ikrpf kIqI hY aqy ies sLuwB rfq nUM ieh gRMQ pUrf kr
ilaf hY. Auh pRBU srIr dy sfry pfpF df nfs krn vflf hY aqy doKIaF aqy dusLtF
nUM mfrn vflf hY. 4ú2.
sRI aisDuj jb Bey dXflf .. pUrn krf gRMQ qqkflf ..
mn bFCq Pl pfey soeI .. dUK n iqsY ibafpq koeI .. 4ú3 ..
arQ:--jd sRI aisDj jI idafl hoey qF iCx ivc hI ieh gRMQ sMpUrn kr idwqf .
ijhVf ivakqI ies gRMQ nUM pVHy suxygf, Auh mn iewCq Pl pfvygf aqy Aus nUM koeI
vI duwK nhIN lwgygf . 4ú3.
julfeI 1994 ivc Cpy sRI dsm gRMQ jI stIk dI qIjI poQI dy 58ú sPLy qy pMizq
nrYx isMG gXfnI jI dy ilKy auprokQ arQF anusfr ies gRMQ nUM pVn suxn vfly
dy mn dy sfry mnorQ pUry ho jfx df Brosf bwJdf hY. pr swc df hokf dy rhy sRI gurU
gRMQ sfihb ivcoN mfVf motf sMkyq qwk vI nhIN imldf, ik iksy bfxI nUM kyvl pVH-
sunx mfqR nfl mn ieCy PlF dI pRfpqI ho jFdI hY. siq df rUp ho cuwky afpxy swc-
AupdysL dI brkq nfl, mnuwK nUM siq nfl joVn afey, siqgurF df mn ieCy PlF dI
pRfpqI bfry, PLurmfn ieAuN hY--suin Aupdysu ihrdY bsfvhu .. mn ieCy nfnk Pl
pfvhu ..{293}-22 mn ieCy PlF dI pRfpqI dy AupdysL vfly, hor byaMq gurU bfxI
sLbdF ivcoN, Audfhrx vjoN kyvl pMj gurU bfxI sLbd ies pRkfr hn:--
180- afT phr hir iDafeIaY rfm ] mn ieiCaVf Plu pfeIaY rfm ] mn ieC
pfeIaY pRBu iDafeIaY imtih jm ky qRfsf ] goibdu gfieaf sfD sMgfieaf BeI pUrn
afsf ] qij mfnu mohu ivkfr sgly pRBU kY min BfeIaY ] ibnvMiq nfnk idnsu rYxI
sdf hir hir iDafeIaY ]3] {578}-3
181- anidnu rfm ky gux khIaY ] sgl pdfrQ srb sUK isiD mn bFCq Pl
lhIaY ]1] rhfAu ] {1206}-12
182- sPl syvf suafmI myry kI mn bFCq Pl pfvhu ]
khu nfnk lfBu lfhf lY cflhu suK syqI Gir jfvhu ]2]50]73] {1218}
183- qyry bcn anUp apfr sMqn afDfr bfxI bIcfrIaY jIAu ] ismrq sfs
igrfs pUrn ibsuafs ikAu mnhu ibsfrIaY jIAu ] ikAu mnhu bysfrIaY inmK nhI
tfrIaY guxvMq pRfn hmfry ] mn bFCq Pl dyq hY suafmI jIa kI ibrQf sfry ]
anfQ ky nfQy sRb kY sfQy jip jUaY jnmu n hfrIaY ] nfnk kI bynµqI pRB pih ik®pf
kir Bvjlu qfrIaY ]2] {80}-3
184- hir kI kQf ird mfih bsfeI ] mn bFCq sgly Pl pfeI ]2] jIvn mrxu
jnmu prvfnu ] jf kY irdY vsY Bgvfnu ]3] khu nfnk syeI jn pUry ] ijnf
prfpiq sfDU DUry ]4]77]146] {95}
pRBU dI sdIvI Xfd aqy gurmiq anusfr jIvn Zfl ky pRBU nfl iewksurqf bxf lYx
ivc hI, siqgurF ny mn dIaF sfrIaF swDrF pUrIaF hoeIaF mMnIaF hn. qjrbf
dwsdf hY ik JUT bfxI ilKx vflf Twg ilKfrI hI, Aus dy pfT qoN mn iewCy PlF dI
pRfpqI df Brm pfAuNdf hY. aglI aiVwl ivc qF Brm pfAux df hor vI iGxfvxf
nmMUnf hY:-- aiVwl .. sunY guMg jo Xfih su rsnf pfveI .. sunY mUVH icq lfie
cqurqf afveI ..
dUK drd BO inkt n iqn nr ky rhY.. ho jo XfkI eyk bfr cOpeI ko khY ..4ú4..
arQ:--ies gRMQ nUM jy gUMgf suxygf qF Aus nUM jIB iml jfvygI, jy mhFpurK vI
suxygf qF cqur aqy buwDIvfn ho jfvygf. ijhVf iek vfr cOpeI df pfT krygf Ausdy
nyVy iksy pRkfr df duwK, drd aqy zr nhIN afvygf . 4ú4
pfT mfqr qoN hI hr pRkfr dy duKF dy nsLt hox df Brosf kyvl icirqRo pfKXfn gRMQ
dy ihwsy dI gwl hI nhIN hY, huisLafr ibwpR afpxIaF sfrIaF JUT-ilKqF nUM mnmohxf
bnfAux leI, ajyhf Brm pfAuxoN iksy QF vI nhIN Builaf. Audfrx vjoN ajyhI JUT-
ilKqF, ijMnHF ny pMQ nUM bRfhmxvfd nfl joVn ivc ivsLysL ihwsf pfieaf hY, AunHF df
vyrvf ies pRkfr hY:--
(1) AupRokq cOpeI aQvf sRI aisDuj jI dI dI kQf,,
(2) cMzI cirqR Aukiq iblfs (pihlf) ivcoN---
jfih nimq pVY suin hY nr, so inscY kir qfih deI hY .. 232 ..
arQ:--(ijs vfsqy koeI) pursL (ies kQf nUM) inscf krky pVy jF suxygf,
(durgf) AusnUM Eh vsqU dyvygI. 232
(3) aQ cMzI cirqR ilKXqy (dUjf)
pVYH mUVH Xfko DnM Dfm bfZy .. sunY sUm soPLI lrY juwD gfZy ..
jgY rYx soPI jpY jfp Xfko .. DrY prm jogM lhY iswDqf kO .. 4 .. 26ú ..
arQ:--(jy) mUrK vI ies (cirqR) nUM pVHygf, (Ausdy) Gr Dn vDygf. (jy) mhF
kfier (vI ies cirqR nUM) suxygf (Aus ivc bIr rs jfgygf
aqy Auh) mhF jMg ivc (agy hoky) lVygf . (jo) jogI ies jfp nUM jpygf, (Auh)
sfrI rfq jfgdf rhygf, Bfv, AusnUM mohfidk ivkfr pRfpq nhINhoxgy. (Auh) sfrI
rfq jog nUM pRfpq ho ky, iswDqf nUM pf leygf . 4 . 26ú.
(4) vfr BgfAuqI jI kI ivcoN ----
durgf pfT bxfieaf sBy pAuVIaF .. iPir n jUnI afieaf ijn iehu gfieaf .. 55
..
arQ:--(asF ienHF) sBnF pAuVIaF ivc N durgf N pfT bxfieaf hY. ijs ny ieh
gfivaF hY, Auh muV jUnF ivc nhIN afieaf .
Xfd rhy ik ik ieh iqMny cirqR iewko dyvI durgf dy hI hn aqy khfxI vI iewko hY:-
-
aupRokQ iqMnF hI cMzI cirqRF ivclI apfr JUT-vfrqf dy drsLn vI asIN hux kr
lYxy hn. so ijwQy ijwQy vI ibwpR ilKfrI ny JUT bfxI ilKI hY AuQy nfl hI ieh Brm
vI pwkf kr idwqf, ik ies dy pfT mfqR nfl hI jnm qoN mrn qwk dy sfry kfrj
iswDI ho jfxgy aQvf mnuwK irDIaF isDIaF df mflk bx jFdf hY.
(5) sMjogF df ajIb myl hY ik--ijs qrHF dI BulyKf pfAU isiKaf asIN bicwqR
nftk, iqrXf ciqrqRF ivc aQvf cMzI cirqRF ivc pVH rhy hF Ausy qrjL dI BulyKf
pfAU BrmfAU bfxI, rfmklI kI vfr pfiqsLfhI 1ú- hY. Aus vfr dI ivcfr, asF
pusqk dy pMjvyN Bfg dy sqvyN kFz dy pihly---vfhu vfhu goibMd isMG afpy gur
cylf--lyK ivc, bVI ivsQfr nfl kr afey hF. ilKfrI ny Aus vfr df pfT mfqR hI
mnuwK nUM amr krn dy nfl bVIaF brkqF vflf bxf ky jnm mrn df duK imtfAuNx
vflf hI iliKaf hY . Xfd qfjLf krn leI sMbMDq ilKq ies pRkfr hY:--
Xh vfr BguqI jo pVY amrfpd pfey . qh duK sMqfp n kuC lgY afnMd vrqfey .
iPr jo icqvy soeI lhY Git alK lKfey . qb ins idn ieh vfk kAu muK pfT
sunfie . so lhY pdfrQ mukiq pd ciV ggn smfey . qb kCU n pUCy jm Drm sB
pfp imtfey . qb lgy n Aus jm zMz duK nhIN hoie duhylf . vfh vfh goibMd isMG
afpy gur cylf ..2ú..
ies pAuVI ivc gurU nfnk sfihb jI aqy dsLmysL ipqf jI df pfvn nfm vrq ky
vfr dy pfT nUM Pl dfiek ilK ilaf . eyQy gurU nfnk jI pRqI sLrDf drsfAux df
pKMz rcf ky, aMqlI 28vIN pAuVI ivc BgAuqI, Bfv durgf dyvI, aQvf igrDr jI
dI BgqI krvfAux vfly asl mMnsLy vwl moVf Kf ilaf sfPL idws af irhf hY:--
ieh vfr BgAuqI mhF punIqy . ijs Aucriq Aupjiq prqIqy .
jo ies vfr soN pRym lgfvY . soeI mn bFCq Pl pfvY .
imtih sgl duK drd klysf . Pun pRgtY bhu suK prvysf .
jo ins bfsur rtih ieh vfry . so phucy Dur hir drbfry .... 28 ..
jy ienHF icrqRF dy (aqy ies vfr dy) pfT mfqR nfl hI sfry mMqv pUry ho jfx dI
qswlI dI gwl dsLmysL jI ny afp hI ilKx sI, qF iPr sRI gurU gRMQ sfihb nUM
guirafeI dyxI, kI Pokf zrfmf hI sI ? sfzI miq-buwD qy bRfhmxI mfieaf jfl eynI
sPLlqf nfl pYr jmf bYTf hY ik, asIN JUT-KoBy dI sVHFd ivc dm GutI iPrdy vI,
hMkfr gRsy PuMkfry mfrnoN nhIN ruky. hOlI hOlI ieh BgAuqI sfzI ardfs ivc vI af
vVI. gurU nfnk jI df isrijaf ieh dUlf pMQ, eyzf aOJVy pY igaf ik piqqpuxf
isKLrf qy jf puijaf. sLfied sfzI bdiksmqI df aMqm isKr ajy hor vI awgy hY ?
cOpeI .. sMbq swqRh shs BixjY.. arD shs Puim qIin kihwjY ..
BfdRv sudI asLtmI riv vfrf.. qIr squwdRv gRMQ suDfrf .. 4ú5 ..
arQ:--(sMmq sqfrf sO jmF awDf sO jmf iqMn) sMmq sqfrF sO iqrvMjf, BfdoN sudI
asLtmI aYqvfr, sqluj ndI dy kMZy bYT ky ies gRMQ nUM sMpUrn kIqf. .. 4ú5 ..
mn dI pUrI iekfgrqf qo ibnf aQvf pUrI qrHF mn joVy ibn; khfxI, ies qrHF dI
kivqf ivc ilKIaF hI nhIN jf; skdIaF . ajyhy gRMQ ilKxy qF hI sMBv bxdy hn
jy hor sfry pfisaF qoN mn htf ky, surQ kyvl eyDr hI kyNidRq kr leI jfvy . pRBU
dI BgqI ivc lInqf vflI gwl pKMz bx jFdI hY. iewk smy ivc mn nUM kyvl iewk
pfsy hI lfieaf jf skdf hY. rojL df srIrk krm kridaF qF mn pRBU dI Xfd ivc
vI lfieaf jf skdf hY, pr iksy gRMQ dI isrjxf krn lwigaf mn kyvl Ausy ivc
KuwBf rihxf jLrUrI sLrq hY . sfzy ilKfrIaN ny ieh bxf ilaf ik dsLmysL jI ny ieh
ivsLfl gRMQ pfAuNty (sfihb) Tihrn smy iliKaf sI. jy eyhI swc hY qF kI, pihly
srUpF ivc ilKy afpxy bcnF dI KMznf dsLmysL jI ny afp hI kr dyxI sI--(1)-
iKnu plu rih n skY jIAu ibnu hir ipafry ] {244} (2)-myrY min aYsI Bgiq bin
afeI ] hAu hir ibnu iKnu plu rih n skAu jYsy jl ibnu mInu mir jfeI ]1]
rhfAu ]{368} (3)-ieku plu iKnu ivsrih qU suafmI jfxAu brs pcfsf ] {601}
(4)-- hAu ieku iKnu iqsu ibnu rih n skf ijAu cfiqRku jl kAu ibllfqf ]{564}
(5)-ikAu jIvnu pRIqm ibnu mfeI ] jf ky ibCurq hoq imrqkf igRh mih rhnu n
pfeI ]1] rhfAu ] {1207} aqy bfr bfr Aucfry ajyhy keI hor prvcn ?
JUTIaF khfxIaF pVHnIaF JUT dI sMgiq hY. JUT ilKxf JUT ivc pRivrq hoey rihx
vflI bVI PUMgLI JUT-sMgiq hY. aqy mhIinaF qNo vwD sflF bwDI iewk rs JUT dI
sMgiq ? aqy Auh vI dsLmysL jI dy mwQy ?-- sMig kusMgI bYsqy qb pUCY Drm rfie
]{1375} ieh ikvyN mn ilaf jfvy ik (sRI gurU nfnk sDihb jI dI joiq dy dsvyN
pRgt srUp) sB kuJ Buwl Bulf ky bVf lMmf smF asLlIlqf gRsy inrol kuPLr dI
sMgiq ivc msq rhy ? jLUT dI sMgq ivc ajyhy mgn ho gey ik, AunHF nUM phfVI
rfijaF ny af GyiraF ? siqgurF dy ieiqhfs ivc ieh gMBIr pRsLn icWnH vI af
juiVaf ik, BgfxI dy XuwD ivc buDU sLfh jI afpxy murIdF aqy prvfr smyq jy, smy
isr shfieqf leI nf af bhuVdy qF sLfied kI bxdf ? ikhVy juwg hovygf Blf ajyhy
ilKfrIaF df ? scu dI pCfx ikvy hovy ? sRI gurU nfnk sfihb jI df spwsLt
PLurmfn hY, ik scu nfl qd hI juiVaf jf skdf hY jy JUT dI mYl nyVy qyVy vI nf
afAux idqI jfvy:--
185- scu qf pru jfxIaY jf irdY scf hoie ] kUV kI mlu AuqrY qnu kry hCf Doie
] scu qf pru jfxIaY jf sic Dry ipafru ] nfAu suix mnu rhsIaY qf pfey moK
duafru ] scu qf pru jfxIaY jf jugiq jfxY jIAu ] Driq kfieaf sfiD kY ivic dyie
krqf bIAu ] scu qf pru jfxIaY jf isK scI lyie ] dieaf jfxY jIa kI ikCu puMnu
dfnu kryie ] scu qF pru jfxIaY jf afqm qIriQ kry invfsu ] siqgurU no puiC kY
bih rhY kry invfsu ] scu sBnf hoie dfrU pfp kZY Doie ] nfnku vKfxY bynqI ijn
scu plY hoie ]2] {468}-10
pr ijs pRkfr dy JUT-KoBy ivc dsLmysL jI nUM mgn rhy drsfieaf jf irhf Aus
hflq ivc qF vzf sicafr mnuWK vI scu Buwl jFdf hY. ihrdf swc ivc rMigaf hovy
qF, JUT, ilKxf qF dUr dI gwl hY, JUT suixaF vI nhIN jf skdf----myry mohn
sRvnI ieh n sunfey-.. ? eyQy ies gRMQ df ilKxf qF, keI qrHF dy JUT ivc nfsF
qwk zuwby rihx dI Gor qpwisaf sI. ies cOpeI dy pfT nUM suixaf-- sunY guMg
........ arQF smyq ilKI Auprokq 4ú4 nMbr aiVwl ? kul jhfn dIaF brkqF dI
dfqI ? ikvyN mMn ilaf jfvy ik ieh sfrf kUV kubfVf kyvl sfzI jfxkfrI leI, JUT
bfxI df kyvl anuvfd hI hY ? (afpf PLrolIey kI ikqy, ajyhI JUT bfxI dy inqnymI
bxn dy kfrn hI sfzI ijLMdgI ivc vI nwk qwk JUT hI JUT nhIN Br cuwkf hoieaf ?
kI awj sMsfr dIaF njLrF ivc KLflsf jI df ivsLvfsL AuvNy df hI bixaF hoieaf hZ
ijvyN df kfjLI nUr muhwmd nUM ilKxf ipaf sI? kI, awj sfzy pfT, sfzy puMn dfn,
sfzI gurduafiraF dI Xfqrf, sB Drm krm, alokfr Drm-krmIaF dI sfzI
hflq Ausy qpy vrgI nhIN ho cuwkI ijs pRQfie siqgurU jI dD ieh pfvn gurU sLbd
hY?:---
186- mn kf JUTf JUTu kmfvY ] mfieaf no iPrY qpf sdfvY ]
Brmy BUlf siB qIrQ ghY ] Ehu qpf kYsy prm giq lhY ]
gur prsfdI ko scu kmfvY ] nfnk so qpf moKMqru pfvY ]1] {948}-vf-5
kI, sfnUM iksy vI hor JUT-isiKaf mgr lwgx dI Buwl iqafg ky, kyvl afpxy
siqgurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf nfl hI nhIN sI juVy rihxf cfhIdf ? svyr df
Buwilaf hoieaf sLfm nUM hI Gr muV afvy, qF Aus nUM Builaf hoieaf nhIN ikhf jFdf .

awgy hux (Part 3) . AupRokq kuPLr qoN vI vwzy JUT ivc, gl-gl zuwby dyvI cirqR
? KLflsf jI dI inafrI bx rhI afBf qoN sfVf Kf ky, ibpR ny aQvf ibpR dy cyilaF
ny- N bfxI-rUp JUT-mhurf N N cuMn cuMn N kir KLflfs jI dy inqnym dI bfxIaF ivc,
aqy KMzy bfty dy aMimRq dI iqafrI smy pVHI jfx vflI, pfvn gurUbfxIaF ivc rlf
idwqf ? inafry ikvyN rihxf sI aqy qyj pRqfp ikvy itikaf rihxf sI ? afE ! iewk
vfrI Pyr siqgurF dy anmol bcnF nUM Xfd kr leIey--
187- quJ ibnu koie n dyKAu mIqu ] iksu syvAu iksu dyvAu cIqu ] iksu pUCAu iksu
lfgAu pfie ] iksu Aupdyis rhf ilv lfie ]5] gur syvI gur lfgAu pfie ] Bgiq
krI rfcAu hir nfie ] isiKaf dIiKaf Bojn BfAu ] hukim sMjogI inj Gir jfAu
]6] grb gqM suK afqm iDafnf ] joiq BeI joqI mfih smfnf ] ilKqu imtY nhI
sbdu nIsfnf ] krqf krxf krqf jfnf ]7] nh pMizqu nh cquru isafnf ] nh
BUlo nh Brim Bulfnf ] kQAu n kQnI hukmu pCfnf ] nfnk gurmiq shij smfnf
]8]1] {221}-1
swc df iewk ieh rUp ?--
ies ivc jLrf vI sMdyh nhIN ik, hjLfrF sflF qoN bRfhmxI krm-kFz dy jUly ny
BfrqI mnuwK nUM ividafhIx, aigafnI, anykqf df aQvf inrol JUT df pujfrI,
byaMq pRkfr dy BrmF df BMzfr bxf idwqf hoieaf sI., ies scfeI nUM vI rwd nhIN
kIqf jf skdf ik, axKhIx, zrpok aqy iewk qrHF nfl ByzF df vwg bx cuwky mnuwKF
nUM inrol swc nfl joV ky sMq sUrmf bxfAux leI jnm iswD siqgurU nfnk sfihb
jI ny 15vI sdI eIsvI dy sLurU ivc anUpm Gflxf GflxI arMB krky inafrf
inrml pMQ clf ilaf sI. mnuwK nUM ijs Auæ wcI pwDr qy lY jfxf sI, Aus tIcy dI
pRfpqI leI siqgurF ny- rwbI igafn dy BMzfr, dYvI jIvn-mirXfdf dI isKlfeI dI
ilKqI anUpm rUp ryKf iqafr kr lYx AupRMq--joiq Ehf jugiq sfie sih kfieaf
Pyir pltIaY .. vflf kOqk vrqfAuxf jLrUrI jfqf . inrml pMQ dI isKlfeI vfly
siqgurU nfnk-ividafly ivc dfKLl ho cuwky inrml pMQIaF dI agvfeI sMn 1539
qwk afp krdy rih ky, agy ieh kfrj bfbf lihxf jI nUM sONpx leI AunHF nUM apxf
hI rUp gurU afMgd sfihb bxf ilaf aqy sdIvI syD dyx vfly dYvI igafn df BMzfr,
Bfv, mnuwK nUM sMq sUrmf bxf rhI gurmiq mirXfdf df KrVf, Auh pfvn ikqfb
{afsf hiQ ikqfb kiC kUjf bFg muslf DfrI} vI gurU aMgd sfihb jI nUM sONp idwqI.
aMq ivc Esy joiq jugiq dy dsvNy pRkfsL, bfdsLfh drvysL, sRI gurU goibMd isMG
sfihb jI ny, pihly srUp qoN isrjy inrml pMQ nUM aMqm CohF idwqIaF aqy ies nUM
KLflsf pMQ Qfp idwqf .
KLflsf jI nUM sMboDn krky dsLmysL jI ny siqgur pUrf, swjx sUrf--kihx dI gwl,
asI sYNkVy sflf qoN gf gf ky lokF nUM sux rhy hF. byaMq kurbfnIaF dy ky bVIaF
swDrF nfl isrjy hoey KLflsf jI koloN anUpmM siqgurF ny jo mMg kiqI sI Aus nUM
ivsfr dyx ivc asF jLrf iZwl nf leI ? dsLmysL jI ny afpxy ipafry pMQ koloN
bVIaF swDrF nfl mMg kIqI sI ik-- N hy gurU nfnk jI dy ipafry KLflsf pMQ jIE !
afpxI inafrI gurmiq mirXfdf, afpxf inafrf afcrn, afpxI inafrI sLkl-
sUrq sFBI rwK ky jgq nUM gurU nfnk jI dI iswKI ivc ilaf ky hylImI rfj sQfpq
krnf nf Buwl jfieAu ". asF vzy ZIT aikRqGxF ny afpxy siqgurU jI dy byaMq
Aupkfr Bulf ky afpxf anmol srmfieaf 19vI sdI qoN hI lutfAuxf arMB kr
idwqf sI. pr GoVy cVHI ijs qyjLI nfl piqq puxf pMQ ivc awj pwsr irhf hY Aus dI
imsfl ieiqhfs ivcoN nhIN imldI. sRI gurU nfnk sfihb jI dy dsF hI srUpF dI
lfimsfl Gflxf nUM imtI ivc rolI jfx df asl ijLMmyvffr kOx hY ? ieh jfxn leI
ies pusqk dy dsvyN Bfg-- sRI gurU gRMQ sfihb jI dI ksvwtI qy sRI dsmgRMQ jI N
cMzI cirqR (Part 3) dy mgroN nOvyN Bfg ivclf ' ies Gr ko afg lgI Gr ky
icrfgL sy N lyK, iekfgrqf nfl pVHnf nf BuwlxNf . vwzy Gfqk JUT nfl Bry gRMQ dI
aslIXq smJf rhy, pusqk dy qIjy ihwsy ivc iPr myl hoxgy . bulfAu gwj ky gurU
PLqih-- vfihgurU jI kf KLflsf .. vfihgurU jI kI PLiqh ..
gurmiq anusfr jIvn Zfl rhy gurmuKF dy crnF dI DUV--
dfsrf gurbKLsL isMG (kflf aPLgLfnf)

You might also like