NSZ

Elektrik enerji sistemlerini verimli ve gvenli iletebilmek ve hzla artan enerji

ihtiyacn karlayabilmek iin, ekonomik zm ve planlamalarn yaplabilmesi ynnden
g sistemleri mhendisliinde g ak analizi byk bir nem arz etmektedir. Birden ok
enerji santrallerinin, datm ve iletim sistemlerinin birbirlerine balanmas sonucu, bilgisayar
alar gibi, enterkonnekte ebekeler olumutur. Enerji ihtiyacn karlamak iin her geen
gn boyutlar giderek byyen ebekeler ve gelien yeni teknolojilerin enterkonnekte sisteme
balanmas ile ebekelerin planlanmas ve optimum iletilmesi srasnda ortaya kan
problemler daha karmak yaplar oluturmakta ve bilgisayar kullanmn zorunlu klmaktadr.
Projemizde zmir ili ve evresine ait iletim hatlarnn(3.iletim tesis blgesindeki iletim
hatlarnn) g analizini yaptk. Mevcut iletim ve datm hatlarnn bilgisayar ortamnda
kullanlabilecek ekilde hazrlayp, sistemin herhangi bir noktasnda meydana gelebilecek
arza, yk deiiklikleri veya yenilenebilir enerji kaynaklarnn enterkonnekte sisteme
balanmas gibi farkl muhtemel yapay senaryolar oluturup modelledik. Ayrca bu
durumlarn sistem zerindeki etkilerini MATLAB ve PowerWorld Simulator ortamnda
gzlemledik. Mevcut g sistemlerinin en iyi ekilde iletilmesi ve gelecekte sistemlerde
meydana gelebilecek gelimelerin planlanmas ynnden yk analizleri yaparak her bara
geriliminin genlii, faz as, hatlardaki aktif ve reaktif g ak, gerilimlerdeki deiimler,
hat kapasiteleri, kararllk gibi durumlar analiz ettik.
Proje iin gerekli olan verilerin elde edilmesi, analizlerin doruluunun incelenmesi ve
sistemi nemli lde etkileyebilecek senaryolarn belirlenmesi konusunda TEAa bal
olan BATI ANADOLU YK TEVZ MERKEZ ile almalar yaptk.

ENERJ LETM VE DAITIM HATLARININ

MATLAB VE POWERWORLD SMULATOR LE
G AKII ANALZ
Hasan UZAL, Ali ZONTURLU, Engin KARATEPE
Elektrik-Elektronik Mhendislii, Ege niversitesi, zmir, Trkiye

Z- Bu makale enerji iletim ve datm

hatlarnn g ak analizleri zerine
hazrlanmtr. Burada zmir ili ve
evresine ait iletim hatlar zerinde
analizler yaplmtr. Mevcut iletim
hatlarnn modellemesi yapldktan sonra
bu iletim hatlar gerek verilerle uyumlu
olacak ekilde PowerWorld Simulator
programna aktarlmtr. Sistem g
aknn gerek verilerle uyumlu hali elde
edildikten sonra sistem MATLAB
ortamna aktarlp, sonular PowerWorld
Simulator verileriyle karlatrlmtr.
Sistem
bilgisayar
ortamnda
modellendikten sonra TEA[1]la birlikte
sistemi nemli lde etkileyebilecek,
meydana gelmi/gelebilecek senaryolar
oluturulmutur. Bu senaryolar sonucu
sistem ak MATLAB ve PowerWorld
Simulator ortamnda analiz edilmi ve bu
senaryolarn neden olaca sorunlara
mhendislik zmleri getirilmitir.

Analysises were made on the transmission

lines that belong to Izmir and its
environment. After modelling the existing
transmission lines, these models that
compatible with real datas were transferred
to PowerWorld Simulator program. After
getting power flow results that compatible
with the real datas, the system is
transferred to Matlab domain and the
results compared with PowerWorld
Simulator datas. Following the system
modelling in computer environment, some
scenerios that occured before or may occur
and that can effect the system are created
with the help of TEIAS. In the light of
these scenerios power flows were analysed
in Matlab and PowerWorld domains and
some engineering solutions are found out
about the problems caused by these
scenerios.
Key words: analysis of transmission lines,
PowerWorld Simulator, Power flow,
MATLAB.

Anahtar Kelimeler- letim hatlar analiz,

PowerWorld Simulator, G Ak,
MATLAB.
Abstract- This article has been prepared on
the power flow analysis of power
transmission and distribution lines.
2

uzun iletim hatlar iin modelleme tipleri

mevcuttur. Burada iletim hatlarnn pi
edeer devresi oluturulmutur.

1. GR
Elektrik enerji sistemlerini verimli
ve gvenli iletebilmek ve hzla artan
enerji ihtiyacn karlayabilmek iin,
ekonomik zm ve planlamalarn
yaplabilmesi ynnden g sistemleri
mhendisliinde g ak analizi byk
bir nem arz etmektedir. Yaplan
modellemeler ve analizler sonucu mevcut
g sistemlerinin en iyi ekilde iletilmesi
ve
gelecekte
sistemlerde
meydana
gelebilecek
gelimelerin
planlanmas
ynnden her bara geriliminin genlii, faz
as, hatlardaki aktif ve reaktif g ak,
gerilimlerdeki deiimler, hat kapasiteleri
gibi durumlar bilgisayar ortamnda
grlebilmektedir.

ekil-1: iletim hatt pi edeer devresi.

(1)

3. LETM SSTEMNN YAPISI

Modeli oluturulan 3. letim tesis
blgesindeki iletilen gerilimler 380kV ve
150kV olmak zere iki eittir. Burada
380kVlik
gerilimler
Oto
trafolar
yardmyla
154kVlik
gerilimlere
drlr. Bu sistemde doalgaz, rzgar ve
kmr
santralleri
bulunmaktadr.
Santrallerin
k
gerilimi
gerilim
ykseltici trafolarla 380kV veya 154kV
deerine ykseltilir ve bu deerlerde
enterkonnekte sisteme balanr. Hatlarn
tama limitlerini amas, ksa devre gibi
durumlarda hatlara zarar gelmemesi iin
hatlarda kesiciler bulunmaktadr. Hat
aklar yn deitirebilmektedir.

Gnmzdeki ebeke yapsnda,

yksek gerilim ebekelerinde oluan
arzalarda hatlarn kesilmesi ve/veya byk
bir santralin devre dna kmas
sonucunda yaplan zorunlu yk atm
nedeniyle uzun sreli elektrik kesintileri
olumaktadr[2].
Elektrik
letim
Sisteminde g kalitesine etki eden
bileenleri ve reaktif/aktif g akn
izlemek, problemleri tespit etmek,
problemleri deerlendirmek ve kar
nlemleri belirleyerek hayata geirmek
gerekir[3]. Bu durumlarn zm iin
analiz ve modellemeler byk nem arz
etmektedir.
2. LETM HATLARININ
MODELLENMES

ekil-2: zmir ili ve evresi iletim haritas

Enerji
iletim
sistemlerini
modelleyebilmek iin ncelikle iletim
hatlarnn
modelleri
oluturulmaldr.
letim hatlarn modellemede ksa, orta ve
3

de oluturmak gerekir. Bara matrisinde

bara numaras, bara kodu(0,1,2), bara
gerilimlerinin genlii/as, yklerin aktif
ve reaktif deerleri, santrallerin retim
deerleri ve santrallerin kapasite verileri
bulunmaktadr. Hat matrisinde ise her bir
hattn diren, reaktans ve kapasitans(shunt
charging) deerleri bulunmaktadr.

4. POWERWORLD SIMULATOR
PowerWorld Simulator(PWS) g
analizi yapabilmek iin gelitirilmi bir
programdr. Bu program ile her bir hattaki
MW ve MVAR yk aklar, her bir hat
iin aktif ve reaktif kayplar ile toplam
kayplar hesaplanabilir. Bu simlatrde
sisteme santral, iletim hatt, yk eklenebilir
veya karlabilir. ekil-3te sistemin
PowerWorld Simulatorde modellenmi
halinin bir ksm grlmektedir.

Sistemin g ak NewtonRaphson
yntemiyle
10.iterasyonda
zlmtr. MATLAB sonular hem
PowerWorld Simulator ile hem de gerek
verilerle uyumludur.
6. SENARYOLAR
Enerji nakil sistemlerinde ksa
devre, ar yk, baz santrallerin
retiminin durmas ve trafolarn/hatlarn
bakma alnmas gibi durumlarda sorunlar
meydana gelebilmektedir. Sistemi nemli
lde etkileyebilecek durumlar analiz
edilip, her geen gn artan enerji
ihtiyacndan dolay sistemin kesintisiz
alabilmesi iin mhendislik zmleri
getirilmelidir.

ekil-3: Sistemin PWSde modellenmesi.

5. MATLABDA G AKI ANALZ

MATLABda sistemin g ak
analizi iin sistemi matrissel olarak ifade
etmek gerekmektedir. G ak zm
yntemlerinden biri olan
NewtonRaphson yntemi kullanlarak sistemin
matrisleri oluturulup, g aklar
zmlenebilir.

TEA ile birlikte Analiz edilen 3.

letim
blgesini
nemli
lde
etkileyebilecek
3
adet
senaryo
belirlenmitir.
Senaryo 1: Uzundere-Germencik ve
Uzundere-Aliaa2 hatlarnn almas
durumudur. Bu iki hattn birinde bakm
varken dier hattn ar yklenme, ksa
devre gibi durumlarda amasdr. Bu
durumda Uzunderede bulunan oto
trafolardan herhangi bir g ak
olmamaktadr.
Normal
koullarda
Uzundere 154kVlik baradan beslenen baz

(2)

Ayrca sistemin bu yntemle zm iin

sistem bara matrislerini ve hat matrislerini
4

blgeler senaryo sonucu Iklar 154kVlik

baradan beslenmeye balamtr. Bu
durumda
Iklar-Buca
ve
Iklar
Karabalar
hatlar
tayabilecekleri
maksimum limiti amaktadrlar. Bundan
dolay kesiciler bu iki hatt aacaktr ve
buradan beslenen blgeler enerjisiz
kalacaktr.
ekil-5: Sistemin Blackout olduu durum

Rzgar bakmndan verimli olan

eme-Urla evrelerindeki ve Balkesirin
Somaya yakn blgelerindeki rzgar
santrallerinin says arttrlrsa gerekli
enerjinin bir ksm karlanm olacaktr.
Senaryo 3: Aliaa-2de bulunan trafolarn
servis d olmasdr. Sistemde bulunan
hatlarn birounda aklar yn deitirmi
ve baz hatlar maksimum kapasitelerine
yaklamtr.

ekil-4: Senaryo1 bara gerilimlerindeki yzde

deiim

Iklar
154kVlik
baradan
Karabalar ve Buca baralarna birer iletim
hatt daha ekildiinde Iklar-Buca ve
Iklar-Karabalar hatlar tayabilecekleri
maksimum limiti amamtr.
Senaryo 2: zmir Doal Gaz Kombine
evrim santralinin sistem d kalmasdr.
Bu senaryonun gereklemesi halinde baz
oto trafolar ar yklenmeden dolay
aacaktr.
Bu
trafolarn
amasyla
sistemdeki toplam retim toplam tketimi
karlayamayacaktr ve bundan dolay
sistem kecektir. (Blackout).

ekil-6: Senaryo-3, baz hatlardaki yk ak

grafii

Morsanda bulunan oto trafonun

ykn hafifletmek iin buraya yeni bir
oto trafo eklenirse trafolarn yk
hafifleyecektir.

7. SONULAR
TEA ibirlii ile zmir ve Manisa
illerine ait iletim sisteminin MATLAB ve
PowerWorld
Simulator
programlar
yardmyla gerek verilerle uyumlu
modelleri oluturulmutur. Sistemi nemli
lde etkileyebilecek baz arza durumlar
ele alnm ve sonular normal durumla
karlatrlmtr. Arza durumlarnda
sistemin kesintisiz almas, sistem
elemanlarna zarar gelmemesi iin
mhendislik zmleri getirilmitir.
8. REFERANSLAR
[1] TEA, Bat Anadolu Yk Tevzi
Merkezi, Bornova-zmir.
[2] G Kalitesi Milli Projesi, 2006-2010
[3] Belgin TRKAY, Datlm Enerji
kaynaklar eren ebeke Tasarm nerisi
T
[4] www.powerworld.com
[5] Power System Analysis, Hadi Saadat

Z
Enerji nakil sistemleri gnmzde her geen gn daha da nem kazanmaktadr. Bu
yzden enerji nakil sistemlerinde oluabilecek sorunlarn nceden belirlenmesi ve zm
araylar byk nem arz etmektedir. Enerjinin daha kaliteli iletilmesi ve iletilirken
kayplarn en az olacak ekilde tasarlanmas modern mhendisliin alma alanlarn
oluturmutur. Proje kapsamnda zmir-Manisa (3. LETM BLGES) illerine ait iletim
hatlarnn PowerWorld Simulator ve MATLAB ortamlarnda g aklar analiz edildi. Bu
programlar yardmyla geree yakn veriler elde edildikten sonra karlalan ve
karlalabilecek problemler zerinde sistem aknn kesintisiz, verimli ve en ideal bir
ekilde devam edebilmesi iin mhendislik zmleri getirildi.
Anahtar szckler: letim hatlar, g ak, PowerWorld Simulator, mhendislik zmler.

ABSTRACT
Power transmission systems are now becoming more and more important with each passing
day. Therefore, determination the problems in power transmission systems and search for
solutions are very crucial. Transmitting the power in a more quality manner and designs that
have less losses in transmission form study fields of modern engineering. Within the context
of the project power flows of transmission lines in Izmir and Manisa (3. Transmission Area)
are analysed via PowerWorld Simulator and Matlab. After obtaining the data close to reality,
for uninterrupted, efficent and ideal continuation of system power flow, some engineering
solutions are found out about the problems encountered or may encounter.
keywords: Transmission lines, Power Flow, PowerWorld Simulator, engineering solutions. .

TEEKKR
Projenin her admnda bizi ynlendiren, yaptmz almalar titizlikle takip eden, bu
almada bizim sklmadan, zevkle almamzda byk emei olan tez danmanmz Yrd.
Do. Dr. Engin KARATEPE ye teekkr ederiz.
TEA ile ortak bir alma yapmamz salayan 3.letim Tesis Grup Mdr Ajlan
KURAL a teekkr ederiz.
Proje iin gerekli verileri elde etmemizde bize yardmc olan, iletim hatlarnn analizi
konusunda bizi bilgilerini aktaran Bat Anadolu Yk Tevzi Mdr Yrd. Krat BLBL e
teekkr ederiz.
Projede zorlandmz noktalarda bize yardmc olan, zmir ili ve evresindeki
enterkonnekte sistemin yapsn, ileyi mekanizmasn anlamamz salayan Bat Anadolu
Yk Tevzi Merkezi Mhendislerinden Bilal KALAYCI ya teekkr ederiz.
Ayn zamanda tez almalarmz sresince bize maddi ve manevi desteklerini
esirgemeyen ailelerimize, arkadalarmza, Elektrik Mhendisleri Odas zmir ubesine ve
Elektrik-Elektronik Mhendislii Blm retim yelerine teekkr ederiz.

NDEKLER
Sayfa

NSZ................................................................................................................................ 1
ZET MAKALE ................................................................................................................. 2
Z........................................................................................................................................ 7
ABSTRACT ........................................................................................................................ 8
TEEKKR ........................................................................................................................ 9
indekiler.......................................................................................................................... 10
ekiller dizini .................................................................................................................... 12
ZELGE ve tablolar DZN ........................................................................................... 14
BLM 1
1. GR ........................................................................................................................... 15
BLM 2
POWER WORLD SIMULATOR

17

2.1. Power World Ortamna Aktarlmas .......................................................................... 17

2.1.1. Medium Line(Orta Uzunluktaki letim Hatt Modeli) ............................................ 18
2.2. Power World(15) Ortamna Gei .............................................................................. 19
2.2.1. 3. letim Blge Haritas ........................................................................................... 23
2.3. 3.letim Blgesinin Power World Programnda Tamamlanm Hali ......................... 24
BLM 3
SSTEMN MATLAB ORTAMINA AKTARILMASI ................................................... 28
BLM 4
PWS LE MATLAB ORTAMINDAK SONULARIN KIYASLANMASI VE
UYUMLULUK TEST ..................................................................................................... 45
4.1. PWS Ortamndaki Seilen zmir DGK(ENKA)(380kV)-ALAA-2(380kV) Hattnn
Uyumluluk Testi ................................................................................................................ 45
4.1.1. PWS Sonular-Gerek Verilerdeki Sonularn Testi ............................................. 46
4.1.2. PWS Sonular-Matlab Sonularnn Testi ............................................................. 47
4.1.3. Matlab Sonular-Gerek Verilerdeki Sonularn Testi .......................................... 49

10

BLM 5
SENARYOLAR ................................................................................................................ 50
5.1. SENARYO 1 .............................................................................................................. 50
5.1.1. Senaryo 1'in PWS Ortamnda ncelenmesi ............................................................. 51
5.1.2. Senaryo 1'in Matlab Ortamnda ncelenmesi .......................................................... 52
5.1.3. Senaryo 1 in Mhendislik zm ...................................................................... 54
5.2. SENARYO 2 .............................................................................................................. 55
5.2.1 Senaryo 2 PWS Sonular ....................................................................................... 56
5.2.2 Senaryo 2'nin Matlab Ortamndaki Sonular .......................................................... 57
5.2.3. Senaryo 2 in Mhendislik zm ...................................................................... 60
5.3. SENARYO 3 .............................................................................................................. 60
5.3.1. Senaryo 3 PWS Sonular ....................................................................................... 61
5.3.2. Senaryo 3 Matlab Sonular .................................................................................... 61
5.3.3 Senaryo 3 in Mhendislik zm ....................................................................... 62
6. Sonular ......................................................................................................................... 63
7. Referanslar .................................................................................................................... 64
8. Ekler .............................................................................................................................. 65
8.1. STANDARTLAR VE KISITLAR ............................................................................. 65
8.2 Ek-2 ............................................................................................................................. 66
8.3 Ek-3 BLG FORMU .................................................................................................. 67

11

EKLLER DZN
Sayfa

ekil-1: PWS programnda bara ekleme .......................................................................... 19

ekil-2: PWS de bara bilgilerinin girilmesi ...................................................................... 20
ekil-3: PWS de baraya generatr eklenmesi ................................................................... 21
ekil-4: letim hattnn eklenmesi ..................................................................................... 22
ekil-5: PWS programndaki model ................................................................................. 24
ekil-6: PWS programndaki MW yk ak ..................................................................... 25
ekil-7: PWS programndaki MVAR yk ak ................................................................ 26
ekil-8:Sistemin MW ak deerlerine gre kontur grafii .............................................. 27
ekil-9: PWS programnda ZMR DGK-ALA-2 hattnn yk ak ......................... 46
ekil-10:PWS programnda ZMR DGK-ALAA-2 hattnn yk ak ..................... 47
ekil-11:PWS ortamndaki ak simulasyonu ................................................................... 51
ekil-12:UZUNDERE GERMENCK-UZUNDERE ALAA-2 hattnn ayn anda ak
olmas ................................................................................................................................. 52
ekil-13: Senaryo 1 durumunda baralardaki gerilimin yzde deiimi ............................ 52
ekil-14:. Senaryo 1 durumunda baralardaki gerilimin seviyeleri .................................... 53
ekil-15: Senaryo 1 durumunda hat aklarnn yzde deiimi. ...................................... 53
ekil-16: Senaryo 1 durumunda hat aklar. .................................................................... 54
ekil-17:Senaryo1 iin mhendislik zmnden sonraki sistemin durumu ................... 55
ekil-18:Normal durumda sistemin PWS de ak ............................................................ 56
ekil-19:Senaryo2 de sistemin PWS de ak ................................................................... 56
eki-20: Senaryo2 de sistemin black-out olmas .............................................................. 57
ekil-21: Senaryo 1 durumunda baralardaki gerilimin seviyeleri ..................................... 58
ekil-22: Senaryo 2 durumunda bara geriliminlerinde yzde deiimler ......................... 58
ekil-23: Senaryo 2 durumunda hatlardaki ak deiimleri ............................................ 59
ekil-24: Senaryo 2 durumunda hatlardaki aklarn yzde deiimleri ........................... 59
ekil-25: Senaryo 2 iin mhendislik zm sonrasnda sistemin durumu .................... 60
ekil-26: Senaryo 3 durumunda sistemin PWS ortamndaki durumu ............................... 61
ekil-27:Senaryo 3 durumunda sistemdeki hat aklar .................................................... 61
12

ekil-28: Senaryo 3 durumunda bara gerilimlerin yzde deiimleri ............................... 62

ekil-29: Senaryo 3 iin mhendislik zmnden sonra sistemin durumu..................... 62

13

ZELGE VE TABLOLAR DZN

Sayfa

Resim-1: 3.iletim blge haritas ........................................................................................ 23

Resim-2:UZUNDERE GERMENCK-UZUNDERE ALAA2 hattnn yakn grnm
........................................................................................................................................... 50
Tablo-1: ZMR DGK-ALAA2 hattna ait Yk Tevzi merkezinden alnan yk ak
tablosu ............................................................................................................................... 47
Tablo-2: ZMR DGK-ALAA2 hattna ait Yk Tevzi merkezinden alnan yk ak ...
........................................................................................................................................... 48
Tablo-3: ZMR DGK-ALAA2 hattna ait Yk Tevzi merkezinden alnan yk ak
tablosu tablosu ................................................................................................................... 49

14

BLM 1.
1.) GR
Elektrik iletim hatt elektrik retim santrallerinde belirli bir sisteme gre bir plan ve kontrol
ile retilen elektrik enerjisinin,retim santrallerinden datm hatlarna kadar iletilmesini
salayan hatlardr. Santraller ile enerji tketim yerleri yaknlarndaki transformatr
istasyonlar;transformatr istasyonlar ile son tketici arasndaki elektrik enerji akn
salayan sistemdir. Elektrik iletim hatlarnn gvenli ve minumum kayplarla iletilmesi ok
nemlidir.
Elektrik iletim hatlar yksek ve dk gerilim olmak zere ikiye ayrlr.Yksek gerilim
hatlar genellikle santral ile yerleke arasna denir. Dk gerilim hatlar ise ehir ii
elektrik datmn yapmak zere denir. letim hatlar zerinde tad enerjinin
gerilimi(voltaj)ne gre adlandrlr. Elektrik enerji yk ve gerilimine bal olarak
boyutlandrlr. Gnmzde ak arazide uzun enerji ENHlar havai hat;yerlekelerde ise yer
alt ENH lar olarak denirler. Yer alt hatlar yksek izolasyon gerektirir bu yzden havai
hattna gre olduka pahaldr ama gvenilirlik ve grsel adan tercih edilirler. Havai hat
ENH ;bakr yada alminyum iletken kablo tayc direk,direk ile iletken arasndaki balanty
salayan yaltkan izolatrden oluur. Trkiye enterkonnekte sistemi Trkiye Elektrik letim
A. (TEA) tarafndan tesis edilip ayn kurum tarafndan denetlenip ve kontrol
yaplmaktadr.
Trkiye enterkonnekte sisteminin gn getike karmak bir yapya brnmesi enerji
ihtiyacnn her geen zamanda daha fazla olmasndan kaynaklanmaktadr. Srekli kurulan
yeni retim santralleri ve yenilebilir enerji kaynaklarnn da bu sisteme dahil edilmesiyle
enerji iletim hatlarna ihtiya duyulmutur. Yeni kurulan enerji iletim hatlaryla mevcut iletim
hatlarnn modellenmesi ve olabilecek arza,kopma ya da sistemden kmas
durumunda;enterkonnekte sistemin grecei zararlar,alnmas gereken nlemleri ve en
nemlisi tketici enerjisini en ksa srede yeniden almas gnmz enerji sektrnn en
nemli konular arasnda yerini almtr.Gelien teknoloji ile beraber bilgisayar programlar ve
simlasyon programlarnn bu konulara duyarllnn arttn grmekteyiz ve artk sistemde
olabilecek/olmu bir arza(senaryo) durumunda nceden nelerin oluabileceine dair fikirler
edinilip bunlara kar ne tr tedbirlerin alnabilecei ise gnmz mhendisliin nemli
konular arasna girmitir.
Projede bahsi geilen konular birer birer ele alnmtr ve enterkonnekte sistem yaps
modellenip en ince ayrntlarna kadar incelenmitir.almalar Trkiye enterkonnekte
sistemine bal olan 3. letim Tesis ve letme Grup Mdrlne ait blgeyi
kapsamaktadr.Modellenen sistem zmir ve Manisa illerinin snrlar iinde kalan enerji iletim
hatlar ve retim santralleridir.Proje ana temasn oluturan senaryolar blgede meydana
gelmi/gelebilecek durumlarda bara gerilimleri,hat aklar,iletim hatlarndaki kayplar,iletim
15

hatlarndaki yklenmeler ve bu durumlar karsnda alnacak tedbirlerden

olumaktadr.almalar bilgisayar ortamnda yaplm olup gerek verilere ok yakn
sonular elde edilmitir ve senaryolar karsnda alnan tedbirlerin ve sisteme dahil edilen
rzgar trbinlerinin sistemi rahatlatt grlmtr.
Yaplan bu almalarn gerekliini lmek amacyla 3. letim Tesis ve letme Grup
Mdrlnden alnan bilgiler kullanlmtr.Alnan sonular yine bahsi geen kurumdaki
verilerle karlatrlmtr sonularn tutarll salandktan sonra alnabilecek tedbirler ve
sisteme dahil edilmesi uygun grlen stratejik rzgar trbinleri yerletirilmitir.

Proje kapsamnda alnan bu bilgiler;

3.letim Tesis Blge haritas

5 Ocak 2009 tarihli yk ak bilgileri

Santrallerin 5 Ocak 2009 tarihli retimleri

Trafo verileri

Proje almalarn sralanmas;

Proje verilerinin POWER WORLD SIMULATOR (15)programna
aktarlmas
Ayn verilerin MATLAB 7.5 ortamna aktarlmas
TEA ile muhtemel olmu/olabilecek senaryolarn belirlenmesi
Oluturulan senaryolara kar alnmas gerekilen tedbirlerin alnmas
ve rzgar trbinlerinin sisteme dahil edilmesinde sistemin
rahatlatlmas
Sistemimiz 5 Ocak 2009 saat 11:00 tarihindeki yk akn temsil etmektedir.Matematiksel
hesaplamalarn ardndan bilgisayar ortamna aktarlan bu tarihteki bilgiler 5 Ocak 2009 saat
11:00 deki yk akn birebir karlamtr.Bilgisayar programlarn kullanrken gnmzdeki
en iyi modelleme ve simulasyon yapabilen programlardan biri olan POWERWORLD
SIMULATOR bu konuda bize ok kolaylklar sunup grsellik bakmndan kullancya
anlalr grafikler ve sonular sunmaktadr.

16

BLM 2.
POWER WORLD SIMULATOR

2.1. POWER WORLD ORTAMINA AKTARILMASI

PowerWorld(versiyon 15) g sistemlerinde nemli analizler yapabilen bir grsel simlasyon
programdr.Bu programla belirli bir blgeye ait enterkonnekte sistemin modellemesi,g
aklar,hat kapasitelerindeki yklenme durumlarndan ksa devre analizleri,Newton-Raphson
ve Gauss Seidel yntemine kadar bir ok yntemle zm yapabilen gelimi bir bilgisayar
simlasyon programdr.
Power World simlasyon ortamna aktarmak bir ok ortama aktarmak gibi zordur. Bunun iin
aktarlacak ortamn gerek verilerinin tamamen elde edilmesinden sonra hat uzunluklarna
gre pi-modeliyle hatlarn kapasitanslar,reaktanslar,shunt-charging deerleri ve hatlarn
kapasitleri hesaplanmas gerekiyor.
Genel olarak PowerWorld Simulator;
Power World Simulator,(PWS) g analizi yapabilmek iin gelitirilmi bir
programdr.
Her bir hattaki MW ve MVAr yk aklarn hesaplar.
stenirse generatrlerin reaktif MVAr gc snrlandrlabilir.
stenilen bara slack bara olarak alnabilir.
Her bir hat iin aktif ve reaktif kayplar ile sistemdeki toplam kayplar hesaplanr.
Ksa devre analizleri yaparak sistemdeki ksa devre akmlar ve bara gerilimlerini
hesaplar

17

2.1.1

MEDUM-LINE(ORTA UZUNLUKTAK LETM HATTTI) MODEL

Genellikle 80 km zeri hatlarda bu model kullanlr. Bu modelde empedans ve

kapasitans deerleri yer almaktadr. Burada hattn empedans deeri Z, kablonun cinsi
ve kesiti belli olduu durumlarda hesaplanabilmektedir.

ekil-x: orta iletim hatt pi modeli

Burada Vs gnderilen gerilim, Vr yk gerilimi(alnan gerilim), Z hat empedans ve YC

kapasitans deeridir. Gnderilen gerilim deeri hat zerindeki gerilim dm ile yke
aktarlan gerilimin toplamdr. Akm ve gerilim deerlerinin matrissel gsterimi u
ekildedir:

Sistemin ABCD parametreleri:

18

2.2. POWERWORLD (15) ORTAMINA GE

PWS ortamna aktarrken birinci yaplmas gerekilen ilem bara(bus) eklemektir.

Baralar yklerin ya da retim santrallerin sisteme dahil olduklar yerler diyebiliriz.

ekil-1 : PWS programnda bara ekleme

Sisteme bara eklemek iin; DRAW

Network

Bara eklendikten sonra yaplacak olan ilem ya o baraya yk balanabilir ya da

generatr. Sistemimizde bulunan tm ykleri ve retim santrallerini bu ekilde
modelledik.

19

Bus

ekil-2: PWS de bara bilgilerinin girilmesi

Baraya ekleme ileminde;

Bara ismi
Bara gerilimi
Bara leklemesi
Slack bara seimi
Bu ilemler girilen baraya gre ayr ayr yaplp sisteme dahil ettik. Elimizde bulunan 5 Ocak
2009 saat 11:00 (am) tarihindeki verilerin hepsini enterkonnekte sistemimize dahil ederek
modelimizi oluturmaya devam ettik.

20

ekil-3: PSW baraya generatr eklenmesi

PWS de sisteme generatr(retim santrali) girerken ;
DRAW

NETWORK

GENERATOR

Generator ekleme ileminde;

Santralin(generatorn) kurulu gc(MW)

Santralin MVAR deeri
Santralin maksimum retim deeri
Santral tipi(Rzgar, Hidroelektrik,Termik,Doal Gaz)

Sistemde bulunan santral tiplerine gre modellememizi yaptk. Bu blgede (3.iletim blgesi)
var olan tm retim santralleri aadaki gibidir.

21

RETM SANTRAL SM
ZMR DGK
ALAA-1
BERGAMA+ALOSB+VKNG
BERGAMA+ALOSB+VKNG
SOMA-B 380 kV
SOMA-A
AKHSAR+SARUHANLI
KEMALPAA
MOSB
MORSAN 154 kV
HABA DGK+HABA
ALAATI+URLA
SOMA B 154 kV
SOMA B 154 kV

GenMWMax
1591
180
10
10
990
44
5
127
20
115
240
39
3
22

GenMVRMin
-608
-50
0
-4
-310
-14
0
-50
-5
-46
-88
0
-1
-4

3.iletim blgesine ait retim santralleri

ekil-4 : letim hattnn eklenmesi

22

GenMVRMax
608
50
0
4
310
14
0
50
5
46
88
0
1
4

letim hatt eklenmesi PWS ortamnda en dikkat edilmesi gerekilen yerdir belki de nk
hattn tm parametreleri doru bir ekilde hesaplanp kullanlan kablo tipine gre hat
kapasiteleri belirlenip sisteme dahil edilmesi gerekir.
letim hattnn eklenmesi srasnda;

Rezistans deeri
Reaktans deeri
Shunt-charging deeri
Hat kapasitesi deeri(MVA)

2.2.1. 3.LETM BLGE HARTASI

Resim-1 : 3.letim blge haritas (TEAa ait harita)

Harita 2009 ylna ait bir harita olup blgedeki retim santrallerinin,yklerin ve iletim
hatlarnn olduu bir haritadr. Krmz ile gsterilen hatlar 380kV gerilimdeki,Siyah ile
gsterilen hatlar ise 154kV gerilimdeki hatlardr. Kesikli iletim hatlar ise yapm
aamasndaki hatlardr.
23

2.3. 3.LETM BLGESNN PWS PROGRAMINDA TAMAMLANMI HAL

ekil-5: PWS programndaki model

Sistemin PWS programnda tamamen bittikten sonra sistemin doru alp almadndan
emin olmak iin Yk Tevzi Merkezinden aldmz gerek yk aklar,bara gerilimleriyle
kyasladk. Kyas sonucunda MW deerlerimiz gerek verilere ok yakn deerler olmasna
karn MVAR deerlerimiz bunun kadar elemedi fakat yine de mantkl ve tutarl bir akn
24

olduu grld. Bu durumu Yk Tevzi merkezindeki mhendislerle ele aldk ve onlarn

sylemlerine gre zaten MVAR yk akn yakalamann ok zor olduu asl nemli olan MW
deerleriyle bara gerilimlerinin tutarll. Bunun zerine yaplan almada nemli lde yol
alnd.

ekil-6: PWS programndaki MW yk ak

Yeil ok ile gsterilen aklar MW aklardr. Sistem gerek verilere uyumlu bir ekilde
akn srdrmektedir.

25

ekil-7: PWS programndaki MVAR yk ak

Yk akndaki bir dier parametre ise MVAR akdr.Sistem bara gerilimlerine gre MVAR
gerilimlerini belirler ekil-8de grld gibi MVAR yk ak deerleri baz yerlerde
generatrden sisteme doru baz yerlerde ise sistemden generatre dorudur.

PWS bize grsel adan sistemi anlamaya ynelik nemli kolaylklar sunmaktadr. Bunlardan
en nemlileri Kontur Grafikleridir. Steady-State durumundaki kontur grafikleri bize daha
aklda kalc ve daha aklayc grsellikler sunmaktadr.

26

Kontur grafikleri eitli sonular iin izdirilebilir.

Sistemdeki MW aklar
Hatlardaki yklenme durumlar
Sistemdeki MVAR aklar
Toplam kayplar
Sistemdeki bara gerilimleri

Aada MW aklar kontur grafii grlmektedir.

ekil-8: Sistemin MW ak deerlerine gre Kontur grafii

Yukardaki kontur grafiinde leklenmi blgeler grlmektedir. Krmzdan koyu maviye
kadar olan lekleme MW ak deerlerinin bykten ke doru sralann temsil
etmektedir. Grld gibi en fazla yk ak 1521MW deerinde olan ZMR DGKALAA-2 hattnda olmutur.

27

BLM 3
SSTEMN MATLAB ORTAMINA AKTARILMASI
Sistemin g akn zmlemek iin baz zm yntemleri mevcuttur. Newton-Raphson
yntemi bunlardan biridir.
Newton-Raphson Yntemi:
Bu yntemle zmler iin ncelikle balang deerleri verilmedir. Bu deerden x kadar bir
deiim sonucunda 1.iterasyon yaplm olur ve balang noktasndan zme x kadar
yaklalm olur.

Burada x[0] balang noktasndan ne kadar

ilerlendiini gsterir. Bulunan x[1] deeri
1.iterasyon sonucu gelinen noktadr. 2.iterasyon
iin x[1] deeri balang deer gibi kabul edilip
ayn ilemler tekrar edildiinde 2.iterasyon
deerleri elde edilmi olur. x sfrdan ok ok
kk olduunda iterasyon sonlandrlr.

Bu metodu g sistemlerine uyguladmzda denklemler u ekilde olmaktadr:

28

Sistemdeki aktif ve
reaktif
glerin
gsterimi

Glerin iterasyon
formunda ifade
edilmesi

terasyon eitlii

29

Sistemi MATLAB ortamnda zmlemek iin sistemin bara ve hat matrislerinin

oluturulmas gerekmektedir. Oluturduumuz bara matrisinde bara numaras, bara kodu, bara
gerilimlerinin genlii/as, yklerin aktif ve reaktif deerleri, santrallerin retim deerleri ve
santrallerin kapasite verileri yer almaktadr. Hat matrisinde her bir hattn diren, reaktans ve
kapasitans deerleri per unit(pu) olarak yer almaktadr. Aada bara matrisi grlmektedir:

BUS BUS VOL. ANG.

LOAD
GENERATOR
INJ.
NO CODE MAG. DEG. MW Mvar MW Mvar Qmin Qmax Mvar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

2
2
2
0
0
2
2
2
0
0
2
0
1
0
0
0
0
0
0
2

1.03
1.03
1
1.05
1.01
1.06
1.01
1.03
1.01
1.03
1.01
1.04
1
1
1
1
1
1
1.01
1

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

0
0
9
0
52
0
39
55
37
132
35
0
0
107
188
73
0
58
85
31

0
0
2
0
3
0
15
11
8
9
6
0
0
33
33
8
0
4
6
2

1572 -38
125
13
0
0
0
0
0
0
775 -102
35
14
1
0
0
0
0
0
120
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
52
3
30

-600
-50
0
0
0
-150
-15
0
0
0
-50
0
0
0
0
0
0
0
0
-20

600
50
0
0
0
150
15
0
0
0
50
0
0
0
0
0
0
0
0
20

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41

0
0
2
0
0
0
0
0
0
2
0
2
0
2
0
0
0
0
0
0
0

1.01
1.01
1
1
1
1
1
1
1.01
1.01
1.01
1
1.1
0.99
0.99
1
1
0.98
1.17
1.04
1

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

141
106
231
96
0
167
122
96
0
50
0
93
535
98
155
31
-28
-27
35
24
0

34
18
34
10
0
23
18
21
0
6
0
-11
-85
-7
-12
2
-8
-1
-80
-70
0

0
0
221
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
26
0
0
0
0
0
0
0

0
0
88
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

0
0
-100
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

0
0
100
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

Bara matrisinde yer alan bara kodlarndan 1 slack baray, 2 gerilim kontrol barasn ve 0 yk
barasn temsil etmektedir.
Sistemin hat matrisi u ekildedir:
LINE DATA
BUS NO
1
1
2
2
3
3
3
4
4
4
4
4
4
4
4

BUS NO
4
4
25
25
25
32
41
6
12
17
25
25
25
25
29

R
0.000029
0.000029
0.0033378
0.0033378
0.005067
0.03265
0.021957
0.001788
0.000418
0.001025
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.000998

0.00068
0.00068
0.010848
0.010848
0.016272
0.10486
0.070512
0.018285
0.006921
0.010481
0.11000
0.11000
0.11000
0.11000
0.012710
31

0.012503
0.012503
0.003738
0.003738
0.005607
0.03613
0.024297
0.426302
0.241340
0.244344
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.431337

LCODE
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

5
5
5
5
6
6
6
7
7
8
9
9
9
9
10
11
12
12
12
13
13
14
14
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
16
17
17
17
18
18
19
20
22
23
23

23
23
25
25
33
41
41
8
41
9
10
11
20
25
37
16
17
20
20
20
20
25
25
16
16
17
17
17
17
19
21
22
22
26
26
21
35
39
39
19
38
31
21
24
25
25

0.000339
0.000339
0.001356
0.001356
0.00142
0.00000
0.00000
0.019142
0.000563
0.009571
0.023083
0.011187
0.003390
0.027024
0.03491
0.005085
0.000391
0.00000
0.00000
0.000354
0.000354
0.000398
0.000398
0.001695
0.001695
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.020268
0.001194
0.003184
0.003184
0.003378
0.003378
0.003729
0.00630
0.00211
0.00211
0.018579
0.02871
0.02477
0.008475
0.002985
0.000678
0.000678

0.001616
0.001616
0.006464
0.006464
0.01449
0.11000
0.11000
0.061472
0.001808
0.030736
0.074128
0.053328
0.016160
0.086784
0.11210
0.024240
0.004974
0.11000
0.11000
0.002169
0.002169
0.003138
0.003138
0.008080
0.008080
0.11000
0.11000
0.11000
0.11000
0.065088
0.009414
0.025104
0.025104
0.010848
0.010848
0.017776
0.06444
0.02689
0.02689
0.059664
0.09221
0.07955
0.040400
0.023535
0.003232
0.003232
32

0.000696
0.000696
0.002784
0.002784
0.33792
0.00000
0.00000
0.021182
0.000623
0.010591
0.025543
0.022968
0.006960
0.029904
0.03863
0.010440
0.168784
0.00000
0.00000
0.000984
0.000984
0.001496
0.001496
0.003480
0.003480
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.022428
0.004488
0.011969
0.011969
0.003738
0.003738
0.007656
1.50245
0.91268
0.91268
0.020559
0.03177
0.02741
0.017400
0.011220
0.001392
0.001392

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

24
24
26
26
26
27
28
28
29
29
29
29
29
30
31
31
34
34

25
25
27
36
36
28
36
36
36
36
36
36
40
36
40
40
41
41

0.008136
0.008136
0.001126
0.000597
0.000597
0.000366
0.002388
0.002388
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.00122
0.017453
0.00000
0.00000
0.03040
0.03040

0.038784
0.038784
0.003616
0.004707
0.004707
0.001644
0.018828
0.018828
0.11000
0.11000
0.11000
0.11000
0.01547
0.056048
0.11000
0.11000
0.09763
0.09763

0.016704
0.016704
0.001246
0.002244
0.002244
0.035079
0.008976
0.008976
0.00000
0.00000
0.00000
0.00000
0.52511
0.019313
0.00000
0.00000
0.03364
0.03364

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

MATLAB da hat ve bar matrislerini oluturduktan sonra lfybus, lfnewton, busout, lineflow
komutlar iletildiinde yk aklar elde edilmektedir:
Power Flow Solution by Newton-Raphson Method
Maximum Power Mismatch = 0.000235646
No. of Iterations = 10

Bus Voltage Angle

------Load------ ---Generation--- Injected

No. Mag.

MW

1 1.080

Degree

Mvar

MW

Mvar

Mvar

8.704

0.000

0.000 1572.000 -701.519

2 1.082 8.437

0.000

0.000 125.000 990.573

3 1.001

0.496

9.000

2.000

0.000 -146.165

4 1.091

7.608

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

5 1.021

1.987

52.000

3.000

0.000

0.000

0.000

6 1.102

7.469

0.000

0.000 775.000 -179.221

33

0.000
0.000
0.000

0.000

7 1.020

1.761

39.000

15.000

35.000

60.626

0.000

8 1.030

6.180

55.000

11.000

1.000 -384.328

0.000

9 1.007

0.473

37.000

8.000

0.000

10 1.059

5.494 132.000

9.000

11 1.010

2.597

35.000

6.000 120.000 -219.311

12 1.051

4.364

0.000

0.000

13 1.000

0.000

0.000

0.000 -47.315 -106.593

0.000

14 0.997

0.194 107.000

33.000

0.000

0.000

0.000

0.000
0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000
0.000

0.000

0.000

15 0.842 -14.590 188.000

33.000

16 0.978 -1.448

73.000

8.000

17 1.001

0.496

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

18 1.021

1.953

58.000

4.000

0.000

0.000

0.000

19 1.006

0.380

85.000

6.000

0.000

0.000

0.000

20 1.010

1.809

31.000

2.000

52.000 -20.396

21 1.016

1.318 141.000

34.000

0.000

0.000

0.000

22 1.017

1.530 106.000

18.000

0.000

0.000

0.000

23 1.002

1.677 231.000

34.000 221.000 -122.642

24 0.995

0.140

96.000

10.000

25 1.000

0.411

0.000

0.000

26 1.000

0.389 167.000

23.000

0.000

0.000

0.000

27 1.002 -0.160 122.000

18.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000
0.000

0.000

0.000
0.000

28 1.011

0.672

96.000

21.000

29 1.007

2.449

0.000

0.000

0.000

30 1.006

2.427

50.000

6.000

0.000 -171.925

31 1.011

2.377

0.000

0.000

0.000

32 1.000 -0.391

93.000 -11.000

0.000

0.000

3.000
34

0.000
0.000

0.000
-0.298

0.000
0.000

0.000

0.000

0.000
0.000

0.000
0.000
0.000
0.000
0.000

33 1.133 4.011 535.000 -85.000

34 0.993 -4.753

98.000

-7.000

35 0.960 -11.636 155.000 -12.000

36 0.951 -13.446

0.000

0.000

0.000

26.000

39.024

0.000

0.000

0.000

0.000

31.000

2.000

0.000

0.000

0.000

37 1.050

5.130 -28.000

-8.000

0.000

0.000

0.000

38 1.027

3.689 -27.000

-1.000

0.000

0.000

0.000

39 1.263

5.711

35.000 -80.000

0.000

0.000

0.000

40 1.044

5.914

24.000 -70.000

0.000

0.000

0.000

41 1.010

0.414

0.000

Total

2826.000

0.000

0.000

0.000

32.000 2882.685 -962.175

0.000

0.000

Line Flow and Losses

--Line-- Power at bus & line flow

from to

MW

Mvar

MVA

--Line loss-- Transformer

MW

Mvar

1572.000 -701.519 1721.428

2 786.000 -350.760 860.714

0.184

1.391

2 786.000 -350.760 860.714

0.184

1.391

1 -785.816 352.151 861.114

0.184

1.391

1 -785.816 352.151 861.114

0.184

1.391

125.000 990.573 998.429

3 136.021 89.115 162.614

0.000 24.846
35

tap

3 136.021 89.115 162.614

0.000 24.846

3 136.021 89.115 162.614

0.000 24.846

3 136.021 89.115 162.614

0.000 24.846

4 237.705 -176.371 295.990

0.280 -52.326

6 170.591 -250.133 302.767

0.684 -51.280

8 267.964 236.321 357.285

2.348 -71.124

10 476.286 120.008 491.173

2.182 -71.085

-9.000 -148.165 148.438

2 -136.021 -64.269 150.441

0.000 24.846

2 -136.021 -64.269 150.441

0.000 24.846

2 -136.021 -64.269 150.441

0.000 24.846

2 -136.021 -64.269 150.441

0.000 24.846

14 53.605 16.094 55.969

0.105 -0.406

14 53.605 16.094 55.969

0.105 -0.406

16 226.962 72.593 238.289

2.876

8.136

17

0.000 -0.300

0.300

0.000 -0.300

17

0.000 -0.300

0.300

0.000 -0.300

23 -21.970

2.937 22.165

0.140 -5.550

25 23.867

2.845 24.036

0.008 -0.520

25 23.867

2.845 24.036

0.008 -0.520

26 59.667

7.843 60.181

0.025 -0.162

26 59.667

7.843 60.181

0.025 -0.162

27 27.908 -9.791 29.575

0.069 -3.024

27 27.908 -9.791 29.575

0.069 -3.024

36

0.000

0.000

0.000

2 -237.425 124.045 267.876

0.280 -52.326

5 99.183 73.734 123.588

0.000 14.124

5 99.183 73.734 123.588

0.000 14.124

6 39.059 -271.513 274.308

0.213 -37.868

-52.000 -3.000 52.086

4 -99.183 -59.610 115.718

0.000 14.124

4 -99.183 -59.610 115.718

0.000 14.124

18 29.003

1.812 29.059

0.003 -0.188

18 29.003

1.812 29.059

0.003 -0.188

21 31.163

3.792 31.393

0.081 -3.224

23 57.196 108.804 122.921

0.496

0.941

775.000 -179.221 795.453

2 -169.907 198.853 261.554

0.684 -51.280

4 -38.847 233.645 236.852

0.213 -37.868

7 101.620 87.215 133.914

0.000 16.244

7 101.620 87.215 133.914

0.000 16.244

7 101.620 87.215 133.914

0.000 16.244

7 101.620 87.215 133.914

0.000 16.244

33 269.095 -250.145 367.403

1.595 -207.645

33 269.095 -250.145 367.403

1.595 -207.645

39 39.084 -460.287 461.944

4.084 -380.287

-4.000 45.626 45.801

37

6 -101.620 -70.971 123.949

0.000 16.244

6 -101.620 -70.971 123.949

0.000 16.244

6 -101.620 -70.971 123.949

0.000 16.244

6 -101.620 -70.971 123.949

0.000 16.244

21 88.649 26.743 92.594

0.099 -0.153

22 56.898 23.791 61.671

0.062 -0.425

22 56.898 23.791 61.671

0.062 -0.425

28 81.464 25.053 85.230

0.224 -0.701

28 81.464 25.053 85.230

0.224 -0.701

31 -69.355 104.900 125.754

0.516

0.886

31 -69.355 104.900 125.754

0.516

0.886

34 175.817 -4.721 175.881

6.023 14.797

-54.000 -395.328 398.999

2 -265.616 -307.445 406.293

2.348 -71.124

9 93.730 26.619 97.437

0.000

9.844

9 93.730 26.619 97.437

0.000

9.844

40 24.156 -141.122 143.175

0.156 -71.122

-37.000 -8.000 37.855

8 -93.730 -16.776 95.220

0.000

9.844

8 -93.730 -16.776 95.220

0.000

9.844

16 54.398 21.894 58.639

0.770 -2.314

19 96.055 17.313 97.603

0.053

0.044

41

0.004 -6.828

6.828

0.004 -6.828

41

0.004 -6.828

6.828

0.004 -6.828
38

10

-132.000 -9.000 132.306

2 -474.105 -191.093 511.167

2.182 -71.085

11 49.130 48.390 68.959 -0.000

4.664

11 49.130 48.390 68.959 -0.000

4.664

11 49.130 48.390 68.959 -0.000

4.664

11 49.130 48.390 68.959 -0.000

4.664

12 145.586 -11.468 146.037

11

12

0.255 -113.610

85.000 -225.311 240.812

10 -49.130 -43.726 65.770 -0.000

4.664

10 -49.130 -43.726 65.770 -0.000

4.664

10 -49.130 -43.726 65.770 -0.000

4.664

10 -49.130 -43.726 65.770 -0.000

4.664

29 15.936 14.723 21.696

0.012 -1.733

29 15.936 14.723 21.696

0.012 -1.733

31 79.103 -34.937 86.475

0.044 -0.114

31 79.103 -34.937 86.475

0.044 -0.114

32 91.442 -9.974 91.984

1.442

0.000

0.000

0.000

10 -145.331 -102.142 177.634

13

0.728

0.255 -113.610

13 72.665 51.071 88.817

0.000

7.862

13 72.665 51.071 88.817

0.000

7.862

-47.315 -106.593 116.622

39

12 -72.665 -43.209 84.541

0.000

7.862

12 -72.665 -43.209 84.541

0.000

7.862

34 98.017 -20.168 100.070

2.455

2.440

14

-107.000 -33.000 111.973

3 -53.500 -16.500 55.987

0.105 -0.406

3 -53.500 -16.500 55.987

0.105 -0.406

15

-188.000 -33.000 190.874

16 -188.000 -33.000 190.874 16.715 47.665

16

-73.000 -8.000 73.437

3 -224.086 -64.457 233.173
9 -53.629 -24.208 58.839

2.876

8.136

0.770 -2.314

15 204.715 80.665 220.034 16.715 47.665

17

18

19

0.000

0.000

0.000

0.000 -0.000

0.000

0.000 -0.300

0.000 -0.000

0.000

0.000 -0.300

-58.000 -4.000 58.138

5 -29.000 -2.000 29.069

0.003 -0.188

5 -29.000 -2.000 29.069

0.003 -0.188

-85.000 -6.000 85.212

9 -96.002 -17.269 97.543

0.053

0.044
40

24 11.002 11.269 15.749

20

0.057 -4.058

21.000 -22.396 30.702

22 13.777 -33.695 36.402
23

21

22

23

7.223 11.298 13.410

0.026 -4.524

-141.000 -34.000 145.041

5 -31.082 -7.016 31.864

0.081 -3.224

7 -88.550 -26.895 92.544

0.099 -0.153

22 -21.369 -0.089 21.369

0.016 -1.504

-106.000 -18.000 107.517

7 -56.835 -24.216 61.779

0.062 -0.425

7 -56.835 -24.216 61.779

0.062 -0.425

20 -13.714 31.848 34.675

0.063 -1.847

21 21.385 -1.416 21.432

0.016 -1.504

-10.000 -156.642 156.961

3 22.109 -8.487 23.682
5 -56.700 -107.862 121.857

0.140 -5.550
0.496

0.941

20 -7.197 -15.823 17.383

0.026 -4.524

24 85.758 -5.183 85.914

0.703

38 -53.970 -19.286 57.312

24

0.063 -1.847

0.144

0.734 -2.904

-96.000 -10.000 96.519

19 -10.945 -15.327 18.834

0.057 -4.058
41

23 -85.055

25

26

27

0.000

5.327 85.222

0.000

29

0.144

0.000

3 -23.859 -3.365 24.095

0.008 -0.520

3 -23.859 -3.365 24.095

0.008 -0.520

26 23.859

3.365 24.095

0.002 -0.130

26 23.859

3.365 24.095

0.002 -0.130

-167.000 -23.000 168.576

3 -59.643 -8.005 60.178

0.025 -0.162

3 -59.643 -8.005 60.178

0.025 -0.162

25 -23.857 -3.495 24.112

0.002 -0.130

25 -23.857 -3.495 24.112

0.002 -0.130

-122.000 -18.000 123.321

3 -27.839

6.767 28.650

0.069 -3.024

3 -27.839

6.767 28.650

0.069 -3.024

28 -66.322 -31.534 73.437

28

0.703

0.158 -1.026

-96.000 -21.000 98.270

7 -81.240 -25.754 85.225

0.224 -0.701

7 -81.240 -25.754 85.225

0.224 -0.701

27 66.480 30.509 73.146

0.158 -1.026

0.000

0.000

0.000

11 -15.924 -16.457 22.900

0.012 -1.733
42

30

11 -15.924 -16.457 22.900

0.012 -1.733

30 31.848 32.913 45.799

0.008 -7.067

-50.000 -177.925 184.817

29 -31.839 -39.980 51.109
31 -18.161 -137.945 139.135

31

0.000

0.000

34

0.437

7 69.871 -104.014 125.303

0.516

0.886

7 69.871 -104.014 125.303

0.516

0.886

11 -79.059 34.823 86.389

0.044 -0.114

11 -79.059 34.823 86.389

0.044 -0.114
0.215

0.437

-90.000 10.702 90.634

11 -90.000 10.702 90.634

33

0.215

0.000

30 18.376 138.381 139.596

32

0.008 -7.067

1.442

0.728

-535.000 85.000 541.710

6 -267.500 42.500 270.855

1.595 -207.645

6 -267.500 42.500 270.855

1.595 -207.645

-72.000 46.024 85.453

7 -169.794 19.518 170.913

6.023 14.797

13 -95.562 22.609 98.200

2.455

35 193.356

7.051 18.721

3.897 193.395

2.440

43

35

-155.000 12.000 155.464

34 -186.305 14.823 186.894
36 31.305 -2.823 31.432

36

7.051 18.721
0.305 -4.823

-31.000 -2.000 31.064

35 -31.000 -2.000 31.064

37

28.000

8.000 29.120

38 28.000

8.000 29.120

27.000

1.000 27.019

38

0.305 -4.823

0.296 -7.382

23 54.704 16.382 57.104

0.734 -2.904

37 -27.704 -15.382 31.688

0.296 -7.382

39

-35.000 80.000 87.321

6 -35.000 80.000 87.321

40

4.084 -380.287

-24.000 70.000 74.000

8 -24.000 70.000 74.000

41

0.000

0.156 -71.122

0.000

0.000

0.000 -0.000

0.000

0.004 -6.828

0.000 -0.000

0.000

0.004 -6.828

Total loss

56.686 -994.147

44

BLM 4
PWS LE MATLAB ORTAMINDAK
UYUMLULUK TEST

SONULARIN KIYASLANMASI VE

Projemizin bu ksmnda yaplan bu almalarn ne denli tutarl olduunu grmek ve doru bir
alma yapldn ispatlamak iin kyaslama ile rnek birka ak incelenmitir.

4.1. PWS ORTAMINDAK SELEN ZMR DGK(ENKA) /(380kV) ALAA-2(380kV) HATTIN UYUMLULUK TEST
Bu blgede 5 Ocak tarihindeki kyaslamalar u ekildedir.

PWS SONULARI

GEREK VERLERDEK SONULAR

PWS SONULARI

MATLAB SONULARI

MATLAB SONULARI

GEREK VERLERDEK SONULAR

Bu kyaslama ile salam bir sonulara gittik ve yaptmz testler baaryla sonuland.
Pilot hat olarak setiimiz ZMR DGK(ENKA) /(380kV) -ALAA-2(380kV) hatt
arasndaki MW, MVAR ve seilen bu baralardaki gerilimlerdir. nceleyeceimiz hat 380kV
luk gerilim seviyesindeki yksek gerilim hatlar olup sistemin mihenk ta saylabilecek bir
hattr.

45

imdi srasyla bahsi geen kyaslamalar yaptmz testleri inceleyelim.

4.1.1. PWS SONULARI-GEREK VERLERDEK SONULARIN TEST
Aada grlen diyagramda rnek bir ak incelenmitir. ncelenen bu hat ZMR
DGK olarak bilinen ENKA retim santrali ile Aliaa blgesinde bulunan 380kV
gerilimdeki ALAA-2 ismindeki baraya kadar uzanan hattr.

BARADAN AKAN MW VE MVAR DEER

BARA SM

BARA GERLM

ekil-9: PWS programnda ZMR DGK(ENKA) -ALAA-2 hattnn yk ak

Yukardaki PWS diyagramnda grld gibi ZMR DGK(ENKA) /(380kV) ALAA-2(380kV) hattnda ZMR DGK(ENKA) retim santralinden ALAA-2
barasna 1521,402MW deerinde bir yk ak olmaktadr. ALAA-2 barasnn gerilimi ise
382,99kV deerindedir. Bu deerler Steady-State durumundaki deerlerdir.

46

Bu sonulardan sonra aada TEA a bal YK TEVZ merkezinden aldmz

veriler aadadr. Grld gibi bahsi geen hat zerinden 1521MW deerinde bir yk ak
olmaktadr.ALAA-2 bara geriliminin ise 391kV olduu grlmektedir.Sonular gerekle
birebirdir.

ALAA II
ZMR DGKS

IIKLAR

SOMA B

UZUNDERE

MANSA
(MORSAN)

OTOTRAFO
BANK-A

BANK-B

SAAT

380
kV

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

1
5

389

420

-1460

-70

390

-80

10

-80

340

-90

380

-25

105

140 159

-10

389

440

-1360

-70

370

-40

50

-130

270

-100

360

-30

80

10

260 160

-20

390

410

-50

30

-100

340

-100

400

-25

80

40

160

-20

-30

380

20

-30

-90

450

-50

390

110

30

170 161

-10

16

391
390

-1360
-1520

-80

11

440
200
200

-1440

-40

380

30

-80

400

-70

370

90

20

80

161

-10

18

398

60

-1380

-20

390

50

-90

-50

500

-40

380

30

105

30

20

164

-10

Tablo-1 : ZMR DGK - ALA-2 hattna ait YK TEVZ MERKEZ nden alnan yk ak tablosu
ALAA-2 BARA
GERLM

MVAR AKI DEER

MW AKI DEER

BARA SM

4.1.2. PWS SONULARI-MATLAB SONULARININ TEST

ZMR DGK(ENKA) -ALAA-2 hattnn PWS sonularn yine aadaki gibi
koyarsak
BARADAN AKAN MW VE MVAR DEER

ekil-10: PWS programnda ZMR DGK(ENKA) -ALAA-2 hattnn yk ak

47

MW

154

ALA
(1)-

kV

MVar

imdide MATLAB sonularmza bir gz atalm

Power Flow Solution by Newton-Raphson Method
Maximum Power Mismatch = 0.000235646
No. of Iterations = 10

Bus Voltage Angle ------Load------ ---Generation--- Injected

No. Mag.

Degree

MW

Mvar

MW

Mvar

Mvar

ZMR DGK

1 1.080 8.704

0.000

0.000 1572.000 -701.519

ALA-2

2 1.082 8.437

0.000

0.000 125.000 990.573

0.000
0.000

Yukardaki Matlab sonularnda ZMR DGK - ALA-2 hattnda 1572MW deerinde bir yk ak
olduu grlmektedir. Bu zm Newton-Raphson yntemiyle alnan bir sonutur Newton-Raphson
yntemi g ak analizlerinde en iyi yaklam yapabilen bir yntem olduu iin bu yntem
kullanlmtr.
Aadaki sonular ise Gerek verilerdeki deerlerdir.

ALAA II
ZMR DGKS

IIKLAR

SOMA B

UZUNDERE

MANSA
(MORSAN)

OTOTRAFO
BANK-A

BANK-B

SAAT

380
kV

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

1
5

389

420

-1460

-70

390

-80

10

-80

340

-90

380

-25

105

140 159

-10

389

440

-1360

-70

370

-40

50

-130

270

-100

360

-30

80

10

260 160

-20

390

440

-80

410

-50

30

-100

340

-100

400

-25

80

40

160

-20

11

200

-30

380

20

-30

-90

450

-50

390

110

30

170 161

-10

16

391
390

-1360
-1520

200

-1440

-40

380

30

-80

400

-70

370

90

20

80

161

-10

18

398

60

-1380

-20

390

50

-90

-50

500

-40

380

30

105

30

20

164

-10

Tablo-2 : ZMR DGK - ALA-2 hattna ait YK TEVZ MERKEZ nden alnan yk ak tablosu
ALAA-2 BARA
GERLM

MW AKI DEER

Alnan sonu hem PWS hem de Gerek deere ok yakn bir deerdir

48

MW

154

ALA
(1)-

kV

MVar

4.1.3. MATLAB SONULARI-GEREK VERLERDEK SONULARIN TEST

Matlab sonularnn gerek verilerle testinde ise Newton-Raphson metoduyla zlen

sistemin gerek verilerle kyaslanma yapld. Aadaki sonular Matlab sonulardr.
Power Flow Solution by Newton-Raphson Method
Maximum Power Mismatch = 0.000235646
No. of Iterations = 10

Bus Voltage Angle ------Load------ ---Generation--- Injected

No. Mag.

Degree

MW

Mvar

MW

Mvar

Mvar

ZMR DGK

1 1.080 8.704

0.000

0.000 1572.000 -701.519

ALA-2

2 1.082 8.437

0.000

0.000 125.000 990.573

0.000
0.000

Aada gerek verilerin sonular grlmektedir. Grld gibi sonular gerekle birebir
yakn deerlerdir ve bu test de dierleri gibi baaryla sonuland.

ALAA II
ZMR DGKS
SAAT

IIKLAR

SOMA B

UZUNDERE

380

MANSA
(MORSAN)

OTOTRAFO
BANK-A

BANK-B

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

MW

MVar

1
5

389

420

-1460

-70

390

-80

10

-80

340

-90

380

-25

105

140 159

-10

389

440

-1360

-70

370

-40

50

-130

270

-100

360

-30

80

10

260 160

-20

390

440

-80

410

-50

30

-100

340

-100

400

-25

80

40

160

-20

11

200

-30

380

20

-30

-90

450

-50

390

110

30

170 161

-10

16

391
390

-1360
-1520

200

-1440

-40

380

30

-80

400

-70

370

90

20

80

161

-10

18

398

60

-1380

-20

390

50

-90

-50

500

-40

380

30

105

30

20

164

-10

ALAA-2 BARA
GERLM

MW AKI DEER

49

kV

ALA
(1)-

kV

Tablo-3 : ZMR DGK - ALA-2 hattna ait YK TEVZ MERKEZ nden alnan yk ak tablosu

MW

154

MVar

BLM 5
SENARYOLAR
Projemizin bu ksmnda BATI ANADOLU YK TEVZ MERKEZ ile beraber
oluturduumuz muhtemel olmu/olabilecek senaryolar belirledik. Bu senaryolar durumunda
sistemde ne tr sonularn olduunu,en ksa srede nasl mdahale edilebileceini ve
olabilecek senaryo durumunda ise ne tr tedbirlerin alnmas gerektiine dair mhendislik
zmleri getirdik.
Senaryolar
Senaryo1:Uzundere-Germencik ve Uzundere-Aliaa-2 hatlarnn ak olmas.
Senaryo2:zmir DGK (ENKA) santralinde retimin durmas.
Senaryo3:Aliaa-2 de bulunan trafolarn servis d olmas.
5.1. SENARYO 1: UZUNDERE-GERMENCK VE UZUNDERE-ALAA-2
HATLARININ AIK OLMASI.
Bu senaryomuzda ele aldmz durum blgeyi nemli derecede etkileyebilecek bir durumdur.
nk 380kV gerilim seviyesindeki iki hattn ak olmasndan dolay blge enerji konusunda
skntya girecektir.2006 ylnda yaanm bir durumdur ve o tarihte blge byk bir sre
enerjisiz kalmtr.

50

Resim-2: Uzundere-Germencik ve Uzundere-Aliaa-2 hattnn yakn grnm

Yukardaki resimde hatlarn yakn grnm grlmektedir. Uzundere-Aliaa-2 hatt
genelde aan bir hat olduu bilgisine eriildikten sonra bu senaryo oluturulmutur. Buradaki
senaryo bu iki hattn birinde bakm varken dier hattn ar yklenme, ksa devre gibi
durumlarda amasdr. Sk aan bu hat durumunda bu hattn devam saylabilecek UzundereGermencik hattnn amas durumunda olabilecek sonular inceledik.
Bu durumda Uzunderede bulunan oto trafolardan herhangi bir g ak olmayacaktr. deal
koullarda Uzundere 154kVlik baradan beslenen Karabalar, Buca, Tahtal, zmir-3,
Gzelyal, Hatay, Ilca, Alaat ve Urla blgeleri bu senaryo sonucu Iklar 154kVlik
baradan g ekmeye balamtr. Bu durumda Iklar-Buca ve Iklar Karabalar hatlar
tayabilecekleri maksimum limiti amaktadr. Maksimum limitin zerinde bir g ak
olduunda hatta bulunan kesiciler hatt aacaktr ve bu nedenle bu hatlardan beslenen blgeler
enerjisiz kalacaktr. Bu blgelerde bulunan kurumlar asndan bakarsak nemli bir blge
olduunu grebiliriz nk VALLK,HASTANE VE ASKER kurumlarnn youn olduu
bir blge olmas nedeniyle ok uzun sre enerjisiz kalmas istenmez.
5.1.1 SENARYO 1 in PWS PROGRAMINDA NCELENMES
Sistem Steady-State durumunda 5 0CAK 2009 verilerine uygun bir ekilde akn
gerekletiriyor.

51

ekil-11: PWS ortamndaki ak simlasyonu

Grld gibi hatlarda %130 lara kadar yklenmeler olmutur. Bu durumda kesiciler belirli
bir sre sonra hatt aacaktr ve o hattn besledii blgeler enerjisiz kalacaktr.

ekil-12: Uzundere-Germencik ve Uzundere-Aliaa-2 hattnn ayn anda ak olmas

5.1.2 SENARYO 1 in MATLAB PROGRAMINDA NCELENMES
Matlab ortamna senaryo 1 durumu incelendiinde baralardaki gerilim
deiimlerinin,hatlardaki yklenme yzdelerinin,hat aklar ve bara gerilimlerinin grafiklerini
inceledik.
52

ekil-13: Senaryo 1 durumunda baralardaki gerilimin yzde deiimi

ekil-14: Senaryo 1 durumunda baralardaki gerilim seviyeleri

ekil 14 te grld gibi bara gerilimlerinin seviyeleri verilmektedir. En fazla deiim
Uzundere barasnda olmutur. Bu deiim %7 kadar byk bir deiimdir yani senaryo 1
durumunda bara gerilimi 390 kV seviyesinden 360kV seviyelerine kadar inmitir. Teorikte
istenemeyen bir durumdur ve derhal mdahale edilmesi gerekilen bir baradr.
53

ekil-15: Senaryo 1 durumunda hat aklarnn yzde deiimi

ekil 15te grld gibi hat aklarnda da byk oranda deiim olmaktadr.Bu hat aklar
sistemin kararlndan kt anlamna gelmektedir ve bu da istenmeyen bir durum olup
derhal mdahale isteyen bir durumdur.

ekil-16: Senaryo 1 durumunda hat aklar

54

5.1.3. SENARYO 1 N MHENDSLK ZM

Iklar 154kVlik baradan Karabalar ve Buca baralarna birer iletim hatt daha
ekildiinde Iklar-Buca ve Iklar-Karabalar hatlarnn tayabilecekleri maksimum
limiti amadklar grlmtr. Hat ekilmeden nce %130 yklenen hatlar yeni hatlarn
ekilmesiyle %86 yklenmitir. Hatlarn ekildikten sonraki grnts aadaki gibi
olmutur.

ekil-17: Senaryo 1 iin mhendislik zmnden sonraki sistemin durumu

nerilen bu mhendislik zm sadece bir tane deildir fakat pratikte uygulanmas

bakmndan en akla uygun ve kesin zmlerden bir tanesidir.

5.2. SENARYO 2: ZMR DGK (ENKA) SANTRALNDE RETMN

DURMASI
zmir Doal Gaz Kombine evrim (DGK) santralinin Doalgaz kesintisi veya ksa devre,
ar yk, yldrm dmesi gibi durumlarda burada retilen enerjiyi ileten hatlarnn
almasndan dolay sistem d kalmasdr. Bu santralin maksimum retim gc 1590MWtr.
Bu santral 3.letim Tesisinin (zmir-Manisa blgesinin) en byk retim santralidir. Bu
55

senaryonun gereklemesi halinde Morsan-Manisa, Morsan-Bornova hatlar ve Morsan da

bulunan oto trafolar ar yklenmeden dolay aacaktr. Bu hatlarn ve trafolarn amasyla
sistemdeki toplam retim toplam tketimi karlayamayacaktr ve bundan dolay sistem
kecektir (Blackout).

5.2.1. SENARYO 2 POWERWORLD SMULATOR SONULARI

ekil-18: Normal durumda sistemin PWSde ak

ekil 19te Senaryo 2 durumunda sistemde olan deiimler grlmektedir. Baz hatlar
%225 kadar karken ou hatlar %100 e kadar yklendii grlmektedir. %225 e kadar
yklenen hattaki kesiciler belirli bir sre sonra hatt aacaklar iin ardndan gelecek hatlar
srayla teker teker aacaklardr bu durumda sistem black-out olacaktr.

56

ekil-19: Senaryo 2de sistemin PWSde ak

Senaryo 2 durumunda kesiciler ard arda ap sistemin tamamen enerjisiz kalmasna neden
olacaktr. Bu durum mhendislik dilinde Black-Out olarak tabir edilir. Bu durum aadaki
gibidir.

ekil-20: Senaryo 2de sistemin Black-Out olmas

57

5.2.2. SENARYO 2in MATLAB ORTAMINDAK SONULARI

Bahsi geen senaryo2 nin ne kadar byk bir felaketi douracan PWS ortamnda
inceledikten sonra Matlab ortamnda ne tr sonular dourmu ve bara gerilimlerin hat
aklarna kadar her trl parametredeki deiimlerin grafiklerini inceledik.

ekil-21: Senaryo 2 durumunda bara gerilimleri

ekil-22: Senaryo 2 durumunda bara gerilimlerindeki yzde deiimler

58

ekil-23: Senaryo 2 durumunda hatlardaki ak deiimleri

ekil-24: Senaryo 2 durumunda hatlardaki aklarn yzde deiimleri

ekillerde grld gibi sistemdeki nemli deiimler meydana getiren bir senaryo
durumudur. ekil 24te hatlarn yzde deiimleri %5000 lere kadar kmaktadr. Bunun
sebebi ksa devre akmlarnn ok yksek olmasdr. Ksa devre akmlar Black-Out
durumunda her hatta oluan bir akm olacandan her hattaki aklardaki yklenme durumlar
da ksa devre akmlarnn bykl ve hat reaktanslarna gre ok yksek olacaktr.

59

5.2.3. SENARYO 2 N MHENDSLK ZM

ZMR DGK(ENKA) retim santralinin devre d kalmas durumunda Aliaa-2 380kVik
barasnn Uzundere, Soma-B ve Iklar 380kVlik baralarndan beslenmesi gerekir. Rzgar
bakmndan verimli olan eme-Urla evrelerindeki ve Balkesirin Somaya yakn
blgelerindeki rzgar santrallerinin says arttrlarak gerekli enerjinin bir ksm karlanabilir.
Geriye kalan ksm ise blgeyi besleyen mevcut santrallerin maksimum kapasitede
altrlmasyla karlanm olur.
Bu mhendislik zm yalnzca uygulanabilecek zmler arasndan bir tanesidir.

ekil-25: Senaryo 2 iin mhendislik zm sonrasnda sistemin durumu

5.3. SENARYO3:ALAA-2 DE BULUNAN TRAFOLARIN SERVS DII OLMASI

Aliaa-2de bulunan trafolarn servis d olmasdr. Bu senaryoda sistemde bulunan baralarn

gerilimlerindeki deiim sistemin almasn etkilemeyecek kadar azdr. Sistemde bulunan
hatlarn birounda aklar yn deitirmi ve baz hatlar maksimum kapasitelerine
yaklamtr. Aliaa-2deki trafolar bank-a ve bank-b olmak zere iki banktan olumaktadr.
Her bankta 2 adet trafo bulunmaktadr. Bu banklardan birinin bakmda olduu bir durumda
dier bankn devre d olmas durumunda trafolarn tamam sistemden kacaktr.

60

5.3.1. SENARYO 3 PWS SONULARI

ekil -26: Senaryo 3 durumunda sistemin PWS ortamndaki durumu

ekil 26da grld gibi hat kapasitelerinin %82 lere kadar kt bir durumdur. Bu durum
belki sisteme en az zarar verecek bir senaryodur. Fakat bu durum da senaryo1 gibi yaanm
bir durumdur ve en ok karlalan bir durumdur

5.3.2. SENARYO 3 MATLAB SONULARI

ekil- 27:Senaryo 3 durumunda sistemdeki hat aklar

61

ekil-28: Senaryo 3 durumunda bara gerilimlerin yzde deiimleri

5.3.3. SENARYO 3 N MHENDSLK ZM
Bu senaryo sonucunda Morsanda bulunan oto trafonun maksimum limit deerine yaklat
grlmektedir. Bu trafonun ykn hafifletmek iin buraya yeni bir oto trafo eklenirse
trafolarn yk hafifleyecektir. Morsan-Manisa blgesinde olup bu trafolar zerindeki yk
hafifletmek iin birer tane daha trafo sistemi rahatlatacaktr bylece hem ucuz hem de kalc
bir mhendislik zm getirmi olduk.

ekil-29: Senaryo 3 iin mhendislik zmnden sonra sistemin durumu

62

SONULAR
TEA ibirlii ile zmir ve Manisa illerine ait iletim sisteminin MATLAB ve
PowerWorld Simulator programlar yardmyla gerek verilerle uyumlu modelleri
oluturulmutur. Sistemi nemli lde etkileyebilecek baz arza durumlar ele alnm ve
sonular normal durumla karlatrlmtr. Arza durumlarnda sistemin kesintisiz almas,
sistem elemanlarna zarar gelmemesi iin mhendislik zmleri getirilmitir.

63

REFERANSLAR
Power System Analysis [Hadi Saadat]
Bat Anadolu Yk Tevzi Merkezi
http://www.powerworld.com
http://www.teias.gov.tr
G KALTES MLL PROJES ,Trkiye elektrik sisteminde g kalitesine etki
eden deikenleri ve g akn izleme, problemlerin tespiti, deerlendirilmesi ve
kar nlemlerin hayata geirilmesi,2006-2010
Veysi DOGRUER ,Elektrik g sistemlerinde matlab simulink ile ksa devre arza
analizi ve bir rnek olarak van enerji nakli hattnn incelenmesi,YKSEK
LSANS TEZ, YZNC YIL NVERSTES,2007
Gheorghe CROINI, Gheorghe GRIGORA2, Elena-Crenguta BOBRIC POWER
SYSTEM ANALYSIS USING MATLAB TOOLBOXES, Technical University
Gh. Asachi of Iasi, Romania; University Stefan cel Mare of SuceavaRomania
Belgin TRKAY, Datlm Enerji kaynaklar eren ebeke Tasarm nerisi
T ,Ekim-2009

64

EKLER
EK1: Standartlar ve Kstlar
1. Projenizde sizce tasarm boyutu nedir? Aklaynz.
Projemizde yaplan almalarn tamam bilgisayar tabanldr. Matlab ve PowerWorld
Simulator programyla e zamanl almalar yaplmtr.Bu yzden herhangi bir tasarm
boyutu gibi bir durum sz konusu deildir.
2. Projenizde bir mhendislik problemini kendiniz formle edip, zdnz m?
Projemizin bandan sonuna kadar hep bir mhendislik almalarn srdrdk. Sistemin
PWS ve Matlab ortamlarnda modellenmesi tamamen zgr bir tasarm modelidir.Projenin en
nemli noktalarndan olan senaryolar ksmnda oluan arzalar durumunda getirilen
mhendislik zmleri ise yaplan mhendislik zmlerine verilebilecek bir dier rnektir.
3. nceki derslerde edindiiniz hangi bilgi ve becerileri kullandnz:
Projede FZK 1,FZK 2,G SSTEMLER ANALZ 1, G SSTEMLER ANALZ 2,
BLGSAYAR, ELEKTRK MAKNALARI-1, PROJE PLANLAMA VE YNETM,
POWER ELECTRONICS, ELEKTRK TESSLERNDE DAITIM VE KORUMA,
ELECTROMECHANICAL ENERGY CONVERSION 2
4. Kullandnz veya dikkate aldnz mhendislik standartlar:
Herhangi bir standart uygulanmamtr.
5. Kullandnz veya dikkate aldnz gereki kstlar;
a) Ekonomi:
Ekonomi olarak yaanan tek sknt; PWS programnn lisansl olmayndan dolay bara
41 baral sistemlere kadar izimlere izin veriliyordu bu konuda Yk Tevzi Merkezi ile
grlp bara birletirmesine gidildi.
b) evre sorunlar:
Ciddi boyutta herhangi evresel bir sorunla karlalmamtr.
c) Srdrlebilirlik:
Proje belki de gelecek nesillere leti hatlar modellemesi ve oluabilecek arzlara ne tr
mhendislik zmleri getirilebilecei asndan k tutacak niteliktedir.Proje tamamen
almakta olup her trl gelitirilebilmeye msait bir projedir.
d) retilebilirlik:
Sistem modelinden herhangi bir alma yaplabilir.rnein ksa devre arzalar veya ksa
devre olduu durumlardaki bara gerilimleri,hat akmlar vs..Bunlar bizim projemizde
yaplmayan ama yaplmaya msait bir modellememiz bulunmaktadr.
e) Etik:
Etik kurallara uyulmutur. zellikle PWS ve Matlab gelitirme aamasnda ticari haklar
korunan rnlerin lisanslar dikkate alnmtr. Ayrca gerekli grlen yerlerde kullanlan
kaynaklar belirtilmilerdir.
f) Salk:
Salk asndan hibir tehlike iermemektedir.
g) Gvenlik:
Gvenlik asndan hibir tehlike iermemektedir..
h) Sosyal ve politik sorunlar:
Ciddi boyutta herhangi sosyal ve politik bir sorunla karlalmamtr.

65

EK2: Bitirme Projesi Deerlendirme Formu

Alk
%

Deerlendirme Kriterleri

Tasarm

20

Sunu ve Poster

15

Proje Raporu ve zet Makale

15

nceki derslerde edinilen bilgi ve becerileri kullanma

15

Kullanlan veya dikkate alnan gereki kstlar;

5

Ekonomi, evre sorunlar, srdrlebilirlik, retilebilirlik, etik, salk,

gvenlik, sosyal ve politik sorunlar

15

Kullanlan veya dikkate alnan mhendislik standartlar

10

Zamanlama;
7

10
Proje neri, proje gelime raporu, sunu ve rapor teslimi

Toplam

100

66

Verilen
not %

EK3: Bilgi Formu

E.. ELEKTRK-ELEKTRONK MHENDSL BLM

LSANS BTRME PROJES BLG FORMU

1- Projenin Yapld Dnem: 2010-2011

2- Rapor Tarihi: 13.06.2011

3- Projenin Balang ve Biti Tarihleri: Ekim 2011-Mays 2011

4- Projenin Ad: Enerji letim ve Datm Hatlarnn Matlab ve PowerWorld Simlatr ile G
Ak Analizi
Projenin Toplam Maliyeti: 0TL.
5- Proje Yrtcs renciler ve iletiim bilgileri (adres, e-posta, tel.)
Ali ZONTURLU alizonturlu@gmail.com
Hasan UZAL hasanuzal@gmail.com

0532-691-72-19
0531-997-23-77

6- Projenin Yrtld Kurulu: Ege niversitesi Elektrik-Elektronik Mhendislii ve Bat

ANADOLU YK TEVZ MERKEZ.
7- Destekleyen Kurulu(larn ) Ad: TEA,BATI ANADOLU YK TEVZ MERKEZ
8- Z- Bu makale enerji iletim ve datm hatlarnn g ak analizleri zerine
hazrlanmtr. Burada zmir ili ve evresine ait iletim hatlar zerinde analizler yaplmtr.
Mevcut iletim hatlarnn modellemesi yapldktan sonra bu iletim hatlar gerek verilerle
uyumlu olacak ekilde PowerWorld Simulator programna aktarlmtr. Sistem g
aknn gerek verilerle uyumlu hali elde edildikten sonra sistem MATLAB ortamna
aktarlp, sonular PowerWorld Simulator verileriyle karlatrlmtr. Sistem bilgisayar
ortamnda modellendikten sonra TEA[1]la birlikte sistemi nemli lde
etkileyebilecek, meydana gelmi/gelebilecek senaryolar oluturulmutur. Bu senaryolar
sonucu sistem ak MATLAB ve PowerWorld Simulator ortamnda analiz edilmi ve bu
senaryolarn neden olaca sorunlara mhendislik zmleri getirilmitir.
Anahtar Kelimeler- letim hatlar analiz,
9- Danmannn retim yesi Ad/Soyad ve Gr: Yrd. Do. Dr. Engin KARATEPE
10- Blm Kurulu Gr:

11- Projenin Baar Durumu:

Projenin Ald Not:

67

68