Uur Mumcu _ Terrsz zgrlk

Terrsz zgrlk, Uur Mumcu / 10. Basm, 1994 / Kapak, Erkal Yavi / Kapak Basks, zylmaz Matbaas / Bask, Yaylack Matbaas / Cilt, Aziz-Kan Mcellithanesi / Kitab Yaymlayan, Tekin Yaynevi, Ankara Cad. No. 43 STANBUL Telefon: 527 69 69-512 59 84 Fax: 511 11 22 UUR MUMCU TERRSZ ZGRLK Onuncu Basm TEKN YAYINEV NSZ Batllarn chronique dedikleri ke yazarl, bizde teden beri byk bir gelime gstermektedir. Aradaki ayrm birincilerin daha ok yazn kronii, tiyatro kronii, mzik kronii, politika kronii gibi uzmanlk dallarna ayrld ve bu fe lerde boy gsteren yazarlarn en fazla haftada bir iki kez kalem oynatmalarna karlk bizimkilerin hemen her gn eitli konulara deinmeleri ya da deinmek zorunda kalmalardr. Toplum yapmzn henz yerli yerine oturmu olmamasnn bir sonucu olsa gerektir bu. Hemen her gazetede , drt, be belki daha ok ke yazarmz tanrnn gn eitli konular koltuklayarak okurlarn karsna kmakta, okurlar da bunu beklemektedir. Ne var ki dzinelerle ke yazar arasnda kendini okura gerekten sevdirmi olanlarn says bir elin parmaklarn aar m, bilemem. Asa da amasa da Uur Mumcu bunlarn ilk akla gelenlerinden biridir bence. Salam hukuk bilgisi, temelli hukuk kltr, dn vermez cesareti, yorulmak bilmez alkanl ile Uur Mumcu, her gn Trk toplumunun aksayan yanlarndan birini ele almakta, bylece sorumlu yneticileri uyarmaya gayret etmektedir. Yazlarnda ele ald 5 kiilere kar Uur'un hi bir kiisel hesab yoktur. Onlara toplumsal sorunlarmzn birer prz diye bakar. Gl belgelere dayanmakszn kimseye ima yoluyla da olsa satamaz. Bir konuyu aydnlatmak, kanayan bir yaraya parmak basmak iin kimi zaman gnlerce belge peinde kotuu, dosylar arasnda gece yarlarna kadar alt olur. Bu bakmdan Uur Mumcu'nun Trk Ke Yazar-l'na yep yeni bir hava getirdiini rahata syleyebiliriz. Keskin bakl bir gzlemci, belgesel bir eletiricidir o. Gl hukuk mantn ok kez ince bir mizah izgisi ile ereveledii iin yazlar ne denli ar olsa da okura ferahlk verir. Bu kitapta okuyacaklarnz yaadmz olaanst dnemin gerek tablosunu yanstmaktadr: Uur Mumcu'nun yazlar bugn gnceldir. Bunlar, yarnki kuaklar hesabna kukusuz ibret alnmas gereken bir tarih dersi yerine geecektir. Nadir Nadi 6 TERRSZ ZGRLK... 27 Mays ihtilli ile 12 Mart Muhtras, yakn gemiimizin ders alnacak deneylerle dolu iki byk siyasal olaydr. 27 Mays ve 12 Mart'a, bugn, bir lde, serinkanl gzlemlerle bakma olana vardr. Yaadmz ortamda,

toplumsal olaylara yaasn ya da kahrolsun edebiyat ile yaklamak ok yanltc olur. u son yirmi yln acl servenlerinde grld ki, bu yaasnlar bir sre sonra kahrolsunlar, kahrolsunlar da ya-asnlara dnr. Yaasnlarn sevinci kahrolsunlarn fkesini, kahrolsunlarn fkesi yaasnlarn sevincini birka yl iinde silip sprnce; geriye yalnzca, evet yalnzca gerein kendisi kalr. Tarihi yazan da gerein kendisidir. 12 Eyll gn emir-komuta zinciri iinde ynetime el-koyan silhl kuvvetlerimizin her rtbedeki komutanlar, 27 Mays ve 12 Mart deneylerini yaayarak bugne gelmilerdir. Ve hem 27 Mays, hem 12 Mart, yandalar ve kartlarnca zgrce tartlm ve yakn tarihimizin bu iki olaynda yaanan yanllar, tutulan yollar, izlenen tutumlar en ince ayrntlarna kadar gzler nne serilmitir. Bu iki olayn gerekleri, dorular ve yanllar, zgrlk ortamnda en duyarl terazilerde tartlm, deer yarglar bu arlklarla olumutur. 27 Mays ihtilli, ihtill ile kaldrlan Millet Meclisi'-nin Demokrat Parti Grubu ile bu partinin hkmetini yarglamtr. Yassada'da yaplan yarglamalar srasnda. Cumhurbakan Cell Bayar iin kpek davas, Babakan Adnan Menderes iin bebek davas gibi gereksiz soruturmalarla ihtillin anlam glgelenmi, amac saptrlm. Babakan Menderes, Dileri Bakan Fatin R7 t Zorlu ve Maliye Bakan Hasan Polatkan haklarnda verilen ve uygulanan lm cezalar ise toplumda derin yaralar amtr. Siyasal sularda lm cezalarnn hi bir toplumsal sorunu zmedii, bir parti grubunun toptan ceza grmesinin siyasal gelimeleri engellemedii yaanan gereklerle, ok ak biimde kantlanmtr. Devlet, Genelkurmay ve Mill Gvenlik Konseyi Bakan Orgeneral Sayn Kenan Evren, 12 Eyll gn yapt Radyo-Televizyon konumasnda: Parlamento yeleri siyas faaliyetlerinden dolay sulanmayacak ve yeni ynetime kar su tekil edecek tutum ve davranlarda bulunmadklar srece haklarnda herhangi bir ilem yaplmayacaktr derken, ok gereki bir yaklam sergilemi bulunmaktadr. Eer, tutum ve davranlaryla, terr odaklan ile rgtsel ba iinde bulunan parlamento yeleri varsa, elbette bunlar, Sayn Evren'in verdii bu gvenceden yararlanmayacaklardr. Bu da doaldr. 12 Mart Muhtras, ok baka potalarda kaynad, ok baka kanallarda yrd. Bu dnemin herhalde en byk yanl, devlet gcnn, silhl sa eylemciler iin hi kullanlmayp, yalnzca sol eylemler iin kullanlmas ve de yaygn bir ihbar kampanyas eliinde solcu avna kp, silhl eylemlerle uzaktan yakndan ilgisi olmayan insanlarn g2altna alnp, tutuklanmasdr. Bu tr devlet fkesinin, ncelikle devlete zarar verdii anlalm, bu anlalncaya kadar da i iten gemitir. 12 Eyll ortam, 27 Mays ve 12 Mart'tan ok baka trldr. Bylesine kanl ortamda devletin ilk ve balca grevi, yurttalar, korkusuz yaama zgrlklerine ka-vuturmasdr. Bunun da ilk koulu, terr odaklarn, arkalarnda karanlk kararghlar ile birlikte ortaya kartmaktr. Terrn olduu yerde. Anayasadan, hukuk devletinden, serbest seimlerden, bamsz yargdan sz etmenin olana yoktur. Terrn bu kanl ipotei kaldrlmadka, zgrlk demokrasiye dnlm saylmaz. Terrn hkm srd lkelerde. Anayasa, kt paralarndan, 8 Parlamentolar, ta ynlarndan baka bir ie yaramaz. Yaramad, lkemizdeki ac deneyle grld... Trk Silhl Kuvvetleri, 27 Mays'ta da, 12 Martta da kalc bir asker ynetim kurmak istemedi. Yeni ynetim de zgrlk, demokratik, lik ve sosyal nitelikli bir sivil ynetim kurma amacn tadn iln etti. imdi hepimizin bir tek amac olmaldr. ok ynl kkrtmalarn, kurt kapanlarna kaplmadan, terrsz zgrl, kansz demokrasiyi kurmak ve sivil ynetimi salkl yntemleri ve kalc zmleri ile yeniden oluturmak... 15 Eyll 1980 DOSYALAR NEREDE?

nceki gn te Dosyalar balkt yazmda, Ecevit hkmetinin Devlet Bakan ve Babakan Yardmcs Dr. Faruk Skan'n elkoyduu dosyalarn bir ksmna deinmi ve bu dosyalar hakknda iiem yaplmasn istemitim. Bu yaznn kt gn, Ankara Brosu grevlilerinden arkadamz Erbil Tualp, Dr. Skan ile grm ve bu konu hakknda bir diyecei olup olmadn sormutu. Dr. Skan'n, arkadamza yant yle olmu: Bu dosyalarn sonunu ben de merak ediyorum.. Bu dosyalar, bu dosyalarn izleyicisi bile merak ediyorsa, vay bu devletin haline! Neyse efendim, Dr. Skan'n el koyup da Sonlarn merak ediyorum dedii teki dosyalar da sunalm m? Sunalm: Daha nce sunduum dosyalar, zellikle Demirel ailesi ile Tercman Gazetesi Sahibi Kemal llcak'n irketleriydi. Bugn Skan'n izledii teki dosyalarn balklarn verelim: Dr. Skan, Garanti Bankas, Trk Ticaret Bankas, Yap ve Kredi Bankas, Akbank ile ilgili incelemeler de yaptrm, bu incelemeler sonucunda, bankalarn, banka 9 sahiplerinin aile irketlerine kredi saladklar kansna, ulalmtr. Raporda, Adapazan'nda iadam mer Kuri ile bu kiinin kurduu Kur Yonga Levha San. ve Tic. A.. SUN-TA Snger ve Plastik San. A.. Kuri Yedek Para Tic. Ltd. ti. ile ilgili kredi yolsuzluklar ve mer Kuri'in bir siyasal partiye yapt yardmlarla ilgili bir soruturmadan da sz edilmektedir. Dr. Skan'n raporundan, Ba-Kur, Sosyal Sigortalar ve Kzlay mevduatlar, SEKA eski Genel Mdrlerinden Aziz Gm hakknda incelemeler yapldn da reniyoruz. Devam ediyoruz: NETA (Northern Elektrik Telekominikasyon A..). Makine ve Kimya Endstrisi Kurumu'nun dalmlar, Trkiye Demir ve elik letmeleri eski Genel Mdrlerinden Cavit Mutu ile ilgili soruturma, Pendik - Alaybey Tersanesi ile ilgili yolsuzluk iddialar, MKE Kurumu, Hanomag ve Mototrak A.. arasndaki ortaklk ile 1969 ylndan bu yana Hanomag traktrleri ile ilgili dosya, Maliye eski Bakanlarndan Ziya Mezzinolu'nun kardei Atilla Mez-zinolu'nun adnn kart TIR kaakl. Dr. Skan'n elkoyduu dosyalar arasndadr. Bitmedi; daha da var: Dinarsu, Yunsa, Gmsy firmalar, SASA, Suni ve Sentetik Elyaf Sanayi A.. INSA, stanbul Naylon Sanayi A.., Tekstil plik Sanayi ve Ticaret ile AKSA Akrilik Kimya Sanayi A..'nin keyf zam yaptklarna ilikin iddialar, KyKoop'a usulsz kredi kullandrldna ilikin iddialar. Maliye Bakanl eski Mstear Yardmclarndan Sekip Altay'n yeterli diplomas olmad halde, yksek renim derecesi isteyen grevlere getirildiine ilikin iddialar, AfinElbistan Termik Santral ihaleleri, demir dalm, kamu iktisad teebbslerinin baz basn-yayn aralarna mal yardm yaptklarna ilikin iddialar, Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu hakknda baz yolsuzluk iddialar, Yap ve Kredi Bankas'nn Ayhan ahenk'in bulunduu Dou naat irketine usulsz kredi verildiine ilikin iddialar, Orhan Sorgu, Kadir Has, Srr Yr10 cali ve Fuat Sren ile ilgili eitli ihbarlar. Dr. Skan'n elkoyduu balca dosyalar arasndadr. Devlet diye bir tzel kii varsa, devletin devamll diye bir ilkeye inanlyorsa, ite dosyalar. Evet, iki olaslk sz konusudur: Ya bu irket, ya da kiiler, bo yere tedirgin edilmitir; o zaman bu kii ve irketlerden devlet adna resmen zr dilenmelidir ya da bu iddialarla ilgili soruturmalar sonulandrarak, yolsuzluk yapann yakasna yaplmaldr. Bu iin baka yorumu var mdr? 7 Kasm 1980 KMM, KM? Baba ad: John, ana ad: Anna, doum yeri: Froson-sve, doum tarihi: 24.6.1936, uyruu: ABD, meden hali: Evli, ikamet no: 1/73627, pasaport no: z3220861, pasaport tarihi: 19.10.1978, bildii diller: ngilizce, Franszca, devaml ikametgh: 5925 Townley Ave Glendole, Arizona-USA, einin ad: Charlote, doum yeri: Viyana, doum tarihi: 24.10.1929.

Kim bu? diyeceksiniz? Ak kimliini tanttmz bu kiinin yalnzca adn yazmyorum. Bu kii, ok uluslu nl bir irketin Trkiye temsilcisidir. Bu temsilcinin biri Ankara, biri de stanbul'da olmak zere iki evi bulunmaktadr. Bu evlerde sk sk partiler dzenlenmektedir. Ve bu temsilci birok kiiyle bu evlerde uzun grmeler yapmaktadr. Ad ve soyad dnda ak kimliini verdiimiz bu Amerikan yurtta, temsilcisi olduu irketin merkezine de sk sk gidip gelmekte ve Ortadou blgesini kapsayan bir telekomnikasyon yatrmlar zerinde youn almalar yapmaktadr. Anna'dan doma, John'dan olma bu Amerikan yurtta. 1973 ylndan nce ran'n bakenti Tahran'da da ayn grevi yapmtr. ah rejimine yakinl bilinen bu Amerikan yurtta, ran brokrasisi ile ele ili dlyd. Kah11 romanmz Tahran'dayken, Ortadou ile Afrika lkelerine elektronik aygt satm, bu blgede olduka yaygn bir n salamt. Bu arada bir deiiklik olmu; kahramanmzn temsilcisi olduu ok uluslu irkete bal bir yan irket, Trkiye'de de yatrm yapmak iin giriimlerde bulunduu gnlerde Fransz hkmetince kamulatrlmtr. Bundan sonra, bir baka ok uluslu irket, Trkiye'de yatrm yapmaya hazrlanan bu irketin pay senetlerini satn almtr. Sonra ne gryoruz? Kahramanmz, bu kez, bu yeni irketin temsilcisi olarak, yeniden Trkiye'de st dzeydeki temaslarna devam etmektedir. Kahramanmz, bir gn Ankara'da, bir gn stanbul'dadr; ii bandan akndr... Bu ok giriken Amerikal, Tahran'da balad giriimleri, Trkiye'de de srdrmektedir Kahramanmza, Trkiye de az gelmektedir. Bu yzden, Kuzey Kbrs'ta da bir yatrm alan semekte, buradan Ortadou lkelerine, elektronik aygtlar satmay planlamaktadr. Bu yabanc, bu temaslarn yrtrken hi de yabanclk ekmemektedir. Yabanc, ilikilerinde, Trkiye'den ok nl bir iadamn kullanmaktadr. Bu iadamnn ok gelimi siyasal ilikileri sz konusudur ve bu iadam, bu ilikilerin aa vurulmasndan son derece tedirgin olmaktadr. imdi diyeceksiniz ki, bu Amerikalnn da, ortann da, irketlerinin adlarn da yaz.. Yazmasna yazarm ama gnn modas byle. Biraz st kapal yazacam. Anlayan, anlayacak! Kimimiz Dallas dizisinin sonunu merak eder, kimimiz de yerli J.R.lar.. Aman telefonu ap, bunu bana sormayn, kahramanmzn elektronik aygtlar ok gelimitir, belki telefonlar da dinler! Aman sakn! 25 Kasm 1980 12 1TT RVET... ITT irketini bilmeyen yoktur. ITT (Uluslararas Telgraf ve Telefon irketi) dnyann en gl ok uluslu irketlerinden birisidir. Bu irketin Trkiye'de de temsilcilii bulunmaktadr. ITT irketinin ili'de sosyalist Devlet Bakan Allen-de'nin devrilmesi olaynda etkin grev ald da bilinmektedir. Ayn irketin dnyann birok lkesinde rvet datt da yaplan soruturmalar srasnda ortaya kmtr. irketin sorumlular, bu arada Trkiye'de de rvet dattklarn aklamlard. O tarihten bu yana, ITT irketinin Trkiye'de datt rvet ile ilgili bir soruturmann yaplp yaplmadn izlemeye alyorum. Bilebildiim kadar, bu konuda, CHP hkmeti dneminde Babakan Yardmcs Dr. Faruk Skan'n bir giriimi olmutu. Bu soruturma giriimi nasl sonuland, bugn iin Dr. Skan bata olmak zere pek bilen yoktur. Gerekten, ne oldu ITT soruturmas? ITT soruturmasndan nce, Uak yapm irketi Lockheed'in soruturmas ne oldu? diye sormak gerekir. Lockheed soruturmas ile ilgili olarak. Genelkurmay Asker Mahkemesi Savclnn nce kouturmaya yer olmad karar verdiini, sonra zamann Mill Savunma Bakan Ferit Melen'in bavurusu zerine bu kararn kaldrldn biliyoruz. Ama, Lockheed soruturmasnn bugn ne aamada olduunu bilemiyoruz.

ITT irketi ile ilgili soruturmann sonulanmad izlenimini edinince, bu irketin Trkiye temsilcisinin kim olduunu aratrmaya altm. Geenlerde, Bir Yabanc bal altnda okuduunuz yabanc, ITT irketinin Trkiye temsilcisi John Kare Aho'dur. Bir irketin Trkiye'de rvet datt, ABD'nin yetkili kurullar nnde aklanrsa, devlet olarak da bizim, bu yolsuzluk zerine var gcmzle grtmemiz gerekmez miydi? Byle olaylar aydnlatmak, devlet olmann gereklerinden biridir. Eer, bu gibi yolsuzluklarn sorumlular. 13 bamsz mahkemeler nnde yarglanmazlarsa, devlet dediimiz varln saygnl ne olur? ITT temsilcisinin kim olduu, Trkiye'de kimlerle dostluk, kimlerle ticar ilikiler kurduunu aklamak elbette basnn grevidir. Ben bu kede, bu grevi karnca kararnca, yerine getirmeye alyorum. Kzan varm, kpren varm, bama dert aacak varm, bu gibi szler, kusura baklmasn, bana vz gelir trs gider! lkemizde birtakm garip adamlar var. Baz gazeteler ve yazarlar, yolsuzluklar, rvet olaylarn aklamaya alrlar. Nedense, devletten milyonlar vuranlar, -hrszlar, kaaklar, uursuzlar hep yangelip yatarlar da, gazeteler ve gazetecilerin balar belya girer.. te somut olay: ITT Trkiye'de rvet datmtr. Rveti ITT adna kim demitir, kime demitir? Bunlar, ancak soruturma yoluyla ortaya karlr. Ben de diyorum ki, Ne oldu bu soruturma? Ve bu soruturmann almasna, basn yoluyla da olsa katkda bulunmaya alyorum. ITT Trkiye'de ne gibi almalar yapmtr? Bunu sormayalm m? ITT, hangi devlet kurulular ile temas etmitir? ITT hangi yatrmlara girimitir? ITT irketinin bir yan kuruluu olan LMT irketi, Trkiye'de hangi ileri alm, kimlerle ortaklk kurmutur? Kbrs'taki Elmak irketinin, ITT'nin temsilcisi John Kare Aho ile br ilikisi var mdr, yok mudur? Bu satrlarn kmasna sinirlenen, baran, aran, balarmza i aacaklarm syleyenler: Bizler grevimizi yapyoruz, kimbilir belki sizler de yle... 1 Aralk 1980 TE TARH, TE SAYI... Yolsuzluk dosyuiur nerede? Bu dosyalar, herhalde, Millet Meclisi'nin ilgili komis-yonlarndayd. Bunlar, politikaclarn bulatklar yolsuzluk dosyalardr. Bir de politikac yaknlarnn kartklar yolsuzluklar var. Bu dosyalar nerede? 14 Bu dosyalar bulabilmek iin nce mfetti raporlarn bulmak gerekir. Mfetti raporlarn bulunca i kolaylar. Rapor hakknda ne ilem yaplm? Soruturma ne aamada? lem yaplmamsa niin yaplmamtr? Soruturma niin durdurulmutur? rnein, Garanti Bankas Merkez ubesi'ndeki ilemlerle ilgili olarak Bankalar Yeminli Murakb Ural ekerci tarafndan dzenlenen 18.5.1978 gn ve 1 sayl rapor sonunda ne gibi ilem yapld? Demirel ailesinin irketlerinden biri olan NTO ile ilgili bu soruturma ne oldu? Yine ekerbank Merkez ubesi'ndeki usulsz kredilerle ilgili Bankalar Yeminli Murakb Osman Tunaboylu tarafndan hazrlanan 5.6.1978 gn ve 1 sayl rapor ile hangi soruturma balatld? ekerbank zmir ubesi ile ilgili Bankalar Yeminli Murakb Aydn Esen tarafndan dzenlenen 20.6.1978 gn ve 2 sayl raporun sonucunda ne gibi ilemlere bavuruldu? Eskiehir Bankas sparta ubesi'ndeki ilemlerle ilgili Bankalar Yeminli Murakb Tuncay Artun'un hazrlad 16.6.1978 gn ve 4 sayl raporun sonucu ne oldu? Emlak Kredi Bankas sparta ube-si'nde yine Murakp Tuncay Artun'un hazrlad 30.6.1978 gn ve 5 sayl raporun sonucunda ne gibi ilemlere bavuruldu? "akflar Bankas sparta ubesi'nde Bankalar Yeminli Murakp Yardmcs brahim Boztepe'nin dzenledii 13.61978 gn ve 8 sayl raporun sonucunda ne oldu? Denizcilik Bankas Yeniehir ubesi'ndeki kredi ilemleri ile ilgili olarak Bankalar Yeminli Murakb Cengiz zkan'ca dzenlenen 31.3.1978 gn ve 82 sayl raporun sonucunda ne yapld? Devam edelim mi? Edelim:

Denizcilik Bankas Yeniehir ubesi'ndeki kredi ilemleri ile ilgiii olarak Bankalar Yeminli Murakb Cengiz zkan ve yardmcs brahim Boztepe tarafndan dzenlenen 10.4.1978 gn ve 93 sayl raporun akbeti ne oldu? Yap ve Kredi Bankas Yeniehir ubesi'nde Murakp zkan ve yardmcs Boztepe tarafndan hazrlanan 10.4.1978 gn ve 10/4 sayl rapor zerine ne yapld? Ticaret Bankas Yeniehir ubesi'ndeki ilemlerle ilgili 15 olarak, ayn Murakp ve yardmcsnca dzenlenen 30.3. 1978 gn ve 7/1 sayl raporun sonucunda ne yapld? u yukarda okuduunuz btn soruturmalar, De-mirel'li irketlerle ilgilidir. Ve bu raporlara konu olan kredilerin aritmetik toplam 260 milyon TL.'yi amaktadr. Gelelim HEMA irketler Topluluu'na... HEMA irketler Topluluu'nun Etibank'tan bir milyar TL/yi bulan kredilerle iligli olarak Bankalar Yeminli Murakb Evren Tulga tarafndan dzenlenen 17.3.1978 gn ve 4 sayl rapoi un Maliye Bakanl'nca Cumhuriyet Sav-cl'na gnderildiini biliyoruz, daha sonra ne oldu? Bu paralar. HEMA'dan alnd m, alnmad m? Vakflar Bankas Mfettii H. kr Oru tarafndan dzenlenen 30.5.1978 gn ve 41/2 sayl n rapor, rapordan sonra Ankara 10 ve 6 'nc cra Memurluu'nca ileme konan 90 milyon 583 bin 925 lira 50 kuru dendi mi? denmedi mi? Ne oldu bu dosya? Ne oldu bu milyonlar? Bitmedi, efendim, biter mi? Bankalar Yeminli Ba Murakb Orhan Emirda tarafndan Anadolu Bankas Beyolu ubesi'nde yaplan incelemeler sonucu dzenlenen 15.6.1978 gn ve 20 sayl rapora gre, Tercman Gazetesi sahibi Kemal llcak'l firmalara alan kredilerle ilgili soruturma ne oldu? Yap ve Kredi Bankas emberlita ve ili ubeleri'nde yaplan incelemeler sonucunda Bankalar Yeminli Murakb Ylmaz Ocakolu tarafndan dzenlenen 6.6.1978 gn ve 5 sayl raporla llcak'l firmalara 300 milyon TL.'yi akn kredi verildii saptanmt, ne oldu bu dosyalar? Yine Ylmaz Ocakolu tarafndan hazrlanan 3.3.1978 gn ve 1 sayl raporda, Trk Ticaret Bankas'nn Nuruosma-niye ve ili ubeleri ilemleri incelenirken, llcak'l firmalara 90 milyona yakn kredi kullandrld belirlenmiti, ne oldu bu dosya? Bankalar Yeminli Murakb Yener Grmen ve Abdul-halik Berber tarafndan dzenlenen 28.4.1978 gn ve 1/10 sayl raporda Halk Bankas Adana ubesi'nden Ahmet Saprgpz'a tam 160 milyon 820 bin 305 lira 28 kuruluk kredi saland belirlenmiti, evet ne oldu, bu dosya? 16 Efendim, ite byle! Dosyalar m aranyor, ite sizlere dosyalarn ipular, say ve tarihleri... imdi greceksiniz, sayn okurlar, bizler, bunlar saptayp yaynladmz iin, komnist, marksist, vatan ve millet dman iln ediliriz, bu kredileri alan ve verenler de milliyeti, mukaddesat ve de maneviyat olurlar. 3 Arabk 1980 DEVLETN PARASIYLA... Akdeniz Haber Ajans'nn kurucular kimlerdir? Sayalm isterseniz. Uur Reyhan, zcan Ergder, mer ztrkmen, Ke-malettin zbcyra, Alpaslan Baak, Yaar Gngr, Aydn Erdoan. Bu Haber Ajansn yalnzca bu kiiler kursa, bir itirazmz olmazd. Elbette gazetecilerin, haber ajans kurma haklar vardr. Paras olan, bastrr parasn, kurar ajansn!.. Ama Kazn aya hi de yle deildir. Akdeniz Haber Ajans'na, bir devlet bankas ile bir bakanlk ortaktr. Olmaz demeyin, yledir. Anadolu Bankas, Akdeniz Haber Ajans'nn kurucusudur. Turizm ve Tantma Bakanl da Akdeniz Haber Ajans'nn ortaklarndandr. Ynetim Kurulunun banda Tercman gazetesi yazarlarndan Osman Kibar'n bulunduu Anadolu Bankas, 5.3.1976 gn ve 82 sayl Ynetim Kurulu kcrar ile Akdeniz Haber Ajans'na ortak olmutur. imdi, memleketin btn bankaclarna soruyorum:

 Bankaclkla, gazeteciliin ne ilgisi vardr ki, bir devlet bankas, bir zel haber ajansna ortak olmaktadr? Akdeniz Haber Ajans, 1976 ylnda 5 milyon 169 bin 131 TL., 1978 ylnda 1 milyon 848 bin 83 TL. zarar etmitir. Akdeniz Haber Ajans, ayn zamanda, Anadolu Ban-kas'ndan eitli tarihlerde kredi de almtr. 17 F. : 2 Bankadan kullanlan krediler senet karldr. Bu tr krediler, ilk kez, 12.5.1976 gn ve 178 sayl Ynetim Kurulu karar ile balatlm, 1 milyonluk,bu krediden sonra, 29.9.1976 gn ve 329 sayl Ynetim Kurulu karar ile bu kredi, 1 milyon 900 bin TL.'ye karlmtr. 27.1.1977 gn ve 42 sayl Ynetim Kurulu karar ile bu miktar. 2 milyon 900 bin TL.'ye, sonra 1.3.1977 gn ve 81 sayl Ynetim Kurulu karar ile de 3 milyon 900 bin TL.'ye ykseltilmitir. Krediler, Uur Reyhan, Orkan Teknik A.., ZR-AK A.. ve Tercman Gazetecilik T.A..'nin borlu olduu hatr senetleri ile ilem grmektedir. Kredi szlemelerinde Uur Reyhan, mer ztrkmen, zcan Er-gder ve Kemalettin zbayra'n kefaletleri vardr. Ayrca, bu borcun 1 milyon 800 bin TL.'lk ksm iin de Tercman Gazetecilik ve Matbaaclk A..'nin kefaleti alnmtr. Baka Ynetim Kurulunun 27.7.1978 gn ve 21 sayl toplants ile Uur Reyhan'n borlu olduu senetlerin Mterek borlu ve mteselsil kefil sfatyla Tercman Gazetecilik A..'nin imzalamas halinde 200 bin TL.'lk taksitlerle denecei kararlatrlmtr. Osman Kibar, Bankann Ynetim Kurulu Bakandr. Kemal Ilcak, Tercman gazetesinin sahibidir. Ayn Ilcak, gazetenin Yayn Mdr Gneri Civaolu ile birlikte TARIMSAN irketi'nin kurucu ortadr. Banka, TA-RIMSAN irketi'ne ve TARIMSAN irketi ortaklar olan, aznlk irketleri, MORSU ve SABA-OTO-KIRKLAR irketi'ne de kredi vermektedir. Yani, Al glm, ver glm... Buraya bir nokta koyup, bir baka paragrafa geelim: Kale gibi banka Hisarbank, Tercman gazetesi sahibi llcak'm ei ve gazetenin hanmefendi yazarlarndan Nazl llcak'm kardeinin orta olduu, avuolu-Kozanolu firmasnca kurulmutur. Bu firma, 1975-76 yllar arasnda Denizcilik Bankas Pendik Tersanesi'nde ayr i atm ve bu inaatlarla ilgili olarak bankadan 104 milyon TL.'lk hak edilmemi para ekmitir. Yaplan incele18 meler srasnda, bu paralarn, yaplmam ilerin, yaplm gibi gsterilerek alnd saptanm; rnein, kuru havuz projesi yokken havuz kapa yaplm gibi bedel alnm, liman az mendirek inaatnda denize dklen malzeme, tersane iinden saland halde, 35 kilometre uzaktan bir ta ocandan getirilmi gibi 17 milyon lira nakliye fark alnmtr. Bu ilerle ilgili olarak Kartal Cumhuriyet Savcl'n-da 79/2092 esas, 979/1113-1303 hazrlk says ile kou-turma alm ve mer avuolu hakknda gyab tutuklama karar kartlm. Ayn avuolu-Kozanolu firmas, bu yolla Denizcilik Bankas'ndan 100 milyon para ektikten sonra, 15.2.1980 tarihinde, bir devlet bankas olan Vakflar Bankas'ndan, Hisarbank'a nce 70 milyon, sonra da 30 milyon daha para yatrld. Bylece Hisarbank'a, bu yollarla tam 200 milyon salanm oldu. Kale gibi banka byle kuruldu. Siyasal glerin denetimindeki devlet bankalarnn, nasl emme-basma tulumba gibi, birtakm insanlar ve irketler iin altn grdnz, ite dzen bu! Yeniden belirteyim: Bizler, bu gibi ilikileri ortaya kardmz, yolsuzluklar sergilediimiz iin bamza gelmeyen dert kalrnad, hapis yattk, hcrelerde kaldk, bileklerimize kelepeler takld, srtmzda ta tadk, ama bunlar, devletin milyonlar zerinde imparatorluk kuranlar, alar, bahvanlar, hanlar, hamamlar ve milyonluk yallar ile masal hayat yaayanlar, bizleri, Vatan ve millet dman iln ettiler. Ellerindeki gazeteleri kullanarak, bizleri, sindirmeye ve korkutmaya altlar. Bunlar, vicdan sahibi insanlarn dikkatlerine sunuyorum. Bilgilerinize... 10 Aralk 1980

19 KNLERMN NEDEN... Sac yazarlar bize niin sverler? Bunun iki nedeni vardr: Birincisi, bu gibilerin Atatrk'e bak alardr. Bizler. Atatrk', Atatrk devrimlerini, ilerici tavrmzn kayna ve kkeni sayarz. Bunlar, Atatrk'e Atatrk adnn verilmesine bile kar karlar: Scnra birtakm dalkavuklar topladlar. O'nda uzun bir sre uraarak meydana getirmeye altklar kibiri okamak iin Atatrk sfatn verdiler parmak zoru ile. Niin Atatrk? Mustafa Kemal'den nce Trklk yok mu idi? Veya Trklk ondan m domutu?.. 10 Kasm 1970 tarihinde bu satrlar yazan Tercman gazetesi grevlisi Ahmet Kabakl Efendi, bugn elabuk-luu ile Atatrk kesilirse, bizler, bu efendinin gemiini sergileriz. Bunlarn Atatrk'e bak ailar budur! Atatrk'e de, devrim tarihine de byle bakarlar bu efendiler.. Ayn Kabakl'nn, 28 ubat 1868 gnl Tercman gazetesinde Menemen ve Kubilay balkl yazsndaki grleri de unlar; okuyalm: Bu memleketin yakn tarihi karanlklar iindedir. Vaktiyle ihdas edilmi nice yalan ve iftiralar, stelik milleti tehdit iin kullanan o korkun mstemleke valisi zihniyetinin sahipleri, bugn hl azlarn her ata millete hakaret ve kin saarlar. Bu vaka, tam 23 Aralk 1930 tarihine, yani smet Paa'nm Bavekil bulunduu CHP'nin iktidar almasndan korktuu Serbest Frkay yeyip inemeye karar verdii gnlere rastlyor. Her tarafta birtakm hadiseler ihdas etmek, sonra da, cnu kanla bastrmak, o ehri ykmaya kadar gitmek, bu bahane ile siyas rakiplerini iplere ektirmek.. Bizdeki politika ekolnn balca enaat metodudur.. Az salyal gericHerce ehit edilen Kubilay'a ve Atatrk'n banda bulunduu ynetime Kabakl Efendi'nin yapt tanma bakn siz: Mstemleke valisi zihniyetinin sahipleri... 12 Eyll Atatrks Kabakl Efendi'nin bir yz 20 budur. Bu efendinin bu yznn ok iyi tannmas gerekiyor. Kabakl Efendi'nin ikinci zellii, patronu Kemal Il cak' savunmadaki korkun sadakatidir. Bu sadakat, insan gcn aan bir ballktr! yle ki, llcak'n, Mitra-ni'li, Abaruh'lu, Moreno'lu aznlk ortaklklarn sraladmzda Kabakl, hemen saldrr. Sver, sver, sver!. imdi ben, kimseye svp saymadm, llcak'n aznlk irketlerini, ticaret siciline dayanarak, yeniden aklayacak ve Kabakl Efendi'ye soracam: Bunlar yalan m?irket ad: Tarmsan. Ticaret siciline kayt tarihi: 4.2. 1976. Kurucu ortaklar: Kemal Ilcak, Ali eki, Gneri Ci-caolu. Hakk zkazan... irket sermayesi, 29.11.1976 gn 3 milyona, 18.11.1978 gn de 10 milyona karlm ve irkete, Morsu ve Saba Oto-Krklar ksa adlaryla bilinen iki irket daha ortak olmutur. Morsu'nun kurucular, Naham Susar, Vedat Moreno, Zeki Susar, Yusuf sevgi, Yauva Susar, Saba Oto-Krklarn kurucular da Salomon R. Mitrani, Davit Abaruh, Hayim R. Mit-rani, Sultane R. Mitrani, Hnna Davit Abaruh, Vivyan R. Mitrani'dir. Bunlar doru mu, deil mi? irket ad: ABC Turizm Sanayi ve Ticaret A.., Ticaret Sicili gazetesinde yayn tarihi: 16 ubat 1977, gazetenin says: 160, sayfas: 46. Bulunduu dosya: stanbul Asliye Birinci Ticaret, Esas: 77/193, 77/206 karar sayl dosya... Aret Camciyan ile Kemal llcak'n ortaklklar bu irkette de sz konusudur. Var m bir itiraz? irket ad: Anadolu Kredi Kart Turizm ve Ticaret A.., Ticaret Sicili gazetesinde yayn tarihi: 27 Mart 1978. gazetenin says: 439, stanbul ticaret sicilindeki kayt no: 138371/85826... Bu irkette de Tercman gazetesi ve ayrca Kemal Ilcak, Aret Camciyan ile ortaktr. Var m buna da bir itiraz? Bu efendilerin, bizlere, neden svp, saydklar da ite bu ilikileri sergilememizden trdr. Bu belgelere ramen, Kabakl Efendi, patronuna tam bir sadakat iin21 de, baknz bizlere nasl saldracaktr. Sverek tabi, baka hneri yok! Bu saldrdan nce Kabakl Efendi'ye soruyorum:

 Patronunuz Kemal llcak'm Mgrd ellefyan ile bir i ilikisi var mdr, yok mudur? Kabakl Efendi'ye bir gnlk sre! Sonra, bunun yantn, belgeleriyle ben burada aklayacam. Bilgilerinize... 21 Aralk 1980 ELLEFYAN DZEN... Mgrd ellefyan kimdir? ellefyan, 8.8.1970 tarihinde, arkasnda milyonlarca lira devlet borcu brakarak kaan Ermeni kkenli bir iadamdr. Tercman Gazetesi Genel Yayn Mdr Gneri Civaolu, sahipliini Metin Toker'in, Genel Yayn Mdrln Kurtul Altu'un yaptk Akis dergisinin 1.1.1968 tarihli saysnda, eski Babakanlardan Demirel ile ellefyan'n ilikisini yle anlatmaktadr, okuyalm: ellefyan'n, Babakan Demirel'e Sleyman diye hitap etmesi eski i ortaklndaki karlkl vaziyetlerini devam ettirme kudretinin bu Ermeni vatandan elinde olmasnn bir sonucudur. Bu ortaklkta, Demirel, ellefyan'n maiyetinde, daha ziyade paravan adam olarak alm, menfaatten kendisine pay vermitir. 1950-60 dneminde Demokrat Parti stanbul Milletvekillii yapan ellefyan'n, Yassada ve Kayseri'deki tutukluluk gnleri bitince, devrin Cumhurbakan Bayar ile Babakan Demirel arasnda posta gvercinlii yapt, kendisine, Adnan Menderes'in polisi Bumin Yamanolu'-nu muhafz olarak tuttuunu da yine Civaolu'nun kaleminden renmi bulunuyoruz. Basna Mobilya yolsuzluu olarak yansyan nl sahtecilik olaynda da ellefyan adna sk sk rastlanmtr. Mobilya yolsuzluunun yurt d iliki ve uzantlarn aratran arkadamz Altan ymen, Yahya De22 mirel-Arden ellefyan ortakln resm nitelikli belgele-rs balayarak kantlamtr. Kirkor Arden ellefyan, Mgrd ellefyan'n sevgili olundan bakas deildir. Demirel soyadn, nterpol filerine geirten Yahya Demirel, yurt dna kalktan sonra, Mgrd ellefyan ile beraber Devlet hazinecinden dolandrd paralarla svire kumarhanelerinde gnn gn etmektedir. Demirel-ellefyan ibirliini bylece sergiledikten sonra, bu konuya bir nokta, daha dorusu, bir noktal virgl koyup, Ilcak-ellefyan ilikisine gelelim-. ellefyan yurt dna katktan sonra, yasalar gereince ellefyan hakknda icra takipleri balam. stanbul 4'nc Ticaret Mahkemesi, 3.11.1970 gn ve 971/305 ve 971/398 sayl kararlan ile ellefyan'n iflsna karar verilmitir. ellefyan'n ifls hali, stanbul 1'nci fls Memurluunun 871/22 sayl dosyas ile ilem grmtr. fls daresi, Avukat Enver Burulolu, Avukat Yuda Reyni ve Avukat Altan Ayanolu'ndan olumutur. fls daresince hazrlanan raporun 5'nci sayfasnn 8'nci maddesinde aynen u paragraf yeralmaktadr: fls daresinin istihbar eylediine gre, mflis, Tercman gazetesine de ortak idi. Hatta bu gazete Vakflar Bcnkas'nm Karaky ubesi'ne, Basn ln Kurumu yolu ile (1.000.000) lira tediye etmitir... Ziraat Bankas Beyolu ubesi'nin, Banka Genel Mdrlne yazd 18.3.1969 gn ve 21062/190 sayl yazda da ellefyan hakknda bilgi verilirken, ayn konuya ylece deinilmektedir: TC. Ziraat Bankas Beyolu ubesi'ndeki hesabndan 1967 ylnda Tercman Gazetecilik ve Matbaaclk A..'ne matbaa makinalan (rotatif) iin 205.000 dolarlk akreditif alm, ayrca Aralk 1968 ve ubat 1969 aylar sonunda 500 biner liralk olmak zere cem'an 1 milyon lira nakden tediye edilmitir... Ziraat Bankas, Genel Mdrl Disiplin Kurulu'nun 10.8.1971/50 toplant, 1971/90 dosya, 1971/65 karar sayl tutananda, bankann Beyolu ubesi'nin 470 sayl ticari kredi mterisi Mgrd ellefyan ile ilgili blm23 leri, Ilcak-ellefyan ilikisini gzler nne sermektedir. Disiplin Kurulunun Beyolu ubesi ile ilgili 65 sayl kararnn, nc sayfasnda u blm de okurlarmza aktaralm:

 Mgtrd eilefyan'n mutemet sfatyla ithal ettii Tercman Gazetecilik ve Matbaaclk A..'ne ait bask makinesinin 2.070.513.79 lira ve ardiye, gmrk vs. masraf 650.000 lirann dar sonet karl avans hesabndan dendii, 1967, 1968 ve 1969 yllarnda teminata alman senetler arasnda 2.210.000 liralk senetlerin borlusunun Tercman Gazetecilik ve Matbaaclk A..'ne ait olduu, bunlardan 70 biner liralk 4 adet senedin muamelesiz iade edildii... Ziraat Bankas Beyolu ubesi, Mfetti Recep Do-lapolu'nun 26.12.1970/2 idar, 8.1.1971/1 kanun raporuyla inceleme grm ve Kemal Ilcak-Mgrd ellef-yan ilikisi resm raporlara da gemitir. te, yllardr savatmz ellefyan dzeni budur, grmeyenler grsn, anlamayanlar anlasn!... Bir yanda, Demirel-ellefyan ortaklklar, te yanda Kemal Ilcak-Mgrd ellefyan ilikileri... Sonra Abaruh'lu, Susar'l, Moreno'lu, Mitrani'li. Aret Camcyan'-l irketler imparatorluu ve devlet bankalarndan alnan milyonlarca lira kredi ve de sonra olaylara Tercman... evet Tercman, hem de u yaadmz olaylara Tercman! Ey Trk halk, ey devletin etkili ve yetkilileri, yllardr, gazetelerinde en ar szlerle bizlere saldran, yurtsever yazarlar ve politikaclar, vatan ve millet dman, hain, komnist iln edenler, ite bunlardr! Ulusal onurumuzun grkemli simgesi Mustafa Kemal Atatrk'e Atatrk adn bile ok gren bu insanlarn kalemlerinden yllardr zerimize yadrlmadk kfr kalmad. te, bizlere niin saldrrlar, niin; bunlar her gn devletin resm belgeleriyle gzler nne seriyoruz, anlamayanlar anlasn, grmeyenler grsn, diye! Hrriyet gazetesinin 23 milyon, Gnaydn gazetesi24 nin 12 milyon. Milliyet gazetesinin 8 milyon, Cumhuriyet gazetesinin bir milyon vergi dedii dnemlerde, iki yl st ste bir tek kuru vergi vermeyen stelik, ona buna, ke dndren Tercman gazetesi bu ite, bu... ellefyan dzeni bir yanda Demirel-ellefyan. te yanda Ihcak-ellefyan ilikileri ile sryor, sryor, sryor. Bilgilerinize! 23 Aralk 1980 KUMPANYA Neftechsm-Promexport bir Sovyet firmasdr. Bu Sovyet firmasnn Trkiye temsilcisi, Pet, Mhendislik, Mavirlik, Mmessillik Limited irketindir. Neftechim-Promexport ile Pet arasnda 15 ubat 1977 tarihinde bir antlama imzalanm, 9 Mays 1980 tarihinde bu antlamaya ek bir antlama daha imzalanmtr. Bu antlamaya gre Pet, Sovyet firmasnn Trkiye'de stlenecei ilerden, komisyon alacaktr. Pet firmasnn temsilcisi Gntekin Kksal'dr. AP hkmetinin Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Dr. Esat K-ratlolu da bu firmann -yadsnmaz belgelerle kantlanm olan- ortaklarndandr. Trkiye'de birok kurulu Sovyet kredisi ile yaplmaktadr. Seydiehir Alminyum Tesisleri, Aliaa Rafinerisi, Orhaneli Termik Santral, skenderun Demir-elik Fabrikalarnn mal ve teknik kaynaklar Sovyetler Birlii hkmetince karlanmaktadr. Bu gibi kurulular iin yaplan antlamalar, hkmetten hkmete, devletten devletedir. 1980 ylnda bu kuraln dna klarak, ilk kez, Sovyet ve Trk hkmetleri arasnda deil, bir Sovyet ve bir Trk firmas arasnda szleme yaplmtr. Sovyet, Nef-techim-Promexport ile TPAO arasnda Aliaa Rafinerisi'-nin geniletilmesi amacyla 5 Mays 1980 tarihinde 53 milyon dolarlk 71-02/70301 sayl bir szleme imzalanmtr. 25 Bu gibi szlemeler, devletten devlete, hkmetten hkmete iken, niin birdenbire, devreye, hkmetler yerine irketler sokuluyordu? 5 Mays 1980 gn Sovyet firmas ile TPAO arasnda Aliaa rafinerisini geniletmek iin szleme imzalandktan yalnzca drt gn sonra, 9 Mays 1980 gn. Neftechim-PromsKport ile Pet, Mhendislik, Mavirlik, Mmessillik Limited irketi arasnda komisyonculuk szlemesi imzalanmtr.

Bu szlemeye gre, Sovyet firmas ile TPAO arasnda Aliaa Rafinerisi ile ilgili geniletme almalarn kapsayan 53 milyon dolarlk szlemenin imzalanmasndan sonra, Sovyet firmasnn Trkiye temsilcisi Pet'e 1 milyon 130 bin dolar komisyon creti denecektir. TPAO ile Sovyet firmas arasndaki bu szlemeyi imzalayan Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Kratlolu. Pet firmasnn ortadr; bu ortaklk yadsnmaz belgelerle kantlanmtr. Aliaa Rafinerisi'nin geniletilme almalar ile ilgili szleme iki hkmet arasnda imzalanm olsa Pet irketi, 1 milyon 130 bin dolarlk komisyonu alamayacaktr. Ama Pet irketi devreye sokulmu ve Enerji ve Tabi Kaynaklar eski Bakannn ilikili olduu irkete 1 milyon 130 bin dolarlk kazan salanmtr! Sovyet firmas ile Pet arasndaki 9 Mays 1980 tarihli szlemeye gre, Pet, Neftechim-Promexport ile TPAO arasndaki szlemede yeralan demelerin balad tarihi izleyen ilk bir ay iinde 791 bin dolar, bir yl sonra 56 bin 500 dolar, iki yl sonra yine 56 bin 500 dolar, bu tarihten sonraki ilk yl iinde de 226 bin dolar komisyon creti alacaktr. Szlemeye gre bu komisyon cretleri, Akbank Yeniehir ubesi'nde Pet'in 5309 sayl hesabna yatrlacaktr! Siyasal kavgalara, kahrolsun komnizm edebiyatna sarlarak girenlerin, ticar ilikilerde nasl Sovyet firmalarnn temsilcisi irketlerle ortak olduklarn, bu olay ve bu belge yeterince aklamaktadr. 26 te iyzleri budur... imdi ben. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Serb-'en Bingl'e soruyorum: Hkmetler aras antlumalar yerine irketten, irkete yaplan zel szlemelerin anlam ve szleme koullar nelerdir, kredilerin faizleri ne kadardr? Ve nedir komisyonculuun anlam? Szlemelerde kumpanya diye anlan Pet irketi, neyin nesi, kimin fesidir? 26 Mart 1981 TATSIZ EKER... Cemil zgr, devletle i tutan byk mteahhitlerden biridir. u anda eker Fabrikalar A.. Genel Mdr Aydn Arat'a rvet vermek suundan tutuklu bulunan zgr, dokuz irketten oluan byk bir kurulu ba yne-ticisidir. zgr, son zamanlarda, Mill Eitim ileri ile de yakndan ilgilenmi ve Lockheed irketinin nl komisyoncusu Nezih Dural ile birlikte yeni kurulan Mili Eitim Vakf Ankara ubesi kurucular arasnda yeralmtr. Buraya bir nokta koyup. Aydn Arat'a geelim: eker Fabrikalar A.. Ynetim Kurulu, 5.6.1980 gn ve 1474/24-1475/75, 9 ve 11 sayl kararlar ile kurum inaatlarn yapmakta olan mteahhitlere yzde otuz orannda ek deme yaplmas kararlatrlm ve bu ek demeler eski ihalelere uygulanmtr. Bu karar eker Fabrikalar A.. ile i tutan mteahhitlere milyonlar kazandrm, devlet hazinesinden ise milyarlarca lira para kmtr. Ar, Bor, aramba, Elbistan, Mu, Ilgn ve Erci'te yaplan eker fabrikalar iin bu kararlardan sonra Cemil Ozgr'n de aralarnda bulunduu mteahhitlere eker Fabrikas A.. tarafndan milyarlarca ek deme yaplmtr. Bunlardan baka ayrca, irketin inaatlara verdii 27 demir ve imento bedellerinin ytizde yirmibei oranmdo mteahhitlere kazan da salanmtr. Mteahhitlere milyonlar kazandran eker Fabrikalar A.. ynetiminin Genel Mdr Aydn Arat'n grev sresinde binbeyz kiinin yerleri deitirilmi, eker renci Yurtlar da sac militanlarn karargh olarak kullanlmtr. Bu konular daha nce Cumhuriyet'te Erbil Tualp arkadamzn haberlerinde ve Gzlem kesinde yeral-mt. imdi gelelim son olaya: Aydn Arat, Ankara'da ankaya Kriei Sokak 5/9 numaral kat 3.10.1981 tarihinde Ayla Aknc adndaki bir bayandan 5 rnilyon 800 bin TL. karl

satn almtr. Bu para, Ayla Aknc'ya Cemil Ozgr'n eski muhasebecisi Ramazan erif ekerci tarafndan yatrlmtr. u zetlediimiz olaylar, balbana kuku verici niteliktedir. Kamu kesiminde byk mteahhitlere i veren byk brokratlar, oturduklar katlardan, bindikleri arabalara kadar, hereyin hesabn ak ak vermelidirler. Aydn Arat, imdi Ankara mahkemelerinde bu hesab vermeye arlmtr. eker Fabrikalarnn yaptrd armla bir sora daha soralm: ekerbank'tan 1 milyar 333 milyon kredi alp, vermeyen iadamlar ile ilgili soruturma ne oldu? ekerbank'tan kan milyarlk krediler, eker Fabrikalarndan denen milyarlk paralar, bu dzenin yllarca nasl iletildiini ortaya koymuyor mu? 3 Haziran 1931 PAN... Siyasal alanda Antikmnizm bayra ile dolaanlar yle bir aratrn, bunlarn birou, sosyalist lkelerle Ticaret yapan yurttalarmzdr. Anlalan, komO28 nizm ticareti ile komnistlerle ticaret birlikte yrtlmektedir. Resm ideolojileri Marksizm-Leninizm olan lkelerde Piyasa ekonomisi kurallarna gre oluturulmu irketler, her nedense, Trkiye'de resmi ideolojileri anti-ftarksizm ve Anti-Leninizm olan evrelerle Kazan paylamak amacyla irket kurarlar! Bu olgu, tekelci kapitalizmin sonucu mudur, proletarya enternasyonalizminin gerei midir, detant mdr, bunlar kavramaya dorusu, aklmz yetmemektedir! Sovyetler ve Bulgar irketleri ile ilikili olan Trk irketlerinin sahip ve ortaklar hep antikomnistlerdir. Yani, Sovyet ve Bulgar yurttalar ile Kapitalist enternasyonal balantlar iinde para kazanan, leva ve ruble blenler de bunlardr. Ermeni ve Yahudi kkenli yurttalarmza her gn svp, ayn aznlk kkenli burjuvalarla dalm irketleri kurup, sosyalist lkelerle ticaret yapanlar da bunlardr, kim olacak! Ama i edebiyata dklnce bunlardan hzls yoktur: Komnizm her grld yerde ezilmelidir... Aznlklara sv, ayn aznlklarla ortak ol, sosyalist lkelere saldr, ayn sosyalist lkelerin ticaret temsilciliklerini al, marksizm ve leninizmi svg yamuruna tut, resm ideolojileri marksizm-leninizm olan lkelerle ortaklklar kurup, Moskova ve Sofya otellerinde karargh kur! yi niyetli saclara duyurulur: yzleri budur. Pan Organizasyon Limited irketi, Ankara Ticaret Odas'na 26587 say ile kaytldr. irket, yabanc yaynlarn Trkiye Genel Datcs'dr. Sovyet yaynlar, bu irket tarafndan datlr. Lenin'in 45 ciltlik seilmi eserleri bata olmak zere, marksizmin ve leninizmin btn yaynlar Sovyetler Birlii tarafndan bu irkete gnderilir. Marksist-Leninist yaynlar, yaynevleri tarafndan bu irketten alnr ve okuyucuya satlr. Trkiye'deki saclar, marksist yaynlarn yaylmasndan, okunmasndan yaknp, kitap yasaklar konmasn isterler. Bizler de yirminci yzyln nc eyreinde, d29 nce yasaklarnn toplumlara zarar verdiini syler, sa ya da sol btn yaynlarn zgrce satlmasn ve okunmasn savunuruz. Saclar sorarlar: Kim sokuyor bu marksist yaynlar lkeye? Pan Organizasyon Limited irketi sahipleri, hi byle solcu, sosyal demokrat, sosyalist, marksist, leninist, trcckist ve de maoist falan, filn deildirler. Tersine, bu yurttalarmz, solcu deil sac, ilerici deil, muhafazakr, devrimci deil milliyeti olarak bilinmektedirler. Sov-yetler'le yayn alannda i tutan en byk irket, bu Pan Organizasyon irketidir. nsan kar olduu bir ideolojinin yaylmasna araclk eder stelik bundan avu avu para kazanrsa, sylenecek sz kalmaz. Kalr m hi? Kim bunlar? diyeceksiniz, anlatalm: Bir zamanlar, devrimci retmen kurulularnn karsna karlan Milliyeti retmen Dernekleri Federasyonu bakan Salhattin Arkan'n muhterem mahdumu

Erdoan Arkan, bu irketin sahibidir. Ve oul, duyduumuza gre, babas ile ayn siyasal grtedir. Baba baryor: Komnist yaynlar memleketimize kim sokuyor? Baba Arkan'm peine taklan milliyeti, lkc, muhafazakr retmenler de fkelenip baryorlar, Kahrolsun komnizm ve oul Arkan marksizm ve ieninizmin ticaretinden milyonlarca lira para kazanyor... Kahrolsun komnizm, gelsin paralar! Komnizm ticareti ile komnistlerle ticaret sac milliyetiliin tekelindedir. Allah, devlete, millete zeval vermesin! Evet, cezaevlerindeki lkcler, gerekleri imdi, biraz olsun anlyor musunuz? 10 Nisan 1981 30 SIRDA HESAP... Bankalarda alan ctsrda hesap ekonomimiz iin yararl oluyor mu, olmuyor mu, bilmiyorum. Bilebildiim, srda hesap yolu ile baz karanlk iler evrileceidir. rnein kara para dediimiz karanlk yollardan elde edilen servet, srda hesap ile gizlenecektir, ne bileyim ben, byk rvet olaylarnda srda hesap ama yolu kullanlacaktr. Deerli ekonomistlerimiz kusura bakmasnlar ama bu srda hesap, biraz ahlkszl tevik edecek gibi geliyor bana.. Parayla, imann kimde olduu belli olmaz derler. Srda hesap, imann deil ama parann kimde olduunu gizlemek amacyla ortaya karld galiba, neyse efendim, konumuza gireyim. Terr kim finanse ediyor? sorusu ok kimsenin aklna taklyor. Taklyor ama kimse bu konuda hukuksal nitelii ile kant olabilecek belge ortaya koyamyor. Belki, bu aamada bunu yapmak kolay deil; bundan sonra, yaplacak aratrma ve soruturma ile terrn mal kaynaklar ortaya karlabilecek, buna inanyor, daha dorusu, inanmak istiyoruz. Tabi, kabul edelim bu kolay i deildir. Gemi dnemde Trkiye'de binbir trl odaktan kaynaklanan bir sr piyon at oynatt. Bunlarn her birinin kaynaklarn belirlemek ok titiz, ok ynl ve ok derin aratrmalar gerektiriyor. Eldeki bilgilere gre son iki ylda, neredeyse milyar liralk silh ve mermi yakaland. Yakalananlarn yannda bir de yakalanmayanlar hesaba katarak bunlarn piyasa sat fiyatlarn dnnz, kim salyor bu paralar, nereden geliyor bu deirmenin suyu? Bu sorular sorunca, kahve sohbeti geveklii iinde uradan geliyor gibisinden, nara atarcasna yant vermenin olaylar aydnlatc bir yn yoktur. Bu parala31 rn nereden salandn, elle tutulur belgelerle ortaya koymak gerekir. Bu yaplrsa, Trkiye'deki terrn bir blm, ok nemli ipular ile gzler nne serilmi olur. Bu yaplmazsa, ksr dngler iinde zaman yitirir, dururuz. Konuya, srda hesap ile girdim, izninizle konuyu biraz daha aaym: Terr birileri finanse ediyor. Bu g yurt dndadr, yurt iindedir, bilemem. Ama hi olmazsa, silha ve terre yatrlan parann Trkiye'de baz kimselerin hesaplar zerine ilem grmesi de byk olaslktr. yleyse terre bulat sanlan kiilerin banka hesaplarna yle bir gzatmak yararl olacaktr. Birtakm politikaclarn banka hesaplarnda parlamenter geliri ile ve miras yoluyla edinilmeyecei ak olan ykl paralar ve de ayrca eitli tanmaz mallar karsa bunlar nasl yorumlayacaz? Srda hesap belki bir ksmnn imdadna yetimitir ama belki gizlenmemi, gizlenmeye gerek nrlmemi ya da zellikle gizlemeye zaman bulunmam banka hesaplar ve servet, baz olaylara k tutabilir, bilmem yanl m dnyorum? Yeni ynetim bu operasyonlar yaparsa, terrn nemlice bir blm aa kacaktr. Onyedi yandaki bir ocuun eline Kalanikof, Browning, Smith-Wesson markal silhlar tututuranlar kimlerdir ve kimler salamtr bu mal kaynaklan? Milyonlar, milyarlar? Ve bu paralar kimlerin hesaplarnda ilem grmtr? Srda hesaptan nce ve srda hesaptan sonra! 17 Ekim 1980 32

PLANLI DEVLETLK... Atatrk ilkeleri bir btndr. Bu btn, blp, paralamaya olanak yoktur. Nasl, liklik ilkesinden soyutlanm bir Atatrklk sz konusu olamazsa^ devletilikten ayr bir Atatrklk yorumu da olamaz. Planl devletilik, Atatrk dneminin iktisat politikasnn zdr. Bu tarihsel gerei hibir yorum deitiremez. 1929 bunalmndan sonra gen Trkiye iki yol azn-daydi: Ya zel giriimci liberal bir yol izlenecek ya da planl devletilik yoluna saplacakt, yle yapld. Atatrk dneminin baars, liberal ekonomi yerine planl devletilik yolunun izlenmesindedir. Atatrk, 1929 dnya ekonomi bunalmndan sonra gerekten iki seenekle kar karya kalmt. Birinci seenek, o tarihlerde Serbest Frka adyla kurulan Liberal-Kapitalist geleneki ve tutucu bir partinin yayd ve savunduu zel giriime dayal liberal yol, ikinci seenek ise Kadro Dergisi tarafndan savunulan Planl devletilik uygulamalaryd. Atatrk, bu ikinci seenei uygun buldu ve Trkiye bu bunalmn ykntlarndan ancak Planl Devletilik ile kmasn bildi. Kadro Dergisi bir ounun sand gibi Marksist grl bir yayn organ deildi. Kadro, gzlemleri ve zmleri ile Marksizm'den temel noktalarda ayr dmekteydi. Ancak, Kadro'nun liberal ekonomiye, liberal ekonominin siyasal rejimi olan faizme kar taknd tavr da ok akt. Kadro bu yzden birok evrenin boy hedefi olmutu. Kadro Dergisi, Ankara ktisad ve Ticar limler Aka-demisi'nce iki ciltlik kitap olarak yeniden yaynlanmtr. Doent Cem Alpar'n zenli almalar sonucunda yaynlanan Kadro Dergilerinde, Kadro yazarlarnn Kemalizme getirdikleri yorumlar bugn, dikkatle okuyoruz. Atatrk'n salnda ve Atatrk'n desteinde karlan Kadro Dergilerinde Antiemperyalist ve Antikapitalist dnceler savunulmakta ve zm yollar nerilmektedir. Kadro'nun Bayazar evket Sreyya Aydemir'in son33 F.: 3 radan nklp ve Kadro adyla bir kitapta toplad yazlarda da Kadro hareketinin siyasal izgisi izlenebilir. Kadro. Marksizm dnda bir zm gstermekte, ancak. Antikapitalist ve Antiemperyalist dnceleri savunmaktadr. Marksist adan, Kadro'nun savunduu, nerdii ve benimsedii zm yollar o gnden bu yana ok tartlmtr. Kadro, kendi izgisinde tutarldr: Onlara gre. o tarihlerde, Trkiye'de byk snf elikileri yoktur. Dnya lsnde kapitalizm, Metropol-Koloni nizamna da: yanr. Temel eliki, smren lkelerle smrlen lkeler arasndadr. Bu nedenle n planda olan Marksizmin ngrd snf savalar deil, Mill Kurtulu Savalarladr, Kadro'nun yaklam budur. Ve bu yzden Kadro, Mill Kurtulu Devletilii adn takt Trkiye'ye zg bir ekonomi siyaseti uygulanmasn ister. Bunlar, ayn zamanda Atatrk'n dnceleridir. Bu grlerin. Marksizmle, tarihsel maddecilikle bir ilgisi yoktur; tersine, bu grler, Mcrksizme temelden yabancdrlar. Kadrocular devlet kapitalizmi nerirler, Leninist uygulama ise kollektivist esaslara dayanr. Ancak kadrocu grler. Piyasa ekonomisine liberal dzene, tekelci kapitalizme de kardrlar. Marksizm snfsall, Kadrocular ise ulusall n planda tutmaktadrlar. Kadro, Trk devriminin ulusal temellerini aratrmaya, devrimin kendine zg niteliklerini belirlemeye ve Kemalist ideolojiyi benimsetmeye alan katksz Atatrk bir yayn organyd. Evet, yine ayn noktaya geliyoruz: Nasl liklik ilkesi elmadan, Cumhuriyetilik ilkesi olmadan, milliyetilik, halklk ve devrimcilik ilkesi olmadan Atatrklk olmazsa, devletilik ilkesinden ayr bir Atatrklk de olmaz; nk Atatrklk bir btndr, blnmez ve paralanmaz. Ama denir ki: Atatrk'n devletilik uygulamalarn yapt dnemdeki ekonomik koullarla bugnkler ok farkldr.. O zaman kolay var: Bankerlerle bankalarn yart, 34

darda borca, ierde yksek faize dayal bu liberal dzene, bu piyasa ekonomisine bir baka ad bulunmal! nk ekonomide Atatrklk demek Planl devletilik demektir. 11 ubat 1981 VEHB BEY AMCA... nl iadam Vehbi Ko, bilindii gibi. Ankara'nn yer-lilerindendir. Babamn ve annemin babalar da Ankara'nn- yerlilerindendir. Babam, Vehbi Ko'un ocukluk arkadadr. Bu yzden Vehbi Bey le hemehri oluruz. Hem hemehri, hem baba dostu... Ko, nceki gn Ankara Ticaret Odas'nca dzenlenen kokteylde yle konumu: zal'n sanayideki retim art szlerine katlmyorum... Allah selmet versin, bizim sa basna gre, zal' eletirmek komnistliin ta kendisiydi; zal giderse, komnizm gelirdi, bu yzden zal'a vgler dizilirdi. Deerli hemehrim ve baba dostu Vehbi Bey de komnist mi? Haa, smme haa!. Ama o da zal' pek beenmiyor. Dikkat edin diyor: nein st kurumak zere... Ger biz ste su katarz ama neyse: Hay azna salk Vehbi Bey! .Vehbi Bey amcay bir grsem anlatacam: Biz bunlar yaznca, komnist oluyoruz, Vehbi Bey amca ayn szleri syleyince doru oluyor. E, vallahi bravo! Olsun, olsun, ben razym, yeter ki, bu szler sylensin... Vehbi Bey amcay grrsem unu da anlatacam: Bir devlet bankas, yeni kurulan bir zel bankaya Al sana yz milyon lira para diye dk faizle para yatrr m? Yatrrsa ne olur? Vakflar Bankas diye bir devlet bankas var, biliyorsunuz, Hisarbank diye de bir yeni banka... Bu Vakflar 35 Bankas, gnn birinde, yz milyon liray, ak diye bu Hisarbank'a yatrmaz m? Yatrr!. Faiz yarnda bylesine cmertlik olur mu?. Vakflar Bankas, bu paray, kredi olarak verse ok daha fazla alacak. Niin yleyse, mevduat sahibi gibi gidip paray bir zel bankaya yatryor? Vehbi Bey amca, Vehbi Bey amca, anladk, bu Hi-sarbank, kale gibi banka ama bu da epenalti deil mi Allahakna!. Biz diyoruz ki, Bu faiz yarnn sonu yoktur... Veh-, bi Bey amca da byle dnyor. Biz diyoruz ki, iadam' ald bankalardan, bankerlerden paray, rnein buzdolab retti, buzdolabn satamazsa ne olur? Nasl der bu kredileri?... Vehbi Vey amca da tpk byle dnyor. Diyor ki: Dikkat edin, inein st kuruyacak... Vehbi Bey amca, diyalektik materyalizmi benimsemi deil, Vehbi Bey amca, ideolojinin esiri deil, Vehbi Bey amca, Marksist-Leninist ve hatta Maoist deil, iticin byle konuuyor? Benim, irketlerim, holdinglerim, yatrmlarm yok, ben de bu konuda tpk Vehbi Bey amca gibi dnyorum, Vehbi Bey amca, solcu deil, o da bizim gibi dnyor. Bir grsem, baba dostu Vehbi Bey amcay, unlar da anlatacam: , Diyorlar ki KT'leri satalm... Peki satalm! Sigaray devlet yapmasn... Peki yapmasn! TRT'yi de zel sektre verelim'... Peki verelim! Madenleri devlet iletmesin... Peki iletmesin!. Vehbi Bey amca, Vehbi". Bey amca, devlet, anaristlerin istedii gibi byle yava yava ortadan kalkmaz, yok olmaz m? Vehbi Bey amca, sen gn grm adamsn, unlar televizyona kp, birbir anlatsana Allahn seversen! Vehbi Bey amca, bu faiz yarnda bankerlere de 36 ok kzyorsun, hani. bir Ankara trks vardr, seymen-ler, yle kostak kostak sylerler: Didayla da kk hanm didayla / Be yz altn yedirdim bir ayda/ Gitti de gelmedi ne fayda... Bu faiz yar, sonunda para sahiplerine bu trky syletecek galiba:

 Gitti de gelmedi ne fayda... Vehbi Bey amca, k Allahn seversen u televizyona. Olaylarn inden midir, dndan mdr, hangi program olursa olsun, unlar anlat birbir... Vehbi Bey amca bir daha Ankara'ya urarsan bize de bekleriz!,.. 3 Eyll 1981 TEK YOL FREDMANL ngiliz ekonomisi tarihinin en byk bunalm iinde kvranp, duruyor. Bunalmdan k yolu iin nl ekonomi profesr Friedman'n nerdii zm yollarn zorlayan iktidardaki Muhafazakr Parti lideri Babakan Margaret Thatcher, bunalmdan k iin baka zm yolu bulunmadn syleyerek, Prof. Milton Friedman yntemlerinde direniyor. Ve her konumasnda yineliyor: Baka zm yolu yok!.. Buna kar, muhalefetteki i Partisi'nin yeni lideri Michael Foot, Prof. Friedman kaynakl zm yollarnn ngiliz ekonomisini enflasyon dalgalarndan kurtaramayacan vurgulayarak, bu yol ve yntemlerin yeni sorunlar yarattn anlatyor ve her yerde u grn yineliyor: ngiltere 1929 bunalmna doru srkleniyor... Ayn liberal zmler uygulayan srail yzde yz aan bir enflasyon dalgas iindedir. srail Babakan Be-gin'in 1977 ylnda yzde yirmi drtten yzde onbee indirmeye sz verdii enflasyon, yl gemden yzde yzkrka varm bulunmaktadr. Hi phesiz b ekonomik bunalmn etkenleri arasnda, son yllarda badndrc bir hzla artan petrol 37 fiyatlarnn ok nemli bir yeri vardr. Bu nemli gerek, ayn gerein bir baka yann daha gzler nne seriyor. ran ve Irak arasndaki Krfez savandan sonra petrol fiyatlarnn daha da artaca ok ak ve somut bir gerek olarak belirmi bulunuyor. Dnyann bylesine bunalmlarla kavrulduu, gelimi lkelerin bile bu sarsntdan olduka byk paylar ald bir dnemde, Tek yol Prof. Friedman'dr gibi saplantlara taklp kalmak, insanlarn kendi kendilerini aldatmasndan baka neye yarar? Yirminci yzyln ikinci yarsnda ekonomik ve siyasal konular tek ynl bak alar ile zmeye olanak yoktur. te rnek, ngiltere, ite rnek, srail! Bizde nedense ideoloji deyince akla hemen Marksist deoloji gelmektedir. Yeryznde Marksist ideoloji olduu gibi, ondan da nce, kapitalist dnyaya yn veren eitli siyasal ve ideolojik grler vardr. rnein ngiltere'de Muhafazakr Parti iktidardan dse ve i Partisi iktidara gelse, herhalde Marksist denebilecek bir ekonomi politikas uygulanacak deildir. Uygulanacak olan yine kapitalist ekonomi yntemleridir. Ancak, uygulamada, biraz farkl, bir lde deiik yntemlere rastlanacaktr. Ama yine kapitalist ekonominin temel kurumlar ve bu ekonominin gerektirdii uluslararas balantlar korunacaktr. zetle, Prof. Friedman'n nerileri ile oluan ekonomi politikalarnn kar seenekleri, ille de marksist, sosyalist uygulamalar deildir. Kapitalist dzen iinde de baka zm yollan, baka yol ve yntemler vardr. Baka yol yoktur gibisinden gr sahipleri bir bakma, ok eletirdikleri, marksist uygulamalar dnda zm yolu grmeyen banaz marksistlere benzemektedirler. Yaadmz an ad, yirminci yzyldr. Yirminci yzyl, zgr tartma ortam iinde eitli zm .yollarnn tartld bir zgrlk ann addr. Ve yirminci yzylda, deil marksist ideolojiler, kapi38 talist ideolojinin bir ksm ozum yollarna gozer Kapatmann akl ile, mantk ile badar ne yan vardr? 27 Kasm 1980 YORUMSUZ.. Holdingler savanda, bakalm kim kimi altedecek?. Bunu imdiden kestirmek olanakszdr. Bu holdingler, yalnzca ekonomik kurulular deildir. Bunlarn, toplumun etkin kesimleri ile ok ynl ilikileri vardr. Bu ilikiler, niversitelerden siyasal evrelere kadar uzanr.

Ticaret Sicili kadar objektif kalarak, bu ilikilerin bir ksmn anlatmakta yarar gryoruz. Bu ilikileri, tam bir yanszlkla ve de hibir yorum yapmadan anlatmaya alacak, ancak imdilik holdinglerin yalnzca pa-ra-kredi dzeni iindeki kurumlarna gz gezdireceiz: avuolu-Kozanolu firmas, birok kurulu yannda, Hisarbank'n da sahibidir. Hisarbank'n Ynetim Ku-rulu'nda, Danma Meclisi Bakan Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak ile emekli Korgeneral Recai Engin ve Prof. Turgut Erem grev almaktadr. Ayn grup, EKO Yatrm adl bankerlik kuruluunun da sahibidir. ukurova Holding, Pamukbank, Yap ve Kredi Bankas, Trkiye Genel Sigorta, Genborsa, Anadolu Kredi Kart Turizm ve Ticaret Sna ve Mal Yatrmlar Holding gibi mal kurululara sahiptir. Ayn Holdingin. Uluslararas Endstri ve Ticaret A.. ile Yatrm Finansman, Halk Sigorta ve Endstri Holding'de paylar vardr. Yap ve Kredi Bankas'nn Ynetim Kurulu'nda, eski bakanlardan Dr. Kemal Satr. Hava Kuvvetleri eski Komutanlarndan emekli Orgeneral Emin Alpkaya ve yine bir emekli Orgeneral H. Doan zgmen grev almlardr. niversite kesiminden Prof. Halk Cillov da ayn Bankann Ynetim Kurulundadr. Sabanc Holding; Akbank, Ak Sigorta. Doan Sigor39 ._, . ...v..w.. wi^.^, v ^jiks iiiuii nuiuiu^iuiu dUllifJllf. C3KI DP bakanlarndan Medeni Berk. Genelkurmay eski Bakanlarndan Semih Sancar, stanbul'un eski valilerinden ve Kontenjan Senatr N. Kemal entrk. eski bakanlardan Prof. Fethi elikba, Akbank Ynetim Kurulu yesi-dirler. Eski Babakanlardan Nairn Tal da Akbank Ynetim Kurulu Bakandr. stanbul ktisat Fakltesi retim yelerinden Prof. Dr. Memduh Yaa da Banka Ynetim Kurulundadr. Ko Grubunun sahibi bulunduu banka ise Garany Bankas'dr. Yaar Holding. Ttncler Bankas'n, Has'-lar stanbul Bankas'n, Matarac davasnda adn duyduunuz Srmen'ler, Baclar Bankas ve Fiban Bankerlik kuruluunu, BMC Grubu, Egebank'. son zamanlarda Ercan Holding Trk Ticaret Bankas'n elde tutmaktadr. Ayhan ahenk'in Dou grubu mar Bankas'na egemendir. Ankara niversitesinin eski rektrlerinden Prof. Dr. Cumhur Ferman, stanbul ktisat Fakltesi retim yelerinden ve eski bakanlardan Orhan Dikmen ve Milliyet gazetesinde yazlarn ilgiyle izlediimiz Prof. Dr. Erdoan Alkin de Transtrk Holding Ynetim Kurulu'nda grevlidirler. Eski bakanlardan Mehmet zmen, yine eski bakanlardan Korkut zal, Teoman Kprller, Nuri Bayar, eski parlamenterlerden zer Ylmaz, Danma Meclisi yesi Hayri Sekin, eitli irketlerde kurucu ortak olarak grev almlardr. Geni bir izelgesini oluturduumuz bu gibi rnekleri oaltmak olasdr. Byk holdingier, irketler, bankalar; toplumun etkin evrelerindeki ilikileri yanstmaktadrlar. Bugnlk, bu kadar rnekle yetiniyoruz. Holdingler aras sava iyice anlayabilmek. iin bu holdinglerin hangi sanayi kurulularn elde tuttuklarnn ve hangi mal kurululara sahip olduklarnn iyice bilinmesi gerekmektedir. Ve de tabi, hangi yayn organlarnn, hangi holdingler ile iice olduundan ya da bu holdingler ve bankalarla ayn dorultuda bulunduklarnda! 40 Bunana Dirlikte, bu holdinglerin hangi yabanc irketlerin Trkiye temsilcilikleri iin kaptklarnn da! Holding ve bankalarn bir ksmnn renkli fotoraflarn ektik, bu filmleri banyo edip, dilediiniz karta basabilirsiniz. Holdingler savanda, bakalm, kin? kimi altedecek? Bekliyelim ve grelim. 1 Nisan 1982 YAVA YAVA... 24 Ocak kararlar, ekonominin devlet eliyle yaplacak planlarla ynetileceini syleyen Anayasa'ya ters dmektedir. Anayasa'ya aykrlk lkemizde teden heri ciddi bir sorun olarak grlmediinden, konunun bu blmn geip, baka yasal noktalara deineceiz! Bizler, 25 Ocak 1980 gnnden bu yana 24 Ocak kararlarn eletirmekteyiz. Bu eletirilerimiz arasnda, izlenen ekonomik siyasetin hukuk erevesinin zamannda izilmedii yolundaki grmz de sk sk yineleriz. Bugn konunun

bir baka yn zerinde duracaz. Bugnk konumuz kullanlmayan yasal yetkiler ve sonulardr. Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas Kanununnun 40'nc maddesinde, banka kredilerinin gerek ticar ilere dayanan ve mil ekonominin ihtiya ve icaplarna uygun olarak kullanlp, kullanlmad konularnn Merkez Bankas'nca ilgili bankalar nezdinde kontrol edilecei yazlmaktadr. 40'nc maddede yazl bu denetim yetkisi dnda, 43'nc madde. Merkez Bankas'nn teki bankalardan mevduat, kredi, dviz ve dier ilemlere ait her trl bilgiyi isteme yetkisini dzenlemektedir. Yetkiler, bunlarla da bitmez. 51'inci maddeye gre Merkez Bankas, KT'ler ile katma bteli kurulularn mevsimlik ihtiyalar iin dzenleyecekleri bonolar Iskonto edebilir ve bu kurululara verilen kredileri denetleyebilir. rnein Merkez Bankas, yzde 30 vadeli, yzde 35 41 vadesiz mevduat karlna bal olan orta vadeli kredi kaynaklarnn, krediyi kullanan firmalar asndan aylk dkmn isteyebilir. Ayrca, plasmanlarn yzde 10'una ayrlmak zorunda olan orta vadeli kredilerin firmalar ve sektrler asndan aylk dkm istenir. Denetim, bu bilgilerin altnda yaplr. Daha dorusu yaplmas gerekir. Merkez Bankas Kanunu'nun 43'nc maddesi, u hkm iermektedir; okuyalm: Trkiye'de faaliyette bulunan btn bankalar yllk bilanolar ile kr ve zarar hesaplarn, idare meclisi, murakp raporlar ile birlikte, umum heyetlerin toplant tarihinden itibaren bir ay iinde bankaya vermekle ykmldrler... Ayn maddeye gre, Merkez Bankas, bankalardan her trl bilgiyi istemek yetkisine sahiptir. 40'nc madde, Merkez Bankas'nn kalknma planlar ve yllk programlarn hedeflerine uygun olarak banka plasmanlar zerinde keyfiyet ve kemiyet bakmndan tanzim tedbirleri ittihaz eder ve umum kredi hacmi ile umum kredi hacmi iinde muhtelif kredi nevilerinin sektrler ve mevzular itibariyle tezevv (datm) tarzn ayarlayacan belirtmektedir. 43'nc maddeye gre. Merkez Bankas, bu yasal yetkilere dayanarak toplayaca bilgilerle bankalarn mal durumlarn takip ve tetkik eder, gerektirdii takdirde, bunlar hakkndaki mtalalarn teklifleri ile birlikte Maliye Bakanl'na bildirir. imdi merak ediyoruz, acaba Merkez Bankas, yasasnn kendisine tand bu yetkileri kullanm mdr?. Kullanm ise sz gelii, bankalardan gidip de gelmeyen kredilerle, bankerler eliyle satlan mevduat sertifikalar hakknda dnden bugne, ne gibi uyarc grevler yapmtr? Bir ekonomik dzen ki, kendi yasal erevesini i-zemez, bir bankalar sistemi ki, yasal yetkileri kullanamaz... Olaca budur. Ve olanlar, olacaklarn habercisi42 dir! nlem ise tezelden, hemen bugn alnmaldr. Bir gn bile gecikmeden, hemen bugnden! Serbest piyasa ekonomisinm hukuksal erevesi niin izilmez? Bilemezsiniz, Merkez Bankas'na tannan yetkiler, niin kullanlmaz? Anlyamazsnz. Bunun adn daha nce koyduk: Alaturka kapitalizm.. Bu anlayla varlacak noktalar, bizler iin hi artc deildir. Gvenli saylan yollar yrmekle alnmtr, iin bir zeti de budur. Futbol sahasnda basketbol oynanmaz, tenis kortunda yal gre tutulmaz. Her oyunun ayr ayr sahalar, ayr ayr kurallar vardr. , bu sahalar semekte, bu kurallar uygulamaktadr. Elektrik Yksek Mhendisi Turgut zal bata olmak zere, biroumuz kapitalizmin ne olduunu yava yava reniyoruz. Bu da az kazan saylmaz hani! 1 Temmuz 1982 FIRKAMIZIN DEVLETLK VASFI... Atatrk'n babakan ve en yakn arkada smet nn, Kadro dergisinde Cumhuriyetin onuncu yldnmnde unlar yazyor: Trl krizlerden dolay, en serbest nice messeseleri, senelerden beri, sert frtnalara kar tutunduran, devlet'tir. Ticaret gibi, en serbest sahada, dar

vaziyete den tccarlar (mesel ttn tccarlarm) korumak iin hkmet, geen senelerde husus tedbirler almtr. nhisarlar, her sene hasat zamannda piyasaya mdahale ederler. Ve, bir sene, devlet inhisar ve devletilik aleyhine hayalat kuran nice mteebbisler grmmdr ki, mevsiminde inhisarlarn piyasaya mdahale etmesi fin btn idraklerini sarfederler. smet Paa, Kadro'nun 1933 Ekim saysndaki Frkamzn Devletilik Vasf balkl yazsndc daha sonra unlar sylyor: 43 > Devlet imendiferleri, baz yerlerde ve baz mahsller iin yaktt kmr parasn karmayacak kadar ucuz tarife ite naklederler. Devlet elinde olmayan bir imendiferin by8e bir tedbir almasna imkn var mdr? Bu misallerle, devletilik aleyhindeki en byk iddiay izah etmi oluyorum: Husus messeseler daima krl alrlar ve devlet messeseleri daima masrafl ve zararl olur iddias.. Btn memleketin menfaatma tedbir alrken bezen yakt kmrn bedelini ve inhisarn varidatn dnmemek vaziyetinde kalan devlet, elbette serbest bir bezirgan gibi, bir ok ahvalde kr etmeyecektir. Bundan daha tabi ne vardr? Ve zaten devletiiik'in memleket iin en byk faydas da, ancak baz ahvalde bu kadar cesurane tedbirler almasnn mmkn olmas if e izah edilebilir... Atatrk'n babakannn Kadro dergisinde yazd devletilik ile ilgili yaznn bir blmn daha okuyalm: Biz, iktisatta devletilik'i, inkiaf iin ve yeni bir dzen kurmak iin de feyizli ve msbet bir yol sayyoruz. Demek istiyorum ki, yalnz mdafaa gibi muhafazakr ve nokta? nazardan deil, ilerlemek ve inkiaf etmek gibi geniletici politika iin de msbet ve en messir vasta sayyorum. Memleketin muhta olduu sanayii, tekilt, vasciti, devletin yardmc nezareti ve hatta dorudan doruya teebbs olmakszn kurabilmeyi, safdil olanlar dnebilir. Asr, ok amcnszdr. Ve seneler getike, zamann insafszl azalmyor, her hududu aacak kadar azgnlayor. Geri ve eksik vasat iinde braklm olan kahraman ve byk bir milletin sanayiini ve iktisat dzenlerini, devletin btn vastalar ve imknlan ile bir an evvel vcuda getirmek, tadmz vazifelerin en ar ve en mhimidir... Atatrk'n devletilii, elbetteki marksist, kollektivisj bir uygulama deildi, ama ayn devletilik, piyasa ekonomisi ve liberal dzen de demek deildi. u szler de Atatrk'nd; okuyalm: Trkiye'nin uygulad devletilik sistemi, 19'unc* 44 yzyldan beri sosyalizm teorilerinin ileri srdkleri fikirlerden alnarak tercme edilmi bir sistem deildir. Bu, Trkiye'nin ihtiyalarndan domu Trkiye'ye zg bir sistemdir. Devletiliin bizce anlam udur: Fertlerin, zel teebbslerini ve kiisel faaliyetlerini esas tutmak, fakat byk bir milletin ve geni bir memleketin ihtiyalarn ve ok eylerin yaplmadn gznnde tutarak memleket ekonomisini devletin eline almak... Trkiye Cumhuriyeti devleti, Trk vatannda yzyllardan beri ferd ve zel teebbslerce yaplmam olan eyleri bir cm evvel yapmak istedi ve grld gibi, ksa bir zamanda yapmay baard. Bizim takip ettiimiz bu yol grld gibi liberalizmden baka bir sistemdir... Atatrk'n devletilik ilkesini incelerken tarihsel gerei yerli yerine oturtmak gerekir. Atatrk devletilii marksist uygulamalara benzemez, ama liberal dzenle de hi bir ilgisi yoktur. Atatrk'n devletiliine de komnistlik deniyorsa, o zaman baka.. O zaman tartlacak konu kalmam demektir!. 3 Nisan 1980 EL YORDAMI LE... t Banka yneticileri, bankalarn Merkez Bankas'na yatrmakla ykml olduklar munzam karlklar ile ilgili son kararnameden sonra neler olabileceini aklyorlar. Bir banka yneticisi yle konuuyor: Ya faiz oranlar der ya. da eyll ay iinde iki- banka ifls eder.. Banker Kastelli ise 1982 ylnn bankerzedeler yl olmasndan korktuunu sylyor.

1881 ylnda bankerlerin, 1982 ylnda bankalarn bu ekonomik kska iine girmeleri, uygulanan ekonomi politikas iin alarm zilleri saylmaldr. Temmuz Bankacl ad verilen lgn faiz yarnn bu gibi bunalmlarla karlamas kanlmazd. Bu 45 yarn mutlu son.ile bitmeyecei, ok yazld ok izildi. Ama kimseye dert anlatlamad... En azndan u konu dnlmeliydi: Acaba, izlenen ekonomi siyasetinin hukuksal erevesi izilmi miydi? Hayr, ne gezer, izilmemiti. Ekonominin neredeyse dahi saylacak mimarlan bu konuda yaya kalmlard. En ilkel, en basit yasal dzenlemelerin bile akla gelmedii, bu faiz yarna el yordam ile girildii her geen gn biraz daha iyi anlalmaktadr. rnein, bu lgn faiz yarna, 1933 tarihli dn Para Verme leri Kanunu ile girilmi; at alan skdar' getikten ok sonra bu yasada deiiklikler yaplmtr. Bu yzden, denetimsiz bankerler piyasay sarm ve yurtta paras, bir sr macerac elinde ar-ur edilmitir. Para-kredi ve sermaye piyasasn dzenleyen yasalar arasndaki atmalar, bu yasalarn bo brakt alanlar, bu banker faciassnda ok nemli rol oynamlardr. Para-kredi dzenini kapsayan yasa ve teblilerde banka-banker ayrm bile kesin izgilerle belirlenmemi ve bu hukuksal kargaa ile bugnlere gelinmitir. Kurulu ekonomik dzeni bylesine deitiren bir programn hukuksal erevesi nasl olur da izilmez? Nasl olduunu bilmek gerekten gtr. Ama byle olduu ok ak biimde bellidir. Daha yeni bir rnek verelim: Bankalarn Merkez Bankas'nda bulundurulmalar gerekli munzam "karlklar Merkez Bankas Yasas'nn 40'nc maddesinin ll/A fkras ile dzenlenmitir. Bankalarn munzam karlk ad verilen paray Merkez Bankas'na yatrmakla mkellef olduklar yasada aka belirtilmitir. Bankalar, bu ykmll yerine getirmezlerse ne olacaktr? Bu durumda ne yaplaca Bankalar Yasas'nda yazlmtr. Bankalar Yasas'nn 69'uncu maddesine gre, bu ykmll yerine getirmeyen banka yneticileri 200 bin liradan az olmamak zere para cezasna arptrlrlar. kiyzbin liralk para cezas, Merkez Bankas'na ya46 trlmayan paralarn yannda gln denecek lde kk bir cezcd<r. Peki, gerek Merkez Bankas Yasas'nda, gerekse Bankalar Yasas'nda munzam karlklarla ilgiii hkmler varken, baz bankalarn bu paralar Merkez Bankas'na yatrmam olmalar dndrc deil midir? Bu noktada iki olaslk sz konusu edilebilir: Ya Bankalar Yasas ile Merkez Bankas Yasas bu konuda -200 bin liralk cezalar gibi- yeterli yaptrmlar tamyor ya da Merkez Bankas yneticileri, bu konuda yasalarn ken: dilerine verdikleri yetkileri kullanm deiller! Merkez Bankas yetkilileri, byle bir soru ile karlatklarnda kk bankalarn zarar grmemesi iin byle davrandk diyebilirler. Ama unutulmasn ki, bu da biimsel zellikleri ile bir grevi savsaklama suu olabilir. En azndan, yasalarn verdii yetki kullanlmamtr. Bu grev savsaklamas sonucunda dq baz bankalar para kazanmlardr. Diyelim ki, yaslar gerekli yaptrm ngrmyor. O zaman yasalar deitirilir. Varsayalm ki, Merkez Bankas yneticileri, bu konuda yasalardan doan yetkileri kullanmamlardr.. Bu durumda da Merkez Bankas ynetimi deitirilir. Son kararnameden sonra balayan yeni faiz yarnn da sorumluluu; 24 Ocak kararlarnn hukuksal erevesini izmeyen, izemeyenlerin omuzlarndadr. zetle, 24 Ocak, el yordam ile dzenlemeye kalkt para-kredi dzeninin bunalm iinde gnden gne gerek yz ile gzler nne serilmektedir. 10 Haziran 1982 ZAL'I BEENMEMEK Babakan Yardmcs Turgut zal, Euromoney dergisi ile yapt syleide Friedman'n birok fikrini beeniyorum demi ve Friedman'n son kitabn da okuduunu sylemitir. Yank dergisinin aktard bu sylei47

de zal, planl uygulad programn planl ve Atatrk olduunu da ileri srmektedir. . zal'm Prof. Friedman'dan etkilenmesi doaldr. nsan diyor ki, Meslei elektrik mhendislii olan zal, keke baka liberal ekonomistlerden ve dnrlerden de esinlenseydi de bu faiz facias ile kartamasaydk!. Evet yledir; kapitalist sistem iinde baka seenekler de bulunur. Braknz sistem tartmasn, planl ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geerken alnmas gereken gnlk nlemler vardr. Elektrik Yksek Mhendisi zal, bu nlemleri bile dnmemi, dnememitir. Banker iflslar, dorudan doruya 24 Ocak kararlarnn iflsdr. Ve yine banker iflslar, gei dnemi iin alnmas gerekip de alnmayan nlemlerin dourduu kanlmaz sonulardan biridir. Kim hayr diyebilir buna? Bu tartmalar imdilik bir yana brakalm... zal'n Friedman' beendii gibi, bir devlet adam ya da bir retim yesi, Ben de Marks'n fikirlerini beeniyorum diyebilir mi? Derse ne olur? Marks'n grleri, yabanc kteolojindir de Frted-mansnkiler yzde yz yerli mal, Smerbank basmas mdr?. Biri ne derece yabanc ise, teki de o lde yabancdr. Birine yabanc ideoloji deyip, tekine sparta hals gibi, smsk sarlmann inandrc ne gibi gerekesi vardr? Marksistlik Sovyet casusluudur deniyorsa, birileri de kalkar, Kapitalisttik de Amerikan ajanldr der olup, biter... kar yol mu bunlar? Bunlar, kaba demogojiler ve yanl dncelerdir. Yirminci yzyln insanl, kayna, kkeni ne olursa olsun, her trl dnceden yararlanr. nsanla malolmu her dnce, lkelerin ynetimlerine . yansr, rejimlerine yn verir. Yeni Anayasann hazrland u gnlerde bu soruyu Anayasa Hukuku alannda da sormak gerekmez mi? rnek aldmz Anayasalar. Bat demokrasisinde yrrlkte olan Anayasalar deil midir? Coraf kkeni yurt d48 ndadr diye kk darda Anayasa diyebilir miyiz bu Anayasalara? Hayr, diyemeyiz. Her lke insanla malolmu dnceleri, Anayasalar, ekonomik sistemleri alr, kendi ulusal bnyesine uydurmaa alr. Ekonomik sistemlere casusluk ykleri yaklamlarn uygulamak, bu yzylda, bu ada ne anlama gelir, kime ne yarar salar Allahakna? Devlet tzel kiilii, Friedman' beenenle, Marks' beenen karsnda eit uzaklkta durabiliyorsa, o lkede demokrasi vardr, hogr vardr ve de yanszlk vardr, diyebiliriz. Yoksa ne diyebiliriz? Kiiler olarak, partiler olarak bu yalnzl gstereme-yebiliriz. Ancak, devletin Anayasal yaps, bu yanszla gre olumuyorsa, yirminci yzyln gerektirdii Batl bir devlet yapsna hi kavuamayz. Gelelim zal'n Atatrklne... zal'n uygulad ekonomi siyasetini Atatrk saymas karsnda sylenecek sz tkenmektedir. zal, faiz snrlarn serbest brakr, buna gc yeter ama, tarihi deitirmeye gc hi yetmez. Atatrk 1933-37 yllar arasnda ilk be yllk plan yrrle koyarak, Planl devletilik yolunu izleyen ve de yabanc sermayeyi millletiren bir byk adamdr, zal'n dedii gibi, Yabanc sermayeci deildir. zal, Friedman'n birok fikrini beeniyormu, olabilir, sayg duyarz, ama biz zal'n hibir fikrini beenmiyoruz!. zal' beenmeme, uygulamalarn onaylamama zgrl de bizlere ok grlmemelidir. Marks' beenmek yasak, Friedman' beenmek serbesttir!. zal' beenmemek de serbest olmaldr... 3 Mart 1982 ALATURKA KAPTALZM... Baz gerekler vardr ki, bunlar tersyz etmeye hi olanak yoktur. Bu gereklerden biri, 24 Ocak kararlan 49 F.: 4 ad altnda sunulan programn kesinlikle bir IMF program olduudur. Bu nedenle, istikrar tedbirleri olarak adlandrlan uygulamalar Turgut zal'n kafasndan

km zgn bir program olarak grmek yanl olur. zal, yalnzca bu programn Trkiye'de nasl ve ne koullarda uygulanacan yrtmekle grevlidir. IMF programlarn uygulayan baka lkeler de vardr. IMF programnn, bu lkelerde nasl ve ne koullarda uygulandn izlemek, sonulan deerlendirmek gerekir. IMF program, Trkiye'ye gkten zembil ile inmedi; bu programn benzerleri baka lkelerde de uyguland. Bizim eksikliimiz ve zal'n kusuru, IMF programna uygun uyarlamalarn zamannda yaplmam olmasdr. Bu kede daha nce de srarla zerinde durduumuz gibi, ekonomik kararlarn hukuksal erevesi zamannda izilmemi; ekonomik sorunlarn hangi hukuksal dzen iinde yryecei akla bile gelmemitir. Karlalan bir ksm sorunlar bu belirsizlikten ve hukuksal kargaadan da kaynaklanmtr. Bu lgn faiz yarna, 1933 tarihli dn Para Verme leri Hakkndaki Kanun ile girilmi, banker-banka ayrmnn kesin izgilerini belirleyecek yasal dzenlemeler yaplmam. Bankalar Yasas iletilmemi, Merkez Bankas Yasas uygulanmam ve sonuta banker iflslar ve bankalarn Merkez Bankas'nda bulundurmak zorunda olduklar munzam karlklar gibi sorunlarla karlalmtr. 24 Ocak kararlar, kurulu ekonomik dzeni byk lde deitirmeyi amalamt. Bylesine kkl bir deiimin gerektirdii hukuksal dzenlemeler, yasalar, kararnameler, Maliye Bakanl teblileri, zamannda dnlp, yrrle konmu deildir. Banka-kredi dzenini kapsayan btn yasalarn, btn kararnamelerin, btn teblilerin, bir bir gzden geirilmesi, uygulanacak yeni programa uygun hukuk dzeninin getirilmesi gerekirken, serbest piyasa ekonomisine ya Allah diye dalnm; bu bocalama iinde bugnk skntl noktaya gelinmitir. Karlalan sorunlarn bir nedeni de budur. imdi u ie bakn: Merkez Bankas Bakan, bu i50 teki sorumluluk payn dnmeden, bankalarn Merkez Bankas'na yatrmak zorunda bulunduu milyarlarca lira parann yatrlmam olduunu aklayabilmektedir. Bu milyarlarca lira para zel bankalarn elinde kalm; faiz oranlarnn yzde sekseni at bir dnemde, bu paralar, zel bankalara milyarlarca lira gelir getirmitir. Bu bir haksz kazan deil midir? Bu yasalarn ngrmedii bir kazan kaps saylmaz m? Diyecekler ki. Ne yapalm, bu paralar istesek, bankalar batacakt.. O zaman iin kolay var: Merkez Bankas Yasas deitirilir; belli dnemler iin bankalara baklk tannr; o zaman yaplan i klfna uydurulmu olur. Hem yasalarda, munzam karlklar bulundurma ykmlln koru. hem de bu yasal ykmll yerine getirme! Bunun hukuk dzeni ile aklla, mantkla badar yan var mdr Allahakna? Var diyen beri gelsin! Hem unu da syleyelim: Baz bankalarn, Bakanlk paralarn, bir bankadan, baka bankaya aktardklar iin yarglandklar gnler pek de uzak deildir. Bu konuda iki olaslk var; ncs yok.. Ya mun-zam karlklar iin gerekli yasal deiiklikler yaplrd ya da yasa olduu gibi uygulanrd. nc bir yol sz konusu deildir. Btn bunlar unu gsteriyor. Kapitalizmi, biz pek alaturka olarak uyguluyoruz, alaturka kapitalizm dediimiz de budur. Ne yasas dnlm, ne kararnamesi, ne teblii! nne, ardna baklmadan, el yordam ile uygulanan liberalkapitalizm dzeni... Nihavent makamnda kapitalizm.. Olaca da bu ite... 22 Haziran 1982 KASTALZASYON Kastetti ad artk dilimize iyice yerleti. Kastelli ad ile birlikte Gvenli yol setim deyii de mal ve ekonomik gemiimize malolmu bulunuyor. 51 Tarihiler, yarn bu Kastelli ad i!e Gvenli yol semek kavramlar zerinde hi phesiz derin aratrmalar yapacaklardr. Biz bu kede, tarihilere yardmc olmak zere Kcstel szcnden yola karak, Kastalizasyon adn verdiimiz ekonomik ve mal knt ve bunalm zerinde dil bilimi asndan aratrmalar yapmak istiyoruz. ncelemelerimize KasteJ szc ile balayalm:

Kastel dilimize yabanc dillerden gelmitir. ato demektir. Yani, evresi salam duvarlarla evrilmi gvenli yap... yle gvenli bir yap ki, iinde yaayanlar, saldrlardan, frtnalardan ve teki doal fetlerden korur... Kastelli de Gvenli yaps olan, atosu olan adam anlamna da gelebilir. deme gl iinde soluu svire'de alan deerli banker yurttamz Cevher zden, Kastelli adn geri doduu kyden almtr ama Kastellisnin atosu olan odam anlamna da gelmesi ilgin bir rastlant olmutur. Biliyorsunuz, atolar, salam talardan rlr. Ancak, skambilden atolar yapanlar da vardr. skambilden atolar bir fleyile hemen yklrlar. skambil atolar iskambilden, iskambil de kttan yaplr. lkemizde ktlk sanayi A.. adl irketler geometrik hzla oald iin gerek iskambil retimi, gerek skambilden atolar yapm aknlk verecek bir dzeye ulamtr. Peki Kastalizasyon ne demektir? Kastalizasyonu nce Castration szcnden kesin izgilerle ayrmak gerekmektedir. Castration yabanc dillerde Hadmlatrma demektir. Osmanl saraylarnda padiahlarn altyap ilikileri ile ilgilenen kamu grevlilerinin retim aralar, devlet zoru ile koparlr ve cariyeler, bylece bu kamu grevlilerinin cinsel saldrlarndan korunmu olurlard. Harem aalan cinsel levlerini yerine getirme olanandan yoksun saray grevlileri demekti. Eski Trke'de Hadm szcne ok benzeyen 52 bir de Hadim szc bulunmaktadr. Hadim (a)'nn zerine bir inceltme iareti konularak yazlr. Hadim szck anlam ile Hizmet eden, yarayan anlamna gelir. Kamu kurumlarnda, memurlara hizmet eden dar gelirli yurttalarmza verilen Hademe ad da Hadim szcnden tretilmitir. Osmanlcada hadim szc bir baka anlama da gelir. Bu szcn ikinci anlam, ykcndr. Hadim devlet, hizmet eden devlet; hadm, retim arac, devlet eliyle yok edilmi saray grevlisi, hadim ise ykc demektir. Kastalizasyon szcnn bu szcklerle hibir ilgisi yoktur. Kastalizasyon halk arasnda Kastelli olarak bilinen eski Kavanoz tccar Sayn Bay Cevher zden'-in Bir gece anszn yurdumuzu terkedip, svire'den devlet yetkilileri ile, gazeteciler aracl ile -yani zel ulak ilegrmeler yapmasndan sonra ortaya atlm kapsayc, sarmalayc ve trmalayc bir terimdir. Peki ne demektir? u demektir: Parann erozyona uramas, kaymas, bir yerlere gitmesi... Ekonomik ve mal sistemdeki bunalmlar ve frtnalar nedeni ile parann bir yerden bir baka yere kaymasna Mal erozyon ad verilebilir. Bankerlik de bu demek deil midir Allahakna? Orta snf ad verilen yurttalarmzn Gnl rzalar ile biriktirdikleri paralar, Servet transferi yolu ile ticaret burjuvazisine aktardktan sonra yrtmeyi durdurma karar alp deme gl iine den akgz yurttalarmza Bir zamanlar bankerdi demiyor muyuz? yleyse Kastalizasyon mal yapda gerekleme koullar nceden ngrlen erozyon demektir. Bu erozyondan kurtulmak iin kkl ve kalc nlemler almak gerekir. Bunun iin de jeologlarn uyarlarna gre, ncelikle araziyi iyi tanmak gerekecektir. 24 Ocak kararlar ile balayan Kastalizasyon dnemi imdilik Merkez Bankas'nn devreye sokulmas ile geici zme balanm bulunuyor. Buna da yabanc dil53 Isrde Centralization denmektedir ki, alaturka ve alafranga btn saclarmz bu tr Merkezden ynetime iddetle kardrlar. Nazl sermayemiz ve narin iadammzn bu koullarda Santralizasyon yanda olmalar Beer aar, amaz beir tekerlemesine pek uygun dmektedir. Kcstalizasyon kk darda olan bir yabanc ideolojidir, ykc, zehirli ve zararl bir akmdr. Bu akma kar yalnzca polisiye nlemler almak yetmez; Kastalizas-yonna kar ekonomik ve mal yapda kkl deiiklikler .yapmak gerekir.

Kastel cennetine ancak byle gidilir! 11 Temmuz 1982 GVENL BR YOL... 24 Ocak dzeninde para imparatoru olarak milyon--lar ve milyarlar kazanan Banker Kastelli imdi dolandrclk suundan sank Abidin Cevher zden olarak Samalclar Cezaevi'nin 'tecrit kouunda yatmaktadr. imdi evresinde ne kendisine niversite krssnde ders verdiren retim yeleri, ne yanbabnda yapay glcklerle fotoraf ektirmek iin yaran brokratlar/ne kapsnda bekleen iadamlar, ne de gazete stunlarn Kastelli adna mhrleyip, kiralayan gazete sahipleri var! Artk yalnz. Yalnz ve tek bana! Bunlarn yerini, imdi souk kelepeler, gardiyanlar, lo adliye koridorlar, yr hemerim diyen jandarmalar ve gcrdayan cezaevi ranzalar almtr.. Bir zamanlar gvenle alan kaplar imdi, tutukluluk kararna ilitirilmi kelepelerle kapanmtr. Btn bunlardan sonra insann Cevher zden'in tecrit kouuna eilip, konu Kastelli konu diyecei geliyor. Anlat Kastelli anlat, sana borlu olan iadamlarn anlat, gazete sahiplerini anlat, nnde ylan brokratlar anlat, bir selmn almak iin kuyrua giren holding 54 profesrlerini anlat, lks otellerde dzenlenen para ve piyasa konulu panellerde senin dehan, akln ve zekn zerine inciler dizen iktisat profesrlerini anlat.. Konu ademolu konu, konu Kastelli konu, konu dolandrclktan sank Abidin Cevher zden konu.. Samalclar Cezaevi'nin penceresinden Kastelli'ye seslensek, desek ki: Avukatlarn sylemeden nce sen syle, de ki Dolandrclk dediiniz bir aldatma iie olur, kandrma ile olur, bu aldatma ve kandrma ile, haksz kazan salamakla olur, ben 24 Ocak kararlarnn gvenli saylan ortamnda yetkililerin destek ve hogrs ile, para al verii ile uratm. Ben, parann lks Nermini'ydim. Benim eylemlerimi, herkes biliyordu. Bakanlar biliyordu, Babakcn yardmclar biliyordu. Sulu yalnz ben deilim, 24 Ocak kararlarn alanlardr. Btn bankerler, ard-arda batarsa, bu bir dzen sorunudur, bir politika sorunudur, ben sulu olabilirim, ama benden nce baka sulular da var, ben onlarn bir basit aracym.. Der mi bunlar? Diyemez. Azn aamaz. Benim grevim, tasarruf sahibi yurttalarn parasn alp, birtakm tadcmtarna vermek, bylece, orta snflardan mal oligariye kaynak transferi yaptrmakt diyemez! Beni imdi kirli mendil gibi atyorlar diyemez! Benim grevim buydu, bitti diyemez! Kastelli olay herhangi bir dolanrclk suu deildir. Bir ok sorumlusu ve su orta bulunan ve belki de, bu zellikleri ile, yasalarmzda henz tanm yaplmam yeni bir su eididir. Kastelli, bir dzen anlaynn, ancak bugn deviri-len ac meyvesidir. Gvenle alan kaplarn ardnda, imdi dolandrclk suundan sank bir eski kavanoz tccar duruyor! Hey canna yandmn Friedman ekol, serbest piyasas, 24 Ocak cenneti, liberal-kapitalist dzeni, hey... 2 Ekim 1982 55 NEDR BU? Resm Gazete'de dn Trkiye Cumhuriyeti ile Uluslararas mar ve Kalknma Bankas (Dnya Bankas) arasnda imzalanan bor antlamas metni yaynland. 28 Mays 1882 tarihli antlamann dnk Resm Gazete'de yaynlanan metnine gre, Trkiye Cumhuriyeti ekonomisinde yapsal uyumu salamak zere hazrlanm faaliyet programn uygulamak amacyla Uluslararas mar ve Kalknma Bankas'ndan 304,5 milyon dolar bor almaktadr. Bunun yadrganacak bir yan yoktur. Gnmz dnyas, bu gibi bor<f ve alacak ilikilerine dayanmaktadr. nemli oian bu borcun koullar ve getirecei ykmllklerdir. Antlama metnini okuyunca, bu metnin nce ngilizce yazld, ngilizce'den Trke'ye evrildii hemen anlalmaktadr. rnein, Trk brokratik yaps

iinde politik ve idcr daireler diye bilinen herhangi bir kamu kuruluu yokfur. Antlama metninde, bunun gibi, idar kuruluumuza yabanc birok tanm yeralmaktadr. Bu dil sorununa deinmemizin nedeni, antlama metninin bozuk Trke'sini eletirmek deildir. Saptamaya altmz olgu, antlama metninin bor veren yabanc bankaca hazrlanm olmasdr. Bu kukumuz, antlama metnini okuyunca bsbtn artmaktadr. Antlamann Bim 3.06 balkl maddesinde, bankann bu bor karl iin devletin politik ve idar dairelerinin herhangi birinin varlklar zerinde ipotek koyaca aka belirtilmektedir. Ayn maddenin (c) bendi ipotek konusu olacak kamu varlklarn yle tanmlamaktadr: Bu blmde kullanlan kamu varlktan terimi T.C. Merkez Bankas'na veya borlu iin merkez bir bankann grevlerini yrten herhangi br baka ve benzeri grevleri yrten herhangi bir baka kuruma ait altn ve dviz varlklar dahil, borluya, borlunun herhangi bir politik veya idar dairesince veya borlunun sahip olduu veya kontrol ettii veya borlu adna ya da ya56 ranna faaliyet gsteren herhangi bir kurulua ait varlklar ifade eder... Bu tanm iin yeniden bir dzeltme yapalm. Trk idar yaps iinde politik daire olarak bilinen ya da bu ilevi gren herhangi bir kurulu yoktur! Politik daire olmad iin olmayan bir dairenin tanr ya da tanmaz bir mal da yoktur. dar daireler bal altnda, sanrz, Trkiye Cumhuriyeti'nin KT'ler bata olmak zere btn kurulular ifade edilmek istenmektedir. ngilizce'den Trke'ye evrilen antlamann Trke'den Trke'ye evirisini bylece yaptktan sonra konumuzun asl duyarl noktasna gelebiliriz. Bu antlama, Trkiye Cumhuriyeti'nin btn tanr ve tanmaz mallarna Uluslararas mar ve Kalknma Ban-kas'nn ipotek koyma yetkisi tanmaktadr! Bu antlamaya gre bu yabanc banka, verdii drt buuk milyon dolara karlk olmak zere, Et-Balk Kurumu rnlerinden tutun da bankalarn Merkez Bankas'nda bulundurmak zorunda olduklar munzam karlklara kadar her trl tanr ve tanmaz varla ipotek koyabilecektir. Antlamann ilgili maddesinde grld gibi, T.C. Merkez Bankcs veya borlu iin merkez bir bankann grevlerini yrten herhangi bir kurum tanm da T.C. Merkez Bankas Yasas'na aka ters dmektedir. nk, Merkez Bankas dnda ayn yetkilerle donatlm ikinci bir merkez kurum yoktur. Merkez Bankas'nn altn ve dviz varlklar dahil Trkiye Cumhuriyeti'nin btn varlklarn ipotek altna sokan bu antlamaya benzer bir antlamay daha nce hi imzalamam mydk, bilemiyoruz.. Belki diyoruz, aklmz u Kastellizasyona yani Kastelii oiayna takld da bu konulara pek aklmz ermiyor.. Bir devletin btn varlklar, bir arsa. bir ev ipotei gibi bir yabanc bankaya bylesine ipotek edilir mi hi? 57 Anlamyoruz, anlayamyoruz. Anlatan olursa, aydnlatan olursa, inann seviniriz. Ne biim bir ipotektir bu? 6 Temmuz 1982 Dr. SPOCK VE..Prof. DORAMACI... Yksek renim Yasas konusunda grlerini renme olana bulduumuz deerli Profesr Dr. hsan Doramac, bilindii gibi nl bir ocuk hekimidir. Doramacnn yazd "Annemin Kitab adl yapt, birok ocuklu ailenin El kitab gibidir. Doramac, soylu bir davranta bulunarak, bask zerine bask yapan bu kitabnn tm gelirini hsan Doramac Vakfna balamtr. ocuun yetimesi ve bakm konularnda dnyada bugne dek yazlm yzlerce kitap bulunmaktadr. Bunlarn en nllerinden biri, Amerikal Doktor B. Spock tarafndan yazlan ve Bilgi Yaynevi tarafndan evrilip, yaynlanan ocuk Bakm ve Eitimi adl kitaptr. Her iki kitapta baz blmleri karlatrdmzda ok byk benzerlikler gze arpmaktadr. Bu alacak benzerliklerin nedeni, ok byk olaslkla, Amerikal nl Doktor Spock'un, Dr. Doramac'nn etkisinde kalm olmasdr.

Ayn zamanda Amerika'da siyasal gsterilere katlan sol eilimli Dr. B. Spock'n, Dr. Doramac'nn kitabndan geni lde yararland anlalmaktadr. rnek verelim: lk zamanlar biraz acemice bile olsa, ocuu kucana her alta, her altn deitirite, ykayta ve biberonu verite gln ona. Bylece bebek kendisinin size, sizin de bebee ait olduunuzu hisseder. Ne kadar bilgili olursa olsun, anneden baka hibir kadn ona bu duyguyu veremez (Spock, s: 9). Ayn konuda Doramac'nn kitabnda unlar yazlocuunuzu her tornan siz kaldrrsanz, siz deitirirseniz, siz yedirrseniz ve ykarsanz, onu severseniz, ona glerseniz, ocukta gittike artan sizin ona ve onun 58 size ait oauu duygusu va fikri dour. Kaibuk dnyada hi kimse, ne kadar becerikli olursa olsun, bu derin hissi ona asla telkin edemez (Doramac, s: 12). Bir rnek daha verelim: Gen anneler, ou zaman ilk ocuklarndan sz ederken, 'Tutarken bir yerini inciteceinden korkuyorum' derler. Bu bakmdan hi korkunuz olmasn; bebek salamdr. Bebei tutmann, kucaa almann eitli yollar vardr (Spock, s: 43). Doramac: Caz ermeler, eksilikle ilk ocuklarnda 'ocuu iyi tutcmazssrn bir yerini incitirim diye yle korkuyorum ki' derler. Halbuki korkmaya hi sebep yoktur. nk ocuu tutmak iin bir deil, birok yolla; vardr (s: 21). rnek vermeyi srdrelim, dilerseniz... Spock: Bebek iki aylk olduunda, rAz glerek bireyler sylerken, onun da ilk defa gl nsediini grrsnz (s: 197). Doramac: ocuk yaklak olarak iki aylk olduu zaman artk onunla akalaabilirsinfz. nk o da size glmseyecek-tir (s: 22). Spock: Siz herhalde ipekler, tller iinde bir beii tercih edersiniz. Oysa ipekler, tlle, bebein umurunda bile olmaz. O, olsa olsa stnden yuvarlanmayaca, yumuak, fakat sk doldurulmu bir ilte ister (s: 28). Doramac: Siz kenarna ipek geirilmi gzel bir karyola isteyebilirsiniz. Fakat ocuk buna aldn etmez, ona gerekli olan ey sadece yuvarlanp, dmesine engel olacak rahat ve kenarl bir yataktr (s: 28). Spock: Anne-babalarn tehditlerinden korkan tekiler ise evde susarlar ama, evde susmalarn darda bol bol telafi ederler. ocua darda, bu szleri sorfederlerse, bakalarnn onu ayplayacan sylemek, eline dolu bir 59 tfek verip, 'Sakn tetii ekme' demekten farkszdr (s: 271-72). Doramac: Korkudan sizin yannzda bu kt kelimeleri kullanmayabilirler, fakat baka yerlerde frsat dtke kfretmekten korkmadklarn ispat etmeye alacaklardr. (...) ocuunuzun ilk defa uygunsuz bir lkrd sylediini duyunca, katiyen arm, endielenmi gibi davranmayn. Hele bu sylediklerinin herkesi kzdracan ve bir daha azna almamasn ihtar ederseniz, bu ocuun eline tfei verip, 'Allahaktna tetii ekme' demekten farksz olur (s: 145). Spock: Bazlar sinirli tabiattan yznden yemek yiyemezler (s: 374). Doramac: Dier ocuklar ise baz asabi nedenlerle yiyemezler (s: 169). Spock:

lmden, ocuk yiyen cadlardan ve annesini kaybetmekten korkan ocuk., (s: 374). Doramac: cden, lmden, annesinin kendisini terkederek gitmesinden korkan ocuk., (s: 169). Grld gibi, Doramac'nn bu deerli yaptndan yararlanan Amerikai nl Doktor Spock, bu blmleri aka Kopye ekmitir! Bylece, Amerika'da ve Avrupa'da ncil'den sonra en ok satan Dr. Spock'un kitabnda bu tr benzerliklere rastlanmtr. Ayp ki ne ayp. Yeni niversiteler Yasas'nda, bir doentin profesrle ykselebilmesi iin Uluslararas dzeyde orijinal yaynlar yapm olmas koulu aranmaktadr. u nl Amerikal ocuk Doktoru, sz gelii, Trkiye'de profesr olmaya kalksa, Senin kitabnda, Doramac'dan aktarmalar var denecek ve yayn Orijinal yani zgn olmad iin profesrl reddedilecekti. Bunu da hak edecekti! Sizler ne dnyorsunuz, bilmiyorum. Ben, kend* 60 hesabma bu Amerikal doktoru, ok aypladm, ok knadm. Ayp deil mi? nsan hi olmazsa bir dipnotu verir. O da yok; bu kadarna da Pes dorusu! Doramac ile vnyor, Dr. Spock'u ise ..kamuoyu nnde aka knyoruz. Seni hnzr Amerikal seni! 29 Kasm 1981 ORJNAL! Yksek renim Yasas'nda bir doentin, profesrle ykselebilmesi iin bu doentin En az iki yl niversitede olmak zere be yl ilgili bilim dalnda almas, kendi alannda Uygulamaya ynelik ve Uluslararas dzeyde orijinal yaynlar yapm olmas, ayrca Bir profesrlk kadrosuna atanm olmas gerekmektedir. Bir retim yesinin Uluslararas dzeyde orijinal yaynlar yapmas her zaman iin olas mdr? Baknz, Ankara niversitesi Rektr Sayn Trkn Akyol, dnya lsnde bilimsel aratrmalarda krkdrdnc sray aldmz sylyor. Demek ki, bugne kadar pek Uluslararas dzeyde orijinal yaynlar yapan retim yemiz yok, peki bundan sonra nasl olacak? Hem ayrca her alanda, Uluslararas dzeyde orijinal nitelikte aratrma yaplmas olas mdr? Diyelim ki, bir hukuk doentisiniz, Kat Mlkiyeti Yasas zerinde, ya da Kira Yasas konusunda tez hazrladnz, bu Uluslararas dzeyde orijinal bir yayn saylmayacana gre, bu alanda profesr olma olasl ok azalm demektir. Olur mu bu? Bir doentin yapt aratrmann, Uluslararas dzeyde orijinal olup olmadn belirleyecek olan bilim kurulu bu ly nasl tutturacaktr? Bir baka rnek verelim: Kzl hastal Uluslararas nitelikte bir ocuk hastaldr. Bu konuda derin bir aratrma yapacak doent elbette, Trkiye'deki kzl olayla61 rn inceleyecektir. Bilim jrisi, belki, bu aratrmann niteliini Uluslararas dzeyde bulacaktr, ama konunun Orijinal* olup olmamasna ne diyecektir? Bu hastalklar bilinen, tannan Klasik trden hastalklardr. Kzl byle de, Sanlk baka trl m? Sarlk konusunda inceleme yapan bir doent, bu bilinen hastalk konusunda Orijinal, yani zgn, yeni bir aratrma yapmamsa. profesr olamayacaktr. Bylece Klasik hastalklar bu lde inceleme d kalacaktr. Somut bir rnek daha verelim: Hacettepe niversitesi'nin kurucusu ve eski Rektr Sayn Prof. Dr. hsan Doramac, bilindii gibi, bir ocuk hekimidir. Ve kendi alannda yetenei ile tannm, birok lmcl hastaya ifa dolu ellerini uzatmtr. Do-ramac'nn hi phesiz, Uluslararas dzeyde orijinal birok yapt, birok incelemesi bulunmaktadr. Fakat, niversitelerimiz ka tane Doramac yetitirmitir? Tp literatrn izlemediimiz iin bilemiyoruz, belki Sayn Doramac, Uluslararas dzeyde orijinal yaynlarn, uzman hekim, ya da doentken yapm, profesrlkten sonra, yneticilik yapt iin bu alandaki Orijinal almalarn terketmek zorunda kalmtr. imdi, ayn yasa, Sayn Doramac'ya

uygulansa, demek ki, kendi alannda hakl bir n yapm bulunan Sayn Doramac, belki profesr olamayacakt. Bunu dnmek bile istemiyoruz. Yine sz gelii her bilim adam, Elaz niversitesi Rektr Sayn Prof. Mustafa Temizer gibi, Uluslararas dzeyde orijinal yaptlar veremeyebilir. Konu Orijinal olmaya elverili deildir. Bu nedenle bu yasadaki koula uymayabilir. Hem Uluslararas dzeyde, hem de aynca Orijinal olmak Tanr vergisbdir, herkese nasip olmaz! TRT'deki ak oturumda Orijinal niteliklerini grdmz. Prof. Temizer'in deerli yaptlar, Sbjektif mlhazalarla gerektii lde deerlendirilmemi olsayd, bu deerli bilim adam, doentlikten profesrle admn atamayacakt, bylece hem niversite, hem de toplum iin byk kayp olacakt! 62 Diyeceklerdir ki, Bu hkm, niversitede aratrmay tevik iin konmutur. Byleyse, bu hkm, daha nce profesrlk unvan alm olanlar iin uygulayalm. Byle yapmazsak, hi de Uluslararas dzeyde ve de Orijinal yaptlar olmayan kimi profesrler, kendilerinde olmayan nitelikleri, doentlerinde aramak gibi garip bir duruma gireceklerdir! Hem profesr, hem Orijinal!... G i vallahi, g! 22 Kasm 1981 ZERKE.. ktisat profesrleri grlerini aklamakta zgr mdrler? Bu ne biim soru? demeyiniz. ktisat profesrlerinin byk ounluunun 24 Ocak kararlan ve para-kredi dzeni konularnda zgrce konuabilecekleri ok phelidir. nk, birou, byk irketlerde, banker kurulularnda, holdinglerde, bankalarda ynetim kurulu yesi ya da danman olarak almaktadrlar. Ticaret Sicili gazetesini okurken, bunlarn adlarna rastlyor ve gerek holding, gerek banka olarak dkmlerini yapyoruz. Sonra da 24 Ocak kararlan zerine sraladklar vgleri okuyunca hi armyoruz. armyo-ruz, nk, bu iktisat profesrlerinin sesleri, zerk niversitelerden deil, holdinglerden, byk bankalardan ykselmektedir. Dolaysyla bu grler, holdinglerin, bankolarn grlerini yanstmaktadr, zerk niversitelerin deil! ktisat bilimi, bu retim yeleri eliyle, bir sosyal snf emrine girmitir. Durum, kabaca ve zetle budur... Bir sanayicimiz, 24 Ocak kararlarn ven bu retim yelerini, mevluthanlara benzetmi. Deerli retim yelerimiz, dzenlenen her toplantda, koro halinde, 24 Ocak kararlarn, kutsal bir konuyu anarcasna anp, vgler dzmektedirler. 63 in daha da garibi ve de acs, bu retim yelerine kar baz holding yneticileri iie sanayicilerin Canm bu kadar da olmaz demeleridir. Kraldan fazla kralclk 24 Ocak kararlar nedeniyle orto/a km, baz iadamlarnn aka eletirdikleri bu kararlara, holding danman ve banka ynetim kurulu yesi profesrler toz kondurmamlardr! Bizler, itiraf edelim ki, yllarca zerklik denen kavram, yalnzca, hkmetlere, merkez otoritelere kar savunduk. zerkliin asl nemi, sermayeye olan zerklik, sermayeye kar olan bamszlktr, Bunu unuttuk. Bir byk holdingin bol cretli ynetim kurulu yesi olan bir profesr, rnein, herhangi bir alandaki tekelcilie kar kartel hukuku konusunda holdinglere kar bir gr savunabilir mi? l iverenlerine danmanlk yapan bir eczaclk ya da tp profesr il sanayii konusunda zgrce konuabilir mi? Aylnn be katn, bir holdingten alan ve geimini byle salayan bir iktisat profesr, devleti bir ekonomiyi rahata savunabilir mi? rnekleri baka alandan da seebiliriz: Uyk irketlerin avukatln yapan bir hukuk profesr, yeni dzenlenen Sendikalar Yasas ve de toplu szleme ve grev konularnda zerke grn aklayabilir mi? Sac bir gazetenin kesinde yaz yazan ya da bir baka sac gazetenin avukatln yapan bir ceza hukuku profesr, dn sularnda bilirkii olarak tam bir yanszlkla grev yapabilir mi? Ya Tp Fakltesi profesrlerine ne demeli? Gnnn yarsndan ounu zel muayenehanesinde geiren bir tp profesr, Tam Gn Yasas konusunda yansz olabilir mi?

Btn bunlarn aresi, niversitelerimizde tam gn alma ilkesi ile beraber zerk ynetimi kurmak ve retim yelerini, onlar baka ilere muhta etmeyecek bir gelir dzeyine kavuturmaktr. Buna karn yine de byk holdinglere, bankalara, irketlere, gidecek olanlara gle gle denmelidir. 64 Evet. niversitelerimize bir yaz yazsak da bankalarda, holdinglerde, byk irketlerde almayan iktisat profesrlerinin adlarn istesek... O kadar az kaldlar ki! Bilim adamlarmz, 24 Ocak kararlarn savunan yazlar yazlp, demeler verirken, hangi holdingde danman, hangi bankalarda ynetim kurulu yesi olduklarn aklasalar da okuyucularn akllar karmasa, diyoruz.. 17 Nisan 1982 Prof. Dr. SOMER... Ankara niversitesi Rektri'ne getirilen Prof. Dr. Tark Semer, tarafsz nitelikte bir retim yesi midir? Tarafszlk g itir. Herkesin belli siyasal eilimleri vardr. Bu eilimler, ou kez insan yansz davranmaktan alkoyar. Siyasal partiler ve sal sollu ideolojiler arasnda insan nasl tarafsz olabilir?., Tarafsz olduunu ileri sren insan, bu tarafszl, nesnel biimde nasl kantlar? Para ile iman gizli olduu iin insan siyasal eilimlerini bir lde saklayabilir. Bu da baya hner ister. Yneticilikte tarafszlk ba koul saylr. Tarafszlktan uzaklaan ynetici, nce ynettii kuruma zarar verir. Bir ynetici, bir siyasal parti ile gnl birlii iindeyse, nasl tarafsz olabilir?. Bizim kanmz, sayn Rektr, Prof. Dr. Tark Somer'-in MHP ile gnl birlii iinde bulunuudur. Somer'i bu greve neren YK Bakan Sayn Prof. hsan Doramac dilerse, bu yaknln, bu gnl birliinin kantlarn sunmaya hazrz! Tabii dilerlerse! rnein, Sayn Prof. Dr. Somer, 1980-81 ylnda grevli bulunduu Uganda'dan, MHP yneticilerine teselli mektuplar yazm mdr? Somer, Alparslan Trke'e, Agh Oktay Gner'e ve Sadi Somuncuolu'na yazd mektuplarda ne tr ifadeler kullanmtr? 65 F.: 5 Somer, UNDP, P.O. Box 7184 Kampala, Uganda adresinden grevle Libya'da bulunan arkada, ODT eski rektrlerinden Prof. Dr. Hasan Tan'a siyasal inanlarn dile getiren bir mektup kaleme aiip yollam mdr? Prof. Dr. Somer, Uganda'da bir UNESCO projesi hazrlamak zere grevlendirilmiti. Sayn Rektrn hafzalarm tazelemek iin baz ayrntlara deinelim: Prof. Somer, 8 Ekim 1980 gn Trkiye'den ayrlarak Paris'e gitLi; hafta kadar, Paris'te kald ve 28 Ekim gn Uganda'ya utu, 7 Ekim 1981 gn de Uganda'dan ayrlp, yurdumuza geldi. Dr. Somer, Uganda'da bir sna kimya blmnn jeoloji ve zoloji blmleri iin projeler hazrlad. Chief technical adviser grevi ile yani ba teknik danman olarak alan Somer'in i koullar ok iyiydi. Altnda arabas, ofr vard. Banka hesab da dolgundu. Rektrmz, Uganda'dan ok, honuttu. Ama ne yapsn ki vatan hasreti kendisini, elin memleketinde daha fazla tutmuyordu. Gnlerden bir gn, sol dizinde iddetli bir ar duymaz m?. yle dnd: Acaba bu ciddi bir hastaln balangc m?. Sonra yine kendi kendine sylendi: Ne iin var senin buralarda Tcrk?. Memleketinde aldn para sana yetmiyor mu?. Bak, Allah raz olmad buralarda almana!. Tark Somer, milliyetiler adn verdii genlere yapldn ileri srd eziyetlere kimin, hangi yksek yetkilinin niin kaytsz kaldn da yazm m?. Bu kiinin adn ve sann da yazm m? Bir baka yetkili iin de sitem dolu szler sralam m? Tabii, buniar bilmiyoruz. Bunlar, imdilik sylenti dzeyindedir. Ne bilelim, belki Somer, bunlar yalan der, biz de o zaman, sylediklerimizi kantlamak iin alrz. Yalan diyeceini pek sanmyoruz. Bunlar hi de hayal rn deildir. Bu bilgiler, bize ok salam kaynaklardan gelmektedir. Yalan demez,

merte, bu yazdklarmz dorularsa. o zaman, YK Bakan Sayn Dorama-c'ya dnp, Bu nesil tarafszlk? diye sorarz. 63 Bu dnemde, niversitelerin bana, hi olmazsa, belli siyasal partilerle ili dl almayan yneticiler atan-sayd, diye dnmek isterdik. Ne dersiniz sayn YK Bakan Prof. Dr. Doramac, ne dersiniz? Sayn Somer'in niteliklerini bilerek mi nerdiniz? Yoksa, btn bunlar imdi, bu yaz ile mi rendiniz? Evet Sayn Prof. Dr. hsan Doramac, yle akam st, bir ac kahvenizi iebilir miyim? t Eyll 1982 YK TARAFSIZLII YK, faklte dekanlarnn bir blmn aklad. Bu dekanlar iinde bir YK yesinin olu, YK Bakannn kardei ve bir rektrn kaynbiraderi var. Demek ki. Sayn Doramac, retim yelerinin kendi rektr ve dekanlarn kendilerinin semesini sakncal bulurken, aile arasnda seim yapmann erdemine de inanm bulunmaktadr! Ankara niversitesi Rektr Prof. Dr. Tank Somer'in siyasal eilimlerini bilmeyen yoktur. imdilik kamuoyunun bilmedii, sayn rektrn, arkada Prof. Hasan Tan'a Uganda'dan yazd mektupta, Sayn Devlet Bakan Evren iin kulland ifadedir. Bu ifadenin YK Bakan kadar, YK yelerince merak konusu olduunu sanyoruz. YK, rektr seimlerinde nedense, belli bir siyasal eilime zel arlk tanmtr. Ankara niversitesi Rektr Prof. Somer dnda, Konya Seluk niversitesi Rektr Prof. Erol Gngr, MHP'ye yaknl ile tannan Orta Dou Gazetesi bayazardr. Malatya Frat niversitesi Rektrl'ne getirilen Prof. Nihat Nirun ise ayn eilimdeki Babali'de Sabah Gazetesbnin yazardr. Diyarbakr Dicle niversitesi Rektrl'ne getirilen Prof. Halil Cin, yine MHP ile iyi ilikiler iindedir. Ankara Skynetim Komutanl 1 No.lu Asker Mahkemesinde grlmekte olan MHP ve bal kurulular ile 67 ilgili davann 101'inci klasr, 114'nc dizisinde Alparslan Trke'in elyazsyla yazd bir yazdan, Sayn Prof. in'in, 17 ubat 1979 gn Trke'in evinde ay toplantsna arl bulunduu anlalmaktadr. Ayn ay toplantsna arl olan retim yelerinin bazlarnn adlarn aklayalm: Ankara Hukuk Fakltesi Meden Hukuk Profesr Fikret Eren, lahiyat Fakltesi retim yesi Prof. Halk Karamaral, ktisad ve Ticar limler Akademisi retim yesi Prof. Kmil Turan, Hukuk Fakltesi retim yesi Do. Seyfullah Edz, ktisad ve Ticar limler Akademisi retim yesi Prof. Neci Knacolu... Ayn ay partisine arl olan Tp Fakltesi retim yesi Prof. Ahmet Sonel, YK tarafndpn Ankara Tp Fakltesi Dekani'na getirilmitir. Ayn toplantya arlan Prof. Dr. mit Akkoyunlu ise Erciyes niversitesi Tp Fakltesi Dekani'na atanmtr. Bir siyasal parti bakan ile bu bakann evinde ay meyi su saymayz. Sayn rektr ve dekanlarn sahip olduklar siyasal dnceleri ise saygyla karlarz. Eletirdiimiz konu, yalnzca, siyasal eilimleri bu denli ackseik belli olan retim yelerinin tarafszlk adna bu gibi grevlere getirilmi olmalardr. YK Bakan Sayn Prof. Dr. Doramac, sakn bizlere, atanan rektr ve dekanlarn hepsi tarafszdr demesin... Biz bu tarafszln sz konusu olamayacan kantlayacak gteyiz. Bu arada Sayn Doramac'ya, Ankara niversitesi Rektr Yardmcl iin bir aday nermek isteriz: Ankara Hukuk Fakltesi'nin eski dekanlarndan Prof. Erol Cansel, bir zamanlar solculuu ile n yapmt, 12 Mart 1971'den sonra lkc retmenler Dernei Kongre Bakanl grevini stlenerek tarafszln kantlamtr! Eksik olan bir tek Cansel'dir. Kendisini, Ankara niversitesi Rektr Yardrfcs olarak bekliyoruz.

Orta Dou Gazetesi bayazar ve Babali'de Sabah'-n yazGn ile Allahakna, nasl tarafszlktr bu? Bir ac kahvenin krk yllk hatr vardr. Peki, Trke'in evinde 68 iilen aylarn hatr ka yllktr? Ve ka yllk tarafszlktr bu YK tarafszl? Ve efendim, Trke'in aylar m daha demlidir, yoksa Doramac'nnkiler mi? 5 Eyll 1983 YK VE DERNEKLER.. Devletin dernekler tarafndan parsellendii yolunda yaknmalara sk sk tank olunmutur. Birtakm derneklerin, kamu kurulularnda rgtlendikleri, idar eylem ve ilemlerde, bu derneklerin sz sahibi olduklar, teden beri ileri srlmekted'r. Yeni Anayasa hazrlanrken, bu yaknmalar gzrin-de tutulmu, derneklerle ilgili snrlayc hkmler kabul edilmitir. Bylelikle, istenmitir ki, bu Anayasa ile alacak yeni dnemde, dernekler, kamu kurumlarnda etki ve sz sahibi olmasnlar... Bu endienin baz rektr ve dekan atamalarnda pek gznne alnmad anlalmaktadr. rnein, sa eilimli retim yelerinin gdm ve ynetimindeki Aydnlar Oca bu atamalarda olduka etki sahibi olmutur. Aydnlar Oca Bakan Prof. Dr! Saiih Tu, Marmara niversitesi lahiyat Fakltesi Dekani'na getirilmi; bu dernein birok yesi de eitli niversitelerimizin ynetimlerine atanmlardr. Bu, bir eliki deil midir? Aydnlar Oca yaknlan teki dernekler gibi, ayn Dernekler Yasas'na baldr. Eer, derneklerin devleti parselledii yolundaki yaknmalara itenlikle inanlyor-sa, bata Aydnlar Oca Bakan Prof. Tu olmak zere, rektr ve dekan atamalarnda dernek yelii payn da aramak gerekecektir. Bir siyasal partinin yayn organnda bayazlar yazan bir retim yesini, bir niversitenin rektrlne getirmek ne kadar tarafszlk ise bu dernek yelerini eitli niversite ve fakltelere serpitirmek de bu l69 de bir tarafszlktr. Doramac'nn tarafszlk anlay da herhalde budur. YK Bakan Sayn Doramac, bu rektr ve dekanlar, kendi arayp m bulmaktadr? Yoksa, bu adlar, Do-ramac'ya belli kiiler ve kurulular tarafndan m nerilmektedir?. Bunu henz anlam deiliz. Deiliz ama baz olaylara da hi akl erdiremiyoruz. Sz gelii. Devlet Bakan Sayn Evren hakknda hi de ho olmayacak dncelerini bildiimiz Ankara niversitesi Rektr Sayn Tark Somer'i, bu greve kim nermitir?. Yarglanan bir siyasal partinin szcln yapan Ortadou gazetesi bayazar Prof. Dr. Erol Gngr, Sayn Doramac'ya kimler tarafndan salk verilmitir?. Aydnlar Oca Bakan Prof. Salih Tu bunca retim yesi arasndan nasl seilip, karlmtr? Eski solculardan ve yeni lkclerden, lkc retmenler Dernei Kongre Bakan Prof. Dr. Erol Cansel, Ankara niversitesi Rektr Yardmclna, kimlerin istei ile getirilmitir? Aydnlar Oca Bakan ve yelerinin dncelerine katlmamakla beraber, demokratik bir lkede, her trl dncenin partilerde, derneklerde ve sendikalarda zgrce konuulmasndan yana olduumuz iin bu retim yelerinin duygu ve dncelerini saygyla karlyoruz. Ama, dernekler saltanatna son veriyoruz denilen bir dnemde, rektr ve dekanlarn belli bir siyasal dnceye yaknlklar ile tannan ve Aydnlar Oca gibi derneklere ye olanlar arasndan seilmesini byk bir eliki olarak gryoruz. Bundan sonra, sa eilimli dernekler, Dernekler Ya-sas'na bal deildir, bu dernekler, devletin doal uzantsdr, diye bir rejim anlay m geerli olacaktr? Prof. Doramac, niversite ve faklte ynetimlerini, sac derneklerin ynetim, denetim ve etkisine amtr. Giri serbesttir! 15 Eyll J982 70 KMN EL KMN CEBNDE?

Siyaset alannda anti-komnist grnp, ticaret alannda Sovyetler'le ilidl olan evreler ister istemez, ok ilgimizi ekiyor. Sovyetler'den gelen Marksist-Leninist yaynlarn genel datcsnn Milliyeti retmenler Dernekleri Federasyonu Bakan Seihattin Arkan'n olunun Pan Organizasyon irketi olduunu kantlam, ayrca AP'li bakan Dr. Esat Kratloiu'nun Sovyetler'in komisyoncu irketi PET ile olan ilikisini gzler nne sermeye almtk. Bu dosyalardan kan zet uydu: Kahrolsun komnizm, gelsin paralar... Bugn, Sovyetler'le ili-dl bir AP eski milletvekilinden sz edip. baz kark ilere de gz gezdirmeye alacaz. Bu AP eski milletvekilinin ad Erturul Mat'dr. AP Bursa eski milletvekillerinden Erturul Mat, eski bakanlardan Hilmi gzar dosyasnda ad geen mteahhit Kzm Erdem'in Gelibolu'da kurmay tasarlad il fabrikas ile Sovyetler'den yedi milyon dolarlk kredi actmasn salamtr. Sovyetler'le yerli irketler arasnda komisyonculuk yapan AP eski milletvekilinin soyad Mat, bu konu ise ok nettir... Kzm Erdem ile Kemal Derinkk, ark Ya ve Boya Fabrikalar Anonim Ortakl adl irketin ortaklardr. Bu irketin zerinde kaytl staobul Bomonti Frn Sokak'taki tamamlanmam inaat 227 milyon TL.'ye Ba-Kur'a bakan onay ile Katlmtr. Kemal Derinkk'n Malatya'da iki arsa zerinde balatt iki inaat ile stanbul skdar'da Karacaahmet Mezarl genileme sahas iindeki onalt arsa ise gerek deerlerinin ok stnde fiyatlarla SSK'ya satlmtr. Kemal Derinkk adna bu ilemleri yrten Avukat Cevdet Ycel Fenercioiu da bir sre sonra SSK Genel Mdr Yardmclna getirilmitir. 71 Bakan Hilmi gzar, bu sat ilemlerinden tr Yce Divan'da hesap vermektedir. Bu ilemlerle ilgili olan kamu grevlileri ile baz politikaclarn Derinkk'n sahibi bulunduu Mizan tha-lt-hracat, Ticaret ve Sanayi A.. ve Kzm Erdem ve Derinkk'n ortak irketleri ark Ya ve Boya Fabrikalar irketlerince Hilton Oteli'nde arlandklar, otel faturalar ile kantlanm bulunmaktadr. Hilton Oteli kaytlarndan. Bakan gzar, olu Hasan gzar, SSK Genel Mdr Mustafa Enginsu ile SSK Ynetim Kurulu yesi Hamdi Nuholu'nun, SSK Genel Mdr Yardmcs Cevdet Ycel Fenerciolu'nun MHP Genel Bakan Trke'in Babakan Yardmcs iken Tr-ke'in yannda alan ahin Tulunolu'nun, MHP Ktahya Senatr Osman Albayrak'n ve Sovyet firmalarndan yerli firmalara kredi salayan AP eski milletvekili Ertu-rul Mat'n, Mizan thalt-hracat, Ticaret ve Sanayi irketi ile ark Ya ve Boya Fabrikalar A.. tarafndan arlandklar anlalmaktadr. Bir bakan, bir genel mdr, br genel mdr yardmcs, bir SSK Ynetim Kurulu yesi, bir MHP'ii, Sovyetlerden kredi salayan bir AP'li, devlete arsa satan iki mteahhidin irketlerince arlanyorlar, nedir bunun anlam? Bunun anlam ok aktr: Arsalar, SSK ve Ba-Kur'a satlm, iki mteahhit devlet eliyle zengin edilmitir! burada da bitmiyor. Bir gazeteci, bu yolsuzluu ortaya kartan ve srarla olayn zerine yryen bir tannm politikac iin irkin iftiralarla dolu bir kitap yaynlyor. Kitabn masrafm Kemal Derinkk karlam, bu konuda gazeteci Nec-mi Onur ile Kemal Derinkk arasnda bir mukavele imzalanm, bu pazarlk yaplrken, nl film prodktr mit Utku da hazr bulunmu ve mukaveleyi tank olarak imzalamtr. Evet u mit Utku! Bu badndrc olaylar ve ilikileri rendike, insan bu dzenin nasl yrdn, bu dzenin kimleri, nasl zengin ettiini ok daha iyi reniyor. 72 Soyut siyasal tartmalarn ardndaki somut gerek budur ite, bu.. Sovyet komisyonculuundan, anti-kom-nizm ticaretine uzanan zincir, bakn neleri, neleri kantlyor! 26 Nisan 1981 BR SYASAL RKET!..

ANDA, bir kitap datm irketidir. irketin zellii, irket kurucularnn siyasal ilikileridir. Siyasal ilikileri ar basan hor irket ilgi ekicidir. ANDA irketi de bu yzden dikkat ekmitir. irketin kurucular arasnda, MHP Genel Bakan Yardmcs Sadi Somuncuolu. Erzurum eski milletvekili Nevzat Ksolu, MHP Genel dare Kurulu yesi Ahmet yi-oldu, Sleyman Krk, Nurhan Alpay, brahim Metin ve Diyanet leri Bakanl emrindeki stanbul vaizlerinden Mustafa Pektut vardr. ANDA irketi, Diyanet leri yaynlarnn yurt iinde ve dnda datmn stlenmitir. irket, 6.2.1975 tarihinde Diyanet leri Bakanl ile bir szleme imzalayarak. Diyanet leri Bakanl yaynlarnn ky imamlklarna kadar ulamasn salayc bir dctm a kurmutur. irketin kurucular arasnda, sonradan Devlet Bakanlna getirilen Sadi Somuncuolu ile MHP yneticisi Ks-oiu'nun bulunmas gerekten ilgi eKicidir. Ayn ilgi ekici iliki, irkette, Diyanet leri Bakanl emrindeki bir vaizin de yeralm olmasdr... ANDA irketi ile Diyanet leri Bakanl arasnda bu szleme imzaland gnlerde Diyanet leri Bakan, sonradan CHP hkmetinde Devlet Bakan olan, CHP'-nin Kontenjan Milletvekili Dr. Ltfi Doan, yardmcs da bugnn Diyanet leri Bakan Tayyar Altkula'tr! MHP yneticilerince kurulan ve gelitirilen ANDA irketi, Diyanet leri Bakanl'nn yaynlarn datarak kazan salad gibi, ayn zamanda, en uzak kedeki 73 ky imamlarna kadar ulama olana bulmutur. irket ile Diyanet leri Bakanl arasndaki bu szleme, 29.10.1976 tarihinde Diyanet leri Bakan Do. Dr. Sleyman Ate'in imzas ile feshedilmitir. Fesih tarihinde irketin, bakanla borcu" 2 milyon 480 bin 389 liradr. Bu borcun nasl ve ne gibi koullarla tasfiye edilmesi konusunda yazmalar olmu; bu arada, ilgili dosya, Diyanet leri Bakanlnca, Bakanln Hukuk Mavirliine, hesaplarn tasfiyesi iin son gn olan 1.3.1977 tarihinden drt ay sonra, 12.7.1977 tarihinde gnderilmitir. Ayrca, szleme srasnda ANDA irketinin ipotek koydurduu gayrimenkuller zerindeki ipotein kaldrlmasna ilikin olarak, Hukuk Mavirliinden gr alnd da belirlenmitir. ANDA irketi'nin Diyanet leri Bakanl ile olan ilikilerinin aratrlmasnda ve de ayrca Diyanet leri Vakf'nn hesaplarnn datt burslarn ve ilikilerinin gzden geirilmesinde saysz yarar vardr. Otuz milyon liralk Diyanet leri Bakanlk yaynlarnn siyasal ilikileri ar basan bir irkete verilmi olmas, bilmem, Devlet Bakan Sayn Mehmet zgne'in dikkatini ekecek midir? Bizden, belgeleyip, yazmas! 30 Ekim 1980 BLMECE VE ZM.. Tercman Gazetesi Genel Yayn Mdr Hakk al hakkndaki u belgeler herhalde dikkat ekicidir. Hep birlikte bu belgelere ksaca gzatalm: Ankara Skynetim Komutanl Asker Savcl'nn 26.11.1971 gn ve 1971/405 evrak, 1971/211 esas ve ,1971/ 153 karar sayl iddianamenin 52 ve 53'nc sayfalarnda u bilgilere rastlyoruz: 1968-69 yllarnda FKF-TP paralelinde alan bir rgt olarak grlmektedir. Dosyada mevcut 10 Mart 74 1969 tarihli yazda alma raporu ve bildirilerinden bu husus anlalmaktadr. 10 Mart 1969 tarihinde TP yeleri Krkkale'deki ii olaylarn incelemek zere Krkkale'ye gitmiler ve burada Maden- Sendikas'nn yneticilerinin aktif olmadn tesbit etmiler; iinin rgtlenmesi gerektii konusunda hazrladklar yazy TP'e ve FKF'ye gndermilerdir. yelerin byk bir ksm ayn zamanda TP'e kaytldr. ddianamenin bu blmnden yola karak, 4'nc Kolordu Komutanl nezdinde kurulu Skynetim 1 Numaral Askeri Mahkemesinin 1973/4 evrak. 1973/4 esas, 1973/60 say ve 25.12.1973 gnl gerekeli kararn 158"n-ci sayfasnn 11 nolu paragrafna bakyor, ilgili blm

aktaryoruz: Dava dosyasnn FKF blmnde drt klasr, drdnc dosya, elli sekiz srasnda mevcut rapor, FKF'nin sadece genlik kesiminin rgt olmadn, TP'in paralelinde bir komnist rgt olarak ii kesiminde de etki yaratmaya altn ak ekilde ortaya koymaktadr. 10.3.1969 tarihli bu rapor (R.K.). (M.Y.) ve (Hakk a!) tarafndan Krkkale'de vuku bulan ii olaylarn yerinde ve yakndan incelendikten sonra hazrlanp TP'e, OSK'e ve FKF'ye verilmitir... Bu iddianame Dev-Gen davasnn iddianarryssidir. Gerekeli karar Dev-Gen davasnn karardr. FKF, bilindii gibi, sonradan Dev-Gene dnen Fikir Kulpleri Federasyonundur. Hakk al, iddianame ve gerekeli karara gre, FKF odna Krkkale'de Maden- Sendikas ile ilgili incelemeler yaptktan sonra iki arkada ile beraber hazrladklar raporu Trkiye i Partisi'ne (TP), Trkiye Devrimci i Sendikalar Konfederasyonuna (DSK) ve de Fikir Kulpleri Federasyonuna (FKF) vermitir. Hakk al, Fikir Kulpleri Federasyonu'nun alt birim kurulularndan biri olen, Siyasal Bilgiler Fakltesi Sosyalist Fikir Kulb sayman yesidir. Sosyalist Fikir KuSb'nn 14 Aralk 1968 gnnde 221 noiu snfta yaplan Genel Kurul toplantsnda Hakk 75 al, sayman ye olarak raporunu okumutur. Genel Ku- j rul sonunda yaplan seimlerde Hakk al (48) oy ala- i rak FKF Genel Kurulu temsilciliine seilmitir. Bugn TKP san olarak aranan Nihat Akseymen de (51) oy ile ayn Genel Kurula temsilci seilmitir. j Bu tutanaklarn bir kopyas elimizdedir.. Bu tutanak- j larn asllar ise, Ankara Valiliindedir. rencilik yllarnda birok kii bu gibi rgtlerde j alm, sonradan hayatn ak iinde bugn eitli mes' lek dallarna dalp, gitmilerdir. Bu gibi rgtlerde alm byk brokrat ocuklarna da rastlanmtr. Bizim bunlara syleyecek hibir szmz yoktur. Btn bu gelimeler doaldr. tirazmz u noktadadr: Tercman Gazetesi, hem ke yazarlar, hem de haber politikas ile TP-DSK-FKF gibi kurululara srekli saldran bir yayn organdr. Aka belirtelim: Bunu da bir lde yadrgamyoruz. Belli bir ekonomi politikasn eletirenleri hatta Toplu Konut Yasas'na kar kanlar bile neredeyse komnistlikle sulayacak olan Tercman Gazenesi ccaba. Genel Yayn Mdrl'ne niin bir tescilli marksist getirmektedir? Bir bakma belki bu da nemli deildir. al, genliinde kapld sosyalist dnceler nedeniyle, nce Yozgat'ta, sonra Ankara'da, daha sonra Eskiehir'de TP ve FKF adna almalar yapm, sonradan bu grlerden ayrlm olabilir. Bu grlerden ayrld da pek o kadar belli deildir. rnein, 1979 ylnda bir faklte yaynlar arasnda kan- ve Hakk al'n da imzasn tayan bir yayn (rnein s: 85, paragraf 2) bu eski Marksist'in eski grlerden pek ayrlmadn ortaya koymaktadr. imdilik kayd ile bu yayn kitabmza almyoruz. Daha dorusu, bu yayn kitabmza almaya bir trl elimiz varmyor! Tercman Gazetesi her gn, ke yazarlar ve haber politikas ile Hakk al'n bir zamanlar raporlar yazd DSK'in savunma avukatlarna ynelttikleri, yasaya ve 52 sayl bildiriye aykr yaynlarn, bu eski Marksist mili76 tantn nnden geerek okurlara ulamas, tek bana, herhalde, ibret verici bir gelimedir. Biz rnein, Nihat Akseymen TKP'lidir. Hakk al ve Akseymen ayn rgte kaytldrlar. yleyse al TKP'-lidir gibi hukuka aykr sonular karmyoruz. Ama, al'n nnden geip yanna giren yazlar ve haberlerde DSK'in avukatlar Orhan Apaydn'a, Hasan Fehmi Gne'e ve Turgut Kazan'a her gn saldrlyor. u avukat TKP'lidir, Apaydn ile bu avukat ayn dernek yesidirler, yleyse Apaydn da TKP'lidir gibi safsatalar, Marksist militan Hakk al'n onay ile baskya girmektedir...

Ey Tercman Gazetesi'nin ke yazarlar, sosyal demokratlar, lml solcular, Atatrkleri, 24 Ocak kararlarna kar kanlar, hatta hatta Topiu Konut Yasasn eletirenleri komnistlikle sularken tepenizdeki Marksist militann gelmiini gemiini yle iyice dnn.. Hakk al rnei kulaklara kpe olmaldr! TRT grevlisi bir dernee mi yedir? Srn gitsin! retmen, genliinde bir dernee ye mi olmutur? Mesleinden atlsn!.. Bir memur, yasol bir yrye mi katlmtr? Ba ezilsin!.. Peki Marksist militan Hakk al ne olsun? Bol cretle Tercman'a Genel Yayn Mdr! Nasl milliyetiliktir bu? 3 Ocak 1982 ODALAR VE LKCLER... Ksa adyla, Odalar Birlii olarak tandmz Trkiye Ticaret Odalar, Sanayi Odalar, Ticaret ve Sanayi Odalar ve Ticaret Borsalar Birlii, kendi iinde zel sektr fikrinin dinamik ve devaml mdafaas amacyla zel Sektr Enformasyon Komitesi kurmu ve 1974-79 yllar arasnda 3 milyon, 981 bin TL. para harcamtr. Ynetim Kurulu'nda, AP eski milletvekillerinden Faik 77 Trn. AP eilimli Son Havadis yazar Abdullah Uraz ve AP'li iadam inasi Ertan'n da bulunduu, Umum Maazalar T.A.., bu irketin Genel Mdr olan Sezai Db-lan'a, temsil tahsisat ad altnda, hi bir belgeye dayanmayan 3 milyon 90 bin TL. deme yapmtr. Dblan, bilindii gibi, Umum Maazalar Genel Mdrl yannda. Odalar Birlii Bakanl da yapmtr. Gerek Odalar Birlii, gerekse Umum Maazalar kasalarndan kan toplam 7 milyon TL'nin, zel sektrn dinamik ve devaml mdafaas amacyla kimlere verildii, bugne dek aydnla kavumu deildir. Elimde bunlarn dnda Ankara Ticaret Odas Ynetim Kurulu Bakan Necdet Esen'in 2.10.1975 tarihinde, lk-Bir Genel Bakan Prof. Orhan Trkdoan'a yazm olduu br mektup bulunmaktadr. Mektubu birlikte okuyalm: Gz bebeimiz, yavrularmz mill ruh ve iman ile yetitirmek iin gsterdiiniz gayretler odamz tarafndan takdirle karlanmaktadr. Oda Meclisimiz, byk mcadelenize mzahir olmak maksadyla derneinize 10.000 lira bata bulunmaya karar vermitir. Bilgilerinizi ve tayin buyuracanz bir yetkilinin odamza bavurmasn rica eder, mill kltrmz, tarih, manev deerlerimizi.yoketmek iin giriilen tertipler karsnda yrttnz byk vatan mcadelesinde sonsuz muvaffakiyetler niyaz ederim. Sayglarmla... Acaba, Odalar Birlii ve Umum Maazalar'n paralar da byle kurululara m gidiyor? Bilmiyorum. Bilmiyorum ama Ankara Ticaret Odas'ndan, adlarnn banda lk ya da lkc bulunan kurululara yardm yaplp yaplmadn da dorusu merak ediyorum. rnein, 2.3.1974 gn ve 17/14 sayl tediye fii ile lkc zciler Dernei'ne herhangi bir para verilmi midir? 21.3.1974 gn ve 23/13 sayl tediye fii ile lkc iler Dernei'ne ne amala para denmitir? Bunlar denti midir nedir? Sonra efendim, 18.4.1974 gn ve 32/22 sayl tediye 78 fii ile ik-Bir'e denen 3 bin lirann anlam ne, niin denmi bu para? 7.5.1974 gn ve 36/44 sayl tediye fii ile lk Ocak-lar'na yaplan yardmn amac ne, anlam ne? Byk lk Dernei'ne 12.7.1974 gn ve 55/47 sayl tediye fii ile verilen para neyin dentisidir? Byk lk Derneinin ankaya ubesi'ne 22.7.1974 gn ve 57/14, 12.2.1975 gn ve 12/8, 18.2.1975 gn ve 13/34 sayl tediye fileri ile yaplan demeler, Ticaret Odas'nn hangi deme cetvelinden verilmektedir? Ve de lk-Bir, lkc retmenler ve retim yeleri Dernei'ne Ankara Ticaret Odas'ndan yaplan 18.11. 1975 gn ve 70/28 sayl 10 bin TL.'lk ban gerek amac nedir? Oda Meclisi'nin 30.9.1975 gn ve 42 sayl, idare heyetinin 25.9.1975 gn ve 76 sayl kararlarnn da ilgi ekeceini sanyorum.

Evet, konuyu ters eviriyor ve soruyorum: Bu gibi dentiler, bir baka kurulu tarafndan, adlarnn banda Devrimci ya da lerici bulunan rgtlere yaplm olsayd, ne olurdu? Evet ne olurdu? zel sektr, kendisini, kimler eliyle nasl koruyor? Bu soruyu, lkc genlere soruyorum. Niin zel sektr lkc rgtlere para yardm yapyordu? Dklerv kan bizim, yklsn liberal kapitalzim diye sokaklara dklen genlerin rgtne niin liberal kapitalist rgtler para yardm yapyorlard, niin, niin, niin? 29 Kasm 198 LONS VE ROTARY... Lions ve Rotary adl kulpleri bilmeyen yoktur. Lions Kulp 1917 ylnda ABD'de kurulmutur. Bu kulp, 140 lkede rgtldr. Lions Kulp, Trkiye'de de rgtldr. Kulbn siyasal konular ieren toplantlar dzenledii de bilinmektedir. Kulp, adndan da anlalaca zere, uluslararas niteliktedir. 79 Rotary Kulp de yledir. 1905 ylnda Chicago kentinde kurulan Rotary Kulp, i ve sermaye evreleri arasnda dayanma salama amac ile rgtlenmi ve btn dnyaya yaylmtr. lkemizde Trk Ykseltme Dernei olarak kurulan Mason rgtnn temeli 1717 ile 1723 yllar arasnda ngiltere'de atlmtr. Masonluun tarihini insanlk tarihi-ne kadar dayayanlar da vardr. Masonluk zerinde bu- gne dek yzlerce, binlerce kitap yazlm, gerek mason- 9 lar, gerekse masonluk konusunda birbirine kart dn- ] ceier sergilenmitir. Trkiye'de masonluun temeli, 1720 ylnda Padiah * nc Ahmet tarafndan atlmtr. Devlet adamlarndan < ilk mason Sadrazam Yirmisekiz Mehmet elebi ve oj \u Sait Celebi'dir. Merutiyet dnemlerinde masonluk oli duka yaygnlk gstermitir. Osmanl mparatorluu'- f nun son yllarnda artan yabanc egemenlii ile birlikte masonluk, elilikler eliyle de yaygnlatrlmtr. Birok sadrazamn mason localarna kaytland da bilinmektedir. Mason localarna, ticaret hayatn elde tutan aznlklar bata olmak zere, aydnlar, airler, yazarlar, edebiyatlar ve devlet adamlar girmiler ve bu localarda rgtlenmilerdir. Trkiye'deki mason localar, 1935 ylnda Atatrk'n buyruu ile kapatlm, 5 ubat 1948 ylnda ok partili yaama geilirken yeniden almtr. Trk Ykseltme Dernekleri ad altnda alan mason localar o gnden bugne etkin biimde rgtlenmektedirler. Genellikle elit ad verilen toplumun sekin kesimleri arasnda rgtlenen. Lions, Rotary ve Mason dernekleri, yaplar gerei ok uluslu niteliklere sahiptirler. Yani, yaygn deyi ile bu derneklerin, bu kurulularn kkleri dardandr. Yirminci yzyln nc eyreine girerken kiileri ve kurulular byle uluorta kk ierde, darda diye ayrp, sulamann olana yoktur. Yasalara uymak koulu ile bu tr derneklerin kurulmalar ve almalar, zgrlk demokrasinin bir gereidir. Su olan, olmas ge80 reken, bir yabanc lke adna ahmak, rgt bu amala kurmaktr. Yoksa her uluslararas kurulu, kk dardadr diye sulanamaz. nce bunu anlayalm. Ancak, toplumun varlkl kesimlerine, sekinlerine ak olan bu tr dernekler yannda, emeki snf ve tabakalarn dernek, sendika ya da partilerine de ayn hogry gstermek gerekir. Demokrasi, eitli snf ve tabakalar arasnda bir denge rejimi ise, i evrelerine tannan hak ve zgrlklerin emeki snf ve tabakalara da tannmas gerekir. Eer yirminci yzyln nc eyreinde kk dardadr, ieridedir diye ayrmlar yapacaksak, o zaman, bu kk darda olgusuna, kimileri Lions Kulpleri, Rotary Kulpleri ve Mason rgtlerini rnek gsterirse kimse buna Hayr diyemez. Lions Kulp'te, Rotary Kulp'te yaplan tartmalar bir sosyal demokrat ya da demokratik sosyalist eilimdeki bir kuruluta, bir dernekte yapamyorsak, sistemimizde bir eksiklik var demektir. te zerinde dnlmesi gereken konu, bu konudur.

Yirminci yzyln demokrasi gerei, hogrl olmay, bu hogry eitli snf ve tabakalar, eitli dernek ve kurulular iin kullanmay gerektirir. Hogrl okjn-a mayacak konular ise bellidir; silhl eylemler ve bir yabanc lke adna almak!.. Lions, Rotary ve Mason derneklerine tannan hogr ve zgrln baka kurululara da tannmas, demokrasinin hem gerek, hem de temel kouludur. Demokrasi ok sesli mzie benzer. Yeter ki, mzik notalara ve kurallara uygun olarak seslendirilsin ve orkestra efleri de grevlerini tam olarak yapsn.. 20 ubat 1982 S. SIRRI KADEM!.. Terrist Mehmet Ali Aca'nn Roma Savcsna verdii el yazl ifadede u blm yer almaktadr: 1977 ylnda hem ar sa, hem ar solcularla 81 F.: 6 birbirlerinden hubersiz gizli ilikilerim vard. Bu sene de retmen okulundan arkadam ve hemehrim Sedat Srr Kadem'in tavsiyesi ile Filistin'e gitmeye karar verdim. 1977 ylnn ilkbaharnda Sedat ile Gaziantep'e gittik. Ylmaz diye tantlan bir kii ile gece Kilis civarndan gizlice Suriye'ye geip am'a gittik, am'da daha sonra Teslim Tre olduunu rendiim arkadala buluup, zel bir taksiyle gece Beyrut'a getik. Gney Beyrut'ta 40 gne yakn hzl bir gerilla eitiminden sonra Teslim Tre vastasyla am zerinden gizlice snrdan tekrar Trkiye'ye dndm... Teslim Tre, 12 Mart 1971 tarihinden sonra ad duyulan, ad nce silh kaaklna, sonra gerilla eylemlerine karan, byk olaslkla, Filistin ile Trkiye arasndaki yasad trafii yneten bir kiidir. Tre, yazd anlara gre, kendi deyii ile Marksist-Leninisttir. Aca, hemehrisi Sedat Srr Kadem aracl ile Trkiye'den Filistin'e getiini, yolda, Suriye'nin bakenti am'da Teslim Tre ile karlatklarn sylemektedir; Aca, ifadesinde daha sonra, Emein Birlii, Aknclar, Halkn Kurtuluu, lkcler ve THKP-C ile ilikiye getiini sylemektedir. Aca'nn adlarn verdii' bu fraksiyonlarn ikisi sac, solcudur. Aknclar, dinsel sa, lkcler, terrist sa temsil etmekte, HC kn Kurtuluu, Arnavutluk tr bir komnist dzen savunmakta, THKP-C ise liderliini Mahir ayan'n yapt ehir Gerillacl yolunu benimsemektedir. Aca'nn ifadesini bir an iin gerek olarak kabul edersek, u sonuca ulaacaz: Aca, Marksist-Leninist bir militan olan eski silh kaaks Teslim Tre tarafndan arkada Sedat Srr Kadem'in aracl ile Filistin'e gtrlm ve eitilmitir. Daha sonra Trkiye'ye dnen Aca, ikisi sa, sol drt fraksiyonun iine girip, kmtr. Btn bunlarn anlalmas iin stanbul'da renci olduunu duyduumuz Sedat Srr Kadem'in ortaya kp, bildiklerini anlatmas gerekmektedir. in ilgin yan udur: Aca, peki cinayetini. lk82 cU Mehmet ener ile birlikte ilemitir. Aca ve ener, ioeki'yi ldrdkten sonra MHP Aksaray ile lokaline ait'rnilerdir'. Aca'nn cinayetten sonra lkc militanlarn eitimlerine katld saptanmtr. Aca, stanbul'da lkc militanlarn karargh kurduu Kllk kahvesinde ele gemitir. Yine yurt dna kanda, lkc evrelerden yardm ve destek grmtr. Bir baka ilgin gelime de Alman polisinin yapt aiklama ile ortaya kmtr. Alman polisi, Halil Tireli ile Necati Uygur adl iki kiinin ldrlmeleri olaylar nedeniyle de Aca'dan phelenmektedir. Tireli ve Uygur. Avrupa lk Oca ve Avrupa Demokratik lkc Trk Dernekleri Federasyonu bakanlklarnda bulunmulardr. Ayrca, bu iki kii lkc eylemlerin yurt d mal kaynaklarn rgtlemekle grevliydiler. Bu iki kiinin, ardarda ldrlmesi ve Alman polisinin bu cinayetlerden Aca'y sorumlu tutmas, bal bana ilgin bir gelimedir. Ayn grevde bulunan Lokman Kundak adndaki bir kii eski evresinden uzaklam, bir sre sonra Trkiye'deki iyerinde silhl saldrya urayarak yaralanmtr. Bu dosyann da bu gelimeler karsnda yeniden ele alnmasnda yarar vardr.

Bunlarn herbiri phe ekici olaylardr ve herbirinin altnda da Aca'nn parmak izlerine rastlanmaktadr. Biz yine yaznn bana dnelim: Sedat Srr Kadem, kim ise, ortaya kmaldr. Ortaya kmal, yaam gvence altna alnmal ve Aca'nn ifadesinde yer alan olaylarn doru olup olmad kendisine sorulmaldr. Aca, gerek Trk polisine, gerekse Roma Savcsna, byk olaslkla, gerei gizlemek iin olaylar saptrc ifadeler vermitir. Bunun byle olup olmadn iyice saptayabilmek iin Sedat Srr Kadem'in konumas, sonra da Aca tarafndan kendisine para verdikleri ileri srlen Halit Narin, Fahrettin Arslan ve nci Baba olarak bilinen Mehmet ncelerin ifadelerine bavurmak gerekmiyor mu? .Sol terr rgtleri, sa terr rgtleri, silh kaak83 lan, iadamlar... Aca, byle bir senaryo yazyor. Aca, bu senaryoyu yakaland gnden beri yineledii bamsz terrist savn dorulamak iin yazyor. fadede adlar geen Teslim Tre kaak, bulunamyor... mer Marsan, Bulgaristan'da, getirilemiyor, ama Trkiye'de Aca'y yurt dna karan lkc Timur Seluk var, kendisine Trkiye'de pasaport veren grevliler var, Halit Narin var, Fahrettin Arslan var, nci Baba var ve Sedat Srr Kadem var. Sedat Srr Kadem, k ortaya!... 25 Austos 1982 UNUTULAN ADRESLER... Aca'nn Roma Savcsna verdii yazl ifadede ad geen Sedat Srr Kadem'in srrn henz zm deiliz. Kimdir bu Kadem? Aca ile ne gibi bir ilikisi vardr? Ve imdi nerededir? Bunlar, bu aamada bilemiyoruz. Sedat Srr Kadem'i henz bulamadk ama Malatya muhabirimiz Rait Ksack, Kadem'in Malatya'da oturan babas Mehmet Kadem'i buldu ve kendisi ile konutu. Mehmet Kadem'in anlattklar unlar: Be ocuum var. Sedat ve Sedat'n k olan Hlya ilk korundandr. kinci karmdan ocuum var. Sedat, 1977 ylnda Mustafa Kemal lkretmen Okulu'ndan mezun oldu, sonra bir yl Meslek Yksek Okulu'na devam etti. Daha sonra niversite snavna katlp stanbul SBF'ne girdi. retmen okulunda iken ok haar idi, arkadalar ile geinemezdi. Ancak daha sonra olgunlat. Bu yl SBF'yi bitirecekti. Biz mezuniyet haberini bekliyorduk. Sedat iki yldr Malatya'ya gelmedi. Son bir yldr kendisinden hi bir haber alamadk. Amcas Ahmet Kadem, stanbul'da kendisini ok arad ama bulamad. Biz sosyal demokrat grlyz. Olum da yledir. Aca, ..olay saptrmak istemektedir. nk retmen okulunda beraber olduklarn sylemektedir. Oysa ayn yl olum84 la kzm ayn okuldaydlar. Kzm byle bir ilikinin kesinlikle olamayacan sylemektedir. Son olarak 1980 ylnn Temmuz aynda Sedat bana bir haber gndererek stanbul'da bir iyeri amak istediini, bu nedenle paraya ok ihtiyac olduunu syledi. Bunun zerine kendisine 100 bin lira gnderdim. Bu parann gnderilmesinden sonra kendisinden hi bir haber alamadm. Olumun ortaya kp, susuzluunu ispat etmesini istiyorum. Bunu yapacandan eminim. Bekliyorum... Terrist Aca, yakaland ilk andan balayarak bugne dek artc ifadelerle hedef saptrm, byk olaslkla, bal bulunduu rgte zaman kazandrmtr. Sedat Srr Kadem'in adn da bu amala vermi olabilir. Biz, btn olaslklar gz nnde tutarak, Kadem'in bir an nce ortaya kp, bildiklerini anlatmasn istiyoruz ve armz yineliyoruz. Bugne dek yaptmz aratrmalar sonucunda edindiimiz kan, Aca olaynn gerek burada, gerekse Roma'-da gerektii gibi ele alnmaddr. rnein, Aca'nn stanbul'da ilk kez ele geirildiinde zerinden kan adresler be aratrlmamtr. Bunlar imdi aklyoruz: Ahmet Tekin Doanate - 65 Senerer Str. 10, Berlin. Kimdir bu Ahmet Tekin Doanate? Belli deildir. Veysel Aydn, Akabe Kitabevi. Kimdir bu Veysel Aydn, belli deildir, aratrlmamtr.

Aca'nn cebinden Almanya'daki u adres kmtr; bu da aratrlmamtr: John Str. 4 Dseldorf, 20. Ve ayn yerin telefon numaras: 211-378804. Ve bir baka adres daha: Halil brahim, Tuzcular Cad. Demirkap, Seferaa Sanayi Sitesi, Kseoullan Kebap Salonu 294. Ve Malatya'da baz telefon numaralar: 1493-2596-3976. 85 2596 ve 3976 Malatya'da kuruyemii Kemal zbay. in telefon numaralandr. 1493'de, bir leblebici dkknnn telefon numarasdr. Btn bunlar zamannda aratrlm olsa belki bir ok ipucu ortaya kacak, gerek aydnlanacakt. Ancak, bu adres ve telefon numaralar, dosyada unutulmutur. Ne diyelim, ne diyelim? Evet. sayn ilgililer, bilgilerinize! 27 Austos 1981 ACA DM... Do. Dr. Bedrettin Cmert'in katil sanklar silhl sa eylemciler, zeyir Bayrakl ve Rfat Yldrm, Federal Almanya'da geen yl yakalanmlard. Almanya'da lm cezas olmad iin bu iki sann Trkiye'ye geri gnderilmeleri, Trk hkmetinin iki sann lm cezasna arptnlsa bile idam edilmeyecekleri yolunda gvence vermesine balyd. Bu gvence verilmedii iin iki sank Koblenz Yksek Mahkemesi tarafndan serbest braklmlardr. Acaba niin bu yolda gvence verilmemi ve sanklarn Trkiye'ye gnderilmeleri iin gerekli ilemlere bavurulmamtr? Bunlar bilecek durumda deiliz. Ancak, grnen odur ki, bu iler biraz ardan alnmaktadr. rnein, Milliyet Gazetesi Bayazar Abdi pek-i'nin ldrlmesi olaynda birinci derecede sorumlu olan ve Aca'y, peki'yi ldrmesi iin azmettiren Mehmet ener, svire'de yakalanm; ancak bugne kadar Trkiye'ye getirtilmesi salanamamtr. Adalet Bakanl, hi olmazsa kamuoyuna, ener'in niin bugne kadar Trkiye'ye getirtilmesinin salanamadn aklamaldr. Bekliyoruz, herhalde Adalet Bakan Sayn Mente byle bir aklama yapacaktr. Mehmet ener olay byle de, idam hkmls sa Armaan olay baka trl m? sa Armaan da ran'da yakalanm, ancak nedense Armaan'n yurda getirtilme86 sj bir trl salanamamtr. Artk, bundan sonra Arma- . an' bulmak pek kolay deildir. Trkiye'de de su iledii ileri srlen ve Papa'nn vurulmas srasnda Aca'ya yardm ettii anlalan mer Ay ile ilgili yazmalarn ne merkezde olduunu da sormak gerekir. mer Ay, geen aylarda Federal Almanya'da yakalanmt. Sonra bir ses seda kmad. Ne oldu Ay? Ne oldu ener? Ne oldu Armaan? Ne olacak zeyir Bayrakl ve Rfat Yldnm? Bilen yoktur! u Mehmet ener Trkiye'ye getirtilip, yle tam anlam ile sorgulansa, belki peki cinayeti aydnlatlacaktr. peki cinayetinin aydnlanmas ile birlikte Trkiye'de birka terr oda da ortaya karlacaktr. Roma Ar Ceza Mahkemesi'nin M. Ali Aca ile ilgili kararnda imdiden birok gerek ortaya kmtr. Bu gerekler, ener'in sorgusu ile karlatrlrsa, belki bu okuluslu terrn bir blm aydnlatlacaktr. Roma Ar Ceza Mahkemesi'nin kararnda, M. Ali A-ca'nn, Sofya'da Vitoa Oteli'nde mer Marsan adl bir kii ile tant belirtiliyor. Kim bu Marsan?. Aca'ya Trkiye'de pasaport salayan kiiler ve gruplar kimler?. Aca'nn, Mnih'te elektrikli ev aralar satan Wardar adl dkkna telefon edip, mer Marsan ile grt, mahkeme kararnda aklanyor. Bu dkkn sahibi, Selm Glta'tr. Kimdir bu Glta? Mahkeme kararndan rendiimiz bir baka gerek de olduka ilgi ekicidir: Aca'nn Papa olaynda kulland Browning marka tabanca Belika'da Fabrique Nationale Herstrcl tarafndan imal ediliyor; silh, 1979 ylnda Liej'de Schro-eder firmasna devrediliyor. 1980 ylnda Neuchatal'de Grisel Petit Pierre firmasndan satn alnyor ve 1980 ylnda da tabanca Grillmayer Horst firmas adna Tinter Otto adl bir mhendis tarafndan satn alnyor.

Mahkeme kararnn bu blmn birlikte okuyalm: O vesile ile Tinter, para halinde 21 tabanca daha satn alm ve bunlar Avusturya'ya gtrmtr. Avusturya polisinin bir arama srasnda tesbit ettii 87 gibi, btn bu silhlar firmann giri ve k defterlerinde kaytl olarak grnmemekteydi... Bu ilgin bulguyu saptadktan sonra yine mahkeme kararndan silhn Aca'ya nasl ulatn izleyelim: Daha sonra Otto Tinter 9 kalibrelik Browning'in, ilgili btn belgeler imha edilmi olduundan, bir bilgi veremeyeceini ve silhn bir. svireliye satlm olduunu anlatyordu... Kararn s'j blm ise olduka dikkat ekicidir: inde Nazilik kaynayan bir aileden olarak tannan ve terrist rgtler lehine silh trafii yaptndan kukulanlan nitekim bu nedenle yetkili makamlar tarafndan yaplan birok aratrma srasnda illegal olarak silh bulundurma ve buna bal sularn faili olarak zerinde durulan nl silh kolleksiyoncusu Grillmayer Horst ise salverildikten sonra kayplara karmt... u ie bakn: peki cinayetinde Aco'y yneten ener, nce yurt dna kayor, sonra yakalanyor, ancak bir trl yurda getirtilemiyor.. Papa olaynda Aca'nn yanndaki sa terrist mer Ay'n da yurda getirtilmesi salanamyor.. Papa'nn yaralanmasnda kullanlan silh, kukulu eller tarafndan Aca'ya ulatrlyor. Silh salayan silh kolleksiyoncusu, ayn zamanda eski bir Nazi olan bir silh kaaks.. O da soruturmadan sonra izini kaybettiriyor! Evet bu dm zmek zorundayz. Bunun iin yaplacak ilk i Mehmet ener'in bir an nce yurda getirtilmesi ve yarglanmasdr. Sayn Adalet Bakan endielerimize katlr m, bilemeyiz ama, biz tpk zeyir Bayrakl, tpk Rfat Yldrm, tpk sa Armaan ve tpk Grillmayer Horst gibi. Mehmet ener'in de nce serbest braklacandan, sonra da izini kaybettireceinden korkuyoruz. 19 Haziran 1982 88 jTE PULARU Yeralt dnyasnda ayrovali Osman diye tannan Osman mamolu ilgililere ilgin aklamalar yapmtr. Yurt dnda tutuklu bulunan Sleyman Necati Topuz adl bir kaak da aklamalar yapacan bildiren mektuplar yazmtr. nl kaaklardan Bekir elenk, Londra'da Bakonsolosluumuza bavurarak, nemli aklamalar yapacan bildirmitir. Bunlarn yetkililerce birer birer dinlenmesinde yarar vardr. Yaplan aklamalarn baz olaylara k tutmas olasl sz konusudur. Kaaklarn yurt d balantlar, kaaklarla terristler arasndaki ilikiler ve ayn kaaklarn devlet brokrasisinde kurduklar kpr balar ortaya karlmazsa, terr konusunda ayn ksr dnglerde, daha yllarca dnlr. Geenlerde, aban Vezir adl Suriye uyruklu nl bir kaaknn Trkiye'deki nefes kesici servenini yazm; bu kaaknn birtakm evrelerce nasl korunduunu aklamaya almtk. Yazdmz her satrn gereklere, yalnzca gereklere dayandn, bu ilerle ilgili grevliler ok iyi bilmektedirler. Bekir elenk konusunda bugne dek yaptmz btn yaynlar da gereklere dayanmaktadr. Biz, bu gerekleri, bu kede, ardarda sralarken, elenk, stanbul'da gece kulplerinde viskiler atrp, kadehler patlatyordu. Bugn ise yurt dndadr ve Skynetimlerce aranmaktadr. elenk, Renter Albayrak adna karlm bir pasaportla dolar. Londra'da c/o Hanro Shippng B.V. adl bir irketin ortaklarndandr. Bu irket, 2 nd floor Nr. 67-68 65 London Wall, London. E.C. 2 adresindedir. irketin telefon numaras, 8952278dir. elenk'in ev telefon numaras da 3803513dr. elenk hakknda Genelkurmay Skynetim Asker Hizmetler Koordinasyon bakanlnca yurda dn ars yaplm; ancak elenk, bu arya uymamtr. 89 Bekir elenk'in svire'de ikamet zni ald, bu izinle ve sahte pasaportla dolat saptanmtr. svire'de Samir Aris adl bir Emeni ile beraber dolaan elenk, arandnda Zrih'te Lova Park Oteli 4692482 numarada bulunmaktadr.

elenk'in Ermenilerle ilikileri ok ilgi ekicidir. Daha nce de yazdmz gibi. elenk, svire'de Eva adndaki bir Ermeni kadnla iliki kurmutur. Bu nl kaaknn kaaklk dnyasnda tutunmasn salayan Ermeni asll kadnn annesi Rum'dur! Ve Bekir elenk, Londra'da olduu gibi, Yunanistan'da da ok rahat almaktadr. Pire Liman'nda elenk adl gemiyi altran bu nl kaak, Trk-Yunan ilikilerinin gerginletii gnlerde Papandreu hkmetinin koruyucu kanatlar altnda rahat rahat dolamaktadr. elenk'in Atina'da kiralad ev Foleran mahallesin-dedir. Bekir elenk'in Benil adl gemisi, spanya'nn Me-norka adas yaknlarnda karaya oturmutur. Kaza zerine elenk, ngiliz avukat ile birlikte Madrit'e gitmi ve burada ilgin temaslarda bulunmutur. Bekir elenk'in nemli merkezlerinden biri Bulgaristan'n bakenti Sofya'dr. Sofya'da 768960 ya da 3117882 numaral telefonlarla konuan bu ok uluslu kaokmz Bulgar resm yetkilileri ile ok ynl ilikiler iindedir. svire'de Viyaluks adl bir saat fabrikasna ortak olan Bekir elenk, yine svire'ye yerlemi bulunan ve Trk yetkililerince aranan Mehmet Zeki adndaki bir baka kaak ile iliki iindedir. Mehmet Zeki'nin Trkiye'de ok geni bir evresi vardr. Trkiye'ye her geliinde, dostlarna lks saatler armaan eden Mehmet Zeki, zel uak sahibidir. Mehmet Zeki'nin Trkiye'deki evresi konusunda yaplacak kk bir aratrma ok artc gerekleri ortaya karmaya yetecektir. Yineliyoruz: Kaaklk konusunda yasal engeller nedeni ile yazamadklarmz yazdklarmzdan ok ama ok daha nemlidir. 90 elenk'in Ermenilerle ilikileri, arkasnda Ermeni irketlerinin bulunduu kaaklk rgtleri bu kede daha nce bir bir sergilendi. Biz bunar yazarz, bazlar bizlere kar dava aarlar, bizler de baz devlet kurulularnn bu konularla ilgiii yazmalarnn say ve tarihini verir; bu yazmalarn mahkemelere getirtilmesini isteriz. Ve bu yazmalar bir trl gelmez! Neden acaba? diye sormaz msnz? Neden? Neden?.. pular burada.. ekin bir ip ucunu, bakalm ka kukla yerinden oynayacak!.. 7 Mays 1982 KME SORSAK? M. Ali Aca'yo g rrtm'lik Browning tabanca veren svire'nin Olten kenti lk Oca Bakan Nide'li mer Bac, svire mahkemesi tarafndan yarglanmak zere talya'ya gnderiliyor. mer Bac, Pcpa'ya suikast giriimi ve Aca dmnn zlmesinde nemli bir ipucu olabilir. peki cinayetinde Aca'nn su orta Mehmet ener, svire'de yakalanm ve tutuklanmtr. ener'in yurda getirilmesi iin bugne dek ne gibi ilemler yapldn pek bilemiyoruz. Sayn Adalet Bakanmz, bu konuda kamuoyunu aydnlatmak niyetinde deildir. Kendisinden srarla aklama bekliyoruz. Mehmet ener, Trkiye'de yarglanmazsa, peki cinayeti hibir zaman aydnlatlamaz. Aca olaynn Trkiye'deki nemli dm, ener'in sorgusu ile zlecektir. ener'in Trkiye'ye getirilmesi iin ne gerekiyorsa, o yaplmaldr. Aca'y, peki'yi ldrmesi iin azmettiren Mehmet ener'dir. ener, silhl sa kesim militandr. Aca'ya bu ^cinayette yardm eden ve yurt dnda olduu sanlan Oral elik de silhl sa terristtir. Aca'y, cezaevinden katktan sonra, saklayanlar, -yurt dna karanlarn hepsi de sa eilimli, adlarna 91 lkc denilen militanlardr. Aca'ya sahte pasaport. lkc rgtlerin merkezi Nevehir'den salanarak, yollanmtr. Silhl sa eylemci mer Ay ile Aca'ya 136635 ve 136636 saylar ile verilen sahte pasaportlar, herhalde ilgi ekicidir. Nevehir Valilii, Aca'ya Faruk zgn, mer Ay'a da Galip Ylmaz adlarna pasaport vermitir. Pasaportlar, ayn gn birbirini izleyen saylarla verilmitir.

Bu sahte pasaportlarn, Nevehir Valilii'nden, nasl verildiini, bunlarn, Bulgaristan'n Sofya kenti Vitoa Ote-li'nde Aca'nn eline nasl ulatn anlamak kolay deildir. Trkiye'deki btn ilikileri, silhl sa kesim ile olan Aca'nn, Papa'y Sovyet Gizli Haberalma rgt KGB tarafndan verilen emir ile ldrmek istedii yolundaki varsaymlar da bugne dek hibir inandrc kanta balanm deildir. Papa'nn Polonya'da Bamsz Dayanma Sendikas'nn eylemlerini destekledii, bu yzden Brejnev tarafndan ldrlmek istendii yolundaki kukular, varsaym dzeyinden teye geememitir. Varsaymlar retmek yerine, olayn kantlarn ortaya sermek, ele geen sanklar, mahkeme nne karp, sorguya ekmek gerekir. Ceza davalarnda varsaymlara deil, kantlara yer verilir. Kant olmazsa btn bunlar, havada kalr. Sylenen szler, yazlan satrlar kimseyi inandrmaz. mer Bac, svire'nin Olten kentinde lkc rgtlerin bandadr. Bac yanna, yine lkc olan Vahdettin zdemir'i alarak, Milano'ya gidiyor ve suikast giriiminde kullanlan Browning marka tabancay Aca'ya veriyor. Acaba, Aca, Avrupa'daki lkcler ile nasl bu denli kolay ilikiler kuruyor? Suikast giriiminde kullanlan silh, Horst Grillmayer adl bir eski Naziden salanyor. Roma Ar Ceza Mahkemesi, Grillmayer adl Avusturyal silh kaaksn, iinde Nazilik kaynayan bir aileden gelmitir diye tanmlyor. Aca ile ilgili yayn yapan Amerikan NBC televizyo92 nunun program ve terr uzman olarak tannan Ameri-Kal kadn gazeteci, Claire Sterling'in Reader's Digest dergisinde yaynlanan yazs, kesin kantlara deil, kukulu varsaymlara dayanyor. Bu yzden inandrc olamyor. Aca olaynda sz syleyebilmek iin, bizim Trkiye olarak, ncelik ve kesinlikle peki cinayetini aydnlatmamz gerekir. Bunu bu aamaya kadar yapm deiliz. Aca'nn Almanya ve svire'de kimler tarafndan korunup, kollandn bilemiyoruz. Bilebildiimiz, uzun sre Trkiye'de grev-vapan Ruzi Nazar adl Trkistan kkenli bir Amerikan yurttann Federal Almanya'nn Bonn kentinde yaad ve Almanya'daki Trklerle scak ilikilerini srdrddr. Ankara'da Bahelievler, Karakol durandaki evinde ok ilgin kiilerle grmeler yapan CIA grevlisi, Na-zar'n ovucunun ii gibi bildii sa kesimden, herhalde bugne kadar Aca ile ilgili bilgiler elde etmitir. Tabii, peki cinayetinin ve Aca'ya suikast giriiminin CIA tarafndan dzenlendii gibi kukulu varsaymlar sahibi deiliz. Yalnzca, ClA'nn bu konuda bilgi sahibi olabileceini sylemek istiyoruz. CIA gibi, dnyann en gl haberalma rgtnn Aca konusunda yaya kalacan da hi sanmyoruz. Btn bunlar, geen Kurban Bayram'nda lkemizi bir gece anszn ereflendiren CIA Bakan William Ca-sey'e sormak isterdik: Ruzi Nazar size bu konuda herhangi bir bilgi iletti mi? 15 Ekim 1982 VE HUZURUNUZDA KAIKI... Dnyann bugne dek tand en byk Silh tccar Mula doumlu bir Rum'dur: Vasil Zaharoff... Birinci Dnya Sava Zaharoff'un alm satmn yapt silhlarla yapld. Zaharoff, 1919 ylnda Yunan askerlerinin zmir'e kmasna karar veren ngiliz Babakan Lloyd Ge93 orge'un yakn dostu olan Mulak Rum Zaharoff, Fransz Babakanlarndan Clemenceau'nun aa yakn dostuydu. Vasil Zaharoff. 1936 ylnda Monte Carlo'daki lks villsnda ld. Cenazesine gnn byk saylan btn devlet adamlar katldlar. Gnmzn byk silh tccarlarndan biri, Sam Cum-mings de bugn Zaharoff'un vrtisna ok yakn bir yerde yaamaktadr. Amerikan kaynaklarna gre, bir eski CIA grevlisi olan Cummings, tpk Zaharoff gibi, dnyann birok lkesinde etkin politikaclarla kiisel dostluk kurmutur. Frank Terpil ve Edward Vilson da bir zamanlar CIA'-da grev yapm iki Amerikalyd. Terpil ve Edward'in komisyonculuklarn yapt irket, ngiltere'nin Manchester kentinde yerleik Inter Arms Corgoration adl

irkettir. Terpil ve Edward'in ayrca kendi adlarna Delex International adl irketleri de bulunmaktadr. Terpil ve Edward'in komisyonculuklarn yaptklar Inter Arms Corporation adl silh irketinin sahibi, eski CIA grevlisi Sam Cummings'den bakas deildir! Cummings firmasnn btn dnyada sa-sol ayrm yapmadan, btn silhl rgtlere silh satt biliniyor. Eski CIA grevlisi Terpil, 12 Eyll ncesinde BBC Televizyonu'nda u aklamay yapmtr: Trkiye'ye silh sattm... , lkemizde arladmz Adnan Kak, silh pazarnda adn duyuran nllerden biridir. Kak, Suudi Arabistanl bir doktorun oludur. Kral Suud'un doktoru ve yakn dostu oian babas, olunu en pahal kolejlerde okutmutur. Msr'da Victoria Koleji'ni bitiren Kak, daha okul sralarndayken, rdn Kral Hseyin ile arkadalk kurdu. Victoria Koleji'nden sonra, Amerika'da Chicago niversitesi'ni bitirir bitirmez, ticaret hayatna atlan Kak, ngiliz Rolls-Royce ve Marconi'nin temsilciliklerini ald. Trkiye'de hl soruturmas tamamlanamayan Lockheed uak yapm irketinin temsilciliini alan Ka* k, saray ile okuluslu irketler arasnda kprler kur94 du. 1964 ylnda Lockheed'in temsilciliini alan Katkr. 1971 ylnda, son zamanlarda bir demirba yazarmzn pek fazla vd, Northrop firmas ile anlat ve Suudi Arabistan'a Tiger uaklarnn almnda araclk etti. Kak'nn yks yle devam eder: Amerikan i siyaseti ile ili dl olan Kak, Amerikan eski Bakanlarndan Nixon ile kiisel dostluk kurar ve Nixon'un seim kampanyasna 12 milyon dolar verir. Yemen i sava srasnda silh komisyonculuundan milyarlarca dolar kazanan Kak, bugn Brezilya'dan Msr'a, Msr'dan Fransa'ya kadar hemen hemen her lkede, bankalar, modaevleri, otelleri ve spermarketleri olan bir iadam olur. 12 Eyll 1980 ncesi, Trkiye'ye beklenmedik bir ziyaret yapan Kak, o gnlerin Babakan Demirel ile bir grme yapm ve grmeden sonra, dillere destan olan uana binerek, Trkiye'den ayrlmt. Kak, ikinci kez Trkiye'ye gelmitir. Basndan rendiimize gre Kak, memleketimizde de yatrmlar yapacaktr. Aslen Kayserili olduunu syleyen Kak, gnmzn Zaharoff'udur. Kak, eer Trkiye'de yatrm yapmaya karar verecekse, bu yalnzca turizm ve sanayi yatrm olmaz. Siyasal yatrm da yapar, birtakm politikaclarla iliki kurar, birtakm partileri paraca destekler. Bakalm, bu silh tccar, memleketimize ne getirecek? Kimlerle dostluk kuracak? Ne gibi yatrmlar yapacak? Ve Kak'nn ka nerelere kadar uzayacak? Hangi pilvlar kaklayacak? 13' Austos 1982 POLONYA DERS... Polonya'da ordunun ynetime elkoymas, hi de artc olmamtr. nemli olan bundan sonraki gelimelerdir. Bundan sonra, Bamsz Dayanma Sendikas ey95 lemlerini srdrebilir mi, srdremez mi? Srdrmeye alsa, ne gibi bir tepkiyle karlar? Asl nemli geli, me Sovyetler'in ve Varova Pakt yelerinin bu olas gelimelere kar taknacaklar tavrdr. Silhl Kuvvetlerin, ynetime elkoymas, hi phesiz, Sovyetler'in istei dorultusunda gereklemitir. Moskova, dorudan doruya bir Asker mdahale yerine Polonya Silhl Kuvvetlerim eyleme geirmitir. Polonya Silhl Kuvvetleri, eer. Bamsz Dayanma Sendikas'n-ca yrtlen eylemleri bastramaz ve lke apnda yaygn grev ve direniler bagsterirse, Sovyetler'in dorudan bir asker mdahalede bulunmalar hi de srpriz say Imamcldf. Bu olaslkta da dnya dengesi altst olur ve Dou-Bat ilikileri gergin noktalara srklenir...

zetle Polonya olaylar, ok duyarl ve sakncal olaslklar ieren byk bir operasyon olarak orta yerde durmaktadr.. Polonya'da bugnk grnm, Sosyalist teori asndan olduka ilgin bir gelimeyi vurgulamaktadr. i snf, proletarya diktatrlne kar kmakta, silhl kuvvetler, Marksist-Leninist ilkeleri korumaya almaktadr! Bu dramatik gelime Polonya'da Sovyet Modeli olarak thal edilen ve bugn ancak Polis devleti yntemleri ve skynetimlerce korunmaya allan rejimin ifls anlamna gelmektedir. Babakan Jaruzelski ile ii lideri Walesa arasndaki en byk uyumazlk konularndan birinin grev hakk olduu gznnde tutulursa Polonya'daki Marksist-Leninist sistemin ne gibi amazlar iinde kald kendiliinden anlalr. Polonya deneyinin, bir yn ile grnts budur. Sovyet gdmndeki bir Marksist-Leninist sistem aka ifls etmi, Polonya ii snf, bu modele kar direnie gemitir. i snf ncln bir siyasal ve ideolojik ilke olarak kabul eden Leninizm, Polonya'da i eylemlerine kar ancak skynetimler, asker konseylerle korunacak duruma dmtr. 96 Polonya deneyinin bir baka grnm de kendi ! kelerinde ii sendikalarnn varlklarna ve eylemlerine kar kan evrelerin tutumlardr. Polonya'da Bamsz Dayanma Sendikas'nn eylemlerini zgrlk adna alklayp, kendi lkesindeki demokratik ii rgtlerine kar kmak, amzn ilgin, ilgin olduu kadar zc elikilerinden biri olmaldr! Hele, ABD Devlet Bakan Reagan'n Walesa'dan ve Polonya iilerinden yana tavr alrken, kendi lkesinde, greve giden hava kontrol teknisyenlerini cezalandrmas, New York'daki zgrlk ant adna utan vericidir. Dnyadaki btn gelimeler, u gerekledin nemini bir deil bin kez kantlamaktadr: Bir lkede sosyalizm, ancak ve ancak emeki snf ve tabakalarn oylaryla kurulursa kitlelerde kk salar. Ynlarda destek bulur. thal mal sosyalizm, eninde, sonunda bylesine kargaalarla ve iflslarla sonulanr. Sosyalizm, ancak ve ancak ulusal bamszlk iinde yurtta oyu ile kk salmaldr... Kantlanan bir baka gerek de Hukuk devleti sisteminin vazgeilmez varl ve nemidir. Hukuk devletinin zedelendii her lke kargaalarla, zorbalklarla, diktatrlklerle karlamak yazgs ile kar karyadr. Hukuk Devleii bireylerin olduu gibi, sendikalarn, partilerin ve kurumlarn ortak gvencesidir, Polonya halknn kendi geleceini, kendi yazgsn, kendi rejimini ancak kendisinin belirlemesi gereine inanyoruz. 15 Aralk 1981 POLONYA ACISI... Polonya'da Bamsz Dayanma Sendikas yandalar ile Asker Ynetim arasndaki gerilim gn getike artyor. Polonya Parlamentosu'nun, Bamsz Dayanma Sendikas kapatan kararndan sonra nce Gdansk kentinde balayan direniler, Wroclaw ve Poznan kentlerine 97 F.: 7 de kaym bulunuyor. Ajanslar, gsteriler srasnda bir gencin polis kurunu ile ldn bildiriyorlar. Polonya olaylar,. talyan Komnist Partisi lideri Ber-linguer'in belirttii gibi, bu lkede Sovyet gdmndeki sosyalizmin kesin iflsdr. Bugn, Polonya'da Marksist teoride yeri olmayan bir asker ynetim ibandadr. Ve bu asker ynetim, Polonya iileriyle, Polonya ii snf ile kar karyadr. Hem de Marksizm adna. Polonya Silhl Kuvvetleri'nin Polonya iileri zerindeki basklar, Sovyet Tass ajansnca yaynlanan bir yorumda desteklenmi ve Polonya hkmetinin gereken nlemleri ald sylenmitir. Polonya'da nc g olma niteliini oktandr yitirmi bulunan ve Polonya ordusunun emir ve komutasna giren Komnist Partisi'nin yayn organ Tyrbuna Ludi ise, gstericilere kar alnan sert tavrlar destekleyici yaynlar yapmaktadr.

Polonya'da Asker Ynetim kurulmas, ncelikle Marksist teori ile ve Sovyet Marksizm'i olarak tanmlayacamz Marksist-Leninist sistem ile badamamaktadr. Sovyet Rusya'da Marksist-Leninist sistemin teorisye-ni ve uygulaycs Lenin'in uluslarn kaderlerini tayin hakk adyla bilinen yazlarnda (The Socialist Revolution And The Right Of The Nations To Self - Determanition -Collected Works. Cilt 22, s: 347-353). Ne garip rastlantdr ki, Polonya'nn Rus arl'ndan ayrlmasn savunuyor ve ayn kitabnn 346-147'nci sayfalarnda, bu bamszl, enternasyonalizmin bir gerei sayyor! Ve Polonya Marksistlerinin tpk Rus Marksistleri gibi, Polonya halknn kendi geleceini kendisinin belirlemesi ilkesini savunmalarn istiyor! Bugn roller deimitir: Polonya'da Sovyet gdmnde ve bu yzden Leninist olduu sylenen bir rejim vardr. Rejim, bugn asker ynetim ile ayakta durmaktadr. Polonya iileri, bu ynetime bakaldrmalardr. Marksist teoride yeri olmayan bir asker cunta fabrikalarda tersanelerde direnen iileri cezalandrmak iin faist ynetimleri andrr yntemlere bavurmaktadr. 98 Yine Marksizm, yine Leninizm adna! Teoriyi de, Pratii de yerli yerine oturtmak gerekir: Bu sonu ok ak bir ifls vurgulamaktadr. Sovyet gdmndeki sosyalizm Polonya'da ifls etmitir. Komnist Partisi'nin nc gc ortadan kalkm, sosyalist rejim fabrikalar yerine asker klalara balanmtr. Bu yknty, Marksizm adna savunmaya ve rtbas etmeye olanak yoktur. nk rejimin asl sahibi olmas gereken, iiler, rejime kar kmlardr. Polonya olaylar, oulcu demokrasi yaps iinde geliecek olan demokratik sosyalizm savunucular dn-dakeri derin elikiler iine dren zellikler tayor. Birinci eliki, Burjuva-Demokratik lkelerdeki sosyalist eilimli ii sendikalarn, Sovyetlerin ynettii kurulutan) olarak gren dncededir. Bu dnce sahipleri, imdi, kendi lkelerindeki ii kurulularna kar -; karlarken, Polonya'daki Bamsz Dayanma Sendika-' s'n destekleme grevini zerlerine almlardr. Yani, kendi ii snflarna kardrlar, ancak Polonya. ii snfndan yanadriar! kinci eliki, sosyalist lkelerdeki ii rgtlerini ve eylemlerini, CiA tarafndan kkrtlp, ynetilmekle su-, layanlarn grlerindedir. Bunlar, Burjuva-Demokratik lkelerdeki ii kurulularn ve sendikalarn desteklerlerken, sosyalist lkelerdeki bu tr kmldanlar, uluslararas burjuvazinin oyunlar olarak grrler. Bunlar da Marksizm adna Polonya'daki asker cuntadan yana tavr alrlar! Olay ok ak ve nettir: Sosyalizm, ancak bamsz, bir siyasal yapda ve oulcu demokrasi iinde geliebilir. Dnya savalarnn kan ve barut kokan zel ve zgn koullarnda kurulan rejimler, yirminci yzyln kapanmak zere olduu u yllarda rnek alnamaz. Uluslarn kaderlerini tayin hakk bugn de vardr.; nk bu hak, ezen uluslara kar ezilen uluslarn kutsal hakkdr. Ve Polonya ii snf bugn, znde, bu hakk kullanmaktadr. 16 Ekim 1982, 99 LUMPEN SERMAYES... Yirminci yzyln karmak sosyal ilikileri yeni yeni sosyal oluumlara yol amtr. Sanayi devriminin ekonomik ve sosyal deiimlerinden kaynaklanan ii snf ile burjuvazi, modern snflar olutururlar. Sanayileme sreci, burjuvazi ile ii snfnn karlkl olarak g kazanp rgtlenmelerini salar. zlemini ektiimiz Bat tr demokrasi bu rgtlenmeleri, karlkl denge iinde tutar ve bu ilikilere yasal ve siyasal ereveler izer. Demokrasi, karlkl karlarn yasal dengelerle gvence altnda tutulduu rejimlerin ortak addr. Trk toplumu btn dnyay sarsan sanayi devriminin dnda kalmtr. Bunun iin de toplumumuz burjuvazinin ve proleteryann oluumlarnda, Bat'nn izledii sosyolojik sreleri yaamam; ayn koullardan gememitir. Kald ki,

bugnn Bat dnyasnda insanlar, burjuva ve proleter diye iki kaln ereve iine oturtmaya olanak yoktur. Bu iki <aano snf dnda, ara tabakalar olumu; farkl sosyal eilimler, yaam biimleri belirmitir. Trk Toplumunun bugnk grnmnde, farkl snflar, yaplar, farkl kltr tabanlar ve genel kuramlara olduka ters den farkl eilimler gze arpar. rnein, kapitalsit toplumda ii snfndan kopmu, yozlam kiilerin ve tabakalarn oluturduu Lumpen Proletarya Trkiye'de arpk kapitalist yap ve dzensiz kentleme olgusu iinde palazlanp, arsa komisyonculuu, kaaklk, muhabbet tellll, elence yeri fedailii, garsonluu, daha sonra sahiplii ve sor. zamanlarda k-eba bankerlii gibi snf atlamalar ile glenip, siyasal yaama egemen olmam mdr? Evet olmutur; olduunu rnekleri ile biliyoruz. Trkiye'de kaaklk sektr adn vereceimiz bir ticaret dal iinde yasa d yollarla para kazanan ve elde ettikleri bu kara servet yoluyla toplumda egemen katmanlara srayan eski Lumpen proleterleri kimse grmezlikten gelemez. Bunlar, kimlik kartlar ile ad ad sralamak da olasdr. 100 Trkiye'de Lumpen Sermayesi cd takacamz bir sermaye grubu tremitir. Bunlar, ekiyansn dze kmas gibi, elde ettikleri kara serveti bankaclk sistemi iinde kullanp, yasal grnml irketlerde almalarna devam etmektedirler.. rnekleri ile biliriz. Trk siyasal yaamnda, baz politikaclar ynlendiren, n seimlerde etkili olan ve metres tutarcasna brokratlarla dostluklar kuranlar, bu Lumpen sermayenin bkn temsilcileridir. Lumpen Proletarya gibi, kapitalist toplumda, arpk kapitalizmin arklar iinde byk servetler iinde yaayan burjuva lmpenleri de vardr. Bunlar, burjuva snfnn ayak takm, burjuva snfnn serserileridir. Tpk burjuvalar gibi yaarlar, ancak burjuva deillerdir. Burjuvazinin sahip olduu kltr birikimleri, bu bur-r juva lmpenlerinde bulunmaz. Bunlar, yasa d yollarla para kazanp, bol para harcarlar. Lumpen burjuvalar, kapitalist snfn ekiyalardr. Bunlara Baba da denir. Burjuva lmpenleri ise kapitalist dzenin serserileridir. Kara Servet dediimiz yasa d kazan dilimleri, bu eski Lumpen proleterlerle, yeni burjuva Lmpenleri arasnda bllr. Her iki yoz sosyal tabaka arasnda i blm, zaman zaman da kara servetsin paylalmasndan doan elikiler doar. Bunlarn ilikileri, uluslararas dzeydedir. Her lkede, talya'daki zgn ada baklarak MAFYA ad verilen Lmpenler arasnda enternasyonal ilikiler sz konusudur. Marksist kuramda ngrlen proletarya enternasyonalizmi yirminci yzyln son eyreine kadar kurulamamtr ama kapitalist dzen iinde palazlanan Lumpen kkenli servet sahibi zengin, para iinde yzen eki-yalar ve serseriler arasnda enternasyonal ilikiler oktan kurulmutur. Bir sosyal snfn, teki sosyal snflar zerinde diye balayan eskimi yasalar bir yana brakp, bu Lumpen sermayesinin devlet iinde yaratt ykntlar birbir saptamak gerekir. 101 Lumpen sermayesi, sermayenin en saldrgan, en edepsiz ve en tehlikeli kesimidir. yle bir evrenize bakn, tanmyor musunuz bunlar? Savamz ite bunlarladr. 15 Temmuz 1982 DOKTORLAR... Bir tapu sicil muhafz, sabah tapu verir, leden sonra arsa komisyonculuu yapabiir mi? Yapamaz. Ticaret Bakanl Ticaret Genel Mdr, sabah devlet adna imza atar, leden sonra bir zel irketi ynetebilir mi? Ynetemez. Bir Asker Yarg, sabah karar verip, leden sonra avukatlk yapp para kazanabilir mi? Hayr, kazanamaz. Ticaret ile itigal yasa bulunan Devlet memurlar, sabah devlet memuru, leden sonra Tacir olabilirler mi? Bu soruya, Hayr, olamazlar diyemiyoruz. Biliyoruz ki olunuyor: Hekimler, devlet hizmeti dnda zel muayenehane aabilmektedirler.

Tam Gn Yasas, btn doktorlar zorunlu olarak devlet hizmetine alm deildi. Ya ne yapmt? unu yapmt: Ya devlet hastanelerinde alrsnz, ya da zel muayenehanelerinizde.. Bu yasa, hastane hekiminin eline geen paray bir lde artrm ve yksek renimin en uzunu (alt yl lisans renimi, drt yl uzmanlk olarak, toplam on yl) renim gren uzman doktorlar olmak zere di hekimi, eczac, pratisyen doktor ve yardmc personelin aylklarn artrmt. imdi size bir devlet hastanesinde alan yirmiyedi yl hastalarna devlet hastanelerinde hizmet etmi bulunan bir hekimin Tam Gn Yasas ile ve bugn eline geen paray ve orada yaplan kesintileri saysal olarak anlatacaz: Tam Gn Yasas ile yirmiyedi yllk hastane hekiminin ayl yleydi: .102 Maa: 30 bin.. Tam Gn Tazminat 65 bin.. Yan deme 3180. yakacak yardm: 1750.. Toplam 99 bin 930.. Bu Brt rakamdr. imdi kesintilere gelelim: 15.514 maan vergisi, 37.285 Tam Gn Tazminatn vergisi, 2.809 mal denge vergisi, pul, teki kesintiler. Toplam olarak 58 bin 901 TL.'dr. Devlete doktora verilen paradan yine devlet tarafndan geri alnan blmdr. Bu kartma, toploma ileminden sonra. Tam Gn Yasas ile 27 yllk bir hastane hekiminin eline geen para, 41 bin 29 lira idi. Sonra ne oldu? Sonra u oldu: Saytay karar ile vergilendirme alannda bir deiiklik oldu, sonra yan demeler kaldrld, daha sonra nbet paralar kesildi... Sonu olarak Tam Gn Yasas ile eline 41 bin TL. geen 27 yllk bir hastane hekiminin ayl, (ortalama ayda 4500 TL.'lk nbet parasn hesap edersek), 45 bin liradan 35 bin liraya drlm oldu. Tam Gn Yasasnn kaldrlmas ile zel muayenehanelerde alan devlet memuru doktorlar, gnde binlerce lira kazanrlarken, devlet hastanelerinde btn bilgi ve hnerin: hastalar iin kullanan hastane hekimlerinin aylklarnda ortalama 10 bin TL. kesilmitir. Bu, hastanelerde alan hekimlerin cezalandrlmalar deil de nedir? Dpedz bir cezalandrma sistemi uygulanm, elini hastasnn cebine atmayan doktorlar, bu uygulamalarla aka ve gz gre g*re cezalandrlmlardr. Geen yl ile bu yl arasnda, badndrc enflasyon btn orta geiir dilimlerini perian ettii gibi hekimleri de geim skntlarna sokmutur. Tam Gn Yasas'-na gvenerek hastanelerde gece demeden, gndz demeden alan, pazartesi gn sabah sekizde girdii nbetten sal akam 17'de kan hekimler bu uygulama ile bir de nbet paralarndan yoksun braklmlardr. Bu uygulama ile u kan yerletirilmeye mi all103 yor: Devlete hizmet etme, git darda muayenehane a, cebini doldur. nsanlk sana m kald?... Yok yok, bu bir hakszlk, hem de byk bir hakszlktr. Ve hemen aresi bulunmaldr: Yoksa devlet hastanelerine hekim bulmak gleecektir. Selm sizlere hastane hekimleri, selm sizlere, hnerli ellerinizle, sabahlardan, gece yarlarna kadar, hastalarna ifa tadktan sonra, mahalle aralarnda kurulan pazarlarda ucuz sebze ve meyve almak iin ellerinde filelerle dolaan hekimler, selm, selm, selm sizlere... 24 Temmuz 1981 YILA KADAR! 12 Eyll 1980 tarihinden sonra Skynetim Yasas'na Skynetim Mahkemelerince verilen 3 yl kadar hrriyet balayc ceza hkmleri temyiz olunamaz biiminde bir kural getirilmiti. Bununla, skynetim yargsn hzlandrmak, terr nlemek ve Asker Yargtay' bu gibi dosyalarla megul etmemek gibi amalar gdlmekteydi. Ancak, bu yasal kuraln amaca uygun olarak ilemedii, tersine, adl yanlglara yol at. Asker Yargy megul ettii, terr sular ile ilgili olmad somut rneklerle ortaya kmtr. rnein, eski Babakanlardan Sayn Blent Ecevit ile ilgili mahkmiyet kararnda cezann yanl hesapland, Ankara Savclnn Yazl emir ile bozma bavurusu sonunda Asker Yargtay karar le saptanm ve mahkmiyet sresi ksalm bulunmaktadr.

Gen gazeteci dostumuz Ltf Oflaz, yazd bir yaz nedeni ile mahkm olmu ve yaznn yayn tarihinden sonra yaplan yasa deiiklii nedeni ile Asker Yargtay'a bavurma olana elinden alnmtr. Geri, ceza yarglamas hukukunda usule ilikin yasa deiikliklerinin Derhal uygulanaca yolunda ilkeler sz konusu ise de bu, Yeni kacak yasalarn sank lehine olaca varsa104 ymna dayanmaktadr. phenin sank yararna yorumlanaca bir hukuk dzeninde, sonradan kan yasa ile yasa yollarnn kapatlm olmas elbette sank zararna-dr. Ve bu nedenle uygulama usul hukukuna aykrdr. Oflaz, bu yanlln, bu hakszln dzeltilmesi iin, geriye kalan tek yolu zorlam; Mill Savunma Bakan'-nn, Yazl emir ile bozma emri vermesi iin rpnmtr. Oflaz, bu bavurularndan bir sonu alamamtr. Gen gazeteci dostumuz, u anda Kzlcahamam Ceza-evi'nde mahkmiyet cezasn ekmektedir... yla kadar mahkmiyet kararlarnda Yargtay yolunu kapatan bu yasa kural ile ilgili uygulamalardan son ikisi bir baka gazetecinin, Zonguldak'ta yaynlanan Uyan gazetesi sahibi Ali Bahadr'n bandadr. Ali Bahadr, 1980 yl Haziran aynda Demirel hkmeti ile ilgili bir yaynndan tr 12 Eyll 1980 tarihinden sonra Glck Donanma ve Skynetim Asker Mahkemesince iki yl hapis ve sekiz ay srgn cezasna arptrlmtr. Demirel hkmetine Tutucu, gerici, halk dman dedii iin Hkmetin manev ahsiyetini tahkir suu ile mahkmiyet cezasna arptrlan Ali Bahadr, yayn tarihinden sonra yaplan yasa deiiklii nedeni ile Asker Yargtay'a bavurma olanandan da yoksun kalmt. Ali Bahadr ile ilgili kararn zn tartacak deiliz; karar verilmi, kesinlemi ve uygulanmtr. Ancak usul asndan sylenecek sz vardr. 12 Eyll ncesi hkmetlerden herhangi biri hakknda manev ahsiyeti tahkir suu, skynetim iln nedenleri ile ilgili deildir; skynetimin elkoyduu herhangi bir su ile Genel, ya da ortak bir ama iinde ilikili de deildir. Bu yzden, bu tr sulara. Skynetim Mahkemeleri deil; genel mahkemeler bakmaktadr. Byle olduu iin Trk Ceza Yasas'nn 159'uncu maddesiyle ilgili dosyalar, eitli Skynetim Mahkemelerince genel yargya gnderilmilerdir. Bu tr sularn skynetim yargsnda ele alnmalar, hi phesiz, As105 ker Yargtay', gereksizlere megul edecek, bu mahkemeleri, terr sularna gerei gibi eilmekten, bir lde alkoyacakt. "Bu uygulama ortadayken, Ali Bahadr, Skynetim Mahkemesince Demirel hkmetinin manev ahsiyetini tahkir ettii gerekesi ile iki yl hapis cezasna arptrlmtr. Ali Bahadr'n ilesi bununla da bitmemitir. Ylbandan gn nce cezasn bitirip, zgrle kavumay * bekleyen Bahadr' bir baka dava daha beklemektedir. aycuma Cezaevi'nden bir baka cezaevine gnderilen hrszlk suundan tutuklu bir sann cebinden, bu sann elyazs ile tutulmu baz notlar bulunur. Sank, verdii ilk ifadede, bu notlarn Ali Bahadr tarafndan kendisine yazdrldn syler, sonra bu ifadesini reddeder. Yaplan soruturmalar srasnda. Bahadr ile bu sann cezaevinde ayn kouta kalmadklar ve bir araya gelmedikleri saptanr. Savc, bu nedenlerle Bahadr'n beraatn ister. Ancak, Glck Donanma ve Skynetim Komutanl Asker Mahkemesi'nce sivil cezaevinde iki sivil kiinin iledikleri ileri srlen sularndan tr ki yl sekiz ay mahkmiyet cezasna arptrlr. Bahadr'n avukatlar, skynetim yargs dnda tutulmas gereken bu dosyann ve bu hkmn Asker Yargtay'da grlmesini salamak amacyla Yazl emir ile bozma hkmnn iletilmesi iin Mill Savunma Ba-kanl'na bavurmulardr. rnekler oaltlabilir. Btn bu olaylar. Skynetim Yasas'nda yla kadar mahkmiyet kararlar iin Yargtay yolunu kapatan hkmn, adl yargtara ve baz haksz hkmlere yol aabileceini gstermektedir. Bir tek yargcn, Yargtay yolu kapal olmak zere verdii kararn her zaman iin Adalete uygun olduu sylenemez. Yarg da her insan gibi yanlr; yanl

ya da adaletsiz karar verebilir. Yargtay yolu bu hakszlklar, bu adl yanlglar nlemek iin ngrlmtr. Nasl, 90 gnlk gzalt sresinde indirim yapc yasama ilemlerine bavurulmusa, bu konunun da ele aln106 mas ve her tr su iin" yasa yolunun ak tutulmas son derece yararl olacaktr. * Baz meslekdalarmzca, bugnlerde sk sk gndeme getirilen Basn aff konusunda bu gibi dosyalarn da gznnde tutulmasnda yarar vardr. Basn zgrl, yalnzca Caalolu'nun deil, adn duyduumuz, ya da duymadmz btn gazetecilerin zgrldr! Ltfi Oflaz'n da, Ali Bahadr'n da, daha nicelerinin de... 7 Ocak 1982 8U KAFA... Avrupa Konseyi'nde yaplan konumalar merak ediyordum.. Neyse ki, bu merakm, Metin Toker'in Milliyet'-teki yazs ile giderilmi oldu. Sizler de merak ediyorsanz, salk veririm. Bakn Toker, Konsey'de konuurken neler demi: ...Avrupa Konseyi'nin yesi kalsak da, yesi kal-masak da Trkiye en ksa sre iinde demokrasisini sala kavuturacaktr. Ama siz, iftin arasnda anlamazlk var diye geici de olsa evlerin ayrlmasna karar verirseniz, barmak istediinizde bir de bakarsnz, einizi bakas aip, gtrm. Trkiye'nin talibinin-ok olduunu bilesiniz... Yani adam diyor ki, siz bizim kocamzsnz, biz sizin karnzz, sakn bizden ayrlmayn, yoksa bakalarna kaarz.. Evet, kelimesi kelimesine byle... Bu konumay okuyunca tylerim diken diken oldu. ite Trkiye'nin onurunu, bylesine cdamlar, bylesine ulu szlerle ve benzetmelerle korumu oluyorlar. Ayp, oyp!... Konsey'in son topjantsnda Trkiye zerine sert tartmalar yaplmtr. Trk delegelerinin, Trkiye'yi bugne getiren terr olaylarnn ulat boyutlar, say ve olay belirterek anlatmalar, silh ve uyuturucu madde kaaklnn Bat Avrupa'daki kklerini gstermeleri gerekirken biz sizin karnzz. aman bizi brakmayn, yoksa ba107 kasna kaarz gibisinden, en bayasndan Yeilam melodramlarn andrr konumalar yapmalar, herhalde, Avrupal parlamenterleri olduka dndrmtr.. Ne demek, bir de bakarsnz, einizi bakas alm gtrm, ne ayp, ne azaltc, lkesi ve halkna kar ne gvensiz ve saygsz tavrdr bu... Yurt dnda bu kafayla m temsil ediliyoruz, Trkiye'nin haklarn, karlarn, bu kafalarla m savunuyoruz?... Evet yle yapyoruz, yle yaptmz iin de bir arpa boyu yol alamyoruz. Bir de bakarsnz, einizi bakas aip gtrm... Efendi, efendi... Trkiye Cumhuriyeti, yedi dvel ile arpa arpa kurulmu, temelinde, Mustafa Kemal'in* kutsal bamszlk harcn tayan gn grm bir lkedir. Bu bilince sahip her yurtta lkemizin bamszln, hi boyun emeden hi bir komplekse kaplmadan, kapitalist emperyalizme de, yurt dndan ynetilen uydu komnist partilere de, kendi iimizden km yeni mandaclara kar da korumasn bilir. Sen kendine gel, kendine!... Ey devletin yetkilileri, insaf edin. Avrupa kamuoyu-nnde bir de bakarsnz, einizi bakas alp, gtrm, Trkiye'nin talibinin ok olduunu bilesiniz gibisinden konumalar yapmak, Trk halkna, Trk ulusuna, u koskoca Trkiye Cumhuriyeti'ne kar aklalmaz bir gvensizlik ve saygszlk deildir de nedir acaba?... Trkiye'nin siyasal durumunu, hemen ayartlacak oynak bir kadna benzeten bay Metin Toker'i Konseydeki Batl parlamenterler, herhalde aknlkla ve tebessmle izlemilerdir. Bizler, Toker'i kamuoyunda ok yakndan tandmz-iin bu konumay okuyunca armadk, ama bu alafranga sacy bugne kadar yeterince tanmayanlar varsa, tansnlar diye konuya burada yer ayrdk.. Koskoca Trkiye Cumhuriyeti, Avrupa Konseylerinde' kimlerce temsil ediliyor ve kimlere benzetiliyor.

Uyan Gazi Kemal, uyan!... 3 ubat 108* 108 KIR EKLER... Bugn daktilomun banda yllardan beri ilk kez, ne yazacam dnerek dakikalarca durdum. Elim bir trl tulara varmad. Ne yazaym bugn? nsan, iindeki skntlarla boutu mu szckler, bir dnme dolap gibi beyninizde dner durur. yle ki, szckleri beyninizden, yreinizden ve dilinizden ekip, daktilo eridine vuramaz, ak kt zerine siyah harfleri, siyah szckleri dizemez, noktalan, virglleri koyamazsnz... nk, szcklerin kendi dnyalar vardr; bu dnyalar, gne evresinde dnen kreler gibi beynimizde, vicdanmzda, yreimizde dner dururlar... Szckler, gn olur, uzanamadmz yldzlar kadar uzak, gn olur, hoyrata ezip, getiimiz kr iekleri gibi, bizlere yakn olurlar. Ve biz ou kez bu uzakl da, bu yaknl da lp, biemeyiz. Ve szckler, yreklerimizde, vicdanlarmzda, beyinlerimizde ve de atar damarlarmzda dner, dururlar... Bugn hi yaz yazmasam diyorum, gitsem bir da bana, gitsem, kr iekleri toplasam, bunlar bir demet yapsam; desem ki, bu iein ad, Erdem, bunun Onur, bunun nan... Ne yazaym bugn? evrenize yle bir bakn; bir bakn akp geen olaylara, bir bakn tank olduunuz ya da duyduunuz olaylara bakn. Kimi zaman, onur iekleri ile, inan iekleri ile bezenmi insanlarla karlarz. Kimi zaman da bin-bir yalann belini bkm, yolsuzluklarn saaklarna tutunup, sirk cambazlar gibi srayp durmu insan msvet-teleri ile... Ve hep onlar kazanm; hep onlar gnlerini gn etmi. Para m? Onlarda.. Pul mu? Onlarda.. Hep, bir elleri balda, bir elleri yada, yle yaamlar. Kaplumbaa gibi, binbir yalann sd balarn gerekince, kaln kabuklarnn iine ekerek, ylan gibi, kvrlarak, bukale109 mun gibi konduklar, yerletikleri yere uyarak yaamlardr. Ne yazsam bugn? Eski dosyalar m karsam? Hayr karmayacam!... Gsmi olaylarndan vicdan muhasebelerine sayfalar m asam? Hayr, amayacam! Dne, nceki gne, daha ncesine mi uzansam? Hayr uzanmayacam!.. Ne yazsam bugn? Canm bir da banda kr iekleri toplamak istiyor. Kbrs'tan kopup gelen lk gney rzgrlar ile Ege'nin gneli sabahlarndan kaamak gelen klarla, lkemin drt bir yanndan toplayacam kr ieklerini bir vazoya, yerletirip, ite desem, ite yllarca yazmak isteyip de yazamadm bunlar, ite bunlar. iekler yanyana, iekler ayn topraktan gelme ve, ayn suyun iinde; biri nan, biri Erdem, biri Onur... Bugn ne yazsam, ne yazsam acaba? Daktilomun banda yllardan beri ilk kez yazacam yaznn soru iaretine taklp dakikalarca dnp duruyorum. Szckleri, daktilonun tularndan kara eride bir trl arpamyorum. Yanma olurn zgr geliyor, Ne dnyorsun baba? diyor. Sonra ekliyor: Beni yaz baba, beni yaz, benim adm yaz baba, benim adm yaz, benden sz et baba. benden sz et.. Duruyorum, dnyorum, dnyorum, yine dnyorum... Bir da bana gitsem, kr iekleri toplasam ve sonra, evet ve sonra... ve... ve... ve... Bugn ne yazsam? 5 Aralk 1981 MTHAT PAA'DAN BER... Kusura baklmasn, bizim demokrasimiz, biraz pille alan radyolara benziyor! Nasl? derseniz, yle: Devletin temeline Anayasa'y yerletiriyorsunuz. Anayasa yeni doldurulmu bir pil gibi, demokrasiyi bir sre alt110

nyor. Radyolarda da byle olmaz m; ence radyodar^ok net ses kar, dmeyi hangi dalgaya evirirseniz, hangi istasyonu ararsanz, ses gelir. Pilin mr dolduka, parazitler oalr, czrtlar artar, ses yavalar. Anayasa'lar da byle oluyor. Yeni Anayasa, nce demokrasiyi ok iyi altryor, ya da byle sanlyor, bir sre sonra pilin gc azalyor, derken parazitler artyor, czrtlar oalyor ve radyodan artk ses kmyor. Anayasal gelimeler, pillerin dolup boalmas gibi ini-klar gsteriyor. Trkiye'deki Anayasal gelimelere yle bir gzatar-sanz, hukuksal-metinlerle uygulamalar arasnda iyi niyetle d krklklarnn boua boua bugne kadur geldiklerini grrsnz. te Tanzimat fermanlar, it& 1839 tarihli Hatt Hmayunlar, Islahat fermanlar, ite 1876 Ka-nun-u Esasi'si, Trk toplumunun ilk Anayasa'sdr. Bu Anayasa', eski adyla Kanun-u Esasi, o tarihlerdeki Fransz ve Belika anayasalarndan yararlanlarak hazrlar-m; ann binbir sorunu iinde kvranan Osmanl devletini anayasal ereveye sokmaya almtjf. Sanlmtr ki, Anayasa, yzyllarn getirdii sorunla?! bir rpda zmeye yetecektir. Birinci Merutiyet Anayasas, ok ksa srede rafa kaldrld. Birinci Merutiyet Anayasas, iki yllk bir uygulamadan sonra, Padiah Abdlhamid eliyle ilemez hale sokulunca, lke, kinci Merutiyet tarihi olan 1908'e kadar, Anayasa'sz ve parlamentosuz ynetildi. kinci Merutiyet gnlerinde zgrlk zlemleri ile alev alev tutuan aydnlar, stanbul sokaklarnda Ya Kanun-u Esasi, ya lm diye dolatlar, Merutiyet yetimlerin gzyalarn dindirecek, kimsenin hakkn kimseye kaptrmayacak diye sylevler verdiler; yazlar yazdlar. Ve ite sonra sonu; ast astk, kestii kestik t-tihad Terakki, yeniden zgrlk zlemleri, yeniden d krklklar ve birbiri zerine ylan da gibi, dev gibi sorunlar, d borlar, Dyun-u Umumiye'ler, Balkan Sava, 111 Talt, Enver ve Cemal Paa'lar.. Servenler, yenilgiler, yeniden d krklklar... Yakn tarihimiz en gereki atlm, zm yolunu. Ulusal Kurtulu Sava'nda bulan ulusal direni, Erzurum, Sivas kongreleri, Amasya Tamimi ve de TBMM, milletin hayat ve istiklline suikast eden emperyalist ve kapitalist dmanlarn tecavzatna kar mdafaa ve bu maksada mnafii hareket edenleri tedip azmiyle messes orduya sahiptir diyen ilk Meclis'in onurlu sesi... Ve nce 1921, sonra 1924 Anayasas, sonra Kemalist devrimler, bamsz bir lke, onurlu bir ulus... Trkiye, Ulusal Kurtulu Sava ile kazand bamszl, son otuz-krk yl iinde cmerte harcayarak, 1960 ylnn 27 Mays sabahna ulat. 27 Mays ihtillcileri, ada bir Anayasa ve zgrlk ortam yaratarak oulcu demokrasiye adm atmaya altlar. Bu zgrlk ortam, 12 Mart muhtras ile noktaland. Anayasa'nn bir ok maddesi deiti ve ortaya, 61 Anayasas dnda, 71 Anayasas olarak adlandrabileceimiz, deimi, baka-lam bir Anayasa kt. zellikle 1975'ten 1980 12 Eyll sabahna kadar geen zaman diliminde, devlet, devlet olmaktan kt, terr, devletin en doal ilevlerini yoketti ve beklenen gelimelerle bugne ulald. Yzyl aan Anayasa tarihimizde, bunca alkant, bunca iyi niyet, kan, gzya ve yeni bir Anayasa bekleyii... Ve birbiri zerine ylan sorunlar, sorunlar, sorunlar... 18 Eyll 1980 DERNEKLER VE RKETLER... Danma Meclisi yesi Turgut Yeenaa, ukurova Elektrik irketi'nin Ynetim Kurulu Bakanl grevini srdrp srdremeyeceini Danma Meclisi Bakanlna sormu. Bakanlk Divan da Meclis yelii ile ir112 ket yneticiliinin birbiri ile badar grevler olmad sonucuna ulamtr. Bunun zerine Yeenaa irketteki grevinden ayrlmtr. Hi phesiz, Sayn Yeenaa'nn davran drst bir davrantr. Bakanlk Divan'nn karar da yegjde bir karardr.

Bilebildiimiz kadar ile Danma Meclisi Bakan Ord. Prof. Dr. Sayn Sadi Irmak, Danma Meclisi Bakan seilmesinden hemen sonra Hisarbank Ynetim Kurulu yeliinden ayrlmtr. SOTA adl byk bir inaat irketinin Genel Mdr olan Sayn Hayri Sekin de inanyoruz ki, Babakan Yardmcs Sayn Turgut zal ve Tercman Gazetesi sahibi Kemal llcak'n da ilikili bulunduu bu irket ynetiminden ayrlmay uygun grmtr. Hi phesiz, Danma Meclisi'nin baka yelerinin de banka ya da irket ynetimleri ile ilikileri vardr. Bunlar da eski grev yerleri ile ilikilerini elbette keseceklerdir. Bu bakmdan Sayn Yeenaa, Danma Meclisi'nin teki yelerine de ne yaplmas gerektiini anmsatm bulunmaktadr. Geri, sayn yeler, Danma Meclisi'ne atanmadan nce grevli bulunduklar irket ya da banka ynetimlerinden ayrlmlardr ama, bu gibi akeli ilikilerin platonik deil organik trde ilikiler olduu gznnde tutulursa, ayn ilikilerin u ya da bu lde srdrlmesi de doaldr. rnein, yeni hazrlanacak Anayasa'da kamulatrma le ilgili madde grlrken, toplu konut alannda yatrmlar yapmas beklenen SOTA'n eski Genel Mdr Sayn Sekin, nasl bir tutum taknacaktr? Olacak i deil ama sz gelii Bankalarn devletletirilmesi konusunda bir Anayasa maddesi getirilse ya da serbest piyasa ekonomisinin alann daraltmay ngren bir dzenleme yaplsa, Hisarbank eski Ynetim Kurulu yesi Sayn Irmak etkinliini ne ynde kullanacaktr? Bir zel irket olan ukurova .Elektrik'in devletletirilmesi gndeme gel113 F.: 8 se, bu irketin Ynetim Kurulu eski Bakan Sayn Ye-enaa ne yapacaktr? Hi phemiz yok, bu sayn yeler, bu gibi konularda vicdanlarnn sesini dinleyecektir. GfBmi dnemlerle ilgili olarak Devletin baz derneklerin ynetiminde olduu yolunda yaknmalara sk sk rastlyoruz. Bu, hi kukusuz, hakl bir eletiridir. Devlet brokrasisinin yasalar, tzk ve ynetmelikler yerine baz dernekler eliyle ynlendirilmesi, atama ilerinde bu derneklerin egemen olmas bir yozlama eilimini gstermektedir. Devlet derneklerle ynetilmeyecei gibi, irketler eliyle de ynetilmemelidir. Elden geldiince, irketlerin ve zel bankalarn Etki ve ekim alan dnda durulmaldr. Yine gemi dnemlerde baz parlamenterlerin takipileri durumuna dmeleri, dalm izni, tevik belgesi, yatrm indirimi gibi olanaklar elde etmek iin baz irketlerin adamlar gibi almalar henz belleklerden silinmi deildir. Baz siyaset adamlarnn ticar irkeller-de yeralmalar ve siyasal etkinliklerini ve ilikilerini bu irketler emrine vermeleri, brokrasi ahlkn bozmu ve siyasal sahnelerde yar siyaseti, yar iadam, ayrcalkl kiilere rastlanmtr. Kimler? diyeceksiniz. Elimizde bir olanak olsa da sn yirmi ylda, bankalarda, KT'lerde Ynetim Kurulu yelikleri yapm siyasetilerle yine siyasetilerin kurduklar ya da ortak olduklar ticar irketleri bir bir karsak, byk irketlerin i takipisi parlamenterleri saptasak. Bunu yapabilsek demokrasimizin baz zel irketler eliyle nasl yozlatrldn, ilgin bulgularla, tevik tedbirleri ile yatrm indirimleri ile, banka kredileri ile bir bir kantlam olurduk. Yalnzca ampul ve lstik dalmlarnn hangi irketler aracl ile ve hangi siyasetilerin ve brokratlarn yardmyla yapldn aklasak birok gerei gzler nne serecek. Devleti dernekler ynetmesin... Doru, ok doru; ama ya irketler?... Onlarn etkisi, ilikileri?... 114 13 Kasm 1981 Prof, Dr. ALDIKATI... stanbul Hukuk Fakltesi eski dekanlarndan Anayasa Hukuku retim yesi Prof. Dr. Orhan Aldkat'nn Danma Meclisi'nce Anayasa Komisyonu Bakan seilmesi, Sayn Profesre byk ve tarihsel bir sorumluluk yklemitir. Kendisini, bu greve seilmesi nedeniyle kutlar, baarlar dileriz.

Sayn Aldkat'y Modem demokrasilerde ve Trkiye'de Devlet Bakanl ve Anayasa hukukumuzun gelimesi ve 1961 Anayasas gibi deerli incelemeleri ile tanmaktayz. Sayn Profesr, bu yaptlarnda Anayasal konulardaki inan ve dncelerini yeterince aklkla ortaya koymu bulunmaktadr. rnein Sayn Aldkat, liklik ilkesini savunmakta ve 1960 ihtilli ile devrilen DP iktidarn Atatrk devrimlerinin zne dokunan tavizler vermek ile sulamaktadr. Aldkat'nn bu konudaki dnceleri kendisi tarafndan yle zetlenmitir; aktaralm: DP iktidara gelince muhalefette iken savunduu hrriyet felsefesini unutmu ve liderler daha balangtan itibaren takip ettikleri keyf rejimi devam ettirebilmek iin Atatrk devrimlerinin zne dokunan tavizler vermeye veya dorudan devrimler aleyhine bir tutum takibe balamlardr. Bunun da gayelerini gerekletirmeye yetersiz olduunu grnce, muhalefeti zayflatmay, seim sistemlerinde iktidar lehine deiiklikler yapmay, memur ve hkim snfn bask altnda tutmay, muhaliflerini cezalandrmay gayelerini gerekletirecek imknlar olarak uygulamlardr.. (Anayasa Hukukumuzun Gelimesi ve 1961 Anayasas, 1970, s: 113) Sayn Profesr, ayn kitabnn bir baka blmnde Faist, Nazi ve Komnist veya benzeri doktrinler dnda kalan fikir akmlar iin u gr savunmaktadr: Anayasann salad bu geni imkn olumlu bfr sonuca varmaktadr. Bu da Anayasa istikrarnn salanmasdr. Gerekten geni bir yelpaze ekli alan Ana115 yasamzn felsefesinin snrlan iinde btn fikir akmlar Anayasay deitirmek lzumunu duymadan uygulanabilirler., (s: 153) Aldkat'nn 1950-60 dnemi iin Izdrap ekilen on senelik devir (s: 153) olarak niteledikten sonra u deerlendirmeyi yapmaktadr: Birden fazla partili devreye girildikten sonra -iki parti sistemi- tek parti devrindeki hak ve hrriyet dzenini yeterli grmeyerek daha fazla hak ve hrriyet vaad eden DP, iktidar? bir daha brakmamak meru arzusunu, Anayasay ihll ederek gayrimeru yolla gerekletirmeye alm ve kurulu dzen, zellikle Atatrk devrimlerine kar olanlarla ibirlii yapmtr. Bundan dolay da 27 Mays 19o0'da yine bir ihtillle DP iktidarna son verilmitir, (s: 332) Sayn Aldkat, yakn gemii byle niteledikten sonra u genel yargya varmaktadr: ttihat ve Terakki ve DP iktidarlar olaylarnda grld gibi hak ve hrriyetler iin mcadelo ettiklerini iln edenler, iktidara geldikleri zaman demokrasinin genel prensiplerini ihll etmilerdir. Bu ihlller, liderlerin, insan ve insan dncesine sayg prensibinin mnasn gerektii gibi kavrayp, anlamadklarn veyahut bu anlayn siyas olaylarn etkisi altnda beliren anti-demokra-tik eilimleri, yenecek derecede kkl olmadn gstermektedir... (s: 332) Sayn Aldkat'nn vard ve tmyle paylatmz bu yarglar, hi phesiz, tam, doru ve gereki gzlemleri yanstmaktadr! Sayn Profesrn, Devlet Bakannn yetkileri konusunda yazdklar da olduka ilgi ekicidir. Devlet Bakannn tek imza ile kararname ihdasna kar kan Sayn Profesr, bu konuda unlar sylyor: Bu yetkinin tannd alanlarn bazlarnda, sadece kendi iradesine gre tasarrufta bulunmas, Devlet Bakannn siyas partilerin iktidar mcadelesine karmasna ve neticede bir Anayasa krizinin domasna yol aacak kuvvettedir... (s: 278) 116 Eer yeni Anoyasa Bakanlk sistemine yakn bir eilim ile hazrlanacaksa, Devlet. Bakannn tek bana kararname imzalamasn Anayasa bunalmna yolaacak boyutta sakncal gren Ardkat, hi kukusuz, komisyon bakan olarak, bu eilime kar kacaktr. 1970'lerde sonradan ok eletirilen ve bizlerin de dzenleyicisi olduumuz iin Skynetim Mahkemelerinde sank olarak yarglandmz o nl Anayasaya sayg

yry nde stanbul Hukuk Fakltesi Dekan olarak yer-alan ve nmzde cbbesi ile yryen Sayn Aldkat'-ya bu konuda gvenimiz tamdr. Kendisine yeniden baarlar diliyrve Toplant ve gsteri yry hak ve zgrln'birlikte kullandmz Sayn Anayasa Profesrne -karnca kararnca elimizden ne gelirse- yardm etmeye hazr olduumuzu bildiriyoruz. Ve Anayasal sayglar sunuyoruz!... 26 Kasm 1981 DNDEN YARINA... Olaanst dnemlerin basn ile ilgili bir aratrma yaplsa ne kadar yararl olurdu. 27 Mays basn, 12 Mart basn ve de bugnlerin basnn anlatacak olan 12 Eyll basn.. Kimler ne demi, hangi olaylarda ne gibi yorumlar yapm. 27 Mays ncesi, 12 Mart ncesi neler yazm, 12 Eyll ncesinde hangi yorumlara imza atm? 12 Eyll'den sonra ne gibi yaklamlar sergilemi? 27 Mays ncesi ve sonrasnda kvrak kalemi ile sivrilen bir gazeteci, ihtill rgtleri ile sarma dola olduktan sonra, 27 Mays ihtillcilerine ve ihtillin getirdii Anayasa'ya yazmadk satr brakmam; bir zamanlar kpekler diye saldrd, dk iktidar diye aalad siyasal evrelerin hizmetine girmekte zerre kadar durak-samamt! htilli gerekletiren ve 1961 Anayasas'n hazrlatp, ynetimi sivillere terkeden Mill Birlik Komitesi ye117 leh iin bunlarn heykelleri dikilmelidir diye satrlar dktren srt kaln bir baka gazeteci, yllar sonra, heykellerinin dikilmesini nerdii ihtillcilere ve onlarn anayasasna, en az 27 Mays ihtillinin kartlar kadar zarar vermekte, bakalar ile yarmt. Ya 27 Mays ihtill hkmetinde yeralanlara ne demeli? Bunlarn bir ksm da sonradan bu ihtille saldran evrelerle kolkola girmiler ve bunlardan biri, sabah akam 27 Mays ihtilline sven bir yayn organnda bayazarlk kapmtr. Hani nerede 27 Mays? Nerede ihtill cokusu? Bunlarn hepsi unutulmutur. 12 Mart dneminde de byle olmad m? J2 Mart dneminin ilk~ babakannn yannda dme ilikleyerek hizmet alan gazeteciler, ellerine geirdikleri ilk frsatta, bu babakana saldran anlar yaynlayp, para kazanmadlar m?. Ya, TRT ekranlarnda, Cumhurbakanlna adayln koyan bir eski Genelkurmay Bakan'n Atatrk'e benzeterek yaranmaya alan TRT yneticileri, ilk frsatta, ellerine geen ilk olanakta, bu dnemi sulayanlar arasna katlmadlar m? Hi unutmam, asistan olmaktan onur duyduum merhum ve saygdeer profesr, hukuk bilgini Prof. Dr. Tahsin Bekir Balta'nn odasnn kapsn hzla aan 27 Mays ihtillcisi bir emekli asker yarg Eski DP'lileri nasl affedersiniz, sizden hesap soracaz diye barp, ardktan ve hak ettii yant aldktan bir sre sonra, bir eski DP bynn kz ile dest-i izdiva eyleyip, ilerlemi yanda dnya evine girmemi miydi? Nasl unutulur bunlar, nasl! imdi bakyorum, hzl 27 Mays', 27 Mays'n devirdii bir Cumhurbakannn sofrasndan kalkp, imdi yine hzl bir i2 Eyll'c olarak ortalklarda dolamaktadr. Hey canna yandmn dnyas, hey! Kim sylemi bilmiyorum; bu gibiler iin ara rejim profesyonelleri tanm kullanlyor. Ara rejim profesyonelleri, sivil politikaclardr, hacyatmaz brokratlardr ve ka118 (emlerinin evresinde her dneme uygun danslar yapan nl ve hrsl gazetecilerdir. Sac olsun, solcu olsun, kendilerini beenelim ya da beenmeyelim, grlerini paylaalm paylamayalm, her dnemde, kiiliklerini koruyan, dncelerini, eletirilerini, olanaklar lsnde sergileyen insanlara sayg duymak gerekir. nk yersiz vgler, ynetimlere zarar verir, eletiriler ise g katar. Bugn, olur olmaz nedenlerle vg dzenlerin, yarn, bu dnemin yneticilerini, en bata, hem de gnah kartrcasna eletireceklerini, en acmasz biimde saldrya geeceklerini hi ama hi unutmamak gerekir. 27 Mays ve 12 Mart, henz tarih deildir. Portrelerini izdiimiz insanlar bugn de aramzda yaamaktadrlar.

Dn, btn zellikleri ile bugnn ve yarnn sadk bir aynasdr. Yeter ki bu aynaya dikkatle bakalm! 8 Nisan 1982 BABAYASA Ka kez yazdk; ama kimseye anlatamadk. Anaya-sa'y hazrlarken, nce bakanlk sistemi mi, yoksa parlamenter sistem mi, buna karar verilir, sonra maddelere geilir. in kolay budur. Aldkat stadmz henz byle bir yola bavurmu deildir. Byle olduu iin de iler uzayp, gitmektedir. Aslna bakarsanz, anayasalar, az ok birbirlerine benzerler. Anayasa koyucular, u ya da bu lde baka anayasalar kopye ederler. Kopye ekmenin cezalandrlmad tek alan Anayasa hukukudur! Alrsn, be tane anayasay, maddeleri Trkeye evirirsin, olur sana bir anayasa, ne var bunda?. Tamamen zgr kurallardan oluan ve de evrensel nitelikteki ilke ve inanlara anayasa deil bobayasa denilmektedir. 119 Babayasa szck olarak devlet babandan tretilmitir. Babayasa, devlet babann bal olduu temel hukuk ilke ve kurallar demektir. Babayasasnn z, veyi bulunduu gibi, serti, yumua da olabiiir. Babaya-sas olmayan yurttalara yetim yurtta da denilebilir. Babayasa efkati, -yani baba efkati- siyasal yelpazede sosyal hukuk devleti olarak adlandrlr. Sosyal hukuk devleti her eve lzm nemli bir nesnedir. te efendim, nemli olan babayasay oluturup, uygulamaktr. Ancak babcyasay uygulamak anayasa yapmak kadar kolay deildir. Btn anayasalar birbirine benzer; herkes temel hak ve zgrlklere sahiptir, konut dokunulmazl vardr, herkes seyahat zgrlne, din ve vicdan zgrlne sahiptir, basn hrdr, sansr edilmez, siyasal partiler vazgeilmez unsurlardr. Dernek zgrl vardr, falan, filn.. nemli olan bunlarn, yasalarda ve de uygulamada ne renklere girdiidir. te babayasa burada nem kazanmaktadr. Demek ki, babayasa -uygulama usndan- ana-yasann da zerindedir. Babayasa, anayasann da nasl uygulanacan gsterir. Yani babayasa demokrasinin kimlik kartdr! Prof. Aldkat, Anayasa'y hazrlar ama babayasa-ya elini uzatamaz. nk babayasann, miras hukukuna bal usul ve fruu vardr, gelmii vardr, gemii vardr, dedesi vardr, torunu vardr. Dedeyasa vardr, torunyasas vardr. Babayasa yle bildiimiz komisyonlarca hazrlanmaz. Babayasa, demokratik terbiye, eitim ve grg sorunudur. Anayasa maddelerden oluur, babayasa ilkelerden, inanlardan.. Bu nedenle anayasas olup, babayasas olmayan lkelerde anayasalar pek ilemez. Ya da iler, THY uak seferleri gibi, ikidebirde aksar! Anayasa ile babayasann ayn at altnda beraber yaad lkelerde demokrasi iler. Bu, demokrasinin aile hukukudur. Byle bir birleme olursa, demokratik terbiye, ocuktan ocua, kuaktan kuaa miras kalr. Olmazsa, anayasalar, ssl kartvizitler gibi, elden ele dolar. Ancak ie yaramaz. Ben derim ki, bu alanda ok geciktik, nce babayasann temellerini atalm. Baba efkati ile atalm. Kalarmz atmadan atalm. Babayasann temellerini attk m, i kolaylar. Prof. Aldkct stadmz, akam st bana bir urasn, ona bir anayasa hemen yazp, vereyim, temel haklar u, zgrlkler u, yaama u. yarg u. bu kadar kolay! Anayasa pek o kadar nemli deil, gelin hep beraber babayasasnn temelini atalm ve btn ulusa gece gndz alan bir komisyon olarak, bu babayasay bir an nce hazrlayalm. Yoksa Anayasann, daha nce olduu gibi ilerde de anas alayacak! 25 Mart 1982 NORMLAR HYERARS... eitli hukuk kurallar arasndaki ilikilere, hukukular Normlar hiyerarisi adn verirler. Normlar hiyerarisinin en st katnda Anayasa vardr. Anayasay yasalar, yasay yasa gcnde kararnameler, tzkler, ynetmelikler izler.

Yasalar Anayasaya, tzk ve ynetmelikler de yasalara aykr olamaz. Bu yzden ncelikle yasalarn en by, anas, temeli olan Anayasann hazrlanmas ve Anayasada yer alan ilke ve kurallarn salam gvencelere balanmas gerekir. imdi Danma Meclisi, Anayasa tasars zerinde almaya balayacak; Anayasa Komisyonu almalara ilk hz verecek... Komisyon, niversiteler ve yksek yarg organlarna birer yaz yazarak, hazrlanacak Anayasa ile ilgili yantlar istemi bulunuyor. Bu yantlar, hazrlanacak, toplanacak, deerlendirilecek ve bylece Komisyonun Baka121 n Prof. Aldkat, Anayasann ne kador sre iinde hazrlanaca yolunda hi olmazsa Bir fikir sahibi olacak. Bir yandan Anayasa hazrlklar srerken, te yandan da Dantay Yasas gibi Anayasann yapsn yanstacak nemli yasalarn da kmakta olduu syleniyor.. Dantay Yasas gibi yasalarn henz Anayasann iskeleti ortaya kmadan yrrle konmas, yasalarn Anayasaya gre deil, Anayasann belli yasalara gre hazriunaca izlenimini vermektedir. Bu, gelecek Anayasa dzeni bakmndan ok nemli aksaklklar getirecek olumsuz' bir gelimeyi gsteriyor. Diyelim ki, Danma Meclisi, Fransz Anayasas kopyaclarnn tersine Parlamenter sistemi temel alan bir anayasal metin zerinde younlaacaktr. Bu durumda, karlan yasalarla Cumhurbakanna, ancak Bakanlk sistemi iinde geerli olabilecek yetkilerin tannm olmas anayasal sorunlar dourmayacak mdr? Anayasa Mahkemesinin yasa ve itzk hkmlerini iptal yetkisi de kaldrlrsa, o zaman anayasa! dzen, daha balangta, kendi kendisiyle elimeyecek midir? eliecektir nk yasalarn, temel yasa olan Anayasaya gre hazrlanmas, hak ve yetkilerin bu Anayasadan kaynaklanarak yasalara serpitirilmesi temel kuraldr. Bunun yerine, nce baz yasalar karp, Anayasay, bu yasalara gre uyarlamak, ilerde giderilmesi olanaksz sorunlar douracak nemli bir yanllktr... Bunun iin bu aamada, ancak Gecikmesinde saknca bulunan yasalarn karlmas, Dantay Yasas gibi. Anayasa Mahkemesi Yasas gibi yasalarn Anayasalarn hazrlanp, halkoyuna sunulmasndan sonra ele alnmasnda ok byk yarar vardr. Yasalar, hak ve yetki ereveleri izilmi anayasal maddelere dayanarak karmak kolaydr: Ama Anayasalar daha nce karlm yasalara bakarak hazrlamak son derece gtr. Hazrlanacak yeni Anayasa, elbette Gkten zembil ile inmeyecek; belli lkelerde uygulanmakta olan Anayasalar rnek alnarak hazrlanacaktr. Bu yzden, Ana122 yasa, az ok baz Anayasalara benzeyecek; belki bir lde baz Anayasuiardan Kopya ekilerek hazrlanm olacaktr. Yasalar Bakanlk Sistemini benimseyerek hazrlamak, Anayasay Parlamenter sisteme benzeterek oluturmak ileride yeni yeni sorunlar douracaktr. Anayasa Komisyonunun Sayn Bakannn soyad, abukluk ve ivedilik gibi armlar yapan Aldkatdr. Sayn Aldkat, elini abuk tutup, nce Sistem sorununu zme balamak gibi, ileri kolaylatracak yntemlere bavurmayacaksa, bu saknca, gn getike, artacaktr. Anayasa Hukuku Profesrleri bu szlere hak verirler, umarz Komisyon bakanlar da byle dnrler... 6 Ocak 1982 SAR HERHANG YOL... Aldkat tasars hukukun baz ilke ve yerlemi inanlarna aykr dzenlemeler getirmektedir. Bunlardan biri, Temel hak ve zgrlklerin kullanlmas ile ilgili 13'nc maddede yer alan satrlardr. 13'nc madde yle balamaktadr: Bu Anayasada yer alan hak ve zgrlklerden hibiri devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnln bozmak, Trk Devletinin veya Cumhuriyetin varln tehlikeye drmek, temel hak ve zgrlkleri yok etmek, devletin bir kii veya zmre tarafndan ynetilmesini veya sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerinde egemenliini salamak veya dil, rk, din ve mezhep ayrm

yaratmak ya da sair herhangi bir yoldan komnizme, faizme veya din temellere dayanan bir devlet dzeni kurma amacyla kullanlamaz. Bu amala kullananlar, ktye kullandklar o hak ve zgrlkleri kaybederler. Hak kayb hkm muhakemelerce verilir... Bu hkm, 1961 Anayasas'nn 1971 deiiklii ile 123 oluan 11'inci maddesinin iyice katlatrlm ve hukuk lelerine aykr biime sokulmu halidir. yle ki: lke btnln bozmak diye tanmlanacak eylemler, ceza yasamzn 125'inci maddesiyie balayan maddelerle yaptrmlara balanmtr. Devletin bir kii veya zmre tarafndan ynetilmesini veya sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerine egemenliini salamak veya din ve mezhep ayrm yaratmak gibi eylemler, ceza yasamzdan alnp. Anayasaya tanmaktadr. Bunlar. 141-142 ve 163'nc maddelere giren sulardr. Bu maddeler, ceza yasasnda teden beri var olduundan, bunlarn ceza yasasna tanm olmas pek nemli bir deiiklik saylmaz. Buraya bir nokta koyup, devam edelim. Tasar, ceza yasasnda yazl bu eylemleri sraladktan sonra yle sryor: Ya da sair herhangi bir yoldan, komnizme, faizme veya din temele dayanan bir devlet dzeni kurma amacyla kullanlamaz... Bu taslak, maddede yer alan eylemler ceza yaptrm ieren su trleridir. Bilindii gibi ceza yasamzn ve ceza hukukunun evrensel ilkelerinden biri, Kanunun sarih olarak su saymad bir fiil iin kimseye ceza verilemez diye tanmlanr. Bu tanm, ceza yasamzn birinci maddesinde, yer alr. Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerinde egemenlik salamas ceza yasamzda 141 ve 142'nci maddelerle yaptrma balanmtr. Devletin bir kii veya zmre tarafndan ynetilmesi eylemi de 141 ve 142'nci maddelerin ikinci fkralarnda tanmn; bulan sulardandr. Irklk yine 141 ve 142'nci maddelerde ceza yaptrmna balanm sulardandr. Bunun gibi. dinsel amal siyasal eylemlerde bulunmak sular da ceza yasasnn. 163'nc maddesinde tanmn bulmutur. Peki, tanm ceza yasasnda yer alm bu sular dnda, sair herhangi bir yoldan diye tanmlanacak herhangi bir su eitli bulunabilir mi?... Ve byle bir tan124 mn anayasal ve hukuksal ierii ve anlam olabilir mi?... Ceza yasas, komnizmi, Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerinde egemenlik kurulmas biiminde tanmladna ve Anayasa taslamda bu tanm, ceza yasasndan Anayasa aktardna gre, Ya da sair herhangi bir yoldan komnizme, faizme veya din temellere dayal devlet dzeni kurmak diye bir su eidi yaratlabilir mi? Yaratlrsa bunun ls ve snr ne olabilir? Ceza yasasnda tanmn bulan sular dnda, Sen bunlar dnda sair herhangi bir yoldan komnizme, faizme ve din temellere dayanan bir devlet dzeni kurmak amacndasn denirse, yurtta kendisini nasl savunacaktr? Ceza yasasnda neyin su olup, neyin olmad bellidir. Komnizmin, faizmin ve dinsel temellere dayal devlet dzeni kurma eylemleri, btn su eleri ile bilinebilir. Bu tr sularn siyasal dnemlere ve bak alarna gre deiik Su eleri olusa bile, bunlar nnde, sonunda yasada yer almtr. Sair herhangi bir yol diye geni bir su alan iaret edersek, bu alana girmeyecek herhangi bir siyasal parti, sendika, ii ve iveren kuruluu olamaz. stenirse Sair herhangi bir yolla su iledin diye, ceza yasasnda yer alan kavramlarn dnda da su eleri oluturabilir. Bu da demokrasinin zn ve szn yok eder. Taslak metninde, ceza yasasnda yer alan tanmlar yer aldna gre, ayrca Sair herhangi bir yol denmekle bu yasaklarn daha da geniletilmesi mi istenmektedir? Ceza yasas, herhangi yollarla su ilenebileceini ngrmtr. yleyse, Sair herhangi bir yol ne demektir? Nedir bunun Anayasa hukukunda ve ceza hukukundaki yeri? Devam ediyoruz; madde bu hakk ktye kullananlar iin bakn nasl bir yaptrm getiriyor:

 Bu amala kullananlar, ktye kullandklar o hak ve zgrlkleri kaybederler. Hak kayb hkm muhake-melerce verilir... Bu hkmn de anlam udur: Sz gelii, basn yoluyla 142 ya da 163'nc maddeye giren bir suu ileyen 125 gazeteci, bu sutan sonra bir daha gazetecilik yapamaz. Ceza ve ceza yarglamas hukukuna gre ar cezalk sulara arptrlan bir kii kamu haklarn kullanmaktan da yasaklanr. Taslak, bu yasaklar bunun da dna kadar geniletmektedir. Bu hkm, Federal Alman Anayasas'nn 18'inci maddesinin Hakkn kaybna ve lsne Federal Anayasa Mahkemesi karar verir Hkmne benzetilmek istenmitir. Federal Alman Anayasas'na gre dnce, basn, toplanma, dernek kurma, haberleme zgrlkleri ile mlkiyet ya da snma hakknn ktye kullanlmas hallerinde hakkn kaybna Federal Anayasa Mahkemesi karar vermektedir. Bizim 13'ne madde yalnz ideolojik nitelikteki sular saymakta, bununla da yetinmemekte, ayrca sair herhangi bir yol diye hukukta yeri olmayan bir kavram Anayasaya yerletirmektedir. Federal Anayasa'da, hangi haklarn kaybna karar verilecei, tek tek yazlmaktadr. Bizim 13'nc madde ise bu sularla ilgili genel szlerden dem vurmakta, ayrca sair herhangi bir yol diyerek, olduka soyut ve geni bir alana girmektedir. Sz gelii. Federal Anayasa, Mlkiyet hakknn ktye kullanlmas halinde bu hakkn kaybedilecei yolunda ak hkm getirirken, bizirrv,12'nci madde mlkiyet hakkndan hi sz etmemektedir. Acaba mlkiyet hakk ktye kullanlmaz m? Kullanlrsa hakkn kaybna karar verilmesi dnlmez mi?... Bizim 13'nc madde, Hak kayb hkmsnn mahkemelerce verileceini sylemekte, Federal Anayasa ise bu kararn Federal Anayasa Mahkemesince verileceini belirtmektedir. Bu nemli bir farktr. Bunun iindir ki, Benzer hkmler, Bat Anayasallarnda da vardr yollu savunmalarn inandrc bir yn yoktur. Bat lkelerinde her trl siyasal dnceye sz ve rgtlenme hakk verilir. Bizde ise verilmez. kiyz yl aan anayasal gemiimizin vard bu nokta Trk dnce hayat iin gerekten ac ve hzn VerCdr 19 Temmuz 1982 126 SINIF ESASI Aldkat Anayasasnn Parti kurma ve partilere girme hakk ile ilgili 77'nci maddesinin son fkras yledir, dikkatle okuyalm: Snf ve zmre esasn, komnizmi, faizmi, teokrasiyi ve herhangi bir tr diktatrl Trkiye'de savunmay ve yerletirmeyi esas alan siyasi partiler kurulmaz.. Komnizm, faizm ve teokratik dzen ile ilgili yasaklar. Anayasa Tasarsnn baka maddelerinde de vardr. Komnizmi, faizmi, teokratik, devlet kurma giriimlerini ceza yasamz da yasaklamaktadr. Peki, ayn maddenin ayn fkrasnda yeralan snf ve zmre esas ne demektir?... Komnizm ve faizm ayrca belirtildiine gre, snf ve zmre esas komnizmden ve faizmden ayr bir yasak tr getirmeyi amalayan br ifade zellii tamaktadr. Snf esas 1938 tarihli Cemiyetler Yasas'nda yeralan ve ok partili hayata getiimiz 1946 ylndan sonra yasadan karlan bir yasak trdr. imdi ayn yasak. 1946 ylnn da gerisine gidilerek Anayasaya aktarlm olmaktadr. Aldkat Anayasas, 1980'lere, 1990'lara 1946'larjn gzl ile bakmaktadr. Snf ve zmre esasn... diye balayp, esas alan diye devam eden bozuk Trkeli bu fkra sosyalist partilerin de kurulamayaca anlamna gelmektedir. Ceza Yasamzda, Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerindeki egemenliini yasaklayan maddeleri komnizm ile ilgilidir. Anayasa komnizmi.. Esas alan partilersin kurulmayacan yazmadan nce Snf esasn... esas alan siyas partilersin kurulamayacan belirtmektedir.

Bu Anayasa maddesine dayanlarak, demokratik sosyalist ve sosyal demokrat partilerin yasaklanmas kolaylamaktadr. '*'":. 127 Snf esasn anladk, peki zmre esas ne demektir?... Zmre kavramnn siyasal oluumlardaki yerini saptamak ok gtr. Zmre, bir grubun, bir toplum kesitinin ad olabilir. rnein iveren kesimi iveren zmtsi olarak adlandrlabilir. Zmre, ller soptanama-yan kaypak bir kavram olduu iin bu yasa alabildiine gelitirme olana bulunabilir. Grleri, kurulu dzene aykr den her siyasal parti, Snf ve zmre esasn... Esas ald diye kapatlabilir. Snf esas anlald, haydi zmre esasn da anlalm sayalm, peki herhangi bir tr diktatrlk ne demektir?... Bir siyasal parti ite tzm ve programm, ben komnist deilim, faist de deilim.Snf ve zmre esasn da -taslaktaki Trkeyi kullanrsak- esas almadm, nedir benim suum?... diye sorduunda sen denilecektir herhangi bir tr diktatrl esas alyorsun.. Peki nedri herhangi bir tr diktatrlk?.. Bu da pek belli deildir. Bu diktatrlk, Snf ve zmre esasna, komnizme, faizme dayanmyor, teokratik devlet kurma amacnda deil, peki nedir?... Bu maddeye dayanlarak sa ya da sol, hemen hemen btn siyasal partiler kapatlabilir. Hem kusura baklmasn ama, ii snf partileri dnda snf ve zmre esasn tasardaki Trke ile ifade edersek esas alan burjuva partileri, iveren kurulular, sendikalar yok mudur, Allahakna? Snf yalnzca ii snf mdr, burjuva snfnn,- i ve sermaye evrelerinin, byk toprak aalarnn oluturduklar toplumsal kesitlere ne ad verilir? Bunlarn adlar yok mudur? Onlar snf ve zmre esasn hi benimsemezler mi?.. Snf egemenlii kurmak yalnzca ii snfna m zgrdr?.. Burjuvazinin bu tr egemenlik kurmalarna aile terbiyeleri mi izin vermemektedir?.. Biz, btn snflara, sosyal tabakalara, toplumsal kesitlere sz ve rgtlenme hakk istiyoruz. Demokrasi bu 128 demektir. Btn NATO lkelerinde bylesi demokrasile yrrlktedir. Trk halk, acaba, evet acaba ikinci snf demokrasiye mi lyktr?... 27 Temmnz 1982 OSMANLI ANAYASASI BLE... Anayasa tasla akland gnden bu yana basn zgrl zerinde duruyoruz. Bu srarl yaynmzn nedeni, hemen hemen btn, hak ve /grlklerin basn zgrl ile olan yakn ilikisidir. Aldkact Anayasasnn, basn zgrl ile ilgili 28'inci maddesinde u kstlama koullar yeralmakta-dr: Devletin i ve d gvenliini, lkesi ve milleti ile btnln tehdit eden ya da su ilemeye, ayaklanma ve isyana tevik eder nitelikte olan veya devlete ait gizli bilgilere likin bulunan her trl haber ve yazy, hangi sfatla olursa olsun, yaynlanmas amac ile bakalarna verenler ve bunlar bu amala basanler ve bastranlar, datm gerekiemese bile, bu sulara ait kanun hkmleri uyarnca sorumlu olurlar. Bu hallerde tedbir yoluyla da datm nlenebilir... Bu kstlamalarn nce ceza hukuku asndan ksa bir dkmn yapalm: Devletin i ve d gvenlii ile ilgili sular, ceza yasamzn devletin arzulusal ahsiyetlerine kar crmler balnda toplanan hkmler olabilir. Devletin lkesi ve milleti ile btnln tehdit eden diye tanmlanan sular, 141 ve 142'nci maddelerde yazl blclk sular bata olmak zere, yoruma bal olarak, snf egemenlii kurmak ve devletin din temellerine gre ynetilmesini istemek gibi sular girer. Bunlar, 141-142 ve 163'nc maddelere giren sulardr. Ayaklanma ve isyana tevik eder nitelikte olan sular, 146'nc maddenin neriyat icra ederek bu crm129 F.: 9

leri ilemeye tevik edsnler diye tanmlanan 2'nc! fkras ile silhl ayaklanmaya kkrtma suu ile ilgili 149, asker kanunlara kar itaatsizlii veya yeminleri bozmaa... tevik etmek diye zetlenebilecek 153'nc maddeler olabilir. Devlete ait gizli bilgilere ilikin bulunan haber ve yaz tanmnn ceza hukukundaki anlam ise udur: Ceza yasasnn 132'nci maddesi, devletin gvenliine ya da i, yahut uluslararas karlarna ilikin ilem-li kt ya da belgeleri ele geirip, bu belgeleri olduklar yerden baka yerlerde kullanan kii hakknda sekiz yldan aa olmamak zere hapis cezas ngrr. 133'n-c madde ise bu suu casusluk amacyla elde eden kiilerle ilgili yaptrmlar iermektedir. Devlete ait gizli bilgilere ilikin bulunan her trl haber ve yaz eer Ceza Yasas'nda 132'nci maddede yeralan eylemler dnda su trleri getirecekse, bunun, basn zgrl iin olduka tehlikeli bir snrlama olacan hemen belirtebiliriz. Ayn madde su ilemeye... tevik niteliinde olan yaynlar iin de tedbir yolu ile datmn nlenebileceini ngrmektedir. Su ilemeye tevik, Ceza Yasas'nn 311'inci maddesinde yazl su ilemeye tahrik suu olabilir. Bunun hukuk dilindeki anlamn ksaca zetlemeye alalm: Su ilemeye tevik Ceza Yasas'nn 31 Vinci maddesinde yazl su ilemeye tahrik suu ile ilgili olabilir. Bunun hukuk dilindeki anlam budur. Bir de 312'nci madde vardr. Bu da halk kanunlara kar itaatsizlie tahrik eden kimselerle ilgilidir. 311 ve 312'nci maddeler genel nitelikte hkmlerdir. Bu yzden, Aldkat Anayasas ile su ilemesini nlyoruz diye her trl yaynndan nce zoralm kolaylamaktadr. 1908 tarihinde, ikinci merutiyetin Anayasa deiikliklerinde yeralan 12'nci maddede yayn organlarnn basmndan nce tefti ve muayeneye tabi tutulamayaca belirtilmi, 1924 Anayasasnn 77'nci maddesi, mat130 buat kanun dairesinde serbesttir ve nerinden evvel tefti, muayeneye tabi deildir hkmn getirmitir. imdi Aldkat Anayasas Osmanl Anayasasndan da geri gitmekte, yerlemi hukuk kurallarn tersyz ederek birtakm soyut gerekelerle basn zgrln ilemez hale sokmaya almaktadr. Bu maddelerin, meslei Anayasa hukuku retim yesi olan bir profesrn elinden km olmas, niversitelerimiz adna yeterince znt vericidir. 28 Temmuz 1982 ANAYASA GMR... Anayasa Komisyonu Bakan Prof. DrV Aldkat, kendi komisyonunun yelerince biie yadrganan, temel hak ve zgrlklerin yitirilmesi ile ilgili 13'nc madde konusunda yapt aklamada, bu maddenin Federal Alman Anayasas'ndan alndn sylemektedir. yleyse, gelin, bu hak kayb konusunu aka tartalm: Aldkat'nn dedii gibi, gerekten Federal Almanya Anayasas'nn 18'inci maddesi, bu hak kayb konusuna yer vermitir. Madde yledir: Her kim ki, hr demokratik temel dzene kar mcadele amacyla, dnceleri aklama hrriyetini, zellikle basn zgrln, eitim zgrln, toplanma zgrln, haberleme gizliliini, mlkiyet hakkn ya tia snma hakkn ktye kullanrsa, bu temel haklar kaybeder. Hakkn kaybna ve bunun lsne Federal Anasaya mahkemesi karar verir... Aldkat Anayasas Federal Alman Anayasas'ndan ald bu hkm u biime sokmutur: Bu Anayasa'da yeralan hak ve zgrlklerden hibiri, devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnln bozmak, Trk Devletinin ve Cumhuriyetin varln tehlikeye drmek, temel hak ve zgrlkleri yoketmek, devletin kii veya zmre tarafndan ynetilmesini veya sos131 yal bir snfn dier sosyal snflar zerinde egemenliini salamak veya dil, rk ve mezhep ayrm yaratmak ya da pair herhangi bir yoldan komnizme, faizme veya din temellerine dayanan bir devlet dzeni kurmak amacyla kullanlamaz. Bu

amala kullananlar, ktye kullandklar o hak ve zgrl kaybederler. Hak kayb hkm mahkemelerce verilir. Federal Alman Anayasas ile Aldkat Anayasas arasndaki temel fark hemen gze arpmaktadr: Federal Alman Anayasas'nn 18'inci maddesi, hangi haklarn ktye kullanlabileceini Anayasa maddelerine yollama yaparak tek tek sayarken, Aldkat Anayasas, bir ksm Ceza Yasas'nda tanmn bulan, bir ksmnm hukuksal anlam belirlenemeyen soyut gerekeler kullanarak, bu haklar ktye kullananlarn, hak kaybna karar verileceini belirtmektedir. Federal Alman Anayasas, sz gelii, mlkiyet hakkm ya da haberleme gizliliini ktye kullananlarn da bu haklar yitireceini belirtmiken, Aldkat Anayasas, mlkiyet hakkn ktye kullananlarla ilgili blm Anayasa gmrne sokarak ters evirmi ve haberleme gizliliini ineyenleri de unutmutur. Peki, dnce zgrl ktye kullanlr da mlkiyet hakk ktye kullanlmaz m?.. Alman Anayasas'na gre kullanlr, Aldkat Anayasasna gre kullanlmaz. Aldkat Anayasasna gre mlkiyet ve miras hakk, dier temel haklar gibi Anayasa gvencesi altndadr. Taslan 43'nc maddesinde mlkiyet hakknn kullanlmas toplum yararna aykr olamaz da dendiine gre, tpk Alman Anayasas'nda olduu gibi, bu hakkn ktye kullcnlmas iin hak kayb yaptrm ngrmek, niin dnlmemitir acaba?... Evet niin?... Var mdr inandrc bir gereke?... Dnce zgrl temel haktr, Aldkat Anayasas bu hakkn ktye kullanlacan dnp, Kak kayb yaptrm ngrmektedir.. Mlkiyet hakk da taslaa gre Temel haktr, yleyse, bu hakkn da ktye kullanlmas dnlmelidir. rnek aldmz Federal Al132 man Anayasas, mlkiyet hakknn da ktye kullanlacan aka yazmtr. Aldkat Anayasas Alman Anayasas'nn bu hkmn grmezlikten gelmitir. Hem mlkiyet hakk toplum yararna aykr olamaz.. diyeceiz, hem bu hakk temel, haklardan sayacaz, hem de bu hakk ktye kullananlar ile ilgili hibir yaptrm ngrmeyeceiz. Ama efendim, dnce zgrln ktye kullananlarn hak kaybna Federal Alman Anayasas'nda da yer verilmitir diyeceiz, olacak i deil bu.. Aldkat Anayasas'nn 13'nc maddesinde yazl tanmlarn herbiri, ar cezalk sular ile ilgilidir. Bu eylemlerin sabit saylmas, ceza mahkemesince bu eylemler hakknda karar verilmesine baldr. Byle bir ceza mahkemesi karar olmadan 13'nc maddede sralanan sularn ilenmi olmasna ve sabit saylmasna) hukuka olanak yoktur. Federal Alman Anayasas Hakkn kaybna ve bunun lsne Federal Anayasa Mahkemesi karar verir derken, hikmetinden sual olunmaz Anayasa tasla, bu amala kullananlar, ktye kullandklar o hak ve zgrl kaybederler. Hak kayb hkm mahkemelerce verilir demektedir. Grld gibi, bu hak kaybna karar verecek mahkeme Almanya'da, Federal Anayasa Mahkemestodir, Aldkat Anayasasna gre yalnzca mahkemelerdir. Alman Anayasas'nda, Federal Anayasa Mahkemesi Hakkn kaybna ve bunun lsne karar vermektedir. Aldkat Anayasas byle bir lnden hi sz etmemektedir. Ceza Mahkemesi, 13'nc madde yazl eylemler ve bu eylemlerin ardndaki amalar, sabit grdkten sonra bu sulardan kesin olarak hkm giymi olan kiiyi, kamu hizmetlerinden yasaklayacaktr. Bu yasaklama milletvekili seilme hakkn da kapsamaktadr. Mahkeme, bu Aldkat Anayasasna gre ayrca bir de hak kayb hkm verecektir. Kamu hizmetlerinden yasakllk hkm ayn zamanda siyasal haklar da ortadan kal133 dracandan bu 13'nc maddedeki hak kayb hkmnn uygulanma biimini anlamaya olanak yoktur.. Eer, hak kayb hkm, 13'nc maddede yazl sulardan tr, ar hapis cezas verilmeden uygulanacaksa, bunu anlamak bsbtn olanakszdr. Hak kayb hkmne mahkeme karar verecektir. Temel haklardan yoksunluu gerektirecek

eylem ve bu eylemle gili kii, elbette, bir kamu grevlisi tarafndan mahkeme nne getirilecektir. Bu kamu grevlisi, byk olaslkla savcdr. Savc, bir yandan sen bir sosyal snfn, teki sosyal snflar zerinde egemenlik kurmasna altn ve bu suun cezas sekiz yldan onbe yla kadardr, ancak sadece dnce zgrln bir daha kullanmayacaksn m diyecektir, ne diyecektir?... 13'nc madde bir sr eylem eidi saydktan sonra bu amala kullananlar ifadesini kullanmaktadr. Ceza hukukunda soyut ama deil, amacn yolat eylem yasaklanr. Bu sularn sabit saylmas iin kesin bir ceza mahkmiyeti gerektiine, bu ceza mahkmiyeti de ayrca kamu hizmetlerinden yasakllk hali ngrdne gre, bu hak kayb hkm Allahakna ne anlama gelmektedir?.. Bir bilen var mdr?.. Federal Alman Anayasas'nn, 18'inci maddesini izleyen 19'uncu maddesinde bir temel hakkn zne hibir ekilde dokunulmaz demektedir, ancak bu hkm, Aldkat'nn gzne arpmamtr, hakkn z grmezlikten gelinir, sz ise arptrlarak kullanlr.. 1975 tarihli in Kalk Cumhuriyeti Anayasasnnn 14'-nl maddesinde devlet, toprak aalarn, zengin kylleri, gerici kapitalistleri ve dier kt unsurlar kanuna uygun olarak belirli sreler iinde siyasal haklardan mahrum eder hkmn tayor. Yoksa, stadlarn stad, lim hocamz, muhterem ve muhteem Profesr Aldka-t stadmz. Federal Alman Anayasas'ndan deil de in Halk Cumhuriyeti Anayasas'ndan m esinlenmitr?... 29 Temmuz 1982 134 HUKUK YANLILARI... Aidkact Anayasas dil yanllar yannda hukuk yanllar da yapmtr. Bu yanllardan bir tanesini -hukuk rencilerinin okumas dilei ile- vurgulamaya alalm: Ceza yaptrmlarnn sreleri ile bu yaptrmlarn sonularn ceza yasas belirler. rnein, bir kimse, ne tr bir cezaya arptrlmtr, bu ceza ne kadarlk bir hapis cezasn ngrmektedir ve bu ceza dnda hkml hangi sonularla karlaacaktr, btn bunlar ceza yasa-snca saptanr. Ceza yasasnn 20'nci maddesi kamu hizmetlerinden yasakllk cezasnn ne gibi durumlar kapsadn bir bir sralamaktadr. Bunlar, seme ve seilme haklarndan, parlamento yeliinden, devlet, il, belediye ve ky ynetimlerince ya da bunlarn tefti ve denetimi altndaki kurumlarca verilen tm memurluk haklarndan yoksunluk durumlardr. 1961 Anayasas, milletvekili seilme yeterlilii ila i'-gili 68'inci maddesinde, Trke okuma yazma bilmeyenlerin, kstllarn, zorunlu askerlik grevini yasal zr olmadan yapmayanlarn, kamu hizmetinden yasakllarn milletvekili seilemeyeceklerini belirtmektedir. Ayn madde, ar hapis cezasn gerektiren bir sutan dolay kesin olarak hkm giymi olanlarn ve taksirli sular diinde, be yldan fazla hapis cezas ile kesin olarak hkm giymi olanlarn milletvekili seilemeyeceini yazmaktadr. Madde, milletvekillii seimine engel olucu yz kzartc sular tek tek yazmaktadr. Bunlar, zimmet, ihtilas, irtikap, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, inanc ktye kullanma ve dolanl ifls sulardr. Bu sular ileyenler, be yldan az ceza alsalar bile milletvekili seilemeyeceklerdir. Aldkat Anayasas milletvekili seilme koullarn olduka farkl biimde saptamtr. yle ki: 61 Anayasas, milletvekillii seimi iin Trke okuyup, yazma koulunu ngrrken, 82 tasla, bu koulu 135 en az sekiz yl renim grme biiminde saptamaktadr. 61 Anayasas ar hapis cezasn gerektiren bir su lsn kullanrken, 82 tasla, ar hapis yannda hapis cezasn da metne katmaktadr. Ceza yasasna gre, ar hapis ve hapis cezalar, cezalarn infaz yntemi ile ilgili kavramlardr. Ar hapis ycamboyu ya da geici olur. Geici ar hapis bir yldan 24 yla kadar, sresi mahkeme kararnda belirlenen cezalar

kapsayan bir terimdir. Hapis cezas ise, yedi gnden 20 yla kadar verilecek cezalarn yine infaz yntemi ile ilgili bir kavramdr. Milletvekili yeterlik koullar ile ilgili olarak metne katlar hafif hapis kavram, rneir., 52 sayl MGK bildirisine aykr yayn yapmak suundan mahkm olan bir eski Babakan ve yine bu bildiriye aykr yaynlarndan tr cezaya arptrlm gazetecileri kapsamaktadr. Son yllarda, yayn yolu ile su ileyen bir gazetecinin bu taslaa gre, affa uram olsa bile milletvekili seilmesi olanakszdr!. Bunun ok zel maksatl bir dzenleme olduu gn gibi aktr. Taslak, kamu hizmetinden yasakllarsn milletvekili seilemeyeceklerini yazdktan sonra, bir de u ifadeye yer vermektedir: Anayasann 13'nc maddesi hkm uyarnca temel hak ve zgrlkleri kaybetmi bulunanlar... Bunlar, affa uram olsalar bile milletvekili seilemeyeceklerdir. 13'nc madde, devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnln bozmak eyleminden sz etmektedir. Bu su, sanrz, ceza yasasnn 125'inci maddesinde tanmn bulmaktadr. Gene 13'nc maddede Trk devletinin ve Cumhuriyetin varln tehlikeye drmek, temel hak ve zgrlkleri yoketmek diye tanmlanan bir su eidi ceza yasamzda yeraim deildir. Bununla, yle sanyoruz ki, ceza yasasnn Anayasay iddet yoluyla deitirilme giriimini yasaklayan 146'nc madde ile olsa olsa, 127, 128 ve 129'uncu maddeleri amalanmak136 tadr. Devletin bir kii veya zmre taralndan ynetilmesi suu ile bir snfn dier sosyal snflar zerinde egemenliini salamak suu da nl 141 ve 142'nci maddelerde yeralmaktadr. Irk ayrm yaratmak suu yine 141 ve 142'nci maddelerde yerini bulan bir su eididir. Dil ayrm yaratmak diye bir su eidi anmsamyoruz. Bu da olsa olsa Anayasann tand kamu haklarn rk mlhazas ile kaldrmay yasaklayan 141 ve 142'nci maddelerin yasak kapsam iinde dnlmtr. Ancak, bu ir bir su kanunsuz su ve ceza olmaz ilkesine aykrdr. . Uzatmayalm, din temellerine dayanan bir devlet dzeni kurma eylemi de ceza yasamzn 163'nc maddesiyle cezalandrlmtr. Bu sularn ilendiine idar bir organ karar vermez. ileri Bakanl, bir yurttaa sen bu sulan iledin diyemez. 13'nc maddede yazl eylemlerin sabit saylmas iin bu konuda ncelikle ve kesinlikle bir ceza mahkemesi karar gerekmektedir. Byel bir eylem kesin hkme balanmadan hak kaybna karar verilmesi dnlemez. Anayasada yazl bu eylemler iin suu sabit grp ceza vermeden hak kaybna karar vermek ise hukuk anlay ile badamaz. Ar cezalk sular ilemi saylanlara, hapis cezas vermeden hak kaybna karar vermek tam bir elikidir. Herhalde bylesi dnlemez. Btn bunlar ar hapis cezas gerektiren sular-dr.Bu sulardan birine arptrlan kimse, ayrca, kamu hizmetlerinden yasaklanr. Bu yasaklama, milletvekili seilme hakkn da kaldrr. Ayrca 82 taslann 84'nc maddesinde alt ay ve daha fazla ar hapis ve hapis cezasna hkm giymi olanlar tanm da yine, 125, 127, 128, 129, 146 vs 163 bata olmak zere, alt aydan fazla hapis cezasn gerektiren btn sular kapsamaktadr. Anayasann 13'nc maddesi uyarnca temel hak ve zgrlklerden birini kaybetmi bulunanlar anlan su ve maddeler gereince kamu hizmetlerinden yasaklanm kiilerdir ve bu sularn cezas alt aydan fazladr. By137 1e olunca, kamu hizmetlerinden yasaklanm ve ai oydan fazla ar hapis ve hapis cezasna arptrlm olanlarn milletvekili seilmeleri, bu engellerle yasaklanmken, bir de Anayasann 13'nc maddesinden sz etmenin, hukuka hibir anlam yoktur. 82 tasla, Anayasann 13'nc maddesi hkm uyarnca temel hak ve zgrlkleri kaybetmi bulunan tanm ile hibir yeni hukuksal durum yaratm deildir. Ayn hukuksal sonu, ayr ifade ile ayn maddede yeral-mtr. Bunu Aldkat'nn hukuk tekniine yapt bir gereksiz katk olarak gryoruz. Aldkat Anayasas ortaya kan metinde bir kuruma iki ayr ad vererek, maddelere yanl yollamalar yaparak, ayn madde iinde ayn szcn hem z

Trk-esini, hem de eski Trkesini kullanarak yapt yanllara bir de bu hukuk yanln eklemitir. Aldkat, daha nce de kaydettiimiz gibi, bu konular bir bilene sormaldr!. 30 Temmuz 1982 DERNEK VE PART... Aldkat Anayasas ayrntl maddeleriyle bir yandan ceza yasasn andrmakta, te yandan da lstik gibi, saa ve sola ekilmeye elverili soyut kavramlarla gelecek siyasal iktidarlara temel hak ve zgrlkleri yoketme olana tanmaktadr. Alalm demek kurma zgrln: Tasarnn 33'nc maddesinde derneklerin siyasal ama gdemeyecei, siycs faaliyette bulunmayaca, siyasal partilerden destek gremeyecei siyasal partilere destek olmayaca, sendikalarla ve kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve vakflarla birlikte ortak hareket edemeyecei belirtHmektedir. Ayn maddede, derneklerin devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlnn, mill gvenliin, mill ege138 menliin ve genel asayiin korunmas amacyla ileri 3a-kaniff'iica kapatlaca yazlmaktadr. Demek ki, partili bir ileri Bakan, kendi siyasal grne ters den ya da partisinin kard bir yasaya, yaplan bir uygulamaya kar kan bir dernei, bu soyut gerekeleri kullanarak kapatabilecektir!. Trk hukukunda neyin asiyeset olduu, neyin olmad bugne dek kesin llerle belirlenmi deildir. rnein, bir ii sendikasnn Devlet Gvenlik Mahkemeleri'nin kuruluuna kar kmas siyaset saylr, bir iveren sendikasnn ayn Devlet Gvenlik Mahkemeleri'nin kurulmasn istemesi siyaset saylmaz m? Evet l nedir? rneklerimizi daha da somutlatralim: Sayn Ali Koman bakanlndaki Trk Sanayici ve adamlar Dernei (TSAD ile Trkiye veren Sendikalar Konfederasyonu (TSK) ve SSAV Vakf gemi dnemlerde siyasal ve ideolojik ynden ortak ama iinde hareket etmi deiller midir? TSAD, TSK ve SSAV'n ortak abalar, ideolojik ve siyasal grleri, bir siyasal partinin dorultusuna tpatp uyuyorsa, o zaman bu dernek, bu sendika ve bu vakf hakknda hemen dava m alacaktr? Bizde nedense ideolojik denilince akla hemen solcular, Marksistler, ii sendikalar, sol dernekler gelmektedir. Peki, Sayn Koman'n, Halit Narin beyefendinin, SSAV'n Tercman Gazetesi dostu yneticilerinin hi ideolojik grleri yok mudur?. Vardr elbette.. Peki bu ideolojik grler Anayasa taslanda yazld gibi, dernek, sendika ve vakf aracl ile biraraya gelirse, bu ortak hareket saylacak mdr?. Bizde rnekler, hep sol kesim iin verilir. rnekleri, ters evirelim: Genel seimlerle iktidara gelecek bir sosyal demokrat parti, Aldkat Anayasasna dayanarak, T-SAD', TSK'i ve SSAV' kapatabilir. Buna, bizim demokrasi ve hukuk anlaymz engeldir. Bir rejim ancak, kendi kartlarna tand zgrlk orannda glenebilir. nancmz budur. 139 Gelelim siyasal partilere: Tasarnn 78'inci maddesinde, Siyasal partiler kendi politikalarn yrtmek ve glendirmek amacyla, dernekler, sendikalar, vakflar, kamu kurumu niteliinde meslek kurulularyla maddi ve manev ynlerden gcbirli yapamazlar denilmektedir. Yine somut rnek verelim: Trkiye Sanayi ve Ticaret Odalar Birlii Bakanr Mehmet Yazar'dr. Yazar, ekonomide serbest piyasa dzeninin savunucusudur. Yarn kurulacak bir siyasal partinin byle bir dzenden yana olmas hi srpriz deildir. Byle bir siyasal parti ile Odalar Birlimi arasnda tasarda yazld gibi madd yenden gbirlii olmadn dnelim. Ya manev ynden gcbirli olmayacak mdr? TSAD, bir dernek olarak serbest piyasa ekonomisini savunacaktr. Odalar Birlii bir kamu kurumu niteliinde bir meslek kuruluu olarak serbest piyasa ekonomisini savunan toplantlar yapacaktr. Liberal dzenden yana bir siyasal

parti de bu amala siyasal almalarda bulunacaktr. Btn bunlar manev ynden gcbirli saylacak mdr? Sol eilimli ii sendikalar, dernekler ve Mimar ve Mhendis Odalar ile bir sosyal demokrat parti arasnda bylesine gbirlii olursa, su; liberaikapitalist bir parti ile iveren sendikalar. Sanayi ve Ticaret Odalar ve iadam dernekleri ve sa eilimli vakflar arasnda g ve eylem birlii salanrsa, su deil mi denilecektir?. Nedir manev ynden gbirliinin hukuka kabuf edilebilir ls? Fransz ihtillcilerinden Robespiyer, giyotinle kaftas kesilmek iin gtrlrken, ei acyla barr, haksz gtryorsunuz.. htillci, karsna dner, ya der, hakir gtrselerdi.. Ve ekler: Elim krlsayd do giyotin ile lm cezasn ngren kararnameyi imzalarrtasaydm... Evet gn gelecek, byle hkmlerden en ok bu h140 Kmleri savunanlar yaknacaklardr. Eer, demokrasiden yanaysak, zgrlkleri, toplumun her kesimi iin savunalm. Sanrz yirminci yzyldayz. Bizde saatler mi, takvimler mi yanl, bilemiyoruz. 31 Temmuz 1982 24 OCAK ANAYASASI... 24 Ocak kararlar, ekonomik dzeni serbest piyasa ekonomisine dayatmak istiyordu. Aldkat Anayasas ise bu 24 Ocak kararlarna uygun bir Anayasa dzeni getirmektedir. Bu yzden Anayasa tasarsn, 24 Ocak Anayasas olarak adlandrmak olasdr. 24 Ocak kararlarnn gerei olan yasalar, yasa gcnde kararnameler ve tebliler, zamannda karlmam; karlan yasa gcnde kararnameler isteneni vermemitir. ine srklenilen ekonomik kargaann nedenlerinden biri de bu Alaturka kapitalizm anlayyd. zal, bu anlayn dorua km simgesiydi. Trke yanllar, hukuk yanllar ve madde yanllar ile dolu Aldkat Anayasas siyasal felsefesi ile tam bir iveren Anayasas grnmndedir. veren rgtlerinin nerileri, olduu gibi Anayasa tasarsna yansmtr. Tercman Gazetesi Ynetim Kurulu ikinci Bakan -yani Kemal Ilcak vekili- Prof. Dr. Orhan Aldkat ise bu Anayasa kargaasnn en nde geien simgesidir. zal, zel teebbsn ekonomik ayan, Aldkat ise hukuk ayan oluturmaktadr. ktisad ve hukuk dzen gerek zal, gerekse Aldkat'da tam tanmn bulmaktadr. Basn zgrlne getirilen zgrlkleri yok edici snrlama, siyasG partiler, dernekler ve sendikalar iin ngrlen kstlamalar, tam anlam ile iverenlere ak bir Anayasann oluturulmak istendiini ortaya koymaktadr. Toplu uyumazlklarda uyumazl kesin olarak zecei belirtilen Yksek Hakem Kurulu, altm gn 141 aan grevlerde, sz gelii, iverenin bavurusu zerine uyumazl zm saylacaktr. ngrlen onbe kiilik Ekonomik ve Sosyal Konseysde ancak kii ile temsil edilen ii kuruluu, iveren temsilcisi ile birlikte. Bakanlk temsilcileri ile hkmetin dorultusundaki Merkez Bankas Bakan ve DPT mstearnn oluturacaklar ounluk karsnda seslerini karamaz duruma drleceklerdir. Sesleri ksa bile, bu seslerin hibir etkisi olmayacaktr. Bu Anayasann temel dorultusu ve Anayasann btnne egemen olan anlay, grevleri pratikte iyice ilemez hale sokacaktr. Grew, demokratik toplumlarda, snf kavgalarnn deil, snf uzlamaclnn aracdr. Bu uzlama ancak serbest idareye dayanrsa bir anlam tar. Araya Yksek Hakem Kurulu girerse, toplu szlemelerin, zel hukuka egemen olan irade serbestisi ilkesi zedelenir. Al-dkat Anayasas, grev hakkn yokedici hkmleri beraberinde getirmitir. 1961 Anayasas'nda, devlet zel teebbssn, milli iktisadn gereklerine ve sosyal amalara uygun yrmesini, gvenlik iinde almasn salayacak tedbirleri alr. Aldkat Anayasas kalknma plannn zel sektr iin yol gsterici ve zendirici olacan belirtmi ve ay* rica, tabi servet ve kaynaklarn zel kesimce aranp, iletilmesi yolunda yasa koyucuya yetki veren

61 Anayasas hkm yerine zel kesimin arama ve iletme haklarna anayasal gvence salamtr. zel kesimin rekabet koullar uyannca gelimesi iin zel hkm getiren Aldkat Anayasasnn tek eksii, TSAD ve TSK'i Anayasaya yerletirmeyiidir herhalde.. Aldkat Anayasas aka belirtelim, bir huzur Anayasas olmaktan ok uzaktr. Tersine, eitli toplum kesimleri arasndaki uyumazlklarn tohumlarn atan bir Anayasadr. Bu tohumlarn yeermesi, yarn, toplumu, byk kargaalarn iine srkleyebilir. Bu sakncay bugnden deerlendirmekte saysz mill menfaat vardr. 142 Trk halk byle bir Anayasaya mahkm edilmemelidir. Tarihi boyunca hck ve zgrlkleri iin savam olan Trk ulusu dil yanllar, hukuk yanllar ve madde yanllar ile dolu ve toplumun ayrcalkl kesimlerini okayan Anayasa yerine btn tjpiumu kucaklayan bir Anayasaya lyktr. Dost-dman bu gerei bir kez daha bilmelidir: Bu Anayasa, 2.7 Mays Devrimi'nin rn olan 1961 Anaya-sasdr. 1 A&ustos 1982 MADDE 14.. Tasar metninde Temel hak ve zgrlklerin kullanlmasnn durdurulmas bal altndaki 14'nc maddede temel hak ve zgrlklerin savata, skynetimde ve olaanst hallerde kullanlmasnn ksmen veya tamamen durdurulaca ve bunlar iin Anayasada ngrlen gvencelere aykr nlemler alnaca belirtilmektedir. Maddenin ancak diye balayan ikinci paragraf u kayt ve koullar iermektedir: Ancak birinci fkrada saylan hallerde dahi, sava hukukuna uygun fiillerden doan lmler ile idam cezalarnn infaz hari, kiinin yaama, madd ve manev varlnn btnl, kimsenin din, vicdan, dnce ve ka-naatlarn aklamaya zorlanamayaca ve bunlardan dolay knanp, sulanamayaca, su ve cezalarn gemie yrtlemeyecei, suu hkmen sabit oluncaya kadar sanklarn sulu saylamayaca kural ve ilkeleri ihll edilemez... nce u noktay belirtelim; dnce ve inan zgrlklerine. Anayasann baka maddelerinde ve ceza yasasnda kstlama yasaklar ve ceza yaptrmlar getirildikten sonra kimsenin., dnce ve kanaatlerim aklamaya zorlanamayaca ve bunlardan dolcy knanp, sulanamayaca yolundaki hkm bir kara mizah olgusu gibi srtmaktadr. 143 Dnce, ancak, dnce sahibi tarafndan yaz ya da szle ifade edilmesi ile birlikte belli olduuna, ceza yasas da belli dnceleri su saydna gre Anayasann bir maddesinde kimse dncelerinden dolay knanp, sulanamaz demek, kamuoyunu Anayasa yolu ile aldatmaktan baka ne anlama gelir, bilemiyoruz. Anayasa bir yandan kimse dncelerinden dolay knanp, sulanamaz diyecek, ayn Anayasa bir baka maddesi ile dncelerini aklayan kimselerin temel hak ve zgrlkleri nasl yitireceini ngrecek, ceza yasas, Anayasann bir maddesinde knanamaz, sulanamaz denilen dncelerin nasl, ka yllk ceza ile yaptrma boyanacan dzenleyecek, btn bunlardan sonra bizler, bu Anayasa hkmne bakarak teselli bulacaz.. olacak i midir bu? Bu konuyu vurgulayarak geelim ve bir baka konuda younlamaya alalm: 14'nc madde, sava, olaanst hal ve skynetim dnemlerinde hangi temel hak ve zgrlklere dokunulmayacan, tek tek sayarak snrlamtr. B/le olunca, u kural ve zgrlklerin, bylesine dnemlerde i-nenebilecei sonucu ortaya kmaktadr: Su ve ceza yerine geen gvenlik nlemlerinin ancak kanun ile konaca ilkesi... hak arama zgrl.. Hi kimse, kanunen tcbi olduu mahkemeden baka bir merci nne karlamaz hkm., genel msadere yasa.. Ceza sorumluluunun kiisellii, hi kimsenin kendisini ve yaknlarn sulama sonucu douran beyanda bulunmaya sorlanamayaca yolundaki kural... 14'nc maddede sralanmayan bu kura! ve zgrlkler, demek ki, sava, skynetim ve olaanst hallerde ortadan kaldrr ve belki, cezalarn

kiisellii yerine toplu sulama diyeceimiz hukuk d bir sulama yntemi geerli olabilir. Anayasa, bu maddesi ile byle uygulamalara izin vermektedir. Yine 14'nc maddede yeralmad iin, taslak metninin 40'nc maddesinde yazl Anayasada yazl hak ve zgrlkleri ihll edilen kiilerin kamu grevlileri aleyhi144 ne bavuru hakk da ortadan kaldrlabilecektir. 14'nc maddede aka yeralmad iin temel haklardan saylan mlkiyet hakk gerektiinde, byle dnemlerde toptan ortadan kaldrlacaktr; en azndan devlet iin byle bir anayasal olanak sz konusu olmaktadr. Aldkat ile arkadalarnn bu amac ngrmedikleri sylenebilir. Bu madde hi phesiz, Prof. Aldkat'nn amacn aan bir uygulamaya yolac niteliktedir. Hele mlkiyet hakk iin. Buradan da u sonu kyor: stadmz, birok konuda olduu gibi, bu konuda da Anayasa tekniine uygun bir forml kaleme alm deildir. Bir yandan dnce sularn aka reddeden anayasalardan baz hkmler alacaz, te yandan, faist yasalardan hukuk dalm yoluyla getirdiimiz maddelerle dnce yasaklar ngreceiz, bu arada da iyice arp, yasa yapma tekniinden uzak, mantk yanllar, hukuk yanllar ve dil yanllar ile dolu bir metni aln bu sizin anayasanzdr diye halkn nne sreceiz.. Aldkat stadmz, herhalde, u 14'nc madde dolaysyla istisna fkras ile hangi kural ve zgrlklerin ayrk tutulacan ve hangi kural ve zgrlklerin inen-meyecei yolundaki niyetin nasl formle edileceini renme frsatn ancak imdi elegeirmi bulunmaktadr. yle derler: renmenin ya yoktur.. 8 Austos 1982 NERES SERBEST? Aldkat Anayasas, tpk 1961 Anayasas gibi niversite retim ye ve yardmclar serbeste aratrma ve yaynda bulunabilirler ilkesini benimsemektedir. Aldkat Anayasas, Aratrma ve Yayn szcklerinin basna bilimsel szcn de eklemitir. Bilimsel yayn ve aratrma serbesttir! ' Gemi uygulamalara bakarsanz, bu hkmn re145 F.: 10 tim ye ve yardmclar iin alay olsun diye Anayasalarda yerald sonucuna ularsnz... Uygulamay hepimiz biliyoruz: retim ye ve yardmclar, hibir zaman serbeste aratrma ve yayn yapamazlar. Yaparlarsa, balar belya girer! Sosyal bilimler alannda marksizmden sz eden bilim adamlar hakknda alm kouturmalar biliyorsanz, bu Anayasa maddesinin hem alay olsun, hem de lf olsun diye yazldn anlarsnz! Evet, una karar verelim; Marksizm, bir zabta vakas mdr, deil midir? Marks'a kar olunur, yanda olunur, marksizmin ngrd zmlerin yanll ileri srlr, bunlar ayr konulardr. Ama sosyal bilimlerde Marks diye bir bilim adam, marksizm diye bir kuram varsa, bunlar, iktisat derslerinde, kamu hukuku derslerinde. Anayasa derslerinde, sosyoloji derslerinde okutulacak mdr, okutulmayacak mdr? Diyelim ki, okutmayacaz, okutan, sosyal bir snfn, teki sosyal snflar zerinde egemenliini kurdun diye cezaevlerine atacaz. Peki, bylesine sulardan tr dava aacak savclar, hkm verecek yarglar, marksizmi nereden, nasl reneceklerdir?. Kulaktan dolma marksizm bilgisi olmayacana, kahrolsun komnizm edebiyat ile de bu gibi konularda bilgi edinileme-yeceine gre, Aliahakna syler misiniz, insanlar, bu konular nereden, kimden ve nasl reneceklerdir? Bir dncenin kartn bilebilmek iin nce bu dncenin ne olduunu renmek, anlamak ve alglamak ve bilmek gerekmez mi? Bakn size bir rnek vereyim: Varsayalm ki, bir retim yesi, ders kitabnda komnizm propagandas yapt savyla tutuklanyor. Davay aan savc, retim yesinin su iledii kansndadr ki, dava amtr. Savc, hazrlk aamasnda, kiiden oluan

bir bilirkii kuruluna bu ders kitabn inceletiyor. Bu kiiden, diyelim ki, ikisi kitapta su vardr diyorlar, birisi hayr diyor, kesinlikle su yoktur. Dava, Ar Ceza Mahkemesinin nne geliyor. ki 146 ye, ders kitabnda su eleri bularak retim yesini mahkm diycr. Bir ye beraat gerekir diye kar oy yazs yazyor. Dosya, Yargtay'a gidiyor. Yargtay'n ilgili ceza dairesi, verilen mahkmiyet kararn oy okluu ile bozuyor. Yargtay yesi, su ilendii kansnda deillerdir. ki ye de su ilendii grnde olduklar iin bozma kararna kar oy yazs yazmlardr. Daha bunun direnme karar var, ceza genel kurulu karar var. Bunlar bir yana brakyor ve hukuksal sreci, Yargtay Daire Karar ile kesiyoruz. Bu aamaya ka-: darki hukuksal sre iinde baknz ka kif.i kitapta ya da dava ::onusu yazda su eleri bulmulardr? Savc,, iki bilirkii, iki ar ceza yesi, iki Yargtay yesi... Yani! yedi kii! Buna kar ka kii ayn yaynda su esi bulmamlardr?. Bir bilirkii, bir ar ceza yesi, Yargtay yesi... Alt kii! Bu pek hayal bir rnek deildir. Yargtaymzdan buna benzer birok 142'Iik dosyalar gelip, gemitir. Ceza yasamzn daha ilk maddesi, yasann apck biimde su saymad bir eylemden tr kimseye ceza; verilmeyeceini yazmaktadr. Hepsi de hukuk renimi yapm savc ve de yarglarn su olup, olmad konusunda pheye dtkleri, herbiri, kendi alannda uzman retim yeleri olan. bilirkiilerin anlam ve kapsamnda anlaamadklar syler, nasl olur da ceza yasamzn ilk maddesinde yazl kanunsuz su ve ceza olmaz ilkesi ile badatrlp, su saylr? Ve ondan sonra, nasl olur da retim ye ve yardmclar serbeste bilimsel aratrma ve yaynda bulunurlar denilir? Denirse Aliahakna kim inanr bu szlere?. Marksizm bir kez su emberine alnnca, marksizm konusundaki derin bilgisizlik nedeniyle, marksizmle uzaktan yakndan ilgili olmayan dnce ve yaklamlar da su saylmakta ve niversitelerin banda, deien siyasal dnemlere gre retim yesi ve renci ihbarlar ile yryen cad kazanlar kaynatmaktadr. 147 Bylesine koullarda, aratrmann ve yaynn neresi serbesttir? Gnmzde serbest olan, yalnzca yarglanan bir siyasal parti ile yadsnmaz balar olan ve sac dnceye smsk bal retim yelerinin. Prof. hsan Doramac tarafndan baz niversitelerimizin bana geirilmelerinin dnlmesidir! niversitelerimizde aratrma ve yayn, ancak bankerlere, holdinglere ve bankalara danmanlk yapan holding profesrlerinin tekeli ve ayrcal m olacaktr? retim yelerinin, gemi dnemlerde, yayn ve aratrmalarndan tr nasl serbeste cezaevlerine yollandklarn biliyoruz. Bugne kadar anlalmayan uygarlk denilen kavramn dnceyi aklama suu diye bir suun tannmad noktadan baladdr! 14 Austos 1982 KATLM... Demokrasi, halkn kendi kendini ynetmesi demektir. Cumhuriyet bu ynetim biimine anayasal ereve izer. Halk, bir ynetime ne kadar katlyorsa, o ynetim, bu lde demokrasiye uygun der. Halk ynlarn, u ya da bu gereke ile demokratik katlmn dnda tutan rejimler -adlar ne olursa olsun-demokrasiye ters derler. Katlm ne yolla olur?.. Btn halk kesimlerinin demokrasi srecinde etkinliklerini duyurabilmeleri iin her trl dnceye rgtlenme hakk tanmak gerekir. rgtlenme hakk, siyasal partileri, dernekleri, sendikalar, meslek kurulularn ve kooperatifleri kapsar.

Dnce ve rgtlenme zgrlkleri, birtakm dnceler, birtakm ideolojiler iin yasaklanrsa, halkn bir kesimi, ister istemez bu katlmn dnda tutulmu olur. r148 nek aldmz sk sk yinelediimiz Bat demokrasilerinde, hibir dnceye yasak getirilmemitir. Yasak olan ve olmas gereken silhl rgtlenmeler ve eylemlerdir. Silhl eylemler ve rgtlenmeler dnda yasak getirilmesi, demokrasinin z ve sz ile badamaz. Aldkat Anayasas temel hak ve zgrlkleri kullanlmayacak lde snrlamaktadr. rgtlenme zgrlne kaytlar getiren antidemokratik hkmler, Ariaya-sa taslana egemendir. Tasar, bu grnm ile ada demokrasi anlayna olduka yabancdr. Ve tasar, bata tand lokavt hakk ile iverenlere, i ve sermaye evrelerine anayasal gvenceler ve ayrcalklar tanyan bir iveren program niteliindedir. Yirminci yzyln son eyreinde sasz ve solsuz demokrasi olmayaca gereinin lkemizde hertz anlalmam olmas, demokrasimiz ve geleceimiz iin iler as bir durumdur. u uzay anda biz, herhangi bir siyasal grn, ideolojinin zararldr, ykcdr, zehirlidir diye nitelenemeyeceini, dncelerin doru ya da yanl gibi llerle deerlendirilmesi gerektiini -ne yazk ve ac ki- henz anlam deiliz. Bu tek boyutlu ve ynl ksr anlay ve yzeysel dnya gr ile Atatrk'n belirledii ada uygarlk dzeyine nasl ulaacaz?.. adalk bu yasaklarla, bu kstlamalarla, bu aman zgrlk vermeyin, sonra azarlar kayglar ile nasl oluacaktr?.. u ada, Trkiye'yi, ikinci snf bir demokrasi anlayna mahkm etmenin, Allahakna savunulur ne yan vardr? Eer, Bat demokrasileri bizler iin l ise aresi yoktur; beensek de, beenmesek de her trl dnceye sz ve rgtlenme hakk yermek zorundayz; sacsna da vermek zorundayz, solcusuna da, yoktur bunun aresi.. Ya da vardr sanlr ama, bunun ad demokrasi olmaz. Bir baka rejim olur; rnein Filipin demokrasisi olur; ama demokrasi olmaz; Bat demokrasisi olmaz. verenlerin, toprak sahiplerinin ve btn egemen evrelerin rgtlenip, seim yoluyla iktidara gelmeleri 149 nasl kendileri iin demokratik bir haksa, iilerin ve teki emeki snf ve tabakalarn, ayn yollarla iktidara gelmeleri ya da siyasal iktidara, partiler, sendikalar ve dernekler olarak, arlk koymalar da ayn lde demokratik bir haktr. Bu eiil/k salanmazsa, hi olmazsa bu eitliin salanmas iin demokratik ereveler izilmezse, ite o zaman bir sosyal snfn egemenlii yani, iverenlerin, toprak sahiplerinin egemenlii salanm olur. Demokrasi, halk ynlarnn demokratik srece en geni ve yaygn biimde katldklar bir sistemin addr. Demokrasinin bu zelliini deitirmeye ya da demokrasinin bu niteliini unutturmaya bir deil bin Aldkat Anayasasnn gc yetmez.. Dnceyi aklama zgrl snrlanamaz.. Snrlanrsa, bu snrlama, siyasal iktidarlarn elinde, temel hak ve zgrlkleri kaldrmaya yarayan bir otomatik silh gibi alr. Snrlama, yalnzca ve yalnzca, silhl eylemler, silhl rgtler ve bunlarn yurt ii ve yurt d bantlar ile ilgili olmaldr. Bylesine yasaklar yrekten destekleriz; ancak dnceyi aklama zgrlnn zne dokunan her dzenlemeyi ise demokrasiye aykr buluruz. Demokrasi, halk ynlarnn demokratik srece ne lde katldklar sorusuna verilecek yanta bal ok boyutlu kavramdr. oulcu demokrasi, rneklerini Batda grdmz demokrasidir. Bu tr demokrasilerde, hi bir dnce, hi bir ideoloji yasak deildir. Ve halk, btn kesimleri ile btn snf ve tabakalaryla demokratik srecin iinde, partileri, sendikalar, dernekleri ve kooperatifleri ile siyasal iktidara arlklarn koymaktadrlar.

zlediimiz demokrasi, ite byle bir demokrasidir. 11 Eyll gnne dnmek istemiyoruz, amacmz, siyasal katlmn tam olarak saland gerek demokrasi dzenidir. rnekler de Batdadr. Demokrasinin taklitlerinden saknyoruz.. 150 16 Austos 1982 SAZLI SOZLU ANAYASA Bu aamada artk u gerek iyice anlalmtr: Bizim yazl Anayasa yazma yeteneimiz pek gelimi deildir, bu yzden ngiltere'deki gibi yazsz Anayasa sistemini kabul etmemizde saysz yarar vardr. Yazl Anayasa sistemini terkedersek, byle, yok, Anayasa komisyonuydu, yok kar oy yazsyd, gerekeydi, balang hkmleriydi, bu konularla hi uramam olurduk. Elin ngilizi bo yere mi bunca yldr yazsz Anayasa ile idare edip duruyor. Szl Anayasa olsa, Anayasa sosyalizme akt, kapalyd, yok efendim, Anaycsa anariye yolamt, lkst, uydu, buydu, bunlarn hibiri olmazd.. Zararn neresinden dnlse krdr: hazr, u Aldkat Anayasa Taslak Tasars, bunca grlt koparmken, vazgeelim u yazl Anayasa sevdasndan.. ngilizler gibi, yazsz Anayasa ile ynetilelim; ngiltere demokrasinin beii deil mi, biraz da biz bu beikte sallanalm.. Peki, diyeceksiniz ki: O zaman nasl anlaacaz?.. Kolay.. rnein, dnce zgrl denilince, yurttalar, birbirlerinin yzlerine manal manal bakarlar, basn zgrl deyince, boazlarna klk batm gibi, st ste ksrrler. Sendika hakk deyince, havaya bakp, slk alarlar, ne var bunda bilmeyecek?.. Ne var u yazl Anayasanda anlamyorum. Szl Anayasa en iyisi.. O zaman Anayasay ihll ettin diye Babakanlar aslmaz, nne gelene Anayasay tangur, tungur ettin diye dava almaz, Aldkat ortaya kmaz, bizler de ne gzel gl gibi geinirdik.. Eskiden bizde anarinin kknn darda olduu sylenirdi. imdi, anariden anayasalar sorumlu tutuluyor. O zaman anarinin kk darda deil, ieridedir; yle deil mi efendim; anarinin nedeni Anayasa ise, bu anarinin kk bulunmu demektir. Kk, Anayasadadr. 151 Yok.eer, anarinin kk darda ise Anayasa bu anarinin nedeni deildir. Var m baka yol?.. Yok. Eer, yazl Anayasa olmasayd, bu tartmalar da kmazd. Adama yaz bir Anayasa, tatt olsun diyorsun, yazamyor, ne yapacaksn, bizde bu i olmuyor, yazmz kt, bir trl yazmasn bilemiyoruz. yisi mi szl Anayasaya meyledelim... Szl Anayasa deyip gemeyin, szl Anayasa kendi iinde de blmlere ayrlr. rnein, ak szl Anayasa vardr; efendime syleyeyim, sazl-szl Anayasa vardr. Sazl-szl Anayasallarn en iyisi nihavent makamnda olandr. Bir de uak makamnda Anayasa vardr. Sazl-szl Anayasa da tpk yazl anayasalar gibi fasllara ayrlr. Sazl-szl anayasalar, tek tek basaraktan, bade szerekten yrrle konur, Esmerim, biim biim, lrm esmer iin, lem bana hayrandr, esmer sevdiim iirt diye de Anayasa ilerlie sokulabilir. Bu konu doktrinde tartmaldr. En iyi Anayasa szl Anayasadr. Ne karan olur, ne greni... Cmlemize szl Anayasay salk veririm. Yemeklerden nce birer cmle yeter.. Fazlas ikinlik ve pikinlik yapar. 14 Austos 1982 GLCKL VE ESR BASIN... Anayasa Komisyonu Bakan Vekili Sayn Prof. Dr. Feyyaz Glckl, Haberleme Hukuku adl kitabn yazardr. Bu kitap, basn ve yayn okullarnda ders kitab) olarak okutulmaktadr. Sayn Glckl, deerli yaptnda Kitle haberlemesinin kamu hizmetinden hareketle, her kamu hizmeti gibi haberleme hizmetinin de devlet tarafndan grlmesi gerektiini ileri srp tamamen devlet tekelinde yahut de-

152 netiminde bir yayn yaratmak diye tanmlad yaklamlar eletirirken ilgin rneklere yer vermektedir: Glckl, Almanya'da Hitler iktidar tarafndan gazete yayn endstrisinde bamszln salanma ve salksz rekabet artlarn ortadan kaldrmak iin yaynevlerinin kapatlmas hakknda kararname karldn ve bylece basnn nasyonal-sosyalist hayat felsefesi ve devlet ynetimi emrine girdiini kaydettikten sonra, salkl bir basn yaratmak amacyla Reich Basn Odassnn kurulduunu ve basnn bu kurulu eliyle ynlendirildiini belirtmektedir. (Haberleme Hukuku, Ank. 1970, s: 23-24). Prof. Glckl, ders kitabnda, ayrca (s: 152-153) dnceyi aklama suu diye tanmlayacamz ad sularla ilgili olarak u inan ve dnceleri savunmaktadr: ...Bu tr su koyan kanun hkmlerinin, kapsamlar gayri muayyen olduu iin, ifade hrriyetini tamamen yok etmeyecek ekilde yorumlanmalar gerekir. (...). Kanuna aykr yollar kullanmn tevik vs tahrik etmeyen teorik tartma niteliindeki kanaat izharlarn, objektif ve bilimsel inceleme ve eletirileri yasak snrlan darda brakmak uygun olacaktr. Aksi takdirde dnce ve ifade hrriyetinin anlam kalmayaca gibi, hr kitle haberlemesinden beklenen yarar dahi salanamayacaktr. Sayn Glckl, bu grlerini u rneklerle somutlatrmaktadr: Mesel etnolojik bnye yahut genellikle d politika veya mill savunma planlar zerinde yaplan eletiriler, belirli bir politik sistemi telkin etmekle beraber, bunu kanun d yollardan gerekletirmeyi tevik etmeyen yaynlar su saylmazlar. Grevlerde asker kullanmay tenkit, asker gcn azaltlmas yahut mill savunma masraflarn, verimsizlik ve yararszlk nedeniyle kslmas tavsiyeleri, uluslararas szlemeleri, ordu tekiltn eletirme, askeri itaatsizlie yahut kanunlara kar gelmeye tevik suunu vcuda getirmezler... Deerli profesre gre herhangi bir ideolojiyi savunmak ve etnolojik bnye ile ilgili grler su saylma153 maldr. Ayrca grevlerde asker kullanmay eletirmek, mill savunma masraflarnn kstlmasn istemek ve ayrca ordu tekiltm eletirmek de su olmamaldr. Sayn Glckl'y Batl retim yelerine yarar bu zgrlk tutumundan tr kutlarz. Ama yine hazrladklar Anayasa tasarsna, bu grlerinin yansyp yansmadn, bu arada, sormak isteriz! Yine Sayn Glck-l'ye bu tasary, Danma Meclisi krssnden savunurken, bir i eziklii geirip geirmediini, okuduu, yararland ve okuttuu kitaplardan, bu konularda yazlanlar anmsayp, anmsamadn da sormak isteriz!. Basn zgrln kstlamak iin getirilmek istenen Basn Ahlk Kurulusnun basnn doru haber vermesini temin etmek diye yola kp, ilerde Nazi Almanyasna zg bir esir basn yaratmak sakncas tayp tamadn da zgrlk satrlarla dolu haberleme hukuku kitabnn yazar Sayn Glckl'den renmek isterdik. Ve herhalde Sayn Prof. Glckl, bugn, basn zgrln devlet eliyle kstlayacak kurul ve nlemlere, tpk kitabnn 212'nci sayfasnda yazld gibi, inanla kar kp, bilim onurunu tarihin tutanaklarna yle geirecektir: Salkl bir basn yaratmak iin devletin l tanmayan olumlu tutumunu tavsiye edenlere nc Alman mparatorluunun esir basntnn rnek gstermekle yetineceiz... Biz de sizin verdiiniz rnekle yetineceiz Sayn Profesr, biz de! 23 Austos 1932 BAKANCI SSTEM... Anayasa tartmalar nedeniyle Parlamenter sistem ile Bakanlk sistemi sk sk gndeme geliyor. Bu yzden, bu iki sistemin ayrdedici zelliklen zerinde ksaca da olsa, durmakta yarar gryoruz. Parlamenter sistem, oulcu demokratik yaam 154

iinde, yasama ve yrtme organlar arasnda ibirlii ve itlik ilkesine dayanr. Yasama ve yrtme organlar arasnda, karlkl olarak birbirlerini denetleyici ve etkileyici yasal olanaklar sz konusudur. Devlet Bakan, bu sistr.mde siyasal yaamn etkili bir esi deildir. Devlet Bakan, siyasal tartmalarn dndadr. Parlamenter sistem, ileyii ile partilerin ve dolaysyla parti bakanlarnn egemenliine dayanr. Klasik parlamenterizmin anayurdu ngiltere'dir. Parlamenter sisten, yaadmz yzylda deiiklikler geirmi ve bugr, oulcu demokrasiye, serbeste oluacak kamuoyuna ve siyasal partilerin etkinliine ve gcne balanmtr. Bu nedenledir ki, partilerst hkmet kavram parlamenter sistem ile badamaz. Dnce ve rgtlenme zgrlklerine snrlar getirmek, semen kamuoyunun serbeste olumasn engelleyici anayasalarda parlamenter sistemin zne ve felsefesine olduka ters der. Bakanlk sisteminin anayurdu, Birleik Amerika'dr. Anayasa hukukunun ilk tank olduu Bakanlk sistemi, 1787 tarihli Amerikan Anayasas ile getirilmitir. Bu sistem, yasama, yrtme ve yarg organlar arasnda karlkl dengeye dayanr. Bu denge, her kuvvetin birbirlerine kar bamsz olmalaryla salanr. Bakanlk sisteminde Devlet Bakan, halk tarafndan, iki aamal seimle i bana getirilir. Yasalarn yrtlmesi, d politikann ynetimi, silhl kuvvetlere kumanda yetkisi, Dev-Jet Bakannn balca grev ve yetkileri arasndadr. Bakanlk sistemi, yarg yetkisi olduka geni bir anlay ile yrr. Amerika'da yksek mahkeme, zaman zaman belki bu yzden yarglar devleti sulamalar ile karlamtr. Bakanlk sistemi, yrtmenin snrsz egemenlii anlamna gelmez. Yrtmenin, tartmasz stnl, Bakanlk sistemlerinde deil; Bakanc siste.n ad verilen Gney Amerika lkelerinde geerlidir. Brezilya, Arjantin ve Bolivya gibi Gney Amerika lkeleri ile Gana ve Ga155 bon gibi Afrika devletlerinde Bakana sistem ilemektedir. Bu zellikleri ile Bakana sistem anayurdu Amerika'da karlkl dengelerle ileyen Bakanlk sisemb-nin yozlam, bakalam ve yabanclam biimidir. Adkat Anayasas temelinde parti egemenliine ve oulcu demokrasiye dayal parlamenter sisteme olduka yabancdr. Daha dorusu, getirilen sistem, parlamenter dzenin ilemesini engelleyici niteliktedir. Sistem, Bakanlk sistemine de benzememektedir. Devlet Bakanl, Bakanlk sistemini andrr biimde glendirilmi, ancak yine de baz kurumlar ile parlamenter sistemin yaatld ileri srlmtr. Getirilmek istenen dzen, Gney Amerika lkelerine zg Bakana sistemini andrmaktadr. Bu Gney Amerika gerei sayn Komisyon Bakannca kabul edilmi olacak ki, kendileri, Ynetim Kurulu ikinci Bakan olduklar Tercman gazetesinin 19 Nisan 1980 tarihli Anayasa seminerinde u kaygy dile getirmilerdi. bretle okuyalm: ABD'de federalizm, parti disiplini olmayan iki par-tiii sistem ve halkn hrriyetlerine ball, Bakann demokratik dzende kalmasn salamaktadr. Halbuki sistemi, ABD'yi takliden benimseyen Gney Amerika devletlerinde, federasyonlarda grlen nisb bir baar dnda, genellikle Caudillo denilen seilmi Bakann yetkilerinden yararlanarak bir sre sonra idareye el koyduu ve-silhl kuvvetlerin birbiri ardna pronuniamento denilen hkmet darbeleri yaptklar grlmektedir. Her iki halde de diktatrlk kurulmaktadr. Bundan dolay ki Gney Amerika devletlerinde parlamenter rejime doru bir gelime balamtr... Adkat Anayasas, neredeyse ulus egemenliini bir tek kiiye devredecek lde tek adam ynetimi getirmektedir. Gemi siyasal olaylar gznnde tutulursa, u-taslak ile getirilen sistemin, adna ne denirse densin, sonunda, Bakana sisteme kaymas ok byk olaslktr. 156 Ekonomide Arjantin modeline ok benzeyen bir uygulama ile bugnk ekonomik bunalma gelindi; umarz, bylesine ekonomik dzenlere hukuksal klf hazrlayan

Anayasa -Aldkat'nn deyii ile- ilerde Gney Amerika'da pronuniamento ad verilen hkmet darbelerine yolamaz. Yirminci yzyln u son eyreinde, Amerika'y deil; Gney Amerika'y yeniden kefetmeye kalkanlara bilmeyiz ki ne demeli?. 28 Austos 1982 AHS SORUMLULUK Basn locasndan Anayasa grmelerini izlerken, Prof. Dr. Orhan Adkat ile Prof. Dr. Feyyaz Glckl'' y dnyorum. Biri, Komisyon Bakan, br Bakan-vekili.. Adkat, sz alp, konutuu zaman bazen yeler kahkahalarla glyorlar. Nasl glmesinler ki, rnein Adkat, verilen bir deitirge nergesine katldn sylyor ve ekliyor: Komisyonda bu konuda aznlkta kalmtm... Aznlkta kaldn sylyor ama kar oy yazs yazm deil; Komisyon Bakannn aznlkta kaldn yeler, ancak bu konumayla reniyorlar. Bu yzden olacak, glmeler balyor.. Cumhurbakannn adayl ile ilgili sreler, iki ayr maddede ayr ayr yeralm. Bir ye bu yolda bir eletiride bulunuyor. Maddelerden biri oylanm, gemi.. Adkat, ayaa kalkarak metni okuyor; bir sre susuyor, sonra ayn szlerin iki maddede de yeraldn ancak o zaman saptayp (!) ifadenin maddelerin birinden karlmasn istiyor. Yine glmeler balyor. Adkat da glyor. Komisyon Bakan, bir maddeyi geri alrken, bu madde zerinde dneceklerini sylyor ama ne dneceklerini bilmediini belirtiyor. Salon kahkahadan krlyor. 157 Prof. Glckl ise kaln ereveli gzlklerinin altnda ok ciddi bir yzle krsye kyor. Sesi sakin, kendinden emin. Kendisine soru soranlar, soru sorduklar konularda pek bilgili deiller. Sorular yanl sorulunca, Glckl, tek kale ma yaparcasna, bu yanl sorular rahata yantlyor. Prof. Glckl'nn savunduu madde Basn Aralarnn Korunmcs baln tayor. Madde, basn aralarnn hangi koullarda zoralmna karar verileceini ieriyor. Maddeye gre bir yayn organ, devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnl. Cumhuriyetin temel ilkeleri ve mill gvenlik c^yhine bir sutan mahkm olunmas halinde bu yayn organn basan basmevi ve eklentilerine elkonulacak ve zoralma karar verilecek.. Anayasa maddesinde sralanan bu sular, bu balklar ile Ceza Yasas'nda yeralm deildir. Fakat her-, halde, 125'inci madde bata olmak zere, 141, 142, 163 ve 146'nc madde de bu kapsama girecek. Haydi Anayasa dzenini zor yoluyla deitirme giriimlerini yasaklayan eylemli kalkma ile ilgili 146'nc maddeyi bir yana brakalm; yalnzca 142 ve 163'nc maddeleri alalm, bu maddelere giren sular iledii ileri srlen bir yazarn yazsndan dolay, gazeteye nasl elkonur, nasl zoralma karar verilir? Nerede ceza hukukunun cezalarn kiisellii ilkesi? ~ Haberleme Hukuku adl ders kitabnda, etnolojik bnye ile ilgili eletirilerin su saylmamas gerektiini yazan, Ordu tekiltn eletirmeyi su saymayan teorik tartma niteliindeki kanaat izharlarnn serbest olmasn isteyen bilim adam Glckl, devleti ve milletiyle blnmezlik, Cumhuriyetin temel ilkeleri gibi kavramlarn ceza uygulamasnda ne biime, ne renge gireceini, acaba bilmez, dnmez ve anlamaz m? Hayr, bilir, dnr ve anlar. Hem de ok kiiden daha iyi bilir ve daha iyi anlar... Glckl'ye bu arada yerinde ve doru bir soru soruluyor. Bir yazarn yazsndan tr basmevi ve eklentilerine elkonulmasna ve zoralmna karar verilmesinin 158 ceza hukukunun Anayasal gvenceye alnm olan cezalarn ahslii ilkesi ile nasl badatrld soruluyor. Deerli bilim adam bu soruyu yantlyor: Matbaalarn mahkm edilemeyeceini sylyor. Basmevini, devleti ve lkesiyle blnmez btnl, Cumhuriyetin temel ilkeleri ve mill gvenlik aleyhine ilenmi sulardan tr kapatabilmek

iin basmevi sahibinin bu sua bilerek ve istiyerek katlmas gerektiini anlatyor. Kimse basn suunun nasl olutuunu, bu sua katlmann nasl olacan sormuyor. Glckl de devam ediyor: Ceza Yasas'nn zoralm ile ilgiii maddesinde, suta kullanlan aralara elkonulacann yazld belirtiiiyormu, ayrca efendim, zaten Ceza Yasas'nda, bu su aralarna, eer bu aralar, sula ilgili olmayan kiilerin mal ise elkonmazm; kendileri de ite byle bir hkm getirmiler, mahkeme bu sutan dolay hkm verirken, basmevi sahibinin de sua katlp, katlmadn arat-racakm, bu yzden, bir yazarn yazsndan tr, basmevine elkonulmasnn cezalarn ahslii ilkesi ile bir ilgisi yokmu.. Basn locasnda, kendi kendime bir ye de kp, Glckl'nn (Ceza hukuku asndan) 1961 Trkiye Ana-yasas balkl incelemesini alp, okusa diyorum. Glckl, SBF dergisi, Do. Dr. Nejat Bengl'e Armaan, s: 297 adl yaptta yeralan sz konusu incelemesinde, bir siyasal partinin, Anayasa Mahkemesi'nce kapatlmas halinde, bu partinin yayn organnn ne olaca sorusuna yant ararken unlar yazyor: Fakat bu suun san ve sorumlusu bir hakiki ahstr. Bu hakiki ahs muhakeme olunacak, hkm giyecektir. Bu hkme dayanlarak 22'nci maddede dendii gibi, gazetenin kapatlmasna gelince i deimekte, ceza sorumluluunun ahsilii hkm (Madde 33/5) ihll olunarak gazete kapatlacaktr.. Grld gibi ikinci k ise bizzat Anayasa hkmleriyle tearuz halindedir... Ayn ilke, demek ki, niversite krssnde baka, Danma Meclisi krssnde baka biimde deerlendirilmektedir! 159 Prof. Glckl, unu unutuyor: Ama, 12 Eyll ncesi, yasa d fraksiyonlarn yayn organlar gibisinden gazete ve dergileri basan basmevlerinin kapatlmas ise bu yayn organlarnn ou byk iadamlar ile baz milliyeti yayn organlarnn milyarlk ofset tesislerinde baslmtr. Evet ahs sorumluluk!. Ceza hukuku anlamnda deil ama genel anlamda byle sorumluluk, baz profesrler iin de geerli olmaldr. Bugn niversite kitaplarnda sessiz birer tank gibi duran kitaplar, dergiler, incelemeler karsnda, yarn da tarih karsnda bilim adamlarnn ahsi sorumluluklar da gzden uzak tutulmamaldr. 4 Eyll 1982 GASP SUCUNDAN SANIK... Herhangi bi sutan dolay yarglanp da beraat eden bir kiinin grevinden atlmas yasalara aykr deil midir? Hi phe yok aykrdr. Hukuk devletinde bir yurttan sulu ya da susuz olduuna ancak ve ancak mahkemeler karar verir. Mahkeme karar olmakszn bir kimsenin sulanmas yasalara aykr der. Bu uygulama, genellikle, siyasal su sanklar iin sz konusu olmaktadr. rnein, Ceza Yasasnn 141, 142 ve 163'nc maddelerinden yarglanan sanklar, yarglama sonunda beraat etseler bile grevlerinden atlmaktadrlar. Oysa, yeni Anayol tasars bile kimsenin dnce kanaatlar nedeniyle knanamayacan ve sulanamayacan yazmaktadr. Ancak, grlyor ki, bu hkmler yetmemektedir. Konunun gncel nemi uradadr: Bu dnemde, binlerce kii gzaltna alnm, tutuklanm ve yarglanmtr. Bu sanklarn bir ksm beraat etmitir. Beraat eden bu sanklar bir kamu grevine girmek istediklerinde siz yarglanmsnz gerekesi ile geri evrilmektedirler. Bir kamu grevinde almaktayken tutuklanp, yarglanan160 lar, beraat etseler bile hakknzda dava ald diye grevlerinden atlmaktadrlar. O zaman herkesi balayc olmas gereken mahkeme kararlarnn ne gibi hkm ve sonucu olmaktadr. Bir somut rnek verelim: * Danma Meclisi Anayasa Komisyonu Szcs Prof. ener Akyol, 1974 ylnda gasp suundan sank olarak yarglanm ve msnet suu iledii yolunda mahkmiyetine yeter kati ve rmkni hibir delil elde edilmedii gerekesi ile beraat etmitir. stanbul 3. Ar Ceza Mahkemesi'nin 31.5.1976 gn ve 74/295 esas, 976/185 karar sayl gerekseli karar, Bakan Uluer Ycesz, yeler M. Zeki Akgn ve Necdet

Gebelolu tarafndan verilmitir. Necdet Gebeolu. u anda Danma Meclisi Bitlis yesidir. Anayasa Komisyonu Szcs Akyol, karardaki ifadeye gre, mtekiyi ahsen veya malen byk bir tehlikeye dreceini beyan ederek tehdit etmek suretiyle gosp suundan sank olarak yarglanmtr. Hakknda bu sav ile kamu davas alan Akyol, yarglama sonunda su iledii yolunda yeterli kant bulunmad iin beraat etmitir. Dr. Akyol'a yklenmek istenen su, mteki Semih lsan' ahsen ve malen byk bir tehlikeye dreceini beyan ve tehdit ederek hukuka hkm haiz bono ve ek almak suudur. Dr. Akyol'a yklenmek istenen suun cezas on yldan yirmi yla kadard! Biz, Anayasa Komisyonu Szcs Dr. Akyol'un bu tr su ileyeceine hi inanmayz. Bu inancmz, mahkeme karar ile de dorulanmtr. Akyol, yasalar karsnda susuz bir insandr. Bu yzden, hakknda, bu yarglamaya dayanarak, herhangi bir idar ilem uygulanamaz. Uygulanrsa, bu hukuka, yasalara ve hepimizin bal olmas gereken hukuk devleti kavramna ters der. Ama bu memlekette, yargland bir sutan beraat eden bir yurtta kamu grevine ald diye baz yksek kamu grevlileri hakknda davalar ald grlmtr. Yine bu memlekette gzaltna alnd iin, iinden atlan 161 F.: 11 kamu grevlileri vardr! Yarglanp, beraat ettikten sonra ilerinden uzaKiatnian binlerce yurtta vardr! Hi phesiz Dr. Akyol, hakknda, gasp suundan dava ald zaman ok ac ekmitir. Bir de beraat ettii bu davadan tr, haksiz yere niversitedeki grevinden atlsayd, byle bir sutan yargland diye Danma Meclisi yeliine engel olunsayd, kim bilir ne dnrd? Daha nce ne dndn bilmek gtr. Ama bundan sonra baz konular birlikte dnmek zorundayz. Acaba, Sayn Akyol, Anayasa'nn memur gvencesi ile ilgili maddesine bu gibi hakszlklar nlemek iin kesin hkmle mahkm olmadka, kamu grevlilerinin ilerine son verilmeyecei yolunda bir aklk getirmeyi dnr m? Evet, ineyi kendimize, uvaldz bakalarna batrmak gerekir... 13 Eyll 1982 GZL YARGI... Anayasa taslann 79'uncu maddesinde, kamu hizmetlerine alnmada grevin gerektirdii niteliklerden baka bir aynm gzetilmez denilmektedir. 136'nc maddede, kamu hizmeti grevlileri, yetenek ve liyakat ilkelerine gre ie alnrlar gvencesi yeralmaktadr. Ayn maddede kamu grevlilerinin grevden alnma koullarnn yasaca belirlenecei sylenmektedir. 138'inci madde, disiplin kovuturmalarnda, isnad olunan hususun ilgiliye aka ve yazl olarak bildirilmesi savunmasn yapma imkn tannmas zorunludur temel koulunu ngrmektedir. 139'uncu maddede ise, yurttalar arasnda siyas kanaatlarndan dolay herhangi bir ayrm yaptklar mahkeme hkmyle sabit olanlar kamu grevinden temelli karlrlar hkmn getirmektedir. Bir kimsenin, herhangi bir sutan dolay mahkm saylabilmesi iin, bu kimse hakknda Yargtay aamasn162 dan gemi kesin hkm bulunmas gerekir. Bir kimse hakknda Yargtay aamasndan geerek kesinleen bir yarg karar olmadan sulu saylmas olanakszdr. Sank, mahkm oluncaya kadar masum saylr. Anayasa tasarsnn 37'nci maddesi de bu temel gvenceyi benimsemitir. Bir sana, hakknda kesin mahkmiyet hkm olmadan mahkmiyetin gerektirdii hukuksal sonular yklemek hukuk devleti kavram ile badamaz. Hakknda hibir ceza kovuturmas olmakszn, idar nitelikte bir ilem ile grevlerinden uzaklatrlan kamu grevlilerinin durumu ayn hukuk devleti kavramna ters der. Bugn, akal iler nedeniyle Yce Divan'da yarglanan Bayndrlk Bakanl'nn Genel Mdr, grevinin bandadr. Sayn Genel Mdrn, yarglamann esenlii asndan, geici olarak grevinden alnmasn ngren hukuk kurallar vardr. Bu yasal dayanaa karn, Genel Mdr yarglamann bu aamasnda henz sank

olduu iin vhakknda kesin hkmn douraca sonular uygulanmamtr. nk, Genel Mdr henz sanktr; mahkm olmamtr. Yarglama sonucu ya aklanacak, beraat edecek, ya da mahkm olacaktr. Anayasa Komisyonu'nun deerli szcs Sayn Dr. ener Akyol da, bu greve getirilmeden nce, gasp su-uiidan yarglanm ve delil yetersizlii nedeniyle beraat etmitir. Eer, Sayn Dr. Akyol, gasp suundan yargland diye, stanbul Hukuk Fakltesindeki grevinden atlsa, ya da Danma Meclisi yeliine bavurduu zaman, ayn gereke ile adayl geri evrilse, bu, hi p*-hesiz, yasa d, hukuk d bir davran olurdu. nk, bir kimsenin sululuuna ancak ve ancak mahkemeler karar verir. Disiplin soruturmasnda bile sulanan kiinin kendisini savunma olana vardr. Sayn Dr. ener Akyol'un yararland hukuksal gvenceler, yarglanan btn siyasal su sanklar iin de geerli olmaldr. Bir yurtta, siyasal nitelikli bir sutan tr yarg-lansa ve beraat etse, bu yurttan da -tpk Sayn Dr. Ak163 yo! gibi- hakknda kesinlemi bir beraat hkm olacaktr. Byle oiunca da mahkmiyetin dourduu sonularla da karlamayacaktr. Yine bir yurtta dnelim: Bu yurtta, bir ihbar zerine gzaltna alnd, ancak bir sre sonra, savclk bu yurtta hakknda kovuturmaya yer olmad karar verdi. Bu yurtta, gzaltna ahnd diye kamu grevinden atlsa, o zaman, anayasalarda ve yasalarda yeralan gvencelerin ne anlam olacaktr? Bir baka rnek daha verelim: Bir yurtta hakknda, hibir ceza kovuturmas yok. Bir gn, yurtta bakyor ki, iki satrlk bir emir, yani, idar bir ilemle grevinden atlveriyor. Bu yurttan s ilediine marnlyorsa, bu yurtta hakknda kovuturma almaldr. Yok eer, elde byle kant yoksa, o zaman grevinden alnmas haksz ve adaletsizdir. Anayasa tasarsnn 79'uncu maddesine, hakknda kesinlemi mahkmiyet karar olmadka, hibir kamu grevlisi idar ilem yoluyla grevinden alnamaz diye bir fkra eklemek gerekir. Byle bir gvence Anayasa'ya yerletirmezse, uygulamalarda, hukuk devletinin gerekleri yerine, polis devletinin yntemleri geerli olur. Ve insanlar kapal kaplar ardnda, bilinmeyen kiilerce yarglanp, mahkm olurlar ve grevlerinden atlrlar. Bu kaplar smsk kapamak gerekir. Bir kimsenin herhangi bir suu ilediine, ancak ve ancak mahkemeler karar verir. Hukuk devletinde, bu konudaki tek l, kesinlemi yarg kararlardr. Mahkeme kararlan l olmuyorsa, o zaman, bu krslere, bu cbbelere, bu adalet mlkn temelidir szlerine, adalet terazilerine ne gerek vardr? Yargya gven ve yargya sayg, hem devlet, hem de yurtta olarak hepimizin ortak borcu ve grevi olmaldr. 14 Ekim 1982 164 TARHN YARGISI... 27 Mays ihtillinden hemen sonra Ankara ve stanbul Barosu'na kaytl baz avukatlar dklerin savunmalar alnamaz diye kampanyalar balatm, imzalar toplamlard. Bu imza listelerinin bir sureti elimizdedir. Gereksiz bir tartma amayalm diye bu adlar imdilik yaynlamyoruz. Bunlarn arasnda, sonradan bu evrelerin bol cretli avukatlklarn stlenenler de vardr. Evet evet, byledir! Yine 27 Mays ihtillinden hemen sonra ceza yasasnda bir deiiklik yaparak, dk Cumhurbakan Cell Bayar'n lm -cezasna arptrlmasnn hukuksal engelleri kaldran bilim kurulu iinde grev yapanlar dn idam sephasna gndermek iin abaladklar insanlarn evrelerinde bugn, cbbelerini savura savura fr dnmektedirler. Bir hukuk adam iin, kendini gerekten hukuku sayan bir insan iin, en byk ayp u u sanklarn savunmalar yaplmaz diye dnlmesidir. 27 Mays ihtillinden sonra o gnlerin ihtill cokularna kendilerini kaptran nice nl hukuku -ne acdr ki- bu ayb ilemilerdir.

Yine baz ceza hukukular, evrensel ceza hukuku kurallarn yok sayarak yasa deiikliklerine imzalarn atmlardr. Ne derler? Sel gider, kum kalr.. te o gnler geti, geriye bu imzalar, geriye, bugn artk kimsenin doruydu diyemeyecei tutumlar ve davranlar kalmtr. Kimseye onur vermeyecek tutum ve davranlar. Ceza yasasnda altmbe yan emi kiilerin lm cezasna arptrlmalar iin yaplan yasa deiikliini duyan ve asistanlarnn bu ie kartn gren nl bir ceza hukuku profesr, kendisini de bu komisyona aran arkadalarna dnp; Ben tarihten korkarm... demiti. Gerekten de tarihten korkmak gerekir. te aradan geen u yi/mi yl bile birdenbire tarih oldu. Bunlar hi unutulmuyor, adG165 let terazisinde ve tarihin yanlmaz hkm karsnda herkes yerini buluyor. Pek o kadar da geri gitmeyelim, 12 Mart dneminin nl Makabline amil kanun karrz szne bugn kim, bunlar benim fikrimdi, o gnn artlar iinde byle dnmtm diyebiliyor? Tersine, bu Makabline amil kanun formlnn sahipleri, bu aklamann sorumluluunu stlerinden atabilmek iin cilt cilt kitaplar yazyorlar, grmyor muyuz? nk tarih korkusu yava yavo ilerine sinmeye balamtr. nk, o gnlerin koullar ok ama ok abuk unutulmutur. Tarih tekerlei ite hep byle dnmtr. Bundan sonra da byle dnecektir... Yirminci yzyl bir uygarlk adr. Bu uygarlk anda tarihe malolmu bunca bildiriler, toplantlar, konferanslar, ilkeler, inanlar, Anayasalar gnmze hukuk devleti diye bir yce kavram armaan etmilerdir. Hukuk devleti iinde yargsal sre iki nemli aamadan geer. lk aama, sanklarn ifadelerinin alnmasdr. Bu ifade alma ileminde ikence kesinlikle yasaktr. Yalnzca ikence deil, ikencenin daha hafif biimi olan eziyet yapmak da yasaktr. Yargnn, sondan bir nceki dura savunmadr. Savunma, ak durumann her aamasnda, hkme, adalete, dolays ile yarglara yardm eder. Ak durumalarda kart gr ve tutum, savc ve avukat arasnda geer ve bu tartma hkmn mayasn yourur. Bu nedenle savunma hakk, hukuk devletinin vazgeilmez haklarndan ve kurumlarndan biridir... 27 Mays ihtillinden hemen sonra yapld gibi dklerin davas alnmaz gibisinden, hukuk meslei adna utan verici tutumlara bavurmak, savunma hakkn ortadan kaldrmak, bir kiiyi idama mahkm edebilmek iin ceza yasasnda deiiklikler yapmak, tarih karsnda ne balanmaz sutur. te bunlarla bazen yzyze, bazen gzgzeyiz. Her 166 halde diyoruz, adalet tanras, bu gibilerini grmemek iin yzn kapatmtr. Ey tarihin yanlmaz yargs, senin karnda insan olarak da, hukuku olarak da ban dik tutabilmek ne byk onur ve ne byk erdemdir. 26 Aralk 1981 DLNN KANTARI... Anayasa Komiyonu'nun pek muhterem ve muhteem Bakam Tercman Gazetesi sahibi krk irketli llcak'-n seksen bin lira aylkl vekili, Prof. Dr. Orhan Aldka-t, am devirmeye, pot krmaya yine byk bir baar ile devam ediyor. Atatrk ilkelerine aykr ama gttn ileri srd partiler iin bakn ne diyor: 1961 Anayasas yrrle girdikten sonra iki defa bu tip parti kurulmutur. Bunlardan birisi kapanlm, dieri ise bir siyas partinin byk i yaptn sanan lideri tarafndan gz yumularak faaliyetine devam etmitir. Anayasa'ya ramen bunlar olmutur. Aldkat, bu szleri ile Mill Nizam Partisi ile Mill Selmet Partisini sulamaktadr. Anayasa Komisyonu Bakan, CHP eski Genel Bakan Sayn Ecevit'in de MSP'nin faaliyetlerine gz yumduunu sylemektedir. Anayasa Komisyonu Bakan, bu szlerinden sonra kamuoyu nnde bir Anayasa dersi almak zorundadr. Gereken dersi verelim:

Aldkat'nn sulad MSP'nin yneticileri, u anda Ankara Skynetim Komutanl Asker Mahkemesinde yarglanmaktadrlar. Yrrlkte bulunan 1961 Anayasas'-nn 132'ncj maddesine gre, Danma Meclisi'nde grlmekte olan bir dava hakknda... herhangi bir beyanda bulunmak yasaktr. Aldkat bakanlnda hazrlanan u yeni Anayasa taslann 171'inci maddesinde de ayn yasak yinelenmitir. Bu anayasal yasaa karn, bu Anayasa Hukuku retim yesi, konu sendikaclksa, yarglan167 mukta olan DSK iin, konu siyasal partijer ise yine yarglanmakta olan MSP iin istedii gibi beyanda bulu-nabiimsktedir. Ve bu Anayasa profesr, u anda cezaevinde bulunan ve bu yzden kendisini savunma olanandan yoksun braklan Sayn Ecevit'i sulamaktan byk bir zevk duymaktadr. MSP, yalnzca CHP ile deil, CHP ile koalisyon orta olduu srenin birka kat fazlas ile AP, CGP ve MHP ile ortaklklar kurmutur. Eer, faaliyetlere gz yummak parti liderleri iin sz konusu olacaksa, Trkiye halkn silhlandrarak birbirini ldrmeye kkrtmak sav ile yarglanan baka partilerin faaliyetleri de bu partilerle ortak hkmetler kuran partilerin ve bunlarn lider takmlarnn sorumluluklar iin de olmaz m? Olur ama Aldkat'nn bu partileri sulamasina vekili olduu ve her ay kendisinden seksen bin TL. aylk ve oturum bana yedibin beyz lira ald Kemal Ilcak izin vermez! Anayasa Profesr Aldkat, Atatrk ilkelerine aykr sayd parti faaliyetlerine gz yummak eyleminin Anayasa ve yasalarca ncelikle kimlerin grev alan iinde olduunu, herhalde bilmiyordur. Ya da biliyordur, ama siyas polemik yapmak iin, uluorta konumak iin bu yolu seiyordur. Dersimize devam edelim: Partilerin i almalar ve faaliyetleri Anayasa Mahkemesi'nce denetlenir. Bu amala zel bir yasa karlr. Bu yasann says 648'dir. Ad Siyas Partiler Kanunundur. Bu yasann beinci ksm Siyas partilerin kapatlmas baln tar. Bu blmde yeralan 108'inci maddeye gre, siyasal partiler aleyhine kapatma davas ancak Cumhuriyet Basavclnca alabilir. Eer byle faaliyetlere gz yumulmusa bu ncelikle Cumhuriyet basavclarnn ve basavcya yeterli kant ve belge ulatrmayan gvenlik birimlerinin sorumluluk alanna girer. Ayn Siyas Partiler Yasas'nda TBMM birleik top168 lantsnda grubu olan siyasal partilerin ve hkmetlerin. Cumhuriyet Basavcsna, sulanan partinin kapatlmas iin bavurma haklar da bulunmaktadr. MSP hakknda, en uzun sreli koalisyon orta AP bata olmak zere hibir siyasal parti ve hkmet Cumhuriyet Basavclna bavurmu deildir. Eer bunlar faaliyete gz yummak ise, o zaman kendisinin byk i yaptn sanan lideri diyerek neden yalnzca Sayn Ecevit'i sular? Ayn sulamay, AP'ye, CGP'ye, MHP'-ye ve re'sen dava ama yetkisi bulunan Cumhuriyet Basavclarna neden yneltmez? Kimlerin hangi sular kkrtt ve hangi faaliyetlere gz yumduu bellidir. imdilik belli olmayan, Anayasa Komisyonu Bakannn, hukuka ve Anayasa'ya olan. sayg borcunun lsdr! Prof. Aldkat, dilinin kantarn, Tercman gazetesindeki seksen bin liralk bordrosunda yeniden tartma-ldr ve Atatrk aleyhine yazlan yazlar grmek istiyorsa, Ynetim Kurulu Bakan Vekili olduu gazetenir arivine inip, gemi yazlara yle bir gz atmaldr. 16 Eyll 198? GEREK OLAMAZ... Trkiye'nin en gncel siyasal konularndan biri nedir, bilir misiniz? Baz kamu grevlilerinin lks lokantalarda ve gece kulplerinde sk sk grnmeleridir. On-onbe yl nceydi. Bir byk ilimizin savcs, hemen hemen her gece kulplerde, le yemeklerinde lks lokantalarda yemek yer, gazetelerin sosyete stunlarnda boy gsterirdi. Tabii kimse Sayn Savc, sizin ald* nz maa u kadar, her gn buralarda dolaacak parayr nereden buluyorsunuz? diye sormazd.

Bu sayn savcnn siyasal ilikileri de dk geniti. ktidar bykleri ile al takke - ver klah trnden samimiyetlere girer, i evrelerinin yemeklerinde, yal ziya169 retlerinde ba kelere otururdu. Bu deirmenin suyunun nereden geldii de pek sorulmadndan, beyimiz, saltanatn srdrr dururdu. stanbul'da Morion Kemal diye bilinen bir savc yardmcsnn yeralt dnyas ile olan yaknln bilmeyen yoktu. Ve gnlerden bir gn Marlon Kemal Beyolu'nda bir kulpte, su testisi, su yolunda krlr rnei, Baha'lar rekabeti nedeniyle kurun yamuruna tutuluverd. Devlet dediimiz tzel kiilik rnein bu Marlon Kemali ve Marlon Kemalsin dillere destan olan servenlerini bilmiyor, grmyor muydu? Diyelim ki, ben bir kamu grevlisiyim. ok nemli grevlerde bulundum. Siyasa! nitelikli olaylarn iinde yer aldm. Sonra grevimden ayrldm ve bir lks lokanta ya da gece kulbn atm. Benim gece kulbme, lokantama, eski grev yerimle ilgili ileri olanlar girip kyor. Yemekler burada yeniyor, toplantlar burada yaplyor, telefonlar buradan ediliyor. nemli ileri olanlar, belki bir tatl huzur almaya geldim Kalam'tan arksn syleye syleye, krmz Mer-cedes'lerle bu lokantaya yo da gece kulplerine gelip i eviriyorlar. Bilmez mi devlet tzel kiilii bunlar? Diyelim ki, bir byk kentin ad ok bilinen mahallelerinde sz gelii, Bakrkap diye bir kulp ald. Ben bir kamu grevlisiyim. Deil bu kulbe girmek, bu kulbn kapsnn nnden bile geemem. nk, burada, bir gecede, bir masada harcanan para, benim aylmn iki katdr. Bu kulplere kimler girer, kar? adamlar, elenceyi seven sanayiciler. Mafya babalar.. Ben bir kamu grevlisi olarak burada ne yapar, kimlerle konuurum?. Ben buraya sk sk girip karsam bana, Sen buralarda ne anyorsun? diye soru sorulmaz m? Ve devlet tzel kiilii, bu kulpleri, bu kumarhaneleri bilmez mi? Yine gemi yllardayd, anmsarm. Bir byk kentte bir elence ve fuhu sitesini kapatan yrekli ve namuslu bir gvenlik grevlisinin bana gelmedik i kal* 170 .mamt. Olay duyduumuz zaman ilgili bakann evine kadar gitmi sormutum: Nedir bu i? lgili Bakan, Vallahi kardeim, bunlar herkesi satn alyorlar. Bu mdr namuslu bir adam. Bunu orada yaatmazlar demiti, devlet tzel kiilii adna! Sonra bir sre sonra . mdr, ayn greve getireceini sylemiti; ama etkin bir greve getirememiti bir trl.. Lks lokantalar, kumarhaneler, kulpler... Bunlara girip kanlar bir bilinse ve bunlarn hangi kamu grevlerinde bulunduklar bir saptansa birok maske olduu gibi hemen aa inerdi! Kim bunlar? diyeceksiniz. Filmlerde, romanlarda Bu filmde, bu romanda ad geen kiilerin ve yeralan olaylarn gerek ile hibir ilikisi yoktur derler ya, ben de yle yant vereceim: Bu yazda yeralan olaylar ve kiiler gerek ddr... 14 Mart 1982 VAR MI, YOK MU? Geenlerde dostum ve avukatm Turgut Kazan'dan bir mektup aldm. Kazan mektubunda Asker Yargtay'n kararlarn izliyoruz. Bizim Asker Yargtay'n zellikle ikrar konusundaki kararlar, insanda hayranlk uyandryor. Dier birok konuda Asker Yargtay uygulamaya k tutuyor. Bunu dnrken, baka Asker Yargtay'lar arayp, bulmak ve bir karlatrma yapma gereini duydum. Ve kitaplar anca, ayn bir sorunla kar karya kaldm. rnein, Fransa'da Asker Yargtay var myd, yok muydu, anlayamadm diyor ve sonra Prof. Dr. Sahir Erman'n Asker Ceza Hukuku adl kitabnn 1970 basnnn 446, 1974 basnnn 469. sayfalarnda Fransa'da Temyiz incelemesi Asker Yargtay'da yaplr yolunda bilgiler bu-Junduunu yazyor. Kazan, daha sonra, tpk Prof. Sahir Erman gibi. s171

tembul Hukuk Fakltesi retim yesi, olan Prof. Dr. z-tekin Tosun'un Trk Su Muhakemesi Hukuku adl iki ciltlik kitabnn 1976 tarihli ikinci bassnda Fransa'da Asker Yargtay'n bulunmadn yazdn kaydediyor ve soruyor: Hangisi dorudur? Grdnz gibi durum ok karktr. rnein, Prof. Erman, bir snavda Fransa'da Askeri Yargtay var mdr? diye bir soru sorsa, Prof. Tosun'un kitabn okuyan renciler, Fransa'da Asker Yargtay yoktur diye yant verseler, Erman'dan geer not alamayacaklar, demektir; ya da Prof. Tosun, ayn soruyu sorsa, bu kez. Prof. Erman'n kitabn okuyan bir renci, Fransa'da Asker} Yargtay vardr diye yant verse. Prof. Tosun, geer not vermeyecektir. Olacak i midir bu? Bizim bilgilerimize gre de Fransa'da Asker Yargtay diye bir kurulu yoktur. Asker mahkeme kararlar, Fransz Asker Ceza Yarglamas Yasasnn 243'nc maddesine gre sivil Yargtay'da incelenir. Sz konusu madde Savata ve barta, asker mahkemeler tarafndan verilen kararlar, Yargtay Ceza Dairesi'nde incelenir. Bavuru koullar, ceza usul yasasnn 567 ve devamndaki maddelere gredir denilmektedir. stanbul Hukuk Fakltesi retim yelerinden Prof. Dr. Nurullah Kunter'in Ceza Muhakemesi Hukuku adl ders kitabnn (6. basm, s: 758, 95 sayl dipnotu) ile ayn niversitenin merhum profesr Sddk Sami Onar'n dare Hukukunun Umum Esaslar adl ciltlik lmez yaptnn 1854 ve 1924'nc sayfalarnda da Fransa'da asker mahkeme kararlarnn sivil Yargtay'n bir dairesince incelendii yazlmaktadr. Prof. Tosun, ders kitabnda bu konuya ok nazik biimde deinerek meslekda Prof. Erman' yle eletirmektedir: Fransz askeri ceza mahkemesi karar kanununun 243'nc maddesi askeri mohkemelerin son karariannm' inceleme yerinin her zaman Yargtay olduunu aklamak172 tadr. Bu bakmdan Fransa'da Asker Yargtay'dan sz eden Erman'n bu aklamalarna katlmyoruz... G. Stefani - F. Levasseur'un Droit pe'nal criminal et proced ure penala adl yaptlarnn 1966 bassnn 262'n-ci sayfasnda da Fransa'da asker mahkeme kararlarnn Yargtay Ceza Dairesi'nce incelenecei yazldr. yleyse, deerli retim yesi Prof. Dr. Sahir Erman, kitabnda nasl olur da Fransa'da., temyiz incelemesi Asker Yargtay'da yaplr diyebilir? Yaplan yanllk sonradan saptanrsa, bu kitap nasl ders kitab olarak okutulur? Bunu anlamakta glk ektiimi hemen itiraf etmek isterim. Prof. Erman, bu konuda niin yanlgya dmtr?. Acaba. Avukatlk ilerinin younluu nedeniyle Asker Ce-zg Hukuku kltobna gereken arl vermemi midir? Ve nereden karmtr Fransa'da Asker Yargtay'n olduunu?. Yoksa, bir dizgi yanl oldu da Yargtay szcnn nne durup dururken Asker szc m eklendi? N'oldu?. Ne bileyim ben, Asker mahkeme kararlar, Yargtay'n bu ile grevli bir dairesinde incelenir diye yazd da satr m dt? Niin yapld bu yanllk? Prof. Dr. Sahir Erman'n kitaplklarmz dolduran ok deerli yaptlar vardr. Bunlardan hukuku olarak gerekten ok yararlanmaktayz. Erman'n Prof. Dr. Sulhi Dnmezer ile birlikte yazd Nazar ve Tatbik Ceza Hukuku, Dr. etin zek ile birlikte yazd zahl Basn Kanunu, tek bana yazd -sanrz doentlik tezi olan-Hakaret ve Svme Crmleri, kaaklk davalarnda temel e! kitab olan ve herkese yol gsteren Kaaklk Sular ve Sahtekrlk Crmleri gibi doyurucu kitaplar hukuk dnyamzn vn antlardr. Elimizdeki kaynaklara bakarak, dostum Kazan' Fransa'da Asker Yargtay yoktur diye yantlayabilirim ancak, Prof. Erman, Fransa'da kitabnda yazd gibi, Asker Yargtay'n var olduu kansnda ise bu konuda kendisinden kantl, dayanakl yant beklediimi saygyla bildiririm. Bu arada, stanbul Hukuk Fakltesi rencilerini bir 173 yarmaya aryorum. Yarma konusu Fransa'da Asker Yargl.sdr. En doru yant verene Prof. Erman'n Sahtekrlk Crmleri kitabn armaan etmek istiyo rum!.

14 Temmuz 1982 ETLK ARKISI... imdi sras m? diye sormayn; tam srasdr. Baz olaylar anmsamak, bylece bu olaylarn oluturaca armlarla gncel olaylar zerinde dnmek ve de sonular karmak ok yararl olur. 12 Mart gnlerindeydi, Trk ve Yunan iadamlar, stanbul'da bir toplant dzenlemiler ve ortak bir Bakanlar Komitesi kurmulard. stanbul Ticaret Odas'ndakt toplantya, Atina, Selanik, Pire Ticaret Odalar Bakanlar katlm ve toplant sonunda Trk ve Yunan zel sektrnn ibirlii yapmas kararlatrlmt. Trk ve Yunan iadamlar arasndaki dostluk kprlerinin kurulmas iin New York senatr Jacop Javits'in 1963-64 yllarnda Ankara'da kimlerle iliki kurduunu da anmsarz. ABD kamuoyunda Helenizmin avukatlarndan biri olarak tannan Javits ve Rotay Kulp'n o zamanki Bakan Convay'in Trk ve Yunan zel sektrn kaynatrmak iin yapt abalar da henz belleklerden silinmi deildir. Bu ilikileri ve de bu rgtlenmeleri doai sayyoruz. Dnyann birok lkesi, b.u tr blgesel ve enternasyonal nitelikteki rgtlenmelere izin verir, izin verilmese, Lions Kulpler, Rotary Kulpler, Mason rgtleri ve de TrkYunan adamlar Bakanlar Konseyi gibi kurulular kurmann ve yaatmann olana yoktur. imdi, Trk-Yunan ilikilerinin iyice gerginleme eilimleri gsterdii gnlerde, birileri kalkp, Neydi u Allah-akna, Trk-Yma/ adamlar Bakanlar Konseyi diye sorup, soruturursa; sonra da Vay, tarih dmanlarmzla ibirlii yapyorsunuz diye su halkalar oluturulsa, 174 birtakm insanlar, bo yere tedirgin edilmi olmaz m? Olur elbette.. Daha da ileri gidilirse, ad bugnlerde de ok duyulan ve Amerikallarla yaknl ile tannm, retim yesi bir eski parlamentere Senatr Javits ile o zaman ne konutun? diye sorulsa ve bundan vatana ihanet tr su eleri tretilse, haksz ve yersiz armlar yaratlm olmaz m? Ve de kk yurt dnda bulunan, Rotary Kulp ve Lions Kulp yneticilerine, Siz, sosyal bir snfn, teki sosyal snflar zerindeki egemenliini kurmaya teebbs ettiniz dense, stelik. Lions ve Rotary kulplerinin merkezleri ile balantlar ortaya karlsa, bundan da yersiz su eleri karlsa, ne olur? Baka bir rnek daha verelim: Trk Sanayici ve adamlar Dernei Genel Bakan Ali Koman Siz memleket iinde messes iktisad nizam deitirmek iin almalar yapyorsunuz, bu amala rgtleniyorsunuz, bylece, sosyal bir snfn teki sosyal snf zerinde egemenliini kuruyorsunuz diye sulansa, gazetelerde bu dorultuda yaynlar yaplsa, herkes Saym Koman'a snf tahakkmcs diye baksa olur mu, yakk alr m? Almaz elbette... Bizim demokrasi formlmz ok aktr: NATO lkeleri kadar zgrlk! Btn snf ve tabakalara, parti., sendika ve dernek olarak rgtlenme zgrlkleri tanmak!., i evrele"!ne tannan dnce ve rgtlenme zgrln, hi olmazsa kt zerinde- emeki kesimler iin de var saymak! Trk-Yunan iadamlar, hangi zgrlklerden yararlanyorlarsa, Rotary ve Lions kulpleri, hangi demeftler yasasndan g alyorlarsa, baka derneklere de ayn zgrl tanmak demokrasinin vazgeilmez koullarn-dandr. Eitlik dediimiz o eski ve unutulmayacak ark, i evrelerinin ulusal ve enternasyonal rgtlenmelerine olduu kadar, emeki snf ve tabakalarn kuracaklar dernekler iin de ayn notadan alnmaldr. 175 Evet; NATO lkeleri kadar zgrlk.. Ne eksik, ne fazla!. 9 Mart 1982 AFYON KONUMASI Devlet Bakan Sayn Evren'in Afyon konumasndaki D glerle ibirlii yapanlar Anayasa'ya hayr kampanyas atlar szn eletirmek istiyoruz. nanyoruz ki, bu konularda ak szllkte yarar vardr. Eletiriyi, kapal kaplar ardindo deil; kamuoyunun nnde aka yapmakta yarar gryoruz.

Bugne dek bir ok eletiri alan Anayasa tasla, Danma Meclisi'nde grlmektedir. Bu tasarya, eitli eilimdeki kii ve kurulular kar kmlardr. Bunlarn hepsini d glerle ibirlii yapm kii ve kurulular olarak grmek, herhalde olas deildir. Bu tasar, braknz temel felsefesini, daha dzgn Trke'den yoksundur. Bir hukuk rencisinin yapamayaca yanllarla doludur. Byle bir taslan eletirilmesinden doal ne olabilir ki? 70 Sayl Mill Gvenlik Konseyi karar ile de Anayasa konusunda tartmalar bir lde serbest braklmtr. Tartmalar, bu l iinde devam etmektedir. Bu tartmalarn bir amac, yaplan yanllarn Danma Meclisi'nde dzeltilmesidir. Tartmalarn bir baka amac daha vardr. Tasar, Danma Meclisi'nde grldkten sonra, Kurucu Meclis'in teki kanad olan Mill Gvenlik Kon-seyi'nde ele alnacaktr. eitli kii ve kurulularn ileri srdkleri grlerin ve yaptklar eletirilerin, tasarnn kesinlemesinden nce, MGK'nca deerlendirilmesinde yarar umulmutur. Halk oylamas, evet ve hayr oylarn ierdiine gre, Anayasa'ya yanda olanlarla, bu Anayasa'nm ge-tirdirdzene kar olanlarn, tam bir eitlik iinde grlerini sergilemeleri gerekmez mi? Eer byle bir eitlik, byle bir zgrlk salanmazsa, oylamann sonular 176 zerinde, ilerde, bitmez tkenmez tartmalar almaz m?. Anayasa'nm ve oylamann meruiyeti zerine alacak tartmalardan kurtulma, kanma olana bulunur mu? Hi sanmyoruz ki bulunsun! Oylama, eitli seenekleri ierdiine gre, bu seenekleri savunanlarn, bata devletin TRT'si olmak zere, btn kitle iletiim aralarnda aka, eite ve zgrce tartmalar salanmaldr. Anayasa'ya evet diyenler kadar, bu Anayasa'ya hayr diyenlerin de sz haklar olmaldr. Yurt dndaki, Sovyet uydusu iki radyonun Anayasa'ya hayr kampanyas balatmas, bu Anayasa'ya, eitli nedenlerle kar olanlarn, bu iki uak radyo ile ibirlii yaptklar anlamna m gelecektir?. Biz, kendi hesabmza, yurt dndan ynetilmeyi aalk bir su sayarz! Washington uakl ile Moskova uakl arasnda ayrm gzetmeyiz. Ama bizler, Osmanl mparatorluu'nun Padiahm ok yaa diye bartlan tebas deil, Atatrk Cum-huriyeti'nin zgr dnceli yurttalaryz. Bu yzden, yurtta olmann verdii hak ve zgrlkle, hibir korkuya ve hibir komplekse kaplmadan grlerimizi aklamak isteriz. Bu yzden. Sayn Evren'in, Afyon'da D glerle ibirlii yapanlar Anayasa'ya hayr kampanyas at szlerinin, Anayasa'nm grld ve halkoyuna sunulaca u gnlerde, ama d yorumlara yolaacandan korkarz. Ve bu iki uydu radyoya, gereinden ok fazla nem verildii endiesine de kaplrz. Biz, Atatrk Trkiye'sinin zgr dnceli yurttalar olarak, btn dorularn ve btn yanllarn, ancak ve ancak kamuoyu nnde tartlmas gerektiine inanrz. Dnya milletler ailesinin eit haklara sahip erefli yesi olmak ada btn hak ve zgrlkleri savunmay gerektirir. ki uak radyonun, Anayasa'ya hayr denmesi iin kampanya amas bizleri hi ilgilendirmez. Biz, kendi szlerimizden, kendi davranlarmzdan ve kendi inanlarmzdan sorumluyuz. 177 F.: 12 Yasal rgtlerin zgrlklerini ortadan kaldrmak, anari ve terr nlemez. Tersine, yasa d rgtlerin yeraltna inip. rgtlenmelerine yolaar. zgrlklerin daha da genilemesini isteyenler, zgrlklerin kslmas ile doacak sakncalar imdiden grdkleri iin u kstl tartma ortamnda, elden geldiince, grlerini sergilemeye almaktadrlar. Btn bunlar d glerle ya da Sovyet uydusu iki radyo ile ibirlii mi saylacaktr? Bat tr demokrasinin savunulmasnn bile su saylaca bir ortamda, neyin su olduu, neyin olmad do belli olmaz. Byle ortamlarda ise demokrasiden, ok partili yaamdan hi ama hiTsz edilemez.

Atatrk Trkiye'sinin zgr dnceli yurttalar , olarak bu endielerimizi dile getirmekte yarar gryoruz. zgrce dnmek, zgrce konumak*ve zgrce yaamak iin! 31 Afnstos 1982 SANSRDEN DE GER... Sansr ne demektir? u demektir: Gazete, dergi ve kitaplar, yayndan nce hkmet yetkililerince denetlenecek; basm ve yaym ancak izin verildii lde yaplacak.. Anayasa tasarsnn basn zgrl ile ilgili 28'incl maddesine baknca, insan Sansr, acaba, daha nm demokratik yntemdi? diye sormaktan kendini alamyor! Kitaplardan rendiimize gre, Abdlhamid dneminin sansr yle ilerdi: Gazeteler, Mabeyn (Saray Baktiplii) ile Matbuat Mdrlnce incelenir; sakncal grlen haber ve yorumlar karlrd. Baz yazarlar, padiahn okumasn istedii'yazlar yazp, sansre gnderirler; bylece, siyasal eletiriler yerine ulam olurdu. Sansr edilen yazlardan tpr kimseye ceza verilmezdi. nk, basn suunun ancak yayn ile oluaca ilkesi benimsenmiti. Sansr, suu da nlediinden sorumluluk sz konusu deildi. 178 Anayasa tasarsnda, bu konuda sansrden de geri gidilmektedir. nce, yazlar yazanlar kadar, basanlar da -yani gazete sahipleri de- sorumlu olmaktadrlar ki, bu, ceza hukukunun evrensel kural olan cezalarn kiisellii ilkesine aykrdr. Ayn biimde, bir yazarn yazs nedeniyle basmevlerine elkonulmas ve zoralma karar verilmesi, ayn kiisel sorumluluk ilkesine aykrdr. Yaynevlerini, birer otomatik tabanca, yayn organlar da bombal pankart olarak gren bu anlay amzn ok gerisindedir. Ne kadar gerisinde olduunu saptamak da kolaydr; tarih verelim: 1853 tarihli Osmanl Ceza Yasasnn 138'inci maddesinin bizim A!d:kat Anayasasna esin kayna olduu anlalmaktadr. Osmanl maddesi yle, okuyalm: Devleti liyenin emir ve ruhsat ile alm olan matbaalarda saltanat- seniyye ve erbab hkmet ve te-baa-i saltanat seniyyeden olan bir millet aleyhine gazete ve kitap ve evrak mzirre tab ve nerine mtecasir olan kimselerin iptida bastrm olduu eylerin zaptyla dereceyi crmne gre matbaas muvakkaten veya btn btn kapatldktan sonra on mecidiye altndan elli mecidiye altna kadar cezay nakti ahzolunur... Grld gibi bu Osmanl maddesi alacak benzerlikle, Aldkat Anayasastna yansmtr. 28'inci maddeye gre, sreli ya da sresiz yaynlar, devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlnn, mill gvenliin, kamu dzeninin, genel ahlkn korunmas ve sularn nlenmesi amac ile gecikmesinde saknca bulunan hallerde de kanunun aka yetkili kld merciin emriyle toplatlacaktr. Bu idari merci vali olabilir, emniyet mdr olabilir; kaymakam olabilir, yerine gre, jandarma komutan olabilir. Ayrca, sreli ya da sresiz yaynlar, su ilenmesi halinde yarg karan ile kapatlabilecektir. Maddeye gre, devletin i ve d gvenliini, lkesi ve milletiyle blnmez btnln tehdit eden ya da ayaklanma veya isyana tevik eder nitelikte olan her trl haber ve yaz yasann belirleyecei sorumlu merci 179 tarafndan tedbir niteliinde olmak zere toplanabilecektir. Easn suunun yayn ile oluaca kural da bylece bir yana itilmi; devletin basn zerindeki denetim yetkisi, sansrn de gerisine uzanarak, basn zgrln btn ile yoketmitir! Sansr, istenmeyen yaznn ya da haberin yaymn nlerdi; ancak sz konusu yazy yazan ya da haberi vereni sorumlu tutmuyordu. Tasar ise basmevi ve eklentilerine eikonulmasna ve zoralmna olanak tanmaktadr. Mill gvenlik, genel ahlkn korunmas ve sularn nlenmesi gibi soyut gerekelerle gazetelerin, gece yarlar, yetkili merciin emriyle toplatlmalar, sansrden de geri, sansrden kat bir uygulamaya yolaacaktr. Aldkat'nn basn zgrl anlay, Abdlhamid sansrnden birka adm geridedir!

Gece yarlar baslan gazetelerde su esi saptayp, bunlar alacakaranlkta yetkili mercie ihbar edecek basn ajanlar tutarak uygulanacak bir basn zgrl anlay, Abdlhamid sansrn de aratacak niteliktedir. Btn bunlardan sonra, sansrn kaldrld tarih olarak bayram saydmz 24 Temmuz gnn artk kut-lamayalm. Tersine, sansrn resmen getirilmesi dileinde (!) bulunalm. nk, Abdlhamid sansr, Aldkat'nn Anayasasnn basn zgrl anlayndan ok ama ok daha ileridedir. Ve tarih delim: Yl 1982... Yirmibirinci yzyla orr sekiz yl sonra ulaacaz! 23 Eyll 1982 TENLKLE... " 1961 Anayasas, 9 Temmuz 1961 gn halkoyuna sunulmutu: Oylama sonunda, 3 milyon 934 bin 370 yurtta. Anayasaya hayr demi, buna karlk, 6 milyon 348 bin 191 yurtta, evet oylan ile Anayasann kabuln salamtr. Geerli oylarn yzde 61,7'si evet, yzde 38,3' de-hayr oylardr. 180 Halkoylamasna katlma oran da ilgintir: Krsal kesimde katlma oran yzde 83'3'e karken, bu oran kentlerde, yzde 79,9'da kalmtr. Toplam 12 milyon 747 bin 901 semenden, 2 milyon 455 bin 265'i halkoylamasna katlmamtr. 1961 Anayasasnn yrrle girmesinden hemen sonra Anayasaya hayr kampanyas yrten AP, milletvekili seimlerinde, 10 milyon 13? bin 35 geerli oyun 3 milyon 527 bin 435'ini almtr. Ayn siyasal dorultudaki YTP ise 1 milyon 415 bin 34 oy almay baarmtr. 1961 seimlerini izleyen 1965 genel seimlerinde AP'-nin oyu, 3 milyon 527 bin 435'den, 4 milyon 921 bin 235'e frlam, buna karn, 1961 genel seimlerinde 3 milyon 724 bin 752 oy alan CHP, 1965 ylnda, 1961 seimlerinde ald oyun 1 milyon 48 bin 967 eksii ile, 2 milyon 675 bin 785 oy alabilmitir. Bu saylar vermemizin, sizleri bu saylar iinde d-nmemeye armamzn amac udur: 1961 Anayasasna hayr diyenler, d glerle ibirlii yapan insanlar deildi. Bunlar, 1960 ncesi iktidara bal olmaktan kaynaklanan oylaryla, 1961 Anayasasnn lkemize yarar salamayaca grn bildirmekteydiler. Haklydlar, hakszdlar, bunlar, ayr ve derin tartma konulardr. Ama herhalde, bunlar, bu 3 milyon 934 bin 348 hayr oyu kullanan yurtta, vatanda, vatanlarna ihanet etmiyorlard, satlmlarla ibirlii yapmyorlard. O gnlerde, 27 Mays devrimine kar kmay vatan ihaneti olarak grenlerimiz de vard. 1961 Anayasasnn, Trk Silhl Kuvvetlerince benimsenip, desteklendiini syleyenler, bu yarglarn daha da pekitirmilerdi, Fakat sonu ne oldu?.. Anayasaya hayr diyenlerin partisi, nce Anayasaya evet diyenlerin partisi ile ortak hkmet kurdu, sonra tek bana iktidara geldi. Devletin banda da 1961 Anayasasn hazrlayp, halkoyuna sunan ihtill ynetiminin Devlet Bakan merhum Orgeneral Cemal Grsel vard. Ve Cemal Grsel, o olanca babacan-ll ile Anayasaya kar olduklarn aklayan AP ile geinmesini bildi. 181 Dorusu da buydu.. nk, demokrasi, ok seenekli bir sistemdir. Anayasa oylamalar evet ve hayr oylarn ierecei gibi, genel seimler, hi beklenmedik siyasal seenekleri gndeme getirici zellikler tar. Yakn tarihimiz bunun rnekleri ile doludur. Bu yzden, kart grte olanlarn hain ya da satlm olarak sulanmalar, kimseye yarar salamaz. Salamad gibi, bugn d glerle ibirlii yapmakla sulanan kiiler, bir parti ats altnda birleip, yurttatan, kendilerini iktidara getirecek oylar da alabilirler. 1961 ylnda byle olmad m?... Yaanmad m btn bunlar?... O zaman, bugn sylenen szler, yllarca unutulmaz. Ve bu szler, yarnki siyasal gelimelerde, glklerin ve bunalmlarn kayna olur. Sayn Devlet Bakanmz Evren, bizleri balasnlar. Bizler, aklktan yanayz. Bu yzden, grlerimizi yurtseverlik bilincimizde tartarak ve hukuk szgecinden geirerek aka yazmak isteriz. 12 Eyll Harekt'nn lkemizi bir i sava eiinden geri ekip, kurtardn kabul etmeyecek kim vardr?.. 12 Eyll'n hakllk nedenlerine, bir deil, bin

kez inanrz. Ancak, bu inanlarmz. Danma Meclisi'ne sunulan Al-dkat Anayasasn eletirmemize engel deildir. Tercman Gazetesi Ynetim Kurulu Bakan Vekili Prof. Ald-kat Bakanlndaki Komisyonca hazrlanan bu taslak metni, ada demokratik hukuk ilkelerine olduu kadar, Trke yazm kurallarna ve Aldkat'nn kendi kitaplarna bile aykr dmtr. Btn bunlar grmezlikten gelemeyiz. Bunlar eletirmek, Trk aydnnn grevidir. Ne hainiz, ne satlm!... Evet, kendi lkemizin yatfancs da deiliz! z be z Trk ocuklaryz! Fikri hr, irfan hr, vicdan hr yurttalar olarak gr ve endielerimizi dile getirmek isteriz. Bunu, hem onurlu yurttalar olmann hakk, hem de Atatrk aydn olmann, grevi sayarz. zellikle byle dnemlerde allm vglerin deil, ak yergilerin, iten eletirilerin ve ak szlln, deerinin daha iyi anlalmasn isteriz. Ama elimizden, yal182 nzca yazmak gelir: bunu da ak yrekle, itenlikle yap* moya alrz. Ama vgler, ama alk sesleri, en hakl eletirileri sustururmu, ne yapalm?... Bu da lkenin yazgsdr. 3 Ekim 1982 Bu kitapta okuyacaklarnz yaadmz olaanst dnemin gerek tablosunu yanstmaktadr. Uur Mumcu'nun yazlar bugn gnceldir. Bunlar, yarnki kuaklar hesabna kukusuz ibret alnmas gereken bir tarih dersi yerine geecektir.