BLM 1 KAVRAMSAL AIDAN LOJSTK VE LOJSTK YNETM

1.1. LOJSTK KAVRAMI Uzun yllar boyunca sadece askeri alanda kullanlan lojistik, gnmzde i hayatnda da yerini almtr. Sanayi Devrimi ve kreselleme sonucu nemi fark edilen lojistik, benzer teknolojilerin kullanld gnmz dnyasnda, iletmelerin baars iin ynetimi titizlik isteyen bir faaliyet haline gelmitir. Lojistik Yunanca logistikos (hesaplama yetenei) ve Franszca logistique (arz etmek, kla-konak yeri) kelimelerinden tremitir1[1]. Lojistik kelimesi (logistics) esas olarak logic ve statistics kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir. Bu kelimeler Trke karlk olarak istatistiksel mantk ifade etmektedir. Bylece; askerlerin konak yeri, hesap ve mantk kavramlarnn bileimiyle lojistik kavram elde edilmitir2[2]. Lojistik kelimesi ilk olarak Silahl Kuvvetlerde kullanlmtr. 1905 ylnda Albay Chauncey B. Baker tarafndan malzeme ve personelin tama, tedarik, bakm ve yenilenmesi eklinde askeri bir fonksiyonu tanmlamak amac ile kullanld bilinmektedir. Askeri anlamda lojistik, muharip unsurlara strateji ve taktiine uygun ve gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteini salamak iin yaplan faaliyetler anlamna gelmektedir. Bu kapsamda ordularn erzak ve mhimmat desteinin dnlerek hareket ettirilmesi sanat olarak ngrlmektedir3[3].

1.1.1. Lojistiin Tanm ve Tarihsel Geliimi

1[1]

Stephen Hays Russell, Growing World of Logistics, Air Force Journal of Logistics, Winter, 2000, http://findarticles.com/p/articles/mi_m0IBO/is_4_24/ai_74582445/pg_1, 14.09.2006. 2[2] A.g.e., 14.09.2006. 3[3] Otomasyon Dergisi, say 136, 2003, http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.

Lojistiin birok tanm yaplabilmektedir. Bunun balca nedeni; lojistiin ok geni bir uygulama sahasnn oluu ve bu yzden bu kavrama farkl alardan baklabilmesidir. Lojistik; planlama ve verimi kontrol edebilme, maliyetleri drebilme, hammadde, yar mamul ve mamullerin stoklanmas gibi srelerin mterilerin gereksinimlerine gre ynetilmesidir4[4]. En genel tanmyla bir rn kaynandan (tedarikilerden), nihai tketicisine (mterilere) ulatrmak iin gerekli tm faaliyetler olarak tanmlanabilir5[5]. ekil 1.1: Lojistik A Kaynak: Julien Bramel-David Simchi-Levi, The Logic of Logistics: Theory Algorithms and Applications for Logistics Management, 1997, s.2. Lojistik a (ekil 1.1), hammaddelerin, yar mamul ve mamullerin tesisler arasndaki akn salamasna ek olarak; tedariki, retim merkezleri, depolar, mteriler, datm merkezleri ve perakende sat yerlerinden oluur6[6]. Bir genel tanm da literatre Seven Rs olarak gemi olan Yedi Doru tanmdr: Doru rnn, doru artlarda, doru miktarda, doru yerde, doru zamanda, doru maliyetle, doru mteri iin kullanlabilirliini salamaktr7[7]. Bu erevede rn ya da hizmetler iin nemli bir deer yaratc faaliyet olarak deerlendirilmektedir8[8].

Doru rn Doru miktar Doru zaman Doru yer Doru artlar Doru mteri
4[4]

H. Ronald Ballou, Business Logistics Management Planning Organizing and Controlling The Supply Chain, Prentice Hall International, 1999, s.6. 5[5] Osman Z. Orhan, Dnyada ve Trkiyede Lojistik Sektrnn Geliimi, TO, 2003, s.7. 6[6] Julien Bramel-David Simchi-Levi, The Logic of Logistics: Theory Algorithms and Applications for Logistics Management, Springer, 1997, s.1. 7[7] Stephen Hays Russell, Growing World of Logistics, Air Force Journal of Logistics, Winter, 2000, http://findarticles.com/p/articles/mi_m0IBO/is_4_24/ai_74582445/pg_1, 14.09.2006. 8[8] Okan Tuna, Trkiye in Trkiye in Lojistik ve Denizcilik Stratejileri: Uluslar aras ve Blgesel Belirleyiciler, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, Cilt:3, Say:2, 2001, s.194.

Doru maliyet Esneklik

Teslim gvenirlii

Teslim zaman

Teslim koullar Uygunluk

Kullanla-bilirlik

Mteri Memnuniyeti

ekil 1.2: Yedi Doru (Seven Rs)

Lojistiin gnmzde kabul gren en geerli tanm, Lojistik Ynetim Konseyi (The Council of Logistics Management-CLM), yeni ad ile Tedarik Zinciri Ynetimi Profesyonelleri (Supply Chain Management Professionals-CSCMP) tarafndan yaplmtr. Bu tanma gre lojistik; mterilerin ihtiyalarn karlamak zere rnlerin retildii veya kaynakland noktadan, son kullanmnn bulunduu tketim noktasna kadar olan tedarik zinciri iindeki malzemelerin, servis hizmetlerinin ve bilgi aknn etkin ve verimli bir ekilde iki yne doru hareketinin ve depolanmasnn, planlanmas, uygulanmas ve kontrol edilmesidir9[9]. Bu tanm lojistiin en stn boyutu olan mteri (tketici) isteklerinin karlanmas zerinde nemle durmutur10[10] ve iki nokta (tedariki-mteri) arasndaki mal, hizmet ve bilgi akn ieren tm faaliyetleri kapsamaktadr11[11]. Bu tanmda kritik olan noktalar lojistik hizmetlerin mteri ihtiyacn karlamak iin yaplmasdr. Burada mteri olarak tanmlanan, rnn sahibi olan retici veya satc deil o rn kullanacak olan son kullanc olmaktadr. Hedef son kullancya istedii mal istedii yerde istedii zaman istedii kadar, istedii artlarla ve istedii fiyatla teslim edilmesinin salanmasdr. Bu da mteri memnuniyeti yaratmann temelidir12[12]. CSCMPin tanm son tanm deildir. Teknolojinin gelimesi, i olanaklarnn artmas, kreselleme ve geliim, her eyi deitirdii gibi tanmlamalar da deitirmektedir. leride yeni tanmlarn gelmesi, mevcut tanmlara, bilgi iletiimin web tabanl olmas yani internet zerinden haberleme eklenecektir. leride e-lojistike gtrecek olan bu eklenti tanmda yerini alacaktr13[13]. Msr piramitlerinin yapm (M.. 2575-M.. 2465) sivil alanda lojistiin kullanm asndan en eski byk proje saylr. Yine M.. 216 ylnda Kartacal General Anibaln 30000 kiilik ordusunu atlar ve fillerle Alpler zerinden Fransadan talyaya geirmesi, askeri lojistiin tarihesinde nemli bir kilometre tadr14[14]. Bununla birlikte yirminci yzyln
9[9]

Supply Chain Management Professionals-CSCMP, http://www.cscmp.org/Downloads/Resources/glossary03.pdf, 16.09.2006. 10[10] Birdoan Baki, Lojistik Ynetimi ve Lojistik Sektr Analizi, Lega Kitapevi, 2004, s.14. 11[11] Otomasyon Dergisi, say 136, 2003, http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006. 12[12] Atilla Yldztekin, Lojistik Sektr Yazs, Ambar Dergisi, Kasm 2003. http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006. 13[13] Atilla Yldztekin, Lojistiin Tanmlar, Dnya Gazetesi, 07.02.2002. http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006. 14[14] Cargo@Cargo, Lojistiin Tarihesi, Bilgi Bankas, http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiinTarihesi.asp, 22.03.2006.

balangcnda lojistiin byk bir nemi yoktu ve 2. Dnya Savana kadar i alanna uygulanmamtr15[15].

Tablo 1.1: Lojistiin Geliimi

AAMALAR Depolama ve Ulatrma YNETM MERKEZ 1960 Yllar Sat pazarlama, Depolama, Stok Denetimi, Ulatrma Etkinlii, 1980 Yllar Lojistiin merkeziletirilmesi Toplam maliyet ynetimi Sre optimizasyonu Rekabeti bir avantaj olarak Lojistik 1990 Yllar Lojistik planlama Tedarik zinciri stratejileri letme faaliyetleri ile btnleme Sre kanallar ile btnleme 2000 Yllar Stratejik tedarik zinciri gr Extranet teknoloji kullanm Kanal glerini ortak bir kuvvet arac kullanmak iin tedarik zinciri TQM gstergelerinde ibirlii yapmak RGTSEL TASARIM Dank lojistik faaliyetler Lojistik faaliyetler arasnda zayf balant Dk lojistik ynetimi otoritesi iletme baarsn destekler. Merkezilemi lojistik faaliyetler Byyen lojistik ynetimi otoritesi Bilgisayar uygulamalar Lojistik faaliyetlerde genileme Tedarik zinciri planlama Toplam kalite ynetimi iin destek Lojistik ynetim faaliyetleri Ticari ortaklk Sanal rgt Talepteki deiimler Benchmarking ve yeniden yaplanma

Toplam Maliyet Ynetimi

Entegre Lojistik Ynetimi

Tedarik Zinciri Ynetimi

E-Tedarik Zinciri Ynetimi

2000 Yl ve Sonras SCM kavramna internetin Tedarik zinciri a ile ticaret uygulanmas ortakl yapmak Dk maliyetli annda veri taban .com, -e eklentisi vb. piyasa paylam deiiklikleri (e-ticaret) Elektronik bilgi rgtsel eviklik ve llebilirlik SCM senkronizasyonu

Kaynak: David F. Ross, Introduction to E-Supply Chain Management, CRC Pres LLC, 2002, s.6.

Tabloda verilen bilgiler dnemler itibariyle ksaca aklanacak olursa;

15[15]

Ruslan Tymofyeyev- Bruce Strom, History of Logistics, University of Indianapolis, http://business.uindy.edu/oei/dates/lsc/2003/Dist.Log.History.doc, 28.09.2006.

1950 Yl ncesi: 1950li yllara kadar dnya genelinde iletmeler lojistik kavramn tanmamakta ve lojistik faaliyetlerini ayr ayr blmlerde ve farkl sorumluklar altnda srdrmekteydi. Genellikle de bu blmlerin hedefleri birbirleriyle atmakta ve ortak hareket ettirmeyi gletirmekteydi16[16]. Bu dnemde pazarlama yaklamnn ortaya kmasyla, lojistik nemini arttrd. 1950-1960 Yllar: Bu dnemde, datm sistemleri plansz ve dzensizdi. reticiler retir, perakendeciler satar ve bir ekilde mallar dkkanlara ulard. Datm, genel olarak nakliyeci ve reticilerin kendi aralar ile yaplrd. Geerli kontroller ve datmla ilgili eitli fonksiyonlar arasnda hibir gerek balant yoktu17[17]. 1950 yllarnda ilk defa iletme sreli yaynlarnda fiziksel datm, malzeme ynetimi, tedarik ynetimi ve datm ynetimi gibi terimler referans olarak gsterilmeye baland18[18]. 1960-1970 Yllar: irketler mteri sadakati yaratmak ve yakalamak iin ayrntl pazarlama stratejileri gelitirmeye arlk vermeye balad19[19]. lojistii kavramnn ortaya kmas 1960 yllarna rastlamaktadr. Bu deiimi tetikleyense kitle retiminden, geni eitli ve kk boyutlu retime geitir. Henz bu dnemde lojistiin standardizasyonu veya genel kabul grm bir ifade ekli yoktu20[20]. Gnmzde lojistiin en geerli tanmn yapan CLM 1963 ylnda kurulmutur. 1970-1980 Yllar: Bu sre datm kavramnn gelitirilmesinde nemli bir on yldr. Bir byk deiim baz firmalar tarafndan bir organizasyonun fonksiyonel ynetim yapsnn datm da iermesi gerektiinin belirlenmesiydi. Bu on ylda reticilerin ve tedarikilerin gcndeki bir art ile byk perakendecilerin art grld. Balangta kendi dkkanlarna tedarik iin blgesel ve lokal datm deposunda kavramsal bir deiiklik yaand ve kendi datm alarnda daha byk perakende zincirleri gelitirildi21[21]. 1980-1990 Yllar: Lojistik kavram geni kitleler tarafndan 1985 ylnda kullanlmaya balamtr. Kavramn geirdii bir sonraki aama lojistikten Tedarik Zinciri Ynetimine
16[16] 17[17]

Orhan, a.g.e., s.39. Alan Rushton-Phil Croucher-Peter Baker, The Handbook of Logistics and Distribution Management, Kogan Page, 2006, s.8. 18[18] John Joseph Coyle-Edward J. Bardi, The Management of Business Logistics, West Publication Coperation, 1980, s.4. 19[19] Robert B. Handfield-Ernest L. Nicholas, Supply Chain Redesign, Finansial Times Prentice Hall, 2002, s.2. 20[20] David F. Ross, Intreduction to E-Supply Chain Management , CRC Pres LLC, 2002, s.7. 21[21] Rushton-Croucher-Baker, a.g.e., s.9.

(TZY) geitir. Bu geiin arkasndaki temel neden ise 1980lerden sonra bilgi sistemleri ve iletiim teknolojisinde yaanan hzl gelimedir. 1981 ylnda ABDde telekomnikasyon sektrnn dereglasyonu ile birlikte bilgi ve iletiim teknolojilerinin kullanm hz artmtr. Nakliye sektrnn dereglasyonu da ayn dneme rastlamaktadr22[22]. Nakliyedeki dereglasyonla, fiyat esneklii ortaya kt ve ulatrma irketlerinin mterilerine saladklar hizmetleri nemli lde oald23[23]. 1985 ylnda giyim sektrnde QR (Quick Response/Hzl Yant) kavram ortaya km, bunu dier sektrlerdeki hareketler takip etmitir. Kurumlar aras bilgi alarnn ve EDI (Electronic Data Interchange/Elektronik Veri Deiimi)nin geliimi ile beraber TZYye gei sreci balamtr24[24]. 1990-2000 Yllar: 1990larn balarnda, iletmeler yeni pazar mcadelelerine tepki verebilmek iin retim kabiliyetini geni apta deitirecek btnleik lojistik ynetimi faaliyetlerini kkten geniletmeye balam ve tedarik zinciri boyunca tm yavru irketlerin bir dizgide bulundurmaya ynelmitir25[25]. 2000 Yl ve Sonras: Gn getike hizmetlerine yenilerini ekleyen lojistik, artk iletme stratejilerinin nemli bir bileeni ve rekabet avantaj salamann genel bir gerei haline gelmitir. Bununla birlikte oluan pazar deiiklikleri, tezin ana konusu olan e-lojistik hizmetler ayrntl olarak ikinci blmde incelenecektir.

1.1.2. Lojistikle lgili Temel Kavramlar almann daha salkl bir biimde srdrlebilmesi asndan, lojistik literatrnde yaygn olarak kullanlan baz temel kavramlarn burada ksaca aklanmas yerinde olacaktr. i) Tedarik Zinciri Ynetimi: CLM ye gre Tedarik Zinciri Ynetimi (TZY); tedarik zincirinin ve bu zincir iinde yer alan tm irketlerin uzun vadeli performanslarn arttrmak
22[22]

Cargo@Cargo, Lojistik Bilgi Bankas, Lojistiin Geliimi, http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiginGelisimi.asp, 22.03.2006. 23[23] Donald J. Bowersox-David J. Closs-M. Bixby Cooper, Supply Chain Logistics Management, The McGraw-Hill/Irwin, 2002, s.328. 24[24] Cargo@Cargo, Lojistiin Geliimi, http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiinGeliimi.asp, 22.03.2006. 25[25] David F. Ross, Competing Through Supply Chain Management: Creating Market-Winning Strategies Through Supply Chain Partnerships, Chapman&Hall, 1998, s.96.

amacyla, sz konusu irketlere ait iletme fonksiyonlar ve planlarnn, zincirdeki tm irketleri kapsayacak ekilde, sistematik ve stratejik koordinasyonudur. Dolaysyla ilk tedarikiden son kullancya kadar, mteriye deer katan rn, hizmet ve bilgilerin saland i srelerinin entegrasyonudur26[26]. Bu tanmla aklanan tedarik zinciri ynetimi u faktrlerin gerekletirilmesini amalamaktadr27[27]: retimi dzenli ekilde gerekletirecek kesintisiz malzeme, hizmet ve bilgi akn gerekletirmek, Envanter maliyetlerini ve kayplar en aza indirmek, rnn kalitesini korumak, Gvenilir tedarikiler bulmak ve korumak, Temin edilen materyalleri ve servisi standart hale getirmek, Gerekli olan materyalleri ve hizmetleri en dk maliyetle salamak, Kurumun pazarlk ve rekabeti gcn ykseltmek, Kurum iindeki dier gruplarla iyi iliki kurmak, Minimum idari giderlerle almak. lk halkasn hammadde temin ve tedarik edenlerin, son halkasn nihai tketicilerin oluturduu tedarik zinciri; mteriler asndan bakldnda bir rn veya servis iin talepleri yerine getirmek zere gereken deerleri oluturan retim, datm, pazarlama, lojistik ve hizmet kademelerini de iine alan unsurlarn tamamdr28[28]. Tedarik zinciri fabrika dzenlemesinden perakende raflarna kadar olan, satclar, retim faaliyetlerini, lojistik tedarikilerini, i datm merkezlerini, datclar, toptanclar ve dier ticari ortaklklar ierir29[29]. Tedarik zincirinin bu anlayla bir rn sreci zerindeki yeri u ekildedir.

TEDARK AI
26[26] 27[27]

Otomasyon Dergisi, say 136, 2003, http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006. Atilla Yldztekin, Tedarik Zinciri Ynetimi, 3D Dergisi http://www.atillayildiztekin.com, 13.02.2006. 28[28] Zafer Yaman, Talep Ynetiminde Araylar ve SCM, http://www.pazarlamadunyasi.com.tr/dergioku.php? haberid=29, 15.10.2006. 29[29] Beter Management, Business Articles Seminars Management Insights, http://www.bettermanagement.com/topic/whatis.aspx?f=12, 16.10.2006.

LETME

Mhendislik Satnalma Lojistik

lemler

DAITIM AI

S O N

T K E T C Bilgi, rn, hizmet, sermaye ak liki Ynetimi

ekil 1. 2: Tedarik Zinciri Yaps Kaynak: Robert B. Handfield-Ernest L. Nicholas, Supply Chain Redesign, Finansial Times Prentice Hall, 2002, s.9.

ii) 3PL (3. Parti Lojistik): 3PL aka, iletmelerin malzeme ynetimlerinin ve rn datm faaliyetlerinin tamamn veya bir ksmn gerekletirmek iin d kaynak (outsourcing)

kullanmalardr. 3PL ilikileri, geleneksel lojistik salayc ilikilerine gre daha karmak, stratejik ortaklklardr30[30].

Tablo 1.2: Geleneksel Yaklam ve 3PL in Karlatrlmas

GELENEKSEL Standart Genellikle tek boyutlu, yalnzca tama ya da yalnzca depolama Ama nakliye indirilmesi masraflarnn en DI KAYNAK KULLANIMI (3PL) Mteriye zel ok boyutlu; tama, depolama, ambar ynetimi birbirini tamamlar biimde btnleik sistem yaklam aza Hizmet kalitesi ve esneklik gereksinimlerini de gz nne alarak toplam sahip olma maliyetin en uygun dzeye indirilmesi st/orta ynetim dzeyinde tartlan daha uzun sreli szlemeler Daha geni kapsaml lojistik uzmanl ve analitik yetenekler gereksinimi Szleme grmeleri uzun srer Firmalar arasndaki ba daha kuvvetli, hizmet salayc firmay deitirmek daha zor ve maliyetli

1-2 yllk szlemeler

Daha kstl bir alanda uzmanlk gereksinimi Szleme grmeleri ksa srer Firmalar arasndaki ba daha zayf, hizmet salayc firmay deitirmek daha kolay

Kaynak: Doan Necip Mersin, 1.Uluslararas Lojistik Bildirileri Kitab, Baheehir niversitesi Yaynlar, 2003, s.103.

iii) 4PL (4. Parti Lojistik) : LODER (Lojistik Dernei) 4PLi; mterilerine kapsaml tedarik zinciri zmleri sunmak iin, kendi organizasyonunun kaynaklarn, yeteneklerini ve teknolojisini, nc taraf lojistik (3PL) irketleri ile bir araya getiren ve tm zincirin tasarmn ve ynetimini stlenen irketler olarak tanmlamaktadr. 4PL irketleri tm tedarik zinciri boyunca deer katabilme uzmanlna ve yeteneine sahip olmak zorundadr31[31].

4. Parti Lojistik iletmeleri aadaki hizmetleri sunabilmektedirler32[32]: Tama hizmetlerinin yannda datm ve depolama gibi dier lojistik faaliyetlerin entegre bir biimde salayabilmektedirler.
30[30]

David Smichi Levi-Philip Kaminsky-Edith Smichi Levi, Design & Managing The Supply Chain Concepts Strategies & Case Studies, McGraw-Hill Irwin, 2003, s. 149. 31[31] LODER Lojistik Dernei, Lojistik Terimleri, http://www.lojistik.org/lojistik dernei lojistik terimleri, 08.10.2006. 32[32] Metin anc-Murat Erdal, Lojistik Ynetimi, UTKAD Yaynlar, 2003, s.48.

 Lojistik alanndaki deiimlerle birlikte organizasyonel konulardaki gelimeleri de birletirilerek, ynetime sunabilirler. 4PL salayclar, altklar firmalarn ilerini ksa bir sre iinde renerek firma mterileri iin daha iyi lojistik zmler retirler. 4PL irketleri gl teknoloji alt yaplaryla baarl bir tedarik zinciri uygulamas meydana getirirler. iv) Global Lojistik: Artan faiz oranlar ve gittike byyen faaliyet maliyetleri ile 1970 yllarnda, lojistik daha ziyade lojistik yklenicileri gibi kabul edildi. Buna ilaveten, birok iletme iin lojistik maliyetleri kresellemeden tr kritik sorun haline geldi. Bu lojistii iki esas tarafta etkiledi. Birincisi; dier lkelerden daha gelimi rekabeti snf, tekilatlarn yeni yaplarn ve rnlerini farkllatrma iin yeni yollar aramasna neden olmutur. Lojistik, mantksal bir bak asdr, bu yzden yerli organizasyonlarn yakn pazarlara, denizar rekabetilerden daha gvenli ihtiyalara cevap verecek imkanlar salamalar gerekecektir. kincisi; organizasyonlar gitgide kydan uzaktan al ve sat yaparken, organizasyonlar aras tedarik zinciri ticareti zaman alc, ok maliyetli ve karmak hale getirmektedir. Mkemmel lojistik ynetimine, global frsatlara tam olarak g uygulamak iin ihtiya duyulur33[33]. Global lojistik gerekte bilgi ak ynetimidir. Bilgi sistemi ileyii ile; hammaddelerin, paralarn ve nihai mallarn karmak ak uygun maliyet salanarak ynetilir34[34].

33[33]

M. Douglos Lambert-James R. Stock-Lisa M. Ellram, Fundamentels of Logistics Management, Irwin/McGrow-Hill, 1998, s.6. 34[34] Martin Christopher, Supply Chain Management, FT Prentice Hall Financial Times, 1998, s.144.

ekil 1. 3: Global Lojistik evresi Kaynak: Douglos M. Lambert-James R. Stock-Lisa M. Ellram, Fundamentels of Logistics Management, Irwin/McGrow-Hill, Boston, 1998, s.398. Lojistik global boyutlara ulat zaman belirsizlikler ve riskler artar35[35]: Artan Belirsizlikler: Artan mesafeler Artan teslim sreleri Artan pazar bilinmezlikleri Azalan Kontrol Yetenekleri: Artan araclarn says Artan ynetim mdahaleleri

1.1.3. Trkiyede Lojistik Sektrnn Konumu Dnyadaki benzer uygulamalara paralel biimde hizmetleri eitlendiren ve uzmanlatran Trkiyede yerleik lojistik sektr, 2000 ylnn bana gelindiinde,
35[35]

Donald J. Bowersox-David J. Closs, Logistical Management The Integrated Supply Chain Process, McGraw-Hill, 1996, s.139.

emekleme devresini geride brakarak, yerli ve uluslararas irketlerde ibirliine giden, yurtd brolar aan hizmetlerinin kalitesini srekli artran, dinamik bir sektr haline gelmitir36[36]. Ancak; hala lojistii sadece nakliye veya datm ilemi olarak grp, hizmetlerini bu lde gerekletiren irketler mevcuttur. Ayn ekilde, baz hizmet alanlar da lojistii bu ekilde deerlendirmektedir. Trkiye, corafi olarak kresel lojistik reten dou ile tketen bat arasnda bir kprdr. Tketimin doyaca bat ile tketimin artaca dou arasndaki mal hareket trafiinin ters dnmesi sz konusudur. Bu durumda yeni tama kanallarna ihtiya vardr. Trkiye uzak mesafede en ekonomik seenek olan deniz tamacl ile douya gelecek mallarn uzak douya, BDT lkelerine ve Arap lkelerine hareketinde bir aktarma noktas, yani lojistik s olmak durumundadr37[37]. Trkiye corafyasnn lojistik bak asyla nemli stnlkleri vardr. lkemiz jeostratejik adan Asya ve Avrupa ile Karadeniz ve Akdeniz arasnda kpr konumunda olup ktann kesiim noktasndadr. Bu bak asyla Trkiye; Avrupa, Balkanlar, Karadeniz, Kafkaslar, Hazar, Orta Asya, Orta Dou ve Kuzey Afrika lkeleri iin bir datm ve toplama (aktarma) merkezi olabilecek zellii ile uluslararas lojistik asndan ok uygun bir konumdadr. Ancak fiziksel ve kurumsal altyap eksiklikleri vardr38[38]. Yaplan tahminlere gre Trkiyede lojistik faaliyetlerin toplam hacmi yaklak 30 milyar ABD dolar dzeyindedir. Lojistik sektrnde faaliyet gsteren iletmelerin toplam cirosunun ise 6-10milyar ABD dolar arasnda olduu tahmin edilmektedir. (En ok kabul gren tahmin 7 milyar ABD dolardr.) Ayrca lojistik sektrnn GSMHya katks 12 milyar ABD dolar ve istihdamnn ise 1,5 milyon kiinin zerinde olduu tahmin edilmektedir. Bu deerler sektrn Trk ekonomisi asndan nemini aka ortaya koymakta, Trkiyenin iinde bulunduu corafyann lojistik ss olmas durumunda bata istihdam olmak zere lke ekonomisine nemli lde katksn arttracan aka gstermektedir39[39].

36[36] 37[37]

UTKAD, Lojistik Hizmetler, http://www.utikad.org.tr/loj-hizmet.htm, 10.02.2006. Atilla Yldztekin, Hedef Dergisi Yazs, http://www.atilla yildiztekin.com, 10.02.2006. 38[38] Mehmet Tanya, Trkiye Lojistik Sektr in Strateji ve zm nerileri, 19.02.2006, Atlm niversitesi Ankara, slide:7, http://www.biymed.com.tr, 04.10.2006. 39[39] Sahavet Grdal, Trkiye Lojistik Sektr Altyap Analizi, TO Yaynlar 2006-14, EUROMAT, 2006, s.48.

Trkiye, gelecekte evresindeki komu lkelerle ve dier blge lkeleriyle daha fazla ticaret yapmak mecburiyetindedir. Komu ve blge lkeleriyle yaplan ticaret gelitike tamaclk ve lojistik hareketlilik artacak ve sektr yeni bir dinamizm yakalayacaktr40[40]. 1.1.4. Lojistiin Gelimesinde Etkili Olan Faktrler Lojistik; biliim teknolojileri ve gen teknolojileriyle birlikte 21. yzylda dnyadaki geliecek olan sektrden biri olarak karmza kmaktadr41[41]. Ulusal ekonominin canlanmasyla beraber ithalat ve ihracatn artmas, lojistik sektrnn gelimesine katk salamaktadr. Kresellemenin hzlanmas, dnyann tek pazar haline dnmesi, lek byklnn avantajlarnn kullanlmas gibi gelimeler sonucunda gelecekte kresel lojistik irketlerinin tm lkelerde kendi isimleriyle devreye girecekleri, bilgi teknolojilerini ve iletiimi baar ile kullananlarn ykselecei, kendi kadrolarn eitebilecek olanlarn ucuz i gc kazanabilecekleri, ellelenen miktarlarn artmasyla otomasyonun, robotlarn nem kazanaca, datmn ileride bayi ve sat merkezleri yerine son kullancya kadar inecei ve bu sayede palet ls yerine paket ls ile lojistik hizmetlerin yerine getirilecei, deniz tamaclnn demiryolu ile birletirilecei kombine tamacln nem kazanaca gibi birok ey hayal edilebilir42[42]. Lojistik faaliyetlerde etkinliin ve verimliliin artrlabilmesi iin aadaki konulara nem verilmelidir43[43]: irketlerin TZY bak asyla analizi, haritalanmas, zincirdeki temel yetkinlik alanlarnn ve niteliklerinin belirlenmesi, optimizasyonu, yeniden tasarm ve ynetimi, Tedarik zinciri iindeki arz ve taleplerin en iyi ekilde planlanmas, verimsizliklerin nlenmesi, gvenlik stoklar ve dier parametrelerin en iyi ekilde dzenlenebilmesi iin etkin talep tahmin ve sistemlerinin oluturulmas,

40[40] 41[41]

Murat Erdal, Kresel Lojistik, UTKAD, 2005, s.146. Lojistik ve Ulatrma likisi, http://www.biymed.com/pages/makaleler/makale91.htm, 02.11.2006. 42[42] Atilla Yldztekin, Lojistik Sektrnn 20 Yllk Gemii, Dnya Gazetesi 05.08.2004, http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006. 43[43] Mehmet Tanya, Lojistik ve TZ Ynetimi, Otomasyon Dergisi, Say 136, Eyll 2003, http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.

 Depo tasarm, uygulamas ve ynetimi, depo yer, kapasite, dzen ve ilemlerinin planlanmas, depo kiralama ve depolamada d kaynak kullanm olanaklarnn deerlendirilmesi, Etkin ve verimli nakliye planlama ve ynetim sistemi oluturulmas, nakliyede yk konsolidasyonu, kombine (oklu model-multimodal) nakliye organizasyonlar, arayk izleme, etkin filo ynetimi uygulanmas, Geri dn lojistik sisteminin oluturulmas (iadeler, bo kaplar, onarlacak rnler), Entegre lojistik, kombine nakliye, kapdan kapya lojistiin en iyi ekilde gerekletirilmesi iin proje ynetimi esasl ynetim biimlerinin oluturulmas, Lojistik alannda toplam kalite ynetimi vb. tekniklerle daha d ve i mteri odakl almalara ynelinmesi, Stok ve verimsizlikleri en aza indirmek amacyla tam zamannda retim/datm (JIT) yaklamna uygun lojistik hizmetlerin gerekletirilmesi, Tedariki ynetimli (VMI) ve mteri ynetimli stok-sipari sistemleri oluturulmas, Sipariten teslimata olan srenin en aza indirilmesine ynelik abuk yant (QR) esasl sistemlerin kurulmas, Mterilere istedikleri rn istedikleri yerde istedikleri miktarda bulabilmelerine olanak veren Etkin Tketici Yant Sistemlerine gereken lojistik destein verilmesi, Mteri likileri Ynetimi (CRM) yaklamnn Lojistik Ynetiminde uygulanmas, Yk ve hizmetlerde mteri asndan izlenebilirlik salanmas Uygun Biliim Teknolojilerinin (IT) belirlenmesi, entegrasyonu ve seimi, IT alt yapsnn oluturulmas; nternet, Elektronik , Elektronik Ticaret, EDI, Ara Takip Sistemleri, Radyo Frekans (RF) Teknolojisi, Kurumsal Kaynaklarn Planlanmas (ERP), leri Planlama ve izelgeleme (APS), Depo Ynetim Sistemleri (WMS), Tama Ynetim Sistemleri (TMS), Barkod Sistemleri, CRM, vb. e-lojistik bilgi sistemlerinden yararlanlmas ve bu sistemlerin birbirleri ile olan entegrasyonunun salanmas,

 "Bir ii en iyi yapan bilir" ilkesinden hareketle iinde en iyilerden yararlanmay ngren D Kaynak Kullanm yaklamnn uygulanmas, darya verilecek lojistik hizmetlerin belirlenmesi, uygun niteliklerde 3PL irketlerin seimi, bu irketler ile Tedarik Zinciri Optimizasyonu olanaklarnn belirlenmesi, 3 PL irketlerin deerlendirilmesi sisteminin oluturulmas, Birlikten kuvvet doar ilkesinden hareketle lojistik anlamda d kurulularla stratejik ibirlii konularnn belirlenmesi, aratrlmas ve uygun irketler ile Stratejik Ortaklklar kurulmas, Devreye en az zarar verecek ekilde lojistik faaliyetlerin gerekletirilmesi amacyla Yeil Lojistik (Green Logistics) anlayna sahip olunmas, Faaliyet Bazl Maliyetlendirme (ABC): Lojistik maliyetlerin yaplan faaliyetler baznda belirlenmesi ve takibinin salanmas, Satnalma maliyetlerini drmee ynelik sistemler oluturulmas, 4 PL irketler konusundaki gelimelerin deerlendirilmesi. 1.1.5. Lojistiin nemi Son yllarda, kresellemenin etkisiyle lojistie verilen nem artmtr. Yeni ekonomik yap iinde irketlerin, maliyetlerin azaltlmas ve mteri memnuniyetinin salanmas konularna odaklanmalar lojistiin nem kazanmasna neden olmutur44[44]. Hibir i sreci lojistiin karmakln ve corafik uzunluunu iermez. Lojistik; dnyann her tarafnda, gnn yirmi drt saati, haftann yedi gn, yln elli iki haftas, rn ve hizmetlerin ihtiya duyulduklar anda hazr bulunmalaryla ilgilenir. Lojistik olmadan; pazarlama, retim ve uluslararas ticarette baarl olmak zordur. Gelimi endstriyel toplumlarda lojistik yeterlilik byk nem tar; tketiciler satn aldklar rnleri, sz verildii gibi teslim edilmesini bekler45[45].

44[44]

Mehmet akir Ersoy, Lojistiin nemi ve Trkiye, V. Lojistik Ynetim Zirvesi Ekol Zirve zel Dergisi, 16-17 Nisan 2003. 45[45] Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.31.

Bir hizmet sektr olan lojistik sektrnn dier tm sektrlerle dorudan ve dolayl ilikisi bulunmaktadr. Lojistik, bir iletmenin toplam i yapsnn iinde yle nemli bir edir. Aada bu youn iliki ortaya konmaya allmaktadr46[46]: retim ile : retim planlama, retim kontrol, Fabrika ve depo tasarm, Hammadde stoklar, vb. Pazarlama ile : Mteri hizmetleri, Ambalajlama/Paketleme, Datm merkezi yeri, Envanter seviyeleri, Sipari sreci, vb. Finans ile : Stok tutma, Stok kontrol, Mali donanm, Datm maliyeti kontrol, vb. retime Etkisi: retim sektrnde rekabet gcnn elde edilmesinde lojistiin nemi ok byktr. Hedef pazarlarn istek ve ihtiyalarnn zamannda karlanabilmesinde lojistik kaldra etkisi grmektedir47[47]. Ekonomiye Etkisi: Lojistik ekonomide 2 nemli yolda anahtar rol oynar. Birincisi, dier ekonomik faaliyetleri etkileyerek ve bu faaliyetlerden etkilenerek lojistik iletmeler iin nemli harcamalardan biridir. kincisi; lojistik birok ekonomik ilemin hareketini ve akn destekleyen, neredeyse tm mal ve hizmetlerin satn kolaylatran nemli bir faaliyettir48[48]. Pazarlamaya Etkisi: Lojistik ounlukla pazarlamann dier yars olarak alglanmtr. Bu tanmlamann ardndaki neden, bir firmann lojistik sistemindeki fiziksel datm ksmnn mteriler iin mallarn depolanmas ve fiziksel hareketlerinden sorumlu olmas ve bylece

46[46] 47[47]

Rushton-Croucher-Baker, a.g.e., s.163. Erdal, a.g.e., s.147. 48[48] Lambert-Stock-Ellram, a.g.e., s.10.

bir rnn satlmasnda nemli rol oynamasdr. Eer, iletmenin doru rn doru miktarda salama yetenei varsa fiziksel datm bir rn satmak iin temel bir deiken olabilir49[49]. Uluslararas pazar artlar ierisinde hibir tarafn; tedariki, retici, datc ya da mterinin gecikmeye tahamml bulunmamaktadr. En kk bir gecikme veya hata btn bir irket imajnn zarar grmesine ve pazar paynn kaybedilmesine neden olmaktadr 50[50]. Artk hizmet alan firmalar mallarnn sadece iki nokta arasnda tanmasn deil; depolanmas, gmrklenmesi, ellelenmesi, ambalajlanmas ve gereksinimlere gre datlmasn da talep etmektedirler. Bylece kendi ana faaliyet konularna odaklanmaya daha fazla zaman ayrabilmekteler. Bir baka deyile, bu sayede hem retim srecinde yaratclk ve kalite konularna daha fazla zaman ayrmakta hem de maliyetlerini azaltabilecek olanaklara kavumaktadrlar. Bunlar lojistik hizmetlerin nemini giderek arttrmaktadr51[51]. Gelecekte kurumlarn rekabeti rettikleri rnlerde veya tketilen rnlerde deil, kullandklar tedarik zincirleri arasnda olacaktr52[52]. Yani iyi ynetilen lojistik faaliyetleri, rekabet avantaj salayacaktr. Gnmzde iletmelerin ve dolaysyla lkelerin rekabeti stnln belirlemede en nemli stratejik unsurlardan biri olarak deerlendirilmektedir. Kresel birok markann uluslar aras pazarlarda kalc olmasnn ardnda mteri tatmini ve dk maliyetleri hedefleyen etkin bir lojistik ynetiminin olduu bilinmektedir. Yaplan aratrmalar bu tr iletmelerin, ar reklam, baskc sat, dk fiyat politikalar yerine lojistik etkinlie ncelik verdiini ve rnlerini/hizmetlerini mterilerine elverili kldklarn gstermitir53[53]. Lojistik fonksiyonunun nem kazanma nedenleri yle sralanabilir54[54]: Mamul eitlerinin gelien ve deien tketici isteklerini karlama zorunluluu ile hzla artmas, Byk uluslar aras retim ve sat firmalarnn oalmas,
49[49] 50[50]

Baki, a.g.e., s.26. Erdal, a.g.e., s.147. 51[51] Ersoy, a.g.e., s.38. 52[52] Avrupa Birlii Merkezi, Tedarik Zinciri Sunumu, http://www.abmistanbul.org/dokumanlar/abm/seminer/20031216_tedarik/sunumis.ppt#29, 04.04.2006. 53[53] Tuna, a.g.e., s.194. 54[54] Blent Kobu, retim Ynetimi, Beta Basm Yaym, 2005, s.237.

 Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve haberleme sistemlerinin gelimesi, retim teknolojilerinin pek ok alanda doyma noktasna ulamas nedeni ile yneticilerin maliyet drmek iin lojistik alanna ynelmesi, Tama uzaklklarnn ve maliyetlerinin artmas, evreyi koruma amac ile kullanlm malzemelerin yeniden kullanlmak zere ilenmesi. Gnmzde lojistiin kazand nem, irketleri lojistik verimliliini arttrarak rekabet avantaj elde etmeye zorlamaktadr55[55]. boyutlu nemini gstermektedir56[56]. Bir generale atfedilen yi bir lojistikle sava kazanlmayabilir ama kt bir lojistikle savan kaybedilecei kesindir sz de, konunun ok

1.2. LOJSTK YNETM Gnmzde lojistik hizmetleri ok eitli hale gelmitir. Gn getike hizmetlerine yenilerini ekleyen bu dinamik sektrn, balca hizmetleri unlardr: Uluslararas ve dahili tamaclk hracat-ithalat ilemleri ve gmrkleme Tama trnn belirlenmesi Karayolu Denizyolu Havayolu Demiryolu Nehir yolu Boru Hatt Kombine Tamaclk

Tama ynetimi ve tayc seimi Tama szlemesi ve kapsamnn belirlenmesi Tama belgeleri hazrlama
55[55] 56[56]

Orhan, a.g.e., s.16. Logistics Quotes, Navy Supply Corps Newsletter, May-June 2003, http://findarticles.com/p/articles/mi_m0NQS/is_3_66/ai_101940760/pg_1, (18.10.2006)

 Uluslararas yasal mevzuat ve uygulamalar hakknda danmanlk hizmeti Operasyon ve sevk ynetimi Maliyet planlamas Sigortalama Depolama Elleleme Ambalajlama, barkod ve etiketleme Vergi mevzuat ve ilemleri Pazarlama Satnalma Mteri ilikileri ynetimi Banka ilemleri Biliim teknolojilerini kullanarak tm niteler arasnda koordinasyon ve iletiimin salanmas vb. hizmetler olarak oaltlabilir. 1.2.1. Lojistik Ynetimin Amalar Lojistik ynetimi, bir sistem yaklam belirleyerek her biri ayr bir maliyet unsuru olan fonksiyonlar arasnda dei-toku dengesi salayan mteri hizmeti dzeyini srekli gelitirmeyi bir hedef olarak belirler. yi bir lojistik ynetimi, kaliteyi arttran ve firmalara i ve d pazarlarda rekabet gc kazandran bir etki oluturabilmektedir57[57].

Kanal tasarm ebeke tasarm Mteri hizmetleri

57[57]

GEME, a.g.e., s.20.

STRATEJK YAPISAL FONKSYONEL UYGULAMA

Depo tasarm ve faaliyetler

Malzeme ynetimi
Organizasyon

ve deiim ynetimi Bilgi sistemleri

Tama
ynetimi Prosedr ve muameleler

Tesis ve ekipmanlar

ekil 1. 4: Lojistik Strateji Piramidi Kaynak: William C. Copacino, Supply Chain Management, CRC Pres LLC, 1997, s.32.

Lojistik piramidi, lojistik stratejisi gelitirmek iin etkili bir aratr. Stratejik seviye; iletmelerin mterilerine olan temel deer saptamalar lojistiin nasl katkda bulunabildiini anlamak asndan nemlidir. Yneticiler deer saptamalarn ve lojistik stratejileri anladktan sonra, yapsal sorunlara ynelmeli ve ka tane depoya ihtiya var gibi sorular sorulmaldr. letmeler en etkili yolda altklarn garanti etmelidir. Fonksiyonel mkemmellii salamak, tama ynetimi, depo operasyonu ve malzeme ynetimi gibi faaliyetler iin optimal uygulama almalar tasarlamay gerektirir. Baarl bir uygulama olmadan, lojistik strateji ve planlarda gelime anlamsz olur58[58]. lk olarak lojistik ynetimi; tedariki ve retim tesislerinden, depo ve datm merkezleri araclyla perakendeci ve maazalar boyunca her vastann, etkili ve mteri isteklerine uygun rnler kmasndaki etkisini dikkatle inceler. Lojistik ynetiminde ikinci ama tm sistem boyunca, verimli ve etkin maliyetli olmak; ulatrma ve datmdan hammadde, yar bitmi ve tamamlanm rnlerin stoklanmasna kadar maliyetleri minimize etmektir59[59]. Lojistik ynetiminin amalarn yle sralanabilir60[60]: Hzl Yant (sipariten teslimata olan sre), En Az Stok, En Az Maliyet (yklerin birletirilmesi, konsolidasyon, verimlilik), Kalite (hasarszlk, performans), zlenebilirlik (yk, ara ve kap takibi), Srdrebilirlik (yaam evrim destei, yedek para, ambalaj malzemesi ve hurda geri toplama, evresel duyarllk).

1.2.2. Lojistik Ynetiminin Temel Unsurlar

58[58]
59[59]

Copacino, a.g.e, s.34 Bramel-Levi, a.g.e., s.3. 60[60] Tanya, a.g.e., slide:4

letmeler asndan lojistik, hammadde, yar mamul ve hazr paralarn retim ortamna tanmas fiziksel tedarik (giri lojistii); sonrasnda bunlarn i istasyonlar ve tezgahlara tanmas yani kurum ii malzeme ak ve elleleme; nihayetinde ise k ambarndan datm kanallarna ve mterilerine kadar uzanan zincir fiziksel datm (k lojistii) olarak aamal bir ynetim srecinden olumaktadr. Bu aamal ve birbiriyle balantl olarak gelien yap tek bir at altnda Tedarik Zinciri Ynetimi olarak toplanmaktadr.(Tablo 1.3) Lojistik Ynetiminin Bileenleri
Lojistik ktlar: - Pazarlama Ynelimleri (rekabeti avantaj) - Zaman ve Yer Faydas - Mterilere Verimli Hizmetler - Uygun Mallar
Lojistik Girdileri:

- Doal Kaynaklar Tesis ve Donanmlar - nsan Kaynaklar - Finansal Kaynaklar

- Bilgi Kaynaklar

Lojistik Ynetim Faaliyetleri Planlama Uygulama - Kontrol

Tedarik retim Datm Lojistii Lojistii Lojistii

Mteri Hizmetleri Talep Tahmini Datm letiimi Envanter Kontrol Malzeme Ellelemesi Sipari leme Para ve Hizmet Destei Fabrika ve Depo Yeri Seimi Satnalma Ambalaj/Paketleme Geri Dnen Mallarn lenmesi Fire/Atk Ynetimi Trafik ve Ulatrma Ynetimi Depolama

ekil 1. 5: Lojistik Ynetim Bileenleri Kaynak: M. Douglos Lambert-James R. Stock-Lisa M. Ellram, Fundamentels of Logistics Management, Irwin/McGraw-Hill, 1998, s.5.

1.2.2.1. Giri Lojistii Giri lojistii, tedarikileri iletme srecine balayan girdi hareketinden sorumludur. Tanmas planlanan unsurlarn (hammadde, yar mamul, hazr para vb.) nereden veya kimden, ne kadar ve ne zaman sipari edilmesi gerektiini belirlemektedir. Fiziksel tedarik sistemi, eitli tedarikiler arasndan seim yapabilmek iin gerekli olan kriterleri sunmakta olup, gelen malzemelerin hangi tama tryle tanacan belirleyerek onlarn depolanaca yerleri ve bu yerlerin olmas gereken zelliklerini aklamaktadr. 1.2.2.2. retim Lojistii

Dahili ilemler, iletme ii al faaliyetlerinin ynetimini kapsamaktadr. Giri ambarnda bulunan malzemelerin imalat ortamndaki i istasyonlarna aktarm ve blmler arasnda dolamnn salanarak tamamlanm rn haline dntrlmesiyle birlikte k ambarna sevki bu aamadaki temel srelerdir61[61]. 1.2.2.3. k Lojistii Pazara, dolaysyla mteriye yakn olmak, fiziksel datm ve onun gerektirdii hizmetlerle olmaktadr. Dnya leinde fiziksel datm kolaylatran ok sayda ve nitelikte gelimeler olmasna karn, fiziksel datm nemini korumaktadr. Bunun en nemli nedeni, iletmelerin da almalar ile birlikte, rekabetin artmas ve rekabet iinde fiziksel datmn nemli bir etkinlie sahip olmasdr62[62].

Tablo 1.3: Lojistik Ynetiminin Temel Unsurlar

Giri (Inbound) Lojistik Sreleri FZKSEL TEDARK Tedarik Sistemleri Hammadde/yarmaml/ Hazr para temini/ satnalma programlar/ giri ambar/depolama retim Sreleri ve Malzeme Ynetimi DAHL LEMLER retim Sistemleri Sre planlama/retim programlama/imalat/ kurum ii tama k (Outbound) Lojistik Sreleri FZKSEL DAITIM Datm Sistemleri Tamamlanm rnler/ k ambar/ depolama/ datm zinciri/hedef pazar ve mteriye sunum

Kaynak: anc-Erdal, a.g.e., s.50.

1.2.3. Lojistik Ynetimi Faaliyetleri Lojistik ynetimi faaliyetlerini aadaki alt balklar altnda incelemek mmkndr.

61[61] 62[62]

anc-Erdal, a.g.e., s.51-52. Ahmet Hamdi slamolu, Pazarlama Ynetimi Stratejik ve Global Yaklam, Beta Basm Yaym, 2000, s.419.

i) Mteri Hizmetleri: Mteri hizmetleri, lojistik ynetiminin en nemli faaliyetlerindendir. nk daha nce de akland gibi lojistik ynetiminin znde, mteri memnuniyeti yatmaktadr. Her mteriye zel hizmet verebilen lojistik ynetiminde baarl olabilmenin art; mterileri ok iyi tanyan, isteklerini anlayan ve istenildii zaman yerine getirebilen mteri hizmetlerinin varldr. Mteri hizmetleri, lojistik sistemin ktsdr. Doru rn, doru mteriye, doru yerde, doru artlarda ve doru zamanda, mmkn olan en dk toplam maliyetle sunmay ierir. Bylece mteri memnuniyeti salanr63[63].

z rn

*kalite *rn zellikleri *teknoloji *dayankllk

*teslim sresi ve esneklik *teslim gvenilirlii ve tutarllk *tek iletiim noktas *i yapmay hafifletmek *sat sonras destek, vb

63[63]

Ltfi Aygler, International Transportation and Logistics, School of Applied Disciplines Department of Logistics, 1999, s.142.

ekil 1. 6: z rnnn Gelimesinde Hizmetin Kullanm Kaynak: Martin Christopher, Logistics and Supply Chain Management, FT Prentice Hall Financial Times, 1998, s.44. Pazarlamann nde gelen dnrlerinden Peter Lewitin dedii gibi; insanlar artk rnleri deil, yarattklar faydalar satn alyorlar. Bu ifadenin arkasndaki gr, teklifin btnldr ki bu da mteri deerini dourur. ekil 1.7 bu fikri hizmet kuatmas yaklam ile gelitirir. Merkezdeki temel rn olan z (core) rn, fabrikadan ayrld eklidir. Dtaki daire mteri hizmetleri ve lojistik hizmetlerin ekledii tm deerleri temsil eder64[64]. Lojistik iletmesi; gerek esas hizmet gerekse bunu evreleyen ilave hizmet elemanlar bileenlerinin zelliklerini mterilerin talep ettii faydalar zerine kurar ve gelitirir65[65]. lem eleri, genellikle kategoriye blnr. Bunlar, her bir hizmet gereksiniminin zamann ve ieriini yanstr. - 1.lem ncesi eler: Bunlar, asl ilem alma yerinden nce ortaya kan mteri hizmet faktrleridir ve unlar ierir: Yazl mteri hizmeti politikas Sipari personelinin eriilebilirlii Tek sipari irtibat noktas Organizasyon yaps Sipari hacmi kstlamas Sistem esneklii lem eleri - 2.lem eleri: Bunlar, fiziksel ilemlerle direkt ilgili faaliyetlerdir ve genellikle datm ve lojistikle ilgilenir. Bu balk altnda unlar kapsanr66[66]: Sipari dn sresi Sipari hazrlama
64[64] 65[65]

Christopher, a.g.e., s.44. anc-Erdal, a.g.e., s.67. 66[66] Rushton-Crouker-Baker, a.g.e., s.37.

 Stok bulundurma Teslim alternatifleri Teslim sresi Teslim gvenirlilii Tamamlanm rnlerin teslimi Mallarn durumu Sipari durum bilgisi - 3.lem Sonras eleri: Bunlar, teslimden sonra oluan elerden meydana gelir. rnein; Yedek para bulunurluu Beyan sresi lemlerin faturalanmas Doru faturalama rn yedei/garantisi Dn politikas Mteri ikayetleri ve prosedrleri Hasar prosedrleri Tm iletme faaliyetlerinin karsnda mteri hizmetinin farkl elerini

deerlendirmedeki ama, kusursuz bir hizmet tedariini salamay denemektir. Ama, mteri memnuniyetindeki farkl ayrntlara uygun, irketin tm grev srasn bir yandan dier yana deerlendirmek, benzersiz bir servis imkan sunmaya almaktr. Mteri hizmeti eleri ayn zamanda ok ilevli blmlerle snflandrlr. Bu drt ana ok ilevli blm: 1. Zaman 3. letiim 4. Esneklik : Siparilerin yerine getirilme devir sresi : Sipari almlarnn kolaylatrma ve sorulara yant bulma : Yeniden dzenleme ve deien mteri ihtiyalarna karlk verme yetenei. ii) Tama: Uluslararas piyasalarda yaanan youn rekabet, bu piyasalarda pazar payn muhafaza ve artrmada, dk maliyetle girdi teminini, ayrca retilen mallarn yine

2. Gvenilirlik : Sabit garantili teslimat sresi, hatasz sipariler

uluslararas piyasalara rekabet edebilir fiyatlarla zamannda arzn gerekli klmaktadr67[67]. Maln yerinde ve zamannda ihtiya sahiplerine ulatrlabilmesi iin planl, programl bir ulatrma ve depolama sistemine ihtiya vardr. htiya duyulan bu sistem, lojistik kavramnn bel kemiini oluturmaktadr. Tamaclk lojistiin merkezinde yer alan bir faaliyet durumundadr68[68]. Tamann grevi; hammaddeleri tedarik noktasndan retim noktasna, mamulleri ise retim noktasndan tketim noktalarna arzu edilen miktarlarda, planlanan sre iinde ve makul bir maliyetle gndermektir69[69]. Lojistik ynetiminde tamann rol son otuz ylda nemli lde deimektedir. Bugn geni ulatrma alternatifleri, rn veya hammadde lojistiini desteklemek iin mevcuttur. rnein, lojistik yneticileri toplam lojistik maliyetlerini drmek iin zel entegre tamalar uygulayabilir70[70]. Tamann verdii kararlar u ekilde sralanabilir: 1. Tama tr karar (maliyet ve kar analizleri yaplarak, rn ya da rnlerin durumuna ve ulatrmann altyapsna uygun, hava, kara, deniz, demir, nehir yolu ve boru hatt tamaclndan birinin yada kombine tama karar) Tablo 1.4: Tama Trlerinin zellikleri
letme zellikleri Demiryolu Karayolu Denizyolu Boru Hatt Havayolu

Hz Yetenek Gvenilirlik Kapasite Sklk / Frekans Bileik Sonu

3 2 3 2 4 11

2 1 2 3 2 10

4 4 4 1 5 18

5 5 1 5 1 17

1 3 5 4 3 16

Kaynak: Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.346. Tablodaki deerlerden en dkleri, en iyi olan iaret eder. Bunlar ksaca aklanacak olursa:

67[67]

T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl, Ulatrmann D Ticaretimizdeki nemi, http://www.dtm.gov.tr/ead/ekonomi/sayi5/ulastirma.htm, 05.11.2006. 68[68] Hasan zgen, Lojistik ve Ulatrma likisi, http://www.biymed.com/pages/makaleler/makale91.htm, 02.11.2006. 69[69] Zeyyat Sabuncuolu-Tuncer Tokol, letme I-II, rnek Kitapevi, 1987, s.200. 70[70] Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.328.

Demiryolu; ekonomik ve ar hacimli ykler iin elverili tama eklidir. Karayolu; olduka esnek, greli olarak hzl ve ucuz bir tama eklidir. Denizyolu; en yava ve en ekonomik tama ekli olup, byk hacimli mallarn tanmasnda en uygun yntemdir. Havayolu; en pahal fakat en hzl tama eklidir. Boru Hatt; esas olarak gaz ve yalarn tanmasnda kullanlr. Nehir Yolu; nehrin getii yerlerle snrl tama eklidir. Elektronik Ulatrma; en yeni tama eklidir. Eskiden yalnz fiziksel biimlerde yollanan mzik gibi mallar, bu tama ekli ile internet yoluyla elektronik olarak yollanabilmektedir71[71]. 2. Tayc seimi (ulatrmay gerekletirecek tayc yada tayclarn belirlenmesi karar) 3. Tama aralarnn seimi (tamann z mallarla, kiralama ya da satnalma yollarndan hangisi ile gerekleecei karar) 4. Trafik hattnn belirlenmesi (rnlerin ulatrlmasnda hangi yolun izlenecei karar) 5. Tama szlemesi ve kapsamnn belirlenmesi karar 6. Tama belgelerinin hazrlanmas iii) Satnalma: Satnalma faaliyeti iletmelerde uzun yllar boyunca basit bir fonksiyon olarak ele alnd ve organizasyon iinde dk bir seviyede faaliyetler gsteren alanlar tarafndan gerekletirildi. nk ama, retim iin gerekli olan malzemenin en dk fiyattan alnmas ile snrl idi. Oysa son yirmi ylda, satnalma tedarik zinciri ynetimi anlay ile yerini retici ile tedariki ilikisini temel alan bir anlaya brakt ve faaliyet organizasyon iinde daha stratejik ve yksek seviyede bir konuma yerleti. Gnmzde gelimi lkelerde retim yapan bir iletmenin ana girdilerinin banda satnalma kalemleri gelmektedir. retim yapan her iletme birbirinden farkl retim stratejilerine sahip olabilir ve bu nedenle her birinin satnalma yaklam, setikleri retim stratejisinin zel gereksinimlerini karlayacak ekilde farkllk gsterebilir. Hi kukusuz; gsterilen performans, mterilerin rn kalite gereksinim ve beklentilerini karlamak zorundadr. retimin istenen kalite ve

71[71]

Sunil Chopra-Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy Planning and Operation, Prentice Hall, 2000, s.55.

hzda srdrlmesi, tedariki ve retici, bir baka deyile satc-alc ilikisinin salkl, sistemli ve stratejik bir erevede ynetimini zorunlu klmaktadr72[72]. iv) Geri Dn Lojistii: letmeler uzun yllar boyunca ileri lojistik faaliyetlerine odaklanp, geri lojistik faaliyetlerini hep maliyet olarak grmlerdir. Geri dn lojistii; rn ve kaynaklarn satndan veya mterilere tesliminden sonra hareket ve ynetimlerine odaklanm, lojistiin uzmanlam bir blmdr73[73]. CLM geri dn lojistiini u ekilde tanmlamtr: Hammadde, yar mamul, nihai mallar ve ilgili bilgi akna yeniden deer katma veya uygun kullanmn salamak iin, tketim noktasndan retim noktasna kadar; planlama, uygulama, kontrol etme, etkin ve verimli maliyet d salama srecidir. Tam olarak geri dn lojistii, satlan mallarn var yerinde deer yakalama veya doru kullanmn salama srecidir. Hasarlanan, mevsimsel stok, yeniden kazanm, retici firma tarafndan geri istenen, modas geen, kullanm sresi geen ve ar stok nedeniyle geri dnen mallarn yansra; geri dnm programlarn, tehlikeli madde programlarn, eskimi malzeme eitimi ve aktifleri iyiletirme almalarn da ierir74[74]. Bu ilemlerin ynetimi, rn Geri Dnm Ynetimi (PRM-Product Recovery Management) ne gre yaplabilir. PRM kullanlm rn ve materyallerin nemiyle ilgilidir. Geri dn lojistii, evreyle daha duyarl, gl bir geri dnmn salanmas iin iin tm lojistik aktiviteleri iin kullanlm rn, rn paralar ve/veya materyallerin geri dnmyle ilgilidir. Bundan tr evreci Lojistik olarak ta adlandrlr. Geri dn lojistiinin etkin hale gelmesinin ana nedenleri75[75]: 1. Tketicilerin artan evre bilinci, 2. evre kanunlarnn, iletmeleri rnlerini geri alma ve bu konuda ilave tedbirleri almaya mecbur klmas, 3. Geri dntrlm rn kullanmnn retim aamasnda yksek maliyetlerden kurtarmas.
72[72]

Serdar Aydntu, . Ulatrma ve Lojistik Y.O. Yaymlanmam Ders Notlar, stanbul, 2001. Council of Supply Chain Management Professionals, http://www.cscmp.org/Downloads/Resources/glossary03.pdf, 29.10.2006. 74[74] Deborah L. Bayles, E-Commerce Logistics&Fulfillment Delivering The Goods, Prentice Hall PTR, 2001, s.258. 75[75] REVLOG- The European Working Group on Reverse Logisitcs, http://www.fbk.eur.nl/OZ/REVLOG/, 07.11.2006.
73[73]

Tm bu geri dn lojistik ilemlerinde ki ama; mallarn deerini veya uygun kullanm dzeyini maksimum dereceye karrken, sre maliyetlerini en aza indirmektir76[76]. v) Datm Ynetimi: Datm ynetiminin temel amac, mteriden alnan hammadde, yar mamul, hazr para ve tamamlanm rn ve eyalarn lke iinde veya ihra edilen pazarlarda istenilen adrese zamannda, ekonomik, hzl ve gvenli olarak sevk edilmesidir. Bu ynetimin baars ise; mteri siparilerinin nceden tespit edilmesine, bilgi teknolojilerinden faydalanarak mteri isteklerine hzl bir biimde yant verebilme yeteneine ve retimde stok seviyelerinin minimum dzeylere indirilmesine baldr77[77]. vi) Fabrika ve Depo Yeri Seimi: Firmalarn ynetmek zorunda olduklar lojistik srelerinin nemli halkalarndan birini oluturan fabrika ve depo yeri seimi stratejik bir karardr. Sadece hammaddelerin giri nakliyesi ile nihai mallarn k nakliyesini deil, hem de mteri hizmet dzeylerini ve tepki hzn etkiler. Uzun vadeli stratejik hedeflerin analizi ile olduka kapsaml bir almann sonucu ortaya kar, firmalarn tm lojistik sisteminin yapsn etkiler78[78]. vii) Depolama: Depolama, her lojistik sistemin ayrlmaz bir paras olarak tanmlanabilir. Yllar boyu sadece stoklarn tutulduu ya da rnleri saklayan iletmelerin nemsiz taraf olma gr gelimi, kaynak noktasndan retim noktas arasnda mallar depolayan, dzenleyen; durumlarna ait bilgileri ynetime ileten iletmelerin lojistik sistemlerinde ok nemli bir faaliyet haline gelmitir79[79]. deal olarak bir depo ezamanl bir ekilde ekonomiklik ve hizmet faydas salar80[80]. Depolama, lojistik iin stratejik bir role sahiptir. Bunlar maddeler halinde aklanacak olursa81[81]: Yerel stok salamak,
76[76]

Usha Subramaniam-Joyendu Bhadury-H. Steve Peng, Reverse Logistics Strategies and Implementation: A Pedagogical Survey, Journal of The Academy of Business and Economics. http://findarticles.com/p/articles/mi_m0OGT/is_1_4/ai_n8690406/pg_3, 02.11.2006. 77[77] anc-Erdal, a.g.e., s.114. 78[78] Lambert-Stock-Ellram, a.g.e., s.19. 79[79] Lambert-Stock-Ellram, a.g.e., s.266. 80[80] Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.382-383. 81[81] Kent N. Gourdin, Global Logistics Management, 2006, Malden MA Oxford : Blackwell Pub s.131.

 Mteriler iin katma deerli hizmetler gerekletirmek, nemli tedarikilere yakn alarak gelen malzemelerin kontrol merkezi gibi hizmet vermek. Siparilerin birleme noktas olmak, Daha ekonomik tamalar iin siparileri birletirmek, Deiken retim srelerine kar korumak, Kalite denetimlerini salamak, Geri dn lojistiini ynetmek, retim ekonomisini salamak, Etkin satnalmay salamak.

viii) Ambalajlama: Ambalajlama lojistiin amacn gerekletirmesini salayan nemli halkalardan biridir. nk daha nce de akland gibi amac, doru rnn doru artlarda kullanlabilirliini gerekletirebilir. Koruyucu ambalajlama karar verilirken, u hususlara dikkat edilmelidir82[82]: Seilen ambalaj tama aralar ve sistemleri, depolama zellikleri ile uyumlu olmaldr. Ambalajn maliyeti ile ortaya kabilecek hasarn maliyeti arasnda tutarllk olmaldr. Ambalaj maln korunmasna, tanmasna, depolanmasna, perakende sat noktalar ve tketicilerin satn alp saklama zelliklerine uygun olmaldr. Ambalaj seilirken pazar testi ihmal edilmemelidir. Yukarda ksaca aklanan temel lojistik faaliyetler artk birbiriyle balantl hale gelmitir. Her bir faaliyet tek bana dierini etkileyebilecek, maliyeti ykseltebilecek olan alanlardr. Bu sebeple btn bu ilerin iletmelerin ihtiyalar erevesinde en uygun bir ekilde ynetilmesi gerekmektedir. Bu da lojistik ynetimi ile gerekletirilebilecek bir sretir. Bu sre ierisinde uygun lojistik ynetimi sisteminin oluturulmas verimlilii arttrarak rekabet avantajlarna olumlu etkilerde bulunabilir83[83].
82[82] 83[83]

salamak

olan

lojistik

doru

ambalajlama

kararlar

ile

bunu

Ahmet Hamdi slamolu, Pazarlama lkeleri, Beta Basm Yaym, 2002, s.303. GEME, a.g.e., s.21.

Yaplan aratrmalarda,

firmalarn en ok yararlandklar lojistik hizmet; ulam

(%60dan fazla) iken, en az yararlandklar alanlar depolama ve lojistik bilgi sistemleri bulunmutur (%40dan az). Yaplan F testiyle byk, orta ve kk lekli firmalar arasnda depolama, lojistik bilgi sistemleri ve danmanlk hizmetleri gibi alanlarda istatistiksel farkllk olduu tespit edilmitir. Byk firmalar bu hizmetleri orta ve kk lekli firmalara gre daha fazla d kaynak kullanarak gerekletirmektedir84[84].

1.2.3. Lojistik Ynetiminde D Kaynak Kullanm (Outsourcing) retici kurulularn kendi temel i konularna younlamas ve lojistik hizmetlerini bu konuda yaplanm ve uzmanlam kurululara brakmas gnmzde en ok rastlanan uygulamalardan biridir. Basit anlamda outsourcing veya d kaynak kullanma, retici adna tedarikiden satcya olan rn hareketinin bu i iin uzmanlam kurulularca yerine getirilmesi ilemi eklinde tanmlanmaktadr. Bu tanm gnmzde zellikle lojistik konusunda deimi ve u eklini almtr. Outsourcing lojistik hizmetlerin mteri memnuniyeti ve art deer yaratmak amacyla, ana i konusu lojistik olan kurulular tarafndan yerine getirilmesi iin, retici kurulularla yaplan uzun sreli, stratejik i ortakldr85[85]. 1.2.3.1. D Lojistik Kaynak Kullanmann Avantajlar Bu yntemle retim yapan kurulular finansal, igc ve zaman gibi her trl kaynaklarn ana i konularna younlatrabileceklerdir. Benzer ilerin ayn adres altnda birlemesi ile leklerin bytlp ekonomi yaratlmas mmkn olacaktr. Depolama, park alan gibi sahalarn lojistik dnda kullanlmas ile yer ve kapasite kazanmalar sz konusu olacaktr. Lojistik iini kendi zerlerine alan lojistik irketleri (3PL) de gncel teknolojileri uygulayp i kalitesinde art salayabileceklerdir. Lojistik hizmetlerin uzman kurulular tarafndan yaplmas ile hizmet verimi artacak ve mteri memnuniyeti ykselecektir. Gnlk, haftalk aylk ve mevsimsel kapasite deiikliklerine kar lojistik kurulular i farkllatrmas yaratp maliyetleri geriye ekebileceklerdir. Dk vasfl i gc ile gerekleecek lojistik

84[84] 85[85]

Baki, a.g.e., s.114. Atilla Yldztekin, Hedef Dergisi, Lojistik Sektr Yazs, Austos 2004, http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 15.10.2006.

ileri ile retimde alan yksek vasfl iilerin ayn i yerinde ayn kadroda almalar nlenecek ve ii sorunlar azalacaktr86[86]. Tablo 1.5: D Kaynan Sebepleri ve Avantajlar
D Kaynan Sebepleri 1.Organizasyon Avantajlar -En iyi yaplan ie odaklanarak etkinlii arttrmak. - artlan, mal ve hizmet talebi ve teknolojideki deimeleri karlayabilmek iin esneklii arttrmak. -Organizasyonu deitirmek. -Mal ve hizmet deerini, mteri tatminini ve hisse deerini arttrmak. 2.Gelime -lem performansn arttrmak (kalite ve verimlilii arttrmak, retim sresini ksaltmak vs.). -Baka ekilde elde edilmesi mmkn olmayan uzmanlk, beceri ve teknolojiyi elde etmek. -Ynetim ve kontrol gelitirmek. -Aktiflere yaplacak yatrm azaltmak ve serbest kalan kaynaklan dier gayeler iin kullanmak. -Aktifleri tedarikilere transfer ederek(sat, kiralama) nakit oluturmak. -Tedarikinin ebekesini kullanarak pazara ve i imknlarna ulamak. -Tedarikinin gelien kapasitesini, prosesini ve sistemini kullanarak, firmann bymesini hzlandrmak. -Satlarn ve retim kapasitesinin arttrlmas iin finansman salanamad dnemlerde satlar ve retim kapasitesini arttrmak. -Mevcut becerileri ticari olarak kullanmak. 5.Maliyet 6.gc -Tedarikinin performansnn daha yksek ve maliyetlerinin daha dk olmasndan dolay, maliyetlerde dme. -Sabit maliyetleri, deiken maliyetlere dntrme. -alanlara daha iyi kariyer imkn salamak.

3.Finansman

4. Gelir

Kaynak: .Mete Doruer, retim Ynetimi ve Organizasyonu, Alfa Basm Datm, 2005, s.385. Yukardaki tabloda belirtilen avantajlarnn yan sra, d kaynan aada belirtilen riskleri de vardr87[87]: Maliyet kontrol yapamama, Finansal glk, yava uygulama, verilen szlerin tutulamamas, sorumluluk, eksiklii, gnlk kalite dkl vb. tedariki risklerinin ortaya kmas, Beklenmeyen cretler veya ekstra kullanm maliyetlerinin ortaya kmas,
86[86]

Atilla Yldztekin, 3PL, GEME Dergisi, Temmuz 2003, http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 29.10.2006. 87[87] . Mete Doruer, retim Ynetimi ve Organizasyonu, Alfa Basm Yaym Datm, 2005, s.86.

 Etkinlik artarken, retim maliyetlerinin artmas, Arz kstlamalar, st ynetimin daha dikkatli olmas gerei, Modas gemi teknolojiye mahkum olma ihtimali, Uzun dnemde esnekliin ve deien iletme ihtiyalarnn karlanamamas. 1.2.3.2. 3PL Hizmet Salayc Firma Seim Kriterleri irketler, amalarn ve seim kriterlerini belirleyerek ihtiyalarn ve mevcut ilemlerini en iyi ekilde karlayacak 3PL firmay daha doru seebilirler. Sink ve dierleri Amerikada bir grup zerinde yaptklar aratrmada 3PL firmay seerken en nemli kriteri temel yetenekler olarak tespit etmilerdir. Firmann uzmanlk durumu, deneyimi ve gvenirlii genellikle temel yetenekler olarak bahsedilebilir. Bir tedarikinin gvenilirlii ve inanlr olmas, 3PL hizmetlerinin satn alnmasnda son derece nemlidir. Fiyat, hizmette ikinci bir kriter olarak dnlmtr. Roberts salanan hizmet dzeyini, insan kalitesi ve maliyetini 3PL firmay seerken en ok kullanlan deerlendirme kriterleri olarak belirlemitir. Maliyet ve hizmet temel konular olmakla birlikte, zellikle operasyonel alanda insan kalitesi de dikkate deer bir deikendir88[88]. 1.3. Lojistik Ynetimi ve Bilgi Ak Gnmzde sadece rnlerin ak deil, bilgi ak da ok nemli hale gelmitir. Bir ynetici, Lojistik gittike daha ok bilgiye baml hale geliyor; hatta lojistik bilgidir demitir. Bu yarg, lojistik performans iin bilgi sistemlerinin oynad anahtar rol gstermektedir89[89]. Tedarik zinciri iindeki tm halkalar, iletiim halinde olmal ve bilgi transferi kesintisiz, eksiksiz ve ezamanl olarak gerekletirilmelidir. Lojistik sistemini oluturan bu halkalarn bilgiyi kullanm ekilleri yledir90[90]:

88[88] 89[89]

Baki, a.g.e., s.98. William C. Copacino, Supply Chain Management, CRC Pres LLC, 1997, s.126. 90[90] Chopra-Meindl, a.g.e., s.337.

i) Tedariki Bilgisi: Hangi rnler satn alnabilir? Hangi fiyatta? Teslim sresi ne kadar? Nereden teslim edilecei? Ayrca siparilerin durumu, deiiklikler ve deme plan bilgilerini de ierir. ii) retim Bilgisi: Ne retilebilir? Ka tane? Hangi faaliyetlerle? Hangi teslim sresinde? Hangi sat artlarnda? Hangi fiyattan? Parti bykl nedir? Nerede olduu tanmak, nedir. Ne nicelikte. Ne biim ile. Beyaz bedelde. Her yerde ne kadar ok depolanr. Ne liderlikle, ayarlar iii) Datm ve Perakendeci Bilgisi: Ne tanyor? Nereye tanyor? Miktar nedir? Ne biimde? Hangi fiyattan? Her biri ne kadar stoklanacak? Hangi teslimat sresiyle? iv) Talep Bilgisi: Kim satnalyor? Ne satnalyor? Hangi fiyattan? Nerede? Hangi miktarda? Talep bilgisi, talep tahminini ve talep datm bilgisini ierir. Bilgi-iletiim fonksiyonu, lojistiin temelinde yatmaktadr. Lojistikte biliim, srecin nceden planlamas iin gereken bilgilerin toplanmas ile balar. Bu bilgilerle planlanan sre ve performans kriterleri SCM program iinde i emri haline getirilir. Bu bir biliim ilemidir91[91]. Bir lojistik bilgi sisteminin ktlar unlar kapsar92[92]: Fiyat veya performans verilerinin ksa raporlar, Envanterlerin durum raporlar veya sipari sreleri, stisna, istenilen performansla fiili performansn kyaslanmas, Hareketi balatan raporlar. kt, ykleme ve nakliye faturalarnn faturalar eklinde de olabilir. Bu bilgilerin yararl olabilmeleri iin u zellikleri tamalar gereklidir93[93]: Bilgi doru ve tam olmaldr: Bilgi olmadan tedarik zincirinin gerek durumunu grmek ve doru karar vermek ok zordur.
91[91] 92[92]

Tedarik Zinciri Ynetimi, Otomasyon Dergisi, Ekim 2005, Say 161, http://www.bileim.com, 08.11.2006. The Supply Chain Consortium, http://scrc.ncsu.edu/public/DEFINITIONS/J%20-%20L.html, 07.11.2006. 93[93] Chopra-Meindl, a.g.e., s.337.

 Bilgi gncel eklinde kolay bulunur olmaldr: ou kez bilgi tam olarak bulunur, fakat zamanla gncelliini yitirmi ve eriilmesi zor olabilir. Byle bir bilgi ile doru karar alnamaz. Bilginin tr doru olmaldr: Bilgi, kullanlabilir olmaldr. letmeler, karar alma srecinde birok gereksiz bilgiye sahiptir. Bu yzden, iletmeler bilgileri kaydederken kullanacaklar bilgileri semelidir. kinci blmde, bilgi teknolojileri daha ayrntl olarak incelenecektir.